ZONDAGEN VAN DE VASTEN

De vasten is een tijd van berouw en droevigheid omdat we herinneren dat we

het paradijs zijn verloren. Alleen op de zondagen mag het feest zijn want dan
herinnert men toch het feit dat Jezus verrezen is.

EERSTE ZONDAG VAN DE VASTEN. ZONDAG VAN DE ORTHODOXIE.

Op de eerste zondag van de vasten van het jaar 843 kwamen de bisschoppen
samen in synode om het probleem te bespreken van de icoon. In de vorige
eeuwen waren er mensen tegen de icoon, die de icoon stuk sloegen. Ze waren
tegen de icoon omdat ze van mening waren dat God niet mocht geschilderd
worden of afgetekend. Ze waren ook geschandaliseerd door de mensen die de
icoon vereerden op een verkeerde manier. Er waren inderdaad mensen die
van de icoon stukjes hout afnamen en dat hout vereerden of van de
pigmenten van de icoon dronken om geheiligd te worden. Degene die tegen
de icoon waren worden iconoclasten genoemd.

Tijdens die synode werd vastgelegd dat de icoon niet een afbeelding is van
God maar van een mens waar God (of heilige geest) aanwezig is. Op de icoon
beeldt men niet af wat men denkt over God maar wel hoe God er uitziet en
hoe hij zich bekend heeft gemaakt aan de mens. Bijvoorbeeld men mag de
persoon van de Zoon van God afbeelden op een icoon als Jezus Christus
want de Zoon van God is mens geworden in de persoon van Jezus. De heilige
Geest wordt vaak afgebeeld in de vorm van een duif want zo heeft hij zich
bekend gemaakt tijdens de doop van Jezus. Ook mogen wij de heiligen
afbeelden op iconen want ze zijn natuurlijk mensen maar ze zijn geheiligd
door de heilige Geest. Wanneer we de icoon van een heilige vereren, vereren
we het feit dat de heilige Geest in hem is en dus verbonden is met God. We
vragen hem om bij God voor ons te bemiddelen.

Op elke eerste zondag van de vasten herinneren we deze synode, vermits

deze plaats vond, toen op de eerste zondag van de vasten. Laten we
opmerken, dat in sommige kerken, tijdens de kleine intocht van de liturgie
de priesters et diakens met iconen en evangelie uit het altaar komen.
ZONDAG VAN DE HEILIGE GREGORIOS PALAMAS.

Gregorios Palamas werd geboren in Constantinopel in 1296. Hij was

afkomstig uit een christelijke en belangrijke Byzantijnse familie. Maar op 20
jarige leeftijd besluit hij om te vertrekken naar de Athos om daar als een
hesychast te leven. Een hésychast is een kluizenaar of eremijt die leeft in
hesychia (dat betekent “kalmte, rust”). Hij leeft in de cel van de heilige
Savvas ( de apostel van de Serviërs). Daar heeft hij de ervaring van de Heilige
Geest. Hij ervaart daar de aanwezigheid van Gods genade. Zo waren er ook
andere eremijten die hetzelfde ervaarden. In die periode was er in
Constantinopel een zekere Barlaam die een geleerde was en die zei dat God
alleen kenbaar kan zijn door het intellect maar dat men de natuur van God
niet kan kennen. Hij zei dat God alleen maar te kennen kan zijn door het
verstand. De hesychasten verzetten zich tegen zijn theorie, want zij
ervaarden God in hun gebed door het zien van licht. Ze vragen aan hun
vriend Gregorios Palamas die ook een grote intellectueel was, om aan
Barlaam te schrijven en zich tegen zijn theorie te verzetten.

In zijn geschriften legt Gregorios uit dat men inderdaad niet de natuur van
God kan kennen maar dat men God kan ervaren niet alleen met ons
verstand (over na te denken: meditatie ) maar ook door Gods genade of door
de goddelijke energieën of het ongeschapen licht. Het ongeschapen licht is
het licht dat de eremijten of kluizenaars zien als ze de aanwezigheid van God
beleven. Het ongeschapen licht is geen gewoon licht, het is energie van God
die zoals God ongeschapen is. Om deze kwestie met Barlaam op te lossen,
vinden er verschillende synoden plaats die Barlaam veroordelen en Gregorios
gerechtigen.

Gregorios Palamas wordt dus gezien als een verdediger van het juiste geloof
of van de orthodoxie. Het is daarom dat hij herinnerd wordt na de zondag
van de orthodoxie.

DERDE ZONDAG EN ZONDAG IN HET MIDDEN VAN DE VASTEN. ZONDAG VAN HET KRUIS.

Op die zondag in het midden van de vasten herinnert men speciaal het kruis
en het feit dat het kruis van Jezus gevonden is geweest door de moeder van
Constantijn, Elena. Men besteedt een speciale aandacht aan het kruis op die
zondag, want in het midden van de vasten kan men het moeilijk hebben over
de verrijzenis. En deze zondag moedigt ons aan om verder ons kruis te
dragen, want dank zij het kruis gaat men ook de verrijzenis beleven en dit
met Pasen voelen. Het kruis doet ons herinneren dat Jezus door het kruis
ons het leven heeft gegeven en de dood heeft overwonnen. We herinneren ook
het lijden van Jezus op het kruis om ons het leven te geven en we zien dat
onze vasten maar een klein lijden is tegenover wat Jezus beleefd heeft.
Tijdens de dienst van die zondag wordt het kruis in processie gehouden met
een speciale eer zoals dat gebeurt op de dag van 14 september.

Op die dag herinneren we dus het levenschenkende kruis van Jezus.

Historisch is het kruis van Jezus teruggevonden door de Heilige Elena. Dus
we herinneren op die dag ook het feit dat Elena het kruis van Jezus
gevonden heeft. Hoe heeft ze het kruis gevonden? Ze is vertrokken naar
Jeruzalem met juist het doel om een bedevaart te doen en daar het kruis van
Jezus terug te vinden. Elena vertrekt van Constantinopel naar Jeruzalem en
als ze aankomt in Jeruzalem vindt ze een tempel van Venus op de plaats
waar Jezus gekruisigd is geweest. De Golgotha, of plaats van de schedel is
die plaats waar Jezus werd gekruisigd. Vermits nu (ten tijde van Constantijn
en Helena) het Christendom de staatsgodsdienst is, laat ze de tempel
afbreken en onder de tempel vindt ze drie kruisen. Niet wetende welke het
kruis van Jezus is en welke die van de twee misdadigers (die samen met
Jezus gekruisigd werden), verzint ze het volgende. Ze laat een zieke vrouw
komen bij het eerste kruis en daarna bij het tweede. Het is maar bij het
derde kruis dat de vrouw op wonderlijke manier genezen werd. Dat is dan
het bewijs dat dit kruis, het kruis van Jezus is. Ze doen nog deze ervaring
met andere zieken om zich te verzekeren dat dit inderdaad wel het kruis is
van Jezus. Dit kruis werd in drie stukken verdeeld. Een stuk werd naar
Rome gestuurd, een ander naar Constantinopel en het derde stuk werd in
Jeruzalem behouden. Van die drie stukken zijn er die verloren zijn geweest
en dan wel of niet teruggevonden. Het stuk van Jeruzalem werd eens
verloren wanneer de Perzen Jeruzalem binnentraden en het stuk van het
kruis thuis namen. De Byzantijnen winnen het terug van de Perzen en geven
het terug aan Jeruzalem. In de 11de eeuw vallen de Arabieren Jeruzalem
binnen, het kruis wordt ergens verscholen en wanneer de kruistochten
Jeruzalem van de Arabieren bevrijdt, wordt het kruis terug gevonden. Het
was de traditie voor de kruistochten wanneer ze op tocht gingen tegen de
Arabieren dat ze het stuk van het heilig kruis met zich namen om de zegen
te hebben van God en om tegen de vijand te winnen. Maar in 1187 verliezen
ze de slag tegen Saladin en verliezen zij het stuk van het kruis.

Wat betreft het stuk dat in Constantinopel was, dit werd genomen door de
vierde kruistocht die in 1204 plaats vond. De Westerlingen trokken
Constantinopel binnen en namen er veel relikwieën onder andere het stuk
van het Heilig Kruis. Tijdens de Franse revolutie is er veel verbrand en
afgebroken van de talrijke relikwieën die het koninkrijk van Frankrijk had.
Vandaag de dag zijn er stukken van het Heilig Kruis behouden, onder andere
op de berg Athos is er een groot stuk.
VIERDE ZONDAG VAN DE VASTEN. DE HEILIGE JOHANNES VAN DE LADDER OF
KLIMAKOS.

Hij wordt gevierd op 30 maart, en ook op de vierde zondag van de vasten. Hij
is voor ons ook een voorbeeld van ascese (heilig leven met fysische en
spirituele inspanningen), en dus ook een voorbeeld voor ons, tijdens de
vasten. Ook zijn boek over de ladder van de 30 deugden is voor de Christen
een boek die speciaal kan gelezen worden tijdens de vasten.

Johannes is geboren in Palestina en op 16 jarige leeftijd beslist hij om

monnik te worden. Hij vertrekt naar de Snaï naar het klooster van de heilige
Catharina en wordt monnik op twintigjarige leeftijd. Daar krijgt hij een
onderricht van een monnik tot de dood van deze laatste en hij vertrekt als
eremijt waar hij veertig jaar leeft. Hij schrijft een boek die de Ladder wordt
genoemd. Dit boek is speciaal geschreven voor de monniken en bestemd om
hen te brengen naar de volkomen voltooidheid in 30 stappen.

Stap 1-4: zich afkeren van de wereld en gehoorzaamheid aan de
spirituele vader

stap 5-7: berouw

stap 8-17: het krijgen van de deugden en afweren van de plezieren

stap 18-26: ascese en worstelen tegen luiheid en lafheid

stap 27-29: hesychia, kalmte en rust van de ziel

VIJFDE ZONDAG VAN DE VASTEN, ZONDAG VAN DE HEILIGE MARIA VAN EGYPTE.

Maria van Egypte wordt gevierd op 1 april, maar vermits we dan vaak in
vasten zijn, wordt ze gevierd op de laatste zondag van de vasten vooraleer we
Palmzondag vieren. Het leven van Maria van Egypte is een voorbeeld van
bekering en ascese. Daarom is het goed dat we haar vieren tijdens de vasten.
Maria is geboren in Egypte in Alexandrië. Op twaalf jarige leeftijd verlaat ze
haar ouders en leeft losbandig. Op een dag neemt ze een boot met pelgrims
die naar Jeruzalem gaan. Als ze aankomt in Jeruzalem wil ze binnen in de
kerk van de verrijzenis met de andere pelgrims maar ze wordt weerhouden
door een kracht. Ze probeert nog eens binnen te gaan en telkens wordt ze
weerhouden, totdat ze bewust wordt dat ze weerhouden is door een
goddelijke kracht. Ze verstaat dat God niet akkoord is met haar leven en dat
ze dus niet waardig is om binnen te gaan in de kerk. Ze vraagt vergiffenis en
belooft aan Maria de Moeder van God om zich te bekeren. Ze hoort een stem
die haar zegt dat ze aan de andere kant van de Jordaan in de woestijn moet
gaan en daar haar heil moet doen. Ze leeft daar in de woestijn 40 jaar. Op
een dag ziet Zossima (een monnik) een wezen in de woestijn. Het is Maria
van Egypte. Dank zij die ontmoeting weten we over haar leven en blijft haar
leven voor ons een voorbeeld van bekering.

PALMZONDAG

Op die zondag herinnert men de intrede van Jezus in Jeruzalem. Hij wordt
door het Joodse volk verwacht als de Messias om de koning te worden van
Israël. Ze verwachten van Hem dat Hij het volk gaat verlossen van de
Romeinen. Het is daarom dat ze Jezus met palmtakken toejuichen. Maar Hij
is niet van deze wereld, en om dat aan te tonen komt hij binnen op een
kleine ezel in plaats van op een paard. Hij toont aan dat hij nederig is en dat
hij in feite niet komt om de Israëlieten te verlossen van de Romeinen of van
de wereldse overheerser maar wel om de mens te verlossen van de heerser
van de wereld, de duivel. Hij is gekomen om de mens te verlossen van de
verbanning, die slaaf was van de heerschappij van de duivel. Hij heeft aan de
mens de overwinning over de dood gegeven. Hij heeft de dood overwonnen
door zijn dood en verrijzenis. En hij geeft de mogelijkheid aan de mens om
een nieuwe mens te worden, een mens die gelijk zal zijn met Christus, de
verrezen Christus.

De zondag daarop is de zondag van Pasen, dan herinneren we het groot feest
van zijn opstanding uit de dood. Dit is het grootste feest voor de Christenen
want Christus heeft ons verlost van de heerschappij van de duivel en bij het
einde der tijden gaan de Christenen verrijzen, maar dan in een ander
lichaam, verschillend van dit lichaam.