Professional Documents
Culture Documents
132 145 C612 4
132 145 C612 4
تواناییبهکارگیریکنتراستهایهفتگانهدرارائهیآثارتجسمی
12 4
اهداف رفتاری:
از هنر جو انتظار میرود در پایان این واحد کار:
با مفهوم کنتراستهای رنگی و سیاه و سفید آشنا شود.
کنتراستهای هفتگانهی رنگ را بشناسد.
کنتراستهای هفتگانه را در آثار هنرهای تجسمی شناسایی کند.
آثار تجسمی را با در نظر گرفتن کنتراستهای هفتگانه اجراء نماید.
14-1کنتراست رنگ
منظور از کنتراســت در مبحث رنگ ،عالوه بر وجود تضاد میان رنگ ها ،وجود روابطی اســت که تأثیرات
متقابل رنگها بر یکدیگر را از نظر بصری مورد بررســی قرار میدهد .آگاهی هنرمند نســبت به چگونگی به
کارگیری کنتراستهای مختلف و برقراری روابط میان رنگها در یک اثر هنری ،تأثیر آن را بر مخاطب بیشتر
کرده و پیام مورد نظر صاحب اثر را به راحتی منتقل میکند.
کنتراستهای رنگ عبارتند از:
1 .1کنتراست ته رنگ
2 .2کنتراست تیرگی -روشنی رنگ
3 .3کنتراست رنگهای سرد و گرم
4 .4کنتراست رنگهای مکمل
5 .5کنتراست همزمانی رنگ ها
6 .6کنتراست کیفیت
7 .7کنتراست کمیت یا وسعت سطوح رنگ ها
ف
خاکستری مخلوط نشده باشند به وجود میآید .بنابراین منظور از رنگهای خالص فقط رنگهای اصلی نیست.
یا
هر چند شدیدترین کنتراست تهرنگ میان سه رنگ اصلی زرد ،قرمز و آبی بهوجود میآید .در رنگهای درجهی
دوم و سوم که از رنگهای اصلی فاصله میگیرند ،از شدت کنتراست ته رنگ نیز کاسته میشود.
ایجاد کنتراست ته رنگ با استفاده از رنگهای اصلی ،درجه دوم و درجه سوم
134
واحد کار
14
توانایی بهکارگیری کنتراستهای هفتگانه در ارائهی آثار تجسمی
استفاده از کنتراست ته رنگ در پوستر هشتمین جشنوارهی بین المللی فیلم فجر .مرتضی ممیز
سوال :به نظر شما استفاده ازکنتراست تیرگی -روشنی در این پوستر چه مفهومی دارد؟
137
ما برخی از رنگها مثل قرمز ،زرد و رنگهایی نظیر اینها را گرم و رنگهایی مثل سبز ،آبی و ترکیبهای
مربوط به آنها را معموال سرد احساس میکنیم.
سردی و گرمی رنگها و کنتراستی که از طریق به کار گرفتن آنها در کنار یکدیگر ایجاد میشود بر پایه
یک حس درونی و از طریق قوه بینایی احساس میشود.
رنگهایی که مقدار زیادی آبی دارند (از بنفش تا سبز) نسبت به رنگهایی که زرد یا قرمز بیشتری در خود
دارند (از مغز پستهای تا ارغوانی) خود را سردتر نشان میدهند.
14-1-4کنتراست رنگهای مکمل
همانطور که در بحث رنگهای مکمل گفته شــد این رنگها از ترکیب رنگهای اصلی ساخته میشوند.
بنابراین از مخلوط کردن دو رنگ مکمل نیز مانند سه رنگ اصلی ،خاکستری تیرهای به دست میآید.
در چرخهی دوازده رنگ ایتن دو رنگ مکمل به صورت قطری روبروی هم قرار میگیرند .مثل زرد و بنفش.
زمانی که دو رنگ مکمل دریک ترکیب کنار یکدیگر قرار میگیرند ،هر کدام درخشش دیگری را تقویت کرده و
در ایجاد رابطهی هماهنگ میان رنگها نقش مهمی ایفاء میکنند.
14
در مرکز هر کدام از رنگهای خالص باال یک مربع خاکســتری قرار داده شــده که به دلیل تاثیر کنتراست
همزمان ،هر یک از مربعهای خاکســتری به رنگ مکمل زمینهی خود متمایل شده است( .مربع خاکستری در
شکل (الف) به رنگ بنفش ،در شکل (ب) به رنگ سبز و در شکل (ج) به رنگ نارنجی متمایل شده است).
توانایی بهکارگیری کنتراستهای هفتگانه در ارائهی آثار تجسمی
14-1-6کنتراست کیفیت
منظور از کیفیت ،حالت خلوص و اشــباع رنگ اســت .از قرار گرفتن یک رنــگ خالص در کنار رنگهای
ناخالص که با ســیاه ،سفید ،خاکســتری و یا رنگ مکمل خود مخلوط شــدهاند ،کنتراست کیفیت رنگ ایجاد
میشــود .درخشــش و درجهی خلوص یک رنگ ،زمانی که در مجاورت رنگهای ناخالص قرار بگیرد بیشتر
میشود .برعکس اگر رنگهای ناخالص در کنار رنگهای خالص قرار بگیرند کدرتر بهنظر میرسند.
از کنتراســت کیفیت در یک ترکیب برای به نمایش گذاشــتن اوج درخشش رنگها و جذابیت آنها استفاده
میشود.
قرار گرفتن رنگهای درخشان در میان خاکستریهای خاموش سبب شده تا این رنگها درخشش بیشتری پیدا کنند
139
شماره استاندارد -15/2-87 :ف -هـ
وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی
ف
یا
طراح گرافیک رایانهای
شماره استاندارد1-66/51/1/3 :
وزارت کار و امور اجتماعی
بهرهگیری از رنگهای خالص در کنار رنگهای ناخالص توسط فرانکو باالن برای نشان دادن بازیهای المپیک زمستانی
141
14-2تاثیرات بصری و روانی رنگ ها
رنگها میتوانند نمادهایی از اندیشه و باورهای جوامع انسانی باشند .گاهی به عنوان نشانه به کار میروند،
گاهی نیز تعبیرهایی از آنها صورت میگیرد که ریشــه در رابطهی ما با رنگهای طبیعت دارد و ناشی از تاثیر
روانی آن بر روح و ذهن ماست .برخی از این تعابیر چنین است:
زرد :رنگی روشــن و درخشان است .نمادی از دانش ،فهم و شــعور انسانی و روشنایی الهی است .وقتی تیره
میشــود نشانهی بیاعتمادی و شک و تردید است و وقتی با ســفید کم رنگ شود بیروح شده و بهسردی و
خاموشی میگراید.
استفاده از رنگ زرد در کنار سیاه برای نشان دادن خطر مواد سمی و پرتو افکنی
ف
یا
به کارگیری رنگ قرمز در عالئم هشدار دهنده
استفاده از آبی به عنوان رنگ زمینه برای فراوردههای اسپری برای القاء پاکیزگی و خنکی
142
واحد کار
سبز :سبز ،رنگ بهار و رویش است .رنگ امید و زندگی دوباره و بیانگر دانش و ایمان معنوی ،نشانهای از صعود
آسمانی و عروج عرفانی است .در دین اسالم نیز سبز رنگی مقدس و محترم است.
14 نارنجی :نارنجی ،رنگ بلوغ ،جوانی و شادابی است .این رنگ مکمل آبی است و حرارت آن در کنار این رنگ
به اوج میرسد و نشاط را افزایش میدهد.
بنفش :بنفش ،رنگی مرموز و مبهم اســت .وقتی به ارغوانی نزدیک میشود هراسانگیز به نظر میرسد .البته
ارغوانی با تونالیتههای باال نشــانهای از مراسم با شکوه و با عظمت است .بنفش وقتی به آبی متمایل میشود،
خیالانگیز و اســرارآمیز اســت و هرگاه با سفید مخلوط شــود زیبا و وجدآور میشود .این رنگ در محصوالت
آرایشی زنانه کاربرد زیادی دارد.
هنگام استفاده از رنگها ،ویژگیهای آن از قبیل :ارزشهای هیجانی ،درجهی حرارت و ارزشهای نمادین
آنها را در نظر بگیرید.
توانایی بهکارگیری کنتراستهای هفتگانه در ارائهی آثار تجسمی
143
خالصه مطالب
--------------------------------
کنتراستهای رنگ عبارتند از:
-1کنتراست تهرنگ
-2کنتراست تیرگی – روشنی رنگ
-3کنتراست رنگهای سرد و گرم
-4کنتراست رنگهای مکمل
-5کنتراست همزمانی رنگها
-6کنتراست کیفیت
-7کنتراست کمیت یا وسعت سطوح رنگها
شدیدترین کنتراست تهرنگ میان سه رنگ اصلی زرد ،قرمز و آبی به وجود میآید.
در میان رنگها میتوان قرمز نارنجی را پرحرارتترین و سبز آبی را سردترین رنگ احساس کرد.
از قرار گرفتن یک رنگ خالص در کنار رنگهای ناخالص که با سیاه ،سفید ،خاکستری یا رنگ مکمل خود مخلوط
ف
یعنی وسعت سطح رنگ بنفش باید سه برابر وسعت رنگ زرد باشد تا هماهنگی بصری بین این دو رنگ برقرار
شود.
یا
4:8 نارنجی به آبی
یعنی وسعت سطح رنگ آبی باید دو برابر وسعت سطح نارنجی باشد تا از نظر بصری با آن هماهنگ شود.
6:6 قرمز به سبز
برای ایجاد هماهنگی بین سبز و قرمز باید وسعت سطح رنگی آنها یکسان باشد.
144
ﻭﺍﺣﺪ ﻛﺎﺭ
خودﺁﺯمایی
منظور از کنتراست رنگ چیست؟ .1
14 کنتراستهای هفتگانهی رنگ را نام ببرید. .2
شدیدترین کنتراست ته رنگ میان کدام رنگها وجود دارد؟ .3
کنتراست مکمل را توﺿیح دهید. .4
کنتراست کمیت یا وسعت سطوح رنگی را توﺿیح دهید. .5
تمریﻦ
تعدادی از آثار تجسمی هنرمندان را بررسی کرده و کنتراستهای رنگی موجود در آن را بنویسید. .1
سطوح سادهی هندسی را در یک کادر A4ترسیم نموده و سپس کنتراست ته رنگ را در آن نشان دهید. .2
یک اثر تجســمی موجود را انتخاب کرده و مجددا آن را با به کارگیری کنتراســتهای مکمل و تیرگی – .3
روشنی رنگ ،اجرا نمایید.
به گروههای پنﺞ نفری تقســیم شــوید و هر کدام از اعضای گروه پنﺞ مربع 3 × 3را رنگآمیزی نموده و .4
ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻰ ﺑﻪﻛﺎﺭﮔﻴﺮﻯ ﻛﻨﺘﺮﺍﺳﺖﻫﺎﻯ ﻫﻔﺘﮕﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﺍﺭﺍﺋﻪﻯ ﺁﺛﺎﺭ ﺗﺠﺴﻤﻰ
سپس به وسیله مربعهای رنگآمیزی شده روی یک مقوا کنتراست سرد و گرم ایجاد نمایید.
ســه تصویر رنگی به کالس آورده و پس از شناسایی کنتراســتهای رنگی موجود در آنها ،کنتراستها .5
را در ترکیببندی جدیدی که با اســتفاده از شــکلهای هندسی و غیرهندسی در کادرهای 20× 20ایجاد
نمودهاید به کار ببرید.
ﭘرسﺶهای ﭼﻬارگزینهای
.1در کنتراست ته رنگ کدام رنگها به کار برده میشود؟
الف) فقط رنگهای اصلی
ب) رنگهای خالص که با سیاه ،سفید و خاکستری مخلوط نشده باشند
ج) خاکستریهای فام دار
د) سیاه ،سفید ،خاکستری
.2کنتراست همزمانی رنگ میان کدام رنگها به وجود میآید؟
الف) رنگهای اصلی
ب) رنگهای مکمل
ج) رنگهای درجهی سوم
د) تونالیتههای مختلف یک رنگ
.3نسبت رنگ نارنجی به آبی در کنتراست کمیت کدام است؟
د) 3:9 ج) 4:8 ب) 2:4 الف) 6: 6
.4پرحرارتترین و سردترین رنگ به ترتیب کدامند؟
الف) قرمز نارنجی -آبی
ب) قرمز -آبی
ج) قرمز نارنجی -سبز آبی
د) نارنجی -آبی
145