Temat Lekcji: Sonata w klasycznej muzyce kameralnej.

Cele:

Uczeń:

 Wyjaśnia pochodzenie muzyki kameralnej.

 Wskazuje elementy dzieła muzycznego, które wpływają na rozwój formy.
 Omawia budowę sonaty na skrzypce i fortepian oraz wskazać współczynniki
pomagające w rozbudowie tego rodzaju formy sonatowej.
 Przedstawia obsadę wykonawczą tria fortepianowego. Omawia jego budowę oraz
wskazuje jego charakterystyczne cechy. Wymienia kompozytorów konstruujących
utwory na tria fortepianowe.
 Przedstawia obsadę wykonawczą kwartetu smyczkowego. W kontekście historii
muzyki omawia sposób kształtowania się formy kwartetu smyczkowego. Wskazuje
przedstawicieli tworzących utwory na kwartet smyczkowy.
 Przeprowadza analizę muzyczną utworów wysłuchanych na lekcji.

Metody pracy:

 Metoda opisu z elementami poganki.

 Aktywna praca uczniów – analiza dzieła muzycznego.
 Percepcja muzyczna

Środki dydaktyczne:

 Podręcznik – Wójcik D., ABC form muzycznych, wyd. Musica Iagellonica, Kraków
1999
 Stanowisko do odtwarzania muzyki.
 Nagrania utworów: Ludwik van Beethoven – „Kwartet B – dur, op. 133“, Wolfgang
Amadeusz Mozart – „Sonata E-moll na skrzypce i fortepian, KV 304”
 Partytury wyżej wymienionych kompozycji.
 Karta pracy ucznia

Przebieg lekcji:

1. Zapoznanie uczniów z pojęciem muzyki kameralnej w formie opisu.

  Notatka:

Muzyka kameralna - to dzieła muzyki klasycznej przeznaczone dla małych zespołów

instrumentalnych. Tak mała grupa muzyków zwykle nie potrzebuje dyrygenta.
Doskonałość interpretacji zależy wyłącznie od harmonijnej współpracy
instrumentalistów. Każdy instrument ma do odegrania własną, odrębną linię
melodyczną, a o efekcie końcowym decyduje bardziej doskonałość współbrzmienia
niż wirtuozeria partii solowych. W XVI i XVII wieku bogate rodziny często spędzały
wieczory na wspólnym muzykowaniu. Wczesne dzieła muzyki kameralnej
komponowano właśnie z myślą o tego typu wykonaniu. Jednakże w XVIII wieku
utwory kameralne stały się już za trudne dla amatorów.

2. Omówienie budowy formy sonatowej oraz przedstawienie formalnych założeń dla

sonaty w klasycznej muzyce kameralnej.

 Wskazanie tych elementów dzieła muzycznego, które mają wpływ na

kształtowanie klasycznych form muzyki kameralnej, takich jak: sonata na
skrzypce i fortepian, trio fortepianowe, kwartet smyczkowy.

3. Wysłuchanie „Sonaty E-moll na skrzypce i fortepian, KV 304” Wolfganga

Amadeusza Mozarta.

 Krótka analiza formalna utworu.

 Wspólne poszukiwanie w utworze stylistycznych elementów charakterystycznych

dla klasycznej formy sonaty.

 Notatka:
Sonata na skrzypce i fortepian – w formie tej zauważyć można współdziałanie ze sobą
obydwu elementów. Niekiedy w partii fortepianu pojawia się rodzaj kontrapunktu
występujący w stosunku do linii melodycznej skrzypiec i na odwrót. Bardzo często
stosowana jest korespondencja motywów, względnie uzupełniające się przebiegi
tematyczne w poszczególnych partiach. Zazwyczaj możemy mówić tu o
dialogowaniu.

4. Omówienie metodą opisu cyklicznych form instrumentalnych: tria fortepianowego i

kwartetu smyczkowego.
  Notatka:

Trio fortepianowe – obsada tria to: skrzypce, wiolonczela i fortepian. We

wcześniejszych triach najmniej uprzywilejowanym instrumentem była wiolonczela,
która głównie zdwajała linię basową fortepianu. Podobną rolę spełniają też skrzypce.
W klasycyzmie nastąpiło stopniowe usamodzielnienie się poszczególnych partii.
Ludwik van Beethoven zrewolucjonizował sposób traktowania instrumentów w triach.

Kwartet smyczkowy – przeznaczony na cztery instrumenty solowe: dwoje skrzypiec,

altówkę i wiolonczelę. Wykorzystuje wszystkie możliwości brzmieniowe i techniczne
każdego z instrumentów. Rola poszczególnych instrumentów zmienia się w trakcie
utworu. Często stosowana jest korespondencja motywów, operująca krótkimi
sekwencjami.

5. Wysłuchanie „Kwartetu smyczkowego B – dur, op.133” Ludwika van Beethovena.

Analiza muzyczna dzieła jako podsumowanie zajęć.