Projekt

kurrikular
Shkolla:Myrteza Kepi
Lenda:Teknologji e thelluar
Punoi:Klasa XII-D
Pranoi:Liljana Prifti
E ardhmja e STBE ne te gjitha
fushat e veprimtarise njerezore.
Perdorimi i burimeve te
energjise per nje mjedis sa me
ekologjik.
Energjia
berthamore
 Historia e energjise
berthamore
 Historia e energjise
berthamore ne perdorimet
civile fillon ne vitet 50. Keto
vite hapen me magjepsjen e
pergjithshme mbi energjine
berthamore. Ne ate epoke te
gjithe ishin te bindur se
energjia berthamore do te
ndryshonte boten dhe
brenda 20-30 viteve gjithcka
do te funksiononte fal kesaj
energjie te re. Gjate asaj
kohe, e ardhmja e energjise
berthamore nuk shihej thjesht
si nje alternative per
prodhimin e elektricitetit. Kjo
energji do te sherbente se
shpejti per te vene ne
funksionim motoret e
avioneve, anijeve,
nendeteseve dhe
lokomotivave .
Ndarja e berthames se
Uraniumit
 Gjate reaksioneve berthamore
te fuzionit nje atom uraniumi
U235 goditet nga nje neutron,
dhe shperbehet ne atome
Kriptoni dhe Bariumi duke cliruar
edhe energji .Nje pjese e
energjise se perftuar rrit
temperaturen e ujit duke e
kthyer ne avull qe do te
sherbeje per te vene ne levizje
turbinat, ndersa pjesa tjeter
perhapet ne forme valesh.
Struktura e Uraniumit
 Radiacioni eshte perhapja
e energjise ne formen e
valeve, ose levizja e
therrmijave subatomike
(kuarke etj) per shkak te
kalimit te nje trupi (atomi)
nga nje gjendje me energji
me te larte ne nje gjendje
me energji me te ulet.
Radiacioni quhet jonizues
kur eshte ne gjendje te
shkepute nga atomet
elektrone, dhe jo-jonizues
kur nuk permban energjine
e duhur per te shkeputur
elektrone.
Uraniumi ne Natyre
 Ne baze te energjise dhe
te elementeve qe
clirohen radiacioni
jonizues ndahet ne rreze
alfa (clirohet nje
berthame heliumi qe
permban 2 protone, 2
neutrone), beta (clirohet
nje elektron ose pozitron)
ose gama (clirohen vale
elektromagneteki, ose
foton me eneregji te
larte).
 1- Energjia berthamore eshte nje burim i cmuar
qe mund te perdorim per te evituar degradimin
e metejshem te planetit, dhe per te mbuluar
nevojat me energji te nje popullsie gjithnje ne
rritje.

 2-
Energjia berthamore per sa e fuqishme dhe e
dobishme mund te jete, mbetet akoma e
paeksploruar plotesisht dhe perben nje rrezik
serioz si per njerezimin ashtu edhe per planetin
Toke
Ndertimi I nje centrali
berthamor
 Ne bote sot kemi 439 Centrale Berthamore qe
prodhojne 17% te energjise se pergjithshme.
Jeta e nje centrali shkon nga 25-30 vjet, pastaj
centralli mbyllet dhe mbeten skorjet
radioaktive.
Kostoja per bonifikimin e zones eshte aq e larte
sa qe ben te rritet edhe kostoja e enrgjise se
prodhuar e cila megjithate eshte e ulet.
Asnje vend ne bote nuk ka gjetur deri me sot
nje zgjidhje te duhur per stokimin e skorjeve.
Asnje vend perendimor ne 15 vjetet e fundit
(perveç Finlandes) nuk ka ndertuar Centrale
Nukleare, madje ne Itali ne 1988 u mbyllen me
Referendum popullor Centralet Ekzistues, dhe
kjo duhet te na beje qe reflektojme.
Burime te tjera
energjie pervec
berthamores
 Hidrogjeni
Hidrogjeni gjendet me
shumicë dhe është i pastër. I
vetmi produkt që
shpërdorohet është uji që
avullon. Por hidrogjeni
duhet të përpunohet për tu
kthyer në burim energjie.
Hidrogjeni duhet kthyer në
një burim energjie i
qëndrueshëm, që mund të
transportohet dhe që mund
të shpërndahet pa
shpenzime të shumta.
Vetëm kështu ai mund të
zgjidhet si burim alternativ i
energjisë.
Hidrogjeni tashmë përdoret
në disa vetura dhe për
momentin po kryhen prova
me disa autobuzë në
Londër.
Qeliza e hidrogjenit punonë në mënyrë të
ngjashme me një bateri. Në qelizën e
hidrogjenit hidrogjeni transformohet në
energji elektrike nëpërmjet një reaksioni
elektrokimik. Puna e një qelize hidrogjeni
nuk ndërpritet për aq kohë sa nuk ka
mbaruar hidrogjebi.

Ekzistojnë tipe të ndryshme qelizash të hidrogjenit.

Disa përdorin acidin fosforik si elektrolit. Të tjera
karbonat të shkrirë si elektrolit. Tipi më i zakonshëm i
qelizës të hidrogjenit është membrana e shkëmbimit
të protoneve.
General Electric e prodhoi qelizen e pare te
hidrogjenit më 1960 si një burim të energjisë
elektrike për anijen kozmike Gemini.
Ajo transformon në energji elektrike rreth 60%
të energjisë së hidrogjenit. Ato i përgjigjen në
çastë ngarkesës së kërkuar.
 BIOMASA
Bio karburanti
 Bioenergjia
• Bioenergjia është energjia që rrjedh nga biomasa, e cila është
materie organike si p.sh. druri, bimët, kafshët apo mbeturinat.
Bioenergjia mund të përdoret për të gjeneruar energji elektrike,
për ngrohje si dhe për prodhimin e biokarburanteve.
• Dy fushat kryesore të Bioenergjisë janë:

• - Biomasë
• - Bio karburantet
• Biomasën e përbëjnë prodhime të numërta, më të ndryshme nga
bota bimore dhe shtazore sikurse janë degët, lëvorja e drurit,
mbeturinat nga zdrukthimi në industrinë e drurit, kashta, rrënjët e
lulediellit, mbeturinat e hardhisë së rrushit, kores së mollës, plehërat
dhe mbeturinat e blegtorisë kafshëve dhe mbeturinat komunale dhe
industriale...

• Të gjitha statistikat relevante për energjetikë tregojnë pjesëmarrjen e

madhe të biomasës në prodhimin e ngrohtësisë dhe të energjisë
elektrike, ndërsa që moti edhe në komunikacion.

• Cikli i rrezatimit të diellit –fotosinteza -rritja e bimëve –thithja e CO2–

lirimi i O2.

• Djegia e drunjëve –ngrohja

• Disa bimë –alkooli

• Dekompozimi/shpërbërja –
• Në nivel të BE parashihet rritje e vazhdueshme e
prodhimtarisë së energjisë nga biomasa, ndërsa me
pjesëmarrjen e parëndësishme në bilancin energjetik janë të
njohura edhe pasojat e tjera të numërta nga shfrytëzimi i
energjisë nga këto burime

• Së bashku me shiun dhe borën, rrezet e diellit bëjnë që bimët

të rriten. Lënda organike që përbën ato bimë njihet si
biomasa. Biomasa mund të përdoret për ngrohje, për të
prodhuar energji elektrike, karburante për transport ose
kimikale. Përdorimi i biomasës për cilindo nga këto qëllime
quhet energji e biomasës.
• Shfrytëzimi i biomasës mundëson punësimin (hapjen e
vendeve të reja të punës dhe ruajtjen e vendeve ekzistuese
të punës, rritjen e aktiviteteve ekonomike lokale dhe
rajonale, realizimin e të ardhurave plotësuese në bujqësi,
pylltari dhe industrinë e drurit përmes shitjes së lëndëve
djegëse – biomasë.

• Përveç kësaj, në vend të derdhjes së mjeteve për shkak të

blerjes së lëndëve fosile, vendosen llogari parashë në
njësitë lokale (investime – të ardhura – tatime).

• Ndikimi i punësimit dhe i aspekteve të përmendura sociale

ekonomike paraqesin përparësi më të madhe të
shfrytëzimit të biomasës në krahasim me lëndët djegëse,
por edhe të burimeve tjera përtrira të energjisë.
• Vendet e zhvilluara të BE dhe të botës janë të vetëdijshme
për këto ndikime pozitive dhe vetë kjo në masë të
konsiderueshme ndihmojnë projektet për shfrytëzimin e
energjisë nga biomasa.
• Nevoja e pranuar në nivel ndërkombëtar për ndalimin dhe
zvogëlimin e emitimit të gazrave të qelqit i hapi dyert
projekteve për shfrytëzimin e biomasës. Edhe pse ende
ekzistojnë pyetje pa përgjegje lidhur me ndryshimet klimatike,
me mbikëqyrjen e tërë ciklit jetësor të biomasës, bëhen të
qarta përparësitë e biomasës në krahasim me burimet tjera të
energjisë.
 Biomasa
• Biomasa është resurs i pandërprerë energjetik i
renovueshëm që mund të prodhojë energji e cila mund të
përdoret për ngrohje dhe ftohje, energji elektrike dhe
transport.
• Lënda djegëse e biomasës thjeshtë mund të ruhet duke
bashkuar energjinë bazë dhe të varfër. Biomasa mund të
merr forma të ndryshme (lëngët, ngurtë ose të gaztë) dhe
direkt mund të zëvendëson thëngjillin, vajin ose gazin
natyral,
• Bioenergjia është neutrale për CO2, karboni i shpërndarë
nga kombinimet në ajër është marrë nga atmosfera
përmes bimëve.
 Prodhimi i energjisë elektrike nga
Biomasa
• Shftyrëzimi i biomasës për gjenerimin e energjisë elektrike
është rritur mjaft në vitet e fundit, fal implementimeve të
favorshme të politikave kombëtare dhe evropiane.
• Në Komitetin Evropian gjenerimi i energjisë nga biomasa
(biomasa e ngurtë, biogazi dhe nga mbetjet e plehrave të
ngurtë) është rritur për 19% në 2004 dhe 23% në vitin 2005.
• Sidoqoftë shumica e centraleve të biomasës që sot operojnë
janë të kategorizuara nga ngrohës të ujit të vegjël dhe uzina
termike efiçiente dhe ato lloje të uzinave janë mjaft të
shtrenjta për t’u ndërtuar. Sfida jonë kryesore është të
zhvillojmë më shumë sisteme me efiçiencë të lartë dhe çmime
më të ulëta
 ENERGJIA E BIOMASES
• Energjia termike e leshuar nga vetetimat ndonjehere
shkaton zjarr,njeriu parahistorik filloj te mbroj prushin qe I
ka mbetur nga zjarri,Zbulimi I zjarrit ishte nje cels I
shpikjeve te reja dhe te mrekullushme dhe ndihmoj
jashtzakonisht permisimin e kushteve te jeteses,

• Biomasa prodhohet nga materiet organike kryesisht nga

lendet vegjetariane dhe shikohet si nje form e depozitimit
te energjise se diellit.Fotosinteza.
• Nepermjete perdorimit te saj te gjere ne te shkuaren
biomasa sot perdoret kryesisht ne vendet e zhvilluara,ku
tash viteve te fundit jane futur teknologji te reja per
perdorim efikas
• Biomasa eshte perdorur si burim energjise per shekuj me
rradhe duke mbetur akoma si burim kryesor I energjise ne
vendet ne zhvillim me se 35 % te sasise se pergjithshme te
burimeve te energjise,qe e perdorim kryesisht per gatim
dhe ngrohje.

• Nje prej roleve me te rendesishme do te luaj biomasa ne

sistemet e ardhshme te burimeve te energjise termike
.Sistemet qe prodhojne energji elektrike dhe termike I
quajm SISTEME TE KOMBINUARA te energjise.
 TERMI BIOMASE
• Termi Biomase teknikisht I referohet mases se pergjithshme te
gjithe organizmave qe jetojne ne toke,kurse ne kuptimin
energjetike nenkuptohet te gjitha rruget e prejardhjes se
energjise qe vijne nga organizmat ose mbetjet e tyre.

• Ne menyre te terthort nese shikohet fundi I fundit del se

energjia e Biomases eshte energji diellore,meqe kryesisht
burimet e biomases jane materie bimore,dhe quhen elemente
jo fosilizuara se se kane prejardhjen prej bimeve ose
organizmave te gjalle.
• Energjia qe prodhohet nga biomasa gjithnje eshte ne rritje ne
bote,Lendet djegese si biomase digjen per te leshuar energjine e
tyre sikur lendet djegese fosile,Po nga lendet djegese biomases
drute ndikojn ne ndotjen ajrit.
 Bioetanoli.
• Bioetanoli, ndryshe i njohur edhe si alkool, është
karburant i rinovueshëm i përfituar nga fermentimi i
sheqerit të drithërave, kryesisht nga gruri, misëri, elbi,
thekra, kallami i sheqerit.
• Që nga viti 1986, rregullat e Komisionit Evropian kanë
lejuar përdorimin e deri në 5% të bioetanolit në benzinë,
dhe tash shumica e benzinës nëpër Evropë kanë
përbërje rreth 10%. Koncentrimi i bioetanolit mund të
jetë edhe më i madh në disa automjete siç janë veturat
E85 të cilat përdorin 85% bioetanol dhe 15% benzinë.
Etanoli i pastër shpesh në Evropë përdoret si karburant
për autobusët dhe kamionët.
 ALKOOLI SI LEND DJEGESE
• Nje lend tjeter djegese eshte edhe alkooli,kjo historikisht eshte
prodhuar nga drithrat ,gruri,patatet,misri etj.Ne shume vende
sot perdoret perzierja benzin dhe alkool 10 % me 90 % qe do
te thote se motorret punojn njejt pa bere ndonje ndryshim me
mekanizem,po se shpejti pritne qe motorret te shkojne e te
punojn edhe me perzierje tjeter 20 % , 50 % edhe 100 %
alkool,Disa makina e kane hequr gaz alkoolin por megjhithe
ate ende e quajm BENZIN PA PLUMB ME ETANOL,
• Ne vitin 1992 SHBA prodhuan 3,2 miljard litra etanol nga misri
drithrat e ndryshem dhe mbeturinat ushqimore.
 Bio gazi
• Resurset e biogazit përfshijnë forma të ndryshme, siç
janë produktet nga pyjet dhe agrikultura, produktet
industriale, po ashtu edhe mbetjet e produkteve
industriale.
• Duke e ditur energjinë nga drunjtë lind ideja e mbjelljes
të sa më shumë drunjëve, dhe transformimi i tyre në
forma të ndryshme të energjisë.
• Duke përmirësuar mjetet agrikulturore dhe pyjore mund
të rrisim kapacitetet pyjore dhe ngritjen e energjisë nga
pyjet.
• Prodhimi i energjisë
• Teknologjia e biogazit ka filluar të bëhet pjesë tejet e
rëndësishme e energjisë së biomasës. Biogazi prodhohet
nga materialet organike nën kushte anaerobike të natyrës,
moçale, gropëza të mbushura me ujë, apo edhe në
përzierje tjera anaerobike (p.sh. fermentimi).
• Shumë lloje të mikro-organizmave anaerobike prodhojnë
biogas nga plehrat e lëngshëm, mbetjet ushqimore, mbetjet
nga materialet organike.
• Biogazi mund të përdoret edhe si lëndë për prodhimin e
gazit, i cili në bashkëpunim me gjeneratorin prodhon energji
elektrike dhe nxehtësi pas përpunimit të metanit të pastër
në gaz natyral, i cili i përmbush vendet e lira nëpër stacione
dhe në rrjete si lëndë transportuese për makina me gaz
• Në mënyrë tipike biogazi është përdorur për energji të
kombinuar për të prodhuar energji elektrike dhe nxehtësi,
por po ashtu roli i tyre si lëndë transportuese është shumë i
madhë dhe përdorimi i tij në këtë aspekt pritet të rritet në
vitet në vijim.
• Biogazi prodhon energji nga prodhimtaria e misrit,
melekuqes së ëmbël ose prodhimeve tjera të cilat
prodhojnë energji të lartë për hektar, për shkak se bimët
mund të përdoren si materiale të papërpunuara dhe 65-
80% të karbonit të cilin materialet e papërpunueshme e
përmbajnë mund të transformohen në biogaz
 Biokarburantët
• Dy biokarburantët më të përdorur janë bioetanoli dhe
bionafta.Bioetanoli është karburant themelor i cili
përdoret si përbërje e benzinës për transport rrugor,
ndërsa në anën tjetër përbërja e bionaftës janë fosilet e
naftës.
• Këto biokarburante kanë një avancim tejet të madh te
cilat gjatë prodhimit te tyre nuk prodhojnë vetëm
karburante të lëngta por edhe proteina, të cilat në term
të kualitetit janë të rëndësishme po aq sa edhe
karburantet.
 Bionafta
• Biomasa është kontribuesi më i madh i energjisë së
rinovueshme. Bionafta është karburant i rinovueshëm i
cili kryesisht përdoret për transport, prodhohet nga
luledielli, nga vaji i cili përdoret për ushqim, dhjami si
dhe nga algat.
• Për qëllime të ngrohjes, biomasa kryesisht përdoret për
instalime individuale, p.sh. stufa të hapura të zjarrit me
efikasitet të ulët dhe pluhur të lartë dhe lirimin e gazrave
toksik, dhe shumë më shumë efektiv në nxehjet me dru.
• Një potencial i gjerë ekziston për përdorimin e biomasës
së ngurtë në centralet e mëdha ngrohëse (me mundësi
të lidhjes me gjenerues të energjisë elektrike) në
kombinim me rrjetet ngrohëse të rajonit.
• Në këtë rast problemet ambientale, siç janë lëshimi i CO2
apo tymit, në mënyrë efikase mund të zgjidhen.
Funksionimi i prodhimit të biomasës së djegur mund të
rritet nëse humbjet e nxehtësisë mund të përdoren edhe
për sistemet e ftohjes gjatë stinës së verës.
 Briketa nga tallash
• Në një artikull të mëparshëm kemi shkruar për briketa bërë
kashtë (Link). Sot Unë do të shkruaj në lidhje me atë briketa
bërë nga tallash nga druri, mbeturinave dmth druri.

• Nëse është për përdorim personal ose për prodhimin në

masë, Vendimi për të bërë briketa nga mbeturinat e drurit nuk
duhet të jetë ndonjë për të cilën ju vjen keq. Briketa janë një
zëvendësim i shkëlqyer për dru dhe qymyr dhe mund të
përdoret në këto kaldaja, soba dhe vatrat e shtëpive, dhe janë
variant më të lirë. Do të thotë, esencë e përdorimi i tyre është
i kursyer, duke marrë parasysh çmimin në rritje të të gjitha të
tjera të energjisë "tradicionale". Por, briketa nga tallash
dallohen nga karakteristika të tjera që i bëjnë ato më të
pranueshme për të përdorur:
 Fishekëve
• Një nga mënyrat më efektive për të përdorur të biomasës
për të përpunohen çdo gjë biomasës në mënyrë që të fitoni
fishekëve. Fishekëve janë shumë më superiore si një
karburant në lidhje me të gjitha energjitë e tjera të
mbetura. Shprehur krahasimisht ata nuk janë vetëm më të
mirë në drejtim të performancës së tyre të përgjithshëm,
por në aspektin e qëndrueshmërisë ekonomike është
treguar në tabelën e mëposhtme.
 Përgatitja e briketa prej kashte
• Sot një nga mënyrat më efektive dhe më kosto-efektive për
të prodhuar të ngrohjes është duke i përdorur briketa.
Briketa si i tillë mund të bëhet i mbetjeve nga mbeturinat e
drurit, mbetet e vreshtarisë dhe ovoshtartstvo dhe llojet e
tjera të biomasës. E teknologjisë për prodhimin e briketa
tani është në dispozicion për pothuajse të gjitha me çmime
të përballueshme. Në një kohë kur çmimi i të gjithë
energjinë shkon për të ngrohur deri, Çmimi i briketa ka
tendencë të ulet. Një mënyrë për prodhimin e briketa është
duke i përdorur kashtë e cila ka me bollëk në bujqësi, të
cilat zakonisht dritat këtë fushë dhe nuk janë keqpërdorur.
Briketa Strou kanë avantazhe të mëdha mbi karburantet e
tjera të tilla
 Bioetanol
• Bioethanol është një lloj i alkoolit, e cila është prodhuar
nga përpunimi çdo lloj të biomasës, e cila përmban një
përqindje e madhe e karbohidrateve (Skrobov, sheqer, etj).
Bioethanol mund të merret nga panxhar sheqeri, Misër,
grurë…dhe bimëve të tjera.

• Bioethanol ka një histori të gjatë të përdorin si lëndë

djegëse. Brazil që nga fillimi 20 shekullit të ndërhyrë
bioethanol me benzinë, për shkak të rezervave të naftës
në rënie. Brasil Deneska dhe S.A.D. të prodhuar 85% të
prodhimit botëror të etanolit.
 Energjia nga biomasa
• Biomasa është një burim të ripërtëritshme të energjisë. Mund
të konvertohet direkt në energji gjatë djegies. Me këtë lloj të
shfrytëzimit të biomasës është marrë si një ngrohje, dhe
energji elektrike. Fermentimi në alkool tani është forma më e
zhvilluar e konvertimit të biomasës. Biogas Kush është fituar
nga fermentimi pa praninë e oksigjenit, përmbajnë metan dhe
të karbonit dhe për këtë arsye mund të përdoret si lëndë
djegëse.

• .
• Avantazhi kryesor i biomasës në krahasim me lëndët djegëse
fosile është se, biokarburanteve përdorur është lëshuar
emisionet më të ulët të gazeve të dëmshme dhe ujërave të
zeza. Avantazhe të tjera të biomasës përdorimit të përfshijë
heqjen dhe riciklimit të mbeturinave dhe mbetjeve nga
bujqësia, pylltarisë dhe industrisë së drurit, zvogëlimin e
importeve të energjisë, bujqësisë dhe investimet në rajonet e
pazhvilluara
 Metoda të reja për përpunimin e
biokarburanteve në njësitë mobile
• inxhinierë kimike nga pritë University kanë zhvilluar një metodë
të re për përpunimin e mbetjeve bujqësore dhe biomasa të tjera
në biokarburanteve dhe propozoi krijimin e fabrikë të përpunimit
të lëvizshëm që do të udhëtojë nëpër rajonet bujqësore për të
prodhuar lëndë djegëse.

• "Ajo që ka rëndësi është ajo që mund të përpunohen në lloje të

ndryshme të biomasës – bar, tallash druri, sanë, ushqim
stochna…"- Tha Rakesh Agrawal, profesor i inxhinierisë
hemisko.

• .
• Qasja e tyre skips një pengesë të rëndësishme ekonomike të
biokarburanteve - transport i biomasës është e shtrenjtë, për shkak
të shumë të mëdha, por derivateve të lëngëta nga biomasa është
shumë më ekonomike për të transferuar.
• Sipas Agraval, materiale si mish ose tallash kanë densitet të ulët të
energjisë. Kjo është më e logjikshme të ndryshonin biomasës në
karburant të lëngët me anë të bimëve celular dhe pastaj
transferohen në një rafineri qendrore për përpunim të mëtejshëm,
para se ajo mund të përdoret në motorët me djegie të brendshme
• Metoda e re, quajtur-shpejt hidropiroliza
hidrodeoksigenizacija, funksionon mbi parimin e shtuar
hidrogjenit në reaktorin për përpunimin e biomasës. qelizë
bimëve hidrogjenit do të merret nga gazi natyror apo
biomasa vetë. Por, Ideja e një hidrogjen Agraval të merret
nga hidrolizë përdorimit të energjisë diellore, se teknologjia
do të bëhet e ripërtëritshme.

• Proces, se një pjesë quhet H2Bioil, kohë që janë studiuar

nga simulimet, Në pritë dhe aktualisht është duke u
implementuar për eksperimente praktike për të provuar të
konceptit.
Centralet gjeotermale
 Centralet gjotermale perdorin avullin nga thellësia e
tokës, I cili duhet te ketë temperaturen 100-3000C.
Pastaj parimi I punes është I njëjtë si në
termocentrale.
Skema e nje centrali
gjeotermal
Punoi: Denis Lezo
Fund