Οι ανασκαφές

Η Πολιόχνη ήρθε στο φως από τις ανασκαφές της Ιταλικής Αρχαιολογικής
Σχολής Αθηνών, με επικεφαλής τον τότε διευθυντή της Αλεσσάντρο Ντέλα Σέτα
(Della Seta - it) το 1930 και βασικό ανασκαφέα το βοηθό του Bernabo Brea. Μαζί με
την Τροία, που βρίσκεται στα απέναντι παράλια, είναι η πιο γνωστή ακρόπολη
της 3ης χιλιετίας π.Χ. σε ολόκληρο το Βόρειο Αιγαίο.

Περιβάλλεται από τείχη, που έχουν επιβλητική μορφή μόνο στη δυτική πλευρά, όπου
ήταν μεγαλύτερη η ανάγκη προστασίας των θεμελίων από τη διάβρωση του κοντινού
ποταμού. Φαίνεται πράγματι ότι η Πολιόχνη, τουλάχιστον στην αρχή, δε χρειαζόταν
στρατιωτική άμυνα. Στην πόλη ανθούσε ένας ειρηνικός πληθυσμός χιλίων περίπου
κατοίκων, που ασχολιόταν κατά τη διάρκεια της μέρας με τη γεωργία και
την κτηνοτροφία, ενώ το βράδυ επέστρεφε στον οικισμό, πράγμα που κάνουν ακόμη
και σήμερα οι αγρότες της περιοχής. Αυτή η συνήθεια πρέπει να ήταν που
δημιούργησε μεταξύ τους μιά μορφή στοιχειώδους κοινωνικής οργάνωσης, τη
διατύπωση, δηλαδή, κοινών κανόνων που έπρεπε να είναι σεβαστοί μέσα στην
πόλη, αλλά και έξω από αυτήν, στους κοινούς αγρούς ή σε αυτούς που ίσως είχαν
παραχωρηθεί από την κοινότητα σε κάθε οικογενειακό πυρήνα.

Το σκάψιμο των φρεατίων, με κτιστή επένδυση, σε βάθος που έφτανε πάνω από τα
9 μέτρα, η κατασκευή και η συντήρηση των τειχών, των δρόμων και των αγωγών για
τη συλλογή των νερών της βροχής, η δαπέδωση πλατειών όπου συναντιόταν οι
κάτοικοι για να περάσουν τον ελέυθερο χρόνο τους ή με την ευκαιρία εορτών, ήταν
όλες μέτρα που πάρθηκαν, απαιτούσαν μια συμφωνία του συνόλου και ένα χώρο
όπου μπορούσαν να συζητήσουν και να πάρουν αποφάσεις. Γι' αυτό το σκοπό
κατασκευάστηκε στην Πολιόχνη το αποκαλούμενο Βουλευτήριο.

Χαρη στην κατεργασία και τη διακίνηση των μετάλλων η Πολιόχνη, κτισμένη ακριβώς
απέναντι από τα στενά του Ελλησπόντου, αναδείχθηκε στο αρχαιότερο αστικό
κέντρο, στο πρώτο εμπορικό λιμάνι της Ευρώπης. Απετέλεσε το επίκεντρο της
ευρύτερης περιοχής του Β. Αιγαίου.

Τα ευρήματα της Πολιόχνης αποδεικνύουν ότι στα νησιά του Β.Α. Αιγαίου
αναπτύχθηκε ένας προϊστορικός πολιτισμός τελείως αυτόνομος από τους μέχρι
τώρα γνωστούς (Κυκλαδικό, Μινωικό, Μυκηναϊκό).