** ¥ÉÀ º ÉÚ jÉ̈ÉÂ**

*¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́Éi{ÉÉnèù& ẾÉ® úÊSÉiÉ̈ɦÉɹªÉ̈ÉÂ

*

** |ÉlÉ̈ÉÉä%vª Éɪ É& **

** |ÉlÉ̈É& {ÉÉnù& **

+lÉÉiÉÉä ¥ÉÀ ÊVÉYÉɺ ÉÉ ** 1.1.1 **

ÊVÉYÉɺ ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.1.1 **

+jÉ +lɶ ɤ nù& +ÉxÉxiɪ ÉÉÇlÉÇ& {ÉÊ® úMÉÞ Á iÉä; xÉÉÊvÉEòÉ® úÉlÉÇ&, ¥ÉÀ ÊVÉYÉɺ Éɪ ÉÉ +xÉÊvÉEòɪ ÉÇi´ÉÉiÉ ; ¨ÉR óMɱ ɺ ª É SÉ ´ÉÉCª ÉÉlÉæ
º É̈Éx´Éª ÉɦÉÉ́ÉÉiÉ ; +lÉÉÇxiÉ® ú|ɪ ÉÖHò B´É Á lɶ ɤ nù& ¸ÉÖiª ÉÉ ¨ÉR óMɱ É|ɪ ÉÉäVÉxÉÉä ¦É́ÉÊiÉ; {ÉÚ ´ÉÇ|ÉEÞ
òiÉÉ{ÉäIÉɪ ÉÉ SÉ ¡ ò± ÉiÉ
+ÉxÉxiɪ ÉÉḈª ÉÊiÉ® äúEòÉiÉÂ* º ÉÊiÉ SÉ +ÉxÉxiɪ ÉÉÇlÉÇi´Éä, ª ÉlÉÉ vÉ̈ÉÇÊVÉYÉɺ ÉÉ {ÉÚ ´ÉḈÉÞ
kÉÆ ´ÉänùÉvª ɪ ÉxÉÆ Êxɪ É̈ÉäxÉÉ{ÉäIÉiÉä, B´ÉÆ
¥ÉÀ ÊVÉYÉɺ ÉÉÊ{É ª Éi{ÉÚ ´ÉḈÉÞ
kÉÆ Êxɪ É̈ÉäxÉÉ{ÉäIÉiÉä iÉuùHò´ª É̈ÉÂ* º ´ÉÉvª Éɪ ÉÉvª ɪ ÉxÉÉxÉxiɪ ÉÈiÉÖ º É̈ÉÉxÉ̈ÉÂ* xÉÎx´É½þEò¨ÉÉḈɤÉÉävÉÉxÉxiɪ ÉÈ
Ếɶ Éä¹É&; xÉ; vÉ̈ÉÇÊVÉYÉɺ Éɪ ÉÉ& |ÉÉMÉÊ{É +vÉÒiÉ́ÉänùÉxiɺ ª É ¥ÉÀ ÊVÉYÉɺ ÉÉä{É{ÉkÉä& * ª ÉlÉÉ SÉ ¾þnùªÉÉt´ÉnùÉxÉÉxÉÉ̈ÉÉxÉxiɪ ÉÇÊxɪ É̈É&,
Gò¨Éº ª É ẾÉ́ÉÊIÉiÉi´ÉÉiÉ , xÉ iÉlÉä½þGò¨ÉÉä ẾÉ́ÉÊIÉiÉ&; ¶ Éä¹É¶ ÉäʹÉi´Éä +ÊvÉEÞ òiÉÉÊvÉEòÉ® äú´ÉÉ |É̈ÉÉhÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂvÉ̈ÉÇ¥ÉÀ ÊVÉYÉɺ ɪ ÉÉä& *
¡ ò± ÉÊVÉYÉɺ ª ɦÉänùÉSSÉ * +¦ª ÉÖnùªÉ¡ ò± ÉÆ vÉ̈ÉÇYÉÉxÉ̈É , iÉSSÉÉxÉÖ¹`öÉxÉÉ{ÉäIÉ̈É ; ÊxÉ&¸ÉäªÉº É¡ ò± ÉÆ iÉÖ ¥ÉÀ YÉÉxÉ̈É , xÉ
SÉÉxÉÖ¹`öÉxÉÉxiÉ® úÉ{ÉäIÉ̈ÉÂ
; ¦É́ª É SÉ vÉ̈ÉÉæ ÊVÉYÉɺ ª ÉÉä xÉ YÉÉxÉEòɱ Éä%κ iÉ, {ÉÖ¯û¹É́ª ÉÉ{ÉÉ® úiÉxjÉi´ÉÉiÉ ; <½þiÉÖ ¦ÉÚ iÉÆ ¥ÉÀ ÊVÉYÉɺ ª ÉÆ
ÊxÉiª É́ÉÞkÉi´ÉÉzÉ {ÉÖ¯û¹É́ª ÉÉ{ÉÉ® úiÉxjÉ̈ÉÂ* SÉÉänùxÉÉ|É́ÉÞ ÊkɦÉänùÉSSÉ * ª ÉÉ Ê½þSÉÉänùxÉÉ vÉ̈ÉǺª É ± ÉIÉhÉ̈É , º ÉÉ º ´ÉẾɹɪ Éä Êxɪ ÉÖ\VÉÉxÉè́É
{ÉÖ¯û¹É̈É́ɤ ÉÉävɪ ÉÊiÉ; ¥ÉÀ SÉÉänùxÉÉ iÉÖ {ÉÖ¯û¹É̈É́ɤ ÉÉävɪ Éiª Éä́É Eäò´É± É̈ÉÂ; +´É¤ ÉÉävɺ ª É SÉÉänùxÉÉVÉxª Éi´ÉÉzÉ {ÉÖ¯û¹ÉÉä%´É¤ ÉÉävÉä Êxɪ ÉÖVª ÉiÉä---
ª ÉlÉÉ +IÉÉlÉǺÉÆÊxÉEò¹ÉæhÉÉlÉÉḈɤÉÉävÉä, iÉuùiÉÂ* iɺ ¨ÉÉÎiEò¨ÉÊ{É ´ÉHò´ª É̈É , ª ÉnùxÉxiÉ® Æú¥ÉÀ ÊVÉYÉɺ ÉÉä{ÉÊnù¶ª ÉiÉ <ÊiÉ * =Sª ÉiÉä---
ÊxÉiª ÉÉÊxÉiª É́ɺ iÉÖẾÉ́ÉäEò&, <½þÉ̈ÉÖjÉÉlÉǦÉÉäMÉẾÉ® úÉMÉ&, ¶ É̈Énù̈ÉÉÊnùºÉÉvÉxɺ ÉÆ{ÉiÉ , ¨ÉÖ̈ÉÖIÉÖi´ÉÆ SÉ * iÉä¹ÉÖ Ê½þº Éiº ÉÖ, |ÉÉMÉÊ{É
vÉ̈ÉÇÊVÉYÉɺ Éɪ ÉÉ >ðv´ÉÈSÉ, ¶ ÉCª ÉiÉä ¥ÉÀ ÊVÉYÉÉʺ ÉiÉÖÆ YÉÉiÉÖÆ SÉ; xÉ ẾÉ{ɪ ÉǪÉä * iɺ ¨ÉÉiÉÂ+lɶ ɤ näùxÉ
ª ÉlÉÉäHòº ÉÉvÉxɺ ÉÆ{Ékª ÉÉxÉxiɪ ÉÇ̈ÉÖ{ÉÊnù¶ª ÉiÉä **

+iÉ& ¶ ɤ nù& ½äþi´ÉlÉÇ& * ª ɺ ¨ÉÉuäùnùB´É +ÎMxɽþÉäjÉÉnùÒxÉÉÆ ¸ÉäªÉ&º ÉÉvÉxÉÉxÉÉ̈ÉÊxÉiª É¡ ò± ÉiÉÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ---` iÉtlÉä½þEò¨ÉÇÊSÉiÉÉä
± ÉÉäEò& IÉÒªÉiÉ B´É̈Éä́ÉÉ̈ÉÖjÉ {ÉÖhª ÉÊSÉiÉÉä ± ÉÉäEò& IÉÒªÉiÉä ' <iª ÉÉÊnù&; iÉlÉÉ ¥ÉÀ YÉÉxÉÉnùÊ{É {É® Æú{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÈnù¶ÉǪÉÊiÉ--- `
¥ÉÀ ẾÉnùÉ{xÉÉäÊiÉ {É® ú̈ÉÂ' <iª ÉÉÊnù&; iɺ ¨ÉÉiɪ ÉlÉÉäHòº ÉÉvÉxɺ ÉÆ{Ékª ÉxÉxiÉ® Æú¥ÉÀ ÊVÉYÉɺ ÉÉ EòiÉḈª ÉÉ **

¥ÉÀ hÉÉä ÊVÉYÉɺ ÉÉ ¥ÉÀ ÊVÉYÉɺ ÉÉ * ¤ ÉÀ SÉ ´ÉIª É̈ÉÉhɱ ÉIÉhÉ̈ÉÂ` VÉx¨ÉÉtº ª É ª ÉiÉ& ' <ÊiÉ * +iÉ B´É xÉ ¥ÉÀ ¶ ɤ nùºª É
VÉÉiª ÉÉtlÉÉÇxiÉ® ú̈Éɶ ÉR óÊEòiÉ́ª É̈ÉÂ* ¥ÉÀ hÉ <ÊiÉ Eò¨ÉÇÊhÉ ¹É¹`öÒ, xÉ ¶ Éä¹Éä; ÊVÉYÉɺ ª ÉÉ{ÉäIÉi´ÉÉÎVVÉYÉɺ Éɪ ÉÉ&,
ÊVÉYÉɺ ª ÉÉxiÉ® úÉÊxÉnæù¶ÉÉSSÉ * xÉxÉÖ ¶ Éä¹É¹É¹`öÒ{ÉÊ® úOɽäþ%Ê{É ¥ÉÀ hÉÉä ÊVÉYÉɺ ÉÉEò¨ÉÇi´ÉÆ xÉ Ếɯûvª ÉiÉä, º ÉƤÉxvɺ ÉÉ̈ÉÉxª ɺ ª É
Ếɶ Éä¹ÉÊxɹ`öi´ÉÉiÉÂ
; B´É̈ÉÊ{É |Éiª ÉIÉÆ ¥ÉÀ hÉ& Eò¨ÉÇi´É̈ÉÖiº ÉÞ Vª É º ÉÉ̈ÉÉxª ÉuùÉ® äúhÉ {É® úÉäIÉÆ Eò¨ÉÇi´ÉÆ Eò± {ɪ ÉiÉÉä ´ª ÉlÉÇ& |ɪ Éɺ É& º ª ÉÉiÉÂ*
xÉ ´ª ÉlÉÇ&, ¥ÉÀ ÉʸÉiÉɶ Éä¹ÉẾÉSÉÉ® ú|ÉÊiÉYÉÉxÉÉlÉÇi´ÉÉÊnùÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; |ÉvÉÉxÉ{ÉÊ® úOɽäþiÉnù{ÉäÊIÉiÉÉxÉÉ̈É{ª ÉlÉÉÇÊIÉ{iÉi´ÉÉiÉÂ* ¥ÉÀ ʽþ
YÉÉxÉäxÉÉ{iÉÖÊ̈ɹ]õiÉ̈Éi´ÉÉi|ÉvÉÉxÉ̈ÉÂ* iÉκ ¨Éx|ÉvÉÉxÉä ÊVÉYÉɺ ÉÉEò¨ÉÇÊhÉ {ÉÊ® úMÉÞ ½þÒiÉä, ª ÉèÌVÉYÉÉʺ ÉiÉèÌ́ÉxÉÉ ¥ÉÀ ÊVÉYÉÉʺ ÉiÉÆ xÉ ¦É́ÉÊiÉ,
iÉÉxª ÉlÉÉÇÊIÉ{iÉÉxª Éä́ÉÊäiÉ xÉ {ÉÞlÉCº ÉÚ jÉʪÉiÉ́ª ÉÉÊxÉ * ª ÉlÉÉ ` ® úÉVÉɺ ÉÉèMÉSUôÊiÉ ' <iª ÉÖHäò º É{ÉÊ® ú́ÉÉ® úºª É ® úÉYÉÉä MÉ̈ÉxÉ̈ÉÖHÆò ¦É́ÉÊiÉ,
iÉuùiÉÂ* ¸ÉÖiª ÉxÉÖMÉ̈ÉÉSSÉ * ` ª ÉiÉÉä ´ÉÉ <¨ÉÉÊxÉ
¦ÉÚiÉÉÊxÉ VÉɪ ÉxiÉä ' <iª ÉÉtÉ& ¸ÉÖiɪ É& ` iÉÊuùÊVÉYÉɺ ɺ ´É iÉn ù¥ÉÀ ' <ÊiÉ |Éiª ÉIÉ̈Éä́É ¥ÉÀ hÉÉä ÊVÉYÉɺ ÉÉEò¨ÉÇi´ÉÆ nù¶ÉǪÉÎxiÉ *
iÉSSÉ Eò¨ÉÇÊhɹɹ`öÒ{ÉÊ® úOɽäþº ÉÚ jÉähÉÉxÉÖMÉiÉÆ ¦É́ÉÊiÉ * iɺ ¨ÉÉnÂù¥ÉÀ hÉ <ÊiÉ Eò¨ÉÇÊhÉ ¹É¹`öÒ**

YÉÉiÉÖÊ̈ÉSUôÉ ÊVÉYÉɺ ÉÉ * +´ÉMÉÊiÉ{ɪ ÉÇxiÉÆ YÉÉxÉÆ º Éx´ÉÉSª Éɪ ÉÉ <SUôɪ ÉÉ& Eò¨ÉÇ, ¡ ò± ÉẾɹɪ Éi´ÉÉÊnùSUôɪ ÉÉ& * YÉÉxÉäxÉ Ê½þ
|É̈ÉÉhÉäxÉÉ́ÉMÉxiÉÖÊ̈ɹ]Æõ¥ÉÀ * ¥ÉÀ É́ÉMÉÊiÉ̽þ{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÇ&, ÊxÉ&¶ Éä¹Éº Éƺ ÉÉ® ú¤ÉÒVÉÉẾÉtÉtxÉlÉÇÊxɤ ɽÇþhÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉnÂ
ù¥ÉÀ
ÊVÉYÉÉʺ ÉiÉ́ª É̈ÉÂ**
iÉi{ÉÖxÉ¥ÉÇÀ |Éʺ Érù̈É|Éʺ ÉrÆù´ÉÉ º ª ÉÉiÉ ; ª ÉÊnù|Éʺ ÉrÆùxÉ ÊVÉYÉÉʺ ÉiÉ́ª É̈ÉÂ* +lÉÉ|Éʺ ÉrÆùxÉè́É ¶ ÉCª ÉÆ ÊVÉYÉÉʺ ÉiÉÖÊ̈ÉÊiÉ *
=Sª ÉiÉä--- +κ iÉ iÉÉ́Én ù¥ÉÀ ÊxÉiª ɶ ÉÖrù¤ÉÖrù̈ÉÖHòº ´É¦ÉÉ́ÉÆ º É́ÉÇYÉÆ º É́ÉǶÉÊHòº É̈ÉÎx´ÉiÉ̈ÉÂ* ¥ÉÀ ¶ ɤ nùºª É Ê½þ´ª ÉÖi{ÉÉt¨ÉÉxɺ ª É
ÊxÉiª ɶ ÉÖrùi´ÉÉnùªÉÉä%lÉÉÇ& |ÉiÉÒªÉxiÉä, ¤ ÉÞƽþiÉävÉÉÇiÉÉä® úlÉÉÇxÉÖMÉ̈ÉÉiÉÂ* º É́ÉǺª ÉÉi¨Éi´ÉÉSSÉ ¥ÉÀ Éκ iÉi´É|Éʺ ÉÊrù& * º É́ÉÉæ Á Éi¨ÉÉκ iÉi´ÉÆ
|Éiª ÉäÊiÉ, xÉ ` xÉɽþ̈Éκ ¨É ' <ÊiÉ * ª ÉÊnùʽþxÉÉi¨ÉÉκ iÉi´É|Éʺ ÉÊrù& º ª ÉÉiÉ , º É́ÉÉæ ± ÉÉäEò& ` xÉɽþ̈Éκ ¨É ' <ÊiÉ |ÉiÉÒªÉÉiÉÂ*
+Éi¨ÉÉ SÉ ¥ÉÀ * ª ÉÊnùiÉ̽þ± ÉÉäEäò ¥ÉÀ +Éi¨Éi´ÉäxÉ |Éʺ Érù̈Éκ iÉ, iÉiÉÉä YÉÉiÉ̈Éä́Éäiª ÉÊVÉYÉɺ ª Éi´ÉÆ {ÉÖxÉ® úÉ{ÉzÉ̈É ; xÉ; iÉÊuù¶Éä¹ÉÆ
|ÉÊiÉ ẾÉ|ÉÊiÉ{ÉkÉä& * näù½þ̈ÉÉjÉÆ SÉèiÉxª ÉẾÉʶɹ]ṏÉÉi¨ÉäÊiÉ |ÉÉEÞ òiÉÉ VÉxÉÉ ± ÉÉèEòɪ ÉÊiÉEòÉ SÉ |ÉÊiÉ{ÉzÉÉ& * <ÎxpùªÉÉhª Éä́É
SÉäiÉxÉÉxª ÉÉi¨Éäiª É{É® äú* ¨ÉxÉ <iª Éxª Éä * ẾÉYÉÉxÉ̈ÉÉjÉÆ IÉÊhÉEòÊ̈Éiª ÉäEäò * ¶ ÉÚ xª ÉÊ̈Éiª É{É® äú* +κ iÉ näù½þÉÊnù́ª ÉÊiÉÊ® úHò& º Éƺ ÉÉ® úÒ
EòiÉÉǦÉÉäHäòiª É{É® äú* ¦ÉÉäHèò´É Eäò´É± ÉÆ xÉ EòiÉæiª ÉäEäò * +κ iÉ iÉn ù́ª ÉÊiÉÊ® úHò <Ç·É® ú& º É́ÉÇYÉ& º É́ÉǶÉÊHòÊ® úÊiÉ EäòÊSÉiÉÂ* +Éi¨ÉÉ
º É ¦ÉÉäCiÉÖÊ® úiª É{É® äú* B´ÉÆ ¤ ɽþ́ÉÉä ẾÉ|ÉÊiÉ{ÉzÉÉ ª ÉÖÊHò´ÉÉCª ÉiÉnùɦÉɺ ɺ É̈Éɸɪ ÉÉ& º ÉxiÉ& * iÉjÉÉẾÉSÉɪ ÉǪ ÉÏiEòÊSÉi|ÉÊiÉ{Ét¨ÉÉxÉÉä
ÊxÉ&¸ÉäªÉº ÉÉi|ÉÊiɽþxªÉäiÉ, +xÉlÉÈSÉäªÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉn ù¥ÉÀ ÊVÉYÉɺ ÉÉä{Éxª Éɺ É̈ÉÖJÉäxÉ ´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª É̈ÉÒ̈ÉÉƺ ÉÉ iÉnùẾÉ® úÉÊävÉiÉEòÉæ{ÉEò® úhÉÉ
ÊxÉ&¸ÉäªÉº É|ɪ ÉÉäVÉxÉÉ |ɺ iÉÚ
ª ÉiÉä **

¥ÉÀ ÊVÉYÉÉʺ ÉiÉ́ª ÉÊ̈Éiª ÉÖHò¨ÉÂ* ËEò± ÉIÉhÉÆ {ÉÖxɺ iÉnÂ

ù¤ÉÀ äiª ÉiÉ +ɽþ¦ÉMÉ́ÉÉxº ÉÚ
jÉEòÉ® ú&---

VÉx¨ÉÉtº ª É ª ÉiÉ& ** 1.1.2 **

VÉx¨ÉÉtÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.1.2 **

VÉx¨É =i{ÉÊkÉ& +ÉÊnù& +º ª É---<ÊiÉ iÉn ùMÉÖhɺ ÉÆẾÉYÉÉxÉÉä ¤ ɽÖþµÉÒʽþ& * VÉx¨Éκ lÉÊiɦÉR óMÉÆ º É̈Éɺ ÉÉlÉÇ& * VÉx¨ÉxÉ SÉÉÊnùi´ÉÆ
¸ÉÖÊiÉÊxÉnæù¶ÉÉ{ÉäIÉÆ ´Éº iÉÖ́ÉÞ kÉÉ{ÉäIÉÆ SÉ * ¸ÉÖÊiÉÊxÉnæù¶Éº iÉÉ́ÉiÉ --- ` ª ÉiÉÉä ´ÉÉ <¨ÉÉÊxÉ ¦ÉÚ iÉÉÊxÉ VÉɪ ÉxiÉä ' <ÊiÉ, +κ ¨Éx´ÉÉCª Éä
VÉx¨Éκ lÉÊiÉ|ɱ ɪ ÉÉxÉÉÆ Gò¨Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* ´Éº iÉÖ́ÉÞ kÉ̈ÉÊ{É--- VÉx¨ÉxÉÉ ± ɤ vɺ ÉkÉÉEòº ª É vÉÌ̈ÉhÉ& κ lÉÊiÉ|ɱ ɪ ɺ ÉƦÉ́ÉÉiÉÂ* +º ª ÉäÊiÉ
|Éiª ÉIÉÉÊnùºÉÆÊxÉvÉÉÊ{Éiɺ ª É vÉÌ̈ÉhÉ <nù̈ÉÉ ÊxÉnæù¶É& * ¹É¹`öÒVÉx¨ÉÉÊnùvÉ̈ÉǺÉƤÉxvÉÉlÉÉÇ* ª ÉiÉ <ÊiÉ EòÉ® úhÉÊxÉnæù¶É& * +º ª É
VÉMÉiÉÉä xÉÉ̈É°ü{Éɦª ÉÉÆ ´ª ÉÉEÞ òiɺ ª É +xÉäEòEòiÉÞ Ç¦ÉÉäCiÉÞ º Éƪ ÉÖHòº ª É |ÉÊiÉÊxɪ ÉiÉnäù¶ÉEòɱ ÉÊxÉÊ̈ÉkÉÊGòª ÉÉ¡ ò± Éɸɪ ɺ ª É
¨Éxɺ ÉÉ{ª ÉÊSÉxiª É® úSÉxÉÉ°ü{ɺ ª É VÉx¨Éκ lÉÊiɦÉR óMÉÆ ª ÉiÉ& º É́ÉÇYÉÉiº É́ÉǶÉHäò& EòÉ® úhÉÉn ù¦É́ÉÊiÉ, iÉn ù¥ÉÀ ÊäiÉ ´ÉÉCª ɶ Éä¹É& *
+xª Éä¹ÉÉ̈ÉÊ{É ¦ÉÉ́ÉẾÉEòÉ® úÉhÉÉÆ Êjɹ́Éä́ÉÉxiɦÉÉḈÉ <ÊiÉ VÉx¨Éκ lÉÊiÉxÉɶ ÉÉxÉÉÊ̈ɽþOɽþhÉ̈ÉÂ* ª Éɺ Eò{ÉÊ® ú{ÉÊ`öiÉÉxÉÉÆ iÉÖ ` VÉɪ ÉiÉä%κ iÉ
' <iª ÉÉnùÒxÉÉÆ Oɽþ hÉä iÉä¹ÉÉÆ VÉMÉiÉ& κ lÉÊiÉEòɱ Éä º ÉƦÉÉ́ª É̈ÉÉxÉi´ÉÉx¨ÉÚ ± ÉEòÉ® úhÉÉnÖùi{ÉÊkÉκ lÉÊiÉxÉɶ ÉÉ VÉMÉiÉÉä xÉ MÉÞ ½þÒiÉÉ&
º ª ÉÖÊ® úiª Éɶ ÉR óCª ÉäiÉ; iÉx¨ÉÉ ¶ ÉR óÊEò; <ÊiÉ ª ÉÉ =i{ÉÊkÉ¥ÉÇÀ hÉ& EòÉ® úhÉÉiÉ , iÉjÉè́É Îº lÉÊiÉ& |ɱ ɪ É SÉ, iÉä MÉÞ Á xiÉä * xÉ SÉ
ª ÉlÉÉäHòẾɶ Éä¹Éhɺ ª É VÉMÉiÉÉä ª ÉlÉÉäHòẾɶ Éä¹ÉhÉ̈ÉÒ·É® Æú¨ÉÖCi´ÉÉ, +xª ÉiÉ& |ÉvÉÉxÉÉnùSÉäiÉxÉÉiÉÂ+hÉÖ¦ª ÉÉä ´ÉÉ +¦ÉÉ́ÉÉuùÉ º Éƺ ÉÉÊ® úhÉÉä ´ÉÉ
=i{Ékª ÉÉÊnùº ÉƦÉÉ́ÉʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª É̈ÉÂ* xÉ SÉ º ´É¦ÉÉ́ÉiÉ&, ẾÉʶɹ]õnäù¶ÉEòɱ ÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉxÉÉÊ̈ɽþÉä{ÉÉnùÉxÉÉiÉÂ* BiÉnäù́ÉÉxÉÖ̈ÉÉxÉÆ
º Éƺ ÉÉÊ® ú́ª ÉÊiÉÊ® úHäò·É® úÉκ iÉi´ÉÉÊnùºÉÉvÉxÉÆ ¨Éxª ÉxiÉä <Ç·É® úEòÉ® úhÉ́ÉÉÊnùxÉ& **

xÉÎx´É½þÉÊ{É iÉnäù́ÉÉä{Éxª ɺ iÉÆ VÉx¨ÉÉÊnùºÉÚ jÉä; xÉ; ´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª ÉEÖòº ÉÖ̈ÉOÉlÉxÉÉlÉÇi´ÉÉiº ÉÚ

jÉÉhÉÉ̈ÉÂ* ´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª ÉÉÊxÉ Ê½þº ÉÚ jÉè̄ûnùɾþiª É
ẾÉSÉɪ ÉÇxiÉä * ´ÉÉCª ÉÉlÉÇẾÉSÉÉ® úhÉÉvª É́ɺ ÉÉxÉÊxÉ́ÉÞ ÇkÉÉ Ê½þ¥ÉÀ É́ÉMÉÊiÉ&, xÉÉxÉÖ̈ÉÉxÉÉÊnù|É̈ÉÉhÉÉxiÉ® úÊxÉ́ÉÞ ÇkÉÉ * º Éiº ÉÖ iÉÖ
´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª Éä¹ÉÖ VÉMÉiÉÉä VÉx¨ÉÉÊnùEòÉ® úhÉ́ÉÉÊnù¹ÉÖ, iÉnùlÉÇOɽþhÉnùÉfø¬ ÉÇªÉ +xÉÖ̈ÉÉxÉ̈ÉÊ{É ´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª ÉÉẾÉ® úÉÊävÉ |É̈ÉÉhÉÆ ¦É́ÉiÉ , xÉ
ÊxÉ́Éɪ ÉÇiÉä, ¸ÉÖiª Éè́É SÉ º ɽþɪÉi´ÉäxÉ iÉEÇòº ª ÉÉ{ª ɦª ÉÖ{ÉäiÉi´ÉÉiÉÂ* iÉlÉÉ Ê½þ--- ` ¸ÉÉäiÉ́ª ÉÉä ¨ÉxiÉ́ª É& ' <ÊiÉ ¸ÉÖÊiÉ& ` {ÉÎhb÷iÉÉä
¨ÉävÉÉ́ÉÒMÉxvÉÉ® úÉxÉä́ÉÉä{ɺ ÉÆ{ÉtäiÉè́É̈ Éä́Éä½þÉSÉɪ ÉḈÉÉx{ÉÖ¯û¹ÉÉä ´Éänù' <ÊiÉ SÉ {ÉÖ¯û¹É¤ ÉÖÊrùºÉɽþɪª É̈ÉÉi¨ÉxÉÉä
nù¶ÉǪÉÊiÉ * xÉ vÉ̈ÉÇÊVÉYɺ Éɪ ÉÉÊ̈É́É ¸ÉÖiª ÉÉnùªÉ B´É |É̈ÉÉhÉÆ ¥ÉÀ ÊVÉYÉɺ Éɪ É̈ÉÂ* ËEòiÉÖ ¸ÉÖiª ÉÉnùªÉÉä%xÉÖ¦É́ÉÉnùªÉ SÉ ª ÉlÉɺ ÉƦÉ́ÉÊ̈ɽþ
|É̈ÉÉhÉ̈É , +xÉÖ¦É́ÉÉ́ɺ ÉÉxÉi´ÉÉn ù¦ÉÚ
iÉ́ɺ iÉÖẾɹɪ Éi´ÉÉSSÉ ¥ÉÀ YÉÉxɺ ª É * EòiÉḈª Éä ʽþẾɹɪ Éä xÉÉxÉÖ¦É́ÉÉ{ÉäIÉɺ iÉÒÊiÉ ¸ÉÖiª ÉÉnùÒxÉÉ̈Éä́É
|ÉÉ̈ÉÉhª ÉÆ º ª ÉÉiÉÂ, {ÉÖ¯û¹ÉÉvÉÒxÉÉi¨É± ÉɦÉi´ÉÉSSÉ EòiÉḈª ɺ ª É * EòiÉÖÇ̈ÉEòiÉÖÇ̈Éxª ÉlÉÉ ´ÉÉ EòiÉÖȶ ÉCª ÉÆ ± ÉÉèÊEòEÆò ´ÉèÊnùEÆò SÉ Eò¨ÉÇ; ª ÉlÉÉ
+·ÉäxÉ MÉSUôÊiÉ, {Én ù¦ª ÉÉ̈ÉÂ
, +xª ÉlÉÉ ´ÉÉ, xÉ ´ÉÉ MÉSUôiÉÒÊiÉ * iÉlÉÉ ` +ÊiÉ® úÉjÉä ¹ÉÉäb÷ʶÉxÉÆ MÉÞ ¼hÉÉÊiÉ, xÉÉÊiÉ® úÉjÉä ¹ÉÉäb÷ʶÉxÉÆ
MÉÞ¼hÉÉÊiÉ ' ` =ÊnùiÉä VÉÖ½þÉÊäiÉ, +xÉÖÊnùiÉä VÉÖ½þÉÊäiÉ ' <ÊiÉ * ẾÉÊvÉ|ÉÊiɹÉävÉÉSSÉ +jÉ +lÉḈÉxiÉ& º ª ÉÖ&, ẾÉEò± {ÉÉäiº ÉMÉÉÇ{É́ÉÉnùÉ SÉ *
xÉ iÉÖ ´Éº iÉÖ ` B´É̈É , xÉè́É̈ ÉÂ' ` +κ iÉ, xÉÉκ iÉ ' <ÊiÉ ´ÉÉ ẾÉEò± {ª ÉiÉä * ẾÉEò± {ÉxÉɺ iÉÖ {ÉÖ¯û¹É¤ ÉÖn ùvª É{ÉäIÉÉ& * xÉ
´Éº iÉÖª ÉÉlÉÉi¨ª ÉYÉÉxÉÆ {ÉÖ¯û¹É¤ ÉÖnÂùvª É{ÉäIÉ̈ÉÂ* ËEò iÉ̽þ´Éº iÉÖiÉxjÉ̈Éä́É iÉiÉÂ* xÉ Ê½þº lÉÉhÉÉ́ÉäEòκ ¨ÉxÉÂ` º lÉÉhÉÖ́ÉÉÇ, {ÉÖ¯û¹ÉÉä%xª ÉÉä ´ÉÉ
' <ÊiÉ iÉk´ÉYÉÉxÉÆ ¦É́ÉÊiÉ * iÉjÉ ` {ÉÖ¯û¹ÉÉä%xª ÉÉä ´ÉÉ ' <ÊiÉ Ê̈Élª ÉÉYÉÉxÉ̈ÉÂ* ` º lÉÉhÉÖ® äú́É ' <ÊiÉ iÉk´ÉYÉÉxÉ̈É , ´Éº iÉÖiÉxjÉi´ÉÉiÉÂ*
B´ÉÆ ¦ÉÚiÉ́ɺ iÉÖẾɹɪ ÉÉhÉÉÆ |ÉÉ̈ÉÉhª ÉÆ ´Éº iÉÖiÉxjÉ̈ÉÂ* iÉjÉè́ÉÆ º ÉÊiÉ ¥ÉÀ YÉÉxÉ̈ÉÊ{É ´Éº iÉÖiÉxjÉ̈Éä́É, ¦ÉÚiÉ́ɺ iÉÖẾɹɪ Éi´ÉÉiÉÂ* xÉxÉÖ
¦ÉÚiÉ́ɺ iÉÖẾɹɪ Éi´Éä ¥ÉÀ hÉ& |É̈ÉÉhÉÉxiÉ® úẾɹɪ Éi´É̈Éä́ÉäÊiÉ ´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª ÉẾÉSÉÉ® úhÉÉ +xÉÌlÉEèò´É |ÉÉ{iÉÉ; xÉ; <ÎxpùªÉÉẾɹɪ Éi´ÉäxÉ
º ÉƤÉxvÉÉOɽþhÉÉiÉÂ* º ´É¦ÉÉ́ÉiÉÉä Ếɹɪ ÉẾɹɪ ÉÉhÉÒÎxpùªÉÉÊhÉ, xÉ ¥ÉÀ Ếɹɪ ÉÉÊhÉ * º ÉÊiÉ ½þÒÎxpùªÉẾɹɪ Éi´Éä ¥ÉÀ hÉ&, <nÆù¥ÉÀ hÉÉ
º ÉƤÉrÆùEòɪ ÉÇÊ̈ÉÊiÉ MÉÞÁ iäÉ * Eòɪ ÉÇ̈ÉÉjÉ̈Éä́É iÉÖ MÉÞÁ ¨ÉÉhÉ̈ÉÂ--- ËEò ¥ÉÀ hÉÉ º ÉƤÉrù̈ÉÂ? ÊEò¨Éxª ÉäxÉ EäòxÉÊSÉuùÉ º ÉƤÉrù̈ÉÂ?---
<ÊiÉ xÉ ¶ ÉCª ÉÆ ÊxÉ SÉäiÉÖ̈ÉÂ* iɺ ¨ÉÉVVÉx¨ÉÉÊnùºÉÚjÉÆ xÉÉxÉÖ̈ÉÉxÉÉä{Éxª Éɺ ÉÉlÉÇ̈ÉÂ, ËEò iÉ̽þ´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª É|Énù¶ÉÇxÉÉlÉÇ̈ÉÂ* ËEò
{ÉÖxɺ iÉuäùnùÉxiÉ́ÉÉCª ÉÆ ª Éiɺ ÉÚjÉähÉä½þʱ ɱ ÉIÉʪÉʹÉiÉ̈ÉÂ* ` ¦ÉÞMÉÖ́Éê´ÉɯûÊhÉ& * ´É¯ûhÉÆ Ê{ÉiÉ® ú̈ÉÖ{ɺ ɺ ÉÉ® ú* +vÉÒʽþ¦ÉMÉ́ÉÉä ¥ÉÀ ÊäiÉ
' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª Éɽþ --- ` ª ÉiÉÉä ´ÉÉ <¨ÉÉÊxÉ ¦ÉÚiÉÉÊxÉ VÉɪ ÉxiÉä * ª ÉäxÉ VÉÉiÉÉÊxÉ VÉÒ́ÉÎxiÉ * ª Éi|ɪ Éxiª Éʦɺ ÉÆẾɶ ÉÎxiÉ *
iÉÊuùÊVÉYÉɺ ɺ ´É * iÉnÂù¥ÉÀ ÊäiÉ ' iɺ ª É SÉ ÊxÉhÉǪÉ́ÉÉCª É̈ÉÂ--- ` +ÉxÉxnùÉnÂùvª Éä́É JÉα ´É̈ÉÉÊxÉ ¦ÉÚiÉÉÊxÉ VÉɪ ÉxiÉä * +ÉxÉxnäùxÉ
VÉÉiÉÉÊxÉ VÉÒ́ÉÎxiÉ * +ÉxÉxnÆù|ɪ Éxiª Éʦɺ ÉÆẾɶ ÉÎxiÉ ' <ÊiÉ * +xª ÉÉxª É{ª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉÊxÉ ´ÉÉCª ÉÉÊxÉ
ÊxÉiª ɶ ÉÖrù¤ÉÖrù̈ÉÖHòº ´É¦ÉÉ́ɺ É́ÉÇYɺ ´É°ü{ÉEòÉ® úhÉẾɹɪ ÉÉÊhÉ =nùɽþiÉḈª ÉÉÊxÉ **

VÉMÉiEòÉ® úhÉi´É|Énù¶ÉÇxÉäxÉ º É́ÉÇYÉÆ ¥ÉÀ iäª ÉÖ{ÉÊIÉ{iÉ̈ÉÂ, iÉnäù́É pùføª ÉzÉɽþ---

¶ Éɺ jɪ ÉÉäÊxÉi´ÉÉiÉÂ** 1.1.3 **

¶ Éɺ jɪ ÉÉäÊxÉi´ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.1.3 **

¨É½þiÉ @ñM´ÉänùÉnäù& ¶ Éɺ jɺ ª É +xÉäEòẾÉtɺ lÉÉxÉÉä{ɤ ÉÞÆʽþiɺ ª É |ÉnùÒ{É́Éiº É́ÉÉÇlÉÉḈÉtÉäÊiÉxÉ& º É́ÉÇYÉEò± {ɺ ª É ª ÉÉäÊxÉ& EòÉ® úhÉÆ ¥ÉÀ *
xÉ ½þÒoù¶Éº ª É ¶ Éɺ jɺ ª É @ñM´ÉänùÉÊnù±ÉIÉhɺ ª É º É́ÉÇYÉMÉÖhÉÉÎx´Éiɺ ª É º É́ÉÇYÉÉnùxª ÉiÉ& º ɦ Æ É́ÉÉä%κ iÉ * ª ÉtÊuùºiÉ® úÉlÉȶ Éɺ jÉÆ
ª ɺ ¨ÉÉi{ÉÖ¯û¹ÉẾɶ Éä¹ÉÉiº ɦ
Æ É́ÉÊiÉ, ª ÉlÉÉ ´ª ÉÉEò® úhÉÉÊnù{ÉÉÊhÉxª ÉÉnäù& YÉäª ÉèEònäù¶ÉÉlÉÇ̈ÉÊ{É, º É iÉiÉÉä%{ª ÉÊvÉEòiÉ® úẾÉYÉÉxÉ <ÊiÉ |Éʺ ÉrÆù
± ÉÉäEòä * ÊEò¨ÉÖ ´ÉHò´ª É̈ÉÂ--- +xÉäEò¶ ÉÉJÉɦÉänùʦÉzɺ ª É näù́ÉÊiɪ ÉÇRÂó̈ÉxÉÖ¹ªÉ́ÉhÉÉÇ̧É̈ÉÉÊnù|ÉẾɦÉÉMɽäþiÉÉä& @ñM´ÉänùÉtÉJª ɺ ª É
º É́ÉÇYÉÉxÉÉEò® úºª É +|ɪ ÉixÉäxÉè́É ± ÉÒ± ÉÉxª Éɪ ÉäxÉ {ÉÖ¯û¹ÉÊxÉ&·Éɺ É́Éiɪ ɺ ¨ÉÉx¨É½þiÉÉä ¦ÉÚiÉÉiɪ ÉÉäxÉä& º ɦ
Æ É́É&--- ` +º ª É ¨É½þiÉÉä
¦ÉÚiɺ ª É ÊxÉ&·Éʺ ÉiÉ̈ÉäiÉiɪ ÉoùM´Éänù& ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖiÉä&--- iɺ ª É ¨É½þiÉÉä ¦ÉÚiɺ ª É ÊxÉ® úÊiɶ ɪ ÉÆ º É́ÉÇYÉi´ÉÆ º É́ÉǶÉÊHò¨Ék´ÉÆ SÉäÊiÉ **

+lÉ́ÉÉ ª ÉlÉÉäHò¨ÉÞM´ÉänùÉÊnù¶Éɺ jÉÆ ª ÉÉäÊxÉ& EòÉ® úhÉÆ |É̈ÉÉhÉ̈ɺ ª É ¥ÉÀ hÉÉä ª ÉlÉÉ́Éiº ´É°ü{ÉÉÊvÉMÉ̈Éä * ¶ Éɺ jÉÉnäù́É |É̈ÉÉhÉÉiÉÂVÉMÉiÉÉä
VÉx¨ÉÉÊnùEòÉ® úhÉÆ ¥ÉÀ ÉÊvÉMÉ̈ª ÉiÉ <iª ÉʦÉ|Éɪ É& * ¶ Éɺ jÉ̈ÉÖnùɾþiÉÆ {ÉÚ́ɺÇÉÚjÉä--- ` ª ÉiÉÉä ´ÉÉ <¨ÉÉÊxÉ ¦ÉÚiÉÉÊxÉ
VÉɪ ÉxiÉä ' <iª ÉÉÊnù* ÊEò¨ÉlÉÈiɽþÔnÆùº ÉÚjÉ̈ÉÂ, ª ÉÉ́ÉiÉÉ {ÉÚ́ɺÇÉÚjÉähÉè́É B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEÆò ¶ Éɺ jÉ̈ÉÖnùɽþ®úiÉÉ ¶ Éɺ jɪ ÉÉäÊxÉi´ÉÆ ¥ÉÀ hÉÉä
nù̶ÉiÉ̈ÉÂ* =Sª ÉiÉä--- iÉjÉ º ÉÚjÉÉIÉ® úähÉ º {ɹ]Æõ¶ Éɺ jɺ ª ÉÉxÉÖ{ÉÉnùxÉÉVVÉx¨ÉÉÊnùºÉÚjÉähÉ Eäò´É± É̈ÉxÉÖ̈ÉÉxÉ̈ÉÖ{Éxª ɺ iÉÊ̈Éiª Éɶ ÉRÂóCª ÉäiÉ;
iÉÉ̈Éɶ ÉRÂóEòÉÆ ÊxÉ́ÉiÉÇʪÉiÉÖÊ̈ÉnÆùº ÉÚjÉÆ |É́É́ÉÞiÉä--- ` ¶ Éɺ jɪ ÉÉäÊxÉi´ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ **

EòlÉÆ {ÉÖxÉ¥ÉÇÀ hÉ& ¶ Éɺ jÉ|É̈ÉÉhÉEòi´É̈ÉÖSª ÉiÉä, ª ÉÉ́ÉiÉÉ ` +É̈xÉɪ ɺ ª É ÊGòª ÉÉlÉÇi´ÉÉnùÉxÉlÉÇCª É̈ÉiÉnùlÉÉÇxÉÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ ÊGòª ÉÉ{É® úi´ÉÆ
¶ Éɺ jɺ ª É |Énù̶ÉiÉ̈ÉÂ* +iÉÉä ´ÉänùÉxiÉÉxÉÉ̈ÉÉxÉlÉÇCª É̈ÉÂ, + ÊGòª ÉÉlÉÇi´ÉÉiÉÂ, EòiÉÞ nÇ ù́äÉiÉÉÊnù|ÉEòɶ ÉxÉÉlÉÇi´ÉäxÉ ´ÉÉ ÊGòª ÉÉẾÉÊvɶ Éä¹Éi´É̈ÉÂ
,
={Éɺ ÉxÉÉÊnùÊGòª ÉÉxiÉ® úẾÉvÉÉxÉÉlÉÇi´ÉÆ ´ÉÉ * xÉ Ê½þ{ÉÊ® úÊxÉι`öiÉ́ɺ iÉÖº ´É°ü{É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉÆ º ɦ Æ É́ÉÊiÉ;
|Éiª ÉIÉÉÊnùẾɹɪ Éi´ÉÉi{ÉÊ® úÊxÉι`öiÉ́ɺ iÉÖxÉ&, iÉi|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉä S É ½äþªÉÉä{ÉÉnäùªÉ® úʽþiÉä {ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÉǦÉÉ́ÉÉiÉÂ* +iÉ B´É
` º ÉÉä%® úÉänùÒiÉÂ' <iª Éä́É̈ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÉxÉlÉÇCª ÉÆ ¨ÉÉ ¦ÉÚ ÊnùÊiÉ ` ẾÉÊvÉxÉÉ i´ÉäEò´ÉÉCª Éi´ÉÉiº iÉÖiª ÉlÉæxÉ ẾÉvÉÒxÉÉÆ º ª ÉÖ& ' <ÊiÉ
º iÉÉ́ÉEòi´ÉäxÉÉlÉḈÉk´É̈ÉÖHò¨ÉÂ* ¨ÉxjÉÉhÉÉÆ SÉ ` <¹Éä i´ÉÉ ' <iª ÉÉnùÒxÉÉÆ ÊGòª ÉÉiÉiº ÉÉvÉxÉÉʦÉvÉɪ ÉEòi´ÉäxÉ Eò¨ÉǺÉ̈É́ÉÉʪÉi´É̈ÉÖHò¨ÉÂ*
+iÉÉä xÉ C´ÉÊSÉnùÊ{É ´Éänù́ÉÉCª ÉÉxÉÉÆ ẾÉÊvɺ Éƺ {ɶ ÉÇ̈ÉxiÉ® úähÉÉlÉḈÉkÉÉ où¹]õÉ ={É{ÉzÉÉ ´ÉÉ * xÉ SÉ {ÉÊ® úÊxÉι`öiÉä ´Éº iÉÖº ´É°ü{Éä ẾÉÊvÉ&
º É¦Æ É́ÉÊiÉ, ÊGòª ÉÉẾɹɪ Éi´ÉÉÊuùvÉä& iɺ ¨ÉÉiEò¨ÉÉÇ{ÉäÊIÉiÉEòiÉÞ nÇ ù́äÉiÉÉÊnùº´É°ü{É|ÉEòɶ ÉxÉäxÉ ÊGòª ÉÉẾÉÊvɶ Éä¹Éi´ÉÆ ´ÉänùÉxiÉÉxÉÉ̈ÉÂ* +lÉ
|ÉEò® úhÉÉxiÉ® ú¦Éª ÉÉzÉèiÉnù¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä, iÉlÉÉÊ{É º ´É́ÉÉCª ÉMÉiÉÉä{Éɺ ÉxÉÉÊnùEò¨ÉÇ{É® úi´É̈ÉÂ* iɺ ¨ÉÉzÉ ¥ÉÀ hÉ& ¶ Éɺ jɪ ÉÉäÊxÉi´ÉÊ̈ÉÊiÉ
|ÉÉ{iÉä, =Sª ÉiÉä---

iÉkÉÖ º É̈Éx´Éª ÉÉiÉÂ** 1.1.4 **

º É̈Éx´Éª ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.1.4 **
iÉÖ-¶ ɤ nù& {ÉÚ́É{ÇÉIÉ́ª ÉÉ́ÉÞkª ÉlÉÇ& * iÉnÂù¥ÉÀ º É́ÉÇYÉÆ º É́ÉǶÉÊHò VÉMÉnÖùi{ÉÊkÉκ lÉÊiɱ ɪ ÉEòÉ® úhÉÆ ´ÉänùÉxiɶ Éɺ jÉÉnù́ÉMÉ̈ª ÉiÉä * EòlÉ̈ÉÂ
? º É̈Éx´Éª ÉÉiÉÂ* º É́Éæ¹ÉÖ Ê½þ´ÉänùÉxiÉä¹ÉÖ ´ÉÉCª ÉÉÊxÉ iÉÉi{ɪ ÉæhÉèiɺ ª ÉÉlÉǺª É |ÉÊiÉ{ÉÉnùEòi´ÉäxÉ º É̈ÉxÉÖMÉiÉÉÊxÉ * ` º Énäù́É º ÉÉä̈ª Éänù̈ÉOÉ
+ɺ ÉÒiÉÂ' ` BEò¨Éä́ÉÉÊuùiÉÒªÉ̈ÉÂ' ` +Éi¨ÉÉ ´ÉÉ <nù̈ÉäEò B´ÉÉOÉ +ɺ ÉÒiÉÂ' ` iÉnäùiÉnÂù¥ÉÀ É{ÉÚ́ÉÇ̈ÉxÉ{É® ú̈ÉxÉxiÉ® ú̈ɤÉÉÁ¨ÉÂ' `
+ª É̈ÉÉi¨ÉÉ ¥ÉÀ º É́ÉÉÇxÉÖ¦ÉÚ& ' ` ¥ÉÀ è́Éänù̈É̈ ÉÞiÉÆ {ÉÖ® úºiÉÉiÉÂ' <iª ÉÉnùÒÊxÉ * xÉ SÉ iÉnÂùMÉiÉÉxÉÉÆ {ÉnùÉxÉÉÆ ¥ÉÀ º ´É°ü{ÉẾɹɪ Éä ÊxÉÎ SÉiÉä
º É̈Éx´Éª Éä%´ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉä +lÉÉÇxiÉ® úEò± {ÉxÉÉ ª ÉÖHòÉ, ¸ÉÖiɽþÉxª ɸÉÖiÉEò± {ÉxÉÉ|ɺ ÉRÂóMÉÉiÉÂ* xÉ SÉ iÉä¹ÉÉÆ
EòiÉÞ nÇ ù́äÉiÉÉÊnùº´É°ü{É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ{É® úiÉÉ +´Éº ÉÒªÉiÉä, ` iÉiEäòxÉ EÆò {ɶ ª ÉäiÉÂ' <iª ÉÉÊnùÊGòª ÉÉEòÉ® úEò¡ ò± ÉÊxÉ® úÉEò® úhɸÉÖiÉä& * xÉ SÉ
{ÉÊ® úÊxÉι`öiÉ́ɺ iÉÖº ´É°ü{Éi´Éä%Ê{É |Éiª ÉIÉÉÊnùẾɹɪ Éi´ÉÆ ¥ÉÀ hÉ&, ` iÉk´É̈Éʺ É ' <ÊiÉ ¥ÉÀ Éi¨É¦ÉÉ́ɺ ª É
¶ Éɺ jÉ̈ÉxiÉ® úähÉÉxÉ́ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ* ª ÉkÉÖ ½äþªÉÉä{ÉÉnäùªÉ® úʽþiÉi´ÉÉnÖù{Énäù¶ÉÉxÉlÉÇCª ÉÊ̈ÉÊiÉ, xÉè¹É nùÉä¹É&;
½äþªÉÉä{ÉÉnäùªÉ¶ ÉÚxªÉ¥ÉÀ Éi¨ÉiÉÉ́ÉMÉ̈ÉÉnäù́É º É́ÉÇC± Éä¶ É|ɽþÉhÉÉi{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÇʺÉräù& * näù́ÉiÉÉÊnù|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ{É® úºª É iÉÖ
º ´É́ÉÉCª ÉMÉiÉÉä{Éɺ ÉxÉÉlÉÇi´Éä%Ê{É xÉ EòÎ SÉÊuù®úÉävÉ& * xÉ iÉÖ iÉlÉÉ ¥ÉÀ hÉ ={Éɺ ÉxÉÉẾÉÊvɶ Éä¹Éi´ÉÆ º ɦ Æ É́ÉÊiÉ, BEòi´Éä
½äþªÉÉä{ÉÉnäùªÉ¶ ÉÚxªÉiɪ ÉÉ ÊGòª ÉÉEòÉ® úEòÉÊnùuùèiÉẾÉYÉÉxÉÉä{É̈ÉnùÉæ{É{ÉkÉä& * xÉ Ê½þ¥ÉÀ Eè òi´ÉẾÉYÉÉxÉäxÉÉäx¨ÉÊlÉiɺ ª É uèùiÉẾÉYÉÉxɺ ª É {ÉÖxÉ&
º É¦Æ É́ÉÉä%κ iÉ ª ÉäxÉÉä{Éɺ ÉxÉÉẾÉÊvɶ Éä¹Éi´ÉÆ ¥ÉÀ hÉ& |ÉÊiÉ{ÉÉtäiÉ * ª Ét{ª Éxª ÉjÉ ´Éänù́ÉÉCª ÉÉxÉÉÆ ẾÉÊvɺ Éƺ {ɶ ÉÇ̈ÉxiÉ® úähÉ |É̈ÉÉhÉi´ÉÆ xÉ
où¹]ṏÉÂ, iÉlÉÉ{ª ÉÉi¨ÉẾÉYÉÉxɺ ª É ¡ ò± É{ɪ ÉÇxiÉi´ÉÉzÉ iÉÊuù¹Éª ɺ ª É ¶ Éɺ jɺ ª É |ÉÉ̈ÉÉhª ÉÆ ¶ ÉCª ÉÆ |Éiª ÉÉJª ÉÉiÉÖ̈ÉÂ* xÉ SÉÉxÉÖ̈ÉÉxÉMÉ̈ª ÉÆ
¶ Éɺ jÉ|ÉÉ̈ÉÉhª É̈ÉÂ, ª ÉäxÉÉxª ÉjÉ où¹]ÆõÊxÉnù¶ÉÇxÉ̈É{ÉäIª ÉäiÉ * iɺ ¨ÉÉÎiº ÉrÆù¥ÉÀ hÉ& ¶ Éɺ jÉ|É̈ÉÉhÉEòi´É̈ÉÂ**

+jÉÉ{É® úä |Éiª É́ÉÊiɹ`öxiÉä--- ª ÉtÊ{É ¶ Éɺ jÉ|É̈ÉÉhÉEÆò ¥ÉÀ , iÉlÉÉÊ{É |ÉÊiÉ{ÉÊkÉẾÉÊvÉẾɹɪ Éiɪ Éè́É ¶ Éɺ jÉähÉ ¥ÉÀ º É̈É{ª ÉÇiÉä; ª ÉlÉÉ
ª ÉÚ{Éɽþ́ÉxÉÒªÉÉnùÒxª ɱ ÉÉèÊEòEòÉxª ÉÊ{É ẾÉÊvɶ Éä¹Éiɪ ÉÉ ¶ Éɺ jÉähÉ º É̈É{ª ÉÇxiÉä, iÉuùiÉÂ* EÖòiÉ BiÉiÉÂ?
|É́ÉÞÊkÉÊxÉ́ÉÞÊkÉ|ɪ ÉÉäVÉxÉ{É® úi´ÉÉSUôɺ jɺ ª É * iÉlÉÉ Ê½þ¶ Éɺ jÉiÉÉi{ɪ ÉÇẾÉnùÉ̈ ÉxÉÖGò¨ÉhÉ̈ÉÂ--- ` où¹]õÉä ʽþiɺ ª ÉÉlÉÇ& Eò¨ÉÉḈɤÉÉävÉxÉÆ
xÉÉ̈É ' <ÊiÉ; ` SÉÉänùxÉäÊiÉ ÊGòª Éɪ ÉÉ& |É́ÉiÉÇEÆò ´ÉSÉxÉ̈ÉÂ' ` iɺ ª É YÉÉxÉ̈ÉÖ{Énäù¶É& ' ` iÉnÂù¦ÉÚiÉÉxÉÉÆ ÊGòª ÉÉlÉæxÉ º É̈ÉÉ̈xÉɪ É& ' `
+É̈xÉɪ ɺ ª É ÊGòª ÉÉlÉÇi´ÉÉnùÉxÉlÉÇCª É̈ÉiÉnùlÉÉÇxÉÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉ * +iÉ& {ÉÖ¯û¹ÉÆ C´ÉÊSÉÊuù¹Éª ÉẾɶ Éä¹Éä
|É́ÉiÉǪÉiEÖòiÉÎ SÉÊuù¹Éª ÉẾɶ Éä¹ÉÉÊzÉ́ÉiÉǪÉSSÉÉlÉḈÉSUôɺ jÉ̈ÉÂ* iÉSUäô¹Éiɪ ÉÉ SÉÉxª ÉnÖù{ɪ ÉÖHò¨ÉÂ* iÉiº ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉuäùnùÉxiÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É
iÉlÉè́ÉÉlÉḈÉk´ÉÆ º ª ÉÉiÉÂ* º ÉÊiÉ SÉ ẾÉÊvÉ{É® úi´Éä, ª ÉlÉÉ º ´ÉMÉÉÇÊnùEòɨɺ ª ÉÉÎMxɽþÉäjÉÉÊnùºÉÉvÉxÉÆ ẾÉvÉÒªÉiÉä, B´É̈É̈ÉÞiÉi´ÉEòɨɺ ª É
¥ÉÀ YÉÉxÉÆ ẾÉvÉÒªÉiÉ <ÊiÉ ª ÉÖHò¨ÉÂ* xÉÎx´É½þÊVÉYÉɺ ª É́Éè±ÉIÉhª É̈ÉÖHò¨ÉÂ---Eò¨ÉÇEòÉhbä÷ ¦É́ª ÉÉä vÉ̈ÉÉæ ÊVÉYÉɺ ª É&, <½þiÉÖ ¦ÉÚiÉÆ
ÊxÉiª ÉÊxÉ́ÉÞ kÇÉÆ ¥ÉÀ ÊVÉYÉɺ ª ÉÊ̈ÉÊiÉ; iÉjÉ vÉ̈ÉÇYÉÉxÉ¡ ò± ÉÉnùxÉÖ¹`öÉxɺ ÉÉ{ÉäIÉÉÊuù±ÉIÉhÉÆ ¥ÉÀ YÉÉxÉ¡ ò± ÉÆ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ * xÉɽÇþiª Éä́ÉÆ
¦ÉẾÉiÉÖ̈ÉÂ, Eòɪ ÉÇẾÉÊvÉ|ɪ ÉÖHòº ª Éè́É ¥ÉÀ hÉ& |ÉÊiÉ{ÉÉt¨ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ* ` +Éi¨ÉÉ ´ÉÉ +® úä pù¹]ṍª É& ' ` ª É
+Éi¨ÉÉ{ɽþiÉ{ÉÉ{¨ÉÉ...º ÉÉä%x´Éä¹]ṍª É& º É ẾÉÊVÉYÉÉʺ ÉiÉ́ª É& ' ` +Éi¨Éäiª Éä́ÉÉä{Éɺ ÉÒiÉ ' ` +Éi¨ÉÉxÉ̈Éä́É ± ÉÉäEò¨ÉÖ{Éɺ ÉÒiÉ ' ¥ÉÀ ´Éänù
¥ÉÀ è́É ¦É́ÉÊiÉ ' <iª ÉÉÊnù¹ÉÖ ẾÉvÉÉxÉä¹ÉÖ º Éiº ÉÖ, ` EòÉä%º ÉÉ́ÉÉi¨ÉÉ ? ' ` ËEò iÉnÂù¥ÉÀ ?' <iª ÉÉEòÉRÂóIÉɪ ÉÉÆ iÉiº ´É°ü{ɺ É̈É{ÉÇhÉäxÉ º É́Éæ
´ÉänùÉxiÉÉ ={ɪ ÉÖHòÉ&--- ÊxÉiª É& º É́ÉÇYÉ& º É́ÉÇMÉiÉÉä ÊxÉiª ÉiÉÞ{iÉÉä ÊxÉiª ɶ ÉÖrù¤ÉÖrù̈ÉÖHòº ´É¦ÉÉ́ÉÉä ẾÉYÉÉxÉ̈ÉÉxÉxnÆù¥ÉÀ <iª Éä́É̈ÉÉnùªÉ& *
iÉnÖù{Éɺ ÉxÉÉSSÉ ¶ Éɺ jÉoù¹]õÉä%où¹]õÉä ¨ÉÉäIÉ& ¡ ò± ÉÆ ¦ÉẾɹªÉÊiÉ * EòiÉḈª ÉẾÉvª ÉxÉxÉÖ|É́Éä¶ Éä iÉÖ ´Éº iÉÖ̈ÉÉjÉEòlÉxÉä ½þÉxÉÉä{ÉÉnùÉxÉɺ ɦ
Æ É́ÉÉiÉÂ
` º É{iÉuùÒ{ÉÉ ´Éº ÉÖ̈ÉiÉÒ ' ` ® úÉVÉɺ ÉÉèMÉSUôÊiÉ ' <iª ÉÉÊnù́ÉÉCª É́ÉuäùnùÉxiÉ́ÉÉCª ÉÉxÉÉ̈ÉÉxÉlÉÇCª É̈Éä́É º ª ÉÉiÉÂ* xÉx ÉÖ
´Éº iÉÖ̈ÉÉjÉEòlÉxÉä%Ê{É ` ® úVVÉÖÊ® úªÉ̈ÉÂ, xÉɪ ÉÆ º É{ÉÇ& ' <iª ÉÉnùÉè§ ÉÉÎxiÉVÉÊxÉiɦÉÒÊiÉÊxÉ́ÉiÉÇxÉäxÉÉlÉḈÉk´ÉÆ où¹]ṏÉÂ;
iÉlÉä½þÉ{ª ɺ Éƺ Éɪ ÉÉÇi¨É́ɺ iÉÖEòlÉxÉäxÉ º Éƺ ÉÉÊ® úi´É§ ÉÉÎxiÉ¥ÉÇÀ º ´É°ü{ɸÉ́ÉhÉ̈ÉÉjÉähÉ ÊxÉ́ÉiÉæiÉ; xÉ iÉÖ ÊxÉ́ÉiÉÇiÉä; ¸ÉÖiÉ¥ÉÀ hÉÉä%Ê{ É ª ÉlÉÉ{ÉÚ́ÉÈ
º ÉÖJÉnÖù&JÉÉÊnùºÉƺ ÉÉÊ® úvÉ̈ÉÇnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ, ` ¸ÉÉäiÉ́ª ÉÉä ¨ÉxiÉ́ª ÉÉä ÊxÉÊnùvª ÉÉʺ ÉiÉ́ª É& ' <ÊiÉ SÉ
¸É́ÉhÉÉäkÉ® úEòɱ ɪ ÉÉä̈ÉÇxÉxÉÊxÉÊnùvª Éɺ Éxɪ ÉÉäÌ́ÉÊvÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉi|ÉÊiÉ{ÉÊkÉẾÉÊvÉẾɹɪ Éiɪ Éè́É
¶ Éɺ jÉ|É̈ÉÉhÉEÆò ¥ÉÀ ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª ÉÊ̈ÉÊiÉ **

+jÉÉʦÉvÉÒªÉiÉä--- xÉ; Eò¨ÉÇ¥ÉÀ ẾÉtÉ¡ ò± ɪ ÉÉä́Éê±ÉIÉhª ÉÉiÉÂ* ¶ ÉÉ® úÒ®Æú´ÉÉÊSÉEÆò ¨ÉÉxɺ ÉÆ SÉ Eò¨ÉǸÉÖÊiɺ ¨ÉÞÊiÉʺ ÉrÆùvÉ̈ÉÉÇJª É̈ÉÂ,
ª ÉÊuù¹Éª ÉÉ ÊVÉYÉɺ ÉÉ ` +lÉÉiÉÉä vÉ̈ÉÇÊVÉYÉɺ ÉÉ ' <ÊiÉ º ÉÚÊjÉiÉÉ * +vÉ̈ÉÉæ%Ê{É Ë½þºÉÉÊnù& |ÉÊiɹÉävÉSÉÉänùxÉɱ ÉIÉhÉi´ ÉÉÎVVÉYÉɺ ª É&
{ÉÊ® ú½þÉ® úɪ É * iɪ ÉÉä SÉÉänùxÉɱ ÉIÉhɪ ÉÉä® úlÉÉÇxÉlÉǪÉÉävÉÇ̈ÉÉÇvÉ̈ÉǪÉÉä& ¡ ò± Éä |Éiª ÉIÉä º ÉÖJÉnÖù&JÉä ¶ É® úÒ®ú́ÉÉRÂó̈ÉxÉÉäʦɮ ú́äÉÉä{ɦÉÖVª É̈ÉÉxÉä
Ếɹɪ ÉäÎxpùªÉº Éƪ ÉÉäMÉVÉxª Éä ¥ÉÀ ÉÊnù¹ÉÖ º lÉÉ́É® úÉxiÉä¹ÉÖ |Éʺ Éräù* ¨ÉxÉÖ¹ªÉi´ÉÉnùÉ® ú¦ª É ¥ÉÀ Éx iÉä¹ÉÖ näù½þ́Éiº ÉÖ º ÉÖJÉiÉÉ® úiÉ̈ª É̈ÉxÉÖ¸ÉÚªÉiÉä *
iÉiÉ SÉ iÉräùiÉÉävÉÇ̈ɺǪ ÉÉÊ{É iÉÉ® úiÉ̈ª ÉÆ MÉ̈ª ÉiÉä * vÉ̈ÉÇiÉÉ® úiÉ̈ª ÉÉnùÊvÉEòÉÊ® úiÉÉ® úiÉ̈ª É̈ÉÂ* |Éʺ ÉrÆù
SÉÉÌlÉi´Éº ÉÉ̈Élª ÉÇẾÉuùkÉÉÊnùEÞòiÉ̈ÉÊvÉEòÉÊ® úiÉÉ® úiÉ̈ª É̈ÉÂ* iÉlÉÉ SÉ ª ÉÉMÉÉtxÉÖ¹`öÉʪÉxÉÉ̈Éä́É ẾÉt ɺ É̈ÉÉÊvÉẾɶ Éä¹ÉÉnÖùkÉ® úähÉ {ÉlÉÉ
MÉ̈ÉxÉ̈ÉÂ, Eäò´É± ÉèÊ® ú¹]õÉ{ÉÚiÉÇnùkɺ ÉÉvÉxÉèvÉÚÇ̈ÉÉÊnùGò¨ÉähÉ nùÊIÉhÉäxÉ {ÉlÉÉ MÉ̈ÉxÉ̈ÉÂ, iÉjÉÉÊ{É º ÉÖJÉiÉÉ® úiÉ̈ª É̈ÉÂ, iÉiº ÉÉvÉxÉiÉÉ® ú̈ª ÉÆ SÉ
¶ Éɺ jÉÉiÉÂ` ª ÉÉ́Éiº ÉÆ{ÉÉiÉ̈ÉÖʹÉi´ÉÉ ' <iª ɺ ¨ÉÉnÂùMÉ̈ª ÉiÉä * iÉlÉÉ ¨ÉxÉÖ¹ªÉÉÊnù¹ÉÖ º lÉÉ́É® úÉxiÉä¹ÉÖ º ÉÖJɱ É́É SÉÉänùxÉɱ ÉIÉhÉvÉ̈ÉǺÉÉvª É
B´ÉäÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä iÉÉ® úiÉ̈ª ÉäxÉ ´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉ& * iÉlÉÉäv´ÉÇMÉiÉä¹́ÉvÉÉäMÉiÉä¹ÉÖ SÉ näù½þ́Éiº ÉÖ nÖù&JÉiÉÉ® úiÉ̈ª Énù¶ÉÇxÉÉkÉräùiÉÉä® úvÉ̈ÉǺª É
 |ÉÊiɹÉävÉSÉÉänùxÉɱ ÉIÉhɺ ª É iÉnùxÉÖ¹`öÉʪÉxÉÉÆ SÉ iÉÉ® úiÉ̈ª ÉÆ MÉ̈ª ÉiÉä * B´É̈ÉẾÉtÉÊnùnùÉä¹É́ÉiÉÉÆ vÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉÇiÉÉ® úiÉ̈ª ÉÊxÉÊ̈ÉkÉÆ
¶ É® úÒ®úÉä{ÉÉnùÉxÉ{ÉÚ́ÉEÇÆò º ÉÖJÉnÖù&JÉiÉÉ® úiÉ̈ª É̈ÉÊxÉiª ÉÆ º Éƺ ÉÉ® ú°ü{ÉÆ ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞÊiÉxª Éɪ É|Éʺ Érù̈ÉÂ* iÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ& ` xÉ ½þ´Éèº É¶ É® úÒ®úºª É
º ÉiÉ& Ê|ɪ ÉÉÊ|ɪ ɪ ÉÉä® ú{ɽþÊiÉ® úκiÉ ' <ÊiÉ ª ÉlÉÉ́ÉÌhÉiÉÆ º Éƺ ÉÉ® ú°ü{É̈ÉxÉÖ́ÉnùÊiÉ * ` +¶ É® úÒ®Æú´ÉÉ́É º ÉxiÉÆ xÉ Ê|ɪ ÉÉÊ|ɪ Éä º {ÉÞ¶ÉiÉ& '
<ÊiÉ Ê|ɪ ÉÉÊ|ɪ ɺ {ɶ ÉÇxÉ|ÉÊiɹÉävÉÉSSÉÉänùxÉɱ ÉIÉhÉvÉ̈ÉÇEòɪ ÉÇi´ÉÆ ¨ÉÉäIÉÉJª ɺ ª Éɶ É® úÒ®úi´Éº ª É |ÉÊiÉʹÉvª ÉiÉ <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä * vÉ̈ÉÇEòɪ ÉÇi´Éä
ʽþÊ|ɪ ÉÉÊ|ɪ ɺ {ɶ ÉÇxÉ|ÉÊiɹÉävÉÉä xÉÉä{É{ÉtäiÉ * +¶ É® úÒ®úi´É̈Éä́É vÉ̈ÉÇEòɪ ÉÇÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ; iɺ ª É º ´ÉɦÉÉẾÉEòi´ÉÉiÉÂ--- ` +¶ É® úÒ®úÄÂ
¶ É® úÒ®úä¹ÉÖ +xÉ́ɺ lÉä¹́É́Éκ lÉiÉ̈ÉÂ* ¨É½þÉxiÉÆ ẾɦÉÖ̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ ¨Éi´ÉÉ vÉÒ® úÉä xÉ ¶ ÉÉäSÉÊiÉ ' ` +|ÉÉhÉÉä Á¨ÉxÉÉ& ¶ ÉÖ§ É& ' ` +º ÉRÂóMÉÉä Á ª ÉÆ
{ÉÖ¯û¹É& ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É& * +iÉ B´ÉÉxÉÖ¹`äöªÉEò¨ÉÇ¡ò± ÉẾɱ ÉIÉhÉÆ ¨ÉÉäIÉÉJª É̈ɶ É® úÒ®úi´ÉÆ ÊxÉiª ÉÊ̈ÉÊiÉ Êº Érù̈ÉÂ* iÉjÉ
ËEòÊSÉi{ÉÊ® úhÉÉÊ̈ÉÊxÉiª ÉÆ º ª ÉÉiÉÂ, ª Éκ ¨ÉÎx´ÉÊGòª É̈ÉÉhÉä%Ê{É iÉnäù́ÉänùÊ̈ÉÊiÉ ¤ ÉÖÊrùxÉÇẾɽþxª ÉiÉä; ª ÉlÉÉ {ÉÞÊlÉ́ª ÉÉÊnù
VÉMÉÊzÉiª Éi´É́ÉÉÊnùxÉÉ̈ÉÂ, ª ÉlÉÉ ´ÉÉ º ÉÉÆJª ÉÉxÉÉÆ MÉÖhÉÉ& * <nÆùiÉÖ {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEÆò EÚò]õºlÉÊxÉiª ÉÆ ´ª ÉÉä̈É́Éiº É́ÉḈª ÉÉÊ{É º É́ÉÇẾÉÊGòª ÉÉ® úʽþiÉÆ
ÊxÉiª ÉiÉÞ{iÉÆ ÊxÉ® ú́ɪ É́ÉÆ º ´Éª ÉÆVª ÉÉäÊiÉ&º ´É¦ÉÉ́É̈ÉÂ, ª ÉjÉ vÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉÉêº É½þEòɪ ÉæhÉ Eòɱ Éjɪ ÉÆ SÉ xÉÉä{ÉÉ́ÉiÉæiÉä; iÉnäùiÉnù¶É® úÒ®úi´ÉÆ
¨ÉÉäIÉÉJª É̈ÉÂ--- ` +xª ÉjÉ vÉ̈ÉÉÇnùxª ÉjÉÉvÉ̈ÉÉÇnùxª ÉjÉɺ ¨ÉÉiEÞòiÉÉEÞòiÉÉiÉÂ* +xª ÉjÉ ¦ÉÚiÉÉSSÉ ¦É́ª ÉÉSSÉ ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É& *
+iɺ iÉnÂù¥ÉÀ , ª ɺ ª Éäª ÉÆ ÊVÉYÉɺ ÉÉ |ɺ iÉÖiÉÉ * iÉtÊnùEòiÉḈª ɶ Éä¹Éi´ÉäxÉÉä{ÉÊnù¶ª ÉäiÉ, iÉäxÉ SÉ EòiÉḈª Éäx É
º ÉÉvª É SÉäx¨ÉÉäIÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉäiÉ, +ÊxÉiª É B´É º ª ÉÉiÉÂ* iÉjÉè́ÉÆ º ÉÊiÉ ª ÉlÉÉäHòEò¨ÉÇ¡ò± Éä¹́Éä́É iÉÉ® úiÉ̈ª ÉÉ́Éκ lÉiÉä¹́ÉÊxÉiª Éä¹ÉÖ
EòÎSÉnùÊiɶ ɪ ÉÉä ¨ÉÉäIÉ <ÊiÉ |ɺ ÉVª ÉäiÉ * ÊxÉiª É SÉ ¨ÉÉäIÉ& º É́Éê̈ÉÉæIÉ́ÉÉÊnùʦɮ ú¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä * +iÉÉä xÉ EòiÉḈª ɶ Éä¹Éi´ÉäxÉ
¥ÉÀ Éä{Énäù¶ÉÉä ª ÉÖHò& * +Ê{É SÉ ` ¥ÉÀ ´Éänù¥ÉÀ è́É ¦É́ÉÊiÉ ' ` IÉÒªÉxiÉä SÉɺ ª É Eò¨ÉÉÇÊhÉ iÉκ ¨Éxoù¹]äõ{É® úÉ́É® úä ' ` +ÉxÉxnÆù
¥ÉÀ hÉÉä ẾÉuùÉzÉ Ê¤É¦ÉäÊiÉ EÖòiÉ SÉxÉ ' ` +¦Éª ÉÆ ´ÉèVÉxÉEò |ÉÉ{iÉÉä%ʺ É ' ` iÉnùÉi¨ÉÉxÉ̈Éä́ÉÉ́Éänù½Æþ¥ÉÀ ɺ ¨ÉÒÊiÉ, iɺ ¨ÉÉkÉiº É́ÉÇ̈ɦÉ́ÉiÉÂ
' ` iÉjÉ EòÉä ¨ÉÉä½þ & Eò& ¶ ÉÉäEò BEòi´É̈ÉxÉÖ{ɶ ª ÉiÉ& ' <iª Éä́É̈ÉÉtÉ& ¸ÉÖiɪ ÉÉä ¥ÉÀ ẾÉtÉxÉxiÉ® ú̈Éä́É ¨ÉÉäIÉÆ nù¶ÉǪÉxiª ÉÉä ¨Évª Éä
Eòɪ ÉÉÇxiÉ® Æú´ÉÉ® úªÉÎxiÉ * iÉlÉÉ ` iÉrèùiÉi{ɶ ª ÉzÉÞʹÉ́ÉÉÇ̈Énäù́É& |ÉÊiÉ{Éänùä%½Æþ¨ÉxÉÖ® ú¦É́ÉÆ º ÉÚªÉÇSÉ ' <ÊiÉ ¥ÉÀ nù¶ÉÇxɺ É́ÉÉÇi¨É¦ÉÉ́ɪ ÉÉä̈ÉÇvª Éä
EòiÉḈª ÉÉxiÉ® ú́ÉÉ® úhÉɪ ÉÉänùɽþɪÉÇ̈ÉÂ--- ª ÉlÉÉ ` Êxɹ`öxMÉɪ ÉÊiÉ ' <ÊiÉ Êiɹ`öÊiÉMÉɪ Éiª ÉÉä̈ÉÇvª Éä iÉiEòiÉÞ EÇÆò Eòɪ ÉÉÇxiÉ® ÆúxÉɺ iÉÒÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä
* ` i´ÉÆ Ê½þxÉ& Ê{ÉiÉÉ ª ÉÉä%º ¨ÉÉEò¨ÉẾÉtɪ ÉÉ& {É® Æú{ÉÉ® ÆúiÉÉ® úªÉʺ É ' ¸ÉÖiÉÆ Á ä́É ¨Éä ¦ÉMÉ́ÉqÞù¶É䦪 ɺ iÉ® úÊiÉ ¶ ÉÉäEò¨ÉÉi¨ÉẾÉÊnùÊiÉ;
º ÉÉä%½Æþ¦ÉMÉ́É& ¶ ÉÉäSÉÉÊ̈É, iÉÆ ¨ÉÉ ¦ÉMÉ́ÉÉ\UôÉEä òº ª É {ÉÉ® ÆúiÉÉ® úªÉiÉÖ ' ` iɺ ¨Éè¨ÉÞÊnùiÉEò¹Éɪ Éɪ É iÉ̈ɺ É& {ÉÉ® Æúnù¶ÉǪÉÊiÉ
¦ÉMÉ́ÉÉxº ÉxÉÉiEÖò̈ ÉÉ® ú& ' <ÊiÉ SÉè́É̈ ÉÉtÉ& ¸ÉÖiɪ ÉÉä ¨ÉÉäIÉ|ÉÊiɤ ÉxvÉÊxÉ́ÉÞÊkÉ̈ÉÉjÉ̈Éä́ÉÉi¨ÉYÉÉxɺ ª É ¡ ò± ÉÆ nù¶ÉǪÉÎxiÉ * iÉlÉÉ SÉ
+ÉSÉɪ ÉÇ|ÉhÉÒiÉÆ xª Éɪ ÉÉä{ɤ ÉÞÆʽþiÉÆ º ÉÚjÉ̈ÉÂ--- ` nÖù&JÉVÉx¨É|É́ÉÞÊkÉnùÉä¹ÉÊ̈Élª ÉÉYÉÉxÉÉxÉÉ̈ÉÖkÉ® úÉäkÉ® úÉ{Éɪ Éä iÉnùxÉxiÉ® úÉ{Éɪ ÉÉnù{É́ÉMÉÇ& ' <ÊiÉ
* Ê̈Élª ÉÉYÉÉxÉÉ{Éɪ É SÉ ¥ÉÀ Éi¨ÉèEòi´ÉẾÉYÉÉxÉÉnÂù¦É́ÉÊiÉ * xÉ SÉänÆù¥ÉÀ Éi¨ÉèEòi´ÉẾÉYÉÉxÉÆ º ÉÆ{ÉpÚù{É̈ÉÂ--- ª ÉlÉÉ ` +xÉxiÉÆ ´Éè
¨ÉxÉÉä%xÉxiÉÉ ẾÉ·Éänù́äÉÉ +xÉxiÉ̈Éä́É º É iÉäxÉ ± ÉÉäEÆò Vɪ ÉÊiÉ ' <ÊiÉ * xÉ SÉÉvª Éɺ É°ü{É̈ÉÂ--- ª ÉlÉÉ ` ¨ÉxÉÉä ¥ÉÀ iäª ÉÖ{Éɺ ÉÒiÉ ' `
+ÉÊnùiª ÉÉä ¥ÉÀ iäª ÉÉnäù¶É& ' <ÊiÉ SÉ ¨ÉxÉ+ÉÊnùiª ÉÉÊnù¹ÉÖ ¥ÉÀ où¹]õ¬ vª Éɺ É& * xÉÉÊ{É ẾÉʶ ɹ]õÊGòª Éɪ ÉÉäMÉÊxÉÊ̈ÉkÉ̈ÉÂ` ´Éɪ ÉÖ́ÉÉḈÉ
º ÉǼÉMÉÇ& ' ` |ÉÉhÉÉä ´ÉÉ́É º ÉǼÉMÉÇ& ' <ÊiÉ́ÉiÉÂ* xÉÉ{ª ÉÉVª ÉÉ́ÉäIÉhÉÉÊnùEò¨ÉḈÉiEò¨ÉÉÇRÂóMɺ Éƺ EòÉ® ú°ü{É̈ÉÂ* º ÉÆ{ÉnùÉÊnù°ü{Éä ʽþ
¥ÉÀ Éi¨ÉèEòi´ÉẾÉYÉÉxÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉä, ` iÉk´É̈Éʺ É ' ` +½Æþ¥ÉÀ Éκ ¨É ' ` +ª É̈ÉÉi¨ÉÉ ¥ÉÀ ' <iª Éä́É̈ÉÉnùÒxÉÆ ´ÉÉCª ÉÉxÉÉÆ
¥ÉÀ Éi¨ÉèEòi´É́ɺ iÉÖ|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ{É® ú& {ÉnùºÉ̈Éx´Éª É& {ÉÒb÷¬ iäÉ * ` ʦÉtiÉä ¾þnùªÉOÉÎxlÉζ UôtxiÉä º É́ÉǺÉƶ ɪ ÉÉ& ' <ÊiÉ
SÉè́É̈ ÉÉnùÒxª ÉẾÉtÉÊxÉ́ÉÞÊkÉ¡ ò± ɸÉ́ÉhÉÉxª ÉÖ{ɯûvª Éä® úxÉÂ* ` ¥ÉÀ ´Éänù¥ÉÀ è́É ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ SÉè́É̈ ÉÉnùÒÊxÉ
iÉnÂù¦ÉÉ́ÉÉ{ÉÊkÉ́ÉSÉxÉÉÊxÉ º ÉÆ{ÉnùÉÊnù°ü{Éi´Éä xÉ º ÉÉ̈É\Vɺ ª ÉäxÉÉä{É{Étä® úxÉÂ* iɺ ¨ÉÉzÉ º ÉÆ{ÉnùÉÊnù°ü{ÉÆ ¥ÉÀ Éi¨ÉèEòi´ÉẾÉYÉÉxÉ̈ÉÂ* +iÉÉä
xÉ {ÉÖ¯û¹É́ª ÉÉ{ÉÉ® úiÉxjÉÉ ¥ÉÀ ẾÉtÉ * ËEò iÉ̽þ, |Éiª ÉIÉÉÊnù|É̈ÉÉhÉẾɹɪ É́ɺ iÉÖYÉÉxÉ́ÉuùºiÉÖiÉxjÉè́É * B´É¦ Æ ÉÚiɺ ª É ¥ÉÀ hɺ iÉVYÉÉxɺ ª É
SÉ xÉ Eòª ÉÉÊSÉtÖCiª ÉÉ ¶ ÉCª É& Eòɪ ÉÉÇxÉÖ|É́Éä¶ É& Eò± {ÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ* xÉ SÉ ẾÉÊnùÊGòª ÉÉEò¨ÉÇi´ÉäxÉ Eòɪ ÉÉÇxÉÖ|É́Éä¶ ÉÉä ¥ÉÀ hÉ& -- ` +xª Énäù́É
iÉÊuùÊnùiÉÉnùlÉÉä +ẾÉÊnùiÉÉnùÊvÉ ' <ÊiÉ ẾÉÊnùÊGòª ÉÉEò¨ÉÇi´É|ÉÊiɹÉävÉÉiÉÂ, ` ª ÉäxÉänÆùº É́ÉÈẾÉVÉÉxÉÉÊiÉ iÉÆ EäòxÉ ẾÉVÉÉxÉÒªÉÉiÉÂ' <ÊiÉ SÉ
* iÉlÉÉä{ÉÉκ iÉÊGòª ÉÉEò¨ÉÇi´É|ÉÊiɹÉävÉÉä%Ê{É ¦É́ÉÊiÉ--- ` ª ÉuùÉSÉÉxɦª ÉÖÊnùiÉÆ ª ÉäxÉ ´ÉÉMɦª ÉÖtiÉä ' <iª ÉẾɹɪ Éi´ÉÆ ¥ÉÀ hÉ ={Éxª ɺ ª É, `
iÉnäù́É ¥ÉÀ i´ÉÆ ẾÉÊrù, xÉänÆùª ÉÊnùnù̈ÉÖ{Éɺ ÉiÉä ' <ÊiÉ * +Ếɹɪ Éi´Éä ¥ÉÀ hÉ& ¶ Éɺ jɪ ÉÉäÊxÉi´ÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ;
+ẾÉtÉEòα {ÉiɦÉänùÊxÉ́ÉÞÊkÉ{É® úi´ÉÉSUôɺ jɺ ª É * xÉ Ê½þ¶ Éɺ jÉÊ̈ÉnÆùiɪ ÉÉ Ếɹɪ ɦÉÚiÉÆ ¥ÉÀ |ÉÊiÉÊ{É{ÉÉnùʪɹÉÊiÉ * ËEò iÉ̽þ,
|Éiª ÉMÉÉi¨Éi´ÉäxÉÉẾɹɪ Éiɪ ÉÉ |ÉÊiÉ{ÉÉnùªÉiÉÂ+ẾÉtÉEòα {ÉiÉÆ ´Éät´ÉäÊnùiÉÞ́ÉänùxÉÉÊnù¦Éänù̈É{Éxɪ ÉÊiÉ * iÉlÉÉ SÉ ¶ Éɺ jÉ̈ÉÂ--- `
ª ɺ ª ÉÉ̈ÉiÉÆ iɺ ª É ¨ÉiÉÆ ¨ÉiÉÆ ª ɺ ª É xÉ ´Éänùº É& * +ẾÉYÉÉiÉÆ ẾÉVÉÉxÉiÉÉÆ ẾÉYÉÉiÉ̈ÉẾÉVÉÉxÉiÉÉ̈ÉÂ' ` xÉ où¹]äõpùǹ]õÉ® Æú{ɶ ª ÉäxÉǸÉÖiÉä&
¸ÉÉäiÉÉ® Æú¸ÉÞhÉÖª ÉÉ xÉ ¨ÉiÉä̈ÉÇxiÉÉ® Æú¨Éx´ÉÒlÉÉ xÉ ẾÉYÉÉiÉäÌ́ÉYÉÉiÉÉ® ÆúẾÉVÉÉxÉÒªÉÉ& ' <ÊiÉ SÉè́É̈ ÉÉÊnù*
+iÉÉä%ẾÉtÉEòα {Éiɺ Éƺ ÉÉÊ® úi´ÉÊxÉ́ÉiÉÇxÉäxÉ ÊxÉiª É̈ÉÖHòÉi¨Éº ´É°ü{ɺ É̈É{ÉÇhÉÉzÉ ¨ÉÉäIɺ ª ÉÉÊxÉiª Éi´ÉnùÉä¹É& * ª ɺ ª É iÉÚi{ÉÉtÉä ¨ÉÉäIÉ& iɺ ª É
¨ÉÉxɺ ÉÆ ´ÉÉÊSÉEÆò EòÉʪÉEÆò ´ÉÉ Eòɪ ÉÇ̈É{ÉäIÉiÉ <ÊiÉ ª ÉÖHò¨ÉÂ* iÉlÉÉ ẾÉEòɪ ÉÇi´Éä SÉ * iɪ ÉÉä& {ÉIɪ ÉÉä̈ÉÉæIɺ ª É wÉÖ́É̈ÉÊxÉiª Éi´É̈ÉÂ* xÉ
ʽþnùvª ÉÉÊnùẾÉEòɪ ÉÇ̈ÉÂ=i{ÉÉtÆ ´ÉÉ PÉ]õÉÊnùÊxÉiª ÉÆ où¹]Æõ± ÉÉäEòä * xÉ SÉ +É{ª Éi´ÉäxÉÉÊ{É Eòɪ ÉÉÇ{ÉäIÉÉ, º ´ÉÉi¨Éº ´É°ü{Éi´Éä
º Éiª ÉxÉÉ{ª Éi´ÉÉiÉÂ; º ´É°ü{É́ª ÉÊiÉÊ® úHòi´Éä%Ê{É ¥ÉÀ hÉÉä xÉÉ{ª Éi´É̈ÉÂ, º É́ÉÇMÉiÉi´ÉäxÉ ÊxÉiª ÉÉ{iɺ ´É°ü{Éi´ÉÉiº É́ÉæhÉ ¥ÉÀ hÉ +ÉEòɶ ɺ ª Éä́É
 * xÉÉÊ{É º Éƺ Eòɪ ÉÉæ ¨ÉÉäIÉ&, ª ÉäxÉ ´ª ÉÉ{ÉÉ® ú̈É{ÉäIÉäiÉ * º Éƺ EòÉ® úÉä ʽþxÉÉ̈É º Éƺ Eòɪ ÉǺª É MÉÖhÉÉvÉÉxÉäxÉ ´ÉÉ º ª ÉÉiÉÂ, nùÉä¹ÉÉ{Éxɪ ÉxÉäxÉ ´ÉÉ
* xÉ iÉÉ́ÉnÂùMÉÖhÉÉvÉÉxÉäxÉ º ɦ Æ É́ÉÊiÉ, +xÉÉvÉäª ÉÉÊiɶ ɪ É¥ÉÀ º ´É°ü{Éi´ÉÉx¨ÉÉäIɺ ª É * xÉÉÊ{É nùÉä¹ÉÉ{Éxɪ ÉxÉäxÉ,
ÊxÉiª ɶ ÉÖrù¥ÉÀ º ´É°ü{Éi´ÉÉx¨ÉÉäIɺ ª É * º ´ÉÉi¨ÉvÉ̈ÉÇB´É º ÉxÉÂÊiÉ® úÉä¦ÉÚiÉÉä ¨ÉÉäIÉ& ÊGòª ɪ ÉÉi¨ÉÊxÉ º ÉÆκ Gòª É̈ÉÉhÉä%ʦÉ́ª ÉVª ÉiÉä---ª ÉlÉÉ
+Énù¶Éæ ÊxÉPɹÉhÇÉÊGòª ɪ ÉÉ º ÉÆκ Gòª É̈ÉÉhÉä ¦Éɺ ´É® úi´ÉÆ vÉ̈ÉÇ<ÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ; ÊGòª Éɸɪ Éi´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä® úÉi¨ÉxÉ& * ª Énùɸɪ ÉÉ ÊGòª ÉÉ,
iÉ̈ÉẾÉEÖò́ ÉÇiÉÒxÉè́ÉÉi¨ÉÉxÉÆ ± ɦÉiÉä * ª ÉtÉi¨ÉÉ º ´Éɸɪ ÉÊGòª ɪ ÉÉ ẾÉÊGòª ÉäiÉ, +ÊxÉiª Éi´É̈ÉÉi¨ÉxÉ& |ɺ ÉVª ÉäiÉ * `
+ẾÉEòɪ ÉÉæ%ª É̈ÉÖSª ÉiÉä ' <ÊiÉ SÉè́É̈ ÉÉnùÒÊxÉ ´ÉÉCª ÉÉÊxÉ ¤ ÉÉvª Éä® úxÉÂ* iÉSSÉÉÊxɹ]ṏÉÂ* iɺ ¨ÉÉzÉ º ´Éɸɪ ÉÉ ÊGòª ÉÉ +Éi¨ÉxÉ& º ɦ Æ É́ÉÊiÉ
* +xª Éɸɪ Éɪ Éɺ iÉÖ ÊGòª Éɪ ÉÉ +Ếɹɪ Éi´ÉÉzÉ iɪ ÉÉi¨ÉÉ º ÉÆκ Gòª ÉiÉä * xÉxÉÖ näù½þɸɪ ɪ ÉÉ º xÉÉxÉÉSÉ̈Éxɪ ÉYÉÉä{É́ÉÒiÉvÉÉ® úhÉÉÊnùEòª ÉÉ
ÊGòª ɪ ÉÉ näù½þÒº ÉÆκ Gòª É̈ÉÉhÉÉä où¹]õ&, xÉ; näù½þÉÊnùºÉƽþiɺ ª Éè́ÉÉẾÉtÉMÉÞ½þÒiɺ ª ÉÉi¨ÉxÉ& º ÉÆκ Gòª É̈ÉÉhÉi´ÉÉiÉÂ* |Éiª ÉIÉÆ Ê½þ
º xÉÉxÉÉSÉ̈ÉxÉÉnäùnæù½þºÉ̈É́ÉÉʪÉi´É̈ÉÂ* iɪ ÉÉ näù½þɸɪ ɪ ÉÉ iÉiº ÉƽþiÉ B´É EòÎ SÉnùẾÉtª ÉÉi¨Éi´ÉäxÉ {ÉÊ® úMÉÞ½þÒiÉ& º ÉÆκ Gòª ÉiÉ <ÊiÉ
ª ÉÖHò¨ÉÂ* ª ÉlÉÉ näù½þɸɪ ÉÊSÉÊEòiº ÉÉÊxÉÊ̈ÉkÉäxÉ vÉÉiÉÖº ÉÉ̈ª ÉäxÉ iÉiº Éƽþiɺ ª É iÉnùʦÉ̈ÉÉÊxÉxÉ +É® úÉäMª É¡ ò± É̈ÉÂ, ` +½þ̈É® úÉäMÉ& ' <ÊiÉ
ª ÉjÉ ¤ ÉÖÊrù̄ûi{ÉtiÉä--- B´ÉÆ º xÉÉxÉÉSÉ̈Éxɪ ÉYÉÉä{É́ÉÒiÉvÉÉ® úhÉÉÊnùEòª ÉÉ ` +½Æþ¶ ÉÖrù& º Éƺ EÞòiÉ& ' <ÊiÉ ª ÉjÉ ¤ ÉÖÊrù̄ûi{ÉtiÉä, º É
º ÉÆκ Gòª ÉiÉä * º É SÉ näù½þ
äxÉ º ÉƽþiÉ B´É * iÉäxÉè́É +½ÆþEòjÉÉÇ+½Æþ|Éiª ɪ ÉẾɹɪ ÉähÉ |Éiª ÉʪÉxÉÉ º É́ÉÉÇ& ÊGòª ÉÉ ÊxÉ́ÉÇiª ÉÇxiÉä * iÉi¡ ò± ÉÆ
SÉ º É B´ÉÉ xÉÉÊiÉ, ` iɪ ÉÉä® úxª É& Ê{É{{ɱ ÉÆ º ´ÉÉuùÊkÉ +xÉ xÉzÉxª ÉÉä%ʦÉSÉÉEò¶ ÉÒÊiÉ ' <ÊiÉ ¨ÉxjÉ́ÉhÉÉÇiÉÂ--- ` +Éi¨ÉäÎxpùªÉ̈ÉxÉÉäª ÉÖHÆò
¦ÉÉäHòäiª ÉɽÖþ̈ÉxÇÉÒʹÉhÉ&' <ÊiÉ SÉ * iÉlÉÉ ` BEòÉä näù́É& º É́ÉǦÉÚiÉä¹ÉÖ MÉÚfø& º É́ÉḈª ÉÉ{ÉÒº É́ÉǦÉÚiÉÉxiÉ® úÉi¨ÉÉ * Eò¨ÉÉÇvª ÉIÉ&
º É́ÉǦÉÚiÉÉÊvÉ́Éɺ É& º ÉÉIÉÒSÉäiÉÉ Eäò´É± ÉÉä ÊxÉMÉÖhÇÉ SÉ ' <ÊiÉ, º É {ɪ ÉÉÇMÉÉSUÖôGò¨ÉEòɪ É̈ɵÉhÉ̈ɺ xÉÉẾÉ® Æú¶ ÉÖrù̈É{ÉÉ{ÉẾÉrù̈ÉÂ' <ÊiÉ, SÉ-
-- BiÉÉè¨ÉxjÉÉ́ÉxÉÉvÉäª ÉÉÊiɶ ɪ ÉiÉÉÆ ÊxÉiª ɶ ÉÖrùiÉÉÆ SÉ ¥ÉÀ hÉÉä nù¶ÉǪÉiÉ& * ¥ÉÀ ¦ÉÉ́É SÉ ¨ÉÉäIÉ& * iɺ ¨ÉÉzÉ º Éƺ Eòɪ ÉÉæ%Ê{É ¨ÉÉäIÉ& *
+iÉÉä%xª Éx¨ÉÉäIÉÆ |ÉÊiÉ ÊGòª ÉÉxÉÖ|É́Éä¶ ÉuùÉ® ÆúxÉ ¶ ÉCª ÉÆ EäòxÉÊSÉqù¶ÉÇʪÉiÉÖ̈ÉÂ* iɺ ¨ÉÉVYÉÉxÉ̈ÉäEÆò ¨ÉÖCi´ÉÉ ÊGòª Éɪ ÉÉ
MÉxvÉ̈ÉÉjɺ ª ÉÉ{ª ÉxÉÖ|É́Éä¶ É <½þxÉÉä{É{ÉtiÉä * xÉxÉÖ YÉÉxÉÆ xÉÉ̈É ¨ÉÉxɺ ÉÒÊGòª ÉÉ, xÉ; ´Éè±ÉIÉhª ÉÉiÉÂ* ÊGòª ÉÉ Ê½þ xÉÉ̈É º ÉÉ, ª ÉjÉ
´Éº iÉÖº ´É°ü{ÉÊxÉ® ú{ÉäIÉè́É SÉÉätiÉä, {ÉÖ¯û¹ÉÊSÉkÉ́ª ÉÉ{ÉÉ® úÉvÉÒxÉÉ SÉ, ª ÉlÉÉ--- ` ª ɺ ª Éènäù́ÉiÉɪ Éè½þẾÉMÉÞ ½ÇþÒiÉÆ º ª ÉÉkÉÉÆ ¨Éxɺ ÉÉ vª Éɪ Éäuù¹É]Â
õ
EòÊ® ú¹ªÉxÉÂ' <ÊiÉ, ` º ÉÆvª ÉÉÆ ¨Éxɺ ÉÉ vª Éɪ ÉäiÉÂ' <ÊiÉ SÉè́É̈ ÉÉÊnù¹ÉÖ * vª ÉÉxÉÆ ÊSÉxiÉxÉÆ ª ÉtÊ{É ¨ÉÉxɺ É̈ÉÂ, iÉlÉÉÊ{É {ÉÖ¯û¹ÉähÉ
EòiÉÖÇ̈ÉEòiÉÖÇ̈Éxª ÉlÉÉ ´ÉÉ EòiÉÖȶ ÉCª É̈ÉÂ, {ÉÖ¯û¹ÉiÉxjÉi´ÉÉiÉÂ* YÉÉxÉÆ iÉÖ |É̈ÉÉhÉVÉxª É̈ÉÂ* |É̈ÉÉhÉÆ SÉ ª ÉlÉɦÉÚiÉ́ɺ iÉÖẾɹɪ É̈ÉÂ* +iÉÉä
YÉÉxÉÆ EòiÉÖÇ̈ÉEòiÉÖÇ̈Éxª ÉlÉÉ ´ÉÉ EòiÉÖÇ̈ÉÂxÉ ¶ ÉCª É̈ÉÂ* Eäò´É± ÉÆ ´Éº iÉÖiÉxjÉ̈Éä́É iÉiÉÂ; xÉ SÉÉänùxÉÉiÉxjÉ̈ÉÂ, xÉÉÊ{É {ÉÖ¯û¹ÉiÉxjÉ̈ÉÂ;
iɺ ¨ÉÉx¨ÉÉxɺ Éi´Éä%Ê{É YÉÉxɺ ª É ¨É½þuùè± ÉIÉhª É̈ÉÂ* ª ÉlÉÉ SÉ ` {ÉÖ¯û¹ÉÉä ´ÉÉ́É MÉÉèiÉ̈ÉÉÎMxÉ& ' ª ÉÉä¹ÉÉ ´ÉÉ́É MÉÉèiÉ̈ÉÉÎMxÉ& ' <iª ÉjÉ
ª ÉÉäʹÉi{ÉÖ¯û¹Éª ÉÉä® úÎMxɤ ÉÖÊrù̈ÉÉÇxɺ ÉÒ ¦É́ÉÊiÉ; Eäò´É± ÉSÉÉänùxÉÉVÉxª Éi´ÉÉkÉÖ ÊGòª Éè́É º ÉÉ {ÉÖ¯û¹ÉiÉxjÉÉ SÉ; ª ÉÉ iÉÖ |Éʺ Éräù%MxÉÉ́ÉÎMxɤ ÉÖÊrù&,
xÉ º ÉÉ SÉÉänùxÉÉiÉxjÉÉ; xÉÉÊ{É {ÉÖ¯û¹ÉiÉxjÉÉ; ËEò iÉ̽þ, |Éiª ÉIÉẾɹɪ É́ɺ iÉÖiÉxjÉè́ÉäÊiÉ YÉÉxÉ̈Éä́ÉèiÉiÉÂ; xÉ ÊGòª ÉÉ --- B´ÉÆ
º É́ÉÇ|É̈ÉÉhÉẾɹɪ É́ɺ iÉÖ¹ÉÖ ´ÉäÊnùiÉ́ª É̈ÉÂ* iÉjÉè́ÉÆ º ÉÊiÉ ª ÉlÉɦÉÚiÉ¥ÉÀ Éi¨ÉẾɹɪ É̈ÉÊ{É YÉÉxÉÆ xÉ SÉÉänùxÉÉiÉxjÉ̈ÉÂ*
iÉÊuù¹Éª Éä ʱ ÉRóÉnùªÉ& ¸ÉÚªÉ̈ÉÉhÉÉ +Ê{É +Êxɪ ÉÉäVª ÉẾɹɪ Éi´ÉÉiEÖòh`öÒ¦É́ÉÎxiÉ ={ɱ ÉÉÊnù¹ÉÖ |ɪ ÉÖHòIÉÖ® úiÉèIhª ÉÉÊnù́ÉiÉÂ,
+½äþªÉÉxÉÖ{ÉÉnäùªÉ́ɺ iÉÖẾɹɪ Éi´ÉÉiÉÂ* ÊEò¨ÉlÉÉÇÊxÉ iÉ̽þ` +Éi¨ÉÉ ´ÉÉ +® úä pù¹]ṍª É& ¸ÉÉäiÉ́ª É& ' <iª ÉÉnùÒÊxÉ ẾÉÊvÉSUôɪ ÉÉÊxÉ
´ÉSÉxÉÉÊxÉ ?--- º ´ÉɦÉÉẾÉEò|É́ÉÞÊkÉẾɹɪ ÉẾÉ̈ÉÖJÉÒEò® úhÉÉlÉÉÇxÉÒÊiÉ ¥ÉÚ̈É& * ª ÉÉä ʽþ¤ Éʽþ̈ÉÖJÇ É& |É́ÉiÉÇiÉä {ÉÖ¯û¹É& ` <¹]Æõ¨Éä
¦ÉÚªÉÉnùÊxɹ]Æõ¨ÉÉ
¦ÉÚiÉÂ' <ÊiÉ, xÉ SÉ iÉjÉÉiª ÉÎxiÉEÆò {ÉÖ¯û¹ÉÉlÉȱ ɦÉiÉä, iÉ̈ÉÉiª ÉÎxiÉEò{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉḈÉÉÎ\UôxÉÆ
º ´ÉɦÉÉẾÉEòÉiEòɪ ÉÇEò® úhɺ ÉÆPÉÉiÉ|É́ÉÞÊkÉMÉÉäSÉ® úÉÊuù̈ÉÖJÉÒEÞòiª É |Éiª ÉMÉÉi¨É» ÉÉäiɺ iɪ ÉÉ |É́ÉiÉǪÉÎxiÉ ` +Éi¨ÉÉ ´ÉÉ +® úä pù¹]ṍª É& '
<iª ÉÉnùÒÊxÉ; iɺ ª ÉÉi¨ÉÉx´Éä¹ÉhÉɪ É |É́ÉÞkɺ ª ÉɽäþªÉ̈ÉxÉÖ{ÉÉnäùªÉÆ SÉÉi¨ÉiÉk´É̈ÉÖ{ÉÊnù¶ª ÉiÉä---` <nÆùº É́ÉȪ ÉnùªÉ̈ÉÉi¨ÉÉ ' ` ª ÉjÉ i´Éº ª É
º É́ÉÇ̈ÉÉi¨Éè́ÉɦÉÚkÉiEäòxÉ EÆò {ɶ ª ÉäiÉÂ...EäòxÉ EÆò ẾÉVÉÉxÉÒªÉÉiÉÂ' ` ẾÉYÉÉiÉÉ® ú̈É® úä EäòxÉ ẾÉVÉÉxÉÒªÉÉiÉÂ' ` +ª É̈ÉÉi¨ÉÉ ¥ÉÀ '
<iª ÉÉÊnùʦÉ& * ª Énù{ª ÉEòiÉḈª É|ÉvÉÉxÉ̈ÉÉi¨ÉYÉÉxÉÆ ½þÉxÉɪ ÉÉä{ÉÉnùÉxÉɪ É ´ÉÉ xÉ ¦É́ÉiÉÒÊiÉ, iÉkÉlÉè́Éäiª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä * +± ÉÆEòÉ® úÉä
Á ª É̈ɺ ¨ÉÉEò¨ÉÂ---ª ÉnÂù¥ÉÀ Éi¨ÉÉ́ÉMÉiÉÉèº Éiª ÉÉÆ º É́ÉÇEòiÉḈª ÉiÉɽþÉÊxÉ& EÞòiÉEÞòiª ÉiÉÉ SÉäÊiÉ * iÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ& --- ` +Éi¨ÉÉxÉÆ
SÉäÊuùVÉÉxÉÒªÉÉnùªÉ̈ɺ ¨ÉÒÊiÉ {ÉÚ̄û¹É& * ÊEòÊ̈ÉSUôxEòº ª É EòɨÉɪ É ¶ É® úÒ®ú̈ÉxÉÖº ÉÆV´É® úäiÉÂ' <ÊiÉ, ` BiÉnÂù¤ÉÖnÂùv´ÉÉ
¤ ÉÖÊrù̈ÉÉxº ª ÉÉiEÞòiÉEÞòiª É SÉ ¦ÉÉ® úiÉ ' <ÊiÉ SÉ º ¨ÉÞÊiÉ& * iɺ ¨ÉÉzÉ |ÉÊiÉ{ÉÊkÉẾÉÊvɶ Éä¹Éiɪ ÉÉ ¥ÉÀ hÉ& º É̈É{ÉÇhÉ̈ÉÂ**

ª ÉnùÊ{É EäòÊSÉnùɽÖþ&---|É́ÉÞÊkÉÊxÉ́ÉÞÊkÉẾÉÊvÉiÉSUäô¹É́ª ÉÊiÉ® úäEòähÉ Eäò´É± É́ɺ iÉÖ́ÉÉnùÒ´Éänù¦ÉÉMÉÉä xÉɺ iÉÒÊiÉ, iÉzÉ; +Éè{ÉÊxɹÉnùºª É
{ÉÖ¯û¹Éº ª ÉÉxÉxª ɶ Éä¹Éi´ÉÉiɪ ÉÉä%º ÉÉ́ÉÖ{ÉÊxɹÉiº ´Éä́ÉÉÊvÉMÉiÉ& {ÉÖ¯û¹ÉÉä%º Éƺ ÉÉ® úÒ¥ÉÀ º ´É°ü{É& =i{ÉÉtÉÊnùSÉiÉÖÌ́ÉvÉpù́ª ÉẾɱ ÉIÉhÉ&
º ´É|ÉEò® úhɺ lÉÉä%xÉxª ɶ Éä¹É&, xÉɺ ÉÉèxÉɺ iÉÒÊiÉ xÉÉÊvÉMÉ̈ª ÉiÉ <ÊiÉ ´ÉÉ ¶ ÉCª ÉÆ ´ÉÊnùiÉÖ̈ÉÂ; ` º É B¹É xÉäÊiÉ xÉäiª ÉÉi¨ÉÉ '
<iª ÉÉi¨É¶ ɤ nùÉiÉÂ+Éi¨ÉxÉ SÉ |Éiª ÉÉJª ÉÉiÉÖ̈ɶ ÉCª Éi´ÉÉiÉÂ, ª É B´É ÊxÉ® úÉEòiÉÉÇiɺ ª Éè́ÉÉi¨Éi´ÉÉiÉÂ* xÉx´ÉÉi¨ÉÉ
+½Æþ|Éiª ɪ ÉẾɹɪ Éi´ÉÉnÖù{ÉÊxɹÉiº ´Éä́É ẾÉYÉɪ ÉiÉ <iª ÉxÉÖ{É{ÉzÉ̈ÉÂ; xÉ, iÉiº ÉÉÊIÉi´ÉäxÉ |Éiª ÉÖHòi´ÉÉiÉÂ* xÉ
Á ½Æþ|Éiª ɪ ÉẾɹɪ ÉEòiÉÞḈªÉÊiÉ® úäEòähÉ iÉiº ÉÉIÉÒº É́ÉǦÉÚ
iɺ lÉ& º É̈É BEò& EÚò]õºlÉÊxÉiª É& {ÉÖ¯û¹ÉÉä ẾÉÊvÉEòÉhbä÷ iÉEÇòº É̈ɪ Éä ´ÉÉ
EäòxÉÊSÉnùÊvÉMÉiÉ& º É́ÉǺª ÉÉi¨ÉÉ * +iÉ& º É xÉ EäòxÉÊSÉi|Éiª ÉÉJª ÉÉiÉÖÆ ¶ ÉCª É&, ẾÉÊvɶ Éä¹Éi´ÉÆ ´ÉÉ xÉäiÉÖ̈ÉÂ--+Éi¨Éi´ÉÉnäù́É SÉ º É́Éæ¹ÉÉ̈ÉÂ--
xÉ ½äþªÉÉä xÉÉ{ª ÉÖ{ÉÉnäùªÉ& * º É́ÉÈʽþẾÉxɶ ª ÉÊuùEòÉ® úVÉÉiÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÉxiÉÆ ẾÉxɶ ª ÉÊiÉ; {ÉÖ¯û¹ÉÉä ʽþẾÉxÉɶ ɽäþi´É¦ÉÉ́ÉÉnùẾÉxÉɶ ÉÒ;
ẾÉÊGòª Éɽäþi´É¦ÉÉ́ÉÉSSÉ EÚò]õºlÉÊxÉiª É&; +iÉ B´É ÊxÉiª ɶ ÉÖrù¤ÉÖrù̈ÉÖHòº ´É¦ÉÉ́É&; iɺ ¨ÉÉiÉÂ` {ÉÖ¯û¹ÉÉzÉ {É® ÆúËEòÊSÉiº ÉÉ Eòɹ`öÉ º ÉÉ
{É® úÉ MÉÊiÉ& ' ` iÉÆ i´ÉÉè{ÉÊxɹÉnÆù{ÉÖ¯û¹ÉÆ {ÉÞSUôÉÊ̈É ' <ÊiÉ SÉÉè{ÉÊxɹÉnùi´ÉẾɶ Éä¹ÉhÉÆ {ÉÖ¯û¹Éº ª ÉÉä{ÉÊxɹÉiº ÉÖ |ÉÉvÉÉxª ÉäxÉ |ÉEòɶ ª É̈ÉÉxÉi´Éä
={É{ÉtiÉä * +iÉÉä ¦ÉÚiÉ́ɺ iÉÖ{É® úÉä ´Éänù¦ÉÉMÉÉä xÉɺ iÉÒÊiÉ ´ÉSÉxÉÆ º ÉɽþºÉ̈ÉÉjÉ̈ÉÂ**

ª ÉnùÊ{É ¶ Éɺ jÉiÉÉi{ɪ ÉÇẾÉnùÉ̈ ÉxÉÖGò¨ÉhÉ̈ÉÂ--- ` où¹]õÉä ʽþiɺ ª ÉÉlÉÇ& Eò¨ÉÉḈɤÉÉävÉxÉ̈ÉÂ' <iª Éä́É̈ÉÉÊnù, iÉiÉÂ
vÉ̈ÉÇÊVÉYÉɺ ÉÉẾɹɪ Éi´ÉÉÊuùÊvÉ|ÉÊiɹÉävɶ Éɺ jÉÉʦÉ|Éɪ ÉÆ pù¹]ṍª É̈ÉÂ* +Ê{É SÉ ` +É̈xÉɪ ɺ ª É ÊGòª ÉÉlÉÇi´ÉÉnùÉxÉlÉÇCª É̈ÉiÉnùlÉÉÇxÉÉ̈ÉÂ'
<iª ÉäiÉnäùEòÉxiÉäxÉɦª ÉÖ{ÉMÉSUôiÉÉÆ ¦ÉÚiÉÉä{Énäù¶ÉÉxÉÉ̈ÉÉxÉlÉÇCª É|ɺ ÉRÂóMÉ& * |É́ÉÞÊkÉÊxÉ́ÉÞÊkÉ́ª ÉÊiÉ® úäEòähÉ ¦ÉÚiÉÆ SÉäuùºiÉÚ{ÉÊnù¶ÉÊiÉ
¦É́ª ÉÉlÉÇi´ÉäxÉ, EÚò]õºlÉÊxÉiª ÉÆ ¦ÉÚiÉÆ xÉÉä{ÉÊnù¶ÉiÉÒÊiÉ EòÉä ½äþiÉÖ& * xÉ Ê½þ¦ÉÚiÉ̈ÉÖ{ÉÊnù¶ª É̈ÉÉxÉÆ ÊGòª ÉÉ ¦É́ÉÊiÉ * +ÊGòª ÉÉi´Éä%Ê{É
¦ÉÚiɺ ª É ÊGòª Éɺ ÉÉvÉxÉi´ÉÉÎiGòª ÉÉlÉÇB´É ¦ÉÚiÉÉä{Énäù¶É <ÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉè¹É nùÉä¹É&; ÊGòª ÉÉlÉÇi´Éä%Ê{É ÊGòª ÉÉÊxÉ́ÉÇiÉÇxɶ ÉÊHò¨ÉuùºiÉÚ{ÉÊnù¹]ṏÉä́É;
ÊGòª ÉÉlÉÇi´ÉÆ iÉÖ |ɪ ÉÉäVÉxÉÆ iɺ ª É; xÉ SÉèiÉÉ́ÉiÉÉ ´Éº i´ÉxÉÖ{ÉÊnù¹]Æõ¦É́ÉÊiÉ * ª ÉÊnùxÉÉ̈ÉÉä{ÉÊnù¹]ÆõËEò iÉ́É iÉäxÉ º ª ÉÉÊnùÊiÉ, =Sª ÉiÉä---
+xÉ́ÉMÉiÉÉi¨É́ɺ iÉÚ{Énäù¶É SÉ iÉlÉè́É ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; iÉnù́ÉMÉiª ÉÉ Ê̈Élª ÉÉYÉÉxɺ ª É º Éƺ ÉÉ® ú½þ äiÉÉäÌxÉ́ÉÞÊkÉ& |ɪ ÉÉäVÉxÉÆ ÊGòª ÉiÉ
<iª ÉẾÉʶ ɹ]ṏÉlÉḈÉk´ÉÆ ÊGòª Éɺ ÉÉvÉxÉ́ɺ iÉÚ{Énäù¶ÉäxÉ * +Ê{É SÉ ` ¥ÉÉÀ hÉÉä xÉ ½þxiÉ́ª É& ' <ÊiÉ SÉè́É̈ ÉÉtÉ ÊxÉ́ÉÞÊkɯû{ÉÊnù¶ª ÉiÉä * xÉ
SÉ º ÉÉ ÊGòª ÉÉ * xÉÉÊ{É ÊGòª Éɺ ÉÉvÉxÉ̈ÉÂ* +ÊGòª ÉÉlÉÉÇxÉÉ̈ÉÖ{Énäù¶ÉÉä%xÉlÉÇEò SÉäiÉÂ, ` ¥ÉÉÀ hÉÉä xÉ ½þxiÉ́ª É& '
<iª ÉÉÊnùÊxÉ́ÉÞkª ÉÖ{Énäù¶ÉÉxÉÉ̈ÉÉxÉlÉÇCª ÉÆ |ÉÉ{iÉ̈ÉÂ* iÉSSÉÉÊxɹ]ṏÉÂ* xÉ SÉ º ´É¦ÉÉ́É|ÉÉ{iɽþxiª ÉlÉÉÇxÉÖ® úÉMÉähÉ xÉ\É&
¶ ÉCª É̈É|ÉÉ{iÉÊGòª ÉÉlÉÇi´ÉÆ Eò± {ÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ,½þxÉxÉÊGòª ÉÉÊxÉ́ÉÞkª ÉÉènùɺ ÉÒxª É́ª ÉÊiÉ® úäEòähÉ * xÉ\É SÉè¹É º ´É¦ÉÉ́É& ª Éiº ´Éº ÉƤÉÎxvÉxÉÉä%¦ÉÉ́ÉÆ
¤ ÉÉävɪ ÉiÉÒÊiÉ * +¦ÉÉ́ɤ ÉÖÊrùSÉÉènùɺ ÉÒxª Éä EòÉ® úhÉ̈ÉÂ* º ÉÉ SÉ nùMvÉäxvÉxÉÉÎMxÉ́Éiº ´Éª É̈Éä́ÉÉä{ɶ ÉÉ̈ª ÉÊiÉ *
iɺ ¨ÉÉi|ɺ ÉHòÊGòª ÉÉÊxÉ́ÉÞkª ÉÉènùɺ ÉÒxª É̈Éä́É ` ¥ÉÉÀ hÉÉä xÉ ½þxiÉ́ª É& ' <iª ÉÉÊnù¹ÉÖ |ÉÊiɹÉävÉÉlÉȨÉxª ÉÉ̈ɽäþ, +xª ÉjÉ
|ÉVÉÉ{ÉÊiɵÉiÉÉÊnù¦ª É& * iɺ ¨ÉÉi{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÉÇxÉÖ{ɪ ÉÉäMª ÉÖ{ÉÉJª ÉÉxÉÉÊnù¦ÉÚiÉÉlÉḈÉÉnùẾɹɪ É̈ÉÉxÉlÉÇCª ÉÉʦÉvÉÉxÉÆ pù¹]ṍª É̈ÉÂ**

ª Énù{ª ÉÖHò¨ÉÂ--- EòiÉḈª ÉẾÉvª ÉxÉÖ|É́Éä¶ É̈ÉxiÉ® úähÉ ´Éº iÉÖ̈ÉÉjÉ̈ÉÖSª É̈ÉÉxÉ̈ÉxÉlÉÇEÆò º ª ÉÉiÉÂ` º É{iÉuùÒ{ÉÉ ´Éº ÉÖ̈ÉiÉÒ ' <iª ÉÉÊnù́ÉÊnùÊiÉ,
iÉi{ÉÊ® ú¾þiÉ̈ÉÂ; ® úVVÉÖÊ® úªÉ̈ÉÂ, xÉɪ ÉÆ º É{ÉÇ& ' <ÊiÉ ´Éº iÉÖ̈ÉÉjÉEòlÉxÉä%Ê{É |ɪ ÉÉäVÉxɺ ª É où¹]õi´ÉÉiÉÂ* xÉxÉÖ ¸ÉÖiÉ¥ÉÀ hÉÉä%Ê{É ª ÉlÉÉ{ÉÚ́ÉÈ
º Éƺ ÉÉÊ® úi´Énù¶ÉÇxÉÉzÉ ® úVVÉÖº ´É°ü{ÉEòlÉxÉ́ÉnùlÉḈÉk´ÉÊ̈Éiª ÉÖHò¨ÉÂ; +jÉÉäSª ÉiÉä--- xÉÉ́ÉMÉiÉ¥ÉÀ Éi¨É¦ÉÉ́ɺ ª É ª ÉlÉÉ{ÉÚ́ÉȺ Éƺ ÉÉÊ® úi´ÉÆ ¶ ÉCª ÉÆ
nù¶ÉÇʪÉiÉÖ̈ÉÂ, ´Éänù|É̈ÉÉhÉVÉÊxÉiÉ¥ÉÀ Éi¨É¦ÉÉ́ÉẾÉ® úÉävÉÉiÉÂ* xÉ Ê½þ¶ É® úÒ®úÉtÉi¨ÉÉʦÉ̈ÉÉÊxÉxÉÉä nÖù&Jɦɪ ÉÉÊnù̈Ék´ÉÆ où¹]õÊ̈ÉÊiÉ, iɺ ª Éè́É
´Éänù|É̈ÉÉhÉVÉÊxÉiÉ¥ÉÀ Éi¨ÉÉ́ÉMÉ̈Éä iÉnùʦÉ̈ÉÉxÉÊxÉ́ÉÞkÉÉèiÉnäù́É Ê̈Élª ÉÉYÉÉxÉÊxÉÊ̈ÉkÉÆ nÖù&Jɦɪ ÉÉÊnù̈Ék´ÉÆ ¦É́ÉiÉÒÊiÉ ¶ ÉCª ÉÆ Eò± {ÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ
* xÉ Ê½þvÉÊxÉxÉÉä MÉÞ½þºlɺ ª É vÉxÉÉʦÉ̈ÉÉÊxÉxÉÉä vÉxÉÉ{ɽþÉ® úÊxÉÊ̈ÉkÉÆ nÖù&JÉÆ où¹]õÊ̈ÉÊiÉ, iɺ ª Éè́É |ɵÉÊVÉiɺ ª É vÉxÉÉʦÉ̈ÉÉxÉ® úʽþiɺ ª É
iÉnäù́É vÉxÉÉ{ɽþÉ® úÊxÉÊ̈ÉkÉÆ nÖù&JÉÆ ¦É́ÉÊiÉ * xÉ SÉ EÖòhb÷ʱ ÉxÉ& EÖòhb÷ʱ Éi´ÉÉʦÉ̈ÉÉxÉÊxÉÊ̈ÉkÉÆ º ÉÖJÉÆ où¹]õÊ̈ÉÊiÉ iɺ ª Éè́É
EÖòhb÷± ÉẾɪ ÉÖHòº ª É EÖòhb÷ʱ Éi´ÉÉʦÉ̈ÉÉxÉ® úʽþiɺ ª É iÉnäù́É EÖòhb÷ʱ Éi´ÉÉʦÉ̈ÉÉxÉÊxÉÊ̈ÉkÉÆ º ÉÖJÉÆ ¦É́ÉÊiÉ * iÉnÖùHÆò ¸ÉÖiª ÉÉ--- `
+¶ É® úÒ®Æú´ÉÉ́É º ÉxiÉÆ xÉ Ê|ɪ ÉÉÊ|ɪ Éä º {ÉÞ¶ÉiÉ& ' <ÊiÉ * ¶ É® úÒ®úä {ÉÊiÉiÉä%¶ É® úÒ®úi´ÉÆ º ª ÉÉiÉÂ, xÉ VÉÒ́ÉiÉ <ÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ; º ɶ É® úÓ®úi´Éº ª É
Ê̈Élª ÉÉYÉÉxÉÊxÉÊ̈ÉkÉi´ÉÉiÉÂ* xÉ Á Éi¨ÉxÉ& ¶ É® úÒ®úÉi¨ÉÉʦÉ̈ÉÉxɱ ÉIÉhÉÆ Ê̈Élª ÉÉYÉÉxÉÆ ¨ÉÖCi´ÉÉ +xª ÉiÉ& º ɶ É® úÒ®úi´ÉÆ ¶ ÉCª ÉÆ Eò± {ÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ
* ÊxÉiª É̈ɶ É® úÒ®úi´É̈ÉEò¨ÉÇÊxÉÊ̈ÉkÉi´ÉÉÊnùiª É́ÉÉäSÉÉ̈É * iÉiEÞòiÉvÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉÇÊxÉÊ̈ÉkÉÆ º ɶ É® úÒ®úi´ÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ;
¶ É® úÒ®úºÉƤÉxvɺ ª ÉÉʺ Érùi´ÉÉiÉÂvÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉǪÉÉä® úÉi¨ÉEÞòiÉi´ÉÉʺ Éräù&, ¶ É® úÒ®úºÉƤÉxvɺ ª É vÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉǪÉÉäº iÉiEÞòiÉi´Éº ª É
SÉäiÉ® úäiÉ® úɸɪ Éi´É|ɺ ÉRÂóMÉÉiÉÂ; +xvÉ{É® ú̈{É® úè¹ÉÉ +xÉÉÊnùi´ÉEò± {ÉxÉÉ, ÊGòª Éɺ É̈É́Éɪ ÉɦÉÉ́ÉÉSSÉÉi¨ÉxÉ& EòiÉÞ iÇ´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä& *
º ÉÆÊxÉvÉÉxÉ̈ÉÉjÉähÉ ® úÉVÉ|ɦÉÞiÉÒxÉÉÆ où¹]ÆõEòiÉÞ iÇ´ÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ; vÉxÉnùÉxÉÉtÖ{ÉÉÌVÉiɦÉÞiªÉº ÉƤÉÎxvÉi´ÉÉkÉä¹ÉÉÆ EòiÉÞ iÇ´ÉÉä{É{ÉkÉä&; xÉ
i´ÉÉi¨ÉxÉÉä vÉxÉnùÉxÉÉÊnù́ÉSUô® úÒ®úÉÊnùʦÉ& º ´Éº ´ÉÉÊ̈ɦÉÉ́ɺ ÉƤÉxvÉÊxÉÊ̈ÉkÉÆ ËEòÊSÉSUôCª ÉÆ Eò± {ÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ* Ê̈Élª ÉÉʦÉ̈ÉÉxɺ iÉÖ |Éiª ÉIÉ&
º ÉƤÉxvɽäþiÉÖ& * BiÉäxÉ ª ÉVÉ̈ÉÉxÉi´É̈ÉÉi¨ÉxÉÉä ´ª ÉÉJª ÉÉiÉ̈ÉÂ* +jÉɽÖþ&--näù½þÉÊnù́ª ÉÊiÉÊ® úHòº ª ÉÉi¨ÉxÉ& +Éi¨ÉÒªÉä näù½þÉnùÉ́ɽþ̈ÉʦÉ̈ÉÉxÉÉä
MÉÉèhÉ&, xÉ Ê̈Élª ÉäÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ; |Éʺ Érù́ɺ iɦ Ö Éänùºª É MÉÉèhÉi´É̈ÉÖJª Éi´É|Éʺ Éräù& * ª ɺ ª É Ê½þ|Éʺ ÉrùÉä ´Éº iÉ¦Ö Éänù&---ª ÉlÉÉ
Eäòº É® úÉÊnù̈ÉÉxÉÉEÞòÊiÉẾɶ Éä¹ÉÉä%x´Éª É́ª ÉÊiÉ® úäEòɦª ÉÉÆ Ëº ɽþ¶É¤ nù|Éiª ɪ ɦÉÉRÂó¨ÉÖJª ÉÉä%xª É& ʺ Érù&, iÉiÉ SÉÉxª É& {ÉÖ¯û¹É& |ÉÉʪÉEèò&
GòÉèªÉǶÉÉèªÉÉÇÊnùʦÉ& ˺ ɽþMÉÖhÉè& º ÉÆ{ÉzÉ& ʺ Érù&, iɺ ª É iÉκ ¨Éx{ÉÖ¯û¹Éä ˺ ɽþ¶É¤ nù|Éiª ɪ ÉÉèMÉÉèhÉÉè¦É́ÉiÉ&; xÉÉ|Éʺ Érù́ɺ iɦ Ö Éänùºª É *
iɺ ª É i´Éxª ÉjÉÉxª ɶ ɤ nù|Éiª ɪ ÉÉè§ ÉÉÎxiÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉ́Éä́É ¦É́ÉiÉ&, xÉ MÉÉèhÉÉè; ª ÉlÉÉ ¨ÉxnùÉxvÉEòÉ® úä º lÉÉhÉÖ® úªÉÊ̈Éiª ÉMÉÞÁ ¨ÉÉhÉẾɶ Éä¹Éä
{ÉÖ¯û¹É¶ ɤ nù|Éiª ɪ ÉÉèº lÉÉhÉÖẾɹɪ ÉÉè, ª ÉlÉÉ ´ÉÉ ¶ ÉÖÊHòEòɪ ÉÉ̈ÉEòº ¨ÉÉpùVÉiÉÊ̈ÉnùÊ̈ÉÊiÉ ÊxÉÎ SÉiÉÉè¶ É¤ nù|Éiª ɪ ÉÉè, iÉuùqùä½þÉÊnùºÉÆPÉÉiÉä,
+½þ̈ÉÂ<ÊiÉ Êxɯû{ÉSÉÉ® úähÉ ¶ ɤ nù|Éiª ɪ ÉÉ́ÉÉi¨ÉÉxÉÉi¨ÉÉẾÉ́ÉäEòäxÉÉäi{Ét¨ÉÉxÉÉèEòlÉÆ MÉÉèhÉÉè¶ ÉCª ÉÉè´ÉÊnùiÉÖ̈ÉÂ*
+Éi¨ÉÉxÉÉi¨ÉẾÉ́ÉäÊEòxÉÉ̈ÉÊ{É {ÉÎhb÷iÉÉxÉÉ̈ÉVÉÉẾÉ{Éɱ ÉÉxÉÉÊ̈É́ÉÉẾÉẾÉHòÉè¶ É¤ nù|Éiª ɪ ÉÉè¦É́ÉiÉ& *
iɺ ¨ÉÉqäù½þÉÊnù́ª ÉÊiÉÊ® úHòÉi¨ÉÉκ iÉi´É́ÉÉÊnùxÉÉÆ näù½þÉnùÉ́ɽÆþ|Éiª ɪ ÉÉä Ê̈Élª Éè́É, xÉ MÉÉèhÉ& *
iɺ ¨ÉÉÎx¨Élª ÉÉ|Éiª ɪ ÉÊxÉÊ̈ÉkÉi´ÉÉiº ɶ É® úÒ®úi´Éº ª É, ʺ ÉrÆùVÉÒ́ÉiÉÉä%Ê{É ẾÉnÖù¹ÉÉä%¶ É® úÒ®úi´É̈ÉÂ* iÉlÉÉ SÉ ¥ÉÀ ẾÉÊuù¹Éª ÉÉ ¸ÉÖÊiÉ& -- `
iÉtlÉÉʽþÊxɱ ´ÉǪÉxÉÒ ´É± ¨ÉÒEäò ¨ÉÞiÉÉ |Éiª ɺ iÉÉ ¶ ɪ ÉÒiÉè́É̈ Éä́ÉänùĶ É® úÒ®Æú¶ ÉäiÉä +lÉɪ É̈ɶ É® úÒ®úÉä%¨ÉÞiÉ& |ÉÉhÉÉä ¥ÉÀ è́É iÉäVÉ B´É ' <ÊiÉ;
` º ÉSÉIÉÖ® úSÉIÉÖÊ® ú́É º ÉEòhÉÉæ%EòhÉÇ<´É º É́ÉÉMÉ́ÉÉÊMÉEò º É̈ÉxÉÉ +¨ÉxÉÉ <´É º É|ÉÉhÉÉä%|ÉÉhÉ <´É ' <ÊiÉ SÉ * º ¨ÉÞ ÊiÉ® úÊ{É---- `
κ lÉiÉ|ÉYɺ ª É EòÉ ¦ÉɹÉÉ ' <iª ÉÉtÉ Îº lÉiÉ|ÉYɺ ª É ± ÉIÉhÉÉxª ÉÉSÉIÉÉhÉÉ ẾÉnÖù¹É& º É́ÉÇ|É́ÉÞkª ɺ ÉƤÉxvÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ *
iɺ ¨ÉÉzÉÉ́ÉMÉiÉ¥ÉÀ Éi¨É¦ÉÉ́ɺ ª É ª ÉlÉÉ{ÉÚ́ÉȺ Éƺ ÉÉÊ® úi´É̈ÉÂ* ª ɺ ª É iÉÖ ª ÉlÉÉ{ÉÚ́ÉȺ Éƺ ÉÉÊ® úi´ÉÆ xÉɺ ÉÉ́É́ÉMÉiÉ¥ÉÀ Éi¨É¦ÉÉ́É <iª ÉxÉ́Ét¨ÉÂ
**

ª Éi{ÉÖxɯûHÆò ¸É´ÉhÉÉi{É® úÉSÉÒxɪ ÉÉä̈ÉÇxÉxÉÊxÉÊnùvª Éɺ Éxɪ ÉÉänùǶ ÉÇxÉÉÊuùÊvɶ Éä¹Éi´ÉÆ ¥ÉÀ hÉ&, xÉ º ´É°ü{É{ɪ ÉḈɺ ÉÉʪÉi´ÉÊ̈ÉÊiÉ, iÉzÉ;
¸É́ÉhÉ́Énù́ÉMÉiª ÉlÉÇi´ÉÉx¨ÉxÉxÉÊxÉÊnùvª Éɺ Éxɪ ÉÉä& * ª ÉÊnùÁ ´ÉMÉiÉÆ ¥ÉÀ Éxª ÉjÉ ẾÉÊxɪ ÉÖVª ÉäiÉ, ¦É́ÉäkÉnùÉ ẾÉÊvɶ Éä¹Éi´É̈ÉÂ; xÉ iÉÖ
iÉnùκiÉ, ¨ÉxÉxÉÊxÉÊnùvª Éɺ Éxɪ ÉÉä® úÊ{É ¸É́ÉhÉ́Énù́ÉMÉiª ÉlÉÇi´ÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉzÉ |ÉÊiÉ{ÉÊkÉẾÉÊvÉẾɹɪ Éiɪ ÉÉ ¶ Éɺ jÉ|É̈ÉÉhÉEòi´ÉÆ ¥ÉÀ hÉ&
º É¦Æ É́ÉiÉÒªÉiÉ& º ´ÉiÉxjÉ̈Éä́É ¥ÉÀ ¶ Éɺ jÉ|É̈ÉÉhÉEÆò ´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª ɺ É̈Éx´Éª ÉÉÊnùÊiÉ Êº Érù̈ÉÂ* B´ÉÆ SÉ º ÉÊiÉ ` +lÉÉiÉÉä ¥ÉÀ ÊVÉYÉɺ ÉÉ
' <ÊiÉ iÉÊuù¹Éª É& {ÉÞ lÉEÂò¶ Éɺ jÉÉ® ú̈¦É ={É{ÉtiÉä * |ÉÊiÉ{ÉÊkÉẾÉÊvÉ{É® úi´Éä ʽþ` +lÉÉiÉÉä vÉ̈ÉÇÊVÉYÉɺ ÉÉ ' <iª Éä́ÉÉ® ú¤vÉi´ÉÉzÉ {ÉÞlÉEÂò
¶ Éɺ jÉ̈ÉÉ® ú¦ª ÉäiÉÂ; +É® ú¦ª É̈ÉÉhÉÆ SÉè́É̈ ÉÉ® ú¦ª ÉäiÉ--- +lÉÉiÉ& {ÉÊ® úʶɹ]õvÉ̈ÉÇÊVÉYÉɺ ÉäÊiÉ, ` +lÉÉiÉ& Gòi´ÉlÉÇ{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉǪÉÉäÌVÉYÉɺ ÉÉ '
<ÊiÉ́ÉiÉÂ* ¥ÉÀ Éi¨ÉèCª ÉÉ́ÉMÉÊiɺ i´É|ÉÊiÉYÉÉiÉäÊiÉ iÉnùlÉÉæ ª ÉÖHò& ¶ Éɺ jÉÉ® ú̈¦É& --- ` +lÉÉiÉÉä ¥ÉÀ ÊVÉYÉɺ ÉÉ ' <ÊiÉ * iɺ ¨ÉÉiÉÂ+½Æþ
¥ÉÀ ɺ ¨ÉÒiª ÉäiÉnù́ɺ ÉÉxÉÉ B´É º É́Éæ ẾÉvɪ É& º É́ÉÉÇÊhÉ SÉäiÉ® úÉÊhÉ |É̈ÉÉhÉÉÊxÉ * xÉ Á ½äþªÉÉxÉÖ{ÉÉnäùªÉÉuèùiÉÉi¨ÉÉ́ÉMÉiÉÉèº Éiª ÉÉ̈ÉÂ,
ÊxÉÌ́ɹɪ ÉÉhª É|É̈ÉÉiÉÞEòÉÊhÉ SÉ |É̈ÉÉhÉÉÊxÉ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþxiÉÒÊiÉ * +Ê{É SÉɽÖþ&--- ` MÉÉèhÉÊ̈Élª ÉÉi¨ÉxÉÉä%º Ék´Éä {ÉÖjÉnäù½þÉÊnù¤ÉÉvÉxÉÉiÉÂ*
º ÉnÂù¥ÉÀ Éi¨ÉɽþÊ̈Éiª Éä́ÉÆ ¤ ÉÉävÉä Eòɪ ÉÈEòlÉÆ ¦É́ÉäiÉÂ** +x´Éä¹]ṍª ÉÉi¨ ÉẾÉYÉÉxÉÉi|ÉÉC|É̈ÉÉiÉÞi´É̈ÉÉi¨ÉxÉ& * +Îx´É¹]õ&
º ª ÉÉi|É̈ÉÉiÉè́É {ÉÉ{¨ÉnùÉä¹ÉÉÊnù́ÉÌVÉiÉ& ** näù½þÉi¨É|Éiª ÉÉä ª Éuùi|É̈ÉÉhÉi´ÉäxÉ Eòα {ÉiÉ& * ± ÉÉèÊEòEÆò iÉuùnù́äÉänÆù|É̈ÉÉhÉÆ
i´ÉÉi¨ÉÊxÉ Sɪ ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ **

B´ÉÆ iÉÉ́ÉuäùnùÉxiÉ́ÉÉCª ÉÉxÉÉÆ ¥ÉÀ Éi¨ÉÉ́ÉMÉÊiÉ|ɪ ÉÉäVÉxÉÉxÉÉ ¥ÉÀ Éi¨ÉÊxÉ iÉÉi{ɪ ÉæhÉ º É̈ÉÎx´ÉiÉÉxÉÉ̈ÉxiÉ® úähÉÉÊ{É Eòɪ ÉÉÇxÉÖ|É́Éä¶ ÉÆ ¥ÉÀ ÊhÉ
{ɪ ÉḈɺ ÉÉxÉ̈ÉÖHò¨ÉÂ* ¥ÉÀ SÉ º É́ÉÇYÉÆ º É́ÉǶÉÊHò VÉMÉnÖùi{ÉÊkÉκ lÉÊiɱ ɪ ÉEòÉ® úhÉÊ̈Éiª ÉÖHò¨ÉÂ* º ÉÉÆJª ÉÉnùªÉº iÉÖ {ÉÊ® úÊxÉι`öiÉÆ ´Éº iÉÖ
|É̈ÉÉhÉÉxiÉ® úMÉ̈ª É̈Éä́ÉäÊiÉ ¨Éxª É̈ÉÉxÉÉ& |ÉvÉÉxÉÉnùÒÊxÉ EòÉ® úhÉÉxiÉ® úÉhª ÉxÉÖÊ̈É̈ÉÉxÉɺ iÉi{É® úiɪ Éè́É ´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª ÉÉÊxÉ ª ÉÉäVɪ ÉÎxiÉ *
º É́Éæ¹́Éä́É ´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª Éä¹ÉÖ º ÉÞι]õẾɹɪ Éä¹́ÉxÉÖ̈ÉÉxÉäxÉè́É Eòɪ ÉæhÉ EòÉ® úhÉÆ Ê± ɱ ÉIÉʪÉʹÉiÉ̈ÉÂ* |ÉvÉÉxÉ{ÉÖ¯û¹Éº Éƪ ÉÉäMÉÉ ÊxÉiª ÉÉxÉÖ̈Éäª ÉÉ <ÊiÉ
º ÉÉÆJª ÉÉ ¨Éxª ÉxiÉä * EòÉhÉÉnùɺ i´ÉäiÉ䦪 É B´É ´ÉÉCª É䦪 É <Ç·É® ÆúÊxÉÊ̈ÉkÉEòÉ® úhÉ̈ÉxÉÖÊ̈É̈ÉiÉä, +hÉÚÆSÉ º É̈É́ÉÉʪÉEòÉ® úhÉ̈ÉÂ*
B´É̈Éxª Éä%Ê{É iÉÉÌEòEòÉ ´ÉÉCª ÉɦÉɺ ɪ ÉÖCiª ÉɦÉɺ ÉÉ́ɹ]ṏ¦ÉÉ& {ÉÚ́É{ÇÉIÉ́ÉÉÊnùxÉ <½þÉäÊkɹ`öxiÉä * iÉjÉ {Énù́ÉÉCª É|É̈ÉÉhÉYÉäxÉÉSÉɪ ÉæhÉ
´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª ÉÉxÉÉÆ ¥ÉÀ Éi¨ÉÉ́ÉMÉÊiÉ{É® úi´É|Énù¶ÉÇxÉɪ É ´ÉÉCª ÉɦÉɺ ɪ ÉÖCiª ÉɦÉɺ É|ÉÊiÉ{Ékɪ É& {ÉÚ́É{ÇÉIÉÒEÞòiª É ÊxÉ® úÉÊGòª ÉxiÉä **

iÉjÉ º ÉÉÆJª ÉÉ& |ÉvÉÉxÉÆ ÊjÉMÉÖhÉ̈ÉäSÉiÉxÉÆ º ´ÉiÉxjÉÆ VÉMÉiEòÉ® úhÉÊ̈ÉÊiÉ ¨Éxª É̈ÉÉxÉÉ +ɽÖþ&--- ª ÉÉÊxÉ ´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª ÉÉÊxÉ º É́ÉÇYɺ ª É
º É́ÉǶÉHäò¥ÉÇÀ hÉÉä VÉMÉiEòÉ® úhÉi´ÉÆ |Énù¶ÉǪÉxiÉÒiª É́ÉÉäSÉ&, iÉÉÊxÉ |ÉvÉÉxÉEòÉ® úhÉ{ÉIÉä%Ê{É ª ÉÉäVÉʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉxiÉä * º É́ÉǶÉÊHòi´ÉÆ
iÉÉ́Éi|ÉvÉÉxɺ ª ÉÉÊ{É º ´ÉÊvÉEòÉ® úẾɹɪ É̈ÉÖ{É{ÉtiÉä * B´ÉÆ º É́ÉÇYÉi´É̈É{ª ÉÖ{É{ÉtiÉä; EòlÉ̈ÉÂ? ª Ék´ÉÆ YÉÉxÉÆ ¨Éxª ɺ Éä, º É º Ék´ÉvÉ̈ÉÇ&, `
º Ék´ÉÉiº ÉÆVÉɪ ÉiÉä YÉÉxÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ º ¨ÉÞiÉä& * iÉäxÉ SÉ º Ék´ÉvÉ̈ÉæhÉ YÉÉxÉäxÉ Eòɪ ÉÇEò® úhÉ́ÉxiÉ& {ÉÖ¯û¹ÉÉ& º É́ÉÇYÉÉ ª ÉÉäÊMÉxÉ& |Éʺ ÉrùÉ& *
º Ék´Éº ª É Ê½þÊxÉ® úÊiɶ ɪ ÉÉäiEò¹Éæ º É́ÉÇYÉi´ÉÆ |Éʺ Érù̈ÉÂ* xÉ Eäò´É± ɺ ª É +Eòɪ ÉÇEò® úhɺ ª É {ÉÖ¯û¹Éº ª ÉÉä{ɱ ÉΤvÉ̈ÉÉjɺ ª É º É́ÉÇYÉi´ÉÆ
ËEòÊSÉVYÉi´ÉÆ ´ÉÉ Eò± {ÉʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª É̈ÉÂ* ÊjÉMÉÖhÉi´ÉÉkÉÖ |ÉvÉÉxɺ ª É º É́ÉÇYÉÉxÉEòÉ® úhɦÉÚiÉÆ º Ék´ÉÆ |ÉvÉÉxÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉ̈ÉÊ{É ẾÉtiÉ <ÊiÉ
|ÉvÉÉxɺ ª ÉÉSÉäiÉxɺ ª Éè́É º ÉiÉ& º É́ÉÇYÉi´É̈ÉÖ{ÉSɪ ÉÇiÉä ´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª Éä¹ÉÖ * +´ ɶ ª ÉÆ SÉ i´Éª ÉÉÊ{É º É́ÉÇYÉÆ ¥ÉÀ iäª É¦ª ÉÖ{ÉMÉSUôiÉÉ
º É́ÉÇYÉÉxɶ ÉÊHò¨Ék´ÉäxÉè́É º É́ÉÇYÉi´ÉÉ̈ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É̈ÉÂ* xÉ Ê½þº É́ÉÇnùÉ º É́ÉÇẾɹɪ ÉÆ YÉÉxÉÆ EÖò́ ÉÇnù́äÉ ¥ÉÀ ´ÉiÉÇiÉä * iÉlÉÉʽþ---YÉÉxɺ ª É
ÊxÉiª Éi´Éä YÉÉxÉÊGòª ÉÉÆ |ÉÊiÉ º ´ÉÉiÉxjª ÉÆ ¥ÉÀ hÉÉä ½þÒªÉäiÉ; +l ÉÉÊxÉiª ÉÆ iÉÊnùÊiÉ YÉÉxÉÊGòª Éɪ ÉÉ ={É® ú̈Éä ={É® ú̈ÉäiÉÉÊ{É ¥ÉÀ , iÉnùÉ
º É́ÉÇYÉÉxɶ ÉÊHò¨Ék´ÉäxÉè́É º É́ÉÇYÉi´É̈ÉÉ{ÉiÉÊiÉ * +Ê{É SÉ |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä& º É́ÉÇEòÉ® úEò¶ ÉÚxªÉÆ ¥ÉÀ ¹äª ÉiÉä i´Éª ÉÉ * xÉ SÉ YÉÉxɺ ÉÉvÉxÉÉxÉÉÆ
¶ É® úÒ®úäÎxpùªÉÉnùÒxÉÉ̈ɦÉÉ́Éä YÉÉxÉÉäi{ÉÊkÉ& Eòº ª ÉÊSÉnÖù{É{ÉzÉÉ * +Ê{É SÉ |ÉvÉÉxɺ ª ÉÉxÉäEòÉi¨ÉEòº ª É
{ÉÊ® úhÉÉ̈ɺ ɦ Æ É́ÉÉiEòÉ® úhÉi´ÉÉä{É{ÉÊkÉ̈ÉÞnÇ ùÉÊnù́ÉiÉÂ, xÉɺ Éƽþiɺ ª ÉèEòÉi¨ÉEòº ª É ¥ÉÀ hÉ&; --- <iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä, <nÆùº ÉÚjÉ̈ÉÉ® ú¦ª ÉiÉä---

<ÇIÉiÉäxÉÉǶɤ nù̈ÉÂ** 1.1.5 **

<ÇIÉiª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.1.5 **

xÉ º ÉÉÆJª É{ÉÊ® úEòα {ÉiÉ̈ÉSÉäiÉxÉÆ |ÉvÉÉxÉÆ VÉMÉiÉ& EòÉ® úhÉÆ ¶ ÉCª ÉÆ ´ÉänùÉxiÉä¹́ÉɸÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ* +¶ ɤ nÆùʽþiÉiÉÂ* EòlÉ̈ɶ ɤ nùi´É̈ÉÂ?
<ÇIÉiÉä& <ÇÊIÉiÉÞi´É¸É́ÉhÉÉiEòÉ® úhɺ ª É * EòlÉ̈ÉÂ? B´ÉÆ Ê½þ¸ÉÚªÉiÉä--- ` º Énäù́É º ÉÉä̈ª Éänù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒnäùEò¨Éä́ÉÉÊuùiÉÒªÉ̈ ÉÂ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É
` iÉnèùIÉiÉ ¤ ɽÖþ º ª ÉÉÆ |ÉVÉɪ Éäª ÉäÊiÉ iÉkÉäVÉÉä%º ÉÞVÉiÉ ' <ÊiÉ * iÉjÉ <nÆù¶É¤ nù́ÉÉSª ÉÆ xÉÉ̈É°ü{É́ª ÉÉEÞòiÉÆ VÉMÉiÉÂ|ÉÉMÉÖi{ÉkÉä&
º ÉnùÉi¨ÉxÉÉ́ÉvÉɪ ÉÇ, iɺ ª Éè́É |ÉEÞòiɺ ª É º ÉSUô¤ nù́ÉÉSª ɺ ª ÉäIÉhÉ{ÉÚ́ÉEÇÆò iÉäVÉ&|ɦÉÞiÉä& » ɹ]Þõi´ÉÆ nù¶ÉǪÉÊi É * iÉlÉÉxª ÉjÉ--- ` +Éi¨ÉÉ ´ÉÉ
<nù̈ÉäEò B´ÉÉOÉ +ɺ ÉÒiÉÂ* xÉÉxª ÉÏiEòSÉxÉ Ê̈ɹÉiÉÂ* º É <ÇIÉiÉ ± ÉÉäEòÉzÉÖ º ÉÞVÉÉ <ÊiÉ * º É <¨ÉÉı± ÉÉäEòÉxɺ ÉÞVÉiÉ '
<iÉÒIÉÉ{ÉÚÌ́ÉEòɨÉä́É º ÉÞι]ṏÉÉSɹ]äõ* C´ÉÊSÉSSÉ ¹ÉÉäb÷¶ ÉEò± ÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÆ |ɺ iÉÖiª Éɽþ--- ` º É <ÇIÉÉÆSÉGäò, º É |ÉÉhÉ̈ɺ ÉÞVÉiÉ ' <ÊiÉ *
<ÇIÉiÉäÊ® úÊiÉ SÉ vÉÉi´ÉlÉÇÊxÉnæù¶ÉÉä%ʦÉ|ÉäiÉ&, ª ÉVÉiÉäÊ® úÊiÉ́ÉiÉÂ, xÉ vÉÉiÉÖÊxÉnæù¶É& * iÉäxÉ ` ª É& º É́ÉÇYÉ& º É́ÉÇẾÉtº ª É YÉÉxÉ̈ɪ ÉÆ iÉ{É& *
iɺ ¨ÉÉnäùiÉ¥ÉÀ xÉÉ̈É °ü{É̈ÉzÉÆ SÉ VÉɪ ÉiÉä ' <iª Éä́É̈ÉÉnùÒxª ÉÊ{É º É́ÉÇYÉä·É® úEòÉ® úhÉ{É® úÉÊhÉ ´ÉÉCª ÉÉxª ÉÖnùɽþiÉḈª ÉÉÊxÉ **

ª ÉkÉÚHÆò º Ék´ÉvÉ̈ÉæhÉ YÉÉxÉäxÉ º É́ÉÇYÉÆ |ÉvÉÉxÉÆ ¦ÉẾɹªÉiÉÒÊiÉ, iÉzÉÉä{É{ÉtiÉä * xÉ Ê½þ|ÉvÉÉxÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ MÉÖhɺ ÉÉ̈ª ÉÉiº Ék´ÉvÉ̈ÉÉæ YÉÉxÉÆ
º ɦ Æ É́ÉÊiÉ * xÉxÉÚHÆò º É́ÉÇYÉÉxɶ ÉÊHò¨Ék´ÉäxÉ º É́ÉÇYÉÆ ¦ÉẾɹªÉiÉÒÊiÉ; iÉnùÊ{É xÉÉä{É{ÉtiÉä * ª ÉÊnùMÉÖhɺ ÉÉ̈ª Éä º ÉÊiÉ º Ék´É́ª É{Éɸɪ ÉÉÆ
YÉÉxɶ ÉÊHò¨ÉÉʸÉiª É º É́ÉÇYÉÆ |ÉvÉÉxÉ̈ÉÖSª ÉäiÉ, EòɨÉÆ ® úVɺ iÉ̈ÉÉä́ª É{Éɸɪ ÉÉ̈ÉÊ{É YÉÉxÉ|ÉÊiɤ ÉxvÉEò¶ ÉÊHò¨ÉÉʸÉiª É ËEòÊSÉVYÉ̈ÉÖSª ÉäiÉ *
+Ê{É SÉ xÉɺ ÉÉÊIÉEòÉ º Ék´É́ÉÞÊkÉVÉÉÇxÉÉÊiÉxÉÉ +ʦÉvÉÒªÉiÉä * xÉ SÉÉSÉäiÉxɺ ª É |ÉvÉÉxɺ ª É º ÉÉÊIÉi´É̈Éκ iÉ * iɺ ¨ÉÉnùxÉÖ{É{ÉzÉÆ
|ÉvÉÉxɺ ª É º É́ÉÇYÉi´É̈ÉÂ* ª ÉÉäÊMÉxÉÉÆ iÉÖ SÉäiÉxÉi´ÉÉiº Ék´ÉÉäiEò¹ÉÇÊxÉÊ̈ÉkÉÆ
º É́ÉÇYÉi´É̈ÉÖ{É{ÉzÉÊ̈Éiª ÉxÉÖnùɽþ®úhÉ̈ÉÂ* +lÉ {ÉÖxÉ& º ÉÉÊIÉÊxÉÊ̈ÉkÉ̈ÉÒÊIÉiÉÞi´ÉÆ |ÉvÉÉxɺ ª ÉÉÊ{É Eò± {ª ÉäiÉ,
ª ÉlÉÉÎMxÉÊxÉÊ̈ÉkÉ̈ɪ É&Ê{Éhb÷ÉnäùnùÇMvÉÞi´É̈ÉÂ; iÉlÉÉ º ÉÊiÉ ª ÉÊzÉÊ̈ÉkÉ̈ÉÒÊIÉiÉÞi´ÉÆ |ÉvÉÉxɺ ª É, iÉnäù́É º É́ÉÇYÉÆ ¥ÉÀ ¨ÉÖJª ÉÆ VÉMÉiÉ&
EòÉ® úhÉÊ̈ÉÊiÉ ª ÉÖHò¨ÉÂ* ª Éi{ÉÖxɯûHÆò ¥ÉÀ hÉÉä%Ê{É xÉ ¨ÉÖJª ÉÆ º É́ÉÇYÉi´É̈ÉÖ{É{ÉtiÉä, ÊxÉiª ÉYÉÉxÉÊGòª Éi´Éä YÉÉxÉÊGòª ÉÉÆ |ÉÊiÉ
º ´ÉÉiÉxjª Éɺ ɦ Æ É́ÉÉÊnùÊiÉ; +jÉÉäSª ÉiÉä--- <nÆùiÉÉ́ÉnÂù¦É́ÉÉx|ɹ]ṍª É&--- EòlÉÆ ÊxÉiª ÉYÉÉxÉÊGòª Éi´Éä º É́ÉÇYÉi´É½þÉÊxÉÊ® úÊiÉ * ª ɺ ª É Ê½þ
º É́ÉÇẾɹɪ ÉÉ́ɦÉɺ ÉxÉIÉ̈ÉÆ YÉÉxÉÆ ÊxÉiª É̈Éκ iÉ, º ÉÉä%º É́ÉÇYÉ <ÊiÉ ẾÉ|ÉÊiÉʹÉrù̈ÉÂ* +ÊxÉiª Éi´Éä ʽþYÉÉxɺ ª É, EònùÉÊSÉVVÉÉxÉÉÊiÉ
EònùÉÊSÉzÉ VÉÉxÉÉiÉÒiª ɺ É́ÉÇYÉi´É̈ÉÊ{É º ª ÉÉiÉÂ* xÉɺ ÉÉèYÉÉxÉÊxÉiª Éi´Éä nùÉä¹ÉÉä%κ iÉ * YÉÉxÉÊxÉiª Éi´Éä YÉÉxÉẾɹɪ É&
º ´ÉÉiÉxjª É́ª É{Énäù¶ÉÉä xÉÉä{É{ÉtiÉä <ÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ; |ÉiÉiÉÉè¹hª É|ÉEòɶ Éä%Ê{É º ÉẾÉiÉÊ® ú ` nù½þÊiÉ ' ` |ÉEòɶ ɪ ÉÊiÉ ' <ÊiÉ
º ´ÉÉiÉxjª É́ª É{Énäù¶Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* xÉxÉÖ º ÉẾÉiÉÖnùÉÁÇ |ÉEòɶ ª ɺ Éƪ ÉÉäMÉä º ÉÊiÉ ` nù½þÉÊiÉ ' ` |ÉEòɶ ɪ ÉÊiÉ ' <ÊiÉ ´ª É{Énäù¶É& º ª ÉÉiÉÂ; xÉ iÉÖ
¥ÉÀ hÉ& |ÉÉMÉÖi{ÉkÉäYÉÉÇxÉEò¨ÉǺÉƪ ÉÉäMÉÉä%º iÉÒÊiÉ ẾɹÉ̈ÉÉä où¹]õÉxiÉ& * xÉ; +º Éi ª ÉÊ{É Eò¨ÉÇÊhÉ ` º ÉẾÉiÉÉ |ÉEòɶ ÉiÉä ' <ÊiÉ
EòiÉÞ iÇ´É́ª É{Énäù¶Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂ, B´É̈ɺ Éiª ÉÊ{É YÉÉxÉEò¨ÉÇÊhÉ ¥ÉÀ hÉ& ` iÉnèùIÉiÉ ' <ÊiÉ EòiÉÞ iÇ´É́ª É{Énäù¶ÉÉä{É{ÉkÉäxÉÇ´Éè¹É̈ª É̈ÉÂ*
Eò¨ÉÉÇ{ÉäIÉɪ ÉÉÆ iÉÖ ¥ÉÀ ÊhÉ <ÇÊIÉiÉÞi´É¸ÉÖiɪ É& º ÉÖiÉ® úÉ̈ ÉÖ{É{ÉzÉÉ& * ËEò {ÉÖxɺ iÉiEò¨ÉÇ, ª Éi|ÉÉMÉÖi{ÉkÉä® úÒ·É® úYÉÉxɺ ª É Ếɹɪ ÉÉä ¦É́ÉiÉÒÊiÉ---
iÉk´ÉÉxª Éi´Éɦª ÉÉ̈ÉÊxÉ́ÉÇSÉxÉÒªÉä xÉÉ̈É°ü{Éä +´ª ÉÉEÞòiÉä ´ª ÉÉÊSÉEòÒ̹ÉiÉä <ÊiÉ ¥ÉÚ̈É& * ª Éi|ɺ ÉÉnùÉÊrùª ÉÉäÊMÉxÉÉ̈É{ª ÉiÉÒiÉÉxÉÉMÉiÉẾɹɪ ÉÆ
|Éiª ÉIÉÆ YÉÉxÉÊ̈ÉSUôÎxiÉ ª ÉÉäMɶ Éɺ jÉẾÉnù&, ÊEò¨ÉÖ ´ÉHò´ª ÉÆ iɺ ª É ÊxÉiª Éʺ Érùºª Éä·É® úºª É º ÉÞι]õκlÉÊiɺ ÉƾþÊiÉẾɹɪ ÉÆ ÊxÉiª ÉYÉÉxÉÆ
¦É́ÉiÉÒÊiÉ * ª Énù{ª ÉÖHÆò |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä¥ÉÇÀ hÉ& ¶ É® úÒ®úÉÊnùºÉƤÉxvÉ̈ÉxiÉ® úähÉäÊIÉiÉÞi´É̈ÉxÉÖ{É{ÉzÉÊ̈ÉÊiÉ, xÉ iÉSSÉÉät¨É́ÉiÉ® úÊiÉ;
º ÉẾÉiÉÞ|ÉEòɶ É́ÉnÂù¥ÉÀ hÉÉä YÉÉxɺ ´É°ü{ÉÊxÉiª Éi´Éä YÉÉxɺ ÉÉvÉxÉÉ{ÉäIÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä& * +Ê{É SÉÉẾÉtÉÊnù̈ÉiÉ& º Éƺ ÉÉÊ® úhÉ& ¶ É® úÒ®úÉt{ÉäIÉÉ
YÉÉxÉÉäi{ÉÊkÉ& º ª ÉÉiÉÂ; xÉ YÉÉxÉ|ÉÊiɤ ÉxvÉEòÉ® úhÉ® úʽþiɺ ª Éä·É® úºª É * ¨ÉxjÉÉèSÉä̈ÉÉ́ÉÒ·É® úºª É ¶ É® úÒ®úÉtxÉ{ÉäIÉiÉÉ̈ÉxÉÉ́É® úhÉYÉÉxÉiÉÉÆ SÉ
nù¶ÉǪÉiÉ&-- ` xÉ iɺ ª É Eòɪ ÉÈEò® úhÉÆ SÉ ẾÉtiÉä xÉ iÉiº É̈É SÉɦª ÉÊvÉEò SÉ où¶ª ÉiÉä * {É® úɺ ª É ¶ ÉÊHòÌ́ÉẾÉvÉè́É ¸ÉÚªÉiÉä
º ´ÉɦÉÉẾÉEòÒYÉÉxɤ ɱ ÉÊGòª ÉÉ SÉ ' <ÊiÉ * ` +{ÉÉÊhÉ{ÉÉnùÉä VÉ́ÉxÉÉä OɽþÒiÉÉ {ɶ ª Éiª ÉSÉIÉÖ& º É ¸ÉÞhÉÉäiª ÉEòhÉÇ& * º É ´ÉäÊkÉ ´ÉätÆ xÉ
SÉ iɺ ª ÉÉκ iÉ ´ÉäkÉÉ iÉ̈ÉɽÖþ®úOª ÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÆ ¨É½þÉxiÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉ * xÉxÉÖ xÉÉκ iÉ iÉ́É YÉÉxÉ|ÉÊiɤ ÉxvÉEòÉ® úhÉ® úʽþiÉä·É® úÉnùxª É& º Éƺ ÉÉ® úÒ--
- ` xÉÉxª ÉÉä%iÉÉä%κ iÉ pù¹]õÉ xÉÉxª ÉÉä%iÉÉä%κ iÉ ẾÉYÉÉiÉÉ ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖiÉä&; iÉjÉ ÊEòÊ̈Énù̈ÉÖSª ÉiÉä---º Éƺ ÉÉÊ® úhÉ& ¶ É® úÒ®úÉt{ÉäIÉÉ
YÉÉxÉÉäi{ÉÊkÉ&, xÉä·É® úºª ÉäÊiÉ ? +jÉÉäSª ÉiÉä---º Éiª ÉÆ xÉä·É® úÉnùxª É& º Éƺ ÉÉ® úÒ; iÉlÉÉÊ{É näù½þÉÊnùºÉÆPÉÉiÉÉä{ÉÉÊvɺ ÉƤÉxvÉ <¹ªÉiÉ B´É,
PÉ]õEò® úÊMÉÊ® úMÉÖ½þÉtÖ{ÉÉÊvɺ ÉƤÉxvÉ <´É ´ª ÉÉä̈xÉ&; iÉiEÞòiÉ SÉ ¶ ɤ nù|Éiª ɪ É́ª É́ɽþÉ® úÉä ± ÉÉäEòº ª É où¹]õ&--- ` PÉ]õÎSUôpù̈ÉÂ' `
Eò® úEòÎSUôpù̈ÉÂ' <iª ÉÉÊnù&, +ÉEòɶ ÉÉ́ª ÉÊiÉ® úäEòä%Ê{É; iÉiEÞòiÉÉ SÉÉEòɶ Éä PÉ]õÉEòɶ ÉÉÊnù¦ÉänùÊ̈Élª Éɤ ÉÖÊrùoùǹ]õÉ; iÉlÉä½þÉÊ{É
näù½þÉÊnùºÉÆPÉÉiÉÉä{ÉÉÊvɺ ÉƤÉxvÉÉẾÉ́ÉäEòEÞòiÉä·É® úºÉƺ ÉÉÊ® ú¦ÉänùÊ̈Élª Éɤ ÉÖÊrù& * où¶ª ÉiÉä SÉÉi¨ÉxÉ B´É º ÉiÉÉä
näù½þÉÊnùºÉÆPÉÉiÉä%xÉÉi¨Éxª ÉÉi¨Éi´ÉÉʦÉÊxÉ́Éä¶ ÉÉä Ê̈Élª Éɤ ÉÖÊrù̈ÉÉjÉähÉ {ÉÚ́É{ÇÉÚ́ÉæhÉ * º ÉÊiÉ SÉè́ÉÆ º Éƺ ÉÉÊ® úi´Éä näù½þÉt{ÉäIÉ̈ÉÒÊIÉiÉÞi´É̈ÉÖ{É{ÉzÉÆ
º Éƺ ÉÉÊ® úhÉ& * ª Énù{ª ÉÖHÆò |ÉvÉÉxɺ ª ÉÉxÉäEòÉi¨ÉEòi´ÉÉx¨ÉÞnùÉÊnù́ÉiEòÉ® úhÉi´ÉÉä{É{ÉÊkÉxÉÉǺÉƽþiɺ ª É ¥ÉÀ hÉ <ÊiÉ, iÉi|ÉvÉÉxɺ ª Éɶ ɤ nùi´ÉäxÉè́É
|Éiª ÉÖHò¨ÉÂ* ª ÉlÉÉ iÉÖ iÉEæòhÉÉÊ{É ¥ÉÀ hÉ B´É EòÉ® úhÉi´ÉÆ ÊxÉ́ÉÉæfÖøÆ ¶ ÉCª ÉiÉä, xÉ |ÉvÉÉxÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÂ, iÉlÉÉ |É{É\SÉʪɹªÉÊiÉ ` xÉ
Ếɱ ÉIÉhÉi´ÉÉnùºª É--- ' <iª Éä́É̈ÉÉÊnùxÉÉ **
+jÉɽþ--- ª ÉnÖùHÆò xÉÉSÉäiÉxÉÆ |ÉvÉÉxÉÆ VÉMÉiEòÉ® úhÉ̈ÉÒÊIÉiÉÞi´É¸É́ÉhÉÉÊnùÊiÉ, iÉnùxª ÉlÉÉ{ª ÉÖ{É{ÉtiÉä; +SÉäiÉxÉä%Ê{É
SÉäiÉxÉ́ÉnÖù{ÉSÉÉ® únù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* ª ÉlÉÉ |Éiª Éɺ ÉzÉ{ÉiÉxÉiÉÉÆ xÉtÉ& EÚò± ɺ ª Éɱ ÉIª É ` EÚò± ÉÆ Ê{É{ÉÊiɹÉÊiÉ ' <iª ÉSÉäiÉxÉä%Ê{É EÚò± Éä
SÉäiÉxÉ́ÉnÖù{ÉSÉÉ® úÉä où¹]õ&, iÉuùnùSÉäiÉxÉä%Ê{É |ÉvÉÉxÉä |Éiª Éɺ Ézɺ ÉMÉæ SÉäiÉxÉ́ÉnÖù{ÉSÉÉ® úÉä ¦ÉẾɹªÉÊiÉ ` iÉnèùIÉiÉ ' <ÊiÉ * ª ÉlÉÉ ± ÉÉäEòä
EòÎSÉSSÉäiÉxÉ& º xÉÉi´ÉÉ ¦ÉÖCi´ÉÉ SÉÉ{É® úɼhÉä ` OÉÉ̈ÉÆ ® úlÉäxÉ MÉÊ̈ɹªÉÉÊ̈É ' <iÉÒÊIÉi´ÉÉ +xÉxiÉ® ÆúiÉlÉè́É Êxɪ É̈ÉäxÉ |É́ÉiÉÇiÉä, iÉlÉÉ
|ÉvÉÉxÉ̈ÉÊ{É ¨É½þnùÉtÉEòÉ® úähÉ Êxɪ É̈ÉäxÉ |É́ÉiÉÇiÉä; iɺ ¨ÉÉSSÉäiÉxÉ́ÉnÖù{ÉSɪ ÉÇiÉä * Eòº ¨ÉÉi{ÉÖxÉ& EòÉ® úhÉÉiÉÂẾɽþÉªÉ ¨ÉÖJª É̈ÉÒÊIÉiÉÞi´É̈ÉÂ
+Éè{ÉSÉÉÊ® úEÆò Eò± {ª ÉiÉä ? ` iÉkÉäVÉ BäIÉiÉ ' ` iÉÉ +É{É BäIÉxiÉ ' <ÊiÉ SÉÉSÉäiÉxɪ ÉÉä® ú{ª É{iÉäVɺ ÉÉä SÉäiÉxÉ́ÉnÖù{ÉSÉÉ® únù¶ÉÇxÉÉiÉÂ;
iɺ ¨ÉÉiº ÉiEòiÉÞ EÇò¨É{ÉÒIÉhÉ̈ ÉÉè{ÉSÉÉÊ® úEòÊ̈ÉÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä, ={ÉSÉÉ® ú|Éɪ Éä ´ÉSÉxÉÉiÉÂ;---<iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä, <nÆùº ÉÚjÉ̈ÉÉ® ú¦ª ÉiÉä---

MÉÉèhÉ SÉäzÉÉi¨É¶ ɤ nùÉiÉÂ** 1.1.6 **

** 1.1.6 **

ª ÉnÖùHÆò |ÉvÉÉxÉ̈ÉSÉäiÉxÉÆ º ÉSUô¤ nù́ÉÉSª ÉÆ iÉκ ¨ÉzÉÉè{ÉSÉÉÊ® úEò¨ÉÒÊIÉiÉÞi´É̈ÉÂ+{iÉäVɺ ÉÉäÊ® ú́ÉäÊiÉ, iÉnùºÉiÉÂ* Eòº ¨ÉÉiÉÂ?
+Éi¨É¶ ɤ nùÉiÉÂ; ` º Énäù́É º ÉÉä̈ª Éänù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒiÉÂ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É, ` iÉnèùIÉiÉ ' ` iÉkÉäVÉÉä%º ÉÞVÉiÉ ' <ÊiÉ SÉ iÉäVÉÉä¤ÉzÉÉxÉÉÆ
º ÉÞι]ṏÉÖCi´ÉÉ, iÉnäù́É |ÉEÞòiÉÆ º ÉnùÒÊIÉiÉÞiÉÉÊxÉ SÉ iÉäVÉÉä¤ÉzÉÉÊxÉ näù́ÉiÉɶ ɤ näùxÉ {É® úÉ̈ ÉÞ¶ª Éɽþ--- ` º Éäª ÉÆ näù́ÉiÉèIÉiÉ ' `
½þxiÉɽþÊ̈É̈ÉÉκ iÉ» ÉÉä näù́ÉiÉÉ +xÉäxÉ VÉÒ́ÉäxÉÉi¨ÉxÉÉxÉÖ|ÉẾɶ ª É xÉÉ̈É°ü{Éä ´ª ÉÉEò® ú́ÉÉÊhÉ ' <ÊiÉ * iÉjÉ ª ÉÊnù|ÉvÉÉxÉ̈ÉSÉäiÉxÉÆ
MÉÖhÉ́ÉÞkª ÉäÊIÉiÉÞEò± {ª ÉäiÉ, iÉnäù́É |ÉEÞòiÉi´ÉÉiÉÂ` º Éäª ÉÆ näù́ÉiÉÉ ' <ÊiÉ {É® úÉ̈ ÉÞ¶ª ÉäiÉ; xÉ iÉnùÉ näù́ÉiÉÉ VÉÒ́É̈ÉÉi¨É¶ ɤ näùxÉÉʦÉnùvª ÉÉiÉÂ*
VÉÒ́ÉÉä ʽþxÉÉ̈É SÉäiÉxÉ& ¶ É® úÒ®úÉvª ÉIÉ& |ÉÉhÉÉxÉÉÆ vÉÉ® úʪÉiÉÉ, iÉi|Éʺ ÉräùÌxÉ́ÉÇSÉxÉÉSSÉ * º É EòlÉ̈ÉSÉäiÉxɺ ª É |ÉvÉÉxɺ ª ÉÉi¨ÉÉ ¦É́ÉäiÉÂ*
+Éi¨ÉÉ Ê½þxÉÉ̈É º ´É°ü{É̈ÉÂ* xÉÉSÉäiÉxɺ ª É |ÉvÉÉxɺ ª É SÉäiÉxÉÉä VÉÒ́É& º ´É°ü{ÉÆ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ * +lÉ iÉÖ SÉäiÉxÉÆ ¥ÉÀ ¨ÉÖJª É̈ÉÒÊIÉiÉÞ
{ÉÊ® úMÉÞÁ iäÉ, iɺ ª É VÉÒ́ÉẾɹɪ É +Éi¨É¶ ɤ nù|ɪ ÉÉäMÉ ={É{ÉtiÉä * iÉlÉÉ ` º É ª É B¹ÉÉä%ÊhÉ̈ÉèiÉnùÉi¨ª ÉÊ̈ÉnÄùº É́ÉÈiÉiº Éiª Éĺ É +Éi¨ÉÉ
iÉk´É̈Éʺ É ·ÉäiÉEäòiÉÉä ' <iª ÉjÉ ` º É +Éi¨ÉÉ ' <ÊiÉ |ÉEÞòiÉÆ º ÉnùÊhÉ̈ÉÉxÉ̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÉi¨É¶ ɤ näùxÉÉä{ÉÊnù¶ª É, ` iÉk´É̈Éʺ É ·ÉäiÉEäòiÉÉä '
<ÊiÉ SÉäiÉxɺ ª É ·ÉäiÉEäòiÉÉä® úÉi¨Éi´ÉäxÉÉä{ÉÊnù¶ÉÊiÉ * +{iÉäVɺ ÉÉäº iÉÖ--- Ếɹɪ Éi´ÉÉnùSÉäiÉxÉi´É̈ÉÂ, xÉÉ̈É°ü{É́ª ÉÉEò® úhÉÉnùÉèSÉ
|ɪ ÉÉäVª Éi´ÉäxÉè́É ÊxÉnæù¶ÉÉiÉÂ, xÉ SÉÉi¨É¶ ɤ nù́ÉÏiEòÊSÉx¨ÉÖJª Éi´Éä EòÉ® úhÉ̈ɺ iÉÒÊiÉ--- ª ÉÖHÆò EÚò± É́ÉnÂùMÉÉèhÉi´É̈ÉÒÊIÉiÉÞi´Éº ª É * iɪ ÉÉä® úÊ{É
º ÉnùÊvÉι`öiÉi´ÉÉ{ÉäIÉ̈Éä́ÉäÊIÉiÉÞi´É̈ÉÂ* º Éiɺ i´ÉÉi¨É¶ ɤ nùÉzÉ MÉÉèhÉ̈ÉÒÊIÉiÉÞi´ÉÊ̈Éiª ÉÖHò¨ÉÂ**

+lÉÉäSª ÉäiÉ---+SÉäiÉxÉä%Ê{É |ÉvÉÉxÉä ¦É́Éiª ÉÉi¨É¶ ɤ nù&, +Éi¨ÉxÉ& º É́ÉÉÇlÉÇEòÉÊ® úi´ÉÉiÉÂ; ª ÉlÉÉ ® úÉYÉ& º É́ÉÉÇlÉÇEòÉÊ® úÊhÉ ¦ÉÞiªÉä
¦É́Éiª ÉÉi¨É¶ ɤ nù& ` ¨É̈ÉÉi¨ÉÉ ¦ÉpùºÉäxÉ& ' <ÊiÉ * |ÉvÉÉxÉÆ Ê½þ{ÉÖ¯û¹Éº ª ÉÉi¨ÉxÉÉä ¦ÉÉäMÉÉ{É́ÉMÉÉêEÖò́ ÉÇnùÖ{ÉEò® úÉäÊiÉ, ® úÉYÉ <´É ¦ÉÞiªÉ&
º ÉÆÊvÉẾÉOɽþÉÊnù¹ÉÖ ´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉ& * +lÉ́ÉèEò B´ÉÉi¨É¶ ɤ nùSÉäiÉxÉÉSÉäiÉxÉẾɹɪ ÉÉä ¦ÉẾɹªÉÊiÉ, ` ¦ÉÚiÉÉi¨ÉÉ ' ` <ÎxpùªÉÉi¨ÉÉ ' <ÊiÉ SÉ
|ɪ ÉÉäMÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ; ª ÉlÉèEò B´É Vª ÉÉäÊiÉ&¶ ɤ nù& GòiÉÖV´É± ÉxÉẾɹɪ É& * iÉjÉ EÖòiÉ BiÉnùÉi¨É¶ ɤ nùÉnùÒIÉiÉä® úMÉÉèhÉi´ÉÊ̈Éiª ÉiÉ =kÉ® Æú
{É`öÊiÉ---

iÉÊzɹ`öº ª É ¨ÉÉäIÉÉä{Énäù¶ÉÉiÉÂ** 1.1.7 **

** 1.1.7 **

xÉ |ÉvÉÉxÉ̈ÉSÉäiÉxÉ̈ÉÉi¨É¶ ɤ nùɱ É̈¤ ÉxÉÆ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; ` º É +Éi¨ÉÉ ' <ÊiÉ |ÉEÞòiÉÆ º ÉnùÊhÉ̈ÉÉxÉ̈ÉÉnùɪ É, ` iÉk´É̈Éʺ É ·ÉäiÉEäòiÉÉä '
<ÊiÉ SÉäiÉxɺ ª É ·ÉäiÉEäòiÉÉä̈ÉÉæIÉʪÉiÉ́ª ɺ ª É iÉÊzɹ`öÉ̈ ÉÖ{ÉÊnù¶ª É, ` +ÉSÉɪ ÉḈÉÉx{ÉÖ¯û¹ÉÉä ´Éänùiɺ ª É iÉÉ́Énäù́É ÊSÉ® Æúª ÉÉ́ÉzÉ ẾÉ̈ÉÉäIª Éä%lÉ
º ÉÆ{Éiº ª Éä ' <ÊiÉ ¨ÉÉäIÉÉä{Énäù¶ÉÉiÉÂ* ª ÉÊnùÁ SÉäiÉxÉÆ |ÉvÉÉxÉÆ º ÉSUô¤ nù́ÉÉSª É̈ÉÂ` iÉiÉÂ+ʺ É ' <ÊiÉ OÉɽþªÉäiÉÂ, ¨ÉÖ̈ÉÖIÉÖÆ SÉäiÉxÉÆ
º ÉxiÉ̈ÉSÉäiÉxÉÉä%º ÉÒÊiÉ, iÉnùÉ ẾÉ{É® úÒiÉ́ÉÉÊnù¶ Éɺ jÉÆ {ÉÖ¯û¹Éº ª ÉÉxÉlÉÉǪÉäiª É|É̈ÉÉhÉÆ º ª ÉÉiÉÂ* xÉ iÉÖ ÊxÉnùÉæ¹ÉÊ̈ÉnÆù¶ Éɺ jÉ̈É|É̈ÉÉhÉÆ
Eò± {ÉʪÉiÉÖÆ ª ÉÖHò¨ÉÂ* ª ÉÊnùSÉÉYɺ ª É º ÉiÉÉä ¨ÉÖ̈ÉÖIÉÉä® úSÉäiÉxÉ̈ÉxÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÉi¨Éäiª ÉÖ{ÉÊnù¶Éäi|É̈ÉÉhɦÉÚiÉÆ ¶ Éɺ jÉ̈ÉÂ, º É ¸ÉqùvÉÉxÉiɪ ÉÉ
+xvÉMÉÉä± ÉÉRÂóMÉÚ±Éxª Éɪ ÉäxÉ iÉnùÉi¨ÉoùϹ]õxÉ {ÉÊ® úiª ÉVÉäiÉ, iÉnÂù́ªÉÊiÉÊ® úHÆò SÉÉi¨ÉÉxÉÆ xÉ |ÉÊiÉ{ÉtäiÉ; iÉlÉÉ º ÉÊiÉ {ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÉÇÊuù½þxª ÉäiÉ,
+xÉlÉÈ´ÉÉ @ñSUäôiÉÂ* iɺ ¨ÉÉtlÉÉ º ´ÉMÉÉÇtÌlÉxÉÉä%ÎMxɽþÉäjÉÉÊnùºÉÉvÉxÉÆ ª ÉlÉɦÉÚiÉ̈ÉÖ{ÉÊnù¶ÉÊiÉ, iÉlÉÉ ¨ÉÖ̈ÉÖIÉÉä® úÊ{É ` º É +Éi¨ÉÉ
iÉk´É̈Éʺ É ·ÉäiÉEäòiÉÉä ' <ÊiÉ ª ÉlÉɦÉÚiÉ̈Éä́ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÖ{ÉÊnù¶ÉiÉÒÊiÉ ª ÉÖHò¨ÉÂ* B´ÉÆ SÉ º ÉÊiÉ iÉ{iÉ{É® ú¶ÉÖOɽþhÉ̈ÉÉäIÉoù¹]õÉxiÉäxÉ
º Éiª ÉÉʦɺ ÉÆvɺ ª É ¨ÉÉäIÉÉä{Énäù¶É ={É{ÉtiÉä * +xª ÉlÉÉ Á¨ÉÖJª Éä º ÉnùÉi¨ÉiÉk´ÉÉä{Énäù¶Éä, ` +½þ̈ÉÖClÉ̈ɺ ¨ÉÒÊiÉ ẾÉtÉiÉÂ'
<ÊiÉ́Éiº ÉÆ{Éx¨ÉÉjÉÊ̈Énù̈ÉÊxÉiª É¡ ò± ÉÆ º ª ÉÉiÉÂ; iÉjÉ ¨ÉÉäIÉÉä{Énäù¶ÉÉä xÉÉä{É{ÉtäiÉ * i ɺ ¨ÉÉzÉ º ÉnùÊhÉ̈Éxª ÉÉi¨É¶ ɤ nùºª É MÉÉèhÉi´É̈ÉÂ* ¦ÉÞiªÉä
iÉÖ º ´ÉÉÊ̈ɦÉÞiªÉ¦Éänùºª É |Éiª ÉIÉi´ÉÉnÖù{É{ÉzÉÉä MÉÉèhÉ +Éi¨É¶ ɤ nù& ` ¨É̈ÉÉi¨ÉÉ ¦ÉpùºÉäxÉ& ' <ÊiÉ * +Ê{É SÉ C´ÉÊSÉnÂùMÉÉèhÉ& ¶ ɤ nùÉä où¹]õ
<ÊiÉ xÉèiÉÉ́ÉiÉÉ ¶ ɤ nù|É̈ÉÉhÉEäò%lÉæ MÉÉèhÉÒEò± {ÉxÉÉ xª Éɪ ª ÉÉ, º É́ÉÇjÉÉxÉÉ·Éɺ É|ɺ ÉRÂóMÉÉiÉÂ* ª ÉkÉÚHÆò SÉäiÉxÉÉSÉäiÉxɪ ÉÉä& º ÉÉvÉÉ® úhÉ
+Éi¨É¶ ɤ nù&, GòiÉÖV´É± Éxɪ ÉÉäÊ® ú́É Vª ÉÉäÊiÉ&¶ ɤ nù<ÊiÉ, iÉzÉ; +xÉäEòÉlÉÇi´Éº ª ÉÉxª Éɪ ª Éi´ÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉSSÉäiÉxÉẾɹɪ É B´É ¨ÉÖJª É
+Éi¨É¶ ɤ nùSÉäiÉxÉi´ÉÉä{ÉSÉÉ® úÉnÂù¦ÉÚiÉÉÊnù¹ÉÖ |ɪ ÉÖVª ÉiÉä--- ` ¦ÉÚiÉÉi¨ÉÉ ' ` <ÎxpùªÉÉi¨ÉÉ ' <ÊiÉ SÉ * º ÉÉvÉÉ® úhÉi´Éä%{ª ÉÉi¨É¶ ɤ nùºª É xÉ
|ÉEò® úhÉ̈ÉÖ{É{ÉnÆù´ÉÉ ËEòÊSÉÊzÉ SÉɪ ÉEò¨ÉxiÉ® úähÉÉxª ÉiÉ® ú́ÉÞÊkÉiÉÉ ÊxÉvÉÉÇ®úʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä * xÉ SÉÉjÉÉSÉäiÉxɺ ª É ÊxÉ SÉɪ ÉEÆò
ËEòÊSÉiEòÉ® úhÉ̈Éκ iÉ * |ÉEÞòiÉÆ iÉÖ º ÉnùÒÊIÉiÉÞº ÉÆÊxÉʽþiÉ SÉ SÉäiÉxÉ& ·ÉäiÉEäòiÉÖ& * xÉ Ê½þSÉäiÉxɺ ª É ·ÉäiÉEäòiÉÉä® úSÉäiÉxÉ +Éi¨ÉÉ
º ɦ
Æ É́ÉiÉÒiª É́ÉÉäSÉÉ̈É * iɺ ¨ÉÉSSÉäiÉxÉẾɹɪ É <½þÉi¨É¶ ɤ nù<ÊiÉ ÊxÉ SÉÒªÉiÉä * Vª ÉÉäÊiÉ&¶ ɤ nùÉä%Ê{É ± ÉÉèÊEòEäòxÉ |ɪ ÉÉäMÉähÉ V´É± ÉxÉ B´É
°üfø&, +lÉḈÉÉnùEòα {ÉiÉäxÉ iÉÖ V´É± Éxɺ ÉÉoù¶ª ÉäxÉ GòiÉÉè|É́ÉÞkÉ <iª Éoù¹]õÉxiÉ& * +lÉ́ÉÉ {ÉÚ́ɺÇÉÚjÉ B´ÉÉi¨É¶ ɤ nÆù
ÊxÉ® úºiɺ É̈ɺ iÉMÉÉèhÉi´Éº ÉÉvÉÉ® úhÉi´Éɶ ÉRÂóEòiɪ ÉÉ ´ª ÉÉJª Éɪ É, iÉiÉ& º ´ÉiÉxjÉ B´É |ÉvÉÉxÉEòÉ® úhÉÊxÉ® úÉEò® úhɽäþiÉÖ́ª ÉÉÇJª Éäª É& --- `
iÉÊzɹ`öº ª É ¨ÉÉäIÉÉä{Énäù¶ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ * iɺ ¨ÉÉzÉÉSÉäiÉxÉÆ |ÉvÉÉxÉÆ º ÉSUô¤ nù́ÉÉSª É̈ÉÂ**

EÖòiÉ SÉ xÉ |ÉvÉÉxÉÆ º ÉSUô¤ nù́ÉÉSª É̈ÉÂ?---

½äþ
ª Éi´ÉÉ́ÉSÉxÉÉSSÉ ** 1.1.8 **
** 1.1.8 **

ª ÉtxÉÉi¨Éè́É |ÉvÉÉxÉÆ º ÉSUô¤ nù́ÉÉSª É̈ÉÂ, ` º É +Éi¨ÉÉ iÉk´É̈Éʺ É ' <iÉÒ½þÉä{ÉÊnù¹]Æõº ª ÉÉiÉÂ; º É iÉnÖù{Énäù¶É¸É́ÉhÉÉnùxÉÉi¨ÉYÉiɪ ÉÉ
iÉÊzɹ`öÉä ¨ÉÉ ¦ÉÚÊnùÊiÉ, ¨ÉÖJª É̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÖ{ÉÊnùÊnùIÉÖ ¶ Éɺ jÉÆ iɺ ª É ½äþªÉi´ÉÆ ¥ÉÚªÉÉiÉÂ* ª ÉlÉɯûxvÉiÉÓÊnùnù¶ÉÇÊªÉ¹ÉºÖ iÉiº É̈ÉÒ{ɺ lÉÉÆ º lÉÚ±ÉÉÆ
iÉÉ® úÉ̈ É̈ÉÖJª ÉÉÆ |ÉlÉ̈É̈ɯûxvÉiÉÒÊiÉ OÉɽþʪÉi´ÉÉ, iÉÉÆ |Éiª ÉÉJª Éɪ É, {É SÉÉnù̄ûxvÉiÉÒ̈Éä́É OÉɽþªÉÊiÉ; iÉuùzÉɪ É̈ÉÉi¨ÉäÊiÉ ¥ÉÚªÉÉiÉÂ* xÉ
SÉè́É̈ É́ÉÉäSÉiÉÂ* º Éx¨ÉÉjÉÉi¨ÉÉ́ÉMÉÊiÉÊxɹ`èö́É Ê½þ¹É¹`ö|É{ÉÉ`öEòä {ÉÊ® úºÉ̈ÉÉÎ{iÉoÇù¶ª ÉiÉä * SÉ-¶ ɤ nù& |ÉÊiÉYÉÉẾÉ® úÉävÉɦª ÉÖSSɪ É|Énù¶ÉÇxÉÉlÉÇ&
* º Éiª ÉÊ{É ½äþªÉi´É́ÉSÉxÉä |ÉÊiÉYÉÉẾÉ® úÉävÉ& |ɺ ÉVª ÉäiÉ * EòÉ® úhÉẾÉYÉÉxÉÉÊrùº É́ÉÈẾÉYÉÉiÉÊ̈ÉÊiÉ |ÉÊiÉYÉÉiÉ̈ÉÂ--- ` =iÉ
iÉ̈ÉÉnäù¶É̈É|ÉÉIª ÉÉä ª ÉäxÉɸÉÖiÉÆ ¸ÉÖiÉÆ ¦É́Éiª É̈ÉiÉÆ ¨ÉiÉ̈ÉẾÉYÉÉiÉÆ ẾÉYÉÉiÉÊ̈ÉÊiÉ; EòlÉÆ xÉÖ ¦ÉMÉ́É& º É +Énäù¶ÉÉä ¦É́ÉiÉÒÊiÉ; ª ÉlÉÉ
º ÉÉä̈ª ÉèEòäxÉ ¨ÉÞÎi{Éhbä÷xÉ º É́ÉȨÉÞx¨Éª ÉÆ ẾÉYÉÉiÉÆ º ª ÉÉuùÉSÉÉ® ú̈¦ÉhÉÆ ẾÉEòÉ® úÉä xÉÉ̈ÉvÉäª ÉÆ ¨ÉÞÊkÉEäòiª Éä́É º Éiª É̈ÉÂ' ` B´ÉÆ º ÉÉä̈ª É º É
+Énäù¶ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ ´ÉÉCª ÉÉä{ÉGò¨Éä ¸É́ÉhÉÉiÉÂ* xÉ SÉ º ÉSUô¤ nù́ÉÉSª Éä |ÉvÉÉxÉä ¦ÉÉäMª É́ÉMÉÇEòÉ® úhÉä ½äþªÉi´ÉäxÉɽäþªÉi´ÉäxÉ ´ÉÉ ẾÉYÉÉiÉä
¦ÉÉäCiÉÞ́ÉMÉÉæ ẾÉYÉÉiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ, +|ÉvÉÉxÉẾÉEòÉ® úi´ÉÉnÂù¦ÉÉäCiÉÞ́ÉMÉǺª É * iɺ ¨ÉÉzÉ |ÉvÉÉxÉÆ º ÉSUô¤ nù́ÉÉSª É̈ÉÂ**

EÖòiÉ SÉ xÉ |ÉvÉÉxÉÆ º ÉSUô¤ nù́ÉÉSª É̈ÉÂ?---

º ´ÉÉ{ª ɪ ÉÉiÉÂ** 1.1.9 **

** 1.1.9 **

iÉnäù́É º ÉSUô¤ nù́ÉÉSª ÉÆ EòÉ® úhÉÆ |ÉEÞòiª É ¸ÉÚªÉiÉä---` ª ÉjÉèiÉi{ÉÖ¯û¹É& º ´ÉÊ{ÉÊiÉ xÉÉ̈É, º ÉiÉÉ º ÉÉä̈ª É iÉnùÉ º ÉÆ{ÉzÉÉä ¦É́ÉÊiÉ; º ´É̈É{ÉÒiÉÉä
¦É́ÉÊiÉ; iɺ ¨ÉÉnäùxÉÆ º ´ÉÊ{ÉiÉÒiª ÉÉSÉIÉiÉä; º ´ÉÆ Á {ÉÒiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ * B¹ÉÉ ¸ÉÖÊiÉ& º ´ÉÊ{ÉiÉÒiª ÉäiÉi{ÉÖ¯û¹Éº ª É ± ÉÉäEò|Éʺ ÉrÆùxÉÉ̈É
ÊxÉ́ÉÇÊHò * º ´É¶ ɤ näùxÉä½þÉi¨ÉÉäSª ÉiÉä * ª É& |ÉEÞòiÉ& º ÉSUô¤ nù́ÉÉSª ɺ iÉ̈É{ÉÒiÉÉä ¦É́Éiª ÉÊ{ÉMÉiÉÉä ¦É́ÉiÉÒiª ÉlÉÇ& * +Ê{É{ÉÚ́ɺǪ ÉèiÉä± ÉǪÉÉlÉÇi´ÉÆ
|Éʺ Érù̈ÉÂ, |ɦÉ́ÉÉ{ª ɪ ÉÉẾÉiª ÉÖi{ÉÊkÉ|ɱ ɪ ɪ ÉÉä& |ɪ ÉÉäMÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* ¨ÉxÉ&|ÉSÉÉ® úÉä{ÉÉÊvÉẾɶ Éä¹Éº ÉƤÉxvÉÉÊnùÎxpùªÉÉlÉÉÇxMÉÞ¼hÉƺ iÉÊuù¶Éä¹ÉÉ{ÉzÉÉä
VÉÒ́ÉÉä VÉÉMÉÌiÉ; iÉuùɺ ÉxÉÉẾÉʶ ɹ]õ& º ´É{xÉÉx{ɶ ª Éx¨ÉxÉ&¶ ɤ nù́ÉÉSª ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ; º É ={ÉÉÊvÉuùªÉÉä{É® ú̈Éä
º ÉÖ¹ÉÖ{iÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉ̈ÉÖ{ÉÉÊvÉEÞòiÉẾɶ Éä¹ÉɦÉÉ́ÉÉiº ´ÉÉi¨ÉÊxÉ |ɱ ÉÒxÉ <´ÉäÊiÉ ` º ´ÉÆ Á {ÉÒiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ ' <iª ÉÖSª ÉiÉä * ª ÉlÉÉ
¾þnùªÉ¶ ɤ nùÊxÉ́ÉÇSÉxÉÆ ¸ÉÖiª ÉÉ nù̶ÉiɨÉ --- ` º É ´ÉÉ B¹É +Éi¨ÉÉ ¾þÊnù, iɺ ª ÉèiÉnäù́É ÊxɯûHò¨ÉÂ--- ¾þtª ÉÊ̈ÉÊiÉ; iɺ ¨ÉÉrÞùnùªÉÊ̈ÉÊiÉ ';
ª ÉlÉÉ ´Éɶ ÉxÉɪ ÉÉänùxª Éɶ ɤ nù|É́ÉÞÊkÉ̈ÉÚ±ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ ¸ÉÖÊiÉ&---` +É{É B´É iÉnùʶÉiÉÆ xɪ ÉxiÉä ' ` iÉäVÉ B´É iÉi{ÉÒiÉÆ xɪ ÉiÉä ' <ÊiÉ SÉ;
` B´ÉÆ º ´É̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ º ÉSUô¤ nù́ÉÉSª É̈É{ÉÒiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ ' <iÉÒ̈É̈ÉlÉȺ ´ÉÊ{ÉÊiÉxÉÉ̈ÉÊxÉ́ÉÇSÉxÉäxÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ * xÉ SÉ SÉäiÉxÉ +Éi¨ÉÉ +SÉäiÉxÉÆ
|ÉvÉÉxÉÆ º ´É°ü{Éi´ÉäxÉ |ÉÊiÉ{ÉtäiÉ * ª ÉÊnù{ÉÖxÉ& |ÉvÉÉxÉ̈Éä́ÉÉi¨ÉÒªÉi´ÉÉiº ´É¶ ɤ näùxÉè́ÉÉäSª ÉäiÉ, B´É̈ÉÊ{É SÉäiÉxÉÉä%SÉ iäÉxÉ̈É{ª ÉäiÉÒÊiÉ
Ếɯûrù̈ÉÉ{ÉtäiÉ * ¸ÉÖiª ÉxiÉ® ÆúSÉ-- ` |ÉÉYÉäxÉÉi¨ÉxÉÉ º ÉÆ{ÉÊ® ú¹́ÉHòÉä xÉ ¤ ÉÉÁ Æ ËEòSÉxÉ ´ÉänùxÉÉxiÉ® ú̈ÉÂ' <ÊiÉ º ÉÖ¹ÉÖ{iÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ SÉäiÉxÉä
+{ª Éƪ É nù¶ÉǪÉÊiÉ * +iÉÉä ª Éκ ¨ÉzÉ{ª ɪ É& º É́Éæ¹ÉÉÆ SÉäiÉxÉÉxÉÉÆ iÉSSÉäiÉxÉÆ º ÉSUô¤ nù́ÉÉSª ÉÆ VÉMÉiÉ& EòÉ® úhÉÆ º ª ÉÉiÉÂ, xÉÉSÉäiÉxÉÆ |ÉvÉÉxÉ̈ÉÂ
**

EÖòiÉ SÉ xÉ |ÉvÉÉxÉÆ VÉMÉiÉ& EòÉ® úhÉ̈ÉÂ?---

MÉÊiɺ ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉiÉÂ** 1.1.10 **

** 1.1.10 **

ª ÉÊnùiÉÉÌEòEòº É̈ɪ É <´É ´ÉänùÉxiÉä¹́ÉÊ{É Ê¦ÉzÉÉ EòÉ® úhÉÉ́ÉMÉMÉÊiÉ® ú¦ÉẾɹªÉiÉÂ, C´ÉÊSÉSSÉäiÉxÉÆ ¥ÉÀ VÉMÉiÉ& EòÉ® úhÉ̈ÉÂ, C´ÉÊSÉnùSÉäiÉxÉÆ
|ÉvÉÉxÉ̈ÉÂ, C´ÉÊSÉnùxª Énäù́ÉäÊiÉ; iÉiÉ& EònùÉÊSÉi|ÉvÉÉxÉEòÉ® úhÉ́ÉÉnùÉxÉÖ® úÉävÉäxÉÉ{ÉÒIÉiª ÉÉÊnù̧É́ÉhÉ̈ÉEò± {ÉʪɹªÉiÉ * xÉ i´ÉäiÉnùκiÉ *
º É̈ÉÉxÉè́É Ê½þº É́Éæ¹ÉÖ ´ÉänùÉxiÉä¹ÉÖ SÉäiÉxÉEòÉ® úhÉÉ́ÉMÉÊiÉ& * ` ª ÉlÉÉMxÉäV´ÉDZÉiÉ& º É́ÉÉÇÊnù¶ÉÉä Ếɺ ¡ Öòʱ ÉRÂóMÉÉ
ẾÉ|ÉÊiɹ`äö® úzÉä́É̈Éä́Éèiɺ ¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉ& º É́Éæ |ÉÉhÉÉ ª ÉlÉɪ ÉiÉxÉÆ ẾÉ|ÉÊiɹ`öxiÉä |ÉÉhÉ䦪 ÉÉä näù́ÉÉ näù́É䦪 ÉÉä ± ÉÉäEòÉ& ' <ÊiÉ, ` iɺ ¨ÉÉuùÉ
Biɺ ¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉ +ÉEòɶ É& º ɦ Æ ÉÚiÉ& ' <ÊiÉ, ` +Éi¨ÉxÉ B´ÉänÆùº É́ÉÇ̈ÉÂ' <ÊiÉ, ` +Éi¨ÉxÉ B¹É |ÉÉhÉÉä VÉɪ ÉiÉä ' <ÊiÉ SÉ
+Éi¨ÉxÉ& EòÉ® úhÉi´ÉÆ nù¶ÉǪÉÎxiÉ º É́Éæ ´ÉänùÉxiÉÉ& * +Éi¨É¶ ɤ nù SÉ SÉäiÉxÉ́ÉSÉxÉ <iª É́ÉÉäSÉÉ̈É * ¨É½þSSÉ |ÉÉ̈ÉÉhª ÉEòÉ® úhÉ̈ÉäiÉiÉ,
ª ÉuäùnùÉxiÉ́ÉÉCª ÉÉxÉÉÆ SÉäiÉxÉEòÉ® úhÉi´Éä º É̈ÉÉxÉMÉÊiÉi´É̈ÉÂ, SÉIÉÖ® úÉnùÒxÉÉÊ̈É́É °ü{ÉÉÊnù¹ÉÖ * +iÉÉä MÉÊiɺ É̈ÉÉxª ÉÉiº É́ÉÇYÉÆ ¥ÉÀ VÉMÉiÉ&
EòÉ® úhÉ̈ÉÂ**

EÖòiÉ SÉ º É́ÉÇYÉÆ ¥ÉÀ VÉMÉiÉ& EòÉ® úhÉ̈ÉÂ?---

¸ÉÖiÉi´ÉÉSSÉ ** 1.1.11 **
** 1.1.11 **

º ´É¶ ɤ näùxÉè́É SÉ º É́ÉÇYÉ <Ç·É® úÉä VÉMÉiÉ& EòÉ® úhÉÊ̈ÉÊiÉ ¸ÉÚªÉiÉä, ·ÉäiÉÉ·ÉiÉ® úÉhÉÉÆ ¨ÉxjÉÉä{ÉÊxɹÉÊn ùº É́ÉÇYÉ̈ÉÒ·É® Æú|ÉEÞòiª É--- ` º É
EòÉ® úhÉÆ Eò® úhÉÉÊvÉ{ÉÉÊvÉ{ÉÉä xÉ SÉɺ ª É EòÎ SÉVVÉÊxÉiÉÉ xÉ SÉÉÊvÉ{É& ' <ÊiÉ * iɺ ¨ÉÉiº É́ÉÇYÉÆ ¥ÉÀ VÉMÉiÉ& EòÉ® úhÉ̈ÉÂ, xÉÉSÉäiÉxÉÆ
|ÉvÉÉxÉ̈Éxª ÉuäùÊiÉ Êº Érù̈ÉÂ**

` VÉx¨ÉÉtº ª É ª ÉiÉ& ' <iª ÉÉ® ú¦ª É ` ¸ÉÖiÉi´ÉÉSSÉ ' <iª ÉäiÉnùxiÉè& º ÉÚ
jÉèªÉÉÇxª ÉÖnùɾþiÉÉÊxÉ ´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª ÉÉÊxÉ, iÉä¹ÉÉÆ º É́ÉÇYÉ&
º É́ÉǶÉÊHò® úÒ·É® úÉä VÉMÉiÉÉä VÉx¨Éκ lÉÊiÉ|ɱ ɪ ÉEòÉ® úhÉÊ̈Éiª Éäiɺ ª ÉÉlÉǺª É |ÉÊiÉ{ÉÉnùEòi´ÉÆ xª Éɪ É{ÉÚ́ÉEÇÆò |ÉÊiÉ{ÉÉÊnùiÉ̈ÉÂ*
MÉÊiɺ ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉä{Éxª Éɺ ÉäxÉ SÉ º É́Éæ ´ÉänùÉxiÉÉ SÉäiÉxÉEòÉ® úhÉ́ÉÉÊnùxÉ <ÊiÉ ´ª ÉÉJª ÉÉiÉ̈ÉÂ* +iÉ& {É® úºª É OÉxlɺ ª É ÊEò¨ÉÖilÉÉxÉÊ̈ÉÊiÉ,
=Sª ÉiÉä--- Êuù°ü{ÉÆ Ê½þ¥ÉÀ É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä--- xÉÉ̈É°ü{ÉẾÉEòÉ® ú¦ÉänùÉä{ÉÉÊvÉẾÉʶ ɹ]ṏÉÂ, iÉÊuù{É® úÒiÉÆ SÉ º É́ÉÉæ{ÉÉÊvÉẾÉ́ÉÌVÉiÉ̈ÉÂ* ` ª ÉjÉ
ʽþuèùiÉÊ̈É́É ¦É́ÉÊiÉ iÉÊnùiÉ® ú<iÉ® Æú{ɶ ª ÉÊiÉ, ª ÉjÉ i´Éº ª É º É́ÉÇ̈ÉÉi¨Éè́ÉɦÉÚkÉiEäòxÉ EÆò
{ɶ ª ÉäiÉÂ' ` ª ÉjÉ xÉÉxª Éi{ɶ ª ÉÊiÉ xÉÉxª ÉSUÞôhÉÉäÊiÉ xÉÉxª ÉÊuùVÉÉxÉÉÊiÉ º É ¦ÉÚ̈ÉÉ; +lÉ ª ÉjÉÉxª Éi{ɶ ª Éiª Éxª ÉSUÞôhÉÉäiª Éxª ÉÊuùVÉÉxÉÉÊiÉ
iÉnù±{É̈ÉÂ; ª ÉÉä ´Éè¦ÉÚ̈ÉÉ iÉnù̈ÉÞiÉ̈ÉÂ; +lÉ ª Énù±{ÉÆ iÉx¨Éiª ÉÇ̈ÉÂ' ` º É́ÉÉÇÊhÉ °ü{ÉÉÊhÉ ẾÉÊSÉiª É vÉÒ® úÉä xÉÉ̈ÉÉÊxÉ EÞòi´ÉÉʦÉ́Énùxª Énùɺ iÉä
' ` ÊxɹEò± ÉÆ ÊxÉιGòª ÉÆ ¶ ÉÉxiÉÆ ÊxÉ® ú́ÉtÆ ÊxÉ® ú\VÉxÉ̈ÉÂ* +¨ÉÞ iɺ ª É {É® Æúº ÉäiÉÖÆ nùMvÉäxvÉxÉÊ̈É́ÉÉxɱ É̈ÉÂ' ` xÉäÊiÉ xÉäÊiÉ ' `
+º lÉÚ±É̈ÉxÉh´É¿ º ´ÉnùÒPÉÇ̈ÉÂ' <ÊiÉ, ` xª ÉÚxÉ̈Éxª Éiº lÉÉxÉÆ º ÉÆ{ÉÚhÉÇ̈Éxª ÉiÉÂ' <ÊiÉ SÉè́ÉÆ º ɽþ»É¶ ÉÉä ẾÉtÉẾÉtÉẾɹɪ ɦÉänùäxÉ ¥ÉÀ hÉÉä
Êuù°ü{ÉiÉÉÆ nù¶ÉǪÉÎxiÉ ´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª ÉÉÊxÉ * iÉjÉÉẾÉtÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ ¥ÉÀ hÉ ={Éɺ ª ÉÉä{Éɺ ÉEòÉÊnù±ÉIÉhÉ& º É́ÉÉæ ´ª É́ɽþÉ® ú& * iÉjÉ
EòÉÊxÉÊSÉnÂù¥ÉÀ hÉ ={Éɺ ÉxÉÉxª ɦª ÉÖnùªÉÉlÉÉÇÊxÉ, EòÉÊxÉÊSÉiGò¨É̈ÉÖCiª ÉlÉÉÇÊxÉ, EòÉÊxÉÊSÉiEò¨ÉǺÉ̈ÉÞnÂùvª ÉlÉÉÇÊxÉ * iÉä¹ÉÉÆ
MÉÖhÉẾɶ Éä¹ÉÉä{ÉÉÊvɦÉänùäxÉ ¦Éänù& * BEò B´É iÉÖ {É® ú+Éi¨Éä·É® úºiÉèºiÉèMÉÖhÇÉẾɶ Éä¹ÉèÌ́Éʶ ɹ]õ={Éɺ ª ÉÉä ª ÉtÊ{É ¦É́ÉÊiÉ, iÉlÉÉÊ{É
ª ÉlÉÉMÉÖhÉÉä{Éɺ ÉxÉ̈Éä́É ¡ ò± ÉÉÊxÉ Ê¦ÉtxiÉä; ` iÉÆ ª ÉlÉÉ ª ÉlÉÉä{Éɺ ÉiÉä iÉnäù́É ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä&, ` ª ÉlÉÉGòiÉÖ® úϺ¨É± ± ÉÉäEòä {ÉÖ¯û¹ÉÉä
¦É́ÉÊiÉ, iÉlÉäiÉ& |Éäiª É ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ; º ¨ÉÞiÉä SÉ--- ` ª ÉÆ ª ÉÆ ´ÉÉÊ{É º ¨É® úx¦ÉÉ́ÉÆ iª ÉVÉiª ÉxiÉä Eò± Éä¤É® ú̈ÉÂ* iÉÆ iÉ̈Éä́ÉèÊiÉ EòÉèxiÉäª É
º ÉnùÉ iÉnÂù¦ÉÉ́ɦÉÉẾÉiÉ& ' <ÊiÉ * ª Ét{ª ÉäEò +Éi¨ÉÉ º É́ÉǦÉÚiÉä¹ÉÖ º lÉÉ́É® úVÉRÂóMÉ̈Éä¹ÉÖ MÉÚfø&, iÉlÉÉÊ{É
ÊSÉkÉÉä{ÉÉÊvÉẾɶ Éä¹ÉiÉÉ® úiÉ̈ª ÉÉnùÉi¨ÉxÉ& EÚò]õºlÉÊxÉiª ɺ ª ÉèEò°ü{ɺ ª ÉÉ{ª ÉÖkÉ® úÉäkÉ® ú̈ÉÉẾɹEÞòiɺ ª É iÉÉ® úiÉ̈ª É̈Éè·Éª ÉǶÉÊHòẾɶ Éä¹É&è ¸ÉÚªÉiÉä---
` iɺ ª É ª É +Éi¨ÉÉxÉ̈ÉÉẾɺ iÉ® úÉÆ ´Éänù' <iª ÉjÉ; º ¨ÉÞ iÉÉ́ÉÊ{É--- ` ª ÉtÊuù¦ÉÚÊiÉ̈Éiº Ék´ÉÆ ¸ÉÒ̈ÉnÚùÌVÉiÉ̈Éä́É ´ÉÉ * iÉkÉnäù́ÉÉ́ÉMÉSUô i´ÉÆ
¨É̈É iÉäVÉÉå%¶ ɺ ɦ Æ É́É̈ÉÂ' <ÊiÉ ª ÉjÉ ª ÉjÉ ẾɦÉÚiªÉÉtÊiɶ ɪ É&, º É º É <Ç·É® ú<iª ÉÖ{Éɺ ª Éiɪ ÉÉ SÉÉätiÉä * B´ÉÊ̈ɽþÉ{ª ÉÉÊnùiª É̈Éhb ÷± Éä
ʽþ®úh¨Éª É& {ÉÖ¯û¹É& º É́ÉÇ{ÉÉ{¨ÉÉätʱ ÉRÂóMÉÉi{É® úB´ÉäÊiÉ ´ÉIª ÉÊiÉ * B´É̈ÉÂ` +ÉEòɶ ɺ iÉα ± ÉRÂóMÉÉiÉÂ' <iª ÉÉÊnù¹ÉÖ pù¹]ṍª É̈ÉÂ* B´ÉÆ
º ÉtÉä̈ÉÖÊHòEòÉ® úhÉ̈É{ª ÉÉi¨ÉYÉÉxÉ̈ÉÖ{ÉÉÊvÉẾɶ Éä¹ÉuùÉ® úähÉÉä{ÉÊnù¶ª É̈ÉÉxÉ̈É{ª ÉẾÉ́ÉÊIÉiÉÉä{ÉÉÊvɺ ÉƤÉxvÉẾɶ Éä¹ÉÆ {É® úÉ{É® úẾɹɪ Éi´ÉäxÉ º ÉÆÊnùÁ ¨ÉÉxÉÆ
´ÉÉCª ÉMÉÊiÉ{ɪ ÉÉDZÉÉäSÉxɪ ÉÉ ÊxÉhÉæiÉ́ª ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ---ª ÉlÉä½þ́èÉ iÉÉ́ÉiÉÂ` +ÉxÉxnù̈ɪ ÉÉä%¦ª Éɺ ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ * B´É̈ÉäEò¨ÉÊ{É
¥ÉÀ É{ÉäÊIÉiÉÉä{ÉÉÊvɺ ÉƤÉxvÉÆ ÊxÉ® úºiÉÉä{ÉÉÊvɺ ÉƤÉxvÉÆ SÉÉä{Éɺ ª Éi´ÉäxÉ YÉäª Éi´ÉäxÉ SÉ ´ÉänùÉxiÉä¹ÉÚ{ÉÊnù¶ª ÉiÉ <ÊiÉ |Énù¶ÉÇʪÉiÉÖÆ {É® úÉä OÉxlÉ
+É® ú¦ª ÉiÉä * ª ÉSSÉ ` MÉÊiɺ ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉiÉÂ' <iª ÉSÉäiÉxÉEòÉ® úhÉÊxÉ® úÉEò® úhÉ̈ÉÖHò¨ÉÂ, iÉnùÊ{É ´ÉÉCª ÉÉxiÉ® úÉÊhÉ ¥ÉÀ Ếɹɪ ÉÉÊhÉ ´ª ÉÉSÉIÉÉhÉäxÉ
¥ÉÀ ẾÉ{É® úÒiÉEòÉ® úhÉÊxɹÉävÉäxÉ |É{É\Sª ÉiÉä---

+ÉxÉxnù̈ɪ ÉÉä%¦ªÉɺ ÉÉiÉÂ** 1.1.12 **

+ÉxÉxnù̈ɪ ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.1.12 **

iÉèÊkÉ® úÒªÉEäò +zÉ̈ɪ ÉÆ |ÉÉhÉ̈ɪ ÉÆ ¨ÉxÉÉä̈ɪ ÉÆ ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ ÉÆ SÉÉxÉÖGò¨ª ÉÉ̈xÉɪ ÉiÉä---

` iɺ ¨ÉÉuùÉ Biɺ ¨ÉÉÊuùYÉÉxÉ̈ɪ ÉÉnùxª ÉÉä%xiÉ® ú+Éi¨ÉÉxÉxnù̈ɪ É& ' <ÊiÉ * iÉjÉ º Éƶ ɪ É&-- ÊEòÊ̈ɽþ ÉxÉxnù̈ɪ ɶ ɤ näùxÉ {É® ú̈Éä́É
¥ÉÀ ÉäSª ÉiÉä, ª Éi|ÉEÞòiÉ̈ÉÂ` º Éiª ÉÆ YÉÉxÉ̈ÉxÉxiÉÆ ¥ÉÀ ' <ÊiÉ, ËEò ´ÉÉzÉ̈ɪ ÉÉÊnù́ÉnÂù¥ÉÀ hÉÉä%lÉÉÇxiÉ® úÊ̈ÉÊiÉ * ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ
? ¥ÉÀ hÉÉä%lÉÉÇxiÉ® ú̈É̈ ÉÖJª É +Éi¨ÉÉxÉxnù̈ɪ É& º ª ÉÉiÉÂ* Eòº ¨ÉÉiÉÂ? +zÉ̈ɪ ÉÉt¨ÉÖJª ÉÉi¨É|É́Éɽþ {ÉÊiÉiÉi´ÉÉiÉÂ* +lÉÉÊ{É
º ª ÉÉiº É́ÉÉÇxiÉ® úi´ÉÉnùÉxÉxnù̈ɪ ÉÉä ¨ÉÖJª É B´ÉÉi¨ÉäÊiÉ; xÉ º ª ÉÉÎi|ɪ ÉÉt´Éª É́ɪ ÉÉäMÉÉSUôÉ® úÒ®úi´É¸É́ÉhÉÉSSÉ * ¨ÉÖJª É SÉänùÉi¨ÉÉ º ª ÉÉzÉ
Ê|ɪ ÉÉÊnùºÉƺ {ɶ ÉÇ& º ª ÉÉiÉÂ* <½þiÉÖ ` iɺ ª É Ê|ɪ É̈Éä́É Ê¶ É® ú& ' <iª ÉÉÊnù¸ÉÚªÉiÉä * ¶ ÉÉ® úÒ®úi´ÉÆ SÉ ¸ÉÚªÉiÉä--- ` iɺ ª Éè¹É B´É ¶ ÉÉ® úÒ®ú
+Éi¨ÉÉ ª É& {ÉÚ́ɺǪ É ' <ÊiÉ * iɺ ª É {ÉÚ́ɺǪ É ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ ɺ ª Éè¹É B´É ¶ ÉÉ® úÒ®ú+Éi¨ÉÉ ª É B¹É +ÉxÉxnù̈ɪ É <iª ÉlÉÇ& * xÉ SÉ
º ɶ É® úÒ®úºª É º ÉiÉ& Ê|ɪ ÉÉÊ|ɪ ɺ Éƺ {ɶ ÉÉæ ´ÉÉ® úʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª É& * iɺ ¨ÉÉiº Éƺ Éɪ Éæ´ÉÉxÉxnù̈ɪ É +Éi¨Éäiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä, <nù̈ÉÖSª ÉiÉä---

` +ÉxÉxnù̈ɪ ÉÉä%¦ª Éɺ ÉÉiÉÂ' * {É® úB´ÉÉi¨ÉÉxÉxnù̈ɪ ÉÉä ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ * EÖòiÉ& ? +¦ª Éɺ ÉÉiÉÂ* {É® úκ¨ÉzÉä́É Á Éi¨Éxª ÉÉxÉxnù¶É¤ nùÉä
¤ ɽÖþEÞòi´ÉÉä%¦ª ɺ ª ÉiÉä * +ÉxÉxnù̈ɪ ÉÆ |ɺ iÉÖiª É ` ® úºÉÉä ´Éèº É& ' <ÊiÉ iɺ ª Éè́É ® úºÉi´É̈ÉÖCi´ÉÉ, =Sª ÉiÉä--- ` ® úºÉÄÂÁ ä́Éɪ ÉÆ
± ɤ v´ÉÉxÉxnùÒ¦É́ÉÊiÉ * EòÉä Á ä́ÉÉxª ÉÉiEò& |ÉÉhª ÉÉiÉÂ* ª Énäù¹É +ÉEòɶ É +ÉxÉxnùÉä xÉ º ª ÉÉiÉÂ* B¹É Á ä́ÉÉxÉxnùªÉÉÊiÉ ' `
º Éè¹ÉÉxÉxnùºª É ¨ÉÒ̈ÉÉĺ ÉÉ ¦É́ÉÊiÉ ' ` BiÉ̈ÉÉxÉxnù̈ɪ É̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÖ{ɺ ÉÆGòɨÉÊiÉ ' ` +ÉxÉxnÆù¥ÉÀ hÉÉä ẾÉuùÉzÉ Ê¤É¦ÉäÊiÉ EÖòiÉ SÉxÉ ' <ÊiÉ;
` +ÉxÉxnùÉä ¥ÉÀ Ê äiÉ ´ª ÉVÉÉxÉÉiÉÂ' <ÊiÉ SÉ * ¸ÉÖiª ÉxiÉ® úä SÉ ` ẾÉYÉÉxÉ̈ÉÉxÉxnÆù¥ÉÀ ' <ÊiÉ ¥ÉÀ hª Éä́ÉÉxÉxnù¶É¤ nùÉä où¹]õ& *
B´É̈ÉÉxÉxnù¶É¤ nùºª É ¤ ɽÖþEÞòi´ÉÉä ¥ÉÀ hª ɦª Éɺ ÉÉnùÉxÉxnù̈ɪ É +Éi¨ÉÉ ¥ÉÀ ÊäiÉ MÉ̈ª ÉiÉä *
ª ÉkÉÚHò¨ÉzÉ̈ɪ ÉÉt¨ÉÖJª ÉÉi¨É|É́Éɽþ{ÉÊiÉiÉi´ÉÉnùÉxÉxnù̈ɪ ɺ ª ÉÉ{ª É̈ÉÖJª Éi´ÉÊ̈ÉÊiÉ, xÉɺ ÉÉènùÉä¹É&, +ÉxÉxnù̈ɪ ɺ ª É º É́ÉÉÇxiÉ® úi´ÉÉiÉÂ*
¨ÉÖJª É̈Éä́É Á Éi¨ÉÉxÉ̈ÉÖ{ÉÊnùÊnùIÉÖ ¶ Éɺ jÉÆ ± ÉÉäEò¤ ÉÖÊrù̈ÉxÉÖº É® úiÉÂ, +zÉ̈ɪ ÉÆ ¶ É® úÒ®ú̈ÉxÉÉi¨ÉÉxÉ̈Éiª ÉxiÉ̈ÉÚføÉxÉÉ̈ÉÉi¨Éi´ÉäxÉ |Éʺ Érù̈ÉxÉÚt
¨ÉÚ¹ÉÉÊxÉʹÉHòpÖùiÉiÉÉ©ÉÉÊnù|ÉÊiÉ̈ÉÉ́ÉkÉiÉÉä%xiÉ® ÆúiÉiÉÉä%xiÉ® úÊ̈Éiª Éä́ÉÆ {ÉÚ́ÉæhÉ {ÉÚ́ÉæhÉ º É̈ÉÉxÉ̈ÉÖkÉ® ú̈ÉÖkÉ® ú̈ÉxÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÉi¨ÉäÊiÉ OÉɽþªÉiÉÂ,
|ÉÊiÉ{ÉÊkɺ ÉÉèEòª ÉÉÇ{ÉäIɪ ÉÉ º É́ÉÉÇxiÉ® Æú¨ÉÖJª É̈ÉÉxÉxnù̈ɪ É̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÖ{ÉÊnùnùä¶ ÉäÊiÉ Î± ɹ]õiÉ® ú̈ÉÂ* ª ÉlÉɯûxvÉiÉÒnù¶ÉÇxÉä ¤ ɼ´ÉÒ¹́ÉÊ{É
iÉÉ® úɺ ´É̈ÉÖJª Éɺ ´É¯ûxvÉiÉÒ¹ÉÖ nù̶ÉiÉɺ ÉÖ, ª ÉÉ +xiª ÉÉ |Énù¶ª ÉÇiÉä º ÉÉ ¨ÉÖJª Éè́ÉɯûxvÉiÉÒ ¦É́ÉÊiÉ; B´ÉÊ̈ɽþÉ{ª ÉÉxÉxnù̈ɪ ɺ ª É
º É́ÉÉÇxiÉ® úi´ÉÉx¨ÉÖJª É̈ÉÉi¨Éi´É̈ÉÂ* ª ÉkÉÖ ¥ÉÚ¹Éä, Ê|ɪ ÉÉnùÒxÉÉÆ Ê¶ É® úºi´ÉÉÊnùEò± {ÉxÉÉxÉÖ{É{ÉzÉÉ ¨ÉÖJª ɺ ª ÉÉi¨ÉxÉ <ÊiÉ---
+iÉÒiÉÉxÉxiÉ® úÉä{ÉÉÊvÉVÉÊxÉiÉÉ º ÉÉ; xÉ º ´ÉɦÉÉẾÉEòÒiª ÉnùÉä¹É& * ¶ ÉÉ® úÒ®úi´É̈É{ª ÉÉxÉxnù̈ɪ ɺ ª ÉÉzÉ̈ɪ ÉÉÊnù¶É® úÒ®ú{É® ú̈{É® úªÉÉ
|Énù¶ª ÉÇ̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ; xÉ {ÉÖxÉ& º ÉÉIÉÉnäù́É ¶ ÉÉ® úÒ®úi´ÉÆ º Éƺ ÉÉÊ® ú́ÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉnùÉxÉxnù̈ɪ É& {É® úB´ÉÉi¨ÉÉ **

ẾÉEòÉ® ú¶É¤ nùÉzÉäÊiÉ SÉäzÉ |ÉÉSÉÖª ÉÉÇiÉÂ** 1.1.13 **

** 1.1.13 **

+jÉɽþ--- xÉÉxÉxnù̈ɪ É& {É® ú+Éi¨ÉÉ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? ẾÉEòÉ® ú¶É¤ nùÉiÉÂ; |ÉEÞòÊiÉ́ÉSÉxÉÉnùªÉ̈Éxª É& ¶ ɤ nùÉä ẾÉEòÉ® ú́ÉSÉxÉ&
º É̈ÉÊvÉMÉiÉ& ` +ÉxÉxnù̈ɪ É& ' <ÊiÉ, ¨Éª É]õÉä ẾÉEòÉ® úÉlÉÇi´ÉÉiÉÂ; iɺ ¨ÉÉnùzÉ̈ɪ ÉÉÊnù¶É¤ nù́ÉÊuùEòÉ® úẾɹɪ É B´Éɪ É̈ÉÉxÉxnù̈ɪ ɶ ɤ nù<ÊiÉ
SÉäiÉÂ, xÉ; |ÉÉSÉÖª ÉÉÇlÉæ%Ê{É ¨Éª É]õ& º ¨É® úhÉÉiÉÂ* ` iÉi|ÉEÞòiÉ́ÉSÉxÉä ¨Éª É]Âõ' <ÊiÉ Ê½þ|ÉSÉÖ® úiÉɪ ÉÉ̈ÉÊ{É ¨Éª É]Âõº ¨Éª ÉÇiÉä; ª ÉlÉÉ `
+zÉ̈ɪ ÉÉä ª ÉYÉ& ' <iª ÉzÉ|ÉSÉÖ® ú=Sª ÉiÉä, B´É̈ÉÉxÉxnù|ÉSÉÖ® Æú¥ÉÀ ÉxÉxnù̈ɪ É̈ÉÖSª ÉiÉä * +ÉxÉxnù|ÉSÉÖiÉḈÉÆ SÉ ¥ÉÀ hÉÉä
¨ÉxÉÖ¹ªÉi´ÉÉnùÉ® ú¦ª ÉÉäkÉ® úκ¨ÉzÉÖkÉ® úκ¨Éxº lÉÉxÉä ¶ ÉiÉMÉÖhÉ +ÉxÉxnù<iª ÉÖCi´ÉÉ ¥ÉÀ ÉxÉxnùºª É ÊxÉ® úÊiɶ ɪ Éi´ÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉÉiÉÂ*
iɺ ¨ÉÉi|ÉÉSÉÖª ÉÉÇlÉæ ¨Éª É]Âõ**

iÉräùiÉÖ́ª É{Énäù¶ÉÉSSÉ ** 1.1.14 **

** 1.1.14 **

<iÉ SÉ |ÉÉSÉÖª ÉÉÇlÉæ ¨Éª É]Âõ; ª ɺ ¨ÉÉnùÉxÉxnù½þ

äiÉÖi´ÉÆ ¥ÉÀ hÉÉä ´ª É{ÉÊnù¶ÉÊiÉ ¸ÉÖÊiÉ& --- ` B¹É Á ä́ÉÉxÉxnùªÉÉÊiÉ ' <ÊiÉ---
+ÉxÉxnùªÉiÉÒiª ÉlÉÇ& * ª ÉÉä Á xª ÉÉxÉÉxÉxnùªÉÊiÉ º É |ÉSÉÖ® úÉxÉxnù<ÊiÉ |Éʺ ÉrÆù¦É́ÉÊiÉ; ª ÉlÉÉ ± ÉÉäEòä ª ÉÉä%xª Éä¹ÉÉÆ vÉÊxÉEòi´É̈ÉÉ{ÉÉnùªÉÊiÉ
º É |ÉSÉÖ® úvÉxÉ <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä, iÉuùiÉÂ* iɺ ¨ÉÉi|ÉÉSÉÖª ÉÉÇlÉæ%Ê{É ¨Éª É]õ& º ɦ Æ É́ÉÉnùÉxÉxnù̈ɪ É& {É® úB´ÉÉi¨ÉÉ **

¨ÉÉxjÉ́ÉÌhÉEò¨Éä́É SÉ MÉÒªÉiÉä ** 1.1.15 **

** 1.1.15 **

<iÉ SÉÉxÉxnù̈ɪ É& {É® úB´ÉÉi¨ÉÉ; ª ɺ ¨ÉÉiÉÂ` ¥ÉÀ ẾÉnùÉ{xÉÉäÊiÉ {É® ú̈ÉÂ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É, ` º Éiª ÉÆ YÉÉxÉ̈ÉxÉxiÉÆ ¥ÉÀ ' <iª Éκ ¨Éx¨ÉxjÉä
ª ÉiÉÂ¥ÉÀ |ÉEÞòiÉÆ º Éiª ÉYÉÉxÉÉxÉxiÉẾɶ Éä¹ÉhÉèÌxÉvÉÉÇÊ®úiÉ̈ÉÂ, ª ɺ ¨ÉÉnùÉEòɶ ÉÉÊnùGò¨ÉähÉ º lÉÉ́É® úVÉRÂóMÉ̈ÉÉÊxÉ
¦ÉÚiÉÉxª ÉVÉɪ ÉxiÉ, ª ÉSSÉ ¦ÉÚiÉÉÊxÉ º ÉÞ¹]ÂṍÉÉ iÉÉxª ÉxÉÖ|ÉẾɶ ª É MÉÖ½þɪÉÉ̈É́Éκ lÉiÉÆ º É́ÉÉÇxiÉ® ú̈ÉÂ, ª ɺ ª É ẾÉYÉÉxÉɪ É ` +xª ÉÉä%xiÉ® ú+Éi¨ÉÉ
' ` +xª ÉÉä%xiÉ® ú+Éi¨ÉÉ ' <ÊiÉ |ÉGòÉxiÉ̈É , iÉx¨ÉÉxjÉ́ÉÌhÉEò¨Éä́É ¥ÉÀ ½ ä þMÉÒªÉiÉä--- ` +xª ÉÉä%xiÉ® ú+Éi¨ÉÉxÉxnù̈ɪ É& ' <ÊiÉ *
¨ÉxjÉ¥ÉÉÀ hɪ ÉÉä SÉèEòÉlÉÇi´ÉÆ ª ÉÖHò¨ÉÂ, +ẾÉ® úÉävÉÉiÉÂ* +xª ÉlÉÉ Ê½þ|ÉEÞòiɽþÉxÉÉ|ÉEÞòiÉ|ÉÊGòª Éä º ª ÉÉiÉÉ̈ÉÂ* xÉ SÉÉz É̈ɪ ÉÉÊnù¦ª É
<´ÉÉxÉxnù̈ɪ ÉÉnùxª ÉÉä%xiÉ® ú+Éi¨ÉÉʦÉvÉÒªÉiÉä * BiÉÊzɹ`èö́É SÉ ¦ÉÉMÉḈÉÒ´ÉɯûhÉÒẾÉtÉ--- ` +ÉxÉxnùÉä ¥ÉÀ ÊäiÉ ´ª ÉVÉÉxÉÉiÉÂ' <ÊiÉ
* iɺ ¨ÉÉnùÉxÉxnù̈ɪ É& {É® úB´ÉÉi¨ÉÉ **

xÉäiÉ® úÉä%xÉÖ{É{ÉkÉä& ** 1.1.16 **

** 1.1.16 **

<iÉ SÉÉxÉxnù̈ɪ É& {É® úB´ÉÉi¨ÉÉ, xÉäiÉ® ú&; <iÉ® ú<Ç·É® úÉnùxª É& º Éƺ ÉÉ® úÒVÉÒ́É <iª ÉlÉÇ& * xÉ VÉÒ́É +ÉxÉxnù̈ɪ ɶ ɤ näùxÉÉʦÉvÉÒªÉiÉä;
Eòº ¨ÉÉiÉÂ? +xÉÖ{É{ÉkÉä& * +ÉxÉxnù̈ɪ ÉÆ Ê½þ|ÉEÞòiª É ¸ÉÚªÉiÉä--- ` º ÉÉä%Eòɨɪ ÉiÉ * ¤ ɽÖþº ª ÉÉÆ |ÉVÉɪ Éäª ÉäÊiÉ * º É iÉ{ÉÉä%iÉ{ª ÉiÉ *
º É iÉ{ɺ iÉ{i´ÉÉ * <nÄùº É́ÉÇ̈ɺ ÉÞVÉiÉ * ª ÉÊnùnÆùËEòSÉ ' <ÊiÉ * iÉjÉ |ÉÉC¶ É® úÒ®úÉtÖi{ÉkÉä® úʦÉvª ÉÉxÉ̈ÉÂ, º ÉÞVª É̈ÉÉxÉÉxÉÉÆ SÉ
ẾÉEòÉ® úÉhÉÉÆ » ɹ]Öõ®ú́ª ÉÊiÉ® úäEò&, º É́ÉÇẾÉEòÉ® úºÉÞι]õSÉ xÉ {É® úº¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉÉä%xª ÉjÉÉä{É{ÉtiÉä **

¦Éänù́ª É{Énäù¶ÉÉSSÉ ** 1.1.17 **

** 1.1.17 **

<iÉ SÉ xÉÉxÉxnù̈ɪ É& º Éƺ ÉÉ® úÒ; ª ɺ ¨ÉÉnùÉxÉxnù̈ɪ ÉÉÊvÉEòÉ® úä ` ® úºÉÉä ´Éèº É& * ® úºÉÄÂÁ ä́Éɪ ÉÆ ± ɤ v´ÉÉxÉxnùÒ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ
VÉÒ́ÉÉxÉxnù̈ɪ ÉÉè¦ÉänùäxÉ ´ª É{ÉÊnù¶ÉÊiÉ * xÉ Ê½þ± ɤ vÉè́É ± ɤ vÉ́ª ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ * EòlÉÆ iÉ̽þ` +Éi¨ÉÉx´Éä¹]ṍª É& ' ` +Éi¨É± ÉɦÉÉzÉ {É® Æú
ẾÉtiÉä ' <ÊiÉ ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞÊiÉ, ª ÉÉ́ÉiÉÉ xÉ ± ɤ vÉè́É ± ɤ vÉ́ª ÉÉä ¦É́ÉiÉÒiª ÉÖHò¨ÉÂ? ¤ ÉÉfø ¨ ÉÂ--- iÉlÉÉ{ª ÉÉi¨ÉxÉÉä%|ÉSª ÉÖiÉÉi¨É¦ÉÉ́ɺ ª Éè́É
º Éiɺ iÉk´ÉÉxÉ́ɤ ÉÉävÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉä Ê̈Élª Éè́É näù½þÉÊnù¹́ÉxÉÉi¨Éº ÉÖ +Éi¨Éi´ÉÊxÉ Sɪ ÉÉä ± ÉÉèÊEòEòÉä où¹]õ& * iÉäxÉ näù½þÉÊnù¦ÉÚiɺ ª ÉÉi¨ÉxÉÉä%Ê{É
+Éi¨ÉÉ---+xÉÎx´É¹]õ& ` +x´Éä¹]ṍª É& ', +± ɤ vÉ& ` ± ɤ vÉ́ª É& ', +¸ÉÖiÉ& ` ¸ÉÉäiÉ́ª É&', +¨ÉiÉ& ` ¨ÉxiÉ́ª É& ', +ẾÉYÉÉiÉ& `
ẾÉYÉÉiÉ́ª É& '--- <iª ÉÉÊnù¦Éänù́ª É{Énäù¶É ={É{ÉtiÉä * |ÉÊiÉʹÉvª ÉiÉ B´É iÉÖ {É® ú̈ÉÉlÉÇiÉ& º É́ÉÇYÉÉi{É® ú̈Éä·É® úÉnùxª ÉÉä pù¹]õÉ ¸ÉÉäiÉÉ ´ÉÉ `
xÉÉxª ÉÉä%iÉÉä%κ iÉ pù¹]õÉ ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ * {É® ú̈Éä·É® úºiÉÖ +ẾÉtÉEòα {ÉiÉÉSUôÉ® úÒ®úÉiEòiÉÖ¦ÇÉÉæCiÉÖ& ẾÉYÉÉxÉÉi¨ÉÉJª ÉÉiÉÂ+xª É&; ª ÉlÉÉ
¨Éɪ ÉÉẾÉxÉ SÉ̈ÉÇJÉRÂóMÉvÉ® úÉiº ÉÚjÉähÉÉEòɶ É̈ÉÊvÉ® úÉä½þiÉ& º É B´É ¨Éɪ ÉÉ´ÉÒ{É® ú̈ÉÉlÉÇ°ü{ÉÉä ¦ÉÚÊ̈ɹ`öÉä%xª É&; ª ÉlÉÉ ´ÉÉ
PÉ]õÉEòɶ ÉÉnÖù{ÉÉÊvÉ{ÉÊ® úÎSUôzÉÉnùxÉÖ{ÉÉÊvÉ{ÉÊ® úÎSUôzÉ +ÉEòɶ ÉÉä%xª É& * <Çoù¶ÉÆ SÉ ẾÉYÉÉxÉÉi¨É{É® ú̈ÉÉi¨É¦Éänù̈ÉÉʸÉiª É ` xÉäiÉ® úÉä%xÉÖ{É{ÉkÉä&
' ` ¦Éänù́ª É{Énäù¶ÉÉSSÉ ' <iª ÉÖHò¨ÉÂ**

EòɨÉÉSSÉ xÉÉxÉÖ̈ÉÉxÉÉ{ÉäIÉÉ ** 1.1.18 **

** 1.1.18 **

+ÉxÉxnù̈ɪ ÉÉÊvÉEòÉ® úä SÉ ` º ÉÉä%Eòɨɪ ÉiÉ ¤ ɽÖþº ª ÉÉÆ |ÉVÉɪ Éäª ÉäÊiÉ ' <ÊiÉ EòɨÉʪÉiÉÞi´ÉÊxÉnæù¶ÉÉSSÉ xÉÉxÉÖ̈ÉÉÊxÉEò¨ÉÊ{É
º ÉÉÆJª É{ÉÊ® úEòα {ÉiÉ̈ÉSÉäiÉxÉÆ |ÉvÉÉxÉ̈ÉÉxÉxnù̈ɪ Éi´ÉäxÉ EòÉ® úhÉi´ÉäxÉ ´ÉÉ +{ÉäÊIÉiÉ́ª É̈ÉÂ* ` <ÇIÉiÉäxÉÉǶɤ nù̈ÉÂ' <ÊiÉ ÊxÉ® úÉEÞòiÉ̈ÉÊ{É
|ÉvÉÉxÉÆ {ÉÚ́ɺÇÉÚjÉÉänùɾþiÉÉÆ EòɨÉʪÉiÉÞi´É¸ÉÖÊiÉ̈ÉÉʸÉiª É |ɺ ÉRÂóMÉÉi{ÉÖxÉÌxÉ® úÉÊGòª ÉiÉä MÉÊiɺ ÉÉ̈ÉÉxª É|É{É\SÉxÉɪ É **

+κ ¨Ézɺ ª É SÉ iÉtÉäMÉÆ ¶ ÉÉκ iÉ ** 1.1.19 **

** 1.1.19 **

<iÉ SÉ xÉ |ÉvÉÉxÉä VÉÒ́Éä ´ÉÉxÉxnù̈ɪ ɶ ɤ nù&; ª ɺ ¨ÉÉnùκ¨ÉzÉÉxÉxnù̈ɪ Éä |ÉEÞòiÉ +Éi¨ÉÊxÉ, |ÉÊiɤ ÉÖrùºª Éɺ ª É VÉÒ́ɺ ª É, iÉtÉäMÉÆ
¶ ÉÉκ iÉ--- iÉnùÉi¨ÉxÉÉ ª ÉÉäMɺ iÉtÉäMÉ&, iÉnÂù¦ÉÉ́ÉÉ{ÉÊkÉ&, ¨ÉÖÊHòÊ® úiª ÉlÉÇ&--- iÉtÉäMÉÆ ¶ ÉÉκ iÉ ¶ Éɺ jÉ̈ÉÂ--- ` ª ÉnùÉ Á ä́Éè¹É
BiÉκ ¨ÉzÉoù¶ª Éä%xÉÉi¨ª Éä%ÊxɯûHäò%Êxɱ ɪ ÉxÉä%¦Éª ÉÆ |ÉÊiɹ`öÉÆ ẾÉxnùiÉä * +lÉ º ÉÉä%¦Éª ÉÆ MÉiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ * ª ÉnùÉ Á ä́Éè¹É
BiÉκ ¨ÉzÉÖnù®ú̈ÉxiÉ® ÆúEÖò¯ûiÉä * +lÉ iɺ ª É ¦Éª ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ * BiÉnÖùHÆò ¦É́ÉÊiÉ---
ª ÉnèùiÉκ ¨ÉzÉÉxÉxnù̈ɪ Éä%± {É̈É{ª ÉxiÉ® ú̈ÉiÉÉnùÉi¨ª É°ü{ÉÆ {ɶ ª ÉÊiÉ, iÉnùÉ º Éƺ ÉÉ® ú¦Éª ÉÉzÉ ÊxÉ́ÉiÉÇiÉä; ª ÉnùÉ i´ÉäiÉκ ¨ÉzÉÉxÉxnù̈ɪ Éä ÊxÉ® úxiÉ® Æú
iÉÉnùÉi¨ª ÉäxÉ |ÉÊiÉÊiɹ`öÊiÉ, iÉnùÉ º Éƺ ÉÉ® ú¦Éª ÉÉÊzÉ́ÉiÉÇiÉ <ÊiÉ * iÉSSÉ {É® ú̈ÉÉi¨É{ÉÊ® úOɽäþPÉ]õiÉä, xÉ |ÉvÉÉxÉ{ÉÊ® úOɽäþVÉÒ́É{ÉÊ® úOɽäþ´ÉÉ
* iɺ ¨ÉÉnùÉxÉxnù̈ɪ É& {É® ú̈ÉÉi¨ÉäÊiÉ Êº Érù̈ÉÂ**

<nÆùÎi´É½þ´ÉHò´ª É̈É --- ` º É ´ÉÉ B¹É {ÉÖ¯û¹ÉÉä%zÉ® úºÉ̈ɪ É& ' ` iɺ ¨ÉÉuùÉ Biɺ ¨ÉÉnùzÉ® úºÉ̈ɪ ÉÉnùxª ÉÉä%xiÉ® ú+Éi¨ÉÉ
|ÉÉhÉ̈ɪ É& ' iɺ ¨ÉÉiÉÂ` +xª ÉÉä%xiÉ® ú+Éi¨ÉÉ ¨ÉxÉÉä̈ɪ É& ' iɺ ¨ÉÉiÉÂ` +xª ÉÉä%xiÉ® ú+Éi¨ÉÉ ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ É& ' <ÊiÉ SÉ ẾÉEòÉ® úÉlÉæ
¨Éª É]Âõ|É́Éɽäþº ÉÊiÉ, +ÉxÉxnù̈ɪ É B´ÉÉEòº ¨ÉÉnùvÉÇVÉ® úiÉÒªÉxª Éɪ ÉäxÉ EòlÉÊ̈É́É ¨Éª É]õ& |ÉÉSÉÖª ÉÉÇlÉÇi´ÉÆ ¥ÉÀ Ếɹɪ Éi´ÉÆ SÉɸÉÒªÉiÉ <ÊiÉ *
¨ÉÉxjÉ́ÉÌhÉEò¥ÉÀ ÉÊvÉEòÉ® úÉÊnùÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ; +zÉ̈ɪ ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÊ{É iÉ̽þ¥ÉÀ i´É|ɺ ÉRÂóMÉ& * +jÉɽþ---ª ÉÖHò¨ÉzÉ̈ɪ ÉÉnùÒxÉÉ̈É¥ÉÀ i´É̈ÉÂ,
iɺ ¨ÉÉkɺ ¨ÉÉnùÉxiÉ® úºª ÉÉxiÉ® úºª ÉÉxª ɺ ª ÉÉxª ɺ ª ÉÉi¨ÉxÉ =Sª É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ; +ÉxÉxnù̈ɪ ÉÉkÉÖ xÉ EòÎ SÉnùxª É +ÉxiÉ® ú+Éi¨ÉÉäSª ÉiÉä;
iÉäxÉÉxÉxnù̈ɪ ɺ ª É ¥ÉÀ i´É̈ÉÂ, +xª ÉlÉÉ |ÉEÞòiɽþÉxÉÉ|ÉEÞòiÉ|ÉÊGòª ÉÉ|ɺ ÉRÂóMÉÉÊnùÊiÉ * +jÉÉäSª ÉiÉä--- ª Ét{ª ÉzÉ̈ɪ ÉÉÊnù¦ª É
<´ÉÉxÉxnù̈ɪ ÉÉiÉÂ` +xª ÉÉä%xiÉ® ú+Éi¨ÉÉ ' <ÊiÉ xÉ ¸ÉÚªÉiÉä, iÉlÉÉÊ{É xÉÉxÉxnù̈ɪ ɺ ª É ¥ÉÀ i´É̈ÉÂ; ª ÉiÉ +ÉxÉxnù̈ɪ ÉÆ |ÉEÞòiª É ¸ÉÚªÉiÉä---
` iɺ ª É Ê|ɪ É̈Éä́É Ê¶ É® ú&, ¨ÉÉänùÉä nùÊIÉhÉ& {ÉIÉ&, |É̈ÉÉänù=kÉ® ú& {ÉIÉ&, +ÉxÉxnù+Éi¨ÉÉ, ¥ÉÀ {ÉÖSUÆô |ÉÊiɹ`öÉ ' <ÊiÉ * iÉjÉ
ª ÉnÂù¥ÉÀ ½ ä þ¨ÉxjÉ́ÉhÉæ |ÉEÞòiÉ̈ÉÂ` º Éiª ÉÆ YÉÉxÉ̈ÉxÉxiÉÆ ¥ÉÀ ' <ÊiÉ, iÉÊnù½þ` ¥ÉÀ {ÉÖSUÆô |ÉÊiɹ`öÉ ' <iª ÉÖSª ÉiÉä *
iÉÊuùÊVÉYÉÉ{Éʪɹɪ Éè́ÉÉzÉ̈ɪ ÉÉnùªÉ +ÉxÉxnù̈ɪ É{ɪ ÉÇxiÉÉ& {É\SÉ EòÉä¶ ÉÉ& Eò± {ª ÉxiÉä * iÉjÉ EÖòiÉ& |ÉEÞòiɽþÉxÉÉ|ÉEÞòiÉ|ÉÊGòª ÉÉ|ɺ ÉRÂóMÉ&
* xÉx´ÉÉxÉxnù̈ɪ ɺ ª ÉÉ́ɪ É́Éi´ÉäxÉ ` ¥ÉÀ {ÉÖSUÆô |ÉÊiɹ`öÉ ' <iª ÉÖSª ÉiÉä, +zÉ̈ɪ ÉÉnùÒxÉÉÊ̈É́É ` <nÆù{ÉÖSUÆô |ÉÊiɹ`öÉ ' <iª ÉÉÊnù; iÉjÉ
EòlÉÆ ¥ÉÀ hÉ& º ´É|ÉvÉÉxÉi´ÉÆ ¶ ÉCª ÉÆ ẾÉYÉÉiÉÖ̈ÉÂ? |ÉEÞòiÉi´ÉÉÊnùÊiÉ ¥ÉÚ̈É& * xÉx´ÉÉxÉxnù̈ɪ ÉÉ́ɪ É́Éi´ÉäxÉÉÊ{É ¥ÉÀ ÊhÉ Ê´ÉYÉɪ É̈ÉÉxÉä xÉ
|ÉEÞòiÉi´ÉÆ ½þÒªÉiÉä, +ÉxÉxnù̈ɪ ɺ ª É ¥ÉÀ i´ÉÉÊnùÊiÉ; +jÉÉäSª ÉiÉä--- iÉlÉÉ º ÉÊiÉ iÉnäù́É ¥ÉÀ +ÉxÉxnù̈ɪ É +Éi¨ÉÉ +´Éª É́ÉÒ, iÉnäù́É SÉ
¥ÉÀ {ÉÖSUÆô |ÉÊiɹ`öÉ +´Éª É́É <iª ɺ ÉÉ̈É\Vɺ ª ÉÆ º ª ÉÉiÉÂ* +xª ÉiÉ® ú{ÉÊ® úOɽäþiÉÖ, ª ÉÖHò¨ÉÂ` ¥ÉÀ {ÉÖSUÆô |ÉÊiɹ`öÉ ' <iª ÉjÉè́É
¥ÉÀ ÊxÉnæù¶É +ɸÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ, ¥ÉÀ ¶ ɤ nùºÉƪ ÉÉäMÉÉiÉÂ; xÉÉxÉxnù̈ɪ É́ÉÉCª Éä, ¥ÉÀ ¶ ɤ nùºÉƪ ÉÉäMÉɦÉÉ́ÉÉÊnùÊiÉ * +Ê{É SÉ ¥ÉÀ {ÉÖSUÆô
|ÉÊiɹ`äöiª ÉÖCi´Éänù̈ÉÖSª ÉiÉä--- ` iÉnù{ª Éä¹É ± ÉÉäEòÉä ¦É́ÉÊiÉ * +º ÉzÉä́É º É ¦É́ÉÊiÉ * +º ÉnÂù¥ÉÀ ÊäiÉ ´ÉänùSÉäiÉÂ* +κ iÉ ¥ÉÀ ÊäiÉ
SÉäuùänù* º ÉxiÉ̈ÉäxÉÆ iÉiÉÉä ẾÉnÖù& ' <ÊiÉ * +Ϻ ¨É SÉ ± ÉÉäEòä%xÉxÉÖEÞò¹ªÉÉxÉxnù̈ɪ ÉÆ ¥ÉÀ hÉ B´É
¦ÉÉ́ÉɦÉÉ́É́Éänùxɪ ÉÉäMÉÖhÇÉnùÉä¹ÉÉʦÉvÉÉxÉÉnÂùMÉ̈ª ÉiÉä--- ` ¥ÉÀ {ÉÖSUÆô |ÉÊiɹ`öÉ ' <iª ÉjÉ ¥ÉÀ hÉ B´É º ´É|ÉvÉÉxÉi´ÉÊ̈ÉÊiÉ * xÉ
SÉÉxÉxnù̈ɪ ɺ ª ÉÉi¨ÉxÉÉä ¦ÉÉ́ÉɦÉÉ́Éɶ ÉRÂóEòÉ ª ÉÖHòÉ, Ê|ɪ É̈ÉÉänùÉÊnùẾÉʶ ɹ]õºª ÉÉxÉxnù̈ɪ ɺ ª É º É́ÉDZÉÉäEò|Éʺ Érùi´ÉÉiÉÂ* EòlÉÆ {ÉÖxÉ&
º ´É|ÉvÉÉxÉÆ º ÉnÂù¥ÉÀ +ÉxÉxnù̈ɪ ɺ ª É {ÉÖSUôi´ÉäxÉ ÊxÉÌnù¶ª ÉiÉä--- ` ¥ÉÀ {ÉÖSUÆô |ÉÊiɹ`öÉ ' <ÊiÉ ? xÉè¹É nùÉä¹É& * {ÉÖSUốÉi{ÉÖSUô̈ÉÂ,
|ÉÊiɹ`öÉ {É® úɪ ÉhÉ̈ÉäEòxÉÒbÆ÷ ± ÉÉèÊEòEòº ª ÉÉxÉxnùVÉÉiɺ ª É ¥ÉÀ ÉxÉxnù& <iª ÉäiÉnùxÉäxÉ ẾÉ́ÉIª ÉiÉä, xÉÉ́ɪ É́Éi´É̈ÉÂ; `
 Biɺ ª Éè́ÉÉxÉxnùºª ÉÉxª ÉÉÊxÉ ¦ÉÚiÉÉÊxÉ ¨ÉÉjÉÉ̈ÉÖ{ÉVÉÒ́ÉÎxiÉ ' <ÊiÉ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® úÉiÉÂ* +Ê{É SÉÉxÉxnù̈ɪ ɺ ª É ¥ÉÀ i´Éä Ê|ɪ ÉÉt´Éª É́Éi´ÉäxÉ
º ÉẾɶ Éä¹ÉÆ ¥ÉÀ ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É̈ÉÂ; ÊxÉÌ́ɶ Éä¹ÉÆ iÉÖ ¥ÉÀ ´ÉÉCª ɶ Éä¹Éä ¸ÉÚªÉiÉä, ´ÉÉRÂó̈Éxɺ ɪ ÉÉä® úMÉÉäSÉ® úi´ÉÉʦÉvÉÉxÉÉiÉÂ--- ` ª ÉiÉÉä ´ÉÉSÉÉä
ÊxÉ́ÉiÉÇxiÉä * +|ÉÉ{ª É ¨Éxɺ ÉÉ º ɽþ* +ÉxÉxnÆù¥ÉÀ hÉÉä ẾÉuùÉxÉÂ* xÉ Ê¤É¦ÉäÊiÉ EÖòiÉ SÉxÉ ' <ÊiÉ * +Ê{É SÉÉxÉxnù|ÉSÉÖ® ú<iª ÉÖHòä
nÖù&JÉɱ {ÉҪɺ i´É̈ÉÊ{É MÉ̈ª ÉiÉä; |ÉÉSÉÖª ÉǺª É ± ÉÉäEòä |ÉÊiɪ ÉÉäMª ɱ {Éi´ÉÉ{ÉäIÉi´ÉÉiÉÂ* iÉlÉÉ SÉ º ÉÊiÉ ` ª ÉjÉ xÉÉxª Éi{ɶ ª ÉÊiÉ,
xÉÉxª ÉSUÞôhÉÉäÊiÉ, xÉÉxª ÉÊuùVÉÉxÉÉÊiÉ, º É ¦ÉÚ̈ÉÉ ' <ÊiÉ ¦ÉÚÎ̈xÉ ¥ÉÀ ÊhÉ iÉnÂù́ªÉÊiÉÊ® úHòɦÉÉ́ɸÉÖÊiɯû{ɯûvª ÉäiÉ * |ÉÊiɶ É® úÒ®ÆúSÉ
Ê|ɪ ÉÉÊnù¦ÉänùÉnùÉxÉxnù̈ɪ ɺ ª É Ê¦ÉzÉi´É̈ÉÂ; ¥ÉÀ iÉÖ xÉ |ÉÊiɶ É® úÒ®ÆúʦÉtiÉä, ` º Éiª ÉÆ YÉÉxÉ̈ÉxÉxiÉÆ ¥ÉÀ ' <iª ÉÉxÉxiª ɸÉÖiÉä& ` BEòÉä
näù́É& º É́ÉǦÉÚiÉä¹ÉÖ MÉÚfø& º É́ÉḈª ÉÉ{ÉÒº É́ÉǦÉÚiÉÉxiÉ® úÉi¨ÉÉ ' <ÊiÉ SÉ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® úÉiÉÂ* xÉ SÉÉxÉxnù̈ɪ Éɦª Éɺ É& ¸ÉÚªÉiÉä *
|ÉÉÊiÉ{ÉÊnùEòÉlÉÇ̈ÉÉjÉ̈Éä́É Ê½þº É́ÉÇjÉɦª ɺ ª ÉiÉä--- ` ® úºÉÉä ´Éèº É& * ® úºÉÄÂÁ ä́Éɪ ÉÆ ± ɤ v´ÉÉxÉxnùÒ¦É́ÉÊiÉ * EòÉä Á ä́ÉÉxª ÉÉiEò&
|ÉÉhª ÉÉiÉÂ* ª Énäù¹É +ÉEòɶ É +ÉxÉxnùÉä xÉ º ª ÉÉiÉÂ' ` º Éè¹ÉÉxÉxnùºª É ¨ÉÒ̈ÉÉĺ ÉÉ ¦É́ÉÊiÉ ' ` +ÉxÉxnÆù¥ÉÀ hÉÉä ẾÉuùÉzÉ Ê¤É¦ÉäÊiÉ
EÖòiÉ SÉxÉ ' <ÊiÉ ` +ÉxÉxnùÉä ¥ÉÀ ÊäiÉ ´ª ÉVÉÉxÉÉiÉÂ' <ÊiÉ SÉ * ª ÉÊnùSÉÉxÉxnù̈ɪ ɶ ɤ nùºª É ¥ÉÀ Ếɹɪ Éi´ÉÆ ÊxÉÎ SÉiÉÆ ¦É́ÉäiÉÂ, iÉiÉ
=kÉ® úä¹́ÉÉxÉxnù̈ÉÉjÉ|ɪ ÉÉäMÉä¹́É{ª ÉÉxÉxnù̈ɪ Éɦª Éɺ É& Eò± {ª ÉäiÉ; xÉ i´ÉÉxÉxnù̈ɪ ɺ ª É ¥ÉÀ i´É̈Éκ iÉ,
Ê|ɪ Éʶ É® úºi´ÉÉÊnùʦɽæþiÉÖʦÉÊ® úiª É́ÉÉäSÉÉ̈É; iɺ ¨ÉÉSUØôiª ÉxiÉ® úä ` ẾÉYÉÉxÉ̈ÉÉxÉxnÆù¥ÉÀ ' <iª ÉÉxÉxnù{Énù|ÉÉÊiÉ{ÉÊnùEòº ª É ¥ÉÀ ÊhÉ
|ɪ ÉÉäMÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ, ` ª Énäù¹É +ÉEòɶ É +ÉxÉxnùÉä xÉ º ª ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ ¥ÉÀ Ếɹɪ É& |ɪ ÉÉäMÉÉä xÉ i´ÉÉxÉxnù̈ɪ Éɦª Éɺ É <iª É́ÉMÉxiÉ́ª É̈ÉÂ*
ª ɺ i´Éª ÉÆ ¨Éª Éb÷xiɺ ª Éè́ÉÉxÉxnù̈ɪ ɶ ɤ nùºª Éɦª Éɺ É& ` BiÉ̈ÉÉxÉxnù̈ɪ É̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÖ{ɺ ÉÆGòɨÉÊiÉ ' <ÊiÉ, xÉ iɺ ª É ¥ÉÀ Ếɹɪ Éi´É̈Éκ iÉ;
ẾÉEòÉ® úÉi¨ÉxÉÉ̈Éä́ÉÉzÉ̈ɪ ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉxÉÉi¨ÉxÉÉ̈ÉÖ{ɺ ÉÆGòÊ̈ÉiÉ́ª ÉÉxÉÉÆ |É́Éɽäþ{ÉÊiÉi´ÉÉiÉÂ*
xÉx´ÉÉxÉxnù̈ɪ ɺ ª ÉÉä{ɺ ÉÆGòÊ̈ÉiÉ́ª ɺ ª ÉÉzÉ̈ɪ ÉÉÊnù́Énù¥ÉÀ i´Éä º ÉÊiÉ xÉè́É ẾÉnÖù¹ÉÉä ¥ÉÀ |ÉÉÎ{iÉ& ¡ ò± ÉÆ ÊxÉÌnù¹]Æõ¦É́ÉäiÉÂ* xÉè¹É nùÉä¹É&,
+ÉxÉxnù̈ɪ ÉÉä{ɺ ÉÆGò¨ÉhÉÊxÉnæù¶ÉäxÉè́É ẾÉnÖù¹É& {ÉÖSUô|ÉÊiɹ`öɦÉÚiÉ¥ÉÀ |ÉÉ{iÉä& ¡ ò± ɺ ª É ÊxÉÌnù¹]õi´ÉÉiÉÂ, ` iÉnù{ª Éä¹É ± ÉÉäEòÉä ¦É́ÉÊiÉ ' `
ª ÉiÉÉä ´ÉÉSÉÉä ÊxÉ́ÉiÉÇxiÉä ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ SÉ |É{É\Sª É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ* ª ÉÉ i´ÉÉxÉxnù̈ɪ ɺ ÉÆÊxÉvÉÉxÉä ` º ÉÉä%Eòɨɪ ÉiÉ ¤ ɽÖþº ª ÉÉÆ |ÉVÉɪ Éäª ÉäÊiÉ '
<iÉÒªÉÆ ¸ÉÖÊiɯûnùɾþiÉÉ, º ÉÉ ` ¥ÉÀ {ÉÖSUÆô |ÉÊiɹ`öÉ ' <iª ÉxÉäxÉ º ÉÆÊxÉʽþiÉiÉ® úähÉ ¥ÉÀ hÉÉ º ÉƤÉvª É̈ÉÉxÉÉ
xÉÉxÉxnù̈ɪ ɺ ª É ¥ÉÀ iÉÉÆ |ÉÊiɤ ÉÉävɪ ÉÊiÉ * iÉnù{ÉäIÉi´ÉÉSSÉÉäkÉ® úºª É OÉxlɺ ª É ` ® úºÉÉä ´Éèº É& ' <iª ÉÉnäùxÉÉÇxÉxnù̈ɪ ÉẾɹɪ ÉiÉÉ * xÉxÉÖ `
º ÉÉä%Eòɨɪ ÉiÉ ' <ÊiÉ ¥ÉÀ ÊhÉ {ÉÖÊ Æ± ÉRÂóMÉÊxÉnæù¶ÉÉä xÉÉä{É{ÉtiÉä * xÉɪ ÉÆ nùÉä¹É&, ` iɺ ¨ÉÉuùÉ Biɺ ¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉ +ÉEòɶ É& º ɦ Æ ÉÚiÉ& '
<iª ÉjÉ {ÉÖÊƱ ÉRÂóMÉäxÉÉ{ª ÉÉi¨É¶ ɤ näùxÉ ¥ÉÀ hÉ& |ÉEÞòiÉi´ÉÉiÉÂ* ª ÉkÉÖ ¦ÉÉMÉḈÉÒ´ÉɯûhÉÒẾÉtÉ--- ` +ÉxÉxnùÉä ¥ÉÀ ÊäiÉ ´ª ÉVÉÉxÉÉiÉÂ'
<ÊiÉ, iɺ ª ÉÉÆ ¨Éª Éb÷¸É́ÉhÉÉÎi|ɪ Éʶ É® úºi´ÉÉt¸É́ÉhÉÉSSÉ ª ÉÖHò¨ÉÉxÉxnùºª É ¥ÉÀ i´É̈ÉÂ* iɺ ¨ÉÉnùhÉÖ̈ÉÉjÉ̈ÉÊ{É Ếɶ Éä¹É̈ÉxÉÉʸÉiª É xÉ
º ´ÉiÉ B´É Ê|ɪ Éʶ É® úºi´ÉÉÊnù¥ÉÀ hÉ ={É{ÉtiÉä * xÉ SÉä ½þº ÉẾɶ Éä¹ÉÆ ¥ÉÀ |ÉÊiÉÊ{É{ÉÉnùʪÉʹÉiÉ̈ÉÂ, ´ÉÉRÂó̈Éxɺ ÉÉäMÉSÉ® úÉÊiÉGò¨ÉhɸÉÖiÉä&
* iɺ ¨ÉÉnùzÉ̈ɪ ÉÉÊnùίÉ́ÉÉxÉxnù̈ɪ Éä%Ê{É ẾÉEòÉ® úÉlÉÇB´É ¨Éª É]ÂõẾÉYÉäª É&, xÉ |ÉÉSÉÖª ÉÉÇlÉÇ& **

º ÉÚjÉÉÊhÉ i´Éä́ÉÆ ´ª ÉÉJª Éäª ÉÉÊxÉ--- ` ¥ÉÀ {ÉÖSUÆô |ÉÊiɹ`öÉ ' <iª ÉjÉ ÊEò¨ÉÉxÉxnù̈ɪ ÉÉ́ɪ É́Éi´ÉäxÉ ¥ÉÀ ẾÉ́ÉIª ÉiÉä, =iÉ
º ´É|ÉvÉÉxÉi´ÉäxÉäÊiÉ * {ÉÖSUô¶ ɤ nùÉnù́ɪ É́Éi´ÉäxÉäÊiÉ |ÉÉ{iÉä, =Sª ÉiÉä--- ` +ÉxÉxnù̈ɪ ÉÉä%¦ª Éɺ ÉÉiÉÂ' +ÉxÉxnù̈ɪ É +Éi¨ÉÉ <iª ÉjÉ ` ¥ÉÀ
{ÉÖSUÆô |ÉÊiɹ`öÉ ' <ÊiÉ º ´É|ÉvÉÉxÉ̈Éä́É ¥ÉÀ Éä{ÉÊnù¶ª ÉiÉä; +¦ª Éɺ ÉÉiÉÂ` +º ÉzÉä́É º É ` ẾÉEòÉ® ú¶É¤ nùÉzÉäÊiÉ SÉäzÉ
|ÉÉSÉÖª ÉÉÇiÉ ' ẾÉEòÉ® ú¶É¤ nùÉä%´Éª É́ɶ ɤ nùÉä%ʦÉ|ÉäiÉ&; {ÉÖSUôÊ̈Éiª É́ɪ É́ɶ ɤ nùÉzÉ º ´É|ÉvÉÉxÉi´ÉÆ ¥ÉÀ hÉ <ÊiÉ ª ÉnÖùHò¨ÉÂ, iɺ ª É {ÉÊ® ú½þÉ® úÉä
´ÉHò´ª É&; +jÉÉäSª ÉiÉä--- xÉɪ ÉÆ nùÉä¹É&, |ÉÉSÉÖª ÉÉÇnù{ª É́ɪ É́ɶ ɤ nùÉä{É{ÉkÉä&; |ÉÉSÉÖª ÉÈ|Éɪ ÉÉ{ÉÊkÉ&, +´Éª É́É|Éɪ Éä ´ÉSÉxÉÊ̈Éiª ÉlÉÇ&;
+zÉ̈ɪ ÉÉnùÒxÉÉÆ Ê½þʶ É® ú+ÉÊnù¹ÉÖ {ÉÖSUôÉxiÉä¹́É́ɪ É́Éä¹ÉÚHòä¹́ÉÉxÉxnù̈ɪ ɺ ª ÉÉÊ{É Ê¶ É® ú+ÉnùÒxª É́ɪ É́ÉÉxiÉ® úÉhª ÉÖCi´ÉÉ +´Éª É́É|Éɪ ÉÉ{Ékª ÉÉ `
¥ÉÀ {ÉÖSUÆô |ÉÊiɹ`öÉ ' <iª Éɽþ, xÉÉ́ɪ É́ÉẾÉ́ÉIɪ ÉÉ; ª ÉiEòÉ® úhÉ̈ÉÂ` +¦ª Éɺ ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ º ´É|ÉvÉÉxÉi´ÉÆ ¥ÉÀ hÉ& º É̈ÉÌlÉiÉ̈ÉÂ* `
iÉräùiÉÖ́ª É{Énäù¶ÉÉSSÉ ' º É́ÉǺª É Ê½þẾÉEòÉ® úVÉÉiɺ ª É º ÉÉxÉxnù̈ɪ ɺ ª É EòÉ® úhÉi´ÉäxÉ ¥ÉÀ ´ª É{ÉÊnù¶ª ÉiÉä--- ` <nÄùº É́ÉÇ̈ɺ ÉÞVÉiÉ,
ª ÉÊnùnÆùËEòSÉ ' <ÊiÉ * xÉ SÉ EòÉ® úhÉÆ º ÉnÂù¥ÉÀ º ´ÉẾÉEòÉ® úºª ÉÉxÉxnù̈ɪ ɺ ª É ¨ÉÖJª ɪ ÉÉ ´ÉÞkª ÉÉ́ɪ É́É ={É{ÉtiÉä * +{É® úÉhª ÉÊ{É
º ÉÚjÉÉÊhÉ ª ÉlÉɺ ɦ Æ É́ÉÆ {ÉÖSUốÉÉCª ÉÊxÉÌnù¹]õºª Éè́É ¥ÉÀ hÉ ={É{ÉÉnùEòÉÊxÉ pù¹]ṍª ÉÉÊxÉ **

+xiɺ iÉrù̈ÉÉæ{Énäù¶ÉÉiÉÂ** 1.1.20 **

+xiÉ® úÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.1.20 **

<nù̈ÉÉ̈xÉɪ ÉiÉä--- ` +lÉ ª É B¹ÉÉä%xiÉ® úÉÊnùiª Éä ʽþ®úh¨Éª É& {ÉÖ¯û¹ÉÉä où¶ª ÉiÉä ʽþ®úhª ɶ ¨É¸ÉÖ̽þ®úhª ÉEäò¶ É +É |ÉhÉJÉÉiº É́ÉÇB´É º ÉÖ́ÉhÉÇ&
' ` iɺ ª É ª ÉlÉÉ Eò{ª Éɺ ÉÆ {ÉÖhb÷® úÒEò¨Éä́É̈ÉÊIÉhÉÒiɺ ª ÉÉäÊnùÊiÉ x ÉÉ̈É º É B¹É º É́É榪 É& {ÉÉ{¨É¦ª É =ÊnùiÉ =näùÊiÉ ½þ´Éèº É́É榪 É&
{ÉÉ{¨É¦ª ÉÉä ª É B´ÉÆ ´Éänù' <iª ÉÊvÉnèù́ÉiÉ̈ÉÂ* +lÉÉvª ÉÉi¨É̈ÉÊ{É ` +lÉ ª É B¹ÉÉä%xiÉ® úÊIÉÊhÉ {ÉÖ¯û¹ÉÉä où¶ª ÉiÉä ' <iª ÉÉÊnù* iÉjÉ
º Éƶ ɪ É&--- ËEò ẾÉtÉEò¨ÉÉÇÊiɶ ɪ É́ɶ ÉÉi|ÉÉ{iÉÉäiEò¹ÉÇ& EòÎ SÉiº Éƺ ÉÉ® úÒº ÉÚªÉÇ̈Éhb÷± Éä SÉIÉÖÊ¹É SÉÉä{Éɺ ª Éi´ÉäxÉ ¸ÉÚªÉiÉä, ËEò ´ÉÉ
ÊxÉiª Éʺ Érù& {É® ú̈Éä·É® ú& ? <ÊiÉ * ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ? º Éƺ ÉÉ® úÒÊiÉ * EÖòiÉ& ? °ü{É́Ék´É¸É́ÉhÉÉiÉÂ* +ÉÊnùiª É{ÉÖ¯û¹Éä iÉÉ́ÉiÉ `
ʽþ®úhª ɶ ¨É¸ÉÖ& ' <iª ÉÉÊnù°ü{É̈ÉÖnùɾþiÉ̈ÉÂ; +ÊIÉ{ÉÖ¯û¹Éä%Ê{É iÉnäù́ÉÉÊiÉnäù¶ÉäxÉ |ÉÉ{ª ÉiÉä ` iɺ ª Éèiɺ ª É iÉnäù́É °ü{ÉÆ ª Énù̈ÉÖ¹ªÉ °ü{É̈ÉÂ'
<ÊiÉ * xÉ SÉ {É® ú̈Éä·É® úºª É °ü{É́Ék´ÉÆ ª ÉÖHò¨ÉÂ, ` +¶ ɤ nù̈ɺ {ɶ ÉÇ̈É°ü{É̈É́ª ɪ É̈ÉÂ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä&; +ÉvÉÉ® ú̧É́ÉhÉÉSSÉ--- ` ª É
B¹ÉÉä%xiÉ® úÉÊnùiª Éä ª É B¹ÉÉä%xiÉ® úÊIÉÊhÉ ' <ÊiÉ * xÉ Á xÉÉvÉÉ® úºª É º ´É̈Éʽþ̈É|ÉÊiÉι`öiɺ ª É º É́ÉḈª ÉÉÊ{ÉxÉ& {É® ú̈Éä·É® úºª ÉÉvÉÉ® ú
={ÉÊnù¶ª ÉäiÉ * ` º É ¦ÉMÉ́É& Eòκ ¨Éx|ÉÊiÉι`öiÉ <ÊiÉ º ´Éä ¨ÉʽþÎ̈xÉ ' <ÊiÉ ` +ÉEòɶ É́Éiº É́ÉÇMÉiÉ SÉ ÊxÉiª É& ' <ÊiÉ SÉ ¸ÉÖiÉÒ
¦É́ÉiÉ& * Bä·Éª ÉÇ̈ɪ ÉÉÇnùɸÉÖiÉä SÉ--- ` º É B¹É ª Éä SÉÉ̈ÉÖ¹̈ÉÉi{É® úÉ\SÉÉä ± ÉÉäEòɺ iÉä¹ÉÉÆ SÉä¹]äõnäù́ÉEòɨÉÉxÉÉÆ SÉ ' <iª ÉÉÊnùiª É{ÉÖ¯û¹Éº ª É
Bä¶ ´Éª ÉÇ̈ɪ ÉÉÇnùÉ; ` º É B¹É ª Éä SÉèiɺ ¨ÉÉnù́ÉÉÇ\SÉÉä ± ÉÉäEòɺ iÉä¹ÉÉÆ SÉä¹]äõ¨ÉxÉÖ¹ªÉEòɨÉÉxÉÉÆ SÉ ' <iª ÉÊIÉ{ÉÖ¯û¹Éº ª É * xÉ SÉ {É® ú̈Éä·É® úºª É
¨Éª ÉÉÇnùÉ́Énèù·Éª ÉȪ ÉÖHò¨ÉÂ; ` B¹É º É́Éæ·É® úB¹É ¦ÉÚiÉÉÊvÉ{ÉÊiÉ® úä¹É ¦ÉÚiÉ{Éɱ É B¹É º ÉäiÉÖÌ́ÉvÉ® úhÉ B¹ÉÉÆ ± ÉÉäEòÉxÉÉ̈ɺ É¦Æ Éänùɪ É '
<iª ÉẾɶ Éä¹É¸ÉiÖ Éä& * iɺ ¨ÉÉzÉÉIª ÉÉÊnùiª ɪ ÉÉä® úxiÉ& {É® ú̈Éä·É® ú<iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ̈É&--- +xiɺ iÉrù̈ÉÉæ{Énäù¶ÉÉiÉÂ<ÊiÉ * ` ª É B¹ÉÉä%xiÉ® úÉÊnùiª Éä ' ` ª É B¹ÉÉä%xiÉ® úÉÊIÉÊhÉ ' <ÊiÉ SÉ ¸ÉÚªÉ̈ÉÉhÉ& {ÉÖ¯û¹É& {É® ú̈Éä·É® ú
B´É, xÉ º Éƺ ÉÉ® úÒ* EÖòiÉ& ? iÉrù̈ÉÉæ{Énäù¶ÉÉiÉÂ* iɺ ª É Ê½þ{É® ú̈Éä·É® úºª É vÉ̈ÉÉÇ<½þÉä{ÉÊnù¹]õÉ& * iÉtlÉÉ--- ` iɺ ª ÉÉäÊnùÊiÉ xÉÉ̈É '
<ÊiÉ ¸ÉÉ́ÉʪÉi´ÉÉ iɺ ª ÉÉÊnùiª É{ÉÖ¯û¹Éº ª É xÉÉ̈É ` º É B¹É º É́É榪 É& {ÉÉ{¨É¦ª É =ÊnùiÉ& ' <ÊiÉ º É́ÉÇ{ÉÉ{¨ÉÉ{ÉMÉ̈ÉäxÉ ÊxÉ́ÉÇÊHò * iÉnäù́É SÉ
EÞòiÉÊxÉ́ÉÇSÉxÉÆ xÉÉ̈ÉÉÊIÉ{ÉÖ¯û¹Éº ª ÉÉ{ª ÉÊiÉÊnù¶ÉÊiÉ--- ` ª ÉzÉÉ̈É iÉzÉÉ̈É ' <ÊiÉ * º É́ÉÇ{ÉÉ{¨ÉÉ{ÉMÉ̈É SÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉ B´É ¸ÉÚªÉiÉä--- ` ª É
+Éi¨ÉÉ{ɽþiÉ{ÉÉ{¨ÉÉ ' <iª ÉÉnùÉè* iÉlÉÉ SÉÉIÉÖ¹Éä {ÉÖ¯û¹Éä ` º Éè́É @ñEÂòiÉiº ÉÉ̈É iÉnÖùClÉÆ iÉtVÉÖº iÉnÂù¥ÉÀ ' <ÊiÉ
@ñCº ÉÉ̈ÉÉtÉi¨ÉEòiÉÉÆ ÊxÉvÉÉÇ®úªÉÊiÉ * º ÉÉ SÉ {É® ú̈Éä·É® úºª ÉÉä{É{ÉtiÉä, º É́ÉÇEòÉ® úhÉi´ÉÉiº É́ÉÉÇi¨ÉEòi´ÉÉä{É{ÉkÉä& * {ÉÞÊlÉ́ª ÉMxª ÉÉtÉi¨ÉEäò
SÉÉÊvÉnèù́ÉiÉ̈ÉÞCº ÉÉ̈Éä, ´ÉÉC|ÉÉhÉÉtÉi¨ÉEäò
SÉÉvª ÉÉi¨É̈ÉxÉÖGò¨ª Éɽþ---` iɺ ª ÉCSÉǺ ÉÉ̈É SÉ MÉä¹hÉÉè ' <iª ÉÊvÉnèù́ÉiÉ̈ÉÂ* iÉlÉÉvª ÉÉi¨É̈ÉÊ{É--- ` ª ÉÉ́É̈ÉÖ¹ªÉ MÉä¹hÉÉèiÉÉèMÉä¹hÉÉè '
<ÊiÉ * iÉSSÉ º É́ÉÉÇi¨ÉEòi´Éä º Éiª Éä́ÉÉä{É{ÉtiÉä * ` iÉt <¨Éä ´ÉÒhÉɪ ÉÉÆ MÉɪ Éxiª ÉäiÉÆ i´Éä́É iÉä MÉɪ ÉÎxiÉ iɺ ¨ÉÉkÉä vÉxɺ Éxɪ É& ' <ÊiÉ
SÉ ± ÉÉèÊEòEäò¹́ÉÊ{É MÉÉxÉä¹́ɺ ª Éè́É MÉÒªÉ̈ÉÉxÉi´ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * iÉSSÉ {É® ú̈Éä·É® ú{ÉÊ® úOɽþB´É PÉ]õiÉä--- ` ª ÉtÊuù¦ÉÚÊiÉ̈Éiº Ék´ÉÆ
¸ÉÚ̈ÉnÚùÌVÉiÉ̈Éä́É ´ÉÉ * iÉkÉnäù́ÉÉ́ÉMÉSUô i´ÉÆ ¨É̈É iÉäVÉÉå¶Éº ɦ Æ É́É̈ÉÂ' <ÊiÉ ¦ÉMÉ́ÉnÂùMÉÒiÉÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* ± ÉÉäEòEòɨÉäʶ ÉiÉÞi´É̈ÉÊ{É
ÊxÉ® úRÂóEÖò¶ ÉÆ ¸ÉÚªÉ̈ÉÉhÉÆ {É® ú̈Éä·É® ÆúMÉ̈ɪ ÉÊiÉ * ª ÉkÉÚ HÆò ʽþ®úhª ɶ ¨É¸ÉÖi´ÉÉÊnù°ü{É́Ék´É¸É́ÉhÉÆ {É® ú̈Éä·É® úä xÉÉä{É{ÉtiÉ <ÊiÉ, +jÉ ¥ÉÚ̈É&--
- º ª ÉÉi{É® ú̈Éä·É® úºª ÉÉ{ÉÊ® úSUôÉ́ ɶ ÉÉx¨Éɪ ÉÉ°ü{ÉÆ °ü{ÉÆ º ÉÉvÉEòÉxÉÖOɽþÉlÉÇ̈ÉÂ, ` ¨Éɪ ÉÉ Á ¹äÉÉ ¨Éª ÉÉ º ÉÞ¹]õÉ ª Éx¨ÉÉÆ {ɶ ª Éʺ É xÉÉ® únù*
º É́ÉǦÉÚiÉMÉÖhÉèªÉÖHÇ Æò ¨Éè́ÉÆ ¨ÉÉÆ YÉÉiÉÖ̈ɽÇþʺ É ' <ÊiÉ º ¨É® úhÉÉiÉÂ* +Ê{É SÉ, ª ÉjÉ iÉÖ ÊxÉ® úºiɺ É́ÉÇẾɶ Éä¹ÉÆ {ÉÉ® ú̈Éä·É® Æú°ü{É̈ÉÖ{ÉÊnù¶ª ÉiÉä,
¦É́ÉÊiÉ iÉjÉ ¶ Éɺ jÉ̈ÉÂ` +¶ ɤ nù̈ɺ {ɶ ÉÇ̈É°ü{É̈É́ª ɪ É̈ÉÂ' <iª ÉÉÊnù* º É́ÉÇEòÉ® úhÉi´ÉÉkÉÖ ẾÉEòÉ® úvÉ̈Éê®úÊ{É EèòÎ SÉÊuùʶɹ]õ& {É® ú̈Éä·É® ú
={Éɺ ª Éi´ÉäxÉ ÊxÉÌnù¶ª ÉiÉä--- ` º É́ÉÇEò¨ÉÉǺ É́ÉÇEòɨÉ& º É́ÉÇMÉxvÉ& º É́ÉÇ®úºÉ& ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ * iÉlÉÉ Ê½þ®úhª ɶ ¨É¸ÉÖi´ÉÉÊnùÊxÉnæù¶ÉÉä%Ê{É
¦ÉẾɹªÉÊiÉ * ª Énù{ª ÉÉvÉÉ® ú̧É́ÉhÉÉzÉ {É® ú̈Éä·É® ú<ÊiÉ, +jÉÉäSª ÉiÉä--- º ´É̈Éʽþ̈É|ÉÊiɹ`öº ª ÉÉ{ª ÉÉvÉÉ® úẾɶ Éä¹ÉÉä{Énäù¶É ={Éɺ ÉxÉÉlÉÉæ
¦ÉẾɹªÉÊiÉ; º É́ÉÇMÉiÉi´ÉÉnÂù¥ÉÀ hÉÉä ´ª ÉÉä̈É́Éiº É́ÉÉÇxiÉ® úi´ÉÉä{É{ÉkÉä& *
Bä·Éª ÉÇ̈ɪ ÉÉÇnùɸÉ́ÉhÉ̈É{ª Évª ÉÉi¨ÉÉÊvÉnèù́ÉiÉẾɦÉÉMÉÉ{ÉäIÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉxÉÉlÉÇ̈Éä́É * iɺ ¨ÉÉi{É® ú̈Éä·É® úB´ÉÉIª ÉÉÊnùiª ɪ ÉÉä® úxiɯû{ÉÊnù¶ª ÉiÉä **

¦Éänù́ª É{Énäù¶ÉÉSSÉÉxª É& ** 1.1.21 **

** 1.1.21 **

+κ iÉ SÉÉÊnùiª ÉÉÊnù¶É® úÒ®úÉʦÉ̈ÉÉÊxɦª ÉÉä VÉÒ́É䦪 ÉÉä%xª É <Ç·É® úÉä%xiɪ ÉÉÇ̈ÉÒ--- ` ª É +ÉÊnùiª Éä Êiɹ`özÉÉÊnùiª ÉÉnùxiÉ® úÉä ª É̈ÉÉÊnùiª ÉÉä xÉ
´Éänùª ɺ ª ÉÉÊnùiª É& ¶ É® úÒ®ÆúSÉ +ÉÊnùiª É̈ÉxiÉ® úÉä ª É̈ɪ Éiª Éä¹É iÉ +Éi¨ÉÉxiɪ ÉÉÇ̈ª É̈ÉÞiÉ& ' <ÊiÉ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® úä ¦Éänù́ª É{Énäù¶ÉÉiÉÂ* iÉjÉ Ê½þ`
+ÉÊnùiª ÉÉnùxiÉ® úÉä ª É̈ÉÉÊnùiª ÉÉä xÉ ´Éänù' <ÊiÉ ´ÉäÊnùiÉÖ® úÉÊnùiª ÉÉÊuùYÉÉxÉÉi¨ÉxÉÉä%xª ÉÉä%xiɪ ÉÉÇÊ̈É º {ɹ]ÆõÊxÉÌnù¶ª ÉiÉä * º É
B´Éä½þÉ{ª ÉxiÉ® úÉÊnùiª Éä {ÉÖ¯û¹ÉÉä ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ, ¸ÉÖÊiɺ ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉi{É® ú̈Éä·É® úB´Éä½þÉä{ÉÊnù¶ª ÉiÉ <ÊiÉ Êº Érù̈ÉÂ**

+ÉEòɶ ɺ iÉϱ ± ÉMÉÉiÉÂ** 1.1.22 **

+ÉEòɶ ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ ÉÂ** 1.1.22 **
 <nù̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ ` +º ª É ± ÉÉäEòº ª É EòÉ MÉÊiÉÊ® úiª ÉÉEòɶ É <ÊiÉ ½þÉä́ÉÉSÉ º É́ÉÉÇÊhÉ ½þ´ÉÉ <¨ÉÉÊxÉ ¦ÉÚiÉÉxª ÉÉEòɶ ÉÉnäù́É º É̈ÉÖi{ÉtxiÉ
+ÉEòɶ ÉÆ |Éiª ɺ iÉÆ ª Éxiª ÉÉEòɶ ÉÉä Á ä́É¦èª ÉÉä Vª Éɪ ÉÉxÉÉEòɶ É& {É® úɪ ÉhÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ * iÉjÉ º Éƶ ɪ É&--- ÊEò¨ÉÉEòɶ ɶ ɤ näùxÉ {É® Æú
¥ÉÀ ÉʦÉvÉÒªÉiÉä, =iÉ ¦ÉÚiÉÉEòɶ ÉÊ̈ÉÊiÉ * EÖòiÉ& º Éƶ ɪ É& ? =¦Éª ÉjÉ |ɪ ÉÉäMÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* ¦ÉÚiÉẾɶ Éä¹Éä iÉÉ́Éiº ÉÖ|Éʺ ÉrùÉä
± ÉÉäEò´ÉänùªÉÉä® úÉEòɶ ɶ ɤ nù& * ¥ÉÀ hª ÉÊ{É C´ÉÊSÉi|ɪ ÉÖVª É̈ÉÉxÉÉä où¶ª ÉiÉä, ª ÉjÉ ´ÉÉCª ɶ Éä¹É́ɶ ÉÉnùºÉÉvÉÉ® úhÉMÉÖhɸɴÉhÉÉuùÉ ÊxÉvÉÉÇÊ®úiÉÆ
¥ÉÀ ¦É́ÉÊiÉ---ª ÉlÉÉ ` ª Énäù¹É +ÉEòɶ É +ÉxÉxnùÉä xÉ º ª ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ ` +ÉEòɶ ÉÉä ½þ´ÉèxÉÉ̈É xÉÉ̈É°ü{Éiɪ ÉÉäÌxÉ́ÉÇʽþiÉÉ iÉä ª ÉnùxiÉ® úÉ
iÉnÂù¥ÉÀ ' <ÊiÉ SÉè́É̈ ÉÉnùÉè* +iÉ& º Éƶ ɪ É& * ËEò {ÉÖxÉ® újÉ ª ÉÖHò¨ÉÂ? ¦ÉÚiÉÉEòɶ ÉÊ̈ÉÊiÉ * EÖòiÉ& ? iÉÊrù|Éʺ ÉrùiÉ® úähÉ |ɪ ÉÉäMÉähÉ
¶ ÉÒQÉÆ ¤ ÉÖÊrù̈ÉÉ® úÉä½þÊiÉ * xÉ SÉɪ É̈ÉÉEòɶ ɶ ɤ nù=¦Éª ÉÉä& º ÉÉvÉÉ® úhÉ& ¶ ÉCª ÉÉä ẾÉYÉÉiÉÖ̈ÉÂ, +xÉäEòÉlÉÇi´É|ɺ ÉRÂóMÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉnÂù¥ÉÀ ÊhÉ
MÉÉèhÉ B´É +ÉEòɶ ɶ ɤ nùÉä ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ * ẾɦÉÖi´ÉÉÊnùʦÉ̽þ¤ ɽÖþʦÉvÉÇ̈Éê& º Éoù¶É̈ÉÉEòɶ ÉäxÉ ¥ÉÀ ¦É́ÉÊiÉ * xÉ SÉ ¨ÉÖJª ɺ ɦ Æ É́Éä
MÉÉèhÉÉä%lÉÉæ OɽþhÉ̈ɽÇþÊiÉ * º ɦ Æ É́ÉÊiÉ SÉä½þ¨ÉÖJª ɺ ª Éè́ÉÉEòɶ ɺ ª É OɽþhÉ̈ÉÂ* xÉxÉÖ ¦ÉÚiÉÉEòɶ É{ÉÊ® úOɽäþ´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉÉä xÉÉä{É{ÉtiÉä--- `
º É́ÉÉÇÊhÉ ½þ´ÉÉ <¨ÉÉÊxÉ ¦ÉÚiÉÉxª ÉÉEòɶ ÉÉnäù́É º É̈ÉÖi{ÉtxiÉä ' <iª ÉÉÊnù&; xÉè¹É nùÉä¹É&, ¦ÉÚiÉÉEòɶ ɺ ª ÉÉÊ{É ´Éɪ ´ÉÉÊnùGò¨ÉähÉ
EòÉ® úhÉi´ÉÉä{É{ÉkÉä& * ẾÉYÉɪ ÉiÉä ʽþ--- ` iɺ ¨ÉÉuùÉ Biɺ ¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉ +ÉEòɶ É& º ɦ Æ ÉÚiÉ +ÉEòɶ ÉÉuùɪ ÉÖ́ÉÉǪÉÉä® úÎMxÉ& ' <iª ÉÉÊnù*
Vª Éɪ ɺ i´É{É® úɪ ÉhÉi´Éä +Ê{É ¦ÉÚiÉÉxiÉ® úÉ{ÉäIɪ ÉÉä{É{ÉtäiÉä ¦ÉÚiÉÉEòɶ ɺ ª ÉÉÊ{É * iɺ ¨ÉÉnùÉEòɶ ɶ ɤ näùxÉ ¦ÉÚiÉÉEòɶ ɺ ª É OɽþhÉÊ̈Éiª Éä́ÉÆ
|ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ̈É&--- +ÉEòɶ ɺ iÉα ± ÉRÂóMÉÉiÉÂ* +ÉEòɶ ɶ ɤ näùxÉä½þ¥ÉÀ hÉÉä OɽþhÉÆ ª ÉÖHò¨ÉÂ* EÖòiÉ& ? iÉα ± ÉRÂóMÉÉiÉÂ* {É® úºª É Ê½þ¥ÉÀ hÉ
<nÆùʱÉRÂóMÉ̈É --- ` º É́ÉÉÇÊhÉ ½þ´ÉÉ <¨ÉÉÊxÉ ¦ÉÚiÉÉxª ÉÉEòɶ ÉÉnäù́É º É̈ÉÖi{ÉtxiÉä ' <ÊiÉ * {É® úº¨ÉÉÊrù¥ÉÀ hÉÉä ¦ÉÚiÉÉxÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ
´ÉänùÉxiÉä¹ÉÖ ¨Éª ÉÉÇnùÉ * xÉxÉÖ ¦ÉÚiÉÉEòɶ ɺ ª ÉÉÊ{É ´Éɪ ´ÉÉÊnùGò¨ÉähÉ EòÉ® úhÉi´ÉÆ nù̶ÉiÉ̈ÉÂ* º Éiª ÉÆ nù̶ÉiÉ̈ÉÂ
* iÉlÉÉÊ{É ¨ÉÚ±ÉÉEò® úhɺ ª É ¥ÉÀ hÉÉä%{ÉÊ® úOɽþÉiÉÂ, +ÉEòɶ ÉÉnäù́Éäiª É́ÉvÉÉ® úhÉÆ º É́ÉÉÇhÉÒÊiÉ SÉ ¦ÉÚiÉẾɶ Éä¹ÉhÉÆ xÉÉxÉÖEÚò± ÉÆ º ª ÉÉiÉÂ* iÉlÉÉ
` +ÉEòɶ ÉÆ |Éiª ɺ iÉÆ ª ÉÎxiÉ ' <ÊiÉ ¥ÉÀ ʱ ÉR óMÉ̈ÉÂ
, ` +ÉEòɶ ÉÉä Á ä́É¦èª ÉÉä Vª Éɪ ÉÉxÉÉEòɶ É& {É® úɪ ÉhÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉ
Vª Éɪ ɺ i´É{É® úɪ ÉhÉi´Éä * Vª Éɪ ɺ i´ÉÆ Á xÉÉ{ÉäÊIÉEÆò {É® ú̈ÉÉi¨Éxª Éä́ÉèEòκ ¨ÉzÉÉ̈xÉÉiÉ̈ÉÂ--- ` Vª Éɪ ÉÉx{ÉÞÊlÉ́ª ÉÉ
Vª Éɪ ÉÉxÉxiÉÊ® úIÉÉVVª Éɪ ÉÉÎxnù́ÉÉä Vª Éɪ ÉÉxÉ䦪 ÉÉä ± ÉÉäEò䦪 É& ' <ÊiÉ * iÉlÉÉ {É® úɪ ÉhÉi´É̈ÉÊ{É {É® ú̈ÉEòÉ® úhÉi´ÉÉi{É® ú̈ÉÉi¨Éxª Éä́É
={É{ÉzÉiÉ® Æú¦É́ÉÊiÉ * ¸ÉÖÊiÉ SÉ--- ` ẾÉYÉÉxÉ̈ÉÉxÉxnÆù¥ÉÀ ® úÉÊiÉnùÉiÇÉÖ& {É® úɪ ÉhÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ * +Ê{É SÉÉxiÉ́Ék´ÉnùÉä¹ÉähÉ
¶ Éɱ ÉÉ́Éiª ɺ ª É {ÉIÉÆ ÊxÉÎxnùi´ÉÉ, +xÉxiÉÆ ËEòÊSÉuùCiÉÖEòɨÉäxÉ VÉè́Éʱ ÉxÉÉEòɶ É& {ÉÊ® úMÉÞ½þÒiÉ&; iÉÆ SÉÉEòɶ É̈ÉÖnÂùMÉÒlÉä
º ÉÆ{ÉÉtÉä{ɺ Éƽþ®úÊiÉ--- ` º É B¹É {É® úÉä́É® úÒªÉÉxÉÖnÂùMÉÒlÉ& º É B¹ÉÉä%xÉxiÉ& ' <ÊiÉ * iÉSSÉÉxÉxiª ÉÆ ¥ÉÀ ʱ ÉRÂóMÉ̈ÉÂ* ª Éi{ÉÖxɯûHÆò
¦ÉÚiÉÉEòɶ ÉÆ |Éʺ ÉÊrù¤É± ÉäxÉ |ÉlÉ̈ÉiÉ® Æú|ÉiÉÒªÉiÉ <ÊiÉ, +jÉ ¥ÉÚ̈É& --- |ÉlÉ̈ÉiÉ® Æú|ÉiÉÒiÉ̈ÉÊ{É iÉuùÉCª ɶ Éä¹ÉMÉiÉÉx¥ÉÀ MÉÖhÉÉxoù¹]ÂṍÉÉ xÉ
{ÉÊ® úMÉÞÁ iÉä * nù̶ÉiÉ SÉ ¥ÉÀ hª É{ª ÉÉEòɶ ɶ ɤ nù& ` +ÉEòɶ ÉÉä ½þ´ÉèxÉÉ̈É xÉÉ̈É°ü{ɪ ÉÉäÌxÉ́ÉÇʽþiÉÉ ' <iª ÉÉnùÉè*
iÉlÉÉEòɶ É{ɪ ÉÉǪÉ́ÉÉÊSÉxÉÉ̈ÉÊ{É ¥ÉÀ ÊhÉ |ɪ ÉÉäMÉÉä où¶ª ÉiÉä--- ` @ñSÉÉä +IÉ® úä {É® ú̈Éä ´ª ÉÉä̈Éxɪ Éκ ¨Éxnäù́ÉÉ +ÊvÉ ẾÉ·Éä ÊxɹÉänùÖ& ' `
º Éè¹ÉÉ ¦ÉÉMÉḈÉÒ´ÉɯûhÉÒẾÉtÉ {É® ú̈Éä ´ª ÉÉä̈Éx|ÉÊiÉι`öiÉÉ ' ` $ EÆò ¥ÉÀ JÉÆ ¥ÉÀ ' ` JÉÆ {ÉÖ® úÉhÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉè́É̈ ÉÉnùÉè*
´ÉÉCª ÉÉä{ÉGò¨Éä%Ê{É ´ÉiÉÇ̈ÉÉxɺ ª ÉÉEòɶ ɶ ɤ nùºª É ´ÉÉCª ɶ Éä¹É́ɶ ÉÉtÖHòÉ ¥ÉÀ Ếɹɪ Éi´ÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉÉ * ` +ÎMxÉ® úvÉÒiÉä%xÉÖ́ÉÉEò¨ÉÂ' <ÊiÉ Ê½þ
´ÉÉCª ÉÉä{ÉGò¨ÉMÉiÉÉä%{ª ÉÎMxɶ ɤ nùÉä ¨ÉÉhÉ́ÉEòẾɹɪ ÉÉä où¶ª ÉiÉä * iɺ ¨ÉÉnùÉEòɶ ɶ ɤ nÆù¥ÉÀ ÊäiÉ Êº Érù̈ÉÂ**

+iÉ B´É |ÉÉhÉ& ** 1.1.23 **

|ÉÉhÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.1.23 **

=nÂùMÉÒlÉä--- ` |ɺ iÉÉäiɪ ÉÉÇnäù́ÉiÉÉ |ɺ iÉÉ́É̈Éx´Éɪ ÉkÉÉ ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É ¸ÉÚªÉiÉä--- ` EòiÉ̈ÉÉ º ÉÉ näù́ÉiÉäÊiÉ, |ÉÉhÉ <ÊiÉ ½þÉä́ÉÉSÉ,
º É́ÉÉÇÊhÉ ½þ´ÉÉ <¨ÉÉÊxÉ ¦ÉÚiÉÉÊxÉ |ÉÉhÉ̈Éä́ÉÉʦɺ ÉÆẾɶ ÉÎxiÉ, |ÉÉhÉ̈ɦª ÉÖÎVVɽþiÉä, º Éè¹ÉÉ näù́ÉiÉÉ |ɺ iÉÉ́É̈Éx´Éɪ ÉkÉÉ ' <ÊiÉ * iÉjÉ
º Éƶ ɪ ÉÊxÉhÉǪÉÉè{ÉÚ́ÉḈÉnäù́É pù¹]ṍª ÉÉè* ` |ÉÉhɤ ÉxvÉxÉÄÂʽþº ÉÉä̈ª É ¨ÉxÉ& ' ` |ÉÉhɺ ª É |ÉÉhÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉè́É̈ ÉÉnùÉè¥ÉÀ Ếɹɪ É&
|ÉÉhɶ ɤ nùÉä où¶ª ÉiÉä; ´Éɪ ÉÖẾÉEòÉ® úä iÉÖ |Éʺ ÉrùiÉ® úÉä ± ÉÉäEò´ÉänùªÉÉä&; +iÉ <½þ|ÉÉhɶ ɤ näùxÉ EòiÉ® úºª ÉÉä{ÉÉnùÉxÉÆ ª ÉÖHòÊ̈ÉÊiÉ ¦É́ÉÊiÉ
º Éƶ ɪ É& * ËEò {ÉÖxÉ® újÉ ª ÉÖHò¨ÉÂ? ´Éɪ ÉÖẾÉEòÉ® úºª É {É\SÉ́ÉÞkÉä& |ÉÉhɺ ª ÉÉä{ÉÉnùÉxÉÆ ª ÉÖHò¨ÉÂ* iÉjÉ Ê½þ|Éʺ ÉrùiÉ® ú& |ÉÉhɶ ɤ nù
<iª É́ÉÉäSÉÉ̈É * xÉxÉÖ {ÉÚ́ÉḈÉÊnù½þÉÊ{É iÉα ± ÉRÂóMÉÉnÂù¥ÉÀ hÉ B´É OɽþhÉÆ ª ÉÖHò¨ÉÂ* <½þÉÊ{É Ê½þ´ÉÉCª ɶ Éä¹Éä ¦ÉÚiÉÉxÉÉÆ º ÉǼÉä¶ ÉxÉÉänÂùMÉ̈ÉxÉÆ
{ÉÉ® ú̈Éä·É® ÆúEò¨ÉÇ|ÉiÉÒªÉiÉä * xÉ, ¨ÉÖJª Éä%Ê{É |ÉÉhÉä ¦ÉÚiɺ ÉǼÉä¶ ÉxÉÉänÂùMÉ̈Éxɺ ª É nù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* B´ÉÆ Á É̈xÉɪ ÉiÉä--- ` ª ÉnùÉ ´Éè{ÉÖ¯û¹É&
º ´ÉÊ{ÉÊiÉ |ÉÉhÉÆ iÉ̽þ´ÉÉMÉ{ª ÉäÊiÉ |ÉÉhÉÆ SÉIÉÖ& |ÉÉhÉÆ ¸ÉÉäjÉÆ |ÉÉhÉÆ ¨ÉxÉ&, º É ª ÉnùÉ |ɤ ÉÖvª ÉiÉä |ÉÉhÉÉnäù́ÉÉÊvÉ {ÉÖxÉVÉÉǪÉxiÉä ' <ÊiÉ *
|Éiª ÉIÉÆ SÉèiÉiÉÂ--- º ´ÉÉ{ÉEòɱ Éä |ÉÉhÉ́ÉÞkÉÉ́É{ÉÊ® ú±ÉÖ{ª É̈ÉÉxÉɪ ÉÉÊ̈ÉÎxpùªÉ́ÉÞkɪ É& {ÉÊ® ú±ÉÖ{ª ÉxiÉä, |ɤ ÉÉävÉEòɱ Éä SÉ {ÉÖxÉ& |ÉÉnÖù¦ÉḈÉxiÉÒÊiÉ *
<ÎxpùªÉº ÉÉ® úi´ÉÉSSÉ ¦ÉÚiÉÉxÉÉ̈ÉẾɯûrùÉä ¨ÉÖJª Éä |ÉÉhÉä%Ê{É ¦ÉÚiɺ ÉǼÉä¶ ÉxÉÉänÂùMÉ̈ÉxÉ́ÉÉnùÒ´ÉÉCª ɶ Éä¹É& * +Ê{É SÉÉÊnùiª ÉÉä%zÉÆ
SÉÉänÂùMÉÒlÉ|ÉÊiɽþÉ® úªÉÉänæù́ÉiÉä |ɺ iÉÉ́Énäù́ÉiÉɪ ÉÉ& |ÉÉhɺ ª ÉÉxÉxiÉ® ÆúÊxÉÌnù¶ª ÉiÉä; xÉ SÉ iɪ ÉÉä¥ÉÇÀ i´É̈Éκ iÉ; iÉiº ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉSSÉ |ÉÉhɺ ª ÉÉÊ{É
xÉ ¥ÉÀ i´ÉÊ̈Éiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

º ÉÚjÉEòÉ® ú+ɽþ--- +iÉ B´É |ÉÉhÉ& <ÊiÉ * iÉα ± ÉRÂóMÉÉÊnùÊiÉ {ÉÚ́ɺÇÉÚjÉä ÊxÉÌnù¹]ṏÉÂ* +iÉ B´É iÉα ± ÉRÂóMÉÉi|ÉÉhɶ ɤ nù̈ÉÊ{É {É® Æú
¥ÉÀ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ * |ÉÉhɺ ª ÉÉÊ{É Ê½þ¥ÉÀ ʱ ÉRÂóMɺ ÉƤÉxvÉ& ¸ÉÚªÉiÉä--- ` º É́ÉÉÇÊhÉ ½þ´ÉÉ <¨ÉÉÊxÉ ¦ÉÚiÉÉÊxÉ |ÉÉhÉ̈Éä́ÉÉʦɺ ÉÆẾɶ ÉÎxiÉ
|ÉÉhÉ̈ɦª ÉÖÎVVɽþiÉä ' <ÊiÉ * |ÉÉhÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉèº É́Éæ¹ÉÉÆ ¦ÉÚiÉÉxÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkÉ|ɱ ɪ ÉÉ́ÉÖSª É̈ÉÉxÉÉè|ÉÉhɺ ª É ¥ÉÀ iÉÉÆ MÉ̈ɪ ÉiÉ& * xÉxÉÚHÆò
¨ÉÖJª É|ÉÉhÉ{ÉÊ® úOɽäþ%Ê{É º ÉǼÉä¶ ÉxÉÉänÂùMÉ̈ÉxÉnù¶ÉÇxÉ̈ÉẾɯûrù̈ÉÂ, º ´ÉÉ{É|ɤ ÉÉävɪ ÉÉänùǶ ÉÇxÉÉÊnùÊiÉ * +jÉÉäSª ÉiÉä---
º ´ÉÉ{É|ɤ ÉÉävɪ ÉÉäÊ® úÎxpùªÉÉhÉÉ̈Éä́É Eäò´É± ÉÉxÉÉÆ |ÉÉhÉɸɪ ÉÆ º ÉǼÉä¶ ÉxÉÉänÂùMÉ̈ÉxÉÆ où¶ª ÉiÉä, xÉ º É́Éæ¹ÉÉÆ ¦ÉÚiÉÉxÉÉ̈ÉÂ; <½þiÉÖ º ÉäÎxpùªÉÉhÉÉÆ
º ɶ É® úÒ®úÉhÉÉÆ SÉ VÉÒ́ÉÉẾɹ]õÉxÉÉÆ ¦ÉÚiÉÉxÉÉ̈ÉÂ, ` º É́ÉÉÇÊhÉ ½þ´ÉÉ <¨ÉÉÊxÉ ¦ÉÚiÉÉÊxÉ ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä& * ª ÉnùÉÊ{É ¦ÉÚiɸÉÖÊiÉ̈ÉǽþɦÉÚiÉẾɹɪ ÉÉ
{ÉÊ® úMÉÞÁ iÉä, iÉnùÉÊ{É ¥ÉÀ ʱ ÉRÂóMÉi´É̈ÉẾɯûrù̈ÉÂ* xÉxÉÖ º ɽþÉÊ{É Ếɹɪ ÉèÊ® úÎxpùªÉÉhÉÉÆ º ´ÉÉ{É|ɤ ÉÉävɪ ÉÉä& |ÉÉhÉä%{ª ɪ ÉÆ |ÉÉhÉÉSSÉ |ɦÉ́ÉÆ
¸ÉÞhÉÖ̈É&--- ` ª ÉnùÉ º ÉÖ{iÉ& º ´É{xÉÆ xÉ EÆòSÉxÉ {ɶ ª Éiª ÉlÉÉκ ¨Éx|ÉÉhÉ B´ÉèEòvÉÉ ¦É́ÉÊiÉ iÉnèùxÉÆ ´ÉÉCº É́ÉêxÉÉÇ̈ÉʦÉ& º ɽþÉ{ª ÉäÊiÉ ' <ÊiÉ *
iÉjÉÉÊ{É iÉα ± ÉRÂóMÉÉi|ÉÉhɶ ɤ nÆù¥ÉÀ ä́É * ª Éi{ÉÖxɯûHò¨ÉzÉÉÊnùiª ɺ ÉÆÊxÉvÉÉxÉÉi|ÉÉhɺ ª ÉÉ¥ÉÀ i´ÉÊ̈ÉÊiÉ, iÉnùªÉÖHò¨ÉÂ; ´ÉÉCª ɶ Éä¹É¤É± ÉäxÉ
|ÉÉhɶ ɤ nùºª É ¥ÉÀ Ếɹɪ ÉiÉɪ ÉÉÆ |ÉiÉÒªÉ̈ÉÉxÉɪ ÉÉÆ º ÉÆÊxÉvÉÉxɺ ª ÉÉËEòÊSÉiEò® úi´ÉÉiÉÂ* ª Éi{ÉÖxÉ& |ÉÉhɶ ɤ nùºª É {É\SÉ́ÉÞkÉÉè
|Éʺ ÉrùiÉ® úi´É̈ÉÂ, iÉnùÉEòɶ ɶ ɤ nùºª Éä́É |ÉÊiÉẾÉvÉäª É̈ÉÂ* iɺ ¨ÉÉÎiº ÉrÆù|ɺ iÉÉ́Énäù́ÉiÉɪ ÉÉ& |ÉÉhɺ ª É ¥ÉÀ i´É̈ÉÂ**

+jÉ EäòÊSÉnÖùnùɽþ®úÎxiÉ--- ` |ÉÉhɺ ª É |ÉÉhÉ̈ÉÂ' ` |ÉÉhɤ ÉxvÉxÉÆ Ê½þº ÉÉä̈ª É ¨ÉxÉ& ' <ÊiÉ SÉ * iÉnùªÉÖHò¨ÉÂ; ¶ ɤ nù¦ÉänùÉi|ÉEò® úhÉÉSSÉ
º Éƶ ɪ ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä& * ª ÉlÉÉ Ê{ÉiÉÖ& Ê{ÉiÉäÊiÉ |ɪ ÉÉäMÉä, +xª É& Ê{ÉiÉÉ ¹É¹`öÒÊxÉÌnù¹]õÉiÉÂ, |ÉlÉ̈ÉÉÊxÉÌnù¹]õ&, Ê{ÉiÉÖ& Ê{ÉiÉÉ <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä;
iÉuùiÉÂ` |ÉÉhɺ ª É |ÉÉhÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ ¶ ɤ nù¦ÉänùÉi|Éʺ ÉrùÉi|ÉÉhÉÉiÉÂ+xª É& |ÉÉhɺ ª É |ÉÉhÉ <ÊiÉ ÊxÉ SÉÒªÉiÉä * xÉ Ê½þº É B´É iɺ ª ÉäÊiÉ
¦ÉänùÊxÉnæù¶ÉɽþÉæ¦É́ÉÊiÉ * ª ɺ ª É SÉ |ÉEò® úhÉä ª ÉÉä ÊxÉÌnù¶ª ÉiÉä xÉÉ̈ÉÉxiÉ® úähÉÉÊ{É º É B´É iÉjÉ |ÉEò® úhÉÒÊxÉÌnù¹]õ<ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä; ª ÉlÉÉ
Vª ÉÉäÊiɹ]õÉä̈ÉÉÊvÉEòÉ® úä ` ´Éº ÉxiÉä ´Éº ÉxiÉä Vª ÉÉäÊiɹÉÉ ª ÉVÉäiÉ ' <iª ÉjÉ Vª ÉÉäÊiÉ&¶ ɤ nùÉä Vª ÉÉäÊiɹ]õÉä̈ÉẾɹɪ ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ, iÉlÉÉ {É® úºª É
¥ÉÀ hÉ& |ÉEò® úhÉä ` |ÉÉhɤ ÉxvÉxÉÆ Ê½þº ÉÉä̈ª É ¨ÉxÉ& ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉ& |ÉÉhɶ ɤ nùÉä ´Éɪ ÉÖẾÉEòÉ® ú̈ÉÉjÉÆ EòlÉ̈É́ÉMÉ̈ɪ ÉäiÉÂ* +iÉ&
º Éƶ ɪ ÉÉẾɹɪ Éi´ÉÉzÉèiÉnÖùnùɽþ®úhÉÆ ª ÉÖHò¨ÉÂ* |ɺ iÉÉ́Énäù́ÉiÉɪ ÉÉÆ iÉÖ |ÉÉhÉä º Éƶ ɪ É{ÉÚ́É{ÇÉIÉÊxÉhÉǪÉÉ ={É{ÉÉÊnùiÉÉ& **

Vª ÉÉäÊiÉ SÉ® úhÉÉʦÉvÉÉxÉÉiÉÂ** 1.1.24 **

Vª ÉÉäÊiÉ SÉ® úhÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.1.24 **

<nù̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ--- ` +lÉ ª ÉnùiÉ& {É® úÉä Ênù́ÉÉä Vª ÉÉäÊiÉnùÔ{ª ÉiÉä ẾÉ·ÉiÉ& {ÉÞ¹`äö¹ÉÖ º É́ÉÇiÉ& {ÉÞ¹`äö¹́ÉxÉÖkÉ̈Éä¹ÉÚkÉ̈Éä¹ÉÖ ± ÉÉäEòäίÉnÆù´ÉÉ́É
iÉtÊnùnù̈Éκ ¨ÉzÉxiÉ& {ÉÖ¯û¹Éä Vª ÉÉäÊiÉ& ' <ÊiÉ * iÉjÉ º Éƶ ɪ É&-- ÊEòÊ̈ɽþVª ÉÉäÊiÉ&¶ ɤ näùxÉÉÊnùiª ÉÉÊnùEÆò Vª ÉÉäÊiÉ® úʦÉvÉÒªÉiÉä, ËEò ´ÉÉ
{É® ú+Éi¨ÉÉ ? <ÊiÉ * +lÉÉÇxiÉ® úẾɹɪ ɺ ª ÉÉÊ{É |ÉÉhɶ ɤ nùºª É iÉα ± ÉRÂóMÉÉnÂù¥ÉÀ Ếɹɪ Éi´É̈ÉÖHò¨ÉÂ* <½þiÉÖ iÉα ± ÉRÂóMÉ̈Éä́ÉÉκ iÉ
xÉɺ iÉÒÊiÉ ẾÉSÉɪ ÉÇiÉä * ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ? +ÉÊnùiª ÉÉÊnùEò¨Éä́É Vª ÉÉäÊiÉ&¶ ɤ näùxÉ {ÉÊ® úMÉÞÁ iÉ <ÊiÉ * EÖòiÉ& ? |Éʺ Éräù& * iÉ̈ÉÉä
Vª ÉÉäÊiÉÊ® úÊiÉ ½þÒ̈ÉÉè¶ É¤ nùÉè{É® úº{É® ú|ÉÊiÉuùÎxuùẾɹɪ ÉÉè|Éʺ ÉrùÉè* SÉIÉÖ́ÉÞ kÇÉäÌxÉ® úÉävÉEÆò ¶ ÉÉ́ÉÇ®úÉÊnùEÆò iÉ̈É =Sª ÉiÉä * iɺ ª ÉÉ
B´ÉÉxÉÖOÉɽþEò¨ÉÉÊnùiª ÉÉÊnùEÆò Vª ÉÉäÊiÉ& * iÉlÉÉ ` nùÒ{ª ÉiÉä ' <iÉÒªÉ̈ÉÊ{É ¸ÉÖÊiÉ® úÉÊnùiª ÉÉÊnùẾɹɪ ÉÉ |Éʺ ÉrùÉ * xÉ Ê½þ°ü{ÉÉÊnù½þÒxÉÆ
¥ÉÀ nùÒ{ª ÉiÉ <ÊiÉ ¨ÉÖJª ÉÉÆ ¸ÉÖÊiÉ̈ɽÇþÊiÉ * tÖ̈ɪ ÉÉÇnùi´É¸ÉÖiÉä SÉ * xÉ Ê½þSÉ® úÉSÉ® ú¤ÉÒVɺ ª É ¥ÉÀ hÉ& º É́ÉÉÇi¨ÉEòº ª É tÉè̈ɪÇÉÉÇnùÉ
ª ÉÖHòÉ; Eòɪ ÉǺª É iÉÖ Vª ÉÉäÊiɶ É& {ÉÊ® úÎSUôzɺ ª É tÉè̈ɪÇÉÉÇnùÉ º ª ÉÉiÉÂ* ` {É® úÉä Ênù́ÉÉä Vª ÉÉäÊiÉ& ' <ÊiÉ SÉ ¥ÉÉÀ hÉ̈ÉÂ* xÉxÉÖ
Eòɪ ÉǺª ÉÉÊ{É Vª ÉÉäÊiɹÉ& º É́ÉÇjÉ MÉ̈ª É̈ÉÉxÉi´ÉÉnÂùtÖ̈ɪ ÉÉÇnùÉ́Ék´É̈ɺ É̈É\Vɺ É̈ÉÂ; +º iÉÖ iÉÁ ÇÊjÉ́ÉÞiEÞòiÉÆ iÉäVÉ& |ÉlÉ̈ÉVÉ̈ÉÂ; xÉ,
+ÊjÉ́ÉÞiEÞòiɺ ª É iÉäVɺ É& |ɪ ÉÉäVÉxÉɦÉÉ́ÉÉÊnùÊiÉ * <nù̈Éä́É |ɪ ÉÉäVÉxÉÆ ª ÉnÖù{Éɺ ª Éi´ÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ;
|ɪ ÉÉäVÉxÉÉxiÉ® ú|ɪ ÉÖHòº ª Éè́ÉÉÊnùiª ÉÉnäù̄û{Éɺ ª Éi´Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂ, ` iÉɺ ÉÉÆ ÊjÉ́ÉÞiÉÆ ÊjÉ́ÉÞiÉ̈ÉäEòèEòÉÆ Eò® ú́ÉÉÊhÉ ' <ÊiÉ SÉÉẾɶ Éä¹É¸ÉiÖ Éä& * xÉ
SÉÉÊjÉ́ÉÞiEÞòiɺ ª ÉÉÊ{É iÉäVɺ ÉÉä tÖ̈ɪ ÉÉÇnùi´ÉÆ |Éʺ Érù̈ÉÂ* +º iÉÖ iÉ̽þÊjÉ́ÉÞiEÞòiÉ̈Éä́É iÉkÉäVÉÉä Vª ÉÉäÊiÉ&¶ ɤ nù̈ÉÂ* xÉxÉÚHò¨É́ÉÉÇMÉÊ{É
Ênù́ÉÉä%´ÉMÉ̈ª ÉiÉä%Mxª ÉÉÊnùEÆò Vª ÉÉäÊiÉÊ® úÊiÉ; xÉè¹É nùÉä¹É&; º É́ÉÇjÉÉÊ{É MÉ̈ª É̈ÉÉxɺ ª É Vª ÉÉäÊiɹÉ& ` {É® úÉä Ênù́É& ' <iª ÉÖ{Éɺ ÉxÉÉlÉÇ&
|Énäù¶ÉẾɶ Éä¹É{ÉÊ® úOɽþÉäxÉ Ếɯûvª ÉiÉä * xÉ iÉÖ Êxɹ|Énäù¶Éº ª ÉÉÊ{É ¥ÉÀ hÉ& |Énäù¶ÉẾɶ Éä¹ÉEò± {ÉxÉÉ ¦ÉÉÊMÉxÉÒ* ` º É́ÉÇiÉ&
{ÉÞ¹`äö¹́ÉxÉÖkÉ̈Éä¹ÉÚkÉ̈Éä¹ÉÖ ± ÉÉäEòä¹ÉÖ ' <ÊiÉ SÉÉvÉÉ® ú¤É½Öþi´É¸ÉÖÊiÉ& Eòɪ Éæ Vª ÉÉäÊiɹªÉÖ{É{ÉtiÉäiÉ® úÉ̈ ÉÂ* ` <nÆù´ÉÉ́É iÉtÊnùnù̈Éκ ¨ÉzÉxiÉ&
{ÉÖ¯û¹Éä Vª ÉÉäÊiÉ& ' <ÊiÉ SÉ EòÉèIÉäª Éä Vª ÉÉäÊiÉÊ¹É {É® ÆúVª ÉÉäÊiÉ® úvª ɺ ª É̈ÉÉxÉÆ où¶ª ÉiÉä * º ÉÉ°ü{ª ÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉ SÉÉvª Éɺ ÉÉ ¦É́ÉÎxiÉ--- ª ÉlÉÉ `
iɺ ª É ¦ÉÚÊ® úÊiÉ Ê¶ É® úBEÄòÂʽþʶ É® úBEò¨ÉäiÉnùIÉ® ú̈ÉÂ' <ÊiÉ * EòÉèIÉäª Éº ª É iÉÖ Vª ÉÉäÊiɹÉ& |Éʺ Érù̈É¥ÉÀ i´É̈ÉÂ* ` iɺ ª Éè¹ÉÉ oùι]õ& '
` iɺ ª Éè¹ÉÉ ¸ÉÖÊiÉ& ' <ÊiÉ SÉÉè¹hª ÉPÉÉä¹ÉẾÉʶ ɹ]õi´Éº ª É ¸É́ÉhÉÉiÉÂ* ` iÉnäùiÉqÞ
ù¹]ÆõSÉ ¸ÉÖiÉÆ SÉäiª ÉÖ{Éɺ ÉÒiÉ ' <ÊiÉ SÉ ¸ÉÖiÉä& * `
SÉIÉÖ¹ªÉ SÉ ¸ÉÖiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ ª É B´ÉÆ ´Éänù' <ÊiÉ SÉɱ {É¡ ò± ɸÉ́ÉhÉÉnù¥ÉÀ i´É̈ÉÂ* ¨É½þiÉä ʽþ¡ ò± Éɪ É ¥ÉÀ Éä{Éɺ ÉxÉÊ̈ɹªÉiÉä * xÉ
SÉÉxª ÉnùÊ{É ËEòÊSÉiº ´É́ÉÉCª Éä |ÉÉhÉÉEòɶ É́ÉVVª ÉÉäÊiɹÉÉä%κ iÉ ¥ÉÀ i´Éʱ ÉRÂóMÉ̈ÉÂ* xÉ SÉ {ÉÚ́ÉÇκ¨ÉzÉÊ{É ´ÉÉCª Éä ¥ÉÀ ÊxÉÌnù¹]ṏÉκ iÉ, `
MÉɪ ÉjÉÒ´ÉÉ <nÄùº É́ÉȦÉÚiÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ SUôxnùÉäÊxÉnæù¶ÉÉiÉÂ* +lÉÉÊ{É EòlÉÆÊSÉi{ÉÚ́ÉÇκ¨Éx´ÉÉCª Éä ¥ÉÀ ÊxÉÌnù¹]Æõº ª ÉÉiÉÂ, B´É̈ÉÊ{É xÉ
iɺ ª Éä½þ|Éiª ÉʦÉYÉÉxÉ̈Éκ iÉ * iÉjÉ Ê½þ` ÊjÉ{ÉÉnùºª ÉÉ̈ÉÞiÉÆ ÊnùẾÉ ' <ÊiÉ tÉè®úÊvÉEò® úhÉi´ÉäxÉ ¸ÉÚªÉiÉä; +jÉ {ÉÖxÉ& ` {É® úÉä Ênù́ÉÉä
Vª ÉÉäÊiÉ& ' <ÊiÉ tÉè̈ɪÇÉÉÇnùÉi´ÉäxÉ iɺ ¨ÉÉi|ÉÉEÞòiÉÆ Vª ÉÉäÊiÉÊ® ú½þOÉÉÁ Ê̈Éiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ̈É&--- Vª ÉÉäÊiÉÊ® ú½þ¥ÉÀ OÉÉÁ¨ÉÂ* EÖòiÉ& ? SÉ® úhÉÉʦÉvÉÉxÉÉiÉÂ, {ÉÉnùÉʦÉvÉÉxÉÉÊnùiª ÉlÉÇ& * {ÉÚ́ÉÇκ¨ÉÎx½þ´ÉÉCª Éä SÉiÉÖ¹{ÉÉnÂù¥ÉÀ
ÊxÉÌnù¹]ṏÉ-Â-- ` iÉÉ́ÉÉxɺ ª É ¨Éʽþ̈ÉÉ iÉiÉÉä Vª Éɪ ÉÉÄ SÉ {ÉÚ̄û¹É& * {ÉÉnùÉä%º ª É º É́ÉÉǦÉÚiÉÉÊxÉ ÊjÉ{ÉÉnùºª ÉÉ̈ÉÞiÉÆ ÊnùẾÉ ' <iª ÉxÉäxÉ
¨ÉxjÉähÉ * iÉjÉ ª ÉSSÉiÉÖ¹{ÉnùÉä ¥ÉÀ hÉκ jÉ{ÉÉnù̈ÉÞiÉÆ tÖº ÉƤÉÎxvÉ°ü{ÉÆ ÊxÉÌnù¹]ṏÉÂ, iÉnäù́Éä½þtÖº ÉƤÉxvÉÉÊzÉÌnù¹]õÊ̈ÉÊiÉ |Éiª ÉʦÉYÉɪ ÉiÉä *
iÉi{ÉÊ® úiª ÉVª É |ÉÉEÞòiÉÆ Vª ÉÉäÊiÉ& Eò± {ɪ ÉiÉ& |ÉEÞòiɽþÉxÉÉ|ÉEÞòiÉ|ÉÊGòª Éä |ɺ ÉVª Éäª ÉÉiÉÉ̈ÉÂ* xÉ Eäò´É± ÉÆ Vª ÉÉäÊiÉ́ÉÉÇCª É B´É
¥ÉÀ ÉxÉÖ́ÉÞÊkÉ&; {É® úºª ÉÉ̈ÉÊ{É Ê½þ¶ ÉÉÎhb÷± ª ÉẾÉtɪ ÉÉ̈ÉxÉÖ́ÉÌiɹªÉiÉä ¥ÉÀ *
iɺ ¨ÉÉÊnù½þVª ÉÉäÊiÉÊ® úÊiÉ ¥ÉÀ |ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª É̈ÉÂ* ª ÉkÉÚHò¨ÉÂ---` Vª ÉÉäÊiÉnùÔ{ª ÉiÉä ' <ÊiÉ SÉèiÉÉè¶ É¤ nùÉèEòɪ Éæ Vª ÉÉäÊiÉÊ¹É |Éʺ ÉrùÉẾÉÊiÉ,
xÉɪ ÉÆ nùÉä¹É&; |ÉEò® úhÉÉnÂù¥ÉÀ É́ÉMÉ̈Éä º Éiª Éxɪ ÉÉä& ¶ ɤ nùªÉÉä® úẾɶ Éä¹ÉEòi´ÉÉiÉÂ, nùÒ{ª É̈ÉÉxÉEòɪ ÉÇVª ÉÉäÊiɯû{ɱ ÉÊIÉiÉä ¥ÉÀ hª ÉÊ{É
|ɪ ÉÉäMɺ ɦ Æ É́ÉÉiÉÂ; ` ª ÉäxÉ º ÉÚªÉǺiÉ{ÉÊiÉ iÉäVɺ Éär ù& ' <ÊiÉ SÉ ¨ÉxjÉ́ÉhÉÉÇiÉÂ* ª ÉuùÉ, xÉɪ ÉÆ Vª ÉÉäÊiÉ&¶ ɤ nù SÉIÉÖ́ÉÞ kÇÉä® ú́äÉÉxÉÖOÉɽþEòä
iÉäVÉʺ É ´ÉiÉÇiÉä, +xª ÉjÉÉÊ{É |ɪ ÉÉäMÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ--- ` ´ÉÉSÉè́Éɪ ÉÆ Vª ÉÉäÊiɹÉɺ iÉä ' ` ¨ÉxÉÉä Vª ÉÉäÊiÉVÉÖ¹ÇÉiÉÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉ *
iɺ ¨ÉÉttiEòº ª ÉÊSÉnù́ɦÉɺ ÉEÆò iÉkÉVVª ÉÉäÊiÉ&¶ ɤ näùxÉÉʦÉvÉÒªÉiÉä * iÉlÉÉ º ÉÊiÉ ¥ÉÀ hÉÉä%Ê{É SÉèiÉxª É°ü{ɺ ª É
º É̈ɺ iÉVÉMÉnù́ɦÉɺ ɽäþiÉÖi´ÉÉnÖù{É{ÉzÉÉä Vª ÉÉäÊiÉ&¶ ɤ nù& * ` iÉ̈Éä́É ¦ÉÉxiÉ̈ÉxÉÖ¦ÉÉÊiÉ º É́ÉÈiɺ ª É ¦Éɺ ÉÉ º É́ÉÇÊ̈ÉnÆùẾɦÉÉÊiÉ ' ` iÉqäù́ÉÉ
Vª ÉÉäÊiɹÉÉÆ Vª ÉÉäÊiÉ® úɪ ÉÖ½þÉæ{Éɺ ÉiÉä%¨ÉÞiÉ̈ ÉÂ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É SÉ * ª Énù{ª ÉÖHÆò tÖ̈ɪ ÉÉÇnùi´ÉÆ º É́ÉÇMÉiɺ ª É ¥ÉÀ hÉÉä xÉÉä{É{ÉtiÉ <ÊiÉ,
+jÉÉäSª ÉiÉä---º É́ÉÇMÉiɺ ª ÉÉÊ{É ¥ÉÀ hÉ ={Éɺ ÉxÉÉlÉÇ& |Énäù¶ÉẾɶ Éä¹É{ÉÊ® úOɽþÉäxÉ Ếɯûvª ÉiÉä * xÉxÉÚHÆò Êxɹ|Énäù¶Éº ª É ¥ÉÀ hÉ&
|Énäù¶ÉẾɶ Éä¹ÉEò± {ÉxÉÉ xÉÉä{É{ÉtiÉ <ÊiÉ; xÉɪ ÉÆ nùÉä¹É&, Êxɹ|Énäù¶Éº ª ÉÉÊ{É ¥ÉÀ hÉ ={ÉÉÊvÉẾɶ Éä¹Éº ÉƤÉxvÉÉi|Énäù¶ÉẾɶ Éä¹ÉEò± {ÉxÉÉä{É{ÉkÉä& *
iÉlÉÉ Ê½þ---+ÉÊnùiª Éä, SÉIÉÖʹÉ, ¾þnùªÉä <ÊiÉ |Énäù¶ÉẾɶ Éä¹Éº ÉƤÉxvÉÒÊxÉ ¥ÉÀ hÉ& ={Éɺ ÉxÉÉÊxÉ ¸ÉÚªÉxiÉä * BiÉäxÉ ` ẾÉ·ÉiÉ& {ÉÞ¹`äö¹ÉÖ '
<iª ÉÉvÉÉ® ú¤É½Öþi´É̈ÉÖ{É{ÉÉÊnùiÉ̈ÉÂ* ª Énù{ª ÉäiÉnÖùHò¨ÉÂ+Éè¹hª ÉPÉÉä¹Éɦª ÉÉ̈ÉxÉÖÊ̈ÉiÉä EòÉèIÉäª Éä Eòɪ Éæ Vª ÉÉäÊiɹªÉvª ɺ ª É̈ÉÉxÉi´ÉÉi{É® ú̈ÉÊ{É Ênù́É&
Eòɪ ÉÇVª ÉÉäÊiÉ® ú́äÉäÊiÉ, iÉnù{ª ɪ ÉÖHò¨ÉÂ; {É® úºª ÉÉÊ{É ¥ÉÀ hÉÉä xÉÉ̈ÉÉÊnù|ÉiÉÒEòi´É́ÉiEòÉèIÉäª ÉVª ÉÉäÊiɹ|ÉiÉÒEòi´ÉÉä{É{ÉkÉä& * ` où¹]ÆõSÉ ¸ÉÖiÉÆ
SÉäiª ÉÖ{Éɺ ÉÒiÉ ' <ÊiÉ iÉÖ |ÉiÉÒEòuùÉ® úEÆò où¹]õi´ÉÆ ¸ÉÖiÉi´ÉÆ SÉ ¦ÉẾɹªÉÊiÉ * ª Énù{ª ÉÖHò¨É± {É¡ ò± ɸÉ́ÉhÉÉSSÉ xÉ ¥ÉÀ ÊäiÉ, iÉnùxÉÖ{É{ÉzÉ̈ÉÂ;
xÉ Ê½þ<ª ÉiÉä ¡ ò± Éɪ É ¥ÉÀ ɸɪ ÉhÉÒªÉ̈ÉÂ, <ª ÉiÉä xÉ <ÊiÉ Êxɪ É̈Éä ½äþiÉÖ® úκiÉ * ª ÉjÉ Ê½þÊxÉ® úºiɺ É́ÉÇẾɶ Éä¹Éº ÉƤÉxvÉÆ {É® Æú
¥ÉÀ Éi¨Éi´ÉäxÉÉä{ÉÊnù¶ª ÉiÉä, iÉjÉèEò°ü{É̈Éä́É ¡ ò± ÉÆ ¨ÉÉäIÉ <iª É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä * ª ÉjÉ iÉÖ MÉÖhÉẾɶ Éä¹Éº ÉƤÉxvÉÆ |ÉiÉÒEòẾɶ Éä¹Éº ÉƤÉxvÉÆ ´ÉÉ
¥ÉÀ Éä{ÉÊnù¶ª ÉiÉä, iÉjÉ º Éƺ ÉÉ® úMÉÉäSÉ® úÉhª Éä́ÉÉäSSÉÉ́ÉSÉÉÊxÉ ¡ ò± ÉÉÊxÉ où¶ª ÉxiÉä--- ` +zÉÉnùÉä ´Éº ÉÖnùÉxÉÉä ẾÉxnùiÉä ´Éº ÉÖ ª É B´ÉÆ ´Éänù'
<iª ÉÉtɺ ÉÖ ¸ÉÖÊiɹÉÖ * ª ÉtÊ{É xÉ º ´É́ÉÉCª Éä ËEòÊSÉVVª ÉÉäÊiɹÉÉä ¥ÉÀ i´Éʱ ÉRÂóMÉ̈Éκ iÉ, iÉlÉÉÊ{É {ÉÚ́ÉÇκ¨Éx´ÉÉCª Éä où¶ª É̈ÉÉxÉÆ OɽþÒiÉ́ª ÉÆ
¦É́ÉÊiÉ * iÉnÖùHÆò º ÉÚjÉEòÉ® úähÉ--Vª ÉÉäÊiÉ SÉ® úhÉÉʦÉvÉÉxÉÉÊnùÊiÉ * EòlÉÆ {ÉÖxÉ́ÉÉÇCª ÉÉxiÉ® úMÉiÉäxÉ ¥ÉÀ º ÉÆÊxÉvÉÉxÉäxÉ Vª ÉÉäÊiÉ&¸ÉÖÊiÉ&
º ´ÉẾɹɪ ÉÉiɶ ÉCª ÉÉ |ÉSª ÉÉ́ÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ? xÉè¹É nùÉä¹É&, ` +lÉ ª ÉnùiÉ& {É® úÉä Ênù́ÉÉä Vª ÉÉäÊiÉ& ' <ÊiÉ |ÉlÉ̈ÉiÉ® ú{ÉÊ`öiÉäxÉ ª ÉSUô¤ näùxÉ
º É́ÉÇxÉÉ̈xÉÉ tÖº ÉƤÉxvÉÉi|Éiª ÉʦÉYÉɪ É̈ÉÉxÉä {ÉÚ́ÉḈÉÉCª ÉÊxÉÌnù¹]äõ¥ÉÀ ÊhÉ º ´Éº ÉÉ̈Élª ÉæxÉ {É® úÉ̈ ÉÞ¹]äõº Éiª ÉlÉÉÇVVª ÉÉäÊiÉ&¶ ɤ nùºª ÉÉÊ{É
¥ÉÀ Ếɹɪ Éi´ÉÉä{É{ÉkÉä& * iɺ ¨ÉÉÊnù½þVª ÉÉäÊiÉÊ® úÊiÉ ¥ÉÀ |ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª É̈ÉÂ**

UôxnùÉä%ʦÉvÉÉxÉÉzÉäÊiÉ SÉäzÉ iÉlÉÉ SÉäiÉÉä%{ÉÇhÉÊxÉMÉnùÉkÉlÉÉ Ê½þnù¶ÉÇxÉ̈ÉÂ**

1.1.25 **
** 1.1.25 **

+lÉ ª ÉnÖùHÆò {ÉÚ́ÉÇκ¨ÉzÉÊ{É ´ÉÉCª Éä xÉ ¥ÉÀ ÉʦÉʽþiÉ̈Éκ iÉ, ` MÉɪ ÉjÉÒ´ÉÉ <nÄùº É́ÉȦÉÚiÉÆ ª ÉÊnùnÆùËEòSÉ ' <ÊiÉ MÉɪ Éjª ÉÉJª ɺ ª É
SUôxnùºÉÉä%ʦÉʽþiÉi´ÉÉÊnùÊiÉ; iÉi{ÉÊ® ú½þiÉḈª É̈ÉÂ* EòlÉÆ {ÉÖxɶ UôxnùÉäʦÉvÉÉxÉÉzÉ ¥ÉÀ ÉʦÉʽþiÉÊ̈ÉÊiÉ ¶ ÉCª Éi Éä ´ÉCiÉÖ̈ÉÂ? ª ÉÉ́ÉiÉÉ `
iÉÉ́ÉÉxɺ ª É ¨Éʽþ̈ÉÉ ' <iª Éäiɺ ª ÉÉ̈ÉÞÊSÉ SÉiÉÖ¹{ÉÉnÂù¥ÉÀ nù̶ÉiÉ̈ÉÂ* xÉèiÉnùκiÉ * ` MÉɪ ÉjÉÒ´ÉÉ <nÄùº É́ÉÇ̈ÉÂ' <ÊiÉ
MÉɪ ÉjÉÒ̈ÉÖ{ÉGò¨ª É, iÉÉ̈Éä́É ¦ÉÚiÉ{ÉÞÊlÉ́ÉÒ¶ É® úÒ®ú¾þnùªÉ́ÉÉC|ÉÉhÉ|ɦÉänù́èª ÉÉÇJª Éɪ É, ` º Éè¹ÉÉ SÉiÉÖ¹{ÉnùÉ ¹ÉbÂ÷ẾÉvÉÉ MÉɪ ÉjÉÒ
iÉnäùiÉoùSÉɦª ÉxÉÚHÆò iÉÉ́ÉÉxɺ ª É ¨Éʽþ̈ÉÉ ' <ÊiÉ iɺ ª ÉÉ̈Éä́É ´ª ÉÉJª ÉÉiÉ°ü{Éɪ ÉÉÆ MÉɪ Éjª ÉÉ̈ÉÖnùɾþiÉÉä ¨ÉxjÉ& EòlÉ̈ÉEòº ¨ÉÉnÂù¥ÉÀ
SÉiÉÖ¹{ÉÉnùʦÉnùvª ÉÉiÉÂ* ª ÉÉä%Ê{É iÉjÉ ` ª ÉuèùiÉnÂù¥ÉÀ ' <ÊiÉ ¥ÉÀ ¶ ɤ nù&, º ÉÉä%Ê{É SUôxnùºÉ& |ÉEÞòiÉi´ÉÉSUôxnùÉäẾɹɪ É B´É * ` ª É
BiÉÉ̈Éä́ÉÆ ¥ÉÀ Éä{ÉÊxɹÉnÆù´Éänù' <iª ÉjÉ Ê½þ´ÉänùÉä{ÉÊxɹÉnùÊ̈ÉÊiÉ ´ª ÉÉSÉIÉiÉä * iɺ ¨ÉÉSUôxnùÉäʦÉvÉÉxÉÉzÉ ¥ÉÀ hÉ& |ÉEÞòiÉi´ÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉÂ,
xÉè¹É nùÉä¹É& * iÉlÉÉ SÉäiÉÉä{ÉÇhÉÊxÉMÉnùÉiÉÂ--- iÉlÉÉ MÉɪ Éjª ÉÉJª ÉSUôxnùÉäuùÉ® úähÉ, iÉnùxÉÖMÉiÉä ¥ÉÀ ÊhÉ SÉäiɺ ÉÉä%{ÉÇhÉÆ ÊSÉkɺ É̈ÉÉvÉÉxÉ̈ÉÂ
+xÉäxÉ ¥ÉÉÀ hÉ́ÉÉCª ÉäxÉ ÊxÉMÉtiÉä--- ` MÉɪ ÉjÉÒ´ÉÉ <nÄùº É́ÉÇ̈ÉÂ' <ÊiÉ * xÉ Á IÉ® úºÉÆÊxÉ́Éä¶ É̈ÉÉjÉɪ ÉÉ MÉɪ Éjª ÉÉ& º É́ÉÉÇi¨ÉEòi´ÉÆ
º ɦ
Æ É́ÉÊiÉ * iɺ ¨ÉÉtnÂùMÉɪ Éjª ÉÉJª ÉẾÉEòÉ® úä%xÉÖMÉiÉÆ VÉMÉiEòÉ® úhÉÆ ¥ÉÀ ÊxÉÌnù¹]ṏÉÂ, iÉÊnù½þº É́ÉÇÊ̈Éiª ÉÖSª ÉiÉä, ª ÉlÉÉ ` º É́ÉÈJÉα ´ÉnÆù
¥ÉÀ ' <ÊiÉ * Eòɪ ÉÈSÉ EòÉ® úhÉÉnù́ª ÉÊiÉÊ® úHòÊ̈ÉÊiÉ ´ÉIª ÉÉ̈É&--- ` iÉnùxÉxª Éi´É̈ÉÉ® ú̈¦Éhɶ ɤ nùÉÊnù¦ª É& ' <iª ÉjÉ * iÉlÉÉxª ÉjÉÉÊ{É
ẾÉEòÉ® úuùÉ® úähÉ ¥ÉÀ hÉ ={Éɺ ÉxÉÆ où¶ª ÉiÉä--- ` BiÉÆ Á ä́É ¤ ɼ´ÉÞSÉÉ ¨É½þiª ÉÖClÉä ¨ÉÒ̈ÉÉƺ ÉxiÉ BiÉ̈ÉMxÉÉ́Év´Éª ÉḈÉ BiÉÆ ¨É½þɵÉiÉä
SUôxnùÉäMÉÉ& ' <ÊiÉ * iɺ ¨ÉÉnùκiÉ SUôxnùÉäʦÉvÉÉxÉä%Ê{É {ÉÚ́ÉÇκ¨Éx´ÉÉCª Éä SÉiÉÖ¹{ÉÉnÂù¥ÉÀ ÊxÉÌnù¹]ṏÉÂ* iÉnäù́É Vª ÉÉäÊiÉ́ÉÉÇCª Éä%Ê{É
{É® úÉ̈ ÉÞ¶ª ÉiÉ ={Éɺ ÉxÉÉxiÉ® úẾÉvÉÉxÉɪ É * +{É® ú+ɽþ* º ÉÉIÉÉnäù́É MÉɪ ÉjÉÒ¶ ɤ näùxÉ ¥ÉÀ |ÉÊiÉ{ÉÉtiÉä, º ÉÆJª Éɺ ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉiÉÂ* ª ÉlÉÉ
MÉɪ ÉjÉÒSÉiÉÖ¹{ÉnùÉ ¹Éb÷IÉ® úè& {ÉÉnèù&, iÉlÉÉ ¥ÉÀ SÉiÉÖ¹{ÉÉiÉÂ* iÉlÉÉxª ÉjÉÉÊ{É SUôxnùÉäʦÉvÉɪ ÉÒ¶ ɤ nùÉä%lÉÉÇxiÉ® úä
º ÉÆJª Éɺ ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉi|ɪ ÉÖVª É̈ÉÉxÉÉä où¶ª ÉiÉä * iÉtlÉÉ--- ` iÉä ´ÉÉ BiÉä {É\SÉÉxª Éä {É\SÉÉxª Éä nù¶É º Éxiɺ iÉiEÞòiÉ̈ÉÂ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª Éɽþ`
º Éè¹ÉÉ ẾÉ® úÉb÷zÉÉnùÒ' <ÊiÉ * +κ ¨Éx{ÉIÉä ¥ÉÀ è́ÉÉʦÉʽþiÉÊ̈ÉÊiÉ xÉ SUôxnùÉäʦÉvÉÉxÉ̈ÉÂ*
º É́ÉÇlÉÉ{ª Éκ iÉ {ÉÚ́ÉÇκ¨Éx´ÉÉCª Éä |ÉEÞòiÉÆ ¥ÉÀ <ÊiÉ **

¦ÉiÚÉÉÊnù{ÉÉnù́ª É{Énäù¶ÉÉä{É{ÉkÉä SÉè́É̈ ÉÂ** 1.1.26 **

** 1.1.26 **

<iÉ SÉè́É̈ ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É̈Éκ iÉ {ÉÚ́ÉÇκ¨Éx´ÉÉCª Éä |ÉEÞòiÉÆ ¥ÉÀ ÊäiÉ; ª ÉiÉÉä ¦ÉÚiÉÉnùÒx{ÉÉnùÉx´ª É{ÉÊnù¶ÉÊiÉ ¸ÉÖÊiÉ& *
¦ÉÚiÉ{ÉÞÊlÉ́ÉÒ¶ É® úÒ®ú¾þnùªÉÉÊxÉ Ê½þÊxÉÌnù¶ª Éɽþ--- ` º Éè¹ÉÉ SÉiÉÖ¹{ÉnùÉ ¹ÉbÂ÷ẾÉvÉÉ MÉɪ ÉjÉÒ ' <ÊiÉ * xÉ Ê½þ¥ÉÀ ÉxÉɸɪ ÉhÉä Eäò´É± ɺ ª É
SUôxnùºÉÉä ¦ÉÚiÉÉnùªÉ& {ÉÉnùÉ ={É{ÉtxiÉä * +Ê{É SÉ ¥ÉÀ ÉxÉɸɪ ÉhÉä xÉäª É̈ÉÞEÂòº ÉƤÉvª ÉäiÉ--- ` iÉÉ́ÉÉxɺ ª É ¨Éʽþ̈ÉÉ ' <ÊiÉ * +xɪ ÉÉ
ʽþ@ñSÉÉ º ´É® úºÉäxÉ ¥ÉÀ è́ÉÉʦÉvÉÒªÉiÉä, ` {ÉÉnùÉä%º ª É º É́ÉÉǦÉÚiÉÉÊxÉ ÊjÉ{ÉÉnùºª ÉÉ̈ÉÞiÉÆ ÊnùẾÉ ' <ÊiÉ º É́ÉÉÇi¨Éi´ÉÉä{É{ÉkÉä& *
{ÉÖ¯û¹Éº ÉÚHòä%{ÉÒªÉ̈ÉÞEÂò¥ÉÀ {É® úiɪ Éè́É º É̈ÉÉ̈xÉɪ ÉiÉä * º ¨ÉÞÊiÉ SÉ ¥ÉÀ hÉ B´ÉÆ°ü{ÉiÉÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ--- ` Ếɹ]õ¦ª ÉɽþÊ̈ÉnÆù
EÞòiº xÉ̈ÉäEòÉƶ ÉäxÉ Îº lÉiÉÉä VÉMÉiÉÂ' <ÊiÉ * ` ª ÉuèùiÉnÂù¥ÉÀ ' <ÊiÉ SÉ ÊxÉnæù¶É& * B´ÉÆ º ÉÊiÉ ¨ÉÖJª ÉÉlÉÇ={É{ÉtiÉä * ` iÉä ´ÉÉ BiÉä
{É\SÉ ¥ÉÀ {ÉÖ¯û¹ÉÉ& ' <ÊiÉ SÉ ¾þnùªÉº ÉÖʹɹÉÖ ¥ÉÀ {ÉÖ¯û¹É¸ÉÖÊiÉ¥ÉÇÀ º ÉƤÉÎxvÉiÉɪ ÉÉÆ ẾÉ́ÉÊIÉiÉɪ ÉÉÆ º ɦ Æ É́ÉÊiÉ * iɺ ¨ÉÉnùκiÉ
{ÉÚ́ÉÇκ¨Éx´ÉÉCª Éä ¥ÉÀ |ÉEÞòiÉ̈ÉÂ* iÉnäù́É ¥ÉÀ Vª ÉÉäÊiÉ́ÉÉÇCª Éä tÖº ÉƤÉxvÉÉi|Éiª ÉʦÉYÉɪ É̈ÉÉxÉÆ {É® úÉ̈ ÉÞ¶ª ÉiÉ <ÊiÉ Îº lÉiÉ̈ÉÂ**

={Énäù¶É¦ÉänùÉzÉäÊiÉ SÉäzÉÉä¦Éª Éκ ¨ÉzÉ{ª ÉẾÉ® úÉävÉÉiÉÂ** 1.1.27 **

** 1.1.27 **

ª Énù{ª ÉäiÉnÖùHò¨ÉÂ--- {ÉÚ́ÉjÇÉ ` ÊjÉ{ÉÉnùºª ÉÉ̈ÉÞiÉÆ ÊnùẾÉ ' <ÊiÉ º É{iÉ̈ª ÉÉ tÉè& +ÉvÉÉ® úi´ÉäxÉÉä{ÉÊnù¹]õÉ; <½þ{ÉÖxÉ& ` +lÉ ª ÉnùiÉ& {É® úÉä
Ênù́É& ' <ÊiÉ {É\SÉ̈ª ÉÉ ¨Éª ÉÉÇnùÉi´ÉäxÉ; iɺ ¨ÉÉnÖù{Énäù¶É¦ÉänùÉzÉ iɺ ª Éä½þ|Éiª ÉʦÉYÉÉxÉ̈ɺ iÉÒÊiÉ--- iÉi{ÉÊ® ú½þiÉḈª É̈ÉÂ* +jÉÉäSª ÉiÉä---
xÉɪ ÉÆ nùÉä¹É&, =¦Éª Éκ ¨ÉzÉ{ª ÉẾÉ® úÉävÉÉiÉÂ* =¦Éª Éκ ¨ÉzÉÊ{É º É{iÉ̈ª ÉxiÉä {É\SÉ̈ª ÉxiÉä SÉÉä{Énäù¶Éä xÉ |Éiª ÉʦÉYÉÉxÉÆ Ếɯûvª ÉiÉä * ª ÉlÉÉ
± ÉÉäEòä ´ÉÞIÉÉOÉähÉ º ÉƤÉrùÉä%Ê{É ¶ ª ÉäxÉ =¦Éª ÉlÉÉä{ÉÊnù¶ª É̈ÉÉxÉÉä où¶ª ÉiÉä--- ´ÉÞIÉÉOÉä ¶ ª ÉäxÉÉä ´ÉÞIÉÉOÉÉi{É® úiÉ& ¶ ª ÉäxÉ <ÊiÉ SÉ, B´ÉÆ Ênù́ª Éä́É
º ÉnÂù¥ÉÀ Ênù́É& {É® úÊ̈Éiª ÉÖ{ÉÊnù¶ª ÉiÉä * +{É® ú+ɽþ--- ª ÉlÉÉ ± ÉÉäEòä ´ÉÞIÉÉOÉähÉɺ ÉƤÉrùÉä%Ê{É ¶ ª ÉäxÉ =¦Éª ÉlÉÉä{ÉÊnù¶ª É̈ÉÉxÉÉä où¶ª ÉiÉä---
´ÉÞIÉÉOÉä ¶ ª ÉäxÉÉä ´ÉÞIÉÉOÉÉi{É® úiÉ& ¶ ª ÉäxÉ <ÊiÉ SÉ, B´ÉÆ Ênù́É& {É® ú̈ÉÊ{É º ÉnÂù¥ÉÀ Ênù́ÉÒiª ÉÖ{ÉÊnù¶ª ÉiÉä * iɺ ¨ÉÉnùκiÉ {ÉÚ́ÉÇÊxÉÌnù¹]õºª É
¥ÉÀ hÉ <½þ|Éiª ÉʦÉYÉÉxÉ̈ÉÂ* +iÉ& {É® ú̈Éä́É ¥ÉÀ Vª ÉÉäÊiÉ&¶ ɤ nùÊ̈ÉÊiÉ Êº Érù̈ÉÂ**

|ÉÉhɺ iÉlÉÉ%xÉÖMÉ̈ÉÉiÉÂ** 1.1.28 **

|ÉÉiÉnÇùxÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.1.28 **

+κ iÉ EòÉè¹ÉÒiÉÊEò¥ÉÉÀ hÉÉä{ÉÊxɹÉnùÒxpù|ÉiÉnÇùxÉÉJª ÉÉʪÉEòÉ--- ` |ÉiÉnÇùxÉÉä ½þ´Éènèù́ÉÉänùÉʺ ÉÊ® úxpùºª É Ê|ɪ ÉÆ vÉÉ̈ÉÉä{ÉVÉMÉÉ̈É ª ÉÖrùäxÉ SÉ
{ÉÉè̄û¹ÉähÉ SÉ ' <iª ÉÉ® ú¦ª ÉÉ̈xÉÉiÉÉ * iɺ ª ÉÉÆ ¸ÉÚªÉiÉä--- ` º É ½þÉä́ÉÉSÉ |ÉÉhÉÉä%κ ¨É |ÉYÉÉi¨ÉÉ iÉÆ ¨ÉÉ̈Éɪ ÉÖ® ú̈ÉÞiÉÊ̈Éiª ÉÖ{Éɺ º ´É ' <ÊiÉ *
iÉlÉÉäkÉ® újÉÉÊ{É-- ` +lÉ Jɱ ÉÖ |ÉÉhÉ B´É |ÉYÉÉi¨ÉänÆù¶ É® úÒ®Æú{ÉÊ® úMÉÞÁ ÉäilÉÉ{ɪ ÉÊiÉ ' <ÊiÉ * iÉlÉÉ ` xÉ ´ÉÉSÉÆ ẾÉÊVÉYÉɺ ÉÒiÉ ´ÉHòÉ® Æú
ẾÉtÉiÉÂ' <ÊiÉ * +xiÉä SÉ ` º É B¹É |ÉÉhÉ B´É |ÉYÉÉi¨ÉÉxÉxnùÉä%VÉ® úÉä%¨ÉÞiÉ& ' <iª ÉÉÊnù* iÉjÉ º Éƶ ɪ É&---ÊEòÊ̈ɽþ|ÉÉhɶ ɤ näùxÉ
´Éɪ ÉÖ̈ÉÉjÉ̈ÉʦÉvÉÒªÉiÉä, =iÉ näù́ÉiÉÉi¨ÉÉ, =iÉ VÉÒ́É&, +lÉ́ÉÉ {É® Æú¥ÉÀ ÊäiÉ * xÉxÉÖ ` +iÉ B´É |ÉÉhÉ& ' <iª ÉjÉ ´ÉÌhÉiÉÆ
|ÉÉhɶ ɤ nùºª É ¥ÉÀ {É® úi´É̈ÉÂ; <½þÉÊ{É SÉ ¥ÉÀ ʱ ÉRÂóMÉ̈Éκ iÉ--- ` +ÉxÉxnùÉä%VÉ® úÉä%¨ÉÞiÉ& ' <iª ÉÉÊnù; EòlÉÊ̈ɽþ{ÉÖxÉ& º Éƶ ɪ É&
º É¦Æ É́ÉÊiÉ ?--- +xÉäEòʱ ÉRÂóMÉnù¶ÉÇxÉÉÊnùÊiÉ ¥ÉÚ̈É& * xÉ Eäò´É± ÉÊ̈ɽþ¥ÉÀ ʱ ÉRÂóMÉ̈Éä́ÉÉä{ɱ ɦª ÉiÉä * º ÉÎxiÉ ½þÒiÉ® úʱÉRÂóMÉÉxª ÉÊ{É--- `
¨ÉÉ̈Éä́É ẾÉVÉÉxÉÒʽþ' <iÉÒxpùºª É ´ÉSÉxÉÆ näù́ÉiÉÉi¨Éʱ ÉRÂóMÉ̈ÉÂ* ` <nÆù¶ É® úÒ®Æú{ÉÊ® úMÉÞÁ ÉiälÉÉ{ɪ ÉÊiÉ ' <ÊiÉ |ÉÉhÉʱ ÉRÂóMÉ̈ÉÂ* ` xÉ
´ÉÉSÉÆ ẾÉÊVÉYÉɺ ÉÒiÉ ´ÉHòÉ® ÆúẾÉtÉiÉÂ' <iª ÉÉÊnùVÉÒ́Éʱ ÉRÂóMÉ̈É * +iÉ ={É{ÉzÉ& º Éƶ ɪ É& * iÉjÉ |Éʺ Éräù́ÉÉǪÉÖ& |ÉÉhÉ <ÊiÉ |ÉÉ{iÉä-
-

<nù̈ÉÖSª ÉiÉä--- |ÉÉhɶ ɤ nÆù¥ÉÀ ẾÉYÉäª É̈ÉÂ* EÖòiÉ& ? iÉlÉÉxÉÖMÉ̈ÉÉiÉÂ* iÉlÉÉʽþ{ÉÉè́ÉÉÇ{ɪ ÉæhÉ {ɪ ÉÉDZÉÉäSª É̈ÉÉxÉä ´ÉÉCª Éä {ÉnùÉxÉÉÆ
º É̈Éx´Éª ÉÉä ¥ÉÀ |ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ{É® ú={ɱ ɦª ÉiÉä * ={ÉGò¨Éä iÉÉ́ÉiÉÂ` ´É® Æú´ÉÞhÉÒ¹́É ' <iÉÒxpäùhÉÉäHò& |ÉiÉnÇùxÉ& {É® ú̈ÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÈ
´É® ú̈ÉÖ{ÉÊSÉIÉä{É--- ` i´É̈Éä́É ¨Éä ´É® Æú´ÉÞhÉÒ¹́É ª ÉÆ i´ÉÆ ¨ÉxÉÖ¹ªÉɪ É Ê½þiÉiÉ̈ÉÆ ¨Éxª ɺ Éä ' <ÊiÉ * iɺ ¨Éè
ʽþiÉiÉ̈Éi´ÉäxÉÉä{ÉÊnù¶ª É̈ÉÉxÉ& |ÉÉhÉ& EòlÉÆ {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ xÉ º ª ÉÉiÉÂ* xÉ Á xª ÉjÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉẾÉYÉÉxÉÉÊrùiÉiÉ̈É|ÉÉÎ{iÉ® úκiÉ, ` iÉ̈Éä́É
ẾÉÊnùi´ÉÉÊiÉ ¨ÉÞiªÉÖ̈ÉäÊiÉ xÉÉxª É& {ÉxlÉÉ ẾÉtiÉä%ª ÉxÉɪ É ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É& * iÉlÉÉ ` º É ª ÉÉä ¨ÉÉÆ ´ÉänùxÉ ½þ´Éèiɺ ª É EäòxÉSÉxÉ
Eò¨ÉÇhÉÉ ± ÉÉäEòÉä ¨ÉÒªÉiÉä xÉ º iÉäª ÉäxÉ xÉ § ÉÚhɽþiª ɪ ÉÉ ' <iª ÉÉÊnùSÉ ¥ÉÀ {ÉÊ® úOɽäþPÉ]õiÉä * ¥ÉÀ ẾÉYÉÉxÉäxÉ Ê½þº É́ÉÇEò¨ÉÇIɪ É&
|Éʺ Érù&--- ` IÉÒªÉxiÉä SÉɺ ª É Eò¨ÉÉÇÊhÉ iÉκ ¨Éxoù¹]äõ{É® úÉ́É® úä ' <iª ÉÉtɺ ÉÖ ¸ÉÖÊiɹÉÖ * |ÉYÉÉi¨Éi´ÉÆ SÉ ¥ÉÀ {ÉIÉ B´ÉÉä{É{ÉtiÉä * xÉ
Á SÉäiÉxɺ ª É ´Éɪ ÉÉä& |ÉYÉÉi¨Éi´ÉÆ º ɦ
Æ É́ÉÊiÉ * iÉlÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® úä%Ê{É ` +ÉxÉxnùÉä%VÉ® úÉä%¨ÉÞiÉ& ' <iª ÉÉxÉxnùi´ÉÉnùÒÊxÉ SÉ xÉ ¥ÉÀ hÉÉä%xª ÉjÉ
º É̈ª ÉEÂòº ɦ Æ É́ÉÎxiÉ * ` º É xÉ º ÉÉvÉÖxÉÉ Eò¨ÉÇhÉÉ ¦ÉÚªÉÉx¦É́ÉÊiÉ xÉÉä B´Éɺ ÉÉvÉÖxÉÉ Eò¨ÉÇhÉÉ EòxÉÒªÉÉxÉä¹É Á ä́É º ÉÉvÉÖ Eò¨ÉÇEòÉ® úªÉÊiÉ iÉÆ
ª É̈É䦪 ÉÉä ± ÉÉäEò䦪 É =ÊzÉxÉÒ¹ÉiÉä * B¹É = B´Éɺ ÉÉvÉÖ Eò¨ÉÇEòÉ® úªÉÊiÉ iÉÆ ª É̈É䦪 ÉÉä ± ÉÉäEò䦪 ÉÉä%vÉÉä ÊxÉxÉÒ¹ÉiÉä ' <ÊiÉ, ` B¹É
± ÉÉäEòÉÊvÉ{ÉÊiÉ® úä¹É ± ÉÉäEò{Éɱ É B¹É ± ÉÉäEòä¶ É& ' <ÊiÉ SÉ * º É́ÉÇ̈ÉäiÉi{É® úκ¨Éx¥ÉÀ hª ÉɸÉÒªÉ̈ÉÉhÉä%xÉÖMÉxiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä, xÉ ¨ÉÖJª Éä |ÉÉhÉä *
iɺ ¨ÉÉi|ÉÉhÉÉä ¥ÉÀ **

xÉ ´ÉCiÉÖ® úÉi¨ÉÉä{Énäù¶ÉÉÊnùÊiÉ SÉänùvª ÉÉi¨Éº É̈¤ ÉxvɦɨÚÉÉ Á κ ¨ÉxÉÂ** 1.1.29 **

** 1.1.29 **

ª ÉnÖùHÆò |ÉÉhÉÉä ¥ÉÀ ÊäiÉ, iÉnùÉÊIÉ{ª ÉiÉä---xÉ {É® Æú¥ÉÀ |ÉÉhɶ ɤ nù̈ÉÂ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? ´ÉCiÉÖ® úÉi¨ÉÉä{Énäù¶ÉÉiÉÂ* ´ÉHòÉ ½þÒxpùÉä xÉÉ̈É
EòÎSÉÊuùOɽþ́ÉÉxnäù́ÉiÉÉẾɶ Éä¹É& º ´É̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ |ÉiÉnÇùxÉɪ ÉÉSÉSÉIÉä--- ` ¨ÉÉ̈Éä́É ẾÉVÉÉxÉÒʽþ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É ` |ÉÉhÉÉä%κ ¨É |ÉYÉÉi¨ÉÉ '
<iª ɽÆþEòÉ® ú́ÉÉnäùxÉ * º É B´É ´ÉCiÉÖ® úÉi¨Éi´ÉäxÉÉä{ÉÊnù¶ª É̈ÉÉxÉ& |ÉÉhÉ& EòlÉÆ ¥ÉÀ º ª ÉÉiÉÂ? xÉ Ê½þ¥ÉÀ hÉÉä ´ÉHÞòi´ÉÆ º ɦ Æ É́ÉÊiÉ, `
+´ÉÉMÉ̈ÉxÉÉ& ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É& * iÉlÉÉ ẾÉOɽþºÉƤÉÎxvÉʦɮ ú́äÉ ¥ÉÀ hª ɺ ɦ Æ É́ÉnÂùʦÉvÉÇ̈ÉêÊ® úxpù+Éi¨ÉÉxÉÆ iÉÖ¹]õÉ́É--- ` Êjɶ ÉÒ¹ÉÉÇhÉÆ
i´Éɹ]ÅṏɽþxÉ̈ɯûx¨ÉÖJÉÉxª ÉiÉÒ\¶ Éɱ ÉÉ́ÉÞEò䦪 É& |Éɪ ÉSUô̈ÉÂ' <iª Éä́É̈ÉÉÊnùʦÉ& * |ÉÉhÉi´ÉÆ SÉäxpùºª É ¤ ɱ É́Ék´ÉÉnÖù{É{ÉtiÉä; ` |ÉÉhÉÉä ´Éè
¤ ɱ É̈ÉÂ' <ÊiÉ Ê½þẾÉYÉɪ ÉiÉä * ¤ ɱ ɺ ª É SÉäxpùÉä näù́ÉiÉÉ |Éʺ ÉrùÉ * ª ÉÉ SÉ EòÉÊSÉnÂù¤É± É|ÉEÞòÊiÉ&, <xp ùºª É Eò¨ÉếÉ iÉÊnùÊiÉ Ê½þ
´ÉnùÎxiÉ * |ÉYÉÉi¨Éi´É̈É{ª É|ÉÊiɽþiÉYÉÉxÉi´ÉÉqäù́ÉiÉÉi¨ÉxÉ& º ɦ Æ É́ÉÊiÉ * +|ÉÊiɽþiÉYÉÉxÉÉ näù́ÉiÉÉ <ÊiÉ Ê½þ´ÉnùÎxiÉ * ÊxÉÎ SÉiÉä SÉè́ÉÆ
näù́ÉiÉÉi¨ÉÉä{Énäù¶Éä ʽþiÉiÉ̈Éi´ÉÉÊnù́ÉSÉxÉÉÊxÉ ª ÉlÉɺ ɦ Æ É́ÉÆ iÉÊuù¹Éª ÉÉhª Éä́É ª ÉÉäVÉʪÉiÉ́ª ÉÉÊxÉ * iɺ ¨ÉÉuùHÖòÊ® úxpùºª ÉÉi¨ÉÉä{Énäù¶ÉÉiÉÂxÉ
|ÉÉhÉÉä ¥ÉÀ iäª ÉÉÊIÉ{ª É |ÉÊiɺ É̈ÉÉvÉÒªÉiÉä--- ` +vª ÉÉi¨Éº ÉƤÉxvɦÉÚ̈ÉÉ Á κ ¨ÉxÉÂ' <ÊiÉ * +vª ÉÉi¨Éº ÉƤÉxvÉ& |Éiª ÉMÉÉi¨Éº ÉƤÉxvÉ&, iɺ ª É
¦ÉÚ̈ÉÉ ¤ ÉɽÖþ±ª É̈ÉÂ, +κ ¨ÉzÉvª Éɪ Éä, ={ɱ ɦª ÉiÉä * ` ª ÉÉ́ÉnÂùvª Éκ ¨É\¶ É® úÒ® úä |ÉÉhÉÉä ´Éº ÉÊiÉ iÉÉ́Énùɪ ÉÖ& ' <ÊiÉ |ÉÉhɺ ª Éè́É |ÉYÉÉi¨ÉxÉ&
|Éiª ÉM¦ÉÚiɺ ª Éɪ ÉÖ¹|ÉnùÉxÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® úªÉÉä& º ´ÉÉiÉxjª ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ, xÉ näù́ÉiÉÉẾɶ Éä¹Éº ª É {É® úÉSÉÒxɺ ª É * iÉlÉÉκ iÉi´Éä SÉ |ÉÉhÉÉxÉÉÆ
ÊxÉ&¸ÉäªÉº ÉÊ̈Éiª Évª ÉÉi¨É̈Éä́ÉäÎxpùªÉɸɪ ÉÆ |ÉÉhÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * iÉlÉÉ ` |ÉÉhÉ B´É |ÉYÉÉi¨ÉänÆù¶ É® úÒ®Æú{ÉÊ® úMÉÞÁ ÉäilÉÉ{ɪ ÉÊiÉ ' <ÊiÉ * ` xÉ
´ÉÉSÉÆ ẾÉÊVÉYÉɺ ÉÒiÉ ´ÉHòÉ® ÆúẾÉtÉiÉÂ' <ÊiÉ SÉÉä{ÉGò¨ª É ` iÉtlÉÉ ® úlɺ ª ÉÉ® úä¹ÉÖ xÉäÊ̈É® úÌ{ÉiÉÉ xÉɦÉÉ́É® úÉ +Ì{ÉiÉÉ B´É̈Éä́ÉèiÉÉ
¦ÉÚiÉ̈ÉÉjÉÉ& |ÉYÉÉ̈ÉÉjÉɺ ´ÉÌ{ÉiÉÉ& |ÉYÉÉ̈ ÉÉjÉÉ& |ÉÉhÉä%Ì{ÉiÉÉ& º É B¹É |ÉÉhÉ B´É |ÉYÉÉi¨ÉÉxÉxnùÉä%VÉ® úÉä%¨ÉÞiÉ& ' <ÊiÉ
Ếɹɪ ÉäÎxpùªÉ́ª É́ɽþÉ® úxÉÉʦɦÉÚiÉÆ |Éiª ÉMÉÉi¨ÉÉxÉ̈Éä́ÉÉä{ɺ Éƽþ®úÊiÉ * ` º É ¨É +Éi¨ÉäÊiÉ ẾÉtÉiÉÂ' <ÊiÉ SÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® ú& |Éiª ÉMÉÉi¨É{ÉÊ® úOɽäþ
º ÉÉvÉÖ&, xÉ {É® úÉSÉÒxÉ{ÉÊ® úOɽäþ* ` +ª É̈ÉÉi¨ÉÉ ¥ÉÀ º É́ÉÉÇxÉÖ¦ÉÚ& ' <ÊiÉ SÉ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® ú̈ÉÂ*
iɺ ¨ÉÉnùvª ÉÉi¨Éº ÉƤÉxvɤ ÉɽÖþ±ª ÉÉnÂù¥ÉÀ Éä{Énäù¶É B´Éɪ É̈ÉÂ, xÉ näù́ÉiÉÉi¨ÉÉä{Énäù¶É& **
EòlÉÆ iÉ̽þ´ÉHÖò® úÉi¨ÉÉä{Énäù¶É& ? ---

¶ Éɺ jÉoù¹]õ¬ É iÉÚ

{Énäù¶ÉÉä ´ÉÉ̈Énäù́É́ÉiÉÂ** 1.1.30 **
** 1.1.30 **

<xpùÉä xÉÉ̈É näù́ÉiÉÉi¨ÉÉ º ´É̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ {É® ú̈ÉÉi¨Éi´ÉäxÉ ` +½þ̈Éä́É {É® Æú¥ÉÀ ' <iª ÉɹÉæhÉ nù¶ÉÇxÉäxÉ ª ÉlÉɶ Éɺ jÉÆ {ɶ ª ÉxÉÂ={ÉÊnù¶ÉÊiÉ
º ¨É--- ` ¨ÉÉ̈Éä́É ẾÉVÉÉxÉÒʽþ' <ÊiÉ; ª ÉlÉÉ--- ` iÉrèùiÉi{ɶ ª ÉzÉÞʹÉ́ÉÉÇ̈Énäù́É& |ÉÊiÉ{Éänùä%½Æþ¨ÉxÉÖ® ú¦É́ ÉÆ º ÉÚªÉÇSÉ ' <ÊiÉ, iÉuùiÉÂ; `
iÉtÉä ª ÉÉä näù́ÉÉxÉÉÆ |Éiª ɤ ÉÖvª ÉiÉ º É B´É iÉnù¦É́ÉiÉÂ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä& * ª Éi{ÉÖxɯûHò¨ÉÂ--- ` ¨ÉÉ̈Éä́É ẾÉVÉÉxÉÒʽþ' <iª ÉÖCi´ÉÉ,
ẾÉOɽþSÉ̈ÉêÊ® úxpù& º ´É̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ iÉÖ¹]õÉ́É i´Éɹ]ÅṍÉvÉÉÊnùʦÉÊ® úÊiÉ, iÉi{ÉÊ® ú½þiÉḈª É̈ÉÂ; +jÉÉäSª ÉiÉä--- xÉ iÉÉ́ÉiÉÂi´Éɹ]ÅṍÉvÉÉnùÒxÉÉÆ
ẾÉYÉäª ÉäxpùºiÉÖiª ÉlÉÇi´ÉäxÉÉä{Éxª Éɺ É& --- ` ª ɺ ¨ÉÉnäù́ÉÆEò¨ÉÉǽþ̈ÉÂ, iɺ ¨ÉÉx¨ÉÉÆ ẾÉVÉÉxÉÒʽþ' <ÊiÉ; EòlÉÆ iÉ̽þ? ẾÉYÉÉxɺ iÉÖiª ÉlÉÇi´ÉäxÉ;
ª ÉiEòÉ® úhÉÆ i´Éɹ]ÅṍÉvÉÉnùÒÊxÉ º ÉɽþºÉÉxª ÉÖ{Éxª ɺ ª É {É® úähÉ--- ẾÉYÉÉxɺ iÉÖÊiÉ̈ÉxÉÖº ÉÆnùvÉÉÊiÉ---
` iɺ ª É ¨Éä iÉjÉ ± ÉÉä̈É SÉ xÉ ¨ÉÒªÉiÉä º É ª ÉÉä ¨ÉÉÆ ´ÉänùxÉ ½þ´Éèiɺ ª É EäòxÉ SÉ Eò¨ÉÇhÉÉ ± ÉÉäEòä ¨ÉÒªÉiÉä ' <iª ÉÉÊnùxÉÒ* BiÉnÖùHÆò
¦É́ÉÊiÉ--- ª ɺ ¨ÉÉnùÒoù¶ÉÉxª ÉÊ{É GÚò® úÉÊhÉ Eò¨ÉÉÇÊhÉ EÞòiÉ́ÉiÉÉä ¨É̈É ¥ÉÀ ¦ÉÚiɺ ª É ± ÉÉä̈ÉÉÊ{É xÉ Ë½þºª ÉiÉä, º É
ª ÉÉä%xª ÉÉä%Ê{É ¨ÉÉÆ ´Éänù, xÉ iɺ ª É EäòxÉÊSÉnùÊ{É Eò¨ÉÇhÉÉ ± ÉÉäEòÉä ˽þºª ÉiÉ <ÊiÉ * ẾÉYÉäª ÉÆ iÉÖ ¥ÉÀ è́É ` |ÉÉhÉÉä%κ ¨É |ÉYÉÉi¨ÉÉ ' <ÊiÉ
´ÉIª É̈ÉÉhÉ̈ÉÂ* iɺ ¨ÉÉnÂù¥ÉÀ ´ÉÉCª É̈ÉäiÉiÉÂ**

VÉÒ́É̈ÉÖJª É|ÉÉhÉ˱ ÉMÉÉzÉäÊiÉ SÉäzÉÉä{Éɺ ÉÉjÉèẾÉvª ÉÉnùÉʸÉi´ÉÉÊnù½þiÉtÉäMÉÉiÉÂ**

1.1.31 **
** 1.1.31 **

ª Ét{ª Évª ÉÉi¨Éº ÉƤÉxvɦÉÚiÉnù¶ÉÇxÉÉzÉ {É® úÉSÉÒxɺ ª É näù́ÉiÉÉi¨ÉxÉ ={Énäù¶É&, iÉlÉÉÊ{É xÉ ¥ÉÀ ´ÉÉCª ÉÆ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ * EÖòiÉ& ?
VÉÒ́Éʱ ÉRÂóMÉÉiɨÉÖJª É|ÉÉhÉʱ ÉRÂóMÉÉSSÉ * VÉÒ́ɺ ª É iÉÉ́Énùκ¨Éx´ÉÉCª Éä Ếɺ {ɹ]Æõʱ ÉRÂóMÉ̈ÉÖ{ɱ ɦª ÉiÉä--- ` xÉ ´ÉÉSÉÆ ẾÉÊVÉYÉɺ ÉÒiÉ
´ÉHòÉ® ÆúẾÉtÉiÉÂ' <iª ÉÉÊnù* +jÉ Ê½þ´ÉÉMÉÉÊnùʦÉ& Eò® úhÉè́ª ÉÉÇ{ÉÞiɺ ª É Eòɪ ÉÇEò® úhÉÉvª ÉIɺ ª É VÉÒ́ɺ ª É ẾÉYÉäª Éi´É̈ÉʦÉvÉÒªÉiÉä *
iÉlÉÉ ¨ÉÖJª É|ÉÉhÉʱ ÉRÂóMÉ̈ÉÊ{É--- ` +lÉ Jɱ ÉÖ |ÉÉhÉ B´É |ÉYÉÉi¨ÉänÆù¶ É® úÒ®Æú{ÉÊ® úMÉÞÁ ÉäilÉÉ{ɪ ÉÊiÉ ' <ÊiÉ * ¶ É® úÒ®úvÉÉ® úhÉÆ SÉ
¨ÉÖJª É|ÉÉhɺ ª É vÉ̈ÉÇ&; |ÉÉhɺ ÉǼÉÉnäù´ÉÉMÉÉnùÒx|ÉÉhÉÉx|ÉEÞòiª É--- ` iÉÉx´ÉÊ® ú¹`ö& |ÉÉhÉ =´ÉÉSÉ ¨ÉÉ ¨ÉÉä½þ̈ÉÉ{ÉtlÉɽþ̈Éä́ÉèiÉi{É\SÉvÉÉi¨ÉÉxÉÆ
|ÉẾɦÉVª ÉèiÉnÂù¤ÉÉhÉ̈É́ɹ]õ¦ª É ẾÉvÉÉ® úªÉÉÊ̈É ' <ÊiÉ ¸É́ÉhÉÉiÉÂ* ª Éä iÉÖ ` <¨ÉÆ ¶ É® úÒ®Æú{ÉÊ® úMÉÞÁ ' <ÊiÉ {É`öÎxiÉ, iÉä¹ÉÉ̈ÉÂ<¨ÉÆ
VÉÒ́ÉÊ̈ÉÎxpùªÉOÉÉ̈ÉÆ ´ÉÉ {ÉÊ® úMÉÞÁ ¶ É® úÒ®ú̈ÉÖilÉÉ{ɪ ÉiÉÒÊiÉ ´ª ÉÉJª Éäª É̈ÉÂ* |ÉYÉÉi¨Éi´É̈ÉÊ{É VÉÒ́Éä iÉÉ́ÉSSÉäiÉxÉi´ÉÉnÖù{É{ÉzÉ̈ÉÂ* ¨ÉÖJª Éä%Ê{É
|ÉÉhÉä |ÉYÉɺ ÉÉvÉxÉ|ÉÉhÉÉxiÉ® úɸɪ Éi´ÉÉnÖù{É{ÉzÉ̈Éä́É * B´ÉÆ VÉÒ́É̈ÉÖJª É|ÉÉhÉ{ÉÊ® úOɽäþSÉ, |ÉÉhÉ|ÉYÉÉi¨ÉxÉÉä& º ɽþ́ÉÞÊkÉi´ÉäxÉɦÉänùÊxÉnæù¶É&,
º ´É°ü{ÉähÉ SÉ ¦ÉänùÌxÉnäù¶É&, <iª É֦ɪ ÉlÉÉÊ{É ÊxÉnæù¶É ={É{ÉtiÉä--- ` ª ÉÉä ´Éè|ÉÉhÉ& º ÉÉ |ÉYÉÉ ª ÉÉ ´Éè|ÉYÉÉ º É |ÉÉhÉ& ' ` º ɽþ
Á iäÉÉ́Éκ ¨É\¶ É® úÒ®úä ´Éº ÉiÉ& º ɽþÉäiGòɨÉiÉ& ' <ÊiÉ * ¥ÉÀ {ÉÊ® úOɽäþiÉÖ ËEò Eòº ¨ÉÉnÂùʦÉtäiÉ ? iɺ ¨ÉÉÊnù½þ
VÉÒ́É̈ÉÖJª É|ÉÉhɪ ÉÉä® úxª ÉiÉ® ú=¦ÉÉè´ÉÉ |ÉiÉÒªÉäª ÉÉiÉÉÆ xÉ ¥ÉÀ ÊäiÉ SÉäiÉÂ, xÉèiÉnäù́É̈ ÉÂ; ={Éɺ ÉÉjÉèẾÉvª ÉÉiÉÂ* B´ÉÆ º ÉÊiÉ ÊjÉẾÉvÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉxÉÆ
|ɺ ÉVª ÉäiÉ---VÉÒ́ÉÉä{Éɺ ÉxÉÆ ¨ÉÖJª É|ÉÉhÉÉä{Éɺ ÉxÉÆ ¥ÉÀ Éä{Éɺ ÉxÉÆ SÉäÊiÉ * xÉ SÉèiÉnäùEòκ ¨Éx´ÉÉCª Éä%¦ª ÉÖ{ÉMÉxiÉÖÆ ª ÉÖHò¨ÉÂ*
={ÉGò¨ÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® úɦª ÉÉÆ Ê½þ´ÉÉCª ÉèEò´ÉÉCª Éi´É̈É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä * ` ¨ÉÉ̈Éä́É ẾÉVÉÉxÉÒʽþ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É, ` |ÉÉhÉÉä%κ ¨É |ÉYÉÉi¨ÉÉ iÉÆ
¨ÉÉ̈Éɪ ÉÖ® ú̈ÉÞiÉÊ̈Éiª ÉÖ{Éɺ º ´É ' <iª ÉÖCi´ÉÉ, +xiÉä ` º É B¹É |ÉÉhÉ B´É |ÉYÉÉi¨ÉÉxÉxnùÉä%VÉ® úÉä%¨ÉÞiÉ& ' <iª ÉäEò°ü{ÉÉ́ÉÖ{ÉGò¨ÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® úÉè
où¶ª ÉäiÉä * iÉjÉÉlÉêEòi´ÉÆ ª ÉÖHò¨ÉɸÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ* xÉ SÉ ¥ÉÀ ʱ ÉRÂóMÉ̈Éxª É{É® úi´ÉäxÉ {ÉÊ® úhÉäiÉÖÆ ¶ ÉCª É̈ÉÂ; nù¶ÉÉxÉÉÆ ¦ÉÚiÉ̈ÉÉjÉÉhÉÉÆ
|ÉYÉÉ̈ÉÉjÉÉhÉÉÆ SÉ ¥ÉÀ hÉÉä%xª ÉjÉ +{ÉÇhÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä& * +ÉʸÉiÉi´ÉÉSSÉ +xª ÉjÉÉÊ{É ¥ÉÀ ʱ ÉRÂóMÉ́ɶ ÉÉi|ÉÉhɶ ɤ nùºª É ¥ÉÀ ÊhÉ |É́ÉÞkÉä&,
<½þÉÊ{É SÉ Ê½þiÉiÉ̈ÉÉä{Éxª Éɺ ÉÉÊnù¥ÉÀ ʱ ÉRÂóMɪ ÉÉäMÉÉiÉ , ¥ÉÀ Éä{Énäù¶É B´Éɪ ÉÊ̈ÉÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä * ª ÉkÉÖ ¨ÉÖJª É|ÉÉhÉʱ ÉRÂóMÉÆ nù̶ÉiÉ̈ÉÂ--- `
<nÆù¶ É® úÒ®Æú{ÉÊ® úMÉÞÁ ÉäilÉÉ{ɪ ÉÊiÉ ' <ÊiÉ, iÉnùºÉiÉÂ; |ÉÉhÉ́ª ÉÉ{ÉÉ® úºª ÉÉÊ{É {É® ú̈ÉÉi¨Éɪ ÉkÉi´ÉÉi{É® ú̈ÉÉi¨Éxª ÉÖ{ÉSÉÊ® úiÉÖÆ ¶ ÉCª Éi´ÉÉiÉÂ--- `
xÉ |ÉÉhÉäxÉ xÉÉ{ÉÉxÉäxÉ ¨Éiª ÉÉæ VÉÒ́ÉÊiÉ Eò SÉxÉ * <iÉ® úähÉ iÉÖ VÉÒ́ÉÎxiÉ ª Éκ ¨ÉzÉäiÉÉ́ÉÖ{ÉÉʸÉiÉÉè ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä& * ª ÉnùÊ{É ` xÉ ´ÉÉSÉÆ
ẾÉÊVÉYÉɺ ÉÒiÉ ´ÉHòÉ® ÆúẾÉtÉiÉÂ' <iª ÉÉÊnùVÉÒ́Éʱ ÉRÂóMÉÆ nù̶ÉiÉ̈ÉÂ, iÉnùÊ{É xÉ ¥ÉÀ {ÉIÉÆ ÊxÉ́ÉÉ® úªÉÊiÉ * xÉ Ê½þVÉÒ́ÉÉä
xÉÉ̈ÉÉiª ÉxiÉʦÉzÉÉä ¥ÉÀ hÉ&, ` iÉk´É̈Éʺ É ' ` +½Æþ¥ÉÀ Éκ ¨É ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É& * ¤ ÉÖnÂùvª ÉÉtÖ{ÉÉÊvÉEÞòiÉÆ iÉÖ Ếɶ Éä¹É̈ÉÉʸÉiª É ¥ÉÀ è́É
 º ÉxÉÂVÉÒ́É& EòiÉÉǦÉÉäHòÉ SÉäiª ÉÖSª ÉiÉä * iɺ ª ÉÉä{ÉÉÊvÉEÞòiÉẾɶ Éä¹É{ÉÊ® úiª ÉÉMÉäxÉ º ´É°ü{ÉÆ ¥ÉÀ nù¶ÉÇʪÉiÉÖ̈É ` xÉ ´ÉÉSÉÆ ẾÉÊVÉYÉɺ ÉÒiÉ
´ÉHòÉ® ÆúẾÉtÉiÉÂ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ |Éiª ÉMÉÉi¨ ÉÉʦÉ̈ÉÖJÉÒEò® úhÉÉlÉÇ={Énäù¶ÉÉä xÉ Ếɯûvª ÉiÉä * ` ª ÉuùÉSÉÉxɦª ÉÖÊnùiÉÆ ª ÉäxÉ ´ÉÉMɦª ÉÖtiÉä *
iÉnäù́É ¥ÉÀ i´ÉÆ ẾÉÊrùxÉänÆùª ÉÊnùnù̈ÉÖ{Éɺ ÉiÉä ' <iª ÉÉÊnùSÉ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® Æú´ÉSÉxÉÉÊnùÊGòª ÉÉ́ª ÉÉ{ÉÞiɺ ª Éè́ÉÉi¨ÉxÉÉä ¥ÉÀ i´ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ *
ª Éi{ÉÖxÉ® úäiÉnÖùHò¨ÉÂ--- ` º ɽþÁ iäÉÉ́Éκ ¨É\¶ É® úÒ®Æú´Éº ÉiÉ& º ɽþÉäiGò¨ÉiÉ& ' <ÊiÉ |ÉÉhÉ|ÉYÉÉi¨ÉxÉÉä¦Éænùnù¶ÉÇxÉÆ ¥ÉÀ ´ÉÉÊnùxÉÉä xÉÉä{É{ÉtiÉ
<ÊiÉ, xÉè¹É nùÉä¹É&; YÉÉxÉÊGòª Éɶ ÉÊHòuùªÉɸɪ ɪ ÉÉä¤ÉÖÇÊrù|ÉÉhɪ ÉÉä& |Éiª ÉMÉÉi¨ÉÉä{ÉÉÊvɦÉÚiɪ ÉÉä¦ÉænùÊxÉnæù¶ÉÉä{É{ÉkÉä& * ={ÉÉÊvÉuùªÉÉä{Éʽ þiɺ ª É iÉÖ
|Éiª ÉMÉÉi¨ÉxÉ& º ´É°ü{ÉähÉɦÉänù<iª ÉiÉ& ` |ÉÉhÉ B´É |ÉYÉÉi¨ÉÉ ' <iª ÉäEòÒEò® úhÉ̈ÉẾɯûrù̈ÉÂ**

+lÉ́ÉÉ ` xÉÉä{Éɺ ÉÉjÉèẾÉvª ÉÉnùÉʸÉiÉi´ÉÉÊnù½þiÉtÉäMÉÉiÉÂ' <iª ɺ ª Éɪ É̈Éxª ÉÉä%lÉÇ&---xÉ ¥ÉÀ ´ÉÉCª Éä%Ê{É VÉÒ́É̈ÉÖJª É|ÉÉhÉʱ ÉRÂóMÉÆ
Ếɯûvª ÉiÉä; EòlÉ̈ÉÂ? ={Éɺ ÉÉjÉèẾÉvª ÉÉiÉÂ* ÊjÉẾÉvÉÊ̈ɽþ¥ÉÀ hÉ ={Éɺ ÉxÉÆ ẾÉ́ÉÊIÉiÉ̈ÉÂ--|ÉÉhÉvÉ̈ÉæhÉ, |ÉYÉÉvÉ̈ÉæhÉ, º ´ÉvÉ̈ÉæhÉ SÉ *
iÉjÉ ` +ɪ ÉÖ® ú̈ÉÞiÉÊ̈Éiª ÉÖ{Éɺ º ´Éɪ ÉÖ& |ÉÉhÉ& ' <ÊiÉ ` <nÆù¶ É® úÒ®Æú{ÉÊ® úMÉÞÁ ÉäilÉÉ{ɪ ÉÊiÉ ' <ÊiÉ ` iɺ ¨ÉÉnäùiÉnäù́ÉÉäClÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉÒiÉ ' <ÊiÉ
SÉ |ÉÉhÉvÉ̈ÉÇ& * ` +lÉ ª ÉlÉɺ ª Éè|ÉYÉɪ Éèº É́ÉÉÇÊhÉ ¦ÉÚiÉÉxª ÉäEòÒ¦É́ÉÎxiÉ iÉnÂù́ªÉÉJª Éɺ ª ÉÉ̈É& ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É ` ´ÉÉMÉä́Éɺ ª ÉÉ
BEò¨ÉRÂóMÉ̈ÉnÚùnùÖ½þkɺ ª ÉèxÉÉ̈É {É® úºiÉÉi|ÉÊiÉẾÉʽþiÉÉ ¦ÉÚiÉ̈ÉÉjÉÉ |ÉYɪ ÉÉ ´ÉÉSÉÆ º É̈ÉɯûÁ ´ÉÉSÉÉ º É́ÉÉÇÊhÉ xÉÉ̈ÉÉxª ÉÉ{xÉÉäÊiÉ ' <iª ÉÉÊnù&
|ÉYÉÉvÉ̈ÉÇ& * ` iÉÉ ´ÉÉ BiÉÉ nù¶Éè́É ¦ÉÚiÉ̈ÉÉjÉÉ +ÊvÉ|ÉYÉÆ nù¶É |ÉYÉÉ̈ÉÉjÉÉ +ÊvɦÉÚiÉ̈ÉÂ* ª ÉÊnù¦ÉÚiÉ̈ÉÉjÉÉ xÉ º ª ÉÖxÉÇ|ÉYÉÉ̈ÉÉjÉÉ&
º ª ÉÖ& * ª ÉÊnù|ÉYÉÉ̈ÉÉjÉÉ xÉ º ª ÉÖxÉǦÉÚiÉ̈ÉÉjÉÉ& º ª ÉÖ& * xÉ Á xª ÉiÉ® úiÉÉä °ü{ÉÆ ËEòSÉxÉ Êº Évª ÉäiÉÂ* xÉÉä BiÉzÉÉxÉÉ * iÉtlÉÉ
® úlɺ ª ÉÉ® úä¹ÉÖ xÉäÊ̈É® úÌ{ÉiÉÉ
xÉɦÉÉ́É® úÉ +Ì{ÉiÉÉ B´É̈Éä́ÉèiÉÉ ¦ÉÚiÉ̈ÉÉjÉÉ& |ÉYÉÉ̈ÉÉjÉɺ ´ÉÌ{ÉiÉÉ& |ÉYÉÉ̈ÉÉjÉÉ& |ÉÉhÉä%Ì{ÉiÉÉ& º É B¹É |ÉÉhÉ B´É |ÉYÉÉi¨ÉÉ '
<iª ÉÉÊnù¥ÉÇÀ vÉ̈ÉÇ& * iɺ ¨ÉÉnÂù¥ÉÀ hÉ B´ÉèiÉnÖù{ÉÉÊvÉuùªÉvÉ̈ÉæhÉ º ´ÉvÉ̈ÉæhÉ SÉèEò¨ÉÖ{Éɺ ÉxÉÆ ÊjÉẾÉvÉÆ ẾÉ́ÉÊIÉiÉ̈ÉÂ* +xª ÉjÉÉÊ{É `
¨ÉxÉÉä̈ɪ É& |ÉÉhɶ É® úÒ®ú& ' <iª ÉÉnùÉ́ÉÖ{ÉÉÊvÉvÉ̈ÉæhÉ ¥ÉÀ hÉ ={Éɺ ÉxÉ̈ÉÉʸÉiÉ̈ÉÂ; <½þÉÊ{É iÉtÖVª ÉiÉä
´ÉÉCª ɺ ª ÉÉä{ÉGò¨ÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® úɦª ÉÉ̈ÉäEòÉlÉÇi´ÉÉ́ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ|ÉÉhÉ|ÉYÉÉi¨É¥ÉÀ ʱ ÉRÂóMÉÉ́É̈ÉÉSSÉ * iɺ ¨ÉÉnÂù¥ÉÀ ´ÉÉCª É̈ Éä́ÉèiÉÊnùÊiÉ Êº Érù̈ÉÂ**

<ÊiÉ ¸ÉÒ̈Éi{É® ú̈ɽÆþºÉ{ÉÊ® úµÉÉVÉEòÉSÉɪ ÉǺª É ¸ÉÒMÉÉäẾÉxnù¦ÉMÉ́É-

i{ÉÚVª É{ÉÉnùʶɹªÉº ª É ¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́ÉiÉ& EÞòiÉÉè
¶ ÉÉ® úÒ®úEò¨ÉÒ̈ÉÉƺ Éɺ ÉÚjɦÉɹªÉä
|ÉlÉ̈ÉÉvª Éɪ ɺ ª É |ÉlÉ̈É& {ÉÉnù& **
 ** ¥ÉÀ º ÉÚ jÉ̈ÉÂ**
*¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́Éi{ÉÉnèù& ẾÉ® úÊSÉiÉ̈ɦÉɹªÉ̈ÉÂ
*

** |ÉlÉ̈ÉÉä%vª Éɪ É& **

** ÊuùiÉÒªÉ& {ÉÉnù& **

º É́ÉÇjÉ |Éʺ ÉrùÉä{Énäù¶ÉÉiÉÂ** 1.2.1 **

º É́ÉÇjÉ|Éʺ ÉnÂ
ùvª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.2.1 **

<nù̈ÉÉ̈xÉɪ ÉiÉä--- ` º É́ÉÈJÉα ´ÉnÆù¥ÉÀ iÉVVɱ ÉÉÊxÉÊiÉ ¶ ÉÉxiÉ ={Éɺ ÉÒiÉ * +lÉ Jɱ ÉÖ GòiÉÖ̈ɪ É& {ÉÖ¯û¹ÉÉä ª ÉlÉÉGòiÉÖ® úϺ¨É± ± ÉÉäEäò
{ÉÖ¯û¹ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ iÉlÉäiÉ& |Éäiª É ¦É́ÉÊiÉ º É GòiÉÖÆ EÖò´ÉÔiÉ ' ` ¨ÉxÉÉä̈ɪ É& |ÉÉhɶ É® úÒ®ú& ' <iª ÉÉÊnù* iÉjÉ º Éƶ ɪ É&--- ÊEòÊ̈ɽþ
¨ÉxÉÉä̈ɪ Éi´ÉÉÊnùʦÉvÉÇ̈Éê& ¶ ÉÉ® úÒ®ú+Éi¨ÉÉä{Éɺ ª Éi´ÉäxÉÉä{ÉÊnù¶ª ÉiÉä, +ɽþÉÎäº ´Éi{É® Æú¥ÉÀ ÊäiÉ * ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ? ¶ ÉÉ® úÒ®ú<ÊiÉ *
EÖòiÉ& ? iɺ ª É Ê½þEòɪ ÉÇEò® úhÉÉÊvÉ{ÉiÉä& |Éʺ ÉrùÉä ¨ÉxÉ+ÉÊnùʦÉ& º ÉƤÉxvÉ&, xÉ {É® úºª É ¥ÉÀ hÉ&; ` +|ÉÉhÉÉä Á¨ÉxÉÉ& ¶ ÉÖ§ É& '
<iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É& * xÉxÉÖ ` º É́ÉÈJÉα ´ÉnÆù¥ÉÀ ' <ÊiÉ º ´É¶ ɤ näùxÉè́É ¥ÉÀ Éä{ÉÉkÉ̈É ; EòlÉÊ̈ɽþ¶ ÉÉ® úÒ®ú+Éi¨ÉÉä{Éɺ ª Éi´ÉäxÉɶ ÉR óCª ÉiÉä
? xÉè¹É nùɹäÉ&; xÉänÆù´ÉÉCª ÉÆ ¥ÉÀ Éä{Éɺ ÉxÉẾÉÊvÉ{É® ú̈É ; ËEò iÉ̽þ? ¶ É̈ÉẾÉÊvÉ{É® ú̈É ; ª ÉiEòÉ® úhÉ̈ÉÂ` º É́ÉÈJÉα ´ÉnÆù¥ÉÀ
iÉVVɱ ÉÉÊxÉÊiÉ ¶ ÉÉxiÉ ={Éɺ ÉÒiÉ ' <iª Éɽþ* BiÉnÖùHÆò ¦É́ÉÊiÉ--- ª ɺ ¨ÉÉiº É́ÉÇÊ̈ÉnÆùẾÉEòÉ® úVÉÉiÉÆ ¥ÉÀ è́É, iÉVVÉi´ÉÉiÉÂiɱ ± Éi´ÉÉiÉÂ
iÉnùxÉi´ÉÉSSÉ--- xÉ SÉ º É́ÉǺª ÉèEòÉi¨Éi´Éä ® úÉMÉÉnùªÉ& º ÉƦÉ́ÉÎxiÉ--- iɺ ¨ÉÉiɶ ÉÉxiÉ ={Éɺ ÉÒiÉäÊiÉ * xÉ SÉ ¶ É̈ÉẾÉÊvÉ{É® úi´Éä
º Éiª ÉxÉäxÉ ´ÉÉCª ÉäxÉ ¥ÉÀ Éä{Éɺ ÉxÉÆ Êxɪ ÉxiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä * ={Éɺ ÉxÉÆ iÉÖ ` º É GòiÉÖÆ EÖò´ÉÔiÉ ' <iª ÉxÉäxÉ ẾÉvÉÒªÉiÉä * GòiÉÖ& º ÉÆEò± {ÉÉä
vª ÉÉxÉÊ̈Éiª ÉlÉÇ& * iɺ ª É SÉ Ếɹɪ Éi´ÉäxÉ ¸ÉÚ ª ÉiÉä--- ` ¨ÉxÉÉä̈ɪ É& |ÉÉhɶ É® úÒ®ú& ' <ÊiÉ VÉÒ́Éʱ ÉR óMÉ̈ÉÂ* +iÉÉä ¥ÉÚ ¨ É&---
VÉÒ́ÉẾɹɪ É̈ÉäiÉnÖù{Éɺ ÉxÉÊ̈ÉÊiÉ * ` º É́ÉÇEò¨ÉÉǺ É́ÉÇEòɨÉ& ' <iª ÉÉtÊ{É ¸ÉÚ ª É̈ÉÉhÉÆ {ɪ ÉÉǪÉähÉ VÉÒ́ÉẾɹɪ É̈ÉÖ{É{ÉtiÉä * ` B¹É ¨É
+Éi¨ÉÉxiɾÇþnùªÉä%hÉÒªÉÉxµÉÒ½äþ́ÉÉǪ É́ÉÉuùÉ ' <ÊiÉ SÉ ¾þnùªÉɪ ÉiÉxÉi´É̈ÉhÉҪɺ i´ÉÆ SÉÉ® úÉOÉ̈ÉÉjɺ ª É VÉÒ́ɺ ª ÉÉ́ÉEò± {ÉiÉä,
xÉÉ{ÉÊ® úÎSUôzɺ ª É ¥ÉÀ hÉ& * xÉxÉÖ ` Vª Éɪ ÉÉx{ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉ& ' <iª ÉÉtÊ{É xÉ {ÉÊ® úÎSUôzÉä%´ÉEò± {ÉiÉ <ÊiÉ * +jÉ ¥ÉÚ ¨ É&--- xÉ
iÉÉ́ÉnùhÉҪɺ i´ÉÆ Vª Éɪ ɺ i´ÉÆ SÉÉä¦Éª É̈ÉäEòκ ¨Éxº É̈ÉɸÉʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª É̈É , ẾÉ® úÉävÉÉiÉÂ
; +xª ÉiÉ® úɸɪ ÉhÉä SÉ, |ÉlÉ̈ɸÉÖiÉi´ÉÉnùhÉҪɺ i´ÉÆ
ª ÉÖHò¨ÉɸÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ
; Vª Éɪ ɺ i´ÉÆ iÉÖ ¥ÉÀ ¦ÉÉ́ÉÉ{ÉäIɪ ÉÉ ¦ÉẾɹªÉiÉÒÊiÉ * ÊxÉÎSÉiÉä SÉ VÉÒ́ÉẾɹɪ Éi´Éä ª ÉnùxiÉä ¥ÉÀ º ÉÆEòÒiÉÇxÉ̈É --- `
BiÉn ù¥ÉÀ ' <ÊiÉ, iÉnùÊ{É |ÉEÞ òiÉ{É® úÉ̈ ɶ ÉÉÇlÉÇi´ÉÉVVÉÒ́ÉẾɹɪ É̈Éä́É * iɺ ¨ÉÉx¨ÉxÉÉä̈ɪ Éi´ÉÉÊnùʦÉvÉÇ̈ÉêVÉỐÉ ={Éɺ ª É <iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ¨ É&--- {É® ú̈Éä́É ¥ÉÀ ä½þ¨ÉxÉÉä̈ɪ Éi´ÉÉÊnùʦÉvÉÇ̈Éê̄û{Éɺ ª É̈ÉÂ* EÖòiÉ& ? º É́ÉÇjÉ |Éʺ ÉrùÉä{Énäù¶ÉÉiÉÂ* ª Éiº É́Éæ¹ÉÖ ´ÉänùÉxiÉä¹ÉÖ |Éʺ ÉrÆù
¥ÉÀ ¶ ɤ nùºª Éɱ É̈¤ ÉxÉÆ VÉMÉiEòÉ® úhÉ̈É , <½þSÉ ` º É́ÉȺ ´Éα ´ÉnÆù¥ÉÀ ' <ÊiÉ ´ÉÉCª ÉÉä{ÉGò¨Éä ¸ÉÖiÉ̈É , iÉnäù́É
¨ÉxÉÉä̈ɪ Éi´ÉÉÊnùvÉ̈ÉêÌ́Éʶɹ]ṏÉÖ{ÉÊnù¶ª ÉiÉ <ÊiÉ ª ÉÖHò¨ÉÂ* B´ÉÆ SÉ º ÉÊiÉ |ÉEÞ òiɽþÉxÉÉ|ÉEÞòiÉ|ÉÊGòª Éä xÉ ¦ÉẾɹªÉiÉ& * xÉxÉÖ ´ÉÉCª ÉÉä{ÉGò¨Éä
¶ É̈ÉẾÉÊvÉẾÉ́ÉIɪ ÉÉ ¥ÉÀ ÊxÉÌnù¹]ÆõxÉ º ´ÉẾÉ́ÉIɪ Éäiª ÉÖHò¨É ; +jÉÉäSª ÉiÉä--- ª ÉtÊ{É ¶ É̈ÉẾÉÊvÉẾÉ́ÉIɪ ÉÉ ¥ÉÀ ÊxÉÌnù¹]ṏÉ , iÉlÉÉÊ{É
¨ÉxÉÉä̈ɪ Éi´ÉÉÊnù¹ÉÚ{ÉÊnù¶ª É̈ÉÉxÉä¹ÉÖ iÉnäù́É ¥ÉÀ º ÉÆÊxÉʽþiÉÆ ¦É́ÉÊiÉ, VÉÒ́ɺ iÉÖ xÉ º ÉÆÊxÉʽþiÉ&, xÉ SÉ º ´É¶ ɤ näùxÉÉä{ÉÉkÉ <ÊiÉ ´Éè¹É̈ª É̈ÉÂ**

ẾÉ́ÉÊIÉiÉMÉÖhÉÉä{É{ÉkÉä SÉ ** 1.2.2 **
** 1.2.2 **

´ÉCiÉÖÊ̈ɹ]õÉ ẾÉ́ÉÊIÉiÉÉ& * ª Ét{ª É{ÉÉè̄û¹ÉäªÉä ´Éänäù´ÉCiÉÖ® ú¦ÉÉ́ÉÉiÉÂxÉäSUôÉlÉÇ& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, iÉlÉÉ{ª ÉÖ{ÉÉnùÉxÉäxÉ ¡ ò± ÉäxÉÉä{ÉSɪ ÉÇiÉä *
± ÉÉäEäò%Ê{É ª ÉSUô¤ nùÉʦÉʽþiÉ̈ÉÖ{ÉÉnäùªÉÆ ¦É́ÉÊiÉ iÉÊuù́ÉÊIÉiÉÊ̈Éiª ÉÖSª ÉiÉä, ª ÉnùxÉÖ{ÉÉnäùªÉÆ iÉnùẾÉ́ÉÊIÉiÉÊ̈ÉÊiÉ *
iÉuùuäùnäù%{ª ÉÖ{ÉÉnäùªÉi´ÉäxÉÉʦÉʽþiÉÆ ẾÉ́ÉÊIÉiÉÆ ¦É́ÉÊiÉ, <iÉ® únùẾÉ́ÉÊIÉiÉ̈ÉÂ* ={ÉÉnùÉxÉÉxÉÖ{ÉÉnùÉxÉä iÉÖ
´Éänù́ÉÉCª ÉiÉÉi{ɪ ÉÉÇiÉÉi{ɪ ÉÉǦª ÉÉ̈É́ÉMÉ̈ª ÉäiÉä * iÉÊnù½þª Éä ẾÉ́ÉÊIÉiÉÉ MÉÖhÉÉ ={Éɺ ÉxÉɪ ÉÉ̈ÉÖ{ÉÉnäùªÉi´ÉäxÉÉä{ÉÊnù¹]õÉ& º Éiª ɺ ÉÆEò± {É|ɦÉÞ
iɪ É&,
iÉä {É® úκ¨Éx¥ÉÀ hª ÉÖ{É{ÉtxiÉä * º Éiª ɺ ÉÆEò± {Éi´ÉÆ Ê½þº ÉÞ Î¹]õκlÉÊiɺ ÉƽþÉ® äú¹́É|ÉÊiɤ Érù¶ÉÊHòi´ÉÉi{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉ B´ÉÉ́ÉEò± {ÉiÉä *
 {É® ú̈ÉÉi¨ÉMÉÖhÉi´ÉäxÉ SÉ ` ª É +Éi¨ÉÉ{ɽþiÉ{ÉÉi¨ÉÉ ' <iª ÉjÉ ` º Éiª ÉEòɨÉ& º Éiª ɺ ÉÆEò± {É& ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉ̈É , ` +ÉEòɶ ÉÉi¨ÉÉ ' <ÊiÉ SÉ *
+ÉEòɶ É́ÉnùÉi¨ÉÉ +º ª Éäiª ÉlÉÇ& * º É́ÉÇMÉiÉi´ÉÉÊnùʦÉvÉÇ̈Éê& º ÉƦÉ́Éiª ÉÉEòɶ ÉäxÉ º ÉÉ̈ª ÉÆ ¥ÉÀ hÉ& * ` Vª Éɪ ÉÉx{ÉÞÊlÉ́ª ÉÉ& ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ
SÉèiÉnäù́É nù¶ÉǪÉÊiÉ * ª ÉnùÊ{É +ÉEòɶ É +Éi¨ÉÉ +º ª ÉäÊiÉ ´ª ÉÉJª Éɪ ÉiÉä, iÉnùÊ{É º ÉƦÉ́ÉÊiÉ º É́ÉÇVÉMÉiEòÉ® úhɺ ª É º É́ÉÉÇi¨ÉxÉÉä ¥ÉÀ hÉ
+ÉEòɶ ÉÉi¨Éi´ÉiÉ̈ÉÂ* +iÉ B´É ` º É́ÉÇEò¨ÉÉÇ' <iª ÉÉÊnù* B´ÉÊ̈ɽþÉä{Éɺ ª Éiɪ ÉÉ ẾÉ́ÉÊIÉiÉÉ MÉÖhÉÉ ¥ÉÀ hª ÉÖ{É{ÉtxiÉä * ª ÉkÉÚ Hò¨ÉÂ---
` ¨ÉxÉÉä̈ɪ É& |ÉÉhɶ É® úÒ®ú& ' <ÊiÉ VÉÒ́Éʱ ÉR óMÉ̈ÉÂ
, xÉ iÉn ù¥ÉÀ hª ÉÖ{É{ÉtiÉ <ÊiÉ; iÉnùÊ{É ¥ÉÀ hª ÉÖ{É{ÉtiÉ <ÊiÉ ¥ÉÚ ¨ É& *
º É́ÉÉÇi¨Éi´ÉÉÊrù¥ÉÀ hÉÉä VÉÒ́ɺ ÉƤÉxvÉÒÊxÉ ¨ÉxÉÉä̈ɪ Éi´ÉÉnùÒÊxÉ ¥ÉÀ º ÉƤÉxvÉÒÊxÉ ¦É́ÉÎxiÉ * iÉlÉÉ SÉ ¥ÉÀ Ếɹɪ Éä ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ iÉÒ ¦É́ÉiÉ&--
` i´ÉÆ º jÉÒi´ÉÆ {ÉÖ̈ÉÉxÉʺ É i´ÉÆ EÖò¨ÉÉ® ú=iÉ ´ÉÉ EÖò¨ÉÉ® úÒ* i´ÉÆ VÉÒhÉÉæ nùhbä÷xÉ ´É\SÉʺ É i´ÉÆ VÉÉiÉÉä ¦É́Éʺ É ẾÉ·ÉiÉÉä̈ÉÖJÉ& ' <ÊiÉ;
` º É́ÉÇiÉ&{ÉÉÊhÉ{ÉÉnÆùiÉiº É́ÉÇiÉÉäÊIÉʶ É® úÉä̈ÉÖJÉ̈ÉÂ* º É́ÉÇiÉ&¸ÉÖÊiÉ̈ɱ ± ÉÉäEäò º É́ÉÇ̈ÉÉ́ÉÞ
iª É Êiɹ`öÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ * ` +|ÉÉhÉÉä Á¨ÉxÉÉ&
¶ ÉÖ§ É& ' <ÊiÉ ¸ÉÖÊiÉ& ¶ ÉÖrù¥ÉÀ Ếɹɪ ÉÉ, <ª ÉÆ iÉÖ ¸ÉÖÊiÉ& ` ¨ÉxÉÉä̈ɪ É& |ÉÉhɶ É® úÒ®ú& ' <ÊiÉ º ÉMÉÖhÉ¥ÉÀ Ếɹɪ ÉäÊiÉ Ếɶ Éä¹É& * +iÉÉä
ẾÉ́ÉÊIÉiÉMÉÖhÉÉä{É{ÉkÉä& {É® ú̈Éä́É ¥ÉÀ <½þÉä{Éɺ ª Éi´ÉäxÉÉä{ÉÊnù¹]õÊ̈ÉÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä **

+xÉÖ{É{ÉkÉäº iÉÖ xÉ ¶ ÉÉ® úÒ®ú& ** 1.2.3 **

** 1.2.3 **

{ÉÚ´ÉæhÉ º ÉÚ
jÉähÉ ¥ÉÀ Ê{É ẾÉ́ÉÊIÉiÉÉxÉÉÆ MÉÖhÉÉxÉÉ̈ÉÖ{É{ÉÊkɯûHòÉ * +xÉäxÉ ¶ ÉÉ® úÒ®äúiÉä¹ÉÉ̈ÉxÉÖ{É{ÉÊkɯûSª ÉiÉä iÉÖ-¶ ɤ nùÉä%´ÉvÉÉ® úhÉÉlÉÇ& *
¥ÉÀ è́ÉÉäHäòxÉ xª Éɪ ÉäxÉ ¨ÉxÉÉä̈ɪ Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉ̈ÉÂ
; xÉ iÉÖ ¶ ÉÉ® úÒ®úÉä VÉÒ́ÉÉä ¨ÉxÉÉä̈ɪ Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉ&; ª ÉiEòÉ® úhÉ̈ÉÂ
-- ` º Éiª ɺ ÉÆEò± {É& ' `
+ÉEòɶ ÉÉi¨ÉÉ ' ` +´ÉÉEòÒ' ` +xÉÉnù®ú& ' ` Vª Éɪ ÉÉx{ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉ& ' <ÊiÉ SÉè́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ MÉÖhÉÉ xÉ ¶ ÉÉ® úÒ®äú+É\Vɺ ª ÉäxÉÉä{É{ÉtxiÉä *
¶ ÉÉ® úÒ®ú<ÊiÉ ¶ É® úÒ®äú¦É́É <iª ÉlÉÇ& * xÉx´ÉÒ·É® úÉä%Ê{É ¶ É® úÒ®äú¦É́ÉÊiÉ; º Éiª É̈É , ¶ É® úÒ®äú¦É́ÉÊiÉ; xÉ iÉÖ ¶ É® úÒ®úB´É ¦É́ÉÊiÉ; `
Vª Éɪ ÉÉx{ÉÞ
ÊlÉ́ª ÉÉ Vª Éɪ ÉÉxÉxiÉÊ® úIÉÉiÉÂ' ` +ÉEòɶ É́Éiº É́ÉÇMÉiÉ SÉ ÊxÉiª É& ' <ÊiÉ SÉ ´ª ÉÉÊ{Éi´É¸É́ÉhÉÉiÉÂ* VÉÒ́ɺ iÉÖ ¶ É® úÒ®úB´É
¦É́ÉÊiÉ, iɺ ª É ¦ÉÉäMÉÉÊvɹ`öÉxÉÉSUô® úÒ®úÉnùxª ÉjÉ ´ÉÞkª ɦÉÉ́ÉÉiÉÂ**

Eò¨ÉÇEòiÉÞ
Ḉª É{Énäù¶ÉÉSSÉ ** 1.2.4 **
** 1.2.4 **

<iÉ SÉ xÉ ¶ ÉÉ® úÒ®úÉä ¨ÉxÉÉä̈ɪ Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉ&; ª ɺ ¨ÉÉiEò¨ÉÇEòiÉÞ Ḉª É{Énäù¶ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ---` BiÉ̈ÉÊiÉ& |Éäiª ÉÉʦɺ ÉƦÉẾÉiÉÉκ ¨É ' <ÊiÉ *
BiÉÊ̈ÉÊiÉ |ÉEÞ òiÉÆ ¨ÉxÉÉä̈ɪ Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉ̈ÉÖ{Éɺ ª É̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ Eò¨ÉÇi´ÉäxÉ |ÉÉ{ª Éi´ÉäxÉ ´ª É{ÉÊnù¶ÉÊiÉ; +ʦɺ ÉƦÉẾÉiÉɺ ¨ÉÒÊiÉ ¶ ÉÉ® úÒ®ú̈ÉÖ{Éɺ ÉEÆò
EòiÉÞ
Çi´ÉäxÉ |ÉÉ{ÉEòi´ÉäxÉ * +ʦɺ ÉƦÉẾÉiÉɺ ¨ÉÒÊiÉ |ÉÉ{iÉɺ ¨ÉÒiª ÉlÉÇ& * xÉ SÉ º Éiª ÉÉÆ MÉiÉÉ́ÉäEòº ª É Eò¨ÉÇEòiÉÞ Ḉª É{Énäù¶ÉÉä ª ÉÖHò& *
iÉlÉÉä{Éɺ ª ÉÉä{Éɺ ÉEò¦ÉÉ́ÉÉä%Ê{É ¦ÉänùÉÊvɹ`öÉxÉ B´É * iɺ ¨ÉÉnùÊ{É xÉ ¶ ÉÉ® úÒ®úÉä ¨ÉxÉÉä̈ɪ Éi´ÉÉÊnùẾɶ ɹ]õ& **

¶ ɤ nùẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ** 1.2.5 **

** 1.2.5 **

<iÉ SÉ ¶ ÉÉ® úÒ®úÉnùxª ÉÉä ¨ÉxÉÉä̈ɪ Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉ&; ª ɺ ¨ÉÉSUô¤ nùẾɶ Éä¹ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ º É̈ÉÉxÉ|ÉEò® úhÉä ¸ÉÖiª ÉxiÉ® äú--- ` ª ÉlÉÉ µÉÒʽþ́ÉÉǪ É́ÉÉä ´ÉÉ
¶ ª ÉÉ̈ÉÉEòÉä ´ÉÉ ¶ ª ÉÉ̈ÉÉEòiÉhbÖ÷± ÉÉä ´Éè́É̈ ɪ É̈ÉxiÉ® úÉi¨Éx{ÉÖ¯û¹ÉÉä ʽþ®úh¨Éª É& ' <ÊiÉ * ¶ ÉÉ® úÒ®úºª ÉÉi¨ÉxÉÉä ª É& ¶ ɤ nùÉä%ʦÉvÉɪ ÉEò&
º É{iÉ̈ª ÉxiÉ&--- +xiÉ® úÉi¨ÉÊzÉÊiÉ; iɺ ¨ÉÉÊuùʶɹ]õÉä%xª É& |ÉlÉ̈ÉÉxiÉ& {ÉÖ¯û¹É¶ ɤ nùÉä ¨ÉxÉÉä̈ɪ Éi´ÉÉÊnùẾÉʶɹ]õºª ÉÉi¨ÉxÉÉä%ʦÉvÉɪ ÉEò& *
iɺ ¨ÉÉkɪ ÉÉä¦ÉænùÉä%ÊvÉMÉ̈ª ÉiÉä **

º ¨ÉÞ
iÉä SÉ ** 1.2.6 **
** 1.2.6 **
º ¨ÉÞÊiÉ SÉ ¶ ÉÉ® úÒ®ú{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä¦ÉænÆùnù¶ÉǪÉÊiÉ--- ` <Ç·É® ú& º É́ÉǦÉÚiÉÉxÉÉÆ ¾þqùä¶ Éä%VÉÖxÇÉ Êiɹ`öÊiÉ * § ÉÉ̈ɪ Éxº É́ÉǦÉÚiÉÉÊxÉ ª ÉxjÉÉ°üføÉÊxÉ
¨Éɪ ɪ ÉÉ ' <iª ÉÉtÉ * +jÉɽþ--- Eò& {ÉÖxÉ® úªÉÆ ¶ ÉÉ® úÒ®úÉä xÉÉ̈É {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä%xª É&, ª É& |ÉÊiÉʹÉvª ÉiÉä--- ` +xÉÖ{É{ÉkÉäº iÉÖ xÉ ¶ ÉÉ® úÒ®ú&
' <iª ÉÉÊnùxÉÉ ? ¸ÉÖÊiɺ iÉÖ ` xÉÉxª ÉÉä%iÉÉä%κ iÉ pù¹]õÉ xÉÉxª ÉÉä%iÉÉä%κ iÉ ¸ÉÉäiÉÉ ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä%xª É̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ
´ÉÉ® úªÉÊiÉ * iÉlÉÉ º ¨ÉÞÊiÉ® úÊ{É ` IÉäjÉYÉÆ SÉÉÊ{É ¨ÉÉÆ ẾÉÊrùº É́ÉÇIÉäjÉä¹ÉÖ ¦ÉÉ® úiÉ ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEäòÊiÉ **

+jÉÉäSª ÉiÉä--- º Éiª É̈Éä́ÉèiÉiÉÂ--- {É® úB´ÉÉi¨ÉÉ näù½þ äÎxpùªÉ̈ÉxÉÉä¤ÉÖnÂùvª ÉÖ{ÉÉÊvÉʦÉ& {ÉÊ® úÎSUôt¨ÉÉxÉÉä ¤ Éɱ Éè& ¶ ÉÉ® úÒ®ú<iª ÉÖ{ÉSɪ ÉÇiÉä; ª ÉlÉÉ
PÉ]õEò® úEòÉtÖ{ÉÉÊvÉ́ɶ ÉÉnù{ÉÊ® úÎSUôzÉ̈ÉÊ{É xɦÉ& {ÉÊ® úÎSUôzÉ́Énù́ɦÉɺ ÉiÉä, iÉuùiÉÂ* iÉnù{ÉäIɪ ÉÉ SÉ Eò¨ÉÇEòi ÉÞ iÇ´ÉÉÊnù¦Éänù́ª É́ɽþÉ® úÉä xÉ
Ếɯûvª ÉiÉä |ÉÉEÂò ` iÉk´É̈Éʺ É ' <iª ÉÉi¨ÉèEòi´ÉÉä{Énäù¶ÉOɽþhÉÉiÉÂ* MÉÞ½þÒiÉä i´ÉÉi¨ÉèEòi´Éä ¤ ÉxvÉ̈ÉÉäIÉÉÊnùºÉ́ÉḈª É́ɽþÉ® ú{ÉÊ® úºÉ̈ÉÉÎ{iÉ® ú́äÉ
º ª ÉÉiÉÂ**

+¦ÉÇEòÉèEòº i´ÉÉkÉnÂ
ù́ª É{Énäù¶ÉÉSSÉ xÉäÊiÉ SÉäzÉ ÊxÉSÉɪ ª Éi´ÉÉnäù́ÉÆ ´ª ÉÉä̈É́ÉSSÉ **
1.2.7 **
** 1.2.7 **

+¦ÉEÇò¨É± {É̈ÉÂ+ÉäEòÉä xÉÒb÷¨ÉÂ, ` B¹É ¨É +Éi¨ÉÉxiɾÇþnùªÉä ' <ÊiÉ {ÉÊ® úÎSUôzÉɪ ÉiÉxÉi´ÉÉiÉÂ, º ´É¶ ɤ näùxÉ SÉ ` +hÉÒªÉÉxµÉÒ½äþ́ÉÉǪ É́ÉÉuùÉ
' <iª ÉhÉҪɺ i´É́ª É{Énäù¶ÉÉiÉ , ¶ ÉÉ® úÒ®úB´ÉÉ® úÉOÉ̈ÉÉjÉÉä VÉÒ́É <½þÉä{ÉÊnù¶ ª ÉiÉä, xÉ º É́ÉÇMÉiÉ& {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ--- <ÊiÉ ª ÉnÖùHÆò
iÉi{ÉÊ® ú½þiÉḈª É̈ÉÂ* +jÉÉäSª ÉiÉä--- xÉɪ ÉÆ nùÉä¹É& * xÉ iÉÉ́Éi{ÉÊ® úÎSUôzÉnäù¶Éº ª É º É́ÉÇMÉiÉi´É́ª É{Énäù¶É& EòlÉ̈É{ª ÉÖ{É{ÉtiÉä * º É́ÉÇMÉiɺ ª É
iÉÖ º É́ÉÇnùä¶ Éä¹ÉÖ ẾÉt¨ÉÉxÉi´ÉÉi{ÉÊ® úÎSUôzÉnäù¶É́ª É{Énäù¶ÉÉä%Ê{É Eòª ÉÉÊSÉnù{ÉäIɪ ÉÉ º É¦Æ É́ÉÊiÉ * ª ÉlÉÉ º É̈ɺ iÉ́ɺ ÉÖvÉÉÊvÉ{ÉÊiÉ® úÊ{É Ê½þº ÉxÉÂ
+ª ÉÉävª ÉÉÊvÉ{ÉÊiÉÊ® úÊiÉ ´ª É{ÉÊnù¶ª ÉiÉä * Eòª ÉÉ {ÉÖxÉ® ú{ÉäIɪ ÉÉ º É́ÉÇMÉiÉ& º ÉzÉÒ·É® úÉä%¦ÉEÇòÉèEòÉ +hÉÒªÉÉÆ SÉ ´ª É{ÉÊnù¶ª ÉiÉ <ÊiÉ *
ÊxÉSÉɪ ª Éi´ÉÉnäù́ÉÊ̈ÉÊiÉ ¥ÉÚ̈É& * B´É̈ÉÂ+hÉҪɺ i´ÉÉÊnùMÉÖhÉMÉhÉÉä{ÉäiÉ <Ç·É® ú&, iÉjÉ ¾þnùªÉ{ÉÖhb÷® úÒEäò, ÊxÉSÉɪ ª ÉÉä pù¹]ṍª É ={ÉÊnù¶ª ÉiÉä;
ª ÉlÉÉ º Éɱ ÉOÉÉ̈Éä ½þÊ® ú& * iÉjÉɺ ª É ¤ ÉÖÊrùẾÉYÉÉxÉÆ OÉɽþEò¨ÉÂ; º É́ÉÇMÉiÉÉä%{ÉÒ·É® úºiÉjÉÉä{Éɺ ª É̈ÉÉxÉ& |ɺ ÉÒnùÊiÉ *
´ª ÉÉä̈É́ÉSSÉèiÉnÂùpù¹]ṍª É̈ÉÂ* ª ÉlÉÉ º É́ÉÇMÉiɨÉÊ{É º ÉnÂù́ªÉÉä̈É º ÉÚSÉÒ{Éɶ ÉÉt{ÉäIɪ ÉɦÉEÇòÉèEòÉä%hÉÒªÉ SÉäÊiÉ ´ª É{ÉÊnù¶ª ÉiÉä, B´ÉÆ ¥ÉÀ ÉÊ{É *
iÉnäù́ÉÆ ÊxÉSÉɪ ª Éi´ÉÉ{ÉäIÉÆ ¥ÉÀ hÉÉä%¦ÉEÇòÉèEòº i´É̈ÉhÉҪɺ i´ÉÆ SÉ, xÉ {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEò¨ÉÂ* iÉjÉ ª Énùɶ ÉRÂóCª ÉiÉä---
¾þnùªÉɪ ÉiÉxÉi´ÉÉnÂù¥ÉÀ hÉÉä ¾þnùªÉÉxÉÉÆ SÉ |ÉÊiɶ É® úÒ®ÆúʦÉzÉi´ÉÉnÂùʦÉzÉɪ ÉiÉxÉÉxÉÉÆ SÉ
¶ ÉÖEòÉnùÒxÉÉ̈ÉxÉäEòi´Éº ÉÉ́ɪ É́Éi´ÉÉÊxÉiª Éi´ÉÉÊnùnùÉä¹Énù¶ÉÇxÉÉnÂù¥ÉÀ hÉÉä%Ê{É iÉuùi|ɺ ÉRÂóMÉ <ÊiÉ, iÉnùÊ{É {ÉÊ® ú¾þiÉÆ ¦É́ÉÊiÉ **

º É̈¦ÉÉäMÉ|ÉÉÎ{iÉÊ® úÊiÉ SÉäzÉ ´Éè¶ É乪ÉÉiÉÂ** 1.2.8 **

** 1.2.8 **

´ª ÉÉä̈É́Éiº É́ÉÇMÉiɺ ª É ¥ÉÀ hÉ& º É́ÉÇ|ÉÉÊhɾþnùªÉº ÉƤÉxvÉÉiÉÂ, ÊSÉpÚù{Éiɪ ÉÉ SÉ ¶ ÉÉ® úÒ®úÉnùẾÉʶ ɹ]õi´ÉÉiÉÂ,
º ÉÖJÉnÖù&JÉÉÊnùºÉ¦Æ ÉÉäMÉÉä%{ª ÉẾÉʶ ɹ]õ& |ɺ ÉVª ÉäiÉÂ; BEòi´ÉÉSSÉ---xÉ Ê½þ{É® úº¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉÉä%xª É& EòÎ SÉnùÉi¨ÉÉ º Éƺ ÉÉ® úÒẾÉtiÉä, `
xÉÉxª ÉÉä%iÉÉä%κ iÉ ẾÉYÉÉi ÉÉ ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É& * iɺ ¨ÉÉi{É® úºª Éè́É ¥ÉÀ hÉ& º É¦Æ ÉÉäMÉ|ÉÉÎ{iÉÊ® úÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ; ´Éè¶É乪ÉÉiÉÂ* xÉ
iÉÉ́Éiº É́ÉÇ|ÉÉÊhɾþnùªÉº ÉƤÉxvÉÉiÉÂÊSÉpÚù{Éiɪ ÉÉ SÉ ¶ ÉÉ® úÒ®ú́ÉnÂù¥ÉÀ hÉ& º É¦Æ ÉÉäMÉ|ɺ ÉRÂóMÉ&, ´Éè¶É乪ÉÉiÉÂ* Ếɶ Éä¹ÉÉä ʽþ¦É́ÉÊiÉ
¶ ÉÉ® úÒ®ú{É® ú̈Éä·É® úªÉÉä& * BEò& EòiÉÉǦÉÉäHòÉ vÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉÉÇÊnùºÉÉvÉxÉ& º ÉÖJÉnÖù&JÉÉÊnù̈ÉÉÆ SÉ * BEòº iÉÊuù{É® úÒiÉÉä%{ɽþiÉ{ÉÉ{¨Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉ&
* Biɺ ¨ÉÉnùÉxɪ ÉÉäÌ́ɶ Éä¹ÉÉnäùEòº ª É ¦ÉÉäMÉ&, xÉäiÉ® úºª É * ª ÉÊnùSÉ º ÉÆÊxÉvÉÉxÉ̈ÉÉjÉähÉ ´Éº iÉÖ¶ ÉÊHò¨ÉxÉÉʸÉiª É
Eòɪ ÉǺÉƤÉxvÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉäiÉ, +ÉEòɶ ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÊ{É nùɽþÉÊnù|ɺ ÉRÂóMÉ& * º É́ÉÇMÉiÉÉxÉäEòÉi¨É́ÉÉÊnùxÉÉ̈ÉÊ{É º É̈ÉÉ́ÉäiÉÉèSÉÉät{ÉÊ® ú½þÉ® úÉè*
ª Énù{ª ÉäEòi´ÉÉnÂù¥ÉÀ hÉ +Éi¨ÉÉxiÉ® úɦÉÉ́ÉÉSUôÉ® úÒ®úºª É ¦ÉÉäMÉäxÉ ¥ÉÀ hÉÉä ¦ÉÉäMÉ|ɺ ÉRÂóMÉ& <ÊiÉ, +jÉ ´ÉnùÉ̈ É& ---<nÆùiÉÉ́Éqäù́ÉÉxÉÉÆÊ|ɪ É&
|ɹ]ṍª É&---EòlÉ̈ɪ ÉÆ i´Éª ÉÉi¨ÉÉxiÉ® úɦÉÉ́ÉÉä%vª É́Éʺ ÉiÉ <ÊiÉ * ` iÉk´É̈Éʺ É ' ` +½Æþ¥ÉÀ Éκ ¨É ' ` xÉÉxª ÉÉä%iÉÉä%κ iÉ ẾÉYÉÉiÉÉ '
<iª ÉÉÊnù¶Éɺ jÉ䦪 É <ÊiÉ SÉäiÉÂ, ª ÉlÉɶ Éɺ jÉÆ iÉ̽þ¶ Éɺ jÉÒªÉÉä%lÉÇ& |ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª É&, xÉ iÉjÉÉvÉÇVÉ® úiÉÒªÉÆ ± ɦª É̈ÉÂ* ¶ Éɺ jÉÆ SÉ `
iÉk´É̈Éʺ É ' <iª É{ɽþiÉ{ÉÉ{¨Éi´ÉÉÊnùẾɶ Éä¹ÉhÉÆ ¥ÉÀ ¶ ÉÉ® úÒ®úºª ÉÉi¨Éi´ÉäxÉÉä{ÉÊnù¶ÉSUôÉ® úÒ®úºª Éè́É iÉÉ́ÉnÖù{ɦÉÉäHÞòi´ÉÆ ´ÉÉ® úªÉÊiÉ *
EÖòiɺ iÉnÖù{ɦÉÉäMÉäxÉ ¥ÉÀ hÉ ={ɦÉÉäMÉ|ɺ ÉRÂóMÉ& *
+lÉÉMÉÞ½þÒiÉÆ ¶ ÉÉ® úÒ®úºª É ¥ÉÀ hÉèEòi´É̈ÉÂ, iÉnùÉ Ê̈Élª ÉÉYÉÉxÉÊxÉÊ̈ÉkÉ& ¶ ÉÉ® úÒ®úºª ÉÉä{ɦÉÉäMÉ&; xÉ iÉäxÉ {É® ú̈ÉÉlÉÇ°ü{ɺ ª É ¥ÉÀ hÉ& º Éƺ {ɶ ÉÇ&
* xÉ Ê½þ¤ Éɱ Éèºiɱ É̈Éʱ ÉxÉiÉÉÊnùʦÉ́ª ÉÉæÎ̈xÉ ẾÉEò± {ª É̈ÉÉxÉä iɱ É̈Éʱ ÉxÉiÉÉÊnùẾÉʶ ɹ]ṏÉä́É {É® ú̈ÉÉlÉÇiÉÉä ´ª ÉÉä̈É ¦É́ÉÊiÉ * iÉnùɽþ---xÉ,
´Éè¶É乪ÉÉÊnùÊiÉ * xÉèEòi´Éä%Ê{É ¶ ÉÉ® úÒ®úºª ÉÉä{ɦÉÉäMÉäxÉ ¥ÉÀ hÉ ={ɦÉÉäMÉ|ɺ ÉRÂóMÉ&, ´Éè¶É乪ÉÉiÉÂ* Ếɶ Éä¹ÉÉä ʽþ¦É́ÉÊiÉ
Ê̈Élª ÉÉYÉÉxɺ É̈ª ÉMYÉÉxɪ ÉÉä& * Ê̈Élª ÉÉYÉÉxÉEòα {ÉiÉ ={ɦÉÉäMÉ&, º É̈ª ÉMYÉÉxÉoù¹]ṏÉäEòi´É̈ÉÂ* xÉ SÉ Ê̈Élª ÉÉYÉÉxÉEòα {ÉiÉäxÉÉä{ɦÉÉäMÉäxÉ
º É̈ª ÉMYÉÉxÉoù¹]Æõ´Éº iÉÖ º Éƺ {ÉÞ¶ª ÉiÉä * iɺ ¨ÉÉzÉÉä{ɦÉÉäMÉMÉxvÉÉä%Ê{É ¶ ÉCª É <Ç·É® úºª É Eò± {ÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ**

+kÉÉ SÉ® úÉSÉ® úOɽþ

hÉÉiÉÂ** 1.2.9 **
+xjÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.2.9 **

Eò`ö́ɱ ± ÉÒ¹ÉÖ {É`ö¬ iÉä ` ª ɺ ª É ¥ÉÀ SÉ IÉjÉÆ SÉÉä¦Éä ¦É́ÉiÉ +ÉänùxÉ& * ¨ÉÞiªÉÖª ÉǺª ÉÉä{ɺ ÉäSÉxÉÆ Eò <ilÉÉ ´Éänùª ÉjÉ º É& ' <ÊiÉ * +jÉ
EòÎSÉnùÉänùxÉÉä{ɺ ÉäSÉxɺ ÉÚÊSÉiÉÉä%kÉÉ |ÉiÉÒªÉiÉä * iÉjÉä ÊEò¨ÉÎMxÉ® úkÉÉ º ª ÉÉiÉÂ, =iÉ VÉÒ́É&, +lÉ́ÉÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ, <ÊiÉ º Éƶ ɪ É&;
Ếɶ Éä¹ÉÉxÉ́ÉvÉÉ® úhÉÉiÉÂ, jɪ ÉÉhÉÉÆ SÉÉÎMxÉVÉÒ́É{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉ̈Éκ ¨ÉxOÉxlÉä |É xÉÉä{Éxª Éɺ ÉÉä{ɱ ɤ vÉä& * ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ? +ÎMxÉ® úkÉäÊiÉ *
EÖòiÉ& ? ` +ÎMxÉ® úzÉÉnù& ' <ÊiÉ ¸ÉÖÊiÉ|Éʺ ÉÊrù¦ª ÉÉ̈ÉÂ* VÉÒ́ÉÉä ´ÉÉ +kÉÉ º ª ÉÉiÉÂ` iɪ ÉÉä® úxª É& Ê{É{{ɱ ÉÆ º ´ÉÉuùÊkÉ ' <ÊiÉ nù¶ÉÇxÉÉiÉ ;
xÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ, ` +xÉ SÉzÉxª ÉÉä%ʦÉSÉÉEò¶ ÉÒÊiÉ ' <ÊiÉ nù¶ÉÇxÉÉÊnùiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ̈É&---+kÉÉjÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ * EÖòiÉ& ? SÉ® úÉSÉ® úOɽþhÉÉiÉÂ* SÉ® úÉSÉ® Æúʽþº lÉÉ́É® úVÉRÂóMÉ̈ÉÆ ¨ÉÞiªÉÚ{ɺ ÉäSÉxÉÊ̈ɽþÉti´ÉäxÉ
|ÉiÉÒªÉiÉä; iÉÉoù¶Éº ª É SÉÉtº ª É xÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä%xª É& EòÉiº xª ÉæxÉÉkÉÉ º ɦ Æ É́ÉÊiÉ * {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ iÉÖ
ẾÉEòÉ® úVÉÉiÉ̈ÉÖ{ɺ Éƽþ®úxº É́ÉÇ̈ÉkÉÒiª ÉÖ{É{ÉtiÉä * xÉÎx´É½þSÉ® úÉSÉ® úOɽþhÉÆ xÉÉä{ɱ ɦª ÉiÉä; EòlÉÆ Êº Érù́ÉSSÉ® úÉSÉ® úOɽþ̈ÉÆ ½äþiÉÖi´ÉäxÉÉä{ÉÉnùÒªÉiÉä
? xÉè¹É nùÉä¹É&, ¨ÉÞiªÉÚ{ɺ ÉäSÉxÉi´ÉäxÉä½þÉti´ÉäxÉ º É́ÉǺª É |ÉÉÊhÉÊxÉEòɪ ɺ ª É |ÉiÉÒªÉ̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ, ¥ÉÀ IÉjɪ ÉÉä SÉ
|ÉÉvÉÉxª ÉÉi|Énù¶ÉÇxÉÉlÉÇi´ÉÉä{É{ÉkÉä& * ª ÉkÉÖ {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä%Ê{É xÉÉkÉÞi´ÉÆ º ɦ
Æ É́ÉÊiÉ ` +xÉ xÉzÉxª ÉÉä%ʦÉSÉÉEò¶ ÉÒÊiÉ ' <ÊiÉ nù¶ÉÇxÉÉÊnùÊiÉ,
+jÉÉäSª ÉiÉä--- Eò¨ÉÇ¡ò± ɦÉÉäMɺ ª É |ÉÊiɹÉävÉEò¨ÉäiÉqù¶ÉÇxÉ̈ÉÂ, iɺ ª É º ÉÆÊxÉʽþiÉi´ÉÉiÉÂ* xÉ ẾÉEòÉ® úºÉƽþÉ® úºª É |ÉÊiɹÉävÉEò¨ÉÂ,
º É́ÉḈÉänùÉxiÉä¹ÉÖ º ÉÞι]õκlÉÊiɺ ÉƽþÉ® úEòÉ® úhÉi´ÉäxÉ ¥ÉÀ hÉ& |Éʺ Érùi´ÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉi{É® ú̈ÉÉi¨Éè́Éä½þÉkÉÉ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ **

|ÉEò® úhÉÉSSÉ ** 1.2.10 **

** 1.2.10 **

<iÉ SÉ {É® ú̈ÉÉi¨Éè́Éä½þÉkÉÉ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; ª ÉiEòÉ® úhÉÆ |ÉEò® úhÉÊ̈ÉnÆù{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉ&---` xÉ VÉɪ ÉiÉä ʩɪ ÉiÉä ´ÉÉ ẾÉ{ÉÎ SÉiÉÂ' <iª ÉÉÊnù*
|ÉEÞòiÉOɽþhÉÆ SÉ xª Éɪ ª É̈ÉÂ* ` Eò <ilÉÉ ´Éänùª ÉjÉ º É& ' <ÊiÉ SÉ nÖùÌ́ÉYÉÉxÉi´ÉÆ {É® ú̈ÉÉi¨Éʱ ÉRÂóMÉ̈ÉÂ**

MÉÖ½þ
ÉÆ |ÉẾɹ]õÉ́ÉÉi¨ÉÉxÉÉèʽþiÉqù¶ÉÇxÉÉiÉÂ** 1.2.11 **
MÉÖ½þ
É|ÉẾɹ]õÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.2.11 **

Eò`ö́ɱ ± ÉÒ¹́Éä́É {É`ö¬ iÉä---` @ñiÉÆ Ê{ɤ ÉxiÉÉèº ÉÖEÞòiɺ ª É ± ÉÉäEòä MÉÖ½þÉÆ |ÉẾɹ]õÉè{É® ú̈Éä {É® úÉvÉæ * Uôɪ ÉÉiÉ{ÉÉè¥ÉÀ ẾÉnùÉä ´ÉnùÎxiÉ
{É\SÉÉMxɪ ÉÉä ª Éä SÉ ÊjÉhÉÉÊSÉEäòiÉÉ& ' <ÊiÉ * iÉjÉ º Éƶ ɪ É&---ÊEòÊ̈ɽþ¤ ÉÖÊrùVÉÒ́ÉÉèÊxÉÌnù¹]õÉ,è =iÉ VÉÒ́É{É® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉÉÊ̈ÉÊiÉ * ª ÉÊnù
¤ ÉÖÊrùVÉÒ́ÉÉè, iÉiÉÉä ¤ ÉÖÊrù|ÉvÉÉxÉÉiEòɪ ÉÇEò® úhɺ ÉÆPÉÉiÉÉÊuù±ÉIÉhÉÉä VÉÒ́É& |ÉÊiÉ{ÉÉÊnùiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ * iÉnù{ÉÒ½þ|ÉÊiÉ{ÉÉnùʪÉiÉ́ª É̈ÉÂ, ` ª Éäª ÉÆ
|ÉäiÉä ẾÉÊSÉÊEòº ÉÉ ¨ÉxÉÖ¹ªÉä%º iÉÒiª ÉäEòä xÉɪ É̈ɺ iÉÒÊiÉ SÉèE òä * BiÉÊuùtÉ̈ÉxÉÖʶ ɹ`öº i´Éª ÉɽÆþ´É® úÉhÉÉ̈Éä¹É ´É® úºiÉÞiÉÒªÉ& ' <ÊiÉ
{ÉÞ¹]õi´ÉÉiÉÂ* +lÉ VÉÒ́É{É® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉÉè, iÉiÉÉä VÉÒ́ÉÉÊuù±ÉIÉhÉ& {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ |ÉÊiÉ{ÉÉÊnùiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ * iÉnù{ÉÒ½þ|ÉÊiÉ{ÉÉnùʪÉiÉ́ª É̈ÉÂ--- `
+xª ÉjÉ vÉ̈ÉÉÇnùxª ÉjÉÉvÉ̈ÉÉÇnùxª ÉjÉɺ ¨ÉÉiEÞòiÉÉEÞòiÉÉiÉÂ* +xª ÉjÉ ¦ÉÚiÉÉSSÉ ¦É́ª ÉÉSSÉ ª ÉkÉi{ɶ ª Éʺ É iÉuùnù ' <ÊiÉ {ÉÞ¹]õi´ÉÉiÉÂ*
+jÉɽþÉIÉä{iÉÉ----=¦ÉÉ́É{ª ÉäiÉÉè{ÉIÉÉèxÉ º ɦ Æ É́ÉiÉ& * Eòº ¨ÉÉiÉÂ? @ñiÉ{ÉÉxÉÆ Ê½þEò¨ÉÇ¡ò± ÉÉä{ɦÉÉäMÉ&, ` º ÉÖEÞòiɺ ª É ± ÉÉäEòä ' <ÊiÉ
ʱ ÉRÂóMÉÉiÉÂ* iÉSSÉ SÉäiÉxɺ ª É IÉäjÉYɺ ª É º ɦ Æ É́ÉÊiÉ, xÉÉSÉäiÉxÉɪ ÉÉ ¤ ÉÖrùä& * ` Ê{ɤ ÉxiÉÉè' <ÊiÉ Êuù́ÉSÉxÉäxÉ uùªÉÉä& {ÉÉxÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ
¸ÉÖÊiÉ& * +iÉÉä ¤ ÉÖÊrùIÉäjÉYÉ{ÉIɺ iÉÉ́ÉzÉ º ɦ Æ É́ÉÊiÉ * +iÉ B´É IÉäjÉYÉ{É® ú̈ÉÉi¨É{ÉIÉÉä%Ê{É xÉ º ɦ Æ É́ÉÊiÉ; SÉäiÉxÉä%Ê{É {É® ú̈ÉÉi¨ÉÊxÉ
@ñiÉ{ÉÉxÉɺ ɦ Æ É́ÉÉiÉÂ, ` +xÉ xÉzÉxª ÉÉä%ʦÉSÉÉEò¶ ÉÒÊiÉ ' <ÊiÉ ¨ÉxjÉ́ÉhÉÉÇÊnùÊiÉ *
+jÉÉäSª ÉiÉä---xÉè¹É nùÉä¹É&; UôÊjÉhÉÉä MÉSUôxiÉÒiª ÉäEòäxÉÉÊ{É SUôÊjÉhÉÉ ¤ ɽÚþxÉÉ̈ÉSUôÊjÉhÉÉÆ UôÊjÉi´ÉÉä{ÉSÉÉ® únù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* B´É̈ÉäEòäxÉÉÊ{É
Ê{ɤ ÉiÉÉ uùÉèÊ{ɤ ÉxiÉÉ́ÉÖSª Éäª ÉÉiÉÉ̈ÉÂ* ª ÉuùÉ VÉÒ́ɺ iÉÉ́ÉÎi{ɤ ÉÊiÉ; <Ç·É® úºiÉÖ {Éɪ ɪ ÉÊiÉ; {Éɪ ɪ ÉzÉÊ{É Ê{ɤ ÉiÉÒiª ÉÖSª ÉiÉä, {ÉÉSÉʪÉiɪ ÉÇÊ{É
{ÉHÞòi´É|Éʺ ÉÊrùnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* ¤ ÉÖÊrùIÉäjÉYÉ{ÉÊ® úOɽþÉä%Ê{É º É¦Æ É́ÉÊiÉ; Eò® úhÉä EòiÉÞ iÇ´ÉÉä{ÉSÉÉ® úÉiÉÂ, ` BvÉÉÆʺ É {ÉSÉÎxiÉ ' <ÊiÉ
|ɪ ÉÉäMÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* xÉ SÉÉvª ÉÉi¨ÉÉÊvÉEòÉ® úä%xª ÉÉèEòÉèÊSÉuùÉ́ÉÞiÉÆ Ê{ɤ ÉxiÉÉèº É¦
Æ É́ÉiÉ& * iɺ ¨ÉÉnÂù¤ÉÖÊrùVÉÒ́ÉÉèº ª ÉÉiÉÉÆ VÉÒ́É{É® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉÉè
´ÉäÊiÉ º Éƶ ɪ É& **

ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ? ¤ ÉÖÊrùIÉäjÉYÉÉẾÉÊiÉ * EÖòiÉ& ? ` MÉÖ½þÉÆ |ÉẾɹ]õÉè' <ÊiÉ Ếɶ Éä¹ÉhÉÉiÉÂ* ª ÉÊnù¶ É® úÒ®ÆúMÉÖ½þÉ, ª ÉÊnù´ÉÉ ¾þnùªÉ̈É ,
=¦Éª ÉlÉÉÊ{É ¤ ÉÖÊrùIÉäjÉYÉÉèMÉÖ½þÉÆ |ÉẾɹ]õÉ́ÉÖ{É{ÉtäiÉä * xÉ SÉ º ÉÊiÉ º ɦ Æ É́Éä º É́ÉÇMÉiɺ ª É ¥ÉÀ hÉÉä ẾÉʶ ɹ]õnùä¶ Éi´ÉÆ ª ÉÖHÆò Eò± {ÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ
* ` º ÉÖEÞòiɺ ª É ± ÉÉäEòä ' <ÊiÉ SÉ Eò¨ÉÇMÉÉäSÉ® úÉxÉÊiÉGò¨ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ iÉÖ xÉ º ÉÖEÞòiɺ ª É ´ÉÉ nÖù¹EÞòiɺ ª É ´ÉÉ MÉÉäSÉ® úä ´ÉiÉÇiÉä,
` xÉ Eò¨ÉÇhÉÉ ´ÉvÉÇiÉä xÉÉä EòxÉÒªÉÉxÉÂ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä& * ` Uôɪ ÉÉiÉ{ÉÉè ' <ÊiÉ SÉ SÉäiÉxÉÉSÉäiÉxɪ ÉÉäÌxÉnæù¶É ={É{ÉtiÉä,
Uôɪ ÉÉiÉ{É́Éi{É® úº{É® úẾɱ ÉIÉhÉi´ÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉnÂù¤ÉÖÊrùIÉäjÉYÉÉẾɽþÉäSª Éäª ÉÉiÉÉÊ̈Éiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ̈É&--- ẾÉYÉÉxÉÉi¨É{É® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉÉẾɽþÉäSª Éäª ÉÉiÉÉ̈ÉÂ* Eòº ¨ÉÉiÉÂ? +Éi¨ÉÉxÉÉèʽþiÉÉ́ÉÖ¦ÉÉ́ÉÊ{É SÉäiÉxÉÉèº É̈ÉÉxɺ ´É¦ÉÉ́ÉÉè*
º ÉÆJª ÉɸÉ́ÉhÉä SÉ º É̈ÉÉxɺ ´É¦ÉÉ́Éä¹́Éä́É ± ÉÉäEòä |ÉiÉÒÊiÉoÇù¶ª ÉiÉä * ` +º ª É MÉÉäÌuùiÉÒªÉÉä%x´Éä¹]ṍª É& ' <iª ÉÖHòä, MÉÉè®ú́äÉ
ÊuùiÉÒªÉÉä%Îx´É¹ªÉiÉä, xÉÉ·É& {ÉÖ¯û¹ÉÉä ´ÉÉ * iÉÊnù½þ@ñiÉ{ÉÉxÉäxÉ Ê± ÉRÂóMÉäxÉ ÊxÉÎ SÉiÉä ẾÉYÉÉxÉÉi¨ÉÊxÉ ÊuùiÉÒªÉÉx´Éä¹ÉhÉɪ ÉÉÆ
º É̈ÉÉxɺ ´É¦ÉÉ́É SÉäiÉxÉ& {É® ú̈ÉÉi¨Éè́É |ÉiÉÒªÉiÉä * xÉxÉÚHÆò MÉÖ½þÉʽþiÉi´Énù¶ÉÇxÉÉzÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ |Éiª ÉäiÉ́ª É <ÊiÉ; MÉÖ½þÉʽþiÉi´Énù¶ÉÇxÉÉnäù́É
{É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ |Éiª ÉäiÉ́ª É <ÊiÉ ´ÉnùÉ̈ É& * MÉÖ½þÉʽþiÉi´ÉÆ iÉÖ ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞÊiɹ́ɺ ÉEÞòi{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉ B´É où¶ª ÉiÉä--- ` MÉÖ½þÉʽþiÉÆ Mɼ´É® úä¹`Æö
{ÉÖ® úÉhÉ̈ÉÂ' ` ª ÉÉä ´ÉänùÊxÉʽþiÉÆ MÉÖ½þɪÉÉÆ {É® ú̈Éä ´ª ÉÉä̈ÉxÉÂ' ` +Éi¨ÉÉxÉ̈ÉÎx´ÉSUô MÉÖ½þÉÆ |ÉẾɹ]ṏÉÂ' <iª ÉÉtɺ ÉÖ * º É́ÉÇMÉiɺ ª ÉÉÊ{É
¥ÉÀ hÉ ={ɱ ɤ vª ÉlÉÉæ näù¶ÉẾɶ Éä¹ÉÉä{Énäù¶ÉÉä xÉ Ếɯûvª ÉiÉ <iª ÉäiÉnù{ª ÉÖHò¨Éä́É * º ÉÖEÞòiɱ ÉÉäEò´ÉÌiÉi´ÉÆ iÉÖ SUôÊjÉi´É́ÉnäùEòκ ¨ÉzÉÊ{É
´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉ̈É֦ɪ ÉÉä® úẾɯûrù̈ÉÂ* ` Uôɪ ÉÉiÉ{ÉÉè ' <iª É{ª ÉẾɯûrù̈ÉÂ; Uôɪ ÉÉiÉ{É́Éi{É® úº{É® úẾɱ ÉIÉhÉi´ÉÉiº Éƺ ÉÉÊ® úi´Éɺ Éƺ ÉÉÊ® úi´Éª ÉÉä&,
+ẾÉtÉEÞòiÉi´ÉÉiº Éƺ ÉÉÊ® úi´Éº ª É {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEòi´ÉÉSSÉɺ Éƺ ÉÉÊ® úi´Éº ª É * iɺ ¨ÉÉÊuùYÉÉxÉÉi¨É{É® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉÉèMÉÖ½þÉÆ |ÉẾɹ]õÉèMÉÞÁ iäÉä **

EÖòiÉ SÉ ẾÉYÉÉxÉÉi¨É{É® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉÉèMÉÞÁ iäÉä ?---

Ếɶ Éä¹ÉhÉÉSSÉ ** 1.2.12 **

** 1.2.12 **

Ếɶ Éä¹ÉhÉÆ SÉ ẾÉYÉÉxÉÉi¨É{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä® ú́äÉ ¦É́ÉÊiÉ * ` +Éi¨ÉÉxÉÆ ® úÊlÉxÉÆ ẾÉÊrù¶ É® úÒ®Æú® úlÉ̈Éä́É iÉÖ ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ {É® úähÉ OÉxlÉäxÉ
® úÊlÉ® úlÉÉÊnù°ü{ÉEòEò± {Éxɪ ÉÉ ẾÉYÉÉxÉÉi¨ÉÉxÉÆ ® úÊlÉxÉÆ º Éƺ ÉÉ® ú̈ÉÉäIɪ ÉÉäMÉÇxiÉÉ® ÆúEò± {ɪ ÉÊiÉ * ` º ÉÉä%v´ÉxÉ& {ÉÉ® ú̈ÉÉ{xÉÉäÊiÉ iÉÊuù¹hÉÉä&
{É® ú̈ÉÆ {Énù̈ÉÂ' <ÊiÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ MÉxiÉ́ª ÉÆ Eò± {ɪ ÉÊiÉ * iÉlÉÉ ` iÉÆ nÖùnùǶ ÉÈMÉÚfø¨ ÉxÉÖ|ÉẾɹ]ÆõMÉÖ½þÉʽþiÉÆ Mɼ´É® úä¹`Æö{ÉÖ® úÉhÉ̈ÉÂ*
+vª ÉÉi¨Éª ÉÉäMÉÉÊvÉMÉ̈ÉäxÉ näù́ÉÆ ¨Éi´ÉÉ vÉÒ® úÉä ½þ¹ÉǶÉÉäEòÉèVɽþÉÊiÉ ' <ÊiÉ {ÉÚ́ÉÇκ¨ÉzÉÊ{É OÉxlÉä ¨ÉxiÉÞ̈ÉxiÉ́ª Éi´ÉäxÉèiÉÉ́Éä́É Ếɶ ÉäʹÉiÉÉè*
|ÉEò® úhÉÆ SÉänÆù{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉ& * ` ¥ÉÀ ẾÉnùÉä ´ÉnùÎxiÉ ' <ÊiÉ SÉ ´ÉCiÉÞẾɶ Éä¹ÉÉä{ÉÉnùÉxÉÆ {É® ú̈ÉÉi¨É{ÉÊ® úOɽäþPÉ]õiÉä * iɺ ¨ÉÉÊnù½þ
VÉÒ́É{É® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉÉ́ÉÖSª Éäª ÉÉiÉÉ̈ÉÂ* B¹É B´É xª Éɪ É& ` uùÉ º ÉÖ{ÉhÉÉǺ ɪ ÉÖVÉÉ º ÉJÉɪ ÉÉ ' <iª Éä́É̈ÉÉÊnù¹́ÉÊ{É * iÉjÉÉÊ{É
Á vª ÉÉi¨ÉÉÊvÉEòÉ® úÉzÉ |ÉÉEÞòiÉÉèº ÉÖ{ÉhÉÉḈÉÖSª ÉäiÉä * ` iɪ ÉÉä® úxª É& Ê{É{{ɱ ÉÆ º ´ÉÉuùÊkÉ ' <iª ÉnùxÉʱ ÉRÂóMÉÉÊuùYÉÉxÉÉi¨ÉÉ ¦É́ÉÊiÉ * `
+xÉ SÉzÉxª ÉÉä%ʦÉSÉÉEò¶ ÉÒÊiÉ ' <iª Éxɶ ÉxÉSÉäiÉxÉi´Éɦª ÉÉÆ {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ * +xÉxiÉ® úä SÉ ¨ÉxjÉä iÉÉ́Éä́É pù¹]Þõpù¹]ṍª ɦÉÉ́ÉäxÉ ẾÉʶ ÉxÉι]õ--
- ` º É̈ÉÉxÉä ´ÉÞIÉä {ÉÖ¯û¹ÉÉä ÊxÉ̈ÉMxÉÉä%xÉÒ¶ ɪ ÉÉ ¶ ÉÉäSÉÊiÉ ¨ÉÖÁ ¨ÉÉxÉ& * VÉÖ¹]Æõª ÉnùÉ {ɶ ª Éiª Éxª É̈ÉÒ¶ É̈ɺ ª É ¨Éʽþ̈ÉÉxÉÊ̈ÉÊiÉ ´ÉÒiɶ ÉÉäEò& '
<ÊiÉ **

+{É® ú+ɽþ ---` uùÉ º ÉÖ{ÉhÉÉÇ' <ÊiÉ xÉäª É̈ÉÞMɺ ª ÉÉÊvÉEò® úhɺ ª É Êº ÉrùÉxiÉÆ ¦ÉVÉiÉä, {ÉèRÂóÊMÉ® ú½þºª É¥ÉÉÀ hÉäxÉÉxª ÉlÉÉ ´ª ÉÉJª ÉÉiÉi´ÉÉiÉÂ---
` iɪ ÉÉä® úxª É& Ê{É{{ɱ ÉÆ º ´ÉÉuùkÉÒÊiÉ º Ék´É̈ÉxÉ SÉzÉxª ÉÉä%ʦÉSÉÉEò¶ ÉÒiÉÒiª ÉxÉ SÉzÉxª ÉÉä%ʦÉ{ɶ ª ÉÊiÉ Yɺ iÉÉ́ÉäiÉÉèº Ék´ÉIÉäjÉYÉÉè ' <ÊiÉ *
º Ék´É¶ ɤ nùÉä VÉÒ́É& IÉäjÉYɶ ɤ nù& {É® ú̈ÉÉi¨ÉäÊiÉ ª ÉnÖùSª ÉiÉä, iÉzÉ; º Ék´ÉIÉäjÉYɶ ɤ nùªÉÉä® úxiÉ&Eò® úhɶ ÉÉ® úÒ®ú{É® úiɪ ÉÉ |Éʺ Érùi´ÉÉiÉÂ*
iÉjÉè́É SÉ ´ª ÉÉJª ÉÉiÉi´ÉÉi ÉÂ--- ` iÉnäùiÉiº Ék´ÉÆ ª ÉäxÉ º ´É{xÉÆ
{ɶ ª ÉÊiÉ, +lÉ ª ÉÉä%ª ÉÆ ¶ ÉÉ® úÒ®ú={Épù¹]õÉ º É IÉäjÉYɺ iÉÉ́ÉäiÉÉèº Ék´ÉIÉäjÉYÉÉè ' <ÊiÉ * xÉÉ{ª ɺ ª ÉÉÊvÉEò® úhɺ ª É {ÉÚ́É{ÇÉIɦÉÉ́ÉÆ ¦ÉVÉiÉä *
xÉ Á jÉ ¶ ÉÉ® úÒ®ú& IÉäjÉYÉ& EòiÉÞ iǴɦÉÉäHÞòi´ÉÉÊnùxÉÉ º Éƺ ÉÉ® úvÉ̈ÉæhÉÉä{ÉäiÉÉä ẾÉ́ÉIª ÉiÉä * EòlÉÆ iÉ̽þ? º É́ÉǺÉƺ ÉÉ® úvÉ̈ÉÉÇiÉÒiÉÉä
 ¥ÉÀ º ´É¦ÉÉ́É SÉèiÉxª É̈ÉÉjɺ ´É°ü{É&; ` +xÉ SÉzÉxª ÉÉä%ʦÉSÉÉEò¶ ÉÒiÉÒiª ÉxÉ SÉzÉxª ÉÉä%ʦÉ{ɶ ª ÉÊiÉ YÉ& ' <ÊiÉ ´ÉSÉxÉÉiÉÂ, ` iÉk´É̈Éʺ É '
` IÉäjÉYÉÆ SÉÉÊ{É ¨ÉÉÆ ẾÉÊrù' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ Êiɦª É SÉ * iÉÉ́ÉiÉÉ SÉ ẾÉtÉä{ɺ ÉƽþÉ® únù¶ÉÇxÉ̈Éä́É̈Éä́ÉÉ́ÉEò± {ÉiÉä, ` iÉÉ́ÉäiÉÉè
º Ék´ÉIÉäjÉYÉÉèxÉ ½þ´ÉÉ B´ÉÆẾÉÊnùËEòSÉxÉ ® úVÉ +Év´Éƺ ÉiÉä ' <iª ÉÉÊnù* EòlÉÆ {ÉÖxÉ® úκ¨Éx{ÉIÉä ` iɪ ÉÉä® úxª É& Ê{É{{ɱ ÉÆ º ´ÉÉuùkÉÒÊiÉ
º Ék´É̈ÉÂ' <iª ÉSÉäiÉxÉä º Ék´Éä ¦ÉÉäHÞòi´É́ÉSÉxÉÊ̈ÉÊiÉ, =Sª ÉiÉä---xÉäª ÉÆ ¸ÉÖÊiÉ® úSÉäiÉxɺ ª É º Ék´Éº ª É ¦ÉÉäHÞòi´ÉÆ ´ÉIª ÉÉ̈ÉÒÊiÉ |É́ÉÞkÉÉ; ËEò
iÉ̽þ? SÉäiÉxɺ ª É IÉäjÉYɺ ª ÉɦÉÉäHÞòi´ÉÆ ¥ÉÀ º ´É¦ÉÉ́ÉiÉÉÆ SÉ ´ÉIª ÉÉ̈ÉÒÊiÉ * iÉnùlÉȺ ÉÖJÉnÖù&EòÉÊnùẾÉÊGòª ÉÉ́ÉÊiÉ º Ék´Éä
¦ÉÉäHÞòi´É̈Évª ÉÉ® úÉä{ɪ ÉÊiÉ * <nÆùʽþEòiÉÞ iÇ´ÉÆ ¦ÉÉäH Þòi´ÉÆ SÉ º Ék´ÉIÉäjÉYɪ ÉÉäÊ® úiÉ® úäiÉ® úº´É¦ÉÉ́ÉÉẾÉ́ÉäEòEÞòiÉÆ Eò± {ª ÉiÉä * {É® ú̈ÉÉlÉÇiɺ iÉÖ
xÉÉxª ÉiÉ® úºª ÉÉÊ{É º ɦ Æ É́ÉÊiÉ, +SÉäiÉxÉi´ÉÉiº Ék´Éº ª É, +ẾÉÊGòª Éi´ÉÉSSÉ IÉäjÉYɺ ª É * +ẾÉtÉ|Éiª ÉÖ{ɺ lÉÉÊ{Éiɺ ´É¦ÉÉ́Éi´ÉÉSSÉ º Ék´Éº ª É
º ÉÖiÉ® úÉÆ xÉ º É¦Æ É́ÉÊiÉ * iÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ&--- ` ª ÉjÉ ´ÉÉ +xª ÉÊnù́É º ª ÉÉkÉjÉÉxª ÉÉä%xª Éi{ɶ ª ÉäiÉÂ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ
º ´É{xÉoù¹]õ½þºiª ÉÉÊnù́ª É́ɽþÉ® ú́ÉnùẾÉtÉẾɹɪ É B´É EòiÉÞ iÇ´ÉÉÊnù́ª É́ɽþÉ® Æúnù¶ÉǪÉÊiÉ * ` ª ÉjÉ i´Éº ª É º É́ÉÇ̈ÉÉi¨Éè́ÉɦÉÚkÉiEäòxÉ EÆò
{ɶ ª ÉäiÉÂ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ SÉ ẾÉ́ÉäÊEòxÉ& EòiÉÞiÇ´ÉÉÊnù́ª É́ɽþÉ® ÆúÊxÉ́ÉÉ® úªÉÊiÉ **

+xiÉ® ú={É{ÉkÉä& ** 1.2.13 **

+xiÉ® úÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.2.13 **

` ª É B¹ÉÉä%ÊIÉÊhÉ {ÉÖ¯û¹ÉÉä où¶ª ÉiÉ B¹É +Éi¨ÉäÊiÉ ½þ

Éä́ÉÉSÉèiÉnù̈ÉÞiɦɪ É̈ÉäiÉnÂù¥ÉÀ ÊäiÉ * iÉtt{ª Éκ ¨Éxº ÉÌ{É́ÉÉænùEÆò ´ÉÉ Êº É\SÉÊiÉ
´Éi¨ÉÇxÉÒB´É MÉSUôÊiÉ ' <iª ÉÉÊnù¸ÉÚªÉiÉä * iÉjÉ º Éƶ ɪ É&--- ÊEò¨Éª ÉÆ |ÉÊiÉʤÉ̈¤ ÉÉi¨ÉÉIª ÉÊvÉEò® úhÉÉä ÊxÉÌnù¶ª ÉiÉä, +lÉ ẾÉYÉÉxÉÉi¨ÉÉ,
=iÉ näù́ÉiÉÉi¨ÉäÎxpùªÉº ª ÉÉÊvɹ`öÉiÉÉ, +lÉ́Éä·É® ú<ÊiÉ * ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ? Uôɪ ÉÉi¨ÉÉ {ÉÖ¯û¹É|ÉÊiÉ°ü{É <ÊiÉ * EÖòiÉ& ? iɺ ª É
où¶ª É̈ÉÉxÉi´É|Éʺ Éräù&, ` ª É B¹ÉÉä%ÊIÉÊhÉ {ÉÖ¯û¹ÉÉä où¶ª ÉiÉä ' <ÊiÉ SÉ |Éʺ Érù́ÉnÖù{Énäù¶ÉÉiÉÂ* ẾÉYÉÉxÉÉi¨ÉxÉÉä ´Éɪ ÉÆ ÊxÉnæù¶É <ÊiÉ
ª ÉÖHò¨ÉÂ* º É Ê½þSÉIÉÖ¹ÉÉ °ü{ÉÆ {ɶ ª ÉÆ SÉIÉÖÊ¹É º ÉÆÊxÉʽþiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ * +Éi¨É¶ ɤ nùSÉÉκ ¨Éx{ÉIÉä%xÉÖEÚò± ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ * +ÉÊnùiª É{ÉÖ¯û¹ÉÉä
´ÉÉ SÉIÉÖ¹ÉÉä%xÉÖOÉɽþEò& |ÉiÉÒªÉiÉä--- ® úζ¨Éʦɮ úä¹ÉÉä%κ ¨Éx|ÉÊiÉι`öiÉ& ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä&, +¨ÉÞiÉi´ÉÉnùÒxÉÉÆ SÉ näù́ÉiÉÉi¨Éxª ÉÊ{É
EòlÉÆÊSÉiº ɦ
Æ É́ÉÉiÉÂ* xÉä·É® ú&, º lÉÉxÉẾɶ Éä¹ÉÊxÉnæù¶ÉÉiÉÂ---<iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ̈É&---{É® ú̈Éä·É® úB´ÉÉÊIÉhª ÉxiÉ® ú& {ÉÖ¯û¹É <½þÉä{ÉÊnù¹]õ<ÊiÉ * Eòº ¨ÉÉiÉÂ? ={É{ÉkÉä& * ={É{ÉtiÉä ʽþ{É® ú̈Éä·É® úä
MÉÖhÉVÉÉiÉÊ̈ɽþÉä{ÉÊnù¶ª É̈ÉÉxÉ̈ÉÂ* +Éi¨Éi´ÉÆ iÉÉ́Éx¨ÉÖJª ɪ ÉÉ ´ÉÞkª ÉÉ {É® ú̈Éä·É® úä ={É{ÉtiÉä, ` º É +Éi¨ÉÉ iÉk´É̈Éʺ É ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä& *
+¨ÉÞiÉi´Éɦɪ Éi´Éä SÉ iÉκ ¨ÉzÉEÞòSUÜôª ÉäiÉä * iÉlÉÉ {É® ú̈Éä·É® úÉxÉÖ°ü{É̈ÉäiÉnùÊIɺ lÉÉxÉ̈ÉÂ* ª ÉlÉÉ Ê½þ{É® ú̈Éä·É® ú& º É́ÉÇnùÉä¹É®èúʱÉ{iÉ&,
+{ɽþiÉ{ÉÉ{¨Éi´ÉÉÊnù̧É́ÉhÉÉiÉÂ; iÉlÉÉÊIɺ lÉÉxÉÆ º É́ÉDZÉä{É® úʽþiÉ̈ÉÖ{ÉÊnù¹]ṏÉÂ` iÉtt{ª Éκ ¨Éxº ÉÌ{É́ÉÉænùEÆò ´ÉÉ Êº É\SÉÊiÉ, ´Éi¨ÉÇxÉÒB´É
MÉSUôÊiÉ ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä& * º Éƪ ÉuùÉ̈ Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉÉä{Énäù¶É SÉ iÉκ ¨ÉzÉ́ÉEò± {ÉiÉä * ` BiÉÆ º Éƪ ÉuùÉ̈ É <iª ÉÉSÉIÉiÉä * BiÉÆ Ê½þº É́ÉÉÇÊhÉ
´ÉÉ̈ÉÉxª Éʦɺ Éƪ ÉÎxiÉ ', ` B¹É = B´É ´ÉÉ̈ÉxÉÒ® úä¹É ʽþº É́ÉÉÇÊhÉ ´ÉÉ̈ÉÉÊxÉ xɪ ÉÊiÉ * B¹É = B´É ¦ÉÉ̈ÉxÉÒ® úä¹É ʽþº É́Éæ¹ÉÖ ± ÉÉäEòä¹ÉÖ
¦ÉÉÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ * +iÉ ={É{ÉkÉä® úxiÉ® ú& {É® ú̈Éä·É® ú& **

º lÉÉxÉÉÊnù́ª É{Énäù¶ÉÉSSÉ ** 1.2.14 **

** 1.2.14 **

EòlÉÆ {ÉÖxÉ® úÉEòɶ É́Éiº É́ÉÇMÉiɺ ª É ¥ÉÀ hÉÉä%Iª ɱ {ÉÆ º lÉÉxÉ̈ÉÖ{É{ÉtiÉ < ÊiÉ, +jÉÉäSª ÉiÉä--- ¦É́Éänùä¹ÉÉxÉ́ÉC± ÉÞÎ{iÉ&, ª ÉtäiÉnäù́ÉEè Æò
º lÉÉxÉ̈ɺ ª É ÊxÉÌnù¹]Æõ¦É́ÉäiÉÂ* º ÉÎxiÉ Á xª ÉÉxª ÉÊ{É {ÉÞÊlÉ́ª ÉÉnùÒÊxÉ º lÉÉxÉÉxª ɺ ª É ÊxÉÌnù¹]õÉÊxÉ--- ` ª É& {ÉÞÊlÉ́ª ÉÉÆ Êiɹ`öxÉÂ'
<iª ÉÉÊnùxÉÉ * iÉä¹ÉÖ Ê½þSÉIÉÖ® úÊ{É ÊxÉÌnù¹]ṏÉÂ` ª É SÉIÉÖÊ¹É Êiɹ`öxÉÂ' <ÊiÉ * º lÉÉxÉÉÊnù́ª É{Énäù¶ÉÉÊnùiª ÉÉÊnùOɽþhÉäxÉèiÉqù¶ÉǪÉÊiÉ---xÉ
Eäò´É± ÉÆ º lÉÉxÉ̈Éä́ÉèEò¨ÉxÉÖÊSÉiÉÆ ¥ÉÀ hÉÉä ÊxÉÌnù¶ª ÉiÉä; ËEò iÉ̽þ, xÉÉ̈É °ü{ÉÊ̈Éiª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEò¨É{ª ÉxÉÉ̈É°ü{ɺ ª É ¥ÉÀ hÉÉä%xÉÖÊSÉiÉÆ
ÊxÉÌnù¶ª É̈ÉÉxÉÆ où¶ª ÉiÉä--- ` iɺ ª ÉÉäÊnùÊiÉ xÉÉ̈É ' ` ʽþ®úhª ɶ ¨É¸ÉÖ& ' <iª ÉÉÊnù* ÊxÉMÉÖhÇÉ̈ÉÊ{É º ÉnÂù¥ÉÀ xÉÉ̈É°ü{ÉMÉiÉèMÉÖhÇÉè&
º ÉMÉÖhÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉxÉÉlÉÈiÉjÉ iÉjÉÉä{ÉÊnù¶ª ÉiÉ <iª ÉäiÉnù{ª ÉÖHò¨Éä́É * º É́ÉÇMÉiɺ ª ÉÉÊ{É ¥ÉÀ hÉ ={ɱ ɤ vª ÉlÉȺ lÉÉxÉẾɶ Éä¹ÉÉä xÉ Ếɯûvª ÉiÉä,
º Éɱ ÉOÉÉ̈É <´É ẾɹhÉÉäÊ® úiª ÉäiÉnù{ª ÉÖHò¨Éä́É **
 º ÉÖJÉẾÉʶ ɹ]õÉʦÉvÉÉxÉÉnäù́É SÉ ** 1.2.15 **
** 1.2.15 **

+Ê{É SÉ xÉè́ÉÉjÉ ẾÉ́ÉÊnùiÉ́ª É̈ÉÂ--- ËEò ¥ÉÀ Éκ ¨Éx´ÉÉÆCª Éä%ʦÉvÉÒªÉiÉä, xÉ ´ÉäÊiÉ * º ÉÖJÉẾÉʶ ɹ]õÉʦÉvÉÉxÉÉnäù́É ¥ÉÀ i´ÉÆ Êº Érù̈ÉÂ*
º ÉÖJÉẾÉʶ ɹ]Æõʽþ¥ÉÀ ª ÉuùÉCª ÉÉä{ÉGò¨Éä |ÉGòÉxiÉ̈ÉÂ` |ÉÉhÉÉä ¥ÉÀ EÆò ¥ÉÀ JÉÆ ¥ÉÀ ' <ÊiÉ, iÉnäù́Éä½þÉʦÉʽþiÉ̈ÉÂ; |ÉEÞòiÉ{ÉÊ® úOɽþºª É
xª Éɪ ª Éi´ÉÉiÉÂ, ` +ÉSÉɪ ÉǺiÉÖ iÉä MÉËiÉ ´ÉHòÉ ' <ÊiÉ SÉ MÉÊiÉ̈ÉÉjÉÉʦÉvÉÉxÉ|ÉÊiÉYÉÉxÉÉiÉÂ* EòlÉÆ {ÉÖxÉ́ÉÉÇCª ÉÉä{ÉGò¨Éä º ÉÖJÉẾÉʶ ɹ]Æõ
¥ÉÀ ẾÉYÉɪ ÉiÉ <ÊiÉ, =Sª ÉiÉä--- ` |ÉÉhÉÉä ¥ÉÀ EÆò ¥ÉÀ JÉÆ ¥ÉÀ ' <iª ÉäiÉnùMxÉÒxÉÉÆ ´ÉSÉxÉÆ ¸ÉÖi´ÉÉä{ÉEòÉäº É± É =´ÉÉSÉ--- `
ẾÉVÉÉxÉÉ̈ª ɽÆþª Éi|ÉÉhÉÉä ¥ÉÀ , EÆò SÉ JÉÆ SÉ iÉÖ xÉ ẾÉVÉÉxÉÉÊ̈É ' <ÊiÉ * iÉjÉänÆù|ÉÊiÉ́ÉSÉxÉ̈ÉÂ---` ª ÉuùÉSÉ EÆò iÉnäù́É JÉÆ ª Énäù́É JÉÆ
iÉnäù́É Eò¨ÉÂ' <ÊiÉ * iÉjÉ JÉƶ ɤ nùÉä ¦ÉÚiÉÉEòɶ Éä ÊxÉ°üføÉä ± ÉÉäEòä * ª ÉÊnùiɺ ª É Ếɶ Éä¹ÉhÉi´ÉäxÉ EÆò¶ ɤ nù& º ÉÖJÉ́ÉÉSÉÒxÉÉä{ÉÉnùÒªÉäiÉ,
iÉlÉÉ º ÉÊiÉ Eäò´É± Éä ¦ÉÚiÉÉEòɶ Éä ¥ÉÀ ¶ ɤ nùÉä xÉÉ̈ÉÉÊnùίÉ́É |ÉiÉÒEòÉʦÉ|Éɪ ÉähÉ |ɪ ÉÖHò <ÊiÉ |ÉiÉÒÊiÉ& º ª ÉÉiÉÂ* iÉlÉÉ EÆò¶ ɤ nùºª É
Ếɹɪ ÉäÎxpùªÉº ÉÆ{ÉEÇòVÉÊxÉiÉä º ÉÉ̈ɪ Éä º ÉÖJÉä |Éʺ Érùi´ÉÉiÉÂ, ª ÉÊnùiɺ ª É JÉƶ ɤ nùÉä Ếɶ Éä¹ÉhÉi´ÉäxÉ xÉÉä{ÉÉnùÒªÉäiÉ; ± ÉÉèÊEòEÆò º ÉÖJÉÆ ¥ÉÀ ÊäiÉ
|ÉiÉÒÊiÉ& º ª ÉÉiÉÂ* <iÉ® úäiÉ® úẾɶ ÉäʹÉiÉÉèiÉÖ EÆòJÉƶ ɤ nùÉèº ÉÖJÉÉi¨ÉEÆò ¥ÉÀ MÉ̈ɪ ÉiÉ& * iÉjÉ ÊuùiÉÒªÉä ¥ÉÀ ¶ ɤ näù%xÉÖ{ÉÉnùÒªÉ̈ÉÉxÉä ` EÆò
JÉÆ ¥ÉÀ ' <iª Éä́ÉÉäSª É̈ÉÉxÉä EÆò¶ ɤ nùºª É Ếɶ Éä¹ÉhÉi´ÉäxÉè́ÉÉä{ɪ ÉÖHòi´ÉÉiº ÉÖJɺ ª É MÉÖhɺ ª ÉÉvª Éäª Éi´ÉÆ º ª ÉÉiÉÂ; iÉx¨ÉÉ ¦ÉÚiÉÂ-- <iª É֦ɪ ÉÉä&
EÆòJÉƶ ɤ nùªÉÉä¥ÉÇÀ ¶ ɤ nùʶɮ úºi´É̈ÉÂ--- ` EÆò ¥ÉÀ JÉÆ ¥ÉÀ ' <ÊiÉ * <¹]Æõʽþº ÉÖJɺ ª ÉÉÊ{É MÉÖhɺ ª É MÉÖhÉ́ÉnÂùvª Éäª Éi´É̈ÉÂ* iÉnäù́ÉÆ
´ÉÉCª ÉÉä{ÉGò¨Éä º ÉÖJÉẾÉʶ ɹ]Æõ¥ÉÀ Éä{ÉÊnù¹]ṏÉÂ* |Éiª ÉäEÆò SÉ MÉɽÇþ{Éiª ÉÉnùªÉÉä%Mxɪ É& º ´ÉÆ º ´ÉÆ ¨Éʽþ̈ÉÉxÉ̈ÉÖ{ÉÊnù¶ª É ` B¹ÉÉ º ÉÉä̈ª É
iÉä%º ¨ÉÊuùtÉi¨ÉẾÉtÉ SÉ ' <iª ÉÖ{ɺ Éƽþ®úxiÉ& {ÉÚ́ÉjÇÉ ¥ÉÀ ÊxÉÌnù¹]õÊ̈ÉÊiÉ YÉÉ{ɪ ÉÎxiÉ * ` +ÉSÉɪ ÉǺiÉÖ iÉä MÉËiÉ ´ÉHòÉ ' <ÊiÉ SÉ
MÉÊiÉ̈ÉÉjÉÉʦÉvÉÉxÉ|ÉÊiÉYÉÉxÉ̈ÉlÉÉÇxiÉ® úẾÉ́ÉIÉÉÆ ´ÉÉ® úªÉÊiÉ * ` ª ÉlÉÉ {ÉÖ¹Eò® ú{ɱ Éɶ É +É{ÉÉä xÉ Î ± ɹªÉxiÉ B´É̈Éä́ÉÆẾÉÊnù{ÉÉ{ÉÆ Eò¨ÉÇxÉ
α ɹªÉiÉä ' <ÊiÉ SÉÉÊIɺ lÉÉxÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÆ ẾÉVÉÉxÉiÉ& {ÉÉ{¨ÉxÉÉxÉÖ{ÉPÉÉiÉÆ ¥ÉÖ́ÉzÉÊIɺ lÉÉxɺ ª É {ÉÖ¯û¹Éº ª É ¥ÉÀ i´ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ *
iɺ ¨ÉÉi|ÉEÞòiɺ ª Éè́É ¥ÉÀ hÉÉä%ÊIɺ lÉÉxÉiÉÉÆ º Éƪ ÉuùÉ̈ Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉiÉÉÆ SÉÉäCi´ÉÉ +ÌSÉ® úÉÊnùEòÉÆ iÉÊuùnùÉä MÉËiÉ ´ÉIª ÉÉ̈ÉÒiª ÉÖ{ÉGò¨ÉiÉä--- `
ª É B¹ÉÉä%ÊIÉÊhÉ {ÉÖ¯û¹ÉÉä où¶ª ÉiÉ B¹É +Éi¨ÉäÊiÉ ½þÉä́ÉÉSÉ ' <ÊiÉ **

¸ÉÖiÉÉä{ÉÊxɹÉiEòMÉiª ÉʦÉvÉÉxÉÉSSÉ ** 1.2.16 **

** 1.2.16 **

<iÉ SÉÉÊIɺ lÉÉxÉ& {ÉÖ¯û¹É& {É® ú̈Éä·É® ú&, ª ɺ ¨ÉÉSUØôiÉÉä{ÉÊxɹÉiEòº ª É ¸ÉÖiÉ® ú½þºª ÉẾÉYÉÉxɺ ª É ¥ÉÀ ẾÉnùÉä ª ÉÉ MÉÊiÉnæù́ɪ ÉÉxÉÉJª ÉÉ |Éʺ ÉrùÉ
¸ÉÖiÉÉè--- ` +lÉÉäkÉ® úähÉ iÉ{ɺ ÉÉ ¥ÉÀ Sɪ ÉæhÉ ¸ÉrùªÉÉ ẾÉtª ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÎx´É¹ªÉÉÊnùiª É̈ÉʦÉVɪ ÉxiÉä * BiÉuèù
|ÉÉhÉÉxÉÉ̈Éɪ ÉiÉxÉ̈ÉäiÉnù̈ÉÞiÉ̈ɦɪ É̈ÉäiÉi{É® úɪ ÉhÉ̈Éäiɺ ¨ÉÉzÉ {ÉÖxÉ® úÉ́ÉiÉÇxiÉä ' <ÊiÉ, º ¨ÉÞiÉÉ́ÉÊ{É--- ` +ÎMxÉVª ÉÉæÊiÉ® ú½þ& ¶ ÉÖC± É& ¹Éh¨Éɺ ÉÉ
=kÉ® úɪ ÉhÉ̈ÉÂ* iÉjÉ |ɪ ÉÉiÉÉ MÉSUôÎxiÉ ¥ÉÀ ¥ÉÀ ẾÉnùÉä VÉxÉÉ& ' <ÊiÉ, º Éè́Éä½þÉÊIÉ{ÉÖ¯û¹ÉẾÉnùÉä%ʦÉvÉÒªÉ̈ÉÉxÉÉ où¶ª ÉiÉä * ` +lÉ
ª ÉnÖùSÉè́ÉÉκ ¨É\¶ É́ª ÉÆ EÖò́ ÉÇÎxiÉ ª ÉÊnùSÉ xÉÉÌSɹÉ̈Éä́ÉÉʦɺ ɦ Æ É́ÉÎxiÉ ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É ` +ÉÊnùiª ÉÉSSÉxpù̈ɺ ÉÆ SÉxpù̈ɺ ÉÉä ẾÉtÖiÉÆ
iÉi{ÉÖ¯û¹ÉÉä%¨ÉÉxÉ́É& º É BxÉÉx¥ÉÀ MÉ̈ɪ Éiª Éä¹É näù́É{ÉlÉÉä ¥ÉÀ {ÉlÉ BiÉäxÉ |ÉÊiÉ{Ét¨ÉÉxÉÉ <¨ÉÆ ¨ÉÉxÉ́É̈ÉÉ́ÉiÉÈxÉÉ́ÉiÉÇxiÉä ' <ÊiÉ *
iÉÊnù½þ¥ÉÀ ẾÉÊuù¹Éª ɪ ÉÉ |Éʺ ÉrùªÉÉ MÉiª ÉÉ +ÊIɺ lÉÉxɺ ª É ¥ÉÀ i´ÉÆ ÊxÉ SÉÒªÉiÉä **

+xÉ́Éκ lÉiÉä® úºÉ̈¦É́ÉÉSSÉ xÉäiÉ® ú& ** 1.2.17 **

** 1.2.17 **

ª Éi{ÉÖxɯûHÆò Uôɪ ÉÉi¨ÉÉ, ẾÉYÉÉxÉÉi¨ÉÉ, näù́ÉiÉÉi¨ÉÉ ´ÉÉ º ª ÉÉnùÊIɺ lÉÉxÉ <ÊiÉ, +jÉÉäSª ÉiÉä---xÉ SUôɪ ÉÉi¨ÉÉÊnùÊ®úiÉ® ú<½þ
OɽþhÉ̈ɽÇþÊiÉ * Eòº ¨ÉÉiÉÂ? +xÉ́Éκ lÉiÉä& * xÉ iÉÉ́ÉSUôɪ ÉÉi¨ÉxÉ SÉIÉÖÊ¹É ÊxÉiª É̈É́ɺ lÉÉxÉÆ º ɦ Æ É́ÉÊiÉ * ª Énèù́É Ê½þ
EòÎSÉi{ÉÖ¯û¹É SÉIÉÖ® úɺ ÉÒnùÊiÉ, iÉnùÉ SÉIÉÖÊ¹É {ÉÖ¯û¹ÉSUôɪ ÉÉ où¶ª ÉiÉä; +{ÉMÉiÉä iÉκ ¨ÉzÉ où¶ª ÉiÉä * ` ª É B¹ÉÉä%ÊIÉÊhÉ {ÉÖ¯û¹É& ' <ÊiÉ
SÉ ¸ÉÖÊiÉ& º ÉÆÊxÉvÉÉxÉÉiº ´ÉSÉIÉÖÊ¹É où¶ª É̈ÉÉxÉÆ {ÉÖ¯û¹É̈ÉÖ{Éɺ ª Éi´ÉäxÉÉä{ÉÊnù¶ÉÊiÉ * xÉ SÉÉä{Éɺ ÉxÉÉEòɱ Éä SUôɪ ÉÉEò® ÆúEÆòÊSÉi{ÉÖ¯û¹ÉÆ
SÉIÉÖ&º É̈ÉÒ{Éä º ÉÆÊxÉvÉÉ{ª ÉÉä{Éɺ iÉ <ÊiÉ ª ÉÖHÆò Eò± {ÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ* ` +º ª Éè́É ¶ É® úÒ®úºª É xÉɶ É̈Éx´Éä¹É xɶ ª ÉÊiÉ ' <ÊiÉ
¸ÉÖÊiɶ Uôɪ ÉÉi¨ÉxÉÉä%{ª ÉxÉ́Éκ lÉiÉi´ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * +º ÉƦÉÉ́ÉSSÉ * iÉκ ¨ÉzÉ̈ÉÞiÉi´ÉÉnùÒxÉÉÆ MÉÖhÉÉxÉÉÆ xÉ SUôɪ ÉÉi¨ÉÊxÉ |ÉiÉÒÊiÉ& * iÉlÉÉ
ẾÉYÉÉxÉÉi¨ÉxÉÉä%Ê{É º ÉÉvÉÉ® úhÉä EÞòiº xɶ É® úÒ®úäÎxpùªÉº ÉƤÉxvÉä º ÉÊiÉ xÉ SÉIÉÖ¹ªÉä́ÉÉ́Éκ lÉiÉi´ÉÆ ¶ ÉCª ÉÆ ´ÉCiÉÖ̈ÉÂ* ¥ÉÀ hɺ iÉÖ
º É́ÉḈª ÉÉÊ{ÉxÉÉä%Ê{É où¹]õ={ɱ ɤ vª ÉlÉÉæ ¾þnùªÉÉÊnùnùä¶ ÉẾɶ Éä¹Éº ÉƤÉxvÉ& * º É̈ÉÉxÉ SÉ ẾÉYÉÉxÉÉi¨Éxª É{ª É̈ÉÞiÉi´ÉÉnùÒxÉÉÆ MÉÖhÉÉxÉÉ̈ɺ ɦ Æ É́É&
* ª ÉtÊ{É ẾÉYÉÉxÉÉi¨ÉÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä%xÉxª É B´É, iÉlÉÉ{ª ÉẾÉtÉEòɨÉEò¨ÉÇEÞòiÉÆ iÉκ ¨Éx¨Éiª ÉḈÉ̈ Évª ÉÉ® úÉäÊ{ÉiÉÆ ¦Éª ÉÆ SÉäiª É̈ÉÞiÉi´Éɦɪ Éi´Éä
xÉÉä{É{ÉtäiÉä * º Éƪ ÉuùÉ̈ Éi´ÉÉnùªÉ SÉèiÉκ ¨ÉzÉxÉè·Éª ÉÉÇnùxÉÖ{É{ÉzÉÉ B´É * näù́ÉiÉÉi¨Éxɺ iÉÖ
` ® úζ¨Éʦɮ úä¹ÉÉä%κ ¨Éx|ÉÊiÉι`öiÉ& ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä& ª ÉtÊ{É SÉIÉÖ¹ªÉ́ɺ lÉÉxÉÆ º ª ÉÉiÉ , iÉlÉÉ{ª ÉÉi¨Éi´ÉÆ iÉÉ́ÉzÉ º ɦ
Æ É́ÉÊiÉ, {É® úÉOÉÚ{Éi´ÉÉiÉÂ*
+¨ÉÞi´ÉÉnùªÉÉä%Ê{É xÉ º ɦ Æ É́ÉÎxiÉ, =i{ÉÊkÉ|ɱ ɪ ɸÉ́ÉhÉÉiÉÂ* +¨É® úi´É̈ÉÊ{É näù́ÉÉxÉÉÆ ÊSÉ® úEòɱ ÉÉ́ɺ lÉÉxÉÉ{ÉäIÉ̈ÉÂ* Bä·Éª ÉÇ̈ÉÊ{É
{É® ú̈Éä·É® úɪ ÉkÉ̈ÉÂ, xÉ º ´ÉɦÉÉẾÉEò¨ÉÂ; ` ¦ÉÒ¹Éɺ ¨ÉÉuùÉiÉ& {É́ÉiÉä, ¦ÉÒ¹ÉÉänùäÊiÉ º ÉÚªÉÇ& * ¦ÉÒ¹Éɺ ¨ÉÉnùÎMxÉ SÉäxpùSÉ ¨ÉÞiªÉÖvÉÉḈÉÊiÉ {É\SÉ̈É&
' <ÊiÉ ¨ÉxjÉ́ÉhÉÉÇiÉÂ* iɺ ¨ÉÉi{É® ú̈Éä·É® úB´Éɪ É̈ÉÊIɺ lÉÉxÉ& |Éiª ÉäiÉ́ª É& * +Ϻ ¨É SÉ {ÉIÉä ` où¶ª ÉiÉä ' <ÊiÉ |Éʺ Érù́ÉnÖù{ÉÉnùÉxÉÆ
¶ Éɺ jÉÉt{ÉäIÉÆ ẾÉuùÊuù¹Éª ÉÆ |É® úÉäSÉxÉÉlÉÇÊ̈ÉÊiÉ ´ª ÉÉJª Éäª É̈ÉÂ**

+xiɪ ÉÉÇ̈ª ÉÊvÉnèù́ÉÉÊnù¹ÉÖ iÉrù̈ÉḈª É{Énäù¶ÉÉiÉÂ** 1.2.18 **

+xiɪ ÉÉÇ̈ª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.2.18 **

` ª É <¨ÉÆ SÉ ± ÉÉäEÆò {É® ÆúSÉ ± ÉÉäEÆò º É́ÉÉÇÊhÉ SÉ ¦ÉÚ iÉÉxª ÉxiÉ® úÉä ª É̈ɪ ÉÊiÉ ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É ¸ÉÚªÉiÉä---` ª É& {ÉÞÊlÉ́ª ÉÉÆ Êiɹ`öx{ÉÞÊlÉ́ª ÉÉ
+xiÉ® úÉä ª ÉÆ {ÉÞÊlÉ́ÉÒxÉ ´Éänùª ɺ ª É {ÉÞÊlÉ́ÉÒ¶ É® úÒ®Æúª É& {ÉÞÊlÉ́ÉÒ̈ÉxiÉ® úÉä ª É̈ɪ Éiª Éä¹É iÉ +Éi¨ÉÉxiɪ ÉÉÇ̈ª É̈ÉÞiÉ& ' <iª ÉÉÊnù*
+jÉÉÊvÉnèù́ÉiÉ̈ÉÊvɱ ÉÉäEò¨ÉÊvÉ́Éänù̈ÉÊvɪ ÉYÉ̈ÉÊvɦÉÚiÉ̈Évª ÉÉi¨ÉÆ SÉ EòÎ SÉnùxiÉ® ú́Éκ lÉiÉÉä ª É̈ÉʪÉiÉÉ +xiɪ ÉÉÇ̈ÉÒÊiÉ ¸ÉÚªÉiÉä * º É
ÊEò¨ÉÊvÉnèù́ÉÉtʦÉ̈ÉÉxÉÒnäù́ÉiÉÉi¨ÉÉ EòÎ SÉiÉÂ, ËEò ´ÉÉ |ÉÉ{iÉÉÊhÉ̈ÉÉtè·Éª ÉÇ& EòÎ SÉtÉäMÉÒ, ËEò ´ÉÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ, ËEò ´ÉÉlÉÉÇxiÉ® Æú
ËEòÊSÉiÉ, <iª É{ÉÚ́ɺÇÉÆYÉÉnù¶ÉÇxÉÉiº Éƶ ɪ É& * ËEò iÉÉ́ÉzÉ& |ÉÊiɦÉÉÊiÉ ? º ÉÆYÉɪ ÉÉ +|Éʺ Érùi´ÉÉiº ÉÆÊYÉxÉÉ{ª É|Éʺ ÉräùxÉÉlÉÉÇxiÉ® úähÉ
EäòxÉÊSÉnÂù¦ÉẾÉiÉ́ª ÉÊ̈ÉÊiÉ * +lÉ́ÉÉ xÉÉÊxÉ°üÊ{ÉiÉ°ü{É̈ÉlÉÉÇxiÉ® ÆúËEòÊSÉnùÊ{É ¶ ÉCª É̈ɺ iÉÒiª ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉÖ̈ ÉÂ*
+xiɪ ÉÉÇÊ̈ɶ ɤ nùSÉÉxiɪ ÉÇ̈Éxɪ ÉÉäMÉäxÉ |É́ÉÞkÉÉä xÉÉiª ÉxiÉ̈É|Éʺ Érù& * iɺ ¨ÉÉi{ÉÞÊlÉ́ª ÉÉtʦÉ̈ÉÉxÉÒEòÎ SÉqäù́ÉÉä%xiɪ ÉÉÇ̈ÉÒº ª ÉÉiÉÂ* iÉlÉÉ
SÉ ¸ÉÚªÉiÉä---` {ÉÞÊlÉ́ª Éä́É ª ɺ ª Éɪ ÉiÉxÉ̈ÉÎMxɱ ÉÉæEòÉä ¨ÉxÉÉä Vª ÉÉäÊiÉ& ' <iª ÉÉÊnù* º É SÉ
Eòɪ ÉÇEò® úhÉ́Ék´ÉÉi{ÉÞÊlÉ́ª ÉÉnùÒxÉxiÉκ iɹ`öxª É̈ɪ ÉiÉÒÊiÉ ª ÉÖHÆò näù́ÉiÉÉi¨ÉxÉÉä ª É̈ÉʪÉiÉÞi´É̈ÉÂ* ª ÉÉäÊMÉxÉÉä ´ÉÉ Eòº ª ÉÊSÉÎiº Érùºª É
º É́ÉÉÇxÉÖ|É́Éä¶ ÉäxÉ ª É̈ÉʪÉiÉÞi´ÉÆ º ª ÉÉiÉÂ* xÉ iÉÖ {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ |ÉiÉÒªÉiÉä, +Eòɪ ÉÇEò® úhÉi´ÉÉiÉÂ; <iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

<nù̈ÉÖSª ÉiÉä--- ª ÉÉä%xiɪ ÉÉÇ̈ª ÉÊvÉnèù́ÉÉÊnù¹ÉÖ ¸ÉÚªÉiÉä, º É {É® ú̈ÉÉi¨Éè́É º ª ÉÉiÉÂ, xÉÉxª É <ÊiÉ * EÖòiÉ& ? iÉrù̈ÉḈª É{Énäù¶ÉÉiÉÂ* iɺ ª É Ê½þ
{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä vÉ̈ÉÉÇ<½þÊxÉÌnù¶ª É̈ÉÉxÉÉ où¶ª ÉxiÉä * {ÉÞÊlÉ́ª ÉÉÊnùiÉÉ́ÉnùÊvÉnèù́ÉÉÊnù¦ÉänùʦÉzÉÆ º É̈ɺ iÉÆ
ẾÉEòÉ® úVÉÉiÉ̈ÉxiÉκ iɹ`öxª ɨɪ ÉiÉÒÊiÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä ª É̈ÉʪÉiÉÞi´ÉÆ vÉ̈ÉÇ={É{ÉtiÉä; º É́ÉÇẾÉEòÉ® úEòÉ® úhÉi´Éä º ÉÊiÉ º É́ÉǶÉCiª ÉÖ{É{ÉkÉä& * `
B¹É iÉ +Éi¨ÉÉxiɪ ÉÉÇ̈ª É̈ÉÞiÉ& ' <ÊiÉ SÉÉi¨Éi´ÉÉ̈ÉÞiÉi´Éä ¨ÉÖJª Éä {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉ ={É{ÉtäiÉä * ` ª ÉÆ {ÉÞÊlÉ́ÉÒxÉ ´Éänù' <ÊiÉ SÉ
{ÉÞÊlÉ́ÉÒnäù́ÉiÉɪ ÉÉ +ẾÉYÉäª É̈Éxiɪ ÉÉÇÊ̈ÉhÉÆ ¥ÉÖ́Éxnäù́ÉiÉÉi¨ÉxÉÉä%xª É̈Éxiɪ ÉÉÇÊ̈ÉhÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * {ÉÞÊlÉ́ÉÒnäù́ÉiÉÉ Á ½þ̈Éκ ¨É
{ÉÞÊlÉ́ÉÒiª ÉÉi¨ÉÉxÉÆ ẾÉVÉÉxÉÒªÉÉiÉÂ* iÉlÉÉ ` +où¹]õÉä%¸ÉÖiÉ& ' <iª ÉÉÊnù́ª É{Énäù¶ÉÉä °ü{ÉÉÊnùẾɽþÒxÉi´ÉÉi{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉ ={É{ÉtiÉ <ÊiÉ *
ª Ék´ÉEòɪ ÉÇEò® úhɺ ª É {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä ª É̈ÉʪÉiÉÞi´ÉÆ xÉÉä{É{ÉtiÉ <ÊiÉ, xÉè¹É nùÉä¹É&; ª ÉÉÊzɪ ÉSUôÊiÉ iÉiEòɪ ÉÇEò® úhÉè®ú́äÉ iɺ ª É
Eòɪ ÉÇEò® úhÉ́Ék´ÉÉä{É{ÉkÉä& * iɺ ª ÉÉ{ª Éxª ÉÉä Êxɪ ÉxiÉäiª ÉxÉ́ɺ lÉÉnùÉä¹É SÉ xÉ º ɦ Æ É́ÉÊiÉ, ¦ÉänùɦÉÉ́ÉÉiÉÂ* ¦Éänùä ʽþ
º Éiª ÉxÉ́ɺ lÉÉnùÉä¹ÉÉä{É{ÉÊkÉ& * iɺ ¨ÉÉi{É® ú̈ÉÉi¨Éè́ÉÉxiɪ ÉÉÇ̈ÉÒ**

xÉ SÉ º ¨ÉÉiÉÇ̈ÉiÉrù̈ÉÉÇʦɱ ÉÉ{ÉÉiÉÂ** 1.2.19 **

** 1.2.19 **

º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ---+où¹]õi´ÉÉnùªÉÉä vÉ̈ÉÉÇ& º ÉÉÆJª ɺ ¨ÉÞÊiÉEòα {Éiɺ ª É |ÉvÉÉxɺ ª ÉÉ{ª ÉÖ{É{ÉtxiÉä, °ü{ÉÉÊnù½þÒxÉiɪ ÉÉ iɺ ª É iÉè®ú¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉ * `
+|ÉiÉCª ÉÇ̈ÉẾÉYÉäª ÉÆ |ɺ ÉÖ{iÉÊ̈É́É º É́ÉÇiÉ& ' <ÊiÉ Ê½þº ¨É® úÎxiÉ * iɺ ª ÉÉÊ{É Êxɪ ÉxiÉÞi´ÉÆ º É́ÉÇẾÉEòÉ® úEòÉ® úhÉi´ÉÉnÖù{É{ÉtiÉä *
iɺ ¨ÉÉi|ÉvÉÉxÉ̈Éxiɪ ÉÉÇÊ̈ɶ ɤ nÆùº ª ÉÉiÉÂ* ` <ÇIÉiÉäxÉÉǶɤ nù̈ÉÂ' <iª ÉjÉ ÊxÉ® úÉEÞòiÉ̈ÉÊ{É º ÉiÉÂ|ÉvÉÉxÉÊ̈ɽþÉoù¹]õi´ÉÉÊnù́ª É{Énäù¶Éº ɦ Æ É́ÉäxÉ
{ÉÖxÉ® úɶ ÉRÂóCª ÉiÉä * +iÉ =kÉ® ú̈ÉÖSª ÉiÉä---xÉ SÉ º ¨ÉÉiÉÈ|ÉvÉÉxÉ̈Éxiɪ ÉÉÇÊ̈ɶ ɤ nÆù¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ * Eòº ¨ÉÉiÉÂ? +iÉrù̈ÉÉÇʦɱ ÉÉ{ÉÉiÉÂ*
ª Ét{ª Éoù¹]õi´ÉÉÊnù́ª É{Énäù¶É& |ÉvÉÉxɺ ª É º ɦ
Æ É́ÉÊiÉ, iÉlÉÉÊ{É xÉ pù¹]Þõi´ÉÉÊnù́ª É{Énäù¶É& º ɦ Æ É́ÉÊiÉ, |ÉvÉÉxɺ ª ÉÉSÉäiÉxÉi´ÉäxÉ
iÉè®ú¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ* ` +où¹]õÉä pù¹]õɸÉÖiÉ& ¸ÉÉäiÉÉ̈ÉiÉÉä ¨ÉxiÉÉẾÉYÉÉiÉÉä ẾÉYÉÉiÉÉ ' <ÊiÉ Ê½þ´ÉÉCª ɶ Éä¹É <½þ¦É́ÉÊiÉ * +Éi¨Éi´É̈ÉÊ{É
xÉ |ÉvÉÉxɺ ª ÉÉä{É{ÉtiÉä **
ª ÉÊnù|ÉvÉÉxÉ̈ÉÉi¨Éi´Épù¹]Þõi´ÉÉtº ɦ Æ É́ÉÉzÉÉxiɪ ÉÉÇ̈ª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä, ¶ ÉÉ® úÒ®úºiÉÁ xÇiɪ ÉÉÇ̈ÉÒ ¦É́ÉiÉÖ * ¶ ÉÉ® úÒ®úÉä ʽþSÉäiÉxÉi´ÉÉnÂùpù¹]õÉ
¸ÉÉäiÉÉ ¨ÉxiÉÉ ẾÉYÉÉiÉÉ SÉ ¦É́ÉÊiÉ, +Éi¨ÉÉ SÉ |Éiª ÉCi´ÉÉiÉÂ* +¨ÉÞiÉ SÉ, vÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉÇ¡ò± ÉÉä{ɦÉÉäMÉÉä{É{ÉkÉä& * +où¹]õi´ÉÉnùªÉ SÉ vÉ̈ÉÉÇ&
¶ ÉÉ® úÒ®úä º ÉÖ|Éʺ ÉrùÉ&; nù¶ÉÇxÉÉÊnùÊGòª Éɪ ÉÉ& EòiÉÇÊ®ú|É́ÉÞÊkÉ ẾÉ® úÉävÉÉiÉÂ, ` xÉ où¹]äõpùǹ]õÉ® Æú{ɶ ª Éä& ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É SÉ * iɺ ª É SÉ
Eòɪ ÉÇEò® úhɺ ÉÆPÉÉiÉ̈Éxiɪ ÉÇ̈ÉʪÉiÉÖÆ ¶ ÉÒ± É̈ÉÂ, ¦ÉÉäCiÉÞi´ÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉSUôÉ® úÒ®úÉä%xiɪ ÉÉÇ̈ÉÒiª ÉiÉ
=kÉ® Æú{É`öÊiÉ---

¶ ÉÉ® úÒ®úSÉÉä¦Éª Éä%Ê{É Ê½þ¦ÉänäùxÉèxÉ̈ÉvÉÒªÉiÉä ** 1.2.20 **

** 1.2.20 **

xÉäÊiÉ {ÉÚ́ɺÇÉÚjÉÉnùxÉÖ́ÉiÉÇiÉä * ¶ ÉÉ® úÒ®ú SÉ xÉÉxiɪ ÉÉÇ̈ÉÒº ª ÉÉiÉÂ* Eòº ¨ÉÉiÉÂ? ª ÉtÊ{É pù¹]Þõi´ÉÉnùªÉÉä vÉ̈ÉÉǺiɺ ª É º ɦ Æ É́ÉÎxiÉ, iÉlÉÉÊ{É
PÉ]õÉEòɶ É́ÉnÖù{ÉÉÊvÉ{ÉÊ® úÎSUôzÉi´ÉÉzÉ EòÉiº xª ÉæxÉ {ÉÞÊlÉ́ª ÉÉÊnù¹́ÉxiÉ® ú́ɺ lÉÉiÉÖÆ Êxɪ ÉxiÉÖÆ SÉ ¶ ÉCxÉÉäÊiÉ * +Ê{É SÉÉä¦Éª Éä%Ê{É Ê½þ
¶ ÉÉÊJÉxÉ& EòÉh´ÉÉ ¨ÉÉvª ÉÆÊnùxÉÉ SÉÉxiɪ ÉÉÇÊ̈ÉhÉÉä ¦ÉänùäxÉèxÉÆ ¶ ÉÉ® úÒ®Æú{ÉÞÊlÉ́ª ÉÉÊnù́ÉnùÊvɹ`öÉxÉi´ÉäxÉ Êxɪ É̈ª Éi´ÉäxÉ SÉÉvÉÒªÉiÉä--- ` ª ÉÉä
ẾÉYÉÉxÉä Êiɹ`öxÉÂ' <ÊiÉ EòÉh´ÉÉ& * ` ª É +Éi¨ÉÊxÉ Êiɹ`öxÉÂ' <ÊiÉ ¨ÉÉvª ÉÆÊnùxÉÉ& * ` ª É +Éi¨ÉÊxÉ Êiɹ`öxÉÂ' <iª ÉϺ ¨Éº iÉÉ́ÉiÉÂ
{ÉÉ`äö¦É́Éiª ÉÉi¨É¶ ɤ nù& ¶ ÉÉ® úÒ®úºª É ´ÉÉSÉEò& * ` ª ÉÉä ẾÉYÉÉxÉä Êiɹ`öxÉÂ' <iª Éκ ¨ÉzÉÊ{É {ÉÉ`äöẾÉYÉÉxɶ ɤ näùxÉ ¶ ÉÉ® úÒ®ú=Sª ÉiÉä,
ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ ÉÉä ʽþ¶ ÉÉ® úÒ®ú<ÊiÉ * iɺ ¨ÉÉSUôÉ® úÒ®úÉnùxª É <Ç·É® úÉä%xiɪ ÉÉÇ̈ÉÒÊiÉ Êº Érù̈ÉÂ* EòlÉÆ {ÉÖxÉ® úäEòκ ¨Éxnäù½þ ä uùÉè
pù¹]õÉ® úÉ́ÉÖ{É{ÉtäiÉä--- ª É SÉɪ É̈ÉÒ·É® úÉä%xiɪ ÉÉÇ̈ÉÒ, ª É SÉɪ ÉÊ̈ÉiÉ® ú& ¶ ÉÉ® úÒ®ú& ? EòÉ {ÉÖxÉÊ® ú½þÉxÉÖ{É{ÉÊkÉ& ? ` xÉÉxª ÉÉä%iÉÉä%κ iÉ pù¹]õÉ
' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiÉ́ÉSÉxÉÆ Ếɯûvª ÉäiÉ * +jÉ Ê½þ|ÉEÞ òiÉÉnùxiɪ ÉÉÇÊ̈ÉhÉÉä%xª ÉÆ pù¹]õÉ® Æú¸ÉÉäiÉÉ® Æú¨ÉxiÉÉ® ÆúẾÉYÉÉiÉÉ® ÆúSÉÉi¨ÉÉxÉÆ |ÉÊiɹÉävÉÊiÉ *
Êxɪ ÉxjÉxiÉ® ú|ÉÊiɹÉävÉÉlÉÇ̈ÉäiÉuùSÉxÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ; Êxɪ ÉxjÉxiÉ® úÉ|ɺ ÉRÂóMÉÉnùẾɶ Éä¹É¸É́ÉhÉÉSSÉ * +jÉÉäSª ÉiÉä---
+ẾÉtÉ|Éiª ÉÖ{ɺ lÉÉÊ{ÉiÉEòɪ ÉÇEò® úhÉÉä{ÉÉÊvÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉä%ª ÉÆ ¶ ÉÉ® úÒ®úÉxiɪ ÉÉÇÊ̈ÉhÉÉä¦Éænù́ª É{Énäù¶É&, xÉ {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEò& * BEòÉä ʽþ|Éiª ÉMÉÉi¨ÉÉ
¦É́ÉÊiÉ, xÉ uùÉè|Éiª ÉMÉÉi¨ÉÉxÉÉèº É¦ Æ É́ÉiÉ& * BEòº ª Éè́É iÉÖ ¦Éänù́ª É́ɽþÉ® ú={ÉÉÊvÉEÞòiÉ&, ª ÉlÉÉ PÉ]õÉEòɶ ÉÉä ¨É½þÉEòɶ É <ÊiÉ *
iÉiÉ SÉ YÉÉiÉÞYÉäª ÉÉÊnù¦Éänù̧ÉÖiɪ É& |Éiª ÉIÉÉnùÒÊxÉ SÉ |É̈ÉÉhÉÉÊxÉ º Éƺ ÉÉ® úÉxÉÖ¦É́ÉÉä ẾÉÊvÉ|ÉÊiɹÉävɶ Éɺ jÉÆ SÉäÊiÉ º É́ÉÇ̈ÉäiÉnÖù{É{ÉtiÉ ä * iÉlÉÉ
SÉ ¸ÉÖÊiÉ&--- ` ª ÉjÉ Ê½þuèùiÉÊ̈É́É ¦É́ÉÊiÉ iÉÊnùiÉ® ú<iÉ® Æú{ɶ ª ÉÊiÉ ' <iª ÉẾÉtÉẾɹɪ Éä º É́ÉÈ´ª É́ɽþÉ® Æúnù¶ÉǪÉÊiÉ * ` ª ÉjÉ i´Éº ª É
º É́ÉÇ̈ÉÉi¨Éè́ÉɦÉÚkÉiEäòxÉ EÆò {ɶ ª ÉäiÉÂ' <ÊiÉ ẾÉtÉẾɹɪ Éä º É́ÉÈ´ª É́ɽþÉ® Æú´ÉÉ® úªÉÊiÉ **

+où¶ª Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉEòÉä vÉ̈ÉÉæHäò& ** 1.2.21 **

+où¶ª Éi´ÉÉtÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.2.21 **

' +lÉ {É® úÉ ª ɪ ÉÉ iÉnùIÉ® ú̈ÉÊvÉMÉ̈ª ÉiÉä ' ` ª ÉkÉnùpùä¶ ª É̈ÉOÉÉÁ¨ÉMÉÉäjÉ̈É́ÉhÉÇ̈ÉSÉIÉÖ&¸ÉÉäjÉÆ iÉnù{ÉÉÊhÉ{ÉÉnù̈É , ÊxÉiª ÉÆ ẾɦÉÖÆ º É́ÉÇMÉiÉÆ
º ÉÖº ÉÚI¨ÉÆ iÉnù́ª ɪ ÉÆ ª ÉnÂù¦ÉÚiɪ ÉÉäËxÉ {ÉÊ® ú{ɶ ª ÉÎxiÉ vÉÒ® úÉ& ' <ÊiÉ ¸ÉÚªÉiÉä * iÉjÉ º Éƶ ɪ É&-- ÊEò¨Éª É̈Éoù¶ª Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉEòÉä ¦ÉÚiɪ ÉÉäÊxÉ&
|ÉvÉÉxÉÆ º ª ÉÉiÉÂ, =iÉ ¶ ÉÉ® úÒ®ú&, +ɽþÉäκ ´Éi{É® ú̈Éä·É® ú<ÊiÉ * iÉjÉ |ÉvÉÉxÉ̈ÉSÉäiÉxÉÆ ¦ÉÚiɪ ÉÉäÊxÉÊ® úÊiÉ ª ÉÖHò¨ÉÂ, +SÉäiÉxÉÉxÉÉ̈Éä́É iÉjÉ
où¹]õÉxiÉi´ÉäxÉÉä{ ÉÉnùÉxÉÉiÉÂ* ` ª ÉlÉÉähÉÇxÉÉʦÉ& º ÉÞVÉiÉä MÉÞ¼hÉiÉä SÉ ª ÉlÉÉ {ÉÞÊlÉ́ª ÉÉ̈ÉÉä¹Évɪ É& º ɦ Æ É́ÉÎxiÉ * ª ÉlÉÉ º ÉiÉ&
{ÉÖ¯û¹ÉÉiEäò¶ ɱ ÉÉä̈ÉÉÊxÉ iÉlÉÉIÉ® úÉiº ɦ
Æ É́ÉiÉÒ½þẾÉ·É̈ÉÂ' <ÊiÉ * xÉxÉÚhÉÇxÉÉʦÉ& {ÉÖ¯û¹É SÉ SÉäiÉxÉÉẾɽþoù¹]õÉxiÉi´ÉäxÉÉä{ÉÉkÉÉè; xÉäÊiÉ ¥ÉÚ̈É&
* xÉ Ê½þEäò´É± ɺ ª É SÉäiÉxɺ ª É iÉjÉ º ÉÚjɪ ÉÉäÊxÉi´ÉÆ Eäò¶ ɱ ÉÉä̈ɪ ÉÉäÊxÉi´ÉÆ ´ÉÉκ iÉ * SÉäiÉxÉÉÊvÉι`öiÉÆ Á SÉäiÉxÉ̈ÉÚhÉÇxÉÉʦɶ É® úÒ®Æúº ÉÚjɺ ª É
ª ÉÉäÊxÉ&, {ÉÖ¯û¹É¶ É® úÒ®ÆúSÉ Eäò¶ ɱ ÉÉä̈xÉÉÊ̈ÉÊiÉ |Éʺ Érù̈ÉÂ* +Ê{É SÉ {ÉÚ́ÉjÇÉÉoù¹]õi´ÉÉtʦɱ ÉÉ{ɺ ɦ Æ É́Éä%Ê{É pù¹]Þõi´ÉÉtʦɱ ÉÉ{Éɺ ɦ Æ É́ÉÉzÉ
|ÉvÉÉxÉ̈ɦª ÉÖ{ÉMÉiÉ̈ÉÂ* <½þi´Éoù¶ª Éi´ÉÉnùªÉÉä vÉ̈ÉÉÇ& |ÉvÉÉxÉä º ɦ Æ É́ÉÎxiÉ * xÉ SÉÉjÉ Ếɯûvª É̈ÉÉxÉÉä vÉ̈ÉÇ& EòÎ SÉnùʦɱ É{ª ÉiÉä * xÉxÉÖ `
ª É& º É́ÉÇYÉ& º É́ÉÇẾÉiÉÂ' <iª ɪ ÉÆ ´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉÉä%SÉäiÉxÉä |ÉvÉÉxÉä xÉ º É¦Æ É́ÉÊiÉ, EòlÉÆ |ÉvÉÉxÉÆ ¦ÉÚiɪ ÉÉäÊxÉ& |ÉÊiÉYÉɪ ÉiÉ <ÊiÉ; +jÉÉäSª ÉiÉä---
` ª ɪ ÉÉ iÉnùIÉ® ú̈ÉÊvÉMÉ̈ª ÉiÉä ' ª ÉkÉnùpùä¶ ª É̈ÉÂ' <iª ÉIÉ® ú¶É¤ näùxÉÉoù¶ª Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉEÆò ¦ÉÚiɪ ÉÉäËxÉ ¸ÉÉ́ÉʪÉi´ÉÉ, {ÉÖxÉ® úxiÉä ¸ÉÉ́ÉʪɹªÉÊiÉ---
` +IÉ® úÉi{É® úiÉ& {É® ú& ' <ÊiÉ * iÉjÉ ª É& {É® úÉä%IÉ® úÉSUØôiÉ&, º É º É́ÉÇYÉ& º É́ÉÇẾÉiº ɦ Æ ÉẾɹªÉÊiÉ * |ÉvÉÉxÉ̈Éä́É i´ÉIÉ® ú¶É¤ nùÊxÉÌnù¹]Æõ
¦ÉÚiɪ ÉÉäÊxÉ& * ª ÉnùÉ iÉÖ ª ÉÉäÊxɶ ɤ nùÉä ÊxÉÊ̈ÉkÉ́ÉÉSÉÒ, iÉnùÉ ¶ ÉÉ® úÒ®úÉä%Ê{É ¦ÉÚiɪ ÉÉäÊxÉ& º ª ÉÉiÉÂ, vÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉÉǦª ÉÉÆ ¦ÉÚiÉVÉÉiɺ ª ÉÉä{ÉÉVÉÇxÉÉÊnùÊiÉ
* B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

+ʦÉvÉÒªÉiÉä--- ª ÉÉä%ª É̈Éoù¶ª Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉEòÉä ¦ÉÚiɪ ÉÉäÊxÉ&, º É {É® ú̈Éä·É® úB´É º ª ÉÉiÉÂ, xÉÉxª É <ÊiÉ * EòlÉ̈ÉäiÉnù́ÉMÉ̈ª ÉiÉä ? vÉ̈ÉÉæHòä&
* {É® ú̈Éä·É® úºª É Ê½þvÉ̈ÉÇ<½þÉäSª É̈ÉÉxÉÉä où¶ª ÉiÉä--- ` ª É& º É́ÉÇYÉ& º É́ÉÇẾÉiÉÂ' <ÊiÉ * xÉ Ê½þ|ÉvÉÉxɺ ª ÉÉSÉäiÉxɺ ª É ¶ ÉÉ® úÒ®úºª É
´ÉÉä{ÉÉÊvÉ{ÉÊ® úÎSUôzÉoù¹]äõ& º É́ÉÇYÉi´ÉÆ º É́ÉÇẾÉk´ÉÆ ´ÉÉ º ɦ Æ É́ÉÊiÉ * xÉx´ÉIÉ® ú¶É¤ nùÊxÉÌnù¹]õÉnÂù¦ÉÚiɪ ÉÉäxÉä& {É® úºª Éè́É
BiÉiº É́ÉÇYÉi´ÉÆ º É́ÉÇẾÉk´ÉÆ SÉ, xÉ ¦ÉÚiɪ ÉÉäÊxÉẾɹɪ ÉÊ̈Éiª ÉÖHò¨ÉÂ; +jÉÉäSª ÉiÉä--- xÉè́ÉÆ º ɦ Æ É́ÉÊiÉ; ª ÉiEòÉ® úhÉ̈ÉÂ` +IÉ® úÉiº ɦ Æ É́ÉiÉÒ½þ
ẾÉ·É̈ÉÂ' <ÊiÉ |ÉEÞòiÉÆ ¦ÉÚiɪ ÉÉäÊxÉÊ̈ɽþVÉɪ É̈ÉÉxÉ|ÉEÞ òÊiÉi´ÉäxÉ ÊxÉÌnù¶ª É, +xÉxiÉ® ú̈ÉÊ{É VÉɪ É̈ÉÉxÉ|ÉEÞòÊiÉi´ÉäxÉè́É º É́ÉÇYÉÆ ÊxÉÌnù¶ÉÊiÉ--
- ` ª É& º É́ÉÇYÉ& º É́ÉÇẾÉtº ª É YÉÉxÉ̈ɪ ÉÆ iÉ{É& * iɺ ¨ÉÉnäùiÉnÂù¥ÉÀ xÉÉ̈É °ü{É̈ÉzÉÆ xÉ VÉɪ ÉiÉä ' <ÊiÉ * iɺ ¨ÉÉÊzÉnæù¶Éº ÉÉ̈ª ÉäxÉ
|Éiª ÉʦÉYÉɪ É̈ÉÉxÉi´ÉÉi|ÉEÞòiɺ ª Éè́ÉÉIÉ® úºª É ¦ÉÚiɪ ÉÉäxÉä& º É́ÉÇYÉi´ÉÆ º É́ÉÇẾÉk´ÉÆ SÉ vÉ̈ÉÇ=Sª ÉiÉ <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä * ` +IÉ® úÉi{É® úiÉ& {É® ú& '
<iª ÉjÉÉÊ{É SÉ |ÉEÞòiÉÉnÂù¦ÉÚiɪ ÉÉäxÉä® úIÉÉi{É® ú& EòÎ SÉnùʦÉvÉÒªÉiÉä; EòlÉ̈ÉäiÉnù́ÉMÉ̈ª ÉiÉä ? ` ª ÉäxÉÉIÉ® Æú{ÉÖ¯û¹ÉÆ ´Éänùº Éiª ÉÆ |ÉÉä́ÉÉSÉ iÉÉÆ
iÉk´ÉkÉÉä ¤ ÉÀ ẾÉtÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ |ÉEÞòiɺ ª Éè́ÉÉIÉ® úºª É ¦ÉÚiɪ ÉÉäxÉä® úoù¶ª Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉEòº ª É ´ÉHò´ª Éi´ÉäxÉ |ÉÊiÉYÉÉiÉi´ÉÉiÉÂ* EòlÉÆ iÉ̽þ `
+IÉ® úÉi{É® úiÉ& {É® ú& ' <ÊiÉ ´ª É{ÉÊnù¶ª ÉiÉ <ÊiÉ, =kÉ® úºÉÚjÉä iÉuùIª ÉÉ̈É& * +Ê{É SÉÉjÉ uäùẾÉtä ´ÉäÊnùiÉ́ª Éä =Häò--- ' {É® úÉ SÉè́ÉÉ{É® úÉ
SÉ ' <ÊiÉ * iÉjÉÉ{É® úÉ̈ ÉÞM´ÉänùÉÊnù±ÉIÉhÉÉÆ ẾÉtÉ̈ÉÖCi´ÉÉ ¥É́ÉÒÊiÉ ' +lÉ {É® úÉ ª ɪ ÉÉ iÉnùIÉ® ú̈ÉÊvÉMÉ̈ª ÉiÉä ' <iª ÉÉÊnù* iÉjÉ {É® úºª ÉÉ
ẾÉtɪ ÉÉ Ếɹɪ Éi´ÉäxÉÉIÉ® Æú¸ÉÖiÉ̈ÉÂ* ª ÉÊnù{ÉÖxÉ& {É® ú̈Éä·É® úÉnùxª Énùoù¶ª Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉEò¨ÉIÉ® Æú{ÉÊ® úEò± {ª ÉäiÉ, xÉäª ÉÆ {É® úÉ ẾÉtÉ º ª ÉÉiÉÂ*
{É® úÉ{É® úẾɦÉÉMÉÉä Á ª ÉÆ ẾÉtª ÉÉä& +¦ª ÉÖnùªÉÊxÉ&¸ÉäªÉº É¡ ò± Éiɪ ÉÉ {ÉÊ® úEò± {ª ÉiÉä * xÉ SÉ |ÉvÉÉxɺ ª É ẾÉtÉ ÊxÉ&¸ÉäªÉº É¡ ò± ÉÉ
EäòxÉÊSÉnù¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä * ÊiÉ» É SÉ ẾÉtÉ& |ÉÊiÉYÉɪ Éä® úxÉÂ, i´Éi{ÉIÉä%IÉ® úÉnÂù¦ÉÚiɪ ÉÉäxÉä& {É® úºª É {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉ& |ÉÊiÉ{ÉÉt¨ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ* uäù
B´É iÉÖ ẾÉtä ´ÉäÊnùiÉ́ª Éä <½þÊxÉÌnù¹]äõ* ` Eòκ ¨ÉzÉÖ ¦ÉMÉ́ÉÉä ẾÉYÉÉiÉä º É́ÉÇÊ̈ÉnÆùẾÉYÉÉiÉÆ ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ SÉèEòẾÉYÉÉxÉäxÉ
º É́ÉÇẾÉYÉÉxÉÉ{ÉäIÉhÉÆ º É́ÉÉÇi¨ÉEäò ¥ÉÀ ÊhÉ ẾÉ́ÉIª É̈ÉÉhÉä%´ÉEò± {ÉiÉä, xÉÉSÉäiÉxÉ̈ÉÉjÉèEòɪ ÉiÉxÉä |ÉvÉÉxÉä, ¦ÉÉäMª É́ª ÉÊiÉÊ® úHòä ´ÉÉ ¦ÉÉäHòÊ® ú*
+Ê{É SÉ ` º É ¥ÉÀ ẾÉtÉ º É́ÉÇẾÉtÉ|ÉÊiɹ`öÉ̈ ÉlÉ́ÉÉÇªÉ Vª Éä¹`ö{ÉÖjÉɪ É |Éɽþ' <ÊiÉ ¥ÉÀ ẾÉtÉ |ÉÉvÉÉxª ÉäxÉÉä{ÉGò¨ª É {É® úÉ{É® úẾɦÉÉMÉäxÉ
{É® úÉÆ ẾÉtÉ̈ÉIÉ® úÉÊvÉMÉ̈ÉxÉÓnù¶ÉǪÉxÉÂiɺ ª ÉÉ ¥ÉÀ ẾÉtÉi´ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * º ÉÉ SÉ ¥ÉÀ ẾÉtɺ É̈ÉÉJª ÉÉ iÉnùÊvÉMÉ̈ª ɺ ª É
+IÉ® úºª ÉÉ¥ÉÀ i´Éä ¤ ÉÉÊvÉiÉÉ º ª ÉÉiÉÂ* +{É® úÉ @ñM´ÉänùÉÊnù±ÉIÉhÉÉ Eò¨ÉÇẾÉtÉ ¥ÉÀ ẾÉtÉä{ÉGò¨Éä ={Éxª ɺ ª ÉiÉä ¥ÉÀ ẾÉtÉ|ɶ Éƺ Éɪ Éè---
` {± É́ÉÉ Á iäÉä +oùføÉ ª ÉYÉ°ü{ÉÉ +¹]õÉnù¶ÉÉäHò¨É́É® Æúª Éä¹ÉÖ Eò¨ÉÇ* BiÉSUÅôäª ÉÉä ª Éä%ʦÉxÉxnùÎxiÉ ¨ÉÚ føÉ VÉ® úÉÆ ¨ÉÞiªÉÖÆ iÉä {ÉÖxÉ® ú́äÉÉÊ{É
ª ÉÎxiÉ ' <iª Éä́É̈ÉÉÊnùÊxÉxnùÉ́ÉSÉxÉÉiÉÂ* ÊxÉÎxnùi´ÉÉ SÉÉ{É® úÉÆ ẾÉtÉÆ iÉiÉÉä ẾÉ® úHòº ª É {É® úẾÉtÉÊvÉEòÉ® Æúnù¶ÉǪÉÊiÉ--- ` {É® úÒIª É
± ÉÉäEòÉxEò¨ÉÇÊSÉiÉÉx¥ÉÉÀ hÉÉä ÊxÉ́Éænù̈Éɪ ÉÉzÉɺ iª ÉEÞòiÉ& EÞòiÉäxÉ * iÉÊuùYÉÉxÉÉlÉȺ É MÉÖ¯û̈Éä́ÉÉʦÉMÉSUäôiº ÉÊ̈Éi{ÉÉÊhÉ& ¸ÉÉäÊjɪ ÉÆ
¥ÉÀ Êxɹ`ö̈ÉÂ' <ÊiÉ * ª ÉkÉÚHò¨ÉÂ--- +SÉäiÉxÉÉxÉÉÆ {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉnùÒxÉÉÆ où¹]õÉxiÉi´ÉäxÉÉä{ÉÉnùÉxÉÉqùɹ]õÉÇÎxiÉEäòxÉÉ{ª ÉSÉäiÉxÉäxÉè́É ¦ÉÚiɪ ÉÉäÊxÉxÉÉ
¦ÉẾÉiÉ́ª ÉÊ̈ÉÊiÉ, iÉnùªÉÖHò¨ÉÂ; xÉ Ê½þoù¹]õÉxiÉnùɹ]õÉÇÎxiÉEòª ÉÉä® úiª Éxiɺ ÉÉ̈ª ÉäxÉ ¦ÉẾÉiÉ́ª ÉÊ̈ÉÊiÉ Êxɪ É̈ÉÉä%κ iÉ; +Ê{É SÉ º lÉÚ±ÉÉ&
{ÉÞÊlÉ́ª ÉÉnùªÉÉä où¹]õÉxiÉi´ÉäxÉÉä{ÉÉkÉÉ <ÊiÉ xÉ º lÉÚ±É B´É nùɹ]õÉÇÎxiÉEòÉä ¦ÉÚiɪ ÉÉäÊxÉ® ú¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä * iɺ ¨ÉÉnùoù¶ª Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉEòÉä
¦ÉÚiɪ ÉÉäÊxÉ& {É® ú̈Éä·É® úB´É **

Ếɶ Éä¹ÉhɦÉänù́ª É{Énäù¶ÉɦªÉÉÆ SÉ xÉäiÉ® úÉè** 1.2.22 **

** 1.2.22 **

<iÉ SÉ {É® ú̈Éä·É® úB´É ¦ÉÚiɪ ÉÉäÊxÉ&, xÉäiÉ® úÉè--- ¶ ÉÉ® úÒ®ú& |ÉvÉÉxÉÆ ´ÉÉ * Eòº ¨ÉÉiÉÂ? Ếɶ Éä¹ÉhɦÉänù́ª É{Énäù¶Éɦª ÉÉ̈ÉÂ* ẾÉʶ ÉxÉι]õʽþ
|ÉEÞòiÉÆ ¦ÉÚiɪ ÉÉäËxÉ ¶ ÉÉ® úÒ®úÉÊuù±ÉIÉhÉi´ÉäxÉ--- ` Ênù́ª ÉÉä Á¨ÉÚiÉÇ& {ÉÚ̄û¹É& º ɤ ÉÉÁ ɦª ÉxiÉ® úÉä Á VÉ& * +|ÉÉhÉÉä Á¨ÉxÉÉ& ¶ ÉÖ§ É& ' <ÊiÉ
* xÉ Á iäÉÊqù́ª Éi´ÉÉÊnùẾɶ Éä¹ÉhÉ̈ÉÂ+ẾÉtÉ|Éiª ÉÖ{ɺ lÉÉÊ{ÉiÉxÉÉ̈É°ü{É{ÉÊ® úSUäônùÉʦÉ̈ÉÉÊxÉxÉ& iÉrù̈ÉÉÇxº ´ÉÉi¨ÉÊxÉ Eò± {ɪ ÉiÉ&
¶ ÉÉ® úÒ®úºª ÉÉä{É{ÉtiÉä * iɺ ¨ÉÉiº ÉÉIÉÉnùÉ{èÉÊxɹÉnù& {ÉÖ¯û¹É <½þÉäSª ÉiÉä * iÉlÉÉ |ÉvÉÉxÉÉnùÊ{É |ÉEÞòiÉÆ ¦ÉÚiɪ ÉÉäËxÉ ¦ÉänùäxÉ ´ª É{ÉÊnù¶ÉÊiÉ --- `
+IÉ® úÉi{É® úiÉ& {É® ú& ' <ÊiÉ * +IÉ® ú̈É́ª ÉÉEÞòiÉÆ xÉÉ̈É°ü{ɤ ÉÒVɶ ÉÊHò°ü{ÉÆ ¦ÉÚiɺ ÉÚI¨É̈ÉÒ·É® úɸɪ ÉÆ iɺ ª Éè́ÉÉä{ÉÉÊvɦÉÚiÉ̈ÉÂ,
º É́ÉǺ¨ÉÉÊuùEòÉ® úÉi{É® úÉä ª ÉÉä%ẾÉEòÉ® ú&, iɺ ¨ÉÉi{É® úiÉ& {É® ú& <ÊiÉ ¦ÉänùäxÉ ´ª É{ÉÊnù¶ÉxÉÂ{É® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉÊ̈ɽþẾÉ́ÉÊIÉiÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * xÉÉjÉ
|ÉvÉÉxÉÆ xÉÉ̈É ËEòÊSÉiº ´ÉiÉxjÉÆ iÉk´É̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É, iɺ ¨ÉÉnÂù¦Éänù́ª É{Énäù¶É =Sª ÉiÉä * ËEò iÉ̽þ? ª ÉÊnù|ÉvÉÉxÉ̈ÉÊ{É Eò± {ª É̈ÉÉxÉÆ
¸ÉÖiª ÉẾÉ® úÉävÉäxÉÉ́ª ÉÉEÞòiÉÉÊnù¶É¤ nù́ÉÉSª ÉÆ ¦ÉÚiɺ ÉÚI¨ÉÆ {ÉÊ® úEò± {ª ÉäiÉ, Eò± {ª ÉiÉÉ̈ÉÂ* iɺ ¨ÉÉnÂù¦Éänù́ª É{Énäù¶ÉÉiÉÂ{É® ú̈Éä·É® úÉä
¦ÉÚiɪ ÉÉäÊxÉÊ® úiª ÉäiÉÊnù½þ|ÉÊiÉ{ÉÉtiÉä **

EÖòiÉ SÉ {É® ú̈Éä·É® úÉä ¦ÉÚiɪ ÉÉäÊxÉ& ?---

°ü{ÉÉä{Éxª Éɺ ÉÉSSÉ ** 1.2.23 **

** 1.2.23 **

+Ê{É SÉ ` +IÉ® úÉi{É® úiÉ& {É® ú& ' <iª ɺ ª ÉÉxÉxiÉ® ú̈ÉÂ` Biɺ ¨ÉÉVVÉɪ ÉiÉä |ÉÉhÉ& ' <ÊiÉ |ÉÉhÉ|ɦÉÞiÉÒxÉÉÆ {ÉÞÊlÉ́ÉÒ{ɪ ÉÇxiÉÉxÉÉÆ iÉk´ÉÉxÉÉÆ
º ÉMÉÇ̈ÉÖCi´ÉÉ, iɺ ª Éè́É ¦ÉÚiɪ ÉÉäxÉä& º É́ÉÇẾÉEòÉ® úÉi¨ÉEÆò °ü{É̈ÉÖ{Éxª ɺ ª É̈ÉÉxÉÆ {ɶ ª ÉÉ̈É& -- ` +ÎMxÉ̈ÉÚ vÇÉÉÇSÉIÉÖ¹ÉÒSÉxpùºÉÚªÉÉê
Ênù¶É& ¸ÉÉäjÉä ´ÉÉÎM´É́ÉÞiÉÉ SÉ ´ÉänùÉ& * ´Éɪ ÉÖ& |ÉÉhÉÉä ¾þnùªÉÆ ẾÉ·É̈ɺ ª É {ÉnÂù¦ª ÉÉÆ {ÉÞÊlÉ́ÉÒÁ ¹äÉ º É́ÉǦÉÚiÉÉxiÉ® úÉi¨ÉÉ ' <ÊiÉ * iÉSSÉ
{É® ú̈Éä·É® úºª Éè́ÉÉäÊSÉiÉ̈ÉÂ, º É́ÉÇẾÉEòÉ® úEòÉ® úhÉi´ÉÉiÉÂ; xÉ ¶ ÉÉ® úÒ®úºª É iÉxÉÖ̈Éʽþ̈xÉ&; xÉÉÊ{É |ÉvÉÉxɺ ª É +ª ÉÆ °ü{ÉÉä{Éxª Éɺ É& º ɦ Æ É́ÉÊiÉ,
º É́ÉǦÉÚiÉÉxiÉ® úÉi¨Éi´Éɺ ɦ Æ É́ÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉi{É® ú̈Éä·É® úB´É ¦ÉÚiɪ ÉÉäÊxÉ&, xÉäiÉ® úÉẾÉÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä * EòlÉÆ {ÉÖxÉ ¦ÉiÚÇɪ ÉÉäxÉä® úªÉÆ °ü{ÉÉä{Éxª Éɺ É
<ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä ? |ÉEò® úhÉÉiÉÂ, ` B¹É& ' <ÊiÉ SÉ |ÉEÞòiÉÉxÉÖEò¹ÉÇhÉÉiÉÂ* ¦ÉÚiɪ ÉÉäËxÉ Ê½þ|ÉEÞòiª É ` Biɺ ¨ÉÉVVÉɪ ÉiÉä |ÉÉhÉ& ' ` B¹É
º É́ÉǦÉÚiÉÉxiÉ® úÉi¨ÉÉ ' <ÊiÉ ´ÉSÉxÉÆ ¦ÉÚiɪ ÉÉäÊxÉẾɹɪ É̈Éä́É ¦É́ÉÊiÉ; ª ÉlÉÉ ={ÉÉvª Éɪ ÉÆ |ÉEÞòiª É ` Biɺ ¨ÉÉnùvÉÒ¹́É, B¹É
´Éänù́ÉänùÉRÂóMÉ{ÉÉ® úMÉ& ' <ÊiÉ ´ÉSÉxÉ̈ÉÖ{ÉÉvª Éɪ ÉẾɹɪ ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ, iÉuùiÉÂ* EòlÉÆ {ÉÖxÉ® úoù¶ª Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉEòº ª É ¦ÉÚiɪ ÉÉäxÉäÌ́ÉOɽþ́ÉpÚù{ÉÆ
º ɦ Æ É́ÉÊiÉ ? º É́ÉÉÇi¨Éi´ÉẾÉ́ÉIɪ Éänù̈ÉÖSª ÉiÉä, xÉ iÉÖ ẾÉOɽþ́Ék´ÉẾÉ́ÉIɪ ÉÉ <iª ÉnùÉä¹É&, ` +½þ̈ÉzÉ̈ɽþ̈ÉzÉ̈ɽþ̈ÉzÉ̈É, +½þ̈ÉzÉÉnù& '
<iª ÉÉÊnù́ÉiÉÂ*

+xª Éä {ÉÖxÉ̈ÉÇxª ÉxiÉä--- xÉɪ ÉÆ ¦ÉÚiɪ ÉÉäxÉä& °ü{ÉÉä{Éxª Éɺ É&, VÉɪ É̈ÉÉxÉi´ÉäxÉÉä{Éxª Éɺ ÉÉiÉÂ* ` Biɺ ¨ÉÉVVÉɪ ÉiÉä |ÉÉhÉÉä ¨ÉxÉ& º É́ÉæÎxpùªÉÉÊhÉ
SÉ * JÉÆ ´Éɪ ÉÖVª ÉÉæÊiÉ® úÉ{É& {ÉÞÊlÉ́ÉÒẾɷɺ ª É vÉÉÊ® úhÉÒ ' <ÊiÉ Ê½þ{ÉÚ́ÉjÇÉ |ÉÉhÉÉÊnù{ÉÞÊlÉ́ª ÉxiÉÆ iÉk´ÉVÉÉiÉÆ VÉɪ É̈ÉÉxÉi´ÉäxÉ
ÊxÉ® úÊnùIÉiÉÂ* =kÉ® újÉÉÊ{É SÉ ` iɺ ¨ÉÉnùÎMxÉ& º ÉÊ̈ÉvÉÉä ª ɺ ª É º ÉÚªÉÇ& ' <xª Éä́É̈ÉÉÊnù' +iÉ SÉ º É́ÉÉÇ+Éä¹Évɪ ÉÉä ® úºÉÉ SÉ '
<iª Éä́É̈ÉxiÉÆ VÉÉ̈ÉÉxÉi´ÉäxÉè́É ÊxÉnæùIª ÉÊiÉ * <½èþ́É EòlÉ̈ÉEòº ¨ÉÉnùxiÉ® úɱ Éä ¦ÉÚiɪ ÉÉäxÉä& °ü{É̈ÉÖ{Éxª ɺ ª ÉäiÉÂ? º É́ÉÉÇi¨Éi´É̈ÉÊ{É º ÉÞϹ]õ
{ÉÊ® úºÉ̈ÉÉ{ª ÉÉä{ÉnäùIª ÉÊiÉ--- ` {ÉÖ® ú¹É B´ÉänÆùẾÉ·ÉÆ Eò¨ÉÇ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ * ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞiªÉÉä SÉ jÉè±ÉÉäCª ɶ É® úÒ®úºª É |ÉVÉÉ{ÉiÉäVÉÇx¨ÉÉÊnù
ÊxÉÌnù¶ª É̈ÉÉxÉ̈ÉÖ{ɱ ɦÉÉ̈ɽäþ--- ` ʽþ®úhª ÉMɦÉ&Ç º É̈É́ÉiÉÇiÉÉOÉä ¦ÉÚiɺ ª É VÉÉiÉ& {ÉÊiÉ® úäEò +ɺ ÉÒiÉÂ* º É nùÉvÉÉ® ú{ÉÞÊlÉ́ÉÓtÉ̈ÉÖiÉä̈ÉÉÆ
Eòº ¨Éènäù́Éɪ É ½þẾɹÉÉ ẾÉvÉä̈É ' <ÊiÉ--- º É̈É́ÉiÉÇiÉäÊiÉ +VÉɪ ÉiÉäiª ÉlÉÇ&--- iÉlÉÉ, ` º É ´Éè¶ É® úÒ®úÒ|ÉlÉ̈É& º É ´Éè{ÉÖ¯û¹É =Sª ÉiÉä *
+ÉÊnùEòiÉÉǺ É ¦ÉÚiÉÉxÉÉÆ ¥ÉÀ ÉOÉä º É̈É́ÉiÉÇiÉ ' <ÊiÉ SÉ * ẾÉEòÉ® ú{ÉÖ¯û¹Éº ª ÉÉÊ{É º É́ÉǦÉÚiÉÉxiÉ® úÉi¨Éi´ÉÆ º ɦ Æ É́ÉÊiÉ, |ÉÉhÉÉi¨ÉxÉÉ
º É́ÉǦÉÚiÉÉxÉÉ̈Évª ÉÉi¨É̈É́ɺ lÉÉxÉÉiÉÂ* +κ ¨Éx{ÉIÉä ` {ÉÖ¯û¹É B´ÉänÆùẾÉ·ÉÆ Eò¨ÉÇ' <iª ÉÉÊnùºÉ́ÉÇ°ü{ÉÉä{Éxª Éɺ É&
{É® ú̈Éä·É® ú|ÉÊiÉ{ÉÊkɽäþiÉÖÊ® úÊiÉ ´ª ÉÉJª Éäª É̈ÉÂ**

´Éè¶ ´ÉÉxÉ® ú& º ÉÉvÉÉ® úhɶ ɤ nùẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ** 1.2.24 **

** 1.2.24 **

` EòÉä xÉ +Éi¨ÉÉ ËEò ¥ÉÀ ' <ÊiÉ ` +Éi¨ÉÉxÉ̈Éä́Éä̈ÉÆ ´Éè·ÉÉxÉ® Æúº ÉÆ|Éiª Évª ÉäÊ¹É iÉ̈Éä́É xÉÉä ¥ÉÚ
ʽþ' <ÊiÉ SÉÉä{ÉGò¨ª É
tÖº ÉÚªÉḈÉɪ ´ÉÉEòɶ É́ÉÉÊ® ú{ÉÞÊlÉ́ÉÒxÉÉÆ º ÉÖiÉäVɺ i´ÉÉÊnùMÉÖhɪ ÉÉäMÉ̈ÉäEòèEòÉä{Éɺ ÉxÉÊxÉxnùªÉÉ SÉ ´Éè·ÉÉxÉ® Æú|Éiª Éä¹ÉÉÆ
¨ÉÚvÉÉÇÊnù¦ÉÉ́É̈ÉÖ{ÉÊnù¶ª ÉÉ̈xÉɪ ÉiÉä--- ` ª ɺ i´ÉäiɨÉä́ÉÆ |ÉÉnäù¶É̈ÉÉjÉ̈ÉʦÉẾÉ̈ÉÉxÉ̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ ´Éè·ÉÉxÉ® ú̈ÉÖ{Éɺ iÉä, º É º É́Éæ¹ÉÖ ± ÉÉäEòä¹ÉÖ º É́Éæ¹ÉÖ
¦ÉÚiÉä¹ÉÖ º É́Éæ¹́ÉÉi¨Éº ´ÉzÉ̈ÉÊkÉ; iɺ ª É ½þ´ÉÉ Biɺ ª ÉÉi¨ÉxÉÉä ´Éè·ÉÉxÉ® úºª É ¨ÉÚvÉếÉ º ÉÖiÉäVÉÉ SÉIÉÖÌ́É·É°ü{ÉÉä ´Éɪ ÉÖ& |ÉÉhÉ& {ÉÞlÉM´Éi¨ÉÉÇi¨ÉÉ
º ÉÆnùä½þÉä¤ É½Öþ±ÉÉä ´Éκ iÉ® ú́äÉ ® úʪÉ& {ÉÞÊlÉ́ª Éä́É {ÉÉnùÉ́ÉÖ® úB´É ´ÉäÊnù±ÉÉæ¨ÉÉÊxÉ ¤ É̽þ¾þÇnùªÉÆ MÉɽÇþ{Éiª ÉÉä ¨ÉxÉÉä%x´ÉɽþɪÉÇ{ÉSÉxÉ
+ɺ ª É̈Éɽþ́ÉxÉÒªÉ& ' <iª ÉÉÊnù* iÉjÉ º Éƶ ɪ É&-- ËEò ´Éè·ÉÉxÉ® ú¶É¤ näùxÉ VÉÉ`ö® úÉä%ÎMxɯû{ÉÊnù¶ª ÉiÉä, =iÉ ¦ÉÚiÉÉÎMxÉ&, +lÉ
iÉnùʦÉ̈ÉÉÊxÉxÉÒnäù́ÉiÉÉ, +lÉ́ÉÉ ¶ ÉÉ® úÒ®ú&, +ɽþÉäκ ´Éi{É® ú̈Éä·É® ú& <ÊiÉ * ËEò {ÉÖxÉ® újÉ º Éƶ ɪ ÉEòÉ® úhÉ̈ÉÂ? ´Éè·ÉÉxÉ® ú<ÊiÉ
VÉÉ`ö® ú¦ÉÚiÉÉÎMxÉnäù́ÉiÉÉxÉÉÆ º ÉÉvÉÉ® úhɶ ɤ nù|ɪ ÉÉäMÉÉiÉÂ, +Éi¨ÉäÊiÉ SÉ ¶ ÉÉ® úÒ®ú{É® ú̈Éä·É® úªÉÉä& * iÉjÉ Eòº ª ÉÉä{ÉÉnùÉxÉÆ xª Éɪ ª ÉÆ Eòº ª É ´ÉÉ
½þÉxÉÊ̈ÉÊiÉ ¦É́ÉÊiÉ º Éƶ ɪ É& * ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ? VÉÉ`ö® úÉä%ÎMxÉÊ® úÊiÉ; EÖòiÉ& ? iÉjÉ Ê½þẾɶ Éä¹ÉähÉ C´ÉÊSÉi|ɪ ÉÉäMÉÉä où¶ª ÉiÉä--- `
+ª É̈ÉÎMxÉ́Éê·ÉÉxÉ® úÉä ª ÉÉä%ª É̈ÉxiÉ& {ÉÖ¯û¹Éä ª ÉäxÉänù̈ÉzÉÆ {ÉSª ÉiÉä ª ÉÊnùnù̈ÉtiÉä ' <iª ÉÉnùÉè* +ÎMxÉ̈ÉÉjÉÆ ´ÉÉ º ª ÉÉiÉÂ, iÉiº ÉÉ̈ÉÉxª ÉäxÉÉÊ{É
|ɪ ÉÉäMÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ--- ` Ếɷɺ ¨ÉÉ +ÏMxÉ ¦ÉÖ́ÉxÉɪ É näù́ÉÉ ´Éè·ÉÉxÉ® ÆúEäòiÉÖ̈ɼxÉÉ̈ÉEÞòh´ÉxÉÂ' <iª ÉÉnùÉè+ÎMxɶ É® úÒ®úÉ ´ÉÉ näù́ÉiÉÉ º ª ÉÉiÉ ,
iɺ ª ÉÉ̈ÉÊ{É |ɪ ÉÉäMÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ--- ` ´Éè·ÉÉxÉ® úºª É º ÉÖ̈ÉiÉÉèº ª ÉÉ̈É ® úÉVÉÉ Ê½þEÆò ¦ÉÖ́ÉxÉÉxÉÉ̈ÉʦɸÉÒ& ' <iª Éä́É̈ÉÉtɪ ÉÉ&
¸ÉÖiÉänæù́ÉiÉɪ ÉÉ̈Éè·Éª ÉÉÇt{ÖÉäiÉɪ ÉÉÆ º ɦ
Æ É́ÉÉiÉÂ* +lÉÉi¨É¶ ɤ nùºÉÉ̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhª ÉÉnÖù{ÉGò¨Éä SÉ ` EòÉä xÉ +Éi¨ÉÉ ËEò ¥ÉÀ ' <ÊiÉ
Eäò´É± ÉÉi¨É¶ ɤ nù|ɪ ÉÉäMÉÉnùÉi¨É¶ ɤ nù́ɶ ÉäxÉ ´Éè·ÉÉxÉ® ú¶É¤ nù& {ÉÊ® úhÉäª É <iª ÉÖSª ÉiÉä, iÉlÉÉÊ{É ¶ ÉÉ® úÒ®ú+Éi¨ÉÉ º ª ÉÉiÉÂ; iɺ ª É ¦ÉÉäCiÉÞi´ÉäxÉ
´Éè·ÉÉxÉ® úºÉÆÊxÉEò¹ÉÉÇiÉÂ, |ÉÉnäù¶É̈ÉÉjÉÊ̈ÉÊiÉ SÉ Ếɶ Éä¹Éhɺ ª É iÉκ ¨ÉzÉÖ{ÉÉÊvÉ{ÉÊ® úÎSUôzÉä º ɦ Æ É́ÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉzÉä·É® úÉä ´Éè·ÉÉxÉ® ú<iª Éä́ÉÆ
|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ**
iÉjÉänù̈ÉÖSª ÉiÉä--- ´Éè·ÉÉxÉ® ú& {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ ¦ÉẾÉiÉÖ¨ ɽÇþÊiÉ * EÖòiÉ& ? º ÉÉvÉÉ® úhɶ ɤ nùẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ; º ÉÉvÉÉ® úhɶ ɤ nùªÉÉäÌ́ɶ Éä¹É&
º ÉÉvÉÉ® úhɶ ɤ nùẾɶ Éä¹É&; ª Ét{ª ÉäiÉÉ́ÉÖ¦ÉÉ́É{ª ÉÉi¨É́Éè·ÉÉxÉ® ú¶É¤ nùÉèº ÉÉvÉÉ® úhɶ ɤ nùÉè--- ´Éè·ÉÉxÉ® ú¶É¤ nùºiÉÖ jɪ ÉÉhÉÉÆ º ÉÉvÉÉ® úhÉ&,
+Éi¨É¶ ɤ nùSÉ uùªÉÉä&--- iÉlÉÉÊ{É Ếɶ Éä¹ÉÉä où¶ª ÉiÉä,---- ª ÉäxÉ {É® ú̈Éä·É® ú{É® úi´ÉÆ iɪ ÉÉä® ú¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä--- ` iɺ ª É ½þ´ÉÉ Biɺ ª ÉÉi¨ÉxÉÉä
´Éè·ÉÉxÉ® úºª É ¨ÉÚvÉếÉ º ÉÖiÉäVÉÉ& ' <iª ÉÉÊnù& * +jÉ Ê½þ{É® ú̈Éä·É® úB´É tÖ̈ÉÚvÉÇi´ÉÉÊnùẾÉʶ ɹ]õÉä%´Éº lÉÉxiÉ® úMÉiÉ&
|Éiª ÉMÉÉi¨Éi´ÉäxÉÉä{Éxª ɺ iÉ +Évª ÉÉxÉɪ ÉäÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä, EòÉ® úhÉi´ÉÉiÉÂ* EòÉ® úhɺ ª É Ê½þº É́ÉÉÇʦÉ& Eòɪ ÉÇMÉiÉÉʦɮ ú́ɺ lÉÉʦɮ ú́ɺ lÉÉ́Ék´ÉÉiÉÂ
tÖ± ÉÉäEòÉt´Éª É́Éi´É̈ÉÖ{É{ÉtiÉä * ` º É º É́Éæ¹ÉÖ ± ÉÉäEòä¹ÉÖ º É́Éæ¹ÉÖ ¦ÉÚiÉä¹ÉÖ º É́Éæ¹́ÉÉi¨Éº ´ÉzÉ̈ÉÊkÉ ' <ÊiÉ SÉ º É́ÉDZÉÉäEòÉtɸɪ ÉÆ ¡ ò± ÉÆ
¸ÉÚªÉ̈ÉÉhÉÆ {É® ú̈ÉEòÉ® úhÉ{ÉÊ® úOɽäþº É¦Æ É́ÉÊiÉ, ` B´ÉĽþɺ ª É º É́Éæ {ÉÉ{¨ÉÉxÉ& |ÉnÚùªÉxiÉä ' <ÊiÉ SÉ iÉÊuùnù& º É́ÉÇ{ÉÉ{¨É|Énùɽþ̧É́ ÉhÉ̈ÉÂ, `
EòÉä xÉ +Éi¨ÉÉ ËEò ¥ÉÀ ' <ÊiÉ SÉÉi¨É¥ÉÀ ¶ ɤ nùɦª ÉÉ̈ÉÖ{ÉGò¨É&;--- <iª Éä́É̈ÉxiÉÉÊxÉ ¥ÉÀ ʱ ÉRÂóMÉÉÊxÉ {É® ú̈Éä·É® ú̈Éä́É MÉ̈ɪ ÉÎxiÉ *
iɺ ¨ÉÉi{É® ú̈Éä·É® úB´É ´Éè·ÉÉxÉ® ú& **

º ¨Éª ÉÇ̈ÉÉhÉ̈ÉxÉÖ̈ÉÉxÉÆ º ª ÉÉÊnùÊiÉ ** 1.2.25 **

** 1.2.25 **

<iÉ SÉ {É® ú̈Éä·É® úB´É ´Éè·ÉÉxÉ® ú&; ª ɺ ¨ÉÉi{É® ú̈Éä·É® úºª Éè́É ` +ÎMxÉ® úɺ ª ÉÆ tÉè̈ÉvÚÇÉÉÇ' <iÉÒoù¶ÉÆ jÉè±ÉÉäCª ÉÉi¨ÉEÆò °ü{ÉÆ º ¨Éª ÉÇiÉä-- `
ª ɺ ª ÉÉÎMxÉ® úɺ ª ÉÆ tÉè̈ÉvÚÇÉÉÇJÉÆ xÉÉÊ¦É SÉ® úhÉÉèÊIÉÊiÉ& * º ÉÚªÉÇSÉIÉÖÌnù¶É& ¸ÉÉäjÉÆ iɺ ¨Éè± ÉÉäEòÉi¨ÉxÉä xÉ̈É& ' <ÊiÉ * iÉiº ¨Éª ÉÇ̈ÉÉhÉÆ
°ü{ÉÆ ¨ÉڱɦÉÚiÉÉÆ ¸ÉÖÊiÉ̈ÉxÉÖ̈ÉÉ{ɪ Énùºª É ´Éè·ÉÉxÉ® ú¶É¤ nùºª É {É® ú̈Éä·É® ú{É® úi´Éä +xÉÖ̈ÉÉxÉÆ Ê± ÉRÂóMÉÆ MÉ̈ÉEÆò º ª ÉÉÊnùiª ÉlÉÇ& * <Êiɶ ɤ nùÉä
½äþi´ÉlÉæ--- ª ɺ ¨ÉÉÊnùnÆùMÉ̈ÉEò¨ÉÂ, iɺ ¨ÉÉnù̈ÉÊ{É ´Éè·ÉÉxÉ® ú& {É® ú̈ÉÉi¨Éè́Éäiª ÉlÉÇ& * ª ÉtÊ{É º iÉÖÊiÉÊ® úªÉ̈ÉÂ--- ` iɺ ¨Éè± ÉÉäEòÉi¨ÉxÉä xÉ̈É&
' <ÊiÉ, iÉlÉÉÊ{É º iÉÖÊiÉi´É̈ÉÊ{É xÉɺ ÉÊiÉ ¨ÉÚ ± ɦÉÚiÉä ´Éänù́ÉÉCª Éä º É̈ª ÉEÂò<Çoù¶ÉäxÉ °ü{ÉähÉ º ɦ Æ É́ÉÊiÉ * ` tÉÆ ¨ÉÚvÉÉÇxÉÆ ª ɺ ª É ẾÉ|ÉÉ
´ÉnùÎxiÉ JÉÆ ´ÉèxÉÉË¦É SÉxpùºÉÚªÉÉêSÉ xÉäjÉä * Ênù¶É& ¸ÉÉäjÉä ẾÉÊrù{ÉÉnùÉèÊIÉËiÉ SÉ º ÉÉä%ÊSÉxiª ÉÉi¨ÉÉ º É́ÉǦÉÚiÉ|ÉhÉäiÉÉ '
<iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ SÉ º ¨ÉÞÊiÉÊ® ú½þÉänùɽÇþiÉ́ª ÉÉ **

¶ ɤ nùÉÊnù¦ªÉÉä%xiÉ&|ÉÊiɹ`öÉxÉÉSSÉ xÉäÊiÉ SÉäzÉ iÉlÉÉ *

où¹]õ¬ Ö {Énäù¶ÉÉnùºÉ̈¦É́ÉÉi{ÉÖ¯û¹É̈ÉÊ{É SÉèxÉ̈ÉvÉÒªÉiÉä ** 1.2.26 **
** 1.2.26 **

+jÉɽþ--- xÉ {É® ú̈Éä·É® úÉä ´Éè·ÉÉxÉ® úÉä ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ * EÖòiÉ& ? ¶ ɤ nùÉÊnù¦ª ÉÉä%xiÉ&|ÉÊiɹ`öÉxÉÉSSÉ * ¶ ɤ nùºiÉÉ́ÉiÉÂ---
´Éè·ÉÉxÉ® ú¶É¤ nùÉä xÉ {É® ú̈Éä·É® úä º ɦ
Æ É́ÉÊiÉ, +lÉÉÇxiÉ® úä °üføi´ÉÉiÉÂ; iÉlÉÉÎMxɶ ɤ nù& ` º É B¹ÉÉä%ÎMxÉ́Éê·ÉÉxÉ® ú& ' <ÊiÉ * +ÉÊnù¶É¤ nùÉiÉÂ`
¾þnùªÉÆ MÉɽÇþ{Éiª É& ' <iª ÉÉtÎMxÉjÉäiÉÉ|ÉEò± {ÉxÉ̈ÉÂ; ` iÉtnÂù¦ÉHÆò |ÉlÉ̈É̈ÉÉMÉSUäôkÉrùÉä̈ÉÒªÉ̈ÉÂ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ SÉ
|ÉÉhÉɽÖþiª ÉÊvÉEò® úhÉiÉɺ ÉÆEòÒiÉÇxÉ̈ÉÂ* BiÉ䦪 ÉÉä ½äþiÉÖ¦ª ÉÉä VÉÉ`ö® úÉä ´Éè·ÉÉxÉ® ú& |Éiª ÉäiÉ́ª É& * iÉlÉÉxiÉ&|ÉÊiɹ`öÉxÉ̈ÉÊ{É ¸ÉÚªÉiÉä--- `
{ÉÖ¯û¹Éä%xiÉ& |ÉÊiÉι`öiÉÆ ´Éänù' <ÊiÉ * iÉSSÉ VÉÉ`ö® úä º ɦ Æ É́ÉÊiÉ * ª Énù{ª ÉÖHò¨ÉÂ` ¨ÉÚvÉếÉ º ÉÖiÉäVÉÉ& '
<iª ÉÉnäùÌ́ɶ Éä¹ÉÉiEòÉ® úhÉÉi{É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ ´Éè·ÉÉxÉ® ú<ÊiÉ, +jÉ ¥ÉÚ̈É& --- EÖòiÉÉä x´Éä¹É ÊxÉhÉǪÉ&, ª ÉnÖù¦Éª ÉlÉÉÊ{É Ếɶ Éä¹É|ÉÊiɦÉÉxÉä º ÉÊiÉ
{É® ú̈Éä·É® úẾɹɪ É B´É Ếɶ Éä¹É +ɸɪ ÉhÉÒªÉÉä xÉ VÉÉ`ö® úẾɹɪ É <ÊiÉ * +lÉ́ÉÉ ¦ÉÚiÉÉMxÉä® úxiɤ ÉÇʽþSÉÉ́ÉÊiɹ`ö̈ÉÉxɺ ª Éè¹É ÊxÉnæù¶ÉÉä
¦ÉẾɹªÉÊiÉ * iɺ ª ÉÉÊ{É Ê½þtÖ± ÉÉäEòÉÊnùºÉƤÉxvÉÉä ¨ÉxjÉ́ÉhÉæ +´ÉMÉ̈ª ÉiÉä--- ` ª ÉÉä ¦ÉÉxÉÖxÉÉ {ÉÞÊlÉ́ÉÓtÉ̈ÉÖiÉä̈ÉÉ̈ÉÉiÉiÉÉxÉ ® úÉänùºÉÒ
+xiÉÊ® úIÉ̈ÉÂ' <iª ÉÉnùÉè* +lÉ́ÉÉ iÉSUô® úÒ®úɪ ÉÉ näù́ÉiÉɪ ÉÉ Bä·Éª ÉǪÉÉäMÉÉiÉÂtÖ± ÉÉäEòÉt´Éª É́Éi ´ÉÆ ¦ÉẾɹªÉÊiÉ * iɺ ¨ÉÉzÉ {É® ú̈Éä·É® úÉä
´Éè·ÉÉxÉ® ú<ÊiÉ **

+jÉÉäSª ÉiÉä--- xÉ iÉlÉÉoù¹]õ¬ {ÖÉnäù¶ÉÉÊnùÊiÉ * xÉ ¶ ɤ nùÉÊnù¦ª É& EòÉ® úhÉ䦪 É& {É® ú̈Éä·É® úºª É |Éiª ÉÉJª ÉÉxÉÆ ª ÉÖHò¨ÉÂ* EÖòiÉ& ? iÉlÉÉ
VÉÉ`ö® úÉ{ÉÊ® úiª ÉÉMÉäxÉ, où¹]õ¬ {ÖÉnäù¶ÉÉiÉÂ* {É® ú̈Éä·É® úoùι]õ̽þVÉÉ`ö® úä ´Éè·ÉÉxÉ® úä <½þÉä{ÉÊnù¶ª ÉiÉä---` ¨ÉxÉÉä ¥ÉÀ iäª ÉÖ{Éɺ ÉÒiÉ '
<iª ÉÉÊnù́ÉiÉÂ* +lÉ́ÉÉ VÉÉ`ö® ú́É·è ÉÉxÉ® úÉä{ÉÉÊvÉ& {É® ú̈Éä·É® ú<½þpù¹]ṍª Éi´ÉäxÉÉä{ÉÊnù¶ª ÉiÉä---` ¨ÉxÉÉä̈ɪ É& |ÉÉhɶ É® úÒ®úÉä ¦ÉÉ°ü{É& '
<iª ÉÉÊnù́ÉiÉÂ* ª ÉÊnùSÉä½þ{É® ú̈Éä·É® úÉä xÉ ẾÉ´ÉIª ÉäiÉ, Eäò´É± É B´É VÉÉ`ö® úÉä%ÎMxÉÌ́É́ÉIª ÉäiÉ, iÉiÉ& ` ¨ÉÚvÉếÉ º ÉÖiÉäVÉÉ& '
<iª ÉÉnäùÌ́ɶ Éä¹Éº ª Éɺ ɦ
Æ É́É B´É º ª ÉÉiÉÂ* ª ÉlÉÉ iÉÖ näù́ÉiÉɦÉÚiÉÉÎMxÉ́ª É{Éɸɪ ÉähÉÉ{ª ɪ ÉÆ Ếɶ Éä¹É ={É{ÉÉnùʪÉiÉÖÆ xÉ ¶ ÉCª ÉiÉä, iÉlÉÉäkÉ® úºÉÚjÉä
´ÉIª ÉÉ̈É& * ª ÉÊnùSÉ Eäò´É± É B´É VÉÉ`ö® úÉä ẾÉ́ÉIª ÉäiÉ, {ÉÖ¯û¹Éä%xiÉ&|ÉÊiÉι`öiÉi´ÉÆ Eäò´É± ÉÆ iɺ ª É º ª ÉÉiÉÂ; xÉ iÉÖ {ÉÖ¯û¹Éi´É̈ÉÂ; {ÉÖ¯û¹É̈ÉÊ{É
SÉèxÉ̈ÉvÉÒªÉiÉä ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪÉxÉ&---` º É B¹ÉÉä%ÎMxÉ́Éê·ÉÉxÉ® úÉä ª Éi{ÉÖ¯û¹É& º É ª ÉÉä ½èþiÉ̈Éä́É̈ÉÏMxÉ ´Éè·ÉÉxÉ® Æú{ÉÖ¯û¹ÉÆ {ÉÖ¯û¹Éä%xiÉ& |ÉÊiÉι` öiÉÆ
´Éänù' <ÊiÉ * {É® ú̈Éä·É® úºª É iÉÖ º É́ÉÉÇi¨Éi´ÉÉi{ÉÖ¯û¹Éi´ÉÆ {ÉÖ¯û¹Éä%xiÉ&|ÉÊiÉι`öiÉi´ÉÆ SÉÉä¦Éª É̈ÉÖ{É{ÉtiÉä * ª Éä iÉÖ ` {ÉÖ¯û¹ÉẾÉvÉ̈ÉÊ{É
SÉèxÉ̈ÉvÉÒªÉiÉä ' <ÊiÉ º ÉÚjÉÉ́ɪ É́ÉÆ {É`öÎxiÉ, iÉä¹ÉÉ̈Éä¹ÉÉä%lÉÇ&--- Eäò´É± ÉVÉÉ`ö® ú{ÉÊ® úOɽäþ{ÉÖ¯û¹Éä%xiÉ&|ÉÊiÉι`öiÉi´ÉÆ Eäò´É± ÉÆ º ª ÉÉiÉÂ; xÉ iÉÖ
{ÉÖ¯û¹ÉẾÉvÉi´É̈ÉÂ; {ÉÖ¯û¹ÉẾÉvÉ̈ÉÊ{É SÉèxÉ̈ÉvÉÒªÉiÉä ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪÉxÉ&--- ` {ÉÖ¯û¹ÉẾÉvÉÆ {ÉÖ¯û¹Éä%xiÉ& |ÉÊiÉι`öiÉÆ ´Éänù' <ÊiÉ * {ÉÖ¯û¹ÉẾÉvÉi´ÉÆ
SÉ |ÉEò® úhÉÉiɪ ÉnùÊvÉnèù́ÉiÉÆ tÖ̈ÉÚvÉÇi´ÉÉÊnù{ÉÞÊlÉ́ÉÒ|ÉÊiÉι`öiÉi´ÉÉxiÉ̈ÉÂ, ª ÉSSÉÉvª ÉÉi¨ÉÆ |Éʺ ÉrÆù¨ÉÚvÉÇi´ÉÉÊnùSÉÖ¤ÉÖEò|ÉÊiÉι`öiÉi´ÉÉxiÉ̈ÉÂ,
iÉi{ÉÊ® úMÉÞÁ iÉä **

+iÉ B´É xÉ näù́ÉiÉÉ ¦ÉiÚÉÆ SÉ ** 1.2.27 **

** 1.2.27 **

ª Éi{ÉÖxɯûHò¨ÉÂ---¦ÉÚiÉÉMxÉä® úÊ{É ¨ÉxjÉ́ÉhÉæ tÖ± ÉÉäEòÉÊnùºÉƤÉxvÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ` ¨ÉÚvÉếÉ º ÉÖiÉäVÉÉ& ' <iª ÉÉt´Éª É́ÉEò± {ÉxÉÆ iɺ ª Éè́É
¦ÉẾɹªÉiÉÒÊiÉ, iÉSUô® úÒ®úɪ ÉÉ näù́ÉiÉɪ ÉÉ ´ÉÉ Bè·Éª ÉǪÉÉäMÉÉÊnùÊiÉ; iÉi{ÉÊ® ú½þiÉḈª É̈ÉÂ* +jÉÉäSª ÉiÉä--+iÉ B´ÉÉäHò䦪 ÉÉä ½äþiÉÖ¦ª ÉÉä xÉ näù́ÉiÉÉ
´Éè·ÉÉxÉ® ú& * iÉlÉÉ ¦ÉÚiÉÉÎMxÉ® úÊ{É xÉ ´Éè·ÉÉxÉ® ú&; xÉ Ê½þ¦ÉÚiÉÉMxÉä® úÉè¹hª É|ÉEòɶ É̈ÉÉjÉÉi¨ÉEòº ª É tÖ̈ÉÚvÉÇi´ÉÉÊnùEò± {ÉxÉÉä{É{ÉtiÉä,
ẾÉEòÉ® úºª É ẾÉEòÉ® úÉxiÉ® úÉi¨Éi´Éɺ ɦ
Æ É́ÉÉiÉÂ* iÉlÉÉ näù́ÉiÉɪ ÉÉ& º Éiª É{ª Éè·Éª ÉǪÉÉäMÉä xÉ tÖ̈ÉÚvÉÇi´ÉÉÊnùEò± {ÉxÉÉ º ɦ
Æ É́ÉÊiÉ, +EòÉ® úhÉi´ÉÉiÉÂ
{É® ú̈Éä·É® úÉvÉÒxÉè·Éª ÉÇi´ÉÉSSÉ * +Éi¨É¶ ɤ nùɺ ɦ
Æ É́É SÉ º É́Éæ¹́Éä¹ÉÖ {ÉIÉä¹ÉÖ Îº lÉiÉ B´É **

º ÉÉIÉÉnù{ª ÉẾÉ® úÉävÉÆ VÉèÊ̈ÉÊxÉ& ** 1.2.28 **

** 1.2.28 **

{ÉÚ́ÉÈVÉÉ`ö® úÉÎMxÉ|ÉiÉÒEòÉä VÉÉ`ö® úÉMxª ÉÖ{ÉÉÊvÉEòÉä ´ÉÉ {É® ú̈Éä·É® ú={Éɺ ª É <iª ÉÖHò¨ÉÂ+xiÉ&|ÉÊiÉι`öiÉi´ÉÉtxÉÖ® úÉävÉäxÉ * < nùÉxÉÓiÉÖ
ẾÉxÉè́É |ÉiÉÒEòÉä{ÉÉÊvÉEò± {ÉxÉɦª ÉÉÆ º ÉÉIÉÉnùÊ{É {É® ú̈Éä·É® úÉä{Éɺ ÉxÉ{ÉÊ® úOɽäþxÉ EòÎ SÉÊuù®úÉävÉ <ÊiÉ VÉèÊ̈ÉÊxÉ® úÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä * xÉxÉÖ
VÉÉ`ö® úÉMxª É{ÉÊ® úOɽäþ%xiÉ&|ÉÊiÉι`öiÉi´É́ÉSÉxÉÆ ¶ ɤ nùÉnùÒÊxÉ SÉ EòÉ® úhÉÉÊxÉ Ếɯûvª Éä® úÊzÉÊiÉ; +jÉÉäSª ÉiÉä--- +xiÉ&|ÉÊiÉι`öiÉi´É́ÉSÉxÉÆ
iÉÉ́ÉzÉ Ếɯûvª ÉiÉä * xÉ ½þÒ½þ` {ÉÖ¯û¹ÉẾÉvÉÆ {ÉÖ¯û¹Éä%xiÉ& |ÉÊiÉι`öiÉÆ ´Éänù' <ÊiÉ VÉÉ`ö® úÉMxª ÉʦÉ|Éɪ ÉähÉänù̈ÉÖSª ÉiÉä,
iɺ ª ÉÉ|ÉEÞòiÉi´ÉÉnùºÉƶ ÉΤnùiÉi´ÉÉSSÉ; EòlÉÆ iÉ̽þ, ª Éi|ÉEÞòiÉÆ ¨ÉÚvÉÉÇÊnùSÉÖ¤ÉÖEòÉxiÉä¹ÉÖ {ÉÖ¯û¹ÉÉ́ɪ É́Éä¹ÉÖ {ÉÖ¯û¹ÉẾÉvÉi´ÉÆ Eòα {ÉiÉ̈ÉÂ,
iÉnùʦÉ|Éɪ ÉähÉänù̈ÉÖSª ÉiÉä--- ` {ÉÖ¯û¹ÉẾÉvÉÆ {ÉÖ¯û¹Éä%xiÉ& |ÉÊiÉι`öiÉÆ ´Éänù' <ÊiÉ; ª ÉlÉÉ ´ÉÞIÉä ¶ ÉÉJÉÉÆ |ÉÊiÉι`öiÉÉÆ {ɶ ª ÉiÉÒÊiÉ, iÉuùiÉÂ*
+lÉ́ÉÉ ª É& |ÉEÞòiÉ& {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉvª ÉÉi¨É̈ÉÊvÉnèù́ÉiÉÆ SÉ {ÉÖ¯û¹ÉẾÉvÉi´ÉÉä{ÉÉÊvÉ&, iɺ ª É ª ÉiEäò´É± ÉÆ º ÉÉÊIÉ°ü{É̈ÉÂ, iÉnùʦÉ|Éɪ ÉähÉänù̈ÉÖSª ÉiÉä---
` {ÉÖ¯û¹ÉẾÉvÉÆ {ÉÖ¯û¹Éä%xiÉ& |ÉÊiÉι`öiÉÆ ´Éänù' <ÊiÉ * ÊxÉÎ SÉiÉä SÉ {ÉÚ́ÉÉÇ{É® úɱ ÉÉäSÉxÉ́ɶ ÉäxÉ {É® ú̈ÉÉi¨É{ÉÊ® úOɽäþ , iÉÊuù¹Éª É B´É
´Éè·ÉÉxÉ® ú¶É¤ nù& EäòxÉÊSÉtÉäMÉäxÉ ´ÉÌiɹªÉiÉä--- ẾÉ·É SÉɪ ÉÆ xÉ® úSÉäÊiÉ, ẾÉ·Éä¹ÉÉÆ ´Éɪ ÉÆ xÉ® ú&, ẾÉ·Éä ´ÉÉ xÉ® úÉ +º ª ÉäÊiÉ ẾÉ·ÉÉxÉ® ú&
{É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ, º É́ÉÉÇi¨Éi´ÉÉiÉÂ, ẾÉ·ÉÉxÉ® úB´É ´Éè·ÉÉxÉ® ú&; iÉÊrùiÉÉä%xÉxª ÉÉlÉÇ&, ® úÉIɺ É́Éɪ ɺ ÉÉÊnù́ÉiÉÂ*
+ÎMxɶ ɤ nùÉä%{ª ÉOÉhÉÒi´ÉÉÊnùªÉÉäMÉɸɪ ÉhÉäxÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉẾɹɪ É B´É ¦ÉẾɹªÉÊiÉ * MÉɽÇþ{Éiª ÉÉÊnùEò± {ÉxÉÆ |ÉÉhÉɽÖþiª ÉÊvÉEò® úhÉi´ÉÆ SÉ
{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä%Ê{É º É́ÉÉÇi¨Éi´ÉÉnÖù{É{ÉtiÉä **

EòlÉÆ {ÉÖxÉ& {É® ú̈Éä·É® ú{ÉÊ® úOɽäþ|ÉÉnäù¶É̈ÉÉjɸÉÖÊiɯû{É{ÉtiÉ <ÊiÉ, iÉÉÆ ´ª ÉÉJª ÉÉiÉÖ̈ÉÉ® ú¦ÉiÉä---

+ʦÉ́ª ÉHäòÊ® úiª Éɶ ¨É® úlª É& ** 1.2.29 **

** 1.2.29 **

+ÊiÉ̈ÉÉjɺ ª ÉÉÊ{É {É® ú̈Éä·É® úºª É |ÉÉnäù¶É̈ÉÉjÉi´É̈ÉʦÉ́ª ÉÊHòÊxÉÊ̈ÉkÉÆ º ª ÉÉiÉÂ* +ʦÉ́ª ÉVª ÉiÉä ÊEò± É |ÉÉnäù¶É̈ÉÉjÉ{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉ& {É® ú̈Éä·É® ú
={Éɺ ÉEòÉxÉÉÆ EÞòiÉä * |Énäù¶ÉẾɶ Éä¹Éä¹ÉÖ ´ÉÉ ¾þnùªÉÉÊnù¹ÉÚ{ɱ ÉΤvɺ lÉÉxÉä¹ÉÖ Ếɶ Éä¹ÉähÉÉʦÉ́ª ÉVª ÉiÉä * +iÉ& {É® ú̈Éä·É® úä%Ê{É
|ÉÉnäù¶É̈ÉÉjɸÉÖÊiÉ® úʦÉ́ª ÉHäò¯û{É{ÉtiÉ <iª Éɶ ¨É® úlª É +ÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä **
 +xÉÖº ¨ÉÞ
iÉä¤ÉÉÇnùÊ®ú& ** 1.2.30 **
** 1.2.30 **

|ÉÉnäù¶É̈ÉÉjɾþnùªÉ|ÉÊiÉι`öiÉäxÉ ´Éɪ ÉÆ ¨Éxɺ ÉÉxÉÖº ¨Éª ÉÇiÉä; iÉäxÉ ` |ÉÉnäù¶É̈ÉÉjÉ& ' <iª ÉÖSª ÉiÉä; ª ÉlÉÉ |ɺ lÉÊ̈ÉiÉÉ ª É́ÉÉ& |ɺ lÉÉ
<iª ÉÖSª ÉxiÉä, iÉuùiÉÂ* ª ÉtÊ{É SÉ ª É́Éä¹ÉÖ º ´ÉMÉiÉ̈Éä́É {ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÆ |ɺ lɺ ÉƤÉxvÉÉnÂù́ªÉVª ÉiÉä, xÉ SÉä½þ{É® ú̈Éä·É® úMÉiÉÆ
ËEòÊSÉi{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉ̈Éκ iÉ--- ª ÉrÞùnùªÉº ÉƤÉxvÉÉnÂù́ªÉVª ÉäiÉÂ; iÉlÉÉÊ{É |ɪ ÉÖHòɪ ÉÉ& |ÉÉnäù¶É̈ÉÉjɸÉÖiÉä& º ɦ Æ É́ÉÊiÉ
ª ÉlÉÉEòlÉÆÊSÉnùxÉÖº ¨É® úhÉ̈Éɱ É̈¤ ÉxÉÊ̈Éiª ÉÖSª ÉiÉä * |ÉÉnäù¶É̈ÉÉjÉi´ÉäxÉ ´Éɪ É̈É|ÉÉnäù¶É̈ÉÉjÉÉä%{ª ÉxÉÖº ¨É® úhÉÒªÉ& |ÉÉnäù¶É̈ÉÉjɸÉÖiª ÉlÉḈÉkÉɪ Éè*
B´É̈ÉxÉÖº ¨ÉÞÊiÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉ {É® ú̈Éä·É® úä |ÉÉnäù¶É̈ÉÉjɸÉÖÊiÉÊ® úÊiÉ ¤ ÉÉnùÊ®ú®úÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä **

º É̈{ÉkÉäÊ® úÊiÉ VÉèÊ̈ÉÊxɺ iÉlÉÉ Ê½þnù¶ÉǪÉÊiÉ ** 1.2.31 **

** 1.2.31 **

º ÉÆ{ÉÊkÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉ ´ÉÉ º ª ÉÉi|ÉÉnäù¶É̈ÉÉjɸÉÖÊiÉ& * EÖòiÉ& ? iÉlÉÉʽþºÉ̈ÉÉxÉ|ÉEò® úhÉÆ ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪɥÉÉÀ hÉÆ

tÖ|ɦÉÞiÉÒx{ÉÞÊlÉ́ÉÒ{ɪ ÉÇxiÉÉƺ jÉè±ÉÉäCª ÉÉi¨ÉxÉÉä ´Éè·ÉÉxÉ® úºª ÉÉ́ɪ É́ÉÉxÉvª ÉÉi¨É̈ÉÚvÉÇ|ɦÉÞÊiɹÉÖ SÉÖ¤ÉÖEò{ɪ ÉÇxiÉä¹ÉÖ näù½þÉ́ɪ É́Éä¹ÉÖ
º ÉÆ{ÉÉnùªÉi|ÉÉnäù¶É̈ÉÉjɺ ÉÆ{ÉËkÉ {É® ú̈Éä·É® úºª É nù¶ÉǪÉÊiÉ--- ` |ÉÉnäù¶É̈ÉÉjÉÊ̈É́É ½þ´Éènäù́ÉÉ& º ÉÖẾÉÊnùiÉÉ +ʦɺ ÉÆ{ÉzÉɺ iÉlÉÉ iÉÖ ´É
B´ÉÉx´ÉIª ÉÉÊ̈É ª ÉlÉÉ |ÉÉnäù¶É̈ÉÉjÉ̈Éä́ÉÉʦɺ ÉÆ{ÉÉnùʪɹªÉÉ̈ÉÒÊiÉ * º É ½þÉä́ÉÉSÉ ¨ÉÚvÉÉÇxÉ̈ÉÖ{ÉÊnù¶ÉzÉÖ́ÉÉSÉè¹É ´ÉÉ +Êiɹ`öÉ ´Éè·ÉÉxÉ® ú<ÊiÉ *
SÉIÉÖ¹ÉÒ={ÉÊnù¶ÉzÉÖ́ÉÉSÉè¹É ´Éèº ÉÖiÉäVÉÉ ´Éè·ÉÉxÉ® ú<ÊiÉ * xÉÉʺ ÉEäò ={ÉÊnù¶ÉzÉÖ́ÉÉSÉè¹É ´Éè{ÉÞlÉM´Éi¨ÉÉÇi¨ÉÉ ´Éè·ÉÉxÉ® ú<ÊiÉ *
¨ÉÖJª É̈ÉÉEòɶ É̈ÉÖ{ÉÊnù¶ÉzÉÖ́ÉÉSÉè¹É ´Éè¤ É½Öþ±ÉÉä ´Éè·ÉÉxÉ® ú<ÊiÉ * ¨ÉÖJª ÉÉ +{É ={ÉÊnù¶ÉzÉÖ́ÉÉSÉè¹É ´Éè® úʪÉ́Éê·ÉÉxÉ® ú
<ÊiÉ * SÉÖ¤ÉÖEò¨ÉÖ{ÉÊnù¶ÉzÉÖ́ÉÉSÉè¹É ´Éè|ÉÊiɹ`öÉ ´Éè·ÉÉxÉ® ú& ' <ÊiÉ * SÉÖ¤ÉÖEòÊ̈Éiª ÉvÉ® Æú¨ÉÖJÉ¡ ò± ÉEò¨ÉÖSª ÉiÉä * ª ÉtÊ{É ´ÉÉVɺ ÉxÉäª ÉEäò
tÉè®úÊiɹ`öÉi´ÉMÉÖhÉÉ º É̈ÉÉzÉɪ ÉiÉä, +ÉÊnùiª É SÉ º ÉÖiÉäVɺ i´ÉMÉÖhÉ&, UôÉxnùÉäMª Éä {ÉÖxÉ& tÉè& º ÉÖiÉäVɺ i´ÉMÉÖhÉÉ º É̈ÉÉ̈xÉɪ ÉiÉä, +ÉÊnùiª É SÉ
ẾÉ·É°ü{Éi´ÉMÉÖhÉ&; iÉlÉÉÊ{É xÉèiÉÉ́ÉiÉÉ Ếɶ Éä¹ÉähÉ ËEòÊSÉrùÒªÉiÉä, |ÉÉnäù¶É̈ÉÉjɸÉÖiÉä® úẾ ɶ Éä¹ÉÉiÉÂ, º É́ÉǶÉÉJÉÉ|Éiª ɪ Éi´ÉÉSSÉ *
º ÉÆ{ÉÊkÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉÆ |ÉÉnäù¶É̈ÉÉjɸÉÖËiÉ ª ÉÖHòiÉ® úÉÆ VÉèÊ̈ÉÊxÉ® úÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä **

+É̈ÉxÉÎxiÉ SÉèxÉ̈Éκ ¨ÉxÉÂ** 1.2.32 **

** 1.2.32 **

+Éi¨ÉxÉÎxiÉ SÉèxÉÆ {É® ú̈Éä·É® ú̈Éκ ¨Éx¨ÉÚvÉÇSÉÖ¤ÉÖEòÉxiÉ® úɱ Éä VÉɤ Éɱ ÉÉ& --- ` ª É B¹ÉÉä%xÉxiÉÉä%´ª ÉHò +Éi¨ÉÉ º ÉÉä%ẾÉ̈ÉÖHòä |ÉÊiÉι`öiÉ <ÊiÉ
* º ÉÉä%ẾÉ̈ÉÖHò& Eòκ ¨Éx|ÉÊiÉι`öiÉ <ÊiÉ * ´É® úhÉɪ ÉÉÆ xÉɺ ª ÉÉÆ SÉ ¨Évª Éä |ÉÊiÉι`öiÉ <ÊiÉ * EòÉ ´Éè´É® úhÉÉ EòÉ SÉ xÉɺ ÉÒÊiÉ ' *
iÉjÉ SÉä̈ÉÉ̈Éä́É xÉÉʺ ÉEòɨÉÂ` º É́ÉÉÇhÉÒÎxpùªÉEÞòiÉÉÊxÉ {ÉÉ{ÉÉÊxÉ ´ÉÉ® úªÉiÉÒÊiÉ º ÉÉ ´É® úhÉÉ, º É́ÉÉÇhÉÒÎxpùªÉEÞòiÉÉÊxÉ {ÉÉ{ÉÉÊxÉ xÉɶ ɪ ÉiÉÒÊiÉ
º ÉÉ xÉɺ ÉÒ ' <ÊiÉ ´É® úhÉÉxÉɺ ÉÒÊiÉ ÊxɯûSª É, {ÉÖxÉ® ú{ª ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ---` EòiÉ̈ÉSSÉɺ ª É º lÉÉxÉÆ ¦É́ÉiÉÒÊiÉ * § ÉÖ́ÉÉäQÉÉÇhɺ ª É SÉ ª É& º ÉÆÊvÉ&
º É B¹É tÖ± ÉÉäEòº ª É {É® úºª É SÉ º ÉÆÊvɦÉḈÉÊiÉ'--- <ÊiÉ * iɺ ¨ÉÉnÖù{É{ÉzÉÉ {É® ú̈Éä·É® úä |ÉÉnäù¶É̈ÉÉjɸÉÖÊiÉ& * +ʦÉẾÉ̈ÉÉxɸÉÖÊiÉ&
|Éiª ÉMÉÉi¨Éi´ÉÉʦÉ|Éɪ ÉÉ * |Éiª ÉMÉÉi¨Éiɪ ÉÉ º É́Éê& |ÉÉÊhÉʦɮ úʦÉẾÉ̈ÉÒªÉiÉ <iª ÉʦÉẾÉ̈ÉÉxÉ&; +ʦÉMÉiÉÉä ´Éɪ ÉÆ |Éiª ÉMÉÉi¨Éi´ÉÉiÉÂ,
ẾÉ̈ÉÉxÉ SÉ ¨ÉÉxÉẾɪ ÉÉäMÉÉiÉÂ<iª ÉʦÉẾÉ̈ÉÉxÉ& * +ʦÉẾÉÊ̈É̈ÉÒiÉä ´ÉÉ º É́ÉÈVÉMÉiÉÂ, EòÉ® úhÉi´ÉÉÊnùiª ÉʦÉẾÉ̈ÉÉxÉ&; iɺ ¨ÉÉi{É® ú̈Éä·É® úÉä
´Éè·ÉÉxÉ® ú<ÊiÉ Êº Érù̈ÉÂ**

<ÊiÉ ¸ÉÒ̈Éi{É® ú̈ɽÆþºÉ{ÉÊ® úµÉÉVÉEòÉSÉɪ ÉǺª É ¸ÉÒMÉÉäẾÉxnù-

¦ÉMÉ́Éi{ÉÚVª É{ÉÉnùʶɹªÉº ª É ¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́ÉiÉ& EÞòiÉÉè
¶ ÉÉ® úÒ®úEò¨ÉÒ̈ÉÉƺ Éɺ ÉÚjɦÉɹªÉä
|ÉlÉ̈ÉÉvª Éɪ ɺ ª É ÊuùiÉÒªÉ& {ÉÉnù& **
 ** ¥ÉÀ º ÉÚ jÉ̈ÉÂ**
*¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́Éi{ÉÉnèù& ẾÉ® úÊSÉiÉ̈ɦÉɹªÉ̈ÉÂ
*

** |ÉlÉ̈ÉÉä%vª Éɪ É& **

** iÉÞ
iÉÒªÉ& {ÉÉnù& **

tÖ¦´ÉÉtɪ ÉiÉxÉÆ º ´É¶ ɤ nùÉiÉÂ** 1.3.1 **

tÖ¦´ÉÉtÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.3.1 **

<nÆù¸ÉÚ ª ÉiÉä--- ` ª Éκ ¨ÉxtÉè& {ÉÞ ÊlÉ́ÉÒSÉÉxiÉÊ® úIÉ̈ÉÉäiÉÆ ¨ÉxÉ& º ɽþ|ÉÉhÉèSÉ º É́Éê& * iÉ̈Éä́ÉèEÆò VÉÉxÉlÉ +Éi¨ÉÉxÉ̈Éxª ÉÉ ´ÉÉSÉÉä
ẾÉ̈ÉÖ\SÉlÉÉ̈ÉÞ iɺ ª Éè¹É º ÉäiÉÖ& ' <ÊiÉ * +jÉ ª ÉnäùiÉn ùtÖ|ɦÉÞ
iÉÒxÉÉ̈ÉÉäiÉi´É́ÉSÉxÉÉnùɪ ÉiÉxÉÆ ËEòÊSÉnù́ÉMÉ̈ª ÉiÉä, iÉÏiEò {É® Æú¥ÉÀ º ª ÉÉiÉ ,
+ɽþÉÎäº ´ÉnùlÉÉÇxiÉ® úÊ̈ÉÊiÉ º ÉÆÊnùÁ iÉä * iÉjÉÉlÉÉÇxiÉ® ÆúÊEò¨É{ª Éɪ ÉiÉxÉÆ º ª ÉÉÊnùÊiÉ |ÉÉ{iÉ̈ÉÂ* Eòº ¨ÉÉiÉÂ? ` +¨ÉÞ iɺ ª Éè¹É º ÉäiÉÖ& ' <ÊiÉ
¸É́ÉhÉÉiÉÂ* {ÉÉ® ú́ÉÉÎx½þ± ÉÉäEäò º ÉäiÉÖ& |ÉJª ÉÉiÉ& * xÉ SÉ {É® úºª É ¥ÉÀ hÉ& {ÉÉ® ú́Ék´ÉÆ ¶ ÉCª É̈ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉÖ̈É --- ` +xÉxiÉ̈É{ÉÉ® ú̈ÉÂ'
<ÊiÉ ¸É́ÉhÉÉiÉÂ* +lÉÉÇxiÉ® äúSÉɪ ÉiÉxÉä {ÉÊ® úMÉÞ Á ¨ÉÉhÉä º ¨ÉÞ ÊiÉ|Éʺ ÉrÆù|ÉvÉÉxÉÆ {ÉÊ® úOɽþÒiÉ́ª É̈ÉÂ
, iɺ ª É EòÉ® úhÉi´ÉÉnùɪ ÉiÉxÉi´ÉÉä{É{ÉkÉä&
* ¸ÉÖÊiÉ|Éʺ ÉrùÉä ´ÉÉ ´Éɪ ÉÖ& º ª ÉÉiÉ ---` ´Éɪ ÉÖ́ÉÉḈÉ MÉÉèiÉ̈É iÉiº ÉÚ
jÉÆ ´Éɪ ÉÖxÉÉ ´ÉèMÉÉèiÉ̈É º ÉÚ
jÉähÉɪ ÉÆ SÉ ± ÉÉäEò& {É® úSÉ ± ÉÉäEò& º É́ÉÉÇÊhÉ
SÉ ¦ÉÚ iÉÉÊxÉ º ÉÆoù¤vÉÉÊxÉ ¦É́ÉÎxiÉ ' <ÊiÉ ´Éɪ ÉÉä® úÊ{É ẾÉvÉÉ® úhÉi´É¸É́ÉhÉÉiÉÂ* ¶ ÉÉ® úÒ®úÉä ´ÉÉ º ª ÉÉiÉ ;--- iɺ ª ÉÉÊ{É ¦ÉÉäHÞ òi´ÉÉiÉ , ¦ÉÉäMª ÉÆ
|É{É\SÉÆ |Éiª Éɪ ÉiÉxÉi´ÉÉä{É{ÉkÉä& <iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

<nù̈Éɽþ--- tÖ¦´ÉÉtɪ ÉiÉxÉÊ̈ÉÊiÉ * tÉèSÉ ¦ÉÚSÉ tÖ¦ÉÖ́ÉÉè, tÖ¦ÉÖ́ÉÉè+ÉnùÒª ɺ ª É iÉÊnùnÆùtÖ¦´ÉÉÊnù* ª ÉnäùiÉnùκ¨Éx´ÉÉCª Éä tÉè&
{ÉÞÊlÉ́ª ÉxiÉÊ® úIÉÆ ¨ÉxÉ& |ÉÉhÉÉ <iª Éä́É̈ ÉÉi¨ÉEÆò VÉMÉiÉÂ+ÉäiÉi´ÉäxÉ ÊxÉÌnù¹]ṏÉ , iɺ ª Éɪ ÉiÉxÉÆ {É® Æú¥ÉÀ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ * EÖòiÉ& ?
º ´É¶ ɤ nùÉiÉÂ+Éi¨É¶ ɤ nùÉÊnùiª ÉlÉÇ& * +Éi¨É¶ ɤ nùÉä ½þÒ½þ¦É́ÉÊiÉ--- ` iÉ̈Éä́ÉèEÆò VÉÉxÉlÉ +Éi¨ÉÉxÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ * +Éi¨É¶ ɤ nùSÉ
{É® ú̈ÉÉi¨É{ÉÊ® úOɽäþº É̈ª ÉMÉ́ÉEò± {ÉiÉä, xÉÉlÉÉÇxiÉ® ú{ÉÊ® úOɽäþ* C´ÉÊSÉSSÉ º ´É¶ ɤ näùxÉè́É ¥ÉÀ hÉ +ɪ ÉiÉxÉi´É ¸ÉÚ ª ÉiÉä--- ` º Éx¨ÉÚ ± ÉÉ&
º ÉÉä̈ª Éä̈ÉÉ& º É́ÉÉÇ& |ÉVÉÉ& º Énùɪ ÉiÉxÉÉ& º Éi|ÉÊiɹ`öÉ& ' <ÊiÉ * º ´É¶ ɤ näùxÉè́É SÉä½þ{ÉÖ® úºiÉÉnÖù{ÉÊ® ú¹]õÉSSÉ ¥ÉÀ º ÉÆEòÒiª ÉÇiÉä--- ` {ÉÖ¯û¹É
B´ÉänÆùẾÉ·ÉÆ Eò¨ÉÇiÉ{ÉÉä ¥ÉÀ {É® úÉ̈ ÉÞ iÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ, ` ¥ÉÀ è́Éänù̈É̈ ÉÞ iÉÆ {ÉÖ® úºiÉÉnÂù¥ÉÀ {É SÉÉn ù¥ÉÀ nùÊIÉhÉiÉ SÉÉäkÉ® äúhÉ ' <ÊiÉ SÉ *
iÉjÉ i´Éɪ ÉiÉxÉɪ ÉiÉxÉ́Én ù¦ÉÉ́ɸÉ́ÉhÉÉiÉÂ* º É́ÉÈ¥ÉÀ ÊäiÉ SÉ º ÉÉ̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhª ÉÉiÉ , ª ÉlÉÉ Á xÉäEòÉi¨ÉEòÉä ´ÉÞ IÉ& ¶ ÉÉJÉÉ º EòxvÉÉä ¨ÉÚ ± ÉÆ
SÉäÊiÉ, B´ÉÆ xÉÉxÉÉ® úºÉÉä ẾÉÊSÉjÉ +Éi¨Éäiª Éɶ ÉR óEòÉ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ; iÉÉÆ ÊxÉ́ÉiÉÇʪÉiÉÖÆ º ÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉ̈Éɽþ--- ` iÉ̈Éä́ÉèEÆò VÉÉxÉlÉ +Éi¨ÉÉxÉ̈ÉÂ'
<ÊiÉ * BiÉnÖùHÆò ¦É́ÉÊiÉ--- xÉ Eòɪ ÉÇ|É{É\SÉẾÉʶɹ]õÉä ẾÉÊSÉjÉ +Éi¨ÉÉ ẾÉYÉäªÉ&; ËEò iÉ̽þ, +ẾÉtÉEÞ òiÉÆ Eòɪ ÉÇ|É{É\SÉÆ ẾÉtª ÉÉ
|ÉẾɱ ÉÉ{ɪ ÉxiÉ& iÉ̈Éä́ÉèEò¨Éɪ ÉiÉxɦÉÚ iÉ̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ VÉÉxÉlÉ BEò® úºÉÊ̈ÉÊiÉ * ª ÉlÉÉ ` ª Éκ ¨ÉzÉɺ iÉä näù́Énùkɺ iÉnùÉxɪ É ' <iª ÉÖHäò
+ɺ ÉxÉ̈Éä́ÉÉxɪ ÉÊiÉ, xÉ näù́ÉnùkÉ̈É ; iÉuùnùɪ ÉiÉxɦÉÚ iɺ ª Éè́ÉèEò® úºÉº ª ÉÉi¨ÉxÉÉä ẾÉYÉäªÉi´É̈ÉÖ{ÉÊnù¶ª ÉiÉä * ẾÉEòÉ® úÉxÉÞ iÉÉʦɺ ÉÆvɺ ª É
SÉÉ{É́ÉÉnù& ¸ÉÚ ª ÉiÉä--- ` ¨ÉÞ iª ÉÉä& º É ¨ÉÞiª ÉÖ̈ÉÉ{xÉÉäÊiÉ ª É <½þxÉÉxÉä́É {ɶ ª ÉÊiÉ ' <ÊiÉ * ` º É́ÉÈ¥ÉÀ ' <ÊiÉ iÉÖ º ÉÉ̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhª ÉÆ
|É{É\SÉẾɱ ÉÉ{ÉxÉÉlÉÇ̈É , xÉ +xÉäEò® úºÉiÉÉ|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉÉlÉÇ̈É , ` º É ª ÉlÉÉ º ÉèxvÉ́ÉPÉxÉÉä%xÉxiÉ® úÉä%¤ ÉÉÁ & EÞ òiº xÉÉä ® úºÉPÉxÉ B´Éè́ÉÆ ´ÉÉ
+® äú%ª É̈ÉÉi¨ÉÉxÉxiÉ® úÉä%¤ ÉÉÁ & EÞ òiº xÉ& |ÉYÉÉxÉPÉxÉ B´É ' <iª ÉäEò® úºÉiÉɸÉ́ÉhÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉn ùt¦
Ö ´ÉÉtɪ ÉiÉxÉÆ {É® Æú¥ÉÀ * ª ÉkÉÚ Hò¨ÉÂ
--
- º ÉäiÉÖ¸ÉÖiÉä&, º ÉäiÉÉä SÉ {ÉÉ® ú́Ék´ÉÉä{É{ÉkÉä&, ¥ÉÀ hÉÉä%lÉÉÇxiÉ® äúhÉ tÖ¦´ÉÉtɪ ÉiÉxÉäxÉ ¦ÉẾÉiÉ́ª ÉÊ̈ÉÊiÉ, +jÉÉäSª ÉiÉä---
ẾÉvÉÉ® úhÉi´É̈ÉÉjÉ̈Éä́É º ÉäiÉÖ¸ÉÖiª ÉÉ ẾÉ́ÉIª ÉiÉä, xÉ {ÉÉ® ú́Ék´ÉÉÊnù* xÉ Ê½þ¨ÉÞ qùɯû̈ɪ ÉÉä ± ÉÉäEäò º ÉäiÉÖoùǹ]õ<iª ÉjÉÉÊ{É ¨ÉÞ qùɯû̈ɪ É B´É
º ÉäiÉÖ® ú¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä * º ÉäiÉÖ¶ ɤ nùÉlÉÉæ%Ê{É ẾÉvÉÉ® úhÉi´É̈ÉÉjÉ̈Éä́É, xÉ {ÉÉ® ú́Ék´ÉÉÊnù, ʹÉ\ÉÉä ¤ ÉxvÉxÉEò¨ÉÇhÉ& º ÉäiÉÖ¶ ɤ nù́ª ÉÖi{ÉkÉä& * +{É® ú
+ɽþ---` iÉ̈Éä́ÉèEÆò VÉÉxÉlÉ +Éi¨ÉÉxÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ ª ÉnäùiÉiº ÉÆEòÒÌiÉiÉ̈ÉÉi¨ÉYÉÉxÉ̈É , ª ÉSSÉèiÉiÉÂ` +xª ÉÉ ´ÉÉSÉÉä ẾÉ̈ÉÖ\SÉlÉ ' <ÊiÉ
´ÉÉÎM´É̈ÉÉäSÉxÉ̈É , iÉiÉÂ+jÉ +¨ÉÞ iÉi´Éº ÉÉvÉxÉi´ÉÉiÉ , ` +¨ÉÞ iɺ ª Éè¹É º ÉäiÉÖ& ' <ÊiÉ º ÉäiÉÖ¸ÉÖiª ÉÉ º ÉÆEòÒiª ÉÇiÉä; xÉ iÉÖ tÖ¦´ÉÉtɪ ÉiÉxÉ̈ÉÂ*
iÉjÉ ª ÉnÖùHò¨É --- º ÉäiÉÖ¸ÉÖiÉä¥ÉÇÀ hÉÉä%lÉÉÇxiÉ® äúhÉ tÖ¦´ÉÉtɪ ÉiÉxÉäxÉ ¦ÉẾÉiÉ́ª ÉÊ̈ÉÊiÉ, BiÉnùªÉÖHò¨ÉÂ**

¨ÉÖHòÉä{ɺ ÉÞ
{ª É́ª É{Énäù¶ÉÉiÉÂ** 1.3.2 **
** 1.3.2 **

<iÉ SÉ {É® ú̈Éä́É ¥ÉÀ tÖ¦´ÉÉtɪ ÉiÉxÉ̈É ; ª ɺ ¨ÉÉx¨ÉÖHòÉä{ɺ ÉÞ{ª ÉiÉɺ ª É ´ª É{ÉÊnù¶ª É̈ÉÉxÉÉ où¶ª ÉiÉä * ¨ÉÖHòè¯û{ɺ ÉÞ{ª ÉÆ ¨ÉÖHòÉä{ɺ ÉÞ{ª É̈ÉÂ**
näù½þÉÊnù¹́ÉxÉÉi¨Éº ÉÖ +½þ̈ɺ ¨ÉÒiª ÉÉi¨É¤ ÉÖÊrù®úẾÉtÉ, iÉiɺ iÉi{ÉÚ VÉxÉÉnùÉè® úÉMÉ&, iÉi{ÉÊ® ú¦É́ÉÉnùÉèSÉ uäù¹É&, iÉnÖùSUäônùnù¶ÉÇxÉÉn ù¦Éª ÉÆ
¨ÉÉä½þSÉ---<iª Éä́É̈ ɪ É̈ÉxÉxiɦÉänùÉä%xÉlÉǵÉÉiÉ& º ÉÆiÉiÉ& º É́Éæ¹ÉÉÆ xÉ& |Éiª ÉIÉ& *
iÉÊuù{ɪ ÉǪÉähÉÉẾÉtÉ® úÉMÉuäù¹ÉÉÊnùnùɹäÉ̈ÉÖHèò¯û{ɺ ÉÞ {ª É̈ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉäiÉÊnùÊiÉ tÖ¦´ÉÉtɪ ÉiÉxÉÆ |ÉEÞ òiª É ´ª É{Énäù¶ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ; EòlÉ̈ÉÂ? ` ʦÉtiÉä
¾þnùªÉOÉÎxlÉζUôtxiÉä º É́ÉǺÉƶ ɪ ÉÉ& * IÉÒªÉxiÉä SÉɺ ª É Eò¨ÉÉÇÊhÉ iÉκ ¨Éxoù¹]äõ{É® úÉ́É® äú' <iª ÉÖCi´ÉÉ, ¥É́ÉÒÊiÉ--- ` iÉlÉÉ
ẾÉuùÉzÉÉ̈É°ü{ÉÉÊuù̈ÉÖHò& {É® úÉi{É® Æú{ÉÖ¯û¹É̈ÉÖ{ÉèÊiÉ Ênù́ª É̈ÉÂ' <ÊiÉ * ¥ÉÀ hÉ SÉ ¨ÉÖHòÉä{ɺ ÉÞ {ª Éi´ÉÆ |Éʺ ÉrÆù¶ Éɺ jÉä-- ` ª ÉnùÉ º É́Éæ
|É̈ÉÖSª ÉxiÉä EòɨÉÉ ª Éä%º ª É ¾þÊnùʸÉiÉÉ& * +lÉ ¨Éiª ÉÉæ%¨ÉÞ iÉÉä ¦É́Éiª ÉjÉ ¥ÉÀ º É̈ɶ xÉÖiÉä ' <iª Éä́É̈ ÉÉnùÉè* |ÉvÉÉxÉÉnùÒxÉÉÆ iÉÖ xÉ
C´ÉÊSÉx¨ÉÖHòÉä{ɺ ÉÞ {ª Éi´É̈Éκ iÉ |Éʺ Érù̈ÉÂ* +Ê{É SÉ ` iÉ̈Éä́ÉèEÆò VÉÉxÉlÉ +Éi¨ÉÉxÉ̈Éxª ÉÉ ´ÉÉSÉÉä ẾÉ̈ÉÖ\SÉlÉÉ̈ÉÞ iɺ ª Éè¹É º ÉäiÉÖ& ' <ÊiÉ
´ÉÉÎM´É̈ÉÉäEò{ÉÚ ´ÉÇEÆò ẾÉYÉäªÉi´ÉÊ̈ɽþtÖ¦´ÉÉtɪ ÉiÉxɺ ª ÉÉäSª ÉiÉä * iÉSSÉ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® äú¥ÉÀ hÉÉä où¹]ṏÉ-Â--` iÉ̈Éä́É vÉÒ® úÉä ẾÉYÉɪ É |ÉYÉÉÆ
EÖò´ÉÔiÉ ¥ÉÉÀ hÉ& * xÉÉxÉÖvª Éɪ ÉÉn ù¤É½Úþ\¶ ɤ nùÉxiÉ́ÉÉSÉÉä ẾÉM± ÉÉ{ÉxÉÆ Ê½þiÉiÉÂ' <ÊiÉ * iɺ ¨ÉÉnùÊ{É tÖ¦´ÉÉtɪ ÉiÉxÉÆ {É® Æú¥ÉÀ **

xÉÉxÉÖ̈ÉÉxÉ̈ÉiÉSUô¤ nùÉiÉÂ** 1.3.3 **

** 1.3.3 **

ª ÉlÉÉ ¥ÉÀ hÉ& |ÉÊiÉ{ÉÉnùEòÉä ´Éè¶ÉäʹÉEòÉä ½äþiÉÖ¯ûHò&, xÉè́É̈ ÉlÉÉÇxiÉ® úºª É ´Éè¶ÉäʹÉEòÉä ½äþiÉÖ& |ÉÊiÉ{ÉÉnùEòÉä%º iÉÒiª Éɽþ* xÉÉxÉÖ̈ÉÉxÉÆ
º ÉÉÆJª ɺ ¨ÉÞ
ÊiÉ{ÉÊ® úEòα {ÉiÉÆ |ÉvÉÉxÉ̈ÉÂ<½þtÖ¦´ÉÉtɪ ÉiÉxÉi´ÉäxÉ |ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª É̈ÉÂ* Eòº ¨ÉÉiÉÂ? +iÉSUô¤ nùÉiÉÂ* iɺ ª ÉÉSÉäiÉxɺ ª É
|ÉvÉÉxɺ ª É |ÉÊiÉ{ÉÉnùEò& ¶ ɤ nù& iÉSUô¤ nù&, xÉ iÉSUô¤ nù& +iÉSUô¤ nù& * xÉ Á jÉÉSÉäiÉxɺ ª É |ÉvÉÉxɺ ª É |ÉÊiÉ{ÉÉnùEò&
EòÎSÉSUô¤ nùÉä%κ iÉ, ª ÉäxÉÉSÉäxÉiÉÆ |ÉvÉÉxÉÆ EòÉ® úhÉi´ÉäxÉɪ ÉiÉxÉi´ÉäxÉ ´ÉÉ́ÉMÉ̈ª ÉäiÉ * iÉÊuù{É® úÒiɺ ª É SÉäiÉxɺ ª É
|ÉÊiÉ{ÉÉnùEò¶ ɤ nùÉä%jÉÉκ iÉ--- ` ª É& º É́ÉÇYÉ& º É́ÉÇẾÉiÉÂ' <iª ÉÉÊnù& * +iÉ B´É xÉ ´Éɪ ÉÖ® ú{ÉÒ½þtÖ¦´ÉÉtɪ ÉiÉxÉi´ÉäxÉɸÉÒªÉiÉä **

|ÉÉhɦÉSÞSÉ ** 1.3.4 **
** 1.3.4 **

ª ÉtÊ{É |ÉÉhɦÉÞiÉÉä ẾÉYÉÉxÉÉi¨ÉxÉ +Éi¨Éi´ÉÆ SÉäiÉxÉi´ÉÆ SÉ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, iÉlÉÉ{ª ÉÖ{ÉÉÊvÉ{ÉÊ® úÎSUôzÉYÉÉxɺ ª É º É́ÉÇYÉi´ÉÉtº ÉƦÉ́Éä º ÉÊiÉ
+º ¨ÉÉnäù́ÉÉiÉSUô¤ nùÉiÉÂ|ÉÉhɦÉÞ
nùÊ{É SÉ tÖ¦´ÉÉtɪ ÉiÉxÉi´ÉäxÉɸÉʪÉiÉ́ª É& * xÉ SÉÉä{ÉÉÊvÉ{ÉÊ® úÎSUôzɺ ª ÉÉẾɦÉÉä& |ÉÉhɦÉÞ iÉÉä
tÖ¦´ÉÉtɪ ÉiÉxÉi´É̈ÉÊ{É º É̈ª ÉCº ÉƦÉ́ÉÊiÉ * {ÉÞ
lÉMª ÉÉäEò® úhÉ̈ÉÖkÉ® úÉlÉÇ̈ÉÂ**

EÖòiÉ SÉ xÉ |ÉÉhɦÉÞ
iÉÂtÖ¦´ÉÉtɪ ÉiÉxÉi´ÉäxÉɸÉʪÉiÉ́ª É& ?---

¦Éänù́ª É{Énäù¶ÉÉiÉÂ** 1.3.5 **

** 1.3.5 **

¦Éänù́ª É{Énäù¶É SÉä½þ¦É́ÉÊiÉ---` iÉ̈Éä́ÉèEÆò VÉÉxÉlÉ +Éi¨ÉÉxÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ YÉäªÉYÉÉiÉÞ ¦ÉÉ́ÉäxÉ * iÉjÉ |ÉÉhɦÉÞ
iÉÂiÉÉ́Éx¨ÉÖ̈ÉÖIÉÖi´ÉÉVYÉÉiÉÉ;
{ÉÊ® ú¶Éä¹ÉÉnùÉi¨É¶ ɤ nù́ÉÉSª ÉÆ ¥ÉÀ YÉäªÉÆ tÖ¦´ÉÉtɪ ÉiÉxÉÊ̈ÉÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä, xÉ |ÉÉhɦÉÞ
iÉÂ**

EÖòiÉ SÉ xÉ |ÉÉhɦÉÞ
iÉÂtÖ¦´ÉÉtɪ ÉiÉxÉi´ÉäxÉɸÉʪÉiÉ́ª É& ?---

|ÉEò® úhÉÉiÉÂ** 1.3.6 **

** 1.3.6 **

|ÉEò® úhÉÆ SÉänÆù{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉ&--- ` Eòκ ¨ÉzÉÖ ¦ÉMÉ́ÉÉä ẾÉYÉÉiÉä º É́ÉÇÊ̈ÉnÆùẾÉYÉÉiÉÆ ¦É́ÉÊiÉ ' <iª ÉäEòẾÉYÉÉxÉäxÉ º É́ÉÇẾÉYÉÉxÉÉ{ÉäIÉhÉÉiÉÂ*
{É® ú̈ÉÉi¨ÉÊxÉ Ê½þº É́ÉÉÇi¨ÉEäò ẾÉYÉÉiÉä º É́ÉÇÊ̈ÉnÆùẾÉYÉÉiÉÆ º ª ÉÉiÉÂ, xÉ Eäò´É± Éä |ÉÉhɦÉÞÊiÉ **

EÖòiÉ SÉ xÉ |ÉÉhɦÉÞiÉÂtÖ¦´ÉÉtɪ ÉiÉxÉi´ÉäxÉɸÉʪÉiÉ́ª É& ? ---

κ lÉiª ÉnùxÉɦª ÉÉÆ SÉ ** 1.3.7 **

** 1.3.7 **

tÖ¦´ÉÉtɪ ÉiÉxÉÆ SÉ |ÉEÞòiª É, ` uùÉ º ÉÖ{ÉhÉÉǺ ɪ ÉÖVÉÉ º ÉJÉɪ ÉÉ ' <iª ÉjÉ Îº lÉiª ÉnùxÉä ÊxÉÌnù¶ª ÉäiÉä; ` iɪ ÉÉä® úxª É& Ê{É{{ɱ ÉÆ º ´ÉÉuùÊkÉ '
<ÊiÉ Eò¨ÉÇ¡ò± Éɶ ÉxÉ̈ÉÂ; ` +xÉ SÉzÉxª ÉÉä%ʦÉSÉÉEò¶ ÉÒÊiÉ ' <iª ÉÉènùɺ ÉÒxª ÉäxÉÉ́ɺ lÉÉxÉ̈ÉÂ* iÉɦª ÉÉÆ SÉ Îº lÉiª ÉnùxÉɦª ÉÉ̈ÉÒ·É® úIÉäjÉYÉÉè
iÉjÉ MÉÞÁ iäÉä * ª ÉÊnùSÉ <Ç·É® úÉä tÖ¦´ÉÉtɪ ÉiÉxÉi´ÉäxÉ ẾÉ́ÉÊIÉiÉ&, iÉiɺ iɺ ª É |ÉEÞòiɺ ª Éä·É® úºª É IÉäjÉYÉÉi{ÉÞlÉM´ÉSÉxÉ̈É́ÉEò± {ÉiÉä *
+xª ÉlÉÉ Á |ÉEÞòiÉ́ÉSÉxÉ̈ÉÉEòκ ¨ÉEò¨Éº ÉƤÉrÆùº ª ÉÉiÉÂ* xÉxÉÖ iÉ́ÉÉÊ{É IÉäjÉYɺ ª Éä·É® úÉi{ÉÞlÉM´ÉSÉxÉ̈ÉÉEòκ ¨ÉEò¨Éä́É |ɺ ÉVª ÉäiÉ; xÉ,
iɺ ª ÉÉẾÉ́ÉÊIÉiÉi´ÉÉiÉÂ* IÉäjÉYÉÉä ʽþEòiÉÞ iÇ´ÉäxÉ ¦ÉÉäCiÉÞi´ÉäxÉ SÉ |ÉÊiɶ É® úÒ®Æú¤ ÉÖnÂùvª ÉÉtÖ{ÉÉÊvɺ ÉƤÉrù&, ± ÉÉäEòiÉ B´É |Éʺ Érù&, xÉɺ ÉÉè
¸ÉÖiª ÉÉ iÉÉi{ɪ ÉæhÉ ẾÉ́ÉIª ÉiÉä; <Ç·É® úºiÉÖ ± ÉÉäEòiÉÉä%|Éʺ Érùi´ÉÉSUØôiª ÉÉ iÉÉi{ɪ ÉæhÉ ẾÉ́ÉIª ÉiÉ <ÊiÉ xÉ iɺ ª ÉÉEòκ ¨ÉEÆò ´ÉSÉxÉÆ ª ÉÖHò¨ÉÂ
* ` MÉÖ½þÉÆ |ÉẾɹ]õÉ́ÉÉi¨ÉÉxÉÉèʽþ' <iª ÉjÉÉ{ª ÉäiÉqù̶ÉiÉ̈ÉÂ---` uùÉ º ÉÖ{ÉhÉÉÇ' <iª ɺ ª ÉÉ̈ÉÞÊSÉ <Ç·É® úIÉäjÉYÉÉ́ÉÖSª ÉäiÉä <ÊiÉ * ª ÉnùÉÊ{É
{ÉèRÂóMª ÉÖ{ÉÊxɹÉiEÞòiÉäxÉ ´ª ÉÉJª ÉÉxÉäxÉɺ ª ÉÉ̈ÉÞÊSÉ º Ék´ÉIÉäjÉYÉÉ́ÉÖSª ÉäiÉä, iÉnùÉÊ{É xÉ ẾÉ® úÉävÉ& EòÎ SÉiÉÂ* EòlÉ̈ÉÂ? |ÉÉhɦÉÞrùÒ½þ
PÉ]õÉÊnùÎSUôpù́Éiɺ Ék´ÉÉtÖ{ÉÉvª ÉʦÉ̈ÉÉÊxÉi´ÉäxÉ |ÉÊiɶ É® úÒ®ÆúMÉÞÁ ¨ÉÉhÉÉä tÖ¦´ÉÉtɪ ÉiÉxÉÆ xÉ ¦É́ÉiÉÒÊiÉ |ÉÊiÉʹÉvª ÉiÉä * ª ɺ iÉÖ
º É́ÉǶɮ úÒ®úä¹ÉÚ{ÉÉÊvÉʦÉÌ́ÉxÉÉä{ɱ ÉIª ÉiÉä, {É® úB´É º É ¦É́ÉÊiÉ; ª ÉlÉÉ PÉ]õÉÊnùÎSUôpùÉÊhÉ PÉ]õÉÊnùʦɯû{ÉÉÊvÉʦÉÌ́ÉxÉÉä{ɱ ÉIª É̈ÉÉhÉÉÊxÉ
¨É½þÉEòɶ É B´É ¦É́ÉÎxiÉ, iÉuùiÉÂ|ÉÉhɦÉÞiÉ& {É® úº¨ÉÉnùxª Éi´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä& |ÉÊiɹÉävÉÉä xÉÉä{É{ÉtiÉä * iɺ ¨ÉÉiº Ék´ÉÉtÖ{ÉÉvª ÉʦÉ̈ÉÉÊxÉxÉ B´É
tÖ¦´ÉÉtɪ ÉiÉxÉi´É|ÉÊiɹÉävÉ& * iɺ ¨ÉÉi{É® ú̈Éä́É ¥ÉÀ tÖ¦´ÉÉtɪ ÉiÉxÉ̈ÉÂ* iÉnäùiÉiÉ ` +où¶ª Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉEòÉä vÉ̈ÉÉæHòä& ' <iª ÉxÉäxÉè́É
ʺ Érù̈ÉÂ* iɺ ª Éè́É Ê½þ¦ÉÚiɪ ÉÉäÊxÉ́ÉÉCª ɺ ª É ¨Évª Éä <nÆù{ÉÊ`öiÉ̈ÉÂ--- ` ª Éκ ¨ÉxtÉè& {ÉÞÊlÉ́ÉÒSÉÉxiÉÊ® úIÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ * |É{É\Sɪ ÉÉlÉÈiÉÖ
{ÉÖxɯû{Éxª ɺ iÉ̈ÉÂ**

¦ÉÚ
¨ ÉÉ º É̈|ɺ ÉÉnùÉnùvª ÉÖ{Énäù¶ÉÉiÉÂ** 1.3.8 **
¦ÉÚ
¨ ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.3.8 **

<nÆùº É̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ --- ` ¦ÉÚ̈ÉÉ i´Éä́É ẾÉÊVÉYÉÉʺ ÉiÉ́ª É <ÊiÉ ¦ÉÚ̈ÉÉxÉÆ ¦ÉMÉ́ÉÉä ẾÉÊVÉYÉɺ É <ÊiÉ * ª ÉjÉ xÉÉxª Éi{ɶ ª ÉÊiÉ
xÉÉxª ÉSUÞôhÉÉäÊiÉ xÉÉxª ÉÊuùVÉÉxÉÉÊiÉ º É ¦ÉÚ̈ÉÉ * +lÉ ª ÉjÉÉxª Éi{ɶ ª Éiª Éxª ÉSUÞôhÉÉäiª Éxª ÉÊuùVÉÉxÉÉÊiÉ iÉnù±{É̈ÉÂ' <iª ÉÉÊnù* iÉjÉ
º Éƶ ɪ É&--- ËEò |ÉÉhÉÉä ¦ÉÚ̈ÉÉ º ª ÉÉiÉÂ, +ɽþÉäκ ´Éi{É® ú̈ÉÉi¨ÉäÊiÉ * EÖòiÉ& º Éƶ ɪ É& ? ¦ÉÚ̈ÉäÊiÉ iÉÉ́ÉnÂù¤É½Öþi´É̈ÉʦÉvÉÒªÉiÉä; ` ¤ ɽþÉä± ÉÉæ{ÉÉä
¦ÉÚSÉ ¤ ɽþÉä& ' <ÊiÉ ¦ÉÚ̈ɶ ɤ nùºª É ¦ÉÉ́É|Éiª ɪ ÉxiÉiÉɺ ¨É® úhÉÉiÉÂ* ÊEò¨ÉÉi¨ÉEÆò {ÉÖxɺ iÉnÂù¤É½Öþi´ÉÊ̈ÉÊiÉ Ếɶ Éä¹ÉÉEòÉRÂóIÉɪ ÉÉ̈É ` |ÉÉhÉÉä
´ÉÉ +ɶ Éɪ ÉÉ ¦ÉÚªÉÉxÉÂ' <ÊiÉ º ÉÆÊxÉvÉÉxÉÉiÉÂ|ÉÉhÉÉä ¦ÉÚ̈ÉäÊiÉ |ÉÊiɦÉÉÊiÉ * iÉlÉÉ ` ¸ÉÖiÉÆ Á ä́É ¨Éä ¦ÉMÉ́ÉqÞù¶É䦪 ɺ iÉ® úÊiÉ
¶ ÉÉäEò¨ÉÉi¨ÉẾÉÊnùÊiÉ * º ÉÉä%½Æþ¦ÉMÉ́É& ¶ ÉÉäSÉÉÊ̈É iÉÆ ¨ÉÉ ¦ÉMÉ́ÉÉ\¶ ÉÉäEòº ª É {ÉÉ® ÆúiÉÉ® úªÉiÉÖ ' <ÊiÉ |ÉEò® úhÉÉäilÉÉxÉÉi{É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ
¦ÉÚ̈Éäiª ÉÊ{É |ÉÊiɦÉÉÊiÉ * iÉjÉ Eòº ª ÉÉä{ÉÉnùÉxÉÆ xª Éɪ ª É̈ÉÂ, Eòº ª É ´ÉÉ ½þÉxÉÊ̈ÉÊiÉ ¦É́ÉÊiÉ º Éƶ ɪ É& * ËEò iÉÉ́Éi| ÉÉ{iÉ̈ÉÂ? |ÉÉhÉÉä
¦ÉÚ̈ÉäÊiÉ * Eòº ¨ÉÉiÉÂ? ¦ÉÚªÉ&|É xÉ|ÉÊiÉ́ÉSÉxÉ{É® Æú{É® úÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* ª ÉlÉÉ Ê½þ` +κ iÉ ¦ÉMÉ́ÉÉä xÉÉ̈xÉÉä ¦ÉÚªÉ& ' <ÊiÉ, ` ´ÉÉM´ÉÉ́É xÉÉ̈xÉÉä
¦Éڪɺ ÉÒ' <ÊiÉ; iÉlÉÉ ` +κ iÉ ¦ÉMÉ́ÉÉä ´ÉÉSÉÉä ¦ÉÚªÉ& ' <ÊiÉ, ` ¨ÉxÉÉä ´ÉÉ́É ´ÉÉSÉÉä ¦ÉÚªÉ& ' <ÊiÉ SÉ---xÉÉ̈ÉÉÊnù¦ª ÉÉä ʽþ+É |ÉÉhÉÉiÉÂ
¦ÉÚªÉ&|É xÉ|ÉÊiÉ́ÉSÉxÉ|É́Éɽþ& |É́ÉÞkÉ& * xÉè́ÉÆ |ÉÉhÉÉi{É® Æú¦ÉÚªÉ&|É xÉ|ÉÊiÉ́ÉSÉxÉÆ où¶ª ÉiÉä---` +κ iÉ ¦ÉMÉ́É& |ÉÉhÉÉnÂù¦ÉÚªÉ& ' <ÊiÉ, `
+nùÉä ´ÉÉ́É |ÉÉhÉÉnÂù¦ÉÚªÉ& ' <ÊiÉ * |ÉÉhÉ̈Éä́É iÉÖ xÉÉ̈ÉÉÊnù¦ª É +ɶ ÉÉxiÉ䦪 ÉÉä ¦ÉÚªÉÉƺ É̈ÉÂ--- ` |ÉÉhÉÉä ´ÉÉ +ɶ Éɪ ÉÉ ¦ÉÚªÉÉxÉÂ'
<iª ÉÉÊnùxÉÉ º É|É{É\SÉ̈ÉÖCi´ÉÉ, |ÉÉhÉnù̶ÉxÉ SÉÉÊiÉ́ÉÉÊnùi´É̈ÉÂ` +ÊiÉ́ÉÉtº ÉÒiª ÉÊiÉ́ÉÉtº ¨ÉÒÊiÉ ¥ÉÚªÉÉzÉÉ{ɼxÉÖ́ÉÒiÉ ' <iª ɦª ÉxÉÖYÉɪ É,
` B¹É iÉÖ ´ÉÉ +ÊiÉ́ÉnùÊiÉ ª É& º Éiª ÉäxÉÉÊiÉ́ÉnùÊiÉ ' <ÊiÉ |ÉÉhɵÉiÉ̈ÉÊiÉ́ÉÉÊnùi´É̈ÉxÉÖEÞ ò¹ªÉ, +{ÉÊ® úiª ÉVª Éè́É |ÉÉhÉÆ º Éiª ÉÉÊnù{É® Æú{É® úªÉÉ
¦ÉÚ̈ÉÉxÉ̈É́ÉiÉÉ® úªÉxÉÂ, |ÉÉhÉ̈Éä́É ¦ÉÚ̈ÉÉxÉÆ ¨Éxª ÉiÉ <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä * EòlÉÆ {ÉÖxÉ& |ÉÉhÉä ¦ÉÚ̈ÉÊxÉ ´ª ÉÉJª Éɪ É̈ÉÉxÉä ` ª ÉjÉ xÉÉxª Éi{ɶ ª ÉÊiÉ '
 <iª ÉäiÉnÂù¦ÉÚ̈xÉÉä ± ÉIÉhÉ{É® Æú´ÉSÉxÉÆ ´ª ÉÉJª Éɪ ÉäiÉäÊiÉ, =Sª ÉiÉä--- º ÉÖ¹ÉÖ{iÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ |ÉÉhÉOɺ iÉä¹ÉÖ Eò® úhÉä¹ÉÖ
nù¶ÉÇxÉÉÊnù́ª É́ɽþÉ® úÊxÉ́ÉÞÊkÉnù¶ÉÇxÉÉiº ɦ
Æ É́ÉÊiÉ |ÉÉhɺ ª ÉÉÊ{É ` ª ÉjÉ xÉÉxª Éi{ɶ ª ÉiÉÒÊiÉ ' Biɱ ± ÉIÉhÉ̈ÉÂ* iÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ&--- ` xÉ
¸ÉÞhÉÉäÊiÉ xÉ {ɶ ª ÉÊiÉ ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ º É´ÉÇEò® úhÉ́ª ÉÉ{ÉÉ® ú|Éiª ɺ iÉ̈ɪ É°ü{ÉÉÆ º ÉÖ¹ÉÖ{iª É́ɺ lÉÉ̈ÉÖCi´ÉÉ, ` |ÉÉhÉÉMxɪ É B´ÉèiÉκ ¨Éx{ÉÖ® úä VÉÉOÉÊiÉ
' <ÊiÉ iɺ ª ÉÉ̈Éä́ÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ {É\SÉ́ÉÞ kÉä& |ÉÉhɺ ª É VÉÉMÉ® úhÉÆ ¥ÉÖ́ÉiÉÒ, |ÉÉhÉ|ÉvÉÉxÉÉÆ º ÉÖ¹ÉÖ{iª É́ɺ lÉÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * ª ÉSSÉèiÉnÂù¦ÉÚ̈xÉ&
º ÉÖJÉi´ÉÆ ¸ÉÖiÉ̈ÉÂ--- ` ª ÉÉä ´Éè¦ÉÚ̈ÉÉ iÉiº ÉÖJÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ, iÉnù{ª ÉẾɯûrù̈ÉÂ; ` +jÉè¹É näù́É& º ´É{xÉÉzÉ {ɶ ª Éiª ÉlÉ ª ÉnäùiÉκ ¨É\¶ É® úÒ®úä
º ÉÖJÉÆ ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ º ÉÖ¹ÉÖ{iª É́ɺ lÉɪ ÉÉ̈Éä́É º ÉÖJɸÉ́ÉhÉÉiÉÂ* ª ÉSSÉ ` ª ÉÉä ´Éè¦ÉÚ̈ÉÉ iÉnù̈ÉÞiÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ, iÉnùÊ{É |ÉÉhɺ ª ÉÉẾɯûrù̈ÉÂ; `
|ÉÉhÉÉä ´ÉÉ
+¨ÉÞiÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä& * EòlÉÆ {ÉÖxÉ& |ÉÉhÉÆ ¦ÉÚ̈ÉÉxÉÆ ¨Éxª É̈ÉÉxɺ ª É ` iÉ® úÊiÉ ¶ ÉÉäEò¨ÉÉi¨ÉẾÉiÉÂ' <iª ÉÉi¨ÉẾÉẾÉÊnù¹Éª ÉÉ
|ÉEò® úhɺ ª ÉÉäilÉÉxÉ̈ÉÖ{É{ÉtiÉä ? |ÉÉhÉ B´Éä½þÉi¨ÉÉ ẾÉẾÉÊIÉiÉ <ÊiÉ ¥ÉÚ̈É& * iÉlÉÉʽþ--- ` |ÉÉhÉÉä ½þÊ{ÉiÉÉ |ÉÉhÉÉä ¨ÉÉiÉÉ |ÉÉhÉÉä § ÉÉiÉÉ
|ÉÉhÉ& º ´Éº ÉÉ |ÉÉhÉ +ÉSÉɪ ÉÇ& |ÉÉhÉÉä ¥ÉÉÀ hÉ& ' <ÊiÉ |ÉÉhÉ̈Éä́É º É́ÉÉÇi¨ÉÉxÉÆ Eò® úÉäÊiÉ, ` ª ÉlÉÉ ´ÉÉ +® úÉ xÉɦÉÉèº É̈ÉÌ{ÉiÉÉ
B´É̈Éκ ¨Éx|ÉÉhÉä º É́ÉȺ É̈ÉÌ{ÉiÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉ; º É́ÉÉÇi¨Éi´ÉÉ® úxÉÉʦÉÊxÉnù¶ÉÇxÉɦª ÉÉÆ SÉ º ɦ Æ É́ÉÊiÉ ´Éè{ÉÖ± ª ÉÉÎi¨ÉEòÉ ¦ÉÚ̈É°ü{ÉiÉÉ |ÉÉhɺ ª É *
iɺ ¨ÉÉi|ÉÉhÉÉä ¦ÉÚ̈Éäiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉ̈ÉÂ**

iÉiÉ <nù̈ÉÖSª ÉiÉä--- {É® ú̈ÉÉi¨Éè́Éä½þ¦ÉÚ̈ÉÉ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ, xÉ |ÉÉhÉ& * Eòº ¨ÉÉiÉÂ? º ÉÆ|ɺ ÉÉnùÉnùvª ÉÖ{Énäù¶ÉÉiÉÂ* º ÉÆ|ɺ ÉÉnù<ÊiÉ º ÉÖ¹ÉÖ{iÉÆ
º lÉÉxÉ̈ÉÖSª ÉiÉä; º É̈ª ÉC|ɺ ÉÒnùiª Éκ ¨ÉÊzÉÊiÉ ÊxÉ́ÉÇSÉxÉÉiÉÂ, ¤ ÉÞ½þnùÉ® úhª ÉEäò SÉ º ´É{xÉVÉÉMÉÊ® úiɺ lÉÉxÉɦª ÉÉÆ º ɽþ{ÉÉ`öÉiÉÂ* iɺ ª ÉÉÆ SÉ
º ÉÆ|ɺ ÉÉnùÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ |ÉÉhÉÉä VÉÉMÉiÉÔÊiÉ |ÉÉhÉÉä%jÉ º ÉÆ|ɺ ÉÉnùÉä%ʦÉ|Éäª ÉiÉä * |ÉÉhÉÉnÚùv´ÉȦÉÚ̈xÉ ={ÉÊnù¶ª É̈ÉÉxÉi´ÉÉÊnùiª ÉlÉÇ& * |ÉÉhÉ B´É
SÉänÂù¦ÉÚ̈ÉÉ º ª ÉÉiÉÂ, º É B´É iɺ ¨ÉÉnÚùv´ÉÇ̈ÉÖ{ÉÊnù¶ª ÉäiÉäiª ÉÉÎ ± ɹ]ṏÉäiÉiº ª ÉÉiÉÂ* xÉ Ê½þxÉÉ̈Éè́É ` xÉÉ̈xÉÉä ¦ÉÚªÉ& ' <ÊiÉ xÉÉ̈xÉ
>ðv´ÉÇ̈ÉÖ{ÉÊnù¹]ṏÉÂ; ËEò iÉ̽þ, xÉÉ̈xÉÉä%xª ÉnùlÉÉÇxiÉ® ú̈ÉÖ{ÉÊnù¹]Æõ´ÉÉMÉÉJª É̈ÉÂ` ´ÉÉM´ÉÉ́É xÉÉ̈xÉÉä ¦Éڪɺ ÉÒ ' <ÊiÉ * iÉlÉÉ
´ÉÉMÉÉÊnù¦ª ÉÉä%Ê{É +É |ÉÉhÉÉnùlÉÉÇxiÉ® ú̈Éä́É iÉjÉ iÉjÉÉäv´ÉÇ̈ÉÖ{ÉÊnù¹]ṏÉÂ* iÉuùi|ÉÉhÉÉnÚùv´ÉÇ̈ÉÖ{ÉÊnù¶ª É̈ÉÉxÉÉä ¦ÉÚ̈ÉÉ |ÉÉhÉÉnùlÉÉÇxiÉ® ú¦ÉÚiÉÉä
¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ * xÉÎx´É½þxÉÉκ iÉ |ɶ xÉ&---` +κ iÉ ¦ÉMÉ́É& |ÉÉhÉÉnÂù¦ÉÚªÉ& ' <ÊiÉ; xÉÉÊ{É |ÉÊiÉ́ÉSÉxÉ̈Éκ iÉ ` |ÉÉhÉÉuùÉ́É ¦ÉÚªÉÉä%κ iÉ
' <ÊiÉ; EòlÉÆ |ÉÉhÉÉnùÊvÉ ¦ÉÚ̈ÉÉä{ÉÊnù¶ª ÉiÉ <iª ÉÖSª ÉiÉä ? |ÉÉhÉẾɹɪ É̈Éä́É SÉÉÊiÉ́ÉÉÊnùi´É̈ÉÖkÉ® újÉÉxÉÖEÞ ò¹ªÉ̈ÉÉhÉÆ {ɶ ª ÉÉ̈É& ---` B¹É iÉÖ
´ÉÉ +ÊiÉ́ÉnùÊiÉ ª É& º Éiª ÉäxÉÉÊiÉ́ÉnùÊiÉ ' <ÊiÉ; iɺ ¨ÉÉzÉÉκ iÉ |ÉÉhÉÉnùvª ÉÖ{Énäù¶É <ÊiÉ; +jÉÉäSª ÉiÉä-- xÉ
iÉÉ́Éi|ÉÉhÉẾɹɪ ɺ ª Éè́ÉÉÊiÉ́ÉÉÊnùi´Éº ª ÉèiÉnùxÉÖEò¹ÉÇhÉÊ̈ÉÊiÉ ¶ ÉCª ÉÆ ´ÉCiÉÖ̈ÉÂ, Ếɶ Éä¹É́ÉÉnùÉiÉÂ---` ª É& º Éiª ÉäxÉÉÊiÉ́ÉnùÊiÉ ' <ÊiÉ * xÉxÉÖ
Ếɶ Éä¹É́ÉÉnùÉä%{ª ɪ ÉÆ |ÉÉhÉẾɹɪ É B´É ¦ÉẾɹªÉÊiÉ; EòlÉ̈ÉÂ? ª ÉlÉÉ ` B¹ÉÉä%ÎMxɽþÉäjÉÒ, ª É& º Éiª ÉÆ ´ÉnùÊiÉ ' <iª ÉÖHòä, xÉ
º Éiª É́ÉnùxÉäxÉÉÎMxɽþÉäÊjÉi´É̈ÉÂ; EäòxÉ iÉ̽þ? +ÎMxɽþÉäjÉähÉè́É; iÉiº Éiª É́ÉnùxÉÆ i´ÉÎMxɽþÉäÊjÉhÉÉä Ếɶ Éä¹É =Sª ÉiÉä; iÉlÉÉ ` B¹É iÉÖ ´ÉÉ
+ÊiÉ́ÉnùÊiÉ, ª É& º Éiª ÉäxÉÉÊiÉ́ÉnùÊiÉ ' <iª ÉÖHòä, xÉ º Éiª É́ÉnùxÉäxÉÉÊiÉ́ÉÉÊnùi´É̈ÉÂ; EäòxÉ iÉ̽þ? |ÉEÞòiÉäxÉ |ÉÉhÉẾÉYÉÉxÉäxÉè́É; º Éiª É́ÉnùxÉÆ
iÉÖ |ÉÉhÉẾÉnùÉä Ếɶ Éä¹ÉÉä ẾÉ́ÉIª ÉiÉ <ÊiÉ---xÉäÊiÉ ¥ÉÚ̈É&; ¸ÉÖiª ÉlÉÇ{ÉÊ® úiª ÉÉMÉ|ɺ ÉRóMÉÉiÉÂ* ¸ÉÖiª ÉÉ Á jÉ º Éiª É́ÉnùxÉäxÉÉÊiÉ́ÉÉÊnùi´ÉÆ
|ÉiÉÒªÉiÉä---` ª É& º Éiª ÉäxÉÉÊiÉ́ÉnùÊiÉ º ÉÉä%ÊiÉ́ÉnùÊiÉ ' <ÊiÉ; xÉÉjÉ |ÉÉhÉẾÉYÉÉxɺ ª É º ÉÆEòÒiÉÇxÉ̈Éκ iÉ; |ÉEò® úhÉÉkÉÖ |ÉÉhÉẾÉYÉÉxÉÆ
º ÉƤÉvª ÉäiÉ; iÉjÉ |ÉEò® úhÉÉxÉÖ® úÉävÉäxÉ ¸ÉÖÊiÉ& {ÉÊ® úiª ÉHòÉ º ª ÉÉiÉÂ; |ÉEÞòiÉ́ª ÉÉ́ÉÞkª ÉlÉÇ SÉ iÉÖ-¶ ɤ nùÉä xÉ º ÉÆMÉSUäôiÉ---` B¹É iÉÖ ´ÉÉ
+ÊiÉ́ÉnùÊiÉ ' <ÊiÉ * ` º Éiª ÉÆ i´Éä́É ẾÉÊVÉYÉÉʺ ÉiÉ́ª É̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉ |ɪ ÉixÉÉxiÉ® úEò® úhÉ̈ÉlÉÉÇxiÉ® úẾÉ́ÉIÉÉÆ º ÉÚSɪ ÉÊiÉ *
iɺ ¨ÉÉtlÉèEò´Éänù|ɶ Éƺ Éɪ ÉÉÆ |ÉEÞòiÉɪ ÉÉ̈ÉÂ, ` B¹É iÉÖ ¨É½þÉ¥ÉÉÀ hÉ&, ª É SÉiÉÖ® úÉä ´ÉänùÉxÉvÉÒiÉä ' <iª ÉäEò´Éänù䦪 ÉÉä%lÉÉÇxiÉ® ú¦ÉÚiÉ SÉiÉÖ́Éænù&
|ɶ ɺ ª ÉiÉä, iÉÉoùMÉäiÉnÂùpù¹]ṍª É̈ÉÂ* xÉ SÉ |É xÉ|ÉÊiÉ́ÉSÉxÉ°ü{ɪ Éè́ÉÉlÉÉÇxiÉ® úẾÉ́ÉIɪ ÉÉ ¦ÉẾÉiÉ́ª ÉÊ̈ÉÊiÉ Êxɪ É̈ÉÉä%κ iÉ;
|ÉEÞòiɺ ÉƤÉxvÉɺ ɦ Æ É́ÉEòÉÊ® úiÉi´ÉÉnùlÉÉÇxiÉ® úẾÉ́ÉIÉɪ ÉÉ& * iÉjÉ |ÉÉhÉÉxiÉ̈ÉxÉÖ¶ Éɺ ÉxÉÆ ¸ÉÖi´ÉÉ iÉÚ¹hÉÓ¦ÉÚiÉÆ xÉÉ® únÆùº ´Éª É̈Éä́É º ÉxÉiEÖò̈ ÉÉ® úÉä
´ª ÉÖi{ÉÉnùªÉÊiÉ---ª Éi|ÉÉhÉẾÉYÉÉxÉäxÉ ẾÉEòÉ® úÉxÉÞiÉẾɹɪ ÉähÉÉÊiÉ́ÉÉÊnùi´É̈ÉxÉÊiÉ́ÉÉÊnùi´É̈Éä́É iÉiÉÂ---` B¹É iÉÖ ´ÉÉ +ÊiÉ́ÉnùÊiÉ, ª É&
º Éiª ÉäxÉÉÊiÉ́ÉnùÊiÉ ' <ÊiÉ * iÉjÉ º Éiª ÉÊ̈ÉÊiÉ {É® Æú¥ÉÀ ÉäSª ÉiÉä, {É® ú̈ÉÉlÉÇ°ü{Éi´ÉÉiÉÂ; ` º Éiª ÉÆ YÉÉxÉ̈ÉxÉxiÉÆ ¥ÉÀ ' <ÊiÉ SÉ
¸ÉÖiª ÉxiÉ® úÉiÉÂ* iÉlÉÉ ´ª ÉÖi{ÉÉÊiÉiÉɪ É xÉÉ® únùɪ É ` º ÉÉä%½Æþ¦ÉMÉ́É& º Éiª ÉäxÉÉÊiÉ́ÉnùÉÊxÉ ' <iª Éä́ÉÆ |É́ÉÞkÉɪ É ẾÉYÉÉxÉÉÊnùºÉÉvÉxÉ{É® Æú{É® úªÉÉ
¦ÉÚ̈ÉÉxÉ̈ÉÖ{ÉÊnù¶ÉÊiÉ * iÉjÉ ª Éi|ÉÉhÉÉnùÊvÉ º Éiª ÉÆ ´ÉHò´ª ÉÆ |ÉÊiÉYÉÉiÉ̈ÉÂ, iÉnäù́Éä½þ¦ÉÚ̈Éäiª ÉÖSª ÉiÉ <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä * iɺ ¨ÉÉnùκi É
|ÉÉhÉÉnùÊvÉ ¦ÉÚ̈xÉ ={Énäù¶É <ÊiÉ---+iÉ& |ÉÉhÉÉnùxª É& {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ ¦ÉÚ̈ÉÉ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþiÉÒÊiÉ * B´ÉÆ SÉä½þÉi¨ÉẾÉẾÉÊnù¹Éª ÉÉ
|ÉEò® úhɺ ª ÉÉäilÉÉxÉ̈ÉÖ{É{ÉzÉÆ ¦ÉẾɹªÉÊiÉ * |ÉÉhÉ B´Éä½þÉi¨ÉÉ ẾÉ́ÉÊIÉiÉ <iª ÉäiÉnùÊ{É xÉÉä{É{ÉtiÉä * xÉ Ê½þ|ÉÉhɺ ª É ¨ÉÖJª ɪ ÉÉ
´ÉÞkª ÉÉi¨Éi´É̈Éκ iÉ * xÉ SÉÉxª ÉjÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉYÉÉxÉÉSUôÉEä òẾÉÊxÉ́ÉÞÊkÉ® úκiÉ, `xÉÉxª É& {ÉxlÉÉ ẾÉtiÉä%ª ÉxÉɪ É ' <ÊiÉ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® úÉiÉÂ* `
iÉÆ ¨ÉÉ ¦ÉMÉ́ÉÉ\¶ ÉÉäEòº ª É {ÉÉ® ÆúiÉÉ® úªÉiÉÖ ' <ÊiÉ SÉÉä{ÉGò¨ª ÉÉä{ɺ Éƽþ®úÊiÉ---` iɺ ¨Éè¨ÉÞÊnùiÉEò¹Éɪ Éɪ É iÉ̈ɺ É& {ÉÉ® Æúnù¶ ÉǪÉÊiÉ
¦ÉMÉ́ÉÉxº ÉxÉiEÖò̈ ÉÉ® ú& ' <ÊiÉ * iÉ̈É <ÊiÉ ¶ ÉÉäEòÉÊnùEòÉ® úhÉ̈ÉẾÉtÉäSª ÉiÉä * |ÉÉhÉÉxiÉä SÉÉxÉÖ¶ Éɺ ÉxÉä xÉ |ÉÉhɺ ª ÉÉxª Éɪ ÉkÉiÉÉäSª ÉiÉä * `
+Éi¨ÉiÉ& |ÉÉhÉ& ' <ÊiÉ SÉ ¥ÉÉÀ hÉ̈ÉÂ* |ÉEò® úhÉÉxiÉä {É® ú̈ÉÉi¨ÉẾÉ́ÉIÉÉ ¦ÉẾɹªÉÊiÉ; ¦ÉÚ̈ÉÉjÉ |ÉÉhÉ B´ÉäÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ; ` º É ¦ÉMÉ́É&
 Eòκ ¨Éx|ÉÊiÉι`öiÉ <ÊiÉ º ´Éä ¨ÉʽþÎ̈xÉ ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ ¦ÉÚ̈xÉ B´É +É |ÉEò® úhɺ É̈ÉÉ{iÉä® úxÉÖEò¹ÉÇhÉÉiÉÂ* ´Éè{ÉÖ± ª ÉÉÎi¨ÉEòÉ SÉ ¦ÉÚ̈É°ü{ÉiÉÉ
º É́ÉÇEòÉ® úhÉi´ÉÉi{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉ& º ÉÖiÉ® úÉ̈ ÉÖ{É{ÉtiÉä **

vÉ̈ÉÉæ{É{ÉkÉä SÉ ** 1.3.9 **
** 1.3.9 **

+Ê{É SÉ ª Éä ¦ÉÚÎ̈xÉ ¸ÉÚªÉxiÉä vÉ̈ÉÉÇ&, iÉä {É® ú̈ÉÉi¨Éxª ÉÖ{É{ÉtxiÉä * ` ª ÉjÉ xÉÉxª Éi{ɶ ª ÉÊiÉ xÉÉxª ÉSUÞôhÉÉäÊiÉ xÉÉxª ÉÊuùVÉÉxÉÉÊiÉ º É ¦ÉÚ̈ÉÉ '
<ÊiÉ nù¶ÉÇxÉÉÊnù́ª É́ɽþÉ® úɦÉÉ́ÉÆ ¦ÉÚ̈ÉÊxÉ +´ÉMÉ̈ɪ ÉÊiÉ * {É® ú̈ÉÉi¨ÉÊxÉ SÉɪ ÉÆ nù¶ÉÇxÉÉÊnù́ª É́ɽþÉ® úɦÉÉ́ÉÉä%´ ÉMÉiÉ& --- ` ª ÉjÉ i´Éº ª É
º É́ÉÇ̈ÉÉi¨Éè́ÉɦÉÚkÉiEäòxÉ EÆò {ɶ ª ÉäiÉÂ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖiª ÉxiÉ® úÉiÉÂ* ª ÉÉä%{ª ɺ ÉÉèº ÉÖ¹ÉÖ{iª É́ɺ lÉɪ ÉÉÆ nù¶ÉÇxÉÉÊnù́ª É́ɽþÉ® úɦÉÉ́É =Hò&,
º ÉÉä%{ª ÉÉi¨ÉxÉ B´Éɺ ÉRÂóMÉi´ÉẾÉ́ÉIɪ ÉÉäHò&, xÉ |ÉÉhɺ ´É¦ÉÉ́ÉẾÉ́ÉIɪ ÉÉ, {É® ú̈ÉÉi¨É|ÉEò® úhÉÉiÉÂ* ª ÉnùÊ{É iɺ ª ÉÉ̈É́ɺ lÉɪ ÉÉÆ º ÉÖJÉ̈ÉÖHò¨É ,
iÉnù{ª ÉÉi¨ÉxÉ B´É º ÉÖJÉ°ü{Éi´ÉẾÉ́ÉIɪ ÉÉäHò¨ÉÂ; ª ÉiÉ +ɽþ--- ` B¹ÉÉä%º ª É {É® ú̈É +ÉxÉxnùBiɺ ª Éè́ÉÉxÉxnùºª ÉÉxª ÉÉÊxÉ ¦ÉÚiÉÉÊxÉ
¨ÉÉjÉÉ̈ÉÖ{ÉVÉÒ́ÉÎxiÉ ' <ÊiÉ * <½þÉÊ{É ` ª ÉÉä ´Éè¦ÉÚ̈ÉÉ iÉiº ÉÖJÉÆ xÉɱ {Éä º ÉÖJÉ̈Éκ iÉ ¦ÉÚ̈Éè́É º ÉÖJÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ º ÉÉ̈ɪ ɺ ÉÖJÉÊxÉ® úÉEò® úhÉäxÉ
¥ÉÀ è́É º ÉÖJÉÆ ¦ÉÚ̈ÉÉxÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * ` ª ÉÉä ´Éè¦ÉÚ̈ÉÉ iÉnù̈ÉÞiÉ̈ÉÂ' <iª É̈ÉÞiÉi´É̈É{ÉÒ½þ¸ÉÚªÉ̈ÉÉhÉÆ {É® ú̈ÉEòÉ® úhÉÆ MÉ̈ɪ ÉÊiÉ;
ẾÉEòÉ® úÉhÉÉ̈É̈ÉÞiÉi´Éº ª ÉÉ{ÉäÊIÉEòi´ÉÉiÉÂ, ` +iÉÉä%xª ÉnùÉiÉÇ̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® úÉiÉÂ* iÉlÉÉ SÉ º Éiª Éi´ÉÆ º ´É̈Éʽþ̈É|ÉÊiÉι`öiÉi´ÉÆ
º É́ÉÇMÉiÉi´ÉÆ º É́ÉÉÇi¨Éi´ÉÊ̈ÉÊiÉ SÉèiÉä vÉ̈ÉÉÇ& ¸ÉÚªÉ̈ÉÉhÉÉ& {É® ú̈ÉÉi¨Éxª Éä́ÉÉä{É{ÉtxiÉä, xÉÉxª ÉjÉ * iɺ ¨ÉÉnÂù¦ÉÚ̈ÉÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉäÊiÉ Êº Érù̈ÉÂ**

+IÉ® ú̈É̈ ¤ É® úÉxiÉvÉÞ

iÉ&ä ** 1.3.10 **
+IÉ® úÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.3.10 **

` Eòκ ¨ÉzÉÖ Jɱ ´ÉÉEòɶ É +ÉäiÉ SÉ {ÉÉäiÉ SÉäÊiÉ º É ½þ

Éä́ÉÉSÉèiÉuèùiÉnùIÉ® ÆúMÉÉÌMÉ ¥ÉÉÀ hÉÉ +ʦÉ́Énùxiª ɺ lÉÚ±É̈ÉxÉhÉÖ ' <iª ÉÉÊnù¸ÉÚªÉiÉä
* iÉjÉ º Éƶ ɪ É&--- ÊEò¨ÉIÉ® ú¶É¤ näùxÉ ´ÉhÉÇ=Sª ÉiÉä, ËEò ´ÉÉ {É® ú̈Éä·É® ú<ÊiÉ * iÉjÉÉI É® úºÉ̈ÉÉ̈xÉɪ É <iª ÉÉnùÉ́ÉIÉ® ú¶É¤ nùºª É ´ÉhÉæ
|Éʺ Érùi´ÉÉiÉÂ, |Éʺ ÉnÂùvª ÉÊiÉGò¨ª É SÉɪ ÉÖHòi´ÉÉiÉÂ, ` +ÉåEòÉ® úB´ÉänÆùº É́ÉÇ̈ÉÂ' <iª ÉÉnùÉèSÉ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® úä ´ÉhÉǺª ÉÉ{ª ÉÖ{Éɺ ª Éi´ÉäxÉ
º É́ÉÉÇi¨ÉEòi´ÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉÉiÉÂ, ´ÉhÉÇB´ÉÉIÉ® ú¶É¤ nù<iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä, =Sª ÉiÉä--- {É® úB´ÉÉi¨ÉÉIÉ® ú¶É¤ nù́ÉÉSª É& ẾÉEòÉ® úVÉÉiɺ ª É vÉÉ® úhÉÉiÉÂ
* iÉjÉ Ê½þ{ÉÞÊlÉ́ª ÉÉnäù& º É̈ɺ iÉẾÉEòÉ® úVÉÉiɺ ª É Eòɱ Éjɪ ÉẾɦÉHòº ª É ` +ÉEòɶ É B´É iÉnùÉäiÉÆ SÉ |ÉÉäiÉÆ SÉ ' <iª ÉÉEòɶ Éä
|ÉÊiÉι`öiÉi´É̈ÉÖCi´ÉÉ, ` Eòκ ¨ÉzÉÖ Jɱ ´ÉÉEòɶ É +ÉäiÉ SÉ |ÉÉäiÉ SÉ ' <iª ÉxÉäxÉ |É xÉäxÉänù̈ÉIÉ® ú̈É́ÉiÉÉÊ® úiÉ̈ÉÂ; iÉlÉÉ SÉÉä{ɺ ÉƾþiÉ̈ÉÂ--- `
BiÉκ ¨ÉzÉÖ Jɱ ´ÉIÉ® úä MÉÉMª ÉÉÇEòɶ É +ÉäiÉ SÉ |ÉÉäiÉ SÉ ' <ÊiÉ * xÉ SÉäª É̈É̈¤ É® úÉxiÉvÉÞÊiÉ¥ÉÇÀ hÉÉä%xª ÉjÉ º ɦ Æ É́ÉÊiÉ * ª ÉnùÊ{É ` +ÉåEòÉ® ú
B´ÉänÆùº É́ÉÇ̈ÉÂ' <ÊiÉ, iÉnùÊ{É ¥ÉÀ |ÉÊiÉ{ÉÊkɺ ÉÉvÉxÉi´Éɺ iÉÖiª ÉlÉÈpù¹]ṍª É̈ÉÂ* iÉκ ¨ÉzÉ IÉ® úÊiÉ +¶ xÉÖiÉä SÉäÊiÉ
ÊxÉiª Éi´É́ª ÉÉÊ{Éi´Éɦª ÉÉ̈ÉIÉ® Æú{É® ú̈Éä́É ¥ÉÀ **

º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ--- Eòɪ ÉǺª É SÉäiEòÉ® úhÉÉvÉÒxÉi´É̈É̈¤ É® úÉxiÉvÉÞÊiÉ® ú¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä, |ÉvÉÉxÉEòÉ® úhÉ́ÉÉÊnùxÉÉä%{ÉÒªÉ̈ÉÖ{É{ÉtiÉä;
EòlÉ̈É̈¤ É® úÉxiÉvÉÞiÉä¥ÉÇÀ i´É|ÉÊiÉ{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ ? +iÉ =kÉ® Æú{É`öÊiÉ---

º ÉÉ SÉ |ɶ Éɺ ÉxÉÉiÉÂ** 1.3.11 **

** 1.3.11 **

º ÉÉ SÉ +¨¤ É® úÉxiÉvÉÞÊiÉ& {É® ú̈Éä·É® úºª Éè́É Eò¨ÉÇ* Eòº ¨ÉÉiÉÂ? |ɶ Éɺ ÉxÉÉiÉÂ* |ɶ Éɺ ÉxÉÆ ½þÒ½þ¸ÉÚªÉiÉä--- ` Biɺ ª É ´ÉÉ +IÉ® úºª É
|ɶ Éɺ ÉxÉä MÉÉÌMÉ º ÉÚªÉÉÇSÉxpù̈ɺ ÉÉèẾÉvÉÞiÉÉèÊiɹ`öiÉ& ' <iª ÉÉÊnù* |ɶ Éɺ ÉxÉÆ SÉ {ÉÉ® ú̈Éä·É® ÆúEò¨ÉÇ; xÉ +SÉäiÉxɺ ª É |ɶ Éɺ ÉxÉÆ ¦É́ÉÊiÉ
* xÉ Á SÉäiÉxÉÉxÉÉÆ PÉ]õÉÊnùEòÉ® úhÉÉxÉÉÆ ¨ÉÞnùÉnùÒxÉÉÆ PÉ]õÉÊnùẾɹɪ ÉÆ |ɶ Éɺ ÉxÉ̈Éκ iÉ **

+xª ɦÉÉ́É́ª ÉÉ́ÉÞ

kÉä SÉ ** 1.3.12 **
** 1.3.12 **

+xª ɦÉÉ́É́ª ÉÉ́ÉÞkÉä SÉ EòÉ® úhÉÉnÂù¥ÉÀ è́ÉÉIÉ® ú¶É¤ nù́ÉÉSª É̈ÉÂ, iɺ ª Éè́ÉÉ̈¤ É® úÉxiÉvÉÞÊiÉ& Eò¨ÉÇ, xÉÉxª ɺ ª É Eòº ª ÉÊSÉiÉÂ* ÊEòÊ̈Énù̈ÉÂ
+xª ɦÉÉ́É́ª ÉÉ́ÉÞkÉäÊ® úÊiÉ ? +xª ɺ ª É ¦ÉÉ́ÉÉä%xª ɦÉÉ́É& iɺ ¨ÉÉnÂù́ªÉÉ́ÉÞÊkÉ& +xª ɦÉÉ́É́ª ÉÉ́ÉÞÊkÉÊ® úÊiÉ iɺ ª ÉÉ& * BiÉnÖùHÆò ¦É́ÉÊiÉ---
ª Énùxª ÉnÂù¥ÉÀ hÉÉä%IÉ® ú¶É¤ nù́ÉÉSª ÉÊ̈ɽþɶ ÉRÂóCª ÉiÉä iÉnÂù¦ÉÉ́ÉÉiÉÂ<nù̈É̈ ¤ É® úÉxiÉẾÉvÉÉ® úhÉ̈ÉIÉ® Æú´ª ÉÉ́ÉiÉǪÉÊiÉ ¸ÉÖÊiÉ& --- ` iÉuùÉ BiÉnùIÉ® Æú
MÉÉÌMÉ +où¹]Æõpù¹]Þõ+¸ÉÖiÉÆ ¸ÉÉäiÉÞ+¨ÉiÉÆ ¨ÉxiÉÞ+ẾÉYÉÉiÉÆ ẾÉYÉÉiÉÞ' <ÊiÉ * iÉjÉÉoù¹]õi´ÉÉÊnù́ª É{Énäù¶É& |ÉvÉÉxɺ ª ÉÉÊ{É º ɦ Æ É́ÉÊiÉ;
pù¹]Þõi´ÉÉÊnù́ª É{Énäù¶Éº iÉÖ xÉ iɺ ª É º ɦ
Æ É́ÉÊiÉ, +SÉäiÉxÉi´ÉÉiÉÂ* iÉlÉÉ ` xÉÉxª ÉnùiÉÉä%κ iÉ pù¹]Þõ, xÉÉxª ÉnùiÉÉä%κ iÉ ¸ÉÉäiÉÞ,
xÉÉxª ÉnùiÉÉä%κ iÉ ¨ÉxiÉÞ, xÉÉxª ÉnùiÉÉä%κ iÉ ẾÉYÉÉiÉÞ' <iª ÉÉi¨É¦Éänù|ÉÊiɹÉävÉÉiÉÂ, xÉ ¶ ÉÉ® úÒ®úºª ÉÉ{ª ÉÖ{ÉÉÊvÉ̈ÉiÉÉä%IÉ® ú¶É¤ nù́ÉÉSª Éi´É̈ÉÂ; `
+SÉIÉÖ¹Eò¨É¸ÉÉäjÉ̈É́ÉÉMÉ̈ÉxÉ& ' <ÊiÉ SÉÉä{ÉÉÊvÉ̈ÉkÉÉ|ÉÊiɹÉävÉÉiÉÂ* xÉ Ê½þÊxɯû{ÉÉÊvÉEò& ¶ ÉÉ® úÒ®úÉä xÉÉ̈É ¦É́ÉÊiÉ * iɺ ¨ÉÉi{É® ú̈Éä́É
¥ÉÀ ÉIÉ® úÊ̈ÉÊiÉ ÊxÉ Sɪ É& **

<ÇIÉÊiÉEò¨ÉḈª É{Énäù¶ÉÉiº É& ** 1.3.13 **

<ÇIÉÊiÉEò¨ÉÉÇÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.3.13 **

` BiÉuèùº Éiª ÉEòÉ¨É {É® ÆúSÉÉ{É® ÆúSÉ ¥ÉÀ ª ÉnùÉEåòÉ® úºiɺ ¨ÉÉÊuùuùÉxÉäiÉäxÉè́Éɪ ÉiÉxÉäxÉèEòiÉ® ú̈Éx´ÉäÊiÉ ' <ÊiÉ |ÉEÞòiª É ¸ÉÚªÉiÉä--- ` ª É&
{ÉÖxÉ® úäiÉÆ ÊjÉ̈ÉÉjÉähÉÉäÊ̈Éiª ÉäiÉäxÉè́ÉÉIÉ® úähÉ {É® Æú{ÉÖ¯û¹É̈ÉʦÉvª Éɪ ÉÒiÉ ' <ÊiÉ * ÊEò¨Éκ ¨Éx´ÉÉCª Éä {É® Æú¥ÉÀ ÉʦÉvª ÉÉiÉ́ª É̈ÉÖ{ÉÊnù¶ª ÉiÉä,
+ɽþÉäκ ´Énù{É® úÊ̈ÉÊiÉ * BiÉäxÉè́Éɪ ÉiÉxÉäxÉ {É® ú̈É{É® Æú´ÉèEòiÉ® ú̈Éx´ÉäiÉÒÊiÉ |ÉEÞòiÉi´ÉÉiº Éƶ ɪ É& * iÉjÉÉ{É® úÊ̈ÉnÆù¥ÉÀ ÊäiÉ |ÉÉ{iÉ̈ÉÂ*
Eòº ¨ÉÉiÉÂ? ` º É iÉäVÉʺ É º ÉÚªÉæ º ÉÆ{ÉzÉ& ' ` º É º ÉÉ̈ÉʦɯûzÉÒªÉiÉä ¥ÉÀ ± ÉÉäEò¨ÉÂ' <ÊiÉ SÉ iÉÊuùnùÉä näù¶É{ÉÊ® úÎSUôzɺ ª É
¡ ò± ɺ ª ÉÉäSª É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ* xÉ Ê½þ{É® ú¥ÉÀ ẾÉqäù¶É{ÉÊ® úÎSUôzÉÆ ¡ ò± É̈ɶ xÉÖ́ÉÒiÉäÊiÉ ª ÉÖHò¨ÉÂ; º É́ÉÇMÉiÉi´ÉÉi{É® úº ª É ¥ÉÀ hÉ& *
xÉx´É{É® ú¥ÉÀ {ÉÊ® úOɽäþ` {É® Æú{ÉÖ¯û¹É̈ÉÂ' <ÊiÉ Ếɶ Éä¹ÉhÉÆ xÉÉä{É{ÉtiÉä * xÉè¹É nùÉä¹É&--- Ê{Éhb÷É{ÉäIɪ ÉÉ |ÉÉhɺ ª É {É® úi´ÉÉä{É{ÉkÉä&; <iª Éä́ÉÆ
|ÉÉ{iÉä, +ʦÉvÉÒªÉiÉä **

{É® ú̈Éä́É ¥ÉÀ <½þ+ʦÉvª ÉÉiÉ́ª É̈ÉÖ{ÉÊnù¶ª ÉiÉä * Eòº ¨ÉÉiÉÂ? <ÇIÉÊiÉEò¨ÉḈª É{Énäù¶ÉÉiÉÂ; <ÇIÉÊiÉnÇù¶ÉÇxÉ̈ÉÂ; nù¶ÉÇxÉ́ª ÉÉ{ª É̈ÉÒIÉÊiÉEò¨ÉÇ;
<ÇIÉÊiÉEò¨ÉÇi´ÉäxÉɺ ª ÉÉʦÉvª ÉÉiÉ́ª ɺ ª É {ÉÖ¯û¹Éº ª É ´ÉÉCª ɶ Éä¹Éä ´ª É{Énäù¶ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ--- ` º É Biɺ ¨ÉÉVVÉÒ́ÉPÉxÉÉi{É® úÉi{É® Æú{ÉÖÊ® ú¶Éª ÉÆ
{ÉÖ¯û¹É̈ÉÒIÉiÉä ' <ÊiÉ * iÉjÉ +ʦÉvª Éɪ ÉiÉä® úiÉlÉɦÉÚ iɨÉÊ{É ´Éº iÉÖ Eò¨ÉǦÉ́ÉÊiÉ, ¨ÉxÉÉä® úlÉEòα {Éiɺ ª ÉÉ{ª ÉʦÉvª Éɪ ÉÊiÉEò¨ÉÇi´ÉÉiÉÂ;
<ÇIÉiÉäº iÉÖ iÉlÉɦÉÚiÉ̈Éä́É ´Éº iÉÖ ± ÉÉäEòä Eò¨ÉÇoù¹]ṏÉÂ, <iª ÉiÉ& {É® ú̈ÉÉi¨Éè́Éɪ ÉÆ º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉẾɹɪ ɦÉÚiÉ <ÇIÉÊiÉEò¨ÉÇi´ÉäxÉ ´ª É{ÉÊnù¹]õ<ÊiÉ
MÉ̈ª ÉiÉä * º É B´É SÉä½þ{É® ú{ÉÖ¯û¹É¶ ɤ nùɦª ÉÉ̈ÉʦÉvª ÉÉiÉ́ª É& |Éiª ÉʦÉYÉɪ ÉiÉä * xÉx´ÉʦÉvª ÉÉxÉä {É® ú& {ÉÖ¯û¹É =Hò&, <ÇIÉhÉä iÉÖ
{É® úÉi{É® ú&; EòlÉÊ̈ÉiÉ® ú<iÉ® újÉ |Éiª ÉʦÉYÉɪ ÉiÉ <ÊiÉ, +jÉÉäSª ÉiÉä---{É® ú{ÉÖ¯û¹É¶ ɤ nùÉèiÉÉ́ÉnÖù¦Éª ÉjÉ º ÉÉvÉÉ® úhÉÉè* xÉ SÉÉjÉ
VÉÒ́ÉPÉxɶ ɤ näùxÉ |ÉEÞòiÉÉä%ʦÉvª ÉÉiÉ́ª É& {É® ú& {ÉÖ¯û¹É& {É® úÉ̈ ÉÞ¶ª ÉiÉä; ª ÉäxÉ iɺ ¨ÉÉiÉÂ{É® úÉi{É® úÉä%ª É̈ÉÒÊIÉiÉ́ª É& {ÉÖ¯û¹ÉÉä%xª É& º ª ÉÉiÉÂ*
Eòº iÉ̽þVÉÒ́ÉPÉxÉ <ÊiÉ, =Sª ÉiÉä---PÉxÉÉä ¨ÉÚÌiÉ&, VÉÒ́ɱ ÉIÉhÉÉä PÉxÉ& VÉÒ́ÉPÉxÉ& * º ÉèxvÉ́ÉÊJɱ ª É́Éiɪ É& {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä VÉÒ́É°ü{É&
ÊJɱ ª ɦÉÉ́É ={ÉÉÊvÉEÞòiÉ&, {É® úSÉ Ếɹɪ ÉäÎxpùªÉ䦪 É&, º ÉÉä%jÉ VÉÒ́ÉPÉxÉ <ÊiÉ * +{É® ú+ɽþ--- ` º É º ÉÉ̈ÉʦɯûzÉÒªÉiÉä
¥ÉÀ ± ÉÉäEò¨ÉÂ' <iª ÉiÉÒiÉÉxÉxiÉ® ú́ÉÉCª ÉÊxÉÌnù¹]õÉä ª ÉÉä ¥ÉÀ ± ÉÉäEò& {É® ú SÉ ± ÉÉäEòÉxiÉ® ú䦪 É&, º ÉÉä%jÉ VÉÒ́ÉPÉxÉ <iª ÉÖSª ÉiÉä * VÉÒ́ÉÉxÉÉÆ
ʽþº É́Éæ¹ÉÉÆ Eò® úhÉ{ÉÊ® ú́ÉÞiÉÉxÉÉÆ º É́ÉÇEò® úhÉÉi¨ÉÊxÉ Ê½þ®úhª ÉMɦÉæ ¥ÉÀ ± ÉÉäEòÊxÉ́ÉÉʺ ÉÊxÉ º ÉÆPÉÉiÉÉä{É{ÉkÉä¦ÉḈÉÊiÉ ¥ÉÀ ± ÉÉäEòÉä VÉÒ́ÉPÉxÉ& *
iɺ ¨ÉÉi{É® úÉä ª É& {ÉÖ¯û¹É& {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ <ÇIÉhÉEò¨ÉǦÉÚiÉ&, º É B´ÉÉʦÉvª ÉÉxÉä%Ê{É Eò¨ÉǦÉÚiÉ <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä * ` {É® Æú{ÉÖ¯û¹É̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉ
Ếɶ Éä¹ÉhÉÆ {É® ú̈ÉÉi¨É{ÉÊ® úOɽþB´ÉÉ́ÉEò± {ÉiÉä * {É® úÉä ʽþ{ÉÖ¯û¹É& {É® ú̈ÉÉi¨Éè́É ¦É́ÉÊiÉ ª ɺ ¨ÉÉi{É® ÆúËEòÊSÉnùxª ÉzÉÉκ iÉ; ` {ÉÖ¯û¹ÉÉzÉ {É® Æú
ËEòÊSÉiº ÉÉ Eòɹ`öÉ º ÉÉ {É® úÉ MÉÊiÉ& ' <ÊiÉ SÉ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® úÉiÉÂ* ` {É® ÆúSÉÉ{É® ÆúSÉ ¥ÉÀ ª ÉnùÉEåòÉ® ú& ' <ÊiÉ SÉ ẾɦÉVª É,
+xÉxiÉ® ú̈ÉÉåEòÉ® úähÉ {É® Æú{ÉÖ¯û¹É̈ÉʦÉvª ÉÉiÉ́ª ÉÆ ¥ÉÖ́ÉxÉÂ, {É® ú̈Éä́É ¥ÉÀ {É® Æú{ÉÖ¯û¹ÉÆ MÉ̈ɪ ÉÊiÉ * ` ª ÉlÉÉ {ÉÉnùÉänù®úºi´ÉSÉÉ ẾÉÊxÉ̈ÉÖSǪ ÉiÉ
B´ÉÆ ½þ´Éèº É {ÉÉ{¨ÉxÉÉ ẾÉÊxÉ̈ÉÖSǪ ÉiÉä ' <ÊiÉ {ÉÉ{¨ÉẾÉÊxÉ̈ÉÉæEò¡ ò± É́ÉSÉxÉÆ {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉÊ̈ɽþÉʦÉvª ÉÉiÉ́ª ÉÆ º ÉÚSɪ ÉÊiÉ * +lÉ ª ÉnÖùHÆò
{É® ú̈ÉÉi¨ÉÉʦÉvª ÉÉʪÉxÉÉä xÉ näù¶É{ÉÊ® úÎSUôzÉÆ ¡ ò± ÉÆ ª ÉÖVª ÉiÉ <ÊiÉ, +jÉÉäSª ÉiÉä--- ÊjÉ̈ÉÉjÉähÉÉåEòÉ® úähÉɱ É̈¤ ÉxÉäxÉ
{É® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉʦÉvª Éɪ ÉiÉ& ¡ ò± ÉÆ ¥ÉÀ ± ÉÉäEò|ÉÉÎ{iÉ&, Gò¨ÉähÉ SÉ º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉÉäi{ÉÊkÉ&, --- <ÊiÉ
Gò¨É̈ÉÖCiª ÉʦÉ|Éɪ É̈ÉäiÉnÂù¦ÉẾɹªÉiÉÒiª ÉnùÉä¹É& **
 nù½þ
® ú=kÉ® ú䦪É& ** 1.3.14 **
nù½þ®úÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.3.14 **

` +lÉ ª ÉÊnùnù̈Éκ ¨Éx¥ÉÀ {ÉÖ® úä nù½þ

® Æú{ÉÖhb÷® úÒEÆò ´Éä¶ ¨É nù½þ®úÉä%κ ¨ÉzÉxiÉ® úÉEòɶ ɺ iÉκ ¨Éxª Énùxiɺ iÉnùx´Éä¹]ṍª ÉÆ iÉuùÉ́É
ẾÉÊVÉYÉÉʺ ÉiÉ́ª É̈ÉÂ' <iª ÉÉÊnù´ÉÉCª ÉÆ º É̈ÉÉ̈xÉɪ ÉiÉä * iÉjÉ ª ÉÉä%ª ÉÆ nù½þ®úä ¾þnùªÉ{ÉÖhb÷® úÒEäò nù½þ®ú+ÉEòɶ É& ¸ÉÖiÉ&, º É ËEò
¦ÉÚiÉÉEòɶ É&, +lÉ ẾÉYÉÉxÉÉi¨ÉÉ, +lÉ́ÉÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉäÊiÉ º Éƶ ɪ ª ÉiÉä * EÖòiÉ& º Éƶ ɪ É& ? +ÉEòɶ É¥ÉÀ {ÉÖ® ú¶É¤ nùɦª ÉÉ̈ÉÂ*
+ÉEòɶ ɶ ɤ nùÉä Á ª ÉÆ ¦ÉÚiÉÉEòɶ Éä {É® úϺ¨É SÉ ¥ÉÀ ÊhÉ |ɪ ÉÖVª É̈ÉÉxÉÉä où¶ª ÉiÉä * iÉjÉ ËEò ¦ÉÚiÉÉEòɶ É B´É nù½þ®ú& º ª ÉÉiÉÂ, ËEò ´ÉÉ
{É® ú<ÊiÉ º Éƶ ɪ É& * iÉlÉÉ ¥ÉÀ {ÉÖ® úÊ̈ÉÊiÉ--- ËEò VÉÒ́ÉÉä%jÉ ¥ÉÀ xÉÉ̈ÉÉ, iɺ ª ÉänÆù{ÉÖ® Æú¶ É® úÒ®Æú¥ÉÀ {ÉÖ® ú̈ÉÂ, +lÉ́ÉÉ {É® úºª Éè́É ¥ÉÀ hÉ&
{ÉÖ® Æú¥ÉÀ {ÉÖ® úÊ̈ÉÊiÉ * iÉjÉ VÉÒ́ɺ ª É {É® úºª É ´ÉÉxª ÉiÉ® úºª É {ÉÖ® úº´ÉÉÊ̈ÉxÉÉä nù½þ®úÉEòɶ Éi´Éä º Éƶ ɪ É& * iÉjÉÉEòɶ ɶ ɤ nùºª É ¦ÉÚiÉÉEòɶ Éä
°üføi´ÉÉnÂù¦ÉÚiÉÉEòɶ É B´É nù½þ®ú¶É¤ nù<ÊiÉ |ÉÉ{iÉ̈ÉÂ; iɺ ª É SÉ nù½þ®úɪ ÉiÉxÉÉ{ÉäIɪ ÉÉ nù½þ®úi´É̈ÉÂ; ` ª ÉÉ́ÉÉx´ÉÉ
+ª É̈ÉÉEòɶ ɺ iÉÉ́ÉÉxÉä¹ÉÉä%xiɾÇþnùªÉ +ÉEòɶ É& ' <ÊiÉ SÉ
¤ ÉÉÁ ɦª ÉxiÉ® ú¦ÉÉ́ÉEÞòiɦÉänùºª ÉÉä{É̈ÉÉxÉÉä{É̈Éäª É¦ÉÉ́É&; tÉ́ÉÉ{ÉÞÊlÉ́ª ÉÉÊnùSÉ iÉκ ¨ÉzÉxiÉ& º É̈ÉÉʽþiÉ̈ÉÂ, +´ÉEòɶ ÉÉi¨ÉxÉÉEòɶ ɺ ª ÉèEòi´ÉÉiÉÂ
* +lÉ́ÉÉ VÉÒ́ÉÉä nù½þ®ú<ÊiÉ |ÉÉ{iÉ̈ÉÂ, ¥ÉÀ {ÉÖ® ú¶É¤ nùÉiÉÂ; VÉÒ́ɺ ª É ½þÒnÆù{ÉÖ® Æúº Éiɶ É® úÒ®Æú¥ÉÀ {ÉÖ® úÊ̈Éiª ÉÖSª ÉiÉä, iɺ ª É
º ´ÉEò¨ÉÇhÉÉä{ÉÉÌVÉiÉi´ÉÉiÉÂ; ¦ÉCiª ÉÉ SÉ iɺ ª É ¥ÉÀ ¶ ɤ nù́ÉÉSª Éi´É̈ÉÂ; xÉ Ê½þ{É® úºª É ¥ÉÀ hÉ& ¶ É® úÒ®úähÉ º ´Éº ´ÉÉÊ̈ɦÉÉ́É& º ÉƤÉxvÉÉä%κ iÉ;
iÉjÉ {ÉÖ® úº´ÉÉÊ̈ÉxÉ& {ÉÖ® úèEònäù¶Éä%´Éº lÉÉxÉÆ où¹]ṏÉÂ, ª ÉlÉÉ ® úÉYÉ&; ¨ÉxÉ={ÉÉÊvÉEò SÉ VÉÒ́É&; ¨ÉxÉ SÉ |Éɪ ÉähÉ ¾þnùªÉä |ÉÊiÉι`öiÉ̈ÉÂ---
<iª ÉiÉÉä VÉÒ́ɺ ª Éè́ÉänÆù¾þnùªÉÉxiÉ® ú́ɺ lÉÉxÉÆ º ª ÉÉiÉÂ; nù½þ®úi´É̈ÉÊ{É iɺ ª Éè́É +É® úÉOÉÉä{ÉÊ̈ÉiÉi´ÉÉiÉÂ+´ÉEò± {ÉiÉä; +ÉEòɶ ÉÉä{ÉÊ̈ÉiÉi´ÉÉÊnù
SÉ ¥ÉÀ ɦÉänùẾÉ́ÉIɪ ÉÉ ¦ÉẾɹªÉÊiÉ; xÉ SÉÉjÉ nù½þ®úºª ÉÉEòɶ ɺ ª ÉÉx´Éä¹]ṍª Éi´ÉÆ ẾÉÊVÉYÉÉʺ ÉiÉ́ª Éi´ÉÆ SÉ ¸ÉÚªÉiÉä; ` iÉκ ¨Éxª ÉnùxiÉ& '
<ÊiÉ {É® úẾɶ Éä¹ÉhÉi´ÉäxÉÉä{ÉÉnùÉxÉÉÊnùÊiÉ **

+iÉ =kÉ® Æú¥ÉÚ̈É&--- {É® ú̈Éä·É® úB´ÉÉjÉ nù½þ®úÉEòɶ ÉÉä ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ, xÉ ¦ÉÚiÉÉEòɶ ÉÉä VÉÒ́ÉÉä ´ÉÉ * Eòº ¨ÉÉiÉÂ? =kÉä® ú¦ª É&
´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉMÉiÉ䦪 ÉÉä ½äþiÉÖ¦ª É& * iÉlÉÉʽþ--- +x´Éä¹]ṍª Éiɪ ÉÉʦÉʽþiɺ ª É nù½þ®úÉEòɶ ɺ ª É ` iÉÆ SÉänÂù¥ÉÚªÉÖ& ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É ` ËEò iÉnùjÉ
ẾÉtiÉä ª Énùx´Éä¹]ṍª ÉÆ ª ÉuùÉ́É ẾÉÊVÉYÉÉʺ ÉiÉ́ª É̈ÉÂ' <iª Éä́É̈ÉÉIÉä{É{ÉÚ́ÉEÇÆò |ÉÊiɺ É̈ÉÉvÉÉxÉ́ÉSÉxÉÆ ¦É́ÉÊiÉ--- ` º É ¥ÉÚªÉÉtÉ́ÉÉx´ÉÉ
+ª É̈ÉÉEòɶ ɺ iÉÉ́ÉÉxÉä¹ÉÉä%xiɾÇþnùªÉ +ÉEòɶ É =¦Éä +κ ¨ÉxtÉ́ÉÉ{ÉÞÊlÉ́ÉÒ+xiÉ® ú́äÉ º É̈ÉÉʽþiÉä ' <iª ÉÉÊnù* iÉjÉ {ÉÖhb÷® úÒEònù½þ®úi´ÉäxÉ
|ÉÉ{iÉnù½þ®úi´Éº ª ÉÉEòɶ ɺ ª É |Éʺ ÉrùÉEòɶ ÉÉè{É̈ª ÉäxÉ nù½þ®úi´ÉÆ ÊxÉ́ÉiÉǪÉxɦÉÚiÉÉEòɶ Éi´ÉÆ nù½þ®úºª ÉÉEòɶ ɺ ª É ÊxÉ́ÉiÉǪÉiÉÒÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä *
ª Ét{ª ÉÉEòɶ ɶ ɤ nùÉä ¦ÉÚiÉÉEò¶ Éä °üfø&, iÉlÉÉÊ{É iÉäxÉè́É iɺ ª ÉÉä{É̈ÉÉ xÉÉä{É{ ÉtiÉ <ÊiÉ ¦ÉÚiÉÉEòɶ ɶ ÉRÂóEòÉ ÊxÉ́ÉÌiÉiÉÉ ¦É́ÉÊiÉ *
xÉx´ÉäEòº ª ÉÉ{ª ÉÉEòɶ ɺ ª É ¤ ÉÉÁ ɦª ÉxiÉ® úi´ÉEòα {ÉiÉäxÉ ¦ÉänùäxÉÉä{É̈ÉÉxÉÉä{É̈Éäª É¦ÉÉ́É& º ɦ
Æ É́ÉiÉÒiª ÉÖHò¨ÉÂ; xÉè́ÉÆ º ɦ
Æ É́ÉÊiÉ; +MÉÊiÉEòÉ ½þÒªÉÆ
MÉÊiÉ&, ª ÉiEòɱ {ÉÊxÉEò¦Éänùɸɪ ÉhÉÂ* +Ê{É SÉ Eò± {ÉʪÉi´ÉÉ ¦Éänù̈ÉÖ{É̈ÉÉxÉÉä{É̈Éäª É¦ÉÉ́ÉÆ ´ÉhÉǪÉiÉ& {ÉÊ® úÎSUôzÉi´ÉÉnù¦ª ÉxiÉ® úÉEòɶ ɺ ª É xÉ
¤ ÉÉÁ ÉEòɶ É{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉi´É̈ÉÖ{É{ÉtäiÉ * xÉxÉÖ {É® ú̈Éä·É® úºª ÉÉÊ{É ` Vª Éɪ ÉÉxÉÉEòɶ ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® úÉiÉÂ
xÉè́ÉÉEòɶ É{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉi´É̈ÉÖ{É{ÉtiÉä; xÉè¹É nùÉä¹É&; {ÉÖhb÷® úÒEò´Éä¹]õxÉ|ÉÉ{iÉnù½þ®úi´ÉÊxÉ́ÉÞÊkÉ{É® úi´ÉÉuùÉCª ɺ ª É xÉ iÉÉ́Ék´É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ{É® úi´É̈É ;
=¦Éª É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉä ʽþ´ÉÉCª ÉÆ Ê¦ÉtäiÉ * xÉ SÉ Eòα {ÉiɦÉänùä {ÉÖhb÷® úÒEò´Éäι]õiÉ +ÉEòɶ ÉèEònäù¶Éä tÉ́ÉÉ{ÉÞÊlÉ́ª ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉxiÉ&
º É̈ÉÉvÉÉxÉ̈ÉÖ{É{ÉtiÉä * ` B¹É +Éi¨ÉÉ{ɽþiÉ{ÉÉ{¨ÉÉ ẾÉVÉ® úÉä ẾÉ̈ÉÞiªÉÖÌ́ɶ ÉÉäEòÉä ẾÉÊVÉPÉiº ÉÉä%Ê{É{Éɺ É& º Éiª ÉEòɨÉ& º Éiª ɺ ÉÆEò± {É& '
<ÊiÉ SÉÉi¨Éi´ÉÉ{ɽþiÉ{ÉÉ{¨Éi´ÉÉnùªÉ SÉ MÉÖhÉÉ xÉ ¦ÉÚiÉÉEòɶ Éä º ɦ Æ É́ÉÎxiÉ * ª Ét{ª ÉÉi¨É¶ ɤ nùÉä VÉÒ́Éä º ɦ Æ É́ÉÊiÉ, iÉlÉÉ{ÉÒiÉ® ú䦪 É&
EòÉ® úhÉ䦪 ÉÉä VÉÒ́Éɶ ÉRÂóEòÉÊ{É ÊxÉ́ÉÌiÉiÉÉ ¦É́ÉÊiÉ * xÉ Á {ÖÉÉÊvÉ{ÉÊ® úÎSUôzɺ ª ÉÉ® úÉOÉÉä{ÉÊ̈Éiɺ ª É VÉÒ́ɺ ª É {ÉÖhb÷® úÒEò´Éä¹]õxÉEÞòiÉÆ
nù½þ®úi´ÉÆ ¶ ÉCª ÉÆ ÊxÉ́ÉiÉÇʪÉiÉÖ̈ÉÂ* ¥ÉÀ ɦÉänùẾÉ́ÉIɪ ÉÉ VÉÒ́ɺ ª É º É́ÉÇMÉiÉi´ÉÉÊnùẾÉ́ÉIª ÉäiÉäÊiÉ SÉäiÉÂ; ª ÉnùÉi¨Éiɪ ÉÉ VÉÒ́ɺ ª É
º É́ÉÇMÉiÉi´ÉÉÊnùẾÉ́ÉIª ÉäiÉ, iɺ ª Éè¥ÉÀ hÉ& º ÉÉIÉÉiº É́ÉÇMÉiÉi´ÉÉÊnùẾÉ́ÉIª ÉiÉÉÊ̈ÉÊiÉ ª ÉÖHò¨ÉÂ* ª Énù{ª ÉÖHò¨ÉÂ--- ` ¥ÉÀ {ÉÖ® ú̈ÉÂ' <ÊiÉ
VÉÒ́ÉäxÉ {ÉÖ® úºª ÉÉä{ɱ ÉÊIÉiÉi´ÉÉpùÉYÉ <´É VÉÒ́ɺ ª Éè́ÉänÆù{ÉÖ® úº´ÉÉÊ̈ÉxÉ& {ÉÖ® úèEònäù¶É́ÉÌiÉi´É̈Éκ i´ÉÊiÉ; +jÉ ¥ÉÚ̈É& --- {É® úºª Éè́ÉänÆù¥ÉÀ hÉ&
{ÉÖ® Æúº Éiɶ É® úÒ®Æú¥ÉÀ {ÉÖ® úÊ̈Éiª ÉÖSª ÉiÉä, ¥ÉÀ ¶ ɤ nùºª É iÉκ ¨Éx¨ÉÖJª Éi´ÉÉiÉÂ* iɺ ª ÉÉ{ª Éκ iÉ {ÉÖ® úähÉÉxÉäxÉ º ÉƤÉxvÉ&,
={ɱ ɤ vª ÉÊvɹ`öÉxÉi´ÉÉiÉÂ--- ` º É Biɺ ¨ÉÉVVÉÒ́ÉPÉxÉÉi{É® úÉi{É® Æú{ÉÖÊ® ú¶Éª ÉÆ {ÉÖ¯û¹É̈ÉÒIÉiÉä ' ` º É ´ÉÉ +ª ÉÆ {ÉÖ¯û¹É& º É́ÉÉǺÉÖ {ÉÚ¹ÉÖÇ
{ÉÖÊ® ú¶Éª É& ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É& * +lÉ́ÉÉ VÉÒ́É{ÉÖ® úB´ÉÉκ ¨ÉxÉÂ¥ÉÀ º ÉÆÊxÉʽþiÉ̈ÉÖ{ɱ ÉIª ÉiÉä, ª ÉlÉÉ º Éɱ ÉOÉÉ̈Éä ẾɹhÉÖ& º ÉÆÊxÉʽþiÉ
<ÊiÉ, iÉuùiÉÂ* ` iÉtlÉä½þEò¨ÉÇÊSÉiÉÉä ± ÉÉäEò& IÉÒªÉiÉ B´É̈Éä́ÉÉ̈ÉÖjÉ {ÉÖhª ÉÊSÉiÉÉä ± ÉÉäEò& IÉÒªÉiÉä ' <ÊiÉ SÉ
Eò¨ÉÇhÉÉ̈ÉxiÉ́Éi¡ ò± Éi´É̈ÉÖCi´ÉÉ, ` +lÉ ª É <½þÉi¨ÉÉxÉ̈ÉxÉÖẾÉt µÉVÉxiª ÉäiÉÉÆ SÉ º Éiª ÉÉxEòɨÉÉƺ iÉä¹ÉÉÆ º É́Éæ¹ÉÖ ± ÉÉäEòä¹ÉÖ EòɨÉSÉÉ® úÉä
¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ |ÉEÞòiÉnù½þ®úÉEòɶ ÉẾÉYÉÉxɺ ª ÉÉxÉxiÉ¡ ò± Éi´ÉÆ ´ÉnùxÉÂ, {É® ú̈ÉÉi¨Éi´É̈ɺ ª É º ÉÚSɪ ÉÊiÉ * ª Énù{ª ÉäiÉnÖùHò¨ÉÂ--- xÉ
nù½þ®úºª ÉÉEòɶ ɺ ª ÉÉx´Éä¹]ṍª Éi´ÉÆ ẾÉÊVÉYÉÉʺ ÉiÉ́ª Éi´ÉÆ SÉ ¸ÉÖiÉÆ {É® úẾɶ Éä¹ÉhÉi´ÉäxÉÉä{ÉÉnùÉxÉÉÊnùÊiÉ; +jÉ ¥ÉÚ̈É& ---ª ÉtÉEòɶ ÉÉä
xÉÉx´Éä¹]ṍª Éi´ÉäxÉÉäHò& º ª ÉÉiÉÂ` ª ÉÉ́ÉÉx´ÉÉ +ª É̈ÉÉEòɶ ɺ iÉÉ́ÉÉxÉä¹ÉÉä%xiɾÇþnùªÉ +ÉEòɶ É& ' <iª ÉÉtÉEòɶ ɺ ´É°ü{É|Énù¶ÉÇxÉÆ xÉÉä{É{ÉtäiÉ
 * xÉx´ÉäiÉnù{ª ÉxiÉ́ÉÇÌiÉ́ɺ iÉÖº ÉnÂù¦ÉÉ́Énù¶ÉÇxÉɪ Éè́É |Énù¶ª ÉÇiÉä, ` iÉÆ SÉänÂù¥ÉÚªÉÖª ÉÇÊnùnù̈Éκ ¨Éx¥ÉÀ {ÉÖ® úä nù½þ®Æú{ÉÖhb÷® úÒEÆò ´Éä¶ ¨É
nù½þ®úÉä%κ ¨ÉzÉxiÉ® úÉEòɶ É& ËEò iÉnùjÉ ẾÉtiÉä ª Énùx´Éä¹]ṍª ÉÆ ª ÉuùÉ́É ẾÉÊVÉYÉÉʺ ÉiÉ́ª É̈ÉÂ' <iª ÉÉÊIÉ{ª É {ÉÊ® ú½þÉ® úÉ́ɺ É® äú
+ÉEòɶ ÉÉè{É̈ª ÉÉä{ÉGò¨ÉähÉ tÉ́ÉÉ{ÉÞÊlÉ́ª ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉxiÉ&º É̈ÉÉʽþiÉi´É|Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂ; xÉèiÉnäù́É̈ ÉÂ; B´ÉÆ Ê½þº ÉÊiÉ ª ÉnùxiÉ& º É̈ÉÉʽþiÉÆ
tÉ́ÉÉ{ÉÞÊlÉ́ª ÉÉÊnùiÉnùx´Éä¹]ṍª ÉÆ ẾÉÊVÉYÉÉʺ ÉiÉ́ª ÉÆ SÉÉäHÆò º ª ÉÉiÉÂ; iÉjÉ ´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉÉä xÉÉä{É{ÉtäiÉ; ` +κ ¨ÉxEòɨÉÉ& º É̈ÉÉʽþiÉÉ& ' ` B¹É
+Éi¨ÉÉ{ɽþiÉ{ÉÉ{¨ÉÉ ' <ÊiÉ Ê½þ|ÉEÞòiÉÆ tÉ́ÉÉ{ÉÞÊlÉ́ª ÉÉÊnùºÉ̈ÉÉvÉÉxÉÉvÉÉ® ú̈ÉÉEòɶ É̈ÉÉEÞò¹ªÉ ` +lÉ ª É <½þÉi¨ÉÉxÉ̈ÉxÉÖẾÉt
µÉVÉxiª ÉäiÉÉÆ SÉ º Éiª ÉÉxEòɨÉÉxÉÂ' <ÊiÉ º É̈ÉÖSSɪ ÉÉlÉæxÉ SÉ-¶ ɤ näùxÉÉi¨ÉÉxÉÆ EòɨÉÉvÉÉ® ú̈ÉÂ+ÉʸÉiÉÉÆ SÉ EòɨÉÉxÉÂẾÉYÉäª ÉÉxÉ´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉÉä
nù¶ÉǪÉÊiÉ * iɺ ¨ÉÉuùÉCª ÉÉä{ÉGò¨Éä%Ê{É nù½þ®úB´ÉÉEòɶ ÉÉä ¾þnùªÉ{ÉÖhb÷® úÒEòÉÊvɹ`öÉxÉ& º ɽþÉxiÉ&º lÉè& º É̈ÉÉʽþiÉè& {ÉÞÊlÉ́ª ÉÉÊnùʦÉ&
º Éiª ÉèSÉ EòɨÉèÌ́ÉYÉäª É =Hò <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä * º É SÉÉäHò䦪 ÉÉä ½äþiÉÖ¦ª É& {É® ú̈Éä·É® ú<ÊiÉ Îº lÉiÉ̈ÉÂ**

MÉÊiɶ ɤnùɦª ÉÉÆ iÉlÉÉ Ê½þoù¹]Æõ˱ÉMÉÆ SÉ ** 1.3.15 **

** 1.3.15 **

nù½þ®ú& {É® ú̈Éä·É® ú=kÉ® ú䦪 ÉÉä ½äþiÉÖ¦ª É <iª ÉÖHò¨ÉÂ; iÉ B´ÉÉäkÉ® úä ½äþiÉ́É <nùÉxÉÓ|É{É\Sª ÉxiÉä * <iÉ SÉ {É® ú̈Éä·É® úB´É nù½þ®ú&;
ª ɺ ¨ÉÉqù½þ®ú́ÉÉCª ɶ Éä¹Éä {É® ú̈Éä·É® úºª Éè́É |ÉÊiÉ{ÉÉnùEòÉèMÉÊiɶ ɤ nùÉè¦É́ÉiÉ& --` <¨ÉÉ& º É́ÉÉÇ& |ÉVÉÉ +½þ®ú½þMÉÇSUôxiª É BiÉÆ ¥ÉÀ ± ÉÉäEÆò xÉ
ẾÉxnùÎxiÉ ' <ÊiÉ * iÉjÉ |ÉEÞòiÉÆ nù½þ®Æú¥ÉÀ ± ÉÉäEò¶ ɤ näùxÉÉʦÉvÉɪ É iÉÊuù¹Éª ÉÉ MÉÊiÉ& |ÉVÉɶ ɤ nù́ÉÉSª ÉÉxÉÉÆ VÉÒ́ÉÉxÉÉ̈ÉʦÉvÉÒªÉ̈ÉÉxÉÉ
nù½þ®úºª É ¥ÉÀ iÉÉÆ MÉ̈ɪ ÉÊiÉ * iÉlÉÉ Á ½þ®ú½þVÉỐÉÉxÉÉÆ º ÉÖ¹ÉÖ{iÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ ¥ÉÀ Ếɹɪ ÉÆ MÉ̈ÉxÉÆ où¹]Æõ¸ÉÖiª ÉxiÉ® úä--- ` º ÉiÉÉ º ÉÉä̈ª É
iÉnùÉ º ÉÆ{ÉzÉÉä ¦É́ÉÊiÉ ' <iª Éä́É̈ÉÉnùÉè* ± ÉÉäEòä%Ê{É ÊEò± É MÉÉfÆø º ÉÖ¹ÉÖ{iÉ̈ÉÉSÉIÉiÉä ` ¥ÉÀ Ò¦ÉÚiÉÉä ¥ÉÀ iÉÉÆ MÉiÉ& ' <ÊiÉ * iÉlÉÉ
¥ÉÀ ± ÉÉäEò¶ ɤ nùÉä%Ê{É |ÉEÞòiÉä nù½þ®úä |ɪ ÉÖVª É̈ÉÉxÉÉä VÉÒ́ɦÉÚiÉÉEòɶ Éɶ ÉRÂóEòÉÆ ÊxÉ́ÉiÉǪÉx¥ÉÀ iÉÉ̈ɺ ª É MÉ̈ɪ ÉÊiÉ * xÉxÉÖ
Eò¨É± Éɺ Éxɱ ÉÉäEò¨ÉÊ{É ¥ÉÀ ± ÉÉäEò¶ ɤ nùÉä MÉ̈ɪ ÉäiÉÂ; MÉ̈ɪ ÉätÊnù¥ÉÀ hÉÉä ± ÉÉäEò <ÊiÉ ¹É¹`öÒº É̈Éɺ É́ÉÞkª ÉÉ ´ª ÉÖi{ÉÉtäiÉ;
º ÉÉ̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhª É́ÉÞkª ÉÉ iÉÖ ´ª ÉÖi{ÉÉt¨ÉÉxÉÉä ¥ÉÀ è́É ± ÉÉäEòÉä ¥ÉÀ ± ÉÉäEò <ÊiÉ {É® ú̈Éä́É ¥ÉÀ MÉ̈ÉʪɹªÉÊiÉ * BiÉnäù́É
SÉɽþ®ú½þ¥ÉÇÀ ± ÉÉäEòMÉ̈ÉxÉÆ où¹]Æõ¥ÉÀ ± ÉÉäEò¶ ɤ nùºª É º ÉÉ̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhª É́ÉÞÊkÉ{ÉÊ® úOɽäþʱ ÉRÂóMÉ̈ÉÂ* xÉ Á ½þ®ú½þÊ® ú̈ÉÉ& |ÉVÉÉ&
Eòɪ ÉÇ¥ÉÀ ± ÉÉäEÆò º Éiª ɱ ÉÉäEòÉJª ÉÆ MÉSUôxiÉÒÊiÉ ¶ ÉCª ÉÆ Eò± {ÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ**

vÉÞ
iÉä SÉ ¨Éʽþ̈xÉÉ%ä º ª ÉÉκ ¨ÉxxÉÖ{ɱ ɤvÉ&ä ** 1.3.16 **
** 1.3.16 **

vÉÞiÉä SÉ ½äþiÉÉä& {É® ú̈Éä·É® úB´Éɪ ÉÆ nù½þ®ú& * EòlÉ̈ÉÂ? ` nù½þ®úÉä%κ ¨ÉzÉxiÉ® úÉEòɶ É& ' <ÊiÉ Ê½þ|ÉEÞòiª É +ÉEòɶ ÉÉè{É̈ª É{ÉÚ́ÉEÇÆò
iÉκ ¨Éxº É́ÉǺÉ̈ÉÉvÉÉxÉ̈ÉÖCi´ÉÉ iÉκ ¨ÉzÉä́É SÉÉi¨É¶ ɤ nÆù|ɪ ÉÖVª ÉÉ{ɽþiÉ{ÉÉi¨Éi´ÉÉÊnùMÉÖhɪ ÉÉäMÉÆ SÉÉä{ÉÊnù¶ª É iÉ̈Éä́ÉÉxÉÊiÉ́ÉÞkÉ|ÉEò® úhÉÆ
ÊxÉÌnù¶ÉÊiÉ---` +lÉ ª É +Éi¨ÉÉ º É º ÉäiÉÖÌ́ÉvÉÞÊiÉ® úä¹ÉÉÆ ± ÉÉäEòÉxÉÉ̈ɺ É¦Æ Éänùɪ É ' <ÊiÉ * iÉjÉ
ẾÉvÉÞÊiÉÊ® úiª ÉÉi¨É¶ ɤ nùºÉÉ̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhª ÉÉÊuùvÉÉ® úʪÉiÉÉäSª ÉiÉä; ÊHòSÉ& EòiÉÇÊ®úº ¨É® úhÉÉiÉÂ* ª ÉlÉÉänùEòº ÉÆiÉÉxÉ̈ª É ẾÉvÉÉ® úʪÉiÉÉ ± ÉÉäEòä
º ÉäiÉÖ& IÉäjɺ ÉÆ{ÉnùÉ̈ ɺ É¦Æ Éänùɪ É, B´É̈ɪ É̈ÉÉi¨ÉÉ B¹ÉÉ̈Évª ÉÉi¨ÉÉÊnù¦ÉänùʦÉzÉÉxÉÉÆ ± ÉÉäEòÉxÉÉÆ ´ÉhÉÉÇ̧É̈ÉÉnùÒxÉÉÆ SÉ ẾÉvÉÉ® úʪÉiÉÉ º ÉäiÉÖ&,
+º É¦Æ Éänùɪ É +º ÉÆEò® úɪ ÉäÊiÉ * B´ÉÊ̈ɽþ|ÉEÞòiÉä nù½þ®úä ẾÉvÉ® úhɱ ÉIÉhÉÆ ¨Éʽþ̈ÉÉxÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * +ª ÉÆ SÉ ¨Éʽþ̈ÉÉ {É® ú̈Éä·É® úB´É
¸ÉÖiª ÉxiÉ® úÉnÖù{ɱ ɦª ÉiÉä--- ` Biɺ ª É ´ÉÉ +IÉ® úºª É |ɶ Éɺ ÉxÉä MÉÉÌMÉ º ÉÚªÉÉÇSÉxpùºÉÉèẾÉvÉÞiÉÉèÊiɹ`öiÉ& ' <iª ÉÉnäù& * iÉlÉÉxª ÉjÉÉÊ{É
ÊxÉÎSÉiÉä {É® ú̈Éä·É® ú́ÉÉCª Éä ¸ÉÚªÉiÉä---` B¹É º É́Éæ·É® úB¹É ¦ÉÚiÉÉÊvÉ{ÉÊiÉ® úä¹É ¦ÉÚiÉ{Éɱ É B¹É º ÉäiÉÖÌ́ÉvÉ® úhÉ B¹ÉÉÆ ± ÉÉäEòÉxÉÉ̈ɺ É¦Æ Éänùɪ É '
<ÊiÉ * B´ÉÆ vÉÞiÉä SÉ ½äþiÉÉä& {É® ú̈Éä·É® úB´Éɪ ÉÆ nù½þ®ú& **

|Éʺ ÉräùSÉ ** 1.3.17 **

** 1.3.17 **

<iÉ SÉ {É® ú̈Éä·É® úB´É ` nù½þ®úÉä%κ ¨ÉzÉxiÉ® úÉEòɶ É& ' <iª ÉÖSª ÉiÉä; ª ÉiEòÉ® úhÉ̈ÉÉEòɶ ɶ ɤ nù& {É® ú̈Éä·É® úä |Éʺ Érù&--- ` +ÉEòɶ ÉÉä ´Éè
xÉÉ̈É xÉÉ̈É°ü{ɪ ÉÉäÌxÉ́ÉÇʽþiÉÉ ' ` º É́ÉÉÇÊhÉ ½þ´ÉÉ <¨ÉÉÊxÉ ¦ÉÚiÉÉxª ÉÉEòɶ ÉÉnäù́É º É̈ÉÖi{ÉtxiÉä ' <iª ÉÉÊnù|ɪ ÉÉäMÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* VÉÒ́Éä iÉÖ xÉ
C´ÉÊSÉnùÉEòɶ ɶ ɤ nù& |ɪ ÉÖVª É̈ÉÉxÉÉä où¶ª ÉiÉä * ¦ÉÚiÉÉEòɶ ɺ iÉÖ º Éiª ÉÉ̈É{ª ÉÉEòɶ ɶ ɤ nù|Éʺ ÉrùÉè={É̈ÉÉxÉÉä{É̈Éäª É¦ÉÉ́ÉÉtº ɦ
Æ É́ÉÉzÉ
OɽþÒiÉ́ª É <iª ÉÖHò¨ÉÂ**

<iÉ® ú{É® úÉ̈ ɶ ÉÉÇiɺ É <ÊiÉ SÉzä Éɺ É̈¦É́ÉÉiÉÂ** 1.3.18 **

** 1.3.18 **

ª ÉÊnù´ÉÉCª ɶ Éä¹É¤É± ÉäxÉ nù½þ®ú<ÊiÉ {É® ú̈Éä·É® ú& {ÉÊ® úMÉÞÁ iäÉ, +κ iÉ ½þÒiÉ® úºlÉÉÊ{É VÉÒ́ɺ ª É ´ÉÉCª ɶ Éä¹Éä {É® úÉ̈ ɶ ÉÇ&-- ` +lÉ ª É B¹É
º ÉÆ|ɺ ÉÉnùÉä%º ¨ÉÉSUô® úÒ®úÉiº É̈ÉÖilÉɪ É {É® ÆúVª ÉÉäÊiɯû{ɺ ÉÆ{Ét º ´ÉäxÉ °ü{ÉähÉÉʦÉÊxɹ{ÉtiÉ B¹É +Éi¨ÉäÊiÉ ½þÉä́ÉÉSÉ ' <ÊiÉ; +jÉ Ê½þ
º ÉÆ|ɺ ÉÉnù¶É¤ nù& ¸ÉÖiª ÉxiÉ® úä º ÉÖ¹ÉÖ{iÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ où¹]õi´ÉÉnù́ɺ lÉÉ́ÉxiÉÆ VÉÒ́ÉÆ ¶ ÉCxÉÉäiª ÉÖ{ɺ lÉÉ{ÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ, xÉÉlÉÉÇxiÉ® ú̈ÉÂ; iÉlÉÉ
¶ É® úÒ®ú́ª É{Éɸɪ ɺ ª Éè́É VÉÒ́ɺ ª É ¶ É® úÒ®úÉiº É̈ÉÖilÉÉxÉÆ º ɦ
Æ É́ÉÊiÉ, ª ÉlÉÉEòɶ É́ª É{Éɸɪ ÉÉhÉÉÆ ´Éɪ ´ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÉEòɶ ÉÉiº É̈ÉÖilÉÉxÉ̈ÉÂ, iÉuùiÉÂ;
ª ÉlÉÉ SÉÉoù¹]õÉä%Ê{É ± ÉÉäEòä {É® ú̈Éä·É® úẾɹɪ É +ÉEòɶ ɶ ɤ nù& {É® ú̈Éä·É® úvÉ̈ÉǺÉ̈ÉʦÉ́ª ÉɽþÉ® úÉiÉÂ, ` +ÉEòɶ ÉÉä ´ÉèxÉÉ̈É
xÉÉ̈É°ü{ɪ ÉÉäÌxÉ́ÉÇʽþiÉÉ ' <iª Éä́É̈ÉÉnùÉè{É® ú̈Éä·É® úẾɹɪ ÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉiÉ&, B´ÉÆ VÉÒ́ÉẾɹɪ ÉÉä%Ê{É ¦ÉẾɹªÉÊiÉ; iɺ ¨ÉÉÊnùiÉ® ú{É® úÉ̈ ɶ ÉÉÇiÉÂ`
nù½þ®úÉä%κ ¨ÉzÉxiÉ® úÉEòɶ É& ' <iª ÉjÉ º É B´É VÉÒ́É =Sª ÉiÉ <ÊiÉ
SÉäiÉÂ--- xÉèiÉnäù́ÉÆ º ª ÉÉiÉÂ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? +º ɦ Æ É́ÉÉiÉÂ* xÉ Ê½þVÉÒ́ÉÉä ¤ ÉÖnÂùvª ÉÉtÖ{ÉÉÊvÉ{ÉÊ® úSUäônùÉʦÉ̈ÉÉxÉÒº ÉxÉÂ+ÉEòɶ ÉäxÉÉä{É̈ÉÒªÉäiÉ *
xÉ SÉÉä{ÉÉÊvÉvÉ̈ÉÉÇxÉʦÉ̈Éxª É̈ÉÉxɺ ª ÉÉ{ɽþiÉ{ÉÉ{¨Éi´ÉÉnùªÉÉä vÉ̈ÉÉÇ& º ɦ Æ É́ÉÎxiÉ * |É{ÉÎ\SÉiÉÆ SÉèiÉi|ÉlÉ̈Éä º ÉÚjÉä *
+ÊiÉ® úäEòɶ ÉRÂóEòÉ{ÉÊ® ú½þÉ® úɪ É +jÉ iÉÖ {ÉÖxɯû{Éxª ɺ iÉ̈ÉÂ* {ÉÊ`ö¹ªÉÊiÉ SÉÉä{ÉÊ® ú¹]õÉiÉÂ---` +xª ÉÉlÉÇSÉ {É® úÉ̈ ɶ ÉÇ& ' <ÊiÉ **

=kÉ® úÉSSÉnä ùÉẾɦÉÚ

Çiɺ ´É°ü{ɺ iÉÖ ** 1.3.19 **
** 1.3.19 **

<iÉ® ú{É® úÉ̈ ɶ ÉÉÇtÉ VÉÒ́Éɶ ÉRÂóEòÉ VÉÉiÉÉ, º ÉÉ +º ɦ Æ É́ÉÉÊzÉ® úÉEÞòiÉÉ * +lÉänùÉxÉÓ¨ÉÞiɺ ª Éä́ÉÉ̈ÉÞiɺ ÉäEòÉiÉÂ{ÉÖxÉ& º É̈ÉÖilÉÉxÉÆ
VÉÒ́Éɶ ÉRÂóEòɪ ÉÉ& ÊGòª ÉiÉä--- =kÉ® úº¨ÉÉi|ÉÉVÉÉ{Éiª ÉÉuùÉCª ÉÉiÉÂ* iÉjÉ Ê½þ` ª É +Éi¨ÉÉ{ɽþiÉ{ÉÉ{¨ÉÉ '
<iª É{ɽþiÉ{ÉÉ{¨Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉEò¨ÉÉi¨ÉÉxÉ̈Éx´Éä¹]ṍª ÉÆ ẾÉÊVÉYÉÉʺ ÉiÉ́ª ÉÆ SÉ |ÉÊiÉYÉɪ É, ` ª É B¹ÉÉä%ÊIÉÊhÉ {ÉÖ¯û¹ÉÉä où¶ª ÉiÉ B¹É +Éi¨ÉÉ '
<ÊiÉ ¥ÉÖ́ÉxÉÂ+ÊIɺ lÉÆ pù¹]õÉ® ÆúVÉÒ́É̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ ÊxÉÌnù¶ÉÊiÉ * ` BiÉÆ i´Éä́É iÉä ¦ÉÚªÉÉä%xÉÖ́ª ÉÉJª Éɺ ª ÉÉÊ̈É ' <ÊiÉ SÉ iÉ̈Éä́É {ÉÖxÉ& {ÉÖxÉ&
{É® úÉ̈ ÉÞ¶ª É, ` ª É B¹É º ´É{xÉä ¨É½þÒªÉ̈ÉÉxÉ SÉ® úiª Éä¹É +Éi¨ÉÉ ' <ÊiÉ ` iÉtjÉèiÉiº ÉÖ{iÉ& º É̈ɺ iÉ& º ÉÆ|ɺ ÉzÉ& º ´É{xÉÆ xÉ Ê´ÉVÉÉxÉÉiª Éä¹É
+Éi¨ÉÉ ' <ÊiÉ SÉ VÉÒ́É̈Éä́ÉÉ́ɺ lÉÉxiÉ® úMÉiÉÆ ´ª ÉÉSɹ]äõ* iɺ ª Éè́É SÉÉ{ɽþiÉ{ÉÉ{¨Éi´ÉÉÊnùnù¶ÉǪÉÊiÉ--- ` BiÉnù̈ÉÞiÉ̈ɦɪ É̈ÉäiÉnÂù¥ÉÀ '
<ÊiÉ * ` xÉɽþJɱ ´Éª É̈Éä́ÉÆ º ÉÆ|Éiª ÉÉi¨ÉÉxÉÆ VÉÉxÉÉiª ɪ É̈ɽþ̈ɺ ¨ÉÒÊiÉ xÉÉä B´Éä̈ÉÉÊxÉ ¦ÉÚiÉÉÊxÉ ' <ÊiÉ SÉ º ÉÖ¹ÉÖ{iÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ
nùÉä¹É̈ÉÖ{ɱ ɦª É, ` BiÉÆ i´Éä́É iÉä ¦ÉÚªÉÉä%xÉÖ́ª ÉÉJª Éɺ ª ÉÉÊ̈É xÉÉä B´ÉÉxª ÉjÉèiɺ ¨ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ SÉÉä{ÉGò¨ª É, ¶ É® úÒ®úºÉƤÉxvÉÊxÉxnùÉ{ÉÚ́ÉEÇò¨ÉÂ`
B¹É º ÉÆ|ɺ ÉÉnùÉä%º ¨ÉÉSUô® úÒ®úÉiº É̈ÉÖilÉɪ É {É® ÆúVª ÉÉäÊiɯû{ɺ ÉÆ{Ét º ´ÉäxÉ °ü{ÉähÉÉʦÉÊxɹ{ÉtiÉä º É =kÉ̈É& {ÉÖ¯û¹É& ' <ÊiÉ VÉÒ́É̈Éä́É
¶ É® úÒ®úÉiº É̈ÉÖÎilÉiÉ̈ÉÖkÉ̈ÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * iɺ ¨ÉÉnùκiÉ º ɦ Æ É́ÉÉä VÉÒ́Éä {ÉÉ® ú̈Éä·É® úÉhÉÉÆ vÉ̈ÉÉÇhÉÉ̈ÉÂ* +iÉ& `
nù½þ®úÉä%κ ¨ÉzÉxiÉ® úÉEòɶ É& ' <ÊiÉ VÉÒ́É& B´ÉÉäHò <ÊiÉ SÉäiEòÎ SÉnÂù¥ÉÚªÉÉiÉÂ; iÉÆ |ÉÊiÉ ¥ÉÚªÉÉiÉÂ--- ` +ÉẾɦÉiÚÇɺ ´É°ü{ɺ iÉÖ ' <ÊiÉ *
iÉÖ-¶ ɤ nù& {ÉÚ́É{ÇÉIÉ́ª ÉÉ́ÉÞkª ÉlÉÇ&; xÉÉäkÉ® úº¨ÉÉnùÊ{É ´ÉÉCª ÉÉÊnù½þVÉÒ́ɺ ª Éɶ ÉRÂóEòÉ º ɦ Æ É́ÉiÉÒiª ÉlÉÇ& * Eòº ¨ÉÉiÉÂ?
ª Éiɺ iÉjÉÉ{ª ÉÉẾɦÉiÚÇɺ ´É°ü{ÉÉä VÉÒ́ÉÉä ẾÉ́ÉIª ÉiÉä * +ÉẾɦÉiÚÇÉÆ º ´É°ü{É̈ɺ ª Éäiª ÉÉẾɦÉÚÇiɺ ´É°ü{É&; ¦ÉÚiÉ{ÉÚ́ÉMÇÉiª ÉÉ VÉÒ́É́ÉSÉxÉ̈ÉÂ*
BiÉnÖùHÆò ¦É́ÉÊiÉ---` ª É B¹ÉÉä%ÊIÉÊhÉ ' <iª ÉÊIɱ ÉÊIÉiÉÆ pù¹]õÉ® ÆúÊxÉÌnù¶ª É, =nù¶É® úÉ́É¥ÉÉÀ hÉäxÉ BxÉÆ ¶ É® úÒ®úÉi¨Éiɪ ÉÉ ´ª ÉÖilÉÉ{ª É, `
BiÉÆ i´Éä́É iÉä ' <ÊiÉ {ÉÖxÉ& {ÉÖxɺ iÉ̈Éä́É ´ª ÉÉJª Éäª Éi´ÉäxÉÉEÞò¹ªÉ, º ´É{xɺ ÉÖ¹ÉÖ{iÉÉä{Éxª Éɺ ÉGò¨ÉähÉ ` {É® ÆúVª ÉÉäÊiɯû{ɺ ÉÆ{Ét º ´ÉäxÉ
°ü{ÉähÉÉʦÉÊxɹ{ÉtiÉä ' <ÊiÉ ª Énùºª É {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEÆò º ´É°ü{ÉÆ {É® Æú¥ÉÀ , iÉpÚù{Éiɪ ÉèxÉÆ VÉÒ́ÉÆ ´ª ÉÉSɹ]äõ; xÉ VÉè́ÉäxÉ °ü{ÉähÉ * ª ÉkÉiÉÂ{É® Æú
Vª ÉÉäÊiɯû{ɺ ÉÆ{ÉkÉ́ª ÉÆ ¸ÉÖiÉ̈ÉÂ, iÉi{É® Æú¥ÉÀ ; iÉSS ÉÉ{ɽþiÉ{ÉÉ{¨Éi´ÉÉÊnùvÉ̈ÉÇEò¨ÉÂ; iÉnäù́É SÉ VÉÒ́ɺ ª É {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEÆò º ´É°ü{É̈ÉÂ--- `
iÉk´É̈Éʺ É ' <iª ÉÉÊnù¶Éɺ jÉ䦪 É&, xÉäiÉ® únùÖ{ÉÉÊvÉEòα {ÉiÉ̈ÉÂ* ª ÉÉ́Énäù́É Ê½þº lÉÉhÉÉẾÉ́É {ÉÖ¯û¹É¤ ÉÖËrùuèùiɱ ÉIÉhÉÉ̈ÉẾÉtÉÆ
ÊxÉ́ÉiÉǪÉxEÚò]õºlÉÊxÉiª ÉoùCº ´É°ü{É̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÂ` +½Æþ¥ÉÀ κ ¨É ' <ÊiÉ xÉ |ÉÊiÉ{ÉtiÉä, iÉÉ́ÉVVÉÒ́ɺ ª É VÉÒ́Éi´É̈ÉÂ* ª ÉnùÉ iÉÖ
näù½þ äÎxpùªÉ̈ÉxÉÉä¤ÉÖÊrùºÉÆPÉÉiÉÉnÂù́ªÉÖilÉÉ{ª É ¸ÉÖiª ÉÉ |ÉÊiɤ ÉÉävª ÉiÉä xÉÉʺ É i´ÉÆ näù½þäÎxpùªÉ̈ÉxÉÉä¤ÉÖÊrùºÉÆPÉÉiÉ&, xÉÉÊ{É º Éƺ ÉÉ® úÒ, ËEò iÉ̽þ
iÉtiº Éiª ÉÆ º É +Éi¨ÉÉ SÉèiÉxª É̈ÉÉjɺ ´É°ü{ɺ iÉk´É̈ɺ ÉÒÊiÉ; iÉnùÉ EÚò]õºlÉÊxÉiª ÉoùCº ´É°ü{É̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ |ÉÊiɤ ÉÖvª É
+º ¨ÉÉSUô® úÒ®úÉtʦÉ̈ÉÉxÉÉiº É̈ÉÖÊkɹ`öxɺ É B´É EÚ ò]õºlÉÊxÉiª ÉoùCº ´É°ü{É +Éi¨ÉÉ ¦É́ÉÊiÉ---` º É ª ÉÉä ½þ´ÉèiÉi{É® ú̈ÉÆ ¥ÉÀ ´Éänù
 ¥ÉÀ è́É ¦É́ÉÊiÉ ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É& * iÉnäù́É SÉɺ ª É {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEÆò º ´É°ü{É̈ÉÂ, ª ÉäxÉ ¶ É® úÒ®úÉiº É̈ÉÖilÉɪ É º ´ÉäxÉ °ü{ÉähÉÉʦÉÊxɹ{ÉtiÉä *
EòlÉÆ {ÉÖxÉ& º ´ÉÆ SÉ °ü{ÉÆ º ´ÉäxÉè́É SÉ Êxɹ{ÉtiÉ <ÊiÉ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ EÚò]õºlÉÊxÉiª ɺ ª É ? º ÉÖ́ÉhÉÉÇnùÒxÉÉÆ iÉÖ pù́ª ÉÉxiÉ® úºÉÆ{ÉEòÉÇnùÊ¦É ¦ÉÚiɺ ´É
°ü{ÉÉhÉÉ̈ÉxÉʦÉ́ª ÉHòɺ ÉÉvÉÉ® úhÉẾɶ Éä¹ÉÉhÉÉÆ IÉÉ® ú|ÉIÉä{ÉÉÊnùʦÉ& ¶ ÉÉävª É̈ÉÉxÉÉxÉÉÆ º ´É°ü{ÉähÉÉʦÉÊxɹ{ÉÊkÉ& º ª ÉÉiÉÂ; iÉlÉÉ
xÉIÉjÉÉnùÒxÉÉ̈ɽþxª ÉʦɦÉÚiÉ|ÉEòɶ ÉÉxÉÉ̈ÉʦɦÉÉ́ÉEòẾɪ ÉÉäMÉä ® úÉjÉÉèº ´É°ü{ÉähÉÉʦÉÊxɹ{ÉÊkÉ& º ª ÉÉiÉÂ; xÉ iÉÖ iÉlÉÉi¨ÉSÉèiÉxª ÉVª ÉÉäÊiɹÉÉä
ÊxÉiª ɺ ª É EäòxÉÊSÉnùʦɦÉ́É& º ɦ Æ É́ÉÊiÉ +º Éƺ ÉÌMÉi´ÉÉiÉ´ª ÉÉä̈xÉ <´É, où¹]õẾÉ® úÉävÉÉSSÉ; oùι]õ̧ÉÖÊiÉ̈ÉÊiÉẾÉYÉÉiɪ ÉÉä ʽþVÉÒ́ɺ ª É
º ´É°ü{É̈ÉÂ; iÉSSÉ ¶ É® úÒ®úÉnùºÉ¨ÉÖÎilɺ ª ÉÉÊ{É VÉÒ́ɺ ª É º ÉnùÉ Êxɹ{ÉzÉ̈Éä́É où¶ª ÉiÉä; º É́ÉÉæ ʽþVÉÒ́É& {ɶ ª ÉxɸÉÞh´ÉxɨÉx´ÉÉxÉÉä
ẾÉVÉÉxÉx´ª É́ɽþ®úÊiÉ, +xª ÉlÉÉ ´ª É́ɽþÉ® úÉxÉÖ{É{ÉkÉä&; iÉSSÉäiɶ É® úÒ®úÉiº É̈ÉÖÎilÉiɺ ª É Êxɹ{ÉtäiÉ, |ÉÉCº É̈ÉÖilÉÉxÉÉoù¹]õÉä ´ª É́ɽþÉ® úÉä
Ếɯûvª ÉäiÉ; +iÉ& ÊEò¨ÉÉi¨ÉEòÊ̈ÉnÆù¶ É® úÒ®úÉiº É̈ÉÖilÉÉxÉ̈ÉÂ, ÊEò¨ÉÉÎi¨ÉEòÉ ´ÉÉ º ´É°ü{ÉähÉÉʦÉÊxɹ{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ; +jÉÉäSª ÉiÉä---
|ÉÉÎM´É́ÉäEòẾÉYÉÉxÉÉäi{ÉkÉä& ¶ É® úÒ®úäÎxpùªÉ̈ÉxÉÉä¤ÉÖÊrùẾɹɪ É́ÉänùxÉÉä{ÉÉÊvÉʦɮ úẾÉẾÉHòÊ̈É́É VÉÒ́ɺ ª É où¹]õ¬ ÉÊnùVª ÉÉäÊiÉ&º ´É°ü{ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ;
ª ÉlÉÉ ¶ ÉÖrùºª É º ¡ òÊ]õEòº ª É º ´ÉÉSUôɪ ÉÆ ¶ ÉÉèC± ª ÉÆ SÉ º ´É°ü{ÉÆ |ÉÉÎM´É́ÉäEòOɽþhÉÉpùHòxÉÒ± ÉÉtÖ{ÉÉÊvÉʦɮ úẾÉẾÉHòÊ̈É́É ¦É́ÉÊiÉ;
|É̈ÉÉhÉVÉÊxÉiÉẾÉ́ÉäEòOɽþhÉÉkÉÖ {É® úÉSÉÒxÉ& º ¡ òÊ]õEò& º ´ÉÉSUÂôªÉäxÉ ¶ ÉÉèC± ª ÉäxÉ SÉ º ´ÉäxÉ °ü{Éä̈ÉÉʦÉÊxɹ{ÉtiÉ <iª ÉÖSª ÉiÉä |ÉÉMÉÊ{É
iÉlÉè́É º ÉxÉÂ; iÉlÉÉ näù½þÉtÖ{ÉÉvª ÉẾÉẾÉHòº ª Éè́É º ÉiÉÉä VÉÒ́ɺ ª É ¸ÉÖÊiÉEÞòiÉÆ ẾÉ́ÉäEòẾÉYÉÉxÉÆ ¶ É® úÒ®úÉiº É̈ÉÖilÉÉxÉ̈ÉÂ, ẾÉ́ÉäEòẾÉYÉÉxÉ¡ ò± ÉÆ
º ´É°ü{ÉähÉÉʦÉÊxɹ{ÉÊkÉ& Eäò´É± ÉÉi¨Éº ´É°ü{ÉÉ́ÉMÉÊiÉ& *
iÉlÉÉ ẾÉ́ÉäEòÉẾÉ́ÉäEò¨ÉÉjÉähÉè́ÉÉi¨ÉxÉÉä%¶ É® úÒ®úi´ÉÆ º ɶ É® úÒ®úi´ÉÆ SÉ ¨ÉxjÉ́ÉhÉÉÇiÉÂ` +¶ É® úÒ®Æú¶ É® úÒ®úä¹ÉÖ, <ÊiÉ, ` ¶ É® úÒ®úºlÉÉä%Ê{É EòÉèxiÉäª É
xÉ Eò® úÉäÊiÉ xÉ Ê± É{ª ÉiÉä ' <ÊiÉ SÉ º ɶ É® úÒ®úi´Éɶ É® úÒ®úi´ÉẾɶ Éä¹ÉɦÉÉ́ɺ ¨É® úhÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉÊuù́ÉäEòẾÉYÉÉxÉɦÉÉ́ÉÉnùxÉÉẾɦÉiÚÇɺ ´É°ü{É&
º ÉxÉÂẾÉ́ÉäEòẾÉYÉÉxÉÉnùÉẾɦÉiÚÇɺ ´É°ü{É <iª ÉÖSª ÉiÉä * xÉ i´Éxª ÉÉoù¶ÉÉè+ÉẾɦÉÉḈÉÉxÉÉẾɦÉÉḈÉÉèº ´É°ü{ɺ ª É º ɦ Æ É́ÉiÉ&, º ´É°ü{Éi´ÉÉnäù́É *
B´ÉÆ Ê̈Élª ÉÉYÉÉxÉEÞòiÉ B´É VÉÒ́É{É® ú̈Éä·É® úªÉÉä¦Éænù&, xÉ ´Éº iÉÖEÞòiÉ&; ´ª ÉÉä̈É́ÉnùºÉRÂóMÉi´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ* EÖòiÉ SÉèiÉnäù́ÉÆ |ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª É̈ ÉÂ?
ª ÉiÉ& ` ª É B¹ÉÉä%ÊIÉÊhÉ {ÉÖ¯û¹ÉÉä où¶ª ÉiÉä ' <iª ÉÖ{ÉÊnù¶ª É ` BiÉnù̈ÉÞiÉ̈ɦɪ É̈ÉäiÉnÂù¥ÉÀ ' <iª ÉÖ{ÉÊnù¶ÉÊiÉ * ª ÉÉä%ÊIÉÊhÉ |Éʺ ÉrùÉä pù¹]õÉ
pù¹]Þõi´ÉäxÉ ẾɦÉÉ́ª ÉiÉä, º ÉÉä%¨ÉÞiÉɦɪ ɱ ÉIÉhÉÉnÂù¥ÉÀ hÉÉä%xª É SÉäiº ª ÉÉiÉÂ, iÉiÉÉä%¨ÉÞiÉɦɪ É¥ÉÀ º ÉÉ̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhª ÉÆ xÉ º ª ÉÉiÉÂ* xÉÉÊ{É
|ÉÊiÉSUôɪ ÉÉi¨Éɪ É̈ÉÊIɱ ÉÊIÉiÉÉä ÊxÉÌnù¶ª ÉiÉä, |ÉVÉÉ{ÉiÉä̈ÉÞ ¹ÇÉÉ́ÉÉÊnùi´É|ɺ ÉRÂóMÉÉiÉÂ* iÉlÉÉ ÊuùiÉÒªÉä%Ê{É {ɪ ÉÉǪÉä ` ª É B¹É º ´É{xÉä
¨É½þÒªÉ̈ÉÉxÉ SÉ® úÊiÉ ' <ÊiÉ xÉ |ÉlÉ̈É{ɪ ÉÉǪÉÊxÉÌnù¹]õÉnùÊIÉ{ÉÖ¯û¹ÉÉnÂùpù¹]Öõ®úxª ÉÉä ÊxÉÌnù¹]õ&, `BiÉÆ i´Éä́É iÉä ¦ÉÚªÉÉä%xÉÖ́ª ÉÉJª Éɺ ª ÉÉÊ̈É'
<iª ÉÖ{ÉGò¨ÉÉiÉÂ* ËEòSÉ ` +½þ̈Ét º ´É{xÉä ½þκ iÉxÉ̈ÉpùÉIÉ̈ÉÂ, xÉänùÉxÉÓiÉÆ {ɶ ª ÉÉÊ̈É ' <ÊiÉ où¹]ṏÉä́É |ÉÊiɤ ÉÖrù& |Éiª ÉÉSɹ]äõ*
pù¹]õÉ® ÆúiÉÖ iÉ̈Éä́É |Éiª ÉʦÉVÉÉxÉÉÊiÉ --- ` ª É B´ÉɽÆþº ´É{xÉ̈ÉpùÉIÉ̈ÉÂ, º É B´ÉɽÆþVÉÉMÉÊ® úiÉÆ {ɶ ª ÉÉÊ̈É ' <ÊiÉ * iÉlÉÉ iÉÞiÉÒªÉä%Ê{É
{ɪ ÉÉǪÉä--- ` xÉɽþJɱ ´Éª É̈Éä́ÉÆ º ÉÆ|Éiª ÉÉi¨ÉÉxÉÆ VÉÉxÉÉiª ɪ É̈ɽþ̈ɺ ¨ÉÒÊiÉ xÉÉä B´Éä̈ÉÉÊxÉ ¦ÉÚiÉÉÊxÉ ' <ÊiÉ º ÉÖ¹ÉÖ{iÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ
Ếɶ Éä¹ÉẾÉYÉÉxÉɦÉÉ́É̈Éä́É nù¶ÉǪÉÊiÉ, xÉ ẾÉYÉÉiÉÉ® Æú|ÉÊiɹÉävÉÊiÉ * ª ÉkÉÖ iÉjÉ ` ẾÉxÉɶ É̈Éä́ÉÉ{ÉÒiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ, iÉnùÊ{É
Ếɶ Éä¹ÉẾÉYÉÉxÉẾÉxÉɶ ÉÉʦÉ|Éɪ É̈Éä́É, xÉ ẾÉYÉÉiÉÞẾÉxÉɶ ÉÉʦÉ|Éɪ É̈ÉÂ; ` xÉ Ê½þẾÉYÉÉiÉÖÌ́ÉYÉÉiÉäÌ́É{ÉÊ® ú±ÉÉä{ÉÉä ẾÉtiÉä%ẾÉxÉÉʶ Éi´ÉÉiÉÂ'
<ÊiÉ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® úÉiÉÂ* iÉlÉÉ SÉiÉÖlÉæ%Ê{É {ɪ ÉÉǪÉä ` BiÉÆ i´Éä́É iÉä ¦ÉÚªÉÉä%xÉÖ́ª ÉÉJª Éɺ ª ÉÉÊ̈É xÉÉä B´ÉÉxª ÉjÉèiɺ ¨ÉÉiÉÂ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É `
¨ÉPÉ́ÉxɨÉiª ÉÈ´ÉÉ <nÆù¶ É® úÒ®ú̈ÉÂ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ |É{É\SÉäxÉ ¶ É® úÒ®úÉtÖ{ÉÉÊvɺ ÉƤÉxvÉ|Éiª ÉÉJª ÉÉxÉäxÉ º ÉÆ|ɺ ÉÉnù¶É¤ nùÉäÊnùiÉÆ VÉÒ́É̈ÉÂ` º ´ÉäxÉ
°ü{ÉähÉÉʦÉÊxɹ{ÉtiÉä ' <ÊiÉ ¥ÉÀ º ´É°ü{ÉÉ{ÉzÉÆ nù¶ÉǪÉxÉÂ, xÉ {É® úº¨ÉÉnÂù¥ÉÀ hÉÉä%¨ÉÞiÉɦɪ ɺ ´É°ü{ÉÉnùxª ÉÆ VÉÒ́ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * EäòÊSÉkÉÖ
{É® ú̈ÉÉi¨ÉẾÉ́ÉIÉɪ ÉÉ̈ÉÂ` BiÉÆ i´Éä́É iÉä ' <ÊiÉ VÉÒ́ÉÉEò¹ÉÇhÉ̈Éxª Éɪ ª ÉÆ ¨Éxª É̈ÉÉxÉÉ BiÉ̈Éä́É
´ÉÉCª ÉÉä{ÉGò¨Éº ÉÚÊSÉiÉ̈É{ɽþiÉ{ÉÉ{¨Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉEò¨ÉÉi¨ÉÉxÉÆ iÉä ¦ÉÚªÉÉä%xÉÖ́ª ÉÉJª Éɺ ª ÉÉ̈ÉÒÊiÉ Eò± {ɪ ÉÎxiÉ * iÉä¹ÉÉ̈ÉÂ` BiÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ
º ÉÆÊxÉʽþiÉÉ́ɱ ÉÎ̈¤ ÉxÉÒº É́ÉÇxÉÉ̈ɸÉÖÊiÉÌ́É|ÉEÞò¹ªÉäiÉ; ¦ÉÚ ª É&¸ÉÖÊiÉ SÉÉä{ɯûvª ÉäiÉ; {ɪ ÉÉǪÉÉxiÉ® úÉʦÉʽþiɺ ª É
{ɪ ÉÉǪÉÉxiÉ® úähÉÉxÉʦÉvÉÒªÉ̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ* ` BiÉÆ i´Éä́É iÉä ' <ÊiÉ SÉ |ÉÊiÉYÉɪ É |ÉÉCSÉiÉÖlÉÉÇi{ɪ ÉÉǪÉÉnùxª É̈Éxª ÉÆ ´ª ÉÉSÉIÉÉhɺ ª É |ÉVÉÉ{ÉiÉä&
|ÉiÉÉ® úEòi´ÉÆ |ɺ ÉVª ÉäiÉ * iɺ ¨ÉÉiɪ ÉnùẾÉtÉ|Éiª ÉÖ{ɺ lÉÉÊ{ÉiÉ̈É{ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEÆò VÉè́ÉÆ °ü{ÉÆ
EòiÉÞ iǴɦÉÉäCiÉÞi´É® úÉMÉuäù¹ÉÉÊnùnùÉä¹ÉEò± ÉÖʹÉiÉ̈ÉxÉäEòÉxÉlÉǪÉÉäÊMÉ, iÉÊuù±Éª ÉxÉäxÉ iÉÊuù{É® úÒiÉ̈ɽþiÉ{ÉÉ{¨Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉEÆò {ÉÉ® ú̈Éä·É® Æúº ´É°ü{ÉÆ
ẾÉtª ÉÉ |ÉÊiÉ{ÉtiÉä, º É{ÉÉÇÊnùẾɱ ɪ ÉxÉäxÉä́É ® úVV´ÉÉnùÒxÉÂ* +{É® úä iÉÖ ´ÉÉÊnùxÉ& {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEò¨Éä́É VÉè́ÉÆ °ü{ÉÊ̈ÉÊiÉ
¨Éxª ÉxiÉä%º ¨ÉnùÒªÉÉ SÉ EäòÊSÉiÉÂ* iÉä¹ÉÉÆ º É́Éæ¹ÉÉ̈ÉÉi¨ÉèEòi´Éº É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉ|ÉÊiÉ{ÉIɦÉÚiÉÉxÉÉÆ |ÉÊiɹÉävÉɪ ÉänÆù¶ ÉÉ® úÒ®úEò¨ÉÉ® ú¤vÉ̈ÉÂ--- BEò
B´É {É® ú̈Éä·É® ú& EÚò]õºlÉÊxÉiª ÉÉä ẾÉYÉÉxÉvÉÉiÉÖ® úẾÉtª ÉÉ, ¨Éɪ ɪ ÉÉ ¨Éɪ ÉÉẾÉ́ÉiÉÂ, +xÉäEòvÉÉ ẾɦÉÉ́ª ÉiÉä, xÉÉxª ÉÉä ẾÉYÉÉxÉvÉÉiÉÖ® úºiÉÒÊiÉ
* ª ÉÎk´ÉnÆù{É® ú̈Éä·É® ú́ÉÉCª Éä VÉÒ́É̈Éɶ ÉRÂóCª É |ÉÊiɹÉävÉÊiÉ º ÉÚjÉEòÉ® ú&--- ` xÉɺ ɦ Æ É́ÉÉiÉÂ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ, iÉjÉɪ É̈ÉʦÉ|Éɪ É&---
ÊxÉiª ɶ ÉÖrù¤ÉÖrù̈ÉÖHòº ´É¦ÉÉ́Éä EÚò]õºlÉÊxÉiª Éä BEòκ ¨Ézɺ ÉRÂóMÉä {É® ú̈ÉÉi¨ÉÊxÉ iÉÊuù{É® úÒiÉÆ VÉè́ÉÆ °ü{ÉÆ ´ª ÉÉä̈xÉÒ́É iɱ É̈ɱ ÉÉÊnù
{ÉÊ® úEòα {ÉiÉ̈ÉÂ; iÉiÉÂ+Éi¨ÉèEòi´É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ{É® ú́èÉÉÇCª Éèxª ÉÉǪÉÉä{ÉäiÉèuùêiÉ́ÉÉnù|ÉÊiɹÉävÉè SÉÉ{ÉxÉ乪ÉÉ̈ÉÒÊiÉ--- {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä VÉÒ́ÉÉnùxª Éi´ÉÆ
pùføª ÉÊiÉ; VÉÒ́ɺ ª É iÉÖ xÉ {É® úº¨ÉÉnùxª Éi´ÉÆ |ÉÊiÉÊ{É{ÉÉnùʪɹÉÊiÉ; ËEò i´ÉxÉÖ́Énùiª Éä́ÉÉẾÉtÉEòα {ÉiÉÆ ± ÉÉäEò|Éʺ ÉrÆùVÉÒ́ɦÉänù̈ÉÂ; B´ÉÆ
ʽþº ´ÉɦÉÉẾÉEòEòiÉÞ iǴɦÉÉäCiÉÞi´ÉÉxÉÖ́ÉÉnäùxÉ |É́ÉÞkÉÉ& Eò¨ÉÇẾÉvɪ ÉÉä xÉ Ếɯûvª ÉxiÉ <ÊiÉ ¨Éxª ÉiÉä * |ÉÊiÉ{ÉÉtÆ iÉÖ
¶ Éɺ jÉÉlÉÇ̈ÉÉi¨ÉèEòi´É̈Éä́É nù¶ÉǪÉÊiÉ--- ` ¶ Éɺ jÉoù¹]õ¬ É iÉÚ{Énäù¶ÉÉä ´ÉÉ̈Énäù́É́ÉiÉÂ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ * ´ÉÌhÉiÉ SÉɺ ¨ÉÉʦÉ&
ẾÉuùnùẾÉuùnÂù¦ÉänùäxÉ Eò¨ÉÇẾÉÊvÉẾÉ® úÉävÉ{ÉÊ® ú½þÉ® ú& **
 +xª ÉÉlÉÇSÉ {É® úÉ̈ ɶ ÉÇ& ** 1.3.20 **
** 1.3.20 **

+lÉ ª ÉÉä%ª ÉÆ nù½þ®ú́ÉÉCª ɶ Éä¹Éä VÉÒ́É{É® úÉ̈ ɶ ÉÉæ nù̶ÉiÉ&--- ` +lÉ ª É B¹É º ÉÆ|ɺ ÉÉnù& ' <iª ÉÉÊnù&, º É nù½þ®úä {É® ú̈Éä·É® úä
´ª ÉÉJª Éɪ É̈ÉÉxÉä, xÉ VÉÒ́ÉÉä{Éɺ ÉxÉÉä{Énäù¶É&, xÉÉÊ{É |ÉEÞòiÉẾɶ Éä¹ÉÉä{Énäù¶É& --- <iª ÉxÉlÉÇEòi´ÉÆ |ÉÉ{xÉÉäiÉÒiª ÉiÉ +ɽþ--- +xª ÉÉlÉÉæ%ª ÉÆ
VÉÒ́É{É® úÉ̈ ɶ ÉÉæ xÉ VÉÒ́ɺ ´É°ü{É{ɪ ÉḈɺ Éɪ ÉÒ; ËEò iÉ̽þ, {É® ú̈Éä·É® úº´É°ü{É{ɪ ÉḈɺ Éɪ ÉÒ* EòlÉ̈ÉÂ? º ÉÆ|ɺ ÉÉnù¶É¤ nùÉäÊnùiÉÉä VÉÒ́ÉÉä
VÉÉMÉÊ® úiÉ́ª É́ɽþÉ® úä näù½þ äÎxpùªÉ{É\VÉ® úÉvª ÉIÉÉä ¦ÉÚi´ÉÉ, iÉuùɺ ÉxÉÉÊxÉÌ̈ÉiÉÉÆ SÉ º ´É{xÉÉzÉÉb÷ÒSÉ® úÉä%xÉÖ¦ÉÚªÉ, ¸ÉÉxiÉ& ¶ É® úhÉÆ
|Éä{º ÉÖ¯û¦Éª É°ü{ÉÉnùÊ{É ¶ É® úÒ®úÉʦÉ̈ÉÉxÉÉiº É̈ÉÖilÉɪ É, º ÉÖ¹ÉÖ{iÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ {É® ÆúVª ÉÉäÊiÉ® úÉEòɶ ɶ ÉΤnùiÉÆ {É® Æú¥ÉÀ Éä{ɺ ÉÆ{Ét,
Ếɶ Éä¹ÉẾÉYÉÉxÉ́Ék´ÉÆ SÉ {ÉÊ® úiª ÉVª É, º ´ÉäxÉ °ü{ÉähÉÉʦÉÊxɹ{ÉtiÉä;
ª Énùºª ÉÉä{ɺ ÉÆ{ÉkÉ́ª ÉÆ {É® ÆúVª ÉÉäÊiÉ&, ª ÉäxÉ º ´ÉäxÉ °ü{ÉähÉɪ É̈ÉʦÉÊxɹ{ÉtiÉä, º É B¹É +Éi¨ÉÉ{ɽþiÉ{ÉÉ{¨Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉ ={Éɺ ª É& ---
<iª Éä́É̈ÉlÉÉæ%ª ÉÆ VÉÒ́É{É® úÉ̈ ɶ ÉÇ& {É® ú̈Éä·É® ú́ÉÉÊnùxÉÉä%{ª ÉÖ{É{ÉtiÉä **

+± {ɸÉÖiÉÊä® úÊiÉ SÉkäÉnÖùHò¨ÉÂ** 1.3.21 **

** 1.3.21 **

ª Énù{ª ÉÖHò¨ÉÂ---` nù½þ®úÉä%κ ¨ÉzÉxiÉ® úÉEòɶ É& ' <iª ÉÉEòɶ ɺ ª Éɱ {Éi´ÉÆ ¸ÉÚªÉ̈ÉÉhÉÆ {É® ú̈Éä·É® úä xÉÉä{É{ÉtiÉä, VÉÒ́ɺ ª É iÉÖ
+É® úÉOÉÉä{ÉÊ̈Éiɺ ª Éɱ {Éi´É̈É́ÉEò± {ÉiÉ <ÊiÉ; iɺ ª É {ÉÊ® ú½þÉ® úÉä ´ÉHò´ª É& * =HòÉä Á º ª É {ÉÊ® ú½þÉ® ú&---
{É® ú̈Éä·É® úä%{ª ÉÉ{ÉäÊIÉEò¨É± {Éi´É̈É́ÉEò± {ÉiÉ <ÊiÉ, ` +¦ÉEÇòÉèEòº i´ÉÉkÉnÂù́ªÉ{Énäù¶ÉÉSSÉ xÉäÊiÉ SÉäzÉ ÊxÉSÉɪ ª Éi´ÉÉnäù́ÉÆ ´ª ÉÉä̈É́ÉSSÉ '
<iª ÉjÉ; º É B´Éä½þ{ÉÊ® ú½þÉ® úÉ%ä xÉÖº ÉÆvÉÉiÉ́ª É <ÊiÉ º ÉÚ
Sɪ ÉÊiÉ * ¸ÉÖiª Éè́É SÉ <nù̈ɱ {Éi´ÉÆ |Éiª ÉÖHÆò |Éʺ ÉräùxÉÉEòɶ ÉäxÉÉä{ÉÊ̈É̈ÉÉxɪ ÉÉ `
ª ÉÉ́ÉÉx´ÉÉ +ª É̈ÉÉEòɶ ɺ iÉÉ́ÉÉxÉä¹ÉÉä%xiɾÇþnùªÉ +ÉEòɶ É& ' <ÊiÉ **

+xÉÖEÞ
òiɺä iɺ ª É SÉ ** 1.3.22 **
+xÉÖEÞ
òiª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.3.22 **

` xÉ iÉjÉ º ÉÚ ª ÉÉæ ¦ÉÉÊiÉ xÉ SÉxpùiÉÉ® úEÆò xÉä̈ÉÉ ẾÉtÖiÉÉä ¦ÉÉÎxiÉ EÖòiÉÉä%ª É̈ÉÎMxÉ& * iÉ̈Éä́É ¦ÉÉxiÉ̈ÉxÉÖ¦ÉÉÊiÉ º É́ÉÈiɺ ª É ¦Éɺ ÉÉ
º É́ÉÇÊ̈ÉnÆùẾɦÉÉÊiÉ ' <ÊiÉ º É̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ * iÉjÉ ª ÉÆ ¦ÉÉxiÉ̈ÉxÉÖ¦ÉÉÊiÉ º É́ÉȪ ɺ ª É SÉ ¦Éɺ ÉÉ º É́ÉÇÊ̈ÉnÆùẾɦÉÉÊiÉ, º É ËEò iÉäVÉÉävÉÉiÉÖ&
EòÎSÉiÉÂ, =iÉ |ÉÉYÉ +Éi¨ÉäÊiÉ ẾÉÊSÉÊEòiº Éɪ ÉÉÆ iÉäVÉÉävÉÉiÉÖÊ® úÊiÉ iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ* EÖòiÉ& ? iÉäVÉÉävÉÉiÉÚxÉÉ̈Éä́É º ÉÚªÉÉÇnùÒxÉÉÆ
¦ÉÉxÉ|ÉÊiɹÉävÉÉiÉÂ* iÉäVÉ&º ´É¦ÉÉ́ÉEÆò ʽþSÉxpùiÉÉ® úEòÉÊnùiÉäVÉ&º ´É¦ÉÉ́ÉEò B´É º ÉÚªÉæ ¦Éɺ É̈ÉÉxÉä +½þÊxÉ xÉ ¦Éɺ ÉiÉ <ÊiÉ |Éʺ Érù̈ÉÂ*
iÉlÉÉ º ɽþº ÉÚªÉæhÉ º É́ÉÇÊ̈ÉnÆùSÉxpùiÉÉ® úEòÉÊnùª Éκ ¨ÉzÉ ¦Éɺ ÉiÉä, º ÉÉä%Ê{É iÉäVÉ&º ´É¦ÉÉ́É B´É EòÎ SÉÊnùiª É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä * +xÉÖ¦ÉÉxÉ̈ÉÊ{É
iÉäVÉ&º ´É¦ÉÉ́ÉEò B´ÉÉä{É{ÉtiÉä, º É̈ÉÉxɺ ´É¦ÉÉ́ÉEäò¹́ÉxÉÖEòÉ® únù¶ÉÇxÉÉiÉÂ; ` MÉSUôxiÉ̈ÉxÉÖMÉSUôÊiÉ ' <ÊiÉ́ÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉkÉäVÉÉävÉÉiÉÖ&
EòÎSÉÊnùiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ̈É&--- |ÉÉYÉ B´Éɪ É̈ÉÉi¨ÉÉ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ * Eòº ¨ÉÉiÉÂ? +xÉÖEÞòiÉä&; +xÉÖEò® úhÉ̈ÉxÉÖEÞòÊiÉ&; ª ÉnäùiÉiÉÂ` iÉ̈Éä́É ¦ÉÉxiÉ̈ÉxÉÖ¦ÉÉÊiÉ
º É́ÉÇ̈ÉÂ' <iª ÉxÉÖ¦ÉÉxÉ̈ÉÂ, iÉi|ÉÉYÉ{ÉÊ® úOɽäþ%´ÉEò± {ÉiÉä; ` ¦ÉÉ°ü{É& º Éiª ɺ ÉÆEò± {É& ' <ÊiÉ Ê½þ|ÉÉYÉ̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ; xÉ iÉÖ
iÉäVÉÉävÉÉiÉÖÆ EÆòÊSÉiº ÉÚªÉÉÇnùªÉÉä%xÉÖ¦ÉÉxiÉÒÊiÉ |Éʺ Érù̈ÉÂ; º É̈Éi´ÉÉSSÉ iÉäVÉÉävÉÉiÉÚxÉÉÆ º ÉÚªÉÉÇnùÒxÉÉÆ xÉ iÉäVÉÉävÉÉiÉÖ̈Éxª ÉÆ |Éiª É{ÉäIÉÉκ iÉ, ª ÉÆ
¦ÉÉxiÉ̈ÉxÉÖ¦Éɪ ÉÖ&; xÉ Ê½þ|ÉnùÒ{É& |ÉnùÒ{ÉÉxiÉ® ú̈ÉxÉÖ¦ÉÉÊiÉ * ª Énù{ª ÉÖHÆò º É̈ÉÉxɺ ´É¦ÉÉ́ÉEäò¹́ÉxÉÖEòÉ® úÉä où¶ª ÉiÉ <ÊiÉ---xÉɪ É̈ÉäEòÉxiÉÉä
Êxɪ É̈É&; ʦÉzɺ ´É¦ÉÉ́ÉEäò¹́ÉÊ{É Á xÉÖEòÉ® úÉä où¶ª ÉiÉä; ª ÉlÉÉ º ÉÖiÉ{iÉÉä%ª É&Ê{Éhb÷Éä%Mxª ÉxÉÖEÞòÊiÉ® úÏMxÉ nù½þxiÉ̈ÉxÉÖnù½þÊiÉ, ¦ÉÉè̈ÉÆ ´ÉÉ ® úVÉÉä
´Éɪ ÉÖÆ ´É½þxiÉ̈ÉxÉÖ́ɽþiÉÒÊiÉ * ` +xÉÖEÞòiÉä& ' <iª ÉxÉÖ¦ÉÉxÉ̈ɺ ÉÖº ÉÚSÉiÉÂ; ` iɺ ª É SÉ ' <ÊiÉ SÉiÉÖlÉÈ{ÉÉnù̈ɺ ª É ± ÉÉäEòº ª É º ÉÚSɪ ÉÊiÉ * `
iɺ ª É ¦Éɺ ÉÉ º É́ÉÇÊ̈ÉnÆùẾɦÉÉÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ iÉräùiÉÖEÆò ¦ÉÉxÉÆ º ÉÚªÉÉÇnù̄ä ûSª É̈ÉÉxÉÆ |ÉÉYÉ̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ MÉ̈ɪ ÉÊiÉ * ` iÉqäù́ÉÉ Vª ÉÉäÊiɹÉÉÆ
Vª ÉÉäÊiÉ® úɪ ÉÖ½þÉæ{Éɺ ÉiÉä%¨ÉÞiÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ Ê½þ|ÉÉYÉ̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ * iÉäVÉÉäxiÉ® úähÉ iÉÖ º ÉÚªÉÉÇÊnùiÉäVÉÉä ẾɦÉÉiÉÒiª É|Éʺ Érù̈ÉÂ, ẾɯûrÆù
SÉ; iÉäVÉÉäxiÉ® úähÉ iÉäVÉÉäxiÉ® úºª É |ÉÊiÉPÉÉiÉÉiÉÂ* +lÉ́ÉÉ xÉ º ÉÚªÉÉÇnùÒxÉÉ̈Éä́É ± ÉÉäEò{ÉÊ® ú{ÉÊ`öiÉÉxÉÉÊ̈ÉnÆùiÉräùiÉÖEÆò ẾɦÉÉxÉ̈ÉÖSª ÉiÉä; ËEò
iÉ̽þ, ` º É́ÉÇÊ̈Énù̈ÉÂ' <iª ÉẾɶ Éä¹É¸ÉiÖ Éä& º É́ÉǺª Éè́Éɺ ª É xÉÉ̈É°ü{ÉÊGòª ÉÉEòÉ® úEò¡ ò± ÉVÉÉiɺ ª É ª ÉÉ +ʦÉ́ª ÉÊHò&, º ÉÉ
¥ÉÀ Vª ÉÉäÊiÉ&º ÉkÉÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉ; ª ÉlÉÉ º ÉÚªÉÇVª ÉÉäÊiÉ&º ÉkÉÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉ º É́ÉǺª É °ü{ÉVÉÉiɺ ª ÉÉʦÉ́ª ÉÊHò& iÉuùiÉÂ* ` xÉ iÉjÉ º ÉÚªÉÉæ ¦ÉÉÊiÉ '
<ÊiÉ SÉ iÉjÉ-¶ ɤ nù̈Éɽþ®úx|ÉEÞòiÉOɽþhÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ; |ÉEÞòiÉÆ SÉ ¥ÉÀ ` ª Éκ ¨ÉxtÉè& {ÉÞÊlÉ́ÉÒSÉÉxiÉÊ® úIÉ̈ÉÉäiÉ̈ÉÂ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ; +xÉxiÉ® Æú
SÉ Ê½þ®úh¨Éª Éä {É® úä EòÉä¶ Éä ẾÉ® úVÉÆ ¥ÉÀ ÊxɹEò± É̈ÉÂ* iÉSUÖô§ ÉÆ Vª ÉÉäÊiɹÉÉÆ Vª ÉÉäÊiɺ iÉtnùÉi¨ÉẾÉnùÉä ẾÉnÖù& ' <ÊiÉ; EòlÉÆ iÉVVª ÉÉäÊiɹÉÉÆ
Vª ÉÉäÊiÉÊ® úiª ÉiÉ <nù̈ÉÖÎilÉiÉ̈ÉÂ--- ` xÉ iÉjÉ º ÉÚªÉÉæ ¦ÉÉÊiÉ ' <ÊiÉ * ª Énù{ª ÉÖHò¨Éº ÉÚªÉÉÇnùÒxÉÉÆ iÉäVɺ ÉÉÆ
¦ÉÉxÉ|ÉÊiɹÉävɺ iÉäVÉÉävÉÉiÉÉ́Éä́ÉÉxª Éκ ¨ÉzÉ́ÉEò± {ÉiÉä, º ÉÚªÉÇ<´ÉäiÉ® úä¹ÉÉÊ̈ÉÊiÉ; iÉjÉ iÉÖ º É B´É iÉäVÉÉävÉÉiÉÖ® úxª ÉÉä xÉ º ɦ
Æ É́ÉiÉÒiª ÉÖ{É{ÉÉÊnùiÉ̈ÉÂ
* ¥ÉÀ hª ÉÊ{É SÉè¹ÉÉÆ ¦ÉÉxÉ|ÉÊiɹÉävÉÉä%´ÉEò± {ÉiÉä; ª ÉiÉ& --- ª ÉnÖù{ɱ ɦª ÉiÉä iÉiº É́ÉÈ¥ÉÀ hÉè́É Vª ÉÉäÊiɹÉÉä{ɱ ɦª ÉiÉä; ¥ÉÀ iÉÖ xÉÉxª ÉäxÉ
Vª ÉÉäÊiɹÉÉä{ɱ ɦª ÉiÉä, º ´Éª ÉÆ Vª ÉÉäÊiÉ&º ´É°ü{Éi´ÉÉiÉÂ, ª ÉäxÉ º ÉÚªÉÉÇnùªÉº iÉκ ¨Éx¦Éɪ ÉÖ&; ¥ÉÀ ʽþ+xª ÉnÂù́ªÉxÉÊHò, xÉ iÉÖ ¥ÉÀ Éxª ÉäxÉ
´ª ÉVª ÉiÉä, ` +Éi¨ÉxÉè́Éɪ ÉÆ Vª ÉÉäÊiɹÉɺ iÉä ' ` +MÉÞÁ Éä xÉ Ê½þMÉÞÁ iÉä ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É& **

+Ê{É SÉ º ¨Éª ÉÇiÉä ** 1.3.23 **

** 1.3.23 **

+Ê{É SÉäoùOÉÚ{Éi´ÉÆ |ÉÉYɺ ª Éè́ÉÉi¨ÉxÉ& º ¨Éª ÉÇiÉä ¦ÉMÉ́ÉnÂ

ùMÉÒiÉɺ ÉÖ--- ` xÉ iÉnÂù¦Éɺ ɪ ÉiÉä º ÉÚªÉÉæ xÉ ¶ ɶ ÉÉRÂóEòÉä xÉ {ÉÉ́ÉEò& * ª ÉnÂùMÉi´ÉÉ
xÉ ÊxÉ́ÉiÉÇxiÉä iÉrùÉ̈ É {É® ú̈ÉÆ ¨É̈É ' <ÊiÉ * ` ª ÉnùÉÊnùiª ÉMÉiÉÆ iÉäVÉÉä VÉMÉnÂù¦Éɺ ɪ ÉiÉä%ÊJɱ É̈ÉÂ* ª ÉSSÉxpù̈Éʺ É ª ÉSSÉÉMxÉÉè iÉkÉäVÉÉä
ẾÉÊrù¨ÉÉ̈ÉEò¨ÉÂ<ÊiÉ SÉ **

¶ ɤnùÉnäù́É |ÉÊ̈ÉiÉ& ** 1.3.24 **

|ÉÊ̈ÉiÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.3.24 **

` +R óMÉÖ¹`ö̈ÉÉjÉ& {ÉÖ¯û¹ÉÉä ¨Évª É +Éi¨ÉÊxÉ Êiɹ`öÊiÉ ' <ÊiÉ ¸ÉÚªÉiÉä; iÉlÉÉ ` +RÂóMÉÖ¹`ö̈ÉÉjÉ& {ÉÖ¯û¹ÉÉä Vª ÉÉäÊiÉÊ® ú́ÉÉvÉÚ̈ÉEò& * <ǶÉÉxÉÉä
¦ÉÚiɦÉ́ª ɺ ª É º É B´ÉÉt º É = ·É BiÉuèùiÉiÉÂ' <ÊiÉ SÉ * iÉjÉ ª ÉÉä%ª É̈ÉRÂóMÉÖ¹`ö̈ÉÉjÉ& {ÉÖ¯û¹É& ¸ÉÚªÉiÉä, º É ËEò ẾÉYÉÉxÉÉi¨ÉÉ, ËEò
´ÉÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉäÊiÉ º Éƶ ɪ É& * iÉjÉ {ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÉä{Énäù¶ÉÉÊuùYÉÉxÉÉi¨ÉäÊiÉ iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ* xÉ Á xÉxiÉɪ ÉÉ̈ÉẾɺ iÉÉ® úºª É
{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä%RÂóMÉÖ¹`ö{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉi´É̈ÉÖ{É{ÉtiÉä; ẾÉYÉÉxÉÉi¨Éxɺ iÉÚ{ÉÉÊvÉ̈Ék´ÉÉiº ɦ Æ É́ÉÊiÉ Eòª ÉÉÊSÉiEò± {Éxɪ ÉÉRÂóMÉÖ¹`ö̈ÉÉjÉi´É̈ÉÂ*
º ¨ÉÞiÉä SÉ--- ` +lÉ º Éiª É́ÉiÉ& Eòɪ ÉÉi{Éɶ ɤ ÉrÆù´É¶ ÉÆ MÉiÉ̈ÉÂ* +RÂóMÉÖ¹`ö̈ÉÉjÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÆ ÊxÉ SÉEò¹ÉǪ É̈ÉÉä ¤ ɱ ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ; xÉ Ê½þ
{É® ú̈Éä·É® úÉä ¤ ɱ ÉÉiɪ É̈ÉäxÉ ÊxɹGò¹]ÖõÆ ¶ ÉCª É&; iÉäxÉ iÉjÉ º Éƺ ÉÉ® úÒ+RÂóMÉÖ¹`ö̈ÉÉjÉÉä ÊxÉÎ SÉiÉ&; º É B´Éä½þÉ{ÉÒiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ̈É&---{É® ú̈ÉÉi¨Éè́Éɪ É̈ÉRÂóMÉÖ¹`ö̈ÉÉjÉ{ÉÊ® úÊ̈ÉiÉ& {ÉÖ¯û¹ÉÉä ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ * Eòº ¨ÉÉiÉÂ? ¶ ɤ nùÉiÉÂ--- ` <ǶÉÉxÉÉä ¦ÉÚiɦÉ́ª ɺ ª É ' <ÊiÉ *
xÉ Á xª É& {É® ú̈Éä·É® úÉnÂù¦ÉÚiɦÉ́ª ɺ ª É ÊxÉ® úRÂóEÖò¶ É̈ÉÒʶ ÉiÉÉ * ` BiÉuèùiÉiÉÂ' <ÊiÉ SÉ |ÉEÞòiÉÆ {ÉÞ¹]õÊ̈ɽþÉxÉÖº ÉÆnùvÉÉÊiÉ; BiÉuèùiÉiÉÂ,
ª Éi{ÉÞ¹]Æõ¥ÉÀ iäª ÉlÉÇ&; {ÉÞ¹]ÆõSÉä½þ¥ÉÀ --- ` +xª ÉjÉ vÉ̈ÉÉÇnùxª ÉjÉÉvÉ̈ÉÉÇnùxª ÉjÉɺ ¨ÉÉiEÞòiÉÉEÞòiÉÉiÉÂ* +xª ÉjÉ ¦ÉÚiÉÉSSÉ ¦É́ª ÉÉSSÉ
ª ÉkÉi{ɶ ª Éʺ É iÉuùuù' <ÊiÉ * ¶ ɤ nùÉnäù́ÉäÊiÉ--- +ʦÉvÉÉxɸÉÖiÉä® ú́äÉ<ǶÉÉxÉ <ÊiÉ {É® ú̈Éä·É® úÉä́ÉMÉ̈ª ÉiÉ <iª ÉlÉÇ& **

EòlÉÆ {ÉÖxÉ& º É́ÉÇMÉiɺ ª É {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉ& {ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÉä{Énäù¶É <iª ÉjÉ ¥ÉÚ̈É&---

¾þ
t{ÉIä ɪ ÉÉ iÉÖ ¨ÉxÉÖ¹ªÉÉÊvÉEòÉ® úi´ÉÉiÉÂ** 1.3.25 **
** 1.3.25 **

º É́ÉÇMÉiɺ ª ÉÉÊ{É {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä ¾þnùªÉä%´Éº lÉÉxÉ̈É{ÉäIª ÉÉRÂóMÉÖ¹`ö̈ÉÉjÉi´ÉÊ̈Énù̈ÉÖSª ÉiÉä; +ÉEòɶ ɺ ª Éä́É ´Éƶ É{É́ÉÉÇ{ÉäIÉ̈É® úÎixÉ̈ÉÉjÉi´É̈ÉÂ* xÉ
Á \Vɺ ÉÉ +ÊiÉ̈ÉÉjɺ ª É {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä%RÂóMÉÖ¹`ö̈ÉÉjÉi´É̈ÉÖ{É{ÉtiÉä * xÉ SÉÉxª É& {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉ <½þOɽþhÉ̈ɽÇþÊiÉ <ǶÉÉxɶ ɤ nùÉÊnù¦ª É
<iª ÉÖHò¨ÉÂ* xÉxÉÖ |ÉÊiÉ|ÉÉÊhɦÉänÆù¾þnùªÉÉxÉÉ̈ÉxÉ́Éκ lÉiÉi´ÉÉkÉnù{ÉäIÉ̈É{ª ÉRÂóMÉÖ¹`ö̈ÉÉjÉi´ÉÆ xÉÉä{É{ÉtiÉ <iª ÉiÉ =kÉ® ú̈ÉÖSª ÉiÉä---
¨ÉxÉÖ¹ªÉÉÊvÉEòÉ® úi´ÉÉÊnùÊiÉ; ¶ Éɺ jÉÆ Á Ếɶ Éä¹É|É́ÉÞkÉ̈ÉÊ{É ¨ÉxÉÖ¹ªÉÉxÉä́ÉÉÊvÉEò® úÉäÊiÉ; ¶ ÉHòi´ÉÉiÉÂ, +ÌlÉi´ÉÉiÉÂ, +{ɪ ÉÖnÇ ùºiÉi´ÉÉiÉÂ
={Éxɪ ÉxÉÉÊnù¶Éɺ jÉÉSSÉ---<ÊiÉ ´ÉÌhÉiÉ̈ÉäiÉnùÊvÉEòÉ® ú±ÉIÉhÉä * ¨ÉxÉÖ¹ªÉÉhÉÉÆ SÉ Êxɪ ÉiÉ{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉ& Eòɪ É&; +ÉèÊSÉiª ÉäxÉ
Êxɪ ÉiÉ{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉ̈Éä́É SÉè¹ÉÉ̈ÉRÂóMÉÖ¹`ö̈ÉÉjÉÆ ¾þnùªÉ̈ÉÂ; +iÉÉä ¨ÉxÉÖ¹ªÉÉÊvÉEòÉ® úi´ÉÉSUôɺ jɺ ª É
 ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¾þnùªÉÉ́ɺ lÉÉxÉÉ{ÉäIÉ̈ÉRÂóMÉÖ¹`ö̈ÉÉjÉi´É̈ÉÖ{É{ÉzÉÆ {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉ& * ª Énù{ª ÉÖHò¨ÉÂ---{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÉä{Énäù¶ÉÉiɺ ¨ÉÞiÉä SÉ
º Éƺ Éɪ Éæ´Éɪ É̈ÉRÂóMÉÖ¹`ö̈ÉÉjÉ& |Éiª ÉäiÉ́ ª É <ÊiÉ; iÉi|Éiª ÉÖSª ÉiÉä--- ` º É +Éi¨ÉÉ iÉk´É̈Éʺ É ' <iª ÉÉÊnù́Éiɺ Éƺ ÉÉÊ® úhÉ B´É
º ÉiÉÉä%RÂóMÉÖ¹`ö̈ÉÉjɺ ª É ¥ÉÀ i´ÉÊ̈Énù̈ÉÖ{ÉÊnù¶ª ÉiÉ <ÊiÉ * Êuù°ü{ÉÉ Ê½þ´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª ÉÉxÉÉÆ |É́ÉÞÊkÉ& ---
C´ÉÊSÉi{É® ú̈ÉÉi¨Éº ´É°ü{ÉÊxÉ°ü{ÉhÉ{É® úÉ; C´ÉÊSÉÊuùYÉÉxÉÉi¨ÉxÉ& {É® ú̈ÉÉi ¨ÉèEòi´ÉÉä{Énäù¶É{É® úÉ * iÉnùjÉ ẾÉYÉÉxÉÉi¨ÉxÉ&
{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉèEòi´É̈ÉÖ{ÉÊnù¶ª ÉiÉä; xÉÉRÂóMÉÖ¹`ö̈ÉÉjÉi´ÉÆ Eòº ª ÉÊSÉiÉÂ* BiÉ̈Éä́ÉÉlÉÈ{É® úähÉ º ¡ Öò]õÒEòÊ® ú¹ªÉÊiÉ--- ` +RÂóMÉÖ¹`ö̈ÉÉjÉ&
{ÉÖ¯û¹ÉÉä%xiÉ® úÉi¨ÉÉ º ÉnùÉ VÉxÉÉxÉÉÆ ¾þnùªÉä º ÉÆÊxÉẾɹ]õ& * iÉÆ º ´ÉÉSUô® úÒ® úÉi|É́ÉÞ½þ äx¨ÉÖ\VÉÉÊnù́Éä¹ÉÒEòÉÆ vÉèªÉæhÉ; iÉÆ ẾÉtÉSUÖôGò¨É̈ÉÞiÉ̈ÉÂ'
<ÊiÉ **

iÉnÖù{ɪ ÉÇÊ{É ¤ ÉÉnù®úɪ ÉhÉ& º ɦ

Æ É́ÉÉiÉÂ** 1.3.26 **
näù́ÉiÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.3.26 **

+RÂóMÉÖ¹`ö̈ÉÉjɸÉÖÊiÉ̈ÉÇxÉÖ¹ªÉ¾þnùªÉÉ{ÉäIÉÉ ¨ÉxÉÖ¹ªÉÉÊvÉEòÉ® úi´ÉÉSUôɺ jɺ ª Éäiª ÉÖHò¨ ÉÂ; iÉi|ɺ ÉRÂóMÉäxÉänù̈ÉÖSª ÉiÉä * ¤ ÉÉfø ¨ ÉÂ, ¨ÉxÉÖ¹ªÉÉxÉÊvÉEò® úÉäÊiÉ
¶ Éɺ jÉ̈ÉÂ; xÉ iÉÖ ¨ÉxÉÖ¹ªÉÉxÉä́ÉäÊiÉ <½þ¥ÉÀ YÉÉxÉä Êxɪ É̈ÉÉä%κ iÉ * iÉä¹ÉÉÆ ¨ÉxÉÖ¹ªÉÉhÉÉ̈ÉÂ={ÉÊ® ú¹]õÉtä
näù́ÉÉnùªÉ&, iÉÉxÉ{ª ÉÊvÉEò® úÉäÊiÉ ¶ Éɺ jÉÊ̈ÉÊiÉ ¤ ÉÉnù®úɪ ÉhÉ +ÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? º ɦ Æ É́ÉÉiÉÂ* º É¦Æ É́ÉÊiÉ Ê½þ
iÉä¹ÉÉ̈É{ª ÉÌlÉi´ÉÉtÊvÉEòÉ® úEòÉ® úhÉ̈ÉÂ; iÉjÉÉÌlÉi´ÉÆ iÉÉ́Éx¨ÉÉäIÉẾɹɪ ÉÆ näù́ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÊ{É º ɦ Æ É́ÉÊiÉ
ẾÉEòÉ® úẾɹɪ ÉẾɦÉÚiªÉÊxÉiª Éi´Éɱ ÉÉäSÉxÉÉÊnùÊxÉÊ̈ÉkÉ̈ÉÂ; iÉlÉÉ º ÉÉ̈Élª ÉÇ̈ÉÊ{É iÉä¹ÉÉÆ º ɦ
Æ É́ÉÊiÉ, ¨ÉxjÉÉlÉḈÉÉnäùÊiɽþɺ É{ÉÖ® úÉhɱ ÉÉäEò䦪 ÉÉä
ẾÉOɽþ́Ék´ÉÉt´ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ; xÉ SÉ iÉä¹ÉÉÆ EòÎ SÉi|ÉÊiɹÉävÉÉä%κ iÉ; xÉ SÉÉä{Éxɪ Éxɶ Éɺ jÉähÉè¹ÉÉ̈ÉÊvÉEòÉ® úÉä ÊxÉ́Éiª ÉæiÉ, ={Éxɪ Éxɺ ª É
´ÉänùÉvª ɪ ÉxÉÉlÉÇi´ÉÉiÉÂ, iÉä¹ÉÉÆ SÉ º ´Éª ÉÆ|ÉÊiɦÉÉiÉ́Éänùi´ÉÉiÉÂ; +Ê{É SÉè¹ÉÉÆ ẾÉtÉOɽþhÉÉlÉÈ¥ÉÀ Sɪ ÉÉÇÊnùnù¶ÉǪÉÊiÉ--- ` BEò¶ ÉiÉÆ ½þ´Éè
´É¹ÉÉÇÊhÉ ¨ÉPÉ́ÉÉx|ÉVÉÉ{ÉiÉÉè¥ÉÀ Sɪ ÉÇ̈ÉÖ́Éɺ É ' ` ¦ÉÞMÉÖ́Éê´ÉɯûÊhÉ& * ´É¯ûhÉÆ Ê{ÉiÉ® ú̈ÉÖ{ɺ ɺ ÉÉ® ú* +vÉÒʽþ¦ÉMÉ́ÉÉä ¥ÉÀ ' <iª ÉÉÊnù*
ª ÉnùÊ{É Eò¨ÉǺ´ÉxÉÊvÉEòÉ® úEòÉ® úhÉ̈ÉÖHò¨ÉÂ--- ` xÉ näù́ÉÉxÉÉÆ näù́ÉiÉÉxiÉ® úɦÉÉ́ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ, ` xÉ @ñ¹ÉÒhÉÉ̈ÉÂ, +ɹÉæª ÉÉxiÉ® úɦÉÉ́ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ;
xÉ iÉÊuùtɺ ÉÖ +κ iÉ * xÉ ½þÒxpùÉnùÒxÉÉÆ ẾÉtɺ ´ÉÊvÉÊGòª É̈ÉÉhÉÉxÉÉÊ̈ÉxpùÉtÖqùä¶ ÉäxÉ ËEòÊSÉiEÞòiª É̈Éκ iÉ; xÉ SÉ ¦ÉÞM´ÉÉnùÒxÉÉÆ
¦ÉÞM´ÉÉÊnùºÉMÉÉäjÉiɪ ÉÉ * iɺ ¨ÉÉqäù́ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÊ{É ẾÉtɺ ´ÉÊv ÉEòÉ® ú& EäòxÉ ´Éɪ ÉÇiÉä ? näù́ÉÉtÊvÉEòÉ® úä%{ª ÉRÂóMÉÖ¹`ö̈ÉÉjɸÉÖÊiÉ&
º ´ÉÉRÂóMÉÖ¹`öÉ{ÉäIɪ ÉÉ xÉ Ếɯûvª ÉäiÉ **

ẾÉ® úÉväÉ& Eò¨ÉÇhÉÒÊiÉ SÉzä ÉÉxÉEä ò|ÉÊiÉ{ÉkÉnä Çù¶ÉÇxÉÉiÉÂ** 1.3.27 **

** 1.3.27 **

º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ--- ª ÉÊnùẾÉOɽþ́Ék´ÉÉt¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉäxÉ näù́ÉÉnùÒxÉÉÆ ẾÉtɺ ´ÉÊvÉEòÉ® úÉä ´Éhª ÉæiÉ, ẾÉOɽþ́Ék´ÉÉiÉÂ@ñÎi´ÉMÉÉÊnù́ÉÊnùxpùÉnùÒxÉÉ̈ÉÊ{É
º ´É°ü{ɺ ÉÆÊxÉvÉÉxÉäxÉ Eò¨ÉÉÇRÂóMɦÉÉ́ÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉäiÉÂ; iÉnùÉ SÉ ẾÉ® úÉävÉ& Eò¨ÉÇÊhÉ º ª ÉÉiÉÂ; xÉ ½þÒxpùÉnùÒxÉÉÆ º ´É°ü{ɺ ÉÆÊxÉvÉÉxÉäxÉ
ª ÉÉMÉÉRÂóMɦÉÉ́ÉÉä où¶ª ÉiÉä; xÉ SÉ º ɦ Æ É́ÉÊiÉ, ¤ ɽÖþ¹ÉÖ ª ÉÉMÉä¹ÉÖ ª ÉÖMÉ{ÉnäùEòº ª Éäxpùºª É º ´É°ü{ɺ ÉÆÊxÉvÉÉxÉÉxÉÖ{É{ÉkÉäÊ® úÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉɪ É̈Éκ iÉ
ẾÉ® úÉävÉ&; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? +xÉäEò|ÉÊiÉ{ÉkÉä& * BEòº ª ÉÉÊ{É näù́ÉiÉÉi¨ÉxÉÉä ª ÉÖMÉ{ÉnùxÉäEòº ´É°ü{É|ÉÊiÉ{ÉÊkÉ& º ɦ Æ É́ÉÊiÉ * EòlÉ̈ÉäiÉnù́ÉMÉ̈ª ÉiÉä
? nù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* iÉlÉÉʽþ--- ` EòÊiÉ näù́ÉÉ& ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É ` jɪ É SÉ jÉÒSÉ ¶ ÉiÉÉ jɪ É SÉ jÉÒxÉ º ɽþ»ÉÉ ' <ÊiÉ ÊxɯûSª É `
EòiÉ̈Éä iÉä ' <iª ɺ ª ÉÉÆ {ÉÞSUôɪ ÉÉ̈ÉÂ` ¨Éʽþ̈ÉÉxÉ B´Éè¹ÉÉ̈ÉäiÉä jɪ ÉϺ jɶ Ék´Éä́É näù́ÉÉ& ' <ÊiÉ ¥ÉÖ́ÉiÉÒ¸ÉÖÊiÉ& BEèòEòº ª É näù́ÉiÉÉi¨ÉxÉÉä
ª ÉÖMÉ{ÉnùxÉäEò°ü{ÉiÉÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * iÉlÉÉ jɪ ÉϺ jɶ ÉiÉÉä%Ê{É ¹Éb÷ÉtxiɦÉÉḈÉGò¨ÉähÉ ` EòiÉ̈É BEòÉä näù́É <ÊiÉ |ÉÉhÉ& ' <ÊiÉ
|ÉÉhÉèEò°ü{ÉiÉÉÆ näù́ÉÉxÉÉÆ nù¶ÉǪÉxiÉÒiɺ ª Éè́É BEòº ª É |ÉÉhɺ ª É ª ÉÖMÉ{ÉnùxÉäEò°ü{ÉiÉÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * iÉlÉÉ º ¨ÉÞÊiÉ® úÊ{É--- ` +Éi¨ÉxÉÉä ´Éè
¶ É® úÒ®úÉÊhÉ ¤ ɽÚþÊxÉ ¦É® úiɹɦÇÉ * ª ÉÉäMÉÒEÖòª ÉÉÇnÂù¤É± ÉÆ |ÉÉ{ª É iÉè SÉ º É́Éê̈ɽÇþÓSÉ® úäiÉÂ** |ÉÉ{xÉÖª ÉÉÊuù¹Éª ÉÉxEèòÎ SÉiEèòÎ SÉnÖùOÉÆ iÉ{É SÉ® úäiÉÂ
* º ÉÆÊIÉ{ÉäSSÉ {ÉÖxɺ iÉÉÊxÉ º ÉÚªÉÉæ ® úζ¨ÉMÉhÉÉÊxÉ́É ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ |ÉÉ{iÉÉÊhÉ̈ÉÉtè·Éª ÉÉÇhÉÉÆ ª ÉÉäÊMÉxÉÉ̈ÉÊ{É ª ÉÖMÉ{ÉnùxÉäEò¶ É® úÒ®úªÉÉäMÉÆ
nù¶ÉǪÉÊiÉ; ÊEò¨ÉÖ ´ÉHò´ª É̈ÉÉVÉÉxÉʺ ÉrùÉxÉÉÆ näù́ÉÉxÉÉ̈ÉÂ? +xÉäEò°ü{É|ÉÊiÉ{ÉÊkɺ ɦ Æ É́ÉÉSSÉ BEèòEòÉ näù́ÉiÉÉ ¤ ɽÖþ¦ÉÒ°ü{Éè®úÉi¨ÉÉxÉÆ
|ÉẾɦÉVª É ¤ ɽÖþ¹ÉÖ ª ÉÉMÉä¹ÉÖ ª ÉÖMÉ{ÉnùRÂóMɦÉÉ´ÉÆ MÉSUôiÉÒÊiÉ * {É® úè SÉ xÉ où¶ª ÉiÉä, +xiÉvÉÉÇxÉÉÊnù¶ÉÊHòª ÉÉäMÉÉiÉÂ---<iª ÉÖ{É{ÉtiÉä * `
+xÉäEò|ÉÊiÉ{ÉkÉänùǶ ÉÇxÉÉiÉÂ' <iª ɺ ª ÉÉ{É® úÉ ´ª ÉÉJª ÉÉ---ẾÉOɽþ́ÉiÉÉ̈ÉÊ{É Eò¨ÉÉÇRÂóMɦÉÉ́ÉSÉÉänùxÉɺ ÉÖ +xÉäEòÉ |ÉÊiÉ{ÉÊkÉoÇù¶ª ÉiÉä;
C´ÉÊSÉnäùEòÉä%Ê{É ẾÉOɽþ́ÉÉxÉxÉäEòjɪ ÉÖMÉ{ÉnùRÂóMɦÉÉ́ÉÆ xÉ MÉSUôÊiÉ, ª ÉlÉÉ ¤ ɽÖþʦɦÉÉæVɪ ÉnÂùʦÉxÉêEòÉä ¥ÉÉÀ hÉÉä ª ÉÖMÉ{ÉnÂù¦ÉÉäVª ÉiÉä;
C´ÉÊSÉSSÉèEòÉä%Ê{É ẾÉOɽþ́ÉÉxÉxÉäEòjÉ ª ÉÖMÉ{ÉnùRÂóMɦÉÉ́ÉÆ MÉSUôÊiÉ, ª ÉlÉÉ ¤ ɽÖþʦÉxÉÇ̈ɺ EÖò́ ÉÉÇhÉè®úäEòÉä ¥ÉÉÀ hÉÉä ª ÉÖMÉ{ÉzÉ̈Éκ Gòª ÉiÉä;
iÉÊuùÊnù½þÉäqùä¶ É{ÉÊ® úiª ÉÉMÉÉi¨ÉEòi´ÉÉiɪ ÉÉMɺ ª É ẾÉOɽþ́ÉiÉÒ̈É{ª ÉäEòÉÆ näù́ÉiÉÉ̈ÉÖÊqù¶ª É ¤ ɽþ́É& º ´ÉÆ º ´ÉÆ pù́ª ÉÆ ª ÉÖMÉ{Éi{ÉÊ® úiª ÉIª ÉxiÉÒÊiÉ
ẾÉOɽþ́Ék´Éä%Ê{É näù́ÉÉxÉÉÆ xÉ ËEòÊSÉiEò¨ÉÇÊhÉ Ếɯûvª ÉiÉä **

¶ ɤnù<ÊiÉ SÉzä ÉÉiÉ& |ɦÉ́ÉÉi|Éiª ÉIÉÉxÉÖ̈ÉÉxÉɦª ÉÉ̈ÉÂ** 1.3.28 **

** 1.3.28 **

¨ÉÉ xÉÉ̈É ẾÉOɽþ́Ék´Éä näù́ÉÉnùÒxÉÉ̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉä Eò¨ÉÇÊhÉ EòÎ SÉÊuù®úÉävÉ& |ɺ ÉÎ\VÉ; ¶ ɤ näùiÉÖ ẾÉ® úÉävÉ& |ɺ ÉVª ÉäiÉ * EòlÉ̈ÉÂ?
+Éèi{ÉÊkÉEÆò ʽþ¶ ɤ nùºª ÉÉlÉæxÉ º ÉƤÉxvÉ̈ÉÉʸÉiª É ` +xÉ{ÉäIÉi´ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ ´Éänùºª É |ÉÉ̈ÉÉhª ÉÆ º lÉÉÊ{ÉiÉ̈ÉÂ* <nùÉxÉÓiÉÖ ẾÉOɽþ́ÉiÉÒ
näù́ÉiÉɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉÉ ª Ét{ª Éè·Éª ÉǪÉÉäMÉÉtÖMÉ{ÉnùxÉäEòEò¨ÉǺÉƤÉxvÉÒÊxÉ ½þ́ÉÓÊ¹É ¦ÉÖ\VÉÒiÉ, iÉlÉÉÊ{É
ẾÉOɽþªÉÉäMÉÉnùº¨ÉnùÉÊnù́ÉVVÉxÉxÉ̈É® úhÉ́ÉiÉÒº ÉäÊiÉ, ÊxÉiª ɺ ª É ¶ ɤ nùºª É ÊxÉiª ÉäxÉÉlÉæxÉ ÊxÉiª Éä º ÉƤÉxvÉä | ÉiÉÒªÉ̈ÉÉxÉä ª ÉuèùÊnùEòä ¶ ɤ näù
|ÉÉ̈ÉÉhª ÉÆ Îº lÉiÉ̈ÉÂ, iɺ ª É ẾÉ® úÉävÉ& º ª ÉÉÊnùÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉɪ É̈É{ª Éκ iÉ ẾÉ® úÉävÉ&; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? +iÉ& |ɦÉ́ÉÉiÉÂ* +iÉ B´É ʽþ
´ÉèÊnùEòÉSUô¤ nùÉqäù́ÉÉÊnùEÆò VÉMÉi|ɦÉ́ÉÊiÉ **

xÉxÉÖ ` VÉx¨ÉÉtº ª É ª ÉiÉ& ' <iª ÉjÉ ¥ÉÀ |ɦÉ́Éi´ÉÆ VÉMÉiÉÉä%´ÉvÉÉÊ® úiÉ̈ÉÂ, EòlÉÊ̈ɽþ¶ ɤ nù|ɦÉ́Éi´É̈ÉÖSª ÉiÉä ? +Ê{É SÉ ª ÉÊnùxÉÉ̈É
´ÉèÊnùEòÉSUô¤ nùÉnùºª É |ɦÉ́ÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉiÉ&, EòlÉ̈ÉäiÉÉ́ÉiÉÉ ẾÉ® úÉävÉ& ¶ ɤ näù{ÉÊ® ú¾þiÉ& ? ª ÉÉ́ÉiÉÉ ´Éº É́ÉÉä ¯ûpùÉ +ÉÊnùiª ÉÉ
ẾÉ·Éänù́äÉÉ ¨É¯ûiÉ <iª ÉäiÉä%lÉÉÇ+ÊxÉiª ÉÉ B´É, =i {ÉÊkÉ̈Ék´ÉÉiÉÂ; iÉnùÊxÉiª Éi´Éä SÉ iÉuùÉÊSÉxÉÉÆ ´ÉèÊnùEòÉxÉÉÆ ´Éº ´ÉÉÊnù¶É¤ nùÉxÉÉ̈ÉÊxÉiª Éi´ÉÆ
EäòxÉ ÊxÉ́Éɪ ÉÇiÉä ? |Éʺ ÉrÆùʽþ± ÉÉäEòä näù́Énùkɺ ª É {ÉÖjÉ =i{ÉzÉä ª ÉYÉnùkÉ <ÊiÉ iɺ ª É xÉÉ̈É ÊGòª ÉiÉ <ÊiÉ; iɺ ¨ÉÉÊuù®úÉävÉ B´É ¶ ɤ nù
<ÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ; MÉ́ÉÉÊnù¶É¤ nùÉlÉǺÉƤÉxvÉÊxÉiª Éi´Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* xÉ Ê½þMÉ́ÉÉÊnù́ª ÉHòÒxÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkÉ̈Ék´Éä iÉnùÉEÞòiÉÒxÉÉ̈É{ª ÉÖi{ÉÊkÉ̈Ék´ÉÆ
º ª ÉÉiÉÂ* pù́ª ÉMÉÖhÉEò¨ÉÇhÉÉÆ Ê½þ´ª ÉHòª É B´ÉÉäi{ÉtxiÉä, xÉÉEÞòiɪ É& * +ÉEÞòÊiÉÊ¦É SÉ ¶ ɤ nùÉxÉÉÆ º ÉƤÉxvÉ&, xÉ ´ª ÉÊHòʦÉ&,
´ª ÉHòÒxÉÉ̈ÉÉxÉxiª ÉÉiº ÉƤ ÉxvÉOɽþhÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä& * ´ª ÉÊHò¹ÉÚi{Ét¨ÉÉxÉɺ ´É{ª ÉÉEÞòiÉÒxÉÉÆ ÊxÉiª Éi´ÉÉiÉÂxÉ MÉ́ÉÉÊnù¶É¤ näù¹ÉÖ EòÎ SÉÊuù®úÉävÉÉä
où¶ª ÉiÉä * iÉlÉÉ näù́ÉÉÊnù́ª ÉÊHò|ɦÉ́Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä%{ª ÉÉEÞòÊiÉÊxÉiª Éi´ÉÉiÉÂxÉ EòÎ SÉuùº´ÉÉÊnù¶É¤ näù¹ÉÖ ẾÉ® úÉävÉ <ÊiÉ pù¹]ṍª É̈ÉÂ*
+ÉEÞòÊiÉẾɶ Éä¹Éº iÉÖ näù́ÉÉnùÒxÉÉÆ ¨ÉxjÉÉlÉḈÉÉnùÉÊnù¦ª ÉÉä ẾÉOɽþ́Ék´ÉÉt´ÉMÉ̈ÉÉnù́ÉMÉxiÉ́ª É& * º lÉÉxÉẾɶ Éä¹Éº ÉƤÉxvÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉ ´ÉÉ
<xpùÉÊnù¶É¤ nùÉ& º ÉäxÉÉ{Éiª ÉÉÊnù¶É¤ nù́ÉiÉÂ* iÉiÉ SÉ ª ÉÉä ª ɺ iÉkÉiº lÉÉxÉ̈ÉÊvÉÊiɹ`öÊiÉ, º É º É <xpùÉÊnù¶É¤ nèù®úʦÉvÉÒªÉiÉ <ÊiÉ xÉ nùÉä¹ÉÉä
¦É́ÉÊiÉ * xÉ SÉänÆù¶ ɤ nù|ɦÉ́Éi´ÉÆ ¥ÉÀ |ɦÉ́Éi´É́ÉnÖù{ÉÉnùÉxÉEòÉ® úhÉi´ÉÉʦÉ|Éɪ ÉähÉÉäSª ÉiÉä * EòlÉÆ iÉ̽þ, κ lÉiÉ ´ÉÉSÉEòÉi¨ÉxÉÉ ÊxÉiª Éä
¶ ɤ näùÊxÉiª ÉÉlÉǺÉƤÉÎxvÉxÉÒ¶ ɤ nù́ª É́ɽþÉ® úªÉÉäMª ÉÉlÉḈª ÉÊHòÊxɹ{ÉÊkÉ& ` +iÉ& |ɦÉ́É& ' <iª ÉÖSª ÉiÉä * EòlÉÆ {ÉÖxÉ® ú́ÉMÉ̈ª ÉiÉä
¶ ɤ nùÉi|ɦÉ́ÉÊiÉ VÉMÉÊnùÊiÉ ?--- |Éiª ÉIÉÉxÉÖ̈ÉÉxÉɦª ÉÉ̈ÉÂ; |Éiª ÉIÉÆ Ê½þ¸ÉÖÊiÉ&, |ÉÉ̈ÉÉhª ÉÆ |Éiª ÉxÉ{ÉäIÉi´ÉÉiÉÂ; +xÉÖ̈ÉÉxÉÆ º ¨ÉÞÊiÉ&,
|ÉÉ̈ÉÉhª ÉÆ |ÉÊiÉ º ÉÉ{ÉäIÉi´ÉÉiÉÂ; iÉä ʽþ¶ ɤ nù{ÉÚ́ÉÉȺ ÉÞϹ]õnù¶ÉǪÉiÉ&; ` BiÉ <ÊiÉ ´Éè|ÉVÉÉ{ÉÊiÉnæù́ÉÉxɺ ÉÞVÉiÉɺ ÉÞOÉÊ̈ÉÊiÉ ¨ÉxÉÖ¹ªÉÉÊxÉxnù́É
<ÊiÉ Ê{ÉiÉßÆκ iÉ® ú&{ÉẾÉjÉÊ̈ÉÊiÉ OɽþÉxÉɶ É́É <ÊiÉ º iÉÉäjÉÆ ẾÉ·ÉÉxÉÒÊiÉ ¶ ɺ jÉ̈Éʦɺ ÉÉè¦ÉMÉäiª Éxª ÉÉ& |ÉVÉÉ& ' <ÊiÉ ¸ÉÖÊiÉ&; iÉlÉÉxª ÉjÉÉÊ{É
` º É ¨Éxɺ ÉÉ ´ÉÉSÉÆ Ê̈ÉlÉÖxÉÆ º É̈ɦÉ́ÉiÉÂ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ iÉjÉ iÉjÉ ¶ ɤ nù{ÉÚ Ì́ÉEòÉ º ÉÞι]õ& ¸ÉÉ́ª ÉiÉä; º ¨ÉÞÊiÉ® úÊ{É--- ` +xÉÉÊnùÊxÉvÉxÉÉ
ÊxÉiª ÉÉ ´ÉÉMÉÖiº ÉÞ¹]õÉ º ´Éª ɦ Æ ÉÖ́ÉÉ * +ÉnùÉè´Éänù̈ɪ ÉÒÊnù́ª ÉÉ ª ÉiÉ& º É́ÉÉÇ& |É́ÉÞkɪ É& ' <ÊiÉ; =iº ÉMÉÉæ%{ª ɪ ÉÆ ´ÉÉSÉ&
º ÉÆ|Énùɪ É|É́ÉiÉÇxÉÉi¨ÉEòÉä pù¹]ṍª É, +xÉÉÊnùÊxÉvÉxÉɪ ÉÉ +xª ÉÉoù¶Éº ª ÉÉäiº ÉMÉǺª Éɺ É¦Æ É́ÉÉiÉÂ; iÉlÉÉ ` xÉÉ̈É °ü{ÉÆ SÉ ¦ÉÚiÉÉxÉÉÆ Eò¨ÉÇhÉÉÆ SÉ
|É́ÉiÉÇxÉ̈ÉÂ* ´Éänù¶É¤ näù¦ª É B´ÉÉnùÉèÊxÉ̈ÉÇ̈Éä º É ¨É½äþ·É® ú& ' <ÊiÉ * ` º É́Éæ¹ÉÉÆ iÉÖ º É xÉÉ̈ÉÉÊxÉ Eò¨ÉÉÇÊhÉ SÉ {ÉÞlÉEÂò{ÉÞlÉEÂò*
´Éänù¶É¤ näù¦ª É B´ÉÉnùÉè{ÉÞlÉEÂòº Éƺ lÉÉ SÉ ÊxÉ̈ÉÇ̈Éä ' <ÊiÉ SÉ; +Ê{É SÉ ÊSÉEòÒ̹ÉiÉ̈ÉlÉÇ̈ÉxÉÖÊiɹ`öxÉÂiɺ ª É ´ÉÉSÉEÆò ¶ ɤ nÆù{ÉÚ́ÉȺ ¨ÉÞi´ÉÉ
{É SÉÉkÉ̈ÉlÉÇ̈ÉxÉÖÊiɹ`öiÉÒÊiÉ º É́Éæ¹ÉÉÆ xÉ& |Éiª ÉIÉ̈ÉäiÉiÉÂ; iÉlÉÉ |ÉVÉÉ{ÉiÉä® úÊ{É » ɹ]Öõ& º ÉÞ¹]äõ& {ÉÚ́ÉÈ´ÉèÊnùEòÉ& ¶ ɤ nùÉ ¨ÉxÉʺ É |ÉÉnÖù¤ÉǦÉÚ́ÉÖ&,
{É SÉÉkÉnùxÉÖMÉiÉÉxÉlÉÉÇxª ɺ ɺ ÉVÉæÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä; iÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ& ` º É ¦ÉÚÊ® úÊiÉ ´ª Éɽþ®úiɺ É ¦ÉÚÊ̈É̈ɺ ÉÞVÉiÉ ' <iª Éä́É̈ÉÉÊnùEòÉ
¦ÉÚ®úÉÊnù¶É¤ näù¦ª É B´É ¨ÉxÉʺ É |ÉÉnÖù¦ÉiÚÇÉ䦪 ÉÉä ¦ÉÚ®úÉÊnù±ÉÉäEòÉxº ÉÞ¹]õÉxnù¶ÉǪÉÊiÉ **

ÊEò¨ÉÉi¨ÉEÆò {ÉÖxÉ& ¶ ɤ nù̈ÉʦÉ|Éäiª ÉänÆù¶ ɤ nù|ɦÉ́Éi´É̈ÉÖSª ÉiÉä ? º ¡ òÉä]ṏÉÂ<iª Éɽþ* ´ÉhÉÇ{ÉIÉä ʽþiÉä¹ÉÉ̈ÉÖi{ÉzÉ|Év´ÉÆʺ Éi´ÉÉÊzÉiª É䦪 É&
¶ ɤ näù¦ª ÉÉä näù́ÉÉÊnù́ª ÉHòÒxÉÉÆ |ɦÉ́É <iª ÉÖ{É{ÉzÉÆ º ª ÉÉiÉÂ; =i{ÉzÉv´ÉÆʺ ÉxÉ SÉ ´ÉhÉÉÇ&, |Éiª ÉÖSSÉÉ® úhÉ̈Éxª ÉlÉÉ SÉÉxª ÉlÉÉ SÉ
|ÉiÉÒªÉ̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ; iÉlÉÉ Á où¶ª É̈ÉÉxÉÉä%Ê{É {ÉÖ¯û¹ÉẾɶ Éä¹ÉÉä%vª ɪ ÉxÉv´ÉÊxɸÉ́ÉhÉÉnäù́É Ếɶ Éä¹ÉiÉÉä ÊxÉvÉÉǪÉÇiÉä--- ` näù́ÉnùkÉÉä%ª É̈ÉvÉÒiÉä,
ª ÉYÉnùkÉÉä%ª É̈ÉvÉÒiÉä ' <ÊiÉ; xÉ SÉɪ ÉÆ ´ÉhÉÇẾɹɪ ÉÉä%xª ÉlÉÉi´É|Éiª ɪ ÉÉä Ê̈Élª ÉÉYÉÉxÉ̈ÉÂ, ¤ ÉÉvÉEò|Éiª ɪ ÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ* xÉ SÉ
´ÉhÉ榪 ÉÉä%lÉÉḈÉMÉÊiɪ ÉÖHÇ òÉ& xÉ Á Eä òèEòÉä ´ÉhÉæ%lÉÈ|Éiª Éɪ ɪ ÉäiÉ, ´ª ÉʦÉSÉÉ® úÉiÉÂ; xÉ SÉ ´ÉhÉǺÉ̈ÉÖnùɪ É|Éiª ɪ ÉÉä%κ iÉ,
Gò¨É́ÉÌiÉi´ÉÉuùhÉÉÇxÉÉ̈ÉÂ; {ÉÚ́É{ÇÉÚ́ÉḈÉhÉÉÇxÉÖ¦É́ÉVÉÊxÉiɺ Éƺ EòÉ® úºÉʽþiÉÉä%xiª ÉÉä ´ÉhÉÉæ%lÉÈ|Éiª Éɪ ÉʪɹªÉiÉÒÊiÉ ª ÉtÖSª ÉäiÉ, iÉzÉ;
º ÉƤÉxvÉOɽþhÉÉ{ÉäIÉÉä ʽþ¶ ɤ nù& º ´Éª ÉÆ |ÉiÉÒªÉ̈ÉÉxÉÉä%lÉÈ|Éiª Éɪ ɪ ÉäiÉÂ, vÉÚ̈ÉÉÊnù́ÉiÉÂ; xÉ SÉ
{ÉÚ́É{ÇÉÚ́ÉḈÉhÉÉÇxÉÖ¦É́ÉVÉÊxÉiɺ Éƺ EòÉ® úºÉʽþiɺ ª ÉÉxiª É́ÉhÉǺª É |ÉiÉÒÊiÉ® úκiÉ, +|Éiª ÉIÉi´ÉÉiº Éƺ EòÉ® úÉhÉÉ̈ÉÂ; Eòɪ ÉÇ|Éiª ÉÉʪÉiÉè& º Éƺ EòÉ® úè&
º ÉʽþiÉÉä%xiª ÉÉä ´ÉhÉÉæ%lÉÈ|Éiª Éɪ ÉʪɹªÉiÉÒÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ; º Éƺ EòÉ® úEòɪ ÉǺª ÉÉÊ{É º ¨É® úhɺ ª É Gò¨É́ÉÌiÉi´ÉÉiÉÂ; iɺ ¨ÉÉiº ¡ òÉä]õB´É ¶ ɤ nù&
* º É SÉèEòèEò´ÉhÉÇ|Éiª ɪ ÉÉʽþiɺ Éƺ EòÉ® ú¤ÉÒVÉä%xiª É́ÉhÉÇ|Éiª ɪ ÉVÉÊxÉiÉ{ÉÊ® ú{ÉÉEäò |Éiª ÉʪÉxª ÉäEò|Éiª ɪ ÉẾɹɪ Éiɪ ÉÉ ZÉÊ]õÊiÉ |Éiª É́ɦÉɺ ÉiÉä;
xÉ SÉɪ É̈ÉäEò|Éiª ɪ ÉÉä ´ÉhÉÇẾɹɪ ÉÉ º ¨ÉÞÊiÉ&, ´ÉhÉÉÇxÉÉ̈ÉxÉäEòi´ÉÉnäùEò|Éiª ɪ ÉẾɹɪ Éi´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&; iɺ ª É SÉ |Éiª ÉÖSSÉÉ® úhÉÆ
|Éiª ÉʦÉYÉɪ É̈ÉÉxÉi´ÉÉÊzÉiª Éi´É̈ÉÂ, ¦Éänù|Éiª ɪ ɺ ª É ´ÉhÉÇẾɹɪ Éi´ÉÉiÉÂ*
iɺ ¨ÉÉÊzÉiª ÉÉSUô¤ nùÉiº ¡ òÉä]õ°ü{ÉÉnùʦÉvÉɪ ÉEòÉÎiGòª ÉÉEòÉ® úEò¡ ò± ɱ ÉIÉhÉÆ VÉMÉnùʦÉvÉäª É¦ÉÚiÉÆ |ɦÉ́ÉiÉÒÊiÉ **

` ´ÉhÉÉÇB´É iÉÖ ¶ ɤ nù& ' <ÊiÉ ¦ÉMÉ́ÉÉxÉÖ{É́ɹÉ&Ç * xÉxÉÚ i{ÉzÉ|Év´ÉÆʺ Éi´ÉÆ ´ÉhÉÉÇxÉÉ̈ÉÖHò¨ÉÂ; iÉzÉ, iÉ B´ÉäÊiÉ |Éiª ÉʦÉYÉÉxÉÉiÉÂ;
º ÉÉoù¶ª ÉÉi|Éiª ÉʦÉYÉÉxÉÆ Eäò¶ ÉÉÊnùίÉ́ÉäÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ; |Éiª ÉʦÉYÉÉxɺ ª É |É̈ÉÉhÉÉxiÉ® úähÉ ¤ ÉÉvÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&;
|Éiª ÉʦÉYÉÉxÉ̈ÉÉEÞòÊiÉÊxÉÊ̈ÉkÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ; ´ª ÉÊHò|Éiª ÉʦÉYÉÉxÉÉiÉÂ; ª ÉÊnùʽþ|Éiª ÉÖSSÉÉ® úhÉÆ MÉ́ÉÉÊnù́ª ÉÊHò´Énùxª ÉÉ +xª ÉÉ
´ÉhÉḈª ÉHòª É& |ÉiÉÒªÉä® úxÉÂ, iÉiÉ +ÉEÞòÊiÉÊxÉÊ̈ÉkÉÆ |Éiª ÉʦÉYÉÉxÉÆ º ª ÉÉiÉÂ; xÉ i´ÉäiÉnùκiÉ; ´ÉhÉḈª ÉHòª É B´É ʽþ|Éiª ÉÖSSÉÉ® úhÉÆ
|Éiª ÉʦÉYÉɪ ÉxiÉä; ÊuùMÉÉæ¶ É¤ nù=SSÉÉÊ® úiÉ&--- <ÊiÉ Ê½þ|ÉÊiÉ{ÉÊkÉ&; xÉ iÉÖ uùÉèMÉÉä¶ É¤ nùÉẾÉÊiÉ * xÉxÉÖ ´ÉhÉÉÇ+{ª ÉÖSSÉÉ® úhɦÉänùäxÉ
ʦÉzÉÉ& |ÉiÉÒªÉxiÉä, näù́Énùkɪ ÉYÉnùkɪ ÉÉä® úvª ɪ ÉxÉv´ÉÊxɸɴÉhÉÉnäù́É ¦Éänù|ÉiÉÒiÉäÊ® úiª ÉÖHò¨ÉÂ; +jÉÉʦÉvÉÒªÉiÉä--- º ÉÊiÉ ´ÉhÉÇẾɹɪ Éä
ÊxÉÎSÉiÉä |Éiª ÉʦÉYÉÉxÉä, º Éƪ ÉÉäMÉẾɦÉÉMÉÉʦÉ́ª ÉRÂóMª Éi´ÉÉuùhÉÉÇxÉÉ̈ÉÂ, +ʦÉ́ª É\VÉEò´ÉèÊSÉjª ÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉä%ª ÉÆ ´ÉhÉÇẾɹɪ ÉÉä ẾÉÊSÉjÉ& |Éiª ɪ É&,
xÉ º ´É°ü{ÉÊxÉÊ̈ÉkÉ&; +Ê{É SÉ ´ÉhÉḈª ÉÊHò¦Éänù́ÉÉÊnùxÉÉÊ{É |Éiª ÉʦÉYÉÉxÉʺ ÉrùªÉä ´ÉhÉÉÇEÞòiɪ É& Eò± {ÉʪÉiÉ́ª ÉÉ&; iÉɺ ÉÖ SÉ {É® úÉä{ÉÉÊvÉEòÉä
¦Éänù|Éiª ɪ É <iª ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É̈ÉÂ; iÉuù®Æú´ÉhÉḈª ÉÊHò¹́Éä́É {É® úÉä{ÉÉÊvÉEòÉä ¦Éänù|Éiª ɪ É&, º ´É°ü{ÉÊxÉÊ̈ÉkÉÆ SÉ |Éiª ÉʦÉYÉÉxÉ̈ÉÂ--- <ÊiÉ
Eò± {ÉxÉɱ ÉÉPÉ́É̈ÉÂ* B¹É B´É SÉ ´ÉhÉÇẾɹɪ ɺ ª É ¦Éänù|Éiª ɪ ɺ ª É ¤ ÉÉvÉEò& |Éiª ɪ É&, ª Éi|Éiª ÉʦÉYÉÉxÉ̈ÉÂ* EòlÉÆ Á Eä òκ ¨ÉxEòɱ Éä
¤ ɽÚþxÉÉ̈ÉÖSSÉÉ® úªÉiÉÉ̈ÉäEò B´É º ÉxÉÂMÉEòÉ® úÉä ª ÉÖMÉ{ÉnùxÉäEò°ü{É& º ª ÉÉiÉÂ--- =nùÉkÉ SÉÉxÉÖnùÉkÉ SÉ º ´ÉÊ® úiÉ SÉ º ÉÉxÉÖxÉÉʺ ÉEò SÉ
ÊxÉ® úxÉÖxÉÉʺ ÉEò SÉäÊiÉ; +lÉ́ÉÉ v´ÉÊxÉEÞòiÉÉä%ª ÉÆ ¦Éänù|Éiª ɪ ÉÉä xÉ ´ÉhÉÇEÞòiÉ <iª ÉnùÉä¹É& * Eò& {ÉÖxÉ® úªÉÆ v´ÉÊxÉxÉÉÇ̈É ? ª ÉÉä
nÚù®úÉnùÉEòhÉǪÉiÉÉä ´ÉhÉÇẾÉ́ÉäEò¨É|ÉÊiÉ{Ét¨ÉÉxɺ ª É EòhÉÇ{ÉlÉ̈É́ÉiÉ® úÊiÉ; |Éiª Éɺ ÉÒiÉnùiÉ SÉ {É]ÖṏÉÞnùÖi´ÉÉÊnù¦ÉänÆù´ÉhÉæ¹́Éɺ É\Vɪ ÉÊiÉ;
iÉÊzɤ ÉxvÉxÉÉ SÉÉänùÉkÉÉnùªÉÉä Ếɶ Éä¹ÉÉ&, xÉ ´ÉhÉǺ´É°ü{ÉÊxɤ ÉxvÉxÉÉ&, ´ÉhÉÉÇxÉÉÆ |Éiª ÉÖSSÉÉ® úhÉÆ |Éiª ÉʦÉYÉɪ É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ; B´ÉÆ SÉ º ÉÊiÉ
º Éɱ É̈¤ ÉxÉÉ B´ÉèiÉä =nùÉkÉÉÊnù|Éiª ɪ ÉÉ ¦ÉẾɹªÉÎxiÉ; <iÉ® úlÉÉ Ê½þ´ÉhÉÉÇxÉÉÆ |Éiª ÉʦÉYÉɪ É̈ÉÉxÉÉxÉÉÆ ÊxɦÉænùi´ÉÉiº Éƪ ÉÉäMÉẾɦÉÉMÉEÞòiÉÉ
=nùÉkÉÉÊnùẾɶ Éä¹ÉÉ& Eò± {ª Éä® úxÉÂ; º Éƪ ÉÉäMÉẾɦÉÉMÉÉxÉÉÆ SÉÉ|Éiª ÉIÉi´ÉÉzÉ iÉnùɸɪ ÉÉ Ếɶ Éä¹ÉÉ& ´ÉhÉæ¹́Évª É́ɺ ÉÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉxiÉ <iª ÉiÉÉä
ÊxÉ® úɱ É̈¤ ÉxÉÉ B´É BiÉä =nùÉkÉÉÊnù|Éiª ɪ ÉÉ& º ª ÉÖ& * +Ê{É SÉ xÉè́ÉièÉnùʦÉÊxÉ́Éä¹]ṍª É̈ÉÂ---=nùÉkÉÉÊnù¦ÉänùäxÉ ´ÉhÉÉÇxÉÉÆ
|Éiª ÉʦÉYÉɪ É̈ÉÉxÉÉxÉÉÆ ¦ÉänùÉä ¦É́ÉäÊnùÊiÉ; xÉ Á xª ɺ ª É ¦ÉänùäxÉÉxª ɺ ª ÉÉʦÉt¨ÉÉxɺ ª É ¦ÉänùÉä ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; xÉ Ê½þ´ª ÉÊHò¦ÉänùäxÉ VÉÉËiÉ
ʦÉzÉÉÆ ¨Éxª ÉxiÉä * ´ÉhÉ榪 É SÉÉlÉÇ|ÉiÉÒiÉä& º ɦ Æ É́ÉÉiɺ ¡ òÉä]õEò± {ÉxÉÉxÉÌlÉEòÉ * xÉ Eò± { ɪ ÉÉ̈ª ɽÆþº ¡ òÉä]ṏÉÂ, |Éiª ÉIÉ̈Éä́É
i´ÉäxÉ̈É́ÉMÉSUôÉÊ̈É, BEèòEò´ÉhÉÇOɽþhÉÉʽþiɺ Éƺ EòÉ® úɪ ÉÉ ¤ ÉÖrùÉèZÉÊ]õÊiÉ |Éiª É́ɦÉɺ ÉxÉÉÊnùÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ; +º ª ÉÉ +Ê{É
¤ ÉÖrù́äÉhÇÉÇẾɹɪ Éi´ÉÉiÉÂ; BEèòEò´ÉhÉÇOɽþhÉÉäkÉ® úEòɱ ÉÉ ½þÒªÉ̈ÉäEòÉ ¤ ÉÖÊrùMÉÉêÊ® úÊiÉ º É̈ɺ iÉ́ÉhÉÇẾɹɪ ÉÉ, xÉÉlÉÉÇxiÉ® úẾɹɪ ÉÉ;
EòlÉ̈ÉäiÉnù́ÉMÉ̈ª ÉiÉä ? ª ÉiÉÉä%º ª ÉÉ̈ÉÊ{É ¤ ÉÖrùÉèMÉEòÉ® úÉnùªÉÉä ´ÉhÉÉÇ+xÉÖ́ÉiÉÇxiÉä, xÉ iÉÖ nùEòÉ® úÉnùªÉ&; ª ÉÊnùÁ º ª ÉÉ
¤ ÉÖrùäMÉÇEòÉ® úÉÊnù¦ª ÉÉä%lÉÉÇxiÉ® Æúº ¡ òÉä]õÉä Ếɹɪ É& º ª ÉÉiÉÂ, iÉiÉÉä nùEòÉ® úÉnùªÉ <´É MÉEòÉ® úÉnùªÉÉä%{ª ɺ ª ÉÉ ¤ ÉÖrù́äª ÉÉḈÉiÉæ® úxÉÂ; xÉ iÉÖ
iÉlÉÉκ iÉ; iɺ ¨ÉÉÊnùªÉ̈ÉäEò¤ ÉÖÊrù́ÉhÇÉÇẾɹɪ Éè́É º ¨ÉÞÊiÉ& * xÉx´ÉxÉäEòi´ÉÉuùhÉÉÇxÉÉÆ xÉèEò¤ ÉÖÊrùẾɹɪ ÉiÉÉä{É{ÉtiÉ <iª ÉÖHò¨ÉÂ, iÉi|ÉÊiÉ ¥ÉÚ̈É& --
-º ɦ Æ É́Éiª ÉxÉäEòº ª ÉÉ{ª ÉäEò¤ ÉÖÊrùẾɹɪ Éi´É̈ÉÂ, {ÉRÂóÊHò& ´ÉxÉÆ º ÉäxÉÉ nù¶É ¶ ÉiÉÆ º ɽþ»ÉÊ̈Éiª ÉÉÊnùnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ; ª ÉÉ iÉÖ MÉÉèÊ® úiª ÉäEòÉä%ª ÉÆ ¶ ɤ nù
<ÊiÉ ¤ ÉÖÊrù&, º ÉÉ ¤ ɽÖþ¹́Éä́É ´ÉhÉæ¹́ÉäEòÉlÉÉḈÉSUäônùÊxɤ ÉxvÉxÉÉ +Éè{ÉSÉÉÊ® úEòÒ´Éxɺ ÉäxÉÉÊnù¤ÉÖÊrù́Énäù́É * +jÉɽþ--- ª ÉÊnù´ÉhÉÉÇB´É
º ÉÉ̈ɺ iª ÉäxÉ BEò¤ ÉÖÊrùẾɹɪ ÉiÉÉ̈ÉÉ{Ét¨ÉÉxÉÉ& {ÉnÆùº ª ÉÖ&, iÉiÉÉä VÉÉ® úÉ ® úÉVÉÉ EòÊ{É& Ê{ÉEò <iª ÉÉÊnù¹ÉÖ {ÉnùẾɶ Éä¹É|ÉÊiÉ{ÉÊkÉxÉǺ ª ÉÉiÉÂ;
iÉ B´É ʽþ´ÉhÉÉÇ<iÉ® újÉäiÉ® újÉ xÉ |Éiª É́ɦÉɺ ÉxiÉ <ÊiÉ; +jÉ ´ÉnùÉ̈ É& ---º Éiª ÉÊ{É º É̈ɺ iÉ́ÉhÉÇ|Éiª É́É̈ɶ Éæ ª ÉlÉÉ Gò¨ÉÉxÉÖ® úÉäÊvÉxª É
B´É Ê{É{ÉÒʱ ÉEòÉ& {ÉRÂóÊHò¤ ÉÖÊrù̈ÉÉ® úÉä½þÎxiÉ, B´ÉÆ Gò¨ÉÉxÉÖ® úÉäÊvÉxÉ B´É ʽþ´ÉhÉÉÇ& {Énù¤ÉÖÊrù̈ÉÉ® úÉäIª ÉÎxiÉ; iÉjÉ ´ÉhÉÉÇxÉÉ̈ÉẾɶ Éä¹Éä%Ê{É
Gò¨ÉẾɶ Éä¹ÉEÞòiÉÉ {ÉnùẾɶ Éä¹É|ÉÊiÉ{ÉÊkÉxÉÇẾɯûvª ÉiÉä; ´ÉÞrù́ª É́ɽþÉ® úä SÉä̈Éä ´ÉhÉÉÇ& Gò¨ÉÉtxÉÖMÉÞ½þÒiÉÉ MÉÞ½þÒiÉÉlÉÇẾɶ Éä¹Éº ÉƤÉxvÉÉ& º ÉxiÉ&
º ´É́ª É́ɽþÉ® úä%{ª ÉäEòèEò´ÉhÉÇOɽþhÉÉxÉxiÉ® Æúº É̈ɺ iÉ|Éiª É́É̈É̶ Éxª ÉÉÆ ¤ ÉÖrùÉèiÉÉoù¶ÉÉ B´É |Éiª É́ɦÉɺ É̈ÉÉxÉɺ iÉÆ iÉ̈ÉlÉḈª ÉʦÉSÉÉ® úähÉ
|Éiª Éɪ ÉʪɹªÉxiÉÒÊiÉ ´ÉhÉḈÉÉÊnùxÉÉä ± ÉPÉҪɺ ÉÒEò± {ÉxÉÉ * º ¡ òÉä]ṍÉÉÊnùxɺ iÉÖ où¹]õ½þÉÊxÉ&, +où¹]õEò± {ÉxÉÉ SÉ; ´ÉhÉÉÇ SÉä̈Éä Gò¨ÉähÉ
MÉÞÁ ¨ÉÉhÉÉ& º ¡ òÉä]Æõ´ª É\Vɪ ÉÎxiÉ º É º ¡ òÉä]õÉä%lÉÈ´ª ÉxÉHòÒÊiÉ MÉ® úҪɺ ÉÒEò± {ÉxÉÉ º ª ÉÉiÉÂ**

+lÉÉÊ{É xÉÉ̈É |Éiª ÉÖSSÉÉ® úhÉ̈Éxª Éä%xª Éä ´ÉhÉÉÇ& º ª ÉÖ&, iÉlÉÉÊ{É |Éiª ÉʦÉYÉɱ É̈¤ ÉxɦÉÉ́ÉäxÉ ´ÉhÉǺÉÉ̈ÉÉxª ÉÉxÉÉ̈É́ɶ ª Éɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª Éi´ÉÉiÉ,
´ÉhÉæ¹́ÉlÉÇ|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ|ÉÊGòª ÉÉ ® úÊSÉiÉÉ º ÉÉ º ÉÉ̈ÉÉxª Éä¹ÉÖ º ÉÆSÉÉ® úʪÉiÉ́ª ÉÉ * iÉiÉ SÉ ÊxÉiª É䦪 É& ¶ ɤ näù¦ª ÉÉä näù́ÉÉÊnù́ª ÉHòÒxÉÉÆ |ɦÉ́É
<iª ÉẾɯûrù̈ÉÂ**
 +iÉ B´É SÉ ÊxÉiª Éi´É̈ÉÂ** 1.3.29 **
** 1.3.29 **

EòiÉÖ®Çúº¨É® úhÉÉÊnùÊiÉ Îº lÉiÉä ´Éänùºª É ÊxÉiª Éi´Éä näù́ÉÉÊnù́ª ÉÊHò|ɦÉ́Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉäxÉ iɺ ª É ẾÉ® úÉävÉ̈Éɶ ÉRÂóCª É ` +iÉ& |ɦÉ́ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ
{ÉÊ® ú¾þiª É <nùÉxÉÓiÉnäù́É ´ÉänùÊxÉiª Éi´ÉÆ Îº lÉiÉÆ pùføª ÉÊiÉ--- +iÉ B´É SÉ ÊxÉiª Éi´ÉÊ̈ÉÊiÉ * +iÉ B´É Êxɪ ÉiÉÉEÞòiÉänæù́ÉÉnäùVÉÇMÉiÉÉä
´Éänù¶É¤ nù|ɦÉ́Éi´ÉÉiÉ´Éänù¶É¤ nùÊxÉiª Éi´É̈ÉÊ{É |Éiª ÉäiÉ́ª É̈ÉÂ* iÉlÉÉ SÉ ¨ÉxjÉ́ÉhÉÇ&---` ª ÉYÉäxÉ ´ÉÉSÉ& {Énù́ÉÒªÉ̈Éɪ Éƺ iÉÉ̈Éx´ÉẾÉxnùzÉÞʹɹÉÖ
|ÉẾɹ]õÉ̈ ÉÂ' <ÊiÉ Îº lÉiÉÉ̈Éä́É ´ÉÉSÉ̈ÉxÉÖẾÉzÉÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * ´Éänù́ª Éɺ É SÉè́É̈ Éä́É º ¨É® úÊiÉ---
` ª ÉÖMÉÉxiÉä%xiÉ̽þiÉÉx´ÉänùÉxº ÉäÊiɽþɺ ÉÉx¨ ɽþ¹ÉǪÉ& * ± Éäʦɮ úä iÉ{ɺ ÉÉ {ÉÚ́ÉÇ̈ÉxÉÖYÉÉiÉÉ& º ´Éª ɦ
Æ ÉÖ́ÉÉ ' <ÊiÉ **

º É̈ÉÉxÉxÉÉ̈É°ü{Éi´ÉÉSSÉÉ́ÉÞ
kÉÉ́É{ª ÉẾÉ® úÉväÉÉä nù¶ÉÇxÉÉiɺ ¨ÉÞ
iÉä SÉ ** 1.3.30 **
** 1.3.30 **

+lÉÉÊ{É º ª ÉÉiÉÂ--- ª ÉÊnù{É·ÉÉÊnù́ª ÉÊHò´Éqäù́ÉÉÊnù́ª ÉHòª ÉÉä%Ê{É º ÉÆiÉiª Éè́ÉÉäi{Ét ®ä úxÉÂÊxɯûvª Éä® ÆúSÉ,
iÉiÉÉä%ʦÉvÉÉxÉÉʦÉvÉäª ÉÉʦÉvÉÉiÉÞ́ªÉ́ɽþÉ® úÉẾÉSUäônùÉiº ÉƤÉxvÉÊxÉiª Éi´ÉäxÉ ẾÉ® úÉävÉ& ¶ ɤ näù{ÉÊ® úÊ¿ ª ÉäiÉ * ª ÉnùÉ iÉÖ Jɱ ÉÖ º ÉEò± ÉÆ jÉè±ÉÉäCª ÉÆ
{ÉÊ® úiª ÉHòxÉÉ̈É°ü{ÉÆ Êxɱ Éæ{ÉÆ |ɱ ÉÒªÉiÉä, |ɦÉ́ÉÊiÉ SÉÉʦÉxÉ́ÉÊ̈ÉÊiÉ ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞÊiÉ́ÉÉnùÉ ´ÉnùÎxiÉ, iÉnùÉ EòlÉ̈ÉẾÉ® úÉävÉ <ÊiÉ *
iÉjÉänù̈ÉʦÉvÉÒªÉiÉä º É̈ÉÉxÉxÉÉ̈É°ü{Éi´ÉÉÊnùÊiÉ * iÉnùÉÊ{É º Éƺ ÉÉ® úºª ÉÉxÉÉÊnùi´ÉÆ iÉÉ́Énù¦ª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É̈ÉÂ* |ÉÊiÉ{ÉÉnùʪɹªÉÊiÉ SÉÉSÉɪ ÉÇ&
º Éƺ ÉÉ® úºª ÉÉxÉÉÊnùi´É̈ÉÂ--- ` ={É{ÉtiÉä SÉÉ{ª ÉÖ± ɦª ÉiÉä SÉ ' <ÊiÉ * +xÉÉnùÉèSÉ º Éƺ ÉÉ® úä ª ÉlÉÉ º ´ÉÉ{É|ɤ ÉÉävɪ ÉÉä&
|ɱ ɪ É|ɦÉ́ɸÉ́ÉhÉä%Ê{É {ÉÚ́É|Çɤ ÉÉävÉ́ÉnÖùkÉ® ú|ɤ ÉÉävÉä%Ê{É ´ª É́ɽþÉ® úÉzÉ EòÎ SÉÊuù®úÉävÉ&, B´ÉÆ Eò± {ÉÉxiÉ® ú|ɦÉ́É|ɱ ɪ ɪ ÉÉä® ú{ÉÒÊiÉ pù¹]ṍª É̈ÉÂ*
º ´ÉÉ{É|ɤ ÉÉävɪ ÉÉä SÉ |ɱ ɪ É|ɦÉ́ÉÉè¸ÉÚªÉäiÉä--- ` ª ÉnùÉ º ÉÖ{iÉ& º ´É{xÉÆ xÉ EÆòSÉxÉ {ɶ ª Éiª ÉlÉÉκ ¨Éx|ÉÉhÉ B´ÉèEòvÉÉ ¦ÉẾÉiÉ iÉnèùxÉÆ
´ÉÉCº É́ÉêxÉÉÇ̈ÉʦÉ& º ɽþÉ{ª ÉäÊiÉ SÉIÉÖ& º É́Éê°ü{Éè& º ɽþÉ{ª ÉäÊiÉ ¸ÉÉäjÉÆ º É́Éê& ¶ ɤ nèù& º ɽþÉ{ª ÉäÊiÉ ¨ÉxÉ& º É́Éêvª ÉÉÇxÉè& º ɽþÉ{ª ÉäÊiÉ º É ª ÉnùÉ
|ÉÊiɤ ÉÖvª ÉiÉä ª ÉlÉÉMxÉäV´ÉDZÉiÉ& º É́ÉÉÇ Ênù¶ÉÉä Ếɺ ¡ Öòʱ ÉRÂóMÉÉ ẾÉ|ÉÊiɹ`äö® úzÉä́É̈Éä́Éèiɺ ¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉ& º É́Éæ |ÉÉhÉÉ ª ÉlÉɪ ÉiÉxÉÆ ẾÉ|ÉÊiɹ`öxiÉä
|ÉÉhÉ䦪 ÉÉä näù́ÉÉ näù́É䦪 ÉÉä ± ÉÉäEòÉ& ' <ÊiÉ * º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ--- º ´ÉÉ{Éä {ÉÖ¯û¹ÉÉxiÉ® ú́ª É́ɽþÉ® úÉẾÉSUäônùÉiº ´Éª ÉÆ SÉ º ÉÖ¹ÉÖ{iÉ|ɤ ÉÖrùºª É
{ÉÚ́É|Çɤ ÉÉävÉ́ª É́ɽþÉ® úÉxÉÖº ÉÆvÉÉxɺ ɦ
Æ É́ÉÉnùẾɯûrù̈ÉÂ; ¨É½þÉ|ɱ ɪ Éä iÉÖ º É́ÉḈª É́ɽþÉ® úÉäSUäônùÉVVÉx¨ÉÉxiÉ® ú́ª É́ɽþÉ® ú́ÉSSÉ
Eò± {ÉÉxiÉ® ú́ª É́ɽþÉ® úºª ÉÉxÉÖº ÉÆvÉÉiÉÖ̈ɶ ÉCª Éi´ÉÉuèù¹É̈ª ÉÊ̈ÉÊiÉ * xÉè¹É nùÉä¹É&, º Éiª ÉÊ{É º É́ÉḈª É́ɽþÉ® úÉäSUäôÊnùÊxÉ ¨É½þÉ|ɱ ɪ Éä
{É® ú̈Éä·É® úÉxÉÖOɽþÉnùÒ·É® úÉhÉÉÆ Ê½þ®úhª ÉMɦÉÉnÇ ùÒxÉÉÆ Eò± {ÉÉxiÉ® ú́ª É́ɽþÉ® úÉxÉÖº ÉÆvÉÉxÉÉä{É{ÉkÉä& * ª ÉtÊ{É |ÉÉEÞòiÉÉ& |ÉÉÊhÉxÉÉä xÉ
VÉx¨ÉÉxiÉ® ú́ª É́ɽþÉ® ú̈ÉxÉÖº ÉÆnùvÉÉxÉÉ où¶ª ÉxiÉ <ÊiÉ, iÉlÉÉÊ{É xÉ iÉi|ÉÉEÞòiÉ́ÉnùÒ·É® úÉhÉÉÆ ¦ÉẾÉiÉ́ª É̈ÉÂ* ª ÉlÉÉ Ê½þ|ÉÉÊhÉi´ÉÉẾɶ Éä¹Éä%Ê{É
¨ÉxÉÖ¹ªÉÉÊnùºiÉ̈¤ É{ɪ ÉÇxiÉä¹ÉÖ YÉÉxÉè·Éª ÉÉÇÊnù|ÉÊiɤ ÉxvÉ& {É® úähÉ {É® úähÉ ¦ÉÚªÉÉxɦÉ́ÉxÉÂoù¶ª ÉiÉä; iÉlÉÉ ¨ÉxÉÖ¹ªÉÉÊnù¹́Éä́É Ê½þ®úhª ÉMɦÉ{Çɪ ÉÇxiÉä¹ÉÖ
YÉÉxÉè·Éª ÉÉÇtʦÉ́ª ÉÊHò® úÊ{É {É® úähÉ {É® úähÉ ¦Éڪɺ ÉÒ ¦É́ÉiÉÒiª ÉäiÉSUØôÊiɺ ¨ÉÞÊiÉ́ÉÉnäù¹́ɺ ÉEÞònäù́ÉÉxÉÖEò± {ÉÉnùÉè|ÉÉnÖù¦ÉḈÉiÉÉÆ {ÉÉ® ú̈É·è ɪ ÉÈ
¸ÉÚªÉ̈ÉÉhÉÆ xÉ ¶ ÉCª ÉÆ xÉɺ iÉÒÊiÉ ´ÉÊnùiÉÖ̈ÉÂ* iÉiÉ SÉÉiÉÒiÉEò± {ÉÉxÉÖι`öiÉ|ÉEÞò¹]õYÉÉxÉEò¨ÉÇhÉÉ̈ÉÒ·É® úÉhÉÉÆ Ê½þ®úhª ÉMɦÉÉnÇ ùÒxÉÉÆ
´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉEò± {ÉÉnùÉè|ÉÉnÖù¦ÉḈÉiÉÉÆ {É® ú̈Éä·É® úÉxÉÖMÉÞ½þÒiÉÉxÉÉÆ º ÉÖ{iÉ|ÉÊiɤ ÉÖrù́ÉiEò± {ÉÉxiÉ® ú́ª É́ɽþÉ® úÉxÉÖº ÉÆvÉÉxÉÉä{É{ÉÊkÉ&* iÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ& ---
` ª ÉÉä ¥ÉÀ ÉhÉÆ ẾÉnùvÉÉÊiÉ {ÉÚ́ÉȪ ÉÉä ´Éè´ÉènùÉÄ SÉ |Éʽþ hÉÉäÊiÉ iɺ ¨Éè* iÉÄʽþnäù́É̈ ÉÉi¨É¤ ÉÖÊrù|ÉEòɶ ÉÆ ¨ÉÖ̈ÉÖIÉÖ́Éê¶ É® úhÉ̈ɽÆþ|É{Étä ' <ÊiÉ
* º ¨É® úÎxiÉ SÉ ¶ ÉÉèxÉEòÉnùªÉ&--- ` ¨ÉvÉÖSUôxnù&|ɦÉÞÊiÉʦÉ& @ñʹÉʦÉnùɶÇÉiɪ ª ÉÉä où¹]õÉ& ' <ÊiÉ * |ÉÊiÉ́ÉänÆùSÉè́É̈ Éä́É EòÉhb÷¹ªÉÉÇnùªÉ&
º ¨Éª ÉÇxiÉä * ¸ÉÖÊiÉ® úÊ{É @ñʹÉYÉÉxÉ{ÉÚ́ÉEÇò¨Éä́É ¨ÉxjÉähÉÉxÉÖ¹`öÉxÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ--- ` ª ÉÉä ½þ´ÉÉ +ẾÉÊnùiÉɹÉæª ÉSUôxnùÉänù́èÉiÉ¥ÉÉÀ hÉäxÉ
¨ÉxjÉähÉ ª ÉÉVɪ ÉÊiÉ ´ÉÉvª ÉÉ{ɪ ÉÊiÉ ´ÉÉ º lÉÉhÉÖÆ ´ÉSUÇôÊiÉ MÉiÉÈ´ÉÉ |ÉÊiÉ{ÉtiÉä ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É ` iɺ ¨ÉÉnäùiÉÉÊxÉ ¨ÉxjÉä ¨ÉxjÉä ẾÉtÉiÉÂ'
<ÊiÉ * |ÉÉÊhÉxÉÉÆ SÉ º ÉÖJÉ|ÉÉ{iɪ Éä; où¹]õÉxÉÖ¸ÉẾÉEòº ÉÖJÉnÖù&JÉẾɹɪ ÉÉèSÉ ® úÉMÉuäù¹ÉÉè¦É́ÉiÉ&, xÉ Ếɱ ÉIÉhÉẾɹɪ ÉÉè--- <iª ÉiÉÉä
vÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉÇ¡ò± ɦÉÚiÉÉäkÉ® úÉäkÉ® úÉ º ÉÞι]õÌxɹ{Ét¨ÉÉxÉÉ {ÉÚ́ɺÇÉÞι]õºÉoù¶ª Éä́É Êxɹ{ÉtiÉä * º ¨ÉÞÊiÉ SÉ ¦É́ÉÊiÉ--- ` iÉä¹ÉÉÆ ª Éä ª ÉÉÊxÉ Eò¨ÉÉÇÊhÉ
|ÉÉCº ÉÞ¹]õ¬ ÉÆ |ÉÊiÉ{ÉäÊnù®úä * iÉÉxª Éä́É iÉä |É{ÉtxiÉä º ÉÞVª É̈ÉÉxÉÉ& {ÉÖxÉ& {ÉÖxÉ& ** ˽þ»ÉÉ˽þ»Éä ¨ÉÖnùÖGÚò® úä vÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉÉḈÉÞiÉÉxÉÞiÉä *
iÉnÂù¦ÉÉẾÉiÉÉ& |É{ÉtxiÉä iɺ ¨ÉÉkÉkɺ ª É ® úÉäSÉiÉä ' <ÊiÉ * |ɱ ÉÒªÉ̈ÉÉxÉ̈ÉÊ{É SÉänÆùVÉMÉSUôCiª É́ɶ Éä¹É̈Éä́É |ɱ ÉÒªÉiÉä; ¶ ÉÊHò¨ÉÚ±É̈Éä́É SÉ
|ɦÉ́ÉÊiÉ; <iÉ® úlÉÉ +ÉEòκ ¨ÉEòi´É|ɺ ÉRÂóMÉÉiÉÂ* xÉ SÉÉxÉäEòÉEòÉ® úÉ& ¶ ÉHòª É& ¶ ÉCª ÉÉ& Eò± {ÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ* iÉiÉ SÉ ẾÉÎSUôt
ẾÉÎSUôtÉ{ª ÉÖnÂù¦É́ÉiÉÉÆ ¦ÉÚ®úÉÊnù±ÉÉäEò|É́ÉɽþÉhÉÉ̈ÉÂ, näù́ÉÊiɪ ÉÇRÂó̈ÉxÉÖ¹ªÉ± ÉIÉhÉÉxÉÉÆ SÉ |ÉÉÊhÉÊxÉEòɪ É|É́ÉɽþÉhÉÉ̈ÉÂ,
´ÉhÉÉÇ̧É̈ÉvÉ̈ÉÇ¡ò± É́ª É́ɺ lÉÉxÉÉÆ SÉÉxÉÉnùÉèº Éƺ ÉÉ® úä Êxɪ ÉiÉi´ÉÊ̈ÉÎxpùªÉẾɹɪ ɺ ÉƤÉxvÉÊxɪ ÉiÉi´É́ Éi|Éiª ÉäiÉ́ª É̈ÉÂ; xÉ
½þÒÎxpùªÉẾɹɪ ɺ ÉƤÉxvÉÉnäù́ª ÉḈɽþÉ® úºª É |ÉÊiɺ ÉMÉÇ̈Éxª ÉlÉÉi´ÉÆ ¹É¹`äöÎxpùªÉẾɹɪ ÉEò± {ÉÆ ¶ ÉCª É̈ÉÖi|ÉäÊIÉiÉÖ̈ÉÂ* +iÉ SÉ º É́ÉÇEò± {ÉÉxÉÉÆ
iÉÖ± ª É́ª É́ɽþÉ® úi´ÉÉiÉÂEò± {ÉÉxiÉ® ú́ª É́ɽþÉ® úÉxÉÖº ÉÆvÉÉxÉIÉ̈Éi´ÉÉSSÉä·É® úÉhÉÉÆ º É̈ÉÉxÉxÉÉ̈É°ü{ÉÉ B´É |ÉÊiɺ ÉMÉÈẾɶ Éä¹ÉÉ& |ÉÉnÖù¦ÉḈÉÎxiÉ *
º É̈ÉÉxÉxÉÉ̈É°ü{Éi´ÉÉSSÉÉ́ÉÞkÉÉ́ÉÊ{É ¨É½þɺ ÉMÉÇ̈ɽþÉ|ɱ ɪ ɱ ÉIÉhÉɪ ÉÉÆ VÉMÉiÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉɪ ÉÉÆ xÉ EòÎ SÉSUô¤ nù|ÉÉ̈ÉÉhª ÉÉÊnùẾÉ® úÉävÉ& *
º É̈ÉÉxÉxÉÉ̈É°ü{ÉiÉÉÆ SÉ ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞiÉÒnù¶ÉǪÉiÉ& --- ` º ÉÚªÉÉÇSÉxpù̈ɺ ÉÉèvÉÉiÉÉ ª ÉlÉÉ{ÉÚ́ÉÇ̈ÉEò± {ɪ ÉiÉÂ* Ênù́ÉÆ SÉ {ÉÞÊlÉ́ÉÓSÉÉxiÉÊ® úIÉ̈ÉlÉÉä
º ÉÖ́É& ' <ÊiÉ; ª ÉlÉÉ {ÉÚ́ÉÇκ¨ÉxEò± {Éä º ÉÚªÉÉÇSÉxpù̈É&|ɦÉÞÊiÉ VÉMÉiÉÂC± ÉÞ{iÉ̈ÉÂ, iÉlÉÉκ ¨ÉzÉÊ{É Eò± {Éä {É® ú̈Éä·É® úÉä%Eò± {ɪ ÉÊnùiª ÉlÉÇ&;
iÉlÉÉ--- ` +ÎMxÉ́ÉÉÇ+Eòɨɪ ÉiÉ * +zÉÉnùÉä näù́ÉÉxÉÉĺ ª ÉÉÊ̈ÉÊiÉ * º É BiÉ̈ÉMxɪ Éä EÞòÊkÉEòɦª É& {ÉÖ® úÉäb÷ɶ É̈ɹ]õÉEò{Éɱ ÉÆ ÊxÉ® ú́É{ÉiÉÂ
' <ÊiÉ xÉIÉjÉäι]õẾÉvɪ ÉÉèª ÉÉä%ÎMxÉÌxÉ® ú́É{Éiɪ ɺ ¨Éè´ÉÉMxɪ Éä ÊxÉ® ú́É{ÉiÉÂ
, iɪ ÉÉä& º É̈ÉÉxÉxÉÉ̈É°ü{ÉiÉÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ--- <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ
¸ÉÖÊiÉÊ® ú½þÉänùɽþiÉḈª ÉÉ; º ¨ÉÞÊiÉ® úÊ{É
` @ñ¹ÉÒhÉÉÆ xÉÉ̈ÉvÉäª ÉÉÊxÉ ª Éɶ SÉ ´Éänùä¹ÉÖ où¹]õªÉ& * ¶ É́ÉǪÉÇxiÉä |ɺ ÉÚ iÉÉxÉÉÆ iÉÉxª Éä́É親 ÉÉä nùnùÉiª ÉVÉ& ** ª ÉlÉiÉÖ¹́Ç ÉÞiÉÖʱ ÉRÂóMÉÉÊxÉ
xÉÉxÉÉ°ü{ÉÉÊhÉ {ɪ ÉǪÉä * où¶ª ÉxiÉä iÉÉÊxÉ iÉÉxª Éä́É iÉlÉÉ ¦ÉÉ́ÉÉ ª ÉÖMÉÉÊnù¹ÉÖ ** ª ÉlÉÉʦÉ̈ÉÉÊxÉxÉÉä%iÉÒiÉɺ iÉÖ± ª Éɺ iÉä º ÉÉÆ|ÉiÉèÊ® ú½þ* näù́ÉÉ
näù́É®èúiÉÒiÉè̽þ°ü{ÉèxÉÉÇ̈Éʦɮ ú́äÉ SÉ ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ pù¹]ṍª ÉÉ **

¨Év´ÉÉÊnù¹́ɺ É̈¦É́ÉÉnùxÉÊvÉEòÉ® úÆ VÉèÊ̈ÉÊxÉ& ** 1.3.31 **

** 1.3.31 **

<½þnäù́ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÊ{É ¥ÉÀ ẾÉtɪ ÉÉ̈ɺ iª ÉÊvÉEòÉ® ú<ÊiÉ ª Éi|ÉÊiÉYÉÉiÉÆ iÉi{ɪ ÉÉḈÉiª ÉÇiÉä--- näù́ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉxÉÊvÉEòÉ® ÆúVÉèÊ̈ÉÊxÉ® úÉSÉɪ ÉÉæ
¨Éxª ÉiÉä; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? ¨Év´ÉÉÊnù¹́ɺ ɦ Æ É́ÉÉiÉÂ* ¥ÉÀ ẾÉtɪ ÉÉ̈ÉÊvÉEòÉ® úɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä ʽþẾÉtÉi´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ
¨Év´ÉÉÊnùẾÉtɺ ´É{ª ÉÊvÉEòÉ® úÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉäiÉ; xÉ SÉè́ÉÆ º ɦ Æ É́ÉÊiÉ; EòlÉ̈ÉÂ? ` +º ÉÉè´ÉÉ +ÉÊnùiª ÉÉä näù́É̈ ÉvÉÖ ' <iª ÉjÉ ¨ÉxÉÖ¹ªÉÉ
+ÉÊnùiª ÉÆ ¨Év´Évª Éɺ ÉäxÉÉä{Éɺ ÉÒ® úxÉÂ; näù́ÉÉÊnù¹ÉÖ Á {ÖÉɺ ÉEäò¹́ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉälɹ́ÉÉÊnùiª É& EòlÉ̈Éxª É̈ÉÉÊnùiª É̈ÉÖ{Éɺ ÉÒiÉ ?
{ÉÖxÉ SÉÉÊnùiª É́ª É{Éɸɪ ÉÉÊhÉ {É\SÉ ® úÉäʽþiÉÉnùÒxª É̈ÉÞ iÉÉxª ÉxÉÖGò¨ª É, ´Éº É́ÉÉä ¯ûpùÉ +ÉÊnùiª ÉÉ ¨É¯ûiÉ& º ÉÉvª ÉÉ SÉ {É\SÉ näù́ÉMÉhÉÉ&
Gò¨ÉähÉ iÉkÉnù̈ÉÞiÉ̈ÉÖ{ÉVÉÒ́ÉxiÉÒiª ÉÖ{ÉÊnù¶ª É, ` º É ª É BiÉnäù́É̈ É̈ÉÞiÉÆ ´Éänù´Éº ÉÚxÉÉ̈Éä́ÉèEòÉä ¦ÉÚi´ÉÉÎMxÉxÉè́É ¨ÉÖJÉäxÉèiÉnäù́ÉÉ̈ÉÞiÉÆ où¹]ÂṍÉÉ
iÉÞ{ªÉÊiÉ ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ ´Éº ´ÉÉtÖ{ÉVÉÒ́ª ÉÉxª É̈ÉÞiÉÉÊxÉ ẾÉVÉÉxÉiÉÉÆ ´Éº ´ÉÉÊnù̈Éʽþ̈É|ÉÉÏ{iÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ; ´Éº ´ÉÉnùªÉº iÉÖ EòÉxÉÂ+xª ÉÉxÉÂ
´Éº ´ÉÉnùÒxÉ̈ÉÞiÉÉä{ÉVÉÒẾÉxÉÉä ẾÉVÉÉxÉÒªÉÖ& ? EÆò ´ÉÉxª ÉÆ ´Éº ´ÉÉÊnù̈Éʽþ̈ÉÉxÉÆ |Éä{º Éäª ÉÖ& ? iÉlÉÉ--- ` +ÎMxÉ& {ÉÉnùÉä ´Éɪ ÉÖ& {ÉÉnù
+ÉÊnùiª É& {ÉÉnùÉä Ênù¶É& {ÉÉnù& ' ` ´Éɪ ÉÖ́ÉÉǺ ÉǼÉMÉÇ& ' ` +ÉÊnùiª ÉÉä ¥ÉÀ iäª ÉÉnäù¶É& ' <iª ÉÉÊnù¹ÉÖ näù́ÉiÉÉi¨ÉÉä{Éɺ ÉxÉä¹ÉÖ xÉ iÉä¹ÉÉ̈Éä́É
näù́ÉiÉÉi¨ÉxÉÉ̈ÉÊvÉEòÉ® ú& º ɦ Æ É́ÉÊiÉ; iÉlÉÉ ` <¨ÉÉ̈Éä́É MÉÉèiÉ̈ɦɮ úuùÉVÉÉ́ɪ ÉÆ ´ÉèMÉÉèiÉ̈ÉÉä%ª ÉÆ ¦É® úuùÉVÉ& ' <iª ÉÉÊnù¹́ÉÊ{É
@ñʹɺ ÉƤÉxvÉä¹ÉÚ{Éɺ ÉxÉä¹ÉÖ xÉ iÉä¹ÉÉ̈Éä́É @ñ¹ÉÒhÉÉ̈ÉÊvÉEòÉ® ú& º ɦ Æ É́ÉÊiÉ **

EÖòiÉ SÉ näù́ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉxÉÊvÉEòÉ® ú&---

Vª ÉÉÊäiÉÊ¹É ¦ÉÉ́ÉÉSSÉ ** 1.3.32 **

** 1.3.32 **

ª ÉÊnùnÆùVª ÉÉäÊiÉ̈ÉÇhb÷± ÉÆ tÖº lÉÉxÉ̈ɽþÉä® úÉjÉɦª ÉÉÆ ¤ É̈§ É̈ÉVVÉMÉnù́ɦÉɺ ɪ ÉÊiÉ, iÉκ ¨ÉzÉÉÊnùiª ÉÉnùªÉÉä näù́ÉiÉÉ́ÉSÉxÉÉ& ¶ ɤ nùÉ& |ɪ ÉÖVª ÉxiÉä;
± ÉÉäEò|Éʺ Éräù́ÉÉÇCª ɶ Éä¹É|Éʺ ÉräùSÉ * xÉ SÉ Vª ÉÉäÊiÉ̈ÉÇhb÷± ɺ ª É ¾þnùªÉÉÊnùxÉÉ ẾÉOɽäþhÉ SÉäiÉxÉiɪ ÉÉ +ÌlÉi´ÉÉÊnùxÉÉ ´ÉÉ ª ÉÉäMÉÉä%´ÉMÉxiÉÖÆ
¶ ÉCª ÉiÉä, ¨ÉÞnùÉÊnù́ÉnùSÉäiÉxÉi´ÉÉ́ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ* BiÉäxÉÉMxª ÉÉnùªÉÉä ´ª ÉÉJª ÉÉiÉÉ& **

º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ--- ¨ÉxjÉÉlÉḈÉÉnäùÊiɽþɺ É{ÉÖ® úÉhɱ ÉÉäEò䦪 ÉÉä näù́ÉÉnùÒxÉÉÆ ẾÉOɽþ́Ék´ÉÉt´ÉMÉ̈ÉÉnùªÉ̈ÉnùÉä¹É <ÊiÉ SÉäiÉÂ, ` xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä; xÉ
iÉÉ́ɱ ± ÉÉäEòÉä xÉÉ̈É ËEòÊSÉiº ´ÉiÉxjÉÆ |É̈ÉÉhÉ̈Éκ iÉ; |Éiª ÉIÉÉÊnù¦ª É B´É +´ª ÉʦÉSÉÊ® úiÉẾɹɪ É䦪 É& |É̈ÉÉhÉ䦪 É& |Éʺ ÉrùB´ÉÉlÉÉæ
± ÉÉäEòÉi|Éʺ Érù<iª ÉÖSª ÉiÉä; xÉ SÉÉjÉ |Éiª ÉIÉÉnùÒxÉÉ̈Éxª ÉiÉ̈ÉÆ |É̈ÉÉhÉ̈Éκ iÉ; <Êiɽþɺ É{ÉÖ® úÉhÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É
{ÉÉè̄û¹Éäª Éi´ÉÉi|É̈ÉÉhÉÉxiÉ® ú̈ÉÚ±ÉiÉÉ̈ÉÉEòÉRÂóIÉÊiÉ; +lÉḈÉÉnùÉ +Ê{É ẾÉÊvÉxÉèEò´ÉÉCª Éi´ÉÉiɺ iÉÖiª ÉlÉÉÇ& º ÉxiÉÉä xÉ {ÉÉlÉÇMÉlª ÉæxÉ näù́ÉÉnùÒxÉÉÆ
ẾÉOɽþÉÊnùºÉnÂù¦ÉÉ́Éä EòÉ® úhɦÉÉ́ÉÆ |ÉÊiÉ{ÉtxiÉä; ¨ÉxjÉÉ +Ê{É ¸ÉÖiª ÉÉÊnùẾÉÊxɪ ÉÖHòÉ& |ɪ ÉÉäMɺ É̈É́ÉÉʪÉxÉÉä%ʦÉvÉÉxÉÉlÉÉÇxÉ
Eòº ª ÉÊSÉnùlÉǺª É |É̈ÉÉhÉÊ̈Éiª ÉÉSÉIÉiÉä; iɺ ¨ÉÉnù¦ÉÉ́ÉÉä näù́ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÊvÉEòÉ® úºª É **

¦ÉÉ́ÉÆ iÉÖ ¤ ÉÉnù®úɪ ÉhÉÉ%ä κ iÉ Ê½þ** 1.3.33 **

** 1.3.33 **

iÉÖ-¶ ɤ nù& {ÉÚ́É{ÇÉIÉÆ ´ª ÉÉ́ÉiÉǪÉÊiÉ * ¤ ÉÉnù®úɪ Éhɺ i´ÉÉSÉɪ ÉÉæ ¦ÉÉ́É̈ÉÊvÉEòÉ® úºª É näù́ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÊ{É ¨Éxª ÉiÉä * ª ÉtÊ{É ¨Év´ÉÉÊnùẾÉtɺ ÉÖ
näù́ÉiÉÉÊnù́ª ÉÉÊ̈ɸÉɺ ´Éº ɦ Æ É́ÉÉä%ÊvÉEòÉ® úºª É, iÉlÉÉ{ª Éκ iÉ Ê½þ¶ ÉÖrùɪ ÉÉÆ ¥ÉÀ ẾÉtɪ ÉÉÆ º É¦Æ É́É&;
+ÌlÉi´Éº ÉÉ̈Élª ÉÉÇ|ÉÊiɹÉävÉÉt{ÉäIÉi´ÉÉnùÊvÉEòÉ® úºª É * xÉ SÉ C´ÉÊSÉnùºÉ¦ Æ É́É <iª ÉäiÉÉ́ÉiÉÉ ª ÉjÉ º ɦ
Æ É́ɺ iÉjÉÉ{ª ÉÊvÉEòÉ® úÉä%{ÉÉätiäÉ *
¨ÉxÉÖ¹ªÉÉhÉÉ̈ÉÊ{É xÉ º É́Éæ¹ÉÉÆ ¥ÉÉÀ hÉÉnùÒxÉÉÆ º É́Éæ¹ÉÖ ® úÉVɺ ÉÚªÉÉÊnù¹́ÉÊvÉEòÉ® ú& º ɦ Æ É́ÉÊiÉ * iÉjÉ ª ÉÉä xª Éɪ É& º ÉÉä%jÉÉÊ{É ¦ÉẾɹªÉÊiÉ *
¥ÉÀ ẾÉtÉÆ SÉ |ÉEÞòiª É ¦É́ÉÊiÉ Ê± ÉRÂóMÉnù¶ÉÇxÉÆ ¸ÉÉèiÉÆ näù́ÉÉtÊvÉEòÉ® úºª É º ÉÚSÉEò¨ÉÂ--- ` iÉtÉä ª ÉÉä näù́ÉÉxÉÉÆ |Éiª ɤ ÉÖvª ÉiÉ º É B´É
iÉnù¦É́ÉkÉlɹÉÔhÉÉÆ iÉlÉÉ ¨ÉxÉÖ¹ªÉÉhÉÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ, ` iÉä ½þÉäSÉÖ½þÇxiÉ iÉ̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÎx´ÉSUôÉ̈ ÉÉä ª É̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÎx´É¹ªÉ
º É́ÉÉÈSÉ ± ÉÉäEòÉxÉÉ{xÉÉäÊiÉ º É́ÉÉÈSÉ EòɨÉÉxÉÂ' <ÊiÉ, ` <xpùÉä ½þ´Éènäù́ÉÉxÉÉ̈ÉʦÉ|É́ɵÉÉVÉ ẾÉ® úÉäSÉxÉÉä%º ÉÖ® úÉhÉÉ̈ÉÂ' <iª ÉÉÊnù
SÉ * º ¨ÉÉiÉÇ̈ÉÊ{É SÉ MÉxvÉ́ÉǪÉÉYÉ́ɱ Cª ɺ ÉǼÉÉnùÉÊnù**

ª Énù{ª ÉÖHò¨ÉÂ` Vª ÉÉäÊiÉÊ¹É ¦ÉÉ́ÉÉSSÉ ' <ÊiÉ, +jÉ ¥ÉÚ̈É&---Vª ÉÉäÊiÉ® úÉÊnùẾɹɪ ÉÉ +Ê{É +ÉÊnùiª ÉÉnùªÉÉä näù́ÉiÉÉ́ÉSÉxÉÉ&
¶ ɤ nùɶ SÉäiÉxÉÉ́ÉxiÉ̈Éè·Éª ÉÉÇt{ÖÉäiÉÆ iÉÆ iÉÆ näù́ÉiÉÉi¨ÉÉxÉÆ º ɨÉ{ÉǪÉÎxiÉ, ¨ÉxjÉÉlÉḈÉÉnùÉÊnù¹ÉÖ iÉlÉÉ ´ª É́ɽþÉ® úÉiÉÂ* +κ iÉ
Á ·è ɪ ÉǪÉÉäMÉÉqäù́ÉiÉÉxÉÉÆ Vª ÉÉäÊiÉ® úÉtÉi¨Éʦɶ SÉÉ́ɺ lÉÉiÉÖÆ ª ÉlÉä¹]ÆõSÉ iÉÆ iÉÆ ẾÉOɽÆþOɽþÒiÉÖÆ º ÉÉ̈Élª ÉÇ̈ÉÂ* iÉlÉÉ Ê½þ¸ÉÚªÉiÉä
º ÉÖ¥ÉÀ hª ÉÉlÉḈÉÉnäù--- ` ¨ÉävÉÉÊiÉlÉä̈Éæ¹É-- <ÊiÉ--- ¨ÉävÉÉÊiÉËlÉ ½þEòÉh´Éɪ ÉxÉÊ̈ÉxpùÉä ¨Éä¹ÉÉä ¦ÉÚi´ÉÉ VɽþÉ® ú' <ÊiÉ * º ¨Éª ÉÇiÉä SÉ--- `
+ÉÊnùiª É& {ÉÖ¯û¹ÉÉä ¦ÉÚi´ÉÉ EÖòxiÉÒ̈ÉÖ{ÉVÉMÉÉ̈É ½þ' <ÊiÉ * ¨ÉÞnùÉÊnù¹́ÉÊ{É SÉäiÉxÉÉ +Êvɹ`öÉiÉÉ® úÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉxiÉä; ` ¨ÉÞnù¥É́ÉÒiÉÂ' `
+É{ÉÉä%¥ÉÖ́ÉxÉÂ' <iª ÉÉÊnùnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* Vª ÉÉäÊnù®úÉnäùºiÉÖ ¦ÉÚiÉvÉÉiÉÉä® úÉÊnùiª ÉÉÊnù¹́É{ª ÉSÉäiÉxÉi´É̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä * SÉäiÉxÉɺ i´ÉÊvɹ`öÉiÉÉ® úÉä
näù́ÉiÉÉi¨ÉÉxÉÉä ¨ÉxjÉÉlÉḈÉÉnùÉÊnù¹ÉÖ ´ª É́ɽþÉ® úÉÊnùiª ÉÖHò¨ÉÂ**

ª Énù{ª ÉÖHò¨ÉÂ--- ¨ÉxjÉÉlÉḈÉÉnùªÉÉä® úxª ÉÉlÉÇi´ÉÉzÉ näù́ÉiÉÉẾÉOɽþÉÊnù|ÉEòɶ Éxɺ ÉÉ̈Élª ÉÇÊ̈ÉÊiÉ, +jÉ ¥ÉÚ̈É&--- |Éiª ɪ ÉÉ|Éiª ɪ ÉÉèʽþ
º ÉnÂù¦ÉÉ́Éɺ ÉnÂù¦ÉÉ́ɪ ÉÉä& EòÉ® úhÉ̈ÉÂ; xÉÉxª ÉÉlÉÇi´É̈ÉxÉxª ÉÉlÉÇi´ÉÆ ´ÉÉ; iÉlÉÉ Á xª ÉÉlÉÇ̈ÉÊ{É |Éκ lÉiÉ& {ÉÊlÉ {ÉÊiÉiÉÆ iÉÞhÉ{ÉhÉÉÇtº iÉÒiª Éä́É
|ÉÊiÉ{ÉtiÉä * +jÉɽþ---ẾɹÉ̈É ={Éxª Éɺ É&; iÉjÉ Ê½þiÉÞhÉ{ÉhÉÉÇÊnùẾɹɪ ÉÆ |Éiª ÉIÉÆ |É́ÉÞkÉ̈Éκ iÉ, ª ÉäxÉ iÉnùκiÉi´ÉÆ |ÉÊiÉ{ÉtiÉä; +jÉ
{ÉÖxÉÌ́Évª ÉÖqùä¶ ÉèEò´ÉÉCª ɦÉÉ́ÉäxÉ º iÉÖiª ÉlÉæ%lÉḈÉÉnäùxÉ {ÉÉlÉÇMÉlª ÉæxÉ ´ÉÞkÉÉxiÉẾɹɪ ÉÉ |É́ÉÞÊkÉ& ¶ ÉCª ÉÉvª É́ɺ ÉÉiÉÖ̈ÉÂ; xÉ Ê½þ
¨É½þÉ́ÉÉCª Éä%lÉÇ|Éiª Éɪ ÉEäò%´ÉÉxiÉ® ú́ÉÉCª ɺ ª É {ÉÞlÉC|Éiª Éɪ ÉEòi´É̈Éκ iÉ; ª ÉlÉÉ ` xÉ º ÉÖ® úÉÆ Ê{ɤ ÉäiÉÂ' <ÊiÉ xÉ\´ÉÊiÉ ´ÉÉCª Éä
{Énùjɪ ɺ ÉƤÉxvÉÉiº ÉÖ® úÉ{ÉÉxÉ|ÉÊiɹÉävÉ B´ÉèEòÉä%lÉÉæ´ÉMÉ̈ª ÉiÉä; xÉ {ÉÖxÉ& º ÉÖ® úÉÆ Ê{ɤ ÉäÊnùÊiÉ {ÉnùuùªÉº ÉƤÉxvÉÉiº ÉÖ® úÉ{ÉÉxÉẾÉÊvÉ® ú{ÉÒÊiÉ *
+jÉÉäSª ÉiÉä--- ẾɹÉ̈É ={Éxª Éɺ É&; ª ÉÖHÆò ª ÉÖiº ÉÖ® úÉ{ÉÉxÉ|ÉÊiɹÉävÉä {ÉnùÉx´Éª ɺ ª ÉèEòi´ÉÉnù́ÉÉxiÉ® ú́ÉÉCª ÉÉlÉǺª ÉÉOɽþhÉ̈ÉÂ;
ẾÉvª ÉÖqùä¶ ÉÉlÉḈÉÉnùªÉÉäº i´ÉlÉḈÉÉnùºlÉÉÊxÉ {ÉnùÉÊxÉ {ÉÞlÉMÉx´Éª ÉÆ ´ÉÞkÉÉxiÉẾɹɪ ÉÆ |ÉÊiÉ{Ét, +xÉxiÉ® ÆúEèò¨Élª ÉḈɶ ÉäxÉ EòɨÉÆ ẾÉvÉä&
º iÉÉ́ÉEòi´ÉÆ |ÉÊiÉ{ÉtxiÉä; ª ÉlÉÉ Ê½þ` ´Éɪ É́ª ÉÄ·ÉäiÉ̈Éɱ ɦÉäiÉ ¦ÉÚiÉEòɨÉ& ' <iª ÉjÉ ẾÉvª ÉÖqùä¶ É́ÉÌiÉxÉÉÆ ´Éɪ É́ª ÉÉÊnù{ÉnùÉxÉÉÆ ẾÉÊvÉxÉÉ
º ÉƤÉxvÉ&, xÉè́É̈ ÉÂ` ´Éɪ ÉÖ́ÉêIÉäÊ{ɹ`öÉ näù́ÉiÉÉ ´Éɪ ÉÖ̈Éä́É º ´ÉäxÉ ¦ÉÉMÉvÉäª ÉäxÉÉä{ÉvÉÉ́ÉÊiÉ º É B´ÉèxÉÆ ¦ÉÚËiÉ MÉ̈ɪ ÉÊiÉ ' <iª Éä¹ÉÉ̈ÉlÉḈÉÉnùMÉiÉÉxÉÉÆ
{ÉnùÉxÉÉ̈ÉÂ; xÉ Ê½þ¦É́ÉÊiÉ ` ´Éɪ ÉÖ́ÉÉÇ+ɱ ɦÉäiÉ ' <ÊiÉ ` IÉäÊ{ɹ`öÉ näù́ÉiÉÉ ´ÉÉ +ɱ ɦÉäiÉ ' <iª ÉÉÊnù* ´Éɪ ÉÖº ´É¦ÉÉ́ɺ ÉÆEòÒiÉÇxÉäxÉ iÉÖ
+´ÉÉxiÉ® ú̈Éx´Éª ÉÆ |ÉÊiÉ{Ét, B´ÉÆ ẾÉʶ ɹ]õnù́èÉiª ÉÊ̈ÉnÆùEò¨ÉæÊiÉ ẾÉËvÉ º iÉÖ́ÉÎxiÉ * iÉtjÉ ª ÉÉä%´ÉÉxiÉ® ú́ÉÉCª ÉÉlÉÇ& |É̈ÉÉhÉÉxiÉ® úMÉÉäSÉ® úÉä
¦É́ÉÊiÉ, iÉjÉ iÉnùxÉÖ́ÉÉnäùxÉÉlÉḈÉÉnù& |É́ÉiÉÇiÉä; ª ÉjÉ |É̈ÉÉhÉÉxiÉ® úẾɯûrù&, iÉjÉ MÉÖhÉ́ÉÉnäùxÉ; ª ÉjÉ iÉÖ iÉnÖù¦Éª ÉÆ xÉÉκ iÉ, iÉjÉ ËEò
|É̈ÉÉhÉÉxiÉ® úɦÉÉ́ÉÉnÂùMÉÖhÉ́ÉÉnù& º ª ÉÉiÉÂ, +ɽþÉäκ i´Éi|É̈ÉÉhÉÉxiÉ® úÉẾÉ® úÉävÉÉÊuùt¨ ÉÉxÉÉlÉḈÉÉnù<ÊiÉ--|ÉiÉÒÊiɶ É® úhÉèÌ́Ét¨ÉÉxÉÉlÉḈÉÉnù
+ɸɪ ÉhÉÒªÉ&, xÉ MÉÖhÉÉxÉÖ́ÉÉnù&; BiÉäxÉ ¨ÉxjÉÉä ´ª ÉÉJª ÉÉiÉ& * +Ê{É SÉ ẾÉÊvÉʦɮ ú́äÉäxpùÉÊnùnù́èÉiª ÉÉÊxÉ ½þ́ÉÓʹÉ
SÉÉänùªÉnÂùʦɮ ú{ÉäÊIÉiÉÊ̈ÉxpùÉnùÒxÉÉÆ º ´É°ü{É̈ÉÂ; xÉ Ê½þº ´É°ü{É® úʽþiÉÉ <xpùÉnùªÉ SÉäiɺ ª ÉÉ® úÉä{ÉʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉxiÉä; xÉ SÉ SÉäiɺ ª ÉxÉÉ°üføɪ Éè
iɺ ª Éèiɺ ª Éènäù́ÉiÉɪ Éè½þẾÉ& |ÉnùÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä; ¸ÉÉ́ɪ ÉÊiÉ SÉ--- ` ª ɺ ª Éènäù́ÉiÉɪ Éè½þẾÉMÉÞ ½ÇþÒiÉÆ º ª ÉÉkÉÉÆ vª Éɪ Éäuù¹É]ÂõEòÊ® ú¹ªÉxÉÂ'
<ÊiÉ; xÉ SÉ ¶ ɤ nù̈ÉÉjÉ̈ÉlÉǺ´É°ü{ÉÆ º ɦ Æ É́ÉÊiÉ, ¶ ɤ nùÉlÉǪÉÉä¦ÉænùÉiÉÂ; iÉjÉ ª ÉÉoù¶ÉÆ ¨ÉxjÉÉlÉḈÉÉnùªÉÉäÊ® úxpùÉnùÒxÉÉÆ º ´É°ü{É̈É́ÉMÉiÉÆ xÉ
iÉkÉÉoù¶ÉÆ ¶ ɤ nù|É̈ÉÉhÉEäòxÉ |Éiª ÉÉJª ÉÉiÉÖÆ ª ÉÖHò¨ÉÂ* <Êiɽþɺ É{ÉÖ® úÉhÉ̈ÉÊ{É ´ª ÉÉJª ÉÉiÉäxÉ ¨ÉÉMÉæhÉ º ɦ Æ É́Éx¨ÉxjÉÉlÉḈÉÉnù̈ÉÚ±ÉEòi´ÉÉiÉÂ
|ɦÉ́ÉÊiÉ näù́ÉiÉÉẾÉOɽþÉÊnùº ÉÉvÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ; |Éiª ÉIÉÉÊnù̈ÉÚ±É̈ÉÊ{É º ɦ Æ É́ÉÊiÉ; ¦É́ÉÊiÉ Á º ¨ÉÉEò¨É|Éiª ÉIÉ̈ÉÊ{É ÊSÉ® ÆúiÉxÉÉxÉÉÆ |Éiª ÉIÉ̈ÉÂ; iÉlÉÉ
SÉ ´ª Éɺ ÉÉnùªÉÉä näù́ÉÉÊnùʦÉ& |Éiª ÉIÉÆ ´ª É́ɽþ®úxiÉÒÊiÉ º ¨Éª ÉÇiÉä; ª ɺ iÉÖ ¥ÉÚªÉÉiÉÂ---<nùÉxÉÓiÉxÉÉxÉÉÊ̈É́É {ÉÚ́Éæ¹ÉÉ̈ÉÊ{É xÉÉκ iÉ
näù́ÉÉÊnùʦÉ́ª ÉḈɽþiÉÖȺ ÉÉ̈Élª ÉÇÊ̈ÉÊiÉ, º É VÉMÉuèùÊSÉjª ÉÆ |ÉÊiɹÉävÉäiÉÂ; <nùÉxÉÒÊ̈É́É SÉ xÉÉxª ÉnùÉÊ{É º ÉÉ́ÉǦÉÉè̈É& IÉÊjɪ ÉÉä%º iÉÒÊiÉ ¥ÉÚªÉÉiÉÂ,
iÉiÉ SÉ ® úÉVɺ ÉÚªÉÉÊnùSÉÉänùxÉÉ ={ɯûxvª ÉÉiÉÂ; <nùÉxÉÒÊ̈É́É SÉ Eòɱ ÉÉxiÉ® úä%{ª É́ª É́Éκ lÉiÉ|Éɪ ÉÉx´ÉhÉÉÇ̧É̈ÉvÉ̈ÉÉÇx|ÉÊiÉVÉÉxÉÒiÉ, iÉiÉ SÉ
´ª É́ɺ lÉÉẾÉvÉÉ滃 ¶ Éɺ jÉ̈ÉxÉlÉÇEÆò EÖòª ÉÉÇiÉÂ; iɺ ¨ÉÉrù̈ÉÉæiEò¹ÉḈɶ ÉÉÎSSÉ® ÆúiÉxÉÉ näù́ÉÉÊnùʦÉ& |Éiª ÉIÉÆ ´ª É́ÉVɼxÉÖÊ® úÊiÉ Î ± ɹªÉiÉä * +Ê{É
SÉ º ¨É® úÎxiÉ--- ` º ´ÉÉvª Éɪ ÉÉÊnù¹]õnù́äÉiÉɺ ÉÆ|ɪ ÉÉäMÉ& ' <iª ÉÉÊnù; ª ÉÉäMÉÉä%{ª ÉÊhÉ̈ÉÉtè·Éª ÉÇ|ÉÉÎ{iÉ¡ ò± ÉEò& º ¨Éª ÉÇ̈ÉÉhÉÉä xÉ ¶ ÉCª ÉiÉä
º ÉɽþºÉ̈ÉÉjÉähÉ |Éiª ÉÉJª ÉÉiÉÖ̈ÉÂ; ¸ÉÖÊiÉ SÉ ª ÉÉäMÉ̈ÉɽþÉi¨ª ÉÆ |ÉJª ÉÉ{ɪ ÉÊiÉ---` {ÉÞÊlÉ́ª É{iÉäVÉÉä%Êxɱ ÉJÉä º É̈ÉÖÎilÉiÉä {É\SÉÉi¨ÉEäò
ª ÉÉäMÉMÉÖhÉä |É́ÉÞkÉä * xÉ iɺ ª É ® úÉäMÉÉä xÉ VÉ® úÉ xÉ ¨ÉÞiªÉÖ& |ÉÉ{iɺ ª É ª ÉÉäMÉÉÎMxÉ̈ɪ ÉÆ ¶ É® úÒ®ú̈ÉÂ' <ÊiÉ * @ñ¹ÉÒhÉÉ̈ÉÊ{É
¨ÉxjÉ¥ÉÉÀ hÉnù̶ÉxÉÉÆ º ÉÉ̈Élª ÉÈxÉɺ ¨ÉnùÒªÉäxÉ º ÉÉ̈Élª ÉæxÉÉä{É̈ÉÉiÉÖÆ ª ÉÖHò¨ÉÂ* iɺ ¨ÉÉiº É̈ÉÚ±ÉÊ̈ÉÊiɽþɺ É{ÉÖ® úÉhÉ̈ÉÂ* ± ÉÉäEò|Éʺ ÉÊrù®úÊ{É xÉ
º ÉÊiÉ º É¦Æ É́Éä ÊxÉ® úɱ É̈¤ ÉxÉÉvª É́ɺ ÉÉiÉÖÆ ª ÉÖHòÉ * iɺ ¨ÉÉnÖù{É{ÉzÉÉä ¨ÉxjÉÉÊn ù¦ª ÉÉä näù́ÉÉnùÒxÉÉÆ ẾÉOɽþ́Ék´ÉÉt´ÉMÉ̈É& *
iÉiÉ SÉÉÌlÉi´ÉÉÊnùºÉ¦ Æ É́ÉÉnÖù{É{ÉzÉÉä näù́ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÊ{É
¥ÉÀ ẾÉtɪ ÉÉ̈ÉÊvÉEòÉ® ú& * Gò¨É̈ÉÖÊHònù¶ÉÇxÉÉxª É{ª Éä́É̈Éä́ÉÉä{É{ÉtxiÉä **

¶ ÉÖMɺ ª É iÉnùxÉÉnù®ú̧É́ÉhÉÉkÉnùÉpù́ÉhÉÉiɺ ÉÚ
Sª ÉiÉäʽþ** 1.3.34 **
+{ɶ ÉÚ
pùÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.3.34 **

ª ÉlÉÉ ¨ÉxÉÖ¹ªÉÉÊvÉEòÉ® úÊxɪ É̈É̈É{ÉÉät näù́ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÊ{É ẾÉtɺ ´ÉÊvÉEòÉ® ú=Hò&, iÉlÉè́É ÊuùVÉÉiª ÉÊvÉEòÉ® úÊxɪ É̈ÉÉ{É́ÉÉnäùxÉ
¶ ÉÚpùºª ÉÉ{ª ÉÊvÉEòÉ® ú& º ª ÉÉÊnùiª ÉäiÉÉ̈Éɶ ÉRÂóEòÉÆ ÊxÉ́ÉiÉÇʪÉiÉÖÊ̈Énù̈ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÉ® ú¦ª ÉiÉä * iÉjÉ ¶ ÉÚpùºª ÉÉ{ª ÉÊvÉEòÉ® ú& º ª ÉÉÊnùÊiÉ
iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ; +ÌlÉi´Éº ÉÉ̈Élª ÉǪÉÉä& º ɦ Æ É́ÉÉiÉÂ, ` iɺ ¨ÉÉSUÚôpùÉä ª ÉYÉä%xÉ́ÉC± ÉÞ{iÉ& ' <ÊiÉ́Éiɶ ÉÚpùÉä ẾÉtɪ ÉÉ̈ÉxÉ́ÉC± ÉÞ{iÉ <ÊiÉ
ÊxɹÉävÉɸÉ́ÉhÉÉiÉÂ* ª ÉSSÉ Eò¨ÉǺ´ÉxÉÊvÉEòÉ® úEòÉ® úhÉÆ ¶ ÉÚpùºª ÉÉxÉÎMxÉi´É̈ÉÂ, xÉ iÉÊuùtɺ ´ÉÊvÉEòÉ® úºª ÉÉ{É́ÉÉnùEò¨ÉÂ; xÉ
Á ɽþ́ÉxÉÒªÉÉÊnù®úʽþiÉäxÉ ẾÉtÉ ´ÉäÊnùiÉÖÆ xÉ ¶ ÉCª ÉiÉä * ¦É́ÉÊiÉ SÉ ¸ÉÉèiÉÆ Ê± ÉRÂóMÉÆ ¶ ÉÚpùÉÊvÉEòÉ® úºª ÉÉä{ÉÉänÂù¤É± ÉEò¨ÉÂ; º ÉǼÉMÉÇẾÉtɪ ÉÉÆ Ê½þ
VÉÉxɸÉÖËiÉ {ÉÉèjÉɪ ÉhÉÆ ¶ ÉÖ¸ÉÚ¹ÉÖÆ ¶ ÉÚpù¶É¤ näùxÉ {É® úÉ̈ ÉÞ¶ÉÊiÉ--- ` +½þ½þÉ® úä i´ÉÉ ¶ ÉÚpùiÉ́Éè́É º ɽþMÉÉäʦɮ úºiÉÖ ' <ÊiÉ *
ẾÉnÖù®ú|ɦÉÞiɪ É SÉ ¶ ÉÚpùªÉÉäÊxÉ|ɦÉ́ÉÉ +Ê{É ẾÉʶ ɹ]õẾÉYÉÉxɺ ÉÆ{ÉzÉÉ& º ¨Éª ÉÇxiÉä * iɺ ¨ÉÉnùÊvÉÊGòª ÉiÉä ¶ ÉÚpùÉä ẾÉtÉκ ´Éiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ̈É&--- xÉ ¶ ÉÚpùºª ÉÉÊvÉEòÉ® ú&, ´ÉänùÉvª ɪ ÉxÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ* +vÉÒiÉ́ÉänùÉä ʽþẾÉÊnùiÉ́ÉänùÉlÉÉæ ´ÉänùÉlÉæ¹́ÉÊvÉÊGòª ÉiÉä * xÉ SÉ ¶ ÉÚpùºª É
´ÉänùÉvª ɪ ÉxÉ̈Éκ iÉ; ={Éxɪ ÉxÉ{ÉÚ́ÉEÇòi´ÉÉuäùnùÉvª ɪ Éxɺ ª É, ={Éxɪ Éxɺ ª É SÉ ´ÉhÉÇjɪ ÉẾɹɪ Éi´ÉÉiÉÂ* ª ÉkÉÖ +ÌlÉi´É̈ÉÂ, xÉ iÉnùºÉÊiÉ
º ÉÉ̈Élª Éæ%ÊvÉEòÉ® úEòÉ® úhÉÆ ¦É́ÉÊiÉ * º ÉÉ̈Élª ÉÇ̈ÉÊ{É xÉ ± ÉÉèÊEòEÆò Eäò´É± É̈ÉÊvÉEòÉ® úEòÉ® úhÉÆ ¦É́ÉÊiÉ; ¶ Éɺ jÉÒ%lÉæ ¶ Éɺ jÉҪɺ ª É
º ÉÉ̈Élª ÉǺª ÉÉ{ÉäÊIÉiÉi´ÉÉiÉÂ, ¶ Éɺ jÉҪɺ ª É SÉ º ÉÉ̈Élª ÉǺª ÉÉvª ɪ ÉxÉÊxÉ® úÉEò® úhÉäxÉ ÊxÉ® úÉEÞòiÉi´ÉÉiÉÂ* ª ÉSSÉänù̈É ` ¶ ÉÚpùÉä
ª ÉYÉä%xÉ́ÉC± ÉÞ{iÉ& ' <ÊiÉ, iÉiÉÂxª Éɪ É{ÉÚ́ÉEÇòi´ÉÉÊuùtɪ ÉÉ̈É{ª ÉxÉ́ÉC± ÉÞ{iÉi´ÉÆ tÉäiɪ ÉÊiÉ; xª Éɪ ɺ ª É º ÉÉvÉÉ® úhÉi´ÉÉiÉÂ* ª Éi{ÉÖxÉ&
º ÉǼÉMÉÇẾÉtɪ ÉÉÆ ¶ ÉÚpù¶É¤ nù̧É́ÉhÉÆ Ê± ÉRÂóMÉÆ ¨Éxª ɺ Éä, xÉ iÉα ± ÉRÂóMÉ̈ÉÂ; xª Éɪ ÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ* xª Éɪ ÉÉäHòä ʽþʱ ÉRÂóMÉnù¶ÉÇxÉÆ tÉäiÉEÆò ¦É́ÉÊiÉ
* xÉ SÉÉjÉ xª Éɪ ÉÉä%κ iÉ * EòɨÉÆ SÉɪ ÉÆ ¶ ÉÚpù¶É¤ nù& º ÉǼÉMÉÇẾÉtɪ ÉÉ̈Éä́ÉèEòº ª ÉÉÆ ¶ ÉÚpù̈ÉÊvÉEÖòª ÉÉÇiÉÂ, iÉÊuù¹Éª Éi´ÉÉiÉÂ; xÉ º É́ÉÉǺÉÖ
ẾÉtɺ ÉÖ * +lÉḈÉÉnùºlÉi´ÉÉkÉÖ xÉ C´ÉÊSÉnù{ª ɪ ÉÆ ¶ ÉÚ pù̈ÉÊvÉEòiÉÖÇ̈ÉÖiº ɽþiÉä * ¶ ÉCª ÉiÉä SÉɪ ÉÆ ¶ ÉÚpù¶É¤ nùÉä%ÊvÉEÞòiÉẾɹɪ Éä ª ÉÉäVÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ;
EòlÉÊ̈Éiª ÉÖSª ÉiÉä--- ` Eò¨´É® úBxÉ̈ÉäiÉiº ÉxiÉÆ º ɪ ÉÖM´ÉÉxÉÊ̈É́É ® úèC´É̈ÉÉilÉ ' <iª ɺ ¨ÉÉrÆùºÉ́ÉÉCª ÉÉnùÉi¨ÉxÉÉä%xÉÉnù®Æú¸ÉÖiÉ́ÉiÉÉä
VÉÉxɸÉÖiÉä& {ÉÉèjÉɪ Éhɺ ª É ¶ ÉÖEÂò=i{Éänùä; iÉÉ̈ÉÞ¹ÉÒ® úèC´É& ¶ ÉÚpù¶É¤ näùxÉÉxÉäxÉ º ÉÚSɪ ÉÉƤɦÉÚ́É +Éi¨ÉxÉ& {É® úÉäIÉYÉiÉÉJª ÉÉ{ÉxÉɪ ÉäÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä,
VÉÉÊiɶ ÉÚpùºª ÉÉxÉÊvÉEòÉ® úÉiÉÂ* EòlÉÆ {ÉÖxÉ& ¶ ÉÚpù¶É¤ näùxÉ ¶ ÉÖMÉÖi{ÉzÉÉ º ÉÚSª ÉiÉ <ÊiÉ, =Sª ÉiÉä--- iÉnùÉpù́ÉhÉÉiÉÂ; ¶ ÉÖSÉ̈ÉʦÉnÖùpùÉ́É, ¶ ÉÖSÉÉ
´ÉÉ +ʦÉnÖùpù́ÖÉä, ¶ ÉÖSÉÉ ´ÉÉ ® úèC´É̈ÉʦÉnÖùpùÉ́É--- <ÊiÉ ¶ ÉÚpù&; +´Éª É́ÉÉlÉǺɦ Æ É́ÉÉiÉÂ, °üfø¬ lÉǺ ª É SÉɺ ɦ Æ É́ÉÉiÉÂ* où¶ª ÉiÉä
SÉɪ É̈ÉlÉÉæ%º ª ÉÉ̈ÉÉJª ÉÉʪÉEòɪ ÉÉ̈ÉÂ**

IÉÊjɪ Éi´ÉMÉiÉä SÉÉäkÉ® újÉ SÉèjÉ® úlÉäxÉ Ë± ÉMÉÉiÉÂ** 1.3.35 **

** 1.3.35 **

<iÉ SÉ xÉ VÉÉÊiɶ ÉÚpùÉä VÉÉxɸÉÖÊiÉ&; ª ÉiEòÉ® úhÉÆ |ÉEò® úhÉÊxÉ°ü{ÉhÉäxÉ IÉÊjɪ Éi´É̈ɺ ª ÉÉäkÉ® újÉ SÉèjÉ® úlÉäxÉÉʦÉ|ÉiÉÉÊ® úhÉÉ IÉÊjɪ ÉähÉ
º É̈ÉʦÉ́ª ÉɽþÉ® úÉα ± ÉRÂóMÉÉnÂùMÉ̈ª ÉiÉä * =kÉ® újÉ Ê½þº ÉǼÉMÉÇẾÉtÉ́ÉÉCª ɶ Éä¹Éä SÉèjÉ® úÊlÉ® úʦÉ|ÉiÉÉ® úÒIÉÊjɪ É& º ÉÆEòÒiª ÉÇiÉä-- ` +lÉ ½þ
¶ ÉÉèxÉEÆò SÉ EòÉ{Éäª É̈ÉʦÉ|ÉiÉÉÊ® úhÉÆ SÉ EòÉIɺ ÉäËxÉ º ÉÚ nùäxÉ {ÉÊ® úẾɹªÉ̈ÉÉhÉÉè¥ÉÀ SÉÉ® úÒ Ê¤ÉʦÉIÉä ' <ÊiÉ * SÉèjÉ® úÊlÉi´ÉÆ SÉÉʦÉ|ÉiÉÉÊ® úhÉ&
EòÉ{Éäª Éª ÉÉäMÉÉnù́ÉMÉxiÉ́ª É̈ÉÂ* EòÉ{Éäª Éª ÉÉäMÉÉä ʽþÊSÉjÉ® úlɺ ª ÉÉ́ÉMÉiÉ& ` BiÉäxÉ ´ÉèÊSÉjÉ® úlÉÆ EòÉ{Éäª ÉÉ +ª ÉÉVɪ ÉxÉÂ' <ÊiÉ *
º É̈ÉÉxÉÉx´Éª ÉÉxÉÉÆ SÉ |Éɪ ÉähÉ º É̈ÉÉxÉÉx´Éª ÉÉ ª ÉÉVÉEòÉ ¦É́ÉÎxiÉ * ` iɺ ¨ÉÉSSÉèjÉ® úÊlÉxÉÉÇ̈ÉEè ò& IÉjÉ{ÉÊiÉ® úVÉɪ ÉiÉ ' <ÊiÉ SÉ
IÉjÉ{ÉÊiÉi´ÉÉ́ÉMÉ̈ÉÉiIÉÊjɪ Éi´É̈ɺ ª ÉÉ́ÉMÉxiÉ́ª É̈ÉÂ* iÉäxÉ IÉÊjɪ ÉähÉÉʦÉ|ÉiÉÉÊ® úhÉÉ º ɽþº É̈ÉÉxÉɪ ÉÉÆ º ÉǼÉMÉÇẾÉtɪ ÉÉÆ º ÉÆEòÒiÉÇxÉÆ
VÉÉxɸÉÖiÉä® úÊ{É IÉÊjɪ Éi´ÉÆ º ÉÚSɪ ÉÊiÉ * º É̈ÉÉxÉÉxÉÉ̈Éä́É Ê½þ|Éɪ Éäh É º É̈ÉʦÉ́ª ÉɽþÉ® úÉ ¦É́ÉÎxiÉ * IÉkÉÞ|Éä¹ÉhÉÉtè·Éª ÉǪÉÉäMÉÉSSÉ
VÉÉxɸÉÖiÉä& IÉÊjɪ Éi´ÉÉ́ÉMÉÊiÉ& * +iÉÉä xÉ ¶ ÉÚpùºª ÉÉÊvÉEòÉ® ú& **
 º Éƺ EòÉ® ú{É® úÉ̈ ɶ ÉÉÇkÉnù¦ÉÉ́ÉÉʦɱ ÉÉ{ÉÉSSÉ ** 1.3.36 **
** 1.3.36 **

<iÉ SÉ xÉ ¶ ÉÚpùºª ÉÉÊvÉEòÉ® ú&, ª ÉÊuùtÉ|Énäù¶Éä¹ÉÚ{Éxɪ ÉxÉÉnùªÉ& º Éƺ EòÉ® úÉ& {É® úÉ̈ ÉÞ¶ª ÉxiÉä---` iÉÆ ½þÉä{ÉÊxÉxª Éä ' ` +vÉÒʽþ¦ÉMÉ́É <ÊiÉ
½þÉä{ɺ ɺ ÉÉnù' ` ¥ÉÀ {É® úÉ ¥ÉÀ Êxɹ`öÉ& {É® Æú¥ÉÀ Éx´Éä¹É̈ÉÉhÉÉ B¹É ½þ´ÉèiÉiº É́ÉÈ´ÉIª ÉiÉÒÊiÉ iÉä ½þº ÉÊ̈Éi{ÉÉhɪ ÉÉä ¦ÉMÉ́ÉxiÉÆ
Ê{É{{ɱ ÉÉnù̈ÉÖ{ɺ ÉzÉÉ& ' <ÊiÉ SÉ * ` iÉÉx½þÉxÉÖ{ÉxÉÒªÉè́É ' <iª ÉÊ{É |Énù̶ÉiÉè́ÉÉä{Éxɪ ÉxÉ|ÉÉÎ{iɦÉḈÉÊiÉ * ¶ ÉÚpùºª É SÉ
º Éƺ EòÉ® úɦÉÉ́ÉÉä%ʦɱ É{ª ÉiÉä ` ¶ ÉÚpùSÉiÉÖlÉÉæ ´ÉhÉÇBEòVÉÉÊiÉ& ' <iª ÉäEòVÉÉÊiÉi´Éº ¨É® úhÉÉiÉÂ* ` xÉ ¶ ÉÚpùä {ÉÉiÉEÆò ËEòÊSÉzÉ SÉ
º Éƺ EòÉ® ú̈ɽÇþÊiÉ ' <iª ÉÉÊnùÊ¦É SÉ **

iÉnù¦ÉÉ́ÉÊxÉvÉÉÇ®úhÉä SÉ |É́ÉÞ
kÉä& ** 1.3.37 **
** 1.3.37 **

<iÉ SÉ xÉ ¶ ÉÚpùºª ÉÉÊvÉEòÉ® ú&; ª Éiº Éiª É́ÉSÉxÉäxÉ ¶ ÉÚ pùi´ÉɦÉÉ́Éä ÊxÉvÉÉÇÊ®úiÉä VÉɤ Éɱ ÉÆ MÉÉèiÉ̈É ={ÉxÉäiÉÖ̈ÉxÉÖ¶ ÉÉʺ ÉiÉÖÆ SÉ |É́É́ÉÞiÉä--- `
xÉèiÉnù¥ÉÉÀ hÉÉä ẾÉ́ÉCiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ º ÉÊ̈ÉvÉÆ º ÉÉä̈ª Éɽþ®úÉä{É i´ÉÉ xÉ乪Éä xÉ º Éiª ÉÉnùMÉÉ& ' <ÊiÉ ¸ÉÖÊiÉʱ ÉRÂóMÉÉiÉÂ**

¸É́ÉhÉÉvª ɪ ÉxÉÉlÉÇ|ÉÊiɹÉävÉÉiɺ ¨ÉÞ

iÉä SÉ ** 1.3.38 **
** 1.3.38 **

<iÉ SÉ xÉ ¶ ÉÚpùºª ÉÉÊvÉEòÉ® ú&; ª Énùºª É º ¨ÉÞiÉä& ¸É́ÉhÉÉvª ɪ ÉxÉÉlÉÇ|ÉÊiɹÉävÉÉä ¦É́ÉÊiÉ * ´Éänù̧É́ÉhÉ|ÉÊiɹÉävÉ&, ´ÉänùÉvª ɪ ÉxÉ|ÉÊiɹÉävÉ&,
iÉnùlÉÇYÉÉxÉÉxÉÖ¹`öÉxɪ ÉÉä SÉ |ÉÊiɹÉävÉ& ¶ ÉÚpùºª É º ¨Éª ÉÇiÉä * ¸É́ÉhÉ|ÉÊiɹÉävɺ iÉÉ́ÉiÉÂ--` +lÉ ½þɺ ª É ´Éänù̈ÉÖ{ɸÉÞh´Éiɺ jÉ{ÉÖVÉiÉÖ¦ª ÉÉÆ
¸ÉÉäjÉ|ÉÊiÉ{ÉÚ®úhÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ; ` {ÉtÖ ½þ´ÉÉ BiÉSUô̈ɶ ÉÉxÉÆ ª ÉSUÚôpùºiɺ ¨ÉÉSUÚôpùºÉ̈ÉÒ{Éä xÉÉvª ÉäiÉ́ª É̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉ * +iÉ
B´ÉÉvª ɪ ÉxÉ|ÉÊiɹÉävÉ&; ª ɺ ª É Ê½þº É̈ÉÒ{Éä%Ê{É xÉÉvª ÉäiÉ́ª ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ, º É EòlÉ̈ɸÉÖiÉ̈ÉvÉÒªÉÒiÉ * ¦É́ÉÊiÉ SÉ ´ÉänùÉäSSÉÉ® úhÉä
ÊVɼ´ÉÉSUäônù&, vÉÉ® úhÉä ¶ É® úÒ®ú¦Éänù<ÊiÉ * +iÉ B´É SÉÉlÉÉÇnùlÉÇYÉÉxÉÉxÉÖ¹`öÉxɪ ÉÉä& |ÉÊiɹÉävÉÉä ¦É´ÉÊiÉ---` xÉ ¶ ÉÚpùɪ É ¨ÉËiÉ nùtÉiÉÂ'
<ÊiÉ, ` ÊuùVÉÉiÉÒxÉÉ̈Évª ɪ ÉxÉÊ̈ÉVª ÉÉ nùÉxÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉ * ª Éä¹ÉÉÆ {ÉÖxÉ& {ÉÚ́ÉEÇÞòiɺ Éƺ EòÉ® ú́ɶ ÉÉÊuùnùÖ® úvÉ̈ÉḈª ÉÉvÉ|ɦÉÞiÉÒxÉÉÆ YÉÉxÉÉäi{ÉÊkÉ&,
iÉä¹ÉÉÆ xÉ ¶ ÉCª ÉiÉä ¡ ò± É|ÉÉÎ{iÉ& |ÉÊiɹÉärù̈Ö ÉÂ, YÉÉxɺ ª ÉèEòÉÎxiÉEò¡ ò± Éi ´ÉÉiÉÂ* ` ¸ÉÉ́ɪ ÉäSSÉiÉÖ® úÉä́ÉhÉÉÇxÉÂ' <ÊiÉ SÉäÊiɽþɺ É{ÉÖ® úÉhÉÉÊvÉMÉ̈Éä
SÉÉiÉÖ́ÉÇhª ÉǺª ÉÉÊvÉEòÉ® úº¨É® úhÉÉiÉÂ* ´Éänù{ÉÚ́ÉEÇòº iÉÖ xÉɺ iª ÉÊvÉEòÉ® ú& ¶ ÉÚpùÉhÉÉÊ̈ÉÊiÉ Îº lÉiÉ̈ÉÂ**

Eò¨{ÉxÉÉiÉÂ** 1.3.39 **
Eò¨{ÉxÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.3.39 **

+´Éʺ ÉiÉ& |Éɺ ÉRÂóÊMÉEòÉä%ÊvÉEòÉ® úẾÉSÉÉ® ú&; |ÉEÞòiÉÉ̈Éä́ÉänùÉxÉÓ´ÉÉCª ÉÉlÉÇẾÉSÉÉ® úhÉÉÆ |É́ÉiÉÇʪɹªÉÉ̈É& * ` ª ÉÊnùnÆùËEòSÉ VÉMÉiº É́ÉÈ|ÉÉhÉ
BVÉÊiÉ ÊxÉ&º ÉÞiÉ̈ÉÂ* ¨É½þnÂù¦Éª ÉÆ ´ÉXÉ̈ÉÖtiÉÆ ª É BiÉÊuùnùÖ® ú̈ÉÞiÉɺ iÉä ¦É́ÉÎxiÉ ' <ÊiÉ--- BiÉuùÉCª É̈ÉÂ` BVÉÞEò¨{ÉxÉä ' <ÊiÉ
vÉÉi´ÉlÉÉÇxÉÖMÉ̈Éɱ ± ÉÊIÉiÉ̈ÉÂ* +κ ¨Éx´ÉÉCª Éä º É́ÉÇÊ̈ÉnÆùVÉMÉiÉÂ|ÉÉhÉɸɪ ÉÆ º {ÉxnùiÉä, ¨É½þSSÉ ËEòÊSÉnÂù¦Éª ÉEòÉ® úhÉÆ
´ÉXɶ ÉΤnùiÉ̈ÉÖtiÉ̈ÉÂ, iÉÊuùYÉÉxÉÉSSÉÉ̈ÉÞiÉi´É|ÉÉÎ{iÉÊ® úÊiÉ ¸ÉÚªÉiÉä * iÉjÉ, EòÉä%º ÉÉè|ÉÉhÉ&, ËEò iÉnÂù¦Éª ÉÉxÉEÆò ´ÉXÉ̈ÉÂ,
<iª É|ÉÊiÉ{ÉkÉäÌ́ÉSÉÉ® úä ÊGòª É̈ÉÉhÉä, |ÉÉ{iÉÆ iÉÉ́ÉiÉÂ---|Éʺ Éräù& {É\SÉ́ÉÞÊkÉ́ÉÉǪÉÖ& |ÉÉhÉ <ÊiÉ; |Éʺ Éräù®ú́äÉ SÉɶ ÉÊxÉ́ÉÇXÉÆ º ª ÉÉiÉÂ;
´Éɪ ÉÉä SÉänÆù¨ÉɽþÉi¨ª ÉÆ º ÉÆEòÒiª ÉÇiÉä; EòlÉ̈ÉÂ? º É́ÉÇÊ̈ÉnÆùVÉMÉiÉÂ{É\SÉ́ÉÞkÉÉè´Éɪ ÉÉè|ÉÉhɶ ÉΤnùiÉä |ÉÊiɹ`öɪ É BVÉÊiÉ; ´Éɪ ÉÖÊxÉÊ̈ÉkÉ̈Éä́É
SÉ ¨É½þnÂù¦Éª ÉÉxÉEÆò ´ÉXÉ̈ÉÖt¨ª ÉiÉä; ´Éɪ ÉÉèʽþ{ÉVÉÇxª ɦÉÉ́ÉäxÉ ẾÉ́ÉiÉÇ̈ÉÉxÉä ẾÉtÖiº iÉxÉʪÉixÉÖ́ÉÞ¹]õ¬ ¶ Éxɪ ÉÉä ẾÉ́ÉiÉÇxiÉ <iª ÉÉSÉIÉiÉä;
´Éɪ ÉÖẾÉYÉÉxÉÉnäù́É SÉänù̈É̈ ÉÞiÉi´É̈ÉÂ; iÉlÉÉ Ê½þ¸ÉÖiª ÉxiÉ® ú̈ÉÂ--- ` ´Éɪ ÉÖ® ú́äÉ ´ª Éι]ṍÉÉǪÉÖ& º É̈Éι]õ®ú{É {ÉÖxÉ̈ÉÞ
iǪ ÉÖÆ Vɪ ÉÊiÉ ª É B´ÉÆ ´Éänù'
<ÊiÉ; iɺ ¨ÉÉuùɪ ÉÖ® úªÉÊ̈ɽþ|ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª É& <iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ̈É&--- ¥ÉÀ è́ÉänùÊ̈ɽþ|ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª É̈ÉÂ; EÖòiÉ& ? {ÉÚ́ÉÉækÉ® úɱ ÉÉäSÉxÉÉiÉÂ; {ÉÚ́ÉÉækÉ® úªÉÉä̽þOÉxlɦÉÉMɪ ÉÉä¥ÉÇÀ è́É ÊxÉÌnù¶ª É̈ÉÉxÉ̈ÉÖ{ɱ ɦÉÉ̈ɽäþ;
 <½èþ́É EòlÉ̈ÉEòº ¨ÉÉnùxiÉ® úɱ Éä ´Éɪ ÉÖÆ ÊxÉÌnù¶ª É̈ÉÉxÉÆ |ÉÊiÉ{Étä̈Éʽþ? {ÉÚ́ÉjÇÉ iÉÉ́ÉiÉÂ` iÉnäù́É ¶ ÉÖGÆò iÉnÂù¥ÉÀ iÉnäù́ÉÉ̈ÉÞiÉ̈ÉÖSª ÉiÉä *
iÉϺ ¨É± ± ÉÉäEòÉ& ʸÉiÉÉ& º É́Éæ iÉnÖùxÉÉiª ÉäÊiÉ Eò SÉxÉ ' <ÊiÉ ¥ÉÀ ÊxÉÌnù¹]ṏÉÂ; iÉnäù́É <½þÉÊ{É, º ÉÆÊxÉvÉÉxÉÉiÉÂ, ` VÉMÉiº É́ÉÈ|ÉÉhÉ
BVÉÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ ± ÉÉäEòɸɪ Éi´É|Éiª ÉʦÉYÉÉxÉÉiÉÂÊxÉÌnù¹]õÊ̈ÉÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä; |ÉÉhɶ ɤ nùÉä%{ª ɪ ÉÆ {É® ú̈ÉÉi¨Éxª Éä́É |ɪ ÉÖHò& --- ` |ÉÉhɺ ª É
|ÉÉhÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ nù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* BVÉʪÉiÉÞi´É̈É{ÉÒnÆù{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉ B´ÉÉä{É{ÉtiÉä, xÉ ´Éɪ ÉÖ̈ÉÉjɺ ª É; iÉlÉÉ SÉÉäHò¨ÉÂ--- ` xÉ |ÉÉhÉäxÉ
xÉÉ{ÉÉxÉäxÉ ¨Éiª ÉÉæ VÉÒ́ÉÊiÉ Eò SÉxÉ * <iÉ® úähÉ iÉÖ VÉÒ́ÉÎxiÉ ª Éκ ¨ÉzÉäiÉÉ́ÉÖ{ÉÉʸÉiÉÉè ' <ÊiÉ; =kÉ® újÉÉÊ{É ` ¦Éª ÉÉnùºª ÉÉÎMxɺ iÉ{ÉÊiÉ
¦Éª ÉÉkÉ{ÉÊiÉ º ÉÚªÉÇ& * ¦Éª ÉÉÊnùxpùSÉ ´Éɪ ÉÖ SÉ ¨ÉÞiªÉÖvÉÉḈÉÊiÉ {É\SÉ̈É& ' <ÊiÉ ¥ÉÀ è́É ÊxÉnæùIª ÉiÉä, xÉ ´Éɪ ÉÖ&, º É́Éɪ ÉÖEòº ª É VÉMÉiÉÉä
¦Éª ɽäþiÉÖi´ÉÉʦÉvÉÉxÉÉiÉÂ; iÉnäù́É <½þÉÊ{É º ÉÆÊxÉvÉÉxÉÉiÉÂ` ¨É½þnÂù¦Éª ÉÆ ´ÉXÉ̈ÉÖtiÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉ ¦Éª ɽäþiÉÖi´ÉÆ |Éiª ÉʦÉYÉÉxÉÉÊzÉÌnù¹]õÊ̈ÉÊiÉ
MÉ̈ª ÉiÉä; ´ÉXɶ ɤ nùÉä%{ª ɪ ÉÆ ¦Éª ɽäþiÉÖi´Éº ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉi|ɪ ÉÖHò&; ª ÉlÉÉ Ê½þ` ´ÉXÉ̈ÉÖtiÉÆ ¨É̈Éè́É Ê¶ É® ú漃 ÊxÉ{ÉiÉäiÉ, ª Ét½þ̈ɺ ª É ¶ Éɺ ÉxÉÆ xÉ
EÖòª ÉÉÇ̈ÉÂ' <iª ÉxÉäxÉ ¦Éª ÉäxÉ VÉxÉÉä Êxɪ É̈ÉäxÉ ® úÉVÉÉÊnù¶Éɺ ÉxÉä |É́ÉiÉÇiÉä, B´ÉÊ̈Énù̈ÉÎMxÉ́Éɪ ÉÖº ÉÚªÉÉÇÊnùEÆò VÉMÉiÉÂ+º ¨ÉÉnäù́É ¥ÉÀ hÉÉä
ʤɦª ÉxÉÂÊxɪ É̈ÉäxÉ
º ´É́ª ÉÉ{ÉÉ® úä |É́ÉiÉÇiÉ <ÊiÉ--- ¦Éª ÉÉxÉEÆò ´ÉXÉÉä{ÉÊ̈ÉiÉÆ ¥ÉÀ * iÉlÉÉ SÉ ¥ÉÀ Ếɹɪ ÉÆ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® ú̈ÉÂ--- ` ¦ÉÒ¹Éɺ ¨ÉÉuùÉiÉ& {É́ÉiÉä *
¦ÉÒ¹ÉÉänùäÊiÉ º ÉÚªÉÇ& * ¦ÉÒ¹Éɺ ¨ÉÉnùÎMxÉ SÉäxpùSÉ * ¨ÉÞ iª ÉÖvÉÉḈÉÊiÉ {É\SÉ̈É& ' <ÊiÉ * +¨ÉÞiÉi´É¡ ò± ɸÉ́ÉhÉÉnùÊ{É ¥ÉÀ è́ÉänùÊ̈ÉÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä;
¥ÉÀ YÉÉxÉÉnÂùvª É̈ÉÞiÉi´É|ÉÉÎ{iÉ&, ` iÉ̈Éä́É ẾÉÊnùi´ÉÉÊiÉ ¨ÉÞiªÉÖ̈ÉäÊiÉ xÉÉxª É& {ÉxlÉÉ ẾÉtiÉä%ª ÉxÉɪ É ' <ÊiÉ ¨ÉxjÉ́ÉhÉÉÇiÉÂ* ª ÉkÉÖ
´Éɪ ÉÖẾÉYÉÉxÉÉiC´ÉÊSÉnù̈ÉÞiÉi´É̈ÉʦÉʽþiÉ̈ÉÂ, iÉnùÉ{ÉäÊIÉEò¨ÉÂ; iÉjÉè́É |ÉEò® úhÉÉxiÉ® úEò® úhÉäxÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉʦÉvÉɪ É ` +iÉÉä%xª ÉnùÉiÉÇ̈ÉÂ'
<ÊiÉ ´Éɪ ´ÉÉnäù®úÉiÉÇi´ÉÉʦÉvÉÉxÉÉiÉÂ* |ÉEò® úhÉÉnù{ª ÉjÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉÊxÉ Sɪ É&; ` +xª ÉjÉ vÉ̈ÉÉÇnùxª ÉjÉÉvÉ̈ÉÉÇnùxª ÉjÉɺ ¨ÉÉiEÞòiÉÉEÞòiÉÉiÉÂ*
+xª ÉjÉ ¦ÉÚiÉÉSSÉ ¦É́ª ÉÉSSÉ ª ÉkÉi{ɶ ª Éʺ É iÉuùnù' <ÊiÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉ& {ÉÞ¹]õi´ÉÉiÉÂ**

Vª ÉÉäÊiÉnÇù¶ÉÇxÉÉiÉÂ** 1.3.40 **
Vª ÉÉäÊiÉ® úÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.3.40 **

` B¹É º ÉÆ|ɺ ÉÉnùÉä%º ¨ÉÉSUô® úÒ®úÉiº É̈ÉÖilÉɪ É {É® ÆúVª ÉÉäÊiɯû{ɺ ÉÆ{Ét º ´ÉäxÉ °ü{ÉähÉÉʦÉÊxɹ{ÉtiÉä ' <ÊiÉ ¸ÉÚ ª ÉiÉä * iÉjÉ º Éƶ ɪ ª ÉiÉä--
ËEò Vª ÉÉäÊiÉ&¶ ɤ nÆùSÉIÉÖÌ́ɹɪ ÉiÉ̈ÉÉä{ɽÆþiÉäVÉ&, ËEò ´ÉÉ {É® Æú¥ÉÀ ÊäiÉ * ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ? |Éʺ Érù̈Éä́É iÉäVÉÉä Vª ÉÉäÊiÉ&¶ ɤ nùÊ̈ÉÊiÉ *
EÖòiÉ& ? Vª ÉÉäÊiÉ&¶ ɤ nùºª É °üføi´ÉÉiÉÂ* ` Vª ÉÉäÊiÉ SÉ® úhÉÉʦÉvÉÉxÉÉiÉÂ' <iª ÉjÉ Ê½þ|ÉEò® úhÉÉVVª ÉÉäÊiÉ&¶ ɤ nù& º ´ÉÉlÉÈ{ÉÊ® úiª ÉVª É
¥ÉÀ ÊhÉ ´ÉiÉÇiÉä; xÉ SÉä½þiÉuùÏiEòÊSÉiº ´ÉÉlÉÇ{ÉÊ® úiª ÉÉMÉä EòÉ® úhÉÆ où¶ª ÉiÉä * iÉlÉÉ SÉ xÉÉb÷ÒJÉhbä÷--- ` +lÉ
ª ÉjÉèiÉnùº¨ÉÉSUô® úÒ®úÉnÖùiGòɨÉiª ÉlÉèiÉè®ú́äÉ ® úζ¨Éʦɰüv´ÉÇ̈ÉÉGò¨ÉiÉä ' <ÊiÉ ¨ÉÖ̈ÉÖIÉÉä® úÉÊnùiª É|ÉÉÎ{iÉ® úʦÉʽþiÉÉ * iɺ ¨ÉÉi|Éʺ Érù̈Éä́É iÉäVÉÉä
Vª ÉÉäÊiÉ&¶ ɤ nùÊ̈ÉÊiÉ, B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ̈É&--- {É® ú̈Éä́É ¥ÉÀ Vª ÉÉäÊiÉ&¶ ɤ nù̈ÉÂ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? nù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* iɺ ª É ½þÒ½þ|ÉEò® úhÉä ´ÉHò´ª Éi´ÉäxÉÉxÉÖ́ÉÞÊkÉoÇù¶ª ÉiÉä; ` ª É
+Éi¨ÉÉ{ɽþiÉ{ÉÉ{¨ÉÉ ' <iª É{ɽþiÉ{ÉÉ{¨Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉEòº ª ÉÉi¨ÉxÉ& |ÉEò® úhÉÉnùÉ́Éx´Éä¹]ṍª Éi´ÉäxÉ ẾÉÊVÉYÉÉʺ ÉiÉ́ª Éi´ÉäxÉ SÉ |ÉÊiÉYÉÉxÉÉiÉÂ; `
BiÉÆ i´Éä́É iÉä ¦ÉÚªÉÉä%xÉÖ́ª ÉÉJª Éɺ ª ÉÉÊ̈É ' <ÊiÉ SÉÉxÉÖº ÉÆvÉÉxÉÉiÉÂ; ` +¶ É® úÒ®Æú´ÉÉ́É º ÉxiÉÆ xÉ Ê|ɪ ÉÉÊ|ɪ Éä º {ÉÞ¶ÉiÉ& ' <ÊiÉ SÉɶ É® úÒ®úiÉɪ Éè
Vª ÉÉäÊiÉ&º ÉÆ{ÉkÉä® úºª ÉÉʦÉvÉÉxÉÉiÉÂ; ¥ÉÀ ¦ÉÉ́ÉÉSSÉÉxª ÉjÉɶ É® úÒ®úiÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&; ` {É® ÆúVª ÉÉäÊiÉ& ' ` º É =kÉ̈É& {ÉÖ¯û¹É& ' <ÊiÉ SÉ
Ếɶ Éä¹ÉhÉÉiÉÂ* ª ÉkÉÚHÆò ¨ÉÖ̈ÉÖIÉÉä® úÉÊnùiª É|ÉÉÎ{iÉ® úʦÉʽþiÉäÊiÉ, xÉɺ ÉÉ́ÉÉiª ÉÎxiÉEòÉä ¨ÉÉäIÉ&, MÉiª ÉÖi GòÉÎxiɺ ÉƤÉxvÉÉiÉÂ* xÉ Á Éiª ÉÎxiÉEäò
¨ÉÉäIÉä MÉiª ÉÖiGòÉxiÉÒº iÉ <ÊiÉ ´ÉIª ÉÉ̈É& **

+ÉEòɶ ÉÉä%lÉÉÇxiÉ® úi´ÉÉÊnù́ª É{Énäù¶ÉÉiÉÂ** 1.3.41 **

+lÉÉÇxiÉ® úi´ÉÉÊnù́ª É{Énäù¶ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.3.41 **

` +ÉEòɶ ÉÉä ´ÉèxÉÉ̈É xÉÉ̈É°ü{ɪ ÉÉäÌxÉ́ÉÇʽþ

iÉÉ iÉä ª Énùxi É® úÉ iÉnÂù¥ÉÀ iÉnù̈ÉÞiÉÆ º É +Éi¨ÉÉ ' <ÊiÉ ¸ÉÚªÉiÉä * iÉÎiEò¨ÉÉEòɶ ɶ ɤ nÆù{É® Æú
¥ÉÀ , ËEò ´ÉÉ |Éʺ Érù̈Éä́É ¦ÉÚiÉÉEòɶ ÉÊ̈ÉÊiÉ ẾÉSÉÉ® úä---¦ÉÚiÉ{ÉÊ® úOɽþÉäª ÉÖHò&; +ÉEòɶ ɶ ɤ nùºª É iÉκ ¨ÉxÉ°üføi´ÉÉiÉÂ;
xÉÉ̈É°ü{ÉÊxÉ́Éǽþhɺ ª É SÉÉ́ÉEòɶ ÉnùÉxÉuùÉ® úähÉ iÉκ ¨Éxª ÉÉäVÉʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª Éi´ÉÉiÉÂ; » ɹ]Þõi´ÉÉnäùSÉ º {ɹ]õºª É
¥ÉÀ ʱ ÉRÂóMɺ ª ÉɸÉ́ÉhÉÉÊnùiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---
<nù̈ÉÖSª ÉiÉä---{É® ú̈Éä́É ¥ÉÀ <½þÉEòɶ ɶ ɤ nÆù¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? +lÉÉÇxiÉ® úi´ÉÉÊnù́ª É{Énäù¶ÉÉiÉÂ* ` iÉä ª ÉnùxiÉ® úÉ iÉnÂù¥ÉÀ '
<ÊiÉ Ê½þxÉÉ̈É°ü{Éɦª ÉÉ̈ÉlÉÉÇxiÉ® ú¦ÉÚiÉ̈ÉÉEòɶ ÉÆ ´ª É{ÉÊnù¶ÉÊiÉ; xÉ SÉ ¥ÉÀ hÉÉä%xª ÉzÉÉ̈É°ü{Éɦª ÉÉ̈ÉlÉÉÇxiÉ® Æúº ɦ Æ É́ÉÊiÉ, º É́ÉǺª É
ẾÉEòÉ® úVÉÉiɺ ª É xÉÉ̈É°ü{Éɦª ÉÉ̈Éä́É ´ª ÉÉEÞòiÉi´ÉÉiÉÂ; xÉÉ̈É°ü{ɪ ÉÉä® úÊ{É ÊxÉ́ÉǽþhÉÆ ÊxÉ® úRÂóEÖò¶ ÉÆ xÉ ¥ÉÀ hÉÉä%xª ÉjÉ º É¦Æ É́ÉÊiÉ, ` +xÉäxÉ
VÉÒ́ÉäxÉÉi¨ÉxÉÉxÉÖ|ÉẾɶ ª É xÉÉ̈É°ü{Éä ´ª ÉÉEò® ú́ÉÉÊhÉ ' <ÊiÉ ¥ÉÀ EòiÉÞ EÇòi´É¸É́ÉhÉÉiÉÂ* xÉxÉÖ VÉÒ́ɺ ª ÉÉÊ{É |Éiª ÉIÉÆ xÉÉ̈É°ü{ÉẾɹɪ ÉÆ
ÊxÉ́ÉÉæfÞøi´É̈Éκ iÉ; ¤ ÉÉfø ¨ Éκ iÉ; +¦Éänùκi´É½þẾÉ́ÉÊIÉiÉ& * xÉÉ̈É°ü{ÉÊxÉ́ÉǽþhÉÉʦÉvÉÉxÉÉnäù́É SÉ » ɹ]Þõi´ÉÉÊnù¥ÉÀ ʱ ÉRÂóMÉ̈ÉʦÉʽþiÉÆ
¦É́ÉÊiÉ * ` iÉnÂù¥ÉÀ iÉnù̈ÉÞiÉÆ º É +Éi¨ÉÉ ' <ÊiÉ SÉ ¥ÉÀ ´ÉÉnùºª É Ê± ÉRÂóMÉÉÊxÉ * ` +ÉEòɶ ɺ iÉα ± ÉRÂóMÉÉiÉÂ' <iª ɺ ª Éè́Éɪ ÉÆ
|É{É\SÉ& **

º ÉÖ¹ÉÖ{iª ÉÖiGòÉxiª ÉÉä¦ÉænäùxÉ ** 1.3.42 **

º ÉÖ¹ÉÖ{iª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.3.42 **

´ª É{Énäù¶ÉÉÊnùiª ÉxÉÖ́ÉiÉÇiÉä * ¤ ÉÞ½þnùÉ® úhª ÉEäò ¹É¹`äö|É{ÉÉ`öEòä ` EòiÉ̈É +Éi¨ÉäÊiÉ ª ÉÉä%ª ÉÆ ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ É& |ÉÉhÉä¹ÉÖ ¾þtxiÉVª ÉÉæÊiÉ& {ÉÖ¯û¹É& '
<iª ÉÖ{ÉGò¨ª É ¦ÉÚªÉÉxÉÉi¨ÉẾɹɪ É& |É{É\SÉ& EÞòiÉ& * iÉÏiEò º Éƺ ÉÉÊ® úº´É°ü{É̈ÉÉjÉÉx´ÉÉJª ÉÉxÉ{É® Æú´ÉÉCª É̈ÉÂ,
=iÉɺ Éƺ ÉÉÊ® úº´É°ü{É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ{É® úÊ̈ÉÊiÉ Ếɶ ɪ É& * ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ? º Éƺ ÉÉÊ® úº´É°ü{É̈ÉÉjÉẾɹɪ É̈Éä́ÉäÊiÉ; EÖòiÉ& ?
={ÉGò¨ÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® úɦª ÉÉ̈ÉÂ, ={ÉGò¨Éä ` ª ÉÉä%ª ÉÆ ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ É& |ÉÉhÉä¹ÉÖ ' <ÊiÉ ¶ ÉÉ® úÒ®úʱÉRÂóMÉÉiÉÂ; ={ɺ ÉƽþÉ® úä SÉ ` º É ´ÉÉ B¹É ¨É½þÉxÉVÉ
+Éi¨ÉÉ ª ÉÉä%ª ÉÆ ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ É& |ÉÉhÉä¹ÉÖ ' <ÊiÉ iÉnù{ÉÊ® úiª ÉÉMÉÉiÉÂ; ¨Évª Éä%Ê{É ¤ ÉÖrùÉxiÉÉt´Éº lÉÉä{Éxª Éɺ ÉäxÉ iɺ ª Éè́É |É{É\SÉxÉÉÊnùiª Éä́ÉÆ
|ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ̈É&--- {É® ú̈Éä·É® úÉä{Énäù¶É{É® ú̈Éä́ÉänÆù´ÉÉCª É̈ÉÂ, xÉ ¶ ÉÉ® úÒ®ú̈ÉÉjÉÉx´ÉÉJª ÉÉxÉ{É® ú̈ÉÂ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? º ÉÖ¹ÉÖ{iÉÉ́ÉÖiGòÉxiÉÉèS É ¶ ÉÉ® úÒ®úÉnÂù¦ÉänùäxÉ
{É® ú̈Éä·É® úºª É ´ª É{Énäù¶ÉÉiÉÂ* º ÉÖ¹ÉÖ{iÉÉèiÉÉ́ÉiÉÂ` +ª ÉÆ {ÉÖ¯û¹É& |ÉÉYÉäxÉÉi¨ÉxÉÉ º ÉÆ{ÉÊ® ú¹́ÉHòÉä xÉ ¤ ÉÉÁ Æ ËEòSÉxÉ ´ÉänùxÉÉxiÉ® ú̈ÉÂ' <ÊiÉ
¶ ÉÉ® úÒ®úÉnÂù¦ÉänùäxÉ {É® ú̈Éä·É® Æú´ª É{ÉÊnù¶ÉÊiÉ; iÉjÉ {ÉÖ¯û¹É& ¶ ÉÉ® úÒ®ú& º ª ÉÉiÉÂ, iɺ ª É ´ÉäÊnùiÉÞi´ÉÉiÉÂ; ¤ ÉÉÁ ɦª ÉxiÉ® ú́ÉänùxÉ|ɺ ÉRÂóMÉä º ÉÊiÉ
iÉi|ÉÊiɹÉävɺ É¦Æ É́ÉÉiÉÂ; |ÉÉYÉ& {É® ú̈Éä·É® ú&, º É́ÉÇYÉi´É± ÉIÉhɪ ÉÉ |ÉYɪ ÉÉ ÊxÉiª É̈ÉẾɪ ÉÉäMÉÉiÉÂ* iÉlÉÉäiGòÉxiÉÉ́ÉÊ{É ` +ª ÉÆ ¶ ÉÉ® úÒ®ú+Éi¨ÉÉ
|ÉÉYÉäxÉÉi¨ÉxÉÉx´ÉÉ°üfø =iº ÉVÉÇxª ÉÉÊiÉ ' <ÊiÉ VÉÒ́ÉÉnÂù¦ÉänùäxÉ {É® ú̈Éä·É® Æú´ª É{ÉÊnù¶ÉÊiÉ; iÉjÉÉÊ{É ¶ ÉÉ® úÒ®úÉä VÉÒ́É& º ª ÉÉiÉÂ,
¶ É® úÒ®úº´ÉÉÊ̈Éi´ÉÉiÉÂ; |ÉÉYɺ iÉÖ º É B´É {É® ú̈Éä·É® ú& * iɺ ¨ÉÉiº ÉÖ¹ÉÖ{iª ÉÖiGòÉxiª ÉÉä¦ÉænùäxÉ ´ª É{Énäù¶ÉÉi{É® ú̈Éä·É® úB´ÉÉjÉ ẾÉ́ÉÊIÉiÉ <ÊiÉ
MÉ̈ª ÉiÉä * ª ÉnÖùHò¨ÉÉtxiÉ̈Évª Éä¹ÉÖ ¶ ÉÉ® úÒ®úʱÉRÂóMÉÉiÉÂiÉi{É® úi´É̈ɺ ª É ´ÉÉCª ɺ ª ÉäÊiÉ, +jÉ ¥ÉÚ̈É&--- ={ÉGò¨Éä iÉÉ́ÉiÉÂ` ª ÉÉä%ª ÉÆ
ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ É& |ÉÉhÉä¹ÉÖ ' <ÊiÉ xÉ º Éƺ ÉÉÊ® úº´É°ü{ÉÆ ẾÉ́ÉÊIÉiÉ̈ÉÂ; ËEò iÉ̽þ, +xÉÚt º Éƺ ÉÉÊ® úº´É°ü{ÉÆ {É® úähÉ ¥ÉÀ hÉɺ ª ÉèEòiÉÉÆ ẾÉ́ÉIÉÊiÉ;
ª ÉiÉ& ` vª Éɪ ÉiÉÒ́É ± Éä± Éɪ ÉiÉÒ́É ' <iª Éä́É̈ÉÉtÖkÉ® úOÉxlÉ|É́ÉÞÊkÉ& º Éƺ ÉÉÊ® úvÉ̈ÉÇÊxÉ® úÉEò® úhÉ{É® úÉ ± ÉIª ÉiÉä; iÉlÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® úä%Ê{É
ª ÉlÉÉä{ÉGò¨É̈Éä́ÉÉä{ɺ Éƽþ®úÊiÉ---` º É ´ÉÉ B¹É ¨É½þÉxÉVÉ +Éi¨ÉÉ ª ÉÉä%ª ÉÆ ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ É& |ÉÉhÉä¹ÉÖ ' <ÊiÉ; ª ÉÉä%ª ÉÆ ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ É& |ÉÉhÉä¹ÉÖ
º Éƺ ÉÉ® úÒ± ÉIª ÉiÉä, º É ´ÉÉ B¹É ¨É½þÉxÉVÉ +Éi¨ÉÉ {É® ú̈Éä·É® úB´Éɺ ¨ÉÉʦÉ& |ÉÊiÉ{ÉÉÊnùiÉ <iª ÉlÉÇ&; ª ɺ iÉÖ ¨Évª Éä
¤ ÉÖrùÉxiÉÉt´Éº lÉÉä{Éxª Éɺ ÉÉiº Éƺ ÉÉÊ® úº´É°ü{ÉẾÉ́ÉIÉÉÆ ¨Éxª ÉiÉä, º É |ÉÉSÉÒ̈ÉÊ{É Ênù¶ÉÆ |ɺ lÉÉÊ{ÉiÉ& |ÉiÉÒSÉÒ̈ÉÊ{É Ênù¶ÉÆ |ÉÊiɹ`äöiÉ; ª ÉiÉÉä xÉ
¤ ÉÖrùÉxiÉÉt´Éº lÉÉä{Éxª Éɺ ÉäxÉÉ́ɺ lÉÉ́Ék´ÉÆ º Éƺ ÉÉÊ® úi´ÉÆ ´ÉÉ ẾÉ́ÉIÉÊiÉ, ËEò iÉ̽þ, +´Éº lÉÉ® úʽþiÉi´É̈ɺ Éƺ ÉÉÊ® úi´ÉÆ SÉ;
EòlÉ̈ÉäiÉnù́ÉMÉ̈ª ÉiÉä ? ª ÉiÉÂ` +iÉ >ðv´ÉÈẾÉ̈ÉÉäIÉɪ Éè́É ¥ÉÚʽþ' <ÊiÉ {Énäù{Énäù{ÉÞSUôÊiÉ; ª ÉSSÉ ` +xÉx´ÉÉMÉiɺ iÉäxÉ ¦É́Éiª ɺ ÉRÂóMÉÉä
Á ª ÉÆ {ÉÖ¯û¹É& ' <ÊiÉ {Énäù{Énäù|ÉÊiÉ́ÉÊHò; ` +xÉx´ÉÉMÉiÉÆ {ÉÖhª ÉäxÉÉxÉx´ÉÉMÉiÉÆ {ÉÉ{ÉäxÉ iÉÒhÉÉæ ʽþiÉnùÉ º É́ÉÉÇ\¶ ÉÉäEòÉx¾þnùªÉº ª É ¦É́ÉÊiÉ
' <ÊiÉ SÉ * iɺ ¨ÉÉnùºÉƺ ÉÉÊ® úº´É°ü|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ{É® ú̈Éä́ÉèiÉuùÉCª ÉÊ̈Éiª É́ÉMÉxiÉ́ª É̈ÉÂ**

{Éiª ÉÉÊnù¶É¤ näù¦ªÉ& ** 1.3.43 **

** 1.3.43 **

<iÉ SÉɺ Éƺ ÉÉÊ® úº´É°ü{É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ{É® ú̈Éä́ÉèiÉuùÉCª ÉÊ̈Éiª É́ÉMÉxiÉ́ª É̈ÉÂ; ª Énùκ¨Éx´ÉÉCª Éä {Éiª ÉÉnùªÉ& ¶ ɤ nùÉ
+º Éƺ ÉÉÊ® úº´É°ü{É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ{É® úÉ& º Éƺ ÉÉÊ® úº´É¦ÉÉ́É|ÉÊiɹÉävÉxÉÉ SÉ ¦É́ÉÎxiÉ--- ` º É́ÉǺª É ´É¶ ÉÒº É́ÉǺª Éä¶ ÉÉxÉ& º É́ÉǺª ÉÉÊvÉ{ÉÊiÉ& '
<iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ +º Éƺ ÉÉÊ® úº´É¦ÉÉ́É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ{É® úÉ&; ` º É xÉ º ÉÉvÉÖxÉÉ Eò¨ÉÇhÉÉ ¦ÉÚªÉÉzÉÉä B´Éɺ ÉÉvÉÖxÉÉ EòxÉÒªÉÉxÉÂ'
<iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ& º Éƺ ÉÉÊ® úº´É¦ÉÉ́É|ÉÊiɹÉävÉxÉÉ& * iɺ ¨ÉÉnùºÉƺ ÉÉ® úÒ{É® ú̈Éä·É® ú<½þÉäHò <iª É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä **
<ÊiÉ ¸ÉÒ̈Éi{É® ú̈ɽÆþºÉ{ÉÊ® úµÉÉVÉEòÉSÉɪ ÉǺª É ¸ÉÒMÉÉäẾÉxnù-
¦ÉMÉ́Éi{ÉÚVª É{ÉÉnùʶɹªÉº ª É ¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́ÉiÉ& EÞòiÉÉè
¶ ÉÉ® úÒ®úEò¨ÉÒ̈ÉÉƺ Éɺ ÉÚjɦÉɹªÉä
|ÉlÉ̈ÉÉvª Éɪ ɺ ª É iÉÞiÉÒªÉ& {ÉÉnù& **
 ** ¥ÉÀ º ÉÚ jÉ̈ÉÂ**
*¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́Éi{ÉÉnèù& ẾÉ® úÊSÉiÉ̈ɦÉɹªÉ̈ÉÂ
*

** |ÉlÉ̈ÉÉä%vª Éɪ É& **

** SÉiÉÖlÉÇ& {ÉÉnù& **

+ÉxÉÖ̈ÉÉÊxÉEò¨É{ª ÉäEäò¹ÉÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäzÉ ¶ É® úÒ®ú°ü{ÉEòẾÉxª ɺ iÉMÉÞ

½þ
ÒiÉänÇù¶ÉǪÉÊiÉ SÉ **
1.4.1 **
+ÉxÉÖ̈ÉÉÊxÉEòÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.4.1 **

+ÉxÉÖ̈ÉÉÊxÉEò¨ÉÊ{É +xÉÖ̈ÉÉxÉÊxÉ°üÊ{ÉiÉ̈ÉÊ{É |ÉvÉÉxÉ̈É , BEäò¹ÉÉÆ ¶ ÉÉÊJÉxÉÉÆ ¶ ɤ nù́ÉnÖù{ɱ ɦª ÉiÉä; EòÉ`öEäò ʽþ{É`ö¬ iÉä--- ` ¨É½þiÉ&
{É® ú̈É́ª ÉHò¨É́ª ÉHòÉi{ÉÖ¯û¹É& {É® ú& ' <ÊiÉ; iÉjÉ ª É B´É ª ÉzÉÉ̈ÉÉxÉÉä ª ÉiGò¨ÉÉ SÉ ¨É½þnù́ª ÉHò{ÉÖ¯û¹ÉÉ& º ¨ÉÞ ÊiÉ|Éʺ ÉrùÉ&, iÉ B´Éä½þ
|Éiª ÉʦÉYÉɪ ÉxiÉä; iÉjÉÉ́ª ÉHòÊ̈ÉÊiÉ º ¨ÉÞ ÊiÉ|Éʺ Éräù&, ¶ ɤ nùÉÊnù½þÒxÉi´ÉÉSSÉ xÉ ´ª ÉHò¨É́ª ÉHòÊ̈ÉÊiÉ ´ª ÉÖi{ÉÊkɺ ÉƦÉ́ÉÉiÉ , º ¨ÉÞ ÊiÉ|Éʺ ÉrÆù
|ÉvÉÉxÉ̈ÉʦÉvÉÒªÉiÉä; +iɺ iɺ ª É ¶ ɤ nù́Ék´ÉÉnù¶É¤ nùi´É̈ÉxÉÖ{É{ÉzÉ̈É ; iÉnäù́É SÉ VÉMÉiÉ& EòÉ® úhÉÆ ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ ÊiÉxª Éɪ É|Éʺ ÉÊrù¦ª É <ÊiÉ
SÉäiÉ, xÉèiÉnäù́É̈ É --- xÉ Á äiÉiEòÉ`öEò´ÉÉCª ÉÆ º ¨ÉÞ ÊiÉ|Éʺ ÉrùªÉÉä̈Éǽþnù́ª ÉHòª ÉÉä® úκiÉi´É{É® ú̈ÉÂ* xÉ Á jÉ ª ÉÉoù¶ÉÆ º ¨ÉÞ ÊiÉ|Éʺ ÉrÆù
º ´ÉiÉxjÉÆ EòÉ® úhÉÆ ÊjÉMÉÖhÉÆ |ÉvÉÉxÉ̈É , iÉÉoù¶ÉÆ |Éiª ÉʦÉYÉɪ ÉiÉä; ¶ ɤ nù̈ÉÉjÉÆ Á jÉÉ́ª ÉHòÊ̈ÉÊiÉ |Éiª ÉʦÉYÉɪ ÉiÉä; º É SÉ ¶ ɤ nù&--- xÉ
´ª ÉHò¨É́ª ÉHòÊ̈ÉÊiÉ--- ª ÉÉèÊMÉEòi´ÉÉiÉÂ+xª Éκ ¨ÉzÉÊ{É º ÉÚ I ¨Éä º ÉÖnÖù±ÉÇIª Éä SÉ |ɪ ÉÖVª ÉiÉä; xÉ SÉɪ ÉÆ EòϺ ¨ÉÎSÉpÚ ùfø&; ª ÉÉ iÉÖ
|ÉvÉÉxÉ́ÉÉÊnùxÉÉÆ °üÊfø&, º ÉÉ iÉä¹ÉÉ̈Éä́É {ÉÉÊ® ú¦ÉÉʹÉEòÒº ÉiÉÒxÉ ´ÉänùÉlÉÇÊxÉ°ü{ÉhÉä EòÉ® úhɦÉÉ́ÉÆ |ÉÊiÉ{ÉtiÉä; xÉ SÉ
Gò¨É̈ÉÉjɺ ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉiº É̈ÉÉxÉÉlÉÇ|ÉÊiÉ{ÉÊkɦÉḈÉÊiÉ, +º ÉÊiÉ iÉpÚ ù{É|Éiª ÉʦÉYÉÉxÉä; xÉ Á Sɺ lÉÉxÉä MÉÉÆ
{ɶ ª ÉzÉ·ÉÉä%ª ÉÊ̈Éiª É̈ÉÚ føÉä%vª É́ɺ ª ÉÊiÉ * |ÉEò® úhÉÊxÉ°ü{ÉhÉɪ ÉÉÆ SÉÉjÉ xÉ {É® ú{ÉÊ® úEòα {ÉiÉÆ |ÉvÉÉxÉÆ |ÉiÉÒªÉiÉä,
¶ É® úÒ®ú°ü{ÉEòẾÉxª ɺ iÉMÉÞ ½þÒiÉä; ¶ É® úÒ®ÆúÁ jÉ ® úlÉ°ü{ÉEòẾÉxª ɺ iÉ̈É́ª ÉHò¶ ɤ näùxÉ {ÉÊ® úMÉÞ Á iÉä; EÖòiÉ& ? |ÉEò® úhÉÉiÉÂ{ÉÊ® ú¶Éä¹ÉÉSSÉ *
iÉlÉÉ Á xÉxiÉ® úÉiÉÒiÉÉä OÉxlÉ +Éi¨É¶ É® úÒ®úÉnùÒxÉÉÆ ® úÊlÉ® úlÉÉÊnù°ü{ÉEòC± ÉÞ Ï{iÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ--- ` +Éi¨ÉÉxÉÆ ® úÊlÉxÉÆ ẾÉÊrù¶ É® úÒ®Æú® úlÉ̈Éä́É
iÉÖ * ¤ ÉÖËrùiÉÖ º ÉÉ® úËlÉ ẾÉÊrù¨ÉxÉ& |ÉOɽþ̈Éä́É SÉ ** <ÎxpùªÉÉÊhÉ ½þªÉÉxÉÉ̈ÉÖÌ́ɹɪ ÉÉƺ iÉä¹ÉÖ MÉÉäSÉ® úÉxÉÂ* +Éi¨ÉäÎxpùªÉ̈ÉxÉÉäªÉÖHÆò
¦ÉÉäHäòiª ÉɽÖþ̈ÉÇxÉÒʹÉhÉ& ' <ÊiÉ; iÉèSÉäÎxpùªÉÉÊnùʦɮ úºÉƪ ÉiÉè& º Éƺ ÉÉ® ú̈ÉÊvÉMÉSUôÊiÉ, º Éƪ ÉiÉèºi´Év´ÉxÉ& {ÉÉ® ÆúiÉÊuù¹hÉÉä& {É® ú̈ÉÆ
{Énù̈ÉÉ{xÉÉäÊiÉ---<ÊiÉ nù¶ÉǪÉÊiÉi´ÉÉ, ËEò iÉnùv´ÉxÉ& {ÉÉ® ÆúẾɹhÉÉä& {É® ú̈ÉÆ {ÉnùÊ̈Éiª ɺ ª ÉÉ̈ÉÉEòÉR óIÉɪ ÉÉ̈ÉÂ, iÉä¦ªÉ B´É |ÉEÞ òiÉ䦪É&
<ÎxpùªÉÉÊnù¦ª É& {É® úi´ÉäxÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈Év´ÉxÉ& {ÉÉ® ÆúiÉÊuù¹hÉÉä& {É® ú̈ÉÆ {ÉnÆùnù¶ÉǪÉÊiÉ---` <ÎxpùªÉ䦪É& {É® úÉ Á lÉÉÇ+lÉ榪 É SÉ {É® Æú
¨ÉxÉ& * ¨Éxɺ ɺ iÉÖ {É® úÉ ¤ ÉÖÊrù¤ÉÖÇräù®úÉi¨ÉÉ ¨É½þÉx{É® ú& ** ¨É½þiÉ& {É® ú̈É́ª ÉHò¨É́ª ÉHòÉi{ÉÖ¯û¹É& {É® ú& * {ÉÖ¯û¹ÉÉzÉ {É® ÆúËEòÊSÉiº ÉÉ
Eòɹ`öÉ º ÉÉ {É® úÉ MÉÊiÉ& ' <ÊiÉ; iÉjÉ ª É B´ÉäÎxpùªÉÉnùªÉ& {ÉÚ ´ÉǺª ÉÉÆ ® úlÉ°ü{ÉEòEò± {ÉxÉɪ ÉÉ̈É·ÉÉÊnù¦ÉÉ́ÉäxÉ |ÉEÞ òiÉÉ&, iÉ B´Éä½þ
{ÉÊ® úMÉÞ Á xiÉä, |ÉEÞ òiɽþÉxÉÉ|ÉEÞ òiÉ|ÉÊGòª ÉÉ{ÉÊ® ú½þÉ® úɪ É * iÉjÉ <ÎxpùªÉ̈ÉxÉÉä¤ÉÖrùªÉº iÉÉ́Éi{ÉÚ ´ÉÇjÉ <½þSÉ º É̈ÉÉxɶ ɤ nùÉ B´É; +lÉÉǺiÉÖ ª Éä
¶ ɤ nùÉnùªÉÉä Ếɹɪ ÉÉ <ÎxpùªÉ½þªÉMÉÉäSÉ® úi´ÉäxÉ ÊxÉÌnù¹]õÉ&, iÉä¹ÉÉÆ SÉäÎxpùªÉ䦪É& {É® úi´É̈É , <ÎxpùªÉÉhÉÉÆ SÉ Oɽþi´ÉÆ Ếɹɪ ÉÉhÉÉ̈ÉÊiÉOɽþi´É̈ÉÂ
<ÊiÉ ¸ÉÖÊiÉ|Éʺ Éräù&; Ếɹɪ Éä¦ªÉ SÉ ¨Éxɺ É& {É® úi´É̈É , ¨ÉxÉÉä̈ÉÚ± Éi´ÉÉÊuù¹Éª ÉäÎxpùªÉ́ª É́ɽþÉ® úºª É; ¨Éxɺ ɺ iÉÖ {É® úÉ ¤ ÉÖÊrù&--- ¤ ÉÖËrù
Á ɯûÁ ¦ÉÉäMª ÉVÉÉiÉÆ ¦ÉÉäHòÉ® ú̈ÉÖ{ɺ É{ÉÇÊiÉ; ¤ ÉÖräù®úÉi¨ÉÉ ¨É½þÉx{É® ú&--- ª É&, º É& ` +Éi¨ÉÉxÉÆ ® úÊlÉxÉÆ ẾÉÊrù' <ÊiÉ ® úÊlÉi´ÉäxÉÉä{ÉÊIÉ{iÉ&
* EÖòiÉ& ? +Éi¨É¶ ɤ nùÉiÉ , ¦ÉÉäHÖò SÉ ¦ÉÉäMÉÉä{ÉEò® úhÉÉi{É® úi´ÉÉä{É{ÉkÉä&; ¨É½þk´ÉÆ SÉɺ ª É º ´ÉÉÊ̈Éi´ÉÉnÖù{É{ÉzÉ̈É ; +lÉ́ÉÉ--- ` ¨ÉxÉÉä
¨É½þÉx¨ÉÊiÉ¥ÉÇÀ É {ÉÚ ¤ ÉÖÇÊrù& Jª ÉÉÊiÉ® úÒ·É® ú& * |ÉYÉÉ º ÉÆẾÉÎSSÉÊiÉ SÉè́É º ¨ÉÞ ÊiÉ SÉ {ÉÊ® ú{É`ö¬ iÉä ' <ÊiÉ º ¨ÉÞ iÉä&, ` ª ÉÉä ¥ÉÀ ÉhÉÆ
ẾÉnùvÉÉÊiÉ {ÉÚ ´ÉȪ ÉÉä ´Éè´ÉänùÉÆ SÉ |ÉʽþhÉÉäÊiÉ iɺ ¨Éè' <ÊiÉ SÉ ¸ÉÖiÉä& * ª ÉÉ |ÉlÉ̈ÉVɺ ª É Ê½þ®úhª ÉMɦÉǺª É ¤ ÉÖÊrù&, º ÉÉ º É́ÉÉǺÉÉÆ
¤ ÉÖrùÒxÉÉÆ {É® ú̈ÉÉ |ÉÊiɹ`öÉ; º Éä½þ¨É½þÉxÉÉi¨Éäiª ÉÖSª ÉiÉä; º ÉÉ SÉ {ÉÚ ´ÉÇjÉ ¤ ÉÖÊrùOɽþhÉäxÉè́É MÉÞ ½þÒiÉÉ º ÉiÉÒʽþ̄ûÊMɽþÉä{ÉÊnù¶ª ÉiÉä, iɺ ª ÉÉ
+{ª ɺ ¨ÉnùÒªÉɦª ÉÉä ¤ ÉÖÊrù¦ª É& {É® úi´ÉÉä{É{ÉkÉä&; BiÉϺ ¨Éº iÉÖ {ÉIÉä {É® ú̈ÉÉi¨ÉẾɹɪ ÉähÉè́É {É® äúhÉ {ÉÖ¯û¹ÉOɽþhÉäxÉ ® úÊlÉxÉ +Éi¨ÉxÉÉä OɽþhÉÆ
pù¹]ṍª É̈É , {É® ú̈ÉÉlÉÇiɺ iÉÖ {É® ú̈ÉÉi¨ÉẾÉYÉÉxÉÉi¨ÉxÉÉä¦ÉænùɦÉÉ́ÉÉiÉ ; iÉnäù́ÉÆ ¶ É® úÒ®ú̈Éä́ÉèEÆò {ÉÊ® úʶɹªÉiÉä; iÉäίÉiÉ® úÉhÉÒÎxpùªÉÉnùÒÊxÉ
|ÉEÞ òiÉÉxª Éä́É {É® ú̈É{ÉnùÊnùnù¶ÉÇʪɹɪ ÉÉ º É̈ÉxÉÖGòɨÉx{ÉÊ® úʶɹªÉ̈ÉÉhÉäxÉä½þÉxiª ÉäxÉÉ́ª ÉHò¶ ɤ näùxÉ {ÉÊ® úʶɹªÉ̈ÉÉhÉÆ |ÉEÞ òiÉÆ ¶ É® úÒ®Æúnù¶ÉǪÉiÉÒÊiÉ
MÉ̈ª ÉiÉä * ¶ É® úÒ®äúÎxpùªÉ̈ÉxÉÉä¤ÉÖÊrùẾɹɪ É́ÉänùxÉɺ Éƪ ÉÖHòº ª É Á ẾÉtÉ́ÉiÉÉä ¦ÉÉäHÖò& ¶ É® úÒ®úÉnùÒxÉÉÆ ® úlÉÉÊnù°ü{ÉEòEò± {Éxɪ ÉÉ
º Éƺ ÉÉ® ú̈ÉÉäIÉMÉÊiÉÊxÉ°ü{ÉhÉäxÉ |Éiª ÉMÉÉi¨É¥ÉÀ É́ÉMÉÊiÉÊ® ú½þẾÉ́ÉÊIÉiÉÉ; iÉlÉÉ SÉ ` B¹É º É́Éæ¹ÉÖ ¦ÉÚ iÉä¹ÉÖ MÉÚ
føÉä%i¨ÉÉ xÉ |ÉEòɶ iÉä *
où¶ª ÉiÉä i´ÉOª ɪ ÉÉ ¤ ÉÖnÂùvª ÉÉ º ÉÚ
I ¨Éª ÉÉ º ÉÚ
I ¨Énù̶ÉʦÉ& ' <ÊiÉ ´Éè¹hÉ́ɺ ª É {É® ú̈É{Énùºª É nÖù®ú́ÉMÉ̈Éi´É̈ÉÖCi´ÉÉ iÉnù́ÉMÉ̈ÉÉlÉȪ ÉÉäMÉÆ
nù¶ÉǪÉÊiÉ--- ` ª ÉSUäôuùÉR ó̈Éxɺ ÉÒ|ÉÉYɺ iÉtSUäôVYÉÉxÉ +Éi¨ÉÊxÉ * YÉÉxÉ̈ÉÉi¨ÉÊxÉ ¨É½þÊiÉ Êxɪ ÉSUäôkÉtSUäôSUôÉxiÉ +Éi¨ÉÊxÉ '
<ÊiÉ; BiÉnÖùHÆò ¦É́ÉÊiÉ--- ´ÉÉSÉÆ ¨ÉxÉʺ É º Éƪ ÉSUäôiÉ´ÉÉMÉÉÊnù¤ÉÉÁ ÎäxpùªÉ́ª ÉÉ{ÉÉ® ú̈ÉÖiº ÉÞ Vª É ¨ÉxÉÉä̈ÉÉjÉähÉÉ́ÉÊiɹ`äöiÉ; ¨ÉxÉÉä%Ê{É
Ếɹɪ ÉẾÉEò± {ÉÉʦÉ̈ÉÖJÉÆ ẾÉEò± {ÉnùɹäÉnù¶ÉÇxÉäxÉ YÉÉxɶ ɤ nùÉÊänùiÉɪ ÉÉÆ ¤ ÉÖrùÉ́Évª É́ɺ Éɪ ɺ ´É¦ÉÉ́Éɪ ÉÉÆ vÉÉ® úªÉäiÉÂ
; iÉÉ̈ÉÊ{É ¤ ÉÖËrù
¨É½þiª ÉÉi¨ÉÊxÉ ¦ÉÉäHòÊ® ú+Oª Éɪ ÉÉÆ ´ÉÉ ¤ ÉÖrùÉèº ÉÚ I ¨ÉiÉÉ{ÉÉnùxÉäxÉ Êxɪ ÉSUäôiÉÂ; ¨É½þÉxiÉÆ i´ÉÉi¨ÉÉxÉÆ ¶ ÉÉxiÉ +Éi¨ÉÊxÉ |ÉEò® úhÉ́ÉÊiÉ
{É® úκ¨Éx{ÉÖ¯û¹Éä {É® úºª ÉÉÆ Eòɹ`öɪ ÉÉÆ |ÉÊiɹ`öÉ{ɪ ÉäÊnùÊiÉ SÉ * iÉnäù́ÉÆ {ÉÚ ´ÉÉÇ{É® úɱ ÉÉäSÉxÉɪ ÉÉÆ xÉɺ iª ÉjÉ {É® ú{ÉÊ® úEòα {Éiɺ ª É
|ÉvÉÉxɺ ª ÉÉ́ÉEòɶ É& **

º ÉÚ
I¨ÉÆ iÉÖ iÉnù½Çþ
i´ÉÉiÉÂ** 1.4.2 **
** 1.4.2 **

=Hò¨ÉäiÉiÉ ---|ÉEò® úhÉ{ÉÊ® ú¶Éä¹Éɦª ÉÉÆ ¶ É® úÒ®ú̈É́ª ÉHò¶ ɤ nù̈ÉÂ, xÉ |ÉvÉÉxÉÊ̈ÉÊiÉ; <nùÊ̈ÉnùÉxÉÒ̈Éɶ ÉR óCª ÉiÉä---EòlÉ̈É́ª ÉHò¶ ɤ nùɽÇþi´ÉÆ
¶ É® úÒ®úºª É, ª ÉÉ́ÉiÉÉ º lÉÚ ± Éi´ÉÉiº {ɹ]õiÉ® úÊ̈ÉnÆù¶ É® úÒ®Æú´ª ÉHò¶ ɤ nùɽÇþ̈ÉÂ, +º {ɹ]ṍÉSÉxɺ i´ª ÉHò¶ ɤ nù<ÊiÉ; +lÉ =kÉ® ú̈ÉÖSª ÉiÉä---
º ÉÚI ¨ÉÆ iÉÖ <½þEòÉ® úhÉÉi¨ÉxÉÉ ¶ É® úÒ®ÆúẾÉ́ÉIª ÉiÉä, º ÉÚ I ¨Éº ª ÉÉ́ª ÉHò¶ ɤ nùɽÇþi´ÉÉiÉÂ
; ª ÉtÊ{É º lÉÚ ± ÉÊ̈ÉnÆù¶ É® úÒ®ÆúxÉ
º ´Éª É̈É́ª ÉHò¶ ɤ nù̈ɽÇþÊiÉ, iÉlÉÉÊ{É iɺ ª É i´ÉÉ® ú̈¦ÉEÆò ¦ÉÚ iɺ ÉÚI ¨É̈É́ª ÉHò¶ ɤ nù̈ɽÇþÊiÉ; |ÉEÞ
òÊiɶ ɤ nùSÉ ẾÉEòÉ® äúoù¹]õ&---ª ÉlÉÉ `
MÉÉäʦÉ& ¸ÉÒhÉÒiÉ ¨Éiº É® ú̈ÉÂ' <ÊiÉ; ¸ÉÖÊiÉ SÉ--- ` iÉräùnÆùiÉÁ Ḉª ÉÉEÞ òiÉ̈Éɺ ÉÒiÉÂ' <iÉÒnù̈Éä́É ´ª ÉÉEÞ òiÉxÉÉ̈É°ü{ÉẾÉʦÉzÉÆ
VÉMÉi|ÉÉMÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ {ÉÊ® úiª ÉHò´ª ÉÉEÞòiÉxÉÉ̈É°ü{ÉÆ ¤ ÉÒVɶ ÉCiª É́ɺ lÉ̈É́ª ÉHò¶ ɤ nùªÉÉäMª ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ **

iÉnùvÉÒxÉi´ÉÉnùlÉḈÉiÉÂ** 1.4.3 **
** 1.4.3 **

+jÉɽþ--- ª ÉÊnùVÉMÉÊnùnù̈ÉxÉʦÉ́ª ÉHòxÉÉ̈É°ü{ÉÆ ¤ ÉÒVÉÉi¨ÉEÆò |ÉÉMÉ́ɺ lÉ̈É́ª ÉHò¶ ɤ nùɽÇþ̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉäiÉ, iÉnùÉi¨ÉxÉÉ SÉ
¶ É® úÒ®úºª ÉÉ{ª É́ª ÉHò¶ ɤ nùɽÇþi´ÉÆ |ÉÊiÉYÉɪ ÉäiÉ, º É B´É iÉ̽þ|ÉvÉÉxÉEòÉ® úhÉ́ÉÉnùB´ÉÆ º Éiª ÉÉ{ÉtäiÉ; +º ª Éè́É VÉMÉiÉ& |ÉÉMÉ́ɺ lÉɪ ÉÉ&
|ÉvÉÉxÉi´ÉäxÉɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉÊnùÊiÉ * +jÉÉäSª ÉiÉä---ª ÉÊnù´Éª ÉÆ º ´ÉiÉxjÉÉÆ EòÉÆÊSÉi|ÉÉMÉ́ɺ lÉÉÆ VÉMÉiÉ& EòÉ® úhÉi´ÉäxÉɦª ÉÖ{ÉMÉSUäô̈ É, |ɺ É\Vɪ Éä̈É
iÉnùÉ |ÉvÉÉxÉEòÉ® úhÉ́ÉÉnù̈É ; {É® ú̈Éä·É® úÉvÉÒxÉÉ Îi´Éª É̈ɺ ¨ÉÉʦÉ& |ÉÉMÉ́ɺ lÉÉ VÉMÉiÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä, xÉ º ´ÉiÉxjÉÉ; º ÉÉ
SÉÉ́ɶ ª Éɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª ÉÉ; +lÉḈÉiÉÒʽþº ÉÉ; xÉ Ê½þiɪ ÉÉ ẾÉxÉÉ {É® ú̈Éä·É® úºª É » ɹ]Þ õi´ÉÆ Êº Évª ÉÊiÉ, ¶ ÉÊHò® úʽþiɺ ª É iɺ ª É
|É́ÉÞkª ÉxÉÖ{É{ÉkÉä&; ¨ÉÖHòÉxÉÉÆ SÉ {ÉÖxÉ® úxÉÖi{ÉÊkÉ&; EÖòiÉ& ? ẾÉtª ÉÉ iɺ ª ÉÉ ¤ ÉÒVɶ ÉHäònùÉǽþÉiÉ ; +ẾÉtÉÎi¨ÉEòÉ Ê½þº ÉÉ
¤ ÉÒVɶ ÉÊHò® ú́ª ÉHò¶ ɤ nùÊxÉnæù¶ª ÉÉ {É® ú̈Éä·É® úɸɪ ÉÉ ¨Éɪ ÉÉ̈ɪ ÉҨɽþɺ ÉÖ¹ÉÖÎ{iÉ&, ª ɺ ª ÉÉÆ º ´É°ü{É|ÉÊiɤ ÉÉävÉ® úʽþiÉÉ& ¶ Éä® úiÉä º Éƺ ÉÉÊ® úhÉÉä
VÉÒ́ÉÉ&; iÉnäùiÉnù́ª ÉHÆò C´ÉÊSÉnùÉEòɶ ɶ ɤ nùÊxÉÌnù¹]ṏÉ-Â-- ` BiÉκ ¨ÉzÉÖ Jɱ ´ÉIÉ® äúMÉÉMª ÉÉÇEòɶ É +ÉäiÉ SÉ |ÉÉäiÉ SÉ ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä&;
C´ÉÊSÉnùIÉ® ú¶É¤ nùÉÊänùiÉ̈É --- ` +IÉ® úÉi{É® úiÉ& {É® ú& ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä&; C´ÉÊSÉx¨Éɪ ÉäÊiÉ º ÉÚ ÊSÉiÉ̈É --- ` ¨Éɪ ÉÉÆ iÉÖ |ÉEÞ òËiÉ ẾÉtÉx¨ÉÉʪÉxÉÆ
iÉÖ ¨É½äþ·É® ú̈ÉÂ' <ÊiÉ ¨ÉxjÉ́ÉhÉÉÇiÉ ; +´ª ÉHòÉ Ê½þº ÉÉ ¨Éɪ ÉÉ, iÉk´ÉÉxª Éi´ÉÊxÉ°ü{ÉhÉ̈ª Éɶ ÉCª Éi´ÉÉiÉ ; iÉÊnùnÆù¨É½þiÉ&
{É® ú̈É́ª ÉHòÊ̈Éiª ÉÖHò¨É ---+´ª ÉHò|ɦÉ́Éi´ÉÉx¨É½þiÉ&, ª ÉnùÉ ½èþ®úhª ÉMɦÉÔ¤ ÉÖÊrù̈ÉǽþÉxÉ ; ª ÉnùÉ iÉÖ VÉÒ́ÉÉä ¨É½þÉxÉ ;
iÉnùÉ{ª É́ª ÉHòÉvÉÒxÉi´ÉÉVVÉÒ́ɦÉÉ́ɺ ª É--- ¨É½þiÉ& {É® ú̈É́ª ÉHòÊ̈Éiª ÉÖHò¨É ; +ẾÉtÉ Á ´ª ÉHò¨É ; +ẾÉtÉ́Ék´ÉäxÉè́É VÉÒ́ɺ ª É º É́ÉÇ&
º ÉǼª É́ɽþÉ® ú& º ÉÆiÉiÉÉä ´ÉiÉÇiÉä; iÉSSÉ +´ª ÉHòMÉiÉÆ ¨É½þiÉ& {É® úi´É̈ɦÉänùÉä{ÉSÉÉ® úÉkÉÊuùEòÉ® äú¶ É® úÒ®äú{ÉÊ® úEò± {ª ÉiÉä; º Éiª ÉÊ{É
¶ É® úÒ®ú́ÉÊnùÎxpùªÉÉnùÒxÉÉÆ iÉÊuùEòÉ® úi´ÉÉẾɶ Éä¹Éä ¶ É® úÒ®úºª Éè́ÉɦÉänùÉä{ÉSÉÉ® úÉnù́ª ÉHò¶ ɤ näùxÉ OɽþhÉ̈É , <ÎxpùªÉÉnùÒxÉÉÆ º ´É¶ ɤ nèù®äú́É
MÉÞ½þÒiÉi´ÉÉiÉ , {ÉÊ® úʶɹ]õi´ÉÉSSÉ ¶ É® úÒ®úºª É **

+xª Éä iÉÖ ´ÉhÉǪÉÎxiÉ--- ÊuùẾÉvÉÆ Ê½þ¶ É® úÒ®Æúº lÉÚ ± ÉÆ º ÉÚ

I ¨ÉÆ SÉ; º lÉÚ± É̈ÉÂ
, ª ÉÊnùnù̈ÉÖ{ɱ ɦª ÉiÉä; º ÉÚI ¨É̈ÉÂ
, ª ÉnÖùkÉ® újÉ ´ÉIª ÉiÉä-- `
iÉnùxiÉ® ú|ÉÊiÉ{ÉkÉÉè® Æú½þÊiÉ º ÉÆ{ÉÊ® ú¹́ÉHò& |É xÉÊxÉ°ü{ÉhÉɦª ÉÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ; iÉSSÉÉä¦Éª É̈ÉÊ{É ¶ É® úÒ®ú̈ÉẾɶ Éä¹ÉÉi{ÉÚ ´ÉÇjÉ ® úlÉi´ÉäxÉ º ÉÆEòÒÌiÉiÉ̈ÉÂ
;
<½þiÉÖ º ÉÚ I ¨É̈É́ª ÉHò¶ ɤ näùxÉ {ÉÊ® úMÉÞ
Á iÉä, º ÉÚI ¨Éº ª ÉÉ́ª ÉHò¶ ɤ nùɽÇþi´ÉÉiÉÂ
; iÉnùvÉÒxÉi´ÉÉSSÉ ¤ ÉxvÉ̈ÉÉäIÉ́ª É́ɽþÉ® úºª É VÉÒ́ÉÉkɺ ª É
{É® úi´É̈ÉÂ; ª ÉlÉÉlÉÉÇvÉÒxÉi´ÉÉÊnùÎxpùªÉ́ª ÉÉ{ÉÉ® úºª ÉäÎxpùªÉ䦪É& {É® úi´É̈ÉlÉÉÇxÉÉÊ̈ÉÊiÉ * iÉèºi´ÉäiÉuùHò´ª É̈É --- +Ếɶ Éä¹ÉähÉ ¶ É® úÒ®úuùªÉº ª É
{ÉÚ´ÉÇjÉ ® úlÉi´ÉäxÉ º ÉÆEòÒÌiÉiÉi´ÉÉiÉ , º É̈ÉÉxɪ ÉÉä& |ÉEÞ òiÉi´É{ÉÊ® úʶɹ]õi´Éª ÉÉä&, EòlÉÆ º ÉÚI ¨É̈Éä́É ¶ É® úÒ®úÊ̈ɽþMÉÞ Á iÉä, xÉ {ÉÖxÉ&
º lÉÚ ± É̈É{ÉÒÊiÉ * +É̈xÉÉiɺ ª ÉÉlÉÈ|ÉÊiÉ{ÉkÉÖÆ |ɦÉ́ÉÉ̈É&, xÉÉ̈xÉÉiÉÆ {ɪ ÉÇxÉÖª ÉÉäCiÉÖ̈É , +É̈xÉÉiÉÆ SÉÉ́ª ÉHò{ÉnÆùº ÉÚ I ¨É̈Éä́É |ÉÊiÉ{ÉÉnùʪÉiÉÖÆ
¶ ÉCxÉÉäÊiÉ, xÉäiÉ® úiÉÂ, ´ª ÉHòi´ÉÉkɺ ª ÉäÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ; BEò´ÉÉCª ÉiÉÉvÉÒxÉi´ÉÉnùlÉÇ|ÉÊiÉ{ÉkÉä&; xÉ ½þÒ̈Éä {ÉÚ́ÉÉækÉ® úä +É̈xÉÉiÉä
BEò´ÉÉCª ÉiÉÉ̈ÉxÉÉ{Ét EÆòÊSÉnùlÉÈ|ÉÊiÉ{ÉÉnùªÉiÉ&; |ÉEÞòiɽþÉxÉÉ|ÉEÞòiÉ|ÉÊGòª ÉÉ|ɺ ÉRÂóMÉÉiÉÂ; xÉ
SÉÉEòÉRÂóIÉÉ̈ÉxiÉ® úähÉèEò´ÉÉCª ÉiÉÉ|ÉÊiÉ{ÉÊkÉ® úκiÉ; iÉjÉÉẾÉʶ ɹ]õɪ ÉÉÆ ¶ É® úÒ®úuùªÉº ª É OÉÉÁ i´ÉÉEòÉRÂóIÉɪ ÉÉÆ ª ÉlÉÉEòÉRÂóIÉÆ
º ÉƤÉxvÉä%xɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉä BEò´ÉÉCª ÉiÉè́É ¤ ÉÉÊvÉiÉÉ ¦É́ÉÊiÉ, EÖòiÉ +É̈xÉÉiɺ ª ÉÉlÉǺª É |ÉÊiÉ{ÉÊkÉ& ? xÉ SÉè́ÉÆ ¨ÉxiÉ́ª É̈ÉÂ--
nÖù&¶ ÉÉävÉi´ÉÉiº ÉÚI¨Éº ª Éè́É ¶ É® úÒ®úºª Éä½þOɽþhÉ̈ÉÂ, º lÉڱɺ ª É iÉÖ où¹]õ¤ÉÒ¦Éiº Éiɪ ÉÉ º ÉÖ¶ ÉÉävÉi´ÉÉnùOɽþhÉÊ̈ÉÊiÉ; ª ÉiÉÉä xÉè́Éä½þ¶ ÉÉävÉxÉÆ
Eòº ª ÉÊSÉÊuùIª ÉiÉä; xÉ Á jÉ ¶ ÉÉävÉxÉẾÉvÉÉ滃 ËEòÊSÉnùÉJª ÉÉiÉ̈Éκ iÉ; +xÉxiÉ® úÊxÉÌnù¹]õi´ÉÉkÉÖ ËEò iÉÊuù¹hÉÉä& {É® ú̈ÉÆ {ÉnùÊ̈ÉiÉÒnùÊ̈ɽþ
ẾÉ́ÉIª ÉiÉä; iÉlÉɽþÒnù̈ɺ ¨ÉÉi{É® úÊ̈Énù̈ɺ ¨ÉÉi{É® úÊ̈Éiª ÉÖCi´ÉÉ, ` {ÉÖ¯û¹ÉÉzÉ {É® ÆúËEòÊSÉiÉÂ' <iª Éɽþ; º É́ÉÇlÉÉÊ{É
i´ÉÉxÉÖ̈ÉÉÊxÉEòÊxÉ® úÉEò® úhÉÉä{É{ÉkÉä&, iÉlÉÉ xÉÉ̈Éɺ iÉÖ; xÉ xÉ& ËEòÊSÉÎSUôtiÉä **

YÉäªÉi´ÉÉ́ÉSÉxÉÉSSÉ ** 1.4.4 **
** 1.4.4 **

YÉäª Éi´ÉäxÉ SÉ º ÉÉÆJª Éè& |ÉvÉÉxÉÆ º ¨Éª ÉÇiÉä, MÉÖhÉ{ÉÖ¯û¹ÉÉxiÉ® úYÉÉxÉÉiEèò´É± ª ÉÊ̈ÉÊiÉ---´ÉnùnÂùʦÉ&--- xÉ Ê½þMÉÖhɺ ´É°ü{É̈ÉYÉÉi´ÉÉ MÉÖhÉ䦪 É&
{ÉÖ¯û¹Éº ª ÉÉxiÉ® Æú¶ ÉCª ÉÆ YÉÉiÉÖÊ̈ÉÊiÉ; C´ÉÊSÉSSÉ ẾɦÉÚÊiÉẾɶ Éä¹É|ÉÉ{iɪ Éä |ÉvÉÉxÉÆ YÉäª ÉÊ̈ÉÊiÉ º ¨É® úÎxiÉ; xÉ SÉänùÊ̈ɽþÉ́ª ÉHÆò
YÉäª Éi´ÉäxÉÉäSª ÉiÉä; {Énù̈ÉÉjÉÆ Á ´ª ÉHò¶ ɤ nù&, xÉä½þÉ́ª ÉHÆò YÉÉiÉ́ª É̈ÉÖ{ÉÉʺ ÉiÉ́ª ÉÆ SÉäÊiÉ ´ÉÉCª É̈Éκ iÉ; xÉ SÉÉxÉÖ{ÉÊnù¹]Æõ{ÉnùÉlÉÇYÉÉxÉÆ
{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÇÊ̈ÉÊiÉ ¶ ÉCª ÉÆ |ÉÊiÉ{ÉkÉÖ̈ÉÂ; iɺ ¨ÉÉnùÊ{É xÉÉ́ª ÉHò¶ ɤ näùxÉ |ÉvÉÉxÉ̈ÉʦÉvÉÒªÉiÉä; +º ¨ÉÉEÆò iÉÖ
® úlÉ°ü{ÉEòC± ÉÞ{iɶ É® úÒ®úÉtxÉÖº É® úhÉäxÉ ẾɹhÉÉä® ú́äÉ {É® ú̈ÉÆ {ÉnÆùnù¶ÉÇʪÉiÉÖ̈ɪ É̈ÉÖ{Éxª Éɺ É <iª ÉxÉ́Ét¨ÉÂ**

´ÉnùiÉÒÊiÉ SÉäzÉ |ÉÉYÉÉäʽþ|ÉEò® úhÉÉiÉÂ** 1.4.5 **

** 1.4.5 **

+jÉɽþº ÉÉÆJª É&---YÉäª Éi´ÉÉ́ÉSÉxÉÉiÉÂ, <iª Éʺ Érù̈ÉÂ; EòlÉ̈ÉÂ? ¸ÉÚªÉiÉä Á kÖ É® újÉÉ́ª ÉHò¶ ɤ nùÉäÊnùiɺ ª É |ÉvÉÉxɺ ª É YÉäª Éi´É́ÉSÉxÉ̈ÉÂ-- `
+¶ ɤ nù̈ɺ {ɶ ÉÇ̈É°ü{É̈É́ª ɪ ÉÆ iÉlÉÉ® úºÉÆ ÊxÉiª É̈ÉMÉxvÉ́ÉSSÉ ª ÉiÉÂ* +xÉÉtxÉxiÉÆ ¨É½þiÉ& {É® ÆúwÉÖ́ÉÆ ÊxÉSÉɪ ª É iÉÆ ¨ÉÞiªÉÖ̈ÉÖJÉÉi|É̈ÉÖSª ÉiÉä '
<ÊiÉ; +jÉ Ê½þª ÉÉoù¶ÉÆ ¶ ɤ nùÉÊnù½þÒxÉÆ |ÉvÉÉxÉÆ ¨É½þiÉ& {É® Æúº ¨ÉÞiÉÉèÊxÉ°üÊ{ÉiÉ̈ÉÂ, iÉÉoù¶É̈Éä́É ÊxÉSÉɪ ª Éi´ÉäxÉ ÊxÉÌnù¹]ṏÉÂ,
iɺ ¨ÉÉi|ÉvÉÉxÉ̈Éä́Éänù̈ÉÂ; iÉnäù́É SÉÉ́ª ÉHò¶ ɤ nùÊxÉÌnù¹]õÊ̈ÉÊiÉ * +jÉ ¥ÉÚ̈É& ---xÉä½þ|ÉvÉÉxÉÆ ÊxÉSÉɪ ª Éi´ÉäxÉ ÊxÉÌnù¹]ṏÉÂ; |ÉÉYÉÉä ½þÒ½þ
{É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ ÊxÉSÉɪ ª Éi´ÉäxÉ ÊxÉÌnù¹]õ<ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä; EÖòiÉ& ? |ÉEò® úhÉÉiÉÂ; |ÉÉYɺ ª É Ê½þ|ÉEò® úhÉÆ ẾÉiÉiÉÆ ´ÉiÉÇiÉä--- ` {ÉÖ¯û¹ÉÉzÉ {É® Æú
ËEòÊSÉiº ÉÉ Eòɹ`öÉ º ÉÉ {É® úÉ MÉÊiÉ& ' <iª ÉÉÊnùÊxÉnæù¶ÉÉiÉÂ, ` B¹É º É́Éæ¹ÉÖ ¦ÉÚiÉä¹ÉÖ MÉÖføÉä%i¨ÉÉ xÉ |ÉEòɶ ÉiÉä ' <ÊiÉ xÉ nÖùYÉÉÇxÉi´É́ÉSÉxÉäxÉ
iɺ ª Éè́É YÉäª Éi´ÉÉEòÉRÂóIÉhÉÉiÉÂ, ` ª ÉSUäôuùÉRÂó̈Éxɺ ÉÒ|ÉÉYÉ& ' <ÊiÉ SÉ iÉVYÉÉxÉɪ Éè́É ´ÉÉMÉÉÊnùºÉƪ É̈ɺ ª É ẾÉʽþiÉi´ÉÉiÉÂ,
¨ÉÞiªÉÖ̈ÉÖJÉ|É̈ÉÉäIÉhÉ¡ ò± Éi´ÉÉSSÉ; xÉ Ê½þ|ÉvÉÉxÉ̈ÉÉjÉÆ ÊxÉSÉɪ ª É ¨ÉÞiªÉÖ̈ÉÖJÉÉi|É̈ÉÖSª ÉiÉ <ÊiÉ º ÉÉÆJª ÉèÊ® ú¹ªÉiÉä; SÉäiÉxÉÉi¨ÉẾÉYÉÉxÉÉÊrù
¨ÉÞiªÉÖ̈ÉÖJÉÉi|É̈ÉÖSª ÉiÉ <ÊiÉ iÉä¹ÉÉ̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈É&; º É́Éæ¹ÉÖ ´ÉänùÉxiÉä¹ÉÖ |ÉÉYɺ ª Éè́ÉÉi¨ÉxÉÉä%¶ ɤ nùÉÊnùvÉ̈ÉÇi´É̈Éʦɱ É{ª ÉiÉä; iɺ ¨ÉÉzÉ |ÉvÉÉxɺ ª ÉÉjÉ
YÉäª Éi´É̈É́ª ÉHò¶ ɤ nùÊxÉÌnù¹]õi´ÉÆ ´ÉÉ **

jɪ ÉÉhÉÉ̈Éä́É SÉè́É̈ ÉÖ{Éxª Éɺ É& |ɶ xÉ SÉ ** 1.4.6 **

** 1.4.6 **

<iÉ SÉ xÉ |ÉvÉÉxɺ ª ÉÉ́ª ÉHò¶ ɤ nù́ÉÉSª Éi´ÉÆ YÉäª Éi´ÉÆ ´ÉÉ; ª ɺ ¨ÉÉxjɪ ÉÉhÉÉ̈Éä́É {ÉnùÉlÉÉÇxÉÉ̈ÉÎMxÉVÉÒ́É{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉ̈Éκ ¨ÉxOÉxlÉä
Eò`ö́ɱ ± ÉÒ¹ÉÖ ´É® ú|ÉnùÉxɺ ÉÉ̈Élª ÉÉÇuùHò´ª Éiɪ ÉÉä{Éxª Éɺ ÉÉä où¶ª ÉiÉä; i ÉÊuù¹Éª É B´É SÉ |É xÉ&; xÉÉiÉÉä%xª ɺ ª É |É xÉ ={Éxª Éɺ ÉÉä ´ÉÉκ iÉ;
iÉjÉ iÉÉ́ÉiÉÂ` º É i´É̈ÉÏMxÉ º ´ÉMª ÉÇ̈Évª ÉäÊ¹É ¨ÉÞiªÉÉä |É¥ÉÚʽþiÉÆ ¸ÉqùvÉÉxÉɪ É ¨ÉÁ¨ÉÂ' <iª ÉÎMxÉẾɹɪ É& |É xÉ&; ` ª Éäª ÉÆ |ÉäiÉä
ẾÉÊSÉÊEòiº ÉÉ ¨ÉxÉÖ¹ªÉä%º iÉÒiª ÉäEòä xÉɪ É̈ɺ iÉÒÊiÉ SÉèEòä * BiÉÊuùtÉ̈ÉxÉÖʶ ɹ]õºi´Éª ÉɽÆþ´É® úÉhÉÉ̈Éä¹É ´É® úºiÉÞiÉÒªÉ& ' <ÊiÉ VÉÒ́ÉẾɹɪ É&
|É xÉ&; ` +xª ÉjÉ vÉ̈ÉÉÇnùxª ÉjÉÉvÉ̈ÉÉÇnùxª ÉjÉɺ ¨ÉÉiEÞòiÉÉEÞòiÉÉiÉÂ* +xª ÉjÉ ¦ÉÚiÉÉSSÉ ¦É́ª ÉÉSSÉ ª ÉkÉi{ɶ ª Éʺ É
iÉuùnù' <ÊiÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉẾɹɪ É&; |ÉÊiÉ́ÉSÉxÉ̈ÉÊ{É--- ` ± ÉÉäEòÉÊnù̈ÉÏMxÉ iÉ̈ÉÖ́ÉÉSÉ iɺ ¨Éèª ÉÉ <¹]õEòÉ ª ÉÉ́ÉiÉÒ́ÉÉǪ ÉlÉÉ ´ÉÉ '
<iª ÉÎMxÉẾɹɪ É̈ÉÂ; ` ½þxiÉ iÉ <nÆù|É́ÉIª ÉÉÊ̈É MÉÖÁ Æ ¥ÉÀ º ÉxÉÉiÉxÉ̈ÉÂ* ª ÉlÉÉ SÉ ¨É® úhÉÆ |ÉÉ{ª É +Éi¨ÉÉ ¦É́ÉÊiÉ MÉÉèiÉ̈É *
ª ÉÉäÊxÉ̈Éxª Éä |É{ÉtxiÉä ¶ É® úÒ®úi´Éɪ É näùʽþxÉ& * º lÉÉhÉÖ̈Éxª Éä%xÉÖº Éƪ ÉÎxiÉ ª ÉlÉÉEò¨ÉǪ ÉlÉɸÉÖiÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ ´ª É́ÉʽþiÉÆ VÉÒ́ÉẾɹɪ É̈ÉÂ; ` xÉ
VÉɪ ÉiÉä ʩɪ ÉiÉä ´ÉÉ ẾÉ{ÉÎ SÉiÉÂ' <iª ÉÉÊnù¤É½Öþ|É{É\SÉÆ {É® ú̈ÉÉi¨ÉẾɹɪ É̈ÉÂ* xÉè́ÉÆ |ÉvÉÉxÉẾɹɪ É& |É xÉÉä%κ iÉ *
+{ÉÞ¹]õi´ÉÉSSÉÉxÉÖ{Éxª ɺ ÉxÉÒªÉi´ÉÆ iɺ ª ÉäÊiÉ **

+jÉɽþ---ª ÉÉä%ª É̈ÉÉi¨ÉẾɹɪ É& |É xÉ&---` ª Éäª ÉÆ |ÉäiÉä ẾÉÊSÉÊEòiº ÉÉ ¨ÉxÉÖ¹ªÉä%κ iÉ ' <ÊiÉ, ËEò º É B´Éɪ É̈ÉÂ` +xª ÉjÉ
vÉ̈ÉÉÇnùxª ÉjÉÉvÉ̈ÉÉÇiÉÂ' <ÊiÉ {ÉÖxÉ® úxÉÖEÞò¹ªÉiÉä, ËEò ´ÉÉ iÉiÉÉä%xª ÉÉä%ª É̈É{ÉÚ́É&Ç |É xÉ =ilÉÉ{ª ÉiÉ <ÊiÉ * ËEò SÉÉiÉ& ? º É B´Éɪ ÉÆ |É xÉ&
{ÉÖxÉ® úxÉÖEÞò¹ªÉiÉ <ÊiÉ ª ÉtÖSª ÉäiÉ, iÉnùÉ uùªÉÉä® úÉi¨ÉẾɹɪ ɪ ÉÉä& |É xɪ ÉÉä® úäEòiÉÉ{ÉkÉä® úÎMxÉẾɹɪ É +Éi¨ÉẾɹɪ É SÉ uùÉ́Éä́É |É xÉÉẾÉiª ÉiÉÉä
xÉ ´ÉHò´ª ÉÆ jɪ ÉÉhÉÉÆ |É xÉÉä{Éxª Éɺ ÉÉẾÉÊiÉ; +lÉÉxª ÉÉä%ª É̈É{ÉÚ́É&Ç |É xÉ =ilÉÉ{ª ÉiÉ <iª ÉÖSª ÉäiÉ, iÉiÉÉä ª ÉlÉè́É ´É® ú|ÉnùÉxÉ́ª ÉÊiÉ® úäEòähÉ
|É xÉEò± {ÉxÉɪ ÉÉ̈ÉnùÉä¹É&; B´ÉÆ |É xÉ́ª ÉÊiÉ® úäEòähÉÉÊ{É |ÉvÉÉxÉÉä{Éxª Éɺ ÉEò± {ÉxÉɪ ÉÉ̈ÉnùÉä¹É& º ª ÉÉÊnùÊiÉ **

+jÉÉäSª ÉiÉä--- xÉè́ÉÆ ´Éª ÉÊ̈ɽþ´É® ú|ÉnùÉxÉ́ª ÉÊiÉ® úäEòähÉ |É xÉÆ EÆòÊSÉiEò± {ɪ ÉÉ̈É&, ´ÉÉCª ÉÉä{ÉGò¨Éº ÉÉ̈Élª ÉÉÇiÉÂ; ´É® ú|ÉnùÉxÉÉä{ ÉGò¨ÉÉ Ê½þ
¨ÉÞiªÉÖxÉÊSÉEäòiÉ&º ÉǼÉÉnù°ü{ÉÉ ´ÉÉCª É|É́ÉÞÊkÉ& +É º É̈ÉÉ{iÉä& Eò`ö́ɱ ± ÉÒxÉÉÆ ± ÉIª ÉiÉä; ¨ÉÞiªÉÖ& ÊEò± É xÉÊSÉEäòiɺ Éä Ê{ÉjÉÉ |ÉʽþiÉɪ É
jÉÒx´É® úÉx|ÉnùnùÉ;è xÉÊSÉEäòiÉÉ& ÊEò± É iÉä¹ÉÉÆ |ÉlÉ̈ÉäxÉ ´É® úähÉ Ê{ÉiÉÖ& º ÉÉè̈Éxɺ ª ÉÆ ´ÉµÉä, ÊuùiÉÒªÉäxÉÉÎMxÉẾÉtÉ̈ÉÂ, iÉÞiÉÒªÉäxÉÉi¨ÉẾÉtÉ̈É--- `
ª Éäª ÉÆ |ÉäiÉä ' <ÊiÉ ` ´É® úÉhÉÉ̈Éä¹É ´É® úºiÉÞiÉÒªÉ& ' <ÊiÉ Ê± ÉRÂóMÉÉiÉÂ* iÉjÉ ª ÉÊnù` +xª ÉjÉ vÉ̈ÉÉÇiÉÂ' <iª Éxª ÉÉä%ª É̈É{ÉÚ́É&Ç |É xÉ
=ilÉÉ{ª ÉäiÉ, iÉiÉÉä ´É® ú|ÉnùÉxÉ́ª ÉÊiÉ® úäEòähÉÉÊ{É |É xÉEò± {ÉxÉÉuùÉCª ÉÆ ¤ ÉÉvª ÉäiÉ * xÉxÉÖ |ɹ]ṍª ɦÉänùÉnù{ÉÚ́ÉÉæ%ª ÉÆ |É xÉÉä ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ;
+{ÉÚ́ÉÉæ ʽþ|É xÉÉä VÉÒ́ÉẾɹɪ É&, ª Éäª ÉÆ |ÉäiÉä ẾÉÊSÉÊEòiº ÉÉ ¨ÉxÉÖ¹ªÉä%κ iÉ xÉɺ iÉÒÊiÉ ẾÉÊSÉÊEòiº ÉÉʦÉvÉÉxÉÉiÉÂ; VÉÒ́É SÉ
vÉ̈ÉÉÇÊnùMÉÉäSÉ® úi´ÉÉiÉÂxÉ ` +xª ÉjÉ vÉ̈ÉÉÇiÉÂ' <ÊiÉ |É xÉ̈ɽÇþÊiÉ; |ÉÉYɺ iÉÖ vÉ̈ÉÉÇtiÉÒiÉi´ÉÉiÉÂ` +xª ÉjÉ vÉ̈ÉÉÇiÉÂ' <ÊiÉ |É xÉ̈ɽÇþÊiÉ;
|É xÉSUôɪ ÉÉ SÉ xÉ º É̈ÉÉxÉÉ ± ÉIª ÉiÉä, {ÉÚ́ɺǪ ÉÉκ iÉi´ÉxÉÉκ iÉi´ÉẾɹɪ Éi´ÉÉiÉÂ, =kÉ® úºª É vÉ̈ÉÉÇtiÉÒiÉ́ɺ iÉÖẾɹɪ Éi´ÉÉSSÉ;
iɺ ¨ÉÉi|Éiª ÉʦÉYÉÉxÉɦÉÉ́ÉÉi|É xɦÉänù&; xÉ {ÉÚ́ɺǪ Éè́ÉÉäkÉ® újÉÉxÉÖEò¹ÉÇhÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ; VÉÒ́É|ÉÉYɪ ÉÉä® úäEòi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ;
¦É́Éäi|ɹ]ṍª ɦÉänùÉi|É xɦÉänùÉä ª Étxª ÉÉä VÉÒ́É& |ÉÉYÉÉiº ª ÉÉiÉÂ; xÉ i´Éxª Éi´É̈Éκ iÉ, `iÉk´É̈Éʺ É ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖiª ÉxiÉ® ú䦪 É&; <½þSÉ `
+xª ÉjÉ vÉ̈ÉÉÇiÉÂ' <iª ɺ ª É |É xɺ ª É |ÉÊiÉ́ÉSÉxÉ̈ÉÂ` xÉ VÉɪ ÉiÉä ʩɪ ÉiÉä ´ÉÉ ẾÉ{ÉÎ SÉiÉÂ' <ÊiÉ VÉx¨É̈É® úhÉ|ÉÊiɹÉävÉäxÉ |ÉÊiÉ{ÉÉt¨ÉÉxÉÆ
¶ ÉÉ® úÒ®ú{É® ú̈Éä·É® úªÉÉä® ú¦ÉänÆùnù¶ÉǪÉÊiÉ; º ÉÊiÉ Ê½þ|ɺ ÉRÂóMÉä |ÉÊiɹÉävÉÉä ¦ÉÉMÉÒ ¦É́ÉÊiÉ; |ɺ ÉRÂóMÉ SÉ VÉx¨É̈É® úhɪ ÉÉä&
¶ É® úÒ®úºÉƺ {ɶ ÉÉÇSUôÉ® úÒ®úºª É ¦É́ÉÊiÉ, xÉ {É® ú̈Éä·É® úºª É; iÉlÉÉ--- ` º ´É{xÉÉxiÉÆ VÉÉMÉÊ® úiÉÉxiÉÆ SÉÉä¦ÉÉèª ÉäxÉÉxÉÖ{ɶ ª ÉÊiÉ * ¨É½þÉxiÉÆ
ẾɦÉÖ̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ ¨Éi´ÉÉ vÉÒ® úÉä xÉ ¶ ÉÉäSÉÊiÉ ' <ÊiÉ º ´É{xÉVÉÉMÉÊ® úiÉoù¶ÉÉä VÉÒ́ɺ ª Éè́É ¨É½þk´ÉẾɦÉÖi´ÉẾɶ Éä¹Éhɺ ª É ¨ÉxÉxÉäxÉ ¶ ÉÉäEòẾÉSUäônÆù
nù¶ÉǪÉzÉ |ÉÉYÉÉnùxª ÉÉä VÉÒ́É <ÊiÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ; |ÉÉYÉẾÉYÉÉxÉÉÊrù¶ ÉÉäEòẾÉSUäônù<ÊiÉ ´ÉänùÉxiÉʺ ÉrùÉxiÉ&; iÉlÉÉOÉä--- ` ª Énäù́Éä½þ
iÉnù̈ÉÖjÉ ª Énù̈ÉÖjÉ iÉnùÎx´É½þ* ¨ÉÞiªÉÉä& º É ¨ÉÞiªÉÖ̈ÉÉ{xÉÉäÊiÉ ª É <½þxÉÉxÉä́É {ɶ ª ÉÊiÉ ' <ÊiÉ VÉÒ́É|ÉÉYɦÉänùoùι]ṏÉ{É́ÉnùÊiÉ; iÉlÉÉ
VÉÒ́ÉẾɹɪ ɺ ª ÉÉκ iÉi´ÉxÉÉκ iÉi´É|É xɺ ª ÉÉxÉxiÉ® ú̈ÉÂ` +xª ÉÆ ´É® ÆúxÉÊSÉEäòiÉÉä ´ÉÞhÉÒ¹́É ' <iª ÉÉ® ú¦ª É ¨ÉÞiªÉÖxÉÉ iÉèºiÉè& EòɨÉè&
|ɱ ÉÉ䦪 É̈ÉÉxÉÉä%Ê{É xÉÊSÉEäòiÉÉ ª ÉnùÉ xÉ SÉSÉɱ É, iÉnèùxÉÆ ¨ÉÞiªÉÖ® ú¦ª ÉÖnùªÉÊxÉ&¸ÉäªÉº ÉẾɦÉÉMÉ|Énù¶ÉÇxÉäxÉ ẾÉtÉẾÉtÉẾɦÉÉMÉ|Énù¶ ÉÇxÉäxÉ SÉ `
ẾÉtɦÉÒÎ{º ÉxÉÆ xÉÊSÉEäòiɺ ÉÆ ¨Éxª Éä xÉ i´ÉÉ EòɨÉÉ ¤ ɽþ́ÉÉä%± ÉÉä± ÉÖ{ÉxiÉ ' <ÊiÉ |ɶ ɺ ª É |É xÉ̈ÉÊ{É iÉnùÒªÉÆ |ɶ Éƺ Éxª ÉnÖù́ÉÉSÉ--` iÉÆ
nÖùnùǶ ÉÈMÉÚfø¨ ÉxÉÖ|ÉẾɹ]ÆõMÉÖ½þÉʽþiÉÆ Mɼ´É® úä¹`Æö{ÉÖ® úÉhÉ̈ÉÂ* +vª ÉÉi¨Éª ÉÉäMÉÉÊvÉMÉ̈ÉäxÉ näù́ÉÆ ¨Éi´ ÉÉ vÉÒ® úÉä ½þ¹ÉǶÉÉäEòÉèVɽþÉÊiÉ ' <ÊiÉ,
iÉäxÉÉÊ{É VÉÒ́É|ÉÉYɪ ÉÉä® ú¦ÉänùB´Éä½þẾÉ́ÉÊIÉiÉ <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä; ª Éi|É xÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉÆ SÉ |ɶ Éƺ ÉÉÆ ¨É½þiÉÓ¨ÉÞiªÉÉä& |Éiª É{ÉtiÉ xÉÊSÉEäòiÉÉ&,
ª ÉÊnùiÉÆ ẾɽþÉªÉ |ɶ Éƺ ÉÉxÉxiÉ® ú̈Éxª É̈Éä́É |É xÉ̈ÉÖ{ÉÊIÉ{ÉäiÉÂ, +º lÉÉxÉÂB´É º ÉÉ º É́ÉÉÇ|ɶ Éƺ ÉÉ |ɺ ÉÉÊ® úiÉÉ º ª ÉÉiÉÂ; iɺ ¨ÉÉiÉÂ` ª Éäª ÉÆ |ÉäiÉä
' <iª ɺ ª Éè́É |É xɺ ª ÉèiÉnùxÉÖEò¹ÉÇhÉ̈ÉÂ` +xª ÉjÉ vÉ̈ÉÉÇiÉÂ' <ÊiÉ * ª ÉkÉÖ |É xÉSUôɪ ÉÉ́Éè±ÉIÉhª É̈ÉÖHò¨É , iÉnùnÚù¹ÉhÉ̈ÉÂ, iÉnùҪɺ ª Éè́É
Ếɶ Éä¹Éº ª É {ÉÖxÉ& {ÉÞSUÂôªÉ̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ; {ÉÚ́ÉÇjÉ Ê½þnäù½þÉÊnù́ª ÉÊiÉÊ® úHòº ª ÉÉi¨ÉxÉÉä%κ iÉi´ÉÆ {ÉÞ¹]ṏÉÂ, =kÉ® újÉ iÉÖ iɺ ª Éè́Éɺ Éƺ ÉÉÊ® úi´ÉÆ
{ÉÞSUôª ÉiÉ <ÊiÉ; ª ÉÉ́ÉnÂùvª ÉẾÉtÉ xÉ ÊxÉ́ÉiÉÇiÉä, iÉÉ́Érù̈ÉÉÇÊnùMÉÉäSÉ® úi´ÉÆ VÉÒ́ɺ ª É VÉÒ́Éi´ÉÆ SÉ xÉ ÊxÉ́ÉiÉÇiÉä, iÉÊzÉ́ÉÞkÉÉèiÉÖ |ÉÉYÉ B´É `
iÉk´É̈Éʺ É ' <ÊiÉ ¸ÉÖiª ÉÉ |Éiª Éɪ ª ÉiÉä; xÉ SÉÉẾÉtÉ́Ék´Éä iÉnù{ÉMÉ̈Éä SÉ ´Éº iÉÖxÉ& EòÎ SÉÊuù¶Éä¹ÉÉä%κ iÉ; ª ÉlÉÉ EòÎ SÉiº ÉÆiÉ̈ɺ Éä
{ÉÊiÉiÉÉÆ EòÉÆÊSÉpùVVÉÖ̈É˽þ¨Éxª É̈ÉÉxÉÉä ¦ÉÒiÉÉä ´Éä{É̈ÉÉxÉ& {ɱ Éɪ ÉiÉä, iÉÆ SÉÉ{É® úÉä ¥ÉÚªÉÉiÉÂ` ¨ÉÉ ¦Éè¹ÉÒ& xÉɪ É̈Éʽþ& ® úVVÉÖ® ú́äÉäÊiÉ, º É SÉ
iÉnÖù{ɸÉÖiª ÉÉʽþEÞòiÉÆ ¦Éª É̈ÉÖiº ÉÞVÉäuùä{ÉlÉÖÆ {ɱ Éɪ ÉxÉÆ SÉ, xÉ i´Éʽþ¤ÉÖÊrùEòɱ Éä iÉnù{ÉMÉ̈ÉEòɱ Éä SÉ ´Éº iÉÖxÉ& EòÎ SÉÊuù¶Éä¹É& º ª ÉÉiÉÂ---
iÉlÉè́ÉièÉnùÊ{É pù¹]ṍª É̈ÉÂ; iÉiÉ SÉ ` xÉ VÉɪ ÉiÉä ʩɪ ÉiÉä ´ÉÉ ' <iª Éä́É̈ÉÉtÊ{É
¦É́Éiª Éκ iÉi´ÉxÉÉκ iÉi´É|É xɺ ª É |ÉÊiÉ́ÉSÉxÉ̈ÉÂ* º ÉÚjÉÆ i´ÉẾÉtÉEòα {ÉiÉVÉÒ́É|ÉÉYɦÉänùÉ{ÉäIɪ ÉÉ ª ÉÉäVÉʪÉiÉ́ª É̈ÉÂ--BEòi´Éä%Ê{É
Á Éi¨ÉẾɹɪ ɺ ª É |É xɺ ª É |Éɪ ÉhÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ näù½þ́ªÉÊiÉÊ® úHòÉκ iÉi´É̈ÉÉjÉẾÉÊSÉÊEòiº ÉxÉÉiEòiÉÞ iÇ´ÉÉÊnùºÉƺ ÉÉ® úº´É¦ÉÉ́ÉÉxÉ{ÉÉä½þxÉÉSSÉ
{ÉÚ́ɺǪ É {ɪ ÉÉǪɺ ª É VÉÒ́ÉẾɹɪ Éi´É̈ÉÖi|ÉäIª ÉiÉä, =kÉ® úºª É iÉÖ vÉ̈ÉÉÇtiª ɪ ɺ ÉÆEòÒiÉÇxÉÉi|ÉÉYÉẾɹɪ Éi´ÉÊ̈ÉÊiÉ * iÉiÉ SÉ ª ÉÖHòÉ
+ÎMxÉVÉÒ́É{É® ú̈ÉÉi¨ÉEò± {ÉxÉÉ; |ÉnùÉxÉEò± {ÉxÉɪ ÉÉÆ iÉÖ xÉ ´É® ú|ÉnùÉxÉÆ xÉ |É xÉÉä xÉ |ÉÊiÉ́ÉSÉxÉÊ̈ÉÊiÉ ´Éè¹É̈ª É̈ÉÂ**
 ¨É½þ
uùSSÉ ** 1.4.7 **
** 1.4.7 **

ª ÉlÉÉ ¨É½þSUô¤ nù& º ÉÉÆJª Éè& º ÉkÉÉ̈ÉÉjÉä%Ê{É |ÉlÉ̈ÉVÉä |ɪ ÉÖHò&, xÉ iÉ̈Éä́É ´ÉèÊnùEòä%Ê{É |ɪ ÉÉäMÉä%ʦÉvÉkÉä, `¤ ÉÖrùä® úÉi¨ÉÉ ¨É½þÉx{É® ú&' `
¨É½þÉxiÉÆ ẾɦÉÖ̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÂ' ` ´Éänùɽþ̈ÉäiÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÆ ¨É½þÉxiÉ̈ÉÂ' <iª Éä́É̈ÉÉnùÉ́ÉÉi¨É¶ ɤ nù|ɪ ÉÉäMÉÉÊnù¦ª ÉÉä ½äþiÉÖ¦ª É&; iÉlÉÉ́ª ÉHò¶ ɤ nùÉä%Ê{É xÉ
´ÉèÊnùEòä |ɪ ÉÉäMÉä |ÉvÉÉxÉ̈ÉʦÉvÉÉiÉÖ̈ÉǽþÊiÉ * +iÉ SÉ xÉɺ iª ÉÉxÉÖ̈ÉÉÊxÉEòº ª É ¶ ɤ nù́Ék´É̈ÉÂ**

SÉ̈ɺ É́ÉnùẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ** 1.4.8 **

SÉ̈ɺ ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.4.8 **

{ÉÖxÉ® úÊ{É |ÉvÉÉxÉ́ÉÉnùÒ+¶ ɤ nùi´ÉÆ |ÉvÉÉxɺ ª ÉÉʺ ÉrùÊ̈Éiª Éɽþ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? ¨ÉxjÉ́ÉhÉÉÇiÉÂ--- ` +VÉÉ̈ÉäEòÉÆ ± ÉÉäʽþiɶ ÉÖC± ÉEÞò¹hÉÉÆ ´É¼´ÉÒ&
|ÉVÉÉ& º ÉÞVÉ̈ÉÉxÉÉÆ º É°ü{ÉÉ& * +VÉÉä Á Eä òÉä VÉÖ¹É̈ÉÉhÉÉä%xÉÖ¶ ÉäiÉä VɽþÉiª ÉäxÉÉÆ ¦ÉÖHò¦ÉÉäMÉÉ̈ÉVÉÉä%xª É& ' <ÊiÉ; +jÉ Ê½þ¨ÉxjÉä
± ÉÉäʽþiɶ ÉÖC± ÉEÞò¹hɶ ɤ nèù& ® úVÉ&º Ék´ÉiÉ̈ÉÉƺ ª ÉʦÉvÉÒªÉxiÉä; ± ÉÉäʽþiÉÆ ® úVÉ&, ® ú\VÉxÉÉi¨ÉEòi´ÉÉiÉÂ, ¶ ÉÖC± ÉÆ º Ék´É̈ÉÂ, |ÉEòɶ ÉÉi¨ÉEòi´ÉÉiÉÂ
;
EÞò¹hÉÆ iÉ̈É&, +É́É® úhÉÉi¨ÉEòi´ÉÉiÉÂ; iÉä¹ÉÉÆ º ÉÉ̈ª ÉÉ́ɺ lÉÉ +´Éª É́ÉvÉ̈Éếª ÉÇ{ÉÊnù¶ª ÉiÉä---± ÉÉäʽþiɶ ÉÖC± ÉEÞò¹hÉäÊiÉ; xÉ VÉɪ ÉiÉ <ÊiÉ SÉ
+VÉÉ º ª ÉÉiÉÂ, ` ¨ÉÚ±É|ÉEÞòÊiÉ® úẾÉEÞòÊiÉ& ' <iª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ; xÉx´ÉVÉɶ ɤ nù¶UôÉMª ÉÉÆ °üfø&; ¤ ÉÉfø ¨ ÉÂ; º ÉÉ iÉÖ °üÊføÊ® ú½þxÉɸÉʪÉiÉÖÆ
¶ ÉCª ÉÉ, ẾÉtÉ|ÉEò® úhÉÉiÉÂ; º ÉÉ SÉ ¤ ɼ´ÉÒ& |ÉVÉɺ jÉèMÉÖhÉ́ÉÉÎx´ÉiÉÉ VÉxɪ ÉÊiÉ; iÉÉÆ |ÉEÞòÊiÉ̈ÉVÉ BEò& {ÉÖ¯û¹ÉÉä VÉÖ¹É̈ÉÉhÉ& |ÉÒªÉ̈ÉÉhÉ&
º Éä́É̈ÉÉxÉÉä ´ÉÉ +xÉÖ¶ ÉäiÉäiÉÉ̈Éä́ÉÉẾÉtª ÉÉ +Éi¨Éi´ÉäxÉÉä{ÉMÉ̈ª É º ÉÖJÉÒnÖù&JÉÒ¨ÉÚføÉä%½þÊ̈Éiª ÉẾÉ́ÉäÊEòiɪ ÉÉ º Éƺ É® úÊiÉ; +xª É& {ÉÖxÉ® úVÉ&
{ÉÖ¯û¹É =i{ÉzÉẾÉ́ÉäEòYÉÉxÉÉä ẾÉ® úHòÉä VɽþÉiª ÉäxÉÉÆ |ÉEÞòËiÉ ¦ÉÖHò¦ÉÉäMÉÉÆ EÞòiɦÉÉäMÉÉ{É́ÉMÉÉÈ{ÉÊ® úiª ÉVÉÊiÉ--- ¨ÉÖSª ÉiÉ <iª ÉlÉÇ&;
iɺ ¨ÉÉSUØôÊiÉ̈ÉÚ±Éè́É |ÉvÉÉxÉÉÊnùEò± {ÉxÉÉ EòÉÊ{ɱ ÉÉxÉÉÊ̈Éiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ̈É&---xÉÉxÉäxÉ ¨ÉxjÉähÉ ¸ÉÖÊiÉ̈Ék´ÉÆ º ÉÉÆJª É́ÉÉnùºª É ¶ ÉCª É̈ÉɸÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ; xÉ Á ª ÉÆ ¨ÉxjÉ& º ´ÉÉiÉxjª ÉähÉ EÆòÊSÉnùÊ{É ´ÉÉnÆù
º É̈ÉlÉÇʪÉiÉÖ̈ÉÖiº ɽþiÉä, º É́ÉÇjÉÉÊ{É ª ɪ ÉÉ Eòª ÉÉÊSÉiEò± {Éxɪ ÉÉ +VÉÉi´ÉÉÊnùºÉÆ{ÉÉnùxÉÉä{É{ÉkÉä&, º ÉÉÆJª É́ÉÉnùB´Éä½þÉʦÉ|ÉäiÉä <ÊiÉ
Ếɶ Éä¹ÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉEòÉ® úhÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ* SÉ̈ɺ É́ÉiÉÂ---ª ÉlÉÉ Ê½þ` +´ÉÉÇÎM¤ ɱ É SÉ̈ɺ É >ðv´ÉǤÉÖvxÉ& ' <iª Éκ ¨Éx¨ÉxjÉä º ´ÉÉiÉxjª ÉähÉɪ ÉÆ
xÉÉ̈Éɺ ÉÉèSÉ̈ɺ ÉÉä%ʦÉ|ÉäiÉ <ÊiÉ xÉ ¶ ÉCª ÉiÉä Êxɪ ÉxiÉÖ̈ÉÂ, º É́ÉÇjÉÉÊ{É ª ÉlÉÉEòlÉÆÊSÉnù́ÉÉÇÎM¤ ɱ Éi´ÉÉÊnùEò± {ÉxÉÉä{É{ÉkÉä&, B´ÉÊ̈ɽþÉ{ª ÉẾɶ Éä¹É&
` +VÉÉ̈ÉäEòɨÉÂ' <iª ɺ ª É ¨Éxjɺ ª É; xÉÉκ ¨Éx¨ÉxjÉä |ÉvÉÉxÉ̈Éä́ÉÉVÉÉʦÉ|ÉäiÉäÊiÉ ¶ ÉCª ÉiÉä Êxɪ ÉxiÉÖ̈ÉÂ**

iÉjÉ iÉÖ ` <nÆùiÉÎSUô® úB¹É Á ´ÉÉÇÎM¤ ɱ É SÉ̈ɺ É >ðv´ÉǤÉÖnÂùvxÉ& ' <ÊiÉ ´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉÉSSÉ̈ɺ ÉẾɶ Éä¹É|ÉÊiÉ{ÉÊkɦÉḈÉÊiÉ; <½þ{ÉÖxÉ&
Eäòª É̈ÉVÉÉ |ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª Éäiª ÉjÉ ¥ÉÚ̈É&---

Vª ÉÉäÊiɯû{ÉGò¨ÉÉ iÉÖ iÉlÉÉ Á vÉÒªÉiÉ BEäò ** 1.4.9 **

** 1.4.9 **

{É® ú̈Éä·É® úÉnÖùi{ÉzÉÉ Vª ÉÉäÊiÉ&|É̈ÉÖJÉÉ iÉäVÉÉä¤Ézɱ ÉIÉhÉÉ SÉiÉÖÌ́Évɺ ª É ¦ÉÚiÉOÉÉ̈ɺ ª É |ÉEÞòÊiɦÉÚiÉäª É̈ÉVÉÉ |ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª ÉÉ * iÉÖ-
¶ ɤ nùÉä%´ÉvÉÉ® úhÉÉlÉÇ&---¦ÉÚiÉjɪ ɱ ÉIÉhÉè́Éäª É̈ÉVÉÉ ẾÉYÉäª ÉÉ, xÉ MÉÖhÉjɪ ɱ ÉIÉhÉÉ * Eòº ¨ÉÉiÉÂ? iÉlÉÉ Á Eä òä ¶ ÉÉÊJÉxɺ iÉäVÉÉä¤ÉzÉÉxÉÉÆ
{É® ú̈Éä·É® úÉnÖùi{ÉÊkÉ̈ÉÉ̈xÉɪ É iÉä¹ÉÉ̈Éä́É ® úÉäʽþiÉÉÊnù°ü{ÉiÉÉ̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ--- ` ª ÉnùMxÉä ® úÉäʽþiÉÆ °ü{ÉÆ iÉäVɺ ɺ iÉpÚù{ÉÆ ª ÉSUÖôC± ÉÆ iÉnù{ÉÉÆ
ª ÉiEÞò¹hÉÆ iÉnùzɺ ª É ' <ÊiÉ; iÉÉxª Éä́Éä½þiÉäVÉÉä¤ÉzÉÉÊxÉ |Éiª ÉʦÉYÉɪ ÉxiÉä, ® úÉäʽþiÉÉÊnù¶É¤ nùºÉÉ̈ÉÉxª ÉÉiÉÂ, ® úÉäʽþiÉÉnùÒxÉÉÆ SÉ ¶ ɤ nùÉxÉÉÆ
°ü{ÉẾɶ Éä¹Éä¹ÉÖ ¨ÉÖJª Éi´ÉÉnÂù¦ÉÉHòi´ÉÉSSÉ MÉÖhÉẾɹɪ Éi´Éº ª É; +º ÉÆÊnùMvÉäxÉ SÉ º ÉÆÊnùMvɺ ª É ÊxÉMÉ̈ÉxÉÆ xª Éɪ ª ÉÆ ¨Éxª ÉxiÉä * iÉlÉä½þÉÊ{É `
¥ÉÀ ´ÉÉÊnùxÉÉä ´ÉnùÎxiÉ * ËEòEòÉ® úhÉÆ ¥ÉÀ ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É ` iÉä vª ÉÉxɪ ÉÉäMÉÉxÉÖMÉiÉÉ +{ɶ ª Éxnäù́ÉÉi¨É¶ ÉËHò º ´ÉMÉÖhÉèÌxÉMÉÚføÉ̈ ÉÂ' <ÊiÉ
{ÉÉ® ú̈Éä·Éª ÉÉÇ& ¶ ÉHäò&
º É̈ɺ iÉVÉMÉÊuùvÉÉʪÉxª ÉÉ ´ÉÉCª ÉÉä{ÉGò¨Éä%´ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ, ´ÉÉCª ɶ Éä¹Éä%Ê{É ` ¨Éɪ ÉÉÆ iÉÖ |ÉEÞòËiÉ ẾÉtÉx¨ÉÉʪÉxÉÆ iÉÖ ¨É½äþ·É® ú̈ÉÂ' <ÊiÉ ` ª ÉÉä
ª ÉÉäËxÉ ª ÉÉäÊxÉ̈ÉÊvÉÊiɹ`öiª ÉäEò& ' <ÊiÉ SÉ iɺ ª ÉÉ B´ÉÉ́ÉMÉ̈ÉÉzÉ º ´ÉiÉxjÉÉ EòÉÊSÉi|ÉEÞòÊiÉ& |ÉvÉÉxÉÆ xÉÉ̈ÉÉVÉÉ̈ÉxjÉähÉÉ̈xÉɪ ÉiÉ <ÊiÉ
¶ ÉCª ÉiÉä ´ÉCiÉÖ̈ÉÂ* |ÉEò® úhÉÉkÉÖ º Éè́É nèù́ÉÒ¶ ÉÊHò® ú́ª ÉÉEÞòiÉxÉÉ̈É°ü{ÉÉ xÉÉ̈É°ü{ɪ ÉÉä& |ÉÉMÉ́ɺ lÉÉ +xÉäxÉÉÊ{É ¨ÉxjÉähÉÉ̈xÉɪ ÉiÉ
<iª ÉÖSª ÉiÉä; iɺ ª ÉÉ SÉ º ´ÉẾÉEòÉ® úẾɹɪ ÉähÉ jÉè°ü{ª ÉähÉ jÉè°ü{ª É̈ÉÖHò¨ÉÂ**

EòlÉÆ {ÉÖxɺ iÉäVÉÉä¤ÉzÉÉi¨ÉxÉÉ jÉè°ü{ª ÉähÉ ÊjÉ°ü{ÉÉ +VÉÉ |ÉÊiÉ{ÉkÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä, ª ÉÉ́ÉiÉÉ xÉ iÉÉ́ÉkÉäVÉÉä¤ÉzÉä¹́ÉVÉÉEÞòÊiÉ® úκiÉ, xÉ SÉ
iÉäVÉÉä¤ÉzÉÉxÉÉÆ VÉÉÊiɸÉ́ÉhÉÉnùVÉÉÊiÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉä%{ª ÉVÉɶ ɤ nù& º ɦ
Æ É́ÉiÉÒÊiÉ; +iÉ =kÉ® Æú{É`öÊiÉ---

Eò± {ÉxÉÉä{Énäù¶ÉÉSSÉ ¨Év´ÉÉÊnù́ÉnùẾÉ® úÉävÉ& ** 1.4.10 **

** 1.4.10 **

xÉɪ É̈ÉVÉÉEÞòÊiÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉä%VÉɶ ɤ nù&; xÉÉÊ{É ª ÉÉèÊMÉEò&; ËEò iÉ̽þ, Eò± {ÉxÉÉä{Énäù¶ÉÉä%ª É̈ÉÂ--
+VÉÉ°ü{ÉEòC± ÉÞÎ{iɺ iÉäVÉÉä¤Ézɱ ÉIÉhÉɪ ÉÉ SÉ® úÉSÉ® úªÉÉäxÉä¯û{ÉÊnù¶ª ÉiÉä; ª ÉlÉÉ Ê½þ± ÉÉäEòä ª ÉoùSUôª ÉÉ EòÉÊSÉnùVÉÉ
® úÉäʽþiɶ ÉÖC± ÉEÞò¹hÉ́ÉhÉÉǺ ª ÉÉnÂù¤É½Öþ¤ÉEÇò® úÉ º É°ü{ɤ ÉEÇò® úÉ SÉ, iÉÉÆ SÉ EòÎ SÉnùVÉÉä VÉÖ¹É̈ÉÉhÉÉä%xÉÖ¶ ɪ ÉÒiÉ, EòÎ SÉSSÉèxÉÉÆ ¦ÉÖHò¦ÉÉäMÉÉÆ
VÉÁ ÉiÉÂ--- B´ÉÊ̈ɪ É̈ÉÊ{É iÉäVÉÉä¤Ézɱ ÉIÉhÉÉ ¦ÉÚiÉ|ÉEÞ òÊiÉκ jÉ́ÉhÉÉǤ ɽÖþº É°ü{ÉÆ SÉ® úÉSÉ® ú±ÉIÉhÉÆ ẾÉEòÉ® úVÉÉiÉÆ VÉxɪ ÉÊiÉ, +ẾÉnÖù¹ÉÉ SÉ
IÉäjÉYÉäxÉÉä{ɦÉÖVª ÉiÉä, ẾÉnÖù¹ÉÉ SÉ {ÉÊ® úiª ÉVª ÉiÉ <ÊiÉ * xÉ SÉänù̈Éɶ ÉRÂóÊEòiÉ́ª É̈ÉÂ--- BEò& IÉäjÉYÉÉä%xÉÖ¶ ÉäiÉä +xª ÉÉä VɽþÉiÉÒiª ÉiÉ&
IÉäjÉYɦÉänù& {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEò& {É® úä¹ÉÉÊ̈ɹ]õ& |ÉÉ{xÉÉäiÉÒÊiÉ; xÉ ½þÒªÉÆ IÉäjÉYɦÉänù|ÉÊiÉÊ{É{ÉÉnùʪɹÉÉ; ËEòiÉÖ
¤ ÉxvÉ̈ÉÉäIÉ́ª É́ɺ lÉÉ|ÉÊiÉÊ{É{ÉÉnùʪɹÉè́Éè¹ÉÉ; |Éʺ ÉrÆùiÉÖ ¦Éänù̈ÉxÉÚt ¤ ÉxvÉ̈ÉÉäIÉ́ª É́ɺ lÉÉ |ÉÊiÉ{ÉÉtiÉä; ¦ÉänùºiÉÚ{ÉÉÊvÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉä
Ê̈Élª ÉÉYÉÉxÉEòα {ÉiÉ&; xÉ {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEò&, ` BEòÉä näù́É& º É́ÉǦÉÚiÉä¹ÉÖ MÉÚfø& º É́ÉḈª ÉÉ{ÉÒº É́ÉǦÉÚiÉÉxiÉ® úÉi¨ÉÉ ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É& *
¨Év´ÉÉÊnù́ÉiÉÂ--- ª ÉlÉÉ +ÉÊnùiª ɺ ª ÉÉ̈ÉvÉÖxÉÉä ¨ÉvÉÖi´É̈ÉÂ, ´ÉÉSÉ SÉÉvÉäxÉÉävÉæxÉÖi´É̈ÉÂ, tÖ± ÉÉäEòÉnùÒxÉÉÆ SÉÉxÉMxÉÒxÉÉ̈ÉÎMxÉi´É̈ÉÂ---
<iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEÆò Eò± {ª ÉiÉä, B´ÉÊ̈Énù̈ÉxÉVÉɪ ÉÉ +VÉÉi´ÉÆ Eò± {ª ÉiÉ <iª ÉlÉÇ& * iɺ ¨ÉÉnùẾÉ® úÉävɺ iÉäVÉÉä¤ÉzÉä¹́ÉVÉɶ ɤ nù|ɪ ÉÉäMɺ ª É **

xÉ º ÉÆJª ÉÉä{ɺ ÉÆOɽþ

ÉnùÊ{É xÉÉxÉɦÉÉ́ÉÉnùÊiÉ® äúEòÉSSÉ ** 1.4.11 **
º ÉÆJª ÉÉä{ɺ ÉÆOɽþ
ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.4.11 **

B´ÉÆ {ÉÊ® ú¾þiÉä%{ª ÉVÉÉ̈ÉxjÉä {ÉÖxÉ® ú{ª Éxª ɺ ¨ÉÉx¨ÉxjÉÉiº ÉÉÆJª É& |Éiª É́ÉÊiɹ`öiÉä---` ª Éκ ¨Éx{É\SÉ {É\SÉVÉxÉÉ +ÉEòɶ É SÉ |ÉÊiÉι`öiÉ& *
iÉ̈Éä́É ¨Éxª É +Éi¨ÉÉxÉÆ ẾÉuùÉx¥ÉÀ É̈ÉÞiÉÉä%¨ÉÞiÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ * +κ ¨Éx¨ÉxjÉä {É\SÉ {É\SÉVÉxÉÉ <ÊiÉ {É\Sɺ ÉÆJª ÉÉẾɹɪ ÉÉ +{É® úÉ
{É\Sɺ ÉÆJª ÉÉ ¸ÉÚªÉiÉä, {É\Sɶ ɤ nùuùªÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ; iÉ BiÉä {É\SÉ {É\SÉEòÉ& {É\SÉË́ɶ ÉÊiÉ& º ÉÆ{ÉtxiÉä; iɪ ÉÉ SÉ {É\SÉË́ɶ ÉÊiɺ ÉÆJª ɪ ÉÉ
ª ÉÉ́ÉxiÉ& º ÉÆJª Éäª ÉÉ +ÉEòÉRÂóIª ÉxiÉä iÉÉ́Éxiª Éä́É SÉ iÉk´ÉÉÊxÉ º ÉÉÆJª Éè& º ÉÆJª Éɪ ÉxiÉä--- ` ¨ÉÚ±É|ÉEÞòÊiÉ® úẾÉEÞòÊiÉ̈ÉǽþnùÉtÉ&
|ÉEÞòÊiÉẾÉEÞòiɪ É& º É{iÉ * ¹ÉÉäb÷¶ ÉEò SÉ ẾÉEòÉ® úÉä xÉ |ÉEÞòÊiÉxÉÇẾÉEÞòÊiÉ& {ÉÖ¯û¹É& ' <ÊiÉ; iɪ ÉÉ ¸ÉÖÊiÉ|Éʺ ÉrùªÉÉ
{É\SÉË́ɶ ÉÊiɺ ÉÆJª ɪ ÉÉ iÉä¹ÉÉÆ º ¨ÉÞÊiÉ|Éʺ ÉrùÉxÉÉÆ {É\SÉË́ɶ ÉiÉäº iÉk´ÉÉxÉÉ̈ÉÖ{ɺ ÉÆOɽþÉi|ÉÉ{iÉÆ {ÉÖxÉ& ¸ÉÖÊiÉ̈Ék´É̈Éä́É |ÉvÉÉxÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÂ*

iÉiÉÉä ¥ÉÚ̈É&--- xÉ º ÉÆJª ÉÉä{ɺ ÉÆOɽþÉnùÊ{É |ÉvÉÉxÉÉnùÒxÉÉÆ ¸ÉÖÊiÉ̈Ék´ÉÆ |Éiª Éɶ ÉÉ EòiÉḈª ÉÉ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? xÉÉxÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ; xÉÉxÉÉ Á iäÉÉÊxÉ
{É\SÉË́ɶ ÉÊiɺ iÉk´ÉÉÊxÉ; xÉè¹ÉÉÆ {É\Sɶ É& {É\Sɶ É& º ÉÉvÉÉ® úhÉÉä vÉ̈ÉÉæ%κ iÉ, ª ÉäxÉ {É\SÉË́ɶ ÉiÉä® úxiÉ® úɱ Éä {É® úÉ& {É\SÉ {É\SÉ º ÉÆJª ÉÉ
ÊxÉẾɶ Éä® úxÉÂ; xÉ Á Eä òÊxɤ ÉxvÉ̈ÉxiÉ® úähÉ xÉÉxÉɦÉÚiÉä¹ÉÖ Êuùi´ÉÉÊnùEòÉ& º ÉÆJª ÉÉ ÊxÉẾɶ ÉxiÉä * +lÉÉäSª ÉäiÉ---
{É\SÉË́ɶ ÉÊiɺ ÉÆJª Éè́Éäª É̈É́ɪ É́ÉuùÉ® úähÉ ± ÉIª ÉiÉä, ª ÉlÉÉ ` {É\SÉ º É{iÉ SÉ ´É¹ÉÉÇÊhÉ xÉ ´É́ɹÉǶ ÉiÉGòiÉÖ& ' <ÊiÉ
uùÉnù¶É́ÉÉ̹ÉEòÒ̈ÉxÉÉ́ÉÞϹ]õEòlɪ ÉÎxiÉ, iÉuùÊnùÊiÉ; iÉnùÊ{É xÉÉä{É{ÉtiÉä; +ª É̈Éä́ÉÉκ ¨Éx{ÉIÉä nùÉä¹É&, ª ɱ ± ÉIÉhÉɸɪ ÉhÉÒªÉÉ º ª ÉÉiÉÂ*
{É® úSÉÉjÉ {É\Sɶ ɤ nùÉä VÉxɶ ɤ näùxÉ º É̈ɺ iÉ& {É\SÉVÉxÉÉ& <ÊiÉ, ¦ÉÉʹÉEòº ´É® úähÉèEò{Énùi´ÉÊxÉ Sɪ ÉÉiÉÂ; |ɪ ÉÉäMÉÉxiÉ® úä SÉ ` {É\SÉÉxÉÉÆ
i´ÉÉ {É\SÉVÉxÉÉxÉÉ̈ÉÂ' <iª ÉèEò{ÉtèEòº ´Éª ÉêEòẾɦÉÊHòEòi´ÉÉ́ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ; º É̈ɺ iÉi´ÉÉSSÉ xÉ ´ÉÒ{º ÉÉ ` {É\SÉ {É\SÉ ' <ÊiÉ * iÉäxÉ xÉ
{É\SÉEòuùªÉOɽþhÉÆ {É\SÉ {É\SÉäÊiÉ * xÉ SÉ {É\Sɺ ÉÆJª Éɪ ÉÉ BEòº ª ÉÉ& {É\Sɺ ÉÆJª ÉÉ {É® úªÉÉ Ếɶ Éä¹ÉhÉ̈ÉÂ` {É\SÉ {É\SÉEòÉ& ' <ÊiÉ,
={ɺ ÉVÉÇxɺ ª É Ếɶ Éä¹ÉhÉäxÉɺ Éƪ ÉÉäMÉÉiÉÂ; xÉx´ÉÉ{ÉzÉ{É\Sɺ ÉÆJª ÉÉEòÉ VÉxÉÉ B´É {ÉÖxÉ& {É\Sɺ ÉÆJª ɪ ÉÉ Ếɶ É乪É̈ÉÉhÉÉ& {É\SÉË́ɶ ÉÊiÉ&
|Éiª É乪ÉxiÉä, ª ÉlÉÉ {É\SÉ {É\SÉ{ÉÚ±ª É <ÊiÉ {É\SÉË́ɶ ÉÊiÉ& {ÉÚ±ÉÉ& |ÉiÉÒªÉxiÉä, iÉuùiÉÂ; xÉäÊiÉ ¥ÉÚ̈É&; ª ÉÖHÆò ª Éi{É\SÉ{ÉÚ±ÉÒ¶ ɤ nùºª É
º É̈ÉɽþÉ® úÉʦÉ|Éɪ Éi´ÉÉiÉÂEòiÉÒÊiÉ º Éiª ÉÉÆ ¦ÉänùÉEòÉRÂóIÉɪ ÉÉÆ {É\SÉ {É\SÉ{ÉÚ±ª É <ÊiÉ Ếɶ Éä¹ÉhÉ̈ÉÂ;
<½þiÉÖ {É\SÉ VÉxÉÉ <iª ÉÉÊnùiÉ B´É ¦ÉänùÉä{ÉÉnùÉxÉÉiEòiÉÒiª ɺ Éiª ÉÉÆ ¦ÉänùÉEòÉRÂóIÉɪ ÉÉÆ xÉ {É\SÉ {É\SÉVÉxÉÉ <ÊiÉ Ếɶ Éä¹ÉhÉÆ ¦É́ÉäiÉÂ;
¦É́Énù{ÉÒnÆùẾɶ Éä¹ÉhÉÆ {É\Sɺ ÉÆJª Éɪ ÉÉ B´É ¦É́ÉäiÉÂ; iÉjÉ SÉÉäHòÉä nùÉä¹É&; iɺ ¨ÉÉi{É\SÉ {É\SÉVÉxÉÉ <ÊiÉ xÉ
{É\SÉË́ɶ ÉÊiÉiÉk´ÉÉʦÉ|Éɪ É̈ÉÂ* +ÊiÉ® úäEòÉSSÉ xÉ {É\SÉË́ɶ ÉÊiÉiÉk´ÉÉʦÉ|Éɪ É̈ÉÂ; +ÊiÉ® úäEòÉä ʽþ¦É́Éiª ÉÉi¨ÉÉEòɶ Éɦª ÉÉÆ
 {É\SÉË́ɶ ÉÊiɺ ÉÆJª Éɪ ÉÉ&; +Éi¨ÉÉ iÉÉ́ÉÊnù½þ|ÉÊiɹ`öÉÆ |Éiª ÉÉvÉÉ® úi´ÉäxÉ ÊxÉÌnù¹]õ&, ` ª Éκ ¨ÉxÉÂ' <ÊiÉ º É{iÉ̈ÉÒº ÉÚÊSÉiɺ ª É ` iÉ̈Éä́É
¨Éxª É +Éi¨ÉÉxÉ̈ÉÂ' <iª ÉÉi¨Éi´ÉäxÉÉxÉÖEò¹ÉÇhÉÉiÉÂ; +Éi¨ÉÉ SÉ SÉäiÉxÉ& {ÉÖ¯û¹É&; º É SÉ {É\SÉË́ɶ ÉiÉÉ́ÉxiÉMÉÇiÉ B´ÉäÊiÉ xÉ
iɺ ª Éè́ÉÉvÉÉ® úi´É̈ÉÉvÉäª Éi´ÉÆ SÉ ª ÉÖVª ÉäiÉ; +lÉÉÇxiÉ® ú{ÉÊ® úOɽäþ´ÉÉ iÉk´Éº ÉÆJª ÉÉÊiÉ® úäEò& ʺ ÉrùÉxiÉẾɯûrù& |ɺ ÉVª ÉäiÉ; iÉlÉÉ `
+ÉEòɶ É SÉ |ÉÊiÉι`öiÉ& ' <iª ÉÉEòɶ ɺ ª ÉÉÊ{É {É\SÉË́ɶ ÉiÉÉ́ÉxiÉMÉÇiɺ ª É xÉ {ÉÞlÉMÉÖ{ÉÉnùÉxÉÆ xª Éɪ ª É̈ÉÂ; +lÉÉÇxiÉ® ú{ÉÊ® úOɽäþSÉÉäHÆò
nÚù¹ÉhÉ̈ÉÂ* EòlÉÆ SÉ º ÉÆJª ÉÉ̈ÉÉjɸÉ́ÉhÉä º Éiª ɸÉÖiÉÉxÉÉÆ {É\SÉË́ɶ ÉÊiÉiÉk´ÉÉxÉÉ̈ÉÖ{ɺ ÉÆOɽþ& |ÉiÉÒªÉäiÉ ? VÉxɶ ɤ nùºª É
iÉk´Éä¹́É°üføi´ÉÉiÉÂ, +lÉÉÇxiÉ® úÉä{ɺ ÉÆOɽäþ%Ê{É º ÉÆJª ÉÉä{É{ÉkÉä& * EòlÉÆ iÉ̽þ{É\SÉ {É\SÉVÉxÉÉ <ÊiÉ ? =Sª ÉiÉä--- ` ÊnùCº ÉÆJª Éä
º ÉÆYÉɪ ÉÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ Ếɶ Éä¹Éº ¨É® úhÉÉiº ÉÆYÉɪ ÉÉ̈Éä́É {É\Sɶ ɤ nùºª É VÉxɶ ɤ näùxÉ º É̈Éɺ É&; iÉiÉ SÉ °üføi´ÉÉʦÉ|Éɪ ÉähÉè́É EäòÊSÉi{É\SÉVÉxÉÉ
xÉÉ̈É ẾÉ́ÉIª ÉxiÉä, xÉ º ÉÉÆJª ÉiÉk´ÉÉʦÉ|Éɪ ÉähÉ; iÉä EòiÉÒiª ɺ ª ÉÉ̈ÉÉEòÉRÂóIÉɪ ÉÉÆ {ÉÖxÉ& {É\SÉäÊiÉ |ɪ ÉÖVª ÉiÉä; {É\SÉVÉxÉÉ xÉÉ̈É ª Éä EäòÊSÉiÉÂ
iÉä SÉ {É\SÉè́Éäiª ÉlÉÇ&, º É{iɹɪÇÉ& º É{iÉäÊiÉ ª ÉlÉÉ **

Eäò {ÉÖxɺ iÉä {É\SÉVÉxÉÉ xÉÉ̈ÉäÊiÉ, iÉnÖùSª ÉiÉä---

|ÉÉhÉÉnùªÉÉä ´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉÉiÉÂ** 1.4.12 **

** 1.4.12 **

` ª Éκ ¨Éx{É\SÉ {É\SÉVÉxÉÉ& ' <iª ÉiÉ =kÉ® úκ¨Éx¨ÉxjÉä ¥ÉÀ º ´É°ü{ÉÊxÉ°ü{ÉhÉɪ É |ÉÉhÉÉnùªÉ& {É\SÉ ÊxÉÌnù¹]õÉ&--- ` |ÉÉhɺ ª É
|ÉÉhÉ̈ÉÖiÉ SÉIÉÖ¹É SÉIÉÖ¯ûiÉ ¸ÉÉäjɺ ª É ¸ÉÉäjÉ̈Ézɺ ª ÉÉzÉÆ ¨Éxɺ ÉÉä ª Éä ¨ÉxÉÉä ẾÉnÖù& ' <ÊiÉ; iÉä%jÉ ´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉMÉiÉÉ& º ÉÆÊxÉvÉÉxÉÉi{É\SÉVÉxÉÉ
ẾÉ́ÉIª ÉxiÉä * EòlÉÆ {ÉÖxÉ& |ÉÉhÉÉÊnù¹ÉÖ VÉxɶ ɤ nù|ɪ ÉÉäMÉ& ? iÉk´Éä¹ÉÖ ´ÉÉ EòlÉÆ VÉxɶ ɤ nù|ɪ ÉÉäMÉ& ? º ɨÉÉxÉä iÉÖ |Éʺ ÉnÂùvª ÉÊiÉGò¨Éä
´ÉÉCª ɶ Éä¹É́ɶ ÉÉi|ÉÉhÉÉnùªÉ B´É OɽþÒiÉ́ª ÉÉ ¦É́ÉÎxiÉ; VÉxɺ ÉƤÉxvÉÉSSÉ |ÉÉhÉÉnùªÉÉä VÉxɶ ɤ nù¦ÉÉVÉÉä ¦É́ÉÎxiÉ; VÉxÉ́ÉSÉxÉ SÉ
{ÉÖ¯û¹É¶ ɤ nù& |ÉÉhÉä¹ÉÖ |ɪ ÉÖHò&--` iÉä ´ÉÉ BiÉä {É\SÉ ¥ÉÀ {ÉÖ¯û¹ÉÉ& ' <iª ÉjÉ; ` |ÉÉhÉÉä ½þÊ{ÉiÉÉ |ÉÉhÉÉä ½þ¨ÉÉiÉÉ ' <iª ÉÉÊnùSÉ
¥ÉÉÀ hÉ̈ÉÂ* º É̈Éɺ ɤ ɱ ÉÉSSÉ º É̈ÉÖnùɪ ɺ ª É °üføi´É̈ÉẾɯûrù̈ÉÂ; EòlÉÆ {ÉÖxÉ® úºÉÊiÉ |ÉlÉ̈É|ɪ ÉÉäMÉä °üÊfø& ¶ ÉCª ÉɸÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ? ¶ ÉCª ÉÉ
=nÂùʦÉnùÉÊnù́ÉÊnùiª Éɽþ---|Éʺ ÉrùÉlÉǺÉÆÊxÉvÉÉxÉä Á |Éʺ ÉrùÉlÉÇ& ¶ ɤ nù& |ɪ ÉÖVª É̈ÉÉxÉ& º É̈ÉʦÉ́ª ÉɽþÉ® úÉkÉÊuù¹Éª ÉÉä Êxɪ É̈ª ÉiÉä; ª ÉlÉÉ `
=nÂùʦÉnùÉ ª ÉVÉäiÉ ' ` ª ÉÚ{ÉÆ ÊUôxÉÊkÉ ' ` ´ÉäËnùEò® úÉäÊiÉ ' <ÊiÉ, iÉlÉÉ +ª É̈ÉÊ{É {É\SÉVÉxɶ ɤ nù&
º É̈Éɺ ÉÉx´ÉÉJª ÉÉxÉÉnù́ÉMÉiɺ ÉÆYÉɦÉÉ́É& º ÉÆYª ÉÉEòÉRÂóIÉÒ´ÉÉCª ɶ Éä¹Éº É̈ÉʦÉ́ª ÉɾþiÉä¹ÉÖ |ÉÉhÉÉÊnù¹ÉÖ ´ÉÌiɹªÉiÉä * EèòÎSÉkÉÖ näù́ÉÉ& Ê{ÉiÉ® úÉä
MÉxvÉ́ÉÉÇ+º ÉÖ® úÉ ® úIÉÉÆʺ É SÉ {É\SÉ {É\SÉVÉxÉÉ ´ª ÉÉJª ÉÉiÉÉ&; +xª ÉèSÉ SÉi´ÉÉ® úÉä ´ÉhÉÉÇÊxɹÉÉnù{É\SÉ̈ÉÉ& {ÉÊ® úMÉÞ½þÒiÉÉ&; C´ÉÊSÉSSÉ `
ª Éi{ÉÉ\SÉVÉxª ɪ ÉÉ Ếɶ ÉÉ ' <ÊiÉ |ÉVÉÉ{É® ú& |ɪ ÉÉäMÉ& {É\SÉVÉxɶ ɤ nùºª É où¶ª ÉiÉä; iÉi{ÉÊ® úOɽäþ%{ÉÒ½þxÉ EòÎSÉÊuù®úÉävÉ&; +ÉSÉɪ ÉǺiÉÖ
xÉ {É\SÉË́ɶ ÉiÉäº iÉk´ÉÉxÉÉÊ̈ɽþ|ÉiÉÒÊiÉ® úºiÉÒiª Éä́ÉÆ{É® úiɪ ÉÉ ` |ÉÉhÉÉnùªÉÉä ´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ VÉMÉÉnù**

¦É́Éäª ÉÖº iÉÉ́Éi|ÉÉhÉÉnùªÉ& {É\SÉVÉxÉÉ ¨ÉÉvª ÉÆÊnùxÉÉxÉÉ̈ÉÂ, ª Éä%zÉÆ |ÉÉhÉÉÊnù¹́ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ; EòÉh´ÉÉxÉÉÆ iÉÖ EòlÉÆ |ÉÉhÉÉnùªÉ& {É\SÉVÉxÉÉ
¦É́Éäª ÉÖ&, ª Éä%zÉÆ |ÉÉhÉÉÊnù¹ÉÖ xÉÉ̈ÉxÉxiÉÒÊiÉ--- +iÉ =kÉ® Æú{É`öÊiÉ---

Vª ÉÉäÊiɹÉèEäò¹ÉÉ̈ɺ Éiª ÉzÉä ** 1.4.13 **

** 1.4.13 **

+º Éiª ÉÊ{É EòÉh´ÉÉxÉÉ̈ÉzÉä Vª ÉÉäÊiɹÉÉ iÉä¹ÉÉÆ {É\Sɺ ÉÆJª ÉÉ {ÉÚªÉæiÉ; iÉä%Ê{É Ê½þ` ª Éκ ¨Éx{É\SÉ {É\SÉVÉxÉÉ& ' <iª ÉiÉ& {ÉÚ́ÉÇκ¨Éx¨ÉxjÉä
¥ÉÀ º ´É°ü{ÉÊxÉ°ü{ÉhÉɪ Éè́É Vª ÉÉäÊiÉ® úvÉÒªÉiÉä ` iÉqäù́ÉÉ Vª ÉÉäÊiɹÉÉÆ Vª ÉÉäÊiÉ& ' <ÊiÉ * EòlÉÆ {ÉÖxɯû¦Éª Éä¹ÉÉ̈ÉÊ{É iÉÖ± ª É́ÉÊnùnÆùVª ÉÉäÊiÉ&
{É`ö¬ ¨ÉÉxÉÆ º É̈ÉÉxÉ̈ÉxjÉMÉiɪ ÉÉ {É\Sɺ ÉÆJª ɪ ÉÉ Eäò¹ÉÉÆÊSÉnÂùMÉÞÁ iÉä Eäò¹ÉÉÆÊSÉzÉäÊiÉ---+{ÉäIÉɦÉänùÉÊnùiª Éɽþ---¨ÉÉvª ÉÆÊnùxÉÉxÉÉÆ Ê½þ
º É̈ÉÉxÉ̈ÉxjÉ{ÉÊ`öiÉ|ÉÉhÉÉÊnù{É\SÉVÉxɱ ÉɦÉÉzÉÉκ ¨Éx¨ÉxjÉÉxiÉ® ú{ÉÊ`öiÉä Vª ÉÉäÊiɹªÉ{ÉäIÉÉ ¦É́ÉÊiÉ; iÉnù±ÉɦÉÉkÉÖ EòÉh´ÉÉxÉÉÆ ¦É́Éiª É{ÉäIÉÉ;
+{ÉäIÉɦÉänùÉSSÉ º É̈ÉÉxÉä%Ê{É ¨ÉxjÉä Vª ÉÉäÊiɹÉÉä OɽþhÉÉOɽþhÉä; ª ÉlÉÉ º É̈ÉÉxÉä%{ª ÉÊiÉ® úÉjÉä ´ÉSÉxɦÉänùÉi¹ÉÉäb÷ʶ ÉxÉÉä OɽþhÉÉOɽþhÉä, iÉuùiÉÂ
* iÉnäù́ÉÆ xÉ iÉÉ́ÉSUØôÊiÉ|Éʺ ÉÊrù& EòÉÊSÉi|ÉvÉÉxÉẾɹɪ ÉÉκ iÉ; º ¨ÉÞÊiÉxª Éɪ É|Éʺ ÉÊrùiÉÖ {ÉÊ® ú½þÊ® ú¹ªÉäiÉä **

EòÉ® úhÉi´ÉäxÉ SÉÉEòɶ ÉÉÊnù¹ÉÖ ª ÉlÉÉ́ª É{ÉÊnù¹]õÉäHäò& ** 1.4.14 **

EòÉ® úhÉi´ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.4.14 **

|ÉÊiÉ{ÉÉÊnùiÉÆ ¥ÉÀ hÉÉä ± ÉIÉhÉ̈ÉÂ; |ÉÊiÉ{ÉÉÊnùiÉÆ ¥ÉÀ Ếɹɪ ÉÆ MÉÊiɺ ÉÉ̈ÉÉxª ÉÆ ´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª ÉÉxÉÉ̈ÉÂ; |ÉÊiÉ{ÉÉÊnùiÉÆ SÉ |ÉvÉÉxɺ ª Éɶ ɤ nùi´É̈ÉÂ;
iÉjÉänù̈É{É® ú̈Éɶ ÉRÂóCª ÉiÉä--- xÉ VÉx¨ÉÉÊnùEòÉ® úhÉi´ÉÆ ¥ÉÀ hÉÉä ¥ÉÀ Ếɹɪ ÉÆ ´ÉÉ MÉÊiɺ ÉÉ̈ÉÉxª ÉÆ ´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª ÉÉxÉÉÆ |ÉÊiÉ{ÉÉnùʪÉiÉÖÆ
¶ ÉCª É̈ÉÂ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? ẾÉMÉÉxÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ; |ÉÊiÉ́ÉänùÉxiÉÆ Á xª ÉÉxª ÉÉ º ÉÞι]ȭû{ɱ ɦª ÉiÉä, Gò¨ÉÉÊnù́ÉèÊSÉjª ÉÉiÉÂ* iÉlÉÉ Ê½þ---C´ÉÊSÉiÉÂ`
+Éi¨ÉxÉ +ÉEòɶ É& º ɦ Æ ÉÚiÉ& ' <iª ÉÉEòɶ ÉÉÊnùEòÉ º ÉÞι]õ®úÉ̈xÉɪ ÉiÉä; C´ÉÊSÉkÉäVÉ+ÉÊnùEòÉ ` iÉkÉäVÉÉä%º ÉÞVÉiÉ ' <ÊiÉ;
C´ÉÊSÉi|ÉÉhÉÉÊnùEòÉ ` º É |ÉÉhÉ̈ɺ ÉÞVÉiÉ |ÉÉhÉÉSUÅôrùÉ̈ ÉÂ' <ÊiÉ; C´ÉÊSÉnùGò¨ÉähÉè́É ± ÉÉäEòÉxÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkÉ® úÉ̈xÉɪ ÉiÉä--- ` º É
<¨ÉÉı± ÉÉäEòÉxɺ ÉÞVÉiÉ * +¨¦ÉÉä ¨É® úÒSÉÒ̈ÉÇ®ú̈ÉÉ{É& ' <ÊiÉ; iÉlÉÉ C´ÉÊSÉnùºÉi{ÉÚÌ́ÉEòÉ º ÉÞι]õ& {É`ö¬ iÉä--- ` +º ÉuùÉ <nù̈ÉOÉ
+ɺ ÉÒkÉiÉÉä ´Éèº ÉnùVÉɪ ÉiÉ ' <ÊiÉ, ` +º Énäù́Éänù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒkÉiº Énùɺ ÉÒkÉiº É̈ɦÉ́ÉiÉÂ' <ÊiÉ SÉ; C´ÉÊSÉnùºÉuùÉnùÊxÉ® úÉEò® úhÉäxÉ
º Éi{ÉÚÌ́ÉEòÉ |ÉÊGòª ÉÉ |ÉÊiÉYÉɪ ÉiÉä--- ` iÉrèùEò +ɽÖþ®úºÉnäù́Éänù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒiÉÂ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É, ` EÖòiɺ iÉÖ Jɱ ÉÖ º ÉÉä̈ª Éè́ÉÆ º ª ÉÉÊnùÊiÉ
½þÉä́ÉÉSÉ EòlÉ̈ɺ ÉiÉ& º ÉVVÉɪ ÉäiÉäÊiÉ º Ék´Éä́É º ÉÉä̈ª Éänù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒiÉÂ' <ÊiÉ; C´ÉÊSÉiº ´Éª ÉÆEòiÉÞ EÇòè´É ´ª ÉÉÊGòª ÉÉ VÉMÉiÉÉä ÊxÉMÉtiÉä---`
iÉräùnÆùiÉÁ Ḉª ÉÉEÞòiÉ̈Éɺ ÉÒkÉzÉÉ̈É°ü{Éɦª ÉÉ̈Éä́É ´ª ÉÉÊGòª ÉiÉ ' <ÊiÉ * B´É̈ÉxÉäEòvÉÉ ẾÉ|ÉÊiÉ{ÉkÉä́ÉǺiÉÖÊxÉ SÉ ẾÉEò± {ɺ ª ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉäxÉÇ
´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª ÉÉxÉÉÆ VÉMÉiEòÉ® úhÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉ{É® úiÉÉ xª Éɪ ª ÉÉ; º ¨ÉÞÊiÉxª Éɪ É|Éʺ ÉÊrù¦ª ÉÉÆ iÉÖ EòÉ® úhÉÉxiÉ® ú{ÉÊ® úOɽþÉäxª Éɪ ª É <iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä--
-

¥ÉÚ̈É&---º Éiª ÉÊ{É |ÉÊiÉ́ÉänùÉxiÉÆ º Éiª É̈ÉÉxÉä¹́ÉÉEòɶ ÉÉÊnù¹ÉÖ Gò¨ÉÉÊn ùuùÉ® úEòä ẾÉMÉÉxÉä, xÉ » ɹ]õÊ®úËEòÊSÉÊuùMÉÉxÉ̈Éκ iÉ; EÖòiÉ& ?
ª ÉlÉÉ́ª É{ÉÊnù¹]õÉäHòä&---ª ÉlÉɦÉÚiÉÉä Á Eä òκ ¨Éx´ÉänùÉxiÉä º É́ÉÇYÉ& º É́Éæ·É® ú& º É́ÉÉÇi¨ÉèEòÉä%ÊuùiÉÒªÉ& EòÉ® úhÉi´ÉäxÉ ´ª É{ÉÊnù¹]õ&, iÉlÉɦÉÚiÉ
B´É ´ÉänùÉxiÉÉxiÉ® úä¹́ÉÊ{É ´ª É{ÉÊnù¶ª ÉiÉä; iÉtlÉÉ---` º Éiª ÉÆ YÉÉxÉ̈ÉxÉxiÉÆ ¥ÉÀ ' <ÊiÉ; +jÉ iÉÉ́ÉVYÉÉxɶ ɤ näùxÉ {É® úähÉ SÉ iÉÊuù¹Éª ÉähÉ
EòɨÉʪÉiÉÞi´É́ÉSÉxÉäxÉ SÉäiÉxÉÆ ¥ÉÀ xª É°ü{ɪ ÉiÉÂ; +{É® ú|ɪ ÉÉäVª Éi´ÉäxÉä·É® ÆúEòÉ® úhÉ̈É¥É́ÉÒiÉÂ; iÉÊuù¹Éª ÉähÉè́É {É® úähÉÉi¨É¶ ɤ näùxÉ
¶ É® úÒ®úÉÊnùEòÉä¶ É{É® ú̈{É® úªÉÉ SÉÉxiÉ® úxÉÖ|É́Éä¶ ÉxÉäxÉ º É́Éæ¹ÉÉ̈ÉxiÉ& |Éiª ÉMÉÉi¨ÉÉxÉÆ ÊxÉ® úvÉÉ® úªÉiÉÂ; ` ¤ ɽÖþº ª ÉÉÆ |ÉVÉɪ Éäª É ' <ÊiÉ
SÉÉi¨ÉẾɹɪ ÉähÉ ¤ ɽÖþ¦É́ÉxÉÉxÉÖ¶ Éƺ ÉxÉäxÉ º ÉÞVª É̈ÉÉxÉÉxÉÉÆ ẾÉEòÉ® úÉhÉÉÆ » ɹ]Öõ®ú¦Éänù̈ɦÉɹÉiÉ; iÉlÉÉ ` <nÆùº É́ÉÇ̈ɺ ÉÞVÉiÉ * ª ÉÊnùnÆùËEò SÉ
' <ÊiÉ º É̈ɺ iÉVÉMÉiº ÉÞ Î¹]õÊxÉnæù¶ÉäxÉ |ÉÉCº ÉÞ¹]äõ®úÊuùiÉÒªÉÆ » ɹ]õÉ® ú̈ÉÉSɹ]äõ; iÉnùjÉ ª ɱ ± ÉIÉhÉÆ ¥ÉÀ EòÉ® úhÉi´ÉäxÉ ẾÉYÉÉiÉ̈ÉÂ;
iɱ ± ÉIÉhÉ̈Éä́ÉÉxª ÉjÉÉÊ{É ẾÉYÉɪ ÉiÉä---` º Énäù́É º ÉÉä̈ª Éänù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒnäùEò¨Éä́ÉÉÊuùiÉÒªÉ̈ÉÂ' ` iÉnèùIÉiÉ ¤ ɽÖþº ª ÉÉÆ |ÉVÉɪ Éäª ÉäÊiÉ
iÉkÉäVÉÉä%º ÉÞVÉiÉ ' <ÊiÉ; iÉlÉÉ ` +Éi¨ÉÉ ´ÉÉ <nù̈ÉäEò B´ÉÉOÉ +ɺ ÉÒzÉÉxª ÉÏiEòSÉxÉ Ê̈ɹÉiÉÂ* º É <ÇIÉiÉ ± ÉÉäEòÉzÉÖ º ÉÞVÉè ' <ÊiÉ SÉ-
--B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòº ª É EòÉ® úhɺ ´É°ü{ÉÊxÉ°ü{ÉhÉ{É® úºª É ´ÉÉCª ÉVÉÉiɺ ª É |ÉÊiÉ́ÉänùÉxiÉ̈ÉẾÉMÉÒiÉÉlÉÇi´ÉÉiÉÂ* Eòɪ ÉÇẾɹɪ ÉÆ iÉÖ ẾÉMÉÉxÉÆ
où¶ª ÉiÉä--C´ÉÊSÉnùÉEòɶ ÉÉÊnùEòÉ º ÉÞι]õ& C´ÉÊSÉkÉäVÉ+ÉÊnùEòäiª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEò¨ÉÂ* xÉ SÉ Eòɪ ÉÇẾɹɪ ÉähÉ ẾÉMÉÉxÉäxÉ EòÉ® úhÉ̈ÉÊ{É ¥ÉÀ
º É́ÉḈÉänùÉxiÉä¹́ÉẾÉMÉÒiÉ̈ÉÊvÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉ̈ÉẾÉ́ÉÊIÉiÉÆ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþiÉÒÊiÉ ¶ ÉCª ÉiÉä ´ÉCiÉÖ̈ÉÂ, +ÊiÉ|ɺ ÉRÂóMÉÉiÉÂ* º É̈ÉÉvÉɺ ª ÉÊiÉ SÉÉSÉɪ ÉÇ&
Eòɪ ÉÇẾɹɪ É̈ÉÊ{É ẾÉMÉÉxÉ̈ÉÂ` xÉ Ếɪ Énù̧ÉÖiÉä& ' <iª ÉÉ® ú¦ª É * ¦É́ÉänùÊ{É Eòɪ ÉǺª É ẾÉMÉÒiÉi´É̈É|ÉÊiÉ{ÉÉti´ÉÉiÉÂ* xÉ Á ª ÉÆ
º ÉÞ¹]õ¬ ÉÊnù|É{É\SÉ& |ÉÊiÉÊ{É{ÉÉnùʪÉʹÉiÉ& * xÉ Ê½þiÉi|ÉÊiɤ Érù& EòÎ SÉi{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÉæ où¶ª ÉiÉä ¸ÉÚªÉiÉä ´ÉÉ * xÉ SÉ Eò± {ÉʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä,
={ÉGò¨ÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® úɦª ÉÉÆ iÉjÉ iÉjÉ ¥ÉÀ Ếɹɪ Éè́ÉÉÇCª Éè& º ÉÉEò¨ÉäEò´ÉÉCª ÉiÉɪ ÉÉ MÉ̈ª É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ* nù¶ÉǪÉÊiÉ SÉ º ÉÞ¹]õ¬ ÉÊnù|É{É\Sɺ ª É
¥ÉÀ |ÉÊiÉ{Ékª ÉlÉÇiÉÉ̈ÉÂ--- ` +zÉäxÉ º ÉÉä̈ª É ¶ ÉÖRÂóMÉäxÉÉ{ÉÉä ¨ÉÚ±É̈ÉÎx´ÉSUôÉnÂùʦÉ& º ÉÉä̈ª É ¶ ÉÖRÂóMÉäxÉ iÉäVÉÉä ¨ÉÚ±É̈ÉÎx´ÉSUô iÉäVɺ ÉÉ º ÉÉä̈ª É
¶ ÉÖRÂóMÉäxÉ º Éx¨ÉÚ±É̈ÉÎx´ÉSUô ' <ÊiÉ * ¨ÉÞnùÉÊnùoù¹]õÉxiÉè SÉ Eòɪ ÉǺª É EòÉ® úhÉäxÉɦÉänÆù´ÉÊnùiÉÖÆ º ÉÞ¹]õ¬ ÉÊnù|É{É\SÉ& ¸ÉÉ́ª ÉiÉ <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä
* iÉlÉÉ SÉ º ÉÆ|Énùɪ ÉẾÉnùÉä ´ÉnùÎxiÉ--- ` ¨ÉÞ±± ÉÉä½þẾɺ ¡ Öòʱ ÉRÂóMÉÉtè& º ÉÞι]õªÉÉÇSÉÉäÊnùiÉÉxª ÉlÉÉ * ={Éɪ É& º ÉÉä%´ÉiÉÉ® úɪ É xÉÉκ iÉ
¦Éänù& EòlÉÆSÉxÉ ' <ÊiÉ * ¥ÉÀ |ÉÊiÉ{ÉÊkÉ|ÉÊiɤ ÉrÆùiÉÖ ¡ ò± ÉÆ ¸ÉÚªÉiÉä-- ` ¥ÉÀ ẾÉnùÉ{xÉÉäÊiÉ {É® ú̈ÉÂ' ` iÉ® úÊiÉ ¶ ÉÉäEò¨ÉÉi¨ÉẾÉiÉÂ' ` iÉ̈Éä́É
ẾÉÊnùi´ÉÉÊiÉ ¨ÉÞiªÉÖ̈ÉäÊiÉ ' <ÊiÉ * |Éiª ÉIÉÉ́ÉMÉ̈ÉÆ SÉänÆù¡ ò± É̈ÉÂ, ` iÉk´É̈Éʺ É ' <iª ɺ Éƺ Éɪ ÉÉÇi¨Éi´É|ÉÊiÉ{ÉkÉÉèº Éiª ÉÉÆ
º Éƺ Éɪ ÉÉÇi¨Éi´É́ª ÉÉ́ÉÞkÉä& **

ª Éi{ÉÖxÉ& EòÉ® úhÉẾɹɪ ÉÆ ẾÉMÉÉxÉÆ nù̶ÉiÉ̈ÉÂ` +º ÉuùÉ <nù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒiÉÂ' <iª ÉÉÊnù, iÉi{ÉÊ® ú½þiÉḈª É̈ÉÂ; +jÉÉäSª ÉiÉä---

º É̈ÉÉEò¹ÉÉÇiÉÂ** 1.4.15 **
** 1.4.15 **

` +º ÉuùÉ <nù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒiÉÂ' <ÊiÉ xÉÉjÉɺ ÉÊzÉ® úÉi¨ÉEÆò EòÉ® úhÉi´ÉäxÉ ¸ÉÉ́ª ÉiÉä; ª ÉiÉ& ` +º ÉzÉä́É º É ¦É́ÉÊiÉ * +º ÉnÂ
ù¥ÉÀ ÊäiÉ ´Éänù
 SÉäiÉÂ* +κ iÉ ¥ÉÀ ÊäiÉ SÉäuùänù* º ÉxiÉ̈ÉäxÉÆ iÉiÉÉä ẾÉnÖù& ' <iª ɺ ÉuùÉnùÉ{É́ÉÉnäùxÉÉκ iÉi´É± ÉIÉhÉÆ ¥ÉÀ ÉzÉ̈ɪ ÉÉÊnùEòÉä¶ É{É® ú̈{É® úªÉÉ
|Éiª ÉMÉÉi¨ÉÉxÉÆ ÊxÉvÉÉǪÉÇ, ` º ÉÉä%Eòɨɪ ÉiÉ ' <ÊiÉ iÉ̈Éä́É |ÉEÞòiÉÆ º É̈ÉÉEÞò¹ªÉ, º É|É{É\SÉÉä º ÉÞϹ]õiɺ ¨ÉÉSUÅôÉ́ ÉʪÉi´ÉÉ, `
iÉiº Éiª ÉÊ̈Éiª ÉÉSÉIÉiÉä ' <ÊiÉ SÉÉä{ɺ Éƾþiª É, ` iÉnù{ª Éä¹É ± ÉÉäEòÉä ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ iÉκ ¨ÉzÉä́É |ÉEÞòiÉä%lÉæ ± ÉÉäEòÊ̈É̈É̈ÉÖnùɽþ®úÊiÉ--- `
+º ÉuùÉ <nù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒiÉÂ' <ÊiÉ; ª ÉÊnùi´Éº ÉÊzÉ® úÉi¨ÉEò¨Éκ ¨É\ ± ÉÉäEòä%ʦÉ|Éäª ÉäiÉ, iÉiÉÉä%xª ɺ É̈ÉÉEò¹ÉÇhÉä%xª ɺ ª ÉÉänùɽþ®úhÉÉnùºÉƤÉrÆù
´ÉÉCª É̈ÉÉ{ÉtäiÉ; iɺ ¨ÉÉzÉÉ̈É°ü{É́ª ÉÉEÞòiÉ́ɺ iÉÖẾɹɪ É& |Éɪ ÉähÉ º ÉSUô¤ nù& |Éʺ Érù<ÊiÉ iÉnÂù́ªÉÉEò® úhÉɦÉÉ́ÉÉ{ÉäIɪ ÉÉ |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä& º Énäù́É
¥ÉÀ ɺ ÉÊnù́Éɺ ÉÒÊnùiª ÉÖ{ÉSɪ ÉÇiÉä * B¹Éè́É ` +º Énäù́Éänù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒiÉÂ' <iª ÉjÉÉÊ{É ª ÉÉäVÉxÉÉ, ` iÉiº Énùɺ ÉÒiÉÂ' <ÊiÉ º É̈ÉÉEò¹ÉÇhÉÉiÉÂ;
+iª ÉxiÉɦÉÉ́Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä ʽþ` iÉiº Énùɺ ÉÒiÉÂ' <ÊiÉ ËEò º É̈ÉÉEÞò¹ªÉäiÉ ? ` iÉrèùEò +ɽÖþ®úºÉnäù́Éänù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒiÉÂ' <iª ÉjÉÉÊ{É xÉ
¸ÉÖiª ÉxiÉ® úÉʦÉ|Éɪ ÉähÉɪ É̈ÉäEòÒªÉ̈ÉiÉÉä{Éxª Éɺ É&, ÊGòª Éɪ ÉÉÊ̈É́É ´Éº iÉÖÊxÉ ẾÉEò± {ɺ ª Éɺ É¦Æ É́ÉÉiÉÂ;
iɺ ¨ÉÉSUØôÊiÉ{ÉÊ® úMÉÞ½þÒiɺ Éi{ÉIÉnùÉfø¬ ÉǪÉè́Éɪ ÉÆ ¨Éxnù̈ÉÊiÉ{ÉÊ® úEòα {Éiɺ ª Éɺ Éi{ÉIɺ ª ÉÉä{Éxª ɺ ª É ÊxÉ® úɺ É <ÊiÉ pù¹]ṍª É̈ÉÂ* ` iÉräùnÆù
iÉÁ Ḉª ÉÉEÞòiÉ̈Éɺ ÉÒiÉÂ' <iª ÉjÉÉÊ{É xÉ ÊxÉ® úvª ÉIɺ ª É VÉMÉiÉÉä ´ª ÉÉEò® úhÉÆ Eòlª ÉiÉä, ` º É B¹É <½þ|ÉẾɹ]õ+É xÉJÉÉOÉ䦪 É& '
<iª Évª ÉIɺ ª É ´ª ÉÉEÞòiÉEòɪ ÉÉÇxÉÖ|É́Éäʶ Éi´ÉäxÉ º É̈ÉÉEò¹ÉÉÇiÉÂ; ÊxÉ® úvª ÉIÉä ´ª ÉÉEò® úhÉɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä Á xÉxiÉ® úähÉ |ÉEÞòiÉÉ́ɱ ÉÎ̈¤ ÉxÉÉ º É <iª ÉxÉäxÉ
º É́ÉÇxÉÉ̈xÉÉ Eò& Eòɪ ÉÉÇxÉÖ|É́Éäʶ Éi´ÉäxÉ º É̈ÉÉEÞò¹ªÉäiÉ ? SÉäiÉxɺ ª É SÉɪ É̈ÉÉi¨ÉxÉ& ¶ É® úÒ®úä%xÉÖ|É́Éä¶ É& ¸ÉÚªÉiÉä, +xÉÖ|ÉẾɹ]õºª É
SÉäiÉxÉi´É¸É́ÉhÉÉiÉÂ--` {ɶ ª ÉÆ SÉIÉÖ& ¸ÉÞh´É\¸ÉÉäjÉÆ ¨Éx´ÉÉxÉÉä ¨ÉxÉ& ' <ÊiÉ; +Ê{É SÉ ª ÉÉoù¶ÉÊ̈Énù̈Éti´Éä xÉÉ̈É°ü{Éɦª ÉÉÆ ´ª ÉÉÊGòª É̈ÉÉhÉÆ
VÉMÉiº ÉÉvª ÉIÉÆ ´ª ÉÉÊGòª ÉiÉä, B´É̈ÉÉÊnùºÉMÉæ%{ÉÒÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä, où¹]õẾÉ{É® úÒiÉEò± {ÉxÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&; ¸ÉÖiª ÉxiÉ® ú̈ÉÊ{É ` +xÉäxÉ
VÉÒ́ÉäxÉÉi¨ÉxÉÉxÉÖ|ÉẾɶ ª É xÉÉ̈ É°ü{Éä ´ª ÉÉEò® ú́ÉÉÊhÉ ' <ÊiÉ º ÉÉvª ÉIÉÉ̈Éä́É VÉMÉiÉÉä ´ª ÉÉÊGòª ÉÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ; ` ´ª ÉÉÊGòª ÉiÉÆ ' <iª ÉÊ{É
Eò¨ÉÇEòiÉÇÊ®ú± ÉEòÉ® ú& º Éiª Éä́É {É® ú̈Éä·É® úä ´ª ÉÉEòiÉÇÊ®úº ÉÉèEòª ÉÇ̈É{ÉäIª É pù¹]ṍª É& --- ª ÉlÉÉ ± ÉÚªÉiÉä EäònùÉ® ú& º ´Éª É̈Éä́ÉäÊiÉ º Éiª Éä́É {ÉÚhÉÇEòä
± ÉẾÉiÉÊ® ú; ª ÉuùÉ Eò¨ÉÇhª Éä́Éè¹É ± ÉEòÉ® úÉä%lÉÉÇÊIÉ{iÉÆ EòjÉÇxiÉ® ú̈É{ÉäIª É pù¹]ṍª É& --- ª ÉlÉÉ MÉ̈ª ÉiÉä OÉÉ̈É <ÊiÉ **

VÉMÉuùÉÊSÉi´ÉÉiÉÂ** 1.4.16 **
¤ Éɱ ÉÉCª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.4.16 **

EòÉè¹ÉÒiÉÊEò¥ÉÉÀ hÉä ¤ Éɱ ÉÉCª ÉVÉÉiɶ ÉjÉÖº ÉǼÉÉnäù¸ÉÚªÉiÉä--- ` ª ÉÉä ´Éè¤ Éɱ ÉÉEò BiÉä¹ÉÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÉhÉÉÆ EòiÉÉǪ ɺ ª É ´ÉèiÉiEò¨ÉǺ É ´Éè
´ÉäÊnùiÉ́ª É& ' <ÊiÉ * iÉjÉ ËEò VÉÒ́ÉÉä ´ÉäÊnùiÉ́ª Éi´ÉäxÉÉä{ÉÊnù¶ª ÉiÉä, =iÉ ¨ÉÖJª É& |ÉÉhÉ&, =iÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉäÊiÉ Ếɶ ɪ É& * ËEò
iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ? |ÉÉhÉ <ÊiÉ * EÖòiÉ& ? ` ª ɺ ª É ´ÉèiÉiEò¨ÉÇ' <ÊiÉ ¸É́ÉhÉÉiÉÂ, {ÉÊ® úº{Éxnù±ÉIÉhɺ ª É SÉ Eò¨ÉÇhÉ& |ÉÉhÉɸɪ Éi´ÉÉiÉÂ;
´ÉÉCª ɶ Éä¹Éä SÉ ` +lÉÉκ ¨Éx|ÉÉhÉ B´ÉèEòvÉÉ ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ |ÉÉhɶ ɤ nù̧É́ÉhÉÉiÉÂ, |ÉÉhɶ ɤ nùºª É SÉ ¨ÉÖJª Éä |ÉÉhÉä |Éʺ Érùi´ÉÉiÉÂ; ª Éä
SÉèiÉä {ÉÖ® úºiÉÉnÂù¤Éɱ ÉÉÊEòxÉÉ ` +ÉÊnùiª Éä {ÉÖ¯û¹É SÉxpù̈Éʺ É {ÉÖ¯û¹É& ' <iª Éä́É̈ÉÉnùªÉ& {ÉÖ¯û¹ÉÉ ÊxÉÌnù¹]õÉ&, iÉä¹ÉÉ̈ÉÊ{É ¦É́ÉÊiÉ |ÉÉhÉ&
EòiÉÉÇ, |ÉÉhÉÉ́ɺ lÉÉẾɶ Éä¹Éi´ÉÉnùÉÊnùiª ÉÉÊnùnù́äÉiÉÉi¨ÉxÉÉ̈ÉÂ--- ` EòiÉ̈É BEòÉä näù́É <ÊiÉ |ÉÉhÉ <ÊiÉ º É ¥ÉÀ iª ÉÊnùiª ÉÉSÉIÉiÉä ' <ÊiÉ
¸ÉÖiª ÉxiÉ® ú|Éʺ Éräù& * VÉÒ́ÉÉä ´Éɪ ÉÊ̈ɽþ´ÉäÊnùiÉ́ª Éiɪ ÉÉä{ÉÊnù¶ª ÉiÉä; iɺ ª ÉÉÊ{É vÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉDZÉIÉhÉÆ Eò¨ÉǶ ÉCª ÉiÉä ¸ÉÉ́ÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ--- ` ª ɺ ª É
´ÉèiÉiEò¨ÉÇ' <ÊiÉ; º ÉÉä%Ê{É ¦ÉÉäHÞòi´ÉÉnÂù¦ÉÉäMÉÉä{ÉEò® úhɦÉÚiÉÉxÉÉ̈ÉäiÉä¹ÉÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÉhÉÉÆ SÉ EòiÉÉæ{É{ÉtiÉä; ´ÉÉCª ɶ Éä¹Éä VÉÒ́Éʱ ÉRÂóMÉ̈É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä-
-- ª ÉiEòÉ® úhÉÆ ´ÉäÊnùiÉ́ª Éiɪ ÉÉä{Éxª ɺ iɺ ª É {ÉÖ¯û¹ÉÉhÉÉÆ EòiÉÖḈÉænùxÉɪ ÉÉä{ÉäiÉÆ ¤ Éɱ ÉÉËEò |ÉÊiÉ ¤ ÉÖ¤ÉÉävÉÊªÉ¹É®Ö úVÉÉiɶ ÉjÉÖ& º ÉÖ{iÉÆ {ÉÖ¯û¹É̈ÉÉ̈Éxjª É
+É̈ÉxjÉhɶ ɤ nùɸÉ́ÉhÉÉi|ÉÉhÉÉnùÒxÉÉ̈ɦÉÉäHÞòi´ÉÆ |ÉÊiɤ ÉÉävª É ª Éι]õPÉÉiÉÉäilÉÉ{ÉxÉÉi|ÉÉhÉÉÊnù́ª ÉÊiÉÊ® úHÆò VÉÒ́ÉÆ ¦ÉÉäHòÉ® Æú|ÉÊiɤ ÉÉävɪ ÉÊiÉ;
iÉlÉÉ {É® úºiÉÉnùÊ{É VÉÒ́Éʱ ÉRÂóMÉ̈É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä--- ` iÉtlÉÉ ¸Éä¹`öÒº ´Éè¦ÉRÖÇ ÂóHòä ª ÉlÉÉ ´ÉÉ º ´ÉÉ& ¸Éäι`öxÉÆ ¦ÉÖ\VÉxiª Éä́É̈Éä́Éè¹É
|ÉYÉÉi¨ÉèiÉè®úÉi¨ÉʦɦÉRÇÖ ÂóHòä B´É̈Éä́ÉèiÉ +Éi¨ÉÉxÉ BiÉ̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ ¦ÉÖ\VÉÎxiÉ ' <ÊiÉ; |ÉÉhɦÉÞk´ÉÉSSÉ VÉÒ́ɺ ª ÉÉä{É{ÉzÉÆ |ÉÉhɶ ɤ nùi´É̈ÉÂ*
iɺ ¨ÉÉVVÉÒ́É̈ÉÖJª É|ÉÉhɪ ÉÉä® úxª ÉiÉ® ú<½þOɽþhÉÒªÉ&, xÉ {É® ú̈Éä·É® ú&, iÉα ± ÉRÂóMÉÉxÉ́ÉMÉ̈ÉÉÊnùiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ̈É&--- {É® ú̈Éä·É® úB´Éɪ É̈ÉäiÉä¹ÉÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÉhÉÉÆ EòiÉÉǺ ª ÉÉiÉÂ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? ={ÉGò¨Éº ÉÉ̈Élª ÉÉÇiÉÂ* <½þʽþ¤ Éɱ ÉÉÊEò® úVÉÉiɶ ÉjÉÖhÉÉ
º ɽþ` ¥ÉÀ iÉä ¥É́ÉÉÊhÉ ' <ÊiÉ º ÉǼÉÊnùiÉÖ̈ÉÖ{ÉSÉGò¨Éä; º É SÉ EòÊiÉÊSÉnùÉÊnùiª ÉÉtÊvÉEò® úhÉÉx{ÉÖ¯û¹ÉÉxÉ̈ÉÖJª É¥ÉÀ oùι]õ¦ÉÉVÉ =Ci´ÉÉ
iÉÚ¹hÉÓ¤ ɦÉÚ́É; iÉ̈ÉVÉÉiɶ ÉjÉÖ& ` ¨ÉÞ¹ÉÉ ´ÉèJɱ ÉÖ ¨ÉÉ
º ÉǼÉÊnù¹`öÉ ¥ÉÀ iÉä ¥É́ÉÉÊhÉ ' <iª É̈ÉÖJª É¥ÉÀ ´ÉÉÊnùiɪ ÉÉ{ÉÉät, iÉiEòiÉÉÇ®ú̈Éxª ÉÆ ´ÉäÊnùiÉ́ª Éiɪ ÉÉä{ÉÊSÉIÉä{É; ª ÉÊnù
º ÉÉä%{ª É̈ÉÖJª É¥ÉÀ oùι]õ¦ÉÉCº ª ÉÉiÉÂ, ={ÉGò¨ÉÉä ¤ ÉÉvª ÉäiÉ; iɺ ¨ÉÉi{É® ú̈Éä·É® úB´Éɪ ÉÆ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ * EòiÉÞ iÇ´ÉÆ SÉèiÉä¹ÉÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÉhÉÉÆ xÉ
{É® ú̈Éä·É® úÉnùxª ɺ ª É º ´ÉÉiÉxjª ÉähÉÉ́ÉEò± {ÉiÉä * ` ª ɺ ª É ´ÉèiÉiEò¨ÉÇ' <iª ÉÊ{É xÉɪ ÉÆ {ÉÊ® úº{Éxnù±ÉIÉhɺ ª É vÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉDZÉIÉhɺ ª É ´ÉÉ
Eò¨ÉÇhÉÉä ÊxÉnæù¶É&, iɪ ÉÉä® úxª ÉiÉ® úºª ÉÉ{ª É|ÉEÞòiÉi´ÉÉiÉÂ
, +º Éƶ ÉΤnùiÉi´ÉÉSSÉ; xÉÉÊ{É {ÉÖ¯û¹ÉÉhÉÉ̈ɪ ÉÆ ÊxÉnæù¶É&, ` BiÉä¹ÉÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÉhÉÉÆ EòiÉÉÇ
' <iª Éä́ÉÆ iÉä¹ÉÉÆ ÊxÉÌnù¹]õi´ÉÉiÉ , ʱ ÉRÂóMÉ́ÉSÉxÉẾÉMÉÉxÉÉSSÉ; xÉÉÊ{É {ÉÖ¯û¹ÉẾɹɪ ɺ ª É Eò® úÉäiª ÉlÉǺª É ÊGòª ÉÉ¡ ò± ɺ ª É ´Éɪ ÉÆ ÊxÉnæù¶É&,
 EòiÉÞ ¶Çɤ näùxÉè́É iɪ ÉÉä¯û{ÉÉkÉi´ÉÉiÉÂ; {ÉÉÊ® ú¶É乪ÉÉi|Éiª ÉIɺ ÉÆÊxÉʽþiÉÆ VÉMÉiº É́ÉÇxÉÉ̈xÉèiÉSUô¤ näùxÉ ÊxÉÌnù¶ª ÉiÉä; ÊGòª ÉiÉ <ÊiÉ SÉ iÉnäù́É
VÉMÉiEò¨ÉÇ; xÉxÉÖ VÉMÉnù{ª É|ÉEÞòiÉ̈ɺ Éƶ ÉΤnùiÉÆ SÉ; º Éiª É̈ÉäiÉiÉÂ; iÉlÉÉ{ª ɺ ÉÊiÉ Ếɶ Éä¹ÉÉä{ÉÉnùÉxÉä º ÉÉvÉÉ® úhÉäxÉÉlÉæxÉ º ÉÆÊxÉvÉÉxÉäxÉ
º ÉÆÊxÉʽþiÉ́ɺ iÉÖ̈ÉÉjɺ ª Éɪ ÉÆ ÊxÉnæù¶É <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä, xÉ ẾÉʶ ɹ]õºª É Eòº ª ÉÊSÉkÉ, Ếɶ Éä¹Éº ÉÆÊxÉvÉÉxÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ; {ÉÚ́ÉjÇÉ SÉ
VÉMÉnäùEònäù¶É¦ÉÚiÉÉxÉÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÉhÉÉÆ Ếɶ Éä¹ÉÉä{ÉÉnùÉxÉÉnùẾɶ ÉäʹÉiÉÆ VÉMÉnäù́Éä½þÉä{ÉÉnùÒªÉiÉ <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä * BiÉnÖùHÆò ¦É́ÉÊiÉ---ª É BiÉä¹ÉÉÆ
{ÉÖ¯û¹ÉÉhÉÉÆ VÉMÉnäùEònäù¶É¦ÉÚiÉÉxÉÉÆ EòiÉÉÇ---ÊEò¨ÉxÉäxÉ Ếɶ Éä¹ÉähÉ ? ª ɺ ª É ´ÉÉ EÞòiº xÉ̈Éä́É VÉMÉnùẾɶ ÉäʹÉiÉÆ Eò¨ÉæÊiÉ-´ÉÉ-¶ ɤ nù
BEònäù¶ÉÉ́ÉÎSUôzÉEòiÉÞ iÇ´É́ª ÉÉ́ÉÞkª ÉlÉÇ&; ª Éä ¤ Éɱ ÉÉÊEòxÉÉ ¥ÉÀ i´ÉÉʦÉ̈ÉiÉÉ& {ÉÖ¯û¹ÉÉ& EòÒÌiÉiÉÉ&, iÉä¹ÉÉ̈É¥ÉÀ i´ÉJª ÉÉ{ÉxÉɪ É
Ếɶ Éä¹ÉÉä{ÉÉnùÉxÉ̈ÉÂ* B´ÉÆ ¥ÉÉÀ hÉ{ÉÊ® úµÉÉVÉEòxª Éɪ ÉäxÉ º ÉÉ̈ÉÉxª ÉẾɶ Éä¹Éɦª ÉÉÆ VÉMÉiÉ& EòiÉÉÇ´ÉäÊnùiÉ́ª Éiɪ ÉÉä{ÉÊnù¶ª ÉiÉä; {É® ú̈Éä·É® úºª É
º É́ÉÇVÉMÉiÉ& EòiÉÉǺ É́ÉḈÉänùÉxiÉä¹́É́ÉvÉÉÊ® úiÉ& **

VÉÒ́É̈ÉÖJª É|ÉÉhÉ˱ ÉMÉÉzÉäÊiÉ SÉäkÉnÂ

ù´ª ÉÉJª ÉÉiÉ̈ÉÂ** 1.4.17 **
** 1.4.17 **

+lÉ ª ÉnÖùHÆò ´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉMÉiÉÉVVÉÒ́Éʱ ÉRÂóMÉÉx¨ÉÖJª É|ÉÉhÉʱ ÉRÂóMÉÉSSÉ iɪ ÉÉä® ú́äÉÉxª ÉiÉ® úºª Éä½þOɽþhÉÆ xª Éɪ ª ÉÆ xÉ {É® ú̈Éä·É® úºª ÉäÊiÉ,
iÉi{ÉÊ® ú½þiÉḈª É̈ÉÂ; +jÉÉäSª ÉiÉä---{ÉÊ® ú¾þiÉÆ SÉèiÉiÉÂ` xÉÉä{Éɺ ÉÉjÉèẾÉvª ÉÉnùÉʸÉiÉi´ÉÉÊnù½þiÉtÉäMÉÉiÉÂ' <iª ÉjÉ; ÊjÉẾÉvÉÆ Á jÉÉä{Éɺ ÉxÉ̈Éä́ÉÆ
º ÉÊiÉ |ɺ ÉVª ÉäiÉ---VÉÒ́ÉÉä{Éɺ ÉxÉÆ ¨ÉÖJª É|ÉÉhÉÉä{Éɺ ÉxÉÆ ¥ÉÀ Éä{Éɺ ÉxÉÆ SÉäÊiÉ; xÉ SÉèiÉxxª Éɪ ª É̈ÉÂ; ={ÉGò¨ÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® úɦª ÉÉÆ Ê½þ
¥ÉÀ Ếɹɪ Éi´É̈ɺ ª É ´ÉÉCª ɺ ª ÉÉ́ÉMÉ̈ª ÉiÉä; iÉjÉÉä{ÉGò¨Éº ª É iÉÉ́ÉnÂù¥ÉÀ Ếɹɪ Éi´ÉÆ nù̶ÉiÉ̈ÉÂ; ={ɺ ÉƽþÉ® úºª ÉÉÊ{É
ÊxÉ® úÊiɶ ɪ É¡ ò± ɸÉ́ÉhÉÉnÂù¥ÉÀ Ếɹɪ Éi´ÉÆ où¶ª ÉiÉä--- ` º É́ÉÉÇx{ÉÉ{¨ÉxÉÉä%{ɽþiª É º É́Éæ¹ÉÉÆ SÉ ¦ÉÚiÉÉxÉÉÆ ¸Éè¹`ö¬ Æ º ´ÉÉ® úÉVª É̈ÉÉÊvÉ{Éiª ÉÆ
{ɪ ÉæÊiÉ ª É B´ÉÆ ´Éänù' <ÊiÉ * xÉx´Éä́ÉÆ º ÉÊiÉ |ÉiÉnÇùxÉ́ÉÉCª ÉÊxÉhÉǪÉäxÉè́Éänù̈ÉÊ{É ´ÉÉCª ÉÆ ÊxÉhÉÔªÉäiÉÂ; xÉ ÊxÉhÉÔªÉiÉä, ` ª ɺ ª É ´ÉèiÉiEò¨ÉÇ'
<iª ɺ ª É ¥ÉÀ Ếɹɪ Éi´ÉäxÉ iÉjÉ +ÊxÉvÉÉÇÊ®úiÉi´ÉÉiÉÂ; iɺ ¨ÉÉnùjÉ VÉÒ́É̈ÉÖJª É|ÉÉhɶ ÉRÂóEòÉ {ÉÖxɯûi{Ét¨ÉÉxÉÉ ÊxÉ́Éiª ÉÇiÉä; |ÉÉhɶ ɤ nùÉä%Ê{É
¥ÉÀ Ếɹɪ ÉÉä où¹]õ& ` |ÉÉhɤ ÉxvÉxÉÆ Ê½þº ÉÉä̈ª É ¨ÉxÉ& ' <iª ÉjÉ; VÉÒ́Éʱ ÉRÂóMÉ̈É{ª ÉÖ{ÉGò¨ÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® úªÉÉä¥ÉÇÀ Ếɹɪ Éi´ÉÉnù¦ÉänùÉʦÉ|Éɪ ÉähÉ
ª ÉÉäVÉʪÉiÉ́ª É̈ÉÂ**

+xª ÉÉlÉÈiÉÖ VÉèÊ̈ÉÊxÉ& |É xÉ́ª ÉÉJª ÉÉxÉɦªÉÉ̈ÉÊ{É SÉè́É̈ ÉäEäò ** 1.4.18 **

** 1.4.18 **

+Ê{É SÉ xÉè́ÉÉjÉ ẾÉ́ÉÊnùiÉ́ª É̈ÉÂ--- VÉÒ́É|ÉvÉÉxÉÉÆ ´ÉänÆù´ÉÉCª ÉÆ º ª ÉÉiÉÂ¥ÉÀ |ÉvÉÉxÉÆ ´ÉäÊiÉ; ª ÉiÉÉä%xª ÉÉlÉÈVÉÒ́É{É® úɨɶ ÉÈ
¥ÉÀ |ÉÊiÉ{Ékª ÉlÉÇ̈Éκ ¨Éx´ÉÉCª Éä VÉèÊ̈ÉÊxÉ® úÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? |É xÉ́ª ÉÉJª ÉÉxÉɦª ÉÉ̈ÉÂ*
|É xɺ iÉÉ́Éiº ÉÖ¹ÉÖ{iÉ{ÉÖ¯û¹É|ÉÊiɤ ÉÉävÉxÉäxÉ |ÉÉhÉÉÊnù́ª ÉÊiÉÊ® úHòä VÉÒ́Éä |ÉÊiɤ ÉÉäÊvÉiÉä {ÉÖxÉVÉỐÉ́ª ÉÊiÉÊ® úHòẾɹɪ ÉÉä où¶ª ÉiÉä--- ` C´Éè¹É
BiÉnÂù¤Éɱ ÉÉEäò {ÉÖ¯û¹ÉÉä%¶ Éʪɹ]õC´É ´ÉÉ BiÉnù¦ÉÚiEÖòiÉ BiÉnùÉMÉÉiÉÂ' <ÊiÉ; |ÉÊiÉ́ÉSÉxÉ̈ÉÊ{É--- ` ª ÉnùÉ º ÉÖ{iÉ& º ´É{xÉÆ SÉ EÆòSÉxÉ
{ɶ ª Éiª ÉlÉÉκ ¨Éx|ÉÉhÉ B´ÉèEòvÉÉ ¦É́ÉÊiÉ ' <iª ÉÉÊnù, ` Biɺ ¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉ& º É́Éæ |ÉÉhÉÉ ª ÉlÉɪ ÉiÉxÉÆ ẾÉ|ÉÊiɹ`öxiÉä |ÉÉhÉ䦪 ÉÉä näù́ÉÉ
näù́É䦪 ÉÉä ± ÉÉäEòÉ& ' <ÊiÉ SÉ º ÉÖ¹ÉÖÎ{iÉEòɱ Éä SÉ {É® úähÉ ¥ÉÀ hÉÉ VÉÒ́É BEòiÉÉÆ MÉSUôÊiÉ; {É® úº¨ÉÉSSÉ ¥ÉÀ hÉ& |ÉÉhÉÉÊnùEÆò
VÉMÉVVÉɪ ÉiÉ <ÊiÉ ´ÉänùÉxiÉ̈ɪ ÉÉÇnùÉ * iɺ ¨ÉÉtjÉɺ ª É VÉÒ́ɺ ª É ÊxÉ&º ÉƤÉÉävɺ ´Éº lÉiÉÉ°ü{É& º ´ÉÉ{É& ---
={ÉÉÊvÉVÉÊxÉiÉẾɶ Éä¹ÉẾÉYÉÉxÉ® úʽþiÉÆ º ´É°ü{É̈ÉÂ, ª Éiɺ iÉnÂù§Éƶ É°ü{É̈ÉÉMÉ̈ÉxÉ̈ÉÂ, º ÉÉä%jÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ ´ÉäÊnùiÉ́É́ª Éiɪ ÉÉ ¸ÉÉẾÉiÉ <ÊiÉ
MÉ̈ª ÉiÉä * +Ê{É SÉè́É̈ ÉäEòä ¶ ÉÉÊJÉxÉÉä ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪÉxÉÉä%κ ¨ÉzÉä́É ¤ Éɱ ÉÉCª ÉVÉÉiɶ ÉjÉÖº ÉǼÉÉnäùº {ɹ]ÆõẾÉYÉÉxÉ̈ɪ ɶ ɤ näùxÉ VÉÒ́É̈ÉÉ̈xÉɪ É
iÉnÂù́ªÉÊiÉÊ® úHÆò {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ ` ª É B¹É ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ É& {ÉÖ¯û¹É& C´Éè¹É iÉnùɦÉÚiEÖòiÉ BiÉnùÉMÉÉiÉÂ' <ÊiÉ |É xÉä; |ÉÊiÉ́ÉSÉxÉä%Ê{É
` ª É B¹ÉÉä%xiɾÇþnùªÉ +ÉEòɶ ɺ iÉκ ¨É\¶ ÉäiÉä ' <ÊiÉ; +ÉEòɶ ɶ ɤ nùSÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉÊxÉ |ɪ ÉÖHò& ` nù½þ ® úÉä%κ ¨ÉzÉxiÉ® úÉEòɶ É& ' <iª ÉjÉ;
` º É́ÉÇBiÉ +Éi¨ÉÉxÉÉä ´ª ÉÖSSÉ® úÎxiÉ ' <ÊiÉ SÉÉä{ÉÉÊvÉ̈ÉiÉÉ̈ÉÉi¨ÉxÉÉ̈Éxª ÉiÉÉä ´ª ÉÖSSÉ® úhÉ̈ÉÉ̈ÉxÉxiÉ& {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈Éä́É
EòÉ® úhÉi´ÉäxÉÉ̈ÉxÉxiÉÒÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä * |ÉÉhÉÊxÉ® úÉEò® úhɺ ª ÉÉÊ{É º ÉÖ¹ÉÖ{iÉ{ÉÖ¯û¹ÉÉäilÉÉ{ÉxÉäxÉ |ÉÉhÉÉÊnù́ª ÉÊiÉÊ® úHòÉä{Énäù¶ÉÉä%¦ª ÉÖSS ɪ É& **

´ÉÉCª ÉÉx´Éª ÉÉiÉÂ** 1.4.19 **

´ÉÉCª ÉÉx´Éª ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.4.19 **
¥ÉÞ½þnùÉ® úhª ÉEäò ¨ÉèjÉäª ÉÒ¥ÉÉÀ hÉÉä%ʦÉvÉÒªÉiÉä---` xÉ ´ÉÉ +® úä {Éiª ÉÖ& EòɨÉɪ É ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É ` xÉ ´ÉÉ +® úä º É́ÉǺª É EòɨÉɪ É º É́ÉÈÊ|ɪ ÉÆ
¦É́Éiª ÉÉi¨Éxɺ iÉÖ EòɨÉɪ É º É́ÉÈÊ|ɪ ÉÆ ¦É́Éiª ÉÉi¨ÉÉ ´ÉÉ +® úä pù¹]ṍª É& ¸ÉÉäiÉ́ª ÉÉä ¨ÉxiÉ́ª ÉÉä ÊxÉÊnùvª ÉÉʺ ÉiÉ́ª ÉÉä ¨ÉèjÉäª ª ÉÉi¨ÉxÉÉä ´ÉÉ +® úä
nù¶ÉÇxÉäxÉ ¸É́ÉhÉäxÉ ¨Éiª ÉÉ ẾÉYÉÉxÉäxÉänÆùº É́ÉÈẾÉÊnùiÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ; iÉjÉèiÉÊuùÊSÉÊEòiº ª ÉiÉä-- ËEò ẾÉYÉÉxÉÉi¨Éè́Éɪ ÉÆ
pù¹]ṍª ɸÉÉäiÉ́ª Éi´ÉÉÊnù°ü{ÉähÉÉä{ÉÊnù¶ª ÉiÉä, +ɽþÉäκ ´Éi{É® ú̈ÉÉi¨ÉäÊiÉ * EÖòiÉ& {ÉÖxÉ® úä¹ÉÉ ẾÉÊSÉÊEòiº ÉÉ ? Ê|ɪ ɺ Éƺ ÉÚÊSÉiÉäxÉÉi¨ÉxÉÉ
¦ÉÉäCjÉÉä{ÉGò¨ÉÉÊuùYÉÉxÉÉi¨ÉÉä{Énäù¶É <ÊiÉ |ÉÊiɦÉÉÊiÉ; iÉlÉÉi¨ÉẾÉYÉÉxÉäxÉ º É́ÉÇẾÉYÉÉxÉÉä{Énäù¶ÉÉi{É® ú̈ÉÉi¨ÉÉä{Énäù¶É <ÊiÉ * ËEò
iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ?--- ẾÉYÉÉxÉÉi¨ÉÉä{Énäù¶É <ÊiÉ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? ={ÉGò¨Éº ÉÉ̈Élª ÉÉÇiÉÂ* {ÉÊiÉVÉɪ ÉÉ{ÉÖjÉẾÉkÉÉÊnùEÆò ʽþ¦ÉÉäMª ɦÉÚiÉÆ º É́ÉÈ
VÉMÉiÉÂ+Éi¨ÉÉlÉÇiɪ ÉÉ Ê|ɪ ÉÆ ¦É́ÉiÉÒÊiÉ Ê|ɪ ɺ Éƺ ÉÚÊSÉiÉÆ ¦ÉÉäHòÉ® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÖ{ÉGò¨ª ÉÉxÉxiÉ® úÊ̈Énù̈ÉÉi¨ÉxÉÉä nù¶ÉÇxÉÉtÖ{ÉÊnù¶ª ÉÉ̈Éx ÉÆ
Eòº ª ÉÉxª ɺ ª ÉÉi¨ÉxÉ& º ª ÉÉiÉÂ? ¨Évª Éä%Ê{É ` <nÆù¨É½þnÂù¦ÉÚiÉ̈ÉxÉxiÉ̈É{ÉÉ® ÆúẾÉYÉÉxÉPÉxÉ B´ÉèiÉ䦪 ÉÉä ¦ÉÚiÉ䦪 É& º É̈ÉÖilÉɪ É
iÉÉxª Éä́ÉÉxÉÖẾÉxɶ ª ÉÊiÉ xÉ |Éäiª É º ÉÆYÉÉκ iÉ ' <ÊiÉ |ÉEÞòiɺ ª Éè́É ¨É½þiÉÉä ¦ÉÚiɺ ª É pù¹]ṍª ɺ ª É ¦ÉÚiÉ䦪 É& º É̈ÉÖilÉÉxÉÆ ẾÉYÉÉx ÉÉi¨É¦ÉÉ́ÉäxÉ
¥ÉÖ́ÉÎx´ÉYÉÉxÉÉi¨ÉxÉ B´ÉänÆùpù¹]ṍª Éi´ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ; iÉlÉÉ ` ẾÉYÉÉiÉÉ® ú̈É® úä EäòxÉ ẾÉVÉÉxÉÒªÉÉiÉÂ' <ÊiÉ EòiÉÞḈÉSÉxÉäxÉ
¶ ɤ näùxÉÉä{ɺ Éƽþ®úÎx´ÉYÉÉxÉÉi¨ÉÉxÉ̈Éä́Éä½þÉä{ÉÊnù¹]Æõnù¶ÉǪÉÊiÉ; iɺ ¨ÉÉnùÉi¨ÉẾÉYÉÉxÉäxÉ º É́ÉÇẾÉYÉÉxÉ́ÉSÉxÉÆ
¦ÉÉäCjÉlÉÇi´ÉÉnÂù¦ÉÉäMª ÉVÉÉiɺ ª ÉÉè{ÉSÉÉÊ® úEÆò pù¹]ṍª ÉÊ̈Éiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä--

¥ÉÚ̈É&---{É® ú̈ÉÉi¨ÉÉä{Énäù¶É B´Éɪ É̈ÉÂ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? ´ÉÉCª ÉÉx´Éª ÉÉiÉÂ* ´ÉÉCª ÉÆ ½þÒnÆù{ÉÉè́ÉÉÇ{ɪ ÉæhÉÉ́ÉäIª É̈ÉÉhÉÆ {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ
|Éiª ÉÎx´ÉiÉÉ́ɪ É́ÉÆ ± ÉIª ÉiÉä; EòlÉÊ̈ÉÊiÉ iÉnÖù{É{ÉÉtiÉä---` +¨ÉÞiÉi´Éº ª É iÉÖ xÉɶ ÉÉκ iÉ ẾÉkÉäxÉ ' <ÊiÉ ª ÉÉYÉ́ɱ Cª ÉÉnÖù{ɸÉÖiª É ` ª ÉäxÉɽÆþ
xÉÉ̈ÉÞiÉÉ º ª ÉÉÆ ÊEò¨É½ÆþiÉäxÉ EÖòª ÉÉȪ Énäù́É ¦ÉMÉ́ÉÉx´ÉänùiÉnäù́É ¨Éä ¥ÉÚʽþ' <iª É̈ÉÞiÉi´É̈Éɶ Éɺ ÉÉxÉɪ Éè¨ÉèjÉäª ª Éèª ÉÉYÉ́ɱ Cª É
+Éi¨ÉẾÉYÉÉxÉ̈ÉÖ{ÉÊnù¶ÉÊiÉ; xÉ SÉÉxª ÉjÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉẾÉYÉÉxÉÉnù̈ÉÞiÉi´É̈ɺ iÉÒÊiÉ ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞÊiÉ́ÉÉnùÉ ´ÉnùÎxiÉ; iÉlÉÉ SÉÉi¨ÉẾÉYÉÉxÉäxÉ
º É́ÉÇẾÉYÉÉxÉ̈ÉÖSª É̈ÉÉxÉÆ xÉÉxª ÉjÉ {É® ú̈ÉEòÉ® úhÉẾÉYÉÉxÉÉx¨ÉÖJª É̈É́ÉEò± {ÉiÉä; xÉ SÉèiÉnùÉ{èÉSÉÉÊ® úEò¨ÉɸÉʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª É̈ÉÂ,
ª ÉiEòÉ® úhÉ̈ÉÉi¨ÉẾÉYÉÉxÉäxÉ º É́ÉÇẾÉYÉÉxÉÆ |ÉÊiÉYÉɪ ÉÉxÉxiÉ® úähÉ OÉxlÉäxÉ iÉnäù́ÉÉä{É{ÉÉnùªÉÊiÉ---` ¥ÉÀ iÉÆ {É® úÉnùÉtÉä%xª ÉjÉÉi¨ÉxÉÉä ¥ÉÀ
´Éänù' <iª ÉÉÊnùxÉÉ; ª ÉÉä ʽþ¥ÉÀ IÉjÉÉÊnùE Æò VÉMÉnùÉi¨ÉxÉÉä%xª ÉjÉ º ´ÉÉiÉxjª ÉähÉ ± ɤ vɺ ÉnÂù¦ÉÉ́ÉÆ {ɶ ª ÉÊiÉ, iÉÆ Ê̈Élª ÉÉnù̶ÉxÉÆ iÉnäù́É
Ê̈Élª ÉÉoù¹]Æõ¥ÉÀ IÉjÉÉÊnùEÆò VÉMÉi{É® úÉEò® úÉäiÉÒÊiÉ ¦Éänùoùι]ṏÉ{ÉÉät, ` <nÆùº É́ÉȪ ÉnùªÉ̈ÉÉi¨ÉÉ ' <ÊiÉ º É́ÉǺª É
´Éº iÉÖVÉÉiɺ ª ÉÉi¨ÉÉ́ª ÉÊiÉ® úäEò¨É́ÉiÉÉ® úªÉÊiÉ; nÖùxnÖù¦ª ÉÉÊnùoù¹]õÉxiÉèSÉ iÉ̈Éä́ÉÉ́ª ÉÊiÉ® úäEÆò pùføª ÉÊiÉ; ` +º ª É ¨É½þiÉÉä ¦ÉÚiɺ ª É
ÊxÉ&·Éʺ ÉiÉ̈ÉäiÉtoùM´Éänù& ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ SÉ |ÉEÞòiɺ ª ÉÉi¨ÉxÉÉä xÉÉ̈É°ü{ÉEò¨ÉÇ|É{É\SÉEòÉ® úhÉiÉÉÆ ´ª ÉÉSÉIÉÉhÉ& {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈Éä́ÉèxÉÆ
MÉ̈ɪ ÉÊiÉ; iÉlÉè́ÉEè òɪ ÉxÉ|ÉÊGòª Éɪ ÉÉ̈ÉÊ{É º ÉẾɹɪ ɺ ª É º ÉäÎxpùªÉº ª É º ÉÉxiÉ&Eò® úhɺ ª É |É{É\Sɺ ª ÉèEòɪ ÉxÉ̈ÉxÉxiÉ® ú̈ɤÉÉÁ Æ EÞòiº xÉÆ
|ÉYÉÉxÉPÉxÉÆ ´ª ÉÉSÉIÉÉhÉ& {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈Éä́ÉèxÉÆ MÉ̈ɪ ÉÊiÉ * iɺ ¨ÉÉi{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉ B´Éɪ ÉÆ nù¶ÉÇxÉÉtÖ{Énäù¶É <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä **

ª Éi{ÉÖxɯûHÆò Ê|ɪ ɺ Éƺ ÉÚÊSÉiÉÉä{ÉGò¨ÉÉÊuùYÉÉxÉÉi¨ÉxÉ B´Éɪ ÉÆ nù¶ÉÇxÉÉtÖ{Énäù¶É <ÊiÉ, +jÉ ¥ÉÚ̈É& ---

|ÉÊiÉYÉÉʺ Éräù̱ÉRÂ
óMÉ̈Éɶ ¨É® úlª É& ** 1.4.20 **
** 1.4.20 **

+º iª ÉjÉ |ÉÊiÉYÉÉ--` +Éi¨ÉÊxÉ ẾÉYÉÉiÉä º É́ÉÇÊ̈ÉnÆùẾÉYÉÉiÉÆ ¦É́ÉÊiÉ ' <nÆùº É́ÉȪ ÉnùªÉ̈ÉÉi¨ÉÉ ' <ÊiÉ SÉ * iɺ ª ÉÉ& |ÉÊiÉYÉɪ ÉÉ&
ʺ ÉËrùº ÉÚSɪ Éiª ÉäiÉα ± ÉRÂóMÉ̈ÉÂ, ª ÉÎi|ɪ ɺ Éƺ ÉÚÊSÉiɺ ª ÉÉi¨ÉxÉÉä pù¹]ṍª ÉÉi´ÉÉÊnùºÉÆEòÒiÉÇxÉ̈ÉÂ* ª ÉÊnùʽþẾÉYÉÉxÉÉi¨ÉÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä%xª É&
º ª ÉÉiÉÂ, iÉiÉ& {É® ú̈ÉÉi¨ÉẾÉYÉÉxÉä%Ê{É ẾÉYÉÉxÉÉi¨ÉÉ xÉ ẾÉYÉɪ ÉiÉ <iª ÉäEòẾÉYÉÉxÉäxÉ º É́ÉÇẾÉYÉÉxÉÆ ª Éi|ÉÊiÉYÉÉiÉ ¨ÉÂ, iÉrùÒªÉäiÉ *
iɺ ¨ÉÉi|ÉÊiÉYÉÉʺ ÉnÂùvª ÉlÉÈẾÉYÉÉxÉÉi¨É{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä® ú¦ÉänùÉƶ ÉäxÉÉä{ÉGò¨ÉhÉÊ̈Éiª Éɶ ¨É® úlª É +ÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä **

=iGòÊ̈ɹªÉiÉ B´É̈¦ÉÉ́ÉÉÊnùiª ÉÉèbÖ÷± ÉÉäÊ̈É& ** 1.4.21 **

** 1.4.21 **

ẾÉYÉÉxÉÉi¨ÉxÉ B´É näù½þ äÎxpùªÉ̈ÉxÉÉä¤ÉÖÊrùºÉÆPÉÉiÉÉä{ÉÉÊvɺ ÉÆ{ÉEòÉÇiEò± ÉÖ¹ÉÒ¦ÉÚiɺ ª É YÉÉxÉvª ÉÉxÉÉÊnùºÉÉvÉxÉÉxÉÖ¹`öÉxÉÉiº ÉÆ|ɺ Ézɺ ª É
näù½þÉÊnùºÉÆPÉÉiÉÉnÖùiGòÊ̈ɹªÉiÉ& {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉèCª ÉÉä{É{ÉkÉäÊ® únù̈ɦÉänùäxÉÉä{ÉGò¨ÉhÉÊ̈Éiª ÉÉèb÷Ö± ÉÉäÊ̈É® úÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä * ¸ÉÖÊiÉ SÉè́ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ---`
B¹É º ÉÆ|ɺ ÉÉnùÉä%º ¨ÉÉSUô® úÒ®úÉiº É̈ÉÖilÉɪ É {É® ÆúVª ÉÉäÊiɯû{ɺ ÉÆ{Ét º ´ÉäxÉ °ü{ÉähÉÉʦÉÊxɹ{ÉtiÉä ' <ÊiÉ * C´ÉÊSÉSSÉ VÉÒ́Éɸɪ É̈ÉÊ{É
xÉɦɰü{ÉÆ xÉnùÒÊxÉnù¶ÉÇxÉäxÉ YÉÉ{ɪ ÉÊiÉ--- ` ª ÉlÉÉ xÉt& º ª Éxnù̈ÉÉxÉÉ& º É̈ÉÖpùä%º iÉÆ MÉSUôÎxiÉ xÉÉ̈É°ü{Éä ẾɽþÉªÉ * iÉlÉÉ
ẾÉuùÉzÉÉ̈É°ü{ÉÉÊuù̈ÉÖHò& {É® úÉi{É® Æú{ÉÖ¯û¹É̈ÉÖ{ÉèÊiÉ Ênù́ª É̈ÉÂ' <ÊiÉ; ª ÉlÉÉ ± ÉÉäEòä xÉt& º ´Éɸɪ É̈Éä́É xÉÉ̈É°ü{ÉÆ ẾɽþÉªÉ º É̈ÉÖpù̈ÉÖ{ɪ ÉÎxiÉ,
B´ÉÆ VÉÒ́ÉÉä%Ê{É º ´Éɸɪ É̈Éä́É xÉÉ̈É°ü{ÉÆ ẾɽþÉªÉ {É® Æú{ÉÖ¯û¹É̈ÉÖ{ÉèiÉÒÊiÉ Ê½þiÉjÉÉlÉÇ& |ÉiÉÒªÉiÉä---où¹]õÉxiÉnùɹ]õÉÇÎxiÉEòª ÉÉäº iÉÖ± ª ÉiÉɪ Éè
**

+´Éκ lÉiÉäÊ® úÊiÉ Eòɶ ÉEÞ

òiº xÉ& ** 1.4.22 **
** 1.4.22 **

+º ª Éè́É {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä%xÉäxÉÉÊ{É ẾÉYÉÉxÉÉi¨É¦ÉÉ́ÉäxÉÉ́ɺ lÉÉxÉÉnÖù{É{ÉzÉÊ̈Énù̈ɦÉänùäxÉÉä{ÉGò¨ÉhÉÊ̈ÉÊiÉ Eòɶ ÉEÞòiº xÉ +ÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä *
iÉlÉÉ SÉ ¥ÉÉÀ hÉ̈ÉÂ--- ` +xÉäxÉ VÉÒ́ÉxäÉÉi¨ÉxÉÉxÉÖ|ÉẾɶ ª É xÉÉ̈É°ü{Éä ´ª ÉÉEò® ú́ÉÉÊhÉ ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEÆò {É® úºª Éè́ÉÉi¨ÉxÉÉä
VÉÒ́ɦÉÉ́ÉäxÉÉ́ɺ lÉÉxÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ; ¨ÉxjÉ́ÉhÉÇSÉ--- ` º É́ÉÉÇÊhÉ °ü{ÉÉÊhÉ ẾÉÊSÉiª É vÉÒ® úÉä xÉÉ̈ÉÉÊxÉ EÞòi´ÉÉʦÉ́Énùxª Énùɺ iÉä '
<iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEò& * xÉ SÉ iÉäVÉ&|ɦÉÞiÉÒxÉÉÆ º ÉÞ¹]õÉèVÉÒ́ɺ ª É {ÉÞlÉCº ÉÞι]õ& ¸ÉÖiÉÉ, ª ÉäxÉ {É® úº¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉÉä%xª ɺ iÉÊuùEòÉ® úÉä VÉÒ́É&
º ª ÉÉiÉÂ* Eòɶ ÉEÞòiº xɺ ª ÉÉSÉɪ ÉǺª ÉÉẾÉEÞòiÉ& {É® ú̈Éä·É® úÉä VÉÒ́É&, xÉÉxª É <ÊiÉ ¨ÉiÉ̈ÉÂ; +ɶ ¨É® úlª ɺ ª É iÉÖ ª ÉtÊ{É VÉÒ́ɺ ª É
{É® úº¨ÉÉnùxÉxª Éi´É̈ÉʦÉ|ÉäiÉ̈ÉÂ, iÉlÉÉÊ{É ` |ÉÊiÉYÉÉʺ Éräù& ' <ÊiÉ º ÉÉ{ÉäIÉi´ÉÉʦÉvÉÉxÉÉiEòɪ ÉÇEòÉ® úhɦÉÉ́É& ÊEòª ÉÉxÉ{ª ÉʦÉ|ÉäiÉ <ÊiÉ
MÉ̈ª ÉiÉä; +Éèb÷Ö± ÉÉäÊ̈É{ÉIÉä {ÉÖxÉ& º {ɹ]ṏÉä́ÉÉ́ɺ lÉÉxiÉ® úÉ{ÉäIÉÉè¦ÉänùɦÉänùÉèMÉ̈ª ÉäiÉä * iÉjÉ Eòɶ ÉEÞòiº xÉÒªÉÆ ¨ÉiÉÆ ¸ÉÖiª ÉxÉÖº ÉÉ® úÒÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä,
|ÉÊiÉÊ{É{ÉÉnùʪÉʹÉiÉÉlÉÉÇxÉÖº ÉÉ® úÉiÉÂ` iÉk´É̈Éʺ É ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É&; B´ÉÆ SÉ º ÉÊiÉ iÉVYÉÉxÉÉnù̈ÉÞiÉi´É̈É́ÉEò± {ÉiÉä; ẾÉEòÉ® úÉi¨ÉEòi´Éä
ʽþVÉÒ́ɺ ª Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉä ẾÉEòÉ® úºª É |ÉEÞòÊiɺ ÉƤÉxvÉä |ɱ ɪ É|ɺ ÉRÂóMÉÉzÉ iÉVYÉÉxÉÉnù̈ÉÞiÉi´É̈É́ÉEò± {ÉäiÉ * +iÉ SÉ º ´Éɸɪ ɺ ª É
xÉÉ̈É°ü{ɺ ª Éɺ ɦ
Æ É́ÉÉnÖù{ÉÉvª Éɸɪ ÉÆ xÉÉ̈É°ü{ÉÆ VÉÒ́Éä ={ÉSɪ ÉÇiÉä * +iÉ B´ÉÉäi{ÉÊkÉ® úÊ{É VÉÒ́ɺ ª É C´ÉÊSÉnùÎMxÉẾɺ ¡ Öòʱ ÉRÂóMÉÉänùɽþ®úhÉäxÉ
¸ÉÉ́ª É̈ÉÉhÉÉ ={ÉÉvª Éɸɪ Éè́É ´ÉäÊnùiÉ́ª ÉÉ **

ª Énù{ª ÉÖHÆò |ÉEÞòiɺ ª Éè́É ¨É½þiÉÉä ¦ÉÚiɺ ª É pù¹]ṍª ɺ ª É ¦ÉÚiÉ䦪 É& º É̈ÉÖilÉÉxÉÆ ẾÉYÉÉxÉÉi¨É¦ÉÉ́ÉäxÉ nù¶ÉǪÉÎx´ÉYÉÉxÉÉi¨ÉxÉ B´ÉänÆùpù¹]ṍª Éi´ÉÆ
nù¶ÉǪÉiÉÒÊiÉ, iÉjÉÉ{ÉÒªÉ̈Éä́É Êjɺ ÉÚjÉÒª ÉÉäVÉʪÉi´É̈ÉÉ * ` |ÉÊiÉYÉÉʺ Éräù̱ÉRÂóMÉ̈Éɶ ¨É® úlª É& '-- <nù̈ÉjÉ |ÉÊiÉYÉÉiÉ̈ÉÂ---` +Éi¨ÉÊxÉ
ẾÉÊnùiÉä º É́ÉÇÊ̈ÉnÆùẾÉÊnùiÉÆ ¦É́ÉÊiÉ ' ` <nÆùº É́ÉȪ ÉnùªÉ̈ÉÉi¨ÉÉ ' <ÊiÉ SÉ; ={É{ÉÉÊnùiÉÆ SÉ º É́ÉǺª É
xÉÉ̈É°ü{ÉEò¨ÉÇ|É{É\Sɺ ª ÉèEò|ɺ É́Éi´ÉÉnäùEò|ɱ ɪ Éi´ÉÉSSÉ nÖùxnÖù¦ª ÉÉÊnùoù¹]õÉxiÉè SÉ Eòɪ ÉÇEòÉ® úhɪ ÉÉä® ú́ª ÉÊiÉ® úäEò|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉÉiÉÂ; iɺ ª ÉÉ B´É
|ÉÊiÉYÉɪ ÉÉ& ʺ ÉËrùº ÉÚSɪ Éiª ÉäiÉα ± ÉRÂóMÉ̈ÉÂ, ª Éx¨É½þiÉÉä ¦ÉÚiɺ ª É ¦ÉÚiÉ䦪 É& º É̈ÉÖilÉÉxÉÆ ẾÉYÉÉxÉÉi¨É¦ÉÉ́ÉäxÉ EòÊlÉiÉ̈ÉÂ<iª Éɶ ¨É® úlª É
+ÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä--+¦Éänùä ʽþº Éiª ÉäEòẾÉYÉÉxÉäxÉ º É́ÉÇẾÉYÉÉxÉÆ |ÉÊiÉYÉÉiÉ̈É́ÉEò± {ÉiÉ <ÊiÉ * ` =iGòÊ̈ɹªÉiÉ
B´ÉƦÉÉ́ÉÉÊnùiª ÉÉèb÷Ö± ÉÉäÊ̈É& '--- =iGòÊ̈ɹªÉiÉÉä ẾÉYÉÉxÉÉi¨ÉxÉÉä YÉÉxÉvª ÉÉxÉÉÊnùºÉÉ̈Élª ÉÉÇiº ÉÆ|ɺ Ézɺ ª É
{É® úähÉÉi¨ÉxÉèCª ɺ É¦Æ É́ÉÉÊnùnù̈ɦÉänùÉʦÉvÉÉxÉÊ̈Éiª ÉÉèb÷Ö± ÉÉäÊ̈É® úÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä * ` +´Éκ lÉiÉäÊ® úÊiÉ Eòɶ ÉEÞòiº xÉ& '--- +º ª Éè́É
{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä%xÉäxÉÉÊ{É ẾÉYÉÉxÉÉi¨É¦ÉÉ́ÉäxÉÉ́ɺ lÉÉxÉÉnÖù{É{ÉzÉÊ̈Énù̈ɦÉänùÉʦÉvÉÉxÉÊ̈ÉÊiÉ Eòɶ ÉEÞòiº xÉ +ÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä *
xÉxÉÚSUäônùÉʦÉvÉÉxÉ̈ÉäiÉiÉÂ--- ` BiÉ䦪 ÉÉä ¦ÉÚiÉ䦪 É& º É̈ÉÖilÉɪ É iÉÉxª Éä́ÉÉxÉÖẾÉxɶ ª ÉÆÊiÉ xÉ |Éäiª É º ÉÆYÉÉκ iÉ ' <ÊiÉ;
EòlÉ̈ÉäiÉnù¦ÉänùÉʦÉnùÉxÉ̈ÉÂ? xÉè¹É nùÉä¹É&; Ếɶ Éä¹ÉẾÉYÉÉxÉẾÉxÉɶ ÉÉʦÉ|Éɪ É̈ÉäiÉÊuùxÉɶ ÉÉʦÉvÉÉxÉ̈ÉÂ, xÉÉi¨ÉÉäSUäônùÉʦÉ|Éɪ É̈ÉÂ; ` +jÉè́É ¨ÉÉ
¦ÉMÉ́ÉÉxÉ̈ÉÚ̈ÉÖ½þzÉ |Éäiª É º ÉÆYÉÉκ iÉ ' <ÊiÉ {ɪ ÉÇxÉÖª ÉÖVª É, º ´Éª É̈Éä́É ¸ÉÖiª ÉÉ +lÉÉÇxiÉ® úºª É nù̶ÉiÉi´ÉÉiÉÂ--` xÉ ´ÉÉ +® úä%½Æþ¨ÉÉä½Æþ
¥É́ÉÒ̈ª ÉẾÉxÉɶ ÉÒ´ÉÉ +® úä%ª É̈ÉÉi¨ÉÉxÉÖÎSUôÊkÉvÉ̈ÉÉǨÉÉjÉɺ Éƺ ÉMÉǺi´Éº ª É ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ * BiÉnÖùHÆò ¦É́ÉÊiÉ---EÚò]õºlÉÊxÉiª É B´Éɪ ÉÆ
ẾÉYÉÉxÉPÉxÉ +Éi¨ÉÉ; xÉɺ ª ÉÉäSUäônù|ɺ ÉRÂóMÉÉä%κ iÉ; ¨ÉÉjÉÉʦɺ i´Éº ª É ¦ÉÚiÉäÎxpùªÉ± ÉIÉhÉÉʦɮ úẾÉtÉEÞòiÉÉʦɮ úºÉƺ ÉMÉÉæ ẾÉtª ÉÉ ¦É́ÉÊiÉ;
º Éƺ ÉMÉÉǦÉÉ́Éä SÉ iÉiEÞòiɺ ª É Ếɶ Éä¹ÉẾÉYÉÉxɺ ª ÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ` xÉ |Éäiª É º ÉÆYÉÉκ iÉ ' <iª ÉÖHòÊ̈ÉÊiÉ * ª Énù{ª ÉÖHò¨ÉÂ--- ` ẾÉYÉÉiÉÉ® ú̈É® úä
EäòxÉ ẾÉVÉÉxÉÒªÉÉiÉÂ' <ÊiÉ EòiÉÞḈÉSÉxÉäxÉ ¶ ɤ näùxÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® úÉÊuùYÉÉxÉÉi¨ÉxÉ B´ÉänÆùpù¹]ṍª ÉÊ̈ÉÊiÉ, iÉnùÊ{É Eòɶ ÉEÞòiº xÉÒªÉäxÉè́É nù¶ÉÇxÉäxÉ
{ÉÊ® ú½þ®úhÉÒªÉ̈ÉÂ* +Ê{É SÉ ` ª ÉjÉ Ê½þuèùiÉÊ̈É́É ¦É́ÉÊiÉ iÉÊnùiÉ® ú<iÉ® Æú{ɶ ª ÉÊiÉ ' <iª ÉÉ® ú¦ª ÉÉẾÉtÉẾɹɪ Éä iɺ ª Éè́É nù¶ÉÇxÉÉÊnù±ÉIÉhÉÆ
Ếɶ Éä¹ÉẾÉYÉÉxÉÆ |É{É\Sª É, ` ª ÉjÉ i´Éº ª É º É́ÉÇ̈ÉÉi¨Éè́ÉɦÉÚkÉiEäòxÉ EÆò {ɶ ª ÉäiÉÂ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ ẾÉtÉẾɹɪ Éä iɺ ª Éè́É nù¶ÉÇxÉÉÊnù±ÉIÉhɺ ª É
Ếɶ Éä¹ÉẾÉYÉÉxɺ ª ÉɦÉÉ́É̈ÉʦÉnùvÉÉÊiÉ; {ÉÖxÉ SÉ Ếɹɪ ÉɦÉÉ́Éä%{ª ÉÉi¨ÉÉxÉÆ ẾÉVÉÉxÉÒªÉÉÊnùiª Éɶ ÉRÂóCª É, ` ẾÉYÉÉiÉÉ® ú̈É® úä EäòxÉ
ẾÉVÉÉxÉÒªÉÉiÉÂ' <iª Éɽþ; iÉiÉ SÉ Ếɶ Éä¹ÉẾÉYÉÉxÉɦÉÉ́ÉÉä{É{ÉÉnùxÉ{É® úi´ÉÉuùÉCª ɺ ª É ẾÉYÉÉxÉvÉÉiÉÖ® ú́äÉ Eäò´É± É& º Éx¦ÉÚiÉ{ÉÚ́ÉMÇÉiª ÉÉ
EòiÉÞḈÉSÉxÉäxÉ iÉÞSÉÉ ÊxÉÌnù¹]õ<ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä * nù̶ÉiÉÆ iÉÖ {ÉÖ® úºiÉÉiEòɶ ÉEÞòiº xÉҪɺ ª É {ÉIɺ ª É ¸ÉÖÊiÉ̈Ék´É̈ÉÂ* +iÉ SÉ
ẾÉYÉÉxÉÉi¨É{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä® úẾÉtÉ|Éiª ÉÖ{ɺ lÉÉÊ{ÉiÉxÉÉ̈É°ü{É® úÊSÉiÉnäù½þÉtÖ{ÉÉÊvÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉä ¦Éänù&, xÉ {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEò <iª Éä¹ÉÉä%lÉÇ&
º É́ÉếÉænùÉxiÉ́ÉÉÊnùʦɮ ú¦ª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É&--- ` º Éuäùº ÉÉä̈ª Éänù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒnäùEò¨Éä́ÉÉÊuùiÉÒªÉ̈ÉÂ' ` +Éi¨Éè́ÉänÆùº É́ÉÇ̈ÉÂ' ` ¥ÉÀ è́ÉänÆù
º É́ÉÇ̈ÉÂ' ` <nÆùº É́ÉȪ ÉnùªÉ̈ÉÉi¨ÉÉ ' ` xÉÉxª ÉÉä%iÉÉä%κ iÉ pù¹]õÉ ' ` xÉÉxª ÉnùiÉÉä% κ iÉ pù¹]Þõ' <iª Éä́ÉÆ°ü{Éɦª É& ¸ÉÖÊiɦª É&;
 º ¨ÉÞÊiɦª É SÉ--- ` ´Éɺ ÉÖnù́äÉ& º É́ÉÇÊ̈ÉÊiÉ ' ` IÉäjÉYÉÆ SÉÉÊ{É ¨ÉÉÆ ẾÉÊrùº É́ÉÇIÉäjÉä¹ÉÖ ¦ÉÉ® úiÉ ' ` º É̈ÉÆ º É́Éæ¹ÉÖ Êiɹ`öxiÉÆ {É® ú̈Éä·É® ú̈ÉÂ'
<iª Éä́ÉÆ°ü{Éɦª É&; ¦Éänùnù¶ÉÇxÉÉ{É́ÉÉnùÉSSÉ---` +xª ÉÉä%º ÉÉ́Éxª ÉÉä% ½þ̈ɺ ¨ÉÒÊiÉ xÉ º É ´Éänùª ÉlÉÉ {ɶ ÉÖ& ' ` ¨ÉÞiªÉÉä& º É ¨ÉÞiªÉÖ̈ÉÉ{xÉÉäÊiÉ ª É
<½þxÉÉxÉä́É {ɶ ƪ ÉÊiÉ ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉiÉÂ; ` º É ´ÉÉ B¹É ¨É½þÉxÉVÉ +Éi¨ÉÉVÉ® úÉä%¨É® úÉä%¨ÉÞiÉÉä%¦Éª ÉÉä ¥ÉÀ ' <ÊiÉ SÉ +Éi¨ÉÊxÉ
º É́ÉÇẾÉÊGòª ÉÉ|ÉÊiɹÉävÉÉiÉÂ; +xª ÉlÉÉ SÉ ¨ÉÖ̈ÉÖIÉÚhÉÉÆ ÊxÉ® ú{É́ÉÉnùẾÉYÉÉxÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&, º ÉÖÊxÉÎ SÉiÉÉlÉÇi´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä SÉ; ÊxÉ® ú{É́ÉÉnÆùʽþẾÉYÉÉxÉÆ
º É́ÉÉÇEòÉRÂóIÉÉÊxÉ́ÉiÉÇEò¨ÉÉi¨ÉẾɹɪ ÉÊ̈ɹªÉiÉä--- ` ´ÉänùÉxiÉẾÉYÉÉxɺ ÉÖÊxÉÎ SÉiÉÉlÉÉÇ& ' <ÊiÉ SÉ ¸ÉÖiÉä&; ` iÉjÉ EòÉä ¨ÉÉä½þ& Eò& ¶ ÉÉäEò
BEòi´É̈ÉxÉÖ{ɶ ª ÉiÉ& ' <ÊiÉ SÉ; κ lÉiÉ|ÉYɱ ÉIÉhɺ ¨ÉÞiÉä SÉ * κ lÉiÉä SÉ IÉäjÉYÉ{É® ú̈ÉÉi¨ÉèEòi´ÉẾɹɪ Éä º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉä IÉäjÉYÉ&
{É® ú̈ÉÉi¨ÉäÊiÉ xÉÉ̈É̈ÉÉjɦÉänùÉiIÉäjÉYÉÉä%ª ÉÆ {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä ʦÉzÉ& {É® ú̈ÉÉi¨Éɪ ÉÆ IÉäjÉYÉÉnÂùʦÉzÉ <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEò +Éi¨É¦ÉänùẾɹɪ ÉÉä%ª ÉÆ
Êxɤ ÉÇxvÉÉä ÊxÉ® úlÉÇEò&--- BEòÉä Á ª É̈ÉÉi¨ÉÉ xÉÉ̈É̈ÉÉjɦÉänùäxÉ ¤ ɽÖþvÉÉʦÉvÉÒªÉiÉ <ÊiÉ * xÉ Ê½þ` º Éiª ÉÆ YÉÉxÉ̈ÉxÉxiÉÆ ¥ÉÀ * ª ÉÉä ´Éänù
ÊxÉʽþiÉÆ MÉÖ½þɪÉÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ EòÉÆÊSÉnäù́ÉEè òÉÆ MÉÖ½þÉ̈ÉÊvÉEÞòiª ÉèiÉnÖùHò¨ÉÂ; xÉ SÉ ¥ÉÀ hÉÉä%xª ÉÉä MÉÖ½þɪÉÉÆ ÊxÉʽþiÉÉä%κ iÉ, ` iÉiº ÉÞ¹]ÂṍÉÉ
iÉnäù́ÉÉxÉÖ|ÉÉẾɶ ÉiÉÂ' <ÊiÉ » ɹ]Öõ®ú́äÉ |É́Éä¶ É¸É́ÉhÉÉiÉÂ* ª Éä iÉÖ Êxɤ ÉÇxvÉÆ EÖò́ ÉÇÎxiÉ, iÉä ´ÉänùÉxiÉÉlÉȤ ÉÉvÉ̈ÉÉxÉÉ& ¸ÉäªÉÉärùÉ® Æú
º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉ̈Éä́É ¤ ÉÉvÉxiÉä; EÞòiÉEò¨ÉÊxÉiª ÉÆ SÉ ¨ÉÉäIÉÆ Eò± {ɪ ÉÎxiÉ; xª Éɪ ÉäxÉ SÉ xÉ º ÉÆMÉSUôxiÉ <ÊiÉ **

|ÉEÞ
òÊiÉ SÉ |ÉÊiÉYÉÉoù¹]õÉxiÉÉxÉÖ{É® úÉävÉÉiÉÂ** 1.4.23 **
|ÉEÞ
òiª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.4.23 **

ª ÉlÉɦª ÉÖnùªÉ½äþiÉÖi´ÉÉrù̈ÉÉæ ÊVÉYÉɺ ª É&, B´ÉÆ ÊxÉ&¸ÉäªÉº ɽäþiÉÖi´ÉÉnÂù¥ÉÀ ÉÊ{É ÊVÉYÉɺ ª ÉÊ̈Éiª ÉÖHò¨ÉÂ; ¥ÉÀ SÉ ` VÉx¨ÉÉtº ª É ª ÉiÉ& ' <ÊiÉ
± ÉÊIÉiÉ̈ÉÂ; iÉSSÉ ± ÉIÉhÉÆ PÉ]ȭûSÉEòÉnùÒxÉÉÆ ¨ÉÞiº ÉÖ́ÉhÉÉÇÊnù́Éi|ÉEÞòÊiÉi´Éä EÖò± Éɱ ɺ ÉÖ́ÉhÉÇEòÉ® úÉÊnù́ÉÊzÉÊ̈ÉkÉi´Éä SÉ º É̈ÉÉxÉÊ̈Éiª ÉiÉÉä
¦É́ÉÊiÉ ẾÉ̈ɶ ÉÇ&--- ÊEò¨ÉÉi¨ÉEÆò {ÉÖxÉ¥ÉÇÀ hÉ& EòÉ® úhÉi´ÉÆ º ª ÉÉÊnùÊiÉ * iÉjÉ ÊxÉÊ̈ÉkÉEòÉ® úhÉ̈Éä́É iÉÉ́ÉiEäò´É± ÉÆ º ª ÉÉÊnùÊiÉ |ÉÊiɦÉÉÊiÉ;
Eòº ¨ÉÉiÉÂ? <ÇIÉÉ{ÉÚ́ÉEÇòEòiÉÞ iǴɸÉ́ÉhÉÉiÉÂ---<ÇIÉÉ{ÉÚ́ÉEÇÆò ʽþ¥ÉÀ hÉ& EòiÉÞ iÇ´É̈É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä--- ` º É <ÇIÉÉÆSÉGäò ' ` º É |ÉÉhÉ̈ɺ ÉÞVÉiÉ '
<iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É&; <ÇIÉÉ{ÉÚ́ÉEÇÆò SÉ EòiÉÞiÇ´ÉÆ ÊxÉÊ̈ÉkÉEòÉ® úhÉä¹́Éä́É EÖò± Éɱ ÉÉÊnù¹ÉÖ où¹]ṏÉÂ; +xÉäEòEòÉ® úEò{ÉÚÌ́ÉEòÉ SÉ
ÊGòª ÉÉ¡ ò± Éʺ ÉÊrù±ÉÉæEòä où¹]õÉ; º É SÉ xª Éɪ É +ÉÊnùEòiÉǪÉÇÊ{É ª ÉÖHò& º ÉÆGò¨ÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ* <Ç·É® úi´É|Éʺ Éräù SÉ--<Ç·É® úÉhÉÉÆ Ê½þ
® úÉVÉ́Éè́ɺ ´ÉiÉÉnùÒxÉÉÆ ÊxÉÊ̈ÉkÉEòÉ® úhÉi´É̈Éä́É Eäò´É± ÉÆ |ÉiÉÒªÉiÉä; iÉuùi{É® ú̈Éä·É® úºª ÉÉÊ{É ÊxÉÊ̈ÉkÉEòÉ® úhÉi´É̈Éä́É ª ÉÖHÆò |ÉÊiÉ{ÉkÉÖ̈ÉÂ* Eòɪ ÉÈ
SÉänÆùVÉMÉiº ÉÉ́ɪ É́É̈ÉSÉäiÉxÉ̈ɶ ÉÖrÆùSÉ où¶ª ÉiÉä, EòÉ® úhÉäxÉÉÊ{É iɺ ª É iÉÉoù¶ÉäxÉè́É ¦ÉẾÉiÉ́ª É̈ÉÂ, Eòɪ ÉÇEòÉ® úhɪ ÉÉä& º ÉÉ°ü{ª Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂ;
¥ÉÀ SÉÉxÉä́ɱ ÉÆIÉhÉ̈É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä--- ` ÊxɹEò± ÉÆ ÊxÉιGòª ÉÆ ¶ ÉÉxiÉÆ ÊxÉ® ú́ÉtÆ ÊxÉ® ú\VÉxÉ̈ÉÂ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É&;
{ÉÉÊ® ú¶É乪ÉÉnÂù¥ÉÀ hÉÉä%xª ÉnÖù{ÉÉnùÉxÉEòÉ® úhÉ̈ɶ ÉÖnÂùvª ÉÉÊnùMÉÖhÉEÆò º ¨ÉÞÊiÉ|Éʺ Érù̈ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É̈ÉÂ, ¥ÉÀ EòÉ® úhÉi´É¸ÉÖiÉäÌxÉÊ̈ÉkÉi´É̈ÉÉjÉä
{ɪ ÉḈɺ ÉÉxÉÉÊnùiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ̈É&--- |ÉEÞòÊiÉ SÉÉä{ÉÉnùÉxÉEòÉ® úhÉÆ SÉ ¥ÉÀ ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É̈ÉÂ, ÊxÉÊ̈ÉkÉEòÉ® úhÉÆ SÉ; xÉ Eäò´É± ÉÆ ÊxÉÊ̈ÉkÉEòÉ® úhÉ̈Éä́É; Eòº ¨ÉÉiÉÂ?
|ÉÊiÉYÉÉoù¹]õÉxiÉÉxÉÖ{É® úÉävÉÉiÉÂ* B´ÉÆ Ê½þ|ÉÊiÉYÉÉoù¹]õÉxiÉÉè¸ÉÉèiÉÉèxÉÉä{ÉÖ¯ûvª ÉäiÉä * |ÉÊiÉYÉÉ iÉÉ ´ÉiÉÂ---` =iÉ iÉ̈ÉÉnäù¶É̈É|ÉÉIª ÉÉä
ª ÉäxÉɸÉÖiÉÆ ¸ÉÖiÉÆ ¦É́Éiª É̈ÉiÉÆ ¨ÉiÉ̈ÉẾÉYÉÉiÉÆ ẾÉYÉÉiÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ; iÉjÉ SÉèEòäxÉ ẾÉYÉÉiÉäxÉ º É́ÉÇ̈Éxª ÉnùẾÉYÉÉiÉ̈ÉÊ{É ẾÉYÉÉiÉÆ ¦É́ÉiÉÒÊiÉ
|ÉiÉÒªÉiÉä; iÉSSÉÉä{ÉÉnùÉxÉEòÉ® úhÉẾÉYÉÉxÉä º É́ÉÇẾÉYÉÉxÉÆ º ɦ Æ É́ÉÊiÉ, ={ÉÉnùÉx ÉEòÉ® úhÉÉ́ª ÉÊiÉ® úäEòÉiEòɪ ÉǺª É; ÊxÉÊ̈ÉkÉEòÉ® úhÉÉ́ª ÉÊiÉ® úäEòº iÉÖ
Eòɪ ÉǺª É xÉÉκ iÉ, ± ÉÉäEòä iÉIhÉ& |Éɺ ÉÉnù́ª ÉÊiÉ® úäEònù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* où¹]õÉxiÉÉä%Ê{É ` ª ÉlÉÉ º ÉÉä̈ª ÉèEòäxÉ ¨ÉÞÎi{Éhbä÷xÉ º É́ÉȨÉÞx¨Éª ÉÆ ẾÉYÉÉiÉÆ
º ª ÉÉuùÉSÉÉ® ú̈¦ÉhÉÆ ẾÉEòÉ® úÉä xÉÉ̈ÉvÉäª ÉÆ ¨ÉÞÊkÉEäòiª Éä́É º Éiª É̈ÉÂ' <iª ÉÖ{ÉÉnùÉxÉEòÉ® úhÉMÉÉäSÉ® úB´ÉÉ̈xÉɪ ÉiÉä; iÉlÉÉ ` BEäòxÉ ± ÉÉä½þ̈ÉÊhÉxÉÉ
º É́Éȱ ÉÉä½þ̈ɪ ÉÆ ẾÉYÉÉiÉÆ º ª ÉÉiÉÂ' ` BEäòxÉ xÉJÉÊxÉEÞòxiÉxÉäxÉ º É́ÉÈEòɹhÉÉǪɺ ÉÆ ẾÉYÉÉiÉÆ º ª ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ SÉ * iÉlÉÉxª ÉjÉÉÊ{É `
Eòκ ¨ÉzÉÖ ¦ÉMÉ́ÉÉä ẾÉYÉÉiÉä º É́ÉÇÊ̈ÉnÆùẾÉYÉÉiÉÆ ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ |ÉÊiÉYÉÉ; ` ª ÉlÉÉ {ÉÞÊlÉ́ª ÉÉ̈ÉÉä¹Évɪ É& º ɦ Æ É́ÉÎxiÉ ' <ÊiÉ où¹]õÉxiÉ& *
iÉlÉÉ ` +Éi¨ÉÊxÉ Jɱ ´É® úä où¹]äõ¸ÉÖiÉä ¨ÉiÉä ẾÉYÉÉiÉä <nÆùº É́ÉÈẾÉÊnùiÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ |ÉÊiÉYÉÉ; ` º É ª ÉlÉÉ nÖùxnÖù¦Éä½þÇxª É̈ÉÉxɺ ª É xÉ
¤ ÉÉÁ É\¶ ɤ nùÉ\¶ ÉCxÉÖª ÉÉnÂùOɽþhÉɪ É nÖùxnÖù¦Éäº iÉÖ OɽþhÉäxÉ nÖùxnÖù¦ª ÉÉPÉÉiɺ ª É ´ÉÉ ¶ ɤ nùÉä MÉÞ½þÒiÉ& ' <ÊiÉ où¹]õÉxiÉ& * B´ÉÆ
ª ÉlÉɺ ɦ Æ É́ÉÆ |ÉÊiÉ́ÉänùÉxiÉÆ |ÉÊiÉYÉÉoù¹]õÉxiÉÉè|ÉEÞòÊiÉi´Éº ÉÉvÉxÉÉè|Éiª ÉäiÉ́ª ÉÉè* ª ÉiÉ <iÉÒªÉ̈ÉÊ{É {É \SÉ̈ÉÒ---` ª ÉiÉÉä ´ÉÉ <¨ÉÉÊxÉ
¦ÉÚiÉÉÊxÉ VÉɪ ÉxiÉä ' <iª ÉjÉ ` VÉÊxÉEòiÉÖ&Ç |ÉEÞòÊiÉ& ' <ÊiÉ Ếɺ Éä¹Éº ¨É® úhÉÉi|ÉEÞòÊiɱ ÉIÉhÉ B´ÉÉ{ÉÉnùÉxÉä pù¹]ṍª ÉÉ * ÊxÉÊ̈ÉkÉi´ÉÆ
i´ÉÊvɹ`öÉjÉxiÉ® úɦÉÉ́ÉnùÊvÉMÉxiÉ́ª É̈ÉÂ; ª ÉlÉÉ Ê½þ± ÉÉäEòä ¨ÉÞiº ÉÖ́ÉhÉÉÇÊnùEò¨ÉÖ{ÉÉnùÉxÉEòÉ® úhÉÆ EÖò± Éɱ ɺ ÉÖ́ÉhÉÇEòÉ® úÉnùÒxÉÊvɹ`öÉiÉßxÉ{ÉäIª É
|É́ÉiÉÇiÉä, xÉè́ÉÆ ¥ÉÀ hÉ ={ÉÉnùÉxÉEòÉ® úhɺ ª É º ÉiÉÉä%xª ÉÉä%Êvɹ`öÉiÉÉ{ÉäIª ÉÉä%κ iÉ, |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä& ` BEò¨Éä́ÉÉÊuùiÉÒªÉ̈ÉÂ' <iª É́ÉvÉÉ® úhÉÉiÉÂ;
+Êvɹ`öÉjÉxiÉ® úɦÉÉ́ÉÉä%Ê{É |ÉÊiÉYÉÉoù¹]õÉxiÉÉxÉÖ{É® úÉävÉÉnäù́ÉÉäÊnùiÉÉä ´ÉäÊnùiÉ́ª É& --- +Êvɹ`öÉiÉÊ® úÁ {ÖÉÉnùÉxÉÉnùxª Éκ ¨Ézɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉä
{ÉÖxÉ® ú{ª ÉäEòẾÉYÉÉxÉäxÉ º É́ÉÇẾÉYÉÉxɺ ª Éɺ ɦ
Æ É́ÉÉi|ÉÊiÉYÉÉoù¹]õÉxiÉÉä{É® úÉävÉ B´É º ª ÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉnùÊvɹ`öÉjÉxiÉ® úɦÉÉ́ÉÉnùÉi¨ÉxÉ&
EòiÉÞ
iÇ´É̈ÉÖ{ÉÉnùÉxÉÉxiÉ® úɦÉÉ́ÉÉSSÉ |ÉEÞòÊiÉi´É̈ÉÂ**

EÖòiÉ SÉÉi¨ÉxÉ& EòiÉÞ

iÇ´É|ÉEÞòÊiÉi´Éä ?---

+ʦÉvª ÉÉä{Énäù¶ÉÉSSÉ ** 1.4.24 **

** 1.4.24 **

+ʦÉvª ÉÉä{Énäù¶É SÉÉi¨ÉxÉ& EòiÉÞ

iÇ´É|ÉEÞòÊiÉi´Éä MÉ̈ɪ ÉÊiÉ ` º ÉÉä%Eòɨɪ ÉiÉ ¤ ɽÖþº ª ÉÉÆ |ÉVÉɪ Éäª É ' <ÊiÉ, ` iÉnèùIÉiÉ ¤ ɽÖþº ª ÉÉÆ |ÉVÉɪ Éäª É
' <ÊiÉ SÉ * iÉjÉÉʦÉvª ÉÉxÉ{ÉÚÌ́ÉEòɪ ÉÉ& º ´ÉÉiÉxjª É|É́ÉÞkÉä& EòiÉæÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä * ¤ ɽÖþº ª ÉÉÊ̈ÉÊiÉ
|Éiª ÉMÉÉi¨ÉẾɹɪ Éi´ÉÉnÂù¤É½Öþ¦É́ÉxÉÉʦÉvª ÉÉxɺ ª É |ÉEÞòÊiÉÊ® úiª ÉÊ{É MÉ̈ª ÉiÉä **

º ÉÉIÉÉSSÉÉä¦Éª ÉÉ̈xÉÉxÉÉiÉÂ** 1.4.25 **

** 1.4.25 **

|ÉEÞòÊiÉi´Éº ª Éɪ É̈ɦª ÉÖSSɪ É& * <iÉ SÉ |ÉEÞòÊiÉ¥ÉÇÀ , ª ÉiEòÉ® úhÉÆ º ÉÉIÉÉnÂù¥ÉÀ è́É EòÉ® úhÉ̈ÉÖ{ÉÉnùɪ É =¦ÉÉè|ɦÉ́É|ɱ ɪ ÉÉ́ÉÉ̈xÉɪ ÉäiÉä--- `
º É́ÉÉÇÊhÉ ½þ´ÉÉ <¨ÉÉÊxÉ ¦ÉÚiÉÉxª ÉÉEòɶ ÉÉnäù́É º É̈ÉÖi{ÉtxiÉä * +ÉEòɶ ÉÆ |Éiª ɺ iÉÆ ª ÉÎxiÉ ' <ÊiÉ * ª ÉÊrùª ɺ ¨ÉÉi|ɦÉ́ÉÊiÉ, ª ÉϺ ¨É SÉ
|ɱ ÉÒªÉiÉä iÉkɺ ª ÉÉä{ÉÉnùÉxÉÆ |Éʺ Érù̈ÉÂ, ª ÉlÉÉ µÉÒʽþªÉ́ÉÉnùÒxÉÉÆ {ÉÞÊlÉ́ÉÒ* ` º ÉÉIÉÉiÉÂ' <ÊiÉ SÉ--- ={ÉÉnùÉxÉÉxiÉ® úÉxÉÖ{ÉÉnùÉxÉÆ
º ÉÚSɪ ÉÊiÉ ` +ÉEòɶ ÉÉnäù́É ' <ÊiÉ * |Éiª ɺ iÉ̈ɪ É SÉ xÉÉä{ÉÉnùÉxÉÉnùxª ÉjÉ Eòɪ ÉǺª É où¹]õ& **

+Éi¨ÉEÞ
òiÉä& {ÉÊ® úhÉÉ̈ÉÉiÉÂ** 1.4.26 **
** 1.4.26 **

<iÉ SÉ |ÉEÞòÊiÉ¥ÉÇÀ , ª ÉiEòÉ® úhÉÆ ¥ÉÀ |ÉÊGòª Éɪ ÉÉ̈ÉÂ, ` iÉnùÉi¨ÉÉxÉÆ º ´Éª É̈ÉEÖò¯ûiÉ ' <iª ÉÉi¨ÉxÉ& Eò¨ÉÇi´ÉÆ EòiÉÞ iÇ´ÉÆ SÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ---
+Éi¨ÉÉxÉÊ̈ÉÊiÉ Eò¨ÉÇi´É̈ÉÂ, º ´Éª É̈ÉEÖò¯ûiÉäÊiÉ EòiÉÞ iÇ´É̈ÉÂ; EòlÉÆ {ÉÖxÉ& {ÉÚ́ÉÇʺÉrùºª É º ÉiÉ& EòiÉÇi´ÉäxÉ ´ª É́Éκ lÉiɺ ª É ÊGòª É̈ÉÉhÉi´ÉÆ
¶ ÉCª ÉÆ º ÉÆ{ÉÉnùʪÉiÉÖ̈ÉÂ? {ÉÊ® úhÉÉ̈ÉÉÊnùÊiÉ ¥ÉÚ̈É&--- {ÉÚ́ÉÇʺÉrùÉä%Ê{É Ê½þº ÉzÉÉi¨ÉÉ Ếɶ Éä¹ÉähÉ ẾÉEòÉ® úÉi¨ÉxÉÉ
{ÉÊ® úhÉ̈ɪ ÉÉ̈Éɺ ÉÉi¨ÉÉxÉÊ̈ÉÊiÉ * ẾÉEòÉ® úÉi¨ÉxÉÉ SÉ {ÉÊ® úhÉÉ̈ÉÉä ¨ÉÞnùÉtɺ ÉÖ |ÉEÞòÊiɹÉÚ{ɱ ɤ vÉ&; º ´Éª ÉÊ̈ÉÊiÉ SÉ
Ếɶ Éä¹ÉhÉÉÊzÉÊ̈ÉkÉÉxiÉ® úÉxÉ{ÉäIÉi´É̈ÉÊ{É |ÉiÉÒªÉiÉä; ` {ÉÊ® úhÉÉ̈ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ ´ÉÉ {ÉÞlÉCº ÉÚjÉ̈ÉÂ* iɺ ª Éè¹ÉÉä%lÉÇ&---<iÉ SÉ |ÉEÞòÊiÉ¥ÉÇÀ ,
ª ÉiEòÉ® úhÉÆ ¥ÉÀ hÉ B´É ẾÉEòÉ® úÉi¨ÉxÉÉ SÉ {ÉÊ® úhÉÉ̈É& º ÉÉ̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhª ÉäxÉÉ̈xÉɪ ÉiÉä ` º ÉSSÉ iª ÉSSÉɦÉ́ÉÊzÉ°üHÆò SÉÉÊxɯûHÆò SÉ '
<iª ÉÉÊnùxÉäÊiÉ **

MÉÉäÊxÉ SÉ Ê½þMÉÒªÉiÉä ** 1.4.27 **

** 1.4.27 **

<iÉ SÉ |ÉEÞòÊiÉ¥ÉÇÀ , ª ÉiEòÉ® úhÉÆ ¥ÉÀ ª ÉÉäÊxÉÊ® úÎi{É {É`ö¬ iÉä ´ÉänùÉxiÉä¹ÉÖ--` EòiÉÉÇ®ú̈ÉÒ¶ ÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÆ ¥ÉÀ ª ÉÉäÊxÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ ` ª ÉnÂù¦ÉÚiɪ ÉÉäËxÉ
{ÉÊ® ú{ɶ ª ÉÎxiÉ vÉÒ® úÉ& ' <ÊiÉ SÉ * ª ÉÉäÊxɶ ɤ nùSÉ |ÉEÞòÊiÉ́ÉSÉxÉ& º É̈ÉÊvÉMÉiÉÉä ± ÉÉäEòä--` {ÉÞÊlÉ́ÉÒª ÉÉäÊxÉ® úÉä¹ÉÊvÉ́Éxɺ {ÉiÉÒxÉÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ
* º jÉÒªÉÉäxÉä® ú{ª ɺ iª Éä́ÉÉ́ɪ É́ÉuùÉ® úähÉ MɦÉÈ|Éiª ÉÖ{ÉÉnùÉxÉEòÉ® úhÉi´É̈ÉÂ* C´ÉÊSÉiº lÉÉxÉ́ÉSÉxÉÉä%Ê{É ª ÉÉäÊxɶ ɤ nùÉä où¹]õ& ` ª ÉÉäÊxɹ]õ<xpù
ÊxɹÉnäù+EòÉÊ® ú' <ÊiÉ * ´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉÉk´ÉjÉ |ÉEÞòÊiÉ́ÉSÉxÉiÉÉ {ÉÊ® úMÉÞÁ iÉä--- ` ª ÉlÉÉähÉÇxÉÉʦÉ& º ÉÞVÉiÉä MÉÞ¼hÉiÉä SÉ '
<iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉiÉÂ* iÉnäù́ÉÆ |ÉEÞòÊiÉi´ÉÆ ¥ÉÀ hÉ& |Éʺ Érù̈ÉÂ* ª Éi{ÉÖxÉÊ® únù̈ÉÖHò¨ÉÂ, <ÇIÉÉ{ÉÚ́ÉEÇÆò EòiÉÞ iÇ´ÉÆ ÊxÉÊ̈ÉkÉEòÉ® úhÉä¹́Éä́É
EÖò± Éɱ ÉÉÊnù¹ÉÖ ± ÉÉäEòä où¹]ṏÉÂ, xÉÉä{ÉÉnùÉxÉäίÉiª ÉÉÊnù,
iÉi|Éiª ÉÖSª ÉiÉä--- xÉ ± ÉÉäEò´ÉÊnù½þ¦ÉẾÉiÉ́ª É̈ÉÂ; xÉ Á ª É̈ÉxÉÖ̈ÉÉxÉMÉ̈ª ÉÉä%lÉÇ&; ¶ ɤ nùMÉ̈ª Éi´ÉÉk´Éº ª ÉÉlÉǺª É ª ÉlÉɶ ɤ nùÊ̈ɽþ¦ÉẾÉiÉ́ª É̈ÉÂ;
¶ ɤ nùSÉäÊIÉiÉÖ® úÒ·É® úºª É |ÉEÞòÊiÉi´ÉÆ |ÉÊiÉ{ÉÉnùªÉiÉÒiª É́ÉÉäSÉÉ̈É * {ÉÖxÉ SÉèiÉiº É́ÉÈẾɺ iÉ® úähÉ |ÉÊiÉ́ÉIª ÉÉ̈É& **
 BiÉäxÉ º É́Éæ ´ª ÉÉJª ÉÉiÉÉ ´ª ÉÉJª ÉÉiÉÉ& ** 1.4.28 **
º É́ÉḈª ÉÉJª ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 1.4.28 **

` <ÇIÉiÉäxÉÉǶɤ nù̈ÉÂ' <iª ÉÉ® ú¦ª É |ÉvÉÉxÉEòÉ® úhÉ́ÉÉnù& º ÉÚ

jÉè®ú́äÉ {ÉÖxÉ& {ÉÖxÉ® úɶ ÉRÂóCª É ÊxÉ® úÉEÞòiÉ&---iɺ ª É Ê½þ{ÉIɺ ª ÉÉä{ÉÉänÂù¤É± ÉEòÉÊxÉ
EòÉÊxÉÊSÉα ± ÉRÂóMÉɦÉɺ ÉÉÊxÉ ´ÉänùÉxiÉä¹́ÉÉ{ÉÉiÉäxÉ ¨Éxnù̈ÉiÉÒx|ÉÊiÉ ¦ÉÉxiÉÒÊiÉ; º É SÉ Eòɪ ÉÇEòÉ® úhÉÉxÉxª Éi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉi|Éiª Éɺ ÉzÉÉä
´ÉänùÉxiÉ́ÉÉnùºª É näù́ɱ É|ɦÉÞÊiÉÊ¦É SÉ EèòÎSÉrù̈ɺÇÉÚjÉEòÉ® úè& º ´ÉOÉxlÉä¹́ÉÉʸÉiÉ&, iÉäxÉ iÉi|ÉÊiɹÉävÉä B´É ª ÉixÉÉä%iÉÒ́É EÞòiÉ&,
xÉÉhb÷´ÉÉÊnùEòÉ® úhÉ́ÉÉnù|ÉÊiɹÉävÉä; iÉä%Ê{É iÉÖ ¥ÉÀ EòÉ® úhÉ́ÉÉnù{ÉIɺ ª É |ÉÊiÉ{ÉIÉi´ÉÉi|ÉÊiɹÉärù́ª ÉÉ&; iÉä¹ÉÉ̈É{ª ÉÖ{ÉÉänÂù¤É± EÆò ´ÉèÊnùEÆò
ËEòÊSÉα ± ÉRÂóMÉ̈ÉÉ{ÉÉiÉäxÉ ¨Éxnù̈ÉiÉÒx|ÉÊiÉ ¦Éɪ ÉÉÊnùÊiÉ--- +iÉ& |ÉvÉÉxÉ̈ɱ ± ÉÊxɤ ɽÇþhÉxª Éɪ ÉäxÉÉÊiÉÊnù¶ÉÊiÉ-- BiÉäxÉ
|ÉvÉÉxÉEòÉ® úhÉ́ÉÉnù|ÉÊiɹÉävÉxª Éɪ ÉEò± ÉÉ{ÉäxÉ º É́Éæ%h´ÉÉÊnùEòÉ® úhÉ́ÉÉnùÉ +Ê{É |ÉÊiÉʹÉrùiɪ ÉÉ ´ª ÉÉJª ÉÉiÉÉ ´ÉäÊnùiÉ́ª ÉÉ&, iÉä¹ÉÉ̈ÉÊ{É
|ÉvÉÉxÉ́Énù¶É¤ nùi´ÉÉSUô¤ nùẾÉ® úÉäÊvÉi´ÉÉSSÉäÊiÉ * ´ª ÉÉJª ÉÉiÉÉ ´ª ÉÉJª ÉÉiÉÉ <ÊiÉ {Énùɦª Éɺ ÉÉä%vª Éɪ É{ÉÊ® úºÉ̈ÉÉÏ{iÉ tÉäiɪ ÉÊiÉ **

<ÊiÉ ¸ÉÒ̈Éi{É® ú̈ɽÆþºÉ{ÉÊ® úµÉÉVÉEòÉSÉɪ ÉǺª É ¸ÉÒMÉÉäẾÉxnù-

¦ÉMÉ́Éi{ÉÚVª É{ÉÉnùʶɹªÉº ª É ¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́ÉiÉ& EÞòiÉÉè
¶ ÉÉ® úÒ®úEò¨ÉÒ̈ÉÉƺ Éɺ ÉÚjɦÉɹªÉä
|ÉlÉ̈ÉÉä%vª Éɪ É& **
 ** ¥ÉÀ º ÉÚ jÉ̈ÉÂ**
*¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́Éi{ÉÉnèù& ẾÉ® úÊSÉiÉ̈ɦÉɹªÉ̈ÉÂ
*

** ÊuùiÉÒªÉÉä%vª Éɪ É& **

** |ÉlÉ̈É& {ÉÉnù& **

º ¨ÉÞ
iª ÉxÉ́ÉEòɶ ÉnùɹäÉ|ɺ ÉRÂ
óMÉ <ÊiÉ SÉäzÉÉxª ɺ ¨ÉÞ
iª ÉxÉ́ÉEòɶ ÉnùɹäÉ|ɺ ÉRÂ
óMÉÉiÉÂ**
2.1.1 **
º ¨ÉÞ
iª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.1.1 **

ª ÉnÖùHÆò ¥ÉÀ è́É º É́ÉÇYÉÆ VÉMÉiÉ& EòÉ® úhÉ̈ÉÂ<ÊiÉ, iÉnùªÉÖHò¨É ; EÖòiÉ& ? º ¨ÉÞ iª ÉxÉ́ÉEòɶ ÉnùɹäÉ|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ---º ¨ÉÞ ÊiÉ SÉ iÉxjÉÉJª ÉÉ
{É® ú̈É̹É|ÉhÉÒiÉÉ Ê¶É¹]õ{ÉÊ® úMÉÞ ½þÒiÉÉ +xª ÉÉ SÉ iÉnùxÉÖº ÉÉÊ® úhª É& º ¨ÉÞ iɪ É&, iÉÉ B´ÉÆ º Éiª ÉxÉ́ÉEòɶ ÉÉ& |ɺ ÉVª Éä® úxÉÂ* iÉɺ ÉÖ Á SÉäiÉxÉÆ
|ÉvÉÉxÉÆ º ´ÉiÉxjÉÆ VÉMÉiÉ& EòÉ® úhÉ̈ÉÖ{ÉÊxɤ Évª ÉiÉä * ¨Éx´ÉÉÊnùº¨ÉÞ iɪ ɺ iÉÉ́ÉSSÉÉänùxÉɱ ÉIÉhÉäxÉÉÎMxɽþÉäjÉÉÊnùxÉÉ vÉ̈ÉÇVÉÉiÉäxÉÉ{ÉäÊIÉiÉ̈ÉlÉÈ
º É̈É{ÉǪÉxiª É& º ÉÉ́ÉEòɶ ÉÉ ¦É́ÉÎxiÉ--- +º ª É ´ÉhÉǺª ÉÉκ ¨ÉxEòɱ Éä%xÉäxÉ ẾÉvÉÉxÉäxÉÉä{Éxɪ ÉxÉ̈É , <Çoù¶É SÉÉSÉÉ® ú&, <ilÉÆ ´ÉänùÉvª ɪ ÉxÉ̈É ,
<ilÉÆ º É̈ÉÉ́ÉiÉÇxÉ̈É , <ilÉÆ º ɽþvÉ̈ÉÇSÉÉÊ® úhÉÒº Éƪ ÉÉäMÉ <ÊiÉ; iÉlÉÉ {ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÉÈSÉiÉÖ́ÉÇhÉÉÇ̧É̈ÉvÉ̈ÉÉÇzÉÉxÉÉẾÉvÉÉÎx´ÉnùvÉÊiÉ * xÉè́ÉÆ
EòÉÊ{ɱ ÉÉÊnùº¨ÉÞ iÉÒxÉÉ̈ÉxÉÖ¹`äöªÉä Ếɹɪ Éä +´ÉEòɶ ÉÉä%κ iÉ * ¨ÉÉäIɺ ÉÉvÉxÉ̈Éä́É Ê½þº É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉ̈ÉÊvÉEÞ òiª É iÉÉ& |ÉhÉÒiÉÉ& * ª ÉÊnù
iÉjÉÉ{ª ÉxÉ́ÉEòɶ ÉÉ& º ª ÉÖ&, +ÉxÉlÉÇCª É̈Éä́Éɺ ÉÉÆ |ɺ ÉVª ÉäiÉ * iÉ® ú̈ÉÉkÉnùẾÉ® úÉävÉäxÉ ´ÉänùÉxiÉÉ ´ª ÉÉJª ÉÉiÉ́ª ÉÉ& * EòlÉÆ {ÉÖxÉ® úÒIÉiª ÉÉÊnù¦ª ÉÉä
½äþiÉÖ¦ª ÉÉä ¥ÉÀ è́É º É́ÉÇYÉÆ VÉMÉiÉ& EòÉ® úhÉÊ̈Éiª É́ÉvÉÉÊ® úiÉ& ¸ÉÖiª ÉlÉÇ& º ¨ÉÞ iª ÉxÉ́ÉEòɶ ÉnùɹäÉ|ɺ ÉRÂóMÉäxÉ {ÉÖxÉ® úÉÊIÉ{ª ÉiÉä ? ¦É́ÉänùªÉ̈ÉxÉÉIÉä{É&
º ´ÉiÉxjÉ|ÉYÉÉxÉÉ̈É ; {É® úiÉxjÉ|ÉYÉɺ iÉÖ |Éɪ ÉähÉ VÉxÉÉ& º ´ÉÉiÉxjª ÉähÉ ¸ÉÖiª ÉlÉÇ̈É́ÉvÉÉ® úʪÉiÉÖ̈ɶ ÉCxÉÖ́ÉxiÉ& |ÉJª ÉÉiÉ|ÉhÉäiÉÞ Eòɺ ÉÖ
º ¨ÉÞÊiɹ́É́ɱ É̈¤ Éä® úxÉÂ
; iÉn ù¤É± ÉäxÉ SÉ ¸ÉÖiª ÉlÉÈ|ÉÊiÉÊ{Éiº Éä® úxÉÂ
; +º ¨ÉiEÞ òiÉä SÉ ´ª ÉÉJª ÉÉxÉä xÉ Ếɷɺ ª ÉÖ&, ¤ ɽÖþ̈ÉÉxÉÉiº ¨ÉÞiÉÒxÉÉÆ |ÉhÉäiÉÞ
¹ÉÖ;
EòÊ{ɱ É|ɦÉÞ iÉÒxÉÉÆ SÉɹÉÈYÉÉxÉ̈É|ÉÊiɽþiÉÆ º ¨Éª ÉÇiÉä; ¸ÉÖÊiÉ SÉ ¦É́ÉÊiÉ ` @ñË¹É |ɺ ÉÚ iÉÆ EòÊ{ɱ ÉÆ ª ɺ iÉ̈ÉOÉä YÉÉxÉè̤ɦÉÌiÉ VÉɪ É̈ÉÉxÉÆ SÉ
{ɶ ª ÉäiÉÂ' <ÊiÉ; iɺ ¨ÉÉzÉè¹ÉÉÆ ¨ÉiÉ̈ɪ ÉlÉÉlÉȶ ÉCª ÉÆ º ÉƦÉÉ́ÉʪÉiÉÖ̈É ; iÉEòÉḈɹ]ṏ¦ÉäxÉ SÉ iÉä%lÉÈ|ÉÊiɹ`öÉ{ɪ ÉÎxiÉ; iɺ ¨ÉÉnùÊ{É
º ¨ÉÞ Êiɤ ɱ ÉäxÉ ´ÉänùÉxiÉÉ ´ª ÉÉJª ÉäªÉÉ <ÊiÉ {ÉÖxÉ® úÉIÉä{É& **

iɺ ª É º É̈ÉÉÊvÉ&--- ` xÉÉxª ɺ ¨ÉÞ iª ÉxÉ́ÉEòɶ ÉnùɹäÉ|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ' <ÊiÉ * ª ÉÊnùº ¨ÉÞ iª ÉxÉ́ÉEòɶ ÉnùɹäÉ|ɺ ÉR óMÉäxÉä·É® úEòÉ® úhÉ́ÉÉnù
+ÉÊIÉ{ª ÉäiÉ, B´É̈É{ª Éxª ÉÉ <Ç·É® úEòÉ® úhÉ́ÉÉÊnùxª É& º ¨ÉÞ iɪ ÉÉä%xÉ́ÉEòɶ ÉÉ& |ɺ ÉVª Éä® úxÉ ; iÉÉ =nùɽþÊ® ú¹ªÉÉ̈É&--- ` ª ÉkÉiº ÉÚ I ¨É̈ÉẾÉYÉäªÉ̈ÉÂ
' <ÊiÉ {É® Æú¥ÉÀ |ÉEÞ òiª É, ` º É Á xiÉ® úÉi¨ÉÉ ¦ÉÚ iÉÉxÉÉÆ IÉäjÉYÉ SÉäÊiÉ Eòlª ÉiÉä ' <ÊiÉ SÉÉäCi´ÉÉ, ` iɺ ¨ÉÉnù́ª ÉHò¨ÉÖi{ÉzÉÆ ÊjÉMÉÖhÉÆ
ÊuùVɺ ÉkÉ̈É ' <iª Éɽþ; iÉlÉÉxª ÉjÉÉÊ{É ` +´ª ÉHÆò {ÉÖ¯û¹Éä ¥ÉÀ ÊzÉMÉÖÇhÉä º ÉÆ|ɱ ÉÒªÉiÉä ' <iª Éɽþ; ` +iÉ SÉ º ÉÆIÉä{ÉÊ̈É̈ÉÆ ¸ÉÞ hÉÖv´ÉÆ
xÉÉ® úɪ ÉhÉ& º É́ÉÇÊ̈ÉnÆù{ÉÖ® úÉhÉ& * º É º ÉMÉÇEòɱ Éä SÉ Eò® úÉÊäiÉ º ÉMÉȺ ÉƽþÉ® úEòɱ Éä SÉ iÉnùÊkÉ
¦ÉÚ ª É& ' <ÊiÉ {ÉÖ® úÉhÉä; ¦ÉMÉ́Én ùMÉÒiÉɺ ÉÖ SÉ--- ` +½ÆþEÞ òiº xɺ ª É VÉMÉiÉ& |ɦÉ́É& |ɱ ɪ ɺ iÉlÉÉ ' <ÊiÉ; {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈Éä́É SÉ
|ÉEÞ òiª ÉÉ{ɺ iÉ̈¤ É& {É`öÊiÉ---` iɺ ¨ÉÉiEòɪ ÉÉ& |ɦÉ́ÉÎxiÉ º É́Éæ º É ¨ÉÚ ± ÉÆ ¶ ÉÉ·ÉÊiÉEò& º É ÊxÉiª É& ' <ÊiÉ * B´É̈ÉxÉäEò¶ É&
º ¨ÉÞ Êiɹ́É{ÉÒ·É® ú& EòÉ® úhÉi´ÉäxÉÉä{ÉÉnùÉxÉi´ÉäxÉ SÉ |ÉEòɶ ª ÉiÉä * º ¨ÉÞ Êiɤ ɱ ÉäxÉ |Éiª É́ÉÊiɹ`ö̈ÉÉxɺ ª É º ¨ÉÞ Êiɤ ɱ ÉäxÉè́ÉÉäkÉ® Æú
|É́ÉIª ÉÉ̈ÉÒiª ÉiÉÉä%ª É̈Éxª ɺ ¨ÉÞ iª ÉxÉ́ÉEòɶ ÉnùɹäÉÉä{Éxª Éɺ É& * nù̶ÉiÉÆ iÉÖ ¸ÉÖiÉÒxÉÉ̈ÉÒ·É® úEòÉ® úhÉ́ÉÉnÆù|ÉÊiÉ iÉÉi{ɪ ÉÇ̈É ; ẾÉ|ÉÊiÉ{ÉkÉÉèSÉ
º ¨ÉÞ iÉÒxÉÉ̈É́ɶ ª ÉEòiÉḈª Éä%xª ÉiÉ® ú{ÉÊ® úOɽäþ%xª ÉiÉ® ú{ÉÊ® úiª ÉÉMÉä SÉ ¸ÉÖiª ÉxÉÖº ÉÉÊ® úhª É& º ¨ÉÞ iɪ É& |É̈ÉÉhÉ̈É ; +xÉ{ÉäIª ÉÉ <iÉ® úÉ&; iÉnÖùHÆò
|É̈ÉÉhɱ ÉIÉhÉä--- ` ẾÉ® úÉävÉä i´ÉxÉ{ÉäIÉÆ º ª ÉÉnùºÉÊiÉ Á xÉÖ̈ÉÉxÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ * xÉ SÉÉiÉÒÎxpùªÉÉxÉlÉÉÇxÉÂ
¸ÉÖÊiÉ̈ÉxiÉ® äúhÉ EòÎSÉnÖù{ɱ ɦÉiÉ <ÊiÉ ¶ ÉCª ÉÆ º ÉƦÉÉ́ÉʪÉiÉÖ̈É , ÊxÉÊ̈ÉkÉɦÉÉ́ÉÉiÉ ; ¶ ÉCª ÉÆ EòÊ{ɱ ÉÉnùÒxÉÉÆ
ʺ ÉrùÉxÉÉ̈É|ÉÊiɽþiÉYÉÉxÉi´ÉÉÊnùÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; ʺ Éräù®úÊ{É º ÉÉ{ÉäIÉi´ÉÉiÉ ; vÉ̈ÉÉÇxÉÖ¹`öÉxÉÉ{ÉäIÉÉ Ê½þʺ ÉÊrù&, º É SÉ vÉ̈ÉÇSÉÉänùxÉɱ ÉIÉhÉ&;
iÉiÉ SÉ {ÉÚ ´ÉÇʺÉrùɪ ÉÉ SÉÉänùxÉɪ ÉÉ +lÉÉæ xÉ {ÉÎSÉ̈Éʺ Érù{ÉÖ¯û¹É́ÉSÉxÉ́ɶ ÉäxÉÉÊiɶ ÉR óÊEòiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä; ʺ Érù́ª É{Éɸɪ ÉEò± {ÉxÉɪ ÉÉ̈ÉÊ{É
¤ ɽÖþi´ÉÉÎiº ÉrùÉxÉÉÆ |Énù̶ÉiÉäxÉ |ÉEòÉ® äúhÉ º ¨ÉÞ ÊiÉẾÉ|ÉÊiÉ{ÉkÉÉèº Éiª ÉÉÆ xÉ ¸ÉÖÊiÉ́ª É{Éɸɪ ÉÉnùxª ÉÊzÉhÉǪÉEòÉ® úhÉ̈Éκ iÉ; {É® úiÉxjÉ|ÉYɺ ª ÉÉÊ{É
xÉÉEòº ¨ÉÉiº ¨ÉÞ ÊiÉẾɶ Éä¹ÉẾɹɪ É& {ÉIÉ{ÉÉiÉÉä ª ÉÖHò&, Eòº ª ÉÊSÉiC´ÉÊSÉi{ÉIÉ{ÉÉiÉä º ÉÊiÉ {ÉÖ¯û¹É̈ÉÊiÉ́Éè·É°ü{ª ÉähÉ
iÉk´ÉÉ́ª É́ɺ lÉÉxÉ|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ
; iɺ ¨ÉÉkɺ ª ÉÉÊ{É º ¨ÉÞ ÊiÉẾÉ|ÉÊiÉ{Ékª ÉÖ{Éxª Éɺ ÉäxÉ ¸ÉÖiª ÉxÉÖº ÉÉ® úÉxÉxÉÖº ÉÉ® úẾɹɪ ÉẾÉ́ÉäSÉxÉäxÉ SÉ º Éx¨ÉÉMÉæ |ÉYÉÉ
 º ÉÆOɽþhÉÒªÉÉ * ª ÉÉ iÉÖ ¸ÉÖÊiÉ& EòÊ{ɱ ɺ ª É YÉÉxÉÉÊiɶ ɪ ÉÆ |Énù¶ÉǪÉxiÉÒ|Énù̶ÉiÉÉ xÉ iɪ ÉÉ ¸ÉÖÊiÉẾɯûrù̈ÉÊ{É EòÉÊ{ɱ ÉÆ ¨ÉiÉÆ ¸ÉrùÉiÉÖÆ
¶ ÉCª É̈ÉÂ
, EòÊ{ɱ ÉÊ̈ÉÊiÉ ¸ÉÖÊiɺ ÉÉ̈ÉÉxª É̈ÉÉjÉi´ÉÉiÉ , +xª ɺ ª É SÉ EòÊ{ɱ ɺ ª É º ÉMÉ® ú{ÉÖjÉÉhÉÉÆ |ÉiÉ{iÉÖ́ÉÉǺÉÖnäù́ÉxÉÉ̈xÉ& º ¨É® úhÉÉiÉ ,
+xª ÉÉlÉÇnù¶ÉÇxɺ ª É SÉ |ÉÉÎ{iÉ® úʽþiɺ ª Éɺ ÉÉvÉEòi´ÉÉiÉÂ* ¦É́ÉÊiÉ SÉÉxª ÉÉ ¨ÉxÉÉä̈ÉÉǽþÉi¨ª ÉÆ |ÉJª ÉÉ{ɪ ÉxiÉÒ¸ÉÖÊiÉ&--- ` ª ÉuèùËEòSÉ
¨ÉxÉÖ® ú́ÉnùkÉn ù¦Éä¹ÉVÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ; ¨ÉxÉÖxÉÉ SÉ ` º É́ÉǦÉÚ iÉä¹ÉÖ SÉÉi¨ÉÉxÉÆ º É́ÉǦÉÚ
iÉÉÊxÉ SÉÉi¨ÉÊxÉ * º ÉÆ{ɶ ª ÉzÉÉi¨Éª ÉÉVÉÒ´Éè
º ´ÉÉ® úÉVª É̈ÉÊvÉMÉSUôÊiÉ ' <ÊiÉ º É́ÉÉÇi¨Éi´Énù¶ÉÇxÉÆ |ɶ Éƺ ÉiÉÉ EòÉÊ{ɱ ÉÆ ¨ÉiÉÆ ÊxÉxtiÉ <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä; EòÊ{ɱ ÉÉä ʽþxÉ
º É́ÉÉÇi¨Éi´Énù¶ÉÇxÉ̈ÉxÉÖ̈Éxª ÉiÉä, +Éi¨É¦Éänùɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ* ¨É½þɦÉÉ® úiÉä%Ê{É SÉ--- ` ¤ ɽþ́É& {ÉÖ¯û¹ÉÉ ¥ÉÀ zÉÖiÉɽþÉäBEò B´É iÉÖ ' <ÊiÉ
ẾÉSÉɪ ÉÇ, ` ¤ ɽþ́É& {ÉÖ¯û¹ÉÉ ® úÉVÉxº ÉÉÆJª ɪ ÉÉäMÉẾÉSÉÉÊ® úhÉÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ {É® ú{ÉIÉ̈ÉÖ{Éxª ɺ ª É iÉn ù́ª ÉÖnùɺ ÉäxÉ--- ` ¤ ɽÚþxÉÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÉhÉÉÆ Ê½þ
ª ÉlÉèEòÉ ª ÉÉäÊxɯûSª ÉiÉä * iÉlÉÉ iÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÆ ẾÉ·É̈ÉÉJª Éɺ ª ÉÉÊ̈É MÉÖhÉÉÊvÉEò¨ÉÂ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É ` ¨É̈ÉÉxiÉ® úÉi¨ÉÉ iÉ́É SÉ ª Éä SÉÉxª Éä
näùʽþºÉÆÊYÉiÉÉ& * º É́Éæ¹ÉÉÆ º ÉÉÊIɦÉÚ iÉÉä%º ÉÉèxÉ OÉÉÁ & EäòxÉÊSÉiC´ÉÊSÉiÉÂ** ẾÉ·É̈ÉÚ vÉÉÇẾɷɦÉÖVÉÉä ẾÉ·É{ÉÉnùÉÊIÉxÉÉʺ ÉEò& *
BEò SÉ® úÊiÉ ¦ÉÚ iÉä¹ÉÖ º ´Éè®úSÉÉ® úÒª ÉlÉɺ ÉÖJÉ̈ÉÂ'--- <ÊiÉ º É́ÉÉÇi¨ÉiÉè́É ÊxÉvÉÉÇÊ®úiÉÉ * ¸ÉÖÊiÉ SÉ º É́ÉÉÇi¨ÉiÉɪ ÉÉÆ ¦É́ÉÊiÉ--- `
ª Éκ ¨Éxº É́ÉÉÇÊhÉ ¦ÉÚ iÉÉxª ÉÉi¨Éè́ÉɦÉÚ ÊuùVÉÉxÉiÉ& * iÉjÉ EòÉä ¨ÉÉä½þ&Eò& ¶ ÉÉäEò BEòi´É̈ÉxÉÖ{ɶ ª ÉiÉ& ' <iª Éä́ÉÆẾÉvÉÉ * +iÉ SÉ
ʺ Érù̈ÉÉi¨É¦ÉänùEò± {Éxɪ ÉÉÊ{É EòÉÊ{ɱ ɺ ª É iÉxjɺ ª É ´ÉänùẾɯûrùi´ÉÆ ´ÉänùÉxÉÖº ÉÉÊ® ú̈ÉxÉÖ́ÉSÉxÉẾɯûrùi´ÉÆ SÉ, xÉ Eäò´É± ÉÆ
º ´ÉiÉxjÉ|ÉEÞ òÊiÉEò± {Éxɪ Éè́ÉÊäiÉ * ´Éänùºª É Ê½þÊxÉ® ú{ÉäIÉÆ º ´ÉÉlÉæ |ÉÉ̈ÉÉhª É̈É , ® ú́ÉÊä® ú́É °ü{ÉẾɹɪ Éä; {ÉÖ¯û¹É́ÉSɺ ÉÉÆ iÉÖ ¨ÉÚ ± ÉÉxiÉ® úÉ{ÉäIÉÆ
´ÉCiÉÞ º ¨ÉÞ
ÊiÉ́ª É́ÉʽþiÉÆ SÉäÊiÉ ẾÉ|ÉEò¹ÉÇ& * iɺ ¨ÉÉuäùnùẾɯûräùẾɹɪ Éä º ¨ÉÞ iª ÉxÉ́ÉEòɶ ÉnùɹäÉ|ɺ ÉR óMÉÉä xÉ nùɹäÉ& **

EÖòiÉ SÉ º ¨ÉÞ
iª ÉxÉ́ÉEòɶ ÉnùɹäÉ|ɺ ÉRÂ
óMÉÉä xÉ nùɹäÉ& ?---

<iÉ® äú¹ÉÉÆ SÉÉxÉÖ{ɱ ɤ vÉä& ** 2.1.2 **

** 2.1.2 **

|ÉvÉÉxÉÉÊnùiÉ® úÉÊhÉ ª ÉÉÊxÉ |ÉvÉÉxÉ{ÉÊ® úhÉÉ̈Éi´ÉäxÉ º ¨ÉÞ iÉÉèEòα {ÉiÉÉÊxÉ ¨É½þnùÉnùÒÊxÉ, xÉ iÉÉÊxÉ ´Éänäù± ÉÉäEäò SÉÉä{ɱ ɦª ÉxiÉä *
¦ÉÚiÉäÎxpùªÉÉÊhÉ iÉÉ́ɱ ± ÉÉäEò´Éänù|Éʺ Érùi´ÉÉSUôCª ÉxiÉä º ¨ÉiÉÖÇ̈ÉÂ* +± ÉÉäEò´Éänù|Éʺ Érùi´ÉÉkÉÖ ¨É½þnùÉnùÒxÉÉÆ ¹É¹`öº ª Éä́ÉÎäxpùªÉÉlÉǺª É xÉ
º ¨ÉÞ ÊiÉ® ú́ÉEò± {ÉiÉä * ª ÉnùÊ{É C´ÉÊSÉkÉi{É® úÊ̈É́É ¸É́ÉhÉ̈É́ɦÉɺ ÉiÉä, iÉnù{ª ÉiÉi{É® Æú´ª ÉÉJª ÉÉiÉ̈É --- ` +ÉxÉÖ̈ÉÉÊxÉEò¨É{ª ÉäEäò¹ÉÉ̈ÉÂ'
<iª ÉjÉ * Eòɪ ÉǺ¨ÉÞ iÉä® ú|ÉÉ̈ÉÉhª ÉÉiEòÉ® úhɺ ¨ÉÞ
iÉä® ú{ª É|ÉÉ̈ÉÉhª ÉÆ ª ÉÖHòÊ̈Éiª ÉʦÉ|Éɪ É& * iɺ ¨ÉÉnùÊ{É xÉ º ¨ÉÞ
iª ÉxÉ́ÉEòɶ ÉnùɹäÉ|ɺ ÉRÂ
óMÉÉä
nùɹäÉ& * iÉEòÉḈɹ]ṏ¦ÉÆ iÉÖ ` xÉ Ếɱ ÉIÉhÉi´ÉÉiÉÂ' <iª ÉÉ® ú¦ª ÉÉäx¨ÉÊlɹªÉÊiÉ **

BiÉäxÉ ª ÉÉäMÉ& |Éiª ÉÖHò& ** 2.1.3 **

ª ÉÉäMÉ|Éiª ÉÖCiª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.1.3 **

BiÉäxÉ º ÉÉÆJª ɺ ¨ÉÞ ÊiÉ|Éiª ÉÉJª ÉÉxÉäxÉ, ª ÉÉäMɺ ¨ÉÞ

ÊiÉ® úÊ{É |Éiª ÉÉJª ÉÉiÉÉ pù¹]ṍª Éäiª ÉÊiÉÊnù¶ÉÊiÉ * iÉjÉÉÊ{É ¸ÉÖÊiÉẾÉ® úÉävÉäxÉ |ÉvÉÉxÉÆ
º ´ÉiÉxjÉ̈Éä́É EòÉ® úhÉ̈É , ¨É½þnùÉnùÒÊxÉ SÉ Eòɪ ÉÉÇhª ɱ ÉÉäEò´Éänù|Éʺ ÉrùÉÊxÉ Eò± {ª ÉxiÉä * xÉx´Éä́ÉÆ º ÉÊiÉ
º É̈ÉÉxÉxª Éɪ Éi´ÉÉi{ÉÚ ´ÉæhÉè́ÉèiÉnÂ
ùMÉiÉ̈ÉÂ
; ÊEò¨ÉlÉÈ{ÉÖxÉ® úÊiÉÊnù¶ª ÉiÉä ? +κ iÉ Á jÉɦª ÉÊvÉEòɶ ÉR óEòÉ---- º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉɦª ÉÖ{Éɪ ÉÉä ʽþ
ª ÉÉäMÉÉä ´ÉänäùẾÉʽþiÉ&---` ¸ÉÉäiÉ́ª ÉÉä ¨ÉxiÉ́ª ÉÉä ÊxÉÊnùvª ÉÉʺ ÉiÉ́ª É& ' <ÊiÉ; ` ÊjɯûzÉiÉÆ º lÉÉ{ª É º É̈ÉÆ ¶ É® úÒ®ú̈ÉÂ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ
SÉɺ ÉxÉÉÊnùEò± {ÉxÉÉ{ÉÖ® ú&º É® Æú¤ ɽÖþ|É{É\SÉÆ ª ÉÉäMÉẾÉvÉÉxÉÆ ·ÉäiÉÉ·ÉiÉ® úÉä{ÉÊxɹÉÊnùoù¶ª ÉiÉä; ʱ ÉR óMÉÉÊxÉ SÉ ´ÉèÊnùEòÉÊxÉ ª ÉÉäMÉẾɹɪ ÉÉÊhÉ
º ɽþ»É¶ É ={ɱ ɦª ÉxiÉä---` iÉÉÆ ª ÉÉäMÉÊ̈ÉÊiÉ ¨Éxª ÉxiÉä κ lÉ® úÉÊ̈ÉÎxpùªÉvÉÉ® úhÉÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ, ` ẾÉtÉ̈ÉäiÉÉÆ ª ÉÉäMÉẾÉËvÉ SÉ EÞ òiº xÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ
SÉè́É̈ ÉÉnùÒÊxÉ; ª ÉÉäMɶ Éɺ jÉä%Ê{É---` +lÉ iÉqù¶ÉÇxÉɦª ÉÖ{Éɪ ÉÉä ª ÉÉäMÉ& ' <ÊiÉ º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉɦª ÉÖ{Éɪ Éi´ÉäxÉè́É ª ÉÉäMÉÉä%R óMÉÒÊGòª ÉiÉä; +iÉ&
º ÉÆ|ÉÊiÉ{ÉzÉÉlÉêEònäù¶Éi´ÉÉnù¹]õEòÉÊnùº¨ÉÞ ÊiÉ́ÉtÉäMɺ ¨ÉÞ ÊiÉ® ú{ª ÉxÉ{É́ÉnùxÉÒªÉÉ
¦ÉẾɹªÉiÉÒÊiÉ---<ª É̈É{ª ÉÊvÉEòÉ ¶ ÉR óEòÉÊiÉnäù¶ÉäxÉ ÊxÉ́Éiª ÉÇiÉä, +lÉêEònäù¶Éº ÉÆ|ÉÊiÉ{ÉkÉÉ́É{ª ÉlÉêEònäù¶ÉẾÉ|ÉÊiÉ{ÉkÉä& {ÉÚ ´ÉÉæHòɪ ÉÉ nù¶ÉÇxÉÉiÉÂ
* º ÉiÉÒ¹́É{ª Évª ÉÉi¨ÉẾɹɪ Éɺ ÉÖ ¤ ɼ´ÉÒ¹ÉÖ º ¨ÉÞ ÊiɹÉÖ º ÉÉÆJª ɪ ÉÉäMɺ ¨ÉÞiª ÉÉä® äú́É ÊxÉ® úÉEò® úhÉä ª ÉixÉ& EÞ òiÉ&; º ÉÉÆJª ɪ ÉÉäMÉÉèʽþ
{É® ú̈É{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉǺÉÉvÉxÉi´ÉäxÉ ± ÉÉäEäò |ÉJª ÉÉiÉÉè, ʶɹ]èõSÉ {ÉÊ® úMÉÞ ½þÒiÉÉè, ʱ ÉR óMÉäxÉ SÉ ¸ÉÉèiÉäxÉÉä{ɤ ÉÞ
ÆʽþiÉÉè--- ` iÉiEòÉ® úhÉÆ
º ÉÉÆJª ɪ ÉÉäMÉÉʦÉ{ÉzÉÆ YÉÉi´ÉÉ näù́ÉÆ ¨ÉÖSª ÉiÉä º É́ÉÇ{Éɶ Éè& ' <ÊiÉ; ÊxÉ® úÉEò® úhÉÆ iÉÖ--xÉ º ÉÉÆJª ɺ ¨ÉÞ ÊiÉYÉÉxÉäxÉ ´ÉänùÊxÉ® ú{ÉäIÉähÉ ª ÉÉäMÉ̈ÉÉMÉæhÉ
´ÉÉ ÊxÉ&¸ÉäªÉº É̈ÉÊvÉMÉ̈ª ÉiÉ <ÊiÉ; ¸ÉÖÊiÉ̽þ´ÉèÊnùEòÉnùÉi¨ÉèEòi´ÉẾÉYÉÉxÉÉnùxª ÉÊzÉ&¸ÉäªÉº ɺ ÉÉvÉxÉÆ ´ÉÉ® úªÉÊiÉ---` iÉ̈Éä́É ẾÉÊnùi´ÉÉÊiÉ
¨ÉÞ
iª ÉÖ̈ÉäÊiÉ xÉÉxª É& {ÉxlÉÉ ẾÉtiÉä%ª ÉxÉɪ É ' <ÊiÉ; uèùÊiÉxÉÉä ʽþiÉä º ÉÉÆJª ÉÉ ª ÉÉäMÉÉ SÉ xÉÉi¨ÉèEòi´Énù̶ÉxÉ& * ª ÉkÉÖ nù¶ÉÇxÉ̈ÉÖHò¨ÉÂ`
iÉiEòÉ® úhÉÆ º ÉÉÆJª ɪ ÉÉäMÉÉʦÉ{ÉzÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ, ´ÉèÊnùEò¨Éä́É iÉjÉ YÉÉxÉÆ vª ÉÉxÉÆ SÉ º ÉÉÆJª ɪ ÉÉäMɶ ɤ nùɦª ÉÉ̈Éʦɱ É{ª ÉäiÉä
|Éiª Éɺ ÉkÉäÊ® úiª É́ÉMÉxiÉ́ª É̈ÉÂ* ª ÉäxÉ i´Éƶ ÉäxÉ xÉ Ếɯûvª ÉäiÉä, iÉäxÉä¹]ṏÉä́É º ÉÉÆJª ɪ ÉÉäMɺ ¨ÉÞ
iª ÉÉä& º ÉÉ́ÉEòɶ Éi´É̈ÉÂ
; iÉtlÉÉ-- ` +º ÉRÂ óMÉÉä
Á ª ÉÆ {ÉÖ¯û¹É& ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù̧ÉÖÊiÉ|Éʺ Érù̈Éä́É {ÉÖ¯û¹Éº ª É Ếɶ ÉÖrùi´ÉÆ ÊxÉMÉÖÇhÉ{ÉÖ¯û¹ÉÊxÉ°ü{ÉhÉäxÉ º ÉÉÆJª Éè®ú¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä; iÉlÉÉ SÉ ª ÉÉèMÉè®úÊ{É
` +lÉ {ÉÊ® úµÉÉb ÷ẾÉ́ÉhÉḈÉɺ ÉÉ ¨ÉÖhb÷Éä%{ÉÊ® úOɽþ&' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¸ÉÖÊiÉ|Éʺ Érù̈Éä́É ÊxÉ́ÉÞ ÊkÉÊxɹ`öi´ÉÆ |ɵÉVª ÉÉtÖ{Énäù¶ÉäxÉÉxÉÖMÉ̈ª ÉiÉä *
BiÉäxÉ º É́ÉÉÇÊhÉ iÉEÇòº ¨É® úhÉÉÊxÉ |ÉÊiÉ́ÉHò´ª ÉÉÊxÉ; iÉÉxª ÉÊ{É iÉEòÉæ{É{ÉÊkɦª ÉÉÆ iÉk´ÉYÉÉxÉɪ ÉÉä{ÉEÖò´ÉÇxiÉÒÊiÉ SÉäiÉ , ={ÉEÖò´ÉÇxiÉÖ xÉÉ̈É;
iÉk´ÉYÉÉxÉÆ iÉÖ ´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª Éä¦ªÉ B´É ¦É́ÉÊiÉ--- ` xÉÉ́ÉänùẾÉx¨ÉxÉÖiÉä iÉÆ ¤ ÉÞ ½þxiÉ̈ÉÂ' ` iÉÆ i´ÉÉè{ÉÊxɹÉnÆù{ÉÖ¯û¹ÉÆ {ÉÞ SUôÉÊ̈É '
<iª Éä́É̈ ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É& **

xÉ Ếɱ ÉIÉhÉi´ÉÉnùºª É iÉlÉÉi´ÉÆ SÉ ¶ ɤ nùÉiÉÂ** 2.1.4 **

xÉẾɱ ÉIÉhÉi´ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.1.4 **

¥ÉÀ ɺ ª É VÉMÉiÉÉä ÊxÉÊ̈ÉkÉEòÉ® úhÉÆ |ÉEÞ òÊiÉ SÉäiª ɺ ª É {ÉIɺ ª ÉÉIÉä{É& º ¨ÉÞ
ÊiÉÊxÉÊ̈ÉkÉ& {ÉÊ® ú¾þiÉ&; iÉEÇòÊxÉÊ̈ÉkÉ <nùÉxÉÒ̈ÉÉIÉä{É&
{ÉÊ® úÊ¿ ª ÉiÉä * EÖòiÉ& {ÉÖxÉ® úκ¨ÉzÉ́ÉvÉÉÊ® úiÉä +ÉMÉ̈ÉÉlÉæ iÉEÇòÊxÉÊ̈Ékɺ ª ÉÉIÉä{ɺ ª ÉÉ́ÉEòɶ É& ? xÉxÉÖ vÉ̈ÉÇ<´É ¥ÉÀ hª É{ª ÉxÉ{ÉäIÉ +ÉMÉ̈ÉÉä
¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ;--- ¦É́ÉänùªÉ̈É́ɹ]ṏ¦ÉÉä ª ÉÊnù|É̈ÉÉhÉÉxiÉ® úÉxÉ́ÉMÉÉÁ +ÉMÉ̈É̈ÉÉjÉ|É̈ÉäªÉÉä%ª É̈ÉlÉÇ& º ª ÉÉnùxÉÖ¹`äöªÉ°ü{É <´É vÉ̈ÉÇ&;
{ÉÊ® úÊxɹ{ÉzÉ°ü{ÉÆ iÉÖ ¥ÉÀ É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä; {ÉÊ® úÊxɹ{ÉzÉä SÉ ´Éº iÉÖÊxÉ |É̈ÉÉhÉÉxiÉ® úÉhÉÉ̈ɺ iª É́ÉEòɶ ÉÉä ª ÉlÉÉ {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉÊnù¹ÉÖ; ª ÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖiÉÒxÉÉÆ
{É® úº{É® úẾÉ® úÉävÉä º Éiª ÉäEò´É¶ ÉäxÉäiÉ® úÉ xÉÒªÉxiÉä, B´ÉÆ |É̈ÉÉhÉÉxiÉ® úẾÉ® úÉävÉä%Ê{É iÉuù¶ÉäxÉè́É ¸ÉÖÊiÉxÉÔªÉäiÉ; où¹]õºÉÉvÉ̈ª ÉæhÉ SÉÉoù¹]ṏÉlÉÈ
º É̈É{ÉǪÉxiÉÒª ÉÖÊHò® úxÉÖ¦É́ɺ ª É º ÉÆÊxÉEÞ ò¹ªÉiÉä, ẾÉ|ÉEÞ ò¹ªÉiÉä iÉÖ ¸ÉÖÊiÉ&, BäÊiÉÁ¨ÉÉjÉähÉ º ´ÉÉlÉÉÇʦÉvÉÉxÉÉiÉ ; +xÉÖ¦É́ÉÉ́ɺ ÉÉxÉÆ SÉ
¥ÉÀ ẾÉYÉÉxÉ̈ÉẾÉtɪ ÉÉ ÊxÉ́ÉiÉÇEÆò ¨ÉÉäIɺ ÉÉvÉxÉÆ SÉ où¹]õ¡ ò± Éiɪ É乪ÉiÉä; ¸ÉÖÊiÉ® úÊ{É--- ` ¸ÉÉäiÉ́ª ÉÉä ¨ÉxiÉ́ª É& ' <ÊiÉ ¸É́ÉhÉ́ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉ
¨ÉxÉxÉÆ ẾÉnùvÉiÉÒiÉEÇò¨É{ª ÉjÉÉnùlÉḈª ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ; +iɺ iÉEÇòÊxÉÊ̈ÉkÉ& {ÉÖxÉ® úÉIÉä{É& ÊGòª ÉiÉä ` xÉ Ếɱ ÉIÉhÉi´ÉÉnùºª É ' <ÊiÉ **

ª ÉnÖùHò¨ÉÂSÉäiÉxÉÆ ¥ÉÀ VÉMÉiÉ& EòÉ® úhÉÆ |ÉEÞ òÊiÉ& <ÊiÉ, iÉzÉÉä{É{ÉtiÉä; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? Ếɱ ÉIÉhÉi´ÉÉnùºª É ẾÉEòÉ® úºª É |ÉEÞ òiª ÉÉ&--- <nÆù
ʽþ¥ÉÀ Eòɪ ÉÇi´ÉäxÉÉʦÉ|ÉäªÉ̈ÉÉhÉÆ VÉMÉn ù¥ÉÀ Ếɱ ÉIÉhÉ̈ÉSÉäiÉxÉ̈ɶ ÉÖrÆùSÉ où¶ª ÉiÉä; ¥ÉÀ SÉ VÉMÉÊuù±ÉIÉhÉÆ SÉäiÉxÉÆ ¶ ÉÖrÆùSÉ ¸ÉÚ ª ÉiÉä; xÉ
SÉ Ếɱ ÉIÉhÉi´Éä |ÉEÞ òÊiÉẾÉEòÉ® ú¦ÉÉ́ÉÉä où¹]õ&; xÉ Ê½þ¯ûSÉEòÉnùªÉÉä ẾÉEòÉ® úÉ ¨ÉÞ i|ÉEÞòÊiÉEòÉ ¦É́ÉÎxiÉ, ¶ É® úÉ́ÉÉnùªÉÉä ´ÉÉ
º ÉÖ́ÉhÉÇ|ÉEÞ òÊiÉEòÉ&; ¨ÉÞ nù́èÉ iÉÖ ¨ÉÞ nùÎx´ÉiÉÉ ẾÉEòÉ® úÉ& |ÉÊGòª ÉxiÉä, º ÉÖ́ÉhÉæxÉ SÉ º ÉÖ́ÉhÉÉÇÎx´ÉiÉÉ&; iÉlÉänù̈ÉÊ{É VÉMÉnùSÉäiÉxÉÆ
º ÉÖJÉnÖùJÉ̈ÉÉä½þÉÎx´ÉiÉÆ º ÉiÉÂ+SÉäiÉxɺ ª Éè́É º ÉÖJÉnÖù&JÉ̈ÉÉä½þÉi¨ÉEòº ª É EòÉ® úhɺ ª É Eòɪ ÉȦÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ, xÉ Ếɱ ÉIÉhɺ ª É ¥ÉÀ hÉ& *
¥ÉÀ Ếɱ ÉIÉhÉi´ÉÆ SÉɺ ª É VÉMÉiÉÉä%¶ ÉÖn ùvª ÉSÉäiÉxÉi´Énù¶ÉÇxÉÉnù́ÉMÉxiÉ́ª É̈É --- +¶ ÉÖrÆù½þÒnÆùVÉMÉiɺ ÉÖJÉnÖù&JÉ̈ÉÉä½þÉi¨ÉEòiɪ ÉÉ
|ÉiÉÒªÉiÉä, |ÉÒÊiÉ{ÉÊ® úiÉÉ{ÉẾɹÉÉnùÉÊnù½äþiÉÖi´ÉÉiº ´ÉMÉÇxÉ® úEòÉtÖSSÉÉ́ÉSÉ|É{É\SÉi´ÉÉSSÉ; +SÉäiÉxÉÆ SÉänÆùVÉMÉiÉÂSÉäiÉxÉÆ |ÉÊiÉ
Eòɪ ÉÇEòÉ® úhɦÉÉ́ÉäxÉÉä{ÉEò® úhɦÉÉ́ÉÉä{ÉMÉ̈ÉÉiÉ ; xÉ Ê½þº ÉÉ̈ª Éä º Éiª ÉÖ{ÉEòɪ ÉÉæ{ÉEòÉ® úEò¦ÉÉ́ÉÉä ¦É́ÉÎxiÉ; xÉ Ê½þ|ÉnùÒ{ÉÉè
{É® úº{É® úºª ÉÉä{ÉEÖò¯ûiÉ& * xÉxÉÖ SÉäiÉxÉ̈ÉÊ{É Eòɪ ÉÇEòÉ® úhÉÆ º ´ÉÉÊ̈ɦÉÞ iª Éxª Éɪ ÉäxÉ ¦ÉÉäCiÉÖ¯û{ÉEòÊ® ú¹ªÉÊiÉ; xÉ,
º ´ÉÉÊ̈ɦÉÞ iª ɪ ÉÉä® ú{ª ÉSÉäiÉxÉÉƶ ɺ ª Éè́É SÉäiÉxÉÆ |Éiª ÉÖ{ÉEòÉ® úEòi´ÉÉiÉ ; ª ÉÉä Á äEòº ª É SÉäiÉxɺ ª É {ÉÊ® úOɽþÉä¤ ÉÖn ùvª ÉÉÊnù®úSÉäiÉxɦÉÉMÉ& º É
B´ÉÉxª ɺ ª É SÉäiÉxɺ ª ÉÉä{ÉEò® úÉÊäiÉ, xÉ iÉÖ º ´Éª É̈Éä́É SÉäiÉxÉ SÉäiÉxÉÉxiÉ® úºª ÉÉä{ÉEò® úÉäiª É{ÉEò® úÉÊäiÉ ´ÉÉ; ÊxÉ® úÊiÉIɪ ÉÉ Á EòiÉÉÇ®úSÉäiÉxÉÉ
<ÊiÉ º ÉÉÆJª ÉÉ ¨Éxª ÉxiÉä; iɺ ¨ÉÉnùSÉäiÉxÉÆ Eòɪ ÉÇEòÉ® úhÉ̈ÉÂ* xÉ SÉ Eòɹ`ö± ÉÉä¹]õÉnùÒxÉÉÆ SÉäiÉxÉi´Éä ËEòÊSÉi|É̈ÉÉhÉ̈Éκ iÉ; |Éʺ ÉrùSÉɪ ÉÆ
SÉäiÉxÉÉSÉäiÉxÉẾɦÉÉMÉÉä ± ÉÉäEäò * iɺ ¨ÉÉn ù¥ÉÀ Ếɱ ÉIÉhÉi´ÉÉzÉänÆùVÉMÉkÉi|ÉEÞ òÊiÉEò¨ÉÂ* ª ÉÉä%Ê{É EòÎSÉnùÉSÉIÉÒiÉ--- ¸ÉÖiª ÉÉ
VÉMÉiÉ SÉäiÉxÉ|ÉEÞ òÊiÉEòiÉÉ̈É , iÉn ù¤É± ÉäxÉè́É º É̈ɺ iÉÆ VÉMÉSSÉäiÉxÉ̈É́ÉMÉÊ̈ɹªÉÉÊ̈É, |ÉEÞ òÊiÉ°ü{ɺ ª É ẾÉEòÉ® äú%x´Éª Énù¶ÉÇxÉÉiÉ ; +ẾɦÉÉ́ÉxÉÆ
iÉÖ SÉèiÉxª ɺ ª É {ÉÊ® úhÉÉ̈ÉẾɶ Éä¹ÉÉn ù¦ÉẾɹªÉÊiÉ; ª ÉlÉÉ º {ɹ]õSÉèiÉxª ÉÉxÉÉ̈É{ª ÉÉi¨ÉxÉÉÆ º ´ÉÉ{É̈ÉÚ UôÉÇt´Éº lÉɺ ÉÖ SÉèiÉxª ÉÆ xÉ ẾɦÉÉ́ª ÉiÉä, B´ÉÆ
Eòɹ`ö± ÉÉä¹]õÉnùÒxÉÉ̈ÉÊ{É SÉèiÉxª ÉÆ xÉ
ẾɦÉÉ́ÉʪɹªÉiÉä; Biɺ ¨ÉÉnäù́É SÉ ẾɦÉÉẾÉiÉi´ÉÉẾɦÉÉẾÉiÉi´ÉEÞ òiÉÉÊuù¶Éä¹ÉÉpÚ ù{ÉÉÊnù¦ÉÉ́ÉɦÉÉ́Éɦª ÉÉÆ SÉ Eòɪ ÉÇEòÉ® úhÉÉxÉÉ̈ÉÉi¨ÉxÉÉÆ SÉ
SÉäiÉxÉi´ÉÉẾɶ Éä¹Éä%Ê{É MÉÖhÉ|ÉvÉÉxɦÉÉ́ÉÉä xÉ ẾÉ® úÉäiº ª ÉiÉä; ª ÉlÉÉ SÉ {ÉÉÌlÉ́Éi´ÉÉẾɶ Éä¹Éä%Ê{É ¨ÉÉƺ ɺ ÉÚ {ÉÉènùxÉÉnùÒxÉÉÆ |Éiª ÉÉi¨É́ÉÌiÉxÉÉä
Ếɶ Éä¹ÉÉi{É® úº{É® úÉä{ÉEòÉÊ® úi´ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ, B´ÉÊ̈ɽþÉÊ{É ¦ÉẾɹªÉÊiÉ; |ÉẾɦÉÉMÉ|Éʺ ÉÊrù®ú{ª ÉiÉ B´É xÉ ẾÉ® úÉäiº ª ÉiÉ <ÊiÉ---iÉäxÉÉÊ{É
EòlÉÆÊSÉSSÉäiÉxÉi´ÉÉSÉäiÉxÉi´É± ÉIÉhÉÆ Ếɱ ÉIÉhÉi´ÉÆ {ÉÊ® úÊ¿ ª ÉäiÉ; ¶ ÉÖn ùvª ɶ ÉÖÊrùi´É± ÉIÉhÉÆ iÉÖ Ếɱ ÉIÉhÉi´ÉÆ xÉè́É {ÉÊ® úÊ¿ ª ÉiÉä * xÉ
SÉäiÉ® únùÊ{É Ếɱ ÉIÉhÉi´ÉÆ {ÉÊ® ú½þiÉÖȶ ÉCª ÉiÉ <iª Éɽþ---iÉlÉÉi´ÉÆ SÉ ¶ ɤ nùÉÊnùÊiÉ; +xÉ́ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉ̈Éä́É ½þÒnÆù± ÉÉäEäò º É̈ɺ iɺ ª É
´Éº iÉÖxÉ SÉäiÉxÉi´ÉÆ SÉäiÉxÉ|ÉEÞ òÊiÉEòi´É¸É́ÉhÉÉSUô¤ nù¶É® úhÉiɪ ÉÉ Eäò´É± ɪ ÉÉäi|ÉäIÉäiÉ; iÉSSÉ ¶ ɤ näùxÉè́É Ếɯûvª ÉiÉä, ª ÉiÉ& ¶ ɤ nùÉnùÊ{É
iÉlÉÉi´É̈É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä; iÉlÉÉi´ÉÊ̈ÉÊiÉ |ÉEÞ òÊiÉẾɱ ÉIÉhÉi´ÉÆ Eòlɪ ÉÊiÉ; ¶ ɤ nùB´É ` ẾÉYÉÉxÉÆ SÉÉẾÉYÉÉxÉÆ SÉ ' <ÊiÉ
Eòº ª ÉÊSÉÊuù¦ÉÉMɺ ª ÉÉSÉäiÉxÉiÉÉÆ ¸ÉÉ́ɪ ÉÆ SÉäiÉxÉÉnÂ
ù¥ÉÀ hÉÉä Ếɱ ÉIÉhÉ̈ÉSÉäiÉxÉÆ VÉMÉSUÅôɴɪ ÉÊiÉ **

xÉxÉÖ SÉäiÉxÉi´É̈ÉÊ{É C´ÉÊSÉnùSÉäiÉxÉi´ÉÉʦÉ̈ÉiÉÉxÉÉÆ ¦ÉÚ

iÉäÎxpùªÉÉhÉÉÆ ¸ÉÚª ÉiÉä---ª ÉlÉÉ ` ¨ÉÞ nù¥É́ÉÒiÉÂ' ` +É{ÉÉä%¥ÉÖ́ÉxÉÂ' <ÊiÉ ` iÉkÉäVÉ
BäIÉiÉ ' ` iÉÉ +É{É BäIÉxiÉ ' <ÊiÉ SÉè́É̈ ÉÉtÉ ¦ÉÚ iÉẾɹɪ ÉÉ SÉäiÉxÉi´É¸ÉÖÊiÉ&; <ÎxpùªÉẾɹɪ ÉÉ +Ê{É--` iÉä ½äþ̈Éä |ÉÉhÉÉ +½Æþ̧ÉäªÉº Éä
ẾÉ́Énù̈ÉÉxÉÉ ¥ÉÀ VÉM¨ÉÖ& ' <ÊiÉ, ` iÉä ½þ´ÉÉSÉ̈ÉÚ SÉÖº i´ÉÆ xÉ =n ùMÉɪ ÉäÊiÉ ' <iª Éä́É̈ ÉÉtäÎxpùªÉẾɹɪ ÉäÊiÉ * +iÉ =kÉ® Æú{É`öÊiÉ---

+ʦÉ̈ÉÉÊxÉ́ª É{Énäù¶Éº iÉÖ Ếɶ Éä¹ÉÉxÉÖMÉÊiɦª ÉÉ̈ÉÂ** 2.1.5 **

** 2.1.5 **

iÉÖ-¶ ɤ nù+ɶ ÉR óEòɨÉ{ÉxÉÖnùÊiÉ * xÉ Jɱ ÉÖ ` ¨ÉÞ nù¥É́ÉÒiÉÂ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòª ÉÉ ¸ÉÖiª ÉÉ ¦ÉÚ iÉäÎxpùªÉÉhÉÉÆ SÉäiÉxÉi´É̈Éɶ ÉRÂóEòxÉÒªÉ̈ÉÂ
,
ª ÉiÉÉä%ʦÉ̈ÉÉÊxÉ́ª É{Énäù¶É B¹É&; ¨ÉÞ nùÉtʦÉ̈ÉÉÊxÉxª ÉÉä ´ÉÉMÉÉtʦÉ̈ÉÉÊxÉxª É SÉ SÉäiÉxÉÉnäù́ÉiÉÉ ´Énùxɺ ÉǼÉnùxÉÉÊnù¹ÉÖ SÉäiÉxÉÉäÊSÉiÉä¹ÉÖ
´ª É́ɽþÉ® äú¹ÉÖ ´ª É{ÉÊnù¶ª ÉxiÉä, xÉ ¦ÉÚ iÉäÎxpùªÉ̈ÉÉjÉ̈ÉÂ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? Ếɶ Éä¹ÉÉxÉÖMÉÊiɦª ÉÉ̈É --- Ếɶ Éä¹ÉÉä ʽþ¦ÉÉäCiÉßhÉÉÆ ¦ÉÚ iÉäÎxpùªÉÉhÉÉÆ SÉ
SÉäiÉxÉÉSÉäiÉxÉ|ÉẾɦÉÉMɱ ÉIÉhÉ& |ÉÉMÉʦÉʽþiÉ&; º É́ÉÇSÉäiÉxÉiÉɪ ÉÉÆ SÉɺ ÉÉèxÉÉä{É{ÉtäiÉ; +Ê{É SÉ EòÉè¹ÉÒiÉÊEòxÉ& |ÉÉhɺ ÉǼÉÉnäù
Eò® úhÉ̈ÉÉjÉɶ ÉR óEòÉẾÉÊxÉ́ÉÞ
kɪ Éä%Êvɹ`öÉiÉÞSÉäiÉxÉ{ÉÊ® úOɽþÉªÉ näù́ÉiÉɶ ɤ näùxÉ ẾÉ˶ɹÉÎxiÉ--- ` BiÉÉ ½þ´Éènäù́ÉiÉÉ +½Æþ̧ÉäªÉº Éä
ẾÉ́Énù̈ÉÉxÉÉ& ' <ÊiÉ, ` iÉÉ ´ÉÉ BiÉÉ& º É́ÉÉÇnäù́ÉiÉÉ& |ÉÉhÉä ÊxÉ&¸ÉäªÉº ÉÆ ẾÉÊnùi´ÉÉ ' <ÊiÉ SÉ; +xÉÖMÉiÉÉ SÉ º É́ÉÇjÉÉʦÉ̈ÉÉÊxÉxª É SÉäiÉxÉÉ
näù́ÉiÉÉ ¨ÉxjÉÉlÉḈÉÉnäùÊiɽþɺ É{ÉÖ® úÉhÉÉÊnù¦ª ÉÉä%´ÉMÉ̈ª ÉxiÉä-- ` +ÎMxÉ́ÉÉÇM¦ÉÚ i´ÉÉ ¨ÉÖJÉÆ |ÉÉẾɶ ÉiÉÂ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnùEòÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ&
Eò® úhÉä¹́ÉxÉÖOÉÉʽþEòÉÆ näù́ÉiÉÉ̈ÉxÉÖMÉiÉÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ; |ÉÉhɺ ÉǼÉÉnù́ÉÉCª ɶ Éä¹Éä SÉ--- ` iÉä ½þ|ÉÉhÉÉ& |ÉVÉÉ{ÉËiÉ Ê{ÉiÉ® ú̈Éäiª ÉÉäSÉÖ& ' <ÊiÉ
¸Éä¹`öi´ÉÊxÉvÉÉÇ®úhÉɪ É |ÉVÉÉ{ÉÊiÉMÉ̈ÉxÉ̈É , iÉuùSÉxÉÉSSÉèEèòEòÉäiGò¨ÉhÉäxÉÉx´Éª É́ª ÉÊiÉ® äúEòɦª ÉÉÆ |ÉÉhɸÉè¹`ö¬ |ÉÊiÉ{ÉÊkÉ&, iɺ ¨Éè¤ Éʱ ɽþ®úhÉ̈ÉÂ
<ÊiÉ SÉè́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉä%º ¨ÉnùÉÊnùίÉ́É ´ª É́ɽþÉ® úÉä%xÉÖMÉ̈ª É̈ÉÉxÉÉä%ʦÉ̈ÉÉÊxÉ́ª É{Énäù¶ÉÆ pùføª ÉÊiÉ; ` iÉkÉäVÉ BäIÉiÉ ' <iª ÉÊ{É {É® úºª ÉÉ B´É
näù́ÉiÉɪ ÉÉ +Êvɹ`öÉjª ÉÉ& º ´ÉẾÉEòÉ® äú¹́ÉxÉÖMÉiÉɪ ÉÉ <ª É̈ÉÒIÉÉ ´ª É{ÉÊnù¶ª ÉiÉ <ÊiÉ pù¹]ṍª É̈ÉÂ* iɺ ¨ÉÉÊuù±ÉIÉhÉ̈Éä́ÉänÆù¥ÉÀ hÉÉä VÉMÉiÉ ;
Ếɱ ÉIÉhÉi´ÉÉSSÉ xÉ ¥ÉÀ |ÉEÞ òÊiÉÊ̈Éiª ÉÉÊIÉ{iÉä, |ÉÊiÉẾÉvÉkÉä---

où¶ª ÉiÉä iÉÖ ** 2.1.6 **

** 2.1.6 **

iÉÖ-¶ ɤ nù& {ÉIÉÆ ´ª ÉÉ́ÉiÉǪÉÊiÉ * ª ÉnÖùHò¨ÉÂẾɱ ÉIÉhÉi´ÉÉzÉänÆùVÉMÉn ù¥ÉÀ |ÉEÞ òÊiÉEò¨ÉÂ<ÊiÉ, xÉɪ É̈ÉäEòÉxiÉ&; où¶ª ÉiÉä ʽþ± ÉÉäEäò---
SÉäiÉxÉi´ÉäxÉ |Éʺ Éräù¦ª É& {ÉÖ¯û¹ÉÉÊnù¦ª ÉÉä Ếɱ ÉIÉhÉÉxÉÉÆ Eäò¶ ÉxÉJÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkÉ&, +SÉäiÉxÉi´ÉäxÉ SÉ |Éʺ Éräù¦ª ÉÉä MÉÉä̈ɪ ÉÉÊnù¦ª ÉÉä
´ÉÞ
ÎSÉEòÉnùÒxÉÉ̈ÉÂ* xÉx´ÉSÉäiÉxÉÉxª Éä́É {ÉÖ¯û¹ÉÉÊnù¶É® úÒ®úÉhª ÉSÉäiÉxÉÉxÉÉÆ Eäò¶ ÉxÉJÉÉnùÒxÉÉÆ EòÉ® úhÉÉÊxÉ, +SÉäiÉxÉÉxª Éä́É SÉ
´ÉÞ
ÎSÉEòÉÊnù¶É® úÒ®úÉhª ÉSÉäiÉxÉÉxÉÉÆ MÉÉä̈ɪ ÉÉnùÒxÉÉÆ Eòɪ ÉÉÇhÉÒÊiÉ; =Sª ÉiÉä---B´É̈ÉÊ{É ËEòÊSÉnùSÉäiÉxÉÆ SÉäiÉxɺ ª Éɪ ÉiÉxɦÉÉ́É̈ÉÖ{ÉMÉSUôÊiÉ
ËEòÊSÉzÉäiª ɺ iª Éä́É ´Éè±ÉIÉhª É̈ÉÂ* ¨É½þÉÆSÉɪ ÉÆ {ÉÉÊ® úhÉÉÊ̈ÉEò& º ´É¦ÉÉ́ÉẾÉ|ÉEò¹ÉÇ& {ÉÖ¯û¹ÉÉnùÒxÉÉÆ Eäò¶ ÉxÉJÉÉnùÒxÉÉÆ SÉ °ü{ÉÉÊnù¦ÉänùÉiÉ ,
iÉlÉÉ MÉÉä̈ɪ ÉÉnùÒxÉÉÆ ´ÉÞ ÎSÉEòÉnùÒxÉÉÆ SÉ * +iª Éxiɺ ÉÉ°ü{ª Éä SÉ |ÉEÞ òÊiÉẾÉEòÉ® ú¦ÉÉ́É B´É |ɱ ÉÒªÉiÉä * +lÉÉäSª ÉiÉä--- +κ iÉ
EòÎSÉi{ÉÉÌlÉ́Éi´ÉÉÊnùº´É¦ÉÉ́É& {ÉÖ¯û¹ÉÉnùÒxÉÉÆ Eäò¶ ÉxÉJÉÉÊnù¹́ÉxÉÖ́ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉä MÉÉä̈ɪ ÉÉnùÒxÉÉÆ SÉ ´ÉÞ ÎSÉEòÉÊnùίÉÊiÉ; ¥ÉÀ hÉÉä%Ê{É iÉ̽þ
º ÉkÉɱ ÉIÉhÉ& º ´É¦ÉÉ́É +ÉEòɶ ÉÉÊnù¹́ÉxÉÖ́ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉä où¶ª ÉiÉä * Ếɱ ÉIÉhÉi´ÉäxÉ SÉ EòÉ® úhÉäxÉ ¥ÉÀ |ÉEÞ òÊiÉEòi´ÉÆ VÉMÉiÉÉä nÚù¹Éª ÉiÉÉ
ÊEò¨É¶ Éä¹Éº ª É ¥ÉÀ º ´É¦ÉÉ́ɺ ª ÉÉxÉxÉÖ́ÉiÉÇxÉÆ Ếɱ ÉIÉhÉi´É̈ÉʦÉ|ÉäªÉiÉä, =iÉ ª ɺ ª É Eòº ª ÉÊSÉiÉÂ? +lÉ SÉèiÉxª ɺ ª ÉäÊiÉ ´ÉHò´ª É̈É ---
|ÉlÉ̈Éä ẾÉEò± {Éä º É̈ɺ iÉ|ÉEÞ òÊiÉẾÉEòÉ® ú¦ÉÉ́ÉÉäSUäônù|ɺ ÉRÂóMÉ&; xÉ Á º Éiª ÉÊiɶ ɪ Éä |ÉEÞ òÊiÉẾÉEòÉ® ú¦ÉÉ́É <ÊiÉ ¦É́ÉÊiÉ * ÊuùiÉÒªÉä
SÉÉʺ Érùi´É̈É ; où¶ª ÉiÉä ʽþº ÉkÉɱ ÉIÉhÉÉä ¥ÉÀ º ´É¦ÉÉ́É
+ÉEòɶ ÉÉÊnù¹́ÉxÉÖ́ÉiÉÇ̈ÉÉxÉ <iª ÉÖHò¨ÉÂ* iÉÞ iÉÒªÉä iÉÖ où¹]õÉxiÉɦÉÉ́É&; ËEò ʽþª ÉSSÉèiÉxª ÉäxÉÉxÉÎx´ÉiÉÆ iÉnù¥ÉÀ |ÉEÞ òÊiÉEÆò où¹]õÊ̈ÉÊiÉ
¥ÉÀ EòÉ® úhÉ́ÉÉÊnùxÉÆ |Éiª ÉÖnùÉÊ¿ ª ÉäiÉ, º É̈ɺ iɺ ª Éɺ ª É ´Éº iÉÖVÉÉiɺ ª É ¥ÉÀ |ÉEÞ òÊiÉEòi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ* +ÉMÉ̈ÉẾÉ® úÉävɺ iÉÖ |Éʺ ÉrùB´É,
SÉäiÉxÉÆ ¥ÉÀ VÉMÉiÉ& EòÉ® úhÉÆ |ÉEÞ òÊiÉ SÉäiª ÉÉMÉ̈ÉiÉÉi{ɪ ÉǺª É |ɺ ÉÉÊvÉiÉi´ÉÉiÉÂ* ª ÉkÉÚ HÆò {ÉÊ® úÊxɹ{ÉzÉi´ÉÉnÂù¥ÉÀ ÊhÉ |É̈ÉÉhÉÉxiÉ® úÉÊhÉ
º ÉƦÉ́ÉäªÉÖÊ® úÊiÉ, iÉnùÊ{É ¨ÉxÉÉä® úlÉ̈ÉÉjÉ̈ÉÂ; °ü{ÉÉt¦ÉÉ́ÉÉÊrùxÉɪ É̈ÉlÉÇ& |Éiª ÉIɺ ª É MÉÉäSÉ® ú&; ʱ ÉR óMÉÉt¦ÉÉ́ÉÉSSÉ xÉÉxÉÖ̈ÉÉxÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÂ;
+ÉMÉ̈ÉÉjɺ É̈ÉÊvÉMÉ̈ª É B´É i´Éª É̈ÉlÉÉæ vÉ̈ÉḈÉiÉ ; iÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ&---` xÉè¹ÉÉ iÉEæòhÉ ¨ÉÊiÉ® úÉ{ÉxÉäªÉÉ |ÉÉäHòÉxª ÉäxÉè́É º ÉÖYÉÉxÉɪ É |Éä¹`ö'
<ÊiÉ; ` EòÉä +rùÉ ´ÉänùEò <½þ|É́ÉÉäSÉiÉÂ' ` <ª ÉÆ Ếɺ ÉÞ Î¹]õªÉÇiÉ +ɤ ɦÉÚ ´É ' <ÊiÉ SÉèiÉä @ñSÉÉèÊxÉVÉʺ ÉrùÉxÉÉ̈É{ÉÒ·É® úÉhÉÉÆ
nÖù¤ÉÉævÉiÉÉÆ VÉMÉiEòÉ® úhɺ ª É nù¶ÉǪÉiÉ&; º ¨ÉÞ ÊiÉ® úÊ{É ¦É́ÉÊiÉ---` +ÊSÉxiª ÉÉ& Jɱ ÉÖ ª Éä ¦ÉÉ́ÉÉ xÉ iÉÉĺiÉEæòhÉ ª ÉÉäVɪ ÉäiÉÂ' <ÊiÉ, `
+´ª ÉHòÉä%ª É̈ÉÊSÉxiª ÉÉä%ª É̈ÉẾÉEòɪ ÉÉæ%ª É̈ÉÖSª ÉiÉä ' <ÊiÉ SÉ, ` xÉ ¨Éä ẾÉnÖù& º ÉÖ® úMÉhÉÉ& |ɦÉ́ÉÆ xÉ ¨É½þ¹ÉǪÉ& * +½þ̈ÉÉÊnù̽þnäù́ÉÉxÉÉÆ
¨É½þ¹ÉÔhÉÉÆ SÉ º É́ÉǶÉ& ' <ÊiÉ SÉè́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ * ª ÉnùÊ{É ¸É́ÉhÉ́ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉ ¨ÉxÉxÉÆ ẾÉnùvÉSUô¤ nùB´É iÉEÇò¨É{ª ÉÉnùiÉḈª ÉÆ
nù¶ÉǪÉiÉÒiª ÉÖHò¨É , xÉÉxÉäxÉ Ê̈ɹÉähÉ ¶ ÉÖ¹EòiÉEÇòº ª ÉÉjÉÉi¨É± ÉɦÉ& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ; ¸ÉÖiª ÉxÉÖMÉÞ ½þÒiÉ B´É Á jÉ iÉEòÉæ%xÉÖ¦É́ÉÉR óMÉi´ÉäxÉɸÉÒªÉiÉä---
º ´É{xÉÉxiɤ ÉÖrùÉxiɪ ÉÉä¯û¦Éª ÉÉäÊ® úiÉ® äúiÉ® ú́ª ÉʦÉSÉÉ® úÉnùÉi¨ÉxÉÉä%xÉx´ÉÉMÉiÉi´É̈ÉÂ
, º ÉÆ|ɺ ÉÉnäùSÉ |É{É\SÉ{ÉÊ® úiª ÉÉMÉäxÉ º ÉnùÉi¨ÉxÉÉ
º ÉÆ{ÉkÉäÌxɹ|É{É\Sɺ ÉnùÉi¨ÉEòi´É̈É , |É{É\Sɺ ª É ¥ÉÀ |ɦÉ́Éi´ÉÉiEòɪ ÉÇEòÉ® úhÉÉxÉxª Éi´Éxª Éɪ ÉäxÉ ¥ÉÀ É́ª ÉÊiÉ® äúEò&--- <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEò&;
iÉEòÉÇ|ÉÊiɹ`öÉxÉÉÊnùÊiÉ SÉ Eäò´É± ɺ ª É iÉEÇòº ª É ẾÉ|ɱ É̈¦ÉEòi´ÉÆ nù¶ÉÇʪɹªÉÊiÉ * ª ÉÉä%Ê{É SÉäiÉxÉEòÉ® úhɸÉ́Éhɤ ɱ ÉäxÉè́É º É̈ɺ iɺ ª É
VÉMÉiÉ SÉäiÉxÉiÉÉ̈ÉÖi|ÉäIÉäiÉ, iɺ ª ÉÉÊ{É ` ẾÉYÉÉxÉÆ SÉÉẾÉYÉÉxÉÆ SÉ ' <ÊiÉ SÉäiÉxÉÉSÉäiÉxÉẾɦÉÉMɸÉ́ÉhÉÆ ẾɦÉÉ́ÉxÉÉẾɦÉÉ́ÉxÉɦª ÉÉÆ
SÉèiÉxª ɺ ª É ¶ ÉCª ÉiÉ B´É ª ÉÉäVÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ* {É® úºª Éè́É Îi´Énù̈ÉÊ{É ẾɦÉÉMɸÉ́ÉhÉÆ xÉ ª ÉÖVª ÉiÉä; EòlÉ̈ÉÂ? {É® ú̈ÉEòÉ® úhɺ ª É Á jÉ
º É̈ɺ iÉVÉMÉnùÉi¨ÉxÉÉ º É̈É́ɺ lÉÉxÉÆ ¸ÉÉ́ª ÉiÉä---` ẾÉYÉÉxÉÆ SÉÉẾÉYÉÉxÉÆ SÉɦÉ́ÉiÉÂ' <ÊiÉ; iÉjÉ ª ÉlÉÉ SÉäiÉxɺ ª ÉÉSÉäiÉxɦÉÉ́ÉÉä xÉÉä{É{ÉtiÉä
Ếɱ ÉIÉhÉi´ÉÉiÉÂ, B´É̈ÉSÉäiÉxɺ ª ÉÉÊ{É SÉäiÉxɦÉÉ́ÉÉä xÉÉä{É{ÉtiÉä * |Éiª ÉÖHòi´ÉÉkÉÖ Ếɱ ÉIÉhÉi´Éº ª É ª ÉlÉÉ ¸ÉÖiª Éè́É SÉäiÉxÉÆ EòÉ® úhÉÆ
OɽþÒiÉ́ª ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ **

+º ÉÊnùÊiÉ SÉäzÉ |ÉÊiɹÉävÉ̈ÉÉjÉi´ÉÉiÉÂ** 2.1.7 **

** 2.1.7 **

ª ÉÊnùSÉäiÉxÉÆ ¶ ÉÖrÆù¶ ɤ nùÉÊnù½þÒxÉÆ SÉ ¥ÉÀ iÉÊuù{É® úÒiɺ ª ÉÉSÉäiÉxɺ ª Éɶ ÉÖrùºª É ¶ ɤ nùÉÊnù̈ÉiÉ SÉ Eòɪ ÉǺª É EòÉ® úhÉÊ̈ɹªÉäiÉ, +º ÉkÉ̽þ
Eòɪ ÉÈ|ÉÉMÉÖi{ÉkÉäÊ® úÊiÉ |ɺ ÉVª ÉäiÉ; +Êxɹ]ÆõSÉèiÉiº ÉiEòɪ ÉḈÉÉÊnùxɺ iÉ́ÉäÊiÉ SÉäiÉ --- xÉè¹É nùɹäÉ&, |ÉÊiɹÉävÉ̈ÉÉjÉi´ÉÉiÉ ; |ÉÊiɹÉävÉ̈ÉÉjÉÆ
½þÒnù̈É ; xÉɺ ª É |ÉÊiɹÉävɺ ª É |ÉÊiɹÉävª É̈Éκ iÉ; xÉ Á ª ÉÆ |ÉÊiɹÉävÉ& |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä& º Ék´ÉÆ Eòɪ ÉǺª É |ÉÊiɹÉärùÖÆ ¶ ÉCxÉÉäÊiÉ * EòlÉ̈ÉÂ?
ª ÉlÉè́É ½þÒnùÉxÉÒ̈É{ÉÒnÆùEòɪ ÉÈEòÉ® úhÉÉi¨ÉxÉÉ º ÉiÉ , B´ÉÆ |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä® ú{ÉÒÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä; xÉ ½þÒnùÉxÉÒ̈É{ÉÒnÆùEòɪ ÉÈEòÉ® úhÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉxiÉ® äúhÉ
º ´ÉiÉxjÉ̈Éä́ÉÉκ iÉ--- ` º É́ÉÈiÉÆ {É® úÉnùÉtÉä%xª ÉjÉÉi¨ÉxÉ& º É́ÉÈ´Éänù' <iª ÉÉÊnù̧É́ÉhÉÉiÉ ; EòÉ® úhÉÉi¨ÉxÉÉ iÉÖ º Ék´ÉÆ Eòɪ ÉǺª É
|ÉÉMÉÖi{ÉkÉä® úẾÉʶɹ]ṏÉÂ* xÉxÉÖ ¶ ɤ nùÉÊnù½þÒxÉÆ ¥ÉÀ VÉMÉiÉ& EòÉ® úhÉ̈É --- ¤ ÉÉfø¨ÉÂ
--- xÉ iÉÖ ¶ ɤ nùÉÊnù̈ÉiEòɪ ÉÈEòÉ® úhÉÉi¨ÉxÉÉ ½þÒxÉÆ
|ÉÉMÉÖi{ÉkÉäÊ® únùÉxÉÓ´ÉÉ +κ iÉ; iÉäxÉ xÉ ¶ ÉCª ÉiÉä ´ÉCiÉÖÆ |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä® úºÉiEòɪ ÉÇÊ̈ÉÊiÉ * Ếɺ iÉ® äúhÉ SÉèiÉiEòɪ ÉÇEòÉ® úhÉÉxÉxª Éi´É́ÉÉnäù
´ÉIª ÉÉ̈É& **

+{ÉÒiÉÉèiÉuùi|ɺ ÉRÂ
óMÉÉnùºÉ̈É\Vɺ É̈ÉÂ** 2.1.8 **
** 2.1.8 **

+jÉɽþ--- ª ÉÊnùº lÉÉ豪 ɺ ÉÉ́ɪ É́Ék´ÉÉSÉäiÉxÉi´É{ÉÊ® úÎSUôzÉi´Éɶ ÉÖn ùvª ÉÉÊnùvÉ̈ÉÇEÆò Eòɪ ÉÈ¥ÉÀ EòÉ® úhÉEò¨É¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉäiÉ, iÉnùÉ{ÉÒiÉÉè
|ɱ ɪ Éä |ÉÊiɺ Éƺ ÉÞ Vª É̈ÉÉxÉÆ Eòɪ ÉÈEòÉ® úhÉÉẾɦÉÉMÉ̈ÉÉ{Ét¨ÉÉxÉÆ EòÉ® úhÉ̈ÉÉi¨ÉÒªÉäxÉ vÉ̈ÉæhÉ nÚ ù¹Éª ÉäÊnùÊiÉ--+{ÉÒiÉÉèEòÉ® úhɺ ª ÉÉÊ{É ¥ÉÀ hÉ&
Eòɪ ÉǺª Éä́Éɶ ÉÖnÂùvª ÉÉÊnù°ü{ÉiÉÉ|ɺ ÉRÂóMÉÉiɺ É́ÉÇYÉÆ ¥ÉÀ VÉMÉiÉ& EòÉ® úhÉÊ̈Éiª ɺ É̈É\Vɺ ÉÊ̈Énù̈ÉÉè{ÉÊxɹÉnÆùnù¶ÉÇxÉ̈ÉÂ* +Ê{É SÉ
º É̈ɺ iɺ ª É ẾɦÉÉMɺ ª ÉÉẾɦÉÉMÉ|ÉÉ{iÉä& {ÉÖxɯûi{ÉkÉÉèÊxɪ É̈ÉEòÉ® úhÉɦÉÉ́ÉÉn ù¦ÉÉäCiÉÞ
¦ÉÉäMª ÉÉÊnùẾɦÉÉMÉäxÉÉäi{ÉÊkÉxÉÇ|ÉÉ{xÉÉäiÉÒiª ɺ É̈É\Vɺ É̈ÉÂ
* +Ê{É SÉ ¦ÉÉäCiÉßhÉÉÆ {É® äúhÉ ¥ÉÀ hÉÉ +ẾɦÉÉMÉÆ MÉiÉÉxÉÉÆ Eò¨ÉÉÇÊnùÊxÉÊ̈ÉkÉ|ɱ ɪ Éä%Ê{É {ÉÖxɯûi{ÉkÉÉ́ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉɪ ÉÉÆ ¨ÉÖHòÉxÉÉ̈ÉÊ{É
{ÉÖxɯûi{ÉÊkÉ|ɺ ÉR óMÉÉnù̈ɺ É̈É\Vɺ É̈ÉÂ* +lÉänÆùVÉMÉnù{ÉÒiÉÉ́ÉÊ{É ẾɦÉHò¨Éä́É {É® äúhÉ ¥ÉÀ hÉÉ́ÉÊiɹ`äöiÉ, B´É̈É{ª É{ÉÒÊiÉ SÉ xÉ
º ÉƦÉ́ÉÊiÉ EòÉ® úhÉÉ́ª ÉÊiÉÊ® úHÆò SÉ Eòɪ ÉÈxÉ º ÉƦÉ́ÉiÉÒiª ɺ É̈É\Vɺ É̈Éä́ÉÊäiÉ **

+jÉÉäSª ÉiÉä---
xÉ iÉÖ où¹]õÉxiɦÉÉ́ÉÉiÉÂ** 2.1.9 **
** 2.1.9 **

xÉè́Éɺ ¨ÉnùÒªÉä nù¶ÉÇxÉä ËEòÊSÉnùºÉÉ̈É\Vɺ ª É̈Éκ iÉ * ª ÉkÉÉ́ÉnùʦÉʽþiÉ̈É --- EòÉ® úhÉ̈ÉÊ{ÉMÉSUôiEòɪ ÉÈEòÉ® úhÉ̈ÉÉi¨ÉÒªÉäxÉ vÉ̈ÉæhÉ
nÚ
ù¹Éª ÉäÊnùÊiÉ, xÉ iÉqÝù¹ÉhÉ̈ÉÂ
; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? où¹]õÉxiɦÉÉ́ÉÉiÉ --- º ÉÎxiÉ Ê½þoù¹]õÉxiÉÉ&, ª ÉlÉÉ EòÉ® úhÉ̈ÉÊ{ÉMÉSUôiEòɪ ÉÈ
EòÉ® úhÉ̈ÉÉi¨ÉÒªÉäxÉ vÉ̈ÉæhÉ xÉ nÚ ù¹Éª ÉÊiÉ; iÉtlÉÉ--- ¶ É® úÉ́ÉÉnùªÉÉä ¨ÉÞ
i|ÉEÞòÊiÉEòÉ ẾÉEòÉ® úÉ ẾɦÉÉMÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉ̈ÉÖSSÉÉ́ÉSÉ̈Évª É̈É|ɦÉänùÉ&
º ÉxiÉ& {ÉÖxÉ& |ÉEÞ òÊiÉ̈ÉÊ{ÉMÉSUôxiÉÉä xÉ iÉÉ̈ÉÉi¨ÉÒªÉäxÉ vÉ̈ÉæhÉ º Éƺ ÉÞ
VÉÎxiÉ; ¯ûSÉEòÉnùªÉ SÉ º ÉÖ́ÉhÉÇẾÉEòÉ® úÉ +{ÉÒiÉÉèxÉ {ÉÖxÉ&
 º ÉÖ́ÉhÉÇ̈ÉÉi¨ÉÒªÉäxÉ vÉ̈ÉæhÉ º Éƺ ÉÞ VÉÎxiÉ; {ÉÞ ÊlÉ́ÉÒẾÉEòÉ® úSÉiÉÖÌ́ÉvÉÉä ¦ÉÚiÉOÉÉ̈ÉÉä xÉ {ÉÞ ÊlÉ́ÉÒ̈É{ÉÒiÉÉ́ÉÉi¨ÉÒªÉäxÉ vÉ̈ÉæhÉ º Éƺ ÉÞ VÉÊiÉ;
i´Éi{ÉIɺ ª É iÉÖ xÉ EòÎSÉqÞ ù¹]õÉxiÉÉä%κ iÉ; +{ÉÒÊiÉ® äú́É Ê½þxÉ º ÉƦÉ́ÉäiÉ , ª ÉÊnùEòÉ® úhÉä Eòɪ ÉȺ ´ÉvÉ̈ÉæhÉè́ÉÉ́ÉÊiɹ`äöiÉ; +xÉxª Éi´Éä%Ê{É
Eòɪ ÉÇEòÉ® úhɪ ÉÉä&, Eòɪ ÉǺª É EòÉ® úhÉÉi¨Éi´É̈É , xÉ iÉÖ EòÉ® úhɺ ª É Eòɪ ÉÉÇi¨Éi´É̈ÉÂ--- ` +É® ú̈¦Éhɶ ɤ nùÉÊnù¦ª É& ' <iª ÉjÉ ´ÉIª ÉÉ̈É& *
+iª ɱ {ÉÆ SÉänù̈ÉÖSª ÉiÉä---Eòɪ ÉÇ̈É{ÉÒiÉÉ́ÉÉi¨ÉÒªÉäxÉ vÉ̈ÉæhÉ EòÉ® úhÉÆ º Éƺ ÉÞ VÉäÊnùÊiÉ; κ lÉiÉÉ́ÉÊ{É Ê½þº É̈ÉÉxÉÉä%ª ÉÆ |ɺ ÉR óMÉ&,
Eòɪ ÉÇEòÉ® úhɪ ÉÉä® úxÉxª Éi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ; <nÆùº É́ÉȪ ÉnùªÉ̈ÉÉi¨ÉÉ ' ` +Éi¨Éè́ÉänÆùº É́ÉÇ̈ÉÂ' ` ¥ÉÀ è́Éänù̈É̈ ÉÞ iÉÆ {ÉÖ® úºiÉÉiÉÂ' ` º É́ÉÈJÉα ´ÉnÆù
¥ÉÀ ' <iª Éä́É̈ ÉÉtÉʦÉ̽þ¸ÉÖÊiÉʦɮ úẾɶ Éä¹ÉähÉ Êjɹ́ÉÊ{É Eòɱ Éä¹ÉÖ Eòɪ ÉǺª É EòÉ® úhÉÉnùxÉxª Éi´ÉÆ ¸ÉÉ́ª ÉiÉä; iÉjÉ ª É& {ÉÊ® ú½þÉ® ú& Eòɪ ÉǺª É
iÉrù̈ÉÉÇhÉÉÆ SÉÉẾÉtÉvª ÉÉ® úÉÊä{ÉiÉi´ÉÉzÉ iÉè& EòÉ® úhÉÆ º Éƺ ÉÞ Vª ÉiÉ <ÊiÉ, +{ÉÒiÉÉ́ÉÊ{É º É º É̈ÉÉxÉ& * +κ iÉ SÉɪ É̈É{É® úÉä où¹]õÉxiÉ&---
ª ÉlÉÉ º ´Éª ÉÆ |ɺ ÉÉÊ® úiɪ ÉÉ ¨Éɪ ɪ ÉÉ ¨Éɪ ÉÉ́ÉÒÊjɹ́ÉÊ{É Eòɱ Éä¹ÉÖ xÉ º Éƺ {ÉÞ ¶ ª ÉiÉä--- +´Éº iÉÖi´ÉÉiÉ , B´ÉÆ {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉÊ{É º Éƺ ÉÉ® ú̈Éɪ ɪ ÉÉ xÉ
º Éƺ {ÉÞ ¶ ª ÉiÉ <ÊiÉ; ª ÉlÉÉ SÉ º ´É{xÉoùMÉäEò& º ´É{xÉnù¶ÉÇxÉ̈Éɪ ɪ ÉÉ xÉ º Éƺ {ÉÞ ¶ ª ÉiÉä, |ɤ ÉÉävɺ ÉÆ|ɺ ÉÉnùªÉÉä® úxÉx´ÉÉMÉiÉi´ÉÉiÉ ,
B´É̈É́ɺ lÉÉjɪ ɺ ÉÉIª ÉäEòÉä%´ª ÉʦÉSÉɪ ÉḈɺ lÉÉjɪ ÉähÉ ´ª ÉʦÉSÉÉÊ® úhÉÉ xÉ º Éƺ {ÉÞ ¶ ª ÉiÉä; ¨Éɪ ÉÉ̈ÉÉjÉÆ Á äiÉiÉ,
ª Éi{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä%´Éº lÉÉjɪ ÉÉi¨ÉxÉÉ́ɦÉɺ ÉxÉ̈É , ® úVV´ÉÉ <´É º É{ÉÉÇÊnù¦ÉÉ́ÉäxÉäÊiÉ; +jÉÉäHÆò ´ÉänùÉxiÉÉlÉǺÉÆ|Énùɪ ÉẾÉn ùʦɮ úÉSÉɪ Éê&-- `
+xÉÉÊnù̈Éɪ ɪ ÉÉ º ÉÖ{iÉÉä ª ÉnùÉ VÉÒ́É& |ɤ ÉÖvª ÉiÉä * +VÉ̈ÉÊxÉpù̈ɺ ´É{xÉ̈ÉuèùiÉÆ ¤ ÉÖvª ÉiÉä iÉnùÉ ' <ÊiÉ; iÉjÉ ª ÉnÖùHò¨É{ÉÒiÉÉèEòÉ® úhɺ ª ÉÉÊ{É
Eòɪ ÉǺª Éä́É º lÉÉ豪 ÉÉÊnùnùɹäÉ|ɺ ÉR óMÉ <ÊiÉ, BiÉnùªÉÖHò¨ÉÂ* ª Éi{ÉÖxÉ® äúiÉnÖùHò¨É ---º É̈ɺ iɺ ª É ẾɦÉÉMɺ ª ÉÉẾɦÉÉMÉ|ÉÉ{iÉä&
{ÉÖxÉÌ́ɦÉÉMÉäxÉÉäi{ÉkÉÉèÊxɪ É̈ÉEòÉ® úhÉÆ xÉÉä{É{ÉtiÉ <ÊiÉ, +ª É̈É{ª ÉnùɹäÉ&, où¹]õÉxiɦÉÉ́ÉÉnäù́É---ª ÉlÉÉ Ê½þº ÉÖ¹ÉÖÎ{iɺ É̈ÉÉvª ÉÉnùÉ́ÉÊ{É
º Éiª ÉÉÆ º ´ÉɦÉÉẾÉCª ÉÉ̈ÉẾɦÉÉMÉ|ÉÉ{iÉÉèÊ̈Élª ÉÉYÉÉxɺ ª ÉÉxÉ{ÉÉäÊnùiÉi´ÉÉi{ÉÚ ´ÉḈÉi{ÉÖxÉ& |ɤ ÉÉävÉä ẾɦÉÉMÉÉä ¦É́ÉÊiÉ, B´ÉÊ̈ɽþÉÊ{É ¦ÉẾɹªÉÊiÉ;
¸ÉÖÊiÉ SÉÉjÉ ¦É́ÉÊiÉ---` <¨ÉÉ& º É́ÉÉÇ& |ÉVÉÉ& º ÉÊiÉ º ÉÆ{Ét xÉ ẾÉnÖù& º ÉÊiÉ º ÉÆ{ÉtÉ̈ɽþ<ÊiÉ, iÉ <½þ´ª ÉÉQÉÉä ´ÉÉ Ëº ɽþÉä´ÉÉ ´ÉÞ EòÉä
´ÉÉ ´É® úɽþÉä´ÉÉ EòÒ]õÉä ´ÉÉ {ÉiÉR óMÉÉä ´ÉÉ nÆù¶ÉÉä ´ÉÉ ¨É¶ ÉEòÉä ´ÉÉ ª Étn ù¦É́ÉÎxiÉ iÉnùÉ ¦É́ÉÎxiÉ ' <ÊiÉ; ª ÉlÉÉ Á ẾɦÉÉMÉä%Ê{É
{É® ú̈ÉÉi¨ÉÊxÉ Ê̈Élª ÉÉYÉÉxÉ|ÉÊiɤ ÉrùÉä ẾɦÉÉMÉ́ª É́ɽþÉ® ú& º ´É{xÉ́Énù́ª ÉɽþiÉ& κ lÉiÉÉèoù¶ª ÉiÉä, B´É̈É{ÉÒiÉÉ́ÉÊ{É Ê̈Élª ÉÉYÉÉxÉ|ÉÊiɤ Érèù́É
ẾɦÉÉMɶ ÉÊHò® úxÉÖ̈Éɺ ª ÉiÉä * BiÉäxÉ ¨ÉÖHòÉxÉÉÆ {ÉÖxɯûi{ÉÊkÉ|ɺ ÉR óMÉ& |Éiª ÉÖHò&, º É̈ª ÉMYÉÉxÉäxÉ Ê̈Élª ÉÉYÉÉxɺ ª ÉÉ{ÉÉäÊnùiÉi´ÉÉiÉÂ* ª É&
{ÉÖxÉ® úªÉ̈ÉxiÉä%{É® úÉä ẾÉEò± {É =i|ÉäÊIÉiÉ&--+lÉänÆùVÉMÉnù{ÉÒiÉÉ́ÉÊ{É ẾɦÉHò¨Éä́É {É® äúhÉ ¥ÉÀ hÉÉ́ÉÊiɹ`äöiÉäÊiÉ, º ÉÉä%{ª Éxɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉnäù́É
|ÉÊiÉʹÉrù& * iɺ ¨ÉÉiº É̈É\Vɺ ÉÊ̈Énù̈ÉÉè{ÉÊxɹÉnÆùnù¶ÉÇxÉ̈ÉÂ**

º ´É{ÉIÉnùɹäÉÉSSÉ ** 2.1.10 **
** 2.1.10 **

º ´É{ÉIÉä SÉèiÉä |ÉÊiÉ́ÉÉÊnùxÉ& º ÉÉvÉÉ® úhÉÉ nùɹäÉÉ& |ÉÉnÖù&¹ªÉÖ&; EòlÉÊ̈Éiª ÉÖSª ÉiÉä---ª ÉkÉÉ́ÉnùʦÉʽþiÉ̈É , Ếɱ ÉIÉhÉi´ÉÉzÉänÆù
VÉMÉn ù¥ÉÀ |ÉEÞ òÊiÉEòÊ̈ÉÊiÉ, |ÉvÉÉxÉ|ÉEÞ òÊiÉEòiÉɪ ÉÉ̈ÉÊ{É º É̈ÉÉxÉ̈ÉäiÉiÉ, ¶ ɤ nùÉÊnù½þÒxÉÉi|ÉvÉÉxÉÉSUô¤ nùÉÊnù̈ÉiÉÉä VÉMÉiÉ
=i{Ékª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉ ; +iÉ B´É SÉ Ếɱ ÉIÉhÉEòɪ ÉÉæi{Ékª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiº É̈ÉÉxÉ& |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä® úºÉiEòɪ ÉḈÉÉnù|ɺ ÉR óMÉ&; iÉlÉÉ{ÉÒiÉÉèEòɪ ÉǺª É
EòÉ® úhÉÉẾɦÉÉMÉɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉkÉuùi|ɺ ÉR óMÉÉä%Ê{É º É̈ÉÉxÉ&; iÉlÉÉ ¨ÉÞ Ênùiɺ É́ÉÇẾɶ Éä¹Éä¹ÉÖ ẾÉEòÉ® äú¹́É{ÉÒiÉÉ́ÉẾɦÉÉMÉÉi¨ÉiÉÉÆ MÉiÉä¹ÉÖ, <nù̈ɺ ª É
{ÉÖ¯û¹Éº ª ÉÉä{ÉÉnùÉxÉÊ̈Énù̈ɺ ª ÉäÊiÉ |ÉÉC|ɱ ɪ ÉÉi|ÉÊiÉ{ÉÖ¯û¹ÉÆ ª Éä Êxɪ ÉiÉÉ ¦ÉänùÉ&, xÉ iÉä iÉlÉè́É {ÉÖxɯûi{ÉkÉÉèÊxɪ ÉxiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉxiÉä,
EòÉ® úhÉɦÉÉ́ÉÉiÉ ; ẾÉxÉè́É SÉ EòÉ® úhÉäxÉ Êxɪ É̈Éä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉä EòÉ® úhÉɦÉÉ́ɺ ÉÉ̈ª ÉÉx¨ÉÖHòÉxÉÉ̈ÉÊ{É {ÉÖxɤ ÉÇxvÉ|ɺ ÉR óMÉ&; +lÉ
EäòÊSÉn ù¦ÉänùÉ +{ÉÒiÉÉ́ÉẾɦÉÉMÉ̈ÉÉ{ÉtxiÉä EäòÊSÉzÉäÊiÉ SÉäiÉ ---ª Éä xÉÉ{ÉtxiÉä, iÉä¹ÉÉÆ |ÉvÉÉxÉEòɪ ÉÇi´ÉÆ xÉ |ÉÉ{xÉÉäÊiÉ--- <iª Éä́É̈ ÉäiÉä nùɹäÉÉ&
º ÉÉvÉÉ® úhÉi´ÉÉzÉÉxª ÉiÉ® úκ¨Éx{ÉIÉä SÉÉänùʪÉiÉ́ª ÉÉ ¦É́ÉxiÉÒÊiÉ---+nùɹäÉiÉÉ̈Éä́Éè¹ÉÉÆ pùføª ÉÊiÉ---+´É¶ ª ÉɸÉʪÉiÉ́ª Éi´ÉÉiÉÂ**

iÉEòÉÇ|ÉÊiɹ`öÉxÉÉnù{ª Éxª ÉlÉÉ%xÉÖ̈ÉäªÉÊ̈ÉÊiÉ SÉänäù́É̈ É{ª ÉẾÉ̈ÉÉäIÉ|ɺ ÉRÂ

óMÉ& ** 2.1.11
**
** 2.1.11 **

<iÉ SÉ xÉÉMÉ̈ÉMÉ̈ª Éä%lÉæ Eäò´É± ÉäxÉ iÉEæòhÉ |Éiª É́ɺ lÉÉiÉ́ª É̈É ; ª ɺ ¨ÉÉÊzÉ® úÉMÉ̈ÉÉ& {ÉÖ¯û¹ÉÉäi|ÉäIÉÉ̈ÉÉjÉÊxɤ ÉxvÉxÉɺ iÉEòÉÇ+|ÉÊiÉι`öiÉÉ
¦É́ÉÎxiÉ, =i|ÉäIÉɪ ÉÉ ÊxÉ® úR óEÖò¶ Éi´ÉÉiÉÂ
; iÉlÉÉ Ê½þ--- EèòÎSÉnùʦɪ ÉÖHèòª ÉÇixÉäxÉÉäi|ÉäÊIÉiÉɺ iÉEòÉÇ+ʦɪÉÖHòiÉ® úè® úxª Éè®úɦÉɺ ª É̈ÉÉxÉÉ
où¶ª ÉxiÉä; iÉè®ú{ª ÉÖi|ÉäÊIÉiÉÉ& º Éxiɺ iÉiÉÉä%xª Éè®úɦÉɺ ª ÉxiÉ <ÊiÉ xÉ |ÉÊiÉι`öiÉi´ÉÆ iÉEòÉÇhÉÉÆ ¶ ÉCª É̈ÉɸÉʪÉiÉÖ̈É , {ÉÖ¯û¹É̈ÉÊiÉ́Éè°ü{ª ÉÉiÉÂ*
+lÉ Eòº ª ÉÊSÉi|Éʺ Érù̈ÉɽþÉi¨ª ɺ ª É EòÊ{ɱ ɺ ª É +xª ɺ ª É ´ÉÉ º ÉÆ̈Éiɺ iÉEÇò& |ÉÊiÉι`öiÉ <iª ÉɸÉÒªÉäiÉ--- B´É̈É{ª É|ÉÊiÉι`öiÉi´É̈Éä́É,
|Éʺ Érù̈ÉɽþÉi¨ª ÉÉʦÉ̈ÉiÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É iÉÒlÉÇEò® úÉhÉÉÆ EòÊ{ɱ ÉEòhɦÉÖC|ɦÉÞ iÉÒxÉÉÆ {É® úº{É® úẾÉ|ÉÒiÉ{ÉÊkÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* +lÉÉäSª ÉäiÉ---+xª ÉlÉÉ
 ´Éª É̈ÉxÉÖ̈Éɺ ª ÉÉ̈ɽäþ, ª ÉlÉÉ xÉÉ|ÉÊiɹ`öÉnùɹäÉÉä ¦ÉẾɹªÉÊiÉ; xÉ Ê½þ|ÉÊiÉι`öiɺ iÉEÇò B´É xÉɺ iÉÒÊiÉ ¶ ÉCª ÉiÉä ´ÉHÖò¨É ; BiÉnùÊ{É Ê½þ
iÉEòÉÇhÉÉ̈É|ÉÊiÉι`öiÉi´ÉÆ iÉEæòhÉè́É |ÉÊiɹ`öÉ{ª ÉiÉä, Eäò¹ÉÉÆÊSÉkÉEòÉÇhÉÉ̈É|ÉÊiÉι`öiÉi´Énù¶ÉÇxÉäxÉÉxª Éä¹ÉÉ̈ÉÊ{É iÉVVÉÉiÉÒªÉEòÉxÉÉÆ
iÉEòÉÇhÉÉ̈É|ÉÊiÉι`öiÉi´ÉEò± {ÉxÉÉiÉ ; º É́ÉÇiÉEòÉÇ|ÉÊiɹ`öɪ ÉÉÆ SÉ ± ÉÉäEò´ª É́ɽþÉ® úÉäSUäônù|ɺ ÉRÂóMÉ&; +iÉÒiÉ́ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉv´Éº ÉÉ̈ª ÉäxÉ
Á xÉÉMÉiÉä%{ª Év´ÉÊxÉ º ÉÖJÉnÖù&JÉ|ÉÉÎ{iÉ{ÉÊ® ú½þÉ® úɪ É |É́ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉä ± ÉÉäEòÉä où¶ª ÉiÉä; ¸ÉÖiª ÉlÉÇẾÉ|ÉÊiÉ{ÉkÉÉèSÉÉlÉÉǦÉɺ ÉÊxÉ® úÉEò® úhÉäxÉ
º É̈ª ÉMÉlÉÇÊxÉvÉÉÇ®úhÉÆ iÉEæòhÉè́É ´ÉÉCª É́ÉÞÊkÉÊxÉ°ü{ÉhÉ°ü{ÉähÉ ÊGòª ÉiÉä; ¨ÉxÉÖ® úÊ{É SÉè́É̈ Éä́É ¨Éxª ÉiÉä--- ` |Éiª ÉIÉ̈ÉxÉÖ̈ÉÉxÉÆ SÉ ¶ Éɺ jÉÆ SÉ
ẾÉẾÉvÉÉMÉ̈É̈ÉÂ* jɪ ÉÆ º ÉÖẾÉÊnùiÉÆ Eòɪ ÉÈvÉ̈ÉǶÉÖÊrù̈ɦÉÒ{º ÉiÉÉ ' <ÊiÉ * ` +ɹÉÈvÉ̈ÉÉæ{Énäù¶ÉÆ SÉ ´Éänù¶Éɺ jÉÉẾÉ® úÉÊävÉxÉÉ *
ª ɺ iÉEæòhÉÉxÉÖº ÉÆvÉkÉä SÉ vÉ̈ÉÈ´ÉänùxÉäiÉ® ú& ' <ÊiÉ SÉ ¥ÉÖ́ÉxÉ ; +ª É̈Éä́É SÉ iÉEÇòº ª Éɱ ÉÆEòÉ® ú&---ª Énù|ÉÊiÉι`öiÉi´ÉÆ xÉÉ̈É; B´ÉÆ Ê½þ
º ÉÉ́ÉtiÉEÇò{ÉÊ® úiª ÉÉMÉäxÉ ÊxÉ® ú́Étº iÉEÇò& |ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ; xÉ Ê½þ{ÉÚ ´ÉÇVÉÉä ¨ÉÚ fø +ɺ ÉÒÊnùiª ÉÉi¨ÉxÉÉÊ{É ¨ÉÚ fäøxÉ ¦ÉẾÉiÉ́ª ÉÊ̈ÉÊiÉ
ËEòÊSÉnùκiÉ |É̈ÉÉhÉ̈É ; iɺ ¨ÉÉzÉ iÉEòÉÇ|ÉÊiɹ`öÉxÉÆ nùɹäÉ <ÊiÉ SÉäiÉ ---B´É̈É{ª ÉẾÉ̈ÉÉäIÉ|ɺ ÉR óMÉ&; ª ÉtÊ{É C´ÉÊSÉÊuù¹Éª Éä iÉEÇòº ª É
|ÉÊiÉι`öiÉi´É̈ÉÖ{ɱ ÉIª ÉiÉä, iÉlÉÉÊ{É |ÉEÞ òiÉä iÉÉ́ÉÊuù¹Éª Éä |ɺ ÉVª ÉiÉ B´ÉÉ|ÉÊiÉι`öiÉi´Énùɹ äÉÉnùÊxÉ̈ÉÉæIɺ iÉEÇòº ª É; xÉ ½þÒnù̈ÉÊiÉMÉ̈¦ÉÒ® Æú
¦ÉÉ́ɪ ÉÉlÉÉi¨ª ÉÆ ¨ÉÖÊHòÊxɤ ÉxvÉxÉ̈ÉÉMÉ̈É̈ÉxiÉ® äúhÉÉäi|ÉäÊIÉiÉÖ̈ÉÊ{É ¶ ÉCª É̈É ; °ü{ÉÉt¦ÉÉ́ÉÉÊrùxÉɪ É̈ÉlÉÇ& |Éiª ÉIɺ ª É MÉÉäSÉ® ú&,
ʱ ÉR óMÉÉt¦ÉÉ́ÉÉSSÉ xÉÉxÉÖ̈ÉÉxÉÉnùÒxÉÉÊ̈ÉÊiÉ SÉÉ́ÉÉäSÉÉ̈É * +Ê{É SÉ º É̈ª ÉMYÉÉxÉÉx¨ÉÉäIÉ <ÊiÉ º É́Éæ¹ÉÉÆ ¨ÉÉäIÉ́ÉÉÊnùxÉÉ̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈É&; iÉSSÉ
º É̈ª ÉMYÉÉxÉ̈ÉäEò°ü{É̈É , ´Éº iÉÖiÉxjÉi´ÉÉiÉÂ; BEò°ü{ÉähÉ Á ´Éκ lÉiÉÉä ª ÉÉä%lÉÇ& º É {É® ú̈ÉÉlÉÇ&; ± ÉÉäEäò iÉÊuù¹Éª ÉÆ YÉÉxÉÆ
º É̈ª ÉMYÉÉxÉÊ̈Éiª ÉÖSª ÉiÉä---ª ÉlÉÉÎMxɯû¹hÉ <ÊiÉ; iÉjÉè́ÉÆ º ÉÊiÉ º É̈ª ÉMYÉÉxÉä {ÉÖ¯û¹ÉÉhÉÉÆ ẾÉ|ÉÊiÉ{ÉÊkÉ® úxÉÖ{É{ÉzÉÉ; iÉEÇòYÉÉxÉÉxÉÉÆ
i´Éxª ÉÉäxª ÉẾÉ® úÉävÉÉi|Éʺ ÉrùÉ ẾÉ|ÉÊiÉ{ÉÊkÉ&; ª ÉÊrùEäòxÉÊSÉkÉÉÌEòEäòhÉänù̈Éä́É º É̈ª ÉMYÉÉxÉÊ̈ÉÊiÉ |ÉÊiɹ`öÉÊ{ÉiÉ̈É , iÉnù{É® äúhÉ ´ª ÉÖilÉÉ{ª ÉiÉä;
iÉäxÉÉÊ{É |ÉÊiɹ`öÉÊ{ÉiÉÆ iÉiÉÉä%{É® äúhÉ ´ª ÉÖilÉÉ{ª ÉiÉ <ÊiÉ SÉ |Éʺ ÉrÆù± ÉÉäEäò; EòlÉ̈ÉäEò°ü{ÉÉxÉ́Éκ lÉiÉẾɹɪ ÉÆ iÉEÇò|ɦÉ́ÉÆ º É̈ª ÉMYÉÉxÉÆ
¦É́ÉäiÉ ; xÉ SÉ |ÉvÉÉxÉ́ÉÉnùÒiÉEÇòẾÉnùÉ̈ ÉÖkÉ̈É <ÊiÉ º É́ÉêºiÉÉÌEòEèò& {ÉÊ® úMÉÞ ½þÒiÉ&, ª ÉäxÉ iÉnùÒªÉÆ ¨ÉiÉÆ º É̈ª ÉMYÉÉxÉÊ̈ÉÊiÉ |ÉÊiÉ{Étä̈Éʽþ;
xÉ SÉ ¶ ÉCª ÉxiÉä%iÉÒiÉÉxÉÉMÉiÉ́ÉiÉÇ̈ÉÉxÉɺ iÉÉÌEòEòÉ BEòκ ¨Éxnäù¶Éä Eòɱ Éä SÉ º É̈ÉɽþiÉÖÇ̈É , ª ÉäxÉ iÉx¨ÉÊiÉ® äúEò°ü{ÉèEòÉlÉÇẾɹɪ ÉÉ
º É̈ª ÉRÂ ó̈ÉÊiÉÊ® úÊiÉ º ª ÉÉiÉÂ
; ´Éänùºª É iÉÖ ÊxÉiª Éi´Éä ẾÉYÉÉxÉÉäi{ÉÊkɽäþiÉÖi´Éä SÉ º ÉÊiÉ ´ª É́Éκ lÉiÉÉlÉÇẾɹɪ Éi´ÉÉä{É{ÉkÉä&, iÉVVÉÊxÉiɺ ª É
YÉÉxɺ ª É º É̈ª ÉCi´É̈ÉiÉÒiÉÉxÉÉMÉiÉ́ÉiÉÇ̈ÉÉxÉè& º É́Éê®úÊ{É iÉÉÌEòEèò® ú{ɼxÉÉäiÉÖ̈ɶ ÉCª É̈É ; +iÉ& ʺ Érù̈ɺ ª Éè́ÉÉè{ÉÊxɹÉnùºª É YÉÉxɺ ª É
º É̈ª ÉMYÉÉxÉi´É̈É ; +iÉÉä%xª ÉjÉ º É̈ª ÉMYÉÉxÉi´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä& º Éƺ ÉÉ® úÉẾÉ̈ÉÉäIÉ B´É |ɺ ÉVª ÉäiÉ * +iÉ +ÉMÉ̈É́ɶ ÉäxÉ
+ÉMÉ̈ÉÉxÉÖº ÉÉÊ® úiÉEÇò´É¶ ÉäxÉ SÉ SÉäiÉxÉÆ ¥ÉÀ VÉMÉiÉ& EòÉ® úhÉÆ |ÉEÞ òÊiÉ SÉäÊiÉ Îº lÉiÉ̈ÉÂ**

BiÉäxÉ Ê¶ ɹ]õÉ{ÉÊ® úOɽþ

É +Ê{É ´ª ÉÉJª ÉÉiÉÉ& ** 2.1.12 **
ʶ ɹ]õÉ{ÉÊ® úOɽþ
ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.1.12 **

´ÉèÊnùEòº ª É nù¶ÉÇxɺ ª É |Éiª Éɺ ÉzÉi´ÉÉn ùMÉÖ¯ûiÉ® úiÉEÇò¤É± ÉÉä{ÉäiÉi´ÉÉuäùnùÉxÉÖº ÉÉÊ® úÊ¦É SÉ EèòÎSÉÎSUô¹]èõ& EäòxÉÊSÉnÆù¶ÉäxÉ
{ÉÊ® úMÉÞ ½þÒiÉi´ÉÉi|ÉvÉÉxÉEòÉ® úhÉ́ÉÉnÆùiÉÉ́Én ù́ª É{ÉÉʸÉiª É ª ɺ iÉEÇòÊxÉÊ̈ÉkÉ +ÉIÉä{ÉÉä ´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª Éä¹ÉÚ nÂù¦ÉÉẾÉiÉ&, º É {ÉÊ® ú¾þiÉ&;
<nùÉxÉÒ̈Éh´ÉÉÊnù́ÉÉnù́ª É{Éɸɪ ÉähÉÉÊ{É EèòÎSÉx¨Éxnù̈ÉÊiÉʦÉ́ÉænùÉxiÉ́ÉÉCª Éä¹ÉÖ {ÉÖxɺ iÉEÇòÊxÉÊ̈ÉkÉ +ÉIÉä{É +ɶ ÉR óCª ÉiÉ <iª ÉiÉ&
|ÉvÉÉxÉ̈ɱ ± ÉÊxɤ ɽÇþhÉxª Éɪ ÉäxÉÉÊiÉÊnù¶ÉÊiÉ---{ÉÊ® úMÉÞ Á xiÉ <ÊiÉ {ÉÊ® úOɽþÉ&; xÉ {ÉÊ® úOɽþÉ& +{ÉÊ® úOɽþÉ&; ʶɹ]õÉxÉÉ̈É{ÉÊ® úOɽþÉ&
ʶɹ]õÉ{ÉÊ® úOɽþÉ&; BiÉäxÉ |ÉEÞ òiÉäxÉ |ÉvÉÉxÉEòÉ® úhÉ́ÉÉnùÊxÉ® úÉEò® úhÉEòÉ® úhÉäxÉ; ʶɹ]èṏÉÇxÉÖ́ª Éɺ É|ɦÉÞÊiÉʦÉ& EäòxÉÊSÉnù{ª Éƶ ÉäxÉÉ{ÉÊ® úMÉÞ
½þÒiÉÉ
ª Éä%h´ÉÉÊnùEòÉ® úhÉ́ÉÉnùÉ&, iÉä%Ê{É |ÉÊiÉʹÉrùiɪ ÉÉ ´ª ÉÉJª ÉÉiÉÉ ÊxÉ® úÉEÞ òiÉÉ pù¹]ṍª ÉÉ&; iÉÖ± ª Éi´ÉÉÊzÉ® úÉEò® úhÉEòÉ® úhɺ ª É xÉÉjÉ
{ÉÖxÉ® úɶ ÉR óÊEòiÉ́ª ÉÆ ËEòÊSÉnùκiÉ; iÉÖ± ª É̈ÉjÉÉÊ{É {É® ú̈ÉMÉ̈¦ÉÒ® úºª É VÉMÉiEòÉ® úhɺ ª É iÉEòÉÇxÉ́ÉMÉÉÁ i´É̈É , iÉEÇòº ª É SÉÉ|ÉÊiÉι`öiÉi´É̈É ,
+xª ÉlÉÉxÉÖ̈ÉÉxÉä%{ª ÉẾÉ̈ÉÉäIÉ&, +ÉMÉ̈ÉẾÉ® úÉävÉ SÉ---<iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEÆò ÊxÉ® úÉEò® úhÉEòÉ® úhÉ̈ÉÂ**

¦ÉÉäCjÉÉ{ÉkÉä® úẾɦÉÉMÉ SÉäiɺ ª Éɱ ± ÉÉäEò´ÉiÉÂ** 2.1.13 **

¦ÉÉäCjÉÉ{Ékª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.1.13 **

+xª ÉlÉÉ {ÉÖxÉ¥ÉÇÀ EòÉ® úhÉ́ÉÉnùºiÉEÇò¤É± ÉäxÉè́ÉÉÊIÉ{ª ÉiÉä * ª ÉtÊ{É ¸ÉÖÊiÉ& |É̈ÉÉhÉÆ º ´ÉẾɹɪ Éä ¦É́ÉÊiÉ, iÉlÉÉÊ{É |É̈ÉÉhÉÉxiÉ® äúhÉ
Ếɹɪ ÉÉ{ɽþÉ® äú%xª É{É® úÉ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ, ª ÉlÉÉ ¨ÉxjÉÉlÉḈÉÉnùÉè; iÉEòÉæ%Ê{É º ´ÉẾɹɪ ÉÉnùxª ÉjÉÉ|ÉÊiÉι`öiÉ& º ª ÉÉiÉ , ª ÉlÉÉ vÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉǪÉÉä&;
ÊEò¨ÉiÉ&, ª Étä́É̈ ÉÂ? +iÉ <nù̈ɪ ÉÖHò¨É , ª Éi|É̈ÉÉhÉÉxiÉ® ú|Éʺ ÉrùÉlÉǤÉÉvÉxÉÆ ¸ÉÖiÉä&; EòlÉÆ {ÉÖxÉ& |É̈ÉÉhÉÉxiÉ® ú|Éʺ ÉrùÉä%lÉÇ& ¸ÉÖiª ÉÉ
¤ ÉÉvª ÉiÉ <ÊiÉ, +jÉÉäSª ÉiÉä--- |Éʺ ÉrùÉä Á ª ÉÆ ¦ÉÉäCiÉÞ ¦ÉÉäMª ÉẾɦÉÉMÉÉä ± ÉÉäEäò--- ¦ÉÉäHòÉ SÉäiÉxÉ& ¶ ÉÉ® úÒ®ú&, ¦ÉÉäMª ÉÉ& ¶ ɤ nùÉnùªÉÉä Ếɹɪ ÉÉ
<ÊiÉ; ª ÉlÉÉ ¦ÉÉäHòÉ näù́ÉnùkÉ&, ¦ÉÉäMª É +ÉänùxÉ <ÊiÉ; iɺ ª É SÉ ẾɦÉÉMɺ ª ÉɦÉÉ́É& |ɺ ÉVª ÉäiÉ, ª ÉÊnù¦ÉÉäHòÉ ¦ÉÉäMª ɦÉÉ́É̈ÉÉ{ÉtäiÉ
 ¦ÉÉäMª ÉÆ ´ÉÉ ¦ÉÉäCiÉÞ ¦ÉÉ́É̈ÉÉ{ÉtäiÉ; iɪ ÉÉä SÉäiÉ® äúiÉ® ú¦ÉÉ́ÉÉ{ÉÊkÉ& {É® ú̈ÉEòÉ® úhÉÉn ù¥ÉÀ hÉÉä%xÉxª Éi´ÉÉi|ɺ ÉVª ÉäiÉ; xÉ SÉɺ ª É |Éʺ Érùºª É
ẾɦÉÉMɺ ª É ¤ ÉÉvÉxÉÆ ª ÉÖHò¨É ; ª ÉlÉÉ i´Éti´Éä ¦ÉÉäCiÉÞ ¦ÉÉäMª ɪ ÉÉäÌ́ɦÉÉMÉÉä où¹]õ&, iÉlÉÉiÉÒiÉÉxÉÉMÉiɪ ÉÉä® úÊ{É Eò± {ÉʪÉiÉ́ª É&;
iɺ ¨ÉÉi|Éʺ Érùºª Éɺ ª É ¦ÉÉäCiÉÞ ¦ÉÉäMª ÉẾɦÉÉMɺ ª ÉɦÉÉ́É|ɺ ÉR óMÉÉnùªÉÖHòÊ̈ÉnÆù¥ÉÀ EòÉ® úhÉiÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäiEòÎSÉSSÉÉänùªÉäiÉ, iÉÆ |ÉÊiÉ
¥ÉÚ ª ÉÉiÉ--- º ª Éɱ ± ÉÉäEò´ÉÊnùÊiÉ * ={É{ÉtiÉ B´Éɪ É̈ɺ ¨Éi{ÉIÉä%Ê{É ẾɦÉÉMÉ&, B´ÉÆ ± ÉÉäEäò où¹]õi´ÉÉiÉÂ* iÉlÉÉ Ê½þ---
º É̈ÉÖpùÉnÖùnùEòÉi¨ÉxÉÉä%xÉxª Éi´Éä%Ê{É iÉÊuùEòÉ® úÉhÉÉÆ ¡ äòxÉ́ÉÒSÉÒiÉ® úR óMɤ ÉÖnÂ
ù¤ÉÖnùÉnùÒxÉÉÊ̈ÉiÉ® äúiÉ® úẾɦÉÉMÉ <iÉ® äúiÉ® úɺ ÉÆ ± Éä¹ÉÉÊnù±ÉIÉhÉ SÉ
´ª É́ɽþÉ® ú={ɱ ɦª ÉiÉä; xÉ SÉ º É̈ÉÖpùÉnÖùnùEòÉi¨ÉxÉÉä%xÉxª Éi´Éä%Ê{É iÉÊuùEòÉ® úÉhÉÉÆ ¡ äòxÉiÉ® úR óMÉÉnùÒxÉÉÊ̈ÉiÉ® äúiÉ® ú¦ÉÉ́ÉÉ{ÉÊkɦÉḈÉÊiÉ; xÉ SÉ
iÉä¹ÉÉÊ̈ÉiÉ® äúiÉ® ú¦ÉÉ́ÉÉxÉÉ{ÉkÉÉǼÉÊ{É º É̈ÉÖpùÉi¨ÉxÉÉä%xª Éi´ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ; B´ÉÊ̈ɽþÉÊ{É---xÉ ¦ÉÉäHÞ ò¦ÉÉäMª ɪ ÉÉäÊ® úiÉ® äúiÉ® ú¦ÉÉ́ÉÉ{ÉÊkÉ&, xÉ SÉ
{É® úº¨ÉÉn ù¥ÉÀ hÉÉä%xª Éi´ÉÆ ¦ÉẾɹªÉÊiÉ * ª ÉtÊ{É ¦ÉÉäHòÉ xÉ ¥ÉÀ hÉÉä ẾÉEòÉ® ú& ` iÉiº ÉÞ ¹] ṍÉÉ iÉnäù́ÉÉxÉÖ|ÉÉẾɶ ÉiÉÂ' <ÊiÉ
» ɹ]Öõ®äú́ÉÉẾÉEÞ òiɺ ª É Eòɪ ÉÉÇxÉÖ|É́Éä¶ ÉäxÉ ¦ÉÉäHÞ
òi´É¸É́ÉhÉÉiÉ , iÉlÉÉÊ{É Eòɪ ÉÇ̈ÉxÉÖ|ÉẾɹ]õºª Éɺ iª ÉÖ{ÉÉÊvÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉä ẾɦÉÉMÉ +ÉEòɶ ɺ ª Éä́É
PÉ]õÉtÖ{ÉÉÊvÉÊxÉÊ̈ÉkÉ&---<iª ÉiÉ&, {É® ú̈ÉEòÉ® úhÉÉn ù¥ÉÀ hÉÉä%xÉxª Éi´Éä%{ª ÉÖ{É{ÉtiÉä ¦ÉÉäHÞ ò¦ÉÉäMª ɱ ÉIÉhÉÉä ẾɦÉÉMÉ&
º É̈ÉÖpùiÉ® úR óMÉÉÊnùxª Éɪ ÉäxÉäiª ÉÖHò¨ÉÂ**

iÉnùxÉxª Éi´É̈ÉÉ® ú̈¦Éhɶ ɤ nùÉÊnù¦ªÉ& ** 2.1.14 **

+É® ú̈¦ÉhÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.1.14 **

+¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É SÉä̈ÉÆ ´ª ÉÉ́ɽþÉÊ® úEÆò ¦ÉÉäHÞ ò¦ÉÉäMª ɱ ÉIÉhÉÆ ẾɦÉÉMÉ̈ÉÂ` º ª Éɱ ± ÉÉäEò´ÉiÉÂ' <ÊiÉ {ÉÊ® ú½þÉ® úÉä%ʦÉʽþiÉ&; xÉ i´Éª ÉÆ ẾɦÉÉMÉ&
{É® ú̈ÉÉlÉÇiÉÉä%κ iÉ, ª ɺ ¨ÉÉkɪ ÉÉä& Eòɪ ÉÇEòÉ® úhɪ ÉÉä® úxÉxª Éi´É̈É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä * Eòɪ ÉÇ̈ÉÉEòɶ ÉÉÊnùEÆò ¤ ɽÖþ|É{É\SÉÆ VÉMÉiÉ ; EòÉ® úhÉÆ {É® Æú¥ÉÀ ;
iɺ ¨ÉÉiEòÉ® úhÉÉi{É® ú̈ÉÉlÉÇiÉÉä%xÉxª Éi´ÉÆ ´ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉɦÉÉ́É& Eòɪ ÉǺª ÉÉ́ÉMÉ̈ª ÉiÉä; EÖòiÉ& ? +É® ú̈¦Éhɶ ɤ nùÉÊnù¦ª É& *
+É® ú̈¦Éhɶ ɤ nùºiÉÉ́ÉnäùEòẾÉYÉÉxÉäxÉ º É́ÉÇẾÉYÉÉxÉÆ |ÉÊiÉYÉɪ É où¹]õÉxiÉÉ{ÉäIÉɪ ÉÉ̈ÉÖSª ÉiÉä--- ` ª ÉlÉÉ º ÉÉä̈ª ÉèEäòxÉ ¨ÉÞ Îi{Éhbä÷xÉ º É́ÉÈ
¨ÉÞ x¨Éª ÉÆ ẾÉYÉÉiÉĺ ª ÉÉuùÉSÉÉ® ú̈¦ÉhÉÆ ẾÉEòÉ® úÉä xÉÉ̈ÉvÉäªÉÆ ¨ÉÞ ÊkÉEäòiª Éä́É º Éiª É̈ÉÂ' <ÊiÉ; BiÉnÖùHÆò ¦É́ÉÊiÉ---BEäòxÉ ¨ÉÞ Îi{Éhbä÷xÉ
{É® ú̈ÉÉlÉÇiÉÉä ¨ÉÞnùÉi¨ÉxÉÉ ẾÉYÉÉiÉäxÉ º É́ÉȨÉÞ x¨Éª ÉÆ PÉ]õ¶É® úÉ́ÉÉänù\SÉxÉÉÊnùEÆò ¨ÉÞ nùÉi¨ÉEòi´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉÊuùYÉÉiÉÆ ¦É́ÉäiÉÂ
; ª ÉiÉÉä ´ÉÉSÉÉ® ú̈¦ÉhÉÆ
ẾÉEòÉ® úÉä xÉÉ̈ÉvÉäªÉ̈ÉÂ---´ÉÉSÉè́É Eäò´É± É̈ɺ iÉÒiª ÉÉ® ú¦ª ÉiÉä---ẾÉEòÉ® ú& PÉ]õ& ¶ É® úÉ́É =nù\SÉxÉÆ SÉäÊiÉ; xÉ iÉÖ ´Éº iÉÖ́ÉÞ kÉäxÉ ẾÉEòÉ® úÉä xÉÉ̈É
EòÎSÉnùκiÉ; xÉÉ̈ÉvÉäªÉ̈ÉÉjÉÆ Á äiÉnùxÉÞ iÉ̈ÉÂ; ¨ÉÞ ÊkÉEäòiª Éä́É º Éiª É̈ÉÂ--- <ÊiÉ B¹É ¥ÉÀ hÉÉä où¹]õÉxiÉ +É̈xÉÉiÉ&; iÉjÉ
¸ÉÖiÉÉuùÉSÉÉ® ú̈¦Éhɶ ɤ nùÉqùɹ]õÉÇÎxiÉEäò%Ê{É ¥ÉÀ ´ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉ Eòɪ ÉÇVÉÉiɺ ª ÉɦÉÉ́É <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä * {ÉÖxÉ SÉ iÉäVÉÉä¤ÉzÉÉxÉÉÆ
¥ÉÀ Eòɪ ÉÇiÉÉ̈ÉÖCi´ÉÉ iÉäVÉÉä¤ÉzÉEòɪ ÉÉÇhÉÉÆ iÉäVÉÉä¤ÉzÉ́ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉɦÉÉ́ÉÆ ¥É́ÉÒÊiÉ- ` +{ÉÉMÉÉnùMxÉä® úÎMxÉi´ÉÆ ´ÉÉSÉÉ® ú̈¦ÉhÉÆ ẾÉEòÉ® úÉä
xÉÉ̈ÉvÉäªÉÆ jÉÒÊhÉ °ü{ÉÉhÉÒiª Éä́É º Éiª É̈ÉÂ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ * +É® ú̈¦Éhɶ ɤ nùÉÊnù¦ª É <iª ÉÉÊnù¶É¤ nùÉiÉÂ` BäiÉnùÉi¨ª ÉÊ̈ÉnÆùº É́ÉÈiÉiº Éiª ÉÆ
º É +Éi¨ÉÉ iÉk´É̈Éʺ É ' ` <nÆùº É́ÉȪ ÉnùªÉ̈ÉÉi¨ÉÉ ' ` ¥ÉÀ è́ÉänÆùº É́ÉÇ̈ÉÂ' ` +Éi¨Éè́ÉänÆùº É́ÉÇ̈ÉÂ' xÉä½þxÉÉxÉÉκ iÉ ËEòSÉxÉ '
<iª Éä́É̈ ÉÉt{ª ÉÉi¨ÉèEòi´É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ{É® Æú´ÉSÉxÉVÉÉiÉ̈ÉÖnùɽþiÉḈª É̈É ; xÉ SÉÉxª ÉlÉÉ BEòẾÉYÉÉxÉäxÉ º É́ÉÇẾÉYÉÉxÉÆ º ÉÆ{ÉtiÉä * iɺ ¨ÉÉtlÉÉ
PÉ]õEò® úEòÉtÉEòɶ ÉÉxÉÉÆ ¨É½þÉEòɶ ÉÉnùxÉxª Éi´É̈É , ª ÉlÉÉ SÉ ¨ÉÞ MÉiÉÞιhÉEòÉänùEòÉnùÒxÉÉ̈Éڹɮ úÉÊnù¦ª ÉÉä%xÉxª Éi´É̈ÉÂ
, où¹]õxɹ]õº´É°ü{Éi´ÉÉiÉÂ
º ´É°ü{ÉähÉ i´ÉxÉÖ{ÉÉJª Éi´ÉÉiÉ ; B´É̈ɺ ª É ¦ÉÉäMª ɦÉÉäCjÉÉÊnù|É{É\SÉVÉÉiɺ ª É ¥ÉÀ ´ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉɦÉÉ́É <ÊiÉ pù¹]ṍª É̈ÉÂ**

xÉx´ÉxÉäEòÉi¨ÉEÆò ¥ÉÀ ; ª ÉlÉÉ ´ÉÞ IÉÉä%xÉäEò¶ ÉÉJÉ&, B´É̈ÉxÉäEò¶ ÉÊHò|É́ÉÞ Êkɪ ÉÖHÆò ¥ÉÀ ; +iÉ BEòi´ÉÆ xÉÉxÉÉi´ÉÆ SÉÉä¦Éª É̈ÉÊ{É º Éiª É̈Éä́É---
ª ÉlÉÉ ´ÉÞ IÉ <iª ÉäEòi´ÉÆ ¶ ÉÉJÉÉ <ÊiÉ SÉ xÉÉxÉÉi´É̈É ; ª ÉlÉÉ SÉ º É̈ÉÖpùÉi¨ÉxÉèEòi´ÉÆ ¡ äòxÉiÉ® úR óMÉÉtÉi¨ÉxÉÉ xÉÉxÉÉi´É̈É , ª ÉlÉÉ SÉ
¨ÉÞ nùÉi¨ÉxÉèEòi´ÉÆ PÉ]õ¶É® úÉ́ÉÉtÉi¨ÉxÉÉ xÉÉxÉÉi´É̈É ; iÉjÉèEòi´ÉÉƶ ÉäxÉ YÉÉxÉÉx¨ÉÉäIÉ́ª É́ɽþÉ® ú& º Éäiº ª ÉÊiÉ; xÉÉxÉÉi´ÉÉƶ ÉäxÉ iÉÖ
Eò¨ÉÇEòÉhb÷ɸɪ ÉÉè± ÉÉèÊEòEò´ÉèÊnùEò´ª É́ɽþÉ® úÉèº Éäiº ª ÉiÉ <ÊiÉ; B´ÉÆ SÉ ¨ÉÞ nùÉÊnùoù¹]õÉxiÉÉ +xÉÖ°ü{ÉÉ
¦ÉẾɹªÉxiÉÒÊiÉ * xÉè́ÉÆ º ª ÉÉiÉ --- ` ¨ÉÞ ÊkÉEäòiª Éä́É º Éiª É̈ÉÂ' <ÊiÉ |ÉEÞ òÊiÉ̈ÉÉjɺ ª É où¹]õÉxiÉä º Éiª Éi´ÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉÉiÉ ,
´ÉÉSÉÉ® ú̈¦Éhɶ ɤ näùxÉ SÉ ẾÉEòÉ® úVÉÉiɺ ª ÉÉxÉÞ iÉi´ÉÉʦÉvÉÉxÉÉiÉ , nùɹ]õÉÇÎxiÉEäò%Ê{É ` BäiÉnùÉi¨ª ÉÊ̈ÉnÆùº É́ÉÈiÉiº Éiª É̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉ
{É® ú̈ÉEòÉ® úhɺ ª Éè́ÉèEòº ª É º Éiª Éi´ÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉÉiÉÂ, ` º É +Éi¨ÉÉ iÉk´É̈Éʺ É ·ÉäiÉEäòiÉÉä ' <ÊiÉ SÉ ¶ ÉÉ® úÒ®úºª É ¥ÉÀ ¦ÉÉ́ÉÉä{Énäù¶ÉÉiÉ ; º ´Éª ÉÆ
|Éʺ ÉrÆùÁ äiÉSUôÉ® úÒ®úºª É ¥ÉÀ Éi¨Éi´É̈ÉÖ{ÉÊnù¶ª ÉiÉä, xÉ ª ÉixÉÉxiÉ® ú|ɺ ÉÉvª É̈É ; +iÉ SÉänÆù¶ Éɺ jÉÒªÉÆ ¥ÉÀ Éi¨Éi´É̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉÆ
º ´ÉɦÉÉẾÉEòº ª É ¶ ÉÉ® úÒ®úÉi¨É́ɺ ª É ¤ ÉÉvÉEÆò º ÉÆ{ÉtiÉä, ® úVV´ÉÉÊnù¤ÉÖrùªÉ <´É º É{ÉÉÇÊnù¤ÉÖrùÒxÉÉ̈É ; ¤ ÉÉÊvÉiÉä SÉ ¶ ÉÉ® úÒ®úÉi¨Éi´Éä iÉnùɸɪ É&
º É̈ɺ iÉ& º ´ÉɦÉÉẾÉEòÉä ´ª É́ɽþÉ® úÉä ¤ ÉÉÊvÉiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ, ª Éi|Éʺ ÉrùªÉä xÉÉxÉÉi´ÉÉƶ ÉÉä%{É® úÉä ¥ÉÀ hÉ& Eò± {ª ÉäiÉ; nù¶ÉǪÉÊiÉ SÉ---` ª ÉjÉ
i´Éº ª É º É́ÉÇ̈ÉÉi¨Éè́ÉɦÉÚ
kÉiEäòxÉ EÆò {ɶ ª ÉäiÉÂ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ ¥ÉÀ Éi¨Éi´Énù̶ÉxÉÆ |ÉÊiÉ º É̈ɺ iɺ ª É ÊGòª ÉÉEòÉ® úEò¡ ò± ɱ ÉIÉhɺ ª É
´ª É́ɽþÉ® úºª ÉɦÉÉ́É̈É ; xÉ SÉɪ ÉÆ ´ª É́ɽþÉ® úɦÉÉ́ÉÉä%´Éº lÉÉẾɶ Éä¹ÉÊxɤ ÉrùÉä%ʦÉvÉÒªÉiÉä <ÊiÉ ª ÉÖHÆò ´ÉCiÉÖ̈É ; ` iÉk´É̈Éʺ É ' <ÊiÉ
¥ÉÀ Éi¨É¦ÉÉ́ɺ ª ÉÉxÉ́ɺ lÉÉẾɶ Éä¹ÉÊxɤ ÉxvÉxÉi´ÉÉiÉ ; iɺ Eò® úoù¹]õÉxiÉäxÉ SÉÉxÉÞ iÉÉʦɺ ÉÆvɺ ª É ¤ ÉxvÉxÉÆ º Éiª ÉÉʦɺ ÉÆvɺ ª É SÉ ¨ÉÉäIÉÆ nù¶ÉǪÉxÉÂ
 BEòi´É̈Éä́ÉèEÆò {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEÆò nù¶ÉǪÉÊiÉ, Ê̈Élª ÉÉYÉÉxÉẾÉVÉÞ Î̈¦ÉiÉÆ SÉ xÉÉxÉÉi´É̈É ; =¦Éª ɺ Éiª ÉiÉɪ ÉÉÆ Ê½þEòlÉÆ ´ª É́ɽþÉ® úMÉÉäSÉ® úÉä%Ê{É
VÉxiÉÖ® úxÉÞ iÉÉʦɺ ÉÆvÉ <iª ÉÖSª ÉiÉä ? ` ¨ÉÞ iª ÉÉä& º É ¨ÉÞ iª ÉÖ̈ÉÉ{xÉÉäÊiÉ ª É <½þxÉÉxÉä́É {ɶ ª ÉÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ ¦Éänùoùι]ṏÉ{É́ÉnùzÉäiÉnäù́É
nù¶ÉǪÉÊiÉ; xÉ SÉÉκ ¨Éxnù¶ÉÇxÉä YÉÉxÉÉx¨ÉÉäIÉ <iª ÉÖ{É{ÉtiÉä, º É̈ª ÉMYÉÉxÉÉ{ÉxÉÉätº ª É Eòº ª ÉÊSÉÎx¨Élª ÉÉYÉÉxɺ ª É
º Éƺ ÉÉ® úEòÉ® úhÉi´ÉäxÉÉxɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉ ; =¦Éª ɺ Éiª ÉiÉɪ ÉÉÆ Ê½þEòlÉ̈ÉäEòi´ÉYÉÉxÉäxÉ xÉÉxÉÉi´ÉYÉÉxÉ̈É{ÉxÉÖtiÉ <iª ÉÖSª ÉiÉä *
xÉx´ÉäEòi´ÉèEòÉxiÉɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä xÉÉxÉÉi´ÉɦÉÉ́ÉÉi|Éiª ÉIÉÉnùÒÊxÉ ± ÉÉèÊEòEòÉÊxÉ |É̈ÉÉhÉÉÊxÉ ´ª ÉɽþxªÉä® úxÉ, ÊxÉÌ́ɹɪ Éi´ÉÉiÉ , º lÉÉh´ÉÉÊnùίÉ́É
{ÉÖ¯û¹ÉÉÊnùYÉÉxÉÉÊxÉ; iÉlÉÉ ẾÉÊvÉ|ÉÊiɹÉävɶ Éɺ jÉ̈ÉÊ{É ¦ÉänùÉ{ÉäIÉi´ÉÉkÉnù¦ÉÉ́Éä ´ª ÉɽþxªÉäiÉ; ¨ÉÉäIɶ Éɺ jɺ ª ÉÉÊ{É Ê¶É¹ªÉ¶ ÉÉʺ ÉjÉÉÊnù
¦ÉänùÉ{ÉäIÉi´ÉÉkÉnù¦ÉÉ́Éä ´ª ÉÉPÉÉiÉ& º ª ÉÉiÉ ; EòlÉÆ SÉÉxÉÞ iÉäxÉ ¨ÉÉäIɶ Éɺ jÉähÉ |ÉÊiÉ{ÉÉÊnùiɺ ª ÉÉi¨ÉèEòi´Éº ª É º Éiª Éi´É̈ÉÖ{É{ÉtäiÉäÊiÉ *
+jÉÉäSª ÉiÉä--- xÉè¹É nùɹäÉ&, º É́ÉḈª É́ɽþÉ® úÉhÉÉ̈Éä́É |ÉÉM¥ÉÀ Éi¨ÉiÉÉẾÉYÉÉxÉÉiº Éiª Éi´ÉÉä{É{ÉkÉä& º ´É{xÉ́ª É́ɽþÉ® úºª Éä́É |ÉÉM¤ ÉÉävÉÉiÉ ; ª ÉÉ́ÉÊrù
xÉ º Éiª ÉÉi¨ÉèEòi´É|ÉÊiÉ{ÉÊkɺ iÉÉ́Éi|É̈ÉÉhÉ|É̈ÉäªÉ¡ ò± ɱ ÉIÉhÉä¹ÉÖ ẾÉEòÉ® äú¹́ÉxÉÞ iÉi´É¤ ÉÖÊrùxÉÇEòº ª ÉÊSÉnÖùi{ÉtiÉä; ẾÉEòÉ® úÉxÉä́É iÉÖ ` +½þ̈ÉÂ'
` ¨É̈É ' <iª ÉẾÉtª ÉÉ +Éi¨ÉÉi¨ÉÒªÉäxÉ ¦ÉÉ́ÉäxÉ º É́ÉÉæ VÉxiÉÖ& |ÉÊiÉ{ÉtiÉä º ´ÉɦÉÉẾÉEòÓ¥ÉÀ Éi¨ÉiÉÉÆ Ê½þ i´ÉÉ;
iɺ ¨ÉÉi|ÉÉM¥ÉÀ Éi¨ÉiÉÉ|ɤ ÉÉävÉÉnÖù{É{ÉzÉ& º É́ÉÉæ ± ÉÉèÊEòEòÉä ´ÉèÊnùEò SÉ ´ª É́ɽþÉ® ú&---ª ÉlÉÉ º ÉÖ{iɺ ª É |ÉÉEÞ òiɺ ª É VÉxɺ ª É º ´É{xÉä
=SSÉÉ́ÉSÉÉx¦ÉÉ́ÉÉx{ɶ ª ÉiÉÉä ÊxÉÎSÉiÉ̈Éä́É |Éiª ÉIÉÉʦÉ̈ÉiÉÆ ẾÉYÉÉxÉÆ ¦É́ÉÊiÉ |ÉÉC|ɤ ÉÉävÉÉiÉ , xÉ SÉ |Éiª ÉIÉɦÉɺ ÉÉʦÉ|Éɪ ɺ iÉiEòɱ Éä
¦É́ÉÊiÉ, iÉuùiÉÂ* EòlÉÆ i´Éº Éiª ÉäxÉ ´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª ÉäxÉ º Éiª ɺ ª É ¥ÉÀ Éi¨Éi´Éº ª É |ÉÊiÉ{ÉÊkɯû{É{ÉtäiÉÂ? xÉ Ê½þ® úVVÉÖº É{ÉæhÉ nù¹]õÉä
ʩɪ ÉiÉä; xÉÉÊ{É ¨ÉÞ MÉiÉÞιhÉEòɨ¦Éº ÉÉ {ÉÉxÉÉ́ÉMÉɽþxÉÉÊnù|ɪ ÉÉäVÉxÉÆ ÊGòª ÉiÉ <ÊiÉ * xÉè¹É nùɹäÉ&,
¶ ÉR óEòÉẾɹÉÉÊnùÊxÉÊ̈ÉkÉ̈É® úhÉÉÊnùEòɪ ÉÉæ{ɱ ɤ vÉä&, º ´É{xÉnù¶ÉÇxÉÉ́ɺ lɺ ª É SÉ º É{ÉÇnÆù¶ÉxÉÉänùEòº xÉÉxÉÉÊnùEòɪ ÉÇnù¶ÉÇxÉÉiÉ ;
iÉiEòɪ ÉÇ̈É{ª ÉxÉÞ iÉ̈Éä́ÉÊäiÉ SÉän ù¥ÉÚª ÉÉiÉÂ
, iÉjÉ ¥ÉÚ ¨ É&-- ª ÉtÊ{É º ´É{xÉnù¶ÉÇxÉÉ́ɺ lɺ ª É º É{ÉÇnÆù¶ÉxÉÉänùEòº xÉÉxÉÉÊnùEòɪ ÉÇ̈ÉxÉÞ iÉ̈ÉÂ, iÉlÉÉÊ{É
iÉnù́ÉMÉÊiÉ& º Éiª É̈Éä́É ¡ ò± É̈É , |ÉÊiɤ ÉÖrùºª ÉÉ{ª ɤ ÉÉvª É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉ ; xÉ Ê½þº ´É{xÉÉnÖùÎilÉiÉ& º ´É{xÉoù¹]Æõº É{ÉÇnÆù¶ÉxÉÉänùEòº xÉÉxÉÉÊnùEòɪ ÉÈ
Ê̈Élª ÉäÊiÉ ¨Éxª É̈ÉÉxɺ iÉnù́ÉMÉÊiÉ̈ÉÊ{É Ê̈Élª ÉäÊiÉ ¨Éxª ÉiÉä EòÎSÉiÉÂ* BiÉäxÉ º ´É{xÉoù¶ÉÉä%´ÉMÉiª ɤ ÉÉvÉxÉäxÉ näù½þ̈ÉÉjÉÉi¨É́ÉÉnùÉä nÚ ùʹÉiÉÉä
´ÉäÊnùiÉ́ª É& * iÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ&--- ` ª ÉnùÉ Eò¨ÉǺÉÖ Eòɨª Éä¹ÉÖ Îº jɪ ÉÆ º ´É{xÉä¹ÉÖ {ɶ ª ÉÊiÉ * º É̈ÉÞ ËrùiÉjÉ
VÉÉxÉÒªÉÉkÉκ ¨Éxº ´É{xÉÊxÉnù¶ÉÇxÉä ' <iª ɺ Éiª ÉäxÉ º ´É{xÉnù¶ÉÇxÉäxÉ º Éiª Éɪ ÉÉ& ¡ ò± ɺ É̈ÉÞ räù& |ÉÉÏ{iÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ, iÉlÉÉ |Éiª ÉIÉnù¶ÉÇxÉä¹ÉÖ
º Éiª Éɪ ÉÉ& ¡ ò± ɺ É̈ÉÞ räù& |ÉÉÏ{iÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ, iÉlÉÉ |Éiª ÉIÉnù¶ÉÇxÉä¹ÉÖ Eäò¹ÉÖÊSÉnùÊ®ú¹]äõ¹ÉÖ VÉÉiÉä¹ÉÖ ` xÉ ÊSÉ® úÊ̈É́É VÉÒẾɹªÉiÉÒÊiÉ ẾÉtÉiÉÂ'
<iª ÉÖCi´ÉÉ ` +lÉ ª É& º ´É{xÉä {ÉÖ¯û¹ÉÆ EÞ ò¹hÉÆ EÞ ò¹hÉnùxiÉÆ {ɶ ª ÉÊiÉ º É BxÉÆ ½þÎxiÉ ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ iÉäxÉɺ Éiª ÉäxÉè́É º ´É{xÉnù¶ÉÇxÉäxÉ
º Éiª É̈É® úhÉÆ º ÉÚ Sª ÉiÉ <ÊiÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ; |Éʺ ÉrÆùSÉänÆù± ÉÉäEäò%x´Éª É́ª ÉÊiÉ® äúEòEÖò¶ ɱ ÉÉxÉÉ̈ÉÒoù¶ÉäxÉ º ´É{xÉnù¶ÉÇxÉäxÉ º ÉÉv´ÉÉMÉ̈É& º ÉÚ Sª ÉiÉä,
<Çoù¶ÉÉäxÉɺ ÉÉv´ÉÉMÉ̈É <ÊiÉ; iÉlÉÉ +EòÉ® úÉÊnùºÉiª ÉÉIÉ® ú|ÉÊiÉ{ÉÊkÉoÇù¹]õÉ ® äúJÉÉxÉÞ iÉÉIÉ® ú|ÉÊiÉ{ÉkÉä& * +Ê{É SÉÉxiª ÉÊ̈ÉnÆù
|É̈ÉÉhÉ̈ÉÉi¨ÉèEòi´Éº ª É |ÉÊiÉ{ÉÉnùEò¨É --- xÉÉiÉ&{É® ÆúËEòÊSÉnùÉEòÉR óIª É̈Éκ iÉ; ª ÉlÉÉ Ê½þ± ÉÉäEäò ª ÉVÉäiÉäiª ÉÖHäò, ÊEò¨ÉÂ? EäòxÉ ?
EòlÉ̈ÉÂ? <iª ÉÉEòÉR óIª ÉiÉä; xÉè́ÉÆ ` iÉk´É̈Éʺ É ' ` +½Æþ¥ÉÀ Éκ ¨É ' <iª ÉÖHäò, ËEòÊSÉnùxª ÉnùÉEòÉR óIª É̈Éκ iÉ---
º É́ÉÉÇi¨ÉèEòi´ÉẾɹɪ Éi´ÉÉnù́ÉMÉiÉä&; º ÉÊiÉ Á xª Éκ ¨ÉzÉ́ÉʶɹªÉ̈ÉÉhÉä%lÉæ +ÉEòÉR óIÉÉ º ª ÉÉiÉ ; xÉ
i´ÉÉi¨ÉèEòi´É́ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉÉ́ÉʶɹªÉ̈ÉÉhÉÉä%xª ÉÉä%lÉÉæ%κ iÉ, ª É +ÉEòÉR óIª ÉäiÉ * xÉ SÉäªÉ̈É́ÉMÉÊiÉxÉÉæi{ÉtiÉ <ÊiÉ ¶ ÉCª ÉÆ ´ÉCiÉÖ̈É ,`
iÉrùɺ ª É ẾÉVÉYÉÉè' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É&, +´ÉMÉÊiɺ ÉÉvÉxÉÉxÉÉÆ SÉ ¸É́ÉhÉÉnùÒxÉÉÆ ´ÉänùÉxÉÖ́ÉSÉxÉÉnùÒxÉÉÆ SÉ ẾÉvÉÒªÉ̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ* xÉ
SÉäªÉ̈É́ÉMÉÊiÉ® úxÉÌlÉEòÉ § ÉÉÎxiÉ́ÉæÊiÉ ¶ ÉCª ÉÆ ´ÉCiÉÖ̈É ; +ẾÉtÉÊxÉ́ÉÞ ÊkÉ¡ ò± Énù¶ÉÇxÉÉiÉ , ¤ ÉÉvÉEòYÉÉxÉÉxiÉ® úɦÉÉ́ÉÉSSÉ *
|ÉÉCSÉÉi¨ÉèEòi´ÉÉ́ÉMÉiÉä® ú́ª ÉɽþiÉ& º É́ÉÇ& º Éiª ÉÉxÉÞ iÉ́ª É́ɽþÉ® úÉä ± ÉÉèÊEòEòÉä ´ÉèÊnùEò SÉäiª É́ÉÉäSÉÉ̈É * iɺ ¨ÉÉnùxiª ÉäxÉ |É̈ÉÉhÉäxÉ |ÉÊiÉ{ÉÉÊnùiÉä
+Éi¨ÉèEòi´Éä º É̈ɺ iɺ ª É |ÉÉSÉÒxɺ ª É ¦Éänù́ª É́ɽþÉ® úºª É ¤ ÉÉÊvÉiÉi´ÉÉiÉÂxÉ +xÉäEòÉi¨ÉEò¥ÉÀ Eò± {ÉxÉÉ́ÉEòɶ ÉÉä%κ iÉ * xÉxÉÖ
¨ÉÞ nùÉÊnùoù¹]õÉxiÉ|Éhɪ ÉxÉÉi{ÉÊ® úhÉÉ̈É́Én ù¥ÉÀ ¶ Éɺ jɺ ª ÉÉʦÉ̈ÉiÉÊ̈ÉÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä; {ÉÊ® úhÉÉÊ̈ÉxÉÉä ʽþ¨ÉÞ nùÉnùªÉÉä%lÉÉDZ ÉÉäEäò
º É̈ÉÊvÉMÉiÉÉ <ÊiÉ * xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä--- ` º É ´ÉÉ B¹É ¨É½þÉxÉVÉ +Éi¨ÉÉVÉ® úÉä%¨É® úÉä%¨ÉÞ iÉÉä%¦Éª ÉÉä ¥ÉÀ ' ` º É B¹É xÉäÊiÉ xÉäiª ÉÉi¨ÉÉ ' `
+º lÉÚ ± É̈ÉxÉhÉÖ ' <iª ÉÉtɦª É& º É́ÉÇẾÉÊGòª ÉÉ|ÉÊiɹÉävɸÉÖÊiɦª É& ¥ÉÀ hÉ& EÚ ò]õºlÉi´ÉÉ́ÉMÉ̈ÉÉiÉ ; xÉ Á äEòº ª É ¥ÉÀ hÉ& {ÉÊ® úhÉÉ̈ÉvÉ̈ÉÇi´ÉÆ
iÉpùʽþiÉi´ÉÆ SÉ ¶ ÉCª ÉÆ |ÉÊiÉ{ÉkÉÖ̈É ; κ lÉÊiÉMÉÊiÉ́Éiº ª ÉÉÊnùÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; EÚ ò]õºlɺ ª ÉäÊiÉ Ếɶ Éä¹ÉhÉÉiÉ ; xÉ Ê½þEÚ ò]õºlɺ ª É ¥ÉÀ hÉ&
κ lÉÊiÉMÉÊiÉ́ÉnùxÉäEòvÉ̈ÉÉÇ̧ɪ Éi´ÉÆ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ; EÚ ò]õºlÉÆ SÉ ÊxÉiª ÉÆ ¥ÉÀ º É́ÉÇẾÉÊGòª ÉÉ|ÉÊiɹÉävÉÉÊnùiª É́ÉÉäSÉÉ̈É; xÉ SÉ, ª ÉlÉÉ ¥ÉÀ hÉ
+Éi¨ÉèEòi´Énù¶ÉÇxÉÆ ¨ÉÉäIɺ ÉÉvÉxÉ̈É , B´ÉÆ VÉMÉnùÉEòÉ® ú{ÉÊ® úhÉÉÊ̈Éi´Énù¶ÉÇxÉ̈ÉÊ{É º ´ÉiÉxjÉ̈Éä́É Eòº ¨ÉèÊSÉi¡ ò± Éɪ ÉÉʦÉ|ÉäªÉiÉä,
|É̈ÉÉhÉɦÉÉ́ÉÉiÉ ; EÚ ò]õºlÉ¥ÉÀ Éi¨ÉèEòi´ÉẾÉYÉÉxÉÉnäù́É Ê½þ¡ ò± ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ ¶ Éɺ jÉ̈É --- ` º É B¹É xÉäÊiÉ xÉäiª ÉÉi¨ÉÉ ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É `
+¦Éª ÉÆ ´ÉèVÉxÉEò |ÉÉ{iÉÉä%ʺ É ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEò¨ÉÂ* iÉjÉèiÉÎiº ÉrÆù¦É́ÉÊiÉ---¥ÉÀ |ÉEò® úhÉä º É́ÉÇvÉ̈ÉÇẾɶ Éä¹É{É® úʽþiÉ¥ÉÀ nù¶ÉÇxÉÉnäù́É
¡ ò± Éʺ ÉrùÉèº Éiª ÉÉ̈É, ª ÉkÉjÉÉ¡ ò± ÉÆ ¸ÉÚ ª ÉiÉä ¥ÉÀ hÉÉä VÉMÉnùÉEòÉ® ú{ÉÊ® úhÉÉÊ̈Éi´ÉÉÊnù, iÉn ù¥ÉÀ nù¶ÉÇxÉÉä{Éɪ Éi´ÉäxÉè́É ẾÉÊxɪ ÉÖVª ÉiÉä,
¡ ò± É́Éiº ÉÆÊxÉvÉÉ́É¡ ò± ÉÆ iÉnùR óMÉÊ̈ÉÊiÉ́ÉiÉ ; xÉ iÉÖ º ´ÉiÉxjÉÆ ¡ ò± Éɪ É Eò± {ª ÉiÉ <ÊiÉ * xÉ Ê½þ
{ÉÊ® úhÉÉ̈É́Ék´ÉẾÉYÉÉxÉÉi{ÉÊ® úhÉÉ̈É́Ék´É̈ÉÉi¨ÉxÉ& ¡ ò± ÉÆ º ª ÉÉÊnùÊiÉ ´ÉCiÉÖÆ ª ÉÖC¨É , EÚ ò]õºlÉÊxÉiª Éi´ÉÉx¨ÉÉäIɺ ª É * xÉxÉÖ
EÚ ò]õºlÉ¥ÉÀ Éi¨É́ÉÉÊnùxÉ BEòi´ÉèEòÉxiª ÉÉiÉÂ<ÇʶÉjÉÒʶÉiÉ́ª ÉɦÉÉ́Éä <Ç·É® úEòÉ® úhÉ|ÉÊiÉYÉÉẾÉ® úÉävÉ <ÊiÉ SÉäiÉ , xÉ;
+ẾÉtÉi¨ÉEòxÉÉ̈É°ü{ɤ ÉÒVÉ́ª ÉÉEò® úhÉÉ{ÉäIÉi´ÉÉiº É́ÉÇYÉi´Éº ª É * ` iɺ ¨ÉÉuùÉ Biɺ ¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉ +ÉEòɶ É& º ÉƦÉÚ iÉ& ' <iª ÉÉÊnù́ÉÉCª É䦪É&
 ÊxÉiª ɶ ÉÖrù¤ÉÖrù̈ÉÖHòº ´É°ü{ÉÉiº É́ÉÇYÉÉiº É́ÉǶÉHäò® úÒ·É® úÉVVÉMÉVVÉÊxÉκ lÉÊiÉ|ɱ ɪ ÉÉ&, xÉÉSÉäiÉxÉÉi|ÉvÉÉxÉÉnùxª ɺ ¨ÉÉuùÉ---<iª Éä¹ÉÉä%lÉÇ&
|ÉÊiÉYÉÉiÉ&---` VÉx¨ÉÉtº ª É ª ÉiÉ& ' <ÊiÉ; º ÉÉ |ÉÊiÉYÉÉ iÉnù́ɺ lÉè́É, xÉ iÉÊuù̄ûrùÉä%lÉÇ& {ÉÖxÉÊ® ú½þÉäSª ÉiÉä * EòlÉÆ xÉÉäSª ÉiÉä,
+iª ÉxiÉ̈ÉÉi¨ÉxÉ BEòi´É̈ÉÊuùiÉÒªÉi´ÉÆ SÉ ¥ÉÖ́ÉiÉÉ ? ¸ÉÞ hÉÖ ª ÉlÉÉ xÉÉäSª ÉiÉä--- º É́ÉÇYɺ ª Éä·É® úºª ÉÉi¨É¦ÉÚ iÉä <´ÉÉẾÉtÉEòα {ÉiÉä xÉÉ̈É°ü{Éä
iÉk´ÉÉxª Éi´Éɦª ÉÉ̈ÉÊxÉ́ÉÇSÉxÉÒªÉä º Éƺ ÉÉ® ú|É{É\Sɤ ÉÒVɦÉÚ iÉä º É́ÉÇYɺ ª Éä·É® úºª É ¨Éɪ Éɶ ÉÊHò& |ÉEÞ òÊiÉÊ® úÊiÉ xÉ ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ iª ÉÉä® úʦɱ É{ª ÉäiÉä;
iÉɦª ÉÉ̈Éxª É& º É́ÉÇYÉ <Ç·É® ú&, ` +ÉEòɶ ÉÉä ´ÉèxÉÉ̈É xÉÉ̈É°ü{ɪ ÉÉäÌxÉ́ÉÇʽþiÉÉ iÉä ª ÉnùxiÉ® úÉ iÉn ù¥ÉÀ ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä&, ` xÉÉ̈É°ü{Éä
´ª ÉÉEò® ú́ÉÉÊhÉ ' ` º É́ÉÉÇÊhÉ °ü{ÉÉÊhÉ ẾÉÊSÉiª É vÉÒ® úÉä xÉÉ̈ÉÉÊxÉ EÞ òi´ÉÉʦÉ́Énùxª Énùɺ iÉä ' ` BEÆò ¤ ÉÒVÉÆ ¤ ɽÖþvÉÉ ª É& Eò® úÉÊäiÉ '
<iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É SÉ; B´É̈ÉẾÉtÉEÞ òiÉxÉÉ̈É°ü{ÉÉä{ÉÉvª ÉxÉÖ® úÉävÉÒ·É® úÉä ¦É́ÉÊiÉ, ´ª ÉÉä̈Éä́É PÉ]õEò® úEòÉtÖ{ÉÉvª ÉxÉÖ® úÉÊävÉ; º É SÉ
º ´ÉÉi¨É¦ÉÚ iÉÉxÉä́É PÉ]õÉEòɶ ɺ lÉÉxÉÒªÉÉxÉẾÉtÉ|Éiª ÉÖ{ɺ lÉÉÊ{ÉiÉxÉÉ̈É°ü{ÉEÞ òiÉEòɪ ÉÇEò® úhɺ ÉÆPÉÉiÉÉxÉÖ® úÉÊävÉxÉÉä VÉÒ́ÉÉJª ÉÉÎx´ÉYÉÉxÉÉi¨ÉxÉ&
|ÉiÉÒ¹]äõ´ª É́ɽþÉ® úẾɹɪ Éä; iÉnäù́É̈ ÉẾÉtÉi¨ÉEòÉä{ÉÉÊvÉ{ÉÊ® úSUäônùÉ{ÉäIÉ̈Éä́Éä·É® úºª Éä·É® úi´ÉÆ º É́ÉÇYÉi´ÉÆ º É́ÉǶÉÊHòi´ÉÆ SÉ, xÉ {É® ú̈ÉÉlÉÇiÉÉä
ẾÉtª ÉÉ +{Éɺ iɺ É́ÉÉæ{ÉÉÊvɺ ´É°ü{Éä +Éi¨ÉÊxÉ <ÇʶÉjÉÒʶÉiÉ́ª ɺ É́ÉÇYÉi´ÉÉÊnù́ª É́ɽþÉ® ú={É{ÉtiÉä; iÉlÉÉ SÉÉäHò¨É ---` ª ÉjÉ
xÉÉxª Éi{ɶ ª ÉÊiÉ xÉÉxª ÉSUÞ ôhÉÉäÊiÉ xÉÉxª ÉÊuùVÉÉxÉÉÊiÉ º É ¦ÉÚ ¨ ÉÉ ' <ÊiÉ; ` ª ÉjÉ i´Éº ª É º É́ÉÇ̈ÉÉi¨Éè́ÉɦÉÚ kÉiEäòxÉ EÆò {ɶ ª ÉäiÉÂ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ
SÉ; B´ÉÆ {É® ú̈ÉÉlÉÉḈɺ lÉɪ ÉÉÆ º É́ÉḈª É́ɽþÉ® úɦÉÉ́ÉÆ ´ÉnùÎxiÉ ´ÉänùÉxiÉÉ& º É́Éæ; iÉlÉä·É® úMÉÒiÉɺ ´ÉÊ{É--- ` xÉ EòiÉÞ Çi´ÉÆ xÉ Eò¨ÉÉÇÊhÉ
± ÉÉäEòº ª É º ÉÞVÉÊiÉ |ɦÉÖ& * xÉ Eò¨ÉÇ¡ò± ɺ Éƪ ÉÉäMÉÆ º ´É¦ÉÉ́ɺ iÉÖ |É́ÉiÉÇiÉä ' ` xÉÉnùkÉä Eòº ª ÉÊSÉi{ÉÉ{ÉÆ xÉ SÉè́É º ÉÖEÞ òiÉÆ ẾɦÉÖ& *
+YÉÉxÉäxÉÉ́ÉÞ iÉÆ YÉÉxÉÆ iÉäxÉ ¨ÉÖÁ ÎxiÉ VÉxiÉ́É& ' <ÊiÉ {É® ú̈ÉÉlÉÉḈɺ lÉɪ ÉÉ̈ÉÒʶÉjÉÒʶÉiÉ́ª ÉÉÊnù́ª É́ɽþÉ® úɦÉÉ́É& |Énù¶ª ÉÇiÉä;
´ª É́ɽþÉ® úÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ iÉÚHò& ¸ÉÖiÉÉ́É{ÉÒ·É® úÉÊnù́ª É́ɽþÉ® ú&---` B¹É º É́Éæ·É® úB¹É ¦ÉÚ iÉÉÊvÉ{ÉÊiÉ® äú¹É ¦ÉÚ iÉ{Éɱ É B¹É º ÉäiÉÖÌ́ÉvÉ® úhÉ B¹ÉÉÆ
± ÉÉäEòÉxÉÉ̈ɺ É¦Æ Éänùɪ É ' <ÊiÉ; iÉlÉÉ SÉä·É® úMÉÒiÉɺ ´ÉÊ{É--- ` <Ç·É® ú& º É́ÉǦÉÚ iÉÉxÉÉÆ ¾þqäù¶Éä%VÉÖÇxÉ Êiɹ`öÊiÉ * § ÉÉ̈ɪ Éxº É́ÉǦÉÚ iÉÉÊxÉ
ª ÉxjÉÉ°üføÉÊxÉ ¨Éɪ ɪ ÉÉ ' <ÊiÉ; º ÉÚ jÉEòÉ® úÉä%Ê{É {É® ú̈ÉÉlÉÉÇʦÉ|Éɪ ÉähÉ ` iÉnùxÉxª Éi´É̈ÉÂ' <iª Éɽþ; ´ª É́ɽþÉ® úÉʦÉ|Éɪ ÉähÉ iÉÖ `
º ª Éɱ ± ÉÉäEò´ÉiÉÂ' <ÊiÉ ¨É½þɺ É̈ÉÖpùÉÊnùºlÉÉxÉÒªÉiÉÉÆ ¥ÉÀ hÉ& Eòlɪ ÉÊiÉ, +|Éiª ÉÉJª Éɪ Éè́É Eòɪ ÉÇ|É{É\SÉÆ {ÉÊ® úhÉÉ̈É|ÉÊGòª ÉÉÆ SÉɸɪ ÉÊiÉ--
-º ÉMÉÖhÉä¹ÉÚ {Éɺ ÉxÉä¹ÉÚ
{ɪ ÉÉäIª ÉiÉ <ÊiÉ **

¦ÉÉ́Éä SÉÉä{ɱ ɤ vÉä& ** 2.1.15 **

** 2.1.15 **

<iÉ SÉ EòÉ® úhÉÉnùxÉxª Éi´ÉÆ Eòɪ ÉǺª É, ª ÉiEòÉ® úhÉÆ ¦ÉÉ́É B´É EòÉ® úhɺ ª É Eòɪ ÉÇ̈ÉÖ{ɱ ɦª ÉiÉä, xÉɦÉÉ́Éä; iÉtlÉÉ---º Éiª ÉÉÆ ¨ÉÞ ÊnùPÉ]õ
={ɱ ɦª ÉiÉä, º Éiº ÉÖ SÉ iÉxiÉÖ¹ÉÖ {É]õ&; xÉ SÉ Êxɪ É̈ÉäxÉÉxª ɦÉÉ́Éä%xª ɺ ª ÉÉä{ɱ ÉΤvÉoÇù¹]õÉ; xÉ Á ·ÉÉä MÉÉä® úxª É& º ÉxMÉÉä¦ÉÉḈÉ B´ÉÉä{ɱ ɦª ÉiÉä;
xÉ SÉ EÖò± Éɱ ɦÉÉ́É B´É PÉ]õ={ɱ ɦª ÉiÉä, º Éiª ÉÊ{É ÊxÉÊ̈ÉkÉxÉèÊ̈ÉÊkÉEò¦ÉÉ́Éä%xª Éi´ÉÉiÉÂ* xÉx´Éxª ɺ ª É
¦ÉÉ́Éä%{ª Éxª ɺ ª ÉÉä{ɱ ÉΤvÉÌxɪ ÉiÉÉ où¶ª ÉiÉä, ª ÉlÉÉÎMxɦÉÉ́Éä vÉÚ ¨ ɺ ª ÉäÊiÉ; xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä--- =uùÉÊ{ÉiÉä%{ª ÉMxÉÉèMÉÉä{Éɱ ÉPÉÖÊ]õEòÉÊnùvÉÉÊ® úiɺ ª É
vÉÚ
¨ ɺ ª É où¶ª É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ* +lÉ vÉÚ ¨ ÉÆ Eòª ÉÉÊSÉnù́ɺ lɪ ÉÉ ẾÉ˶ɹªÉÉiÉ ---<Çoù¶ÉÉä vÉÚ ¨ ÉÉä xÉɺ Éiª ÉMxÉÉè¦É́ÉiÉÒÊiÉ, xÉè́É̈ ÉÊ{É
EòÎSÉqùɹäÉ&; iÉn ù¦ÉÉ́ÉÉxÉÖ® úHòÉÆ Ê½þ¤ ÉÖËrùEòɪ ÉÇEòÉ® úhɪ ÉÉä® úxÉxª Éi´Éä ½äþiÉÖÆ ´Éª ÉÆ ´ÉnùÉ̈ É&; xÉ SÉɺ ÉÉ́ÉÎMxÉvÉÚ ¨ ɪ ÉÉäÌ́ÉtiÉä *
¦ÉÉ́ÉÉSSÉÉä{ɱ ɤ vÉä&---<ÊiÉ ´ÉÉ º ÉÚ jÉ̈ÉÂ* xÉ Eäò´É± ÉÆ ¶ ɤ nùÉnäù́É Eòɪ ÉÇEòÉ® úhɪ ÉÉä® úxÉxª Éi´É̈É ,
|Éiª ÉIÉÉä{ɱ ÉΤvɦÉÉ́ÉÉSSÉ iɪ ÉÉä® úxÉxª Éi´ÉÊ̈Éiª ÉlÉÇ&; ¦É́ÉÊiÉ Ê½þ|Éiª ÉIÉÉä{ɱ ÉΤvÉ& Eòɪ ÉÇEòÉ® úhɪ ÉÉä® úxÉxª Éi´Éä; iÉtlÉÉ---iÉxiÉÖº Éƺ lÉÉxÉä
{É]äõiÉxiÉÖ́ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉ {É]õÉä xÉÉ̈É Eòɪ ÉÈxÉè́ÉÉä{ɱ ɦª ÉiÉä, Eäò´Éɺ iÉÖ iÉxiÉ́É +ÉiÉÉxÉẾÉiÉÉxÉ́ÉxiÉ& |Éiª ÉIÉ̈ÉÖ{ɱ ɦª ÉxiÉä, iÉlÉÉ
iÉxiÉÖ¹́Éƶ É́É&, +ƶ ÉÖ¹ÉÖ iÉnù́ɪ É́ÉÉ& * +xɪ ÉÉ |Éiª ÉIÉÉä{ɱ ɤ vª ÉÉ ± ÉÉäʽþiɶ ÉÖC± ÉEÞ ò¹hÉÉÊxÉ jÉÒÊhÉ °ü{ÉÉÊhÉ, iÉiÉÉä
´Éɪ ÉÖ̈ÉÉjÉ̈ÉÉEòɶ É̈ÉÉjÉÆ SÉäiª ÉxÉÖ̈ÉäªÉ̈É , iÉiÉ& {É® Æú¥ÉÀ èEò¨Éä́ÉÉÊuùiÉÒªÉ̈É ; iÉjÉ º É́ÉÇ|É̈ÉÉhÉÉxÉÉÆ Êxɹ`öÉ̈ É́ÉÉäSÉÉ̈É **

º Ék´ÉÉSSÉÉ́É® úºª É ** 2.1.16 **

** 2.1.16 **

<iÉ SÉ EòÉ® úhÉÉiEòɪ ÉǺª ÉÉxÉxª Éi´É̈É , ª ÉiEòÉ® úhÉÆ |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä& EòÉ® úhÉÉi¨ÉxÉè́É EòÉ® úhÉä º Ék´É̈É́É® úEòɱ ÉÒxɺ ª É Eòɪ ÉǺª É ¸ÉÚ
ª ÉiÉä--- `
º Énäù́É º ÉÉä̈ª Éänù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒiÉÂ' ` +Éi¨ÉÉ ´ÉÉ <nù̈ÉäEò B´ÉÉOÉ +ɺ ÉÒiÉÂ' <iª ÉÉnùÉẾÉnÆù¶É¤ nùMÉÞ ½þÒiɺ ª É Eòɪ ÉǺª É EòÉ® úhÉäxÉ
º ÉÉ̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhª ÉÉiÉ ; ª ÉSSÉ ª ÉnùÉi¨ÉxÉÉ ª ÉjÉ xÉ ´ÉiÉÇiÉä, xÉ iÉkÉiÉ =i{ÉtiÉä, ª ÉlÉÉ Êº ÉEòiÉɦª ɺ iÉè±É̈É ;
iɺ ¨ÉÉi|ÉÉMÉÖi{ÉkÉä® úxÉxª Éi´ÉÉnÖùi{ÉzÉ̈É{ª ÉxÉxª Énäù́É EòÉ® úhÉÉiEòɪ ÉÇÊ̈Éiª É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä * ª ÉlÉÉ SÉ EòÉ® úhÉÆ ¥ÉÀ ÊjɹÉÖ Eòɱ Éä¹ÉÖ º Ék´ÉÆ xÉ
´ª ÉʦÉSÉ® úÊiÉ, B´ÉÆ Eòɪ ÉÇ̈ÉÊ{É VÉMÉÎxjɹÉÖ Eòɱ Éä¹ÉÖ º Ék´ÉÆ xÉ ´ª ÉʦÉSÉ® úÊiÉ; BEÆò SÉ {ÉÖxÉ& º Ék´É̈ÉÂ
; +iÉÉä%{ª ÉxÉxª Éi´ÉÆ
EòÉ® úhÉÉiEòɪ ÉǺª É **

+º ÉnÂ
ù́ª É{Énäù¶ÉÉzÉäÊiÉ SÉäzÉ vÉ̈ÉÉÇxiÉ® äúhÉ ´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉÉiÉÂ** 2.1.17 **
** 2.1.17 **

xÉxÉÖ C´ÉÊSÉnùºÉk´É̈ÉÊ{É |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä& Eòɪ ÉǺª É ´ª É{ÉÊnù¶ÉÊiÉ ¸ÉÖÊiÉ&--- ` +º Énäù́Éänù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒiÉÂ' <ÊiÉ, ` +º ÉuùÉ <nù̈ÉOÉ
+ɺ ÉÒiÉÂ' <ÊiÉ SÉ; iɺ ¨ÉÉnùºÉn ù́ª É{Énäù¶ÉÉzÉ |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä& Eòɪ ÉǺª É º Ék´ÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉ --- xÉäÊiÉ ¥ÉÚ¨ É&; xÉ
Á ª É̈Éiª ÉxiÉɺ Ék´ÉÉʦÉ|Éɪ ÉähÉ |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä& Eòɪ ÉǺª Éɺ Én ù́ª É{Énäù¶É&; ËEò iÉ̽þ, ´ª ÉÉEÞ òiÉxÉÉ̈É°ü{Éi´ÉÉrù̈ÉÉÇnù́ª ÉÉEÞ òiÉxÉÉ̈É°ü{Éi´ÉÆ
vÉ̈ÉÉÇxiÉ® ú̈ÉÂ
, iÉäxÉ vÉ̈ÉÉÇxiÉ® äúhÉɪ É̈ɺ Én ù́ª É{Énäù¶É& |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä& º ÉiÉ B´É Eòɪ ÉǺª É EòÉ® úhÉ°ü{ÉähÉÉxÉxª ɺ ª É; EòlÉ̈ÉäiÉnù́ÉMÉ̈ª ÉiÉä ?
´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉÉiÉÂ* ª ÉnÖù{ÉGò¨Éä º ÉÆÊnùMvÉÉlÉÈ´ÉÉCª ÉÆ iÉSUäô¹ÉÉÊzÉ SÉÒªÉiÉä; <½þSÉ iÉÉ́ÉiÉÂ` +º Énäù́Éänù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒiÉÂ'
<iª ɺ ÉSUô¤ näùxÉÉä{ÉGò¨Éä ÊxÉÌnù¹]Æõª ÉiÉ, iÉnäù́É {ÉÖxɺ iÉSUô¤ näùxÉ {É® úÉ̈ ÉÞ ¶ ª É, º ÉÊnùÊiÉ ẾÉʶÉxÉι]õ--- ` iÉiº Énùɺ ÉÒiÉÂ' <ÊiÉ---
+º ÉiÉ SÉ {ÉÚ ´ÉÉÇ{É® úEòɱ Éɺ ÉƤÉxvÉÉiÉÂ+ɺ ÉÒSUô¤ nùÉxÉÖ{É{ÉkÉä SÉ; ` +º ÉuùÉ <nù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒiÉÂ' <iª ÉjÉÉÊ{É ` iÉnùÉi¨ÉÉxÉÆ º ´Éª É̈ÉEÖò¯ûiÉ
' <ÊiÉ ´ÉÉCª ɶ Éä¹Éä Ếɶ Éä¹ÉÉzÉÉiª ÉxiÉɺ Ék´É̈É ; iɺ ¨ÉÉrù̈ÉÉÇxiÉ® äúhÉè́Éɪ É̈ɺ Én ù́ª É{Énäù¶É& |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä& Eòɪ ÉǺª É; xÉÉ̈É°ü{É́ª ÉÉEÞ
òiÉÆ Ê½þ
´Éº iÉÖ º ÉSUô¤ nùɽÈþ± ÉÉäEäò |Éʺ Érù̈É ; +iÉ& |ÉR óxÉÉ̈É°ü{É́ª ÉÉEò® úhÉÉnùºÉÊnù́Éɺ ÉÒÊnùiª ÉÖ{ÉSɪ ÉÇiÉä **

ª ÉÖHäò& ¶ ɤ nùÉxiÉ® úÉSSÉ ** 2.1.18 **

** 2.1.18 **

ª ÉÖHäò SÉ |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä& Eòɪ ÉǺª É º Ék´É̈ÉxÉxª Éi´ÉÆ SÉ EòÉ® úhÉÉnù́ÉMÉ̈ª ÉiÉä, ¶ ɤ nùÉxiÉ® úÉSSÉ **

ª ÉÖÊHòº iÉÉ́Éuùhª ÉÇiÉä--- nùÊvÉPÉ]ȭûSÉEòÉtÌlÉʦÉ& |ÉÊiÉÊxɪ ÉiÉÉÊxÉ EòÉ® úhÉÉÊxÉ IÉÒ® ú̈ÉÞ ÊkÉEòɺ ÉÖ́ÉhÉÉÇnùÒxª ÉÖ{ÉÉnùÒªÉ̈ÉÉxÉÉÊxÉ ± ÉÉäEäò
où¶ª ÉxiÉä; xÉ Ê½þnùvª ÉÌlÉʦÉ̈ÉÞ ÇÊkÉEòÉä{ÉÉnùÒªÉiÉä, xÉ PÉ]õÉÌlÉʦÉ& IÉÒ® ú̈É ; iÉnùºÉiEòɪ ÉḈÉÉnäùxÉÉä{É{ÉtäiÉ; +ẾÉʶɹ]äõʽþ|ÉÉMÉÖi{ÉkÉä&
º É́ÉǺª É º É́ÉÇjÉɺ Ék´Éä Eòº ¨ÉÉiIÉÒ® úÉnäù́É nùvª ÉÖi{ÉtiÉä, xÉ ¨ÉÞ ÊkÉEòɪ ÉÉ& ? ¨ÉÞ ÊkÉEòɪ ÉÉ B´É SÉ PÉ]õ=i{ÉtiÉä, xÉ IÉÒ® úÉiÉÂ?
+lÉÉẾÉʶɹ]äõ%Ê{É |ÉÉMɺ Ék´Éä IÉÒ® úB´É nùvxÉ& EòÎSÉnùÊiɶ ɪ ÉÉä xÉ ¨ÉÞ ÊkÉEòɪ ÉÉ̈É , ¨ÉÞ ÊkÉEòɪ ÉÉ̈Éä́É SÉ PÉ]õºª É EòÎSÉnùÊiɶ ɪ ÉÉä xÉ
IÉÒ® äú---<iª ÉÖSª ÉäiÉ---+iɺ iÉÁ ÇÊiɶ ɪ É́Ék´ÉÉi|ÉÉMÉ́ɺ lÉɪ ÉÉ +º ÉiEòɪ ÉḈÉÉnù½þÉÊxÉ&, º ÉiEòɪ ÉḈÉÉnùʺÉÊrùSÉ; ¶ ÉÊHò SÉ EòÉ® úhɺ ª É
Eòɪ ÉÇÊxɪ É̈ÉÉlÉÉÇEò± {ª É̈ÉÉxÉÉ xÉÉxª ÉÉ +º ÉiÉÒ´ÉÉ Eòɪ ÉÈÊxɪ ÉSUäôiÉ , +º Ék´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉnùxª Éi´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉSSÉ;
iɺ ¨ÉÉiEòÉ® úhɺ ª ÉÉi¨É¦ÉÚ iÉÉ ¶ ÉÊHò&, ¶ ÉHäò SÉÉi¨É¦ÉÚ iÉÆ Eòɪ ÉÇ̈ÉÂ* +Ê{É SÉ Eòɪ ÉÇEòÉ® úhɪ ÉÉäpù́Ǫ ÉMÉÖhÉÉnùÒxÉÉÆ
SÉÉ·É̈Éʽþ¹É́Én ù¦Éänù¤ÉÖnÂ
ùvª ɦÉÉ́ÉÉkÉÉnùÉi¨ª É̈ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É̈ÉÂ
; º É̈É́Éɪ ÉEò± {ÉxÉɪ ÉÉ̈ÉÊ{É, º É̈É́Éɪ ɺ ª É º É̈É́ÉÉʪÉʦÉ&
º ÉƤÉxvÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉÉ̈ÉxÉä, iɺ ª É iɺ ª ÉÉxª ÉÉäxª É& º ÉƤÉxvÉ& Eò± {ÉʪÉiÉ́ª É <iª ÉxÉ́ɺ lÉÉ|ɺ ÉR óMÉ&, +xɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉä SÉ
ẾÉSUäônù|ɺ ÉR óMÉ&; +lÉ º É̈É́Éɪ É& º ´Éª ÉÆ º ÉƤÉxvÉ°ü{Éi´ÉÉnùxÉ{ÉäIª Éè́ÉÉ{É® Æúº ÉƤÉxvÉÆ º ÉƤÉvª ÉäiÉ, º Éƪ ÉÉäMÉÉä%Ê{É iÉ̽þº ´Éª ÉÆ
º ÉƤÉxvÉ°ü{Éi´ÉÉnùxÉ{ÉäIª Éè́ÉÉ{É® Æúº É̈É́Éɪ ÉÆ º ÉƤÉvª ÉäiÉ; iÉÉnùÉi¨ª É|ÉiÉÒiÉä SÉ pù́ª ÉMÉÖhÉÉnùÒxÉÉÆ
º É̈É́Éɪ ÉEò± {ÉxÉÉxÉlÉÇCª É̈ÉÂ* EòlÉÆ SÉ Eòɪ ÉÇ̈É́ɪ ÉẾÉpù́ª ÉÆ EòÉ® úhÉä¹́É́ɪ É́Épù́ª Éä¹ÉÖ ´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÆ ´ÉiÉÇiÉä ? ËEò º É̈ɺ iÉä¹́É́ɪ É́Éä¹ÉÖ ´ÉiÉæiÉ,
=iÉ |Éiª É́ɪ É́É̈ÉÂ? ª ÉÊnùiÉÉ́Éiº É̈ɺ iÉä¹ÉÖ ´ÉiÉæiÉ, iÉiÉÉä%´Éª É́ª ÉxÉÖ{ɱ ÉΤvÉ& |ɺ ÉVª ÉäiÉ, º É̈ɺ iÉÉ́ɪ É́ɺ ÉÆÊxÉEò¹ÉǺª Éɶ ÉCª Éi´ÉÉiÉ ; xÉ
ʽþ¤ ɽÖþi´ÉÆ º É̈ɺ iÉä¹́Éɸɪ Éä¹ÉÖ ´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÆ ´ª ɺ iÉɸɪ ÉOɽþhÉäxÉ MÉÞ Á iÉä; +lÉÉ́ɪ É́ɶ É& º É̈ɺ iÉä¹ÉÖ ´ÉiÉæiÉ,
iÉnùÉ{ª ÉÉ® ú̈¦ÉEòɴɪ É́É́ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉÉ́ɪ ÉẾÉxÉÉä%´Éª É́ÉÉ& Eò± {ª Éä® úxÉ , ª Éè®úÉ® ú̈¦ÉEäò¹́É́ɪ É́Éä¹́É́ɪ É́ɶ ÉÉä%´Éª É́ÉÒ´ÉiÉæiÉ;
EòÉä¶ ÉÉ́ɪ É́É́ª ÉÊiÉÊ® úHèòÁ Ḉɪ É́Éè®úʺÉ& EòÉä¶ ÉÆ ´ª ÉÉ{xÉÉäÊiÉ; +xÉ́ɺ lÉÉ SÉè́ÉÆ |ɺ ÉVª ÉäiÉ, iÉä¹ÉÖ iÉä¹́É́ɪ É́Éä¹ÉÖ
´ÉiÉÇʪÉiÉÖ̈Éxª Éä¹ÉÉ̈Éxª Éä¹ÉÉ̈É́ɪ É́ÉÉxÉÉÆ Eò± {ÉxÉÒªÉi´ÉÉiÉ ; +lÉ |Éiª É́ɪ É́ÉÆ ´ÉiÉæiÉ, iÉnèùEòjÉ ´ª ÉÉ{ÉÉ® äú%xª ÉjÉÉ́ª ÉÉ{ÉÉ® ú& º ª ÉÉiÉ ; xÉ Ê½þ
näù́ÉnùkÉ& » ÉÖPxÉä º ÉÆÊxÉvÉÒªÉ̈ÉÉxɺ iÉnù½þ®äú́É {ÉÉ]õʱÉ{ÉÖjÉä%Ê{É º ÉÆÊxÉvÉÒªÉiÉä; ª ÉÖMÉ{ÉnùxÉäEòjÉ ´ÉÞ kÉÉ́ÉxÉäEòi´É|ɺ ÉRÂóMÉ& º ª ÉÉiÉÂ
,
näù́Énùkɪ ÉYÉnùkɪ ÉÉäÊ® ú́É » ÉÖPxÉ{ÉÉ]õʱÉ{ÉÖjÉÊxÉ́ÉÉʺ ÉxÉÉä&; MÉÉäi´ÉÉÊnù́Éi|Éiª ÉäEÆò {ÉÊ® úºÉ̈ÉÉ{iÉäxÉÇnùɹäÉ <ÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; iÉlÉÉ
|ÉiÉÒiª ɦÉÉ́ÉÉiÉ ; ª ÉÊnùMÉÉäi´ÉÉÊnù́Éi|Éiª ÉäEÆò {ÉÊ® úºÉ̈ÉÉ{iÉÉä%´Éª É́ÉÒº ª ÉÉiÉ , ª ÉlÉÉ MÉÉäi´ÉÆ |ÉÊiÉ́ª ÉÊHò|Éiª ÉIÉÆ MÉÞ Á iÉä, B´É̈É́ɪ É́ª ÉÊ{É
|Éiª É́ɪ É́ÉÆ |Éiª ÉIÉÆ MÉÞ Á äiÉ; xÉ SÉè́ÉÆ Êxɪ ÉiÉÆ MÉÞ Á iÉä; |Éiª ÉäEò{ÉÊ® úºÉ̈ÉÉ{iÉÉèSÉÉ́ɪ ÉẾÉxÉ& Eòɪ ÉæhÉÉÊvÉEòÉ® úÉiÉ , iɺ ÉÂSÉèEòi´ÉÉiÉ ,
¸ÉÞ R óMÉähÉÉÊ{É º iÉxÉEòɪ ÉÈEÖòª ÉÉÇiÉ , =® úºÉÉ SÉ {ÉÞ ¹`öEòɪ ÉÇ̈ÉÂ
; xÉ SÉè́ÉÆ où¶ª ÉiÉä * |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä SÉ Eòɪ ÉǺª Éɺ Ék´Éä, =i{ÉÊkÉ® úEòiÉÞ ÇEòÉ
 ÊxÉ® úÉÎi¨ÉEòÉ SÉ º ª ÉÉiÉ ; =i{ÉÊkÉ SÉ xÉÉ̈É ÊGòª ÉÉ, º ÉÉ º ÉEòiÉÞ ÇEèò´É ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ, MÉiª ÉÉÊnù́ÉiÉ ; ÊGòª ÉÉ SÉ xÉÉ̈É º ª ÉÉiÉ ,
+EòiÉÞ ÇEòÉ SÉ---<ÊiÉ ẾÉ|ÉÊiÉʹÉvª ÉäiÉ; PÉ]õºª É SÉÉäi{ÉÊkɯûSª É̈ÉÉxÉÉ SÉ PÉ]õEòiÉÞ ÇEòÉ, ËEò iÉÁ Çxª ÉEòiÉÞ ÇEòÉ --- <ÊiÉ Eò± {ª ÉÉ
º ª ÉÉiÉÂ; iÉlÉÉ Eò{Éɱ ÉÉnùÒxÉÉ̈É{ª ÉÖi{ÉÊkɯûSª É̈ÉÉxÉÉxª ÉEòiÉÞ ÇEèò´É Eò± {ª ÉäiÉ; iÉlÉÉ SÉ º ÉÊiÉ ` PÉ]õ=i{ÉÆtiÉä ' <iª ÉÖHäò, `
EÖò± Éɱ ÉÉnùÒÊxÉ EòÉ® úhÉÉxª ÉÖi{ÉtxiÉä ' <iª ÉÖHÆò º ª ÉÉiÉ ; xÉ SÉ ± ÉÉäEäò PÉ]õÉäi{ÉÊkÉÊ® úiª ÉÖHäò EÖò± Éɱ ÉÉnùÒxÉÉ̈Éiª ÉÖi{Ét¨ÉÉxÉiÉÉ |ÉiÉÒªÉiÉä,
=i{ÉzÉiÉÉ|ÉiÉÒiÉä&; +lÉ º ´ÉEòÉ® úhɺ ÉkÉɺ ÉƤÉxvÉ B´ÉÉäi{ÉÊkÉ® úÉi¨É± ÉÉ¦É SÉ Eòɪ ÉǺª ÉäÊiÉ SÉäiÉ ---EòlÉ̈ɱ ɤ vÉÉi¨ÉEÆò º ÉƤÉvª ÉäiÉäÊiÉ
´ÉHò´ª É̈É ; º ÉiÉÉä̽þuùªÉÉä& º ÉƤÉxvÉ& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, xÉ º ÉnùºÉiÉÉä® úºÉiÉÉä́ÉÉÇ; +¦ÉÉ́ɺ ª É SÉ Êxɯû{ÉÉJª Éi´ÉÉi|ÉÉMÉÖi{ÉkÉäÊ® úÊiÉ
¨Éª ÉÉÇnùÉEò® úhÉ̈ÉxÉÖ{É{ÉzÉ̈ÉÂ; º ÉiÉÉÆ Ê½þ± ÉÉäEäò IÉäjÉMÉÞ ½þÉnùÒxÉÉÆ ¨Éª ÉÉÇnùÉ où¹]õÉ xÉɦÉÉ́ɺ ª É; xÉ Ê½þ, ´Éxvª ÉÉ{ÉÖjÉÉä ® úÉVÉÉ ¤ ɦÉÚ ´É
|ÉÉC{ÉÚ hÉḈÉ̈ ÉÇhÉÉä%ʦɹÉäEòÉÊnùiª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEäòxÉ ¨Éª ÉÉÇnùÉEò® úhÉäxÉ, Êxɯû{ÉÉJª ÉÉä ´Éxvª ÉÉ{ÉÖjÉ&--- ® úÉVÉÉ ¤ ɦÉÚ ´É ¦É́ÉÊiÉ ¦ÉẾɹªÉiÉÒÊiÉ ´ÉÉ-
-- Ếɶ É乪ÉiÉä; ª ÉÊnùSÉ ´Éxvª ÉÉ{ÉÖjÉÉä%Ê{É EòÉ® úEò´ª ÉÉ{ÉÉ® úÉnÚ ùv´ÉÇ̈ɦÉẾɹªÉiÉ , iÉiÉ <nù̈É{ª ÉÖ{ÉÉ{Éiº ª ÉiÉ---Eòɪ ÉǦÉÉ́ÉÉä%Ê{É
EòÉ® úEò´ª ÉÉ{ÉÉ® úÉnÚ ùv´ÉȦÉẾɹªÉiÉÒÊiÉ; ´Éª ÉÆ iÉÖ {ɶ ª ÉÉ̈É&--- ´Éxvª ÉÉ{ÉÖjɺ ª É Eòɪ ÉÉǦÉÉ́ɺ ª É SÉɦÉÉ́Éi´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉ , ª ÉlÉÉ ¤ Éxvª ÉÉ{ÉÖjÉ&
EòÉ® úEò´ª ÉÉ{ÉÉ® úÉnÚ ùv´ÉÈxÉ ¦ÉẾɹªÉÊiÉ, B´ÉÆ Eòɪ ÉÉǦÉÉ́ÉÉä%Ê{É EòÉ® úEò´ª ÉÉ{ÉÉ® úÉnÚ ùv´ÉÈxÉ ¦ÉẾɹªÉiÉÒÊiÉ * xÉx´Éä́ÉÆ º ÉÊiÉ
EòÉ® úEò´ª ÉÉ{ÉÉ® úÉä%xÉlÉÇEò& |ɺ ÉVª ÉäiÉ; ª ÉlÉè́É Ê½þ|ÉÉÎCº Érùi´ÉÉiEòÉ® úhɺ ´É°ü{Éʺ ÉrùªÉä xÉ EòÎSÉn ù́ª ÉÉÊ|ɪ ÉiÉä, B´ÉÆ
|ÉÉÎCº Érùi´ÉÉkÉnùxÉxª Éi´ÉÉSSÉ Eòɪ ÉǺª É º ´É°ü{Éʺ ÉrùªÉä%Ê{É xÉ EòÎSÉn ù́ª ÉÉÊ|ɪ ÉäiÉ; ´ª ÉÉÊ|ɪ ÉiÉä SÉ; +iÉ&
EòÉ® úEò´ª ÉÉ{ÉÉ® úÉlÉḈÉk´Éɪ É, ¨Éxª ÉÉ̈ɽäþ, |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä® ú¦ÉÉ́É& Eòɪ ÉǺª ÉäÊiÉ SÉäiÉ , xÉè¹É nùɹäÉ&; ª ÉiÉ& Eòɪ ÉÉÇEòÉ® äúhÉ EòÉ® úhÉÆ
´ª É́ɺ lÉÉ{ɪ ÉiÉ& EòÉ® úEò´ª ÉÉ{ÉÉ® úºª ÉÉlÉḈÉk´É̈ÉÖ{É{ÉtiÉä; Eòɪ ÉÉÇEòÉ® úÉä%Ê{É EòÉ® úhɺ ª ÉÉi¨É¦ÉÚ iÉ B´É, +xÉÉi¨É¦ÉÚ iɺ ª ÉÉxÉÉ® ú¦ª Éi´ÉÉiÉÂ
---
<iª ɦÉÉÊhÉ; xÉ SÉ Ếɶ Éä¹Énù¶ÉÇxÉ̈ÉÉjÉähÉ ´Éº i´Éxª Éi´ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ; xÉ Ê½þnäù́ÉnùkÉ& º ÉÆEÖòÊSÉiɽþºiÉ{ÉÉnù& |ɺ ÉÉÊ® úiɽþºiÉ{ÉÉnùSÉ
Ếɶ Éä¹ÉähÉ où¶ª É̈ÉÉxÉÉä%Ê{É ´Éº i´Éxª Éi´ÉÆ MÉSUôÊiÉ, º É B´ÉäÊiÉ |Éiª ÉʦÉYÉÉxÉÉiÉ ; iÉlÉÉ |ÉÊiÉÊnùxÉ̈ÉxÉäEòº Éƺ lÉÉxÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É Ê{ÉjÉÉnùÒxÉÉÆ xÉ
´Éº i´Éxª Éi´ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ, ¨É̈É Ê{ÉiÉÉ ¨É̈É § ÉÉiÉÉ ¨É̈É {ÉÖjÉ <ÊiÉ |Éiª ÉʦÉYÉÉxÉÉiÉ ; VÉx¨ÉÉäSUäônùÉxÉxiÉÊ® úiÉi´ÉÉkÉjÉ ª ÉÖHò¨É , xÉÉxª ÉjÉäÊiÉ
SÉäiÉ , xÉ; IÉÒ® úÉnùÒxÉÉ̈ÉÊ{É nùvª ÉÉtÉEòÉ® úºÉƺ lÉÉxɺ ª É |Éiª ÉIÉi´ÉÉiÉ ; +où¶ª É̈ÉÉxÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É ´É]õvÉÉxÉÉnùÒxÉÉÆ
º É̈ÉÉxÉVÉÉiÉÒªÉÉ́ɪ É́ÉÉxiÉ® úÉä{ÉÊSÉiÉÉxÉÉ̈ÉR óEÖò® úÉÊnù¦ÉÉ́ÉäxÉ nù¶ÉÇxÉMÉÉäSÉ® úiÉÉ{ÉkÉÉèVÉx¨Éº ÉÆYÉÉ;
iÉä¹ÉÉ̈Éä́ÉÉ́ɪ É́ÉÉxÉÉ̈É{ÉSɪ É́ɶ ÉÉnùnù¶ÉÇxÉÉ{ÉkÉÉ́ÉÖSUäônùºÉÆYÉÉ; iÉjÉäoùMVÉx¨ÉÉäSUäônùÉxiÉÊ® úiÉi´ÉÉSSÉänùºÉiÉ& º Ék´ÉÉ{ÉÊkÉ&,
º ÉiÉ SÉɺ Ék´ÉÉ{ÉÊkÉ&, iÉlÉÉ º ÉÊiÉ MɦÉḈÉÉʺ ÉxÉ =kÉÉxɶ ÉÉʪÉxÉ SÉ ¦Éänù|ɺ ÉR óMÉ&; iÉlÉÉ SÉ ¤ Éɱ ª ɪ ÉÉè́Éxɺ lÉÉẾÉ® äú¹́ÉÊ{É
¦Éänù|ɺ ÉR óMÉ&, Ê{ÉjÉÉÊnù́ª É́ɽþÉ® ú±ÉÉä{É|ɺ ÉRóMÉ SÉ * BiÉäxÉ IÉhɦÉR óMÉ́ÉÉnù& |ÉÊiÉ́ÉÊnùiÉ́ª É& * ª ɺ ª É iÉÖ {ÉÖxÉ&
|ÉÉMÉÖi{ÉkÉä® úºÉiEòɪ ÉÇ̈É , iɺ ª É ÊxÉÌ́ɹɪ É& EòÉ® úEò´ª ÉÉ{ÉÉ® ú& º ª ÉÉiÉ , +¦ÉÉ́ɺ ª É Ếɹɪ Éi´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&---
+ÉEòɶ ɽþxÉxÉ|ɪ ÉÉäVÉxÉJÉR óMÉÉtxÉäEòɪ ÉÖvÉ|ɪ ÉÖÊHò´ÉiÉ ; º É̈É́ÉÉʪÉEòÉ® úhÉẾɹɪ É& EòÉ® úEò´ª ÉÉ{ÉÉ® ú& º ª ÉÉÊnùÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; +xª ÉẾɹɪ ÉähÉ
EòÉ® úEò´ª ÉÉ{ÉÉ® äúhÉÉxª ÉÊxɹ{ÉkÉä® úÊiÉ|ɺ ÉR óMÉÉiÉ ; º É̈É́ÉÉʪÉEòÉ® úhɺ ª Éè́ÉÉi¨ÉÉÊiɶ ɪ É& Eòɪ ÉÇÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; º ÉiEòɪ ÉÇiÉÉ{ÉkÉä& *
iɺ ¨ÉÉiIÉÒ® úÉnùÒxª Éä́É pù́ª ÉÉÊhÉ nùvª ÉÉÊnù¦ÉÉ́ÉäxÉÉ́ÉÊiɹ`ö̈ÉÉxÉÉÊxÉ Eòɪ ÉÉÇJª ÉÉÆ ± ɦÉxiÉ <ÊiÉ xÉ EòÉ® úhÉÉnùxª ÉiEòɪ ÉȴɹÉǶÉiÉäxÉÉÊ{É
¶ ÉCª ÉÆ Eò± {ÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ* iÉlÉÉ ¨ÉÚ ± ÉEòÉ® úhÉ̈Éä́É +É +xiª ÉÉEòɪ ÉÉÇiÉÂiÉäxÉ iÉäxÉ Eòɪ ÉÉÇEò® äúhÉ xÉ]ṍÉiº É́ÉḈª É́ɽþÉ® úɺ {Énùi´ÉÆ |ÉÊiÉ{ÉtiÉä
* B´ÉÆ ª ÉÖHäò&, Eòɪ ÉǺª É |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä& º Ék´É̈É , +xÉxª Éi´ÉÆ SÉ EòÉ® úhÉÉiÉ , +´ÉMÉ̈ª ÉiÉä **

¶ ɤ nùÉxiÉ® úÉSSÉèiÉnù́ÉMÉ̈ª ÉiÉä--- {ÉÚ ´ÉǺÉÚ

jÉä%º ÉnÂù́ª É{ÉnäùʶÉxÉ& ¶ ɤ nùºª ÉÉänùɾþiÉi´ÉÉkÉiÉÉä%xª É& º ÉnÂ
ù́ª É{Énäù¶ÉÒ¶ ɤ nù&
¶ ɤ nùÉxiÉ® ú̈É-Â-- ` º Énäù́É º ÉÉä̈ª Éänù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒnäùEò¨Éä́ÉÉÊuùiÉÒªÉ̈ÉÂ' <iª ÉÉÊnù* ` iÉrèùEò +ɽÖþ®úºÉnäù́Éänù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒiÉÂ' <ÊiÉ
SÉɺ Éi{ÉIÉ̈ÉÖ{ÉÊIÉ{ª É, ` EòlÉ̈ɺ ÉiÉ& º ÉVVÉɪ ÉäiÉ ' <iª ÉÉÊIÉ{ª É, ` º Énäù́É º ÉÉä̈ª Éänù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒiÉÂ' <iª É́ÉvÉÉ® úªÉÊiÉ;
iÉjÉänÆù¶É¤ nù́ÉÉSª ɺ ª É Eòɪ ÉǺª É |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä& º ÉSUô¤ nù́ÉÉSª ÉäxÉ EòÉ® úhÉäxÉ º ÉÉ̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhª ɺ ª É ¸ÉÚ ª É̈ÉÉhÉi´ÉÉiÉÂ
, º Ék´ÉÉxÉxª Éi´Éä
|Éʺ Évª ÉiÉ& * ª ÉÊnùiÉÖ |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä® úºÉiEòɪ ÉȺ ª ÉÉiÉ , {É SÉÉSSÉÉäi{Ét¨ÉÉxÉÆ EòÉ® úhÉä º É̈É́ÉäªÉÉiÉ , iÉnùxª ÉiEòÉ® úhÉÉiº ª ÉÉiÉÂ
, iÉjÉ `
ª ÉäxÉɸÉÖiÉÆ ¸ÉÖiÉÆ ¦É́ÉÊiÉ ' <iÉÒªÉÆ |ÉÊiÉYÉÉ {ÉÒb÷¬ äiÉ; º Ék´ÉÉxÉxª Éi´ÉÉ́ÉMÉiÉäκ i´Éª ÉÆ |ÉÊiÉYÉÉ º É̈Élª ÉÇiÉä **

{É]ṍÉSSÉ ** 2.1.19 **
** 2.1.19 **

ª ÉlÉÉ SÉ º ÉǼÉäι]õiÉ& {É]õÉä xÉ ´ª ÉHÆò MÉÞ

Á iÉä--- ÊEò¨Éª ÉÆ {É]õ&, ËEò ´ÉÉxª Én ùpù́ª ÉÊ̈ÉÊiÉ; º É B´É |ɺ ÉÉÊ® úiÉ& ª Éiº ÉǼÉäι]õiÉÆ pù́ª ÉÆ
iÉi{É]õB´ÉäÊiÉ |ɺ ÉÉ® úhÉäxÉÉʦÉ́ª ÉHòÉä MÉÞÁ iÉä * ª ÉlÉÉ SÉ º ÉǼÉä¹]õxɺ É̈ɪ Éä {É]õ<ÊiÉ MÉÞ Á ¨ÉÉhÉÉä%Ê{É xÉ ẾÉʶɹ]õɪ ÉÉ̈ÉẾɺ iÉÉ® úÉä
MÉÞ
Á iÉä; º É B´É |ɺ ÉÉ® úhɺ É̈ɪ Éä ẾÉʶɹ]õɪ ÉÉ̈ÉẾɺ iÉÉ® úÉä MÉÞ
Á iÉä--- xÉ º ÉǼÉäι]õiÉ°ü{ÉÉnùxª ÉÉä%ª ÉÆ Ê¦ÉzÉ& {É]õ<ÊiÉ, B´ÉÆ
iÉxi´ÉÉÊnùEòÉ® úhÉÉ́ɺ lÉÆ {É]õÉÊnùEòɪ ÉÇ̈ɺ {ɹ]Æõº ÉiÉ , iÉÖ® úÒ́Éä̈ÉEÖòẾÉxnùÉÊnùEòÉ® úEò´ª ÉÉ{ÉÉ® úÉʦÉ́ª ÉHÆò º {ɹ]ÆõMÉÞ
Á iÉä * +iÉ&
º ÉǼÉäι]õiÉ|ɺ ÉÉÊ® úiÉ{É]õxª Éɪ ÉäxÉè́ÉÉxÉxª ÉiEòÉ® úhÉÉiEòɪ ÉÇÊ̈Éiª ÉlÉÇ& **

ª ÉlÉÉ SÉ |ÉÉhÉÉÊnù** 2.1.20 **

** 2.1.20 **

ª ÉlÉÉ SÉ ± ÉÉäEäò |ÉÉhÉÉ{ÉÉxÉÉÊnù¹ÉÖ |ÉÉhɦÉänäù¹ÉÖ |ÉÉhÉɪ ÉÉ̈ÉäxÉ Êxɯûräù¹ÉÖ EòÉ® úhÉ̈ÉÉjÉähÉ °ü{ÉähÉ ´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉä¹ÉÖ VÉÒ́ÉxÉ̈ÉÉjÉÆ Eòɪ ÉÈ
ÊxÉ́ÉÇiª ÉÇiÉä, xÉÉEÖò\SÉxÉ|ɺ ÉÉ® úhÉÉÊnùEÆò Eòɪ ÉÉÇxiÉ® ú̈ÉÂ
; iÉä¹́Éä́É |ÉÉhɦÉänäù¹ÉÖ {ÉÖxÉ& |É́ÉÞ
kÉä¹ÉÖ VÉÒ́ÉxÉÉnùÊvÉEò¨ÉÉEÖò\SÉxÉ|ɺ ÉÉ® úhÉÉÊnùEò¨ÉÊ{É
Eòɪ ÉÉÇxiÉ® ÆúÊxÉ́ÉÇiª ÉÇiÉä; xÉ SÉ |ÉÉhɦÉänùÉxÉÉÆ |ɦÉänù́ÉiÉ& |ÉÉhÉÉnùxª Éi´É̈É , º É̈ÉÒ® úhɺ ´É¦ÉÉ́ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ
---B´ÉÆ Eòɪ ÉǺª É
EòÉ® úhÉÉnùxÉxª Éi´É̈ÉÂ* +iÉ SÉ EÞ òiº xɺ ª É VÉMÉiÉÉä ¥ÉÀ Eòɪ ÉÇi´ÉÉkÉnùxÉxª Éi´ÉÉSSÉ Êº Érèù¹ÉÉ ¸ÉÉèiÉÒ|ÉÊiÉYÉÉ--- ` ª ÉäxÉɸÉÖiÉÆ ¸ÉÖiÉÆ
¦É́Éiª É̈ÉiÉÆ ¨ÉiÉ̈ÉẾÉYÉÉiÉÆ ẾÉYÉÉiÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ **

<iÉ® ú́ª É{Énäù¶ÉÉÊrùiÉÉEò® úhÉÉÊnùnùɹäÉ|ɺ ÉÊHò& ** 2.1.21 **

<iÉ® ú́ª É{Énäù¶ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.1.21 **

+xª ÉlÉÉ {ÉÖxÉ SÉäiÉxÉEòÉ® úhÉ́ÉÉnù+ÉÊIÉ{ª ÉiÉä--- SÉäiÉxÉÉÊrùVÉMÉi|ÉÊGòª Éɪ ÉÉ̈ÉɸÉÒªÉ̈ÉÉhÉɪ ÉÉÆ Ê½þiÉÉEò® úhÉÉnùªÉÉä nùɹäÉÉ& |ɺ ÉVª ÉxiÉä;
EÖòiÉ& ? <iÉ® ú́ª É{Énäù¶ÉÉiÉÂ* <iÉ® úºª É ¶ ÉÉ® úÒ®úºª É ¥ÉÀ Éi¨Éi´ÉÆ ´ª É{ÉÊnù¶ÉÊiÉ ¸ÉÖÊiÉ&-- ` º É +Éi¨ÉÉ iÉk´É̈Éʺ É ·ÉäiÉEäòiÉÉä ' <ÊiÉ
|ÉÊiɤ ÉÉävÉxÉÉiÉÂ; ª ÉuùÉ--- <iÉ® úºª É SÉ ¥ÉÀ hÉ& ¶ ÉÉ® úÒ®úÉi¨Éi´ÉÆ ´ª É{ÉÊnù¶ÉÊiÉ--- ` iÉiº ÉÞ ¹] ṍÉÉ iÉnäù́ÉÉxÉÖ|ÉÉẾɶ ÉiÉÂ' <ÊiÉ
» ɹ]Öõ®äú́ÉÉẾÉEÞ
òiɺ ª É ¥ÉÀ hÉ& Eòɪ ÉÉÇxÉÖ|É́Éä¶ ÉäxÉ ¶ ÉÉ® úÒ®úÉi¨Éi´Énù¶ÉÇxÉÉiÉ ; ` +xÉäxÉ VÉÒ́ÉäxÉÉi¨ÉxÉÉxÉÖ|ÉẾɶ ª É xÉÉ̈É°ü{Éä ´ª ÉÉEò® ú́ÉÉÊhÉ '
<ÊiÉ SÉ {É® úÉ näù́ÉiÉÉ VÉÒ́É̈ÉÉi¨É¶ ɤ näùxÉ ´ª É{ÉÊnù¶ÉxiÉÒ, xÉ ¥ÉÀ hÉÉä ʦÉzÉ& ¶ ÉÉ® úÒ®ú<ÊiÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ; iɺ ¨ÉÉtn ù¥ÉÀ hÉ& » ɹ]Þ õi´ÉÆ
iÉSUôÉ® úÒ®úºª Éè́ÉÊäiÉ * +iÉ SÉ º ´ÉiÉxjÉ& EòiÉÉǺ ÉxÉÂʽþiÉ̈Éä́ÉÉi¨ÉxÉ& º ÉÉè̈Éxɺ ª ÉEò® ÆúEÖòª ÉÉÇiÉ , xÉÉʽþiÉÆ
VÉx¨É̈É® úhÉVÉ® úÉ® úÉäMÉÉtxÉäEòÉxÉlÉÇVÉɱ É̈É ; xÉ Ê½þEòÎSÉnù{É® úiÉxjÉÉä ¤ ÉxvÉxÉÉMÉÉ® ú̈ÉÉi¨ÉxÉ& EÞ òi´ÉÉxÉÖ|ÉẾɶ ÉÊiÉ; xÉ SÉ
º ´Éª É̈Éiª ÉxiÉÊxÉ̈ÉDZÉ& º ÉxÉÂ+iª ÉxiÉ̈Éʱ ÉxÉÆ näù½þ̈ÉÉi¨Éi´ÉäxÉÉä{ÉäªÉÉiÉ ; EÞ òiÉ̈ÉÊ{É EòlÉÆÊSÉtqÙ ù&JÉEò® ÆúiÉÊnùSUôª ÉÉ VÉÁ ÉiÉ ; º ÉÖJÉEò® Æú
SÉÉä{ÉÉnùnùÒiÉ; º ¨É® äúSSÉ---¨Éª ÉänÆùVÉMÉn ùʤÉ̈¤ ÉÆ ẾÉÊSÉjÉÆ ẾÉ® úÊSÉiÉÊ̈ÉÊiÉ; º É́ÉÉæ ʽþ± ÉÉäEò& º {ɹ]ÆõEòɪ ÉÈEÞ òi´ÉÉ º ¨É® úÊiÉ--- ¨Éª ÉänÆù
EÞ òiÉÊ̈ÉÊiÉ; ª ÉlÉÉ SÉ ¨Éɪ ÉÉ́ÉÒº ´Éª ÉÆ |ɺ ÉÉÊ® úiÉÉÆ ¨Éɪ ÉÉÊ̈ÉSUôª ÉÉ +xÉɪ Éɺ ÉäxÉè́ÉÉä{ɺ Éƽþ®úÊiÉ, B´ÉÆ ¶ ÉÉ® úÒ®úÉä%{ÉÒ̈ÉÉÆ º ÉÞ Î¹]ṏÉÖ{ɺ Éƽþ®äúiÉÂ
;
º ´ÉEòÒªÉ̈ÉÊ{É iÉÉ́ÉSUô® úÒ®Æú¶ ÉÉ® úÒ®úÉä xÉ ¶ ÉCxÉÉäiª ÉxÉɪ Éɺ ÉäxÉÉä{ɺ ÉƽþiÉÖÇ̈ÉÂ
; B´ÉÆ Ê½þiÉÊGòª ÉÉtnù¶ÉÇxÉÉnùxª Éɪ ª ÉÉ SÉäiÉxÉÉVVÉMÉi|ÉÊGòª ÉäÊiÉ
MÉ̈ª ÉiÉä **

+ÊvÉEÆò iÉÖ ¦ÉänùÊxÉnæù¶ÉÉiÉÂ** 2.1.22 **

** 2.1.22 **

iÉÖ-¶ ɤ nù& {ÉIÉÆ ´ª ÉÉ́ÉiÉǪÉÊiÉ * ª Éiº É́ÉÇYÉÆ º É́ÉǶÉÊHò ¥ÉÀ ÊxÉiª ɶ ÉÖrù¤ÉÖrù̈ÉÖHòº ´É¦ÉÉ́ÉÆ ¶ ÉÉ® úÒ®úÉnùÊvÉEò¨Éxª ÉiÉ, iÉiÉ´ɪ ÉÆ VÉMÉiÉ&
» ɹ]Þ õ¥ÉÚ
¨ É&; xÉ iÉκ ¨ÉÎx½þiÉÉEò® úhÉÉnùªÉÉä nùɹäÉÉ& |ɺ ÉVª ÉxiÉä; xÉ Ê½þiɺ ª É Ê½þiÉÆ ËEòÊSÉiEòiÉḈª É̈Éκ iÉ, +ʽþiÉÆ ´ÉÉ {ÉÊ® ú½þiÉḈª É̈ÉÂ
,
ÊxÉiª É̈ÉÖHòº ´É¦ÉÉ́Éi´ÉÉiÉ ; xÉ SÉ iɺ ª É YÉÉxÉ|ÉÊiɤ ÉxvÉ& ¶ ÉÊHò|ÉÊiɤ ÉxvÉÉä ´ÉÉ C´ÉÊSÉnù{ª Éκ iÉ, º É́ÉÇYÉi´ÉÉiº É́ÉǶÉÊHòi´ÉÉSSÉ;
¶ ÉÉ® úÒ® úºi´ÉxÉä́ÉÆẾÉvÉ&; iÉκ ¨Éx|ɺ ÉVª ÉxiÉä ʽþiÉÉEò® úhÉÉnùªÉÉä nùɹäÉÉ&; xÉ iÉÖ iÉÆ ´Éª ÉÆ VÉMÉiÉ&
» ɹ]õÉ® Æú¥ÉÚ ¨ É&; EÖòiÉ BiÉiÉÂ? ¦ÉänùÊxÉnæù¶ÉÉiÉ --- ` +Éi¨ÉÉ ´ÉÉ +® äúpù¹]ṍª É& ¸ÉÉäiÉ́ª ÉÉä ¨ÉxiÉ́ª ÉÉä ÊxÉÊnùvª ÉÉʺ ÉiÉ́ª É& ' `
º ÉÉä%x´Éä¹]ṍª É& º É ẾÉÊVÉYÉÉʺ ÉiÉ́ª É& ' ` º ÉiÉÉ º ÉÉä̈ª É iÉnùÉ º ÉÆ{ÉzÉÉä ¦É́ÉÊiÉ ' ` ¶ ÉÉ® úÒ®ú+Éi¨ÉÉ |ÉÉYÉäxÉÉi¨ÉxÉÉx´ÉÉ°üfø& '
<iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEò& EòiÉÞ ÇEò¨ÉÉÇÊnù¦ÉänùÊxÉnæù¶ÉÉä VÉÒ́ÉÉnùÊvÉEÆò ¥ÉÀ nù¶ÉǪÉÊiÉ * xÉx´É¦ÉänùÊxÉnæù¶ÉÉä%Ê{É nù̶ÉiÉ&--- ` iÉk´É̈Éʺ É '
<iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEò&; EòlÉÆ ¦ÉänùɦÉänùÉèẾɯûrùÉèº ÉƦÉ́ÉäªÉÉiÉÉ̈ÉÂ? xÉè¹É nùɹäÉ&, ¨É½þÉEòɶ ÉPÉ]õÉEòɶ Éxª Éɪ ÉäxÉÉä¦Éª ɺ ÉƦÉ́ɺ ª É iÉjÉ iÉjÉ
|ÉÊiɹ`öÉÊ{ÉiÉi´ÉÉiÉÂ* +Ê{É SÉ ª ÉnùÉ ` iÉk´É̈Éʺ É ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEäòxÉɦÉänùÊxÉnæù¶ÉäxÉɦÉänù& |ÉÊiɤ ÉÉäÊvÉiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ, +{ÉMÉiÉÆ ¦É́ÉÊiÉ
iÉnùÉ VÉÒ́ɺ ª É º Éƺ ÉÉÊ® úi´ÉÆ ¥ÉÀ hÉ SÉ » ɹ]Þ õi´É̈ÉÂ
, º É̈ɺ iɺ ª É Ê̈Élª ÉÉYÉÉxÉẾÉVÉÞ
Î̈¦Éiɺ ª É ¦Éänù́ª É́ɽþÉ® úºª É º É̈ª ÉMYÉÉxÉäxÉ
¤ ÉÉÊvÉiÉi´ÉÉiÉ ; iÉjÉ EÖòiÉ B´É º ÉÞ Î¹]õ& ? EÖòiÉÉä ´ÉÉ Ê½þiÉÉEò® úhÉÉnùªÉÉä nùɹäÉÉ& ?
+ẾÉtÉ|Éiª ÉÖ{ɺ lÉÉÊ{ÉiÉxÉÉ̈É°ü{ÉEÞ òiÉEòɪ ÉÇEò® úhɺ ÉÆPÉÉiÉÉä{ÉÉvª ÉẾÉ́ÉäEòEÞ
òiÉÉ Ê½þ§ ÉÉÎxiÉ̽þiÉÉEò® úhÉÉÊnù±ÉIÉhÉ& º Éƺ ÉÉ® ú&, xÉ iÉÖ
{É® ú̈ÉÉlÉÇiÉÉä%º iÉÒiª ɺ ÉEÞ
ònù́ÉÉäSÉÉ̈É--- VÉx¨É̈É® úhÉSUäônùxɦÉänùxÉÉtʦÉ̈ÉÉxÉ́ÉiÉ ; +¤ ÉÉÊvÉiÉä iÉÖ ¦Éänù́ª É́ɽþÉ® äú` º ÉÉä%x´Éä¹]ṍª É& º É
ẾÉÊVÉYÉÉʺ ÉiÉ́ª É& ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEäòxÉ ¦ÉänùÊxÉnæù¶ÉxÉÉ́ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉÆ ¥ÉÀ hÉÉä%ÊvÉEòi´ÉÆ Ê½þiÉÉEò® úhÉÉÊnùnùɹäÉ|ɺ ÉËHò
ÊxɯûhÉÊrù**

+¶ ¨ÉÉÊnù́ÉSSÉ iÉnùxÉÖ{É{ÉÊkÉ& ** 2.1.23 **

** 2.1.23 **

ª ÉlÉÉ SÉ ± ÉÉäEäò {ÉÞ ÊlÉ́ÉÒi´Éº ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉÎx´ÉiÉÉxÉÉ̈É{ª ɶ ¨ÉxÉÉÆ EäòÊSÉx¨É½þɽþÉǨÉhɪ ÉÉä ´ÉXÉ́ÉèbÚ ÷ª ÉÉÇnùªÉ&, +xª Éä ¨Évª É̈É́ÉÒªÉÉÇ&
º ÉÚ ª ÉÇEòÉxiÉÉnùªÉ&, +xª Éä |ɽþÒhÉÉ& ·Éɪ ɺ É|ÉIÉä{ÉhÉɽþÉÇ& {ÉɹÉÉhÉÉ&-- <iª ÉxÉäEòẾÉvÉÆ ´ÉèÊSÉjª ÉÆ où¶ª ÉiÉä; ª ÉlÉÉ
SÉèEò{ÉÞ ÊlÉ́ÉÒ́ª É{Éɸɪ ÉÉhÉÉ̈ÉÊ{É ¤ ÉÒVÉÉxÉÉÆ ¤ ɽÖþẾÉvÉÆ {ÉjÉ{ÉÖ¹{É¡ ò± ÉMÉxvÉ® úºÉÉÊnù́ÉèÊSÉjª ÉÆ SÉxnùxÉËEò{ÉÉEòSÉ̈{ÉEòÉÊnù¹ÉÚ {ɱ ÉIª ÉiÉä; ª ÉlÉÉ
SÉèEòº ª ÉÉ{ª ÉzÉ® úºÉº ª É ± ÉÉäʽþiÉÉnùÒÊxÉ Eäò¶ ɱ ÉÉä̈ÉÉnùÒÊxÉ SÉ ẾÉÊSÉjÉÉÊhÉ Eòɪ ÉÉÇÊhÉ ¦É́ÉÎxiÉ--- B´É̈ÉäEòº ª ÉÉÊ{É ¥ÉÀ hÉÉä
VÉÒ́É|ÉÉYÉ{ÉÞ lÉCi´ÉÆ Eòɪ ÉḈÉèÊSÉjª ÉÆ SÉÉä{É{ÉtiÉ <iª ÉiÉ& iÉnùxÉÖ{É{ÉÊkÉ&, {É® ú{ÉÊ® úEòα {ÉiÉnùɹäÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉÊ® úiª ÉlÉÇ& * ¸ÉÖiÉä SÉ
|ÉÉ̈ÉÉhª ÉÉiÉ , ẾÉEòÉ® úºª É SÉ ´ÉÉSÉÉ® ú̈¦ÉhÉ̈ÉÉjÉi´ÉÉiɺ ´É{xÉoù¶ª ɦÉÉ́É́ÉèÊSÉjª É́ÉSSÉ---<iª ɦª ÉÖSSɪ É& **

={ɺ Éƽþ
É® únù¶ÉÇxÉÉzÉäÊiÉ SÉäzÉ IÉÒ® ú́ÉÊrù** 2.1.24 **
={ɺ Éƽþ
É® únù¶ÉÇxÉÉÊvÉEò® ú̈É̈ ÉÂ** 2.1.24 **

SÉäiÉxÉÆ ¥ÉÀ èEò¨ÉÊuùiÉÒªÉÆ VÉMÉiÉ& EòÉ® úhÉÊ̈ÉÊiÉ ª ÉnÖùHò¨É , iÉzÉÉä{É{ÉtiÉä; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? ={ɺ ÉƽþÉ® únù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* <½þʽþ± ÉÉäEäò
EÖò± Éɱ ÉÉnùªÉÉä PÉ]õ{É]õÉnùÒxÉÉÆ EòiÉÉÇ®úÉä ¨ÉÞ qùhb÷SÉGòº ÉÚ jɺ Éʱ ɱ ÉÉtxÉäEòEòÉ® úEòÉä{ɺ ÉƽþÉ® äúhÉ º ÉÆMÉÞ
½þÒiɺ ÉÉvÉxÉÉ& º Éxiɺ iÉkÉiEòɪ ÉÈ
EÖò´ÉÉÇhÉÉ où¶ª ÉxiÉä; ¥ÉÀ SÉɺ ɽþɪÉÆ iÉ́ÉÉʦÉ|ÉäiÉ̈É ; iɺ ª É º ÉÉvÉxÉÉxiÉ® úÉxÉÖ{ɺ ÉÆOɽäþº ÉÊiÉ EòlÉÆ » ɹ]Þ õi´É̈ÉÖ{É{ÉtäiÉ ? iɺ ¨ÉÉzÉ ¥ÉÀ
VÉMÉiEòÉ® úhÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉ , xÉè¹É nùɹäÉ&; ª ÉiÉ& IÉÒ® ú́Én ùpù́ª ɺ ´É¦ÉÉ́ÉẾɶ Éä¹ÉÉnÖù{É{ÉtiÉä---ª ÉlÉÉ Ê½þ± ÉÉäEäò IÉÒ® ÆúVɱ ÉÆ ´ÉÉ º ´Éª É̈Éä́É
nùÊvÉʽþ̈ÉEò® úEòÉÊnù¦ÉÉ́ÉäxÉ {ÉÊ® úhÉ̈ÉiÉä%xÉ{ÉäIª É ¤ ÉÉÁ Æ º ÉÉvÉxÉ̈É , iÉlÉä½þÉÊ{É ¦ÉẾɹªÉÊiÉ * xÉxÉÖ IÉÒ® úÉtÊ{É nùvª ÉÉÊnù¦ÉÉ́ÉäxÉ
{ÉÊ® úhÉ̈É̈ÉÉxÉ̈É{ÉäIÉiÉ B´É ¤ ÉÉÁ Æ º ÉÉvÉxÉ̈ÉÉè¹hª ÉÉÊnùEò¨É ; EòlÉ̈ÉÖSª ÉiÉä ` IÉÒ® ú́ÉÊrù' <ÊiÉ ? xÉè¹É nùɹäÉ&; º ´Éª É̈ÉÊ{É Ê½þIÉÒ® Æúª ÉÉÆ
SÉ ª ÉÉ́ÉiÉÓSÉ {ÉÊ® úhÉÉ̈É̈ÉÉjÉÉ̈ÉxÉÖ¦É́ÉÊiÉ, iÉÉ́Éiª Éä́É i´Éɪ ÉÇiÉä i´ÉÉè¹hª ÉÉÊnùxÉÉ nùÊvɦÉÉ́Éɪ É; ª ÉÊnùSÉ º ´Éª ÉÆ nùÊvɦÉÉ́ɶ ÉÒ± ÉiÉÉ xÉ
º ª ÉÉiÉÂ, xÉè́ÉÉè¹hª ÉÉÊnùxÉÉÊ{É ¤ ɱ ÉÉqùÊvɦÉÉ́É̈ÉÉ{ÉtäiÉ; xÉ Ê½þ´Éɪ ÉÖ® úÉEòɶ ÉÉä ´ÉÉ +Éè¹hª ÉÉÊnùxÉÉ ¤ ɱ ÉÉqùÊvɦÉÉ́É̈ÉÉ{ÉtiÉä;
º ÉÉvÉxɺ ÉÉ̈ÉOª ÉÉ SÉ iɺ ª É {ÉÚ hÉÇiÉÉ º ÉÆ{ÉÉtiÉä; {ÉÊ® ú{ÉÚhÉǶÉÊHòEÆò iÉÖ ¥ÉÀ ; xÉ iɺ ª ÉÉxª ÉäxÉ EäòxÉÊSÉi{ÉÚ hÉÇiÉÉ º ÉÆ{ÉÉnùʪÉiÉ́ª ÉÉ; ¸ÉÖÊiÉ SÉ
¦É́ÉÊiÉ---` xÉ iɺ ª É Eòɪ ÉÈEò® úhÉÆ SÉ ẾÉtiÉä xÉ iÉiº É̈É SÉɦª ÉÊvÉEò SÉ où¶ª ÉiÉä * {É® úɺ ª É ¶ ÉÊHòÌ́ÉẾÉvÉè́É ¸ÉÚ ª ÉiÉä º ´ÉɦÉÉẾÉEòÒ
YÉÉxɤ ɱ ÉÊGòª ÉÉ SÉ ' <ÊiÉ * iɺ ¨ÉÉnäùEòº ª ÉÉÊ{É ¥ÉÀ hÉÉä ẾÉÊSÉjɶ ÉÊHòª ÉÉäMÉÉiÉÂIÉÒ® úÉÊnù́ÉÊuùÊSÉjÉ{ÉÊ® úhÉÉ̈É ={É{ÉtiÉä **

näù́ÉÉÊnù́ÉnùÊ{É ± ÉÉäEäò ** 2.1.25 **

** 2.1.25 **

º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ
--- ={É{ÉtiÉä IÉÒ® úÉnùÒxÉÉ̈ÉSÉäiÉxÉÉxÉÉ̈ÉxÉ{ÉäIª ÉÉÊ{É ¤ ÉÉÁ Æ º ÉÉvÉxÉÆ nùvª ÉÉÊnù¦ÉÉ́É&, où¹]õi´ÉÉiÉ ; SÉäiÉxÉÉ& {ÉÖxÉ& EÖò± Éɱ ÉÉnùªÉ&
º ÉÉvÉxɺ ÉÉ̈ÉOÉÒ̈É{ÉäIª Éè́É iɺ ¨Éèiɺ ¨ÉèEòɪ ÉÉÇªÉ |É́ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉ où¶ª ÉxiÉä; EòlÉÆ ¥ÉÀ SÉäiÉxÉÆ º ÉiÉÂ+º ɽþɪÉÆ |É́ÉiÉæiÉäÊiÉ---
näù́ÉÉÊnù́ÉÊnùÊiÉ ¥ÉÚ ¨ É&--- ª ÉlÉÉ ± ÉÉäEäò näù́ÉÉ& Ê{ÉiÉ® ú@ñ¹Éª É <iª Éä́É̈ ÉÉnùªÉÉä ¨É½þÉ|ɦÉÉ́ÉÉ SÉäiÉxÉÉ +Ê{É
º ÉxiÉÉä%xÉ{ÉäIª Éè́É ËEòÊSÉn ù¤ÉÉÁ Æ º ÉÉvÉxÉ̈Éè·Éª ÉÇẾɶ Éä¹Éª ÉÉäMÉÉnùʦÉvª ÉÉxÉ̈ÉÉjÉähÉ º ´ÉiÉ B´É ¤ ɽÚþÊxÉ xÉÉxÉɺ Éƺ lÉÉxÉÉÊxÉ ¶ É® úÒ® úÉÊhÉ
|Éɺ ÉÉnùÉnùÒÊxÉ ® úlÉÉnùÒÊxÉ SÉ ÊxÉÌ̈É̈ÉÉhÉÉ ={ɱ ɦª ÉxiÉä, ¨ÉxjÉÉlÉḈÉÉnäùÊiɽþɺ É{ÉÖ® úÉhÉ|ÉÉ̈ÉÉhª ÉÉiÉ ; iÉxiÉÖxÉÉ¦É SÉ º ´ÉiÉ B´É
iÉxiÉÚ xº ÉÞ
VÉÊiÉ; ¤ ɱ ÉÉEòÉ SÉÉxiÉ® äúhÉè́É ¶ ÉÖGÆò MɦÉÈvÉkÉä; {ÉÊsxÉÒSÉÉxÉ{ÉäIª É ËEòÊSÉi|ɺ lÉÉxɺ ÉÉvÉxÉÆ º É® úÉäxiÉ® úÉiº É® úÉäxiÉ® Æú|ÉÊiɹ`öiÉä--
- B´ÉÆ SÉäiÉxÉ̈ÉÊ{É ¥ÉÀ +xÉ{ÉäIª Éè́É ¤ ÉÉÁ Æ º ÉÉvÉxÉÆ º ´ÉiÉ B´É VÉMÉi» ÉIª ÉÊiÉ * º É ª ÉÊnù¥ÉÚ ª ÉÉiÉÂ
--- ª É BiÉä näù́ÉÉnùªÉÉä ¥ÉÀ hÉÉä
où¹]õÉxiÉÉ ={ÉÉkÉɺ iÉä nùɹ]õÉÇÎxiÉEäòxÉ ¥ÉÀ hÉÉ xÉ º É̈ÉÉxÉÉ ¦É́ÉÎxiÉ; ¶ É® úÒ®ú̈Éä́É Á SÉäiÉxÉÆ näù́ÉÉnùÒxÉÉÆ ¶ É® úÒ®úÉxiÉ® úÉÊnùẾɦÉÚ iª ÉÖ{ÉÉnùxÉä
={ÉÉnùÉxÉ̈É , xÉ iÉÖ SÉäiÉxÉ +Éi¨ÉÉ; iÉxiÉÖxÉɦɺ ª É SÉ IÉÖpùiÉ® úVÉxiÉÖ¦ÉIÉhÉɱ ± Éɱ ÉÉ EòÊ`öxÉiÉÉ̈ÉÉ{Ét¨ÉÉxÉÉ iÉxiÉÖ¦ÉḈÉÊiÉ; ¤ ɱ ÉÉEòÉ SÉ
º iÉxÉʪÉixÉÖ® ú́ɸÉ́ÉhÉÉn ùMɦÉÈvÉkÉä; {ÉÊsxÉÒSÉ SÉäiÉxÉ|ɪ ÉÖHòÉ º ÉiÉÒ+SÉäiÉxÉäxÉè́É ¶ É® úÒ®äúhÉ º É® úÉäxiÉ® úÉiº É® úÉäxiÉ® ú̈ÉÖ{ɺ É{ÉÇÊiÉ, ´É± ± ÉÒ́É
´ÉÞ
IÉ̈ÉÂ, xÉ iÉÖ º ´Éª É̈Éä́ÉÉSÉäiÉxÉÉ º É® úÉäxiÉ® úÉä{ɺ É{ÉÇhÉä ´ª ÉÉÊ|ɪ ÉiÉä; iɺ ¨ÉÉzÉèiÉä ¥ÉÀ hÉÉä où¹]õÉxiÉÉ <ÊiÉ--- iÉÆ |ÉÊiÉ ¥ÉÚª ÉÉiÉÂ--- xÉɪ ÉÆ
nùɹäÉ&; EÖò± Éɱ ÉÉÊnùoù¹]õÉxiÉ́Éè±ÉIÉhª É̈ÉÉjɺ ª É ẾÉ́ÉÊIÉiÉi´ÉÉÊnùÊiÉ--- ª ÉlÉÉ Ê½þEÖò± Éɱ ÉÉnùÒxÉÉÆ näù́ÉÉnùÒxÉÉÆ SÉ º É̈ÉÉxÉä SÉäiÉxÉi´Éä
EÖò± Éɱ ÉÉnùªÉ& Eòɪ ÉÉÇ®ú̈¦Éä ¤ ÉÉÁ Æ º ÉÉvÉxÉ̈É{ÉäIÉxiÉä, xÉ näù́ÉÉnùªÉ&; iÉlÉÉ ¥ÉÀ SÉäiÉxÉ̈ÉÊ{É xÉ ¤ ÉÉÁ Æ º ÉÉvÉxÉ̈É{ÉäÊIɹªÉiÉ <iª ÉäiÉÉ́ÉuùªÉÆ
näù́ÉÉtÖnùɽþ®úhÉäxÉ ẾÉ́ÉIÉÉ̈É& * iɺ ¨ÉÉtlÉèEòº ª É º ÉÉ̈Élª ÉÈoù¹]ÆõiÉlÉÉ º É́Éæ¹ÉÉ̈Éä́É ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþiÉÒÊiÉ xÉɺ iª ÉäEòÉxiÉ <iª ÉʦÉ|Éɪ É& **

EÞ
òiº xÉ|ɺ ÉÊHòÌxÉ® ú́ɪ É́Éi´É¶ ɤ nùEòÉä{ÉÉä ´ÉÉ ** 2.1.26 **
EÞ
òiº xÉ|ɺ ÉCiª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.1.26 **

SÉäiÉxÉ̈ÉäEò¨ÉÊuùiÉÒªÉÆ ¥ÉÀ IÉÒ® úÉÊnù́Éqäù́ÉÉÊnù́ÉSSÉÉxÉ{ÉäIª É ¤ ÉÉÁ Æ º ÉÉvÉxÉÆ º ´Éª ÉÆ {ÉÊ® úhÉ̈É̈ÉÉxÉÆ VÉMÉiÉ& EòÉ® úhÉÊ̈ÉÊiÉ Îº lÉiÉ̈É ;
¶ Éɺ jÉÉlÉÇ{ÉÊ® ú¶ÉÖrùªÉä iÉÖ {ÉÖxÉ® úÉÊIÉ{ÉÊiÉ * EÞ òiº xÉ|ɺ ÉÊHò& EÞ òiº xɺ ª É ¥ÉÀ hÉ& Eòɪ ÉÇ°ü{ÉähÉ {ÉÊ® úhÉÉ̈É& |ÉÉ{xÉÉäÊiÉ, ÊxÉ® ú́ɪ É́Éi´ÉÉiÉ --
ª ÉÊnù¥ÉÀ {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉÊnù́Éiº ÉÉ́ɪ É́É̈ɦÉẾɹªÉiÉÂ
, iÉiÉÉä%º ª ÉèEònäù¶É& {ɪ ÉÇhÉƺ ª ÉiÉ, BEònäù¶É SÉÉ́ɺ lÉɺ ª ÉiÉ; ÊxÉ® ú́ɪ É́ÉÆ iÉÖ ¥ÉÀ
¸ÉÖÊiɦª ÉÉä%´ÉMÉ̈ª ÉiÉä--- ` ÊxɹEò± ÉÆ ÊxÉιGòª ÉÆ ¶ ÉÉxiÉÆ ÊxÉ® ú́ÉtÆ ÊxÉ® ú\VÉxÉ̈ÉÂ' ` Ênù́ª ÉÉä Á¨ÉÚ iÉÇ& {ÉÖ¯û¹É& º ɤ ÉÉÁ ɦª ÉxiÉ® úÉä Á VÉ& ' `
<nÆù¨É½þn ù¦ÉÚ
iÉ̈ÉxÉxiÉ̈É{ÉÉ® ÆúẾÉYÉÉxÉPÉxÉ B´É ' ` º É B¹É xÉäÊiÉ xÉäiª ÉÉi¨ÉÉ ' ` +º lÉÚ ± É̈ÉxÉhÉÖ ' <iª ÉÉtɦª É&
º É́ÉÇẾɶ Éä¹É|ÉÊiɹÉäÊvÉxÉÒ¦ªÉ&; iÉiÉ SÉèEònäù¶É{ÉÊ® úhÉÉ̈Éɺ ÉƦÉ́ÉÉiEÞ òiº xÉ{ÉÊ® úhÉÉ̈É|ɺ ÉHòÉèº Éiª ÉÉÆ ¨ÉÚ ± ÉÉäSUäônù& |ɺ ÉVª ÉäiÉ;
pù¹]ṍª ÉiÉÉä{Énäù¶ÉÉxÉlÉÇCª ÉÆ SÉ +É{ÉtäiÉ, +ª ÉixÉoù¹]õi´ÉÉiEòɪ ÉǺª É, iÉn ù́ª ÉÊiÉÊ® úHòº ª É SÉ ¥ÉÀ hÉÉä%º ÉƦÉ́ÉÉiÉ ;
+VÉi´ÉÉÊnù¶É¤ nù́ª ÉÉEòÉä{É SÉ * +lÉèiÉqùɹäÉ{ÉÊ® úÊVɽþÒ¹ÉǪÉÉ º ÉÉ́ɪ É́É̈Éä́É ¥ÉÀ ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉäiÉ, iÉlÉÉÊ{É ª Éä ÊxÉ® ú́ɪ É́Éi´Éº ª É
|ÉÊiÉ{ÉÉnùEòÉ& ¶ ɤ nùÉ =nùɾþiÉɺ iÉä |ÉEÖò{ª ÉäªÉÖ&; º ÉÉ́ɪ É́Éi´Éä SÉÉÊxÉiª Éi´É|ɺ ÉR óMÉ <ÊiÉ---º É́ÉÇlÉɪ ÉÆ {ÉIÉÉä xÉ PÉ]õʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉ
<iª ÉÉÊIÉ{ÉÊiÉ **

¸ÉÖiÉäº iÉÖ ¶ ɤ nù̈ÉÚ

± Éi´ÉÉiÉÂ** 2.1.27 **
** 2.1.27 **

iÉÖ-¶ ɤ näùxÉÉIÉä{ÉÆ {ÉÊ® ú½þ®úÊiÉ * xÉ Jɱ ´Éº ¨Éi{ÉIÉä EòÎSÉnùÊ{É nùɹäÉÉä%κ iÉ * xÉ iÉÉ́ÉiEÞ òiº xÉ|ɺ ÉÊHò® úκiÉ; EÖòiÉ& ? ¸ÉÖiÉä&---ª ÉlÉè́É
ʽþ¥ÉÀ hÉÉä VÉMÉnÖùi{ÉÊkÉ& ¸ÉÚ ª ÉiÉä, B´ÉÆ ẾÉEòÉ® ú́ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉÉÊ{É ¥ÉÀ hÉÉä%´Éº lÉÉxÉÆ ¸ÉÚ ª ÉiÉä--|ÉEÞòÊiÉẾÉEòÉ® úªÉÉä¦ÉænäùxÉ ´ª É{Énäù¶ÉÉiÉÂ`
º ÉäªÉÆ näù́ÉiÉèIÉiÉ ½þxiÉɽþÊ̈É̈ÉÉκ iÉ» ÉÉä näù́ÉiÉÉ +xÉäxÉ VÉÒ́ÉäxÉÉi¨ÉxÉÉxÉÖ|ÉẾɶ ª É xÉÉ̈É°ü{Éä ´ª ÉÉEò® ú́ÉÉÊhÉ ' <ÊiÉ, ` iÉÉ́ÉÉxɺ ª É ¨Éʽþ̈ÉÉ
iÉiÉÉä Vª Éɪ ÉÉÄSÉ {ÉÚ̄û¹É& * {ÉÉnùÉä%º ª É ẾÉ·ÉÉ ¦ÉÚ iÉÉÊxÉ ÊjÉ{ÉÉnùºª ÉÉ̈ÉÞ iÉÆ ÊnùẾÉ ' <ÊiÉ SÉè́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉiÉ ; iÉlÉÉ
¾þnùªÉɪ ÉiÉxÉi´É́ÉSÉxÉÉiÉ ; º Éiº ÉÆ{ÉÊkÉ́ÉSÉxÉÉSSÉ---ª ÉÊnùSÉ EÞ òiº xÉÆ ¥ÉÀ Eòɪ ÉǦÉÉ́ÉäxÉÉä{ɪ ÉÖHÆò º ª ÉÉiÉ , ` º ÉiÉÉ º ÉÉä̈ª É iÉnùÉ º ÉÆ{ÉzÉÉä
¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ º ÉÖ¹ÉÖÎ{iÉMÉiÉÆ Ếɶ Éä¹ÉhÉ̈ÉxÉÖ{É{ÉzÉÆ º ª ÉÉiÉ , ẾÉEÞ òiÉäxÉ ¥ÉÀ hÉÉ ÊxÉiª ɺ ÉÆ{ÉzÉi´ÉÉnùẾÉEÞ òiɺ ª É SÉ ¥ÉÀ hÉÉä%¦ÉÉ́ÉÉiÉ ;
iÉlÉäÎxpùªÉMÉÉäSÉ® úi´É|ÉÊiɹÉävÉÉiÉ ---¥ÉÀ hÉÉä ẾÉEòÉ® úºª É SÉäÎxpùªÉMÉÉäSÉ® úi´ÉÉä{É{ÉkÉä&; iɺ ¨ÉÉnùºiª ÉẾÉEÞ òiÉÆ ¥ÉÀ * xÉ SÉ
ÊxÉ® ú́ɪ É́Éi´É¶ ɤ nù́ª ÉÉEòÉä{ÉÉä%κ iÉ, ¸ÉÚ ª É̈ÉÉhÉi´ÉÉnäù́É ÊxÉ® ú́ɪ É́Éi´Éº ª ÉÉ{ª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ; ¶ ɤ nù̈ÉÚ± ÉÆ SÉ ¥ÉÀ ¶ ɤ nù|É̈ÉÉhÉEò¨É ,
xÉäÎxpùªÉÉÊnù|É̈ÉÉhÉEò¨É ; iÉtlÉɶ ɤ nù̈ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉjª É̈É ; ¶ ɤ nùSÉÉä¦Éª É̈ÉÊ{É ¥ÉÀ hÉ& |ÉÊiÉ{ÉÉnùªÉÊiÉ-- +EÞ òiº xÉ|ɺ ÉËHò ÊxÉ® ú́ɪ É́Éi´ÉÆ
SÉ; ± ÉÉèÊEòEòÉxÉÉ̈ÉÊ{É ¨ÉÊhÉ̈ÉxjÉÉè¹ÉÊvÉ|ɦÉÞ iÉÒxÉÉÆ näù¶ÉEòɱ ÉÊxÉÊ̈ÉkÉ́ÉèÊSÉjª É́ɶ ÉÉSUôHòª ÉÉä ẾɯûrùÉxÉäEòEòɪ ÉÇẾɹɪ ÉÉ où¶ª ÉxiÉä; iÉÉ
+Ê{É iÉÉ́ÉzÉÉä{Énäù¶É̈ÉxiÉ® äúhÉ Eäò´É± ÉäxÉ iÉEæòhÉÉ́ÉMÉxiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉxiÉä--- +º ª É ´Éº iÉÖxÉ BiÉÉ́Éiª É BiÉiº ɽþɪÉÉ BiÉÊuù¹Éª ÉÉ
BiÉi|ɪ ÉÉäVÉxÉÉ SÉ ¶ ÉHòª É <ÊiÉ; ÊEò¨ÉÖiÉÉÊSÉxiª ɺ ´É¦ÉÉ́ɺ ª É ¥ÉÀ hÉÉä °ü{ÉÆ ẾÉxÉÉ ¶ ɤ näùxÉ xÉ ÊxÉ°ü{ª ÉäiÉ; iÉlÉÉ SÉɽÖþ&{ÉÉè®úÉÊhÉEòÉ&-
-- ` +ÊSÉxiª ÉÉ& Jɱ ÉÖ ª Éä ¦ÉÉ́ÉÉ xÉ iÉÉƺ iÉEæòhÉ ª ÉÉäVɪ ÉäiÉÂ* |ÉEÞ òÊiɦª É& {É® Æúª ÉSSÉ iÉnùÊSÉxiª ɺ ª É ± ÉIÉhÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ *
iɺ ¨ÉÉSUô¤ nù̈ÉÚ ± É B´ÉÉiÉÒÎxpùªÉÉlÉǪÉÉlÉÉi¨ª ÉÉÊvÉMÉ̈É& * xÉxÉÖ ¶ ɤ näùxÉÉÊ{É xÉ ¶ ÉCª ÉiÉä ẾɯûrùÉä%lÉÇ&
|Éiª Éɪ ÉʪÉiÉÖ̈É --- ÊxÉ® ú́ɪ É́ÉÆ SÉ ¥ÉÀ {ÉÊ® úhÉ̈ÉiÉä xÉ SÉ EÞ òiº xÉÊ̈ÉÊiÉ; ª ÉÊnùÊxÉ® ú́ɪ É́ÉÆ ¥ÉÀ º ª ÉÉiÉ , xÉè́É {ÉÊ® úhÉ̈ÉäiÉ, EÞ òiº xÉ̈Éä́É
´ÉÉ {ÉÊ® úhÉ̈ÉäiÉ; +lÉ EäòxÉÊSÉpÚ ù{ÉähÉ {ÉÊ® úhÉ̈ÉäiÉ EäòxÉÊSÉSSÉÉ́ÉÊiɹ`äöiÉäÊiÉ, °ü{ɦÉänùEò± {ÉxÉÉiº ÉÉ́ɪ É́É̈Éä́É |ɺ ÉVª ÉäiÉ; ÊGòª ÉÉẾɹɪ Éä ʽþ
` +ÊiÉ® úÉjÉä ¹ÉÉäb÷ʶ ÉxÉÆ MÉÞ ¼hÉÉÊiÉ ' ` xÉÉÊiÉ® úÉjÉä ¹ÉÉäb÷ʶÉxÉÆ MÉÞ ¼hÉÉÊiÉ ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòɪ ÉÉÆ ẾÉ® úÉävÉ|ÉiÉÒiÉÉ́ÉÊ{É ẾÉEò± {Éɸɪ ÉhÉÆ
ẾÉ® úÉävÉÉ{ÉÊ® ú½þÉ® úEòÉ® úhÉÆ ¦É́ÉÊiÉ, {ÉÖ¯û¹ÉiÉxjÉi´ÉÉSSÉÉxÉÖ¹`öÉxɺ ª É; <½þiÉÖ ẾÉEò± {Éɸɪ ÉhÉäxÉÉÊ{É xÉ ẾÉ® úÉävÉ{ÉÊ® ú½þÉ® ú& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ,
+{ÉÖ¯û¹ÉiÉxjÉi´ÉÉuùºiÉÖxÉ&; iɺ ¨ÉÉqÙ ùPÉÇ]ṏÉäiÉÊnùÊiÉ---xÉè¹É nùɹäÉ&, +ẾÉtÉEòα {ÉiÉ°ü{ɦÉänùɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ* xÉ Á ẾÉtÉEòα {ÉiÉäxÉ
°ü{ɦÉänäùxÉ º ÉÉ́ɪ É́ÉÆ ´Éº iÉÖ º ÉÆ{ÉtiÉä; xÉ Ê½þÊiÉÊ̈É® úÉä{ɽþiÉxɪ ÉxÉäxÉÉxÉäEò <´É SÉxpù̈ÉÉ où¶ª É̈ÉÉxÉÉä%xÉäEò B´É ¦É́ÉÊiÉ;
+ẾÉtÉEòα {ÉiÉäxÉ SÉ xÉÉ̈É°ü{ɱ ÉIÉhÉäxÉ °ü{ɦÉänäùxÉ ´ª ÉÉEÞ òiÉÉ́ª ÉÉEÞ òiÉÉi¨ÉEäòxÉ iÉk´ÉÉxª Éi´Éɦª ÉÉ̈ÉÊxÉ́ÉÇSÉxÉÒªÉäxÉ ¥ÉÀ
{ÉÊ® úhÉÉ̈ÉÉÊnùºÉ́ÉḈª É́ɽþÉ® úɺ {Énùi´ÉÆ |ÉÊiÉ{ÉtiÉä; {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEäòxÉ SÉ °ü{ÉähÉ º É́ÉḈª É́ɽþÉ® úÉiÉÒiÉ̈É{ÉÊ® úhÉiÉ̈É́ÉÊiɹ`öiÉä,
´ÉÉSÉÉ® ú̈¦ÉhÉ̈ÉÉjÉi´ÉÉSSÉÉẾÉtÉEòα {Éiɺ ª É xÉÉ̈É°ü{ɦÉänùºª É--- <ÊiÉ xÉ ÊxÉ® ú́ɪ É́Éi´ÉÆ ¥ÉÀ hÉ& EÖò{ª ÉÊiÉ; xÉ SÉäªÉÆ {ÉÊ® úhÉÉ̈ɸÉÖÊiÉ&
{ÉÊ® úhÉÉ̈É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉÉlÉÉÇ, iÉi|ÉÊiÉ{ÉkÉÉè¡ ò± ÉÉxÉ́ÉMÉ̈ÉÉiÉ ; º É́ÉḈª É́ɽþÉ® ú½þÒxÉ¥ÉÀ Éi¨É¦ÉÉ́É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉÉlÉÉÇi´Éä¹ÉÉ, iÉi|ÉÊiÉ{ÉkÉÉè
¡ ò± ÉÉ́ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ
; ` º É B¹É xÉäÊiÉ xÉäiª ÉÉi¨ÉÉ ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª Éɽþ--- ` +¦Éª ÉÆ ´ÉèVÉxÉEò |ÉÉ{iÉÉä%ʺ É ' <ÊiÉ; iɺ ¨ÉÉnùº¨Éi{ÉIÉä xÉ
EòÎSÉnùÊ{É nùɹäÉ|ɺ ÉR óMÉÉä%κ iÉ **

+Éi¨ÉÊxÉ SÉä́É ẾÉÊSÉjÉÉ SÉ Ê½þ** 2.1.28 **

** 2.1.28 **

+Ê{É SÉ xÉè́ÉÉjÉ ẾÉ́ÉÊnùiÉ́ª É̈É --EòlÉ̈ÉäEòκ ¨Éx¥ÉÀ ÊhÉ º ´É°ü{ÉÉxÉÖ{É̈ÉnæùxÉè́ÉÉxÉäEòÉEòÉ® úÉ º ÉÞ Î¹]õ& º ª ÉÉÊnùÊiÉ; ª ÉiÉ
+Éi¨Éxª É{ª ÉäEòκ ¨Éxº ´É{xÉoù榃 º ´É°ü{ÉÉxÉÖ{É̈ÉnæùxÉè́ÉÉxÉäEòÉEòÉ® úÉ º ÉÞ
ι]õ& {É`ö¬ iÉä--- ` xÉ iÉjÉ ® úlÉÉ xÉ ® úlɪ ÉÉäMÉÉ xÉ {ÉxlÉÉxÉÉä
¦É́Éxiª ÉlÉ ® úlÉÉx® úlɪ ÉÉäMÉÉx{ÉlÉ& º ÉÞ
VÉiÉä ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ; ± ÉÉäEäò%Ê{É näù́ÉÉÊnù¹ÉÖ ¨Éɪ ÉÉ́ª ÉÉÊnù¹ÉÖ SÉ º ´É°ü{ÉÉxÉÖ{É̈ÉnæùxÉè́É ẾÉÊSÉjÉÉ
½þºiª É·ÉÉÊnùºÉÞ ¹]õªÉÉä où¶ª ÉxiÉä; iÉlÉèEòκ ¨ÉzÉÊ{É ¥ÉÀ ÊhÉ º ´É°ü{ÉÉxÉÖ{É̈ÉnæùxÉè́ÉÉxÉäEòÉEòÉ® úÉ º ÉÞ Î¹]õ¦ÉÇẾɹªÉiÉÒÊiÉ **

º ´É{ÉIÉnùɹäÉÉSSÉ ** 2.1.29 **
** 2.1.29 **

{É® äú¹ÉÉ̈É{ª Éä¹É º É̈ÉÉxÉ& º ´É{ÉIÉnùɹäÉ&--- |ÉvÉÉxÉ́ÉÉÊnùxÉÉä%Ê{É Ê½þÊxÉ® ú́ɪ É́É̈É{ÉÊ® úÎSUôzÉÆ ¶ ɤ nùÉÊnù½þÒxÉÆ |ÉvÉÉxÉÆ º ÉÉ́ɪ É́ɺ ª É
{ÉÊ® úÎSUôzɺ ª É ¶ ɤ nùÉÊnù̈ÉiÉ& Eòɪ ÉǺª É EòÉ® úhÉÊ̈ÉÊiÉ º ´É{ÉIÉ&; iÉjÉÉÊ{É EÞ òiº xÉ|ɺ ÉÊHòÌxÉ® ú́ɪ É́Éi´ÉÉi|ÉvÉÉxɺ ª É |ÉÉ{xÉÉäÊiÉ,
ÊxÉ® ú́ɪ É́Éi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉEòÉä{ÉÉä ´ÉÉ * xÉxÉÖ xÉè́É iÉèÌxÉ® ú́ɪ É́ÉÆ |ÉvÉÉxÉ̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä; º Ék´É® úVɺ iÉ̈ÉÉÆʺ É Ê½þjɪ ÉÉä MÉÖhÉÉ&; iÉä¹ÉÉÆ
º ÉÉ̈ª ÉÉ́ɺ lÉÉ |ÉvÉÉxÉ̈É ; iÉè®äú́ÉÉ́ɪ É́ÉèºiÉiº ÉÉ́ɪ É́ÉÊ̈ÉÊiÉ--- xÉè́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEäòxÉ º ÉÉ́ɪ É́Éi´ÉäxÉ |ÉEÞ òiÉÉä nùɹäÉ& {ÉÊ® ú½þiÉÖÈ{Éɪ ÉÇiÉä, ª ÉiÉ&
º Ék´É® úVɺ iÉ̈ɺ ÉÉ̈É{ª ÉäEèòEòº ª É º É̈ÉÉxÉÆ ÊxÉ® ú́ɪ É́Éi´É̈ÉÂBEèòEò¨Éä́É́É SÉäiÉ® úuùªÉÉxÉÖMÉÞ ½þÒiÉÆ º ÉVÉÉiÉҪɺ ª É |É{É\Sɺ ª ÉÉä{ÉÉnùÉxÉÊ̈ÉÊiÉ--
º É̈ÉÉxÉi´ÉÉiº ´É{ÉIÉnùɹäÉ|ɺ ÉR óMɺ ª É * iÉEòÉÇ|ÉÊiɹ`öÉxÉÉiº ÉÉ́ɪ É́Éi´É̈Éä́ÉÊäiÉ SÉäiÉÂ
--- B´É̈É{ª ÉÊxÉiª Éi´ÉÉÊnùnùɹäÉ|ɺ ÉR óMÉ& * +lÉ
¶ ÉHòª É B´É Eòɪ ÉḈÉèÊSÉjª ɺ ÉÚ ÊSÉiÉÉ +´Éª É́ÉÉ <iª ÉʦÉ|Éɪ É&, iÉɺ iÉÖ ¥ÉÀ ´ÉÉÊnùxÉÉä%{ª ÉẾÉʶɹ]õÉ& * iÉlÉÉ
+hÉÖ́ÉÉÊnùxÉÉä%{ª ÉhÉÖ® úh´ÉxiÉ® äúhÉ º Éƪ ÉÖVª É̈ÉÉxÉÉä ÊxÉ® ú́ɪ É́Éi´ÉÉtÊ{É EòÉiº xª ÉæxÉ º Éƪ ÉÖVª ÉäiÉ, iÉiÉ& |ÉÊlÉ̈ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä® úhÉÖ̈ÉÉjÉi´É|ɺ ÉR óMÉ&;
+lÉèEònäù¶ÉäxÉ º Éƪ ÉÖVª ÉäiÉ, iÉlÉÉÊ{É ÊxÉ® ú́ɪ É́Éi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉEòÉä{É <ÊiÉ--- º ´É{ÉIÉä%Ê{É º É̈ÉÉxÉ B¹É nùɹäÉ& * º É̈ÉÉxÉi´ÉÉSSÉ
xÉÉxª ÉiÉ® úκ¨ÉzÉä́É {ÉIÉä ={ÉIÉä{iÉ́ª ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ * {ÉÊ® ú¾þiɺ iÉÖ ¥ÉÀ ´ÉÉÊnùxÉÉ º ´É{ÉIÉä nùɹäÉ& **

º É́ÉÉæ{ÉäiÉÉ SÉ iÉqù¶ÉÇxÉÉiÉÂ** 2.1.30 **

º É́ÉÉæ{ÉäiÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.1.30 **

BEòº ª ÉÉÊ{É ¥ÉÀ hÉÉä ẾÉÊSÉjɶ ÉÊHòª ÉÉäMÉÉnÖù{É{ÉtiÉä ẾÉÊSÉjÉÉä ẾÉEòÉ® ú|É{É\SÉ <iª ÉÖHò¨É ; iÉi{ÉÖxÉ& EòlÉ̈É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä---
ẾÉÊSÉjɶ ÉÊHòª ÉÖHÆò {É® Æú¥ÉÀ ÊäiÉ; iÉnÖùSª ÉiÉä--- º É́ÉÉæ{ÉäiÉÉ SÉ iÉqù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* º É́ÉǶÉÊHòª ÉÖHòÉ SÉ {É® úÉ näù́ÉiÉäiª ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É̈ÉÂ
; EÖòiÉ&
? iÉqù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* iÉlÉÉ Ê½þnù¶ÉǪÉÊiÉ ¸ÉÖÊiÉ& º É́ÉǶÉÊHòª ÉÉäMÉÆ {É® úºª ÉÉ näù́ÉiÉɪ ÉÉ&--- ` º É́ÉÇEò¨ÉÉǺ É́ÉÇEòɨÉ& º É́ÉÇ®úºÉ&
º É́ÉÇÊ̈Énù̈ɦª ÉÉkÉÉä%´ÉÉCª ÉxÉÉnù®ú& ' ` º Éiª ÉEòɨÉ& º Éiª ɺ ÉÆEò± {É& ' ` ª É& º É́ÉÇYÉ& º É́ÉÇẾÉiÉÂ' ` Biɺ ª É ´ÉÉ +IÉ® úºª É |ɶ Éɺ ÉxÉä
MÉÉÌMÉ º ÉÚ
ª ÉÉÇSÉxpù̈ɺ ÉÉèẾÉvÉÞ
iÉÉèÊiɹ`öiÉ& ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ **

ẾÉEò® úhÉi´ÉÉzÉäÊiÉ SÉäkÉnÖùHò¨ÉÂ** 2.1.31 **

** 2.1.31 **
 º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ
---ẾÉEò® úhÉÉÆ {É® úÉÆ näù́ÉiÉÉÆ ¶ ÉÉκ iÉ ¶ Éɺ jÉ̈ÉÂ
--- ` +SÉIÉÖ¹Eò¨É¸ÉÉäjÉ̈É́ÉÉMÉ̈ÉxÉÉ& ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEò¨É ; EòlÉÆ º ÉÉ
º É́ÉǶÉÊHòª ÉÖHòÉÊ{É º ÉiÉÒEòɪ ÉÉÇªÉ |ɦÉ́ÉäiÉÂ? näù́ÉÉnùªÉÉä ʽþSÉäiÉxÉÉ& º É́ÉǶÉÊHòª ÉÖHòÉ +Ê{É º ÉxiÉ +Évª ÉÉÎi¨ÉEòEòɪ ÉÇEò® úhɺ ÉÆ{ÉzÉÉ
B´É iɺ ¨Éèiɺ ¨ÉèEòɪ ÉÉÇªÉ |ɦÉ́ÉxiÉÉèẾÉYÉɪ ÉxiÉä; EòlÉÆ SÉ ` xÉäÊiÉ xÉäÊiÉ ' <ÊiÉ |ÉÊiÉʹÉrùºÉ́ÉÇẾɶ Éä¹Éɪ ÉÉ näù́ÉiÉɪ ÉÉ&
º É́ÉǶÉÊHòª ÉÉäMÉ& º ÉƦÉ́ÉäiÉÂ, <ÊiÉ SÉäiÉ --- ª ÉnùjÉ ´ÉHò´ª ÉÆ iÉi{ÉÖ® úºiÉÉnäù́ÉÉäHò¨ÉÂ
; ¸ÉÖiª É́ÉMÉÉÁ¨Éä́Éänù̈ÉÊiÉMÉ̈¦ÉÒ® Æú¥ÉÀ xÉ
iÉEòÉḈÉMÉÉÁ¨É ; xÉ SÉ ª ÉlÉèEòº ª É º ÉÉ̈Élª ÉÈoù¹]ÆõiÉlÉÉxª ɺ ª ÉÉÊ{É º ÉÉ̈Élª ÉæxÉ ¦ÉẾÉiÉ́ª ÉÊ̈ÉÊiÉ Êxɪ É̈ÉÉä%º iÉÒÊiÉ *
|ÉÊiÉʹÉrùºÉ́ÉæẾɶ Éä¹Éº ª ÉÉÊ{É ¥ÉÀ hÉ& º É́ÉǶÉÊHòª ÉÉäMÉ& º ÉƦÉ́ÉiÉÒiª ÉäiÉnù{ª ÉẾÉtÉEòα {ÉiÉ°ü{ɦÉänùÉä{Éxª Éɺ ÉäxÉÉäHò¨Éä́É * iÉlÉÉ SÉ
¶ Éɺ jÉ̈É ---` +{ÉÉÊhÉ{ÉÉnùÉä VÉ́ÉxÉÉä OɽþÒiÉÉ {ɶ ª Éiª ÉSÉIÉÖ& º É ¸ÉÞ hÉÉäiª ÉEòhÉÇ& ' <iª ÉEò® úhɺ ª ÉÊ{É ¥ÉÀ hÉ& º É́ÉǺÉÉ̈Élª ÉǪÉÉäMÉÆ
nù¶ÉǪÉÊiÉ **

xÉ |ɪ ÉÉäVÉxÉ́Ék´ÉÉiÉÂ** 2.1.32 **

|ɪ ÉÉäVÉxÉ́Ék´ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.1.32 **

+xª ÉlÉÉ {ÉÖxÉ SÉäiÉxÉEòiÉÞ Çi´ÉÆ VÉMÉiÉ +ÉÊIÉ{ÉÊiÉ---xÉ Jɱ ÉÖ SÉäiÉxÉ& {É® ú̈ÉÉi¨ÉänÆùVÉMÉn ùʤÉ̈¤ ÉÆ ẾÉ® úSÉʪÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; EÖòiÉ& ?
|ɪ ÉÉäVÉxÉ́Ék´ÉÉi|É́ÉÞ kÉÒxÉÉ̈ÉÂ* SÉäiÉxÉÉä ʽþ± ÉÉäEäò ¤ ÉÖÊrù{ÉÚ ´ÉÇEòÉ® úÒ{ÉÖ¯û¹É& |É́ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉä xÉ ¨ÉxnùÉä{ÉGò¨ÉÉ̈ÉÊ{É
iÉÉ́Éi|É́ÉÞ ÊkÉ̈ÉÉi¨É|ɪ ÉÉäVÉxÉÉxÉÖ{ɪ ÉÉäMÉÊxÉxÉÒ̈ÉÉ® ú¦É̈ÉÉhÉÉä où¹]õ&, ÊEò¨ÉÖiÉ MÉÖ¯ûiÉ® úºÉÆ® ú̈¦ÉÉ̈É ; ¦É́ÉÊiÉ SÉ ± ÉÉäEò|Éʺ Én ùvª ÉxÉÖ́ÉÉÊnùxÉÒ
¸ÉÖÊiÉ&--- ` xÉ ´ÉÉ +® äúº É́ÉǺª É EòɨÉɪ É º É́ÉÈÊ|ɪ ÉÆ ¦É́Éiª ÉÉi¨Éxɺ iÉÖ EòɨÉɪ É º É́ÉÈÊ|ɪ ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ; MÉÖ¯ûiÉ® úºÉÆ® ú̈¦ÉÉ SÉäªÉÆ
|É́ÉÞÊkÉ&--- ª ÉnÖùSSÉÉ́ÉSÉ|É{É\SÉÆ VÉMÉn ùʤÉ̈¤ ÉÆ ẾÉ® úSÉʪÉiÉ́ª É̈ÉÂ; ª ÉnùÒªÉ̈ÉÊ{É |É́ÉÞ ÊkÉ SÉäiÉxɺ ª É {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉ +Éi¨É|ɪ ÉÉäVÉxÉÉä{ɪ ÉÉäÊMÉxÉÒ
{ÉÊ® úEò± {ª ÉäiÉ, {ÉÊ® úiÉÞ {iÉi´ÉÆ {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉ& ¸ÉÚ ª É̈ÉÉhÉÆ ¤ ÉÉvª ÉäiÉ; |ɪ ÉÉäVÉxÉɦÉÉ́Éä ´ÉÉ |É́ÉÞ
kª ɦÉÉ́ÉÉä%Ê{É º ª ÉÉiÉ ; +lÉ SÉäiÉxÉÉä%Ê{É º ÉxÉÂ
=x¨ÉkÉÉä ¤ ÉÖn ùvª É{É® úÉvÉÉnùxiÉ® äúhÉè́ÉÉi¨É|ɪ ÉÉäVÉxÉÆ |É́ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉä où¹]õ&, iÉlÉÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉÊ{É |É́ÉÌiɹªÉiÉä <iª ÉÖSª ÉäiÉ--- iÉlÉÉ º ÉÊiÉ
º É́ÉÇYÉi´ÉÆ {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉ& ¸ÉÚ ª É̈ÉÉhÉÆ ¤ ÉÉvª ÉäiÉ; iɺ ¨ÉÉnùα ɹ]õÉ SÉäiÉxÉÉiº ÉÞ Î¹]õÊ®úÊiÉ **

± ÉÉäEò´ÉkÉÖ ± ÉÒ± ÉÉEèò´É± ª É̈ÉÂ** 2.1.33 **

** 2.1.33 **

iÉÖ-¶ ɤ näùxÉÉIÉä{ÉÆ {ÉÊ® ú½þ®úÊiÉ; ª ÉlÉÉ ± ÉÉäEäò Eòº ª ÉÊSÉnùÉ{iÉè¹Éhɺ ª É ® úÉYÉÉä ® úÉVÉÉ̈ÉÉiª ɺ ª É ´ÉÉ ´ª ÉÊiÉÊ® úHÆò
ËEòÊSÉi|ɪ ÉÉäVÉxÉ̈ÉxÉʦɺ ÉÆvÉɪ É Eäò´É± ÉÆ ± ÉÒ± ÉÉ°ü{ÉÉ& |É́ÉÞ kɪ É& GòÒb÷ÉẾɽþÉ® äú¹ÉÖ ¦É́ÉÎxiÉ; ª ÉlÉÉ SÉÉäSU ố Éɺ É|É·Éɺ ÉÉnùªÉÉä%xÉʦɺ ÉÆvÉɪ É
¤ ÉÉÁ Æ ËEòÊSÉi|ɪ ÉÉäVÉxÉÆ º ´É¦ÉÉ́ÉÉnäù́É º ÉƦÉ́ÉÎxiÉ; B´É̈ÉÒ·É® úºª ÉÉ{ª ÉxÉ{ÉäIª É ËEòÊSÉi|ɪ ÉÉäVÉxÉÉxiÉ® Æúº ´É¦ÉÉ́ÉÉnäù́É Eäò´É± ÉÆ ± ÉÒ± ÉÉ°ü{ÉÉ
|É́ÉÞ ÊkɦÉÇẾɹªÉÊiÉ; xÉ ½þÒ·É® úºª É |ɪ ÉÉäVÉxÉÉxiÉ® ÆúÊxÉ°ü{ª É̈ÉÉhÉÆ xª Éɪ ÉiÉ& ¸ÉÖÊiÉiÉÉä ´ÉÉ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ; xÉ SÉ º ´É¦ÉÉ́É& {ɪ ÉÇxÉÖª ÉÉäCiÉÖÆ
¶ ÉCª ÉiÉä * ª Ét{ª ɺ ¨ÉÉEòÊ̈ɪ ÉÆ VÉMÉn ùʤÉ̈¤ ÉẾÉ® úSÉxÉÉ MÉÖ¯ûiÉ® úºÉÆ® ú̈¦Éä́ÉɦÉÉÊiÉ, iÉlÉÉÊ{É {É® ú̈Éä·É® úºª É ± ÉÒ± Éè́É Eäò´É± ÉäªÉ̈É ,
+{ÉÊ® úÊ̈Éiɶ ÉÊHòi´ÉÉiÉÂ* ª ÉÊnùxÉÉ̈É ± ÉÉäEäò ± ÉÒ± Éɺ ´ÉÊ{É ËEòÊSÉiº ÉÚ I ¨ÉÆ |ɪ ÉÉäVÉxÉ̈ÉÖi|ÉäIª ÉäiÉ, iÉlÉÉÊ{É xÉè́ÉÉjÉ
ËEòÊSÉi|ɪ ÉÉäVÉxÉ̈ÉÖi|ÉäÊIÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä, +É{iÉEòɨɸÉÖiÉä& * xÉÉ{ª É|É́ÉÞ Êkɯûx¨ÉkÉ|É́ÉÞ ÊkÉ́ÉÉÇ, º ÉÞ Î¹]õ̧ÉÖiÉä&, º É́ÉÇYɸÉÖiÉä SÉ * xÉ SÉäªÉÆ
{É® ú̈ÉÉlÉÇẾɹɪ ÉÉ º ÉÞ Î¹]õ̧ÉÖÊiÉ&; +ẾÉtÉEòα {ÉiÉxÉÉ̈É°ü{É́ª É́ɽþÉ® úMÉÉäSÉ® úi´ÉÉiÉ , ¥ÉÀ Éi¨É¦ÉÉ́É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ{É® úi´ÉÉSSÉ---<iª ÉäiÉnùÊ{É xÉè́É
Ếɺ ¨ÉiÉḈª É̈ÉÂ**

´Éè¹É̈ª ÉxÉèPÉÞ
Çhª Éä xÉ º ÉÉ{ÉäIÉi´ÉÉiÉÂiÉlÉÉ Ê½þnù¶ÉǪÉÊiÉ ** 2.1.34 **
´Éè¹É̈ª ÉxÉèPÉÞ
hǪ ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.1.34 **

{ÉÖxÉ SÉ VÉMÉVVÉx¨ÉÉÊnù½äþiÉÖi´É̈ÉÒ·É® úºª ÉÉÊIÉ{ª ÉiÉä, º lÉÚ hÉÉÊxÉJÉxÉxÉxª Éɪ ÉäxÉ |ÉÊiÉYÉÉiɺ ª ÉÉlÉǺª É oùføÒEò® úhÉɪ É * xÉä·É® úÉä VÉMÉiÉ&
EòÉ® úhÉ̈ÉÖ{É{ÉtiÉä; EÖòiÉ& ? ´Éè¹É̈ª ÉxÉèPÉÞ Çhª É|ɺ ÉRóMÉÉiÉ --- EòÉÆÎSÉnùiª Éxiɺ ÉÖJɦÉÉVÉ& Eò® úÉÊäiÉ näù́ÉÉnùÒxÉ ,
EòÉÆÎSÉnùiª ÉxiÉnÖù&JɦÉÉVÉ& {É·ÉÉnùÒxÉ , EòÉÆÎSÉx¨Évª É̈ɦÉÉäMɦÉÉVÉÉä ¨ÉxÉÖ¹ªÉÉnùÒxÉ ---<iª Éä́ÉÆ ẾɹÉ̈ÉÉÆ º ÉÞ
Ϲ]õÊxÉÌ̈É̈ÉÉhɺ ª Éä·É® úºª É
{ÉÞlÉMVÉxɺ ª Éä́É ® úÉMÉuäù¹ÉÉä{É{ÉkÉä&, ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ iª É́ÉvÉÉÊ® úiɺ ´ÉSUôi´ÉÉnùÒ·É® úº´É¦ÉÉ́ÉẾɱ ÉÉä{É& |ɺ ÉVª ÉäiÉ; iÉlÉÉ Jɱ ÉVÉxÉè®úÊ{É VÉÖMÉÖÎ{º ÉiÉÆ
ÊxÉPÉÞÇhÉi´É̈ÉÊiÉGÚ ò® úi´ÉÆ nÖù&Jɪ ÉÉäMÉẾÉvÉÉxÉÉiº É́ÉÇ|ÉVÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® úÉSSÉ |ɺ ÉVª ÉäiÉ;
iɺ ¨ÉÉuèù¹É̈ª ÉxÉèPÉÞ
Çhª É|ɺ ÉRÂ
óMÉÉzÉä·É® ú& EòÉ® úhÉÊ̈Éiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ ¨ É&--- ´Éè¹É̈ª ÉxÉèPÉÇhª Éä xÉä·É® úºª É |ɺ ÉVª ÉäiÉä; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? º ÉÉ{ÉäIÉi´ÉÉiÉÂ* ª ÉÊnùʽþÊxÉ® ú{ÉäIÉ& Eäò´É± É <Ç·É® úÉä ẾɹÉ̈ÉÉÆ º ÉÞ Ï¹]õ
ÊxÉÌ̈É̈ÉÒiÉä, º ª ÉÉiÉÉ̈ÉäiÉÉènùɹäÉÉè---´Éè¹É̈ª ÉÆ xÉèPÉÞ Çhª ÉÆ SÉ; xÉ iÉÖ ÊxÉ® ú{ÉäIɺ ª É ÊxÉ̈ÉÉÇiÉÞ
i´É̈Éκ iÉ; º ÉÉ{ÉäIÉÉä ½þÒ·É® úÉä ẾɹÉ̈ÉÉÆ º ÉÞ
Ϲ]õ
ÊxÉÌ̈É̈ÉÒiÉä; ÊEò¨É{ÉäIÉiÉ <ÊiÉ SÉäiÉ --- vÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉÉḈÉ{ÉäIÉiÉ <ÊiÉ ´ÉnùÉ̈ É&; +iÉ& º ÉÞ Vª É̈ÉÉxÉ|ÉÉÊhÉvÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉÉÇ{ÉäIÉÉ ẾɹÉ̈ÉÉ º ÉÞ Î¹]õÊ®úÊiÉ
xÉɪ É̈ÉÒ·É® úºª ÉÉ{É® úÉvÉ&; <ǶÉ́É® úºiÉÖ {ÉVÉÇxª É́Én ùpù¹]ṍª É&--- ª ÉlÉÉ Ê½þ{ÉVÉÇxª ÉÉä µÉÒʽþªÉ́ÉÉÊnùºÉÞ ¹]õÉèº ÉÉvÉÉ® úhÉÆ EòÉ® úhÉÆ ¦É́ÉÊiÉ,
µÉÒʽþªÉ́ÉÉÊnù́Éè¹É̈ª Éä iÉÖ iÉkÉn ù¤ÉÒVÉMÉiÉÉxª Éä́Éɺ ÉÉvÉÉ® úhÉÉÊxÉ º ÉÉ̈Élª ÉÉÇÊxÉ EòÉ® úhÉÉÊxÉ ¦É́ÉÎxiÉ, B´É̈ÉÒ·É® úÉä näù́É̈ ÉxÉÖ¹ªÉÉÊnùºÉÞ ¹]õÉè
º ÉÉvÉÉ® úhÉÆ EòÉ® úhÉÆ ¦É́ÉÊiÉ, näù́É̈ ÉxÉÖ¹ªÉÉÊnù́Éè¹É̈ª Éä iÉÖ iÉkÉVVÉÒ́ÉMÉiÉÉxª Éä́Éɺ ÉÉvÉÉ® úhÉÉÊxÉ Eò¨ÉÉÇÊhÉ EòÉ® úhÉÉÊxÉ ¦É́ÉÎxiÉ; B´É̈ÉÒ·É® ú&
º ÉÉ{ÉäIÉi´ÉÉzÉ ´Éè¹É̈ª ÉxÉèPÉÞ Çhª Éɦª ÉÉÆ nÖù¹ªÉÊiÉ * EòlÉÆ {ÉÖxÉ® ú́ÉMÉ̈ª ÉiÉä º ÉÉ{ÉäIÉ <Ç·É® úÉä xÉÒSÉ̈Évª É̈ÉÉäkÉ̈ÉÆ º Éƺ ÉÉ® ÆúÊxÉÌ̈É̈ÉÒiÉ <ÊiÉ ?
iÉlÉÉ Ê½þnù¶ÉǪÉÊiÉ ¸ÉÖÊiÉ&-- ` B¹É Á ä́É º ÉÉvÉÖ Eò¨ÉÇEòÉ® úªÉÊiÉ iÉÆ ª É̈É䦪ÉÉä ± ÉÉäEäò¦ª É =ÊzÉxÉÒ¹ÉiÉ B¹É = B´Éɺ ÉÉvÉÖ Eò¨ÉÇ
EòÉ® úªÉÊiÉ iÉÆ ª É̈ÉvÉÉä ÊxÉxÉÒ¹ÉiÉä ' <ÊiÉ, ` {ÉÖhª ÉÉä ´Éè{ÉÖhª ÉäxÉ Eò¨ÉÇhÉÉ ¦É́ÉÊiÉ {ÉÉ{É& {ÉÉ{ÉäxÉ ' <ÊiÉ SÉ; º ¨ÉÞ ÊiÉ® úÊ{É
|ÉÉÊhÉEò¨ÉÇẾɶ Éä¹ÉÉ{ÉäIÉ̈Éä́Éä·É® úºª ÉÉxÉÖOɽþÒiÉÞi´ÉÆ ÊxÉOɽþÒiÉÞ i´ÉÆ SÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ---` ª Éä ª ÉlÉÉ ¨ÉÉÆ |É{ÉtxiÉä iÉÉƺ iÉlÉè́É ¦ÉVÉÉ̈ª ɽþ̈ÉÂ'
<iª Éä́ÉVÉÉiÉÒªÉEòÉ **

xÉ Eò¨ÉÉÇẾɦÉÉMÉÉÊnùÊiÉ SÉäzÉÉxÉÉÊnùi´ÉÉiÉÂ** 2.1.35 **

** 2.1.35 **

` º Énäù́É º ÉÉä̈ª Éänù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒnäùEò¨Éä́ÉÉÊuùiÉÒªÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ |ÉÉCº ÉÞ

¹]äõ®úẾɦÉÉMÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉÉzÉÉκ iÉ Eò¨ÉÇ, ª Énù{ÉäIª É ẾɹÉ̈ÉÉ º ÉÞ
ι]õ& º ª ÉÉiÉÂ
;
º ÉÞ¹]õ¬ ÖkÉ® úEòɱ ÉÆ Ê½þ¶ É® úÒ®úÉÊnùẾɦÉÉMÉÉ{ÉäIÉÆ Eò¨ÉÇ, Eò¨ÉÉÇ{ÉäIÉ SÉ ¶ É® úÒ®úÉÊnùẾɦÉÉMÉ&--- <iÉÒiÉ® äúiÉ® úɸɪ Éi´ÉÆ |ɺ ÉVª ÉäiÉ; +iÉÉä
ẾɦÉÉMÉÉnÚ ùv´ÉÈEò¨ÉÉÇ{ÉäIÉ <Ç·É® ú& |É́ÉiÉÇiÉÉÆ xÉÉ̈É; |ÉÉÎM´É¦ÉÉMÉÉuèùÊSÉjª ÉÊxÉÊ̈Ékɺ ª É Eò¨ÉÇhÉÉä%¦ÉÉ́ÉÉkÉÖ± ª Éè́ÉÉtÉ º ÉÞ Î¹]õ& |ÉÉ{xÉÉäiÉÒÊiÉ
SÉäiÉÂ
, xÉè¹É nùɹäÉ&; +xÉÉÊnùi´ÉÉiº Éƺ ÉÉ® úºª É; ¦É́Éänäù¹É nùɹäÉ&, ª ÉtÉÊnù̈ÉÉxɪ ÉÆ º Éƺ ÉÉ® ú& º ª ÉÉiÉÂ
; +xÉÉnùÉèiÉÖ º Éƺ ÉÉ® äú
¤ ÉÒVÉÉR óEÖò® ú́ÉräùiÉÖ½äþiÉÖ̈ÉnÂ
ù¦ÉÉ́ÉäxÉ Eò¨ÉÇhÉ& º ÉMÉḈÉè¹É̈ª ɺ ª É SÉ |É́ÉÞ
ÊkÉxÉÇẾɯûvª ÉiÉä **

EòlÉÆ {ÉÖxÉ® ú́ÉMÉ̈ª ÉiÉä--- +xÉÉÊnù®äú¹É º Éƺ ÉÉ® ú<ÊiÉ ? +iÉ =kÉ® Æú{É`öÊiÉ---

={É{ÉtiÉä SÉÉ{ª ÉÖ{ɱ ɦª ÉiÉä SÉ ** 2.1.36 **

** 2.1.36 **

={É{ÉtiÉä SÉ º Éƺ ÉÉ® úºª ÉÉxÉÉÊnùi´É̈É ---+ÉÊnù̈Ék´Éä ʽþº Éƺ ÉÉ® úºª ÉÉEòº ¨ÉÉnÖùn ù¦ÉÚ
iÉä̈ÉÖÇHòÉxÉÉ̈ÉÊ{É {ÉÖxÉ& º Éƺ ÉÉ® úÉänÂù¦ÉÚÊiÉ|ɺ ÉR óMÉ&,
+EÞ òiÉɦª ÉÉMÉ̈ÉEÞ òiÉẾÉ|ÉhÉɶ É|ɺ ÉRÂ
óMÉ SÉ, º ÉÖJÉnÖù&JÉÉÊnù́Éè¹É̈ª ɺ ª É ÊxÉÌxÉÊ̈ÉkÉi´ÉÉiÉ ; xÉ SÉä·É® úÉä ´Éè¹É̈ª ɽäþiÉÖÊ® úiª ÉÖHò¨É ; xÉ SÉÉẾÉtÉ
Eäò´É± ÉÉ ´Éè¹É̈ª ɺ ª É EòÉ® úhÉ̈É , BEò°ü{Éi´ÉÉiÉ ; ® úÉMÉÉÊnùC± Éä¶ É́Éɺ ÉxÉÉÊIÉ{iÉEò¨ÉÉÇ{ÉäIÉÉ i´ÉẾÉtÉ ´Éè¹É̈ª ÉEò® úÒº ª ÉÉiÉ ; xÉ SÉ Eò¨ÉÇ
+xiÉ® äúhÉ ¶ É® úÒ®Æúº ÉƦÉ́ÉÊiÉ, xÉ SÉ ¶ É® úÒ®ú̈ÉxiÉ® äúhÉ Eò¨ÉǺ ÉƦÉ́ÉÊiÉ-- <iÉÒiÉ® äúiÉ® úɸɪ Éi´É|ɺ ÉR óMÉ&; +xÉÉÊnùi´Éä iÉÖ
¤ ÉÒVÉR óEÖò® úxª Éɪ ÉäxÉÉä{É{ÉkÉäxÉÇEòÎSÉqùɹäÉÉä ¦É́ÉÊiÉ * ={ɱ ɦª ÉiÉä SÉ º Éƺ ÉÉ® úºª ÉÉxÉÉÊnùi´ÉÆ ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ iª ÉÉä& * ¸ÉÖiÉÉèiÉÉ́ÉiÉ --- ` +xÉäxÉ
VÉÒ́ÉäxÉÉi¨ÉxÉÉ ' <ÊiÉ º ÉMÉÇ|É̈ÉÖJÉä ¶ ÉÉ® úÒ®ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ VÉÒ́ɶ ɤ näùxÉ |ÉÉhÉvÉÉ® úhÉÊxÉÊ̈ÉkÉäxÉÉʦɱ É{ÉzÉxÉÉÊnù& º Éƺ ÉÉ® ú<ÊiÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ;
+ÉÊnù̈Ék´Éä iÉÖ |ÉÉMÉxÉ́ÉvÉÉÊ® úiÉ|ÉÉhÉ& º ÉxÉÂEòlÉÆ |ÉÉhÉvÉÉ® úhÉÊxÉÊ̈ÉkÉäxÉ VÉÒ́ɶ ɤ näùxÉ º ÉMÉÇ|É̈ÉÖJÉä%ʦɱ É{ª ÉäiÉ ? xÉ SÉ
vÉÉ® úʪɹªÉiÉÒiª ÉiÉÉä%ʦɱ É{ª ÉäiÉ--+xÉÉMÉiÉÉÊrùº ÉƤÉxvÉÉnùiÉÒiÉ& º ÉƤÉxvÉÉä ¤ ɱ ÉÒªÉÉx¦É́ÉÊiÉ, +ʦÉÊxɹ{ÉzÉi´ÉÉiÉ; ` º ÉÚ ª ÉÉÇSÉxpù̈ɺ ÉÉè
vÉÉiÉÉ ª ÉlÉÉ{ÉÚ ´ÉÇ̈ÉEò± {ɪ ÉiÉÂ' <ÊiÉ SÉ ¨ÉxjÉ́ÉhÉÇ& {ÉÚ ´ÉÇEò± {ɺ ÉnÂù¦ÉÉ́ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * º ¨ÉÞ iÉÉ́É{ª ÉxÉÉÊnùi´ÉÆ º Éƺ ÉÉ® úºª ÉÉä{ɱ ɦª ÉiÉä---` xÉ
°ü{É̈ɺ ª Éä½þiÉlÉÉä{ɱ ɦª ÉiÉä xÉÉxiÉÉä xÉ SÉÉÊnùxÉÇSÉ º ÉÆ|ÉÊiɹ`öÉ ' <ÊiÉ; {ÉÖ® úÉhÉä SÉÉiÉÒiÉÉxÉÉMÉiÉÉxÉÉÆ SÉ Eò± {ÉÉxÉÉÆ xÉ
{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉ̈ɺ iÉÒÊiÉ º lÉÉÊ{ÉiÉ̈ÉÂ**

º É́ÉÇvÉ̈ÉÉæ{É{ÉkÉä SÉ ** 2.1.37 **
º É́ÉÇvÉ̈ÉÉæ{É{Ékª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.1.37 **

SÉäiÉxÉÆ ¥ÉÀ VÉMÉiÉ& EòÉ® úhÉÆ |ÉEÞ òÊiÉ SÉäiª Éκ ¨ÉzÉ́ÉvÉÉÊ® úiÉä ´ÉänùÉlÉæ {É® ú̄èû{ÉÊIÉ{iÉÉÎx´É± ÉIÉhÉi´ÉÉnùÒxnùɹäÉÉx{ɪ ÉǽþɹÉÔnùÉSÉɪ ÉÇ&; <nùÉxÉÓ
{É® ú{ÉIÉ|ÉÊiɹÉävÉ|ÉvÉÉxÉÆ |ÉEò® úhÉÆ |ÉÉÊ® ú{º É̈ÉÉhÉ& º ´É{ÉIÉ{ÉÊ® úOɽþ|ÉvÉÉxÉÆ |ÉEò® úhÉ̈ÉÖ{ɺ Éƽþ®úÊiÉ * ª ɺ ¨ÉÉnùκ¨Éx¥ÉÀ ÊhÉ EòÉ® úhÉä
{ÉÊ® úMÉÞ
Á ¨ÉÉhÉä |Énù̶ÉiÉäxÉ |ÉEòÉ® äúhÉ º É́Éæ EòÉ® úhÉvÉ̈ÉÉÇ={É{ÉtxiÉä ` º É́ÉÇYÉÆ º É́ÉǶÉÊHò ¨É½þÉ̈Éɪ ÉÆ SÉ ¥ÉÀ ' <ÊiÉ,
iɺ ¨ÉÉnùxÉÊiɶ ÉR óEòxÉÒªÉÊ̈Énù̈ÉÉè{ÉÊxɹÉnÆùnù¶ÉÇxÉÊ̈ÉÊiÉ **

<ÊiÉ ¸ÉÒ̈Éi{É® ú̈ɽÆþºÉ{ÉÊ® úµÉÉVÉEòÉSÉɪ ÉǺª É ¸ÉÒMÉÉäẾÉxnù-

¦ÉMÉ́Éi{ÉÚ
Vª É{ÉÉnùʶɹªÉº ª É ¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́ÉiÉ& EÞ òiÉÉè
¶ ÉÉ® úÒ®úEò¨ÉÒ̈ÉÉƺ Éɺ ÉÚ
jɦÉɹªÉä
ÊuùiÉÒªÉÉvª Éɪ ɺ ª É |ÉlÉ̈É& {ÉÉnù& **
 ** ¥ÉÀ º ÉÚ jÉ̈ÉÂ**
*¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́Éi{ÉÉnèù& ẾÉ® úÊSÉiÉ̈ɦÉɹªÉ̈ÉÂ
*

** ÊuùiÉÒªÉÉä%vª Éɪ É& **

** ÊuùiÉÒªÉ& {ÉÉnù& **

® úSÉxÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä SÉ xÉÉxÉÖ̈ÉÉxÉ̈ÉÂ** 2.2.1 **

® úSÉxÉÉxÉÖ{É{Ékª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.2.1 **

iÉjÉ º ÉÉÆJª ÉÉ ¨Éxª ÉxiÉä--- ª ÉlÉÉ PÉ]õ¶É® úÉ́ÉÉnùªÉÉä ¦ÉänùÉ ¨ÉÞ nùÉi¨Éiɪ ÉÉx´ÉÒªÉ̈ÉÉxÉÉ ¨ÉÞ nùÉi¨ÉEòº ÉÉ̈ÉÉxª É{ÉÚ ´ÉÇEòÉ ± ÉÉäEäò où¹]õÉ&, iÉlÉÉ
º É́ÉÇB´É ¤ ÉÉÁ Évª ÉÉÎi¨ÉEòÉ ¦ÉänùÉ& º ÉÖJÉnÖù&JÉ̈ÉÉä½þÉi¨Éiɪ ÉÉx´ÉÒªÉ̈ÉÉxÉÉ& º ÉÖJÉnÖù&JÉ̈ÉÉä½þÉi¨ÉEòº ÉÉ̈ÉÉxª É{ÉÚ ´ÉÇEòÉ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÎxiÉ;
ª Éiº ÉÖJÉnÖù&JÉ̈ÉÉä½þÉi¨ÉEÆò º ÉÉ̈ÉÉxª ÉÆ iÉÎxjÉMÉÖhÉÆ |ÉvÉÉxÉÆ ¨ÉÞ
uùnùSÉäiÉxÉÆ SÉäiÉxɺ ª É {ÉÖ¯û¹Éº ª ÉÉlÉȺ ÉÉvÉʪÉiÉÖÆ º ´É¦ÉÉ́ÉäxÉè́É ẾÉÊSÉjÉähÉ
ẾÉEòÉ® úÉi¨ÉxÉÉ |É́ÉiÉÇiÉ <ÊiÉ * iÉlÉÉ {ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÉÊnùʦɮ úÊ{É Ê± ÉR óMÉèºiÉnäù́É |ÉvÉÉxÉ̈ÉxÉÖÊ̈É̈ÉiÉä **

iÉjÉ ´ÉnùÉ̈ É&--- ª ÉÊnùoù¹]õÉxiɤ ɱ ÉäxÉè́ÉèiÉÊzÉ°ü{ª ÉäiÉ, xÉÉSÉäiÉxÉÆ ± ÉÉäEäò SÉäiÉxÉxÉÊvÉι`öiÉÆ º ´ÉiÉxjÉÆ
ËEòÊSÉÊuùʶɹ]õ{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÇÊxÉ́ÉÇiÉÇxɺ É̈ÉlÉÉÇÎx´ÉEòÉ® úÉÎx´É® úSɪ ÉqÞ ù¹]ṏÉÂ
; MÉä½þ|Éɺ ÉÉnù¶Éª ÉxÉɺ ÉxÉẾɽþÉ® ú¦ÉÚ¨ ª ÉÉnùªÉÉä ʽþ± ÉÉäEäò |ÉYÉÉ́ÉnÂ
ùʦÉ&
ʶÉα {ÉʦɪÉÇlÉÉEòɱ ÉÆ º ÉÖJÉnÖù&JÉ|ÉÉÎ{iÉ{ÉÊ® ú½þÉ® úªÉÉäMª ÉÉ ® úÊSÉiÉÉ où¶ª ÉxiÉä; iÉlÉänÆùVÉMÉnùÊJɱ ÉÆ {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉÊnù
xÉÉxÉÉEò¨ÉÇ¡ò± ÉÉä{ɦÉÉäMɦÉÉäMª ÉÆ ¤ ÉÉÁ¨ÉÉvª ÉÉÎi¨ÉEÆò SÉ ¶ É® úÒ®úÉÊnùxÉÉxÉÉVÉÉiª ÉÎx´ÉiÉÆ
|ÉÊiÉÊxɪ ÉiÉÉ́ɪ É́ÉẾÉxª Éɺ É̈ÉxÉäEòEò¨ÉÇ¡ò± ÉÉxÉÖ¦É́ÉÉÊnù¹`öÉxÉÆ où¶ª É̈ÉÉxÉÆ |ÉYÉÉ́Én ùʦÉ& º ÉƦÉÉẾÉiÉiÉ̈Éè&
ʶÉα {ÉʦÉ̈ÉÇxɺ ÉÉ{ª Éɱ ÉÉäSÉʪÉiÉÖ̈ɶ ÉCª ÉÆ º ÉiÉÂEòlÉ̈ÉSÉäiÉxÉÆ |ÉvÉÉxÉÆ ® úSɪ ÉäiÉÂ? ± ÉÉä¹]õ{ÉɹÉÉhÉÉÊnù¹́Éoù¹]õi´ÉÉiÉ ; ¨ÉÞnùÉÊnù¹́ÉÊ{É
EÖò¨¦ÉEòÉ® úÉtÊvÉι`öiÉä¹ÉÖ ẾÉʶɹ]õÉEòÉ® úÉ ® úSÉxÉÉ où¶ª ÉiÉä--- iÉuùi|ÉvÉÉxɺ ª ÉÉÊ{É SÉäiÉxÉÉxiÉ® úÉÊvÉι`öiÉi´É|ɺ ÉR óMÉ& * xÉ SÉ
¨ÉÞ nùÉtÖ{ÉÉnùÉxɺ ´É°ü{É́ª É{Éɸɪ ÉähÉè́É vÉ̈ÉæhÉ ¨ÉÚ ± ÉEòÉ® úhÉ̈É́ÉvÉÉ® úhÉÒªÉ̈ÉÂ, xÉ ¤ ÉÉÁ EÖò¨¦ÉEòÉ® úÉÊnù́ª É{Éɸɪ ÉähÉ ---- <ÊiÉ
ËEòÊSÉÊzɪ ÉÉ̈ÉEò¨Éκ iÉ * xÉ SÉè́ÉÆ º ÉÊiÉ ËEòÊSÉÊuù̄ûvª ÉiÉä, |Éiª ÉÖiÉ ¸ÉÖÊiÉ® úxÉÖMÉÞ Á iÉä, SÉäiÉxÉEòÉ® úhɺ É̈É{ÉÇhÉÉiÉÂ* +iÉÉä
® úSÉxÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä SÉ ½äþiÉÉäxÉÉÇSÉäiÉxÉÆ VÉMÉiEòÉ® úhÉ̈ÉxÉÖ̈ÉÉiÉ́ª ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ * +x´Éª ÉÉtxÉÖ{É{ÉkÉä SÉäÊiÉ SÉ-¶ ɤ näùxÉ ½äþiÉÉä® úʺÉËrù
º É̈ÉÖÎSSÉxÉÉäÊiÉ * xÉ Ê½þ¤ ÉÉÁ Évª ÉÉÎi¨ÉEòÉxÉÉÆ ¦ÉänùÉxÉÉÆ º ÉÖJÉnÖù&JÉ̈ÉÉä½þÉi¨ÉEòiɪ ÉÉx´Éª É ={É{ÉtiÉä, º ÉÖJÉÉnùÒxÉÉÆ SÉÉxiÉ® úi´É|ÉiÉÒiÉä&,
¶ ɤ nùÉnùÒxÉÉÆ SÉÉiÉpÚ
ù{Éi´É|ÉiÉÒiÉä&, iÉÊzÉÊ̈ÉkÉi´É|ÉiÉÒiÉä SÉ, ¶ ɤ nùÉtẾɶ Éä¹Éä%Ê{É SÉ ¦ÉÉ́ÉxÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiº ÉÖJÉÉÊnùẾɶ Éä¹ÉÉä{ɱ ɤ vÉä& * iÉlÉÉ
{ÉÊ® úÊ̈ÉiÉÉxÉÉÆ ¦ÉänùÉxÉÉÆ ¨ÉÚ ± ÉÉRÂóEÖò® úÉnùÒxÉÉÆ º Éƺ ÉMÉÇ{ÉÚ
´ÉÇEòi´ÉÆ où¹]ÂṍÉÉ ¤ ÉÉÁ Évª ÉÉÎi¨ÉEòÉxÉÉÆ ¦ÉänùÉxÉÉÆ
{ÉÊ® úÊ̈ÉiÉi´ÉÉiº Éƺ ÉMÉÇ{ÉÚ´ÉÇEòi´É̈ÉxÉÖÊ̈É̈ÉÉxɺ ª É º Ék´É® úVɺ iÉ̈ɺ ÉÉ̈ÉÊ{É º Éƺ ÉMÉÇ{ÉÚ ´ÉÇEòi´É|ɺ ÉR óMÉ&, {ÉÊ® úÊ̈ÉiÉi´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ*
Eòɪ ÉÇEòÉ® úhɦÉÉ́ɺ iÉÖ |ÉäIÉÉ{ÉÚ ´ÉÇEòÊxÉÌ̈ÉiÉÉxÉÉÆ ¶ ɪ ÉxÉɺ ÉxÉÉnùÒxÉÉÆ où¹]õ<ÊiÉ xÉ
Eòɪ ÉÇEòÉ® úhɦÉÉ́ÉÉn ù¤ÉÉÁ Évª ÉÉÎi¨ÉEòÉxÉÉÆ ¦ÉänùÉxÉÉ̈ÉSÉäiÉxÉ{ÉÚ ´ÉÇEòi´ÉÆ ¶ ÉCª ÉÆ Eò± {ÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ**

|É́ÉÞ
kÉä SÉ ** 2.2.2 **
** 2.2.2 **

+ɺ iÉÉÆ iÉÉ́ÉÊnùªÉÆ ® úSÉxÉÉ; iÉÎiº Én ùvª ÉlÉÉǪ ÉÉ |É́ÉÞ ÊkÉ&--- º ÉÉ̈ª ÉÉ́ɺ lÉÉxÉÉi|ÉSª ÉÖÊiÉ;, º Ék´É® úVɺ iÉ̈ɺ ÉÉ̈ÉR óMÉÉRÂóÊMɦÉÉ́É°ü{ÉÉ{ÉÊkÉ&,
ẾÉʶɹ]õEòɪ ÉÉÇʦÉ̈ÉÖJÉ|É́ÉÞÊkÉiÉÉ--- º ÉÉÊ{É xÉÉSÉäiÉxɺ ª É |ÉvÉÉxɺ ª É º ´ÉiÉxjɺ ª ÉÉä{É{ÉtiÉä, ¨ÉÞ nùÉÊnù¹́Énù¶ÉÇxÉÉpùlÉÉÊnù¹ÉÖ SÉ * xÉ Ê½þ
¨ÉÞ
nùÉnùªÉÉä ® úlÉÉnùªÉÉä ´ÉÉ º ´Éª É̈ÉSÉäiÉxÉÉ& º ÉxiÉ SÉäiÉxÉè& EÖò± Éɱ ÉÉÊnùʦɮ ú·ÉÉÊnùʦÉ́ÉÉÇxÉÊvÉι`öiÉÉ ẾÉʶɹ]õEòɪ ÉÉÇʦÉ̈ÉÖJÉ|É́ÉÞ kɪ ÉÉä
où¶ª ÉxiÉä; où¹]õÉSSÉÉoù¹]õʺÉÊrù&; +iÉ& |É́ÉÞ kª ÉxÉÖ{É{ÉkÉä® úÊ{É ½äþiÉÉäxÉÉÇSÉäiÉxÉÆ VÉMÉiEòÉ® úhÉ̈ÉxÉÖ̈ÉÉiÉ́ª ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ * xÉxÉÖ SÉäiÉxɺ ª ÉÉÊ{É
|É́ÉÞ
ÊkÉ& Eäò´É± ɺ ª É xÉ où¹]õÉ--- º Éiª É̈ÉäiÉiÉ --- iÉlÉÉÊ{É SÉäiÉxɺ Éƪ ÉÖHòº ª É ® úlÉÉnäù®úSÉäiÉxɺ ª É |É́ÉÞ ÊkÉoÇù¹]õÉ; xÉ i´ÉSÉäiÉxɺ Éƪ ÉÖHòº ª É
SÉäiÉxɺ ª É |É́ÉÞ
ÊkÉoÇù¹]õÉ; ËEò {ÉÖxÉ® újÉ ª ÉÖHò¨É --- ª Éκ ¨Éx|É́ÉÞ ÊkÉoÇù¹]õÉ iɺ ª É º ÉÉ, =iÉ ª Éiº ÉÆ|ɪ ÉÖHòº ª É où¹]õÉ iɺ ª Éè́É º ÉäÊiÉ ?
xÉxÉÖ ª Éκ ¨Éxoù¶ª ÉiÉä |É́ÉÞ
Êkɺ iɺ ª Éè́É º ÉäÊiÉ ª ÉÖHò¨É , =¦Éª ÉÉä& |Éiª ÉIÉi´ÉÉiÉ ; xÉ iÉÖ |É́ÉÞkª Éɸɪ Éi´ÉäxÉ Eäò´É± É SÉäiÉxÉÉä
 ® úlÉÉÊnù́É|Éiª ÉIÉ&; |É́ÉÞ kª Éɸɪ Énäù½þÉÊnùºÉƪ ÉÖHòº ª Éè́É iÉÖ SÉäiÉxɺ ª É º ÉnÂ
ù¦ÉÉ́Éʺ ÉÊrù&--- Eäò´É± ÉÉSÉäiÉxÉ® úlÉÉÊnù́ɱèÉIÉhª ÉÆ VÉÒ́Éqäù½þºª É
où¹]õÊ̈ÉÊiÉ; +iÉ B´É SÉ |Éiª ÉIÉä näù½äþº ÉÊiÉ SÉèiÉxª ɺ ª É nù¶ÉÇxÉÉnùºÉÊiÉ SÉÉnù¶ÉÇxÉÉqäù½þºª Éè́É SÉèiÉxª É̈É{ÉÒÊiÉ ± ÉÉäEòɪ ÉÊiÉEòÉ&
|ÉÊiÉ{ÉzÉÉ&; iɺ ¨ÉÉnùSÉäiÉxɺ ª Éè́É |É́ÉÞ ÊkÉÊ® úÊiÉ * iÉnùʦÉvÉÒªÉiÉä---xÉ ¥ÉÚ ¨ É&, ª Éκ ¨ÉzÉSÉäiÉxÉä |É́ÉÞ
ÊkÉoÇù¶ª ÉiÉä xÉ iɺ ª É º ÉäÊiÉ; ¦É́ÉiÉÖ
iɺ ª Éè́É º ÉÉ; º ÉÉ iÉÖ SÉäiÉxÉÉn ù¦É́ÉiÉÒÊiÉ ¥ÉÚ ¨ É&, iÉn ù¦ÉÉ́Éä ¦ÉÉ́ÉÉkÉnù¦ÉÉ́Éä SÉɦÉÉ́ÉÉiÉ ---ª ÉlÉÉ Eòɹ`öÉÊnù́ª É{Éɸɪ ÉÉÊ{É
nùɽþ|ÉEòɶ ÉÉÊnù±ÉIÉhÉÉ ẾÉÊGòª ÉÉ, +xÉÖ{ɱ ɦª É̈ÉÉxÉÉÊ{É SÉ Eäò´É± Éä V´É± ÉxÉä, V´É± ÉxÉÉnäù́É ¦É́ÉÊiÉ, iÉiº Éƪ ÉÉäMÉä nù¶ÉÇxÉÉkÉÊuùªÉÉäMÉä
SÉÉnù¶ÉÇxÉÉiÉ --- iÉuùiÉ ; ± ÉÉäEòɪ ÉÊiÉEòÉxÉÉ̈ÉÊ{É SÉäiÉxÉ B´É näù½þÉä%SÉäiÉxÉÉxÉÉÆ ® úlÉÉnùÒxÉÉÆ |É́ÉiÉÇEòÉä où¹]õ<iª ÉẾÉ|ÉÊiÉʹÉrÆùSÉäiÉxɺ ª É
|É́ÉiÉÇEòi´É̈ÉÂ* xÉxÉÖ iÉ́É näù½þÉÊnùºÉƪ ÉÖHòº ª ÉÉ{ª ÉÉi¨ÉxÉÉä ẾÉYÉÉxɺ ´É°ü{É̈ÉÉjÉ́ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉ |É́ÉÞ kª ÉxÉÖ{É{ÉkÉä® úxÉÖ{É{ÉzÉÆ |É́ÉiÉÇEòi´ÉÊ̈ÉÊiÉ
SÉäiÉÂ, xÉ; +ª ɺ EòÉxiÉ́ÉpÚ ù{ÉÉÊnù́ÉSSÉ |É́ÉÞ ÊkÉ® úʽþiɺ ª ÉÉÊ{É |É́ÉiÉÇEòi´ÉÉä{É{ÉkÉä& * ª ÉlÉɪ ɺ EòÉxiÉÉä ¨ÉÊhÉ& º ´Éª ÉÆ
|É́ÉÞÊkÉ® úʽþiÉÉä%{ª ɪ ɺ É& |É́ÉiÉÇEòÉä ¦É́ÉÊiÉ, ª ÉlÉÉ SÉ °ü{ÉÉnùªÉÉä Ếɹɪ ÉÉ& º ´Éª ÉÆ |É́ÉÞ ÊkÉ® úʽþiÉÉ +Ê{É SÉIÉÖ® úÉnùÒxÉÉÆ |É́ÉiÉÇEòÉ ¦É́ÉÎxiÉ,
B´ÉÆ |É́ÉÞ ÊkÉ® úʽþiÉÉä%{ÉÒ·É® ú& º É́ÉÇMÉiÉ& º É́ÉÉÇi¨ÉÉ º É́ÉÇYÉ& º É́ÉǶÉÊHò SÉ º Éxɺ É́ÉÈ|É́ÉiÉǪÉäÊnùiª ÉÖ{É{ÉzÉ̈ÉÂ* BEòi´ÉÉi|É́Éiª ÉÉǦÉÉ́Éä
|É́ÉiÉÇEòi´ÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; +ẾÉtÉ|Éiª ÉÖ{ɺ lÉÉÊ{ÉiÉxÉÉ̈É°ü{É̈Éɪ ÉÉ́Éä¶ É́ɶ ÉäxÉɺ ÉEÞ òi|Éiª ÉÖHòi´ÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉiº ÉƦÉ́ÉÊiÉ |É́ÉÞ ÊkÉ&
º É́ÉÇYÉEòÉ® úhÉi´Éä, xÉ i´ÉSÉäiÉxÉEòÉ® úhÉi´Éä **

{ɪ ÉÉä̈¤ ÉÖ́ÉSSÉäkÉjÉÉÊ{É ** 2.2.3 **

** 2.2.3 **

º ª ÉÉnäùiÉiÉ --- ª ÉlÉÉ IÉÒ® ú̈ÉSÉäiÉxÉÆ º ´É¦ÉÉ́ÉäxÉè́É ´Éiº ÉẾÉ́ÉÞ nÂùvª ÉlÉÈ|É́ÉiÉÇiÉä, ª ÉlÉÉ SÉ Vɱ É̈ÉSÉäiÉxÉÆ º ´É¦ÉÉ́ÉäxÉè́É ± ÉÉäEòÉä{ÉEòÉ® úɪ É
º ª ÉxnùiÉä, B´ÉÆ |ÉvÉÉxÉ̈É{ª ÉSÉäiÉxÉÆ º ´É¦ÉÉ́ÉäxÉè́É {ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÇʺÉrùªÉä |É́ÉÌiɹªÉiÉ <ÊiÉ * xÉèiÉiº ÉÉvÉÚ Sª ÉiÉä, ª Éiɺ iÉjÉÉÊ{É
{ɪ ÉÉä̈¤ ÉÖxÉÉä SÉäiÉxÉÉÊvÉι`öiɪ ÉÉä® äú́É |É́ÉÞ
ÊkÉÊ® úiª ÉxÉÖÊ̈É̈ÉÒ̈ɽäþ, =¦Éª É́ÉÉÊnù|Éʺ Éräù® úlÉÉnùÉ́ÉSÉäiÉxÉä Eäò´É± Éä |É́ÉÞkª Énù¶ÉÇxÉÉiÉ ; ¶ Éɺ jÉÆ SÉ-
-- ` ª ÉÉä%{º ÉÖ Êiɹ`öxÉÂ' ` ª ÉÉä%{ÉÉä%xiÉ® úÉä ª É̈ɪ ÉÊiÉ ' ` Biɺ ª É ´ÉÉ +IÉ® úºª É |ɶ Éɺ ÉxÉä MÉÉÌMÉ |ÉÉSª ÉÉä%xª ÉÉ xÉt& º ª ÉxnùxiÉä '
<iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEÆò º É̈ɺ iɺ ª É ± ÉÉäEò{ÉÊ® úº{ÉÎxnùiɺ ª Éä·É® úÉÊvÉι`öiÉiÉÉÆ ¸ÉÉ́ɪ ÉÊiÉ;
iɺ ¨ÉÉiº ÉÉvª É{ÉIÉÊxÉÊIÉ{iÉi´ÉÉi{ɪ ÉÉä̈¤ ÉÖ́ÉÊnùiª ÉxÉÖ{Éxª Éɺ É& ---- SÉäiÉxÉɪ ÉÉ SÉ vÉäx´ÉÉ& º xÉä½äþSUôª ÉÉ {ɪ ɺ É& |É́ÉiÉÇEòi´ÉÉä{É{ÉkÉä&,
´Éiº ÉSÉÉä¹ÉhÉäxÉ SÉ {ɪ ɺ É +ÉEÞ ò¹ªÉ̈ÉÉhÉi´ÉÉiÉ ; xÉ SÉÉ̈¤ ÉÖxÉÉä%{ª Éiª ÉxiÉ̈ÉxÉ{ÉäIÉÉ, ÊxÉ̈xɦÉÚ¨ ª ÉÉt{ÉäIÉi´ÉÉiº ª Éxnùxɺ ª É; SÉäiÉxÉÉ{ÉäIÉi´ÉÆ iÉÖ
º É́ÉÇjÉÉä{Énù̶ÉiÉ̈ÉÂ* ` ={ɺ ÉƽþÉ® únù¶ÉÇxÉÉzÉäÊiÉ SÉäzÉ IÉÒ® ú́ÉÊrù' <iª ÉjÉ iÉÖ ¤ ÉÉÁ ÊxÉÊ̈ÉkÉÊxÉ® ú{ÉäIÉ̈ÉÊ{É º ´Éɸɪ ÉÆ Eòɪ ÉÈ
¦É́ÉiÉÒiª Éäiɱ ± ÉÉäEòoù¹]õ¬ É ÊxÉnù̶ÉiÉ̈É ; ¶ Éɺ jÉoù¹]õ¬ É {ÉÖxÉ& º É́ÉÇjÉè́Éä·É® úÉ{ÉäIÉi´É̈ÉÉ{Ét¨ÉÉxÉÆ xÉ {É® úÉhÉÖtiÉä **

´ª ÉÊiÉ® äúEòÉxÉ́Éκ lÉiÉä SÉÉxÉ{ÉäIÉi´ÉÉiÉÂ** 2.2.4 **

** 2.2.4 **

º ÉÉÆJª ÉÉxÉÉÆ jɪ ÉÉä MÉÖhÉÉ& º ÉÉ̈ª ÉäxÉÉ́ÉÊiɹ`ö̈ÉÉxÉÉ& |ÉvÉÉxÉ̈ÉÂ; xÉ iÉÖ iÉn ù́ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉ |ÉvÉÉxɺ ª É |É́ÉiÉÇEÆò ÊxÉ́ÉiÉÇEÆò ´ÉÉ
ËEòÊSÉn ù¤ÉÉÁ¨É{ÉäIª É̈É́Éκ lÉiÉ̈Éκ iÉ; {ÉÖ¯û¹Éº iÉÚ nùɺ ÉÒxÉÉä xÉ |É́ÉiÉÇEòÉä xÉ ÊxÉ́ÉiÉÇEò&--- <iª ÉiÉÉä%xÉ{ÉäIÉÆ |ÉvÉÉxÉ̈É ;
+xÉ{ÉäIÉi´ÉÉSSÉ EònùÉÊSÉi|ÉvÉÉxÉÆ ¨É½þnùÉtÉEòÉ® äúhÉ {ÉÊ® úhÉ̈ÉiÉä, EònùÉÊSÉzÉ {ÉÊ® úhÉ̈ÉiÉä, <iª ÉäiÉnùªÉÖHò¨ÉÂ* <Ç·É® úºª É iÉÖ
º É́ÉÇYÉi´ÉÉiº É́ÉǶÉÊHòi´ÉÉx¨É½þÉ̈Éɪ Éi´ÉÉSSÉ |É́ÉÞ kª É|É́ÉÞ
kÉÒxÉ Ếɯûvª ÉäiÉä **

+xª ÉjÉɦÉÉ́ÉÉSSÉ SÉ iÉÞ

hÉÉÊnù́ÉiÉÂ** 2.2.5 **
** 2.2.5 **

º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ
--- ª ÉlÉÉ iÉÞhÉ{ɱ ± É́ÉÉänùEòÉÊnùÊxÉÊ̈ÉkÉÉxiÉ® úÊxÉ® ú{ÉäIÉÆ º ´É¦ÉÉ́ÉÉnäù́É IÉÒ® úÉtÉEòÉ® äúhÉ {ÉÊ® úhÉ̈ÉiÉä, B´ÉÆ |ÉvÉÉxÉ̈ÉÊ{É
¨É½þnùÉtÉEòÉ® äúhÉ {ÉÊ® úhÉƺ ª ÉiÉ <ÊiÉ; EòlÉÆ SÉ ÊxÉÊ̈ÉkÉÉxiÉ® úÊxÉ® ú{ÉäIÉÆ iÉÞ hÉÉnùÒÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä ? ÊxÉÊ̈ÉkÉÉxiÉ® úÉxÉÖ{ɱ É̈¦ÉÉiÉÂ* ª ÉÊnùʽþ
ËEòÊSÉÊzÉÊ̈ÉkÉÉxiÉ® ú̈ÉÖ{ɱ ɦÉä̈Éʽþ, iÉiÉÉä ª ÉlÉÉEòɨÉÆ iÉäxÉ iÉäxÉ ÊxÉÊ̈ÉkÉäxÉ iÉÞhÉÉtÖ{ÉÉnùɪ É IÉÒ® Æúº ÉÆ{ÉÉnùªÉä̈Éʽþ; xÉ iÉÖ º ÉÆ{ÉÉnùªÉɽþ̈ɽäþ;
iɺ ¨ÉÉiº ´ÉɦÉÉẾÉEòº iÉÞhÉÉnäù& {ÉÊ® úhÉÉ̈É&; iÉlÉÉ |ÉvÉÉxɺ ª ÉÉÊ{É º ª ÉÉÊnùÊiÉ * +jÉÉäSª ÉiÉä---¦É́ÉäkÉÞ hÉÉÊnù́Éiº ´ÉɦÉÉẾÉEò& |ÉvÉÉxɺ ª ÉÉÊ{É
{ÉÊ® úhÉÉ̈É&, ª ÉÊnùiÉÞhÉÉnäù®úÊ{É º ´ÉɦÉÉẾÉEò& {ÉÊ® úhÉÉ̈ÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉäiÉ; xÉ i´É¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä, ÊxÉÊ̈ÉkÉÉxiÉ® úÉä{ɱ ɤ vÉä& * EòlÉÆ
ÊxÉÊ̈ÉkÉÉxiÉ® úÉä{ɱ ÉΤvÉ& ? +xª ÉjÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ* vÉäx´Éè́É Á Ö{ɦÉÖHÆò iÉÞ hÉÉÊnùIÉÒ® úÒ¦É́ÉÊiÉ, xÉ |ɽþÒhÉ̈ÉÂ+xÉbÖ½÷ þÉtÖ{ɦÉÖHÆò ´ÉÉ; ª ÉÊnù
ʽþÊxÉÌxÉÊ̈ÉkÉ̈ÉäiÉiº ª ÉÉiÉ , vÉäxÉÖ¶ É® úÒ®úºÉƤÉxvÉÉnùxª ÉjÉÉÊ{É iÉÞhÉÉÊnùIÉÒ® úÒ¦É́ÉäiÉÂ
; xÉ SÉ ª ÉlÉÉEòɨÉÆ ¨ÉÉxÉÖ¹ÉèxÉǶ ÉCª ÉÆ
º ÉÆ{ÉÉnùʪÉiÉÖÊ̈Éiª ÉäiÉÉ́ÉiÉÉ ÊxÉÌxÉÊ̈ÉkÉÆ ¦É́ÉÊiÉ; ¦É́ÉÊiÉ Ê½þËEòÊSÉiEòɪ ÉȨÉÉxÉֹɺ ÉÆ{ÉÉt¨É , ËEòÊSÉqèù́ɺ ÉÆ{ÉÉt¨ÉÂ, ¨ÉxÉÖ¹ªÉÉ +Ê{É
¶ ÉCxÉÖ́Éxiª Éä́É º ´ÉÉäÊSÉiÉäxÉÉä{Éɪ ÉäxÉ iÉÞhÉÉtÖ{ÉÉnùɪ É IÉÒ® Æúº ÉÆ{ÉÉnùʪÉiÉÖ̈ÉÂ
; |ɦÉÚ
iÉÆ Ê½þIÉÒ® ÆúEòɨɪ É̈ÉÉxÉÉ& |ɦÉÚiÉÆ PÉɺ ÉÆ vÉäxÉÖÆ SÉÉ® úªÉÎxiÉ;
iÉiÉ SÉ |ɦÉÚ iÉÆ IÉÒ® Æú± ɦÉxiÉä; iɺ ¨ÉÉzÉ iÉÞ hÉÉÊnù́Éiº ´ÉɦÉÉẾÉEò& |ÉvÉÉxɺ ª É {ÉÊ® úhÉÉ̈É& **

+¦ªÉÖ{ÉMÉ̈Éä%{ª ÉlÉÉǦÉÉ́ÉÉiÉÂ** 2.2.6 **

** 2.2.6 **

º ´ÉɦÉÉẾÉEòÒ|ÉvÉÉxɺ ª É |É́ÉÞ ÊkÉxÉǦÉ́ÉiÉÒÊiÉ º lÉÉÊ{ÉiÉ̈É ; +lÉÉÊ{É xÉÉ̈É ¦É́ÉiÉ& ¸ÉrùÉ̈ ÉxÉÖ¯ûvª ÉÉ̈ÉÉxÉÉ& º ´ÉɦÉÉẾÉEòÒ̈Éä́É |ÉvÉÉxɺ ª É
|É́ÉÞ
ÊkÉ̈ɦª ÉÖ{ÉMÉSUäô̈ É, iÉlÉÉÊ{É nùɹäÉÉä%xÉÖ¹ÉVª ÉäiÉè́É; EÖòiÉ& ? +lÉÉǦÉÉ́ÉÉiÉÂ* ª ÉÊnùiÉÉ́Éiº ´ÉɦÉÉẾÉEòÒ|ÉvÉÉxɺ ª É |É́ÉÞ ÊkÉxÉÇ
ËEòÊSÉnùxª ÉÊnù½þÉ{ÉäIÉiÉ <iª ÉÖSª ÉäiÉ, iÉiÉÉä ª ÉlÉè́É º ɽþEòÉÊ® úËEòÊSÉzÉÉ{ÉäIÉiÉä B´ÉÆ |ɪ ÉÉäVÉxÉ̈ÉÊ{É ËEòÊSÉzÉÉ{ÉäÊIɹªÉiÉä---<iª ÉiÉ& |ÉvÉÉxÉÆ
{ÉÖ¯û¹Éº ª ÉÉlÉȺ ÉÉvÉʪÉiÉÖÆ |É́ÉiÉÇiÉ <iÉÒªÉÆ |ÉÊiÉYÉÉ ½þÒªÉäiÉ * º É ª ÉÊnù¥ÉÚ ª ÉÉiÉÂ
---º ɽþEòɪ Éæ´É Eäò´É± ÉÆ xÉÉ{ÉäIÉiÉä, xÉ |ɪ ÉÉäVÉxÉ̈É{ÉÒÊiÉ;
iÉlÉÉÊ{É |ÉvÉÉxÉÖ|É́ÉÞ kÉä& |ɪ ÉÉäVÉxÉÆ ẾÉ́ÉäHò´ª É̈ÉÂ
--- ¦ÉÉäMÉÉä ´ÉÉ º ª ÉÉiÉÂ
, +{É́ÉMÉÉæ ´ÉÉ, =¦Éª ÉÆ ´ÉäÊiÉ * ¦ÉÉäMÉ SÉäiÉ ---
EòÒoù¶ÉÉä%xÉÉvÉäªÉÉÊiɶ ɪ ɺ ª É {ÉÖ¯û¹Éº ª É ¦ÉÉäMÉÉä ¦É́ÉäiÉÂ? +ÊxÉ̈ÉÉæIÉ|ɺ ÉR óMÉ SÉ; +{É́ÉMÉÇSÉäiÉ --- |ÉÉMÉÊ{É |É́ÉÞ kÉä® ú{É́ÉMÉǺª É
ʺ Érùi´ÉÉi|É́ÉÞ ÊkÉ® úxÉÌlÉEòÉ º ª ÉÉiÉ , ¶ ɤ nùÉtxÉÖ{ɱ ÉΤvÉ|ɺ ÉRÂ
óMÉ SÉ; =¦Éª ÉÉlÉÇiÉɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä%Ê{É ¦ÉÉäHò´ª ÉÉxÉÉÆ
|ÉvÉÉxÉ̈ÉÉjÉÉhÉÉ̈ÉÉxÉxiª ÉÉnùÊxÉ̈ÉÉæIÉ|ɺ ÉR óMÉ B´É; xÉ SÉÉèiº ÉÖCª ÉÊxÉ́ÉÞkª ÉlÉÉÇ|É́ÉÞÊkÉ&; xÉ Ê½þ|ÉvÉÉxɺ ª ÉÉSÉäiÉxɺ ª ÉÉèiº ÉÖCª ÉÆ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ;
xÉ SÉ {ÉÖ¯û¹Éº ª É ÊxÉ̈ÉDZɺ ª É; oùC¶ ÉÊHòº ÉMÉǶÉÊHò´ÉèªÉlª ÉǦɪ ÉÉSSÉäi|É́ÉÞ ÊkÉ&, iÉ̽þ
oùC¶ ÉCiª ÉxÉÖSUäônù́Éiº ÉMÉǶÉCiª ÉxÉÖSUäônùÉiº Éƺ ÉÉ® úÉxÉÖSUäônùÉnùÊxÉ̈ÉÉæIÉ|ɺ ÉR óMÉ B´É * iɺ ¨ÉÉi|ÉvÉÉxɺ ÉÂ{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÉÇ
|É́ÉÞÊkÉÊ® úiª ÉäiÉnùªÉÖHò¨ÉÂ**

{ÉÖ¯û¹Éɶ ¨É́ÉÊnùÊiÉ SÉäkÉlÉÉ%Ê{É ** 2.2.7 **

** 2.2.7 **

º ª ÉÉnäùiÉiÉ --- ª ÉlÉÉ EòÎSÉi{ÉÖ¯û¹ÉÉä oùC¶ ÉÊHòº ÉÆ{ÉzÉ& |É́ÉÞ Êkɶ ÉÊHòẾɽþÒxÉ& {ÉR óMÉÖ& +{É® Æú{ÉÖ¯û¹ÉÆ |É́ÉÞ
Êkɶ ÉÊHòº ÉÆ{ÉzÉÆ
oùC¶ ÉÊHòẾɽþÒxÉ̈ÉxvÉ̈ÉÊvɹ`öɪ É |É́ÉiÉǪÉÊiÉ, ª ÉlÉÉ ´ÉÉ +ª ɺ EòÉxiÉÉä%¶ ¨ÉÉ º ´Éª É̈É|É́ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉä%{ª ɪ É& |É́ÉiÉǪÉÊiÉ, B´ÉÆ {ÉÖ¯û¹É& |ÉvÉÉxÉÆ
|É́ÉiÉÇʪɹªÉÊiÉ--- <ÊiÉ où¹]õÉxiÉ|Éiª ɪ ÉäxÉ {ÉÖxÉ& |Éiª É́ɺ lÉÉxÉ̈ÉÂ* +jÉÉäSª ÉiÉä--- iÉlÉÉÊ{É xÉè́É nùɹäÉÉÊzÉ̈ÉÉæIÉÉä%κ iÉ; +¦ª ÉÖ{ÉäiɽþÉxÉÆ
iÉÉ́ÉqùɹäÉ +É{ÉiÉÊiÉ, |ÉvÉÉxɺ ª É º ´ÉiÉxjɺ ª É |É́ÉÞ kª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉ , {ÉÖ¯û¹Éº ª É SÉ |É́ÉiÉÇEòi´ÉÉxɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉ ; EòlÉÆ SÉÉänùɺ ÉÒxÉ& {ÉÖ¯û¹É&
|ÉvÉÉxÉÆ |É́ÉiÉǪÉäiÉÂ? {ÉR óMÉÖ® úÊ{É Á xvÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÆ ´ÉÉMÉÉÊnùʦÉ& |É́ÉiÉǪÉÊiÉ; xÉè́ÉÆ {ÉÖ¯û¹Éº ª É EòÎSÉnùÊ{É |É́ÉiÉÇxÉ́ª ÉÉ{ÉÉ® úÉä%κ iÉ,
ÊxÉιGòª Éi´ÉÉÊzÉMÉÖÇhÉi´ÉÉSSÉ; xÉÉ{ª ɪ ɺ EòÉxiÉ́Éiº ÉÆÊxÉÊvÉ̈ÉÉjÉähÉ |É́ÉiÉǪÉäiÉ , º ÉÆÊxÉÊvÉÊxÉiª Éi´ÉäxÉ |É́ÉÞ ÊkÉÊxÉiª Éi´É|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ
;
+ª ɺ EòÉxiɺ ª É i´ÉÊxÉiª ɺ ÉÆÊxÉvÉä® úκiÉ º ´É́ª ÉÉ{ÉÉ® ú& º ÉÆÊxÉÊvÉ&, {ÉÊ® ú̈ÉÉVÉÇxÉÉt{ÉäIÉÉ SÉɺ ª ÉÉκ iÉ--- <iª ÉxÉÖ{Éxª Éɺ É&
{ÉÖ¯û¹Éɶ ¨É́ÉÊnùÊiÉ * iÉlÉÉ |ÉvÉÉxɺ ª ÉÉSÉèiÉxª ÉÉi{ÉÖ¯û¹Éº ª É SÉÉènùɺ ÉÒxª ÉÉkÉÞ iÉҪɺ ª É SÉ iɪ ÉÉä& º ÉƤÉxvÉʪÉiÉÖ® ú¦ÉÉ́ÉÉiº ÉƤÉxvÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉ&;
ª ÉÉäMª ÉiÉÉÊxÉÊ̈ÉkÉä SÉ º ÉƤÉxvÉä ª ÉÉäMª ÉiÉÉxÉÖSUäônùÉnùÊxÉ̈ÉÉæIÉ|ɺ ÉR óMÉ&; {ÉÚ´ÉḈÉSSÉä½þÉ{ª ÉlÉÉǦÉÉ́ÉÉä ẾÉEò± {ÉʪÉiÉ́ª É&; {É® ú̈ÉÉi¨Éxɺ iÉÖ
º ´É°ü{É́ª É{Éɸɪ É̈ÉÉènùɺ ÉÒxª É̈É , ¨Éɪ ÉÉ́ª É{Éɸɪ ÉÆ SÉ |É́ÉiÉÇEòi´É̈É ---
<iª ɺ iª ÉÊiɶ ɪ É& **

+RÂ
óÊMÉi´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä SÉ ** 2.2.8 *
** 2.2.8 **

<iÉ SÉ xÉ |ÉvÉÉxɺ ª É |É́ÉÞ ÊkÉ® ú́ÉEò± {ÉiÉä--- ª ÉÊrùº Ék´É® úVɺ iÉ̈ɺ ÉÉ̈Éxª ÉÉäxª ÉMÉÖhÉ|ÉvÉÉxɦÉÉ́É̈ÉÖiº ÉÞ
Vª É º ÉÉ̈ª ÉäxÉ
º ´É°ü{É̈ÉÉjÉähÉÉ́ɺ lÉÉxÉ̈É , º ÉÉ |ÉvÉÉxÉÉ́ɺ lÉÉ; iɺ ª ÉÉ̈É́ɺ lÉɪ ÉÉ̈ÉxÉ{ÉäIɺ ´É°ü{ÉÉhÉÉÆ º ´É°ü{É|ÉhÉɶ ɦɪ ÉÉi{É® úº{É® Æú
|Éiª ÉRÂ
óMÉÉRÂ
óÊMɦÉÉ́ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&, ¤ ÉÉÁ º ª É SÉ Eòº ª ÉÊSÉiIÉÉä¦ÉʪÉiÉÖ® ú¦ÉÉ́ÉÉiÉÂ
, MÉÖhÉ́Éè¹É̈ª ÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉä ¨É½þnùÉtÖi{ÉÉnùÉä xÉ º ª ÉÉiÉÂ**
 +xª ÉlÉÉ%xÉÖÊ̈ÉiÉÉèSÉ Yɶ ÉÊHòẾɪ ÉÉäMÉÉiÉÂ** 2.2.9 **
** 2.2.9 **

+lÉÉÊ{É º ª ÉÉiÉ --- +xª ÉlÉÉ ´Éª É̈ÉxÉÖÊ̈É̈ÉÒ̈ɽäþ--- ª ÉlÉÉ xÉɪ É̈ÉxÉxiÉ® úÉä nùɹäÉ& |ɺ ÉVª ÉäiÉ; xÉ Á xÉ{ÉäIɺ ´É¦ÉÉ́ÉÉ&
EÚò]õºlÉÉ SÉɺ ¨ÉÉʦÉMÉÖÇhÉÉ +¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉxiÉä, |É̈ÉÉhÉɦÉÉ́ÉÉiÉ ; Eòɪ ÉḈɶ ÉäxÉ iÉÖ MÉÖhÉÉxÉÉÆ º ´É¦ÉÉ́ÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä; ª ÉlÉÉ ª ÉlÉÉ
Eòɪ ÉÉæi{ÉÉnù={É{ÉtiÉä, iÉlÉÉ iÉlÉèiÉä¹ÉÉÆ º ´É¦ÉÉ́ÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É&; Sɱ ÉÆ MÉÖhÉ́ÉÞ kÉÊ̈ÉÊiÉ SÉɺ iª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈É&;
iɺ ¨ÉÉiº ÉÉ̈ª ÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉ̈ÉÊ{É ´Éè¹É̈ª ÉÉä{ÉMÉ̈ɪ ÉÉäMª ÉÉ B´É MÉÖhÉÉ +´ÉÊiɹ`öxiÉ <ÊiÉ * B´É̈ÉÊ{É |ÉvÉÉxɺ ª É
Yɶ ÉÊHòẾɪ ÉÉäMÉÉpùSÉxÉÉxÉÖ{É{Ékª ÉÉnùªÉ& {ÉÚ ´ÉÉæHòÉ nùɹäÉɺ iÉnù́ɺ lÉÉ B´É; Yɶ ÉÊHò¨ÉÊ{É i´ÉxÉÖÊ̈É̈ÉÉxÉ& |ÉÊiÉ́ÉÉÊnùi´ÉÉÊzÉ́ÉiÉæiÉ,
SÉäiÉxÉ̈ÉäEò¨ÉxÉäEò|É{É\Sɺ ª É VÉMÉiÉ ={ÉÉnùÉxÉÊ̈ÉÊiÉ ¥ÉÀ ´ÉÉnù|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ; ´Éè¹É̈ª ÉÉä{ÉMÉ̈ɪ ÉÉäMª ÉÉ +Ê{É MÉÖhÉÉ& º ÉÉ̈ª ÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ
ÊxÉÊ̈ÉkÉɦÉÉ́ÉÉzÉè́É ´Éè¹É̈ª ÉÆ ¦ÉVÉä® úxÉÂ
, ¦ÉVÉ̈ÉÉxÉÉ ´ÉÉ ÊxÉÊ̈ÉkÉɦÉÉ́ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiº É́ÉÇnù́èÉ ´Éè¹É̈ª ÉÆ ¦ÉVÉä® úxÉ ---<ÊiÉ |ɺ ÉVª ÉiÉ
B´Éɪ É̈ÉxÉxiÉ® úÉä%Ê{É nùɹäÉ& **

ẾÉ|ÉÊiɹÉävÉÉSSÉɺ É̈É\Vɺ É̈ÉÂ** 2.2.10 **

** 2.2.10 **

{É® úº{É® úẾɯûrùSÉɪ ÉÆ º ÉÉÆJª ÉÉxÉÉ̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈É&--- C´ÉÊSÉiº É{iÉäÎxpùªÉÉhª ÉxÉÖGòɨÉÎxiÉ, C´ÉÊSÉnäùEòÉnù¶É; iÉlÉÉ
C´ÉÊSÉx¨É½þiɺ iÉx¨ÉÉjɺ ÉMÉÇ̈ÉÖ{ÉÊnù¶ÉÎxiÉ, C´ÉÊSÉnù½ÆþEòÉ® úÉiÉ ; iÉlÉÉ C´ÉÊSÉxjÉÒhª ÉxiÉ&- Eò® úhÉÉÊxÉ ´ÉhÉǪÉÎxiÉ, C´ÉÊSÉnäùEòÊ̈ÉÊiÉ;
|Éʺ ÉrùB´É iÉÖ ¸ÉÖiª Éä·É® úEòÉ® úhÉ́ÉÉÊnùxª ÉÉ ẾÉ® úÉävɺ iÉnùxÉÖ́ÉÌiÉxª ÉÉ SÉ º ¨ÉÞ
iª ÉÉ; iɺ ¨ÉÉnù{ª ɺ É̈É\Vɺ ÉÆ º ÉÉÆJª ÉÉxÉÉÆ nù¶ÉÇxÉÊ̈ÉÊiÉ **

+jÉɽþ--- xÉx´ÉÉè{ÉÊxɹÉnùÉxÉÉ̈É{ª ɺ É̈É\Vɺ É̈Éä́É nù¶ÉÇxÉ̈É , iÉ{ª ÉiÉÉ{ÉEòª ÉÉäVÉÉÇiª ÉxiÉ® ú¦ÉÉ́ÉÉxɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉ ; BEÆò ʽþ¥ÉÀ º É́ÉÉÇi¨ÉEÆò
º É́ÉǺª É |É{É\Sɺ ª É EòÉ® úhÉ̈ɦª ÉÖ{ÉMÉSUôiÉÉ̈É ---BEòº ª Éè́ÉÉi¨ÉxÉÉä Ếɶ Éä¹ÉÉèiÉ{ª ÉiÉÉ{ÉEòÉè, xÉ VÉÉiª ÉxiÉ® ú¦ÉÚ iÉÉè---<iª ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª ÉÆ
º ª ÉÉiÉ ; ª ÉÊnùSÉèiÉÉèiÉ{ª ÉiÉÉ{ÉEòÉ´ÉäEòº ª ÉÉi¨ÉxÉÉä Ếɶ Éä¹ÉÉèº ª ÉÉiÉÉ̈É , º É iÉɦª ÉÉÆ iÉ{ª ÉiÉÉ{ÉEòɦª ÉÉÆ xÉ ÊxÉ̈ÉÖÇSª ÉäiÉ---<ÊiÉ
iÉÉ{ÉÉä{ɶ ÉÉxiɪ Éä º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉ̈ÉÖ{ÉÊnù¶ÉSUôɺ jÉ̈ÉxÉlÉÇEÆò º ª ÉÉiÉ ; xÉ Á Éè¹hª É|ÉEòɶ ÉvÉ̈ÉǺª É |ÉnùÒ{ɺ ª É iÉnù́ɺ lɺ ª Éè́É iÉɦª ÉÉÆ ÊxÉ̈ÉÉæIÉ
={É{ÉtiÉä; ª ÉÉä%Ê{É Vɱ ÉiÉ® úR óMÉ́ÉÒSÉÒ¡ äòxÉÉtÖ{Éxª Éɺ É&, iÉjÉÉÊ{É Vɱ ÉÉi¨ÉxÉ BEòº ª É ´ÉÒSª ÉÉnùªÉÉä Ếɶ Éä¹ÉÉ
+ÉẾɦÉÉḈÉÊiÉ® úÉä¦ÉÉ́É°ü{ÉähÉ ÊxÉiª ÉÉ B´É--- <ÊiÉ º É̈ÉÉxÉÉä Vɱ ÉÉi¨ÉxÉÉä ´ÉÒSª ÉÉÊnùʦɮ úÊxÉ̈ÉÉæIÉ& * |Éʺ ÉrùSÉɪ ÉÆ
iÉ{ª ÉiÉÉ{ÉEòª ÉÉäVÉÉÇiª ÉxiÉ® ú¦ÉÉ́ÉÉä ± ÉÉäEäò; iÉlÉÉ Ê½þ---+lÉÔSÉÉlÉÇSÉÉxª ÉÉäxª ÉʦÉzÉÉè± ÉIª ÉäiÉä; ª ÉtÌlÉxÉ& º ´ÉiÉÉä%xª ÉÉä%lÉÉæ xÉ º ª ÉÉiÉ ,
ª ɺ ª ÉÉÌlÉxÉÉä ª ÉÊuù¹Éª É̈ÉÌlÉi´ÉÆ º É iɺ ª ÉÉlÉÉæ ÊxÉiª Éʺ ÉrùB´ÉäÊiÉ, xÉ iɺ ª É iÉÊuù¹Éª É̈ÉÌlÉi´ÉÆ º ª ÉÉiÉ --- ª ÉlÉÉ |ÉEòɶ ÉÉi¨ÉxÉ&
|ÉnùÒ{ɺ ª É |ÉEòɶ ÉÉJª ÉÉä%lÉÉæ ÊxÉiª Éʺ ÉrùB´ÉäÊiÉ, xÉ iɺ ª É iÉÊuù¹Éª É̈ÉÌlÉi´ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ---+|ÉÉ{iÉä Á lÉæ%ÌlÉxÉÉä%ÌlÉi´ÉÆ º ª ÉÉÊnùÊiÉ;
iÉlÉÉlÉǺª ÉÉ{ª ÉlÉÇi´ÉÆ xÉ º ª ÉÉiÉ ; ª ÉÊnùº ª ÉÉiɺ ´ÉÉlÉÇi´É̈Éä́É º ª ÉÉiÉ ; xÉ SÉèiÉnùκiÉ; º ÉƤÉÎxvɶ ɤ nùÉèÁ äiÉÉ́ÉlÉÔSÉÉlÉÇSÉäÊiÉ; uùªÉÉä SÉ
º ÉƤÉÎxvÉxÉÉä& º ÉƤÉxvÉ& º ª ÉÉiÉ , xÉèEòº ª Éè́É; iɺ ¨ÉÉn ùʦÉzÉÉ́ÉäiÉÉ́ÉlÉÉÇÌlÉxÉÉè* iÉlÉÉxÉlÉÉÇxÉÌlÉxÉÉ́ÉÊ{É; +ÌlÉxÉÉä%xÉÖEÚ ò± É& +lÉÇ&,
|ÉÊiÉEÚ ò± É& +xÉlÉÇ&; iÉɦª ÉÉ̈ÉäEò& {ɪ ÉÉǪÉähÉÉä¦Éɦª ÉÉÆ º ÉƤÉvª ÉiÉä * iÉjÉÉlÉǺª Éɱ {ÉҪɺ i´ÉÉiÉ , ¦ÉÚ ª ɺ i´ÉÉSSÉÉxÉlÉǺª É =¦ÉÉ́É{ª ÉlÉÉÇxÉlÉÉê
+xÉlÉÇB´ÉäÊiÉ---iÉÉ{ÉEò& º É =Sª ÉiÉä; iÉ{ª ɺ iÉÖ {ÉÖ¯û¹É&--- ª É BEò& {ɪ ÉÉǪÉähÉÉä¦Éɦª ÉÉÆ º ÉƤÉvª ÉiÉä--- <ÊiÉ
iɪ ÉÉäº iÉ{ª ÉiÉÉ{ÉEòª ÉÉä® äúEòÉi¨ÉiÉɪ ÉÉÆ ¨ÉÉäIÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉ&; VÉÉiª ÉxiÉ® ú¦ÉÉ́Éä iÉÖ iÉiº Éƪ ÉÉäMɽäþiÉÖ{ÉÊ® ú½þÉ® úÉiº ª ÉÉnùÊ{É EònùÉÊSÉx¨ÉÉäIÉÉä{É{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ
**

+jÉÉäSª ÉiÉä---xÉ , BEòi´ÉÉnäù́É iÉ{ª ÉiÉÉ{ÉEò¦ÉÉ́ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&--- ¦É́Éänäù¹É nùɹäÉ&, ª ÉtäEòÉi¨ÉiÉɪ ÉÉÆ iÉ{ª ÉiÉÉ{ÉEòÉ´Éxª ÉÉäxª ɺ ª É
Ếɹɪ ÉẾɹÉʪɦÉÉ́ÉÆ |ÉÊiÉ{ÉtäªÉÉiÉÉ̈É ; xÉ i´ÉäiÉnùκiÉ, BEòi´ÉÉnäù́É; xÉ Á ÎMxÉ® äúEò& º Éxº ´É̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ nù½þÊiÉ, |ÉEòɶ ɪ ÉÊiÉ ´ÉÉ,
º Éiª É{ª ÉÉè¹hª É|ÉEòɶ ÉÉÊnùvÉ̈ÉǦÉänäù{ÉÊ® úhÉÉÊ̈Éi´Éä SÉ; ÊEò¨ÉÖ EÚ ò]õºlÉä ¥ÉÀ hª ÉäEòϺ ¨Éº iÉ{ª ÉiÉÉ{ÉEò¦ÉÉ́É& º ÉƦÉ́ÉäiÉÂ? C´É {ÉÖxÉ® úªÉÆ
iÉ{ª ÉiÉÉ{ÉEò¦ÉÉ́É& º ª ÉÉÊnùÊiÉ; =Sª ÉiÉä--- ËEò xÉ {ɶ ª Éʺ É--- Eò¨ÉǦÉÚ iÉÉä VÉÒ́Éqäù½þºiÉ{ª É&, iÉÉ{ÉEò& º ÉẾÉiÉäÊiÉ ? xÉxÉÖ iÉÎ{iÉxÉÉÇ̈É
nÖù&JÉ̈É ; º ÉÉ SÉäiÉʪÉiÉÖ&; xÉÉSÉäiÉxɺ ª É näù½þºª É; ª ÉÊnùʽþnäù½þºª Éè́É iÉÎ{iÉ& º ª ÉÉiÉ , º ÉÉ näù½þxÉɶ Éä º ´Éª É̈Éä́É xɶ ª ÉiÉÒÊiÉ iÉzÉɶ Éɪ É
º ÉÉvÉxÉÆ xÉèʹÉiÉ́ª ÉÆ º ª ÉÉÊnùÊiÉ; =Sª ÉiÉä--- näù½þɦÉÉ́Éä%Ê{É Eäò´É± ɺ ª É SÉäiÉxɺ ª É iÉÎ{iÉxÉÇoù¹]õÉ; xÉ SÉ i´Éª ÉÉÊ{É iÉÎ{iÉxÉÉÇ̈É ẾÉÊGòª ÉÉ
SÉäiÉʪÉiÉÖ& Eäò´É± ɺ ª É乪ÉiÉä; xÉÉÊ{É näù½þSÉäiÉxɪ ÉÉä& º ÉƽþiÉi´É̈ÉÂ
, +¶ ÉÖn ùvª ÉÉÊnùnùɹäÉ|ɺ ÉRÂóMÉÉiÉÂ
; xÉ SÉ iÉ{iÉä® äú́É iÉÎ{iÉ̈ɦª ÉÖ{ÉMÉSUôʺ É;
EòlÉÆ iÉ́ÉÉÊ{É iÉ{ª ÉiÉÉ{ÉEò¦ÉÉ́É& ? º Ék´ÉÆ iÉ{ª É̈É , iÉÉ{ÉEÆò ® úVÉ&--- <ÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; iÉɦª ÉÉÆ SÉäiÉxɺ ª É º ÉƽþiÉi´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&;
º Ék´ÉÉxÉÖ® úÉÊävÉi´ÉÉSSÉäiÉxÉÉä%Ê{É iÉ{ª ÉiÉ <´ÉäÊiÉ SÉäiÉ ---{É® ú̈ÉÉlÉÇiɺ iÉ̽þxÉè́É iÉ{ª ÉiÉ <iª ÉÉ{ÉiÉÊiÉ <´É¶ ɤ nù|ɪ ÉÉäMÉÉiÉ ; xÉ SÉäkÉ{ª ÉiÉä
xÉä́ɶ ɤ nùÉä nùɹäÉɪ É; xÉ Ê½þ---bÖ÷hbÖ÷¦É& º É{ÉÇ<´É---<iª ÉäiÉÉ́ÉiÉÉ º ÉẾɹÉÉä ¦É́ÉÊiÉ, º É{ÉÉæ ´ÉÉ bÖ÷hbÖ÷¦É º É{ÉÇ<´É---<iª ÉäiÉÉ́ÉiÉÉ
ÊxÉÌ́ɹÉÉä ¦É́ÉÊiÉ; +iÉ SÉÉẾÉtÉEÞ òiÉÉä%ª ÉÆ iÉ{ª ÉiÉÉ{ÉEò¦ÉÉ́É&, xÉ {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEò&-- <iª ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª ÉÊ̈ÉÊiÉ---xÉè́ÉÆ º ÉÊiÉ ¨É̈ÉÉÊ{É
ËEòÊSÉqÙ ù¹ªÉÊiÉ * +lÉ {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEò¨Éä́É SÉäiÉxɺ ª É iÉ{ª Éi´É̈ɦª ÉÖ{ÉMÉSUôʺ É, iÉ́Éè́É º ÉÖiÉ® úÉ̈ ÉÊxÉ̈ÉÉæIÉ& |ɺ ÉVª ÉäiÉ,
ÊxÉiª Éi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉSSÉ iÉÉ{ÉEòº ª É * iÉ{ª ÉiÉÉ{ÉEò¶ ÉCiª ÉÉäÌxÉiª Éi´Éä%Ê{É, º ÉÊxÉÊ̈Ékɺ Éƪ ÉÉäMÉÉ{ÉäIÉi´ÉÉkÉ{iÉä&,
º Éƪ ÉÉäMÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉnù¶ÉÇxÉÊxÉ́ÉÞ kÉÉè, +Éiª ÉÎxiÉEò& º Éƪ ÉÉäMÉÉä{É® ú̈É&, iÉiÉ SÉÉiª ÉÎxiÉEòÉä ¨ÉÉäIÉ ={É{ÉzÉ&---<ÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; +nù¶ÉÇxɺ ª É
iÉ̈ɺ ÉÉä ÊxÉiª Éi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉ ; MÉÖhÉÉxÉÉÆ SÉÉän ù¦É́ÉÉʦɦÉ́ɪ ÉÉä® úÊxɪ ÉiÉi´ÉÉnùÊxɪ ÉiÉ& º Éƪ ÉÉäMÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉä{É® ú̈É <ÊiÉ
Ếɪ ÉÉäMɺ ª ÉÉ{ª ÉÊxɪ ÉiÉi´Éɺ ÉÉÆJª ɺ ª Éè́ÉÉÊxÉ̈ÉÉæIÉÉä%{ÉÊ® ú½þɪÉÇ& º ª ÉÉiÉÂ* +Éè{ÉÊxɹÉnùºª É iÉÖ +Éi¨ÉèEòi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉ , BEòº ª É SÉ
Ếɹɪ ÉẾɹÉʪɦÉÉ́ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&, ẾÉEòÉ® ú¦Éänùºª É SÉ ´ÉÉSÉÉ® ú̈¦ÉhÉ̈ÉÉjÉi´É¸É́ÉhÉÉiÉ , +ÊxÉ̈ÉÉæIɶ ÉR óEòÉ º ´É{xÉä%Ê{É xÉÉä{ÉVÉɪ ÉÆiÉä; ´ª É́ɽþÉ® äú
iÉÖ---ª ÉjÉ ª ÉlÉÉ où¹]õºiÉ{ª ÉiÉÉ{ÉEò¦ÉÉ́ɺ iÉjÉ iÉlÉè́É º É&---<ÊiÉ xÉ SÉÉänùʪÉiÉ́ª É& {ÉÊ® ú½þiÉḈª ÉÉä ´ÉÉ ¦É́ÉÊiÉ **

|ÉvÉÉxÉEòÉ® úhÉ́ÉÉnùÉä ÊxÉ® úÉEÞ òiÉ&, {É® ú̈ÉÉhÉÖEòÉ® úhÉ́ÉÉnù<nùÉxÉÓÊxÉ® úÉEòiÉḈª É&; iÉjÉÉnùÉèiÉÉ́ÉiÉ --- ª ÉÉä%hÉÖ́ÉÉÊnùxÉÉ ¥ÉÀ ´ÉÉÊnùÊxÉ nùɹäÉ
=i|ÉäIª ÉiÉä, º É |ÉÊiɺ É̈ÉÉvÉÒªÉiÉä * iÉjÉɪ ÉÆ ´Éè¶ÉäʹÉEòÉhÉÉ̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈É&--- EòÉ® úhÉpù́ª ɺ É̈É́ÉÉʪÉxÉÉä MÉÖhÉÉ& Eòɪ ÉÇpù́ª Éä º É̈ÉÉxÉVÉÉiÉÒªÉÆ
MÉÖhÉÉxiÉ® ú̈ÉÉ® ú¦ÉxiÉä, ¶ ÉÖC± É䦪ɺ iÉxiÉÖ¦ª É& ¶ ÉÖC± ɺ ª É {É]õºª É |ɺ É́Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂ
, iÉÊuù{ɪ ÉǪÉÉnù¶ÉÇxÉÉSSÉ; iɺ ¨ÉÉSSÉäiÉxɺ ª É ¥ÉÀ hÉÉä
VÉMÉiEòÉ® úhÉi´Éä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉä, Eòɪ Éæ%Ê{É VÉMÉÊiÉ SÉèiÉxª ÉÆ º É̈É́ÉäªÉÉiÉ ; iÉnùnù¶ÉÇxÉÉkÉÖ xÉ SÉäiÉxÉÆ ¥ÉÀ VÉMÉiEòÉ® úhÉÆ
¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþiÉÒÊiÉ * <¨É̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÆ iÉnùҪɪ Éè́É |ÉÊGòª ɪ ÉÉ ´ª ÉʦÉSÉÉ® úªÉÊiÉ---

¨É½þ
qùÒPÉḈÉuùÉ ¿ º ´É{ÉÊ® ú̈Éhb÷± ÉɦªÉÉ̈ÉÂ** 2.2.11 **
¨É½þ
qùÒPÉÉÇÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.2.11 **

B¹ÉÉ iÉä¹ÉÉÆ |ÉÊGòª ÉÉ--- {É® ú̈ÉÉhÉ́É& ÊEò± É EÆòÊSÉiEòɱ É̈ÉxÉÉ® ú¤vÉEòɪ ÉÉǪ ÉlÉɪ ÉÉäMÉÆ °ü{ÉÉÊnù̈ÉxiÉ& {ÉÉÊ® ú̈ÉÉhb÷± ª É{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÉ SÉ
Êiɹ`öÎxiÉ; iÉä SÉ {É SÉÉnùoù¹]õÉÊnù{ÉÖ® ú&º É® úÉ& º Éƪ ÉÉäMɺ ÉÊSÉ́ÉÉ SÉ º ÉxiÉÉä n ù́ª ÉhÉÖEòÉÊnùGò¨ÉähÉ EÞ òiº xÉÆ Eòɪ ÉÇVÉÉiÉ̈ÉÉ® ú¦ÉxiÉä,
EòÉ® úhÉMÉÖhÉÉ SÉ Eòɪ Éæ MÉÖhÉÉxiÉ® ú̈É ; ª ÉnùÉ uùÉè{É® ú̈ÉÉhÉÚn ù́ª ÉhÉÖEò¨ÉÉ® ú¦ÉäiÉä, iÉnùÉ {É® ú̈ÉÉhÉÖMÉiÉÉ °ü{ÉÉÊnùMÉÖhÉẾɶ Éä¹ÉÉ& ¶ ÉÖC± ÉÉnùªÉÉä
nÂù́ª ÉÖhÉÖEäò ¶ ÉÖC± ÉÉnùÒxÉ{É® úÉxÉÉ® ú¦ÉxiÉä; {É® ú̈ÉÉhÉÖMÉÖhÉẾɶ Éä¹Éº iÉÖ {ÉÉÊ® ú̈ÉÉhb÷± ª ÉÆ xÉ n ù́ª ÉhÉÖEäò {ÉÉÊ® ú̈ÉÉhb÷± ª É̈É{É® ú̈ÉÉ® ú¦ÉiÉä,
nÂù́ª ÉhÉÖEòº ª É {ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÉxiÉ® úªÉÉäMÉɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉ ; +hÉÖi´É¿ º ´Éi´Éä ʽþn ù́ª ÉhÉÖEò´ÉÌiÉxÉÒ{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉä ´ÉhÉǪÉÎxiÉ * ª ÉnùÉÊ{É uäùn ù́ª ÉhÉÖEäò
SÉiÉÖ® úhÉÖEò¨ÉÉ® ú¦ÉäiÉä, iÉnùÉÊ{É º É̈ÉÉxÉÆ n ù́ª ÉhÉÖEòº É̈É́ÉÉʪÉxÉÉÆ ¶ ÉÖC± ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÉ® ú̈¦ÉEòi´É̈É ; +hÉÖi´É¿ º ´Éi´Éä iÉÖ n ù́ª ÉhÉÖEòº É̈É́ÉÉʪÉxÉÒ
+Ê{É xÉè́ÉÉ® ú¦ÉäiÉä, SÉiÉÖ® úhÉÖEòº ª É ¨É½þk´ÉnùÒPÉÇi´É{ÉÊ® ú̈ÉÉhɪ ÉÉäMÉɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ* ª ÉnùÉÊ{É ¤ ɽþ́É& {É® ú̈ÉÉhÉ́É&, ¤ ɽÚþÊxÉ ´ÉÉ n ù́ª ÉhÉÖEòÉÊxÉ,
n ù́ª ÉhÉÖEòº ÉʽþiÉÉä ´ÉÉ {É® ú̈ÉÉhÉÖ& Eòɪ ÉÇ̈ÉÉ® ú¦ÉiÉä, iÉnùÉÊ{É º É̈ÉÉxÉè¹ÉÉ ª ÉÉäVÉxÉÉ * iÉnäù́ÉÆ ª ÉlÉÉ {É® ú̈ÉÉhÉÉä& {ÉÊ® ú̈Éhb÷± ÉÉiº ÉiÉÉä%hÉÖ
¿ º ´ÉÆ SÉ n ù́ª ÉhÉÖEÆò VÉɪ ÉiÉä, ¨É½þqùÒPÉÈSÉ jª ÉhÉÖEòÉÊnù, xÉ {ÉÊ® ú̈Éhb÷± É̈É ; ª ÉlÉÉ ´ÉÉ n ù́ª ÉhÉÖEòÉnùhÉÉä¿ Çº´ÉÉSSÉ º ÉiÉÉä ¨É½þqùÒPÉÇSÉ
jª ÉhÉÖEÆò VÉɪ ÉiÉä, xÉÉhÉÖ, xÉÉä ¿ º ´É̈É ; B´ÉÆ SÉäiÉxÉÉn ù¥ÉÀ hÉÉä%SÉäiÉxÉÆ VÉMÉVVÉÊxɹªÉiÉä--- <iª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä ËEò iÉ́É ÎSUôzÉ̈ÉÂ**

+lÉ ¨Éxª ɺ Éä---ẾÉ® úÉÊävÉxÉÉ {É® ú̈ÉÉhÉÉxiÉ® äúhÉÉGòÉxiÉÆ Eòɪ ÉÇpù́ª ÉÆ n ù́ª ÉhÉÖEòÉÊnù---<iª ÉiÉÉä xÉÉ® ú̈¦ÉEòÉÊhÉ EòÉ® úhÉMÉiÉÉÊxÉ
{ÉÉÊ® ú̈ÉÉhb÷± ª ÉÉnùÒÊxÉ---<iª ɦª ÉÖ{ÉMÉSUôÉÊ̈É; xÉ iÉÖ SÉäiÉxÉÉẾÉ® úÉÊävÉxÉÉ MÉÖhÉÉxiÉ® äúhÉ VÉMÉiÉ +ÉGòÉxiÉi´É̈Éκ iÉ, ª ÉäxÉ EòÉ® úhÉMÉiÉÉ
SÉäiÉxÉÉ Eòɪ Éæ SÉäiÉxÉÉxiÉ® ÆúxÉÉ® ú¦ÉäiÉ; xÉ Á SÉäiÉxÉÉ xÉÉ̈É SÉäiÉxÉÉẾÉ® úÉävÉÒEòÎSÉn ùMÉÖhÉÉä%κ iÉ, SÉäiÉxÉÉ|ÉÊiɹÉävÉ̈ÉÉjÉi´ÉÉiÉÂ
;
iɺ ¨ÉÉi{ÉÉÊ® ú̈ÉÉhb÷± ª ÉÉÊnù́Éè¹É̈ª ÉÉi|ÉÉ{xÉÉäÊiÉ SÉäiÉxÉɪ ÉÉ +É® ú̈¦ÉEòi´ÉÊ̈ÉÊiÉ * ¨Éè́ÉÆ ¨Éƺ lÉÉ&---ª ÉlÉÉ
EòÉ® úhÉä ẾÉt¨ÉÉxÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É {ÉÉÊ® ú̈ÉÉhb÷± ª ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉxÉÉ® ú̈¦ÉEòi´É̈É , B´ÉÆ SÉèiÉxª ɺ ª ÉÉÊ{É--- <iª ɺ ª ÉÉƶ ɺ ª É º É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ
; xÉ SÉ
{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÉxiÉ® úÉGòÉxiÉi´ÉÆ {ÉÉÊ® ú̈ÉÉhb÷± ª ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉxÉÉ® ú̈¦ÉEòi´Éä EòÉ® úhÉ̈É ,
|ÉÉC{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÉxiÉ® úÉ® ú̈¦ÉÉi{ÉÉÊ® ú̈ÉÉhb÷± ª ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÉ® ú̈¦ÉEòi´ÉÉä{É{ÉkÉä&, +É® ú¤vÉ̈ÉÊ{É Eòɪ ÉÇpù́ª ÉÆ |ÉÉMMÉÖhÉÉ® ú̈¦ÉÉiIÉhÉ̈ÉÉjÉ̈ÉMÉÖhÉÆ
Êiɹ`öiÉÒiª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ; xÉ SÉ {ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÉxiÉ® úÉ® ú̈¦Éä ´ª ÉOÉÉÊhÉ {ÉÉÊ® ú̈ÉÉhb÷± ª ÉÉnùÒxÉÒiª ÉiÉ& º ´Éº É̈ÉÉxÉVÉÉiÉÒªÉÆ {ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÉxiÉ® Æú
xÉÉ® ú¦ÉxiÉä, {ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÉxiÉ® úºª ÉÉxª ɽäþiÉÖi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ
; ` EòÉ® úhɤ ɽÖþi´ÉÉiEòÉ® úhÉ̈ɽþk´ÉÉi|ÉSɪ ÉẾɶ Éä¹ÉÉSSÉ ¨É½þiÉÂ' ` iÉÊuù{É® úÒiÉ̈ÉhÉÖ '
` BiÉäxÉ nùÒPÉÇi´É¿ º ´Éi´Éä ´ª ÉÉJª ÉÉiÉä ' <ÊiÉ Ê½þEòÉhɦÉÖVÉÉÊxÉ º ÉÚ jÉÉÊhÉ; xÉ SÉ---
º ÉÆÊxÉvÉÉxÉẾɶ Éä¹ÉÉiEÖòiÉÎSÉiEòÉ® úhɤ ɽÖþi´ÉÉnùÒxª Éä́ÉÉ® ú¦ÉxiÉä, xÉ {ÉÉÊ® ú̈ÉÉhb÷± ª ÉÉnùÒxÉÒÊiÉ---=Sª ÉäiÉ, pù́ª ÉÉxiÉ® äúMÉÖhÉÉxiÉ® äú´ÉÉ
+É® ú¦ª É̈ÉÉhÉä º É́Éæ¹ÉÉ̈Éä́É EòÉ® úhÉMÉÖhÉÉxÉÉÆ º ´Éɸɪ ɺ É̈É́Éɪ ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ; iɺ ¨ÉÉiº ´É¦ÉÉ́ÉÉnäù́É {ÉÉÊ® ú̈ÉÉhb÷± ª ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉxÉÉ® ú̈¦ÉEòi´É̈ÉÂ
,
iÉlÉÉ SÉäiÉxÉɪ ÉÉ +{ÉÒÊiÉ pù¹]ṍª É̈ÉÂ**

º Éƪ ÉÉäMÉÉSSÉ pù́ª ÉÉnùÒxÉÉÆ Ếɱ ÉIÉhÉÉxÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkÉnù¶ÉÇxÉÉiº É̈ÉÉxÉVÉÉiÉÒªÉÉäi{ÉÊkÉ́ª ÉʦÉSÉÉ® ú& * pù́ª Éä |ÉEÞ
òiÉä MÉÖhÉÉänùɽþ®úhÉ̈ɪ ÉÖHòÊ̈ÉÊiÉ
SÉäiÉÂ, xÉ; où¹]õÉxiÉäxÉ Ếɱ ÉIÉhÉÉ® ú̈¦É̈ÉÉjɺ ª É ẾÉ́ÉÊIÉiÉi´ÉÉiÉ ; xÉ SÉ pù́ª ɺ ª É pù́ª É̈Éä́ÉÉänùɽþiÉḈª É̈É , MÉÖhɺ ª É ´ÉÉ MÉÖhÉ B´ÉäÊiÉ
EòÎSÉÊzɪ É̈Éä ½äþiÉÖ® úκiÉ; º ÉÚ jÉEòÉ® úÉä%Ê{É ¦É́ÉiÉÉÆ pù́ª ɺ ª É MÉÖhÉ̈ÉÖnùÉVɽþÉ® ú--- ` |Éiª ÉIÉÉ|Éiª ÉIÉÉhÉÉ̈É|Éiª ÉIÉi´ÉÉiº Éƪ ÉÉäMɺ ª É
{É\SÉÉi¨ÉEÆò xÉ ẾÉtiÉä ' <ÊiÉ---ª ÉlÉÉ |Éiª ÉIÉÉ|Éiª ÉIɪ ÉÉä¦ÉÚ Ç̈ª ÉÉEòɶ ɪ ÉÉä& º É̈É́ɪ Éxº Éƪ ÉÉäMÉÉä%|Éiª ÉIÉ&, B´ÉÆ |Éiª ÉIÉÉ|Éiª ÉIÉä¹ÉÖ {É\Sɺ ÉÖ
¦ÉÚiÉä¹ÉÖ º É̈É́ɪ ÉSUô® úÒ®ú̈É|Éiª ÉIÉÆ º ª ÉÉiÉÂ
; |Éiª ÉIÉÆ Ê½þ¶ É® úÒ®ú̈É , iɺ ¨ÉÉzÉ {ÉÉ\SɦÉÉèÊiÉEòÊ̈ÉÊiÉ---BiÉnÖùHÆò ¦É́ÉÊiÉ---MÉÖhÉ SÉ º Éƪ ÉÉäMÉÉä
pù́ª ÉÆ ¶ É® úÒ®ú̈ÉÂ* ` où¶ª ÉiÉä iÉÖ ' <ÊiÉ SÉÉjÉÉÊ{É Ếɱ ÉIÉhÉÉäi{ÉÊkÉ& |É{ÉÎ\SÉiÉÉ * xÉx´Éä́ÉÆ º ÉÊiÉ iÉäxÉè́ÉèiÉn ùMÉiÉ̈ÉÂ
; xÉäÊiÉ ¥ÉÚ
¨ É&---
iÉiº ÉÉÆJª ÉÆ |Éiª ÉÖHò¨ÉäiÉkÉÖ ´Éè¶ÉäʹÉEÆò |ÉÊiÉ * xÉx´ÉÊiÉnäù¶ÉÉä%Ê{É º É̈ÉÉxÉxª Éɪ Éiɪ ÉÉ EÞ òiÉ&---` BiÉäxÉ Ê¶É¹]õÉ{ÉÊ® úOɽþÉ+Ê{É
´ª ÉÉJª ÉÉiÉÉ& ' <ÊiÉ; º Éiª É̈ÉäiÉiÉ ; iɺ ª Éè́É i´Éª ÉÆ ´Éè¶ÉäʹÉEò{É® úÒIÉÉ® ú̈¦Éä iÉi|ÉÊGòª ÉÉxÉÖMÉiÉäxÉ ÊxÉnù¶ÉÇxÉäxÉ |É{É\SÉ& EÞ òiÉ& **

=¦Éª ÉlÉÉ%Ê{É xÉ Eò¨ÉÉÇiɺ iÉnù¦ÉÉ́É& ** 2.2.12 **

{É® ú̈ÉÉhÉÖVÉMÉnùEòÉ® úhÉi´ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.2.12 **

<nùÉxÉÓ{É® ú̈ÉÉhÉÖEòÉ® úhÉ́ÉÉnÆùÊxÉ® úÉEò® úÉÊäiÉ * º É SÉ ´ÉÉnù<ilÉÆ º É̈ÉÖÊkɹ`öÊiÉ---{É]õÉnùÒÊxÉ Ê½þ± ÉÉäEäò º ÉÉ́ɪ É́ÉÉÊxÉ pù́ª ÉÉÊhÉ
º ´ÉÉxÉÖMÉiÉè®äú́É º Éƪ ÉÉäMɺ ÉÊSÉ́ÉèºiÉxi´ÉÉÊnùʦÉpÇù́ª Éè®úÉ® ú¦ª É̈ÉÉhÉÉÊxÉ où¹]õÉÊxÉ; iÉiº ÉÉ̈ÉÉxª ÉäxÉ ª ÉÉ́ÉÏiEòÊSÉiº ÉÉ́ɪ É́É̈É , iÉiº É́ÉÈ
º ´ÉÉxÉÖMÉiÉè®äú́É º Éƪ ÉÉäMɺ ÉÊSÉ́ÉèºiÉèºiÉèpù́Ǫ Éè®úÉ® ú¤vÉÊ̈ÉÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä; º É SÉɪ É̈É́ɪ É́ÉÉ́ɪ ÉẾÉẾɦÉÉMÉÉä ª ÉiÉÉä ÊxÉ́ÉiÉÇiÉä,
º ÉÉä%{ÉEò¹ÉÇ{ɪ ÉÇxiÉMÉiÉ& {É® ú̈ÉÉhÉÖ&; º É́ÉÈSÉänÆùÊMÉÊ® úºÉ̈ÉÖpùÉÊnùEÆò VÉMÉiº ÉÉ́ɪ É́É̈É ; º ÉÉ́ɪ Éi´ÉÉSSÉÉtxiÉ́ÉiÉ ; xÉ SÉÉEòÉ® úhÉäxÉ Eòɪ ÉæhÉ
¦ÉẾÉiÉ́ª É̈ÉÂ--- <iª ÉiÉ& {É® ú̈ÉÉhÉ́ÉÉä VÉMÉiÉ& EòÉ® úhÉ̈É ---<ÊiÉ EòhɦÉÖMÉʦÉ|Éɪ É& * iÉÉxÉÒ̈ÉÉÊxÉ SÉi´ÉÉÊ® ú¦ÉÚ iÉÉÊxÉ
¦ÉÚ ¨ ª ÉÖnùEòiÉäVÉ&{É́ÉxÉÉJª ÉÉÊxÉ º ÉÉ́ɪ É́ÉÉxª ÉÖ{ɱ ɦª É SÉiÉÖÌ́ÉvÉÉ& {É® ú̈ÉÉhÉ́É& {ÉÊ® úEò± {ª ÉxiÉä; iÉä¹ÉÉÆ SÉÉ{ÉEò¹ÉÇ{ɪ ÉÇxiÉMÉiÉi´ÉäxÉ {É® úiÉÉä
ẾɦÉÉMÉɺ ÉƦÉ́ÉÉÊuùxɶ ª ÉiÉÉÆ {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉnùÒxÉÉÆ {É® ú̈ÉÉhÉÖ{ɪ ÉÇxiÉÉä ẾɦÉÉMÉÉä ¦É́ÉÊiÉ; º É |ɱ ɪ ÉEòɱ É& * iÉiÉ& º ÉMÉÇEòɱ Éä SÉ
´Éɪ É́ÉÒªÉä¹́ÉhÉÖ¹́Éoù¹]õÉ{ÉäIÉÆ Eò¨ÉÉæi{ÉtiÉä; iÉiEò¨ÉǺ ´Éɸɪ É̈ÉhÉÖ̈Éh´ÉxiÉ® äúhÉ º Éƪ ÉÖxÉÊHò; iÉiÉÉä n ù́ª ÉhÉÖEòÉÊnùGò¨ÉähÉ ´Éɪ ÉÖ¯ûi{ÉtiÉä;
B´É̈ÉÎMxÉ&; B´É̈ÉÉ{É&; B´ÉÆ {ÉÞ ÊlÉ́ÉÒ; B´É̈Éä́É ¶ É® úÒ®Æúº ÉäÎxpùªÉ̈É --- <iª Éä́ÉÆ º É́ÉÇÊ̈ÉnÆùVÉMÉiÉÂ+hÉÖ¦ª É& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ; +hÉÖMÉiÉä¦ªÉ SÉ
°ü{ÉÉÊnù¦ª ÉÉä n ù́ª ÉhÉÖEòÉÊnùMÉiÉÉÊxÉ °ü{ÉÉnùÒÊxÉ º ÉƦÉ́ÉÎxiÉ, iÉxiÉÖ{É]õxª Éɪ ÉäxÉ---<ÊiÉ EòÉhÉÉnùÉ ¨Éxª ÉxiÉä **

iÉjÉènù̈ÉʦÉvÉÒªÉiÉä--- ẾɦÉÉMÉÉ́ɺ lÉÉxÉÉÆ iÉÉ́ÉnùhÉÚ xÉÉÆ º Éƪ ÉÉäMÉ& Eò¨ÉÉÇ{ÉäIÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É&, Eò¨ÉḈÉiÉÉÆ iÉxi´ÉÉnùÒxÉÉÆ º Éƪ ÉÉäMÉnù¶ÉÇxÉÉiÉ ;
Eò¨ÉÇhÉ SÉ Eòɪ ÉÇi´ÉÉÊzÉÊ̈ÉkÉÆ ÊEò¨É{ª ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É̈É ; +xɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä ÊxÉÊ̈ÉkÉɦÉÉ́ÉÉzÉÉhÉÖ¹́ÉÉtÆ Eò¨ÉǺ ª ÉÉiÉ ; +¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä%Ê{É---
ª ÉÊnù|ɪ ÉixÉÉä%ʦÉPÉÉiÉÉÊnù́ÉÉǪ ÉlÉÉ où¹]ÆõÊEò¨ÉÊ{É Eò¨ÉÇhÉÉä ÊxÉÊ̈ÉkÉ̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉäiÉ, iɺ ª Éɺ ÉƦÉ́ÉÉzÉè́ÉÉhÉÖ¹́ÉÉtÆ Eò¨ÉǺ ª ÉÉiÉ ; xÉ Ê½þ
iɺ ª ÉÉ̈É́ɺ lÉɪ ÉÉ̈ÉÉi¨ÉMÉÖhÉ& |ɪ ÉixÉ& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, ¶ É® úÒ®úɦÉÉ́ÉÉiÉ ; ¶ É® úÒ®ú|ÉÊiɹ`äöʽþ¨Éxɺ ª ÉÉi¨ÉxÉ& º Éƪ ÉÉäMÉä º ÉÊiÉ +Éi¨ÉMÉÖhÉ&
|ɪ ÉixÉÉä VÉɪ ÉiÉä * BiÉäxÉÉʦÉPÉÉiÉÉtÊ{É où¹]ÆõÊxÉÊ̈ÉkÉÆ |Éiª ÉÉJª ÉÉiÉ́ª É̈ÉÂ* º ÉMÉÉækÉ® úEòɱ ÉÆ Ê½þiÉiº É́ÉÈxÉÉtº ª É Eò¨ÉÇhÉÉä ÊxÉÊ̈ÉkÉÆ
º ÉƦÉ́ÉÊiÉ * +lÉÉoù¹]ṏÉÉtº ª É Eò¨ÉÇhÉÉä ÊxÉÊ̈ÉkÉÊ̈Éiª ÉÖSª ÉäiÉ--- iÉi{ÉÖxÉ® úÉi¨Éº É̈É́ÉÉ滃 ´ÉÉ º ª ÉÉiÉÂ? +hÉÖº É̈É́ÉÉ滃 ´ÉÉ ?
=¦Éª ÉlÉÉÊ{É xÉÉoù¹]õÊxÉÊ̈ÉkÉ̈ÉhÉÖ¹ÉÖ Eò¨ÉÉḈÉEò± {ÉäiÉ, +où¹]õºª ÉÉSÉäiÉxÉi´ÉÉiÉ ; xÉ Á SÉäiÉxÉÆ SÉäiÉxÉäxÉÉxÉÊvÉι`öiÉÆ º ´ÉiÉxjÉÆ |É́ÉiÉÇiÉä
|É́ÉiÉǪÉÊiÉ ´ÉäÊiÉ º ÉÉÆJª É{É® úÒIÉɪ ÉÉ̈ÉʦÉʽþiÉ̈É ; +Éi¨ÉxÉ SÉÉxÉÖi{ÉzÉSÉèiÉxª ɺ ª É iɺ ª ÉÉ̈É́ɺ lÉɪ ÉÉ̈ÉSÉäiÉxÉi´ÉÉiÉ ;
+Éi¨Éº É̈É́ÉÉʪÉi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉSSÉ xÉÉoù¹]ṏÉhÉÖ¹ÉÖ Eò¨ÉÇhÉÉä
ÊxÉÊ̈ÉkÉÆ º ª ÉÉiÉ , +º ÉƤÉxvÉÉiÉ ; +où¹]ṍÉiÉÉ {ÉÖ¯û¹ÉähÉɺ iª ÉhÉÚ xÉÉÆ º ÉƤÉxvÉ <ÊiÉ SÉäiÉ --- º ÉƤÉxvɺ ÉÉiÉiª ÉÉi|É́ÉÞ Êkɺ ÉÉiÉiª É|ɺ ÉR óMÉ&,
Êxɪ ÉÉ̈ÉEòÉxiÉ® úɦÉÉ́ÉÉiÉÂ* iÉnäù́ÉÆ Êxɪ Éiɺ ª É Eòº ª ÉÊSÉiEò¨ÉÇÊxÉÊ̈Ékɺ ª ÉɦÉÉ́ÉÉzÉÉhÉÖ¹́ÉÉtÆ Eò¨ÉǺ ª ÉÉiÉ ; Eò¨ÉÉǦÉÉ́ÉÉkÉÊzɤ ÉxvÉxÉ&
º Éƪ ÉÉäMÉÉä xÉ º ª ÉÉiÉ ; º Éƪ ÉÉäMÉɦÉÉ́ÉÉSSÉ iÉÊzɤ ÉxvÉxÉÆ n ù́ª ÉÖhÉEòÉÊnùEòɪ ÉÇVÉÉiÉÆ xÉ º ª ÉÉiÉÂ* º Éƪ ÉÉäMÉ SÉÉhÉÉä® úh´ÉxiÉ® äúhÉ º É́ÉÉÇi¨ÉxÉÉ ´ÉÉ
º ª ÉÉiÉÂ? BEònäù¶ÉäxÉ ´ÉÉ ? º É́ÉÉÇi¨ÉxÉÉ SÉäiÉ , ={ÉSɪ ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä® úhÉÖ̈ÉÉjÉi´É|ɺ ÉR óMÉ&, où¹]õẾÉ{ɪ ÉǪÉ|ɺ ÉR óMÉ SÉ, |Énäù¶É́ÉiÉÉä
pù́ª ɺ ª É |Énäù¶É́ÉiÉÉ pù́ª ÉÉxiÉ® äúhÉ º Éƪ ÉÉäMɺ ª É où¹]õi´ÉÉiÉ ; BEònäù¶ÉäxÉ SÉäiÉ , º ÉÉ́ɪ É́Éi´É|ɺ ÉRÂóMÉ&, {É® ú̈ÉÉhÉÚ xÉÉÆ Eòα {ÉiÉÉ& |Énäù¶ÉÉ&
º ª ÉÖÊ® úÊiÉ SÉäiÉÂ, Eòα {ÉiÉÉxÉÉ̈É́ɺ iÉÖi´ÉÉnù́ɺ i´Éä́É º Éƪ ÉÉäMÉ <ÊiÉ ´Éº iÉÖxÉ& Eòɪ ÉǺª Éɺ É̈É́ÉÉʪÉEòÉ® úhÉÆ xÉ º ª ÉÉiÉ ; +º ÉÊiÉ
SÉɺ É̈É́ÉÉʪÉEòÉ® úhÉä n ù́ª ÉhÉÖEòÉÊnùEòɪ ÉÇpù́ª ÉÆ xÉÉäi{ÉtäiÉ * ª ÉlÉÉ SÉÉÊnùºÉMÉæ ÊxÉÊ̈ÉkÉɦÉÉ́ÉÉiº Éƪ ÉÉäMÉÉäi{Ékª ÉlÉÈEò¨ÉÇxÉÉhÉÚ xÉÉÆ
º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, B´ÉÆ ¨É½þÉ|ɱ ɪ Éä%Ê{É ẾɦÉÉMÉÉäi{Ékª ÉlÉÈEò¨ÉÇxÉè́ÉÉhÉÚ xÉÉÆ º ÉƦÉ́ÉäiÉÂ
; xÉ Ê½þiÉjÉÉÊ{É ËEòÊSÉÊzɪ ÉiÉÆ iÉÊzÉÊ̈ÉkÉÆ où¹]ṏÉκ iÉ;
+où¹]ṏÉÊ{É ¦ÉÉäMÉ|Éʺ Én ùvª ÉlÉÇ̈ÉÂ
, xÉ |ɱ ɪ É|Éʺ ÉnÂùvª ÉlÉÇ̈É-Â-- <iª ÉiÉÉä ÊxÉÊ̈ÉkÉɦÉÉ́ÉÉzÉ º ª ÉÉnùhÉÚ xÉÉÆ º Éƪ ÉÉäMÉÉäi{Ékª ÉlÉÈ
ẾɦÉÉMÉÉäi{Ékª ÉlÉÈ´ÉÉ Eò¨ÉÇ* +iÉ SÉ º Éƪ ÉÉäMÉẾɦÉÉMÉɦÉÉ́ÉÉkÉnùɪ Ékɪ ÉÉä& º ÉMÉÇ|ɱ ɪ ɪ ÉÉä® ú¦ÉÉ́É& |ɺ ÉVª ÉäiÉ * iɺ ¨ÉÉnùxÉÖ{É{ÉzÉÉä%ª ÉÆ
{É® ú̈ÉÉhÉÖEòÉ® úhÉ́ÉÉnù& **
 º É̈É́Éɪ ÉɦªÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉSSÉ º ÉÉ̈ª ÉÉnùxÉ́Éκ lÉiÉä& ** 2.2.13 **
** 2.2.13 **

º É̈É́Éɪ Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉSSÉ---iÉnù¦ÉÉ́É <ÊiÉ---|ÉEÞ òiÉäxÉÉhÉÖ́ÉÉnùÊxÉ® úÉEò® úhÉäxÉ º ÉƤÉvª ÉiÉä * uùɦª ÉÉÆ SÉÉhÉÖ¦ª ÉÉÆ
n ù́ª ÉhÉÖEò¨ÉÖi{Ét¨ÉÉxÉ̈Éiª ÉxiÉʦÉzÉ̈ÉhÉÖ¦ª ÉÉ̈Éh´ÉÉä& º É̈É́ÉèiÉÒiª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä ¦É́ÉiÉÉ; xÉ SÉè́É̈ ɦª ÉÖ{ÉMÉSUôiÉÉ ¶ ÉCª ÉiÉä%hÉÖEòÉ® úhÉiÉÉ
º É̈ÉlÉÇʪÉiÉÖ̈É ; EÖòiÉ& ? º ÉÉ̈ª ÉÉnùxÉ́Éκ lÉiÉä&--- ª ÉlÉè́É Á hÉÖ¦ª ÉÉ̈Éiª ÉxiÉʦÉzÉÆ º ÉiÉÂn ù́ª ÉhÉÖEÆò º É̈É́Éɪ ɱ ÉIÉhÉäxÉ º ÉƤÉxvÉäxÉ iÉɦª ÉÉÆ
º ÉƤÉvª ÉiÉä, B´ÉÆ º É̈É́Éɪ ÉÉä%Ê{É º É̈É́ÉÉʪɦª ÉÉä%iª ÉxiÉʦÉzÉ& º Éxɺ É̈É́Éɪ ɱ ÉIÉhÉäxÉÉxª ÉäxÉè́É º ÉƤÉxvÉäxÉ º É̈É́ÉÉʪÉʦÉ& º ÉƤÉvª ÉäiÉ,
+iª ÉxiɦÉänùºÉÉ̈ª ÉÉiÉ ; iÉiÉ SÉ iɺ ª É iɺ ª ÉÉxª ÉÉä%xª É& º ÉƤÉxvÉ& Eò± {ÉʪÉiÉ́ª É <iª ÉxÉ́ɺ lÉè́É |ɺ ÉVª ÉäiÉ * xÉxÉÖ <½þ|Éiª ɪ ÉOÉÉÁ &
º É̈É́Éɪ ÉÉä ÊxÉiª ɺ ÉƤÉrùB´É º É̈É́ÉÉʪÉʦÉMÉÞ ÇÁ iÉä, xÉɺ ÉƤÉrù&, º ÉƤÉxvÉÉxiÉ® úÉ{ÉäIÉÉä ´ÉÉ; iÉiÉ SÉ xÉ iɺ ª ÉÉxª É& º ÉƤÉxvÉ& Eò± {ÉʪÉiÉ́ª É&
ª ÉäxÉÉxÉ́ɺ lÉÉ |ɺ ÉVª ÉäiÉäÊiÉ * xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä; º Éƪ ÉÉäMÉÉä%{ª Éä́ÉÆ º ÉÊiÉ º Éƪ ÉÉäÊMÉʦÉÌxÉiª ɺ ÉƤÉrùB´ÉäÊiÉ º É̈É́Éɪ É́ÉzÉÉxª ÉÆ º ÉƤÉxvÉ̈É{ÉäIÉäiÉ *
+lÉÉlÉÉÇxiÉ® úi´ÉÉiº Éƪ ÉÉäMÉ& º ÉƤÉxvÉÉxiÉ® ú̈É{ÉäIÉäiÉ, º É̈É́Éɪ ÉÉä%Ê{É iÉÁ ÇlÉÉÇxiÉ® úi´ÉÉiº ÉƤÉxvÉÉxiÉ® ú̈É{ÉäIÉäiÉ * xÉ SÉ---MÉÖhÉi´ÉÉiº Éƪ ÉÉäMÉ&
º ÉƤÉxvÉÉxiÉ® ú̈É{ÉäIÉiÉä, xÉ º É̈É́Éɪ É& +MÉÖhÉi´ÉÉÊnùÊiÉ---ª ÉÖVª ÉiÉä ´ÉCiÉÖ̈É ; +{ÉäIÉÉEòÉ® úhɺ ª É iÉÖ± ª Éi´ÉÉiÉ ,
MÉÖhÉ{ÉÊ® ú¦ÉɹÉɪ ÉÉ SÉÉiÉxjÉi´ÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉnùlÉÉÇxiÉ® Æúº É̈É́Éɪ É̈ɦª ÉÖ{ÉMÉSUôiÉ& |ɺ ÉVª ÉäiÉè́ÉÉxÉ́ɺ lÉÉ; |ɺ ÉVª É̈ÉÉxÉɪ ÉÉÆ
SÉÉxÉ́ɺ lÉɪ ÉÉ̈ÉäEòÉʺ ÉrùÉèº É́ÉÉÇʺÉräùuùÉǦª ÉÉ̈ÉhÉÖ¦ª ÉÉÆ n ù́ª ÉhÉÖEÆò xÉè́ÉÉäi{ÉtäiÉ; iɺ ¨ÉÉnù{ª ÉxÉÖ{É{ÉzÉ& {É® ú̈ÉÉhÉÖEòÉ® úhÉ́ÉÉnù& **

ÊxÉiª É̈Éä́É SÉ ¦ÉÉ́ÉÉiÉÂ** 2.2.14 **

** 2.2.14 **

+Ê{É SÉÉhÉ́É& |É́ÉÞ Êkɺ ´É¦ÉÉ́ÉÉ ´ÉÉ, ÊxÉ́ÉÞ Êkɺ ´É¦ÉÉ́ÉÉ ´ÉÉ, =¦Éª ɺ ´É¦ÉÉ́ÉÉ ´ÉÉ, +xÉ֦ɪ É{ÉMÉ̈ª ÉxiÉä--- MÉiª ÉxiÉ® úɦÉÉ́ÉÉiÉÂ; SÉiÉÖvÉÉÇÊ{É
xÉÉä{É{ÉtiÉä--- |É́ÉÞ Êkɺ ´É¦ÉÉ́Éi´Éä ÊxÉiª É̈Éä́É |É́ÉÞ kÉä¦ÉÉḈÉÉi|ɱ ɪ ÉɦÉÉ́É|ɺ ÉRÂóMÉ&; ÊxÉ́ÉÞÊkɺ ´É¦ÉÉ́Éi´Éä%Ê{É ÊxÉiª É̈Éä́É
ÊxÉ́ÉÞkÉä¦ÉÉḈÉÉiº ÉMÉÉǦÉÉ́É|ɺ ÉR óMÉ&; =¦Éª ɺ ´É¦ÉÉ́Éi´ÉÆ SÉ ẾÉ® úÉävÉÉnùºÉ̈É\Vɺ É̈É ; +xÉ֦ɪ ɺ ´É¦ÉÉ́Éi´Éä iÉÖ
ÊxÉÊ̈ÉkÉ́ɶ ÉÉi|É́ÉÞ ÊkÉÊxÉ́ÉÞ kª ÉÉä® ú¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxɪ ÉÉä® úoù¹]õÉnäùÌxÉÊ̈Ékɺ ª É ÊxÉiª ɺ ÉÆÊxÉvÉÉxÉÉÊzÉiª É|É́ÉÞ
ÊkÉ|ɺ ÉRÂóMÉ&,
+iÉxjÉi´Éä%{ª Éoù¹]õÉnäùÌxÉiª ÉÉ|É́ÉÞ ÊkÉ|ɺ ÉR óMÉ& * iɺ ¨ÉÉnù{ª ÉxÉÖ{É{ÉzÉ& {É® ú̈ÉÉhÉÖEòÉ® úhÉ́ÉÉnù& **

°ü{ÉÉÊnù̈Ék´ÉÉSSÉ ẾÉ{ɪ ÉǪÉÉä nù¶ÉÇxÉÉiÉÂ** 2.2.15 **

** 2.2.15 **

º ÉÉ́ɪ É́ÉÉxÉÉÆ pù́ª ÉÉhÉÉ̈É́ɪ É́ɶ ÉÉä ẾɦÉVª É̈ÉÉxÉÉxÉÉÆ ª ÉiÉ& {É® úÉä ẾɦÉÉMÉÉä xÉ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ iÉä SÉiÉÖÌ́ÉvÉÉ °ü{ÉÉÊnù̈ÉxiÉ&
{É® ú̈ÉÉhÉ́É SÉiÉÖÌ́Évɺ ª É °ü{ÉÉÊnù̈ÉiÉÉä ¦ÉÚ iɦÉÉèÊiÉEòº ª ÉÉ® ú̈¦ÉEòÉ ÊxÉiª ÉÉ SÉäÊiÉ ª Éuèù¶ÉäʹÉEòÉ +¦ª ÉÖ{ÉMÉSUôÎxiÉ, º É iÉä¹ÉÉ̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉä
ÊxÉ® úɱ É̈¤ ÉxÉ B´É; ª ÉiÉÉä °ü{ÉÉÊnù̈Ék´ÉÉi{É® ú̈ÉÉhÉÚ xÉÉ̈ÉhÉÖi´ÉÊxÉiª Éi´ÉẾÉ{ɪ ÉǪÉ& |ɺ ÉVª ÉäiÉ; {É® ú̈ÉEòÉ® úhÉÉ{ÉäIɪ ÉÉ º lÉÚ ± Éi´É̈ÉÊxÉiª Éi´ÉÆ SÉ
iÉä¹ÉÉ̈ÉʦÉ|ÉäiÉẾÉ® úÒiÉ̈ÉÉ{ÉtäiÉäiª ÉlÉÇ& * EÖòiÉ& ? B´ÉÆ ± ÉÉäEäò où¹]õi´ÉÉiÉ --- ª ÉÊrù± ÉÉäEäò °ü{ÉÉÊnù̈ÉuùºiÉÖ iÉiɺ ´ÉEòÉ® úhÉÉ{ÉäIɪ ÉÉ
º lÉÚ ± É̈ÉÊxÉiª ÉÆ SÉ où¹]ṏÉ ; iÉtlÉÉ---{É]õºiÉxiÉÚ xÉ{ÉäIª É º lÉÚ± ÉÉä%ÊxÉiª É SÉ ¦É́ÉÊiÉ;
iÉxiÉ́É SÉÉƶ ÉÚ xÉ{ÉäIª É º lÉÚ± ÉÉ +ÊxÉiª ÉÉ SÉ ¦É́ÉÎxiÉ--- iÉlÉÉ SÉÉ̈ÉÒ{É® ú̈ÉÉhÉ́ÉÉä °ü{ÉÉÊnù̈Éxiɺ iÉè®ú¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉxiÉä; iɺ ¨ÉÉkÉä%Ê{É
EòÉ® úhÉ́Éxiɺ iÉnù{ÉäIɪ ÉÉ º lÉÚ ± ÉÉ +ÊxÉiª ÉÉ SÉ |ÉÉ{xÉÖ́ÉÎxiÉ * ª ÉSSÉ ÊxÉiª Éi´Éä EòÉ® úhÉÆ iÉè̄ûHò¨É ---` º ÉnùEòÉ® úhÉ́ÉÊzÉiª É̈ÉÂ' <ÊiÉ,
iÉnù{ª Éä́ÉÆ º ÉÊiÉ +hÉÖ¹ÉÖ xÉ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, =HäòxÉ |ÉEòÉ® äúhÉÉhÉÚ xÉÉ̈ÉÊ{É EòÉ® úhÉ́Ék´ÉÉä{É{ÉkÉä& * ª ÉnùÊ{É ÊxÉiª Éi´Éä ÊuùiÉÒªÉÆ EòÉ® úhÉ̈ÉÖHò¨É --
-` +ÊxÉiª ÉÊ̈ÉÊiÉ SÉ Ếɶ Éä¹ÉiÉ& |ÉÊiɹÉävÉɦÉÉ́É& ' <ÊiÉ, iÉnùÊ{É xÉÉ́ɶ ª ÉÆ {É® ú̈ÉÉhÉÚ xÉÉÆ ÊxÉiª Éi´ÉÆ º ÉÉvɪ ÉÊiÉ; +º ÉÊiÉ Ê½þ
ª Éκ ¨ÉxEòϺ ¨ÉÎSÉÊzÉiª Éä ´Éº iÉÖÊxÉ ÊxÉiª ɶ ɤ näùxÉ xÉ\É& º É̈Éɺ ÉÉä xÉÉä{É{ÉtiÉä; xÉ {ÉÖxÉ& {É® ú̈ÉÉhÉÖÊxÉiª Éi´É̈Éä́ÉÉ{ÉäIª ÉiÉä; iÉSSÉɺ iª Éä́É
ÊxÉiª ÉÆ {É® ú̈ÉEòÉ® úhÉÆ ¥ÉÀ ; xÉ SÉ ¶ ɤ nùÉlÉḈª É́ɽþÉ® ú̈ÉÉjÉähÉ Eòº ª ÉÊSÉnùlÉǺª É |Éʺ ÉÊrù¦ÉḈÉÊiÉ, |É̈ÉÉhÉÉxiÉ® úʺÉrùªÉÉä&
¶ ɤ nùÉlÉǪÉÉä́ª ÉḈɽþÉ® úÉ́ÉiÉÉ® úÉiÉÂ* ª ÉnùÊ{É ÊxÉiª Éi´Éä iÉÞ iÉÒªÉÆ EòÉ® úhÉ̈ÉÖHò¨ÉÂ---` +ẾÉtÉ SÉ ' <ÊiÉ---iÉttä́ÉÆ ẾɵÉÒªÉäiÉ---º ÉiÉÉÆ
{ÉÊ® úoù¶ª É̈ÉÉxÉEòɪ ÉÉÇhÉÉÆ EòÉ® úhÉÉxÉÉÆ |Éiª ÉIÉähÉÉOɽþhÉ̈ÉẾÉtäÊiÉ, iÉiÉÉä n ù́ª ÉhÉÖEòÊxÉiª ÉiÉÉ{ª ÉÉ{ÉtäiÉ; +lÉÉpù́ª Éi´Éä º ÉiÉÒÊiÉ
Ếɶ É乪ÉäiÉ, iÉlÉÉ{ª ÉEòÉ® úhÉ́Ék´É̈Éä́É ÊxÉiª ÉiÉÉÊxÉÊ̈ÉkÉ̈ÉÉ{ÉtäiÉ, iɺ ª É SÉ |ÉÉMÉä́ÉÉäHòi´ÉÉiÉÂ` +ẾÉtÉ SÉ ' <ÊiÉ {ÉÖxɯûHÆò º ª ÉÉiÉ ;
+lÉÉÊ{É EòÉ® úhÉẾɦÉÉMÉÉiEòÉ® úhÉẾÉxÉɶ ÉÉSSÉÉxª ɺ ª É iÉÞ iÉҪɺ ª É ẾÉxÉɶ ɽäþiÉÉä® úºÉƦÉ́ÉÉä%ẾÉtÉ, º ÉÉ {É® ú̈ÉÉhÉÚ xÉÉÆ ÊxÉiª Éi´ÉÆ
Jª ÉÉ{ɪ ÉÊiÉ---<ÊiÉ ´ª ÉÉJª Éɪ ÉäiÉ---xÉÉ́ɶ ª ÉÆ ẾÉxɶ ª ÉuùºiÉÖ uùɦª ÉÉ̈Éä́É ½äþiÉÖ¦ª ÉÉÆ ẾÉxɹ]ÖṏɽÇþiÉÒÊiÉ Êxɪ É̈ÉÉä%κ iÉ; º Éƪ ÉÉäMɺ ÉÊSÉ́Éä
Á xÉäEòϺ ¨É SÉ pù́ª Éä pù́ª ÉÉxiÉ® úºª ÉÉ® ú̈¦ÉEäò%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉ BiÉnäù́ÉÆ º ª ÉÉiÉ ; ª ÉnùÉ i´É{Éɺ iÉẾɶ Éä¹ÉÆ º ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉi¨ÉEÆò EòÉ® úhÉÆ
Ếɶ Éä¹É́Énù́ɺ lÉÉxiÉ® ú̈ÉÉ{Ét¨ÉÉxÉ̈ÉÉ® ú̈¦ÉEò¨É¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä, iÉnùÉ PÉÞ iÉEòÉÊ`öxª ÉẾɱ ɪ ÉxÉ́Éx¨ÉÚ
iª ÉḈɺ lÉÉẾɱ ɪ ÉxÉäxÉÉÊ{É ẾÉxÉɶ É
={É{ÉtiÉä * iɺ ¨ÉÉpÚ ù{ÉÉÊnù̈Ék´ÉÉiº ª ÉÉnùʦÉ|ÉäiÉẾÉ{ɪ ÉǪÉ& {É® ú̈ÉÉhÉÚ
xÉÉ̈ÉÂ* iɺ ¨ÉÉnù{ª ÉxÉÖ{É{ÉzÉ& {É® ú̈ÉÉhÉÖEòÉ® úhÉ́ÉÉnù& **

=¦Éª ÉlÉÉ SÉ nùɹäÉÉiÉÂ** 2.2.16 **

** 2.2.16 **

MÉxvÉ® úºÉ°ü{ɺ {ɶ ÉÇMÉÖhÉÉ º lÉÚ ± ÉÉ {ÉÞ

ÊlÉ́ÉÒ, °ü{É® úºÉº {ɶ ÉÇxÉÖhÉÉ& º ÉÚ I ¨ÉÉ +É{É&, °ü{ɺ {ɶ ÉÇMÉÖhÉÆ º ÉÚ I ¨ÉiÉ® ÆúiÉäVÉ&, º {ɶ ÉÇMÉÖhÉ& º ÉÚ I ¨ÉiÉ̈ÉÉä
´Éɪ ÉÖ&--- <iª Éä́É̈ ÉäiÉÉÊxÉ SÉi´ÉÉÊ® ú¦ÉÚ iÉÉxª ÉÖ{ÉÊSÉiÉÉ{ÉÊSÉiÉMÉÖhÉÉÊxÉ º lÉÚ ± ɺ ÉÚ
I ¨Éº ÉÚ
I ¨ÉiÉ® úºÉÚ
I ¨ÉiÉ̈ÉiÉÉ® úiÉ̈ª ÉÉä{ÉäiÉÉÊxÉ SÉ ± ÉÉäEäò
± ÉIª ÉxiÉä; iÉuùi{É® ú̈ÉÉhÉ́ÉÉä%{ª ÉÖ{ÉÊSÉiÉÉ{ÉÊSÉiÉMÉÖhÉÉ& Eò± {Éä® úxÉÂxÉ ´ÉÉ; =¦Éª ÉlÉÉÊ{É SÉ nùɹäÉÉxÉÖ¹ÉR óMÉÉä%{ÉÊ® ú½þɪÉÇB´É º ª ÉÉiÉÂ*
Eò± {ª É̈ÉÉxÉä iÉÉ́ÉnÖù{ÉÊSÉiÉÉ{ÉÊSÉiÉMÉÖhÉi´Éä, ={ÉÊSÉiÉMÉÖhÉÉxÉÉÆ ¨ÉÚ iª ÉÖÇ{ÉSɪ ÉÉnù{É® ú̈ÉÉhÉÖi´É|ɺ ÉR óMÉ&; xÉ SÉÉxiÉ® äúhÉÉÊ{É ¨ÉÚ iª ÉÖÇ{ÉSɪ ÉÆ
MÉÖhÉÉä{ÉSɪ ÉÉä ¦É́ÉiÉÒiª ÉÖSª ÉäiÉ, Eòɪ Éæ¹ÉÖ ¦ÉÚ
iÉä¹ÉÖ MÉÖhÉÉä{ÉSɪ Éä ¨ÉÚ
iª ÉÖÇ{ÉSɪ Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* +Eò± {ª É̈ÉÉxÉä iÉÚ {ÉÊSÉiÉÉ{ÉÊSÉiÉMÉÖhÉi´Éä---
{É® ú̈ÉÉhÉÖi´Éɺ ÉÉ̈ª É|Éʺ ÉrùªÉä ª ÉÊnùiÉÉ́Éiº É́ÉÇBEèòEòMÉÖhÉÉ B´É Eò± {ª Éä® úxÉ , iÉiɺ iÉäVÉʺ É º {ɶ ÉǺª ÉÉä{ɱ ÉΤvÉxÉǺ ª ÉÉiÉÂ, +{º ÉÖ
°ü{ɺ {ɶ ÉǪÉÉä&, {ÉÞÊlÉ́ª ÉÉÆ SÉ ® úºÉ°ü{ɺ {ɶ ÉÉÇxÉÉ̈É , EòÉ® úhÉMÉÖhÉ{ÉÚ ´ÉÇEòi´ÉÉiEòɪ ÉÇMÉÖhÉÉxÉÉ̈É ; +lÉ º É́Éæ SÉiÉÖMÉÖÇhÉÉ B´É Eò± {ª Éä® úxÉ ,
iÉiÉÉä%{º ´ÉÊ{É MÉxvɺ ª ÉÉä{ɱ ÉΤvÉ& º ª ÉÉiÉ , iÉäVÉʺ É MÉxvÉ® úºÉª ÉÉä&, ´Éɪ ÉÉèSÉ MÉxvÉ°ü{É® úºÉÉxÉÉ̈ÉÂ* xÉ SÉè́ÉÆ où¶ª ÉiÉä *
iɺ ¨ÉÉnù{ª ÉxÉÖ{É{ÉzÉ& {É® ú̈ÉÉhÉÖEòÉ® úhÉ́ÉÉnù& **

+{ÉÊ® úOɽþ
ÉSSÉÉiª ÉxiÉ̈ÉxÉ{ÉäIÉÉ ** 2.2.17 **
** 2.2.17 **

|ÉvÉÉxÉEòÉ® úhÉ́ÉÉnùÉä ´ÉänùẾÉn ùʦɮ úÊ{É EèòÎSÉx¨Éx´ÉÉÊnùʦÉ& º ÉiEòɪ ÉÇi´ÉÉtƶ ÉÉä{ÉVÉÒ́ÉxÉÉʦÉ|Éɪ ÉähÉÉä{ÉÊxɤ Érù&; +ª ÉÆ iÉÖ
{É® ú̈ÉÉhÉÖEòÉ® úhÉ́ÉÉnùÉä xÉ EèòÎSÉnùÊ{É Ê¶É¹]èõ& EäòxÉÊSÉnù{ª Éƶ ÉäxÉ {ÉÊ® úMÉÞ ½þÒiÉ <iª Éiª ÉxiÉ̈Éä́ÉÉxÉÉnù®úhÉÒªÉÉä ´Éänù́ÉÉÊnùʦÉ& * +Ê{É SÉ
´Éè¶ÉäʹÉEòɺ iÉxjÉÉlÉǦÉÚ iÉÉxɹÉ] õ{ÉnùÉlÉÉÇxÉÂpù́ª ÉMÉÖhÉEò¨ÉǺÉÉ̈ÉÉxª ÉẾɶ Éä¹Éº É̈É́Éɪ ÉÉJª ÉÉxÉÂ+iª ÉxiÉʦÉzÉÉxÉÂʦÉzɱ ÉIÉhÉÉxÉÂ
+¦ª ÉÖ{ÉMÉSUôÎxiÉ---ª ÉlÉÉ ¨ÉxÉÖ¹ªÉÉä%·É& ¶ ɶ É <ÊiÉ; iÉlÉÉi´ÉÆ SÉɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É iÉÊuù̄ûrÆùpù́ª ÉÉvÉÒxÉi´ÉÆ ¶ Éä¹ÉÉhÉÉ̈ɦª ÉÖ{ÉMÉSUôÎxiÉ;
iÉzÉÉä{É{ÉtiÉä; EòlÉ̈ÉÂ? ª ÉlÉÉ Ê½þ± ÉÉäEäò ¶ ɶ ÉEÖò¶ É{ɱ Éɶ É|ɦÉÞ iÉÒxÉÉ̈Éiª ÉxiÉʦÉzÉÉxÉÉÆ º ÉiÉÉÆ xÉäiÉ® äúiÉ® úÉvÉÒxÉi´ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ, B´ÉÆ
pù́ª ÉÉnùÒxÉÉ̈É{ª Éiª ÉxiÉʦÉzÉi´ÉÉiÉ , xÉè́É pù́ª ÉÉvÉÒxÉi´ÉÆ MÉÖhÉÉnùÒxÉÉÆ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; +lÉ ¦É́ÉÊiÉ pù́ª ÉÉvÉÒxÉi´ÉÆ MÉÖhÉÉnùÒxÉÉ̈É , iÉiÉÉä
pù́ª ɦÉÉ́Éä ¦ÉÉ́ÉÉn ùpù́ª ÉɦÉÉ́Éä%¦ÉÉ́ÉÉn ùpù́ª É̈Éä́É º Éƺ lÉÉxÉÉÊnù¦ÉänùÉnùxÉäEò¶ ɤ nù|Éiª ɪ ɦÉÉM¦É́ÉÊiÉ--- ª ÉlÉÉ näù́ÉnùkÉ BEò B´É º ÉxÉÂ
+´Éº lÉÉxiÉ® úªÉÉäMÉÉnùxÉäEò¶ ɤ nù|Éiª ɪ ɦÉÉM¦É́ÉÊiÉ, iÉuùiÉ ; iÉlÉÉ º ÉÊiÉ º ÉÉÆJª Éʺ ÉrùÉxiÉ|ɺ ÉR óMÉ º ´Éʺ ÉrùÉxiÉẾÉ® úÉävÉ SÉÉ{ÉtäªÉÉiÉÉ̈ÉÂ
* xÉx´ÉMxÉä® úxª ɺ ª ÉÉÊ{É º ÉiÉÉä vÉÚ ¨ ɺ ª ÉÉMxª ÉvÉÒxÉi´ÉÆ où¶ª ÉiÉä; º Éiª ÉÆ où¶ª ÉiÉä; ¦Éänù|ÉiÉÒiÉäº iÉÖ iÉjÉÉÎMxÉvÉÚ ¨ ɪ ÉÉä® úxª Éi´ÉÆ ÊxÉ SÉÒªÉiÉä; <½þ
iÉÖ--- ¶ ÉÖC± É& Eò¨¤ ɱ É&, ® úÉÊä½þhÉÒvÉäxÉÖ&, xÉÒ± É̈ÉÖi{ɱ É̈É --- <ÊiÉ pù́ª ɺ ª Éè́É iɺ ª É iɺ ª É iÉäxÉ iÉäxÉ Ếɶ Éä¹ÉhÉäxÉ |ÉiÉÒªÉ̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ
xÉè́É pù́ª ÉMÉÖhɪ ÉÉä® úÎMxÉvÉÚ ¨ ɪ ÉÉäÊ® ú́É ¦Éänù|ÉiÉÒÊiÉ® úκiÉ; iɺ ¨ÉÉn ùpù́ª ÉÉi¨ÉEòiÉÉ MÉÖhɺ ª É * BiÉäxÉ Eò¨ÉǺÉÉ̈ÉÉxª ÉẾɶ Éä¹Éº É̈É́Éɪ ÉÉxÉÉÆ
pù́ª ÉÉi¨ÉEòiÉÉ ´ª ÉÉJª ÉÉiÉÉ **

MÉÖhÉÉxÉÉÆ pù́ª ÉÉvÉÒxÉi´ÉÆ pù́ª ÉMÉÖhɪ ÉÉä® úªÉÖiÉʺ Érùi´ÉÉÊnùÊiÉ ª ÉtÖSª ÉäiÉ, iÉi{ÉÖxÉ® úªÉÖiÉʺ Érùi´É̈É{ÉÞ
lÉMnäù¶Éi´ÉÆ ´ÉÉ º ª ÉÉiÉ , +{ÉÞ lÉCEòɱ Éi´ÉÆ
´ÉÉ, +{ÉÞ lÉCº ´É¦ÉÉ́ÉÉi´ÉÆ ´ÉÉ; º É́ÉÇlÉÉÊ{É xÉÉä{É{ÉtiÉä--- +{ÉÞ lÉMnäù¶Éi´Éä iÉÉ́Éiº ´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉä Ếɯûvª ÉäiÉ; EòlÉ̈ÉÂ? iÉxi´ÉÉ® ú¤vÉÉä ʽþ
{É]õºiÉxiÉÖnäù¶ÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä, xÉ {É]õnäù¶É&; {É]õºª É iÉÖ MÉÖhÉÉ& ¶ ÉÖC± Éi´ÉÉnùªÉ& {É]õnäù¶ÉÉ +¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉxiÉä, xÉ iÉxiÉÖnäù¶ÉÉ&; iÉlÉÉ
SÉɽÖþ&---` pù́ª ÉÉÊhÉ pù́ª ÉÉxiÉ® ú̈ÉÉ® ú¦ÉxiÉä MÉÖhÉÉ SÉ MÉÖhÉÉxiÉ® ú̈ÉÂ' <ÊiÉ; iÉxiÉ́ÉÉä ʽþEòÉ® úhÉpù́ª ÉÉÊhÉ Eòɪ ÉÇpù́ª ÉÆ {É]ṏÉÉ® ú¦ÉxiÉä,
iÉxiÉÖMÉiÉÉ SÉ MÉÖhÉÉ& ¶ ÉÖC± ÉÉnùªÉ& Eòɪ ÉÇpù́ª Éä {É]äõ¶ ÉÖC± ÉÉÊnùMÉÖhÉÉxiÉ® ú̈ÉÉ® ú¦ÉxiÉä---<ÊiÉ Ê½þiÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉSUôÎxiÉ; º ÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉä
pù́ª ÉMÉÖhɪ ÉÉä® ú{ÉÞ
lÉMnäù¶Éi´Éä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉä ¤ ÉÉvª ÉäiÉ * +lÉ +{ÉÞ lÉCEòɱ Éi´É̈ɪ ÉÖiÉʺ Érùi´É̈ÉÖSª ÉäiÉ, º É́ª ÉnùÊIÉhɪ ÉÉä® úÊ{É
MÉÉäẾɹÉÉhɪ ÉÉä® úªÉÖiÉʺ Érùi´ÉÆ |ɺ ÉVª ÉäiÉ * iÉlÉÉ +{ÉÞ lÉCº ´É¦ÉÉ́Éi´Éä i´Éª ÉÖiÉʺ Érùi´Éä, xÉ pù́ª ÉMÉÖhɪ ÉÉä® úÉi¨É¦Éänù& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, iɺ ª É
iÉÉnùÉi¨ª ÉäxÉè́É |ÉiÉÒªÉ̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ**

ª ÉÖiÉʺ ÉrùªÉÉä& º ÉƤÉxvÉ& º Éƪ ÉÉäMÉ&, +ª ÉÖiÉʺ ÉrùªÉÉäº iÉÖ º É̈É́Éɪ É&---<iª ɪ É̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉä ¨ÉÞ
¹Éè́É iÉä¹ÉÉ̈ÉÂ
, |ÉÉÎCº Érùºª É
Eòɪ ÉÉÇiEòÉ® úhɺ ª Éɪ ÉÖiÉʺ Érùi´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä& * +lÉÉxª ÉiÉ® úÉ{ÉäIÉ B´Éɪ É̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈É& º ª ÉÉiÉ ---+ª ÉÖiÉʺ Érùºª É Eòɪ ÉǺÉÂEòÉ® úhÉäxÉ
º ÉƤÉxvÉ& º É̈É́Éɪ É <ÊiÉ, B´É̈ÉÊ{É |ÉÉMÉʺ Érùºª Éɱ ɤ vÉÉi¨ÉEòº ª É Eòɪ ÉǺª É EòÉ® úhÉäxÉ º ÉƤÉxvÉÉä xÉÉä{É{ÉtiÉä, uùªÉɪ ÉkÉi´ÉÉiº ÉƤÉxvɺ ª É
* ʺ ÉrÆù¦ÉÚ i´ÉÉ º ÉƤÉvª ÉiÉ <ÊiÉ SÉäiÉ , |ÉÉCEòÉ® úhɺ ÉƤÉxvÉÉiEòɪ ÉǺª É Êº ÉrùÉ́ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉɪ ÉÉ̈ɪ ÉÖiÉʺ Én ùvª ɦÉÉ́ÉÉiÉÂ,
Eòɪ ÉÇEòÉ® úhɪ ÉÉä& º Éƪ ÉÉäMÉẾɦÉÉMÉÉèxÉ ẾÉtäiÉä <iÉÒnù̈ÉÖHÆò nÖù̄ûHÆò º ª ÉÉiÉÂ* ª ÉlÉÉ SÉÉäi{ÉzÉ̈ÉÉjɺ ª ÉÉÊGòª ɺ ª É Eòɪ ÉÇpù́ª ɺ ª É
ẾɦÉÖʦɮ úÉEòɶ ÉÉÊnùʦÉpÇù́ª ÉÉxiÉ® úè& º ÉƤÉxvÉ& º Éƪ ÉÉäMÉ B´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä, xÉ º É̈É́Éɪ É&, B´ÉÆ EòÉ® úhÉpù́ª ÉähÉÉÊ{É º ÉƤÉxvÉ& º Éƪ ÉÉäMÉ B´É
º ª ÉÉiÉ , xÉ º É̈É́Éɪ É& * xÉÉÊ{É º Éƪ ÉÉäMɺ ª É º É̈É́Éɪ ɺ ª É ´ÉÉ º ÉƤÉxvɺ ª É º ÉƤÉÎxnù́ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉÉκ iÉi´Éä ËEòÊSÉi|É̈ÉÉhÉ̈Éκ iÉ;
º ÉƤÉÎxvɶ ɤ nù|Éiª ɪ É́ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉ º Éƪ ÉÉäMɺ É̈É́Éɪ ɶ ɤ nù|Éiª ɪ Énù¶ÉÇxÉÉkɪ ÉÉä® úκiÉi´ÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; BEòi´Éä%Ê{É
º ´É°ü{ɤ ÉÉÁ °ü{ÉÉ{ÉäIɪ ÉÉ +xÉäEò¶ ɤ nù|Éiª ɪ Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* ª ÉlÉèEòÉä%Ê{É º ÉxÉÂnäù́ÉnùkÉÉä ± ÉÉäEäò º ´É°ü{ÉÆ º ÉƤÉÎxvÉ°ü{ÉÆ SÉÉ{ÉäIª É
+xÉäEò¶ ɤ nù|Éiª ɪ ɦÉÉM¦É́ÉÊiÉ--- ¨ÉxÉÖ¹ªÉÉä ¥ÉÉÀ hÉ& ¸ÉÉäÊjɪ ÉÉä ´ÉnùÉxª ÉÉä ¤ Éɱ ÉÉä ª ÉÖ́ÉÉ º lÉẾÉ® ú& Ê{ÉiÉÉ {ÉÖjÉ& {ÉÉèjÉÉä § ÉÉiÉÉ VÉÉ̈ÉÉiÉäÊiÉ,
ª ÉlÉÉ SÉèEòÉÊ{É º ÉiÉÒ® äúJÉÉ º lÉÉxÉÉxª Éi´ÉäxÉ ÊxÉẾɶ É̈ÉÉxÉÉ BEònù¶É¶ Éiɺ ɽþ»ÉÉÊnù¶É¤ nù|Éiª ɪ ɦÉänù̈ÉxÉÖ¦É́ÉÊiÉ, iÉlÉÉ º ÉƤÉÎxvÉxÉÉä® äú́É
º ÉƤÉÎxvɶ ɤ nù|Éiª ɪ É́ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉ º Éƪ ÉÉäMɺ É̈É́Éɪ ɶ ɤ nù|Éiª ɪ ÉɽÇþi´É̈ÉÂ
, xÉ ´ª ÉÊiÉÊ® úHò´Éº i´Éκ iÉi´ÉäxÉ---
<iª ÉÖ{ɱ ÉΤvɱ ÉIÉhÉ|ÉÉ{iɺ ª ÉÉxÉÖ{ɱ ɤ vÉä& +¦ÉÉ́É& ´Éº i´ÉxiÉ® úºª É; xÉÉÊ{É º ÉƤÉÎxvÉẾɹɪ Éi´Éä º ÉƤÉxvɶ ɤ nù|Éiª ɪ ÉÉä& º ÉÆiÉiɦÉÉ́É|ɺ ÉR óMÉ&;
º ´É°ü{ɤ ÉÉÁ °ü{ÉÉ{ÉäIɪ ÉäÊiÉ--- =HòÉäkÉ® úi´ÉÉiÉÂ* iÉlÉÉh´ÉÉi¨É̈Éxɺ ÉÉ̈É|Énäù¶Éi´ÉÉzÉ º Éƪ ÉÉäMÉ& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, |Énäù¶É́ÉiÉÉä pù́ª ɺ ª É
|Énäù¶É́ÉiÉÉ pù́ª ÉÉxiÉ® äúhÉ º Éƪ ÉÉäMÉnù¶ÉÇxÉÉiÉ ; Eòα {ÉiÉÉ& |Énäù¶ÉÉ +h´ÉÉi¨É̈Éxɺ ÉÉÆ ¦ÉẾɹªÉxiÉÒÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; +ẾÉt¨ÉÉxÉÉlÉÇEò± {ÉxÉɪ ÉÉÆ
º É́ÉÉÇlÉÇʺÉÊrù|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ
, <ª ÉÉxÉä́ÉÉẾÉt¨ÉÉxÉÉä ẾɯûrùÉä%ẾɯûrùÉä ´ÉÉ +lÉÇ& Eò± {ÉxÉÒªÉ&, xÉÉiÉÉä%ÊvÉEò&--<ÊiÉ Êxɪ É̈ɽäþi´É¦ÉÉ́ÉÉiÉ ,
Eò± {ÉxÉɪ ÉÉ SÉ º ´Éɪ ÉkÉi´ÉÉi|ɦÉÚ iÉi´Éº ÉƦÉ́ÉÉSSÉ---xÉ SÉ ´Éè¶ÉäʹÉEèò& Eòα {ÉiÉ䦪É& ¹Éb ÷¦ª É& {ÉnùÉlÉ榪 ÉÉä%xª Éä%ÊvÉEòÉ& ¶ ÉiÉÆ º ɽþ»ÉÆ ´ÉÉ
+lÉÉÇxÉ Eò± {ÉʪÉiÉ́ª ÉÉ <ÊiÉ ÊxÉ́ÉÉ® úEòÉä ½äþiÉÖ® úκiÉ; iɺ ¨ÉÉtº ¨Éèª Éº ¨Éèª ÉtpùÉäSÉiÉä iÉkÉÎiº Évª ÉäiÉ; EòÎSÉiEÞ ò{Éɱ ÉÖ& |ÉÉÊhÉxÉÉÆ
nÖù&Jɤ ɽÖþ±É& º Éƺ ÉÉ® úB´É ¨ÉÉ ¦ÉÚ ÊnùÊiÉ Eò± {ɪ ÉäiÉ ; +xª ÉÉä ´ÉÉ ´ª ɺ ÉxÉÒ¨ÉÖHòÉxÉÉ̈ÉÊ{É {ÉÖxɯûi{ÉÊkÉ& Eò± {ɪ ÉäiÉ ; Eòº iɪ ÉÉäÌxÉ́ÉÉ® úEò&
º ª ÉÉiÉÂ* ËEòSÉÉxª ÉiÉ --- uùɦª ÉÉÆ {É® ú̈ÉÉhÉÖ¦ª ÉÉÆ ÊxÉ® ú́ɪ É́Éɦª ÉÉÆ º ÉÉ́ɪ É́ɺ ª É nÂ
ù́ª ÉhÉÖEòº ª ÉÉEòɶ ÉäxÉä́É º ÉÆ ± Éä¹ÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉ&; xÉ
Á ÉEòɶ ɺ ª É {ÉÞÊlÉ́ª ÉÉnùÒxÉÉÆ SÉ VÉiÉÖEòɹ`ö́Éiº ÉÆ ± Éä¹ÉÉä%κ iÉ; Eòɪ ÉÇEòÉ® úhÉpù́ª ɪ ÉÉä® úÉʸÉiÉɸɪ ɦÉÉ́ÉÉä%xª ÉlÉÉ xÉÉä{É{ÉtiÉ <iª É́ɶ ª ÉÆ
Eò± {ª É& º É̈É́Éɪ É <ÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; <iÉ® äúiÉ® úɸɪ Éi´ÉÉiÉ --- Eòɪ ÉÇEòÉ® úhɪ ÉÉä̽þ¦ÉänùʺÉrùÉ́ÉÉʸÉiÉɸɪ ɦÉÉ́Éʺ ÉÊrù&,
+ÉʸÉiÉɸɪ ɦÉÉ́Éʺ ÉrùÉèSÉ iɪ ÉÉä¦ÉænùʺÉÊrù&--- EÖòhb÷¤ Énù®ú́ÉiÉ --- <iÉÒiÉ® äúiÉ® úɸɪ ÉiÉÉ º ª ÉÉiÉ ; xÉ Ê½þEòɪ ÉÇEòÉ® úhɪ ÉÉä¦Éænù
+ÉʸÉiÉɸɪ ɦÉÉ́ÉÉä ´ÉÉ ´ÉänùÉxiÉ́ÉÉÊnùʦɮ ú¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä, EòÉ® úhɺ ª Éè́É º Éƺ lÉÉxÉ̈ÉÉjÉÆ Eòɪ ÉÇÊ̈Éiª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ**

ËEòSÉÉxª ÉiÉ -- {É® ú̈ÉÉhÉÚ xÉÉÆ {ÉÊ® úÎSUôzÉi´ÉÉiÉ , ª ÉÉ́Éiª ÉÉä Ênù¶É&-- ¹É] õ+¹]õÉènù¶É ´ÉÉ-iÉÉ́Én ùʦɮ ú́ɪ É́Éè& º ÉÉ́ɪ É́Éɺ iÉä º ª ÉÖ&,
º ÉÉ́ɪ É́Éi´ÉÉnùÊxÉiª ÉÉ SÉ---<ÊiÉ ÊxÉiª Éi´ÉÊxÉ® ú́ɪ É́Éi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉä ¤ ÉÉvª ÉäiÉ * ª ÉÉƺ i´ÉÆ ÊnùM¦Éänù¦ÉäÊnùxÉÉä%´Éª É́ÉÉxEò± {ɪ Éʺ É, iÉ B´É
{É® ú̈ÉÉhÉ́É <ÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; º lÉÚ ± ɺ ÉÚ
I ¨ÉiÉÉ® úiÉ̈ª ÉGò¨ÉähÉ +É {É® ú̈ÉEòÉ® úhÉÉÊuùxÉɶ ÉÉä{É{ÉkÉä&---ª ÉlÉÉ {ÉÞ ÊlÉ́ÉÒn ù́ª ÉhÉÖEòÉt{ÉäIɪ ÉÉ
º lÉÚ± ÉiÉ̈ÉÉ ´Éº iÉÖ¦ÉÚ iÉÉÊ{É ẾÉxɶ ª ÉÊiÉ, iÉiÉ& º ÉÚ I ¨ÉÆ º ÉÚ
I ¨ÉiÉ® ÆúSÉ {ÉÞ
ÊlÉ́ª ÉäEòVÉÉiÉÒªÉEÆò ẾÉxɶ ª ÉÊiÉ, iÉiÉ& n ù́ª ÉhÉÖEò¨É , iÉlÉÉ
{É® ú̈ÉÉhÉ́ÉÉä%Ê{É {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉäEòVÉÉiÉÒªÉEòi´ÉÉÊuùxɶ ª ÉäªÉÖ& * ẾÉxɶ ª ÉxiÉÉä%{ª É́ɪ É́ÉẾɦÉÉMÉäxÉè́É ẾÉxɶ ª ÉxiÉÒÊiÉ
SÉäiÉÂ, xÉɪ ÉÆ nùɹäÉ&; ª ÉiÉÉä PÉÞ iÉEòÉÊ`öxª ÉẾɱ ɪ ÉxÉ́ÉnùÊ{É ẾÉxÉɶ ÉÉä{É{ÉÊkÉ̈É́ÉÉäSÉÉ̈É---ª ÉlÉÉ Ê½þ
PÉÞiɺ ÉÖ́ÉhÉÉÇnùÒxÉÉ̈ÉẾɦÉVª É̈ÉÉxÉÉ́ɪ É́ÉÉxÉÉ̈É{ª ÉÎMxɺ Éƪ ÉÉäMÉÉiÉÂpù́ɦÉÉ́ÉÉ{Ékª ÉÉ EòÉÊ`öxª ÉẾÉxÉɶ ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ, B´ÉÆ {É® ú̈ÉÉhÉÚ xÉÉ̈ÉÊ{É
{É® ú̈ÉEòÉ® úhɦÉÉ́ÉÉ{Ékª ÉÉ ¨ÉÚ iª ÉÉÇÊnùẾÉxÉɶ ÉÉä ¦ÉẾɹªÉÊiÉ * iÉlÉÉ Eòɪ ÉÉÇ®ú̈¦ÉÉä%Ê{É xÉÉ́ɪ É́ɺ Éƪ ÉÉäMÉäxÉè́É Eäò´É± ÉäxÉ ¦É́ÉÊiÉ,
IÉÒ® úVɱ ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉxiÉ® äúhÉÉ{ª É́ɪ É́ɺ Éƪ ÉÉäMÉÉxiÉ® ÆúnùÊvÉʽþ̈ÉÉÊnùEòɪ ÉÉÇ®ú̈¦Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂ*
iÉnäù́É̈ ɺ ÉÉ® úiÉ® úiÉEÇòº ÉÆoù¤vÉi´ÉÉnùÒ·É® úEòÉ® úhɸÉÖÊiÉẾɯûrùi´ÉÉSUØôÊiÉ|É́ÉhÉèSÉ Ê¶É¹]èṏÉÇx´ÉÉÊnùʦɮ ú{ÉÊ® úMÉÞ ½þÒiÉi´ÉÉnùiª ÉxiÉ̈Éä́ÉÉxÉ{ÉäIÉÉ
+κ ¨Éx{É® ú̈ÉÉhÉÖEòÉ® úhÉ́ÉÉnäùEòɪ ÉÉÇ+ɪ Éê& ¸ÉäªÉÉäÌlÉʦÉÊ® úÊiÉ ´ÉÉCª ɶ Éä¹É& **

º É̈ÉÖnùɪ É =¦Éª ɽäþ

iÉÖEäò%Ê{É iÉnù|ÉÉÎ{iÉ& ** 2.2.18 **
º É̈ÉÖnùɪ ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.2.18 **

´Éè¶ÉäʹÉEò® úÉrùÉxiÉÉä nÖùªÉÖÇÊHòª ÉÉäMÉÉuäùnùẾÉ® úÉävÉÉÎSUô¹]õÉ{ÉÊ® úOɽþÉSSÉ xÉÉ{ÉäÊIÉiÉ́ª É <iª ÉÖHò¨É ; º ÉÉä%vÉḈÉèxÉÉʶÉEò <ÊiÉ
´ÉèxÉÉʶÉEòi´Éº ÉÉ̈ª ÉÉiº É́ÉḈÉèxÉÉʶÉEò® úÉrùÉxiÉÉä xÉiÉ® úÉ̈ É{ÉäÊIÉiÉ́ª É <iÉÒnùÊ̈ÉnùÉxÉÒ̈ÉÖ{É{ÉÉnùªÉÉ̈É& * º É SÉ ¤ ɽÖþ|ÉEòÉ® ú&,
|ÉÊiÉ{ÉÊkɦÉänùÉÊuùxÉäªÉ¦ÉänùÉuùÉ; iÉjÉèiÉä jɪ ÉÉä ´ÉÉÊnùxÉÉä ¦É́ÉÎxiÉ---EäòÊSÉiº É́ÉÉÇκiÉi´É́ÉÉÊnùxÉ&; EäòÊSÉÊuùYÉÉxÉÉκ iÉi´É̈ÉÉjÉ́ÉÉÊnùxÉ&;
+xª Éä {ÉÖxÉ& º É́ÉǶÉÚxª Éi´É́ÉÉÊnùxÉ <ÊiÉ * iÉjÉ ª Éä º É́ÉÉÇκiÉi´É́ÉÉÊnùxÉÉä ¤ ÉÉÁ¨ÉÉxiÉ® ÆúSÉ ´Éº i´É¦ª ÉÖ{ÉMÉSUôÎxiÉ, ¦ÉÚ ª ÉÆ ¦ÉÉèÊiÉEÆò SÉ,
ÊSÉkÉÆ SÉèkÉÆ SÉ, iÉÉƺ iÉÉ́Éi|ÉÊiÉ¥ÉÚ ¨ É& * iÉjÉ ¦ÉÚ iÉÆ {ÉÞ
ÊlÉ́ÉÒvÉÉi´ÉÉnùªÉ&, ¦ÉÉèÊiÉEÆò °ü{ÉÉnùªÉ SÉIÉÖ® úÉnùªÉ SÉ, SÉiÉÖ¹]õªÉä SÉ
{ÉÞÊlÉ́ª ÉÉÊnù{É® ú̈ÉÉhÉ́É& JÉ® úºxÉä½þɹähÉä® úhɺ ´É¦ÉÉ́ÉÉ&, iÉä {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉÊnù¦ÉÉ́ÉäxÉ º ÉƽþxªÉxiÉä---<ÊiÉ ¨Éxª ÉxiÉä; iÉlÉÉ
°ü{ÉẾÉYÉÉxÉ́ÉänùxÉɺ ÉÆYÉɺ Éƺ EòÉ® úºÉÆYÉEòÉ& {É\Sɺ EòxvÉÉ&, iÉä%{ª ÉÉvª ÉÉi¨ÉÆ º É́ÉḈª É́ɽþÉ® úɺ {Énù¦ÉÉ́ÉäxÉ º ÉƽþxªÉxiÉä--- <ÊiÉ ¨Éxª ÉxiÉä **
iÉjÉänù̈ÉʦÉvÉÒªÉiÉä--- ª ÉÉä%ª É̈É֦ɪ ɽäþiÉÖEò =¦Éª É|ÉEòÉ® ú& º É̈ÉÖnùɪ É& {É® äú¹ÉÉ̈ÉʦÉ|ÉäiÉ&--- +hÉÖ½äþiÉÖEò SÉ ¦ÉÚ iɦÉÉèÊiÉEòº ÉƽþÊiÉ°ü{É&,
º EòxvɽäþiÉÖEò SÉ {É\Sɺ EòxvÉÒ°ü{É&--- iÉκ ¨ÉzÉ֦ɪ ɽäþiÉÖEäò%Ê{É º É̈ÉÖnùɪ Éä%ʦÉ|ÉäªÉ̈ÉÉhÉä, iÉnù|ÉÉÎ{iÉ& º ª ÉÉiÉ --- º É̈ÉÖnùɪ ÉÉ|ÉÉÎ{iÉ&
º É̈ÉÖnùɪ ɦÉÉ́ÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉÊ® úiª ÉlÉÇ&; EÖòiÉ& ? º É̈ÉÖnùÉʪÉxÉÉ̈ÉSÉäiÉxÉi´ÉÉiÉ , ÊSÉkÉÉʦÉV´É± Éxɺ ª É SÉ º É̈ÉÖnùɪ Éʺ Én ùvª ÉvÉÒxÉi´ÉÉiÉÂ
,
+xª ɺ ª É SÉ Eòº ª ÉÊSÉSSÉäiÉxɺ ª É ¦ÉÉäCiÉÖ& |ɶ ÉÉʺ ÉiÉÖ́ÉÉÇκlÉ® úºª É º ÉƽþxiÉÖ® úxɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ, ÊxÉ® ú{ÉäIÉ|É́ÉÞ
kª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä SÉ
|É́ÉÞ
kª ÉxÉÖ{É® ú̈É|ɺ ÉRÂóMÉÉiÉÂ, +ɶ ɪ ɺ ª ÉÉ{ª Éxª Éi´ÉÉxÉxª Éi´Éɦª ÉÉ̈ÉÊxÉ°ü{ª Éi´ÉÉiÉ , IÉÊhÉEòi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉSSÉ
ÊxÉ́ª ÉÉÇ{ÉÉ® úi´ÉÉi|É́ÉÞ
kª ÉxÉÖ{É{ÉkÉä& * iɺ ¨ÉÉiº É̈ÉÖnùɪ ÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉ&; º É̈ÉÖnùɪ ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉÉèSÉ iÉnùɸɪ ÉÉ ± ÉÉäEòª ÉÉjÉÉ ± ÉÖ{ª ÉäiÉ **

<iÉ® äúiÉ® ú|Éiª ɪ Éi´ÉÉÊnùÊiÉ SÉäzÉÉäi{ÉÊkÉ̈ÉÉjÉÊxÉÊ̈ÉkÉi´ÉÉiÉÂ** 2.2.19 **

** 2.2.19 **

ª ÉtÊ{É ¦ÉÉäHòÉ |ɶ ÉÉʺ ÉiÉÉ ´ÉÉ EòÎSÉSSÉäiÉxÉ& º ÉƽþxiÉÉ Îº lÉ® úÉä xÉɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä, iÉlÉÉ{ª ÉẾÉtÉnùÒxÉÉÊ̈ÉiÉ® äúiÉ® úEòÉ® úhÉi´ÉÉnÖù{É{ÉtiÉä
± ÉÉäEòª ÉÉjÉÉ; iɺ ª ÉÉÆ SÉÉä{É{Ét¨ÉÉxÉɪ ÉÉÆ xÉ ËEòÊSÉnù{É® ú̈É{ÉäÊIÉiÉ́ª É̈Éκ iÉ; iÉä SÉÉẾÉtÉnùªÉ&--- +ẾÉtÉ º Éƺ EòÉ® ú& ẾÉYÉÉxÉÆ xÉÉ̈É
°ü{ÉÆ ¹Éb÷ɪ ÉiÉxÉÆ º {ɶ ÉÇ& ´ÉänùxÉÉ iÉÞ ¹hÉÉ ={ÉÉnùÉxÉÆ ¦É́É& VÉÉÊiÉ& VÉ® úÉ ¨É® úhÉÆ ¶ ÉÉäEò& {ÉÊ® únäù́ÉxÉÉ nÖù&JÉÆ nÖù̈ÉÇxɺ iÉÉ---
<iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ <iÉ® äúiÉ® ú½äþiÉÖEòÉ& º ÉÉèMÉiÉä º É̈ɪ Éä C´ÉÊSÉiº ÉÆÊIÉ{iÉÉ ÊxÉÌnù¹]õÉ&, C´ÉÊSÉi|É{ÉÎ\SÉiÉÉ&;
º É́Éæ¹ÉÉ̈É{ª ɪ É̈ÉẾÉtÉÊnùEò± ÉÉ{ÉÉä%|Éiª ÉÉJª ÉäªÉ&; iÉnäù́É̈ ÉẾÉtÉÊnùEò± ÉÉ{Éä {É® úº{É® úÊxÉÊ̈ÉkÉxÉèÊ̈ÉÊkÉEò¦ÉÉ́ÉäxÉ
PÉ]õÒªÉxjÉ́ÉnùÊxɶ É̈ÉÉ́ÉiÉÇ̈ÉÉxÉä%lÉÉÇÊIÉ{iÉ ={É{ÉzÉ& º ÉÆPÉÉiÉ <ÊiÉ SÉäiÉ , iÉzÉ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? =i{ÉÊkÉ̈ÉÉjÉÊxÉÊ̈ÉkÉi´ÉÉiÉ ---
¦É́ÉänÖù{É{ÉzÉ& º ÉÆPÉÉiÉ&, ª ÉÊnùº ÉÆPÉÉiɺ ª É ËEòÊSÉÊzÉÊ̈ÉkÉ̈É́ÉMÉ̈ª ÉäiÉ; xÉ i´É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä; ª ÉiÉ <iÉ® äúiÉ® ú|Éiª ɪ Éi´Éä%{ª ÉẾÉtÉnùÒxÉÉÆ
{ÉÚ ´ÉÇ{ÉÚ
´ÉÇ̈ÉÂ=kÉ® úÉkä É® úºª ÉÉäi{ÉÊkÉ̈ÉÉjÉÊxÉÊ̈ÉkÉÆ ¦É́ÉiɦÉ́ÉäiÉ , xÉ iÉÖ º ÉÆPÉÉiÉÉäi{ÉkÉä& ËEòÊSÉÊzÉÊ̈ÉkÉÆ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ *
xÉx´ÉẾÉtÉÊnùʦɮ úlÉÉÇnùÉÊIÉ{ª ÉiÉä º ÉÆPÉÉiÉ <iª ÉÖHò¨É ; +jÉÉäSª ÉiÉä--ª ÉÊnùiÉÉ́ÉnùªÉ̈ÉʦÉ|Éɪ É&--+ẾÉtÉnùªÉ&
º ÉÆPÉÉiÉ̈ÉxiÉ® äúhÉÉi¨ÉÉxÉ̈ɱ ɦÉ̈ÉÉxÉÉ +{ÉäIÉxiÉä º ÉÆPÉÉiÉÊ̈ÉÊiÉ, iÉiɺ iɺ ª É º ÉÆPÉÉiɺ ª É ËEòÊSÉÊzÉÊ̈ÉkÉÆ ´ÉHò´ª É̈É ; iÉSSÉ
ÊxÉiª Éä¹́É{ª ÉhÉÖ¹́ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉä¹́Éɸɪ ÉɸÉʪɦÉÚ iÉä¹ÉÖ SÉ ¦ÉÉäCiÉÞ ¹ÉÖ º Éiº ÉÖ xÉ º ÉƦÉ́ÉiÉÒiª ÉÖHÆò ´Éè¶ÉäʹÉEò{É® úÒIÉɪ ÉÉ̈ÉÂ; ÊEò¨ÉR óMÉ {ÉÖxÉ&
IÉÊhÉEäò¹́É{ª ÉhÉÖ¹ÉÖ ¦ÉÉäHÞ ò® úʽþiÉä¹́Éɸɪ ÉɸÉʪɶ ÉÚ xª Éä¹ÉÖ ´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉä¹ÉÖ º ÉƦÉ́ÉäiÉÂ? +lÉɪ É̈ÉʦÉ|Éɪ É&--- +ẾÉtÉnùªÉ B´É
º ÉÆPÉÉiɺ ª É ÊxÉÊ̈ÉkÉÊ̈ÉÊiÉ, EòlÉÆ iÉ̈Éä́ÉÉʸÉiª ÉÉi¨ÉÉxÉÆ ± ɦÉ̈ÉÉxÉɺ iɺ ª Éè́É ÊxÉÊ̈ÉkÉÆ º ª ÉÖ& ? +lÉ ¨Éxª ɺ Éä---º ÉÆPÉÉiÉÉ B´ÉÉxÉÉnùÉè
º Éƺ ÉÉ® äúº ÉÆiÉiª ÉÉxÉÖ́ÉiÉÇxiÉä, iÉnùɸɪ ÉÉ SÉÉẾÉtÉnùªÉ <ÊiÉ, iÉnùÉÊ{É
º ÉÆPÉÉiÉÉiº ÉÆPÉÉiÉÉxiÉ® ú̈ÉÖi{Ét¨ÉÉxÉÆ Êxɪ É̈ÉäxÉ ´ÉÉ º Éoù¶É̈Éä́ÉÉäi{ÉtäiÉ, +Êxɪ É̈ÉäxÉ ´ÉÉ º Éoù¶ÉÆ Ếɺ Éoù¶ÉÆ ´ÉÉäi{ÉtäiÉ; Êxɪ É̈Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä
¨ÉxÉÖ¹ªÉ{ÉÖn ùMɱ ɺ ª É näù́ÉÊiɪ ÉÇMª ÉÉäÊxÉxÉÉ® úEò|ÉÉ{iª ɦÉÉ́É& |ÉÉ{xÉÖª ÉÉiÉ ; +Êxɪ É̈Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä%Ê{É ¨ÉxÉÖ¹ªÉ{ÉÖn ùMɱ É& EònùÉÊSÉiIÉhÉäxÉ ½þºiÉÒ
¦ÉÚ i´ÉÉ näù́ÉÉä ´ÉÉ {ÉÖxÉ̈ÉÇxÉÖ¹ªÉÉä ´ÉÉ ¦É́ÉäÊnùÊiÉ |ÉÉ{xÉÖª ÉÉiÉ ; =¦Éª É̈É{ª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉẾɯûrù̈ÉÂ* +Ê{É SÉ ª Én ù¦ÉÉäMÉÉlÉÇ& º ÉÆPÉÉiÉ& º ª ÉÉiÉÂ
,ºÉ
VÉÒ́ÉÉä xÉÉκ iÉ Îº lÉ® úÉä ¦ÉÉäHòÉ <ÊiÉ iÉ́Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈É&; iÉiÉ SÉ ¦ÉÉäMÉÉä ¦ÉÉäMÉÉlÉÇB´É, º É xÉÉxª ÉäxÉ |ÉÉlÉÇxÉÒªÉ&; iÉlÉÉ ¨ÉÉäIÉÉä ¨ÉÉäIÉÉlÉÇ
B´ÉäÊiÉ ¨ÉÖ̈ÉÖIÉÖhÉÉ xÉÉxª ÉäxÉ ¦ÉẾÉiÉ́ª É̈É ; +xª ÉäxÉ SÉäi|ÉÉlª ÉæiÉÉä¦Éª É̈É , ¦ÉÉäMÉ̈ÉÉäIÉEòɱ ÉÉ́ɺ lÉÉʪÉxÉÉ iÉäxÉ ¦ÉẾÉiÉ́ª É̈É ; +´Éº lÉÉʪÉi´Éä
IÉÊhÉEòi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉẾÉ® úÉävÉ& * iɺ ¨ÉÉÊnùiÉ® äúiÉ® úÉäi{ÉÊkÉ̈ÉÉjÉÊxÉÊ̈ÉkÉi´É̈ÉẾÉtÉnùÒxÉÉÆ ª ÉÊnù¦É́ÉäiÉ , ¦É́ÉiÉÖ xÉÉ̈É; xÉ iÉÖ º ÉÆPÉÉiÉ&
ʺ Évª ÉäiÉ , ¦ÉÉäCjɦÉÉ́ÉÉiÉ --- <iª ÉʦÉ|Éɪ É& **

=kÉ® úÉäi{ÉÉnäùSÉ {ÉÚ

´ÉÇÊxÉ® úÉävÉÉiÉÂ** 2.2.20 **
** 2.2.20 **

=Hò¨ÉäiÉiÉ --- +ẾÉtÉnùÒxÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkÉ̈ÉÉjÉÊxÉÊ̈ÉkÉi´ÉÉzÉ º ÉÆPÉÉiÉʺ ÉÊrù®úºiÉÒÊiÉ; iÉnùÊ{É iÉÖ =i{ÉÊkÉ̈ÉÉjÉÊxÉÊ̈ÉkÉi´ÉÆ xÉ

º ÉƦÉ́ÉiÉÒiÉÒnùÊ̈ÉnùÉxÉÒ̈ÉÖ{É{ÉÉtiÉä * IÉhɦÉR óMÉ́ÉÉÊnùxÉÉä%ª É̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈É&--- =kÉ® úκ¨ÉxIÉhÉä =i{Ét¨ÉÉxÉä {ÉÚ ´ÉÇ& IÉhÉÉä Êxɯûvª ÉiÉ <ÊiÉ;
xÉ SÉè́É̈ ɦª ÉÖ{ÉMÉSUôiÉÉ {ÉÚ ´ÉÉækÉ® úªÉÉä& IÉhɪ ÉÉä½æþiÉÖ¡ ò± ɦÉÉ́É& ¶ ÉCª ÉiÉä º ÉÆ{ÉÉnùʪÉiÉÖ̈ÉÂ, Êxɯûvª É̈ÉÉxɺ ª É Êxɯûrùºª É ´ÉÉ
{ÉÚ ´ÉÇIÉhɺ ª ÉɦÉÉ́ÉOɺ iÉi´ÉÉnÖùkÉ® úIÉhɽäþiÉÖi´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&; +lÉ ¦ÉÉ́ɦÉÚ iÉ& {ÉÊ® úÊxɹ{ÉzÉÉ́ɺ lÉ& {ÉÚ ´ÉÇIÉhÉ =kÉ® úIÉhɺ ª É ½äþiÉÖÊ® úiª ÉʦÉ|Éɪ É&,
iÉlÉÉÊ{É xÉÉä{É{ÉtiÉä, ¦ÉÉ́ɦÉÚ iɺ ª É {ÉÖxÉ́ª ÉÉÇ{ÉÉ® úEò± {ÉxÉɪ ÉÉÆ IÉhÉÉxiÉ® úºÉƤÉxvÉ|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ
; +lÉ ¦ÉÉ́É B´Éɺ ª É ´ª ÉÉ{ÉÉ® ú<iª ÉʦÉ|Éɪ É&,
iÉlÉÉÊ{É xÉè́ÉÉä{É{ÉtiÉä, ½äþiÉÖº ´É¦ÉÉ́ÉÉxÉÖ{É® úHòº ª É ¡ ò± ɺ ª ÉÉäi{Ékª ɺ ÉƦÉ́ÉÉiÉ ; º ´É¦ÉÉ́ÉÉä{É® úÉMÉɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä SÉ, ½äþiÉÖº ´É¦ÉÉ́ɺ ª É
¡ ò± ÉEòɱ ÉÉ́ɺ lÉÉʪÉi´Éä º ÉÊiÉ, IÉhɦÉR óMÉɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éiª ÉÉMÉ|ɺ ÉR óMÉ&; ẾÉxÉè́É ´ÉÉ º ´É¦ÉÉ́ÉÉä{É® úÉMÉähÉ ½äþiÉÖ¡ ò± ɦÉÉ́É̈ɦª ÉÖ{ÉMÉSUôiÉ&
º É́ÉÇjÉ iÉi|ÉÉ{iÉä® úÊiÉ|ɺ ÉRÂóMÉ& * +Ê{É SÉÉäi{ÉÉnùÊxÉ® úÉävÉÉèxÉÉ̈É ´Éº iÉÖxÉ& º ´É°ü{É̈Éä́É ´ÉÉ º ª ÉÉiÉÉ̈É , +´Éº lÉÉxiÉ® Æú´ÉÉ, ´Éº i´ÉxiÉ® ú̈Éä́É
´ÉÉ--- º É́ÉÇlÉÉÊ{É xÉÉä{É{ÉtiÉä; ª ÉÊnùiÉÉ́ÉuùºiÉÖxÉ& º ´É°ü{É̈Éä́ÉÉäi{ÉÉnùÊxÉ® úÉävÉÉèº ª ÉÉiÉÉ̈É , iÉiÉÉä ´Éº iÉÖ¶ ɤ nù=i{ÉÉnùÊxÉ® úÉävɶ ɤ nùÉèSÉ
{ɪ ÉÉǪÉÉ& |ÉÉ{xÉÖª ÉÖ&; +lÉÉκ iÉ EòÎSÉÊuù¶Éä¹É <ÊiÉ ¨Éxª ÉäiÉ--- =i{ÉÉnùÊxÉ® úÉävɶ ɤ nùɦª ÉÉÆ ¨Évª É́ÉÌiÉxÉÉä ´Éº iÉÖxÉ +ÉtxiÉÉJª Éä +´Éº lÉä
+ʦɱ É{ª ÉäiÉä <ÊiÉ, B´É̈É{ª ÉÉtxiÉ̈Évª ÉIÉhÉjɪ ɺ ÉƤÉÎxvÉi´ÉÉuùºiÉÖxÉ& IÉÊhÉEòi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ɽþÉÊxÉ&;
+lÉÉiª ÉxiÉ́ª ÉÊiÉÊ® úHòÉ´Éä́ÉÉäi{ÉÉnùÊxÉ® úÉävÉÉè´Éº iÉÖxÉ& º ª ÉÉiÉÉ̈ÉÂ
--- +·É̈Éʽþ¹É́ÉiÉ , iÉiÉÉä ´Éº iÉÖ =i{ÉÉnùÊxÉ® úÉävÉɦª ÉÉ̈ɺ Éƺ {ÉÞ
¹]õÊ̈ÉÊiÉ
´Éº iÉÖxÉ& ¶ ÉÉ·ÉiÉi´É|ɺ ÉR óMÉ&; ª ÉÊnùSÉ nù¶ÉÇxÉÉnù¶ÉÇxÉä ´Éº iÉÖxÉ =i{ÉÉnùÊxÉ® úÉävÉÉèº ª ÉÉiÉÉ̈ÉÂ
, B´É̈ÉÊ{É pù¹]Þ õvÉ̈ÉÉêiÉÉèxÉ
´Éº iÉÖvÉ̈ÉÉÇẾÉÊiÉ ´Éº iÉÖxÉ& ¶ ÉÉ·ÉiÉi´É|ɺ ÉR óMÉ B´É * iɺ ¨ÉÉnù{ª ɺ ÉÆMÉiÉÆ º ÉÉèMÉiÉÆ ¨ÉiÉ̈ÉÂ**

+º ÉÊiÉ |ÉÊiÉYÉÉä{É® úÉävÉÉä ª ÉÉèMÉ{Ét¨Éxª ÉlÉÉ ** 2.2.21 **

** 2.2.21 **

IÉhɦÉR óMÉ́ÉÉnäù{ÉÚ ´ÉÇIÉhÉÉä ÊxÉ® úÉävÉOɺ iÉi´ÉÉzÉÉäkÉ® úºª É IÉhɺ ª É ½äþiÉÖ¦ÉḈÉiÉÒiª ÉÖHò¨ÉÂ
; +lÉɺ Éiª Éä́É ½äþiÉÉè¡ ò± ÉÉäi{ÉËkÉ ¥ÉÚª ÉÉiÉÂ
, iÉiÉ&
|ÉÊiÉYÉÉä{É® úÉävÉ& º ª ÉÉiÉ ---SÉiÉÖÌ́ÉvÉÉx½äþiÉÚ x|ÉiÉÒiª É ÊSÉkÉSÉèkÉÉ =i{ÉtxiÉ <iÉÒªÉÆ |ÉÊiÉYÉÉ ½þÒªÉäiÉ; ÊxɽæþiÉÖEòɪ ÉÉÆ
SÉÉäi{ÉkÉÉ́É|ÉÊiɤ ÉxvÉÉiº É́ÉȺ É́ÉÇjÉÉäi{ÉtäiÉ * +lÉÉäkÉ® úIÉhÉÉäi{ÉÊkɪ ÉÉḈÉkÉÉ́Énù́ÉÊiɹ`öiÉä {ÉÚ ´ÉÇIÉhÉ <ÊiÉ ¥ÉÚ ª ÉÉiÉÂ
, iÉiÉÉä ª ÉÉèMÉ{ÉtÆ
½äþiÉÖ¡ ò± ɪ ÉÉä& º ª ÉÉiÉÂ
; iÉlÉÉÊ{É |ÉÊiÉYÉÉä{É® úÉävÉ B´É º ª ÉÉiÉ ---IÉÊhÉEòÉ& º É́Éæ º Éƺ EòÉ® úÉ <iÉÒªÉÆ |ÉÊiÉYÉÉä{ɯûvª ÉäiÉ **

|ÉÊiɺ ÉÆJª ÉÉ%|ÉÊiɺ ÉÆJª ÉÉÊxÉ® úÉävÉÉ|ÉÉÎ{iÉ® úẾÉSUäônùÉiÉÂ** 2.2.22 **

** 2.2.22 **

+Ê{É SÉ ´ÉèxÉÉʶÉEòÉ& Eò± {ɪ ÉÎxiÉ---¤ ÉÖÊrù¤ÉÉävª ÉÆ jɪ ÉÉnùxª Éiº Éƺ EÞ òiÉÆ IÉÊhÉEÆò SÉäÊiÉ; iÉnùÊ{É SÉ jɪ É̈É --
|ÉÊiɺ ÉÆJª ÉÉ|ÉÊiɺ ÉÆJª ÉÉÊxÉ® úÉävÉÉè+ÉEòɶ ÉÆ SÉäiª ÉÉSÉIÉiÉä; jɪ É̈ÉÊ{É SÉèiÉiÉÂ+´Éº iÉÖ +¦ÉÉ́É̈ÉÉjÉÆ Êxɯû{ÉÉJª ÉÊ̈ÉÊiÉ ¨Éxª ÉxiÉä;
¤ ÉÖÊrù{ÉÚ´ÉÇEò& ÊEò± É ẾÉxÉɶ ÉÉä ¦ÉÉ́ÉÉxÉÉÆ |ÉÊiɺ ÉÆJª ÉÉÊxÉ® úÉävÉÉä xÉÉ̈É ¦ÉɹªÉiÉä; iÉÊuù{É® úÒiÉÉä%|ÉÊiɺ ÉÆJª ÉÉÊxÉ® úÉävÉ&;
+É́É® úhÉɦÉÉ́É̈ÉÉjÉ̈ÉÉEòɶ ÉÊ̈ÉÊiÉ * iÉä¹ÉÉ̈ÉÉEòɶ ÉÆ {É® úºiÉÉi|Éiª ÉÉJª Éɺ ª ÉÊiÉ; ÊxÉ® úÉävÉuùªÉÊ̈ÉnùÉxÉÓ|Éiª ÉÉSɹ]äõ---
|ÉÊiɺ ÉÆJª ÉÉ|ÉÊiɺ ÉÆJª ÉÉÊxÉ® úÉävɪ ÉÉä& +|ÉÉÎ{iÉ® úºÉƦÉ́É <iª ÉlÉÇ&; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? +ẾÉSUäônùÉiÉ --- BiÉÉèʽþ
|ÉÊiɺ ÉÆJª ÉÉ|ÉÊiɺ ÉÆJª ÉÉÊxÉ® úÉävÉÉèº ÉÆiÉÉxÉMÉÉäSÉ® úÉè´ÉÉ º ª ÉÉiÉÉ̈É , ¦ÉÉ́ÉMÉÉäSÉ® úÉè´ÉÉ; xÉ iÉÉ́Éiº ÉÆiÉÉxÉMÉÉäSÉ® úÉèº ÉƦÉ́ÉiÉ&, º É́Éæ¹́ÉÊ{É
º ÉÆiÉÉxÉä¹ÉÖ º ÉÆiÉÉÊxÉxÉÉ̈ÉẾÉÎSUôzÉäxÉ ½äþiÉÖ¡ ò± ɦÉÉ́ÉäxÉ º ÉÆiÉÉxÉẾÉSUäônùºª Éɺ ÉƦÉ́ÉÉiÉ ; xÉÉÊ{É ¦ÉÉ́ÉMÉÉäSÉ® úÉä º ÉƦÉ́ÉiÉ&--- xÉ Ê½þ
¦ÉÉ́ÉÉxÉÉÆ ÊxÉ® úx´Éª ÉÉä Êxɯû{ÉÉJª ÉÉä ẾÉxÉɶ É& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, º É́ÉÉǺ´É{ª É́ɺ lÉɺ ÉÖ |Éiª ÉʦÉYÉÉxɤ ɱ ÉäxÉÉx´Éª ª ÉẾÉSUäônùnù¶ÉÇxÉÉiÉ ,
+º {ɹ]õ|Éiª ÉʦÉYÉÉxÉɺ ´É{ª É́ɺ lÉɺ ÉÖ C´ÉÊSÉqÞ ù¹]äõxÉÉx´Éª ª ÉẾÉSUäônäùxÉÉxª ÉjÉÉÊ{É iÉnùxÉÖ̈ÉÉxÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉi{É® ú{ÉÊ® úEòα {Éiɺ ª É
ÊxÉ® úÉävÉuùªÉº ª ÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉ& **

=¦Éª ÉlÉÉ SÉ nùɹäÉÉiÉÂ** 2.2.23 **

** 2.2.23 **

ª ÉÉä%ª É̈ÉẾÉtÉÊnùÊxÉ® úÉävÉ& |ÉÊiɺ ÉÆJª ÉÉÊxÉ® úÉävÉÉxiÉ&{ÉÉiÉÒ{É® ú{ÉÊ® úEòα {ÉiÉ&, º É º É̈ª ÉMYÉÉxÉÉuùÉ º É{ÉÊ® úEò® úÉiº ª ÉÉiÉÂ
; º ´Éª É̈Éä́É ´ÉÉ---
{ÉÚ
´ÉÇκ¨ÉÎx´ÉEò± {Éä ÊxɽæþiÉÖEòẾÉxÉɶ Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ɽþÉÊxÉ|ɺ ÉRÂ
óMÉ&; =kÉ® úϺ¨Éº iÉÖ ¨ÉÉMÉÉæ{Énäù¶ÉÉxÉlÉÇCª É|ɺ ÉR óMÉ& * B´É̈É֦ɪ ÉlÉÉÊ{É
nùɹäÉ|ɺ ÉRÂóMÉÉnùºÉ̈É\Vɺ ÉÊ̈ÉnÆùnù¶ÉÇxÉ̈ÉÂ**

+ÉEòɶ Éä SÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ** 2.2.24 **

** 2.2.24 **

ª ÉSSÉ iÉä¹ÉÉ̈Éä́ÉÉʦÉ|ÉäiÉÆ ÊxÉ® úÉävÉuùªÉ̈ÉÉEòɶ ÉÆ SÉ Êxɯû{ÉÉJª ÉÊ̈ÉÊiÉ---iÉjÉ ÊxÉ® úÉävÉuùªÉº ª É Êxɯû{ÉÉJª Éi´ÉÆ {ÉÖ® úºiÉÉÊzÉ® úÉEÞòiÉ̈ÉÂ
;
+ÉEòɶ ɺ ª ÉänùÉxÉÓÊxÉ® úÉÊGòª ÉiÉä * +ÉEòɶ Éä SÉɪ ÉÖHòÉä Êxɯû{ÉÉJª Éi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈É&, |ÉÊiɺ ÉÆJª ÉÉ|ÉÊiɺ ÉÆJª ÉÉÊxÉ® úÉävɪ ÉÉäÊ® ú́É
´Éº iÉÖi´É|ÉÊiÉ{ÉkÉä® úẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ* +ÉMÉ̈É|ÉÉ̈ÉÉhª ÉÉkÉÉ́ÉiÉÂ` +Éi¨ÉxÉ +ÉEòɶ É& º ÉƦÉÚ iÉ& ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É +ÉEòɶ ɺ ª É SÉ
´Éº iÉÖi´É|Éʺ ÉÊrù& * ẾÉ|ÉÊiÉ{ÉzÉÉx|ÉÊiÉ iÉÖ ¶ ɤ nùMÉÖhÉÉxÉÖ̈ÉäªÉi´ÉÆ ´ÉHò´ª É̈É ---MÉxvÉÉnùÒxÉÉÆ MÉÖhÉÉxÉÉÆ {ÉÞ
ÊlÉ́ª ÉÉÊnù́ɺ i´Éɸɪ Éi´Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂ
* +Ê{É SÉ +É́É® úhÉɦÉÉ́É̈ÉÉjÉ̈ÉÉEòɶ ÉÊ̈ÉSUôiÉÉ̈É , BEòκ ¨Éxº ÉÖ{ÉhÉæ {ÉiÉiª ÉÉ́É® úhɺ ª É
ẾÉt¨ÉÉxÉi´ÉÉiº ÉÖ{ÉhÉÉÇxiÉ® úºª ÉÉäÎi{Éiº ÉiÉÉä%xÉ́ÉEòɶ Éi´É|ɺ ÉR óMÉ&; ª ÉjÉÉ́É® úhÉɦÉÉ́ɺ iÉjÉ {ÉÊiɹªÉiÉÒÊiÉ SÉäiÉ ---ª ÉäxÉÉ́É® úhÉɦÉÉ́ÉÉä
Ếɶ É乪ÉiÉä, iÉkÉ̽þ´Éº iÉÖ¦ÉÚ iÉ̈Éä́ÉÉEòɶ ÉÆ º ª ÉÉiÉÂ
, xÉ +É́É® úhÉɦÉÉ́É̈ÉÉjÉ̈É ; +Ê{É SÉ +É́É® úhÉɦÉÉ́É̈ÉÉjÉ̈ÉÉEòɶ ÉÆ ¨Éxª É̈ÉÉxɺ ª É
º ÉÉèMÉiɺ ª É º ´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉẾÉ® úÉävÉ& |ɺ ÉVª ÉäiÉ; º ÉÉèMÉiÉä ʽþº É̈ɪ Éä ` {ÉÞÊlÉ́ÉÒ ¦ÉMÉ́É& ËEòº ÉÆÊxɸɪ ÉÉ ' <iª Éκ ¨Éx|É xÉ|ÉÊiÉ́ÉSÉxÉ|É́Éɽäþ
{ÉÞÊlÉ́ª ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉxiÉä ` ´Éɪ ÉÖ& ËEòº ÉÆÊxɸɪ É& ' <iª ɺ ª É |É xɺ ª É |ÉÊiÉ́ÉSÉxÉÆ ¦É́ÉÊiÉ--- ` ´Éɪ ÉÖ® úÉEòɶ ɺ ÉÆÊxɸɪ É& ' <ÊiÉ;
iÉnùÉEòɶ ɺ ª ÉÉ́ɺ iÉÖi´Éä xÉ º É̈É\Vɺ ÉÆ º ª ÉÉiÉ ; iɺ ¨ÉÉnù{ª ɪ ÉÖHò¨ÉÉEòɶ ɺ ª ÉÉ́ɺ iÉÖi´É̈ÉÂ* +Ê{É SÉ ÊxÉ® úÉävÉuùªÉ̈ÉEòɶ ÉÆ SÉ
jɪ É̈É{ª ÉäiÉÊzɯû{ÉÉJª É̈É́ɺ iÉÖ ÊxÉiª ÉÆ SÉäÊiÉ ẾÉ|ÉÊiÉʹÉrù̈É ; xÉ Á ´Éº iÉÖxÉÉä ÊxÉiª Éi´É̈ÉÊxÉiª Éi´ÉÆ ´ÉÉ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ,
´Éº i´Éɸɪ Éi´ÉÉrù̈ÉÇvÉÌ̈É́ª É́ɽþÉ® úºª É; vÉ̈ÉÇvÉÌ̈ɦÉÉ́Éä ʽþPÉ]õÉÊnù́ÉuùºiÉÖi´É̈Éä́É º ª ÉÉiÉ , xÉ Êxɯû{ÉÉJª Éi´É̈ÉÂ**

+xɺ ¨ÉÞ
iÉä SÉ ** 2.2.25 **
** 2.2.25 **

+Ê{É SÉ ´ÉèxÉÉʶÉEò& º É́ÉǺª É ´Éº iÉÖxÉ& IÉÊhÉEòiÉÉ̈ɦª ÉÖ{ɪ ÉxÉÂ={ɱ ɤ vÉÖ® úÊ{É IÉÊhÉEòiÉÉ̈ɦª ÉÖ{ÉäªÉÉiÉ ; xÉ SÉ º ÉÉ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ;
+xÉÖº ¨ÉÞ iÉä&--- +xÉÖ¦É́É̈ÉÂ={ɱ ÉΤvÉ̈ÉxÉÚ i{Ét¨ÉÉxÉÆ º ¨É® úhÉ̈Éä́É +xÉÖº ¨ÉÞ ÊiÉ&; º ÉÉ SÉÉä{ɱ ɤ vª ÉäEòEòiÉÞ ÇEòÉ º ÉiÉÒº ÉƦÉ́ÉiÉÒ,
{ÉÖ¯û¹ÉÉxiÉ® úÉä{ɱ ÉΤvÉẾɹɪ Éä {ÉÖ¯û¹ÉÉxiÉ® úºª É º ¨ÉÞ iª Énù¶ÉÇxÉÉiÉ ; EòlÉÆ Ê½þ` +½þ̈ÉnùÉä%pùÉIÉ̈É ---<nùÊ̈ÉnùÉxÉÓ{ɶ ª ÉÉÊ̈É ' <ÊiÉ SÉ
{ÉÚ ´ÉÉækÉ® únù̶Éxª ÉäEòκ ¨Ézɺ ÉÊiÉ |Éiª ɪ É& º ª ÉÉiÉÂ* +Ê{É SÉ nù¶ÉÇxɺ ¨É® úhɪ ÉÉä& EòiÉǪÉæEòκ ¨Éx|Éiª ÉIÉ& |Éiª ÉʦÉYÉÉ|Éiª ɪ É& º É́ÉǺª É
± ÉÉäEòº ª É |Éʺ Érù&-- ` +½þ̈ÉnùÉä%pùÉIÉ̈É --- <nÆù{ɶ ª ÉÉÊ̈É ' <ÊiÉ; ª ÉÊnùʽþiɪ ÉÉä̦ÉzÉ& EòiÉÉǺ ª ÉÉiÉ , iÉiÉ& ` +½Æþº ¨É® úÉÊ̈É---
+pùÉIÉÒnùxª É& ' <ÊiÉ |ÉiÉÒªÉÉiÉ ; xÉ i´Éä́ÉÆ |Éiª ÉäÊiÉ EòÎSÉiÉ ; ª ÉjÉè́ÉÆ |Éiª ɪ ɺ iÉjÉ nù¶ÉÇxɺ ¨É® úhɪ ÉÉä̦ÉzÉ̈Éä́É EòiÉÉÇ®Æú
º É́ÉDZÉÉäEòÉä%´ÉMÉSUôÊiÉ--- ` º ¨É® úÉ̈ ª ɽþ̈É-Â--+º ÉÉ́ÉnùÉä%pùÉIÉÒiÉÂ' <ÊiÉ; <½þiÉÖ ` +½þ̈ÉnùÉä%pùÉIÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ
nù¶ÉÇxɺ ¨É® úhɪ ÉÉä́ÉêxÉÉʶÉEòÉä%{ª ÉÉi¨ÉÉxÉ̈Éä́ÉèEÆò EòiÉÉÇ®ú̈É́ÉMÉSUôÊiÉ; xÉ ` xÉɽþ̈ÉÂ' <iª ÉÉi¨ÉxÉÉä nù¶ÉÇxÉÆ ÊxÉ́ÉÞ ÇkÉÆ ÊxɼxÉÖiÉä-- ª ÉlÉÉ
+ÎMxÉ® úxÉÖ¹hÉÉä%|ÉEòɶ É <ÊiÉ ´ÉÉ * iÉjÉè́ÉÆ º Éiª ÉäEòº ª É nù¶ÉÇxɺ ¨É® úhɱ ÉIÉhÉuùªÉº ÉƤÉxvÉä IÉÊhÉEòi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ɽþÉÊxÉ® ú{ÉÊ® ú½þɪÉÉÇ
´ÉèxÉÉʶÉEòº ª É º ª ÉÉiÉÂ* iÉlÉÉ +xÉxiÉ® úÉ̈ ÉxÉxiÉ® úÉ̈ ÉÉi¨ÉxÉ B´É |ÉÊiÉ{ÉËkÉ |Éiª ÉʦÉVÉÉxÉzÉäEòEòiÉÞ ÇEòɨÉÂ+É =kÉ̈ÉÉnÖùSU ố Éɺ ÉÉiÉÂ,
+iÉÒiÉÉ SÉ |ÉÊiÉ{ÉkÉÒ& +É VÉx¨ÉxÉ +Éi¨ÉèEòEòiÉÞ ÇEòÉ&, |ÉÊiɺ ÉÆnùvÉÉxÉ&, EòlÉÆ IÉhɦÉR óMÉ́ÉÉnùÒ´ÉèxÉÉʶÉEòÉä xÉÉ{ÉjÉ{ÉäiÉ ? º É ª ÉÊnù
¥ÉÚª ÉÉiɺ ÉÉoù¶ª ÉÉnäùiÉiº ÉÆ{Éiº ª ÉiÉ <ÊiÉ, iÉÆ |ÉÊiÉ¥ÉÚ ª ÉÉiÉÂ--- iÉäxÉänÆùº Éoù¶ÉÊ̈ÉÊiÉ uùªÉɪ ÉkÉi´ÉÉiº ÉÉoù¶ª ɺ ª É, IÉhɦÉR óMÉ́ÉÉÊnùxÉ&
º Éoù¶Éª ÉÉäuùǪ ÉÉä́ÉǺiÉÖxÉÉäOÉǽþÒiÉÖ® äúEòº ª ÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ
, º ÉÉoù¶ª ÉÊxÉÊ̈ÉkÉÆ |ÉÊiɺ ÉÆvÉÉxÉÊ̈ÉÊiÉ Ê̈Élª ÉÉ|ɱ ÉÉ{É B´É º ª ÉÉiÉ ; º ª ÉÉSSÉäi{ÉÚ ´ÉÉækÉ® úªÉÉä&
IÉhɪ ÉÉä& º ÉÉoù¶ª ɺ ª É OɽþÒiÉèEò&, iÉlÉÉ º Éiª ÉäEòº ª É IÉhÉuùªÉÉ́ɺ lÉÉxÉÉiIÉÊhÉEòi´É|ÉÊiÉYÉÉ {ÉÒb÷¬ äiÉ; ` iÉäxÉänÆùº Éoù¶É̈ÉÂ' <ÊiÉ
|Éiª ɪ ÉÉxiÉ® ú̈Éä́Éänù̈É , xÉ {ÉÚ ´ÉÉækÉ® úIÉhÉuùªÉOɽþhÉÊxÉÊ̈ÉkÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; iÉäxÉ <nù̈ÉÂ<ÊiÉ Ê¦ÉzÉ{ÉnùÉlÉÉæ{ÉÉnùÉxÉÉiÉ ; |Éiª ɪ ÉÉxiÉ® ú̈Éä́É
SÉäiº ÉÉoù¶ª ÉẾɹɪ ÉÆ
º ª ÉÉiÉ , ` iÉäxÉänÆùº Éoù¶É̈ÉÂ' <ÊiÉ ´ÉÉCª É|ɪ ÉÉäMÉÉä%xÉlÉÇEò& º ª ÉÉiÉ , º ÉÉoù¶ª É̈ÉÂ<iª Éä́É |ɪ ÉÉäMÉ& |ÉÉ{xÉÖª ÉÉiÉÂ* ª ÉnùÉ Ê½þ± ÉÉäEäò
|Éʺ Érù& {ÉnùÉlÉÇ& {É® úÒIÉEèòxÉÇ{ÉÊ® úMÉÞ Á iÉä, iÉnùÉ º ´É{ÉIÉʺ ÉÊrù& {É® ú{ÉIÉnùɹäÉÉä ´ÉÉ =¦Éª É̈É{ª ÉÖSª É̈ÉÉxÉÆ {É® úÒIÉEòÉhÉÉ̈ÉÉi¨ÉxÉ SÉ
ª ÉlÉÉlÉÇi´ÉäxÉ xÉ ¤ ÉÖÊrùºÉÆiÉÉxÉ̈ÉÉ® úÉä½þÊiÉ * B´É̈Éä́Éè¹ÉÉä%lÉÇ& <ÊiÉ ÊxÉÎSÉiÉÆ ª ÉiÉ , iÉnäù́É ´ÉHò´ª É̈É ; iÉiÉÉä%xª ÉnÖùSª É̈ÉÉxÉÆ
¤ ɽÖþ|ɱ ÉÉÊ{Éi´É̈ÉÉi¨ÉxÉ& Eäò´É± ÉÆ |ÉJª ÉÉ{ɪ ÉäiÉÂ* xÉ SÉɪ ÉÆ º ÉÉoù¶ª ÉÉiº ÉǼª É́ɽþÉ® úÉä ª ÉÖHò&; iÉn ù¦ÉÉ́ÉÉ́ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ,
iÉiº Éoù¶É¦ÉÉ́ÉÉxÉ́ÉMÉ̈ÉÉSSÉ * ¦É́ÉänùÊ{É EònùÉÊSÉn ù¤ÉÉÁ ´Éº iÉÖÊxÉ ẾÉ|ɱ É̈¦Éº ÉƦÉ́ÉÉiÉÂ` iÉnäù́ÉänÆùº ª ÉÉiÉ , iÉiº Éoù¶ÉÆ ´ÉÉ ' <ÊiÉ
º ÉÆnäù½þ&; ={ɱ ɤ vÉ{ÉÊ® úiÉÖ º ÉÆnäù½þÉä%Ê{É xÉ EònùÉÊSÉn ù¦É́ÉÊiÉ--- ` º É B´ÉɽÆþº ª ÉÉÆ iÉiº Éoù¶ÉÉä ´ÉÉ ' <ÊiÉ, ª É ` B´ÉɽÆþ{ÉÚ ´ÉætÖ® úpùÉIÉÆ
º É B´Éɽþ̈Ét º ¨É® úÉÊ̈É ' <ÊiÉ ÊxÉÎSÉiÉiÉn ù¦ÉÉ́ÉÉä{ɱ É̈¦ÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉnù{ª ÉxÉÖ{É{ÉzÉÉä ´ÉèxÉÉʶÉEòº É̈ɪ É& **

xÉɺ ÉiÉÉä%où¹]õi´ÉÉiÉÂ** 2.2.26 **

** 2.2.26 **

<iÉ SÉÉxÉÖ{É{ÉzÉÉä ´ÉèxÉÉʶÉEòº É̈ɪ É&, ª ÉiÉ& κ lÉ® ú̈ÉxÉÖª ÉÉʪÉEòÉ® úhÉ̈Éxɦª ÉÖ{ÉMÉSUôiÉÉ̈ÉÂ+¦ÉÉ́ÉÉnÂ
ù¦ÉÉ́ÉÉäi{ÉÊkÉÊ® úiª ÉäiÉnùÉ{ÉtäiÉ;
nù¶ÉǪÉÎxiÉ SÉɦÉÉ́ÉÉn ù¦ÉÉ́ÉÉä{ÉÊkÉ̈ÉÂ
--- ` xÉÉxÉÖ{É̈ÉÞ
t |ÉÉnÖù¦ÉÉḈÉÉiÉÂ' <ÊiÉ; ẾÉxɹ]õÉÊrùÊEò± É ¤ ÉÒVÉÉnùR óEÖò® ú=i{ÉtiÉä, iÉlÉÉ
 ẾÉxɹ]õÉiIÉÒ® úÉqùÊvÉ, ¨ÉÞ Îi{Éhb÷ÉSSÉ PÉ]õ&; EÚ ò]õºlÉÉSSÉäiEòÉ® úhÉiEòɪ ÉÇ̈ÉÖi{ÉtäiÉ, +Ếɶ Éä¹ÉÉiº É́ÉȺ É́ÉÇiÉ =i{ÉtäiÉ;
iɺ ¨ÉÉnù¦ÉÉ́ÉOɺ iÉ䦪ÉÉä ¤ ÉÒVÉÉÊnù¦ª ÉÉä%R óEÖò® úÉnùÒxÉÉ̈ÉÖi{Ét¨ÉÉxÉi´ÉÉnù¦ÉÉ́ÉÉn ù¦ÉÉ́ÉÉäi{ÉÊkÉ&---<ÊiÉ ¨Éxª ÉxiÉä * iÉjÉänù̈ÉÖSª ÉiÉä--- `
xÉɺ ÉiÉÉä%où¹]õi´ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ * xÉɦÉÉ́ÉÉn ù¦ÉÉ́É =i{ÉtiÉä; ª Ét¦ÉÉ́ÉÉn ù¦ÉÉ́É =i{ÉtäiÉ,
+¦ÉÉ́Éi´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiEòÉ® úhÉẾɶ Éä¹Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉä%xÉlÉÇEò& º ª ÉÉiÉ ; xÉ Ê½þ, ¤ ÉÒVÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÖ{É̈ÉÞ ÊnùiÉÉxÉÉÆ ª ÉÉä%¦ÉÉ́ɺ iɺ ª ÉɦÉÉ́ɺ ª É
¶ ɶ ÉẾɹÉÉhÉÉnùÒxÉÉÆ SÉ, ÊxÉ&º ´É¦ÉÉ́Éi´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉnù¦ÉÉ́Éi´Éä EòÎSÉÊuù¶Éä¹ÉÉä%κ iÉ; ª ÉäxÉ, ¤ ÉÒVÉÉnäù́ÉÉR óEÖò® úÉä VÉɪ ÉiÉä IÉÒ® úÉnäù́É nùÊvÉ---
<iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEò& EòÉ® úhÉẾɶ Éä¹Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉä%lÉḈÉÉxº ª ÉÉiÉ ; ÊxÉÌ́ɶ Éä¹Éº ª É i´É¦ÉÉ́ɺ ª É EòÉ® úhÉi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä
¶ ɶ ÉẾɹÉÉhÉÉÊnù¦ª ÉÉä%{ª ÉR óEÖò® úÉnùªÉÉä VÉɪ Éä® úxÉÂ
; xÉ SÉè́ÉÆ où¶ª ÉiÉä; ª ÉÊnù{ÉÖxÉ® ú¦ÉÉ́ɺ ª ÉÉÊ{É Ếɶ Éä¹ÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉäiÉ---
=i{ɱ ÉÉnùÒxÉÉÊ̈É́É xÉÒ± Éi´ÉÉÊnù&, iÉiÉÉä Ếɶ Éä¹É́Ék´ÉÉnäù́ÉɦÉÉ́ɺ ª É ¦ÉÉ́Éi´É̈ÉÖi{ɱ ÉÉÊnù́Éi|ɺ ÉVª ÉäiÉ; xÉÉ{ª ɦÉÉ́É& Eòº ª ÉÊSÉnÖùi{ÉÊkɽäþiÉÖ&
º ª ÉÉiÉÂ
, +¦ÉÉ́Éi´ÉÉnäù́É,¶ ɶ ÉẾɹÉÉhÉÉÊnù́ÉiÉ ; +¦ÉÉ́ÉÉSSÉ ¦ÉÉ́ÉÉäi{ÉkÉÉ́ɦÉÉ́ÉÉÎx´ÉiÉ̈Éä́É º É́ÉÈEòɪ ÉȺ ª ÉÉiÉ ; xÉ SÉè́ÉÆ où¶ª ÉiÉä, º É́ÉǺª É
SÉ ´Éº iÉÖxÉ& º ´ÉäxÉ º ´ÉäxÉ °ü{ÉähÉ ¦ÉÉ́ÉÉi¨ÉxÉè́ÉÉä{ɱ ɦª É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉ ; xÉ SÉ ¨ÉÞ nùÎx´ÉiÉÉ& ¶ É® úÉ́ÉÉnùªÉÉä ¦ÉÉ́Éɺ iÉxi´ÉÉÊnùẾÉEòÉ® úÉ&
EäòxÉÊSÉnù¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉxiÉä; ¨ÉÞ ÊuùEòÉ® úÉxÉä́É iÉÖ ¨ÉÞ nùÎx´ÉiÉÉx¦ÉÉ́ÉÉxɱ ÉÉäEò& |Éiª ÉäÊiÉ * ª ÉkÉÚ Hò¨É ---º ´É°ü{ÉÉä{É̈ÉnÇù̈ÉxiÉ® äúhÉ
Eòº ª ÉÊSÉiEÚ ò]õºlɺ ª É ´Éº iÉÖxÉ& EòÉ® úhÉi´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä® ú¦ÉÉ́ÉÉn ù¦ÉÉ́ÉÉäi{ÉÊkɦÉÇẾÉiÉÖ̈ɽÇþiÉÒÊiÉ, iÉqÙ ù̄ûHò¨É , κ lÉ® úº´É¦ÉÉ́ÉÉxÉÉ̈Éä́É
º ÉÖ́ÉhÉÉÇnùÒxÉÉÆ |Éiª ÉʦÉYÉɪ É̈ÉÉxÉÉxÉÉÆ ¯ûSÉEòÉÊnùEòÉ® úhɦÉÉ́Énù¶ÉÇxÉÉiÉ ; ª Éä¹́ÉÊ{É ¤ ÉÒVÉÉÊnù¹ÉÖ º ´É°ü{ÉÉä{É̈ÉnùÉæ ± ÉIª ÉiÉä, iÉä¹́ÉÊ{É
xÉɺ ÉÉ́ÉÖ{É̈ÉÞ t¨ÉÉxÉÉ {ÉÚ ´ÉÉḈɺ lÉÉ =kÉ® úÉ́ɺ lÉɪ ÉÉ& EòÉ® úhÉ̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä, +xÉÖ{É̈ÉÞ t¨ÉÉxÉÉxÉÉ̈Éä́ÉÉxÉÖª ÉÉʪÉxÉÉÆ
¤ ÉÒVÉÉt´Éª É́ÉÉxÉÉ̈ÉR óEÖò® úÉÊnùEòÉ® úhɦÉÉ́Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉnùºÉn ù¦ª É& ¶ ɶ ÉẾɹÉÉhÉÉÊnù¦ª É& º ÉnÖùi{Ékª Énù¶ÉÇxÉÉiÉ , º Én ù¦ª É SÉ
º ÉÖ́ÉhÉÉÇÊnù¦ª É& º ÉnÖùi{ÉÊkÉnù¶ÉÇxÉÉiÉ , +xÉÖ{É{ÉzÉÉä%ª É̈ɦÉÉ́ÉÉn ù¦ÉÉ́ÉÉäi{Ékª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈É& * +Ê{É SÉ SÉiÉÖ̦ÉÎ SÉkÉSÉèkÉÉ =i{ÉtxiÉä
{É® ú̈ÉÉhÉÖ¦ª É SÉ ¦ÉÚ iɦÉÉèÊiÉEò± ÉIÉhÉ& º É̈ÉÖnùɪ É =i{ÉtiÉä--- <iª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É, {ÉÖxÉ® ú¦ÉÉ́ÉÉn ù¦ÉÉ́ÉÉäi{ÉËkÉ
Eò± {ɪ Én ùʦɮ ú¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈É̈É{ɼxÉÖ́ÉÉxÉè́ÉêxÉÉʶÉEèò& º É́ÉÉæ ± ÉÉäEò +ÉEÖò± ÉÒÊGòª ÉiÉä **

=nùÒºÉÒxÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É SÉè́ÉÆ Êº ÉÊrù& ** 2.2.27 **

** 2.2.27 **

ª ÉÊnùSÉɦÉÉ́ÉÉn ù¦ÉÉ́ÉÉäi{ÉÊkÉ® ú¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉäiÉ, B´ÉÆ º Éiª ÉÖnùɺ ÉÒxÉÉxÉÉ̈ÉxÉÒ½þ̈ÉÉxÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É VÉxÉÉxÉÉ̈ÉʦÉ̈ÉiÉʺ ÉÊrù& º ª ÉÉiÉ , +¦ÉÉ́ɺ ª É
º ÉÖ± ɦÉi´ÉÉiÉÂ* EÞ ò¹ÉÒ́ɱ ɺ ª É IÉäjÉEò¨ÉÇhª É|ɪ ÉiÉ̈ÉÉxɺ ª ÉÉÊ{É º ɺ ª ÉÊxɹ{ÉÊkÉ& º ª ÉÉiÉÂ
; EÖò± Éɱ ɺ ª É SÉ
¨ÉÞ
iº ÉÆκ Gòª Éɪ ÉÉ̈É|ɪ ÉiÉ̈ÉÉxɺ ª ÉÉÊ{É +¨ÉjÉÉäi{ÉÊkÉ& * iÉxiÉÖ́Éɪ ɺ ª ÉÉÊ{É iÉxiÉÚ xÉiÉx´ÉÉxɺ ª ÉÉÊ{É iÉx´ÉÉxɺ ª Éä́É ´Éº jɱ ÉɦÉ&;
º ´ÉMÉÉÇ{É́ÉMÉǪÉÉä SÉ xÉ EòÎSÉiEòlÉÆÊSÉiº É̈ÉÒ½äþiÉ * xÉ SÉèiÉtÖVª ÉiÉä +¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä ´ÉÉ EäòxÉÊSÉiÉÂ*
iɺ ¨ÉÉnùxÉÖ{É{ÉzÉÉä%ª É̈ɦÉÉ́ÉÉn ù¦ÉÉ́ÉÉäi{Ékª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈É& **

xÉɦÉÉ́É ={ɱ ɤ vÉä& ** 2.2.28 **

xÉɦÉÉ́ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.2.28 **

B´ÉÆ ¤ ÉÉÁ ÉlÉḈÉÉnù̈ÉÉʸÉiª É º É̈ÉÖnùɪ ÉÉ|ÉÉ{iª ÉÉÊnù¹ÉÖ nÚ ù¹ÉhÉä¹ÉÚ

nÂ
ù¦ÉÉẾÉiÉä¹ÉÖ ẾÉYÉÉxÉ́ÉÉnùÒ¤ ÉÉèrù<nùÉxÉÓ
|Éiª É́ÉÊiɹ`öiÉä---Eäò¹ÉÉÆÊSÉÎiEò± É ẾÉxÉäªÉÉxÉÉÆ ¤ ÉÉÁ ä ´Éº iÉÖxª ÉʦÉÊxÉ́Éä¶ É̈Éɱ ÉIª É iÉnùxÉÖ® úÉävÉäxÉ ¤ ÉÉÁ ÉlÉḈÉÉnù|ÉÊGòª ÉäªÉÆ ẾÉ® úÊSÉiÉÉ *
xÉɺ ÉÉèº ÉÖMÉiÉÉʦÉ|Éɪ É& * iɺ ª É iÉÖ ẾÉYÉÉxÉèEòº EòxvÉ́ÉÉnùB´ÉÉʦÉ|ÉäiÉ& * iÉϺ ¨É SÉ ẾÉYÉÉxÉ́ÉÉnäù¤ ÉÖn ùvª ÉÉ°üfäøxÉ °ü{ÉähÉÉxiɺ lÉ B´É
|É̈ÉÉhÉ|É̈ÉäªÉ¡ ò± É́ª É́ɽþÉ® ú& º É́ÉÇ={É{ÉtiÉä, º Éiª ÉÊ{É ¤ ÉÉÁ ÉlÉæ ¤ ÉÖn ùvª ÉÉ® úÉä½þ̈ÉxiÉ® äúhÉ |É̈ÉÉhÉÉÊnù́ª É́ɽþÉ® úÉxÉ́ÉiÉÉ® úÉiÉÂ* EòlÉÆ
{ÉÖxÉ® ú́ÉMÉ̈ª ÉiÉä---+xiɺ lÉ B´Éɪ ÉÆ º É́ÉḈª É́ɽþÉ® ú&, xÉ ẾÉYÉÉxÉ́ª ÉÊiÉÊ® úHòÉä ¤ ÉÉÁ Éä%lÉÉæ%º iÉÒÊiÉ; iÉnùºÉƦÉ́ÉÉÊnùiª Éɽþ---º É Ê½þ
¤ ÉÉÁ Éä%lÉÉæ%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉ& {É® ú̈ÉÉhÉ́ÉÉä ´ÉÉ º ª ÉÖ&, iÉiº É̈ÉÚ ½þÉ´ÉÉ º iÉ̈¦ÉÉnùªÉ& º ª ÉÖ&; iÉjÉ xÉ iÉÉ́Éi{É® ú̈ÉÉhÉ́É&
º iÉ̈¦ÉÉÊnù|Éiª ɪ É{ÉÊ® úSUäôtÉ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÎxiÉ, {É® ú̈ÉÉh´ÉɦÉɺ ÉYÉÉxÉxÉÖ{É{ÉkÉä&; xÉÉÊ{É iÉiº É̈ÉÚ ½þÉ& º iÉ̈¦ÉÉnùªÉ&, iÉä¹ÉÉÆ
{É® ú̈ÉÉhÉÖ¦ª ÉÉä%xª Éi´ÉÉxÉxª Éi´Éɦª ÉÉÆ ÊxÉ°ü{ÉʪÉiÉÖ̈ɶ ÉCª Éi´ÉÉiÉÂ* B´ÉÆ VÉÉiª ÉÉnùÒxÉÊ{É |Éiª ÉÉSÉIÉÒiÉ * +Ê{É SÉ +xÉÖ¦É́É̈ÉÉjÉähÉ
º ÉÉvÉÉ® úhÉÉi¨ÉxÉÉä YÉÉxɺ ª É VÉɪ É̈ÉÉxɺ ª É ª ÉÉä%ª ÉÆ |ÉÊiÉẾɹɪ ÉÆ {ÉIÉ{ÉÉiÉ&--º iÉ̈¦ÉYÉÉxÉÆ EÖòb÷¬ YÉÉxÉÆ PÉ]õYÉÉxÉÆ {É]õYÉÉxÉÊ̈ÉÊiÉ, xÉɺ ÉÉè
YÉÉxÉMÉiÉẾɶ Éä¹É̈ÉxiÉ® äúhÉÉä{É{ÉtiÉ <iª É́ɶ ª ÉÆ Ếɹɪ ɺ ÉÉ°ü{ª ÉÆ YÉÉxɺ ª ÉÉR óMÉÒEòiÉḈª É̈ÉÂ; +R óMÉÒEÞòiÉä SÉ iÉκ ¨ÉÎx´É¹Éª ÉÉEòÉ® úºª É
YÉÉxÉäxÉè́ÉÉ́ɯûrùi´ÉÉnù{ÉÉÌlÉEòÉ ¤ ÉÉÁ ÉlÉǺÉn ù¦ÉÉ́ÉEò± {ÉxÉÉ * +Ê{É SÉ º ɽþÉä{ɱ É̈¦ÉÊxɪ É̈ÉÉnù¦ÉänùÉä Ếɹɪ ÉẾÉYÉÉxɪ ÉÉä® úÉ{ÉiÉÊiÉ; xÉ
Á xɪ ÉÉä® äúEòº ª ÉÉxÉÖ{ɱ É̈¦Éä%xª ɺ ª ÉÉä{ɱ É̈¦ÉÉä%κ iÉ; xÉ SÉèiÉiº ´É¦ÉÉ́ÉẾÉ́ÉäEäò ª ÉÖHò¨É , |ÉÊiɤ ÉxvÉEòÉ® úhÉɦÉÉ́ÉÉiÉ ; iɺ ¨ÉÉnù{ª ÉlÉÉǦÉÉ́É& *
º ´É{xÉÉÊnù́ÉSSÉänÆùpù¹]ṍª É̈É ---ª ÉlÉÉ Ê½þº ´É{xÉ̈Éɪ ÉÉ̈É® úÒSª ÉÖnùEòMÉxvÉ́ÉÇxÉMÉ® úÉÊnù|Éiª ɪ ÉÉ ẾÉxÉè́É ¤ ÉÉÁ äxÉÉlÉæxÉ OÉÉÁ OÉɽþEòÉEòÉ® úÉ
¦É́ÉÎxiÉ; B´ÉÆ VÉÉMÉÊ® úiÉMÉÉäSÉ® úÉ +Ê{É º iÉ̈¦ÉÉÊnù|Éiª ɪ ÉÉ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþxiÉÒiª É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä, |Éiª ɪ Éi´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ* EòlÉÆ {ÉÖxÉ® úºÉÊiÉ
¤ ÉÉÁ ÉlÉæ |Éiª ɪ É́ÉèÊSÉjª É̈ÉÖ{É{ÉtiÉä ? ´Éɺ ÉxÉÉ́ÉèÊSÉjª ÉÉÊnùiª Éɽþ--- +xÉÉnùÉèʽþº Éƺ ÉÉ® äú¤ ÉÒVÉÉR óEÖò® ú́ÉÊuùYÉÉxÉÉxÉÉÆ ´Éɺ ÉxÉÉxÉÉÆ
SÉÉxª ÉÉäxª ÉÊxÉÊ̈ÉkÉxÉèÊ̈ÉÊkÉEò¦ÉÉ́ÉäxÉ ´ÉèÊSÉjª ÉÆ xÉ ẾÉ|ÉÊiÉʹÉvª ÉiÉä; +Ê{É SÉ +x´Éª É́ª ÉÊiÉ® äúEòɦª ÉÉÆ ´Éɺ ÉxÉÉÊxÉÊ̈ÉkÉ̈Éä́É
YÉÉxÉ́ÉèÊSÉjª ÉÊ̈Éiª É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä, º ´É{xÉÉÊnù¹́ÉxiÉ® äúhÉÉ{ª ÉlÉÈ´Éɺ ÉxÉÉÊxÉÊ̈Ékɺ ª É YÉÉxÉ́ÉèÊSÉjª ɺ ª É
=¦Éɦª ÉÉ̈É{ª ÉÉ́Éɦª ÉÉ̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ, +xiÉ® äúhÉ iÉÖ ´Éɺ ÉxÉÉ̈ÉlÉÇÊxÉÊ̈Ékɺ ª É YÉÉxÉ́ÉèÊSÉjª ɺ ª É ¨Éª ÉÉ +xɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉ ;
iɺ ¨ÉÉnù{ª ɦÉÉ́ÉÉä ¤ ÉÉÁ ÉlÉǺª ÉäÊiÉ * B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ¨ É&---xÉɦÉÉ́É ={ɱ ɤ vÉäÊ® úÊiÉ * xÉ Jɱ ´É¦ÉÉ́ÉÉä ¤ ÉÉÁ º ª ÉÉlÉǺª ÉÉvª É́ɺ ÉÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? ={ɱ ɤ vÉä&---={ɱ ɦª ÉiÉä ʽþ
|ÉÊiÉ|Éiª ɪ ÉÆ ¤ ÉÉÁ Éä%lÉÇ&---º iÉ̈¦É& EÖòb÷¬ Æ PÉ]õ& {É]õ<ÊiÉ; xÉ SÉÉä{ɱ ɦª É̈ÉÉxɺ ª Éè́ÉɦÉÉ́ÉÉä ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; ª ÉlÉÉ Ê½þ
EòÎSÉn ù¦ÉÖ\VÉÉxÉÉä ¦ÉÊÖVɺ ÉÉvª Éɪ ÉÉÆ iÉÞ {iÉÉèº ´Éª É̈ÉxÉÖ¦ÉÚ
ª É̈ÉÉxÉɪ ÉÉ̈Éä́ÉÆ ¥ÉÚ
ª ÉÉiÉÂ--- ` xÉɽÆþ¦ÉÖ\VÉä xÉ ´ÉÉ iÉÞ {ª ÉÉÊ̈É ' <ÊiÉ---
iÉuùÊnùÎxpùªÉº ÉÆÊxÉEò¹ÉæhÉ º ´Éª É̈ÉÖ{ɱ ɦÉ̈ÉÉxÉ B´É ¤ ÉÉÁ¨ÉlÉÇ̈É , ` xÉɽþ̈ÉÖ{ɱ ɦÉä xÉ SÉ º ÉÉä%κ iÉ ' <ÊiÉ ¥ÉÖ́ÉxÉ , EòlÉ̈ÉÖ{ÉÉnäùªÉ́ÉSÉxÉ&
º ª ÉÉiÉÂ* xÉxÉÖ xÉÉ̈ɽäþ́ÉÆ ¥É́ÉÒÊ̈É--- ` xÉ EÆòÊSÉnùlÉÇ̈ÉÖ{ɱ ɦÉä ' <ÊiÉ; ËEò iÉÖ ` ={ɱ ÉΤvÉ́ª ÉÊiÉÊ® úHÆò xÉÉä{ɱ ɦÉä ' <ÊiÉ ¥É́ÉÒÊ̈É;
¤ ÉÉfø¨Éä́ÉÆ ¥É́ÉÒÊ¹É ÊxÉ® úR óEÖò¶ Éi´ÉÉkÉä iÉÖhb÷º ª É, xÉ iÉÖ ª ÉÖCiª ÉÖ{ÉäiÉÆ ¥É́ÉÒʹÉ, ª ÉiÉ ={ɱ ÉΤvÉ́ª ÉÊiÉ® äúEòÉä%Ê{É ¤ ɱ ÉÉnùlÉǺª Éɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É&,
={ɱ ɤ vÉä® äú́É; xÉ Ê½þEòÎSÉnÖù{ɱ ÉΤvÉ̈Éä́É º iÉ̈¦É& EÖòb÷¬ Æ SÉäiª ÉÖ{ɱ ɦÉiÉä; ={ɱ ÉΤvÉẾɹɪ Éi´ÉäxÉè́É iÉÖ º iÉ̈¦ÉEÖòb÷¬ ÉnùÒxº É́Éæ
± ÉÉèÊEòEòÉ ={ɱ ɦÉxiÉä * +iÉ SÉ B´É̈Éä́É º É́Éæ ± ÉÉèÊEòEòÉ ={ɱ ɦÉxiÉä, ª ÉiÉÂ|Éiª ÉÉSÉIÉÉhÉÉ +Ê{É ¤ ÉÉÁ¨ÉlÉÇ̈ÉÂB´É̈ÉÉSÉIÉiÉä---`
ª ÉnùxiÉYÉæª É°ü{ÉÆ iÉn ù¤Éʽþ́ÉÇnù́ɦÉɺ ÉiÉä ' <ÊiÉ---iÉä%Ê{É Ê½þº É́ÉDZÉÉäEò|Éʺ ÉrùÉÆ ¤ Éʽþ®ú́ɦÉɺ É̈ÉÉxÉÉÆ º ÉÆẾÉnÆù|ÉÊiɱ ɦÉ̈ÉÉxÉÉ&,
|Éiª ÉÉJª ÉÉiÉÖEòɨÉÉ SÉ ¤ ÉÉÁ¨ÉlÉÇ̈É , ` ¤ Éʽþ́ÉÇiÉÂ' <ÊiÉ ´ÉiEòÉ® ÆúEÖò´ÉÇÎxiÉ; <iÉ® úlÉÉ Ê½þEòº ¨ÉÉiÉÂ` ¤ Éʽþ́ÉÇiÉÂ' <ÊiÉ ¥ÉÚ ª ÉÖ&; xÉ Ê½þ`
ẾɹhÉÖÊ̈ÉjÉÉä ´Éxvª ÉÉ{ÉÖjÉ́Énù́ɦÉɺ ÉiÉä ' <ÊiÉ EòÎSÉnùÉSÉIÉÒiÉ; iɺ ¨ÉÉiɪ ÉlÉÉxÉÖ¦É́ÉÆ iÉk´É̈ÉÂ+¦ª ÉÖ{ÉMÉSUôn ùʦÉ& ¤ Éʽþ®äú́ÉÉ́ɦÉɺ ÉiÉä
<ÊiÉ ª ÉÖHò¨ÉÂ+¦ª ÉÖ{ÉMÉxiÉÖ̈É , xÉ iÉÖ ¤ Éʽþ́ÉÇiÉÂ+´É¦Éɺ ÉiÉ <ÊiÉ * xÉxÉÖ ¤ ÉÉÁ º ª ÉÉlÉǺª Éɺ ÉƦÉ́ÉÉiɤ Éʽþ́ÉÇnù́ɦÉɺ ÉiÉä
<iª Évª É́Éʺ ÉiÉ̈É ; xÉɪ ÉÆ º ÉÉvÉÖ® úvª É́ɺ Éɪ É&, ª ÉiÉ& |É̈ÉÉhÉ|É́ÉÞ kª ɺ ÉÆ|É́ÉÞ
ÊkÉ{ÉÚ ´ÉÇEòÉèº ÉƦÉ́Éɺ ÉƦÉ́ÉÉ́ÉvÉɪ ÉæiÉä, xÉ {ÉÖxÉ& º ÉƦÉ́Éɺ ÉƦÉ́É{ÉÚ´ÉÇEäò
|É̈ÉÉhÉ|É́ÉÞ kª É|É́ÉÞ kÉÒ; ª ÉÊrù|Éiª ÉIÉÉnùÒxÉÉ̈Éxª ÉiÉ̈ÉäxÉÉÊ{É |É̈ÉÉhÉäxÉÉä{ɱ ɦª ÉiÉä, iÉiº ÉƦÉ́ÉÊiÉ; ª ÉkÉÖ xÉ EäòxÉÊSÉnùÊ{É
|É̈ÉÉhÉäxÉÉä{ɱ ɦª ÉiÉä, iÉzÉ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ; <½þiÉÖ ª ÉlÉɺ ´ÉÆ º É́Éê®äú́É |É̈ÉÉhÉè¤ÉÉÇÁ Éä%lÉÇ={ɱ ɦª É̈ÉÉxÉ& EòlÉÆ
´ª ÉÊiÉ® äúEòÉ´ª ÉÊiÉ® äúEòÉÊnùẾÉEò± {ÉèxÉǺ ÉƦÉ́ÉiÉÒiª ÉÖSª ÉäiÉ--- ={ɱ ɤ vÉä® äú́É ? xÉ SÉ YÉÉxɺ ª É Ếɹɪ ɺ ÉÉ°ü{ª ÉÉÊuù¹Éª ÉxÉɶ ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ,
+º ÉÊiÉ Ếɹɪ Éä Ếɹɪ ɺ ÉÉ°ü{ª ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&, ¤ Éʽþ̄û{ɱ ɤ vÉä SÉ Ếɹɪ ɺ ª É; +iÉ B´É º ɽþÉä{ɱ É̈¦ÉÊxɪ É̈ÉÉä%Ê{É
|Éiª ɪ ÉẾɹɪ ɪ ÉÉä¯û{Éɪ ÉÉä{ÉäªÉ¦ÉÉ́ɽäþiÉÖEò&, xÉ +¦Éänù½äþiÉÖEò&--- <iª ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É̈ÉÂ* +Ê{É SÉ PÉ]õYÉÉxÉÆ {É]õYÉÉxÉÊ̈ÉÊiÉ
Ếɶ Éä¹Éhɪ ÉÉä® äú́Éä PÉ]õ{É]õªÉÉä¦Éænù&, xÉ Ếɶ É乪ɺ ª É YÉÉxɺ ª É-- ª ÉlÉÉ ¶ ÉÖC± ÉÉä MÉÉè& EÞ ò¹hÉÉä MÉÉèÊ® úÊiÉ ¶ ÉÉèC± ª ÉÉEòɹhª ÉǪÉÉä® äú́É ¦Éänù&, xÉ
MÉÉäi´Éº ª É; uùɦª ÉÉÆ SÉ ¦ÉänùBEòº ª É Êº ÉrùÉä ¦É́ÉÊiÉ, BEòº ¨ÉÉSSÉ uùªÉÉä&; iɺ ¨ÉÉnùlÉÇYÉÉxɪ ÉÉä¦Éænù&; iÉlÉÉ PÉ]õnù¶ÉÇxÉÆ
PÉ]õº¨É® úhÉÊ̈Éiª ÉjÉÉÊ{É |ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª É̈É ; +jÉÉÊ{É Ê½þẾɶ É乪ɪ ÉÉä® äú́É nù¶ÉÇxɺ ¨É® úhɪ ÉÉä¦Éænù&, xÉ Ếɶ Éä¹Éhɺ ª É PÉ]õºª É---ª ÉlÉÉ
IÉÒ® úMÉxvÉ& IÉÒ® úºª É <ÊiÉ Ếɶ É乪ɪ ÉÉä® äú́É MÉxvÉ® úºÉª ÉÉä¦Éænù&, xÉ Ếɶ Éä¹Éhɺ ª É IÉÒ® úºª É, iÉuùiÉÂ* +Ê{É SÉ uùªÉÉäÌ́ÉYÉÉxɪ ÉÉä&
{ÉÚ ´ÉÉækÉ® úEòɱ ɪ ÉÉä& º ´Éº ÉǼÉänùxÉäxÉè́É
={ÉIÉÒhɪ ÉÉä& <iÉ® äúiÉ® úOÉÉÁ OÉɽþEòi´ÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉ&; iÉiÉ SÉ---ẾÉYÉÉxɦÉänù|ÉÊiÉYÉÉ IÉÊhÉEòi´ÉÉÊnùvÉ̈ÉÇ|ÉÊiÉYÉÉ
º ´É± ÉIÉhɺ ÉÉ̈ÉÉxª ɱ ÉIÉhÉ́Éɺ ª É́Éɺ ÉEòi´ÉÉẾÉtÉä{É{± É́ɺ ÉnùºÉrù̈ÉǤÉxvÉ̈ÉÉäIÉÉÊnù|ÉÊiÉYÉÉ SÉ º ´É¶ Éɺ jÉMÉiÉÉ&---iÉÉ ½þÒªÉä® úxÉÂ*
ËEòSÉÉxª ÉiÉ ---ẾÉYÉÉxÉÆ ẾÉYÉÉxÉÊ̈Éiª ɦª ÉÖ{ÉMÉSUôiÉÉ, ¤ ÉÉÁ ÉlÉÇ& º iÉ̈¦É& EÖòb÷¬ Ê̈Éiª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEò& Eòº ¨ÉÉzÉɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉ <ÊiÉ
´ÉHò´ª É̈ÉÂ? ẾÉYÉÉxÉ̈ÉxÉÖ¦ÉÚ ª ÉiÉ <ÊiÉ SÉäiÉ , ¤ ÉÉÁ Éä%{ª ÉlÉÉæ%xÉÖ¦ÉÚª ÉiÉ B´ÉäÊiÉ ª ÉÖHò¨É¦ª ÉÖ{ÉMÉxiÉÖ̈É ; +lÉ ẾÉYÉÉxÉÆ
|ÉEòɶ ÉÉi¨ÉEòi´ÉÉi|ÉnùÒ{É́Éiº ´Éª É̈Éä́ÉÉxÉÖ¦ÉÚ ª ÉiÉä, xÉ iÉlÉÉ ¤ ÉÉÁ Éä%{ª ÉlÉÇ<ÊiÉ SÉäiÉ --- +iª ÉxiÉẾɯûrùÉÆ º ´ÉÉi¨ÉÊxÉ
ÊGòª ÉÉ̈ɦª ÉÖ{ÉMÉSUôʺ É---+ÎMxÉ® úÉi¨ÉÉxÉÆ nù½þiÉÒÊiÉ́ÉiÉ ; +ẾɯûrÆùiÉÖ ± ÉÉäEò|Éʺ Érù̈É-Â--º ´ÉÉi¨É́ª ÉÊiÉÊ® úHäòxÉ ẾÉYÉÉxÉäxÉ
¤ ÉÉÁ ÉlÉÉæ%xÉÖ¦ÉÚ ª ÉiÉ <ÊiÉ xÉäSUôʺ É; +½þÉä{ÉÉÎhb÷iª ÉÆ ¨É½þqù̶ÉiÉ̈É ; xÉ SÉÉlÉḈª ÉÊiÉÊ® úHò¨ÉÊ{É ẾÉYÉÉxÉÆ º ´Éª É̈Éä́ÉÉxÉÖ¦ÉÚ ª ÉiÉä, º ´ÉÉi¨ÉÊxÉ
ÊGòª ÉÉẾÉ® úÉävÉÉnäù́É * xÉxÉÖ ẾÉYÉÉxɺ ª É º ´É°ü{É́ª ÉÊiÉÊ® úHòOÉÉÁ i´Éä, iÉnù{ª Éxª ÉäxÉ OÉÉÁ Æ iÉnù{ª Éxª ÉäxÉ---<iª ÉxÉ́ɺ lÉÉ |ÉÉ{xÉÉäÊiÉ; +Ê{É
SÉ |ÉnùÒ{É́Énù́ɦÉɺ ÉÉi¨ÉEòi´ÉÉVYÉÉxɺ ª É YÉÉxÉÉxiÉ® ÆúEò± {ɪ ÉiÉ& º É̈Éi´ÉÉnù́ɦÉɺ ª ÉÉ́ɦÉɺ ÉEò¦ÉÉ́ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä& Eò± {ÉxÉÉxÉlÉÇCª ÉÊ̈ÉÊiÉ
iÉnÖù¦Éª É̈É{ª ɺ ÉiÉ , ẾÉYÉÉxÉOɽþhÉ̈ÉÉjÉ B´É ẾÉYÉÉxɺ ÉÉÊIÉhÉÉä OɽþhÉÉEòÉR óIÉÉxÉÖi{ÉÉnùÉnùxÉ́ɺ lÉɶ ÉR óEòÉxÉÖ{É{ÉkÉä&, º ÉÉÊIÉ|Éiª ɪ ɪ ÉÉä SÉ
º ´É¦ÉÉ́É́Éè¹É̈ª ÉÉnÖù{ɱ ɤ wÉÖ{ɱ ɦª ɦÉÉ́ÉÉä{É{ÉkÉä&, º ´Éª ÉÆʺ Érùºª É SÉ º ÉÉÊIÉhÉÉä%|Éiª ÉÉJª ÉäªÉi´ÉÉiÉÂ* ËEòSÉÉxª ÉiÉ ---
|ÉnùÒ{É́ÉÊuùYÉÉxÉ̈É́ɦÉɺ ÉEòÉxiÉ® úÊxÉ® ú{ÉäIÉÆ º ´Éª É̈Éä́É |ÉlÉiÉä--- <ÊiÉ ¥ÉÖ́ÉiÉÉ +|É̈ÉÉhÉMÉ̈ª ÉÆ ẾÉYÉÉxÉ̈ÉxÉ́ÉMÉxiÉÞ EòÊ̈Éiª ÉÖHÆò º ª ÉÉiÉÂ---
ʶɱ ÉÉPÉxÉ̈Évª ɺ lÉ|ÉnùÒ{ɺ ɽþ»É|ÉlÉxÉ́ÉiÉ ; ¤ ÉÉfø¨Éä́É̈ ÉÂ
--- +xÉÖ¦É́É°ü{Éi´ÉÉkÉÖ ẾÉYÉÉxɺ ª Éä¹]õÉä xÉ& {ÉIɺ i´Éª ÉÉ +xÉÖYÉɪ ÉiÉ <ÊiÉ SÉäiÉÂ
xÉ; +xª ɺ ª ÉÉ́ÉMÉxiÉÖ SÉIÉÖ&º ÉÉvÉxɺ ª É |ÉnùÒ{ÉÉÊnù|ÉlÉxÉnù¶ÉÇxÉÉiÉ ; +iÉÉä ẾÉYÉÉxɺ ª ÉÉ{ª É́ɦÉɺ ª Éi´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiº Éiª Éä́ÉÉxª Éκ ¨ÉzÉ́ÉMÉxiÉÊ® ú
|ÉlÉxÉÆ |ÉnùÒ{ÉÊnùiª É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä * º ÉÉÊIÉhÉÉä%´ÉMÉxiÉÖ& º ´Éª ÉÆʺ ÉrùiÉÉ̈ÉÖ{ÉÊIÉ{ÉiÉÉ, º ´Éª ÉÆ |ÉlÉiÉä ẾÉYÉÉxÉ̈ÉÂ<iª Éä¹É B´É ¨É̈É {ÉIɺ i´Éª ÉÉ
´ÉÉSÉÉäªÉÖCiª ÉxiÉ® äúhÉÉʸÉiÉ <ÊiÉ SÉäiÉÂ; xÉ; ẾÉYÉÉxɺ ª ÉÉäi{ÉÊkÉ|Év´Éƺ ÉÉxÉäEòi´ÉÉÊnùẾɶ Éä¹É́Ék´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ
; +iÉ& |ÉnùÒ{É́ÉÊuùYÉÉxɺ ª ÉÉÊ{É
´ª ÉÊiÉÊ® úHòÉ´ÉMÉ̈ª Éi´É̈ɺ ¨ÉÉʦÉ& |ɺ ÉÉÊvÉiÉ̈ÉÂ**

´ÉèvÉ̈ª ÉÉÇSSÉ xÉ º ´É{xÉÉÊnù́ÉiÉÂ** 2.2.29 **

** 2.2.29 **

ª ÉnÖùHÆò ¤ ÉÉÁ ÉlÉÉÇ{ɱ ÉÉÊ{ÉxÉÉ---º ´É{xÉÉÊnù|Éiª ɪ É́ÉVVÉÉÊ® úiÉMÉÉäSÉ® úÉ +Ê{É º iÉ̈¦ÉÉÊnù|Éiª ɪ ÉÉ ẾÉxÉè́É ¤ ÉÉÁ äxÉÉlÉæxÉ ¦É́ÉäªÉÖ&,
|Éiª ɪ Éi´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉÊnùÊiÉ, iÉi|ÉÊiÉ́ÉHò´ª É̈É ; +jÉÉäSª ÉiÉä---xÉ º ´É{xÉÉÊnù|Éiª ɪ É́ÉVVÉÉOÉi|Éiª ɪ ÉÉ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÎxiÉ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ?
´ÉèvÉ̈ª ÉÉÇiÉÂ
---´ÉèvÉ̈ª ÉÈʽþ¦É́ÉÊiÉ º ´É{xÉVÉÉMÉÊ® úiɪ ÉÉä&; ËEò {ÉÖxÉ́ÉêvÉ̈ª ÉÇ̈ÉÂ? ¤ ÉÉvÉɤ ÉÉvÉÉẾÉÊiÉ ¥ÉÚ ¨ É&--- ¤ ÉÉvª ÉiÉä ʽþº ´É{xÉÉä{ɱ ɤ vÉÆ
´Éº iÉÖ |ÉÊiɤ ÉÖrùºª É---Ê̈Élª ÉÉ ¨Éª ÉÉä{ɱ ɤ vÉÉä ¨É½þÉVÉxɺ É̈ÉÉMÉ̈É <ÊiÉ, xÉ Á κ iÉ ¨É̈É ¨É½þÉVÉxɺ É̈ÉÉMÉ̈É&, ÊxÉpùÉM± ÉÉxÉÆ iÉÖ ¨Éä ¨ÉxÉÉä
¤ ɦÉÚ
´É, iÉäxÉè¹ÉÉ § ÉÉÎxiɯûn ù¤É¦ÉÚ
´ÉäÊiÉ; B´ÉÆ ¨Éɪ ÉÉÊnù¹́ÉÊ{É ¦É́ÉÊiÉ ª ÉlÉɪ ÉlÉÆ ¤ ÉÉvÉ&; xÉè́ÉÆ VÉÉMÉÊ® úiÉÉä{ɱ ɤ vÉÆ ´Éº iÉÖ º iÉ̈¦ÉÉÊnùEÆò
Eòº ª ÉÉÆÊSÉnù{ª É́ɺ lÉɪ ÉÉÆ ¤ ÉÉvª ÉiÉä * +Ê{É SÉ º ¨ÉÞ ÊiÉ® äú¹ÉÉ, ª Éiº ´É{xÉnù¶ÉÇxÉ̈ÉÂ
; ={ɱ ÉΤvɺ iÉÖ VÉÉMÉÊ® úiÉnù¶ÉÇxÉ̈É ; º ¨ÉÞ
iª ÉÖ{ɱ ɤ vª ÉÉä SÉ
|Éiª ÉIÉ̈ÉxiÉ® Æúº ´Éª É̈ÉxÉÖ¦ÉÚ ª ÉiÉä +lÉÇẾÉ|ɪ ÉÉäMɺ ÉÆ|ɪ ÉÉäMÉÉi¨ÉEò¨É --- <¹]Æõ{ÉÖjÉÆ º ¨É® úÉÊ̈É, xÉÉä{ɱ ɦÉä, ={ɱ ɤ vÉÖÊ̈ÉSUôɨÉÒÊiÉ * iÉjÉè́ÉÆ
º ÉÊiÉ xÉ ¶ ÉCª ÉiÉä ´ÉCiÉÖ̈É --- Ê̈Élª ÉÉ VÉÉMÉÊ® úiÉÉä{ɱ ÉΤvÉ&, ={ɱ ÉΤvÉi´ÉÉiÉ , º ´É{xÉÉä{ɱ ÉΤvÉ́ÉÊnùÊiÉ--- =¦Éª ÉÉä® úxiÉ® Æú
º ´Éª É̈ÉxÉÖ¦É́ÉiÉÉ; xÉ SÉ º ´ÉÉxÉÖ¦É́ÉÉ{ɱ ÉÉ{É& |ÉÉYÉ̈ÉÉÊxÉʦɪÉÖÇHò& EòiÉÖÇ̈ÉÂ* +Ê{É SÉ +xÉÖ¦É́ÉẾÉ® úÉävÉ|ɺ ÉR óMÉÉVVÉÉMÉÊ® úiÉ|Éiª ɪ ÉÉxÉÉÆ
º ´ÉiÉÉä ÊxÉ® úɱ É̈¤ ÉxÉiÉÉÆ ´ÉCiÉÖ̈ɶ ÉCxÉÖ́ÉiÉÉ º ´É{xÉ|Éiª ɪ ɺ ÉÉvÉ̈ª ÉÉÇuùCiÉÖÊ̈ɹªÉiÉä; xÉ SÉ, ª ÉÉä ª ɺ ª É º ´ÉiÉÉä vÉ̈ÉÉæ xÉ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ
º ÉÉä%xª ɺ ª É º ÉÉvÉ̈ª ÉÉÇkɺ ª É º ÉƦÉẾɹªÉÊiÉ; xÉ Á ÎMxɯû¹hÉÉä%xÉÖ¦ÉÚ ª É̈ÉÉxÉ =nùEòº ÉÉvÉ̈ª ÉÉÇSUôÒiÉÉä ¦ÉẾɹªÉÊiÉ; nù̶ÉiÉÆ iÉÖ ´ÉèvÉ̈ª ÉÈ
º ´É{xÉVÉÉMÉÊ® úiɪ ÉÉä& **

xÉ ¦ÉÉ́ÉÉä%xÉÖ{ɱ ɤ vÉä& ** 2.2.30 **

** 2.2.30 **

ª Énù{ª ÉÖHò¨ÉÂ-- ẾÉxÉÉ{ª ÉlÉæxÉ YÉÉxÉ́ÉèÊSÉjª ÉÆ ´Éɺ ÉxÉÉ́ÉèÊSÉjª ÉÉnäù́ÉÉ́ÉEò± {ÉiÉ <ÊiÉ, iÉi|ÉÊiÉ́ÉHò´ª É̈É ; +jÉÉäSª ÉiÉä---xÉ ¦ÉÉ́ÉÉä
´Éɺ ÉxÉÉxÉÉ̈ÉÖ{É{ÉtiÉä, i´Éi{ÉIÉä%xÉÖ{ɱ ɤ vÉä¤ÉÉÇÁ ÉxÉÉ̈ÉlÉÉÇxÉÉ̈É ; +lÉÉæ{ɱ ÉΤvÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉ Ê½þ|Éiª ÉlÉÈxÉÉxÉÉ°ü{ÉÉ ´Éɺ ÉxÉÉ ¦É́ÉÎxiÉ;
+xÉÖ{ɱ ɦª É̈ÉÉxÉä¹ÉÖ i´ÉlÉæ¹ÉÖ ËEòÊxÉÊ̈ÉkÉÉ ẾÉÊSÉjÉÉ ´Éɺ ÉxÉÉ ¦É́ÉäªÉÖ& ? +xÉÉÊnùi´Éä%{ª ÉxvÉ{É® Æú{É® úÉxª Éɪ ÉäxÉÉ|ÉÊiɹ`èö́ÉÉxÉ́ɺ lÉÉ
´ª É́ɽþÉ® ú±ÉÉäÊ{ÉxÉÒº ª ÉÉiÉ , xÉÉʦÉ|Éɪ Éʺ ÉÊrù&; ª ÉÉ́É{ª Éx´Éª É́ª ÉÊiÉ® äúEòÉ´ÉlÉÉÇ{ɱ ÉÉÊ{ÉxÉÉä{Éxª ɺ iÉÉè---´Éɺ ÉxÉÉÊxÉÊ̈ÉkÉ̈Éä́ÉänÆùYÉÉxÉVÉÉiÉÆ
xÉÉlÉÇÊxÉÊ̈ÉkÉÊ̈ÉÊiÉ, iÉÉ́É{ª Éä́ÉÆ º ÉÊiÉ |Éiª ÉÖHòÉèpù¹]ṍª ÉÉè, ẾÉxÉÉ +lÉÉæ{ɱ ɤ vª ÉÉ ´Éɺ ÉxÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä& * +Ê{É SÉ ẾÉxÉÉÊ{É
´Éɺ ÉxÉÉʦɮ úlÉÉæ{ɱ ɤ vª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ, ẾÉxÉÉ i´ÉlÉÉæ{ɱ ɤ vª ÉÉ ´Éɺ ÉxÉÉäi{Ékª Éxɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ
+lÉǺÉn ù¦ÉÉ́É̈Éä́ÉÉx´Éª É́ª ÉÊiÉ® äúEòÉ´ÉÊ{É |ÉÊiɹ`öÉ{ɪ ÉiÉ& * +Ê{É SÉ ´Éɺ ÉxÉÉ xÉÉ̈É º Éƺ EòÉ® úẾɶ Éä¹ÉÉ&; º Éƺ EòÉ® úÉ SÉ
xÉɸɪ É̈ÉxiÉ® äúhÉÉ́ÉEò± {ÉxiÉä, B´ÉÆ ± ÉÉäEäò où¹]õi´ÉÉiÉ ; xÉ SÉ iÉ́É ´Éɺ ÉxÉɸɪ É& EòÎSÉnùκiÉ, |É̈ÉÉhÉiÉÉä%xÉÖ{ɱ ɤ vÉä& **

IÉÊhÉEòi´ÉÉSSÉ ** 2.2.31 **
** 2.2.31 **

ª Énù{ª Éɱ ɪ ÉẾÉYÉÉxÉÆ xÉÉ̈É ´Éɺ ÉxÉɸɪ Éi´ÉäxÉ {ÉÊ® úEòα {ÉiÉ̈É , iÉnùÊ{É IÉÊhÉEòi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉnùxÉ́Éκ lÉiɺ ´É°ü{ÉÆ º ÉiÉ ,
|É́ÉÞ ÊkÉẾÉYÉÉxÉ́ÉzÉ ´Éɺ ÉxÉÉxÉÉ̈ÉÊvÉEò® úhÉÆ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; xÉ Ê½þEòɱ Éjɪ ɺ ÉƤÉÎxvÉxª ÉäEòκ ¨ÉzÉx´ÉʪÉxª ɺ ÉÊiÉ EÚ ò]õºlÉÆ ´ÉÉ
º É́ÉÉÇlÉÇnù̶ÉÊxÉ näù¶ÉEòɱ ÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉ{ÉäIÉ́Éɺ ÉxÉÉvÉÒxɺ ¨ÉÞ ÊiÉ|ÉÊiɺ ÉÆvÉÉxÉÉÊnù́ª É́ɽþÉ® ú& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ; κ lÉ® úº´É°ü{Éi´Éä i´Éɱ ɪ ÉẾÉYÉÉxɺ ª É
ʺ ÉrùÉxiɽþÉÊxÉ& * +Ê{É SÉ ẾÉYÉÉxÉ́ÉÉnäùIÉÊhÉEòi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ɺ ª É º É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉ , ª ÉÉÊxÉ ¤ ÉÉÁ ÉlÉḈÉÉnäùIÉÊhÉEòi´ÉÊxɤ ÉxvÉxÉÉÊxÉ
nÚ ù¹ÉhÉÉxª ÉÖnÂ
ù¦ÉÉẾÉiÉÉÊxÉ--- ` =kÉ® úÉäi{ÉÉnäùSÉ {ÉÚ ´ÉÇÊxÉ® úÉävÉÉiÉÂ' <iª Éä́É̈ ÉÉnùÒÊxÉ, iÉÉxÉÒ½þÉ{ª ÉxÉÖº ÉÆvÉÉiÉ́ª ÉÉÊxÉ * B´É̈ÉäiÉÉèuùÉ́ÉÊ{É
´ÉèxÉÉʶÉEò{ÉIÉÉèÊxÉ® úÉEÞ òiÉÉè---¤ ÉÉÁ ÉlÉḈÉÉÊnù{ÉIÉÉä ẾÉYÉÉxÉ́ÉÉÊnù{ÉIÉ SÉ; ¶ ÉÚ xª É́ÉÉÊnù{ÉIɺ iÉÖ º É́ÉÇ|É̈ÉÉhÉẾÉ|ÉÊiÉʹÉrù<ÊiÉ
iÉÊzÉ® úÉEò® úhÉɪ É xÉÉnù®ú& ÊGòª ÉiÉä * xÉ Á ª ÉÆ º É́ÉÇ|É̈ÉÉhÉʺ ÉrùÉä ± ÉÉäEò´ª ÉÉ́ɽþÉ® úÉä%xª ÉkÉk´É̈ÉxÉÊvÉMÉ̈ª É ¶ ÉCª ÉiÉä%{ɼxÉÉäiÉÖ̈ÉÂ
,
+{É́ÉÉnùɦÉÉ́Éä =iº ÉMÉÇ|Éʺ Éräù& **

º É́ÉÇlÉÉ%xÉÖ{É{ÉkÉä SÉ ** 2.2.32 **
** 2.2.32 **

ËEò ¤ ɽÖþxÉÉ ? º É́ÉÇ|ÉEòÉ® äúhÉ---ª ÉlÉÉ ª ÉlÉɪ ÉÆ ´ÉèxÉÉʶÉEòº É̈ɪ É ={É{ÉÊkÉ̈Ék´Éɪ É {É® úÒIª ÉiÉä iÉlÉÉ iÉlÉÉ---ʺ ÉEòiÉÉEÚ ò{É́ÉÊuùnùÒªÉÇiÉ
B´É; xÉ EòÉÆÊSÉnù{ª ÉjÉÉä{É{ÉËkÉ {ɶ ª ÉÉ̈É&; +iÉ SÉÉxÉÖ{É{ÉzÉÉä ´ÉèxÉÉʶÉEòiÉxjÉ́ª É́ɽþÉ® ú& * +Ê{É SÉ
¤ ÉÉÁ ÉlÉÇẾÉYÉÉxɶ ÉÚ
xª É́ÉÉnùjɪ ÉÊ̈ÉiÉ® äúiÉ® úẾɯûrù̈ÉÖ{ÉÊnù¶ÉiÉÉ º ÉÖMÉiÉäxÉ º {ɹ]õÒEÞ
òiÉ̈ÉÉi¨ÉxÉÉä%º ÉƤÉrù|ɱ ÉÉÊ{Éi´É̈ÉÂ
, |Éuäù¹ÉÉä ´ÉÉ |ÉVÉɺ ÉÖ---
ẾɯûrùÉlÉÇ|ÉÊiÉ{Ékª ÉÉ ẾÉ̈ÉÖÁ äªÉÖÊ® ú̈ÉÉ& |ÉVÉÉ <ÊiÉ * º É́ÉÇlÉÉ{ª ÉxÉÉnù®úhÉÒªÉÉä%ª ÉÆ º ÉÖMÉiɺ É̈ɪ É& ¸ÉäªÉº EòɨÉèÊ® úiª ÉʦÉ|Éɪ É& **

xÉèEòκ ¨Ézɺ É̈¦É́ÉÉiÉÂ** 2.2.33 **

BEòκ ¨Ézɺ ɦ
Æ É́ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.2.33 **

ÊxÉ® úºiÉ& º ÉÖMÉiɺ É̈ɪ É&; ẾÉ́ɺ Éxɺ É̈ɪ É <nùÉxÉÓÊxÉ® úºª ÉiÉä * º É{iÉ SÉè¹ÉÉÆ {ÉnùÉlÉÉÇ& º ÉÆ̈ÉiÉÉ&---
VÉÒ́ÉÉVÉÒ́ÉÉ» É́ɺ ÉǼÉ® úÊxÉVÉÇ®ú¤ÉxvÉ̈ÉÉäIÉÉ xÉÉ̈É; º ÉÆIÉä{Éiɺ iÉÖ uùÉ́Éä́É {ÉnùÉlÉÉêVÉÒ́ÉÉVÉÒ́ÉÉJª ÉÉè, ª ÉlÉɪ ÉÉäMÉÆ iɪ ÉÉä® äú́ÉäiÉ® úÉxiɦÉÉḈÉÉiÉ ---
<ÊiÉ ¨Éxª ÉxiÉä * iɪ ÉÉäÊ® ú̈É̈ É{É® Æú|É{É\SÉ̈ÉÉSÉIÉiÉä, {É\SÉÉκ iÉEòɪ ÉÉ xÉÉ̈É--- VÉÒ́ÉÉκ iÉEòɪ É& {ÉÖn ùMɱ ÉÉκ iÉEòɪ ÉÉä
vÉ̈ÉÉÇκiÉEòɪ ÉÉä%vÉ̈ÉÉÇκiÉEòɪ É +ÉEòɶ ÉÉκ iÉEòɪ É SÉäÊiÉ *
º É́Éæ¹ÉÉ̈É{ª Éä¹ÉÉ̈É́ÉÉxiÉ® ú¦ÉänùÉx¤ ɽÖþẾÉvÉÉxº ´Éº É̈ɪ É{ÉÊ® úEòα {ÉiÉÉx´ÉhÉǪÉÎxiÉ * º É́ÉÇjÉ SÉä̈ÉÆ º É{iɦÉR óMÉÒxɪ ÉÆ xÉÉ̈É xª Éɪ É̈É́ÉiÉÉ® úªÉÎxiÉ-
-- º ª ÉÉnùκiÉ, º ª ÉÉzÉÉκ iÉ, º ª ÉÉnùκiÉ SÉ xÉÉκ iÉ SÉ, º ª ÉÉnù́ÉHò´ª É&, º ª ÉÉnùκiÉ SÉÉ́ÉHò´ª É SÉ, º ª ÉÉzÉÉκ iÉ SÉÉ́ÉHò´ª É SÉ,
º ª ÉÉnùκiÉ SÉ xÉÉκ iÉ SÉÉ́ÉHò´ª É SÉäÊiÉ; B´É̈Éä́ÉèEòi´ÉÊxÉiª Éi´ÉÉÊnù¹́É{ÉÒ̈ÉÆ º É{iɦÉR óMÉÒxɪ ÉÆ ª ÉÉäVɪ ÉÎxiÉ **

+jÉÉSÉI¨É½äþ--- xÉɪ É̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉä ª ÉÖHò <ÊiÉ; EÖòiÉ& ? BEòκ ¨Ézɺ ÉƦÉ́ÉÉiÉÂ* xÉ Á äEòκ ¨ÉxvÉÌ̈ÉÊhÉ
ª ÉÖMÉ{Éiº ÉnùºÉk´ÉÉÊnùẾɯûrùvÉ̈ÉǺÉ̈ÉÉ́Éä¶ É& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, ¶ ÉÒiÉÉä¹hÉ́ÉiÉ ; ª É BiÉä º É{iÉ{ÉnùÉlÉÉÇÊxÉvÉÉÇÊ®úiÉÉ BiÉÉ́ÉxiÉ B´ÉÆ°ü{ÉÉ SÉäÊiÉ, iÉä
iÉlÉè́É ´ÉÉ º ª ÉÖ&, xÉè́É ´ÉÉ iÉlÉÉ º ª ÉÖ&; <iÉ® úlÉÉ Ê½þ, iÉlÉÉ ´ÉÉ º ª ÉÖ® úiÉlÉÉ ´Éäiª ÉÊxÉvÉÉÇÊ®úiÉ°ü{ÉÆ YÉÉxÉÆ º Éƶ ɪ ÉYÉÉxÉ́Énù|É̈ÉÉhÉ̈Éä́É
º ª ÉÉiÉÂ* xÉx´ÉxÉäEòÉi¨ÉEÆò ´Éκ i´ÉÊiÉ ÊxÉvÉÉÇÊ®úiÉ°ü{É̈Éä́É YÉÉxÉ̈ÉÖi{Ét¨ÉÉxÉÆ º Éƶ ɪ ÉYÉÉxÉ́ÉzÉÉ|É̈ÉÉhÉÆ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; xÉäÊiÉ ¥ÉÚ ¨ É&---
ÊxÉ® úR óEÖò¶ ÉÆ Á xÉäEòÉxiÉi´ÉÆ º É́ÉḈɺ iÉÖ¹ÉÖ |ÉÊiÉVÉÉxÉÉxɺ ª É ÊxÉvÉÉÇ®úhɺ ª ÉÉÊ{É ´Éº iÉÖi´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉ , ` º ª ÉÉnùκiÉ º ª ÉÉzÉÉκ iÉ '
<iª ÉÉÊnùẾÉEò± {ÉÉä{ÉÊxÉ{ÉÉiÉÉnùÊxÉvÉÉÇ®úhÉÉi¨ÉEòiÉè́É º ª ÉÉiÉ ; B´ÉÆ ÊxÉvÉÉÇ®úʪÉiÉÖÌxÉvÉÉÇ®úhÉ¡ ò± ɺ ª É SÉ º ª ÉÉi{ÉIÉä%κ iÉiÉÉ, º ª ÉÉSSÉ {ÉIÉä
xÉÉκ iÉiÉäÊiÉ; B´ÉÆ º ÉÊiÉ EòlÉÆ |É̈ÉÉhɦÉÚ iÉ& º ÉxÉÂiÉÒlÉÇEò® ú& |É̈ÉÉhÉ|É̈ÉäªÉ|É̈ÉÉiÉÞ |ÉÊ̈ÉÊiɹ́ÉÊxÉvÉÉÇÊ®úiÉɺ ÉÖ ={Énäù¹]ÖõÆ ¶ ÉCxÉÖª ÉÉiÉÂ? EòlÉÆ
´ÉÉ iÉnùʦÉ|ÉÉlÉÉxÉÖº ÉÉÊ® úhɺ iÉnÖù{ÉÊnù¹]äõ%lÉæ%ÊxÉvÉÉÇÊ®úiÉ°ü{Éä |É́ÉiÉæ® úxÉÂ? BäEòÉÎxiÉEò¡ ò± Éi´ÉÊxÉvÉÉÇ®úhÉä ʽþº ÉÊiÉ iÉiº ÉÉvÉxÉÉxÉÖ¹`öÉxÉɪ É
º É́ÉÉæ ± ÉÉäEòÉä%xÉÉEÖò± É& |É́ÉiÉÇiÉä, xÉÉxª ÉlÉÉ; +iÉ SÉÉÊxÉvÉÉÇÊ®úiÉÉlÉȶ Éɺ jÉÆ |Éhɪ ÉxÉÂ
¨ÉkÉÉäx¨ÉkÉ́ÉnùxÉÖ{ÉÉnäùªÉ́ÉSÉxÉ& º ª ÉÉiÉÂ* iÉlÉÉ {É\SÉÉxÉÉ̈Éκ iÉEòɪ ÉÉxÉÉÆ {É\SÉi´Éº ÉÆJª ÉÉ ` +κ iÉ ´ÉÉ xÉÉκ iÉ ´ÉÉ ' <ÊiÉ
ẾÉEò± {ª É̈ÉÉxÉÉ, º ª ÉÉkÉÉ́ÉnäùEòκ ¨Éx{ÉIÉä, {ÉIÉÉxiÉ® äúiÉÖ xÉ º ª ÉÉiÉ --- <iª ÉiÉÉä xª ÉÚ xɺ ÉÆJª ÉÉi´É̈ÉÊvÉEòº ÉÆJª ÉÉi´ÉÆ ´ÉÉ |ÉÉ{xÉÖª ÉÉiÉÂ* xÉ
SÉè¹ÉÉÆ {ÉnùÉlÉÉÇxÉÉ̈É́ÉHò´ª Éi´ÉÆ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ; +´ÉHò´ª ÉÉ SÉäzÉÉäSSɪ Éä® úxÉ ; =Sª ÉxiÉä SÉÉ́ÉHò´ª ÉÉ SÉäÊiÉ ẾÉ|ÉÊiÉʹÉrù̈É ; =Sª É̈ÉÉxÉÉ SÉ
iÉlÉè́ÉÉ́ÉvÉɪ ÉÇxiÉä xÉÉ́ÉvÉɪ ÉÇxiÉ <ÊiÉ SÉ * iÉlÉÉ iÉnù́ÉvÉÉ® úhÉ¡ ò± ÉÆ º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉ̈Éκ iÉ ´ÉÉ xÉÉκ iÉ ´ÉÉ--- B´ÉÆ
iÉÊuù{É® úÒiÉ̈ɺ É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉ̈É{ª Éκ iÉ ´ÉÉ xÉÉκ iÉ ´ÉÉ---<ÊiÉ |ɱ É{ÉxɨÉkÉÉäx¨ÉkÉ{ÉIɺ ª Éè́É {ÉIÉ& º ª ÉÉiÉ , xÉ |Éiª ÉʪÉiÉ́ª É{ÉIɺ ª É *
º ´ÉMÉÉÇ{É́ÉMÉǪÉÉä SÉ {ÉIÉä ¦ÉÉ́É& {ÉIÉä SÉɦÉÉ́É&, iÉlÉÉ {ÉIÉä ÊxÉiª ÉiÉÉ {ÉIÉä SÉÉÊxÉiª ÉiÉÉ-<iª ÉxÉ́ÉvÉÉ® úhÉɪ ÉÉÆ |É́ÉÞ kª ÉxÉÖ{É{ÉÊkÉ& *
+xÉÉÊnùʺÉrùVÉÒ́É|ɦÉÞ iÉÒxÉÉÆ SÉ º ´É¶ Éɺ jÉÉ́ÉvÉÞ iɺ ´É¦ÉÉ́ÉÉxÉÉ̈ɪ ÉlÉÉ́ÉvÉÞ iɺ ´É¦ÉÉ́Éi´É|ɺ ÉR óMÉ& * B´ÉÆ VÉÒ́ÉÉÊnù¹ÉÖ
{ÉnùÉlÉæ¹́ÉäEòκ ¨ÉxvÉÌ̈ÉÊhÉ º Ék´Éɺ Ék´Éª ÉÉäÌ́ɯûrùªÉÉävÉÇ̈ÉǪÉÉä® úºÉƦÉ́ÉÉiÉ , º Ék´Éä SÉèEòκ ¨ÉxvÉ̈Éæ%º Ék´Éº ª É vÉ̈ÉÉÇxiÉ® úºª Éɺ ÉƦÉ́ÉÉiÉ ,
+º Ék´Éä SÉè́ÉÆ º Ék´Éº ª Éɺ ÉƦÉ́ÉÉiÉ , +º ÉÆMÉiÉÊ̈Énù̈ÉɽÇþiÉÆ ¨ÉiÉ̈ÉÂ*
BiÉäxÉèEòÉxÉäEòÊxÉiª ÉÉÊxÉiª É́ª ÉÊiÉÊ® úHòÉ´ª ÉÊiÉÊ® úHòÉtxÉäEòÉxiÉɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉ ÊxÉ® úÉEÞ òiÉÉ ¨ÉxiÉ́ª ÉÉ& * ª ÉkÉÖ {ÉÖn ùMɱ ɺ ÉÆYÉEäò¦ª ÉÉä%hÉÖ¦ª É&
º ÉÆPÉÉiÉÉ& º ÉƦÉ́ÉxiÉÒÊiÉ Eò± {ɪ ÉÎxiÉ, iÉi{ÉÚ ´ÉæhÉè́ÉÉhÉÖ́ÉÉnùÊxÉ® úÉEò® úhÉäxÉ ÊxÉ® úÉEÞ
òiÉÆ ¦É́ÉiÉÒiª ÉiÉÉä xÉ {ÉÞ lÉCiÉÊzÉ® úÉEò® úhÉɪ É |ɪ Éiª ÉiÉä
**
 B´ÉÆ SÉÉi¨ÉÉEòÉiº xª ÉÇ̈ÉÂ** 2.2.34 **
** 2.2.34 **

ª ÉlÉèEòκ ¨ÉxvÉÌ̈ÉÊhÉ ẾɯûrùvÉ̈ÉÉǺÉƦÉ́ÉÉä nùɹäÉ& º ª ÉÉuùÉnäù|ɺ ÉHò&, B´É̈ÉÉi¨ÉxÉÉä%Ê{É VÉÒ́ɺ ª É +EòÉiº xª ÉÇ̈É{É® úÉä nùɹäÉ& |ɺ ÉVª ÉäiÉ;
EòlÉ̈ÉÂ? ¶ É® úÒ®ú{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÉä ʽþVÉÒ́É <iª ÉɽÇþiÉÉ ¨Éxª ÉxiÉä; ¶ É® úÒ®ú{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉiÉɪ ÉÉÆ SÉ º Éiª ÉÉ̈É , +EÞ òiº xÉÉä%º É́ÉÇMÉiÉ& {ÉÊ® úÎSUôzÉ
+Éi¨Éäiª ÉiÉÉä PÉ]õÉÊnù́ÉnùÊxÉiª Éi´É̈ÉÉi¨ÉxÉ& |ɺ ÉVª ÉäiÉ; ¶ É® úÒ®úÉhÉÉÆ SÉÉxÉ́Éκ lÉiÉ{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉi´ÉÉiɨÉxÉÖ¹ªÉVÉÒ́ÉÉä ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¶ É® úÒ®ú{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÉä
¦ÉÚ i´ÉÉ {ÉÖxÉ& EäòxÉÊSÉiEò¨ÉÇẾÉ{ÉÉEäòxÉ ½þκ iÉVÉx¨É |ÉÉ{xÉÖ́ÉxÉÂxÉ EÞ òiº xÉÆ ½þκ iɶ É® úÒ®Æú´ª ÉÉ{xÉÖª ÉÉiÉÂ
; {ÉÖÊkÉEòÉVÉx¨É SÉ |ÉÉ{xÉÖ́ÉxÉÂxÉ
EÞ òiº xÉ& {ÉÖÊkÉEòɶ É® úÒ®äúº ÉÆ̈ÉÒªÉäiÉ; º É̈ÉÉxÉ B¹É BEòκ ¨ÉzÉÊ{É VÉx¨ÉÊxÉ EòÉè̈ÉÉ® úªÉÉè́Éxɺ lÉÉẾÉ® äú¹ÉÖ nùɹäÉ& * º ª ÉÉnäùiÉiÉ --
+xÉxiÉÉ́ɪ É́ÉÉä VÉÒ́É&; iɺ ª É iÉ B´ÉÉ́ɪ É́ÉÉ +± {Éä ¶ É® úÒ®äúº ÉÆEÖòSÉäªÉÖ&; ¨É½þÊiÉ SÉ ẾÉEòº ÉäªÉÖÊ® úÊiÉ * iÉä¹ÉÉÆ {ÉÖxÉ® úxÉxiÉÉxÉÉÆ
VÉÒ́ÉÉ́ɪ É́ÉÉxÉÉÆ º É̈ÉÉxÉnäù¶Éi´ÉÆ |ÉÊiÉẾɽþxªÉiÉä ´ÉÉ, xÉ ´ÉäÊiÉ ´ÉHò´ª É̈É ; |ÉÊiÉPÉÉiÉä iÉÉ́ÉiÉÂxÉÉxÉxiÉÉ́ɪ É́ÉÉ& {ÉÊ® úÎSUôzÉä näù¶Éä
º ÉÆ̈ÉÒªÉä® úxÉÂ
; +|ÉÊiÉPÉÉiÉä%{ª ÉäEòɴɪ É́Énäù¶Éi´ÉÉä{É{ÉkÉä& º É́Éæ¹ÉÉ̈É́ɪ É́ÉÉxÉÉÆ |ÉÊlÉ̈ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉäVÉỐɺ ª ÉÉhÉÖ̈ÉÉjÉi´É|ɺ ÉR óMÉ& º ª ÉÉiÉÂ
; +Ê{É SÉ
¶ É® úÒ®ú̈ÉÉjÉ{ÉÊ® úÎSUôzÉÉxÉÉÆ VÉÒ́ÉÉ́ɪ É́ÉÉxÉÉ̈ÉÉxÉxiª ÉÆ xÉÉäi|ÉäÊIÉiÉÖ̈ÉÊ{É ¶ ÉCª É̈ÉÂ**

+lÉ {ɪ ÉÉǪÉähÉ ¤ ÉÞ½þSUô® úÒ®ú|ÉÊiÉ{ÉkÉÉèEäòÊSÉVVÉÒ́ÉÉ́ɪ É́ÉÉ ={ÉMÉSUôÎxiÉ, iÉxÉÖ¶ É® úÒ®ú|ÉÊiÉ{ÉkÉÉèSÉ EäòÊSÉnù{ÉMÉSUôxiÉÒiª ÉÖSª ÉäiÉ;
iÉjÉÉ{ª ÉÖSª ÉiÉä---

xÉ SÉ {ɪ ÉÉǪÉÉnù{ª ÉẾÉ® úÉävÉÉäẾÉEòÉ® úÉÊnù¦ªÉ& ** 2.2.35 **

** 2.2.35 **

xÉ SÉ {ɪ ÉÉǪÉhÉÉ{ª É́ɪ É́ÉÉä{ÉMÉ̈ÉÉ{ÉMÉ̈Éɦª ÉÉ̈ÉäiÉqäù½þ{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉi´ÉÆ VÉÒ́ɺ ª ÉÉẾÉ® úÉävÉäxÉÉä{É{ÉÉnùʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä; EÖòiÉ& ?
ẾÉEòÉ® úÉÊnùnùɹäÉ|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ
---+´Éª É́ÉÉä{ÉMÉ̈ÉÉ{ÉMÉ̈ÉÉi¦ª ÉÉÆ Á Êxɶ É̈ÉÉ{ÉÚ ª ÉÇ̈ÉÉhɺ ª ÉÉ{ÉIÉÒªÉ̈ÉÉhɺ ª É SÉ VÉÒ́ɺ ª É ẾÉÊGòª ÉÉ́Ék´ÉÆ
iÉÉ́Énù{ÉÊ® ú½þɪÉÇ̈ÉÂ; ẾÉÊGòª ÉÉ́Ék´Éä SÉ SÉ̈ÉÉÇÊnù́ÉnùÊxÉiª Éi´ÉÆ |ɺ ÉVª ÉäiÉ; iÉiÉ SÉ ¤ ÉxvÉ̈ÉÉäIÉɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉä ¤ ÉÉvª ÉäiÉ--
Eò¨ÉÉǹ]õEò{ÉÊ® ú́ÉÎä¹]õiɺ ª É VÉÒ́ɺ ª É +± Éɤ ÉÚ ´Éiº Éƺ ÉÉ® úºÉÉMÉ® äúÊxÉ̈ÉMxɺ ª É ¤ ÉxvÉxÉÉäSUäônùÉnÚ ùv´ÉÇMÉÉÊ̈Éi´ÉÆ ¦É́ÉiÉÒÊiÉ * ËEòSÉÉxª ÉiÉ---
+ÉMÉSUôiÉÉ̈É{ÉMÉSUôiÉÉÆ SÉ +´Éª É́ÉÉxÉÉ̈ÉÉMÉ̈ÉÉ{Éɪ ÉvÉ̈ÉḈÉk´ÉÉnäù́É +xÉÉi¨Éi´ÉÆ ¶ É® úÒ®úÉÊnù́ÉiÉ ; iÉiÉ SÉÉ́Éκ lÉiÉ& EòÎSÉnù́ɪ É́É
+Éi¨ÉäÊiÉ º ª ÉÉiÉ ; xÉ SÉ º É ÊxÉ°ü{ÉʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä---+ª É̈ɺ ÉÉẾÉÊiÉ * ËEòSÉÉxª ÉiÉ---+ÉMÉSUôxiÉ SÉèiÉä VÉÒ́ÉÉ́ɪ É́ÉÉ& EÖòiÉ&
|ÉÉnÖù¦ÉḈÉÎxiÉ, +{ÉMÉSUôxiÉ SÉ C´É ´ÉÉ ± ÉÒªÉxiÉ <ÊiÉ ´ÉHò´ª É̈É ; xÉ Ê½þ¦ÉÚ iÉ䦪É& |ÉÉnÖù¦ÉḈÉäªÉÖ&, ¦ÉÚiÉä¹ÉÖ SÉ Êxɱ ÉÒªÉä® úxÉÂ
,
+¦ÉÉèÊiÉEòi´ÉÉVVÉÒ́ɺ ª É; xÉÉÊ{É EòÎSÉnùxª É& º ÉÉvÉÉ® úhÉÉä%º ÉÉvÉÉ® úhÉÉä ´ÉÉ VÉÒ́ÉÉxÉÉ̈É́ɪ É́ÉÉvÉÉ® úÉä ÊxÉ°ü{ª ÉiÉä, |É̈ÉÉhÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ*
ËEòSÉÉxª ÉiÉ ---+xÉ́ÉvÉÞ iɺ ´É°ü{É SÉè́ÉÆ º ÉÊiÉ +Éi¨ÉÉ º ª ÉÉiÉ , +ÉMÉSUôiÉÉ̈É{ÉMÉSUôiÉÉÆ SÉ +´Éª É́ÉÉxÉÉ̈ÉÊxɪ ÉiÉ{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉi´ÉÉiÉ ; +iÉ
B´É̈ÉÉÊnùnùɹäÉ|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂxÉ {ɪ ÉÉǪÉähÉÉ{ª É́ɪ É́ÉÉä{ÉMÉ̈ÉÉ{ÉMÉ̈ÉÉ́ÉÉi¨ÉxÉ +ɸÉʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉäiÉä * +lÉ́ÉÉ {ÉÚ ´ÉæhÉ º ÉÚ
jÉähÉ
¶ É® úÒ®ú{ÉÊ® ú̈ÉÉhɺ ª ÉÉi¨ÉxÉ ={ÉÊSÉiÉÉ{ÉÊSÉiɶ É® úÒ®úÉxiÉ® ú|ÉÊiÉ{ÉkÉÉ́ÉEòÉiº xª ÉÇ|ɺ É\VÉxÉuùÉ® äúhÉÉÊxÉiª ÉiÉɪ ÉÉÆ SÉÉäÊnùiÉɪ ÉÉ̈É , {ÉÖxÉ& {ɪ ÉÉǪÉähÉ
{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÉxÉ́ɺ lÉÉxÉä%Ê{É » ÉÉäiÉ&º ÉÆiÉÉxÉÊxÉiª ÉiÉÉxª Éɪ ÉäxÉ +Éi¨ÉxÉÉä ÊxÉiª ÉiÉÉ º ª ÉÉiÉ ---ª ÉlÉÉ ® úHò{É]õÉxÉÉÆ ẾÉYÉÉxÉÉxÉ́ɺ lÉÉxÉä%Ê{É
iÉiº ÉÆiÉÉxÉÊxÉiª ÉiÉÉ, iÉuùÊuùʺÉSÉÉ̈ÉÊ{É--- <iª Éɶ ÉR óCª É, +xÉäxÉ º ÉÚjÉähÉÉäkÉ® ú̈ÉÖSª ÉiÉä---º ÉÆiÉÉxɺ ª É iÉÉ́Énù́ɺ iÉÖi´Éä
xÉè®úÉi¨ª É́ÉÉnù|ɺ ÉR óMÉ&, ´Éº iÉÖi´Éä%{ª ÉÉi¨ÉxÉÉä ẾÉEòÉ® úÉÊnùnùɹäÉ|ɺ ÉR óMÉÉnùºª É {ÉIɺ ª ÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ **

+xiª ÉÉ́Éκ lÉiÉä SÉÉä¦Éª ÉÊxÉiª Éi´ÉÉnùẾɶ Éä¹É& ** 2.2.36 **

** 2.2.36 **

+Ê{É SÉ +xiª ɺ ª É ¨ÉÉäIÉÉ́ɺ lÉɦÉÉẾÉxÉÉä VÉÒ́É{ÉÊ® ú̈ÉÉhɺ ª É ÊxÉiª Éi´ÉÊ̈ɹªÉiÉä VÉèxÉè&;

iÉuùi{ÉÚ´ÉǪÉÉä® ú{ª ÉÉt¨Évª É̈ɪ ÉÉäVÉỐÉ{ÉÊ® ú̈ÉÉhɪ ÉÉäÌxÉiª Éi´É|ɺ ÉRÂ
óMÉÉnùẾɶ Éä¹É|ɺ ÉRÂ
óMÉ& º ª ÉÉiÉÂ
; BEò¶ É® úÒ®ú{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉiÉè́É º ª ÉÉiÉÂ , xÉ
={ÉÊSÉiÉÉ{ÉÊSÉiɶ É® úÒ®úÉxiÉ® ú|ÉÉÎ{iÉ& * +lÉ́ÉÉ +xiª ɺ ª É VÉÒ́É{ÉÊ® ú̈ÉÉhɺ ª É +´Éκ lÉiÉi´ÉÉiÉÂ{ÉÚ ´ÉǪÉÉä® ú{ª É́ɺ lɪ ÉÉä® ú́Éκ lÉiÉ{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉ
B´É VÉÒ́É& º ª ÉÉiÉ ; iÉiÉ SÉÉẾɶ Éä¹ÉähÉ º É́ÉÇnù́èÉ +hÉÖ̈ÉǽþÉx´ÉÉ VÉÒ́ÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É&, xÉ ¶ É® úÒ®ú{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉ& * +iÉ SÉ
º ÉÉèMÉiÉ́ÉnùɽÇþiÉ̈ÉÊ{É ¨ÉiÉ̈ɺ ÉÆMÉiÉÊ̈Éiª ÉÖ{ÉäÊIÉiÉ́ª É̈ÉÂ**
 {Éiª ÉÖ® úºÉÉ̈É\Vɺ ª ÉÉiÉÂ** 2.2.37 **
{Éiª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.2.37 **

<nùÉxÉÓEäò´É± ÉÉÊvɹ`öÉjÉÒ·É® úEòÉ® úhÉ́ÉÉnù& |ÉÊiÉʹÉvª ÉiÉä * iÉiEòlÉ̈É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä ? ` |ÉEÞ òÊiÉ SÉ |ÉÊiÉYÉÉoù¹]õÉxiÉÉxÉÖ{É® úÉävÉÉiÉÂ' `
+ʦÉvª ÉÉä{Énäù¶ÉÉSSÉ ' <iª ÉjÉ |ÉEÞ òÊiɦÉÉ́ÉäxÉ +Êvɹ`öÉiÉÞ ¦ÉÉ́ÉäxÉ SÉ =¦Éª ɺ ´É¦ÉÉ́ɺ ª Éä·É® úºª É º ´Éª É̈Éä́É +ÉSÉɪ ÉæhÉ
|ÉÊiɹ`öÉÊ{ÉiÉi´ÉÉiÉ ; ª ÉÊnù{ÉÖxÉ® úẾɶ Éä¹ÉähÉä·É® úEòÉ® úhÉ́ÉÉnù̈ÉÉjÉÊ̈ɽþ|ÉÊiÉʹÉvª ÉäiÉ, {ÉÚ´ÉÉækÉ® úẾÉ® úÉävÉÉnÂ
ù́ª ÉɽþiÉÉʦÉ́ª ÉɽþÉ® ú& º ÉÚ
jÉEòÉ® ú
<iª ÉäiÉnùÉ{ÉtäiÉ; iɺ ¨ÉÉnù|ÉEÞ òÊiÉ® úÊvɹ`öÉiÉÉ Eäò´É± ÉÆ ÊxÉÊ̈ÉkÉEòÉ® úhÉ̈ÉÒ·É® ú&---<iª Éä¹É {ÉIÉÉä ´ÉänùÉxiÉẾÉʽþiÉ¥ÉÀ èEòi´É|ÉÊiÉ{ÉIÉi´ÉÉiÉÂ
ª ÉixÉäxÉÉjÉ |ÉÊiÉʹÉvª ÉiÉä * º ÉÉ SÉäªÉÆ ´Éänù¤ÉÉÁ ä·É® úEò± {ÉxÉÉ +xÉäEò|ÉEòÉ® úÉ---EäòÊSÉkÉÉ́Éiº ÉÉÆJª ɪ ÉÉäMÉ́ª É{Éɸɪ ÉÉ& Eò± {ɪ ÉÎxiÉ---
|ÉvÉÉxÉ{ÉÖ¯û¹Éª ÉÉä® úÊvɹ`öÉiÉÉ Eäò´É± ÉÆ ÊxÉÊ̈ÉkÉEòÉ® úhÉ̈ÉÒ·É® ú&; <iÉ® äúiÉ® úẾɱ ÉIÉhÉÉ& |ÉvÉÉxÉ{ÉÖ¯û¹Éä·É® úÉ <ÊiÉ; ¨Éɽäþ·É® úɺ iÉÖ ¨Éxª ÉxiÉä---
Eòɪ ÉÇEòÉ® úhɪ ÉÉäMÉẾÉÊvÉnÖù&JÉÉxiÉÉ& {É\SÉ {ÉnùÉlÉÉÇ& {ɶ ÉÖ{ÉÊiÉxÉä·É® äúhÉ {ɶ ÉÖ{Éɶ ÉẾÉ̈ÉÉäIÉhÉɪ ÉÉä{ÉÊnù¹]õÉ&; {ɶ ÉÖ{ÉÊiÉ® úÒ·É® úÉä
ÊxÉÊ̈ÉkÉEòÉ® úhÉÊ̈ÉÊiÉ; iÉlÉÉ ´Éè¶ÉäʹÉEòÉnùªÉÉä%Ê{É EäòÊSÉiEòlÉÆÊSÉiº ´É|ÉÊGòª ÉÉxÉÖº ÉÉ® äúhÉ ÊxÉÊ̈ÉkÉEòÉ® úhÉ̈ÉÒ·É® ú̈É-Â--<ÊiÉ **

+iÉ =kÉ® ú̈ÉÖSª ÉiÉä---{Éiª ÉÖ® úºÉÉ̈É\Vɺ ª ÉÉÊnùÊiÉ; {Éiª ÉÖ® úÒ·É® úºª É |ÉvÉÉxÉ{ÉÖ¯û¹Éª ÉÉä® úÊvɹ`öÉiÉÞ i´ÉäxÉ VÉMÉiEòÉ® úhÉi´ÉÆ xÉÉä{É{ÉtiÉä;
Eòº ¨ÉÉiÉÂ? +º ÉÉ̈É\Vɺ ª ÉÉiÉ ; ËEò {ÉÖxÉ® úºÉÉ̈É\Vɺ ª É̈ÉÂ? ½þÒxÉ̈Évª É̈ÉÉäkÉ̈ɦÉÉ́ÉäxÉ Ê½þ|ÉÉÊhɦÉänùÉÎx´ÉnùvÉiÉ <Ç·É® úºª É
® úÉMÉuäù¹ÉÉÊnùnùɹäÉ|ɺ ÉHäò& +º ¨ÉnùÉÊnù́ÉnùxÉÒ·É® úi´ÉÆ |ɺ ÉVª ÉäiÉ * |ÉÉÊhÉEò¨ÉÉÇ{ÉäÊIÉiÉi´ÉÉnùnùɹäÉ <ÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; Eò¨Éæ·É® úªÉÉä&
|É́Éiª ÉÇ|É́ÉiÉÇʪÉiÉÞ i´Éä <iÉ® äúiÉ® úɸɪ ÉnùɹäÉ|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ* xÉ, +xÉÉÊnùi´ÉÉiÉ , <ÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ; ´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉEòɱ É́ÉnùiÉÒiÉä¹́ÉÊ{É
Eòɱ ÉäίÉiÉ® äúiÉ® úɸɪ ÉnùɹäÉÉẾɶ Éä¹ÉÉnùxvÉ{É® Æú{É® úÉxª Éɪ ÉÉ{ÉkÉä& * +Ê{É SÉ ` |É́ÉiÉÇxÉɱ ÉIÉhÉÉ nùɹäÉÉ& ' <ÊiÉ xª Éɪ ÉẾÉiº É̈ɪ É&; xÉ Ê½þ
EòÎSÉnùnùɹäÉ|ɪ ÉÖHò& º ´ÉÉlÉæ {É® úÉlÉæ ´ÉÉ |É́ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉä où¶ª ÉiÉä; º ´ÉÉlÉÇ|ɪ ÉÖHò B´É SÉ º É́ÉÉæ VÉxÉ& {É® úÉlÉæ%Ê{É |É́ÉiÉÇiÉ
<iª Éä́É̈ É{ª ɺ ÉÉ̈É\Vɺ ª É̈É , º ´ÉÉlÉḈÉk´ÉÉnùÒ·É® úºª ÉÉxÉÒ·É® úi´É|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ* {ÉÖ¯û¹ÉẾɶ Éä¹Éi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉSSÉä·É® úºª É, {ÉÖ¯û¹Éº ª É
SÉÉènùɺ ÉÒxª Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉnùºÉÉ̈É\Vɺ ª É̈ÉÂ**

º É̈¤ ÉxvÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä SÉ ** 2.2.38 **

** 2.2.38 **

{ÉÖxÉ® ú{ª ɺ ÉÉ̈É\Vɺ ª É̈Éä́É---xÉ Ê½þ|ÉvÉÉxÉ{ÉÖ¯û¹É́ª ÉÊiÉÊ® úHò <Ç·É® úÉä%xiÉ® äúhÉ º ÉƤÉxvÉÆ |ÉvÉÉxÉ{ÉÖ¯û¹Éª ÉÉä® úÒʶÉiÉÉ; xÉ iÉÉ́Éiº Éƪ ÉÉäMɱ ÉIÉhÉ&
º ÉƤÉxvÉ& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, |ÉvÉÉxÉ{ÉÖ¯û¹Éä·É® úÉhÉÉÆ º É́ÉÇMÉiÉi´ÉÉÊzÉ® ú́ɪ É́Éi´ÉÉSSÉ; xÉÉÊ{É º É̈É́Éɪ ɱ ÉIÉhÉ& º ÉƤÉxvÉ&,
+ɸɪ ÉɸÉʪɦÉÉ́ÉÉÊxÉ°ü{ÉhÉÉiÉ ; xÉÉ{ª Éxª É& EòÎSÉiEòɪ ÉÇMÉ̈ª É& º ÉƤÉxvÉ& ¶ ÉCª ÉiÉä Eò± {ÉʪÉiÉÖ̈É ,
Eòɪ ÉÇEòÉ® úhɦÉÉ́ɺ ª Éè́ÉÉtÉ{ª Éʺ Érùi´ÉÉiÉÂ* ¥ÉÀ ´ÉÉÊnùxÉ& EòlÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; iɺ ª É iÉÉnùÉi¨ª ɱ ÉIÉhɺ ÉƤÉxvÉÉä{É{ÉkÉä&; +Ê{É SÉ
+ÉMÉ̈ɤ ɱ ÉäxÉ ¥ÉÀ ´ÉÉnùÒEòÉ® úhÉÉÊnùº´É°ü{ÉÆ ÊxÉ°ü{ɪ ÉiÉÒÊiÉ xÉÉ́ɶ ª ÉÆ iɺ ª É ª ÉlÉÉoù¹]ṏÉä́É º É́ÉÇ̈ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª ÉÊ̈ÉÊiÉ Êxɪ É̈ÉÉä%κ iÉ;
{É® úºª É iÉÖ où¹]õÉxiɤ ɱ ÉäxÉ EòÉ® úhÉÉÊnùº´É°ü{ÉÆ ÊxÉ°ü{ɪ ÉiÉ& ª ÉlÉÉoù¹]ṏÉä́É º É́ÉÇ̈ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª ÉÊ̈Éiª ɪ É̈ɺ iª ÉÊiɶ ɪ É& * {É® úºª ÉÉÊ{É
º É́ÉÇYÉ|ÉhÉÒiÉÉMÉ̈ɺ Én ù¦ÉÉ́ÉÉiɺ É̈ÉÉxÉ̈ÉÉMÉ̈ɤ ɱ ÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ; <iÉ® äúiÉ® úɸɪ É|ɺ ÉRÂ
óMÉÉiÉÂ
---+ÉMÉ̈É|Éiª ɪ ÉÉiº É́ÉÇYÉi´Éʺ ÉÊrù&
º É́ÉÇYÉi´É|Éiª ɪ ÉÉSSÉÉMÉ̈Éʺ ÉÊrùÊ®úÊiÉ * iɺ ¨ÉÉnùxÉÖ{É{ÉzÉÉ
º ÉÉÆJª ɪ ÉÉäMÉ́ÉÉÊnùxÉÉ̈ÉÒ·É® úEò± {ÉxÉÉ * B´É̈Éxª Éɺ ´ÉÊ{É ´Éänù¤ÉÉÁ ɺ ´ÉÒ·É® úEò± {ÉxÉɺ ÉÖ ª ÉlÉɺ ÉƦÉ́ɺ ÉÉ̈É\Vɺ ª ÉÆ ª ÉÉäVÉʪÉiÉ́ª É̈ÉÂ**

+Êvɹ`öÉxÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä SÉ ** 2.2.39 **
** 2.2.39 **

<iÉ SÉÉxÉÖ{É{ÉÊkɺ iÉÉÌEòEò{ÉÊ® úEòα {Éiɺ ª Éä·É® úºª É---º É Ê½þ{ÉÊ® úEò± {ª É̈ÉÉxÉ&, EÖò¨¦ÉEòÉ® ú<´É ¨ÉÞ nùÉnùÒÊxÉ, |ÉvÉÉxÉÉnùÒxª ÉÊvɹ`öɪ É
|É́ÉiÉǪÉäiÉÂ
; xÉ SÉè́É̈ ÉÖ{É{ÉtiÉä; xÉ Á |Éiª ÉIÉÆ °ü{ÉÉÊnù½þÒxÉÆ SÉ |ÉvÉÉxÉ̈ÉÒ·É® úºª ÉÉÊvɹ`äöªÉÆ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, ¨ÉÞ
nùÉÊnù́Éè±ÉIÉhª ÉÉiÉÂ**

Eò® úhÉ́ÉSSÉäzÉ ¦ÉÉäMÉÉÊnù¦ªÉ& ** 2.2.40 **

** 2.2.40 **

º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ
---ª ÉlÉÉ Eò® úhÉOÉÉ̈ÉÆ SÉIÉÖ® úÉÊnùEò¨É|Éiª ÉIÉÆ °ü{ÉÉÊnù½þÒxÉÆ SÉ {ÉÖ¯û¹ÉÉä%ÊvÉÊiɹ`öÊiÉ, B´ÉÆ |ÉvÉÉxÉ̈ÉÒ·É® úÉä%Êvɹ`öɺ ª ÉiÉÒÊiÉ;
iÉlÉÉÊ{É xÉÉä{É{ÉtiÉä; ¦ÉÉäMÉÉÊnùnù¶ÉÇxÉÉÊrùEò® úhÉOÉÉ̈ɺ ª É +ÊvÉι`öiÉi´ÉÆ MÉ̈ª ÉiÉä; xÉ SÉÉjÉ ¦ÉÉäMÉÉnùªÉÉä où¶ª ÉxiÉä; Eò® ú̈ÉOÉÉ̈ɺ ÉÉ̈ª Éä SÉ
+¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉä º Éƺ ÉÉÊ® úhÉÉÊ̈É́É <Ç·É® úºª ÉÉÊ{É ¦ÉÉäMÉÉnùªÉ& |ɺ ÉVª Éä® úxÉÂ**

+xª ÉlÉÉ ´ÉÉ º ÉÚ jÉuùªÉÆ ´ª ÉÉJª Éɪ ÉiÉä---` +Êvɹ`öÉxÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä SÉ'--- <iÉ SÉÉxÉÖ{É{ÉÊkɺ iÉÉÌEòEò{ÉÊ® úEòα {Éiɺ ª Éä·É® úºª É; º ÉÉÊvɹ`öÉxÉÉä
ʽþ± ÉÉäEäò º ɶ É® úÒ®úÉä ® úÉVÉÉ ® úɹ]Åõºª Éä·É® úÉä où¶ª ÉiÉä; xÉ ÊxÉ® úÊvɹ`öÉxÉ&; +iÉ SÉ iÉqÞ ù¹]õÉxiÉ́ɶ ÉäxÉÉoù¹]ṏÉÒ·É® ÆúEò± {ÉʪÉiÉÖÊ̈ÉSUôiÉ&
<Ç·É® úºª ÉÉÊ{É ËEòÊSÉSUô® úÒ®ÆúEò® úhÉɪ ÉiÉxÉÆ ´ÉhÉÇʪÉiÉ́ª ÉÆ º ª ÉÉiÉ ; xÉ SÉ iÉuùhÉÇʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä, º ÉÞ ¹]õ¬ ÖkÉ® úEòɱ ɦÉÉẾÉi´ÉÉSUô® úÒ®úºª É,
|ÉÉEÂòº ÉÞ
¹]äõºiÉnùxÉÖ{É{ÉkÉä&; ÊxÉ® úÊvɹ`öÉxÉi´Éä SÉä·É® úºª É |É́ÉiÉÇEòi´ÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉ&, B´ÉÆ ± ÉÉäEäò où¹]õi´ÉÉiÉÂ* ` Eò® úhÉ́ÉSSÉäzÉ ¦ÉÉäMÉÉÊnù¦ª É&
'--- +lÉ ± ÉÉäEònù¶ÉÇxÉÉxÉÖº ÉÉ® äúhÉ <Ç·É® úºª ÉÉÊ{É ËEòÊSÉiEò® úhÉÉxÉÉ̈Éɪ ÉiÉxÉÆ ¶ É® úÒ®ÆúEòɨÉäxÉ Eò± {ª ÉäiÉ---B´É̈ÉÊ{É xÉÉä{É{ÉtiÉä;
º ɶ É® úÒ®úi´Éä ʽþº ÉÊiÉ º Éƺ ÉÉÊ® ú́Én ù¦ÉÉäMÉÉÊnù|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ<Ç·É® úºª ÉÉ{ª ÉxÉÒ·É® úi´ÉÆ |ɺ ÉVª ÉäiÉÂ**

+xiÉ́Ék´É̈ɺ É́ÉÇYÉiÉÉ ´ÉÉ ** 2.2.41 **

** 2.2.41 **

<iÉ SÉÉxÉÖ{É{ÉÊkɺ iÉÉÌEòEò{ÉÊ® úEòα {Éiɺ ª Éä·É® úºª É---º É Ê½þº É́ÉÇYɺ iÉè®ú¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä%xÉxiÉ SÉ; +xÉxiÉÆ SÉ |ÉvÉÉxÉ̈É , +xÉxiÉÉ SÉ
{ÉÖ¯û¹ÉÉ Ê̈ÉlÉÉä ʦÉzÉÉ +¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉxiÉä; iÉjÉ º É́ÉÇYÉäxÉä·É® äúhÉ |ÉvÉÉxɺ ª É {ÉÖ¯û¹ÉÉhÉÉ̈ÉÉi¨ÉxÉ SÉäªÉkÉÉ {ÉÊ® úÎSUôtäiÉ ´ÉÉ, xÉ ´ÉÉ
{ÉÊ® úÎSUôtäiÉ; =¦Éª ÉlÉÉÊ{É nùɹäÉÉä%xÉÖ¹ÉHò B´É; EòlÉ̈ÉÂ? {ÉÚ ´ÉÇϺ¨Éº iÉÉ́ÉÊuùEò± {Éä,
<ª ÉkÉÉ{ÉÊ® úÎSUôzÉi´ÉÉi|ÉvÉÉxÉ{ÉÖ¯û¹Éä·É® úÉhÉÉ̈ÉxiÉ́Ék´É̈É́ɶ ª ÉƦÉÉẾÉ, B´ÉÆ ± ÉÉäEäò où¹]õi´ÉÉiÉ ; ª ÉÊrù± ÉÉäEäò <ª ÉkÉÉ{ÉÊ® úÎSUôzÉÆ ´Éº iÉÖ
PÉ]õÉÊnù, iÉnùxiÉ́ÉqÞ ù¹]ṏÉ-Â-iÉlÉÉ |ÉvÉÉxÉ{ÉÖ¯û¹Éä·É® újɪ É̈É{ÉÒªÉkÉÉ{ÉÊ® úÎSUôzÉi´ÉÉnùxiÉ́Éiº ª ÉÉiÉ ; º ÉÆJª ÉÉ{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÆ
iÉÉ́Éi|ÉvÉÉxÉ{ÉÖ¯û¹Éä·É® újɪ É°ü{ÉähÉ {ÉÊ® úÎSUôzÉ̈É ; º ´É°ü{É{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉ̈ÉÊ{É iÉn ùMÉiÉ̈ÉÒ·É® äúhÉ {ÉÊ® úÎSUôtäiÉ, {ÉÖ¯û¹ÉMÉiÉÉ SÉ ¨É½þɺ ÉÆJª ÉÉ *
iÉiÉ SÉäªÉkÉÉ{ÉÊ® úÎSUôzÉÉxÉÉÆ ¨Évª Éä ª Éä º Éƺ ÉÉ® úÉx¨ÉÖSª ÉxiÉä, iÉä¹ÉÉÆ º Éƺ ÉÉ® úÉä%xiÉ́ÉÉxÉÂ
, º Éƺ ÉÉÊ® úi´ÉÆ SÉ iÉä¹ÉÉ̈ÉxiÉ́ÉiÉ ; B´ÉÊ̈ÉiÉ® äú¹́ÉÊ{É
Gò¨ÉähÉ ¨ÉÖSª É̈ÉÉxÉä¹ÉÖ º Éƺ ÉÉ® úºª É º Éƺ ÉÉÊ® úhÉÉÆ SÉ +xiÉ́Ék´ÉÆ º ª ÉÉiÉ ; |ÉvÉÉxÉÆ SÉ º ÉẾÉEòÉ® Æú{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÇ̈ÉÒ·É® úºª É +Êvɹ`äöªÉÆ
º Éƺ ÉÉ® úi´ÉäxÉÉʦÉ̈ÉiÉ̈ÉÂ; iÉSUÚ ôxª ÉiÉɪ ÉÉ̈ÉÂ<Ç·É® ú& ÊEò¨ÉÊvÉÊiɹ`äöiÉÂ? ËEòẾɹɪ Éä ´ÉÉ º É́ÉÇYÉiÉä·É® úiÉä º ª ÉÉiÉÉ̈ÉÂ?
|ÉvÉÉxÉ{ÉÖ¯û¹Éä·É® úÉhÉÉ̈ÉÂSÉè́É̈ ÉxiÉ́Ék´Éä º ÉÊiÉ +ÉÊnù̈Ék´É|ɺ ÉR óMÉ&; +ÉtxiÉ́Ék´Éä SÉ ¶ ÉÚ xª É́ÉÉnù|ɺ ÉR óMÉ& * +lÉ ¨ÉÉ ¦ÉÚ näù¹É nùɹäÉ
<iª ÉÖkÉ® úÉä ẾÉEò± {ÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉäiÉ---xÉ |ÉvÉÉxɺ ª É {ÉÖ¯û¹ÉÉhÉÉ̈ÉÉi¨ÉxÉ SÉ <ª ÉkÉÉ <Ç·É® äúhÉ {ÉÊ® úÎSUôtiÉ <ÊiÉ; iÉiÉ <Ç·É® úºª É
º É́ÉÇYÉi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ɽþÉÊxÉ® ú{É® úÉä nùɹäÉ& |ɺ ÉVª ÉäiÉ * iɺ ¨ÉÉnù{ª ɺ ÉÆMÉiɺ iÉÉÌEòEò{ÉÊ® úMÉÞ ½þÒiÉ <Ç·É® úEòÉ® úhÉ́ÉÉnù& **

=i{Ékª ɺ É̈¦É́ÉÉiÉÂ** 2.2.42 **

=i{Ékª ɺ ɦ
Æ É́ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.2.42 **

ª Éä¹ÉÉ̈É|ÉEÞòÊiÉ® úÊvɹ`öÉiÉÉ Eäò´É± ÉÊxÉÊ̈ÉkÉEòÉ® úhÉ̈ÉÒ·É® úÉä%ʦÉ̈ÉiÉ&, iÉä¹ÉÉÆ {ÉIÉ& |Éiª ÉÉJª ÉÉiÉ& * ª Éä¹ÉÉÆ {ÉÖxÉ& |ÉEÞ
òÊiÉ SÉÉÊvɹ`öÉiÉÉ SÉ
=¦Éª ÉÉi¨ÉEÆò EòÉ® úhÉ̈ÉÒ·É® úÉä%ʦÉ̈ÉiÉ&, iÉä¹ÉÉÆ {ÉIÉ& |Éiª ÉÉJª Éɪ ÉiÉä * xÉxÉÖ
¸ÉÖÊiɺ É̈Éɸɪ ÉhÉäxÉÉ{ª Éä́ÉÆ°ü{É B´Éä·É® ú& |ÉÉRÂóÊxÉvÉÉÇÊ®úiÉ&---|ÉEÞ
òÊiÉ SÉÉÊvɹ`öÉiÉÉ SÉäÊiÉ; ¸ÉÖiª ÉxÉÖº ÉÉÊ® úhÉÒSÉ º ¨ÉÞ
ÊiÉ& |É̈ÉÉhÉÊ̈ÉÊiÉ
κ lÉÊiÉ&; iÉiEòº ª É ½äþiÉÉä® äú¹É {ÉIÉ& |Éiª ÉÉÊSÉJª ÉÉʺ ÉiÉ <ÊiÉ--- =Sª ÉiÉä--- ª Ét{ª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉå%¶ É& º É̈ÉÉxÉi´ÉÉzÉ
Ếɺ ÉǼÉÉnùMÉÉäSÉ® úÉä ¦É́ÉÊiÉ, +κ iÉ i´Éƶ ÉÉxiÉ® ÆúẾɺ ÉǼÉÉnùºlÉÉxÉÊ̈Éiª Éiɺ iÉi|Éiª ÉÉJª ÉÉxÉɪ ÉÉ® ú̈¦É& **

iÉjÉ ¦ÉÉMÉ́ÉiÉÉ ¨Éxª ÉiÉä--- ¦ÉMÉ́ÉÉxÉä́ÉèEòÉä ´Éɺ ÉÖnäù́ÉÉä ÊxÉ® ú\VÉxÉYÉÉxɺ ´É°ü{É& {É® ú̈ÉÉlÉÇiÉk´É̈É ; º É SÉiÉÖvÉÉÇi¨ÉÉxÉÆ |ÉẾɦÉVª É
|ÉÊiÉι`öiÉ&--- ´Éɺ ÉÖnäù́É́ª ÉÚ
½þ°ü{ÉähÉ, º ÉÆEò¹ÉÇhÉ́ª ÉÚ
½þ°ü{ÉähÉ; |ÉtÖ̈xÉ́ª ÉÚ½þ°ü{ÉähÉ, +Êxɯûrù́ª ÉÚ ½þ°ü{ÉähÉ SÉ; ´Éɺ ÉÖnäù́ÉÉä xÉÉ̈É {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ
=Sª ÉiÉä; º ÉÆEò¹ÉÇhÉÉä xÉÉ̈É VÉÒ́É&; |ÉtÖ̈xÉÉä xÉÉ̈É ¨ÉxÉ&; +ÊxɯûrùÉä xÉÉ̈É +½ÆþEòÉ® ú&; iÉä¹ÉÉÆ ´Éɺ ÉÖnäù́É& {É® úÉ |ÉEÞ òÊiÉ&, <iÉ® äú
º ÉÆEò¹ÉÇhÉÉnùªÉ& Eòɪ ÉÇ̈ÉÂ
; iÉÊ̈ÉilÉƦÉÚ
iÉÆ {É® ú̈Éä·É® Æú¦ÉMÉ́ÉxiÉ̈ÉʦÉMÉ̈ÉxÉÉä{ÉÉnùÉxÉäVª Éɺ ´ÉÉvª Éɪ ɪ ÉÉäMÉè́ÉǹÉǶÉiÉÊ̈ɹ]Â
ṍÉÉ IÉÒhÉC± Éä¶ ÉÉä
¦ÉMÉ́ÉxiÉ̈Éä́É |ÉÊiÉ{ÉtiÉ <ÊiÉ * iÉjÉ ª ÉkÉÉ́ÉnÖùSª ÉiÉä--- ª ÉÉä%º ÉÉèxÉÉ® úɪ ÉhÉ& {É® úÉä%´ª ÉHòÉi|Éʺ Érù& {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ º É́ÉÉÇi¨ÉÉ, º É
 +Éi¨ÉxÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉxÉäEòvÉÉ ´ª ÉÚ Á É́Éκ lÉiÉ <ÊiÉ---iÉzÉ ÊxÉ® úÉÊGòª ÉiÉä, ` º É BEòvÉÉ ¦É́ÉÊiÉ ÊjÉvÉÉ ¦É́ÉÊiÉ ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É&
{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä%xÉäEòvÉɦÉÉ́ɺ ª ÉÉÊvÉMÉiÉi´ÉÉiÉ ; ª ÉnùÊ{É iɺ ª É ¦ÉMÉ́ÉiÉÉä%ʦÉMÉ̈ÉxÉÉÊnù±ÉIÉhÉ̈ÉÉ® úÉvÉxÉ̈ÉVÉ» É̈ÉxÉxª ÉÊSÉkÉiɪ ÉÉʦÉ|ÉäªÉiÉä,
iÉnùÊ{É xÉ |ÉÊiÉʹÉvª ÉiÉä, ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ iª ÉÉä® úÒ·É® ú|ÉÊhÉvÉÉxɺ ª É |Éʺ Érùi´ÉÉiÉÂ* ª Éi{ÉÖxÉÊ® únù̈ÉÖSª ÉiÉä--- ´Éɺ ÉÖnäù́ÉÉiº ÉÆEò¹ÉÇhÉ =i{ÉtiÉä,
º ÉÆEò¹ÉÇhÉÉSSÉ |ÉtÖ̈xÉ&, |ÉtÖ̈xÉÉSSÉÉÊxɯûrù<ÊiÉ, +jÉ ¥ÉÚ ¨ É&--- xÉ ´Éɺ ÉÖnäù́ɺ ÉÆYÉEòÉi{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉ& º ÉÆEò¹ÉÇhɺ ÉÆYÉEòº ª É
VÉÒ́ɺ ª ÉÉäi{ÉÊkÉ& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, +ÊxÉiª Éi´ÉÉÊnùnùɹäÉ|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ
; =i{ÉÊkÉ̈Ék´Éä ʽþVÉÒ́ɺ ª É +ÊxÉiª Éi´ÉÉnùªÉÉä nùɹäÉÉ& |ɺ ÉVª Éä® úxÉ ;
iÉiÉ SÉ xÉè́Éɺ ª É ¦ÉMÉ́Éi|ÉÉÎ{iÉ̈ÉÉæIÉ& º ª ÉÉiÉ , EòÉ® úhÉ|ÉÉ{iÉÉèEòɪ ÉǺª É |ÉẾɱ ɪ É|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ|ÉÊiɹÉäÊvɹªÉÊiÉ SÉ +ÉSÉɪ ÉÉæ
VÉÒ́ɺ ª ÉÉäi{ÉÊkÉ̈ÉÂ---` xÉÉi¨ÉɸÉÖiÉäÌxÉiª Éi´ÉÉSSÉ iÉɦª É& ' <ÊiÉ * iɺ ¨ÉÉnùºÉÆMÉiÉè¹ÉÉ Eò± {ÉxÉÉ **

xÉ SÉ EòiÉÖÇ& Eò® úhÉ̈ÉÂ** 2.2.43 **

** 2.2.43 **

<iÉ SÉɺ ÉÆMÉiÉè¹ÉÉ Eò± {ÉxÉÉ--- ª ɺ ¨ÉÉzÉ Ê½þ± ÉÉäEäò EòiÉÖÇnæù́ÉnùkÉÉnäù& Eò® úhÉÆ {É® ú·ÉÉtÖi{Ét¨ÉÉxÉÆ où¶ª ÉiÉä; ´ÉhÉǪÉÎxiÉ SÉ ¦ÉÉMÉ́ÉiÉÉ&
EòiÉÖÇVÉỐÉÉiº ÉÆEò¹ÉÇhɺ ÉÆYÉEòÉiEò® úhÉÆ ¨ÉxÉ& |ÉtÖ̈xɺ ÉÆYÉEò¨ÉÖi{ÉtiÉä, EòiÉÞ ÇVÉÉSSÉ iɺ ¨ÉÉnùÊxɯûrùºÉÆYÉEòÉä%½ÆþEòÉ® ú=i{ÉtiÉ <ÊiÉ; xÉ
SÉèiÉqÞù¹]õÉxiÉ̈ÉxiÉ® úähÉÉvª É́ɺ ÉÉiÉÖÆ ¶ ÉCxÉÖ̈É&; xÉ SÉè́ÉƦÉÚ
iÉÉÆ ¸ÉÖÊiÉ̈ÉÖ{ɱ ɦÉÉ̈ɽäþ**

ẾÉYÉÉxÉÉÊnù¦ÉÉ́Éä ´ÉÉ iÉnù|ÉÊiɹÉävÉ& ** 2.2.44 **

** 2.2.44 **

+lÉÉÊ{É º ª ÉÉiÉ --- xÉ SÉèiÉä º ÉÆEò¹ÉÇhÉÉnùªÉÉä VÉÒ́ÉÉÊnù¦ÉÉ́ÉäxÉÉʦÉ|ÉäªÉxiÉä; ËEò iÉ̽þ, <Ç·É® úÉä B´ÉèiÉä º É́Éæ
YÉÉxÉè·Éª ÉǶÉÊHò¤ ɱ É́ÉÒªÉÇiÉäVÉÉäʦɮ úè·Éª ÉÇvÉ̈Éê®úÎx´ÉiÉÉ +¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉxiÉä--- ´Éɺ ÉÖnäù́ÉÉ B´ÉèiÉä º É́Éæ ÊxÉnùÉæ¹ÉÉ ÊxÉ® úÊvɹ`öÉxÉÉ
ÊxÉ® ú́ÉtÉ SÉäÊiÉ; iɺ ¨ÉÉzÉɪ ÉÆ ª ÉlÉÉ́ÉÌhÉiÉ =i{Ékª ɺ ÉƦÉ́ÉÉä nùɹäÉ& |ÉÉ{xÉÉäiÉÒÊiÉ * +jÉÉäSª ÉiÉä--- B´É̈ÉÊ{É, iÉnù|ÉÊiɹÉävÉ&
=i{Ékª ɺ ÉƦÉ́ɺ ª ÉÉ|ÉÊiɹÉävÉ&, |ÉÉ{xÉÉäiª Éä́Éɪ É̈ÉÖi{Ékª ɺ ÉƦÉ́ÉÉä nùɹäÉ& |ÉEòÉ® úÉxiÉ® äúhÉäiª ÉʦÉ|Éɪ É&; EòlÉ̈ÉÂ? ª ÉÊnùiÉÉ́ÉnùªÉ̈ÉʦÉ|Éɪ É&---
{É® úº{É® úʦÉzÉÉ B´ÉèiÉä ´Éɺ ÉÖnäù́ÉÉnùªÉ SÉi´ÉÉ® ú<Ç·É® úɺ iÉÖ± ª ÉvÉ̈ÉÉÇhÉ&, xÉè¹ÉÉ̈ÉäEòÉi¨ÉEòi´É̈ɺ iÉÒÊiÉ---
iÉiÉÉä%xÉäEäò·É® úEò± {ÉxÉÉxÉlÉÇCª É̈É , BEäòxÉè́Éä·É® äúhÉä·É® úEòɪ ÉÇʺÉräù&; ʺ ÉrùÉxiɽþÉÊxÉ SÉ, ¦ÉMÉ́ÉÉxÉä́ÉèEòÉä ´Éɺ ÉÖnäù́É&
{É® ú̈ÉÉlÉÇiÉk´ÉÊ̈Éiª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ* +lÉɪ É̈ÉʦÉ|Éɪ É&--- BEòº ª Éè́É ¦ÉMÉ́ÉiÉ BiÉä SÉi´ÉÉ® úÉä ´ª ÉÚ ½þɺ iÉÖ± ª ÉvÉ̈ÉÉÇhÉ <ÊiÉ, iÉlÉÉÊ{É
iÉnù́ɺ lÉ B´ÉÉäi{Ékª ɺ ÉƦÉ́É&; xÉ Ê½þ´Éɺ ÉÖnäù́ÉÉiº ÉÆEò¹ÉÇhɺ ª ÉÉäi{ÉÊkÉ& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, º ÉÆEò¹ÉÇhÉÉSSÉ |ÉtÖ̈xɺ ª É, |ÉtÖ̈xÉÉSSÉÉÊxɯûrùºª É,
+Êiɶ ɪ ÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ; ¦ÉẾÉiÉ́ª ÉÆ Ê½þEòɪ ÉÇEòÉ® úhɪ ÉÉä® úÊiɶ ɪ ÉäxÉ, ª ÉlÉÉ ¨ÉÞ rù]õªÉÉä&; xÉ Á º Éiª ÉÊiɶ ɪ Éä, Eòɪ ÉÈEòÉ® úhÉÊ̈Éiª É́ÉEò± {ÉiÉä *
xÉ SÉ {É\SÉ® úÉjÉʺ ÉrùÉÎxiÉʦÉ́ÉÉǺÉÖnäù́ÉÉÊnù¹ÉÖ BEòκ ¨Éxº É́Éæ¹ÉÖ ´ÉÉ YÉÉxÉè·Éª ÉÉÇÊnùiÉÉ® úiÉ̈ª ÉEÞ òiÉ& EòÎSÉn ù¦ÉänùÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä; ´Éɺ ÉÖnäù́ÉÉ
B´É ʽþº É́Éæ ´ª ÉÚ ½þÉÊxÉÌ́ɶ Éä¹ÉÉ <¹ªÉxiÉä * xÉ SÉèiÉä ¦ÉMÉ́Én ù́ª ÉÚ
½þÉSÉiÉÖ&º ÉÆJª Éɪ ÉÉ̈Éä́ÉÉ́ÉÊiɹ`äö® úxÉÂ
, ¥ÉÀ ÉÊnùºiÉ̈¤ É{ɪ ÉÇxiɺ ª É
º É̈ɺ iɺ ª Éè́É VÉMÉiÉÉä ¦ÉMÉ́Én ù́ª ÉÚ
½þi´ÉÉ́ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ**

ẾÉ|ÉÊiɹÉävÉÉSSÉ ** 2.2.45 **
** 2.2.45 **

ẾÉ|ÉÊiɹÉävÉ SÉ +κ ¨Éxɶ Éɺ jÉä ¤ ɽÖþẾÉvÉ ={ɱ ɦª ÉiÉä---MÉÖhÉMÉÖÊhÉi´ÉEò± {ÉxÉÉÊnù±ÉIÉhÉ&; YÉÉxÉè·Éª ÉǶÉÊHò¤ ɱ É́ÉÒªÉÇiÉäVÉÉÆʺ É MÉÖhÉÉ&,
+Éi¨ÉÉxÉ B´ÉèiÉä ¦ÉMÉ́ÉxiÉÉä ´Éɺ ÉÖnäù́ÉÉ <iª ÉÉÊnùnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* ´ÉänùẾÉ|ÉÊiɹÉävÉ SÉ ¦É́ÉÊiÉ---SÉiÉÖ¹ÉÖÇ´Éänäù¹ÉÖ {É® Æú¸ÉäªÉÉä%± ɤ v´ÉÉ ¶ ÉÉÎhb÷± ª É
<nÆù¶ Éɺ jÉ̈ÉÊvÉMÉiÉ́ÉÉÊxÉiª ÉÉÊnù́ÉänùÊxÉxnùÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉiÉÂ+º ÉÆMÉiÉè¹ÉÉ Eò± {ÉxÉäÊiÉ Êº Érù̈ÉÂ**

<ÊiÉ ¸ÉÒ̈Éi{É® ú̈ɽÆþºÉ{ÉÊ® úµÉÉVÉEòÉSÉɪ ÉǺª É ¸ÉÒMÉÉäẾÉxnù-

¦ÉMÉ́Éi{ÉÚ
Vª É{ÉÉnùʶɹªÉº ª É ¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́ÉiÉ& EÞ òiÉÉè
 ¶ ÉÉ® úÒ®úEò¨ÉÒ̈ÉÉƺ Éɺ ÉÚ
jɦÉɹªÉä
ÊuùiÉÒªÉÉvª Éɪ ɺ ª É ÊuùiÉÒªÉ& {ÉÉnù& **
 ** ¥ÉÀ º ÉÚ jÉ̈ÉÂ**
*¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́Éi{ÉÉnèù& ẾÉ® úÊSÉiÉ̈ɦÉɹªÉ̈ÉÂ
*

** ÊuùiÉÒªÉÉä%vª Éɪ É& **

** iÉÞ
iÉÒªÉ& {ÉÉnù& **

xÉ Ếɪ Énù̧ÉÖiÉä& ** 2.3.1 **

Ếɪ ÉnùÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.3.1 **

ÊEò¨Éº ª ÉÉEòɶ ɺ ª ÉÉäi{ÉÊkÉ® úκiÉ, =iÉ xÉɺ iÉÒÊiÉ * iÉjÉ iÉÉ́Éi|ÉÊiÉ{ÉtiÉä--- xÉ Ếɪ Énù̧ÉÖiÉäÊ® úÊiÉ; xÉ Jɱ ´ÉÉEòɶ É̈ÉÖi{ÉtiÉä;
Eòº ¨ÉÉiÉÂ? +¸ÉÖiÉä&---xÉ Á º ª ÉÉäi{ÉÊkÉ|ÉEò® úhÉä ¸É́ÉhÉ̈Éκ iÉ; UôÉxnùÉäMª Éä ʽþ` º Énäù́É º ÉÉä̈ª Éänù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒnäùEò¨Éä́ÉÉÊuùiÉÒªÉ̈ÉÂ'
<ÊiÉ º ÉSUô¤ nù́ÉÉSª ÉÆ ¥ÉÀ |ÉEÞ òiª É, ` iÉnèùIÉiÉ ' ` iÉkÉäVÉÉä%º ÉÞVÉiÉ ' <ÊiÉ SÉ {É\SÉÉxÉÉÆ ¨É½þɦÉÚ
iÉÉxÉÉÆ ¨Évª É̈ÉÆ iÉäVÉ +ÉÊnùEÞòi´ÉÉ
jɪ ÉÉhÉÉÆ iÉäVÉÉä¤ÉzÉÉxÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkÉ& ¸ÉÉ́ª ÉiÉä; ¸ÉÖÊiÉ SÉ xÉ& |É̈ÉÉhÉ̈ÉiÉÒÎxpùªÉÉlÉÇẾÉYÉÉxÉÉäi{ÉkÉÉè; xÉ SÉ +jÉ
¸ÉÖÊiÉ® úºiª ÉÉEòɶ ɺ ª ÉÉäi{ÉÊkÉ|ÉÊiÉ{ÉÉÊnùxÉÒ; iɺ ¨ÉÉzÉÉEòɶ ɺ ª ÉÉäi{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ **

+κ iÉ iÉÖ ** 2.3.2 **

** 2.3.2 **

iÉÖ-¶ ɤ nù& {ÉIÉÉxiÉ® ú{ÉÊ® úOɽäþ; ¨ÉÉ xÉÉ̈ÉÉEòɶ ɺ ª É UôÉxnùÉäMª Éä ¦ÉÚ nÖùi{ÉÊkÉ&; ¸ÉÖiª ÉxiÉ® äúi´Éκ iÉ; iÉèÊkÉ® úÒªÉEòÉ Ê½þº É̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ ---`
º Éiª ÉÆ YÉÉxÉ̈ÉxÉxiÉÆ ¥ÉÀ ' <ÊiÉ |ÉEÞ òiª É, ` iɺ ¨ÉÉuùÉ Biɺ ¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉ +ÉEòɶ É& º ÉƦÉÚ iÉ& ' <ÊiÉ * iÉiÉ SÉ ¸ÉÖiª ÉÉäÌ́É|ÉÊiɹÉävÉ&---
C´ÉÊSÉkÉäVÉ&|É̈ÉÖJÉÉ º ÉÞ Î¹]õ&, C´ÉÊSÉnùÉEòɶ É|É̈ÉÖJÉäÊiÉ * xÉx´ÉäEò´ÉÉCª ÉiÉÉ +xɪ ÉÉä& ¸ÉÖiª ÉÉäªÉÖÇHòÉ; º Éiª ÉÆ º ÉÉ ª ÉÖHòÉ, xÉ iÉÖ º ÉÉ
+´ÉMÉxiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä; EÖòiÉ& ? ` iÉkÉäVÉÉä%º ÉÞ VÉiÉ ' <ÊiÉ º ÉEÞ òSUØôiɺ ª É » ɹ]Öõ& » ɹ]ṍª ÉuùªÉäxÉ º ÉƤÉxvÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&--- `
iÉkÉäVÉÉä%º ÉÞVÉiÉ ' ` iÉnùÉEòɶ É̈ɺ ÉÞ VÉiÉ ' <ÊiÉ * xÉxÉÖ º ÉEÞ òSUØôiɺ ª ÉÉÊ{É EòiÉÖÇ& EòiÉḈª ÉuùªÉäxÉ º ÉƤÉxvÉÉä où¶ª ÉiÉä---ª ÉlÉÉ º É& º ÉÚ {ÉÆ
{ÉCi´ÉÉ +ÉänùxÉÆ {ÉSÉiÉÒÊiÉ, B´ÉÆ iÉnùÉEòɶ ÉÆ º ÉÞ ¹]ÂṍÉÉ iÉkÉäVÉÉä%º ÉÞ VÉiÉ <ÊiÉ ª ÉÉäVÉʪɹªÉÉÊ̈É; xÉè́ÉÆ ª ÉÖVª ÉiÉä; |ÉlÉ̈ÉVÉi´ÉÆ Ê½þ
UôÉxnùÉäMª Éä iÉäVɺ ÉÉä%´ÉMÉ̈ª ÉiÉä; iÉèÊkÉ® úÒªÉEäò SÉ +ÉEòɶ ɺ ª É; xÉ SÉ =¦Éª ÉÉä& |ÉlÉ̈ÉVÉi´ÉÆ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ; BiÉäxÉ
<iÉ® ú̧ÉÖiª ÉIÉ® úẾÉ® úÉävÉÉä%Ê{É ´ª ÉÉJª ÉÉiÉ&---` iɺ ¨ÉÉuùÉ Biɺ ¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉ +ÉEòɶ É& º ÉƦÉÚ iÉ& ' <iª ÉjÉÉÊ{É---iɺ ¨ÉÉnùÉEòɶ É& º ÉƦÉÚ iÉ&,
iɺ ¨ÉÉkÉäVÉ& º ÉƦÉÚ iÉ̈É ---<ÊiÉ º ÉEÞ òSUØôiɺ ª ÉÉ{ÉÉnùÉxɺ ª É º ÉƦÉ́Éxɺ ª É SÉ Ếɪ ÉkÉäVÉÉ䦪ÉÉÆ ª ÉÖMÉ{Éiº ÉƤÉxvÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&, ` ´Éɪ ÉÉä® úÎMxÉ& '
<ÊiÉ SÉ {ÉÞ lÉMÉÉ̈xÉÉxÉÉiÉÂ**

+κ ¨ÉÎx´É|ÉÊiɹÉävÉä EòÎSÉnùɽþ---

MÉÉähª ɺ É̈¦É́ÉÉiÉÂ** 2.3.3 **
** 2.3.3 **

xÉÉκ iÉ Ếɪ ÉiÉ =i{ÉÊkÉ&, +¸ÉÖiÉä® äú́É * ª ÉÉ Îi´ÉiÉ® úÉ Ếɪ ÉnÖùi{ÉÊkÉ́ÉÉÊnùxÉÒ¸ÉÖÊiɯûnùɾþiÉÉ, º ÉÉ MÉÉèhÉÒ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ?
+º ÉƦÉ́ÉÉiÉÂ* xÉ Á ÉEòɶ ɺ ª ÉÉäi{ÉÊkÉ& º ÉƦÉÉ́ÉʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉÉ, ¸ÉÒ̈ÉiEòhɦÉÖMÉʦÉ|Éɪ ÉÉxÉÖº ÉÉÊ® ú{ÉÖ VÉÒ́Éiº ÉÖ; iÉä ʽþ
EòÉ® úhɺ ÉÉ̈ÉOª ɺ ÉƦÉ́ÉÉnùÉEòɶ ɺ ª ÉÉäi{ÉËkÉ ´ÉÉ® úªÉÎxiÉ; º É̈É́Éɪ ª ɺ É̈É́ÉÉʪÉÊxÉÊ̈ÉkÉEòÉ® úhÉ䦪ÉÉä ʽþÊEò± É º É́ÉÇ̈ÉÖi{Ét¨ÉÉxÉÆ
º É̈ÉÖi{ÉtiÉä; pù́ª ɺ ª É SÉèEòVÉÉiÉÒªÉEò¨ÉxÉäEÆò SÉ pù́ª ÉÆ º É̈É́ÉÉʪÉEòÉ® úhÉÆ ¦É́ÉÊiÉ; xÉ SÉÉEòɶ ɺ ª ÉèEòVÉÉiÉÒªÉEò¨ÉxÉäEÆò SÉ
pù́ª É̈ÉÉ® ú̈¦ÉEò¨Éκ iÉ; ª Éκ ¨Éxº É̈É́ÉÉʪÉEòÉ® úhÉä º ÉÊiÉ, +º É̈É́ÉÉʪÉEòÉ® úhÉä SÉ iÉiº Éƪ ÉÉäMÉä, +ÉEòɶ É =i{ÉtäiÉ; iÉnù¦ÉÉ́ÉÉkÉÖ
iÉnùxÉÖOɽþ|É́ÉÞkÉÆ ÊxÉÊ̈ÉkÉEòÉ® úhÉÆ nÚ ù®úÉ{ÉäiÉ̈Éä́É +ÉEòɶ ɺ ª É ¦É́ÉÊiÉ * =i{ÉÊkÉ̈ÉiÉÉÆ SÉ iÉäVÉ&|ɦÉÞ iÉÒxÉÉÆ {ÉÚ´ÉÉækÉ® úEòɱ ɪ ÉÉäÌ́ɶ Éä¹É&
º ÉƦÉÉ́ª ÉiÉä--- |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä& |ÉEòɶ ÉÉÊnùEòɪ ÉÈxÉ ¤ ɦÉÚ´É, {É SÉÉSSÉ ¦É́ÉiÉÒÊiÉ; +ÉEòɶ ɺ ª É {ÉÖxÉxÉÇ{ÉÚ ´ÉÉækÉ® úEòɱ ɪ ÉÉäÌ́ɶ Éä¹É&
º ÉƦÉÉ́ÉʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä; ËEò ʽþ|ÉÉMÉÖi{ÉkÉä® úxÉEòɱ ɪ ÉÉäÌ́ɶ Éä¹É& º ÉƦÉÉ́ÉʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä; ËEò ʽþ|ÉÉMÉÖi{ÉkÉä® úxÉ́ÉEòɶ É̈ɺ ÉÖʹɮ ú̈ÉÎSUôpÆù
¤ ɦÉÚ
´ÉäÊiÉ ¶ ÉCª ÉiÉä%vª É́ɺ ÉÉiÉÖ̈ÉÂ? {ÉÞ
ÊlÉ́ª ÉÉÊnù́ÉèvÉ̈ª ÉÉÇSSÉ ẾɦÉÖi´ÉÉÊnù±ÉIÉhÉÉiÉÂ+ÉEòɶ ɺ ª É +VÉi´Éʺ ÉÊrù& * iɺ ¨ÉÉtlÉÉ ± ÉÉäEäò-
-+ÉEòɶ ÉÆ EÖò¯û, +ÉEòɶ ÉÉä VÉÉiÉ&- <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉä MÉÉèhÉ& |ɪ ÉÉäMÉÉä ¦É́ÉÊiÉ, ª ÉlÉÉ SÉ-PÉ]õÉEòɶ É&, Eò® úEòÉEòɶ É&, MÉÞ ½þÉEòɶ É&-
- <iª ÉäEòº ª ÉÉ{ª ÉÉEòɶ ɺ ª É B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉä ¦Éänù́ª É{Énäù¶ÉÉä MÉÉèhÉÉä ¦É́ÉÊiÉ--- ´Éänäù%Ê{É ` +É® úhª ÉÉxÉÉEòɶ Éä¹́Éɱ ɦÉä® úxÉÂ' <ÊiÉ;
B´É̈ÉÖi{ÉÊkɸÉÖÊiÉ® úÊ{É MÉÉèhÉÒpù¹]ṍª ÉÉ **

¶ ɤ nùÉSSÉ ** 2.3.4 **
** 2.3.4 **

¶ ɤ nù& Jɱ ´É{ª ÉÉEòɶ ɺ ª É +VÉi´ÉÆ Jª ÉÉ{ɪ ÉÊiÉ, ª ÉiÉ +ɽþ--- ` ´Éɪ ÉÖ SÉÉxiÉÊ® úIÉÆ SÉèiÉnù̈ÉÞ iÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ; xÉ
Á¨ÉÞ iɺ ª ÉÉäi{ÉÊkɯû{É{ÉtiÉä; ` +ÉEòɶ É́Éiº É́ÉÇMÉiÉ SÉ ÊxÉiª É& ' <ÊiÉ SÉ +ÉEòɶ ÉäxÉ ¥ÉÀ º É́ÉÇMÉiÉi´ÉÊxÉiª Éi´Éɦª ÉÉÆ
vÉ̈ÉÉǦª É̈ÉÖ{ÉÊ̈É̈ÉÉxÉ& +ÉEòɶ ɺ ª ÉÉÊ{É iÉÉèvÉ̈ÉÉêº ÉÚ Sɪ ÉÊiÉ; xÉ SÉ iÉÉoù¶Éº ª ÉÉäi{ÉÊkɯû{É{ÉtiÉä * ` º É ª ÉlÉÉxÉxiÉÉä%ª É̈ÉÉEòɶ É
B´É̈ÉxÉxiÉ +Éi¨ÉÉ ´ÉäÊnùiÉ́ª É& ' <ÊiÉ SÉ =nùɽþ®úhÉ ---- ` +ÉEòɶ ɶ É® úÒ®Æú¥ÉÀ ' ` +ÉEòɶ É +Éi¨ÉÉ ' <ÊiÉ SÉ * xÉ
Á ÉEòɶ ɺ ª ÉÉäi{ÉÊkÉ̈Ék´Éä ¥ÉÀ hɺ iÉäxÉ Ếɶ Éä¹ÉhÉÆ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ--xÉÒ± ÉäxÉä́ÉÉäi{ɱ ɺ ª É * iɺ ¨ÉÉÊzÉiª É̈Éä́ÉÉEòɶ ÉäxÉ º ÉÉvÉÉ® úhÉÆ ¥ÉÀ ÊäiÉ
MÉ̈ª ÉiÉä **

º ª ÉÉSSÉèEòº ª É ¥ÉÀ ¶ ɤ nù́ÉiÉÂ** 2.3.5 **

** 2.3.5 **

<nÆù{ÉnùÉäkÉ® Æúº ÉÚ jÉ̈ÉÂ* º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ* EòlÉÆ {ÉÖxÉ® äúEòº ª É º ÉƦÉÚ iɶ ɤ nùºª É ` iɺ ¨ÉÉuùÉ Biɺ ¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉ +ÉEòɶ É& º ÉƦÉÚ iÉ& '
<iª Éκ ¨ÉzÉÊvÉEòÉ® äú{É® äú¹ÉÖ iÉäVÉ&|ɦÉÞ Êiɹ́ÉxÉÖ́ÉiÉÇ̈ÉÉxɺ ª É ¨ÉÖJª Éi´ÉÆ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, +ÉEòɶ Éä SÉ MÉÉèhÉi´ÉÊ̈ÉÊiÉ * +iÉ =kÉ® ú̈ÉÖSª ÉiÉä---
º ª ÉÉSSÉèEòº ª ÉÉÊ{É º ÉƦÉÚ iɶ ɤ nùºª É Ếɹɪ ÉẾɶ Éä¹É¶ ÉÉnÂ
ùMÉÉèhÉÉä ¨ÉÖJª É SÉ |ɪ ÉÉäMÉ&--- ¥ÉÀ ¶ ɤ nù́ÉiÉ ; ª ÉlÉèEòº ª ÉÉÊ{É ¥ÉÀ ¶ ɤ nùºª É `
iÉ{ɺ ÉÉ ¥ÉÀ ẾÉÊVÉYÉɺ ɺ ´É iÉ{ÉÉä ¥ÉÀ ' <iª Éκ ¨ÉzÉÊvÉEòÉ® äú%zÉÉÊnù¹ÉÖ MÉÉèhÉ& |ɪ ÉÉäMÉ&, +ÉxÉxnäùSÉ ¨ÉÖJª É&; ª ÉlÉÉ SÉ iÉ{Éʺ É
¥ÉÀ ẾÉYÉÉxɺ ÉÉvÉxÉä ¥ÉÀ ¶ ɤ nùÉä ¦ÉCiª ÉÉ |ɪ ÉÖVª ÉiÉä, +\Vɺ ÉÉ iÉÖ ẾÉYÉäªÉä ¥ÉÀ ÊhÉ---iÉuùiÉÂ* EòlÉÆ {ÉÖxÉ® úxÉÖi{ÉkÉÉèxɦɺ É& `
BEò¨Éä́ÉÉÊuùiÉÒªÉ̈ÉÂ' <iÉÒªÉÆ |ÉÊiÉYÉÉ º É̈Élª ÉÇiÉä ? xÉxÉÖ xɦɺ ÉÉ ÊuùiÉÒªÉäxÉ º ÉÊuùiÉÒªÉÆ ¥ÉÀ |ÉÉ{xÉÉäÊiÉ; EòlÉÆ SÉ ¥ÉÀ ÊhÉ ẾÉÊnùiÉä
º É́ÉÈẾÉÊnùiÉÆ º ª ÉÉÊnùÊiÉ, iÉnÖùSª ÉiÉä--- ` BEò¨Éä́É ' <ÊiÉ iÉÉ́Éiº ´ÉEòɪ ÉÉÇ{ÉäIɪ ÉÉä{É{ÉtiÉä; ª ÉlÉÉ ± ÉÉäEäò EòÎSÉiEÖò¨¦ÉEòÉ® úEÖò± Éä
{ÉÚ
´ÉætÖ̈ÉÞÇqùhb÷SÉGòÉnùÒÊxÉ SÉ ={ɱ ɦª É +{É® äútÖ SÉ xÉÉxÉÉẾÉvÉÉxª É̈ÉjÉÉÊhÉ |ɺ ÉÉÊ® úiÉÉxª ÉÖ{ɱ ɦª É ¥ÉÚ ª ÉÉiÉÂ
---` ¨ÉÞ näù́ÉèEòÉÊEòxÉÒ
{ÉÚ ´ÉætÖ® úɺ ÉÒiÉÂ' <ÊiÉ, º É SÉ iɪ ÉÉ́ÉvÉÉ® úhɪ ÉÉ ¨ÉÞ iEòɪ ÉÇVÉÉiÉ̈Éä́É {ÉÚ´ÉætÖxÉÉǺÉÒÊnùiª ÉʦÉ|ÉäªÉÉiÉÂ
, xÉ nùhb÷SÉGòÉÊnù---
iÉuùnùÊuùiÉҪɸÉÖÊiÉ® úÊvɹ`öÉjÉxiÉ® Æú´ÉÉ® úªÉÊiÉ--- ª ÉlÉÉ ¨ÉÞ nùÉä%¨ÉjÉ|ÉEÞ òiÉä& EÖò¨¦ÉEòÉ® úÉä%Êvɹ`öÉiÉÉ où¶ª ÉiÉä, xÉè́ÉÆ ¥ÉÀ hÉÉä
VÉMÉi|ÉEÞ òiÉä® úxª ÉÉä%Êvɹ`öÉiÉÉ +º iÉÒÊiÉ * xÉ SÉ xɦɺ ÉÉÊ{É ÊuùiÉÒªÉäxÉ º ÉÊuùiÉÒªÉÆ ¥ÉÀ |ɺ ÉVª ÉiÉä; ± ÉIÉhÉÉxª Éi´ÉÊxÉÊ̈ÉkÉÆ Ê½þ
xÉÉxÉÉi´É̈É ; xÉ SÉ |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä¥ÉÇÀ xɦɺ ÉÉä± ÉÇIÉhÉÉxª Éi´É̈Éκ iÉ--- IÉÒ® úÉänùEòª ÉÉäÊ® ú́É º Éƺ ÉÞ ¹]õªÉÉä&---
´ª ÉÉÊ{Éi´ÉÉ̈ÉÚ iÉÇi´É́ÉÉÊnùvÉ̈ÉǺÉÉ̈ÉÉxª ÉÉiÉÂ
; º ÉMÉÇEòɱ Éä iÉÖ ¥ÉÀ VÉMÉnÖùi{ÉÉnùʪÉiÉÖÆ ª ÉiÉiÉä, κ iÉÊ̈ÉiÉÊ̈ÉiÉ® úÊkɹ`öÊiÉ,
iÉäxÉÉxª Éi´É̈É́ɺ ÉÒªÉiÉä; iÉlÉÉ SÉ ` +ÉEòɶ ɶ É® úÒ®Æú¥ÉÀ ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª ÉÉä%Ê{É ¥ÉÀ ÉEòɶ ɪ ÉÉä® ú¦ÉänùÉä{ÉSÉÉ® úʺÉÊrù&; +iÉ B´É SÉ
¥ÉÀ ẾÉYÉÉxÉäxÉ º É́ÉÇẾÉYÉÉxÉʺ ÉÊrù&; +Ê{É SÉ º É́ÉÈEòɪ ÉÇ̈ÉÖi{Ét¨ÉÉxÉ̈ÉÉEòɶ ÉäxÉÉ́ª ÉÊiÉÊ® úHònäù¶ÉEòɱ É̈Éä́ÉÉäi{ÉtiÉä, ¥ÉÀ hÉÉ SÉ
+´ª ÉÊiÉÊ® úHònäù¶ÉEòɱ É̈Éä́ÉÉEòɶ ÉÆ ¦É́ÉiÉÒÊiÉ---+iÉÉä ¥ÉÀ hÉÉ iÉiEòɪ ÉæhÉ SÉ ẾÉYÉÉiÉäxÉ º ɽþẾÉYÉÉiÉ̈Éä́ÉÉEòɶ ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ--- ª ÉlÉÉ
IÉÒ® ú{ÉÚ hÉæ PÉ]äõEòÊiÉÊSÉnùΤ¤ Éxnù́É& |ÉÊIÉ{iÉÉ& º ÉxiÉ& IÉÒ® úOɽþhÉäxÉè́É MÉÞ ½þÒiÉÉ ¦É́ÉÎxiÉ; xÉ Ê½þIÉÒ® úOɽþhÉÉnùΤ¤ ÉxnÖùOɽþhÉÆ
{ÉÊ® úʶɹªÉiÉä; B´ÉÆ ¥ÉÀ hÉÉ iÉiEòɪ ÉêSÉÉ́ª ÉÊiÉÊ® úHònäù¶ÉEòɱ Éi´ÉÉiÉÂMÉÞ ½þÒiÉ̈Éä́É ¥ÉÀ MÉÞ ½þhÉäxÉ xɦÉÉä ¦É́ÉÊiÉ * iɺ ¨ÉÉn ù¦ÉÉHÆò xɦɺ É&
º ÉƦÉ́ɸÉ́ÉhÉÊ̈ÉÊiÉ **

B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, <nù̈Éɽþ---

|ÉÊiÉYÉÉ%½þ
ÉÊxÉ® ú́ª ÉÊiÉ® äúEòÉSUô¤ näù¦ªÉ& ** 2.3.6 **
** 2.3.6 **

` ª ÉäxÉɸÉÖiÉĸÉÖiÉÆ ¦É́Éiª É̈ÉiÉÆ ¨ÉiÉ̈ÉẾÉYÉÉiÉÆ ẾÉYÉÉiÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ, ` +Éi¨ÉÊxÉ Jɱ ´É® äúoù¹]äõ¸ÉÖiÉä ¨ÉiÉä ẾÉYÉÉiÉä <nÆùº É́ÉÈẾÉÊnùiÉ̈ÉÂ'
<ÊiÉ, ` Eòκ ¨ÉzÉÖ ¦ÉMÉ́ÉÉä ẾÉYÉÉiÉä º É́ÉÇÊ̈ÉnÆùẾÉYÉÉiÉÆ ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ, ` xÉ EòÉSÉxÉ ¨Én ù¤ÉʽþvÉÉÇẾÉtÉκ iÉ ' <ÊiÉ SÉè́ÉÆ°ü{ÉÉ
|ÉÊiÉ́ÉänùÉxiÉÆ |ÉÊiÉYÉÉ ẾÉYÉɪ ÉiÉä; iɺ ª ÉÉ& |ÉÊiÉYÉɪ ÉÉ B´É̈ɽþÉÊxÉ® úxÉÖ{É® úÉävÉ& º ª ÉÉiÉ , ª Ét´ª ÉÊiÉ® äúEò& EÞ òiº xɺ ª É ´Éº iÉÖVÉÉiɺ ª É
ẾÉYÉäªÉÉn ù¥ÉÀ hÉ& º ª ÉÉiÉÂ; ´ª ÉÊiÉ® äúEäò ʽþº ÉÊiÉ BEòẾÉYÉÉxÉÉxÉäxÉ º É́ÉÈẾÉYÉɪ ÉiÉ <iÉÒªÉÆ |ÉÊiÉYÉÉ ½þÒªÉäiÉ * º É SÉÉ́ª ÉÊiÉ® äúEò
B´É̈ÉÖ{É{ÉtiÉä, ª ÉÊnùEÞ òiº xÉÆ ´Éº iÉÖVÉÉiÉ̈ÉäEòº ¨ÉÉn ù¥ÉÀ hÉ =i{ÉtäiÉ * ¶ ɤ näù¦ª É SÉ |ÉEÞ òÊiÉẾÉEòÉ® úÉ́ª ÉÊiÉ® äúEòxª Éɪ ÉäxÉè́É
|ÉÊiÉYÉÉʺ ÉÊrù®ú́ÉMÉ̈ª ÉiÉä; iÉlÉÉ Ê½þ--- ` ª ÉäxÉɸÉÖiÉĸÉÖiÉÆ ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ |ÉÊiÉYÉɪ É, ¨ÉÞ nùÉÊnùoù¹]õÉxiÉä&
Eòɪ ÉÇEòÉ® úhÉɦÉänù|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ{É® úè& |ÉÊiÉYÉè¹ÉÉ º É̈Élª ÉÇiÉä; iÉiº ÉÉvÉxÉɪ Éè́É SÉÉäkÉ® äú¶ ɤ nùÉ&---` º Énäù́É º ÉÉä̈ª Éänù̈ÉOÉ
+ɺ ÉÒnäùEò¨Éä́ÉÉÊuùiÉÒªÉ̈ÉÂ' ` iÉnèùIÉiÉ ' ` iÉkÉäVÉÉä%º ÉÞ VÉiÉ ' <iª Éä́ÉÆ Eòɪ ÉÇVÉÉiÉÆ ¥ÉÀ hÉ& |Énù¶ª ÉÇ, +´ª ÉÊiÉ® äúEÆò |Énù¶ÉǪÉÎxiÉ-- `
BäiÉnùÉi¨ª ÉÊ̈ÉnÄùº É́ÉÇ̈ÉÂ' <iª ÉÉ® ú¦ª É +É |É{ÉÉ`öEò{ÉÊ® úºÉ̈ÉÉ{iÉä&; iÉttÉEòɶ ÉÆ xÉ ¥ÉÀ Eòɪ ÉȺ ª ÉÉiÉ , xÉ ¥ÉÀ ÊhÉ ẾÉYÉÉiÉä +ÉEòɶ ÉÆ
ẾÉYÉɪ ÉäiÉ; iÉiÉ SÉ |ÉÊiÉYÉɽþÉÊxÉ& º ª ÉÉiÉ ; xÉ SÉ |ÉÊiÉYÉɽþÉxª ÉÉ ´Éänùºª ÉÉ|ÉÉ̈ÉÉhª ÉÆ ª ÉÖHÆò EòiÉÖÇ̈ÉÂ* iÉlÉÉ Ê½þ|ÉÊiÉ́ÉänùÉxiÉÆ iÉä iÉä
¶ ɤ nùɺ iÉäxÉ iÉäxÉ où¹]õÉxiÉäxÉ iÉÉ̈Éä́É |ÉÊiÉYÉÉÆ YÉÉ{ɪ ÉÎxiÉ--- ` <nÆùº É́ÉȪ ÉnùªÉ̈ÉÉi¨ÉÉ ' ` ¥ÉÀ è́Éänù̈É̈ ÉÞ iÉÆ {ÉÖ® úºiÉÉiÉÂ'
<iª Éä́É̈ ÉÉnùªÉ&; iɺ ¨ÉÉVV´É± ÉxÉÉÊnù́Énäù́É MÉMÉxÉ̈É{ª ÉÖi{ÉtiÉä **

ª ÉnÖùHò¨É ---+¸ÉÖiÉäxÉÇẾɪ ÉnÖùi{ÉtiÉ <ÊiÉ, iÉnùªÉÖHò¨É , Ếɪ ÉnÖùi{ÉÊkÉẾɹɪ ɸÉÖiª ÉxiÉ® úºª É nù̶ÉiÉi´ÉÉiÉ --- ` iɺ ¨ÉÉuùÉ
Biɺ ¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉ +ÉEòɶ É& º ÉƦÉÚ iÉ& ' <ÊiÉ * º Éiª ÉÆ nù̶ÉiÉ̈É , ẾɯûrÆùiÉÖ ` iÉkÉäVÉÉä%º ÉÞ VÉiÉ ' <iª ÉxÉäxÉ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® äúhÉ; xÉ,
BEò´ÉÉCª Éi´ÉÉiº É́ÉÇ̧ÉÖiÉÒxÉÉ̈ÉÂ* ¦É́Éi´ÉäEò´ÉÉCª Éi´É̈ÉẾɯûrùÉxÉÉ̈É ; <½þiÉÖ ẾÉ® úÉävÉ =Hò&---º ÉEÞ òSUØôiɺ ª É » ɹ]Öõ&
» ɹ]ṍª ÉuùªÉº ÉƤÉxvÉɺ ÉƦÉ́ÉÉuùªÉÉä SÉ |ÉlÉ̈ÉVÉi´Éɺ ÉƦÉ́ÉÉÊuùEò± {Éɺ ÉƦÉ́ÉÉSSÉäÊiÉ---xÉè¹É nùɹäÉ&, iÉäVÉ&º ÉMÉǺª É iÉèÊkÉ® úÒªÉEäò
iÉÞ iÉÒªÉi´É¸É́ÉhÉÉiÉ ---` iɺ ¨ÉÉuùÉ Biɺ ¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉ +ÉEòɶ É& º ÉƦÉÚ iÉ&, +ÉEòɶ ÉÉuùɪ ÉÖ&, ´Éɪ ÉÉä® úÎMxÉ& ' <ÊiÉ; +¶ ÉCª ÉÉ ½þÒªÉÆ
¸ÉÖÊiÉ® úxª ÉlÉÉ {ÉÊ® úhÉäiÉÖ̈É ; ¶ ÉCª ÉÉ iÉÖ {ÉÊ® úhÉäiÉÖÆ UôÉxnùÉäMª ɸÉÖÊiÉ&---iÉnùÉEòɶ ÉÆ ´Éɪ ÉÖÆ SÉ º ÉÞ ¹]Â
ṍÉÉ ` iÉkÉäVÉÉä%º ÉÞ VÉiÉ ' <ÊiÉ; xÉ ½þÒªÉÆ
¸ÉÖÊiɺ iÉäVÉÉäVÉÊxÉ|ÉvÉÉxÉÉ º ÉiÉÒ¸ÉÖiª ÉxiÉ® ú|Éʺ ÉrùÉ̈ ÉÉEòɶ ɺ ª ÉÉäi{ÉËkÉ ´ÉÉ® úʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCxÉÉäÊiÉ, BEòº ª É ´ÉÉCª ɺ ª É ´ª ÉÉ{ÉÉ® úuùªÉɺ ÉƦÉ́ÉÉiÉ ;
» ɹ]õÉ i´ÉäEòÉä%Ê{É Gò¨ÉähÉÉxÉäEÆò » ɹ]ṍª ÉÆ º ÉÞ VÉäiÉÂ
---<iª ÉäEò´ÉÉCª Éi´ÉEò± {ÉxÉɪ ÉÉÆ º ÉƦÉ́Éxiª ÉÉÆ xÉ ẾɯûrùÉlÉÇi´ÉäxÉ ¸ÉÖÊiɽþÉÇiÉ́ª ÉÉ; xÉ
SÉɺ ¨ÉÉʦÉ& º ÉEÞ òSUØôiɺ ª É » ɹ]Öõ& » ɹ]ṍª ÉuùªÉº ÉƤÉxvÉÉä%ʦÉ|ÉäªÉiÉä, ¸ÉÖiª ÉxiÉ® ú́ɶ ÉäxÉ » ɹ]ṍª ÉÉxiÉ® úÉä{ɺ ÉÆOɽþÉiÉ ; ª ÉlÉÉ SÉ ` º É́ÉÈ
JÉα ´ÉnÆù¥ÉÀ iÉVVɱ ÉÉxÉÂ' <iª ÉjÉ º ÉÉIÉÉnäù́É º É́ÉǺª É ´Éº iÉÖVÉÉiɺ ª É ¥ÉÀ VÉi´ÉÆ ¸ÉÚ ª É̈ÉÉhÉÆ xÉ |Énäù¶ÉÉxiÉ® úẾÉʽþiÉÆ
iÉäVÉ&|É̈ÉÖJÉ̈ÉÖi{ÉÊkÉGò¨ÉÆ ´ÉÉ® úªÉÊiÉ, B´ÉÆ iÉäVɺ ÉÉä%Ê{É ¥ÉÀ VÉi´ÉÆ ¸ÉÚ ª É̈ÉÉhÉÆ xÉ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® úẾÉʽþiÉÆ xɦÉ&|É̈ÉÖJÉ̈ÉÖi{ÉÊkÉGò¨ÉÆ
´ÉÉ® úʪÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ * xÉxÉÖ ¶ É̈ÉẾÉvÉÉxÉÉlÉÇ̈ÉäiÉuùÉCª É̈É ---` iÉVVɱ ÉÉÊxÉÊiÉ ¶ ÉÉxiÉ ={Éɺ ÉÒiÉ ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä&; xÉèiÉiº ÉÞ Î¹]ṍÉÉCª É̈ÉÂ
;
iɺ ¨ÉÉnäùiÉzÉ |Énäù¶ÉÉxiÉ® ú|Éʺ ÉrÆùGò¨É̈ÉxÉÖ® úÉärÖù̈ɽÇþiÉÒÊiÉ; ` iÉkÉäVÉÉä%º ÉÞ VÉiÉ ' <iª ÉäiÉiº ÉÞ Î¹]ṍÉÉCª É̈ÉÂ
; iɺ ¨ÉÉnùjÉ ª ÉlÉɸÉÖÊiÉ Gò¨ÉÉä
OɽþÒiÉ́ª É <ÊiÉ * xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä; xÉ Ê½þiÉäVÉ&|ÉÉlÉ̈ª ÉÉxÉÖ® úÉävÉäxÉ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® ú|Éʺ ÉrùÉä Ếɪ Éi{ÉnùÉlÉÇ& {ÉÊ® úiª ÉHò´ª ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ,
{ÉnùÉlÉÇvÉ̈ÉÇi´ÉÉiGò¨Éº ª É; +Ê{É SÉ ` iÉkÉäVÉÉä%º ÉÞ VÉiÉ ' <ÊiÉ xÉÉjÉ Gò¨Éº ª É ´ÉÉSÉEò& EòÎSÉSUô¤ nùÉä%κ iÉ; +lÉÉÇkÉÖ Gò¨ÉÉä MÉ̈ª ÉiÉä;
º É SÉ ` ´Éɪ ÉÉä® úÎMxÉ& ' <iª ÉxÉäxÉ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® ú|Éʺ ÉräùxÉ Gò¨ÉähÉ ÊxÉ́Éɪ ÉÇiÉä; ẾÉEò± {ɺ É̈ÉÖSSɪ ÉÉèiÉÖ Ếɪ ÉkÉäVɺ ÉÉä&
|ÉlÉ̈ÉVÉi´ÉẾɹɪ ÉÉ́ɺ ÉƦÉ́ÉÉxɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éɦª ÉÉÆ ÊxÉ́ÉÉÊ® úiÉÉä; iɺ ¨ÉÉzÉÉκ iÉ ¸ÉÖiª ÉÉäÌ́É|ÉÊiɹÉävÉ& * +Ê{É SÉ UôÉxnùÉäMª Éä ` ª ÉäxÉɸÉÖiÉÆ ¸ÉÖiÉÆ
¦É́ÉÊiÉ ' <iª ÉäiÉÉÆ |ÉÊiÉYÉÉÆ ´ÉÉCª ÉÉä{ÉGò¨Éä ¸ÉÖiÉÉÆ º É̈ÉlÉÇʪÉiÉÖ̈ɺ É̈ÉÉ̈xÉÉiÉ̈ÉÊ{É Ếɪ ÉiÉÂ=i{ÉkÉÉ́ÉÖ{ɺ ÉÆJª ÉÉiÉ́ª É̈É ; ÊEò¨ÉR óMÉ
{ÉÖxɺ iÉèÊkÉ® úÒªÉEäò º É̈ÉÉ̈xÉÉiÉÆ xɦÉÉä xÉ º ÉÆMÉÞ Á iÉä * ª ÉSSÉÉäHò¨É --- +ÉEòɶ ɺ ª É º É́ÉæhÉÉxÉxª Énäù¶ÉEòɱ Éi´ÉÉn ù¥ÉÀ hÉÉ iÉiEòɪ ÉêSÉ
º ɽþẾÉÊnùiÉ̈Éä́É iÉn ù¦É́ÉÊiÉ; +iÉÉä xÉ |ÉÊiÉYÉÉ ½þÒªÉiÉä; xÉ SÉ ` BEò¨Éä́ÉÉÊuùiÉÒªÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ ¸ÉÖÊiÉEòÉä{ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ,
IÉÒ® úÉänùEò´Én ù¥ÉÀ xɦɺ ÉÉä® ú́ª ÉÊiÉ® äúEòÉä{É{ÉkÉäÊ® úÊiÉ * +jÉÉäSª ÉiÉä--- xÉ IÉÒ® úÉänùEòxª Éɪ ÉäxÉänù̈ÉäEòẾÉYÉÉxÉäxÉ º É́ÉÇẾÉYÉÉxÉÆ xÉäiÉ́ª É̈É ;
¨ÉÞnùÉÊnùoù¹]õÉxiÉ|Éhɪ ÉxÉÉÊrù|ÉEÞ òÊiÉẾÉEòÉ® úxª Éɪ ÉäxÉè́ÉänÆùº É́ÉÇẾÉYÉÉxÉÆ xÉäiÉ́ª ÉÊ̈ÉÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä; IÉÒ® úÉänùEòxª Éɪ ÉäxÉ SÉ º É́ÉÇẾÉYÉÉxÉÆ
Eò± {ª É̈ÉÉxÉÆ xÉ º É̈ª ÉÎM´ÉYÉÉxÉÆ º ª ÉÉiÉ ; xÉ Ê½þIÉÒ® úYÉÉxÉMÉÞ ½þÒiɺ ª ÉÉänùEòº ª É º É̈ª ÉÎM´ÉYÉÉxÉMÉÞ½þÒiÉi´É̈Éκ iÉ; xÉ SÉ ´Éänùºª É
{ÉÖ¯û¹ÉÉhÉÉÊ̈É́É ¨Éɪ Éɱ ÉÒEò´É\SÉxÉÉÊnùʦɮ úlÉÉḈÉvÉÉ® úhÉ̈ÉÖ{É{ÉtiÉä; º ÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉÉ SÉäªÉ̈ÉÂ` BEò¨Éä́ÉÉÊuùiÉÒªÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ ¸ÉÖÊiÉ&
IÉÒ® úÉänùEòxª Éɪ ÉäxÉ xÉÒªÉ̈ÉÉxÉÉ {ÉÒb÷¬ äiÉ * xÉ SÉ º ´ÉEòɪ ÉÉÇ{ÉäIɪ ÉänÆù´Éº i´ÉäEònäù¶ÉẾɹɪ ÉÆ º É́ÉÇẾÉYÉÉxÉ̈Éä́ÉÉÊuùiÉÒªÉiÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉÆ SÉäÊiÉ
xª Éɪ ª É̈ÉÂ
, ¨ÉÞ
nùÉÊnù¹́ÉÊ{É Ê½þiÉiº ÉƦÉÉ́ÉiÉ ---xÉ iÉnù{ÉÚ ´ÉḈÉnÖù{Éxª Éʺ ÉiÉ́ª ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ---` ·ÉäiÉEäòiÉÉä ª ÉzÉÖ º ÉÉä̈ª ÉänÆù¨É½þÉ̈ÉxÉÉ
+xÉÚ SÉÉxÉ̈ÉÉxÉÒº iɤ vÉÉä%º ª ÉÖiÉ iÉ̈ÉÉnäù¶É̈É|ÉÉIª É& ª ÉäxÉɸÉÖiÉÆ ¸ÉÖiÉÆ ¦É́ÉÊiÉ ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ * iɺ ¨ÉÉnù¶Éä¹É́ɺ iÉÖẾɹɪ É̈Éä́ÉänÆùº É́ÉÇẾÉYÉÉxÉÆ
º É́ÉǺª É ¥ÉÀ Eòɪ ÉÇiÉÉ{ÉäIɪ ÉÉä{Éxª ɺ ª ÉiÉ <ÊiÉ pù¹]ṍª É̈ÉÂ**
ª Éi{ÉÖxÉ® äúiÉnÖùHò¨ÉÂ
--- +º ÉƦÉ́ÉÉnÂ
ùMÉÉèhÉÒMÉMÉxɺ ª ÉÉäi{ÉÊkɸÉÖÊiÉÊ® úÊiÉ, +jÉ ¥ÉÚ
¨ É&---

ª ÉÉ́ÉÊuùEòÉ® úÆ iÉÖ ẾɦÉÉMÉÉä ± ÉÉäEò´ÉiÉÂ** 2.3.7 **

** 2.3.7 **

iÉÖ-¶ ɤ nùÉä%º ÉƦÉ́Éɶ ÉR óEòÉ́ª ÉÉ́ÉÞ

kª ÉlÉÇ& * xÉ Jɱ ´ÉÉEòɶ ÉÉäi{ÉkÉÉ́ɺ ÉƦÉ́Éɶ ÉRÂóEòÉ EòiÉḈª ÉÉ; ª ÉiÉÉä ª ÉÉ́ÉÏiEòÊSÉÊuùEòÉ® úVÉÉiÉÆ où¶ª ÉiÉä--
- PÉ]õPÉÊ]õEòÉänù\SÉxÉÉÊnù´ÉÉ, Eò]õEòEäòª ÉÚ ® úEÖòhb÷± ÉÉÊnù´ÉÉ, º ÉÚSÉÒxÉÉ® úÉSÉÊxÉϺ jɶ ÉÉÊnù´ÉÉ--- iÉÉ́ÉÉxÉä́É ẾɦÉÉMÉÉä ± ÉÉäEäò ± ÉIª ÉiÉä;
xÉ i´ÉẾÉEÞ òiÉÆ ËEòÊSÉiEÖòiÉÎSÉÊuù¦ÉHò¨ÉÖ{ɱ ɦª ÉiÉä; ẾɦÉÉMÉ SÉÉEòɶ ɺ ª É {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉÊnù¦ª ÉÉä%´ÉMÉ̈ª ÉiÉä; iɺ ¨ÉÉiº ÉÉä%Ê{É ẾÉEòÉ® úÉä
¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ * BiÉäxÉ ÊnùCEòɱ É̈ÉxÉ&{É® ú̈ÉÉh´ÉÉnùÒxÉÉÆ Eòɪ ÉÇi´ÉÆ ´ª ÉÉJª ÉÉiÉ̈ÉÂ* xÉx´ÉÉi¨ÉÉ{ª ÉÉEòɶ ÉÉÊnù¦ª ÉÉä ẾɦÉHò <ÊiÉ iɺ ª ÉÉÊ{É
Eòɪ ÉÇi´ÉÆ PÉ]õÉÊnù́Éi|ÉÉ{xÉÉäÊiÉ; xÉ, ` +Éi¨ÉxÉ +ÉEòɶ É& º ÉƦÉÚ iÉ& ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä&; ª ÉÊnùÁ Éi¨ÉÉÊ{É ẾÉEòÉ® ú& º ª ÉÉiÉ , iɺ ¨ÉÉi{É® ú̈Éxª ÉzÉ
¸ÉÖiÉÊ̈Éiª ÉÉEòɶ ÉÉÊnùº É́ÉÈEòɪ ÉÈÊxÉ® úÉi¨ÉEò¨ÉÉi¨ÉxÉ& Eòɪ ÉÇi´Éä º ª ÉÉiÉ ; iÉlÉÉ SÉ ¶ ÉÚ xª É́ÉÉnù& |ɺ ÉVª ÉäiÉ; +Éi¨Éi´ÉÉSSÉÉi¨ÉxÉÉä
ÊxÉ® úÉEò® úhɶ ÉR óEòÉxÉÖ{É{ÉÊkÉ& xÉ Á Éi¨ÉÉMÉxiÉÖEò& Eòº ª ÉÊSÉiÉ , º ´Éª ÉÆʺ Érùi´ÉÉiÉÂ; xÉ Á Éi¨ÉÉ +Éi¨ÉxÉ& |É̈ÉÉhÉ̈É{ÉäIª É Êº Évª ÉÊiÉ;
iɺ ª É Ê½þ|Éiª ÉIÉÉnùÒÊxÉ |É̈ÉÉhÉÉxª Éʺ Érù|É̈ÉäªÉʺ ÉrùªÉä ={ÉÉnùÒªÉxiÉä; xÉ Á ÉEòɶ ÉÉnùªÉ& {ÉnùÉlÉÉÇ& |É̈ÉÉhÉÊxÉ® ú{ÉäIÉÉ& º ´Éª ÉÆ Êº ÉrùÉ&
EäòxÉÊSÉnù¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉxiÉä; +Éi¨ÉÉ iÉÖ |É̈ÉÉhÉÉÊnù́ª É́ɽþÉ® úɸɪ Éi´ÉÉi|ÉÉMÉä́É |É̈ÉÉhÉÉÊnù́ª É́ɽþÉ® úÉÎiº Évª ÉÊiÉ; xÉ SÉäoù¶Éº ª É ÊxÉ® úÉEò® úhÉÆ
º ÉƦÉ́ÉÊiÉ; +ÉMÉxiÉÖEÆò ʽþ´Éº iÉÖ ÊxÉ® úÉÊGòª ÉiÉä, xÉ º ´É°ü{É̈É ; ª É B´É ʽþÊxÉ® úÉEòiÉÉÇiÉnäù́É iɺ ª É º ´É°ü{É̈É ; xÉ
Á MxÉä® úÉè¹hª É̈ÉÎMxÉxÉÉ ÊxÉ® úÉÊGòª ÉiÉä; iÉlÉÉ +½þ̈Éä́ÉänùÉxÉÓVÉÉxÉÉÊ̈É ´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÆ ´Éº iÉÖ, +½þ̈Éä́ÉÉiÉÒiÉ̈ÉiÉÒiÉiÉ® ÆúSÉÉYÉÉʺ ɹÉ̈É ,
+½þ̈Éä́ÉÉxÉÉMÉiÉ̈ÉxÉÉMÉiÉiÉ® ÆúSÉ YÉɺ ª ÉÉÊ̈É, <iª ÉiÉÒiÉÉxÉÉMÉiÉ́ÉiÉÇ̈ÉÉxɦÉÉ́ÉäxÉÉxª ÉlÉɦÉ́Éiª ÉÊ{É YÉÉiÉ́ª Éä xÉ YÉÉiÉÖ® úxª ÉlÉɦÉÉ́ÉÉä%κ iÉ,
º É́ÉÇnùÉ ´ÉiÉÇ̈ÉÉxɺ ´É¦ÉÉ́Éi´ÉÉiÉ ; iÉlÉÉ ¦Éº ¨ÉÒ¦É́Éiª ÉÊ{É näù½äþxÉÉi¨ÉxÉ =SUäônù&; ´ÉiÉÇ̈ÉÉxɺ ´É¦ÉÉ́ÉÉnùxª ɺ ´É¦ÉÉ́Éi´ÉÆ ´ÉÉ xÉ º ÉƦÉÉ́ÉʪÉiÉÖÆ
¶ ÉCª É̈É ; B´É̈É|Éiª ÉÉJª ÉäªÉº ´É¦ÉÉ́Éi´ÉÉnùEòɪ ÉÇi´É̈ÉÉi¨ÉÉxÉ&, Eòɪ ÉÇi´ÉÆ SÉ +ÉEòɶ ɺ ª É **

ª ÉkÉÚ HÆò º É̈ÉÉxÉVÉÉiÉÒªÉ̈ÉxÉäEÆò EòÉ® úhÉpù́ª ÉÆ ´ª ÉÉä̈xÉÉä xÉɺ iÉÒÊiÉ, iÉi|Éiª ÉÖSª ÉiÉä---xÉ iÉÉ́Éiº É̈ÉÉxÉVÉÉiÉÒªÉ̈Éä́ÉÉ® ú¦ÉiÉä, xÉ
ʦÉzÉVÉÉiÉÒªÉÊ̈ÉÊiÉ Êxɪ É̈ÉÉä%κ iÉ; xÉ Ê½þiÉxiÉÚ xÉÉÆ iÉiº Éƪ ÉÉäMÉÉxÉÉÆ SÉ º É̈ÉÉxÉVÉÉiÉÒªÉi´É̈Éκ iÉ, pù́ª ÉMÉÖhÉi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ; xÉ SÉ
ÊxÉÊ̈ÉkÉEòÉ® úhÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É iÉÖ® úÒ́Éä̈ÉÉnùÒxÉÉÆ º É̈ÉÉxÉVÉÉiÉÒªÉi´ÉÊxɪ É̈ÉÉä%κ iÉ * º ª ÉÉnäùiÉiÉ ---º É̈É́ÉÉʪÉEòÉ® úhÉẾɹɪ É B´É
º É̈ÉÉxÉVÉÉiÉÒªÉi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ&, xÉ EòÉ® úhÉÉxiÉ® úẾɹɪ É <ÊiÉ; iÉnù{ª ÉxÉèEòÉÎxiÉEò¨É ; º ÉÚjÉMÉÉä́Éɱ ÉèÁ ÇxÉäEòVÉÉiÉÒªÉè®úEòÉ ® úVVÉÖ& º ÉÞ
Vª É̈ÉÉxÉÉ
où¶ª ÉiÉä; iÉlÉÉ º ÉÚ jÉè°ühÉÉÇÊnùÊ¦É SÉ ẾÉÊSÉjÉÉxEò¨¤ ɱ ÉÉÎx´ÉiÉx´ÉiÉä; º Ék´Épù́ª Éi´ÉÉt{ÉäIɪ ÉÉ ´ÉÉ º É̈ÉÉxÉVÉÉiÉÒªÉi´Éä Eò± {ª É̈ÉÉxÉä
Êxɪ É̈ÉÉxÉlÉÇCª É̈É , º É́ÉǺª É º É́ÉæhÉ º É̈ÉÉxÉVÉÉiÉÒªÉEòi´ÉÉiÉÂ* xÉÉ{ª ÉxÉäEò¨Éä́ÉÉ® ú¦ÉiÉä, xÉèEò¨É ---<ÊiÉ Êxɪ É̈ÉÉä%κ iÉ;
+hÉÖ̈Éxɺ ÉÉä® úÉtEò¨ÉÉÇ®ú̈¦Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ* BEèòEòÉä ʽþ{É® ú̈ÉÉhÉÖ̈ÉÇxÉ SÉÉtÆ Eò¨ÉÉÇ®ú¦ÉiÉä, xÉ pù́ª ÉÉxiÉ® úè& º Éƽþiª É---<iª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä
* pù́ª ÉÉ® ú̈¦É B´ÉÉxÉäEòÉ® ú̈¦ÉEòi´ÉÊxɪ É̈É <ÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; {ÉÊ® úhÉÉ̈Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ* ¦É́Éänäù¹É Êxɪ É̈É&--- ª ÉÊnùº Éƪ ÉÉäMɺ ÉÊSÉ́ÉÆ pù́ª ÉÆ
pù́ª ÉÉxiÉ® úºª ÉÉ® ú̈¦ÉEò¨É¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉäiÉ; iÉnäù́É iÉÖ pù́ª ÉÆ Ếɶ Éä¹É́Énù́ɺ lÉÉxiÉ® ú̈ÉÉ{Ét¨ÉÉxÉÆ Eòɪ ÉÈxÉÉ̈Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä; iÉSSÉ C´ÉÊSÉnùxÉäEÆò
{ÉÊ® úhÉ̈ÉiÉä ¨ÉÞ nÂù¤ÉÒVÉÉÊnù, +R óEÖò® úÉÊnù¦ÉÉ́ÉäxÉ; C´ÉÊSÉnäùEÆò {ÉÊ® úhÉ̈ÉiÉä IÉÒ® úÉÊnù, nùvª ÉÉÊnù¦ÉÉ́ÉäxÉ; xÉä·É® ú¶Éɺ ÉxÉÊ̈ÉÊiÉ---+xÉäEò¨Éä́É
EòÉ® úhÉÆ Eòɪ ÉÈVÉxɪ ÉiÉÒÊiÉ * +iÉ& ¸ÉÖÊiÉ|ÉÉ̈ÉÉhª ÉÉnäùEòº ¨ÉÉn ù¥ÉÀ hÉ +ÉEòɶ ÉÉÊnù̈ɽþɦÉÚ iÉÉäi{ÉÊkÉGò¨ÉähÉ VÉMÉVVÉÉiÉÊ̈ÉÊiÉ
ÊxÉ SÉÒªÉiÉä; iÉlÉÉ SÉÉäHò¨É ---` ={ɺ ÉƽþÉ® únù¶ÉÇxÉÉzÉäÊiÉ SÉäzÉ IÉÒ® ú́ÉÊrù' <ÊiÉ **

ª ÉSSÉÉäHò¨ÉÂ+ÉEòɶ ɺ ª ÉÉäi{ÉkÉÉèxÉ {ÉÚ ´ÉÉækÉ® úEòɱ ɪ ÉÉäÌ́ɶ Éä¹É& º ÉƦÉÉ́ÉʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉ <ÊiÉ, iÉnùªÉÖHò¨É ; ª ÉäxÉè́É Ếɶ Éä¹ÉähÉ
{ÉÞÊlÉ́ª ÉÉÊnù¦ª ÉÉä ´ª ÉÊiÉÊ® úSª É̈ÉÉxÉÆ xɦÉ& º ´É°ü{É́ÉÊnùnùÉxÉÒ̈Évª É́ɺ ÉÒªÉiÉä, º É B´É Ếɶ Éä¹É& |ÉÉMÉÖi{ÉkÉäxÉÉǺÉÒÊnùÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä; ª ÉlÉÉ SÉ
¥ÉÀ xÉ º lÉÚ ± ÉÉÊnùʦÉ& {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉÊnùº´É¦ÉÉ́Éè& º ´É¦ÉÉ́É́ÉiÉ -- ` +º lÉÚ ± É̈ÉxÉhÉÖ ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É&, B´É̈ÉÉEòɶ ɺ ´É¦ÉÉ́ÉäxÉÉÊ{É xÉ
º ´É¦ÉÉ́É́ÉnùxÉÉEòɶ ÉÊ̈ÉÊiÉ ¸ÉÖiÉä® ú́ÉMÉ̈ª ÉiÉä; iɺ ¨ÉÉi|ÉÉMÉÖi{ÉkÉä® úxÉÉEòɶ ÉÊ̈ÉÊiÉ Îº lÉiÉ̈ÉÂ* ª Énù{ª ÉÖHÆò
{ÉÞ
ÊlÉ́ª ÉÉÊnù́ÉèvÉ̈ª ÉÉÇnùÉEòɶ ɺ ª ÉÉVÉi´ÉÊ̈ÉÊiÉ, iÉnù{ª ɺ ÉiÉ, ¸ÉÖÊiÉẾÉ® úÉävÉä º Éiª ÉÖi{Ékª ɺ ÉƦÉ́ÉÉxÉÖ̈ÉÉxɺ ª ÉɦÉɺ Éi´ÉÉä{É{ÉkÉä&,
=i{Ékª ÉxÉÖ̈ÉÉxɺ ª É xÉ nù̶ÉiÉi´ÉÉiÉ ; +ÊxÉiª É̈ÉÉEòɶ É̈É , +ÊxÉiª ÉMÉÖhÉɸɪ Éi´ÉÉiÉ , PÉ]õÉÊnù́ÉÊnùiª ÉÉÊnù|ɪ ÉÉäMɺ ÉƦÉ́ÉÉSÉ;
+Éi¨Éxª ÉxÉèEòÉÎxiÉEòÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; iɺ ª ÉÉè{ÉÊxɹÉnÆù|Éiª ÉÊxÉiª ÉMÉÖhÉɸɪ Éi´ÉÉʺ Éräù&; ẾɦÉÖi´ÉÉnùÒxÉÉÆ SÉ +ÉEòɶ ɺ ª ÉÉäi{ÉÊkÉ́ÉÉÊnùxÉÆ
|Éiª Éʺ Érùi´ÉÉiÉÂ* ª ÉSSÉÉäHò¨ÉäiÉiÉ --- ¶ ɤ nùÉSSÉäÊiÉ--- iÉjÉÉ̈ÉÞ iÉi´É¸ÉÖÊiɺ iÉÉ́ÉÊuùªÉÊiÉ ` +¨ÉÞ iÉÉ
Ênù́ÉÉèEòº É& ' <ÊiÉ́Én ùpù¹]ṍª ÉÉ; =i{ÉÊkÉ|ɱ ɪ ɪ ÉÉä¯û{É{ÉÉÊnùiÉi´ÉÉiÉ ; ` +ÉEòɶ É́Éiº É́ÉÇMÉiÉ SÉ ÊxÉiª É& ' <iª ÉÊ{É
|Éʺ Érù̈ɽþk´ÉäxÉÉEòɶ ÉÉä{É̈ÉÉxÉÆ ÊGòª ÉiÉä ÊxÉ® úÊiɶ ɪ É̈ɽþk´Éɪ É, xÉ +ÉEòɶ ɺ É̈Éi´Éɪ É-- ª ÉlÉÉ ` <¹ÉÖÊ® ú́É º ÉẾÉiÉÉ vÉÉ́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ
ÊIÉ|ÉMÉÊiÉi´Éɪ ÉÉäSª ÉiÉä, xÉ <¹ÉÖiÉÖ± ª ÉMÉÊiÉi´Éɪ É---iÉuùiÉ ; BiÉäxÉÉxÉxiÉi´ÉÉä{É̈ÉÉxɸÉÖÊiÉ́ª ÉÉÇJª ÉÉiÉÉ; ` Vª Éɪ ÉÉxÉÉEòɶ ÉÉiÉÂ'
<iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É SÉ ¥ÉÀ hÉ& º ÉEòɶ ÉÉnùÉEòɶ ɺ ª ÉÉäxÉ{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉi´Éʺ ÉÊrù& ` xÉ iɺ ª É |ÉÊiÉ̈ÉÉκ iÉ ' <ÊiÉ SÉ ¥ÉÀ hÉÉä%xÉÖ{É̈ÉÉxÉi´ÉÆ
nù¶ÉǪÉÊiÉ; ` +iÉÉä%xª ÉnùÉiÉÇ̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉ ¥ÉÀ hÉÉä%xª Éä¹ÉÉ̈ÉÉEòɶ ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÉiÉÇi´ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * iÉ{Éʺ É ¥ÉÀ ¶ ɤ nù́ÉnùÉEòɶ ɺ ª É
VÉx¨É¸ÉÖiÉäMÉÉêhÉi´ÉÊ̈Éiª ÉäiÉnùÉEòɶ ɺ ÉƦÉ́ɸÉÖiª ÉxÉÖ̈ÉÉxÉɦª ÉÉÆ {ÉÊ® ú¾þiÉ̈ÉÂ* iɺ ¨ÉÉnÂù¥ÉÀ Eòɪ ÉÈẾɪ ÉÊnùÊiÉ Êº Érù̈ÉÂ**

BiÉäxÉ ¨ÉÉiÉÊ® ú´ÉÉ ´ª ÉÉJª ÉÉiÉ& ** 2.3.8 **

¨ÉÉiÉÊ® ú·ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.3.8 **

+ÊiÉnäù¶ÉÉä%ª É̈ÉÂ* BiÉäxÉ Ếɪ Én ù́ª ÉÉJª ÉÉxÉäxÉ ¨ÉÉiÉÊ® ú·ÉÉÊ{É Ếɪ Énùɸɪ ÉÉä ´Éɪ ÉÖ́ª ÉÉÇJª ÉÉiÉ& * iÉjÉÉ{ª ÉäiÉä ª ÉlÉɪ ÉÉäMÉÆ {ÉIÉÉ
® úSÉʪÉiÉ́ª ÉÉ&---xÉ ´Éɪ ÉÖ¯ûi{ÉtiÉä, UôxnùÉäMÉÉxÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkÉ|ÉEò® úhÉä%xÉÉ̈xÉÉxÉÉÊnùiª ÉäEò& {ÉIÉ&, +κ iÉ iÉÖ iÉèÊkÉ® úÒªÉÉhÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkÉ|ÉEò® úhÉä
+É̈xÉÉxÉ̈ÉÂ` +ÉEòɶ ÉÉuùɪ ÉÖ& '--- <ÊiÉ {ÉIÉÉxiÉ® ú̈É ; iÉiÉ SÉ ¸ÉÖiª ÉÉäÌ́É|ÉÊiɹÉävÉä º ÉÊiÉ MÉÉèhÉÒ´Éɪ ÉÉä¯ûi{ÉÊkɸÉÖÊiÉ&, +º ÉƦÉ́ÉÉiÉÂ
<iª É{É® úÉä%ʦÉ|Éɪ É&; +º ÉƦÉ́É SÉ ` º Éè¹ÉÉxɺ iÉÊ̈ÉiÉÉ näù́ÉiÉÉ ª Éuùɪ ÉÖ& ' <iª ɺ iÉ̈ɪ É|ÉÊiɹÉävÉÉnù̈ÉÞ iÉi´ÉÉÊnù̧É́ÉhÉÉSSÉ *
|ÉÊiÉYÉÉxÉÖ{É® úÉävÉÉtÉ́ÉÊuùEòÉ® ÆúSÉ ẾɦÉÉMÉɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉnÖùi{ÉtiÉä ´Éɪ ÉÖÊ® úÊiÉ Êº ÉrùÉxiÉ& * +º iÉ̈ɪ É|ÉÊiɹÉävÉÉä%{É® úẾÉtÉẾɹɪ É
+É{ÉäÊIÉEò&, +Mxª ÉÉnùÒxÉÉÊ̈É́É ´Éɪ ÉÉä® úºiÉ̈ɪ ÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ* EÞ òiÉ|ÉÊiÉẾÉvÉÉxÉÆ SÉ +¨ÉÞ iÉi´ÉÉÊnù̧É́ÉhÉ̈ÉÂ* xÉxÉÖ ´Éɪ ÉÉä® úÉEòɶ ɺ ª É SÉ
iÉÖ± ª ɪ ÉÉä¯ûi{ÉÊkÉ|ÉEò® úhÉä ¸É́ÉhÉɸÉ́Éhɪ ÉÉä® äúEò¨Éä́ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈É֦ɪ ÉẾɹɪ É̈ɺ iÉÖ ÊEò¨ÉÊiÉnäù¶ÉäxÉɺ ÉÊiÉ Ếɶ Éä¹É <ÊiÉ, =Sª ÉiÉä---
º Éiª É̈Éä́É̈ ÉäiÉiÉÂ
; iÉlÉÉÊ{É ¨ÉxnùÊvɪ ÉÉÆ ¶ ɤ nù̈ÉÉjÉEÞ òiÉɶ ÉRÂóEòÉÊxÉ́ÉÞkª ÉlÉÉæ%ª É̈ÉÊiÉnäù¶É& ÊGòª ÉiÉä---º ÉǼÉMÉÇẾÉtÉÊnù¹ÉÖ Á Ö{Éɺ iɪ ÉÉ
´Éɪ ÉÉä̈ÉǽþɦÉÉMÉi´É¸É́ÉhÉÉiÉÂ+º iÉ̈ɪ É|ÉÊiɹÉävÉÉÊnù¦ª É SÉ ¦É́ÉÊiÉ ÊxÉiª Éi´Éɶ ÉR óEòÉ Eòº ª ÉÊSÉÊnùÊiÉ **

+º É̈¦É́ɺ iÉÖ º ÉiÉÉä%xÉÖ{É{ÉkÉä& ** 2.3.9 **

+º ɦ
Æ É́ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.3.9 **

Ếɪ Éi{É́Éxɪ ÉÉä® úºÉƦÉÉ́ª É̈ÉÉxÉVÉx¨ÉxÉÉä® ú{ª ÉÖi{ÉÊkÉ̈ÉÖ{ɸÉÖiª É, ¥ÉÀ hÉÉä%Ê{É ¦É́ÉäiEÖòiÉÎSÉnÖùi{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ º ª ÉÉiEòº ª ÉÊSÉx¨ÉÊiÉ&; iÉlÉÉ
ẾÉEòÉ® äú¦ª É B´ÉÉEòɶ ÉÉÊnù¦ª É =kÉ® äú¹ÉÉÆ ẾÉEòÉ® úÉhÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkÉ̈ÉÖ{ɸÉÖiª É, +ÉEòɶ ɺ ª ÉÉÊ{É ẾÉEòÉ® úÉnäù́É ¥ÉÀ hÉ =i{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ
EòÎSÉx¨Éxª ÉäiÉ; iÉÉ̈Éɶ ÉR óEòɨÉ{ÉxÉäiÉÖÊ̈ÉnÆùº ÉÚjÉ̈ÉÂ--- +º ÉƦÉ́Éκ i´ÉÊiÉ * xÉ Jɱ ÉÖ ¥ÉÀ hÉ& º ÉnùÉi¨ÉEòº ª É EÖòiÉÎSÉnùxª ÉiÉ&º ÉƦÉ́É
=i{ÉÊkÉ® úɶ ÉR óÊEòiÉ́ª ÉÉ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? +xÉÖ{É{ÉkÉä& * º Éx¨ÉÉjÉÆ Ê½þ¥ÉÀ ; xÉ iɺ ª É º Éx¨ÉÉjÉÉnäù́ÉÉäi{ÉÊkÉ& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, +º Éiª ÉÊiɶ ɪ Éä
|ÉEÞ òÊiÉẾÉEòÉ® ú¦ÉÉ́ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&; xÉÉÊ{É º ÉÊuù¶Éä¹ÉÉiÉ , où¹]õẾÉ{ɪ ÉǪÉÉiÉÂ---º ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉÊuù¶Éä¹ÉÉ =i{Ét¨ÉÉxÉÉ où¶ª ÉxiÉä, ¨ÉÞ nùÉnäùPÉÇ]õÉnùªÉ&,
xÉ iÉÖ Ếɶ Éä¹É䦪É& º ÉÉ̈ÉÉxª É̈É ; xÉÉ{ª ɺ ÉiÉ&, ÊxÉ® úÉi¨ÉEòi´ÉÉiÉ ; ` EòlÉ̈ɺ ÉiÉ& º ÉVVÉɪ ÉäiÉ ' <ÊiÉ SÉ +ÉIÉä{ɸÉ́ÉhÉÉiÉÂ* ` º É
EòÉ® úhÉÆ Eò® úhÉÉÊvÉ{ÉÉÊvÉ{ÉÉä xÉ SÉɺ ª É EòÎSÉVVÉÊxÉiÉÉ xÉ SÉÉÊvÉ{É& ' <ÊiÉ SÉ ¥ÉÀ hÉÉä VÉxÉʪÉiÉÉ® Æú´ÉÉ® úªÉÊiÉ * Ếɪ Éi{É́Éxɪ ÉÉä&
{ÉÖxɯûi{ÉÊkÉ& |Énù̶ÉiÉÉ, xÉ iÉÖ ¥ÉÀ hÉ& º ÉÉ +º iÉÒÊiÉ ´Éè¹É̈ª É̈ÉÂ* xÉ SÉ ẾÉEòÉ® äú¦ª ÉÉä ẾÉEòÉ® úÉxiÉ® úÉäi{ÉÊkÉnù¶ÉÇxÉÉn ù¥ÉÀ hÉÉä%Ê{É
ẾÉEòÉ® úi´ÉÆ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ, ¨ÉÚ ± É|ÉEÞòiª Éxɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä%xÉ́ɺ lÉÉ|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ
; ª ÉÉ ¨ÉÚ± É|ÉEÞ
òÊiÉ® ú¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä, iÉnäù́É SÉ xÉÉä ¥ÉÀ äiª ÉẾÉ® úÉävÉ&
**

iÉäVÉÉä%iɺ iÉlÉÉ Á ɽþ** 2.3.10 **

iÉäVÉÉä%ÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.3.10 **

UôÉxnùÉäMª Éä º Éx¨ÉÚ± Éi´ÉÆ iÉäVɺ É& ¸ÉÉẾÉiÉ̈ÉÂ, iÉèÊkÉ® úÒªÉEäò iÉÖ ´Éɪ ÉÖ̈ÉÚ
± Éi´É̈ÉÂ
; iÉjÉ iÉäVÉÉäªÉÉäËxÉ |ÉÊiÉ ¸ÉÖÊiÉẾÉ|ÉÊiÉ{ÉkÉÉèº Éiª ÉÉ̈É , |ÉÉ{iÉÆ
iÉÉ́Én ù¥ÉÀ ª ÉÉäÊxÉEÆò iÉäVÉ <ÊiÉ * EÖòiÉ& ? ` º Énäù́É ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É ` iÉkÉäVÉÉä%º ÉÞ VÉiÉ ' <iª ÉÖ{Énäù¶ÉÉiÉ ; º É́ÉÇẾÉYÉÉxÉ|ÉÊiÉYÉɪ ÉÉ SÉ,
¥ÉÀ |ɦÉ́Éi´Éä º É́ÉǺª É, º ÉƦÉ́ÉÉiÉ ; ` iÉVVɱ ÉÉxÉÂ' <ÊiÉ SÉ +Ếɶ Éä¹É¸ÉÖiÉä&; ` Biɺ ¨ÉÉVVÉɪ ÉiÉä |ÉÉhÉ& ' <ÊiÉ SÉ ={ÉGò¨ª É
¸ÉÖiª ÉxiÉ® äúº É́ÉǺª ÉÉẾɶ Éä¹ÉähÉ ¥ÉÀ VÉi´ÉÉä{Énäù¶ÉÉiÉÂ; iÉèÊkÉ® úÒªÉEäò SÉ ` º É iÉ{ɺ iÉ{i´ÉÉ * <nÆùº É́ÉÇ̈ɺ ÉÞ VÉiÉ * ª ÉÊnùnÆùËEòSÉ '
<iª ÉẾɶ Éä¹É¸É́ÉhÉÉiÉ ; iɺ ¨ÉÉiÉ --- ` ´Éɪ ÉÉä® úÎMxÉ& ' <ÊiÉ Gò¨ÉÉä{Énäù¶ÉÉä pù¹]ṍª É&---´Éɪ ÉÉä® úxÉxiÉ® ú̈ÉÎMxÉ& º ÉƦÉÚ
iÉ <ÊiÉ---

B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, =Sª ÉiÉä---iÉäVÉ& +iÉ& ¨ÉÉiÉÊ® ú·ÉxÉ& VÉɪ ÉiÉ <ÊiÉ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? iÉlÉÉ Á ɽþ---` ´Éɪ ÉÉä® úÎMxÉ& ' <ÊiÉ * +´ª É́ÉʽþiÉä
ʽþiÉäVɺ ÉÉä ¥ÉÀ VÉi´Éä º ÉÊiÉ, +º ÉÊiÉ ´Éɪ ÉÖVÉi´Éä ` ´Éɪ ÉÉä® úÎMxÉ& ' <iÉÒªÉÆ ¸ÉÖÊiÉ& EònùÌlÉiÉÉ º ª ÉÉiÉÂ* xÉxÉÖ Gò¨ÉÉlÉê¹ÉÉ
¦ÉẾɹªÉiÉÒiª ÉÖHò¨É ; xÉäÊiÉ ¥ÉÚ ¨ É&--- ` iɺ ¨ÉÉuùÉ Biɺ ¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉ +ÉEòɶ É& º ÉƦÉÚ iÉ& ' <ÊiÉ {ÉÖ® úºiÉÉiɺ ÉƦÉ́Éiª É{ÉÉnùÉxɺ ª É +Éi¨ÉxÉ&
{É\SÉ̈ÉÒÊxÉnæù¶ÉÉiÉ , iɺ ª Éè́É SÉ º ÉƦÉ́ÉiÉäÊ® ú½þÉÊvÉEòÉ® úÉiÉÂ
, {É® úºiÉÉnùÊ{É iÉnùÊvÉEòÉ® äú` {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉ +Éä¹Évɪ É& '
<iª É{ÉÉnùÉxÉ{É\SÉ̈ÉÒnù¶ÉÇxÉÉiÉ , ` ´Éɪ ÉÉä® úÎMxÉ& ' <iª É{ÉÉnùÉxÉ{É\SÉ̈ª Éä́Éè¹ÉÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä; +Ê{É SÉ, ´Éɪ ÉÉä°üv´ÉÇ̈ÉÎMxÉ& º ÉƦÉÚ iÉ&---<ÊiÉ
Eò± {ª É& ={É{ÉnùÉlÉǪÉÉäMÉ&, C± ÉÞ {iɺ iÉÖ EòÉ® úEòÉlÉǪÉÉäMÉ&--- ´Éɪ ÉÉä® úÎMxÉ& º ÉƦÉÚ
iÉ& <ÊiÉ; iɺ ¨ÉÉnäù¹ÉÉ ¸ÉÖÊiÉ́ÉÉǪÉÖª ÉÉäÊxÉi´ÉÆ
iÉäVɺ ÉÉä%´ÉMÉ̈ɪ ÉÊiÉ * xÉÎx´ÉiÉ® úÉÊ{É ¸ÉÖÊiÉ¥ÉÇÀ ª ÉÉäÊxÉi´ÉÆ iÉäVɺ ÉÉä%´ÉMÉ̈ɪ ÉÊiÉ--- ` iÉkÉäVÉÉä%º ÉÞ VÉiÉ ' <ÊiÉ; xÉ, iɺ ª ÉÉ&
{ÉÉ® Æú{ɪ ÉÇVÉi´Éä%{ª ÉẾÉ® úÉävÉÉiÉÂ
; ª ÉnùÉÊ{É Á ÉEòɶ ÉÆ ´Éɪ ÉÖÆ SÉ º ÉÞ ¹]Â
ṍÉÉ ´Éɪ ÉÖ¦ÉÉ́ÉÉ{ÉzÉÆ ¥ÉÀ iÉäVÉÉä%º ÉÞ VÉiÉäÊiÉ Eò± {ª ÉiÉä, iÉnùÉÊ{É
¥ÉÀ VÉi´ÉÆ iÉäVɺ ÉÉä xÉ Ếɯûvª ÉiÉä, ª ÉlÉÉ--- iɺ ª ÉÉ& ¸ÉÞ iÉ̈ÉÂ, iɺ ª ÉÉ nùÊvÉ, iɺ ª ÉÉ +ÉÊ̈ÉIÉäiª ÉÉÊnù; nù¶ÉǪÉÊiÉ SÉ ¥ÉÀ hÉÉä
ẾÉEòÉ® úÉi¨ÉxÉÉ́ɺ lÉÉxÉ̈É --- ` iÉnùÉi¨ÉÉxÉĺ ´Éª É̈ÉEÖò¯ûiÉ ' <ÊiÉ; iÉlÉÉ SÉ <Ç·É® úº¨É® úhÉÆ ¦É́ÉÊiÉ--- ` ¤ ÉÖÊrùYÉÉÇxÉ̈ɺ ÉÆ̈ÉÉä½þ&'
<iª ÉÉtxÉÖGò¨ª É ` ¦É́ÉÎxiÉ ¦ÉÉ́ÉÉ ¦ÉÚ iÉÉxÉÉÆ ¨ÉkÉ B´É {ÉÞ lÉÎM´ÉvÉÉ& ' <ÊiÉ * ª ÉtÊ{É ¤ ÉÖn ùvª ÉÉnùªÉ& º ´ÉEòÉ® úhÉ䦪É& |Éiª ÉIÉÆ ¦É́ÉxiÉÉä
où¶ª ÉxiÉä, iÉlÉÉÊ{É º É́ÉǺª É ¦ÉÉ́ÉVÉÉiɺ ª É º ÉÉIÉÉi|ÉhÉÉb÷¬ É ´ÉÉ <Ç·É® ú́Éƶ ª Éi´ÉÉiÉ ; BiÉäxÉÉGò¨Éº ÉÞι]ṍÉÉÊnùxª É& ¸ÉÖiɪ ÉÉä ´ª ÉÉJª ÉÉiÉÉ&,
iÉɺ ÉÉÆ º É́ÉÇlÉÉä{É{ÉkÉä& Gò¨É́Éiº ÉÞ Î¹]ṍÉÉÊnùxÉÒxÉÉÆ i´Éxª ÉlÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä& * |ÉÊiÉYÉÉÊ{É º ÉÆuù¶ª Éi´É̈ÉÉjÉ̈É{ÉäIÉiÉä, xÉ +´ª É́ÉʽþiÉVÉxª Éi´É̈É --
- <iª ÉẾÉ® úÉävÉ& **

+É{É& ** 2.3.11 **
+¤ ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.3.11 **

` +iɺ iÉlÉÉ Á ɽþ' <iª ÉxÉÖ́ÉiÉÇiÉä; +É{É&, iÉäVɺ É&, VÉɪ ÉxiÉä; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? iÉlÉÉ Á ɽþ ---` iÉnù{ÉÉä%º ÉÞVÉiÉ ' <ÊiÉ, ` +MxÉä® úÉ{É&
' <ÊiÉ SÉ; º ÉÊiÉ ´ÉSÉxÉä xÉÉκ iÉ º Éƶ ɪ É& * iÉäVɺ ɺ iÉÖ º ÉÞ
Ϲ]õ´ª ÉÉJª Éɪ É {ÉÞ
ÊlÉ́ª ÉÉ ´ª ÉÉJª Éɺ ª ÉxÉÂ
, +{ÉÉä%xiÉÊ® úªÉÉÊ̈ÉÊiÉ ` +É{É& '
<ÊiÉ º ÉÚ
jɪ ÉÉƤɦÉÚ
´É **

{ÉÞ
ÊlÉ́ª ÉÊvÉEòÉ® ú°ü{ɶ ɤ nùÉxiÉ® äú¦ªÉ& ** 2.3.12 **
{ÉÞ
ÊlÉ́ª ÉÊvÉEòÉ® úÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.3.12 **

` iÉÉ +É{É BäIÉxiÉ ¤ ɼ´ª É& º ª ÉÉ̈É |ÉVÉɪ Éä̈ɽþ

ÒÊiÉ iÉÉ +zÉ̈ɺ ÉÞ
VÉxiÉ ' <ÊiÉ ¸ÉÚ
ª ÉiÉä; iÉjÉ º Éƶ ɪ É&---ÊEò¨ÉxÉäxÉÉzɶ ɤ näùxÉ
µÉÒʽþªÉ́ÉÉt¦ª É́ɽþɪÉÈ´ÉÉ +ÉänùxÉÉtÖSª ÉiÉä, ËEò ´ÉÉ {ÉÞ ÊlÉ́ÉÒÊiÉ; iÉjÉ |ÉÉ{iÉÆ iÉÉ́ÉiÉ ---µÉÒʽþªÉ́ÉÉÊnù+ÉänùxÉÉÊnù´ÉÉ
{ÉÊ® úOɽþÒiÉ́ª ÉÊ̈ÉÊiÉ; iÉjÉ Á zɶ ɤ nù& |Éʺ ÉrùÉä ± ÉÉäEäò; ´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉÉä%{ª ÉäiÉ̈ÉlÉÇ̈ÉÖ{ÉÉänÂ
ù¤É± ɪ ÉÊiÉ---` iɺ ¨ÉÉtjÉ C´ÉSÉxÉ ´É¹ÉÇÊiÉ iÉnäù́É
¦ÉÚ
ʪɹ`ö̈ÉzÉÆ ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ--µÉÒʽþªÉ́ÉÉtä́É Ê½þº ÉÊiÉ ´É¹ÉÇhÉä ¤ ɽÖþ¦É́ÉÊiÉ, xÉ {ÉÞ ÊlÉ́ÉÒÊiÉ **

B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, ¥ÉÚ ¨ É&---{ÉÞ ÊlÉ́ª Éä́ÉäªÉ̈Ézɶ ɤ näùxÉÉnÂ

ù¦ª ÉÉä VÉɪ É̈ÉÉxÉÉ ẾÉ́ÉIª ÉiÉ <ÊiÉ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? +ÊvÉEòÉ® úÉiÉ , °ü{ÉÉiÉ , ¶ ɤ nùÉxiÉ® úÉSSÉ
* +ÊvÉEòÉ® úºiÉÉ́ÉiÉ --- ` iÉkÉäVÉÉä%º ÉÞ VÉiÉ ' ` iÉnù{ÉÉä%º ÉÞ VÉiÉ ' <ÊiÉ ¨É½þɦÉÚ iÉẾɹɪ ÉÉä ´ÉiÉÇiÉä; iÉjÉ Gò¨É|ÉÉ{iÉÉÆ {ÉÞ ÊlÉ́ÉӨɽþɦÉÚ iÉÆ
Ếɱ ÉR óPª É xÉÉEòº ¨ÉÉn ùµÉÒÁ ÉÊnù{ÉÊ® úOɽþÉäxª Éɪ ª É& * iÉlÉÉ °ü{É̈ÉÊ{É ´ÉÉCª ɶ Éä¹Éä {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉxÉÖMÉÖhÉÆ où¶ª ÉiÉä--- ` ª ÉiEÞ ò¹hÉÆ iÉnùzɺ ª É '
<ÊiÉ; xÉ Á ÉänùxÉÉnäù®ú¦ª É́ɽþɪÉǺª É EÞ ò¹hÉi´ÉÊxɪ É̈ÉÉä%κ iÉ, xÉÉÊ{É µÉÒÁ ÉnùÒxÉÉ̈ÉÂ* xÉxÉÖ {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉ +Ê{É xÉè́É EÞ ò¹hÉi´ÉÊxɪ É̈ÉÉä%κ iÉ,
{ɪ É&{ÉÉhbÖ÷® úºª ÉÉR óMÉÉ® ú®úÉÊä½þiɺ ª É SÉ IÉäjɺ ª É nù¶ÉÇxÉÉiÉ ; xÉɪ ÉÆ nùɹäÉ&---¤ ÉɽÖþ±ª ÉÉ{ÉäIÉi´ÉÉiÉÂ; ¦ÉÚ ÊªÉ¹`Æöʽþ{ÉÞÊlÉ́ª ÉÉ& EÞ ò¹hÉÆ °ü{É̈É ,
xÉ iÉlÉÉ ·ÉäiÉ® úÉÊä½þiÉä; {ÉÉè®úÉÊhÉEòÉ +Ê{É {ÉÞ ÊlÉ́ÉÒUôɪ ÉÉÆ ¶ É́ÉÇ®úÒ̈ÉÖ{ÉÊnù¶ÉÎxiÉ, º ÉÉ SÉ EÞ ò¹hÉɦÉɺ ÉÉ--- <iª ÉiÉ& EÞ ò¹hÉÆ °ü{ÉÆ {ÉÞÊlÉ́ª ÉÉ
<ÊiÉ Î± ɹªÉiÉä * ¸ÉÖiª ÉxiÉ® ú̈ÉÊ{É º É̈ÉÉxÉÉÊvÉEòÉ® ú̈É-Â-- `+nù¦ª É& {ÉÞ ÊlÉ́ÉÒ' <ÊiÉ ¦É́ÉÊiÉ, ` iÉtnù{ÉÉÆ ¶ É® ú+ɺ ÉÒkÉiº É̈ɽþxªÉiÉ
º ÉÉ {ÉÞ ÊlÉ́ª ɦÉ́ÉiÉÂ' <ÊiÉ SÉ; {ÉÞ ÊlÉ́ª Éɺ iÉÖ µÉÒÁ Énäù̄ûi{ÉËkÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ--- ` {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉ +Éä¹Évɪ É +Éä¹ÉvÉÒ¦ªÉÉä%zÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉ *
B´É̈ÉÊvÉEòÉ® úÉÊnù¹ÉÖ {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉ& |ÉÊiÉ{ÉÉnùEäò¹ÉÖ º Éiº ÉÖ EÖòiÉÉä µÉÒÁ ÉÊnù|ÉÊiÉ{ÉÊkÉ& ? |Éʺ ÉÊrù®ú{ª ÉÊvÉEòÉ® úÉÊnùʦɮ äú́É ¤ ÉÉvª ÉiÉä;
´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉÉä%Ê{É {ÉÉÌlÉ́Éi´ÉÉnùzÉÉtº ª É iÉuùÉ® äúhÉ {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉ B´ÉÉn ù¦ª É& |ɦÉ́Éi´ÉÆ º ÉÚ
Sɪ ÉiÉÒÊiÉ pù¹]ṍª É̈ÉÂ*
iɺ ¨ÉÉi{ÉÞ ÊlÉ́ÉÒªÉ̈Ézɶ ɤ näùÊiÉ **

iÉnùʦÉvª ÉÉxÉÉnäù́É iÉÖ iÉϱ ± ÉMÉÉiº É& ** 2.3.13 **

iÉnùʦÉvª ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.3.13 **

ÊEòÊ̈É̈ÉÉÊxÉ Ếɪ ÉnùÉnùÒÊxÉ ¦ÉÚ iÉÉÊxÉ º ´Éª É̈Éä́É º ´ÉẾÉEòÉ® úÉxº ÉÞ

VÉÎxiÉ, +ɽþÉÎäº ´Éi{É® ú̈Éä·É® úB´É iÉäxÉ iÉäxÉ
+Éi¨ÉxÉÉ́ÉÊiɹ`ö̈ÉÉxÉÉä%ʦÉvª Éɪ ÉxÉÂiÉÆ iÉÆ ẾÉEòÉ® Æúº ÉÞ VÉiÉÒÊiÉ º ÉÆnäù½äþº ÉÊiÉ, |ÉÉ{iÉÆ iÉÉ́ÉiÉÂ
--- º ´Éª É̈Éä́É º ÉÞ
VÉxiÉÒÊiÉ; EÖòiÉ& ? `
+ÉEòɶ ÉÉuùɪ ÉÖ́ÉÉǪÉÉä® úÎMxÉ& ' <iª ÉÉÊnùº´ÉÉiÉxjª ɸÉ́ÉhÉÉiÉÂ* xÉxÉÖ +SÉäiÉxÉÉxÉÉÆ º ´ÉiÉxjÉÉhÉÉÆ |É́ÉÞ ÊkÉ& |ÉÊiÉʹÉrùÉ; xÉè¹É nùɹäÉ&--- `
iÉkÉäVÉ BäIÉiÉ iÉÉ +É{É BäIÉxiÉ ' <ÊiÉ SÉ ¦ÉÚ iÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É SÉäiÉxÉi´É¸É́ÉhÉÉÊnùÊiÉ **

B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, +ʦÉvÉÒªÉiÉä--º É B´É {É® ú̈Éä·É® úºiÉäxÉ iÉäxÉ +Éi¨ÉxÉÉ +´ÉÊiɹ`ö̈ÉÉxÉÉä%ʦÉvª Éɪ ÉxÉÂiÉÆ iÉÆ ẾÉEòÉ® Æúº ÉÞ VÉiÉÒÊiÉ; EÖòiÉ& ?
iÉα ± ÉRÂóMÉÉiÉÂ* iÉlÉÉ Ê½þ¶ Éɺ jÉ̈É ---` ª É& {ÉÞ
ÊlÉ́ª ÉÉÆ Êiɹ`öxª É& {ÉÞÊlÉ́ª ÉÉ +xiÉ® úÉä ª ÉÆ {ÉÞ
ÊlÉ́ÉÒxÉ ´Éänùª ɺ ª É {ÉÞ
ÊlÉ́ÉÒ¶ É® úÒ®Æúª É&
{ÉÞ
ÊlÉ́ÉÒ̈ÉxiÉ® úÉä ª É̈ɪ ÉÊiÉ ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEò¨ÉÂ
---º ÉÉvª ÉIÉÉhÉÉ̈Éä́É ¦ÉÚ iÉÉxÉÉÆ |É́ÉÞ
ËkÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ; iÉlÉÉ ` º ÉÉä%Eòɨɪ ÉiÉ ¤ ɽÖþº ª ÉÉÆ
|ÉVÉɪ ÉäªÉäÊiÉ ' <ÊiÉ |ɺ iÉÖiª É, ` º ÉSSÉ iª ÉSSÉɦÉ́ÉiÉ , iÉnùÉi¨ÉÉxÉÆ º ´Éª É̈ÉEÖò¯ûiÉ ' <ÊiÉ SÉ iɺ ª Éè́É SÉ º É́ÉÉÇi¨É¦ÉÉ́ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ *
ª ÉkÉÖ <ÇIÉhɸÉ́ÉhÉ̈É{iÉäVɺ ÉÉä&, iÉi{É® ú̈Éä·É® úÉ́Éä¶ É́ɶ ÉÉnäù́É pù¹]ṍª É̈ÉÂ
--- ` xÉÉxª ÉÉä%iÉÉä%κ iÉ pù¹]õÉ ' <iÉÒÊIÉjÉxiÉ® ú|ÉÊiɹÉävÉÉiÉ ,
|ÉEÞ òiÉi´ÉÉSSÉ º ÉiÉ <ÇÊIÉiÉÖ& ` iÉnèùIÉiÉ ¤ ɽÖþº ª ÉÉÆ |ÉVÉɪ ÉäªÉäÊiÉ ' <iª ÉjÉ **

ẾÉ{ɪ ÉǪÉähÉ iÉÖ Gò¨ÉÉä%iÉ ={É{ÉtiÉä SÉ ** 2.3.14 **

ẾÉ{ɪ ÉǪÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.3.14 **

¦ÉÚiÉÉxÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkÉGò¨ÉÎSÉÎxiÉiÉ&; +lÉänùÉxÉÒ̈ÉÂ+{ª ɪ ÉGò¨ÉÎSÉxiª ÉiÉä--- ÊEò¨ÉÊxɪ ÉiÉäxÉ Gò¨ÉähÉÉ{ª ɪ É&, =iÉ =i{ÉÊkÉGò¨ÉähÉ, +lÉ́ÉÉ
iÉÊuù{É® úÒiÉäxÉäÊiÉ * jɪ ÉÉä%Ê{É SÉ =i{ÉÊkÉκ lÉÊiÉ|ɱ ɪ ÉÉ ¦ÉÚ
iÉÉxÉÉÆ ¥ÉÀ ɪ ÉkÉÉ& ¸ÉÚ
ª ÉxiÉä--- ` ª ÉiÉÉä ´ÉÉ <¨ÉÉÊxÉ ¦ÉÚ
iÉÉÊxÉ VÉɪ ÉxiÉä *
ª ÉäxÉ VÉÉiÉÉÊxÉ VÉÒ́ÉÎxiÉ * ª Éi|ɪ Éxiª Éʦɺ ÉÆẾɶ ÉÎxiÉ ' <ÊiÉ * iÉjÉÉÊxɪ É̈ÉÉä%Ếɶ Éä¹ÉÉÊnùÊiÉ |ÉÉ{iÉ̈ÉÂ; +lÉ́ÉÉ =i{ÉkÉä& Gò¨Éº ª É
¸ÉÖiÉi´ÉÉi|ɱ ɪ ɺ ª ÉÉÊ{É Gò¨ÉÉEòÉRÂóÊIÉhÉ& º É B´É Gò¨É& º ª ÉÉÊnùÊiÉ **

B´ÉÆ |ÉÉ{iÉÆ iÉiÉÉä ¥ÉÚ ¨ É&--- ẾÉ{ɪ ÉǪÉähÉ iÉÖ |ɱ ɪ ÉGò¨É&, +iÉ& =i{ÉÊkÉGò¨ÉÉiÉ , ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; iÉlÉÉ Ê½þ± ÉÉäEäò où¶ª ÉiÉä---ª ÉäxÉ
Gò¨ÉähÉ º ÉÉä{ÉÉxÉ̈ÉÉ°üfø&, iÉiÉÉä ẾÉ{É® úÒiÉäxÉ Gò¨ÉähÉÉ́É® úÉä½þiÉÒÊiÉ; +Ê{É SÉ où¶ª ÉiÉä---¨ÉÞ nùÉä VÉÉiÉÆ PÉ]õ¶É® úÉ́ÉÉÊnù+{ª ɪ ÉEòɱ Éä
¨ÉÞ
nÂ
ù¦ÉÉ́É̈É{ª ÉäÊiÉ, +n ù¦ª É SÉ VÉÉiÉÆ Ê½þ̈ÉEò® úEòÉÊnù+¤ ¦ÉÉ́É̈É{ª ÉäiÉÒÊiÉ * +iÉ SÉÉä{É{ÉtiÉ BiÉiÉ -- ª Éi{ÉÞ ÊlÉ́ÉÒ+n ù¦ª ÉÉä VÉÉiÉÉ
º ÉiÉÒκ lÉÊiÉEòɱ É́ª ÉÊiÉGòÉxiÉÉè+{É& +{ÉÒªÉÉiÉ ; +É{É SÉ iÉäVɺ ÉÉä VÉÉiÉÉ& º Éiª É& iÉäVÉ& +{ÉÒªÉÖ&; B´ÉÆ Gò¨ÉähÉ º ÉÚ I ¨ÉÆ º ÉÚ
I ¨ÉiÉ® Æú
SÉ +xÉxiÉ® ú̈ÉxÉxiÉ® úiÉ® ÆúEòÉ® úhÉ̈É{ÉÒiª É º É́ÉÈEòɪ ÉÇVÉÉiÉÆ {É® ú̈ÉEòÉ® úhÉÆ {É® ú̈ɺ ÉÚ I ¨ÉÆ SÉ ¥ÉÀ É{ª ÉäiÉÒÊiÉ ´ÉäÊnùiÉ́ª É̈ÉÂ; xÉ Ê½þ
º ´ÉEòÉ® úhÉ́ª ÉÊiÉGò¨ÉähÉ EòÉ® úhÉEòÉ® úhÉä Eòɪ ÉÉÇ{ª ɪ ÉÉä xª Éɪ ª É& * º ¨ÉÞ iÉÉ́É{ª ÉÖi{ÉÊkÉGò¨ÉẾÉ{ɪ ÉǪÉähÉè́ÉÉ{ª ɪ ÉGò¨Éº iÉzÉ iÉjÉ nù̶ÉiÉ&----
` VÉMÉi|ÉÊiɹ`öÉ näù́ɹÉæ {ÉÞ ÊlÉ́ª É{º ÉÖ |ɱ ÉÒªÉiÉä * Vª ÉÉäÊiɹªÉÉ{É& |ɱ ÉÒªÉxiÉä Vª ÉÉäÊiÉ́ÉÉǪÉÉè|ɱ ÉÒªÉiÉä ' <iª Éä́É̈ ÉÉnùÉè* =i{ÉÊkÉGò¨Éº iÉÖ
=i{ÉkÉÉ́Éä́É ¸ÉÖiÉi´ÉÉzÉÉ{ª ɪ Éä ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; xÉ SÉ +º ÉÉè+ª ÉÉäMª Éi´ÉÉnù{ª ɪ ÉäxÉÉEòÉR óIª ÉiÉä; xÉ Ê½þEòɪ Éæ Êwɪ É̈ÉÉhÉä
EòÉ® úhɺ ª ÉÉ{ª ɪ ÉÉä ª ÉÖHò&, EòÉ® úhÉÉ{ª ɪ Éä Eòɪ ÉǺª ÉÉ́ɺ lÉÉxÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&; Eòɪ ÉÉÇ{ª ɪ Éä iÉÖ EòÉ® úhɺ ª ÉÉ́ɺ lÉÉxÉÆ ª ÉÖHò¨ÉÂ
--- ¨ÉÞnùÉÊnù¹́Éä́ÉÆ
où¹]õi´ÉÉiÉÂ**

+xiÉ® úÉ ẾÉYÉÉxÉ̈Éxɺ ÉÒGò¨ÉähÉ iÉα ± ÉRÂ

óMÉÉÊnùÊiÉ SÉäzÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ** 2.3.15
**
+xiÉ® úÉẾÉYÉÉxÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.3.15 **

¦ÉÚiÉÉxÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkÉ|ɱ ɪ ÉÉ́ÉxÉÖ± ÉÉä̈É|ÉÊiɱ ÉÉä̈ÉGò¨Éɦª ÉÉÆ ¦É́ÉiÉ <iª ÉÖHò¨É ; +Éi¨ÉÉÊnù̄ûi{ÉÊkÉ& |ɱ ɪ É SÉÉi¨ÉÉxiÉ&--- <iª É{ª ÉÖHò¨ÉÂ*
º ÉäÎxpùªÉº ª É iÉÖ ¨Éxɺ ÉÉä ¤ ÉÖräùSÉ º Én ù¦ÉÉ́É& |Éʺ Érù& ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ iª ÉÉä&--- ` ¤ ÉÖËrùiÉÖ º ÉÉ® úËlÉ ẾÉÊrù¨ÉxÉ& |ÉOɽþ̈Éä́É SÉ *
<ÎxpùªÉÉÊhÉ ½þªÉÉxÉɽÖþ&' <iª ÉÉÊnùʱÉR óMÉ䦪É&; iɪ ÉÉä® úÊ{É EòϺ ¨ÉÎSÉnùxiÉ® úɱ Éä Gò¨ÉähÉÉäi{ÉÊkÉ|ɱ ɪ ÉÉ́ÉÖ{ɺ ÉÆOÉÉÁ Éè, º É́ÉǺª É
´Éº iÉÖVÉÉiɺ ª É ¥ÉÀ VÉi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ* +Ê{É SÉ +ÉlÉ́ÉÇhÉä =i{ÉÊkÉ|ÉEò® úhÉä ¦ÉÚ iÉÉxÉÉ̈ÉÉi¨ÉxÉ SÉÉxiÉ® úɱ Éä Eò® úhÉÉxª ÉxÉÖGò¨ª ÉxiÉä---
` Biɺ ¨ÉÉVVÉɪ ÉiÉä |ÉÉhÉÉä ¨ÉxÉ& º É́ÉæÎxpùªÉÉÊhÉ SÉ * JÉÆ ´Éɪ ÉÖVª ÉÉæÊiÉ® úÉ{É& {ÉÞ ÊlÉ́ÉÒẾɷɺ ª É vÉÉÊ® úhÉÒ' <ÊiÉ *
iɺ ¨ÉÉi{ÉÚ´ÉÉæHòÉäi{ÉÊkÉ|ɱ ɪ ÉGò¨É¦ÉR óMÉ|ɺ ÉRÂóMÉÉä ¦ÉÚ
iÉÉxÉÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉÂ
, xÉ; +Ếɶ Éä¹ÉÉiÉ --- ª ÉÊnùiÉÉ́Én ù¦ÉÉèÊiÉEòÉÊxÉ Eò® úhÉÉÊxÉ, iÉiÉÉä
¦ÉÚiÉÉäi{ÉÊkÉ|ɱ ɪ Éɦª ÉÉ̈Éä́Éè¹ÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkÉ|ɱ ɪ ÉÉè¦É́ÉiÉ <ÊiÉ xÉèiɪ ÉÉä& Gò¨ÉÉxiÉ® Æú¨ÉÞ Mª É̈ÉÂ
; ¦É́ÉÊiÉ SÉ ¦ÉÉèÊiÉEòi´Éä ʱ ÉR óMÉÆ Eò® úhÉÉxÉÉ̈ÉÂ
---
` +zÉ̈ɪ ÉÆ Ê½þº ÉÉä̈ª É ¨ÉxÉ +É{ÉÉä̈ɪ É& |ÉÉhɺ iÉäVÉÉä̈ɪ ÉÒ´ÉÉE ò ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEò¨É ; ´ª É{Énäù¶ÉÉä%Ê{É C´ÉÊSÉn ù¦ÉÚ
iÉÉxÉÉÆ Eò® úhÉÉxÉÉÆ SÉ
¥ÉÉÀ hÉ{ÉÊ® úµÉÉVÉEòxª Éɪ ÉäxÉ xÉäiÉ́ª É& * +lÉ i´É¦ÉÉèÊiÉEòÉÊxÉ Eò® úhÉÉÊxÉ, iÉlÉÉÊ{É ¦ÉÚ iÉÉäi{ÉÊkÉGò¨ÉÉä xÉ Eò® úhÉèÌ́ÉʶɹªÉiÉä--- |ÉlÉ̈ÉÆ
Eò® úhÉÉxª ÉÖi{ÉtxiÉä SÉ® ú̈ÉÆ ¦ÉÚ iÉÉÊxÉ, |ÉlÉ̈ÉÆ ´ÉÉ ¦ÉÚ iÉÉxª ÉÖi{ÉtxiÉä SÉ® ú̈ÉÆ Eò® úhÉÉxÉÒÊiÉ; +ÉlÉ́ÉÇhÉä iÉÖ º É̈ÉÉ̈xÉɪ ÉGò¨É̈ÉÉjÉÆ Eò® úhÉÉxÉÉÆ
¦ÉÚiÉÉxÉÉÆ SÉ, xÉ iÉjÉÉäi{ÉÊkÉGò¨É =Sª ÉiÉä; iÉlÉÉ +xª ÉjÉÉÊ{É {ÉÞ lÉMÉä́É ¦ÉÚ iÉGò¨ÉÉiEò® úhÉGò¨É +É̈xÉɪ ÉiÉä---` |ÉVÉÉ{ÉÊiÉ́ÉÉÇ<nù̈ÉOÉ
+ɺ ÉÒiº É
+Éi¨ÉÉxÉ̈ÉèIÉiÉ º É ¨ÉxÉÉä%º ÉÞ VÉiÉ iÉx¨ÉxÉ B´Éɺ ÉÒkÉnùÉi¨ÉÉxÉ̈ÉèIÉiÉ iÉuùÉSÉ̈ɺ ÉÞ VÉiÉ ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ * iɺ ¨ÉÉzÉÉκ iÉ
¦ÉÚiÉÉäi{ÉÊkÉGò¨Éº ª É ¦ÉR óMÉ& **

SÉ® úÉSÉ® ú́ª É{Éɸɪ ɺ iÉÖ º ª ÉÉkÉnÂ

ù́ª É{Énäù¶ÉÉä ¦ÉÉHòº iÉnÂ
ù¦ÉÉ́ɦÉÉẾÉi´ÉÉiÉÂ** 2.3.16
**
SÉ® úÉSÉ® ú́ª É{Éɸɪ ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.3.16 **

º iÉÉä VÉÒ́ɺ ª ÉÉ{ª ÉÖi{ÉÊkÉ|ɱ ɪ ÉÉè, VÉÉiÉÉä näù́ÉnùkÉÉä ¨ÉÞ iÉÉä näù́ÉnùkÉ <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòɱ ± ÉÉèÊEòEò´ª É{Énäù¶ÉÉiÉÂ
VÉÉiÉEò¨ÉÉÇÊnùºÉƺ EòÉ® úẾÉvÉÉxÉÉSSÉ---<ÊiÉ º ª ÉÉiEòº ª ÉÊSÉn ù§ÉÉÎxiÉ&; iÉÉ̈É{ÉxÉÖnùÉ̈ É& * xÉ VÉÒ́ɺ ª ÉÉäi{ÉÊkÉ|ɱ ɪ ÉÉèº iÉ&,
¶ Éɺ jÉ¡ ò± ɺ ÉƤÉxvÉÉä{É{ÉkÉä&; ¶ É® úÒ®úÉxÉÖẾÉxÉÉʶÉxÉÒʽþVÉÒ́Éä ¶ É® úÒ®úÉxiÉ® úMÉiÉä¹]õÉÊxɹ]õ|ÉÉÎ{iÉ{ÉÊ® ú½þÉ® úÉlÉÉêẾÉÊvÉ|ÉÊiɹÉävÉÉ́ÉxÉlÉÇEòÉè
º ª ÉÉiÉÉ̈É ; ¸ÉÚ ª ÉiÉä SÉ---` VÉÒ́ÉÉ{ÉäiÉÆ ´ÉÉ́É ÊEò± ÉänÆùʩɪ ÉiÉä xÉ VÉÒ́ÉÉä ʩɪ ÉiÉä ' <ÊiÉ * xÉxÉÖ ± ÉÉèÊEòEòÉä VÉx¨É̈É® úhÉ́ª É{Énäù¶ÉÉä
VÉÒ́ɺ ª É nù̶ÉiÉ&; º Éiª ÉÆ nù̶ÉiÉ&; ¦ÉÉHòº i´Éä¹É VÉÒ́ɺ ª É VÉx¨É̈É® úhÉ́ª É{Énäù¶É& * ÊEò¨Éɸɪ É& {ÉÖxÉ® úªÉÆ ¨ÉÖJª É&, ª Énù{ÉäIɪ ÉÉ ¦ÉÉHò
<ÊiÉ ? =Sª ÉiÉä--- SÉ® úÉSÉ® ú́ª É{Éɸɪ É&; º lÉÉ́É® úVÉR óMÉ̈ɶ É® úÒ®úẾɹɪ ÉÉèVÉx¨É̈É® úhɶ ɤ nùÉè; º lÉÉ́É® úVÉRÂ
óMÉ̈ÉÉÊxÉ Ê½þ¦ÉÚ iÉÉÊxÉ
VÉɪ ÉxiÉä SÉ Ê©Éª ÉxiÉä SÉ; +iɺ iÉÊuù¹Éª ÉÉèVÉx¨É̈É® úhɶ ɤ nùÉè¨ÉÖJª ÉÉèº ÉxiÉÉèiÉiº lÉä VÉÒ́ÉÉi¨Éxª ÉÖ{ÉSɪ ÉæiÉä, iÉn ù¦ÉÉ́ɦÉÉẾÉi´ÉÉiÉÂ---
¶ É® úÒ®ú|ÉÉnÖù¦ÉÉḈÉÊiÉ® úÉä¦ÉÉ́ɪ ÉÉä̽þº ÉiÉÉäVÉÇx¨É̈É® úhɶ ɤ nùÉè¦É́ÉiÉ&, xÉɺ ÉiÉÉä&; xÉ Ê½þ¶ É® úÒ®úºÉƤÉxvÉÉnùxª ÉjÉ VÉÒ́ÉÉä VÉÉiÉÉä ¨ÉÞ iÉÉ ´ÉÉ
EäòxÉÊSɱ ± ÉIª ÉiÉä; ` º É ´ÉÉ +ª ÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÉä VÉɪ É̈ÉÉxÉ& ¶ É® úÒ®ú̈Éʦɺ ÉÆ{Ét¨ÉÉxÉ& º É =iGòɨÉxÉÂ
ʩɪ É̈ÉÉhÉ& ' <ÊiÉ SÉ ¶ É® úÒ®úºÉƪ ÉÉäMÉẾɪ ÉÉäMÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉ́Éä́É VÉx¨É̈É® úhɶ ɤ nùÉènù¶ÉǪÉÊiÉ * VÉÉiÉEò¨ÉÉÇÊnùẾÉvÉÉxÉ̈ÉÊ{É
näù½þ|ÉÉnÖù¦ÉÉḈÉÉ{ÉäIÉ̈Éä́É pù¹]ṍª É̈É , +¦ÉÉ́ÉÉVVÉÒ́É|ÉÉnÖù¦ÉÉḈɺ ª É * VÉÒ́ɺ ª É {É® úº¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉ =i{ÉÊkÉÌ́ɪ ÉnùÉnùÒxÉÉÊ̈É́ÉÉκ iÉ xÉÉκ iÉ
´Éäiª ÉäiÉnÖùkÉ® äúhÉ º ÉÚjÉähÉ ´ÉIª ÉÊiÉ; näù½þɸɪ ÉÉèiÉÉ́ÉVVÉÒ́ɺ ª É º lÉÚ ± ÉÉ́ÉÖi{ÉÊkÉ|ɱ ɪ ÉÉèxÉ º iÉ& <iª ÉäiÉnùxÉäxÉ º ÉÚjÉähÉÉ́ÉÉäSÉiÉÂ**

xÉÉi¨ÉÉ%¸ÉÖiÉäÌxÉiª Éi´ÉÉSSÉ iÉɦªÉ& ** 2.3.17 **

+Éi¨ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.3.17 **

+º iª ÉÉi¨ÉÉ VÉÒ́ÉÉJª É& ¶ É® úÒ®äúÎxpùªÉ{É\VÉ® úÉvª ÉIÉ& Eò¨ÉÇ¡ò± ɺ ÉƤÉxvÉÒ; º É ËEò ´ª ÉÉä̈ÉÉÊnù́ÉnÖùi{ÉtiÉä ¥ÉÀ hÉ&, +ɽþÉÎäº ´Én ù¥ÉÀ ´Énäù́É
xÉÉäi{ÉtiÉä, <ÊiÉ ¸ÉÖÊiÉẾÉ|ÉÊiÉ{ÉkÉäÌ́ɶ ɪ É&; Eòɺ ÉÖÊSÉSUØôÊiɹÉÖ +ÎMxÉẾɺ ¡ Öòʱ ÉR óMÉÉÊnùÊxÉnù¶ÉÇxÉè& VÉỐÉÉi¨ÉxÉ& {É® úº¨ÉÉn ù¥ÉÀ
=i{ÉÊkÉ® úÉ̈xÉɪ ÉiÉä; Eòɺ ÉÖÊSÉkÉÖ +ẾÉEÞ òiɺ ª Éè́É {É® úºª É ¥ÉÀ hÉ& Eòɪ ÉÇ|É́Éä¶ ÉäxÉ VÉÒ́ɦÉÉ́ÉÉä ẾÉYÉɪ ÉiÉä, xÉ SÉ =i{ÉÊkÉ® úÉ̈xÉɪ ÉiÉ <ÊiÉ
* iÉjÉ |ÉÉ{iÉÆ iÉÉ́ÉiÉ ---=i{ÉtiÉä VÉÒ́É <ÊiÉ; EÖòiÉ& ? |ÉÊiÉYÉÉxÉÖ{É® úÉävÉÉnäù́É * ` BEòκ ¨ÉÎx´ÉÊnùiÉä º É́ÉÇÊ̈ÉnÆùẾÉÊnùiÉ̈ÉÂ' <iÉÒªÉÆ
|ÉÊiÉYÉÉ º É́ÉǺª É ´Éº iÉÖVÉÉiɺ ª É ¥ÉÀ |ɦÉ́Éi´Éä º ÉÊiÉ xÉÉä{ɯûvª ÉäiÉ, iÉk´ÉÉxiÉ® úi´Éä iÉÖ VÉÒ́ɺ ª É |ÉÊiÉYÉäªÉ̈ÉÖ{ɯûvª ÉäiÉ * xÉ SÉ
+ẾÉEÞ òiÉ& {É® ú̈ÉÉi¨Éè́É VÉÒ́É <ÊiÉ ¶ ÉCª ÉiÉä ẾÉYÉÉiÉÖ̈É , ± ÉIÉhɦÉänùÉiÉÂ
---+{ɽþiÉ{ÉÉ{¨Éi´ÉÉÊnùvÉ̈ÉÇEòÉä ʽþ{É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ, iÉÊuù{É® úÒiÉÉä ʽþ
VÉÒ́É& * ẾɦÉÉMÉÉSSÉɺ ª É ẾÉEòÉ® úi´Éʺ ÉÊrù&---ª ÉÉ́ÉÉxÉÂʽþ+ÉEòɶ ÉÉÊnù& |ÉẾɦÉHò&, º É º É́ÉÉæ ẾÉEòÉ® ú&; iɺ ª É SÉ
+ÉEòɶ ÉÉnäù̄ûi{ÉÊkÉ& º É̈ÉÊvÉMÉiÉÉ; VÉÒ́ÉÉi¨ÉÉÊ{É {ÉÖhª ÉÉ{ÉÖhª ÉEò¨ÉÉǺ ÉÖJÉnÖù&Jɪ ÉÖE ò |ÉÊiɶ É® úÒ®Æú|ÉẾɦÉHò <ÊiÉ, iɺ ª ÉÉÊ{É
|É{É\SÉÉäi{Ékª É́ɺ É® äú=i{ÉÊkɦÉÇẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ * +Ê{É SÉ ` ª ÉlÉÉMxÉä& IÉÖpùÉ Ếɺ ¡ Öòʱ ÉR óMÉÉ ´ª ÉÖSSÉ® úxiª Éä́É̈ Éä́Éɺ ¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉ& º É́Éæ
|ÉÉhÉÉ& ' <ÊiÉ |ÉÉhÉÉnäù¦ÉÉæMª ÉVÉÉiɺ ª É º ÉÞ Ï¹]õʶɹ] ṍÉÉ ` º É́ÉÇBiÉ +Éi¨ÉÉxÉÉä ´ª ÉÖSSÉ® úÎxiÉ ' <ÊiÉ ¦ÉÉäHòß hÉÉ̈ÉÉi¨ÉxÉÉÆ {ÉÞ lÉCº ÉÞϹ]õ
¶ ÉÉκ iÉ * ` ª ÉlÉÉ º ÉÖnùÒ{iÉÉi{ÉÉ́ÉEòÉÊuùº¡ Öòʱ ÉR óMÉÉ& º ɽþ»É¶ É& |ɦÉ́ÉxiÉä º É°ü{ÉÉ& * iÉlÉÉIÉ® úÉÊuùẾÉvÉÉ& º ÉÉä̈ª É ¦ÉÉ́ÉÉ& |ÉVÉɪ ÉxiÉä
iÉjÉ SÉè́ÉÉÊ{ɪ ÉÎxiÉ ' <ÊiÉ SÉ VÉÒ́ÉÉi¨ÉxÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkÉ|ɱ ɪ ÉÉ́ÉÖSª ÉäiÉä, º É°ü{É́ÉSÉxÉÉiÉ ---VÉÒ́ÉÉi¨ÉÉxÉÉä ʽþ{É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉ º É°ü{ÉÉ ¦É́ÉÎxiÉ,
SÉèiÉxª ɪ ÉÉäMÉÉiÉÂ; xÉ SÉ C´ÉÊSÉnù̧É́ÉhÉ̈Éxª ÉjÉ ¸ÉÖiÉÆ ´ÉÉ® úʪÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ, ¸ÉÖiª ÉxiÉ® úMÉiɺ ª ÉÉ{ª ÉẾɯûrùºª ÉÉÊvÉEòº ª ÉÉlÉǺª É
º É́ÉÇjÉÉä{ɺ ÉƽþiÉḈª Éi´ÉÉiÉÂ* |É́Éä¶ É¸ÉÖÊiÉ® ú{ª Éä́ÉÆ º ÉÊiÉ ẾÉEòÉ® ú¦ÉÉ́ÉÉ{Ékª Éè́É ´ª ÉÉJª ÉÉiÉ́ª ÉÉ---` iÉnùÉi¨ÉÉxÉÆ º ´Éª É̈ÉEÖò¯ûiÉ ' <iª ÉÉÊnù́ÉiÉÂ
* iɺ ¨ÉÉnÖùi{ÉtiÉä VÉÒ́É <ÊiÉ **

B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, ¥ÉÚ ¨ É&---xÉÉi¨ÉÉ VÉÒ́É =i{ÉtiÉ <ÊiÉ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? +¸ÉÖiÉä&; xÉ Á º ª ÉÉäi{ÉÊkÉ|ÉEò® úhÉä ¸É́ÉhÉ̈Éκ iÉ ¦ÉÚ ª É&º ÉÖ |Énäù¶Éä¹ÉÖ *
xÉxÉÖ C´ÉÊSÉnù̧É́ÉhÉ̈Éxª ÉjÉ ¸ÉÖiÉÆ xÉ ´ÉÉ® úªÉiÉÒiª ÉÖHò¨É ; º Éiª É̈ÉÖHò¨ÉÂ; =i{ÉÊkÉ® äú́É i´Éº ª É xÉ º ÉƦÉ́ÉiÉÒÊiÉ ´ÉnùÉ̈ É&; Eòº ¨ÉÉiÉÂ?
ÊxÉiª Éi´ÉÉSSÉ iÉɦª É&--- SÉ-¶ ɤ nùÉnùVÉi´ÉÉÊnù¦ª É SÉ---ÊxÉiª Éi´ÉÆ Á º ª É ¸ÉÖÊiɦª ÉÉä%´ÉMÉ̈ª ÉiÉä, iÉlÉÉ +VÉi´É̈ÉÂ+ẾÉEòÉÊ® úi´É̈ÉÂ
+ẾÉEÞ òiɺ ª Éè́É ¥ÉÉÀ hÉÉä VÉÒ́ÉÉi¨ÉxÉÉ́ɺ lÉÉxÉÆ ¥ÉÀ Éi¨ÉxÉÉ SÉäÊiÉ; xÉ SÉè́ÉÆ°ü{ɺ ª ÉÉäi{ÉÊkɯû{É{ÉtiÉä * iÉÉ&
EòÉ& ¸ÉÖiɪ É& ?---` xÉ VÉÒ́ÉÉä ʩɪ ÉiÉä ' ` º É ´ÉÉ B¹É ¨É½þÉxÉVÉ +Éi¨ÉÉVÉ® úÉä%¨É® úÉä%¨ÉÞ iÉÉä%¦Éª ÉÉä ¥ÉÀ ' ` xÉ VÉɪ ÉiÉä ʩɪ ÉiÉä ´ÉÉ
ẾÉ{ÉÎSÉiÉÂ' ` +VÉÉä ÊxÉiª É& ¶ ÉÉ·ÉiÉÉä%ª ÉÆ {ÉÖ® úÉhÉ& ' ` iÉiº ÉÞ ¹]ÂṍÉÉ iÉnäù́ÉÉxÉÖ|ÉÉẾɶ ÉiÉÂ' ` +xÉäxÉ VÉÒ́ÉäxÉÉi¨ÉxÉÉxÉÖ|ÉẾɶ ª É xÉÉ̈É°ü{Éä
´ª ÉÉEò® ú́ÉÉÊhÉ ' ` º É B¹É <½þ|ÉẾɹ]õ+É xÉJÉÉOÉ䦪É& ' ` iÉk´É̈Éʺ É ' ` +½Æþ¥ÉÀ Éκ ¨É ' ` +ª É̈ÉÉi¨ÉÉ ¥ÉÀ º É́ÉÉÇxÉÖ¦ÉÚ &'
<iª Éä́É̈ ÉÉtÉ ÊxÉiª Éi´É́ÉÉÊnùxª É& º Éiª É& VÉÒ́ɺ ª ÉÉäi{ÉËkÉ |ÉÊiɤ ÉvxÉÎxiÉ * xÉxÉÖ |ÉẾɦÉHòi´ÉÉÊuùEòÉ® ú&, ẾÉEòÉ® úi´ÉÉSSÉÉäi{ÉtiÉä---
<iª ÉÖHò¨É ; +jÉÉäSª ÉiÉä---xÉɺ ª É |ÉẾɦÉÉMÉ& º ´ÉiÉÉä%κ iÉ, ` BEòÉä näù́É& º É́ÉǦÉÚ iÉä¹ÉÖ MÉÚ
fø& º É́ÉḈª ÉÉ{ÉÒº É́ÉǦÉÚ
iÉÉxiÉ® úÉi¨ÉÉ ' <ÊiÉ
¸ÉÖiÉä&; ¤ ÉÖn ùvª ÉÉtÖ{ÉÉÊvÉÊxÉÊ̈ÉkÉÆ iÉÖ +º ª É |ÉẾɦÉÉMÉ|ÉÊiɦÉÉxÉ̈É , +ÉEòɶ ɺ ª Éä́É PÉ]õÉÊnùºÉƤÉxvÉÊxÉÊ̈ÉkÉ̈É ; iÉlÉÉ SÉ ¶ Éɺ jÉ̈É ---` º É
´ÉÉ +ª É̈ÉÉi¨ÉÉ ¥ÉÀ ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ ÉÉä ¨ÉxÉÉä̈ɪ É& |ÉÉhÉ̈ɪ É SÉIÉÖ̈ÉǪÉ& ¸ÉÉäjÉ̈ɪ É& ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù---¥ÉÀ hÉ B´ÉÉẾÉEÞ òiɺ ª É
º ÉiÉÉä%º ª ÉèEòº ª ÉÉxÉäEò¤ ÉÖnÂùvª ÉÉÊnù̈ɪ Éi´ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ; iÉx¨Éª Éi´ÉÆ SÉ +º ª É iÉÊuùẾÉHòº ´É°ü{ÉÉxÉʦÉ́ª ÉCiª ÉÉ iÉnÖù{É® úHòº ´É°ü{Éi´É̈É ---
º jÉÒ̈ɪ ÉÉä VÉɱ ¨É <iª ÉÉÊnù́ÉiÉ ---pù¹]ṍª É̈ÉÂ* ª ÉnùÊ{É C´ÉÊSÉnùºª ÉÉäi{ÉÊkÉ|ɱ ɪ ɸÉ́ÉhÉ̈É , iÉnù{ª ÉiÉ B´ÉÉä{ÉÉÊvɺ ÉƤÉxvÉÉzÉäiÉ́ª É̈ÉÂ---
={ÉÉvª ÉÖi{Ékª ÉÉ +º ª ÉÉäi{ÉÊkÉ&, iÉi|ɱ ɪ ÉäxÉ SÉ |ɱ ɪ É <ÊiÉ; iÉlÉÉ SÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ---` |ÉYÉÉxÉPÉxÉ B´ÉèiÉ䦪ÉÉä ¦ÉÚ iÉ䦪É& º É̈ÉÖilÉɪ É
iÉÉxª Éä́ÉÉxÉÖ ẾÉxɶ ª ÉÊiÉ xÉ |Éäiª É º ÉÆYÉÉκ iÉ ' <ÊiÉ; iÉlÉÉä{ÉÉÊvÉ|ɱ ɪ É B´Éɪ É̈É , xÉÉi¨ÉẾɱ ɪ É&--<iª ÉäiÉnùÊ{É--- ` +jÉè́É ¨ÉÉ
¦ÉMÉ́ÉÉx¨ÉÉä½þÉxiÉ̈ÉÉ{ÉÒ{ÉnùzÉ ´ÉÉ +½þÊ̈É̈ÉÆ ẾÉVÉÉxÉÉÊ̈É '-- xÉ |Éäiª É º ÉÆYÉÉκ iÉ--- <ÊiÉ |É xÉ{ÉÚ ´ÉÇEÆò |ÉÊiÉ{ÉÉnùªÉÊiÉ--- ` xÉ ´ÉÉ
+® äú%½Æþ¨ÉÉä½Æþ¥É́ÉÒ̈ª ÉẾÉxÉɶ ÉÒ´ÉÉ +® äú%ª É̈ÉÉi¨ÉÉxÉÖÎSUôÊkÉvÉ̈ÉÉÇ'-- ¨ÉÉjÉɺ Éƺ ÉMÉǺi´Éº ª É ¦É́ÉÊiÉ---<ÊiÉ *
|ÉÊiÉYÉÉxÉÖ{É® úÉävÉÉä%{ª ÉẾÉEÞ òiɺ ª Éè́É ¥ÉÀ hÉÉä VÉÒ́ɦÉÉ́Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉ ; ± ÉIÉhɦÉänùÉä%{ª Éxɪ ÉÉä¯û{ÉÉÊvÉÊxÉÊ̈ÉkÉ B´É, ` +iÉ >ðv´ÉÈ
ẾÉ̈ÉÉäIÉɪ Éè́É ¥ÉÚ Ê½þ' <ÊiÉ SÉ |ÉEÞ òiɺ ª Éè́É ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ ɺ ª ÉÉi¨ÉxÉ& º É́ÉǺÉƺ ÉÉ® úvÉ̈ÉÇ|Éiª ÉÉJª ÉÉxÉäxÉ {É® ú̈ÉÉi¨É¦ÉÉ́É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉÉiÉÂ*
iɺ ¨ÉÉiÉÂxÉè́ÉÉi¨ÉÉäi{ÉtiÉä |ÉẾɱ ÉÒªÉiÉä SÉäÊiÉ **

YÉÉä%iÉ B´É ** 2.3.18 **

YÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.3.18 **

º É ËEò EòÉhɦÉÖVÉÉxÉÉÊ̈É́ÉÉMÉxiÉÖEòSÉèiÉxª É&, º ´ÉiÉÉä%SÉäiÉxÉ&, +ɽþÉÎäº ´Éiº ÉÉÆJª ÉÉxÉÉÊ̈É́É ÊxÉiª ÉSÉèiÉxª ɺ ´É°ü{É B´É, <ÊiÉ
´ÉÉÊnùẾÉ|ÉÊiÉ{ÉkÉä& º Éƶ ɪ É& * ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ? +ÉMÉxiÉÖEò¨ÉÉi¨ÉxÉ SÉèiÉxª É̈ÉÉi¨É̈ÉxÉ&-- º Éƪ ÉÉäMÉVÉ̈É ,
+ÎMxÉPÉ]õºÉƪ ÉÉäMÉVÉ® úÉÊä½þiÉÉÊnùMÉÖ̈É́ÉÊnùÊiÉ |ÉÉ{iÉ̈É; ÊxÉiª ÉSÉèiÉxª Éi´Éä ʽþº ÉÖ{iÉ̈ÉÚ
ÌUôiÉOɽþÉẾɹ]õÉxÉÉ̈ÉÊ{É SÉèiÉxª ÉÆ º ª ÉÉiÉÂ
; iÉä {ÉÞ
¹]õÉ&
º ÉxiÉ& ` xÉ ËEòÊSÉuùªÉÆ SÉäiɪ Éä̈Éʽþ' <ÊiÉ Vɱ {ÉÎxiÉ; º ´Éº lÉÉ SÉ SÉäiɪ É̈ÉÉxÉÉ où¶ª ÉxiÉä; +iÉ&
EòÉnùÉÊVÉiEòSÉèiÉxª Éi´ÉÉnùÉMÉxiÉÖEòSÉèiÉxª É +Éi¨ÉäÊiÉ **

B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, +ʦÉvÉÒªÉiÉä---YÉ& ÊxÉiª ÉSÉèiÉxª ÉÉä%ª É̈ÉÉi¨ÉÉ--- +iÉ B´É--- ª ɺ ¨ÉÉnäù́É xÉÉäi{ÉtiÉä, {É® ú̈Éä́É ¥ÉÀ
+ẾÉEÞ òiÉ̈ÉÖ{ÉÉÊvɺ ÉÆ{ÉEòÉÇVVÉÒ́ɦÉÉ́ÉäxÉÉ́ÉÊiɹ`öiÉä; {É® úºª É Ê½þ¥ÉÀ hÉ SÉèiÉxª ɺ ´É°ü{Éi´É̈ÉÉ̈xÉÉiÉ̈É ---` ẾÉYÉÉxÉ̈ÉÉxÉxnÆù¥ÉÀ ' `
º Éiª ÉÆ YÉÉxÉ̈ÉxÉxiÉÆ ¥ÉÀ ' ` +xÉxiÉ® úÉä%¤ ÉÉÁ & EÞ òiº xÉ& |ÉYÉÉxÉPÉxÉ B´É ' <iª ÉÉÊnù¹ÉÖ ¸ÉÖÊiɹÉÖ; iÉnäù́É SÉäi{É® úÆ ¥ÉÀ VÉÒ́É&,
iɺ ¨ÉÉVVÉÒ́ɺ ª ÉÉÊ{É ÊxÉiª ÉSÉèiÉxª ɺ ´É°ü{Éi´É̈ÉMxª ÉÉè¹hª É|ÉEòɶ É́ÉÊnùÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä * ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ É|ÉÊGòª Éɪ ÉÉÆ SÉ ¸ÉÖiɪ ÉÉä ¦É́ÉÎxiÉ---`
+º ÉÖ{iÉ& º ÉÖ{iÉÉxÉʦÉSÉÉEò¶ ÉÒÊiÉ ' ` +jÉɪ ÉÆ {ÉÖ¯û¹É& º ´Éª ÉÆVª ÉÉäÊiɦÉḈÉÊiÉ ' <ÊiÉ, ` xÉ Ê½þẾÉYÉÉiÉÖÌ́ÉYÉÉiÉäÌ́É{ÉÊ® ú±ÉÉä{ÉÉä ẾÉtiÉä '
<iª Éä́ÉÆ°ü{ÉÉ& * ` +lÉ ª ÉÉä ´ÉänäùnÆùÊVÉQÉÉhÉÒÊiÉ º É +Éi¨ÉÉ ' <ÊiÉ SÉ---º É́Éê& Eò® úhÉuùÉ® úè& ` <nÆù´Éänù, <nÆù´Éänù' <ÊiÉ
ẾÉYÉÉxÉäxÉÉxÉÖº ÉÆvÉÉxÉÉiÉÂiÉpÚ ù{Éi´Éʺ ÉÊrù& * ÊxÉiª ÉSÉèiÉxª ɺ ´É°ü{Éi´Éä QÉÉhÉÉtÉxÉlÉÇCª ÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉ , xÉ,
MÉxvÉÉÊnùẾɹɪ ÉẾɶ Éä¹É{ÉÊ® úSUäônùÉlÉÇi´ÉÉiÉÂ
; iÉlÉÉ Ê½þnù¶ÉǪÉÊiÉ---` MÉxvÉɪ É QÉÉhÉ̈ÉÂ' <iª ÉÉÊnù* ª ÉkÉÖ º ÉÖ{iÉÉnùªÉÉä xÉ SÉäiɪ ÉxiÉ
<ÊiÉ, iɺ ª É ¸ÉÖiª Éè́É {ÉÊ® ú½þÉ® úÉä%ʦÉʽþiÉ& º ÉÖ¹ÉÖ{iÉÆ |ÉEÞ
òiª É--- ` ª ÉuèùiÉzÉ {ɶ ª ÉÊiÉ {ɶ ª Éx´ÉèiÉzÉ {ɶ ª ÉÊiÉ; xÉ Ê½þ
 pù¹]Öõoùǹ]äõÌ́É{ÉÊ® ú±ÉÉä{ÉÉä ẾÉtiÉä%ẾÉxÉÉʶÉi´ÉÉiÉÂ
; xÉ iÉÖ iÉÊuùiÉÒªÉ̈Éκ iÉ iÉiÉÉä%xª ÉÊuù¦ÉHÆò ª Éi{ɶ ª ÉäiÉÂ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ; BiÉnÖùHÆò ¦É́ÉÊiÉ-
-- Ếɹɪ ÉɦÉÉ́ÉÉÊnùªÉ̈ÉSÉäiɪ É̈ÉÉxÉiÉÉ, xÉ SÉèiÉxª ÉɦÉÉ́ÉÉÊnùÊiÉ--- ª ÉlÉÉ Ếɪ Énùɸɪ ɺ ª É |ÉEòɶ ɺ ª É |ÉEòɶ ª ÉɦÉÉ́ÉÉnùxÉʦÉ́ª ÉÊHò&; xÉ
º ´É°ü{ÉɦÉÉ́ÉÉiÉ --- iÉuùiÉÂ* ´Éè¶ÉäʹÉEòÉÊnùiÉEÇò SÉ ¸ÉÖÊiÉẾÉ® úÉävÉ +ɦÉɺ ÉÒ¦É́ÉÊiÉ * iɺ ¨ÉÉÊzÉiª ÉSÉèiÉxª ɺ ´É°ü{É B´É +Éi¨ÉäÊiÉ
ÊxÉÎSÉxÉÖ̈É& **

=iGòÉÎxiÉMÉiª ÉÉMÉiÉÒxÉÉ̈ÉÂ** 2.3.19 **

=iGòÉÎxiÉMÉiª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.3.19 **

<nùÉxÉÓiÉÖ ËEò{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÉä VÉÒ́É <ÊiÉ ÊSÉxiª ÉiÉä---ÊEò¨ÉhÉÖ{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉ&, =iÉ ¨Évª É̈É{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉ&, +ɽþÉÎäº ´ÉiɨɽþÉ{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉ
<ÊiÉ * xÉxÉÖ SÉ xÉÉi¨ÉÉäi{ÉtiÉä ÊxÉiª ÉSÉèiÉxª É SÉɪ ÉÊ̈Éiª ÉÖHò¨É ; +iÉ SÉ {É® úB´É +Éi¨ÉÉ VÉÒ́É <iª ÉÉ{ÉiÉÊiÉ; {É® úºª É SÉ
+Éi¨ÉxÉÉä%xÉxiÉi´É̈ÉÉ̈xÉÉiÉ̈É ; iÉjÉ EÖòiÉÉä VÉÒ́ɺ ª É {ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÊSÉxiÉÉ́ÉiÉÉ® ú<ÊiÉ; =Sª ÉiÉä-- º Éiª É̈ÉäiÉiÉ ;
=iGòÉÎxiÉMÉiª ÉÉMÉÊiɸÉ́ÉhÉÉÊxÉ iÉÖ VÉÒ́ɺ ª É {ÉÊ® úSUäônÆù|ÉÉ{ɪ ÉÎxiÉ; º ´É¶ ɤ näùxÉ SÉ +º ª É C´ÉÊSÉnùhÉÖ{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉi´É̈ÉÉ̈xÉɪ ÉiÉä; iɺ ª É
º É́ÉǺª ÉÉxÉÉEÖò± Éi´ÉÉä{É{ÉÉnùxÉɪ Éɪ É̈ÉÉ® ú̈¦É& * iÉjÉ |ÉÉ{iÉÆ iÉÉ́ÉiÉ --=iGòÉÎxiÉMÉiª ÉÉMÉiÉÒxÉÉÆ ¸É́ÉhÉÉi{ÉÊ® úÎSUôzÉÉä%hÉÖ{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÉä VÉÒ́É
<ÊiÉ; =iGòÉÎxiɺ iÉÉ́ÉiÉ ---` º É ª Énùɺ ¨ÉÉSUô® úÒ®úÉnÖùiGòɨÉÊiÉ º ɽèþ́ÉèiÉè& º É́Éê̄ûiGòɨÉÊiÉ ' <ÊiÉ; MÉÊiÉ® úÊ{É--- ` ª Éä ´ÉèEäò
SÉɺ ¨Éɱ ± ÉÉäEòÉi|ɪ ÉÎxiÉ SÉxpù̈ɺ É̈Éä́É iÉä º É́Éæ MÉSUôÎxiÉ ' <ÊiÉ; +ÉMÉÊiÉ® úÊ{É---` iɺ ¨Éɱ ± ÉÉäEòÉi{ÉÖxÉ® úèiª ɺ ¨Éè± ÉÉäEòɪ É Eò¨ÉÇhÉä '
<ÊiÉ; +ɺ ÉÉ̈ÉÖiGòÉÎxiÉMÉiª ÉÉMÉiÉÒxÉÉÆ ¸É́ÉhÉÉi{ÉÊ® úÎSUôzɺ iÉÉ́ÉVVÉÒ́É <ÊiÉ |ÉÉ{xÉÉäÊiÉ--- xÉ Ê½þẾɦÉÉä SÉxÉ̈É́ÉEò± {ÉiÉ <ÊiÉ; º ÉÊiÉ
{ÉÊ® úSUäônäù, ¶ É® úÒ®ú{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉi´Éº ª ÉɽÇþiÉ{É® úÒIÉɪ ÉÉÆ ÊxÉ® úºiÉi´ÉÉiÉÂ+hÉÖ® úÉi¨ÉäÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä **

º ´ÉÉi¨ÉxÉÉ SÉÉäkÉ® úªÉÉä& ** 2.3.20 **

** 2.3.20 **

=iGòÉÎxiÉ& EònùÉÊSÉnùSɱ ÉiÉÉä%Ê{É OÉÉ̈ɺ ´ÉÉ̈ª ÉÊxÉ́ÉÞ ÊkÉ́Éqäù½þº´ÉÉ̈ª ÉÊxÉ́ÉÞ

kª ÉÉ Eò¨ÉÇIɪ ÉähÉÉ́ÉEò± {ÉäiÉ; =kÉ® äúiÉÖ MÉiª ÉÉMÉiÉÒxÉÉSɱ ÉiÉ&
º ÉƦÉ́ÉiÉ&; º ´ÉÉi¨ÉxÉÉ Ê½þiɪ ÉÉä& º ÉƤÉxvÉÉä ¦É́ÉÊiÉ, MÉ̈Éä& EòiÉÞ ÇºlÉÊGòª ÉÉi´ÉÉiÉÂ; +¨Évª É̈É{ÉÊ® ú̈ÉÉhɺ ª É SÉ MÉiª ÉÉMÉiÉÒ+hÉÖi´Éä B´É
º ÉƦÉ́ÉiÉ&; º Éiª ÉÉä SÉ MÉiª ÉÉMÉiª ÉÉä¯ûiGòÉÎxiÉ® ú{ª É{ɺ ÉÞ
Î{iÉ® äú́É näù½þÉÊnùÊiÉ |ÉiÉÒªÉiÉä; xÉ Ê½þ+xÉ{ɺ ÉÞ {iɺ ª É näù½þÉn ùMÉiª ÉÉMÉiÉÒ
º ª ÉÉiÉÉ̈ÉÂ
--- näù½þ|Énäù¶ÉÉxÉÉÆ SÉ =iGòÉxiÉÉ́É{ÉÉnùÉxÉi´É́ÉSÉxÉÉiÉ --- ` SÉIÉÖ¹]õÉä ´ÉÉ ¨ÉÚ vxÉÉæ ´ÉÉxª É䦪ÉÉä ´ÉÉ ¶ É® úÒîúnäù¶É䦪É& ' <ÊiÉ; ` º É
BiÉɺ iÉäVÉÉä̈ÉÉjÉÉ& º É̈ɦª ÉÉnùnùÉxÉÉä ¾þnùªÉ̈Éä́ÉÉx´É́ÉGòɨÉÊiÉ ' ` ¶ ÉÖGò¨ÉÉnùɪ É {ÉÖxÉ® úèÊiÉ º lÉÉxÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉÉxiÉ® äú%Ê{É ¶ É® úÒ®äú
¶ ÉÉ® úÒ®úºª É MÉiª ÉÉMÉiÉÒ ¦É́ÉiÉ&; iɺ ¨ÉÉnù{ª ɺ ª ÉÉhÉÖi´Éʺ ÉÊrù& **

xÉÉhÉÖ® úiÉSUØôiÉäÊ® úÊiÉ SÉäzÉäiÉ® úÉÊvÉEòÉ® úÉiÉÂ** 2.3.21 **

** 2.3.21 **

+lÉÉÊ{É º ª ÉÉiÉ --- xÉÉhÉÖ® úªÉ̈ÉÉi¨ÉÉ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? +iÉSUØôiÉä&; +hÉÖi´ÉẾÉ{É® úÒiÉ{ÉÊ® ú̈ÉÉhɸÉ́ÉhÉÉÊnùiª ÉlÉÇ&; ` º É ´ÉÉ B¹É ¨É½þÉxÉVÉ
+Éi¨ÉÉ, ª ÉÉä%ª ÉÆ ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ É& |ÉÉhÉä¹ÉÖ ' ` +ÉEòɶ É́Éiº É́ÉÇMÉiÉ SÉ ÊxÉiª É& ' ` º Éiª ÉÆ YÉÉxÉ̈ÉxÉxiÉÆ ¥ÉÀ ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ Ê½þ
¸ÉÖÊiÉ® úÉi¨ÉxÉÉä%hÉÖi´Éä ẾÉ|ÉÊiÉʹÉvª ÉäiÉäÊiÉ SÉäiÉÂ
, xÉè¹É nùɹäÉ&; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? <iÉ® úÉÊvÉEòÉ® úÉiÉ --- {É® úºª É Ê½þ+Éi¨ÉxÉ& |ÉÊGòª Éɪ ÉÉ̈Éä¹ÉÉ
{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÉxiÉ® ú̧ÉÖÊiÉ&, {É® úºª Éè́ÉÉi¨ÉxÉ& |ÉÉvÉÉxª ÉäxÉ ´ÉänùÉxiÉä¹ÉÖ ´ÉäÊnùiÉ́ª Éi´ÉäxÉ |ÉEÞ
òiÉi´ÉÉiÉÂ, ` ẾÉ® úVÉ& {É® ú+ÉEòɶ ÉÉiÉÂ'
<iª Éä́ÉÆẾÉvÉÉSSÉ {É® úºª Éè́ÉÉi¨Éxɺ iÉjÉ iÉjÉ Ếɶ Éä¹ÉÉÊvÉEòÉ® úÉiÉÂ* xÉxÉÖ ` ª ÉÉä%ª ÉÆ ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ É& |ÉÉhÉä¹ÉÖ ' <ÊiÉ ¶ ÉÉ® úÒ®úB´É
¨É½þk´Éº ÉƤÉÎxvÉi´ÉäxÉ |ÉÊiÉÊxÉÌnù¶ª ÉiÉä--- ¶ Éɺ jÉoù¹]õ¬ É iÉÖ B¹É ÊxÉnæù¶ÉÉä ´ÉÉ̈Énäù́É́Én ùpù¹]ṍª É& *
iɺ ¨ÉÉi|ÉÉYÉẾɹɪ Éi´ÉÉ{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÉxiÉ® ú̧É́Éhɺ ª É xÉ VÉÒ́ɺ ª ÉÉhÉÖi´ÉÆ Ếɯûvª ÉiÉä **

º ´É¶ ɤ nùÉäx¨ÉÉxÉɦªÉÉÆ SÉ ** 2.3.22 **

** 2.3.22 **

<iÉ SÉÉhÉÖ® úÉi¨ÉÉ, ª ÉiÉ& º ÉÉIÉÉnäù́Éɺ ª ÉÉhÉÖi´É́ÉÉSÉÒ¶ ɤ nù& ¸ÉÚ

ª ÉiÉä--- ` B¹ÉÉä%hÉÖ® úÉi¨ÉÉ SÉäiɺ ÉÉ ´ÉäÊnùiÉ́ª ÉÉä ª Éκ ¨Éx|ÉÉhÉ& {É\SÉvÉÉ
º ÉÆẾÉ́Éä¶ É ' <ÊiÉ; |ÉÉhɺ ÉƤÉxvÉÉSSÉ VÉÒ́É B´Éɪ É̈ÉhÉÖ® úʦÉʽþiÉ <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä * iÉlÉÉäx¨ÉÉxÉ̈ÉÊ{É VÉÒ́ɺ ª ÉÉÊhÉ̈ÉÉxÉÆ MÉ̈ɪ ÉÊiÉ---`
´Éɱ ÉÉOɶ ÉiɦÉÉMɺ ª É ¶ ÉiÉvÉÉ Eòα {Éiɺ ª É SÉ * ¦ÉÉMÉÉä VÉÒ́É& º É ẾÉYÉäªÉ& ' <ÊiÉ; ` +É® úÉOÉ̈ÉÉjÉÉä Á ´É® úÉä%Ê{É où¹]õ& ' <ÊiÉ SÉ
=x¨ÉÉxÉÉxiÉ® ú̈ÉÂ**

xÉx´ÉhÉÖi´Éä º ÉÊiÉ BEònäù¶Éº lɺ ª É º ÉEò± Énäù½þMÉiÉÉä{ɱ ÉΤvÉÌ́ɯûvª ÉiÉä; où¶ª ÉiÉä SÉ VÉɼxÉ́ÉÒ¿ nùÊxÉ̈ÉMxÉÉxÉÉÆ º É́ÉÉÇRÂ
óMɶ Éèiª ÉÉä{ɱ ÉΤvÉ&,
ÊxÉnùÉPɺ É̈ɪ Éä SÉ º ÉEò± ɶ É® úÒ®ú{ÉÊ® úiÉÉ{ÉÉä{ɱ ÉΤvÉÊ® úÊiÉ---+iÉ =kÉ® Æú{É`öÊiÉ---

+ẾÉ® úÉävÉ SÉxnùxÉ́ÉiÉÂ** 2.3.23 **

** 2.3.23 **

ª ÉlÉÉ Ê½þ½þÊ® úSÉxnùxÉʤÉxnÖù& ¶ É® úÒ®úèEònäù¶Éº ÉƤÉrùÉä%Ê{É º Éxɺ ÉEò± Énäù½þ́ªÉÉÊ{ÉxÉ̈Éɼ± ÉÉnÆùEò® úÉÊäiÉ, B´É̈ÉÉi¨ÉÉÊ{É näù½èþEònäù¶Éº lÉ&
º ÉEò± Énäù½þ́ªÉÉÊ{ÉxÉÒ̈ÉÖ{ɱ ÉϤvÉ EòÊ® ú¹ªÉÊiÉ; i´ÉCº ÉƤÉxvÉÉSSÉɺ ª É º ÉEò± ɶ É® úÒ®úMÉiÉÉ ´ÉänùxÉÉ xÉ Ếɯûvª ÉiÉä;
i´ÉMÉÉi¨ÉxÉÉä̽þº ÉƤÉxvÉ& EÞ òiº xÉɪ ÉÉÆ i´ÉÊSÉ ´ÉiÉÇiÉä; i´ÉCSÉ EÞòiº xɶ É® úÒ®ú́ª ÉÉÊ{ÉxÉÒÊiÉ **

+´Éκ lÉÊiÉ́Éè¶É乪ÉÉÊnùÊiÉ SÉäzÉɦªÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉrÞ

ùÊnùʽþ** 2.3.24 **
** 2.3.24 **

+jÉɽþ--ª ÉnÖùHò¨ÉẾÉ® úÉävÉ SÉxnùxÉ́ÉÊnùÊiÉ, iÉnùªÉÖHò¨É , où¹]õÉxiÉnùɹ]õÉÇÎxiÉEòª ÉÉä® úiÉÖ± ª Éi´ÉÉiÉ ; ʺ Éräùʽþ+Éi¨ÉxÉÉä näù½èþEònäù¶Éº lÉi´Éä
SÉxnùxÉoù¹]õÉxiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ, |Éiª ÉIÉÆ iÉÖ SÉxnùxɺ ª ÉÉ́Éκ lÉÊiÉ́Éè¶É乪É̈ÉäEònäù¶Éº lÉi´ÉÆ º ÉEò± Énäù½þɼ± ÉÉnùxÉÆ SÉ; +Éi¨ÉxÉ& {ÉÖxÉ&
º ÉEò± Énäù½þÉä{ɱ ÉΤvÉ̈ÉÉjÉÆ |Éiª ÉIÉ̈É, xÉèEònäù¶É́ÉÌiÉi´É̈ÉÂ
; +xÉÖ̈ÉäªÉÆ iÉÖ iÉÊnùÊiÉ ª Énù{ª ÉÖSª ÉäiÉ---xÉ SÉ +jÉÉxÉÖ̈ÉÉxÉÆ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ---
ÊEò¨ÉÉi¨ÉxÉ& º ÉEò± ɶ É® úÒ®úMÉiÉÉ ´ÉänùxÉÉ i´ÉÊMÉÎxpùªÉº ª Éä́É º ÉEò± Énäù½þ́ªÉÉÊ{ÉxÉ& º ÉiÉ&, ËEò ´ÉÉ ẾɦÉÉäxÉǦɺ É <´É,
+ɽþÉÎäº ´ÉSSÉxnùxÉʤÉxnùÉÊä® ú́ÉÉhÉÉä® äúEònäù¶Éº lɺ ª É <ÊiÉ º Éƶ ɪ ÉÉxÉÊiÉ́ÉÞ
kÉäÊ® úÊiÉ; +jÉÉäSª ÉiÉä--xÉɪ ÉÆ nùɹäÉ&; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? +¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ
* +¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä ʽþ+Éi¨ÉxÉÉä%Ê{É SÉxnùxɺ ª Éä́É näù½èþEònäù¶É́ÉÞ ÊkÉi´É̈É́Éκ lÉÊiÉ́Éè¶É乪É̈É ; EòlÉÊ̈ÉÊiÉ, =Sª ÉiÉä---¾þÊnùÁ ¹äÉ +Éi¨ÉÉ
{É`ö¬ iÉä ´ÉänùÉxiÉä¹ÉÖ, ` ¾þÊnùÁ ¹äÉ +Éi¨ÉÉ ' ` º É ´ÉÉ B¹É +Éi¨ÉÉ ¾þÊnù' ` EòiÉ̈É +Éi¨ÉäÊiÉ ª ÉÉä%ª ÉÆ ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ É& |ÉÉhÉä¹ÉÖ
¾þtxiÉVª ÉÉæÊiÉ& {ÉÖ¯û¹É& ' <iª ÉÉtÖ{Énäù¶É䦪É& * iɺ ¨ÉÉqÞ ù¹]õÉxiÉnùɹ]õÉÇÎxiÉEòª ÉÉä® ú́Éè¹É̈ª ÉÉiɪ ÉÖHò¨Éä́ÉèiÉiÉÂ
---` +ẾÉ® úÉävÉ SÉxnùxÉ́ÉiÉÂ'
<ÊiÉ **

MÉÖhÉÉuùÉ ± ÉÉäEò´ÉiÉÂ** 2.3.25 **

** 2.3.25 **

SÉèiÉxª ÉMÉÖhÉ́ª ÉÉ{iÉä́ÉÉÇ+hÉÉä® úÊ{É º ÉiÉÉä VÉÒ́ɺ ª É º ÉEò± Énäù½þ́ªÉÉÊ{É Eòɪ ÉÈxÉ Ếɯûvª ÉiÉä---ª ÉlÉÉ ± ÉÉäEäò
¨ÉÊhÉ|ÉnùÒ{É|ɦÉÞ iÉÒxÉÉ̈É{É́É® úEèòEònäù¶É́ÉÌiÉxÉÉ̈ÉÊ{É |ɦÉÉ +{É́É® úEò´ª ÉÉÊ{ÉxÉÒº ÉiÉÒEÞ òiº xÉä%{É́É® úEäò Eòɪ ÉÈEò® úÉÊäiÉ--- iÉuùiÉÂ*
º ª ÉÉiÉÂEònùÉÊSÉSSÉxnùxɺ ª É º ÉÉ́ɪ É́Éi´ÉÉiº ÉÚ I ¨ÉÉ́ɪ É́ÉẾɺ É{ÉÇhÉäxÉÉÊ{É º ÉEò± Énäù½þ+ɼ± ÉÉnùʪÉiÉÞ i´É̈ÉÂ
; xÉ i´ÉhÉÉäVÉỐɺ ª ÉÉ́ɪ É́ÉÉ&
º ÉÎxiÉ, ª Éè®úªÉÆ º ÉEò± Énäù½ÆþẾɺ É{ÉæiÉÂ---<iª Éɶ ÉR óCª É ` MÉÖhÉÉuùÉ ± ÉÉäEò´ÉiÉÂ' <iª ÉÖHò¨ÉÂ**

EòlÉÆ {ÉÖxÉMÉÖÇhÉÉä MÉÖÊhÉ́ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉÉxª ÉjÉ ´ÉiÉæiÉ ? xÉ Ê½þ{É]õºª É ¶ ÉÖC± ÉÉä MÉÖhÉ& {É]ṍª ÉÊiÉ® äúEäòhÉÉxª ÉjÉ ´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉä où¶ª ÉiÉä *
|ÉnùÒ{É|ɦÉÉ́Én ù¦É́ÉäÊnùÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; iɺ ª ÉÉ +Ê{É pù́ª Éi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ
--- ÊxÉʤÉb÷É́ɪ É́ÉÆ Ê½þiÉäVÉÉäpù́ª ÉÆ |ÉnùÒ{É&, |ÉẾÉ® ú±ÉÉ́ɪ É́ÉÆ iÉÖ
iÉäVÉÉäpù́ª É̈Éä́É |ɦÉÉ <ÊiÉ, +iÉ =kÉ® Æú{É`öÊiÉ---
 ´ª ÉÊiÉ® äúEòÉä MÉxvÉ́ÉiÉÂ** 2.3.26 **
** 2.3.26 **

ª ÉlÉÉ MÉÖhɺ ª ÉÉÊ{É º ÉiÉÉä MÉxvɺ ª É MÉxvÉ́Én ùpù́ª É́ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉ ´ÉÞ
ÊkɦÉḈÉÊiÉ, +|ÉÉ{iÉä¹́ÉÊ{É EÖòº ÉÖ̈ÉÉÊnù¹ÉÖ MÉxvÉ́Éiº ÉÖ
EÖòº ÉÖ̈ÉMÉxvÉÉä{ɱ ɤ vÉä&; B´É̈ÉhÉÉä® úÊ{É º ÉiÉÉä VÉÒ́ɺ ª É SÉèiÉxª ÉMÉÖhÉ́ª ÉÊiÉ® äúEòÉä ¦ÉẾɹªÉÊiÉ * +iÉ SÉÉxÉèEòÉÎxiÉEò¨ÉäiÉiÉ ---
MÉÖhÉi´ÉÉpÚ ù{ÉÉÊnù́Énùɸɪ ÉẾÉ ± Éä¹ÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ, MÉÖhɺ ª Éè́É º ÉiÉÉä MÉxvɺ ª É +ɸɪ ÉẾÉ ± Éä¹Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* MÉxvɺ ª ÉÉÊ{É º ɽèþ́Éɸɪ ÉähÉ
ẾÉ ± Éä¹É <ÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; ª ɺ ¨ÉÉx¨ÉÚ ± Épù́ª ÉÉÊuù± Éä¹É& iɺ ª É Iɪ É|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ
; +IÉÒªÉ̈ÉÉhÉ̈ÉÊ{É iÉi{ÉÚ ´ÉÉḈɺ lÉÉiÉÉä MÉ̈ª ÉiÉä; +xª ÉlÉÉ
iÉi{ÉÚ ´ÉÉḈɺ lÉèMÉÖÇ̄ûi´ÉÉÊnùʦɽþÒªÉæiÉ * º ª ÉÉnäùiÉiÉ ---MÉxvÉɸɪ ÉÉhÉÉÆ ẾÉα ɹ]õÉxÉÉ̈É́ɪ É́ÉÉxÉÉ̈ɱ {Éi´ÉÉiɺ ÉzÉÊ{É ẾÉ ± Éä¹ÉÉä xÉÉä{ɱ ÉIª ÉiÉä;
º ÉÚ I ¨ÉÉ Ê½þMÉxvÉ{É® ú̈ÉÉhÉ́É& º É́ÉÇiÉÉä ẾÉ|ɺ ÉÞ iÉÉ MÉxvɤ ÉÖÊrù̈ÉÖi{ÉÉnùªÉÎxiÉ xÉÉʺ ÉEòÉ{ÉÖ]ṏÉxÉÖ|ÉẾɶ ÉxiÉ <ÊiÉ SÉäiÉ , xÉ;
+iÉÒÎxpùªÉi´ÉÉi{É® ú̈ÉÉhÉÚ xÉÉ̈ÉÂ
, º ¡ Öò]õMÉxvÉÉä{ɱ ɤ vÉä SÉ xÉÉMÉEäòº É® úÉÊnù¹ÉÖ; xÉ SÉ ± ÉÉäEäò |ÉiÉÒÊiÉ& ----MÉxvÉ́Én ùpù́ª É̈ÉÉQÉÉiÉÊ̈ÉÊiÉ;
MÉxvÉ B´É +ÉQÉÉiÉ <ÊiÉ iÉÖ ± ÉÉèÊEòEòÉ& |ÉÊiɪ ÉÎxiÉ * °ü{ÉÉÊnù¹́Éɸɪ É́ª ÉÊiÉ® äúEòÉxÉÖ{ɱ ɤ vÉäMÉÇxvɺ ª ÉÉ{ª ɪ ÉÖHò +ɸɪ É́ª ÉÊiÉ® äúEò <ÊiÉ
SÉäiÉ , xÉ; |Éiª ÉIÉÉ́ÉÉnùxÉÖ̈ÉÉxÉÉ|É́ÉÞ kÉä&; iɺ ¨ÉÉiɪ Éiɪ ÉlÉÉ ± ÉÉäEäò où¹]ṏÉ , iÉiÉÂiÉlÉè́É +xÉÖ̈ÉxiÉ́ª ÉÆ ÊxÉ°ü{ÉEèò&, xÉÉxª ÉlÉÉ; xÉ Ê½þ
® úºÉÉä MÉÖhÉÉä ÊVɼ´Éª ÉÉä{ɱ ɦª ÉiÉ <iª ÉiÉÉä °ü{ÉÉnùªÉÉä%Ê{É MÉÖhÉÉ ÊVɼ´Éª Éè́ÉÉä{ɱ ɦª Éä® úÊzÉÊiÉ Êxɪ ÉxiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä **

iÉlÉÉ SÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ ** 2.3.27 **

** 2.3.27 **

¾þnùªÉɪ ÉiÉxÉi´É̈ÉhÉÖ{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉi´ÉÆ SÉ +Éi¨ÉxÉ& +ʦÉvÉɪ É iɺ ª Éè́É ` +É ± ÉÉä̈ɦª É +É xÉJÉÉOÉ䦪É& ' <ÊiÉ SÉèiÉxª ÉäxÉ MÉÖhÉäxÉ
º É̈ɺ iɶ É® úÒ®ú́ª ÉÉÊ{Éi´ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ **

{ÉÞ
lÉMÉÖ{Énäù¶ÉÉiÉÂ** 2.3.28 **
** 2.3.28 **
` |ÉYɪ ÉÉ ¶ É® úÒ®Æúº É̈ÉɯûÁ ' <ÊiÉ SÉ +Éi¨É|ÉYɪ ÉÉä& EòiÉÞ ÇEò® úhɦÉÉ́ÉäxÉ {ÉÞ
lÉMÉÖ{Énäù¶ÉÉiÉÂSÉèiÉxª ÉMÉÖhÉäxÉè́É +º ª É ¶ É® úÒ®ú́ª ÉÉÊ{ÉiÉÉ
MÉ̈ª ÉiÉä * ` iÉnäù¹ÉÉÆ |ÉÉhÉÉxÉÉÆ ẾÉYÉÉxÉäxÉ ẾÉYÉÉxÉ̈ÉÉnùɪ É ' <ÊiÉ SÉ EòiÉÖÇ& ¶ ÉÉ® úÒ®úi{ÉÞ lÉÎM´ÉYÉÉxɺ ª ÉÉä{Énäù¶É&
BiÉ̈Éä́ÉÉʦÉ|Éɪ É̈ÉÖ{ÉÉänÂ
ù¤É± ɪ ÉÊiÉ * iɺ ¨ÉÉnùhÉÖ® úÉi¨ÉäÊiÉ **

B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, ¥ÉÚ

¨ É&---

iÉnÂ
ùMÉÖhɺ ÉÉ® úi´ÉÉkÉÖ iÉnÂ
ù́ª É{Énäù¶É& |ÉÉYÉ́ÉiÉÂ** 2.3.29 **
** 2.3.29 **

iÉÖ-¶ ɤ nù& {ÉIÉÆ ´ª ÉÉ́ɪ ÉÇÊiÉ * xÉèiÉnùκiÉ---+hÉÖ® úÉi¨ÉäÊiÉ; =i{Ékª ɸÉ́ÉhÉÉiÉÂ{É® úºª Éè́É iÉÖ ¥ÉÀ hÉ& |É́Éä¶ É¸É́ÉhÉÉiÉÂ
iÉÉnùÉi¨ª ÉÉä{Énäù¶ÉÉSSÉ {É® ú̈Éä́É ¥ÉÀ VÉÒ́É <iª ÉÖHò¨É ; {É® ú̈Éä́É SÉänÂ
ù¥ÉÀ VÉÒ́É&, iɺ ¨ÉÉtÉ́Éi{É® Æú¥ÉÀ iÉÉ́ÉÉxÉä́É VÉÒ́ÉÉä
¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; {É® úºª É SÉ ¥ÉÀ hÉÉä ẾɦÉÖi´É̈ÉÉ̈xÉÉiÉ̈É ; iɺ ¨ÉÉÊuù¦ÉÖVÉỐÉ&; iÉlÉÉ SÉ ` º É ´ÉÉ B¹É ¨É½þÉxÉVÉ +Éi¨ÉÉ ª ÉÉä%ª ÉÆ
ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ É& |ÉÉhÉä¹ÉÖ ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ VÉÒ́ÉẾɹɪ ÉÉ ẾɦÉÖi´É́ÉÉnùÉ& ¸ÉÉèiÉÉ& º ¨ÉÉiÉÉÇSÉ º É̈ÉÌlÉiÉÉ ¦É́ÉÎxiÉ * xÉ SÉ
+hÉÉäVÉỐɺ ª É º ÉEò± ɶ É® úÒ®úMÉiÉÉ ´ÉänùxÉÉä{É{ÉtiÉä; i´ÉCº ÉƤÉxvÉÉiº ª ÉÉÊnùÊiÉ SÉäiÉÂ
, xÉ; Eòh]õEòiÉÉänùxÉä%Ê{É º ÉEò± ɶ É® úÒ®úMÉiÉè́É ´ÉänùxÉÉ
|ɺ ÉVª ÉäiÉ---i´ÉCEòh]õEòª ÉÉä̽þº Éƪ ÉÉäMÉ& EÞ òiº xÉɪ ÉÉÆ i´ÉÊSÉ ´ÉiÉÇiÉä--- i´ÉCSÉ EÞ òiº Éxɶ É® úÒ®ú́ª ÉÉÊ{ÉxÉÒÊiÉ; {ÉÉnùiɱ É B´É iÉÖ
Eòh]õEòxÉÖzÉÉä ´ÉänùxÉÉÆ |ÉÊiɱ ɦÉiÉä * xÉ SÉ +hÉÉäMÉÖÇhÉ́ª ÉÉÎ{iɯû{É{ÉtiÉä, MÉÖhɺ ª É MÉÖÊhÉnäù¶Éi´ÉÉiÉ ; MÉÖhÉi´É̈Éä́É Ê½þMÉÖÊhÉxÉ̈ÉxÉÉʸÉiª É
MÉÖhɺ ª É ½þÒªÉäiÉ; |ÉnùÒ{É|ɦÉɪ ÉÉ SÉ pù́ª ÉÉxiÉ® úi´ÉÆ ´ª ÉÉJª ÉÉiÉ̈ÉÂ* MÉxvÉÉä%Ê{É MÉÖhÉi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiº Éɸɪ É B´É º ÉÆSÉÊ® úiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ,
+xª ÉlÉÉ MÉÖhÉi´É½þÉÊxÉ|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ
; iÉlÉÉ SÉÉäHÆò ¦ÉMÉ́ÉiÉÉ uèù{Éɪ ÉxÉäxÉ---` ={ɱ ɦª ÉÉ{º ÉÖ SÉänÂùMÉxvÉÆ EäòÊSÉnÂù¥ÉÚ
ª ÉÖ® úxÉè{ÉÖhÉÉ& *
{ÉÞÊlÉ́ª ÉÉ̈Éä́É iÉÆ ẾÉtÉnù{ÉÉä ´Éɪ ÉÖÆ SÉ º ÉÆʸÉiÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ * ª ÉÊnùSÉ SÉèiÉxª ÉÆ VÉÒ́ɺ ª É º É̈ɺ iɶ É® úÒ®Æú´ª ÉÉ{xÉÖª ÉÉiÉÂ
, xÉÉhÉÖVÉỐÉ&
º ª ÉÉiÉÂ; SÉèiÉxª É̈Éä́É Ê½þ+º ª É º ´É°ü{É̈É , +MxÉäÊ® ú́ÉÉè¹hª É|ÉEòɶ ÉÉè---xÉÉjÉ MÉÖhÉMÉÖÊhÉẾɦÉÉMÉÉä ẾÉtiÉ <ÊiÉ * ¶ É® úÒ®ú{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉi´ÉÆ SÉ
|Éiª ÉÉJª ÉÉiÉ̈ÉÂ* {ÉÊ® ú¶Éä¹ÉÉÊuù¦ÉÖVÉỐÉ& **

EòlÉÆ iÉ̽þ+hÉÖi´ÉÉÊnù́ª É{Énäù¶É <iª ÉiÉ +ɽþ---iÉn ùMÉÖhɺ ÉÉ® úi´ÉÉkÉÖ iÉn ù́ª É{Énäù¶É <ÊiÉ * iɺ ª ÉÉ ¤ ÉÖräù& MÉÖhÉɺ iÉn ùMÉÖhÉÉ&-- <SUôÉ
uäù¹É& º ÉÖJÉÆ nÖù&JÉÊ̈Éiª Éä́É̈ ÉÉnùªÉ&-- iÉn ùMÉÖhÉÉ& º ÉÉ® ú& |ÉvÉÉxÉÆ ª ɺ ª ÉÉi¨ÉxÉ& º Éƺ ÉÉÊ® úi´Éä º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, º É iÉn ùMÉÖhɺ ÉÉ® ú&, iɺ ª É
¦ÉÉ́ɺ iÉn ùMÉÖhɺ ÉÉ® úi´É̈ÉÂ* xÉ Ê½þ¤ ÉÖräùMÉÖÇhÉèÌ́ÉxÉÉ Eäò´É± ɺ ª É +Éi¨ÉxÉ& º Éƺ ÉÉÊ® úi´É̈Éκ iÉ; ¤ ÉÖn ùvª ÉÖ{ÉÉÊvÉvÉ̈ÉÉÇvª Éɺ ÉÊxÉÊ̈ÉkÉÆ Ê½þ
EòiÉÞ Çi´É¦ÉÉäHÞ òi´ÉÉÊnù±ÉIÉhÉÆ º Éƺ ÉÉÊ® úi´É̈ÉÂ+EòiÉÖÇ®ú¦ÉÉäHÖò SÉɺ Éƺ ÉÉÊ® úhÉÉä ÊxÉiª É̈ÉÖHòº ª É º ÉiÉ +Éi¨ÉxÉ&;
iɺ ¨ÉÉkÉn ùMÉÖhɺ ÉÉ® úi´ÉÉnÂù¤ÉÖÊrù{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉäxÉɺ ª É {ÉÊ® ú̈ÉÉhÉ́ª É{Énäù¶É&, iÉnÖùiGòÉxiª ÉÉÊnùÊ¦É SÉ +º ª ÉÉäiGòÉxiª ÉÉÊnù́ª É{Énäù¶É&, xÉ º ´ÉiÉ& *
iÉlÉÉ SÉ---` ´Éɱ ÉÉOɶ ÉiɦÉÉMɺ ª É ¶ ÉiÉvÉÉ Eòα {Éiɺ ª É SÉ * ¦ÉÉMÉÉä VÉÒ́É& º É ẾÉYÉäªÉ& º É SÉÉxÉxiª Éɪ É Eò± {ÉiÉä ' <iª ÉhÉÖi´ÉÆ
VÉÒ́ɺ ª ÉÉäCi´ÉÉ iɺ ª Éè́É {ÉÖxÉ® úÉxÉxiª É̈Éɽþ; iÉSSÉè́É̈ Éä́É º É̈É\Vɺ ÉÆ º ª ÉÉiÉ ---ª ÉtÉè{ÉSÉÉÊ® úEò¨ÉhÉÖi´ÉÆ VÉÒ́ɺ ª É ¦É́ÉäiÉ , {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEÆò SÉ
+ÉxÉxiª É̈É ; xÉ Ê½þ=¦Éª ÉÆ ¨ÉÖJª É̈É́ÉEò± {ÉäiÉ; xÉ SÉ +ÉxÉxiª É̈ÉÉè{ÉSÉÉÊ® úEòÊ̈ÉÊiÉ ¶ ÉCª ÉÆ ẾÉYÉÉiÉÖ̈É , º É́ÉÉæ{ÉÊxɹÉiº ÉÖ ¥ÉÀ Éi¨É¦ÉÉ́ɺ ª É
|ÉÊiÉÊ{É{ÉÉnùʪÉʹÉiÉi´ÉÉiÉÂ* iÉlÉäiÉ® úκ¨ÉzÉ{ª ÉÖx¨ÉÉxÉä ` ¤ ÉÖräùMÉÖÇhÉäxÉÉi¨ÉMÉÖhÉäxÉ SÉè́É +É® úÉOÉ̈ÉÉjÉÉä Á ´É® úÉä%Ê{É où¹]õ& ' <ÊiÉ SÉ
¤ ÉÖÊrùMÉÖhɺ ÉƤÉxvÉäxÉè́É +É® úÉOÉ̈ÉÉjÉiÉÉÆ ¶ ÉÉκ iÉ, xÉ º ´ÉäxÉè́ÉÉi¨ÉxÉÉ * ` B¹ÉÉä%hÉÖ® úÉi¨ÉÉ SÉäiɺ ÉÉ ´ÉäÊnùiÉ́ª É& ' <iª ÉjÉÉÊ{É xÉ VÉÒ́ɺ ª É
+hÉÖ{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉi´ÉÆ Ê¶É¹ªÉiÉä, {É® úºª Éè́ÉÉi¨ÉxÉ SÉIÉÖ® úÉtxÉ́ÉOÉÉÁ i´ÉäxÉ YÉÉxÉ|ɺ ÉÉnùMÉ̈ª Éi´ÉäxÉ SÉ |ÉEÞ òiÉi´ÉÉiÉÂ, VÉÒ́ɺ ª ÉÉÊ{É SÉ
¨ÉÖJª ÉÉhÉÖ{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉi´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&; iɺ ¨ÉÉqÙ ùYÉÉÇxÉi´ÉÉʦÉ|Éɪ ÉÊ̈Énù̈ÉhÉÖi´É́ÉSÉxÉ̈É , ={ÉÉvª ÉʦÉ|Éɪ ÉÆ ´ÉÉ pù¹]ṍª É̈ÉÂ* iÉlÉÉ ` |ÉYɪ ÉÉ
¶ É® úÒ®Æúº É̈ÉɯûÁ ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEäò¹́ÉÊ{É ¦ÉänùÉä{Énäù¶Éä¹ÉÖ----¤ ÉÖn ùvª Éè́ÉÉä{ÉÉÊvɦÉÚ iɪ ÉÉ VÉÒ́É& ¶ É® úÒ®Æúº É̈ÉɯûÁ ---<iª Éä́ÉÆ
ª ÉÉäVÉʪÉiÉ́ª É̈É , ´ª É{Énäù¶É̈ÉÉjÉÆ ´ÉÉ---ʶɱ ÉÉ{ÉÖjÉEòº ª É ¶ É® úÒ®úÊ̈Éiª ÉÉÊnù́ÉiÉ ; xÉ Á jÉ MÉÖhÉMÉÖÊhÉẾɦÉÉMÉÉä%Ê{É ẾÉtiÉ <iª ÉÖHò¨ÉÂ*
¾þnùªÉɪ ÉiÉxÉi´É́ÉSÉxÉ̈ÉÊ{É ¤ ÉÖräù®äú́É iÉnùɪ ÉiÉxÉi´ÉÉiÉÂ* iÉlÉÉ =iGòÉxiª ÉÉnùÒxÉÉ̈É{ª ÉÖ{ÉÉvª Éɪ ÉkÉiÉÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ--- ` Eòκ ¨ÉzÉÖ
+½þ̈ÉÖiGòÉxiÉ =iGòÉxiÉÉä ¦ÉẾɹªÉÉÊ̈É Eòκ ¨Éx´ÉÉ |ÉÊiÉι`öiÉä
|ÉÊiɹ`öɺ ª ÉÉ̈ÉÒÊiÉ ' ` º É |ÉÉhÉ̈ɺ ÉÞ VÉiÉ ' <ÊiÉ; =iGòÉxiª ɦÉÉ́Éä ʽþMÉiª ÉÉMÉiª ÉÉä® ú{ª ɦÉÉ́ÉÉä ẾÉYÉɪ ÉiÉä; xÉ Ê½þ+xÉ{ɺ ÉÞ {iɺ ª É
näù½þÉn ùMÉiª ÉÉMÉiÉÒº ª ÉÉiÉÉ̈ÉÂ* B´É̈ÉÖ{ÉÉÊvÉMÉÖhɺ ÉÉ® úi´ÉÉVVÉÒ́ɺ ª ÉÉhÉÖi´ÉÉÊnù́ª É{Énäù¶É&; |ÉÉYÉ́ÉiÉÂ* ª ÉlÉÉ |ÉÉYɺ ª É {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉ&
º ÉMÉÖhÉä¹ÉÚ {Éɺ ÉxÉä¹ÉÖ ={ÉÉÊvÉMÉÖhɺ ÉÉ® úi´ÉÉnùhÉҪɺ i´ÉÉÊnù́ª É{Énäù¶É&-- ` +hÉÒªÉÉxµÉÒ½äþ́ÉÉǪ É́ÉÉuùÉ ' ` ¨ÉxÉÉä̈ɪ É& |ÉÉhÉ̈ɪ É& |ÉÉhɶ É® úÒ®ú&
º É́ÉÇMÉxvÉ& º É́ÉÇ®úºÉ& º Éiª ÉEòɨÉ& º Éiª ɺ ÉÆEò± {É& ' <iª Éä́ÉÆ|ÉEòÉ® ú&---iÉuùiÉÂ**

º ª ÉÉnäùiÉiÉ --- ª ÉÊnù¤ ÉÖÊrùMÉÖhɺ ÉÉ® úi´ÉÉnùÉi¨ÉxÉ& º Éƺ ÉÉÊ® úi´ÉÆ Eò± {ª ÉäiÉ, iÉiÉÉä ¤ ÉÖnÂ
ùvª ÉÉi¨ÉxÉÉä̦Ézɪ ÉÉä& º Éƪ ÉÉäMÉÉ́ɺ ÉÉxÉ̈É́ɶ ª ÉƦÉÉ́ÉÒiª ÉiÉÉä
¤ ÉÖÊrùẾɪ ÉÉäMÉä º ÉÊiÉ +Éi¨ÉxÉÉä ẾɦÉHòº ª ÉÉxÉɱ ÉIª Éi´ÉÉnùºÉk´É̈ɺ Éƺ ÉÉÊ® úi´ÉÆ ´ÉÉ |ɺ ÉVª ÉäiÉäÊiÉ--- +iÉ =kÉ® Æú{É`öÊiÉ---

ª ÉÉ́ÉnùÉi¨É¦ÉÉẾÉi´ÉÉSSÉ xÉ nùɹäɺ iÉqù¶ÉÇxÉÉiÉÂ** 2.3.30 **

** 2.3.30 **

xÉäªÉ̈ÉxÉxiÉ® úÊxÉÌnù¹]õnùɹäÉ|ÉÉÎ{iÉ® úɶ ÉR óEòxÉÒªÉÉ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? ª ÉÉ́ÉnùÉi¨É¦ÉÉẾÉi´ÉÉn ù¤ÉÖÊrùºÉƪ ÉÉäMɺ ª É--- ª ÉÉ́ÉnùªÉ̈ÉÉi¨ÉÉ º Éƺ ÉÉ® úÒ
¦É́ÉÊiÉ, ª ÉÉ́Énùºª É º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉäxÉ º Éƺ ÉÉÊ® úi´ÉÆ xÉ ÊxÉ́ÉiÉÇiÉä, iÉÉ́Énùºª É ¤ ÉÖn ùvª ÉÉ º Éƪ ÉÉäMÉÉä xÉ ¶ ÉÉ̈ª ÉÊiÉ; ª ÉÉ́Énäù́É SÉɪ ÉÆ
¤ ÉÖnÂ
ùvª ÉÖ{ÉÉÊvɺ ÉƤÉxvÉ&, iÉÉ́Énäù́Éɺ ª É VÉÒ́Éi´ÉÆ º Éƺ ÉÉÊ® úi´ÉÆ SÉ; {É® ú̈ÉÉlÉÇiɺ iÉÖ xÉ VÉÒ́ÉÉä xÉÉ̈É
¤ ÉÖnÂ
ùvª ÉÖ{ÉÉÊvÉ{ÉÊ® úEòα {Éiɺ ´É°ü{É́ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉÉκ iÉ; xÉ Ê½þÊxÉiª É̈ÉÖHòº ´É°ü{ÉÉiº É́ÉÇYÉÉnùÒ·É® úÉnùxª É SÉäiÉxÉÉä vÉÉiÉÖÌuùiÉÒªÉÉä
´ÉänùÉxiÉÉlÉÇÊxÉ°ü{ÉhÉɪ ÉÉ̈ÉÖ{ɱ ɦª ÉiÉä--- ` xÉÉxª ÉÉä%iÉÉä%κ iÉ pù¹]õÉ ¸ÉÉäiÉÉ ¨ÉxiÉÉ ẾÉYÉÉiÉÉ ' ` xÉÉxª ÉnùiÉÉä%κ iÉ pù¹]Þ õ¸ÉÉäiÉÞ¨ÉxiÉÞ
ẾÉYÉÉiÉÞ' ` iÉk´É̈Éʺ É ' ` +½Æþ¥ÉÀ Éκ ¨É ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɶ ÉiÉ䦪É& * EòlÉÆ {ÉÖxÉ® ú́ÉMÉ̈ª ÉiÉä ª ÉÉ́ÉnùÉi¨É¦ÉÉ́ÉÒ¤ ÉÖÊrùºÉƪ ÉÉäMÉ <ÊiÉ ?
iÉqù¶ÉÇxÉÉÊnùiª Éɽþ; iÉlÉÉ Ê½þ¶ Éɺ jÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ--- ` ª ÉÉä%ª ÉÆ ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ É& |ÉÉhÉä¹ÉÖ ¾þtxiÉVª ÉÉæÊiÉ& {ÉÖ¯û¹É& º É º É̈ÉÉxÉ& º ÉzÉÖ¦ÉÉè
± ÉÉäEòÉ´ÉxÉÖº ÉÆSÉ® úÊiÉ vª Éɪ ÉiÉÒ́É ± Éä± Éɪ ÉiÉÒ́É ' <iª ÉÉÊnù; iÉjÉ ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ É <ÊiÉ ¤ ÉÖÊrù̈ɪ É <iª ÉäiÉnÖùHÆò ¦É́ÉÊiÉ, |Énäù¶ÉÉxiÉ® äú`
ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ ÉÉä ¨ÉxÉÉä̈ɪ É& |ÉÉhÉ̈ɪ É SÉIÉÖ̈ÉǪÉ& ¸ÉÉäjÉ̈ɪ É& ' <ÊiÉ ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ ɺ ª É ¨ÉxÉ+ÉÊnùʦÉ& º ɽþ{ÉÉ`öÉiÉ ; ¤ ÉÖÊrù̈ɪ Éi´ÉÆ SÉ
iÉn ùMÉÖhɺ ÉÉ® úi´É̈Éä́ÉÉʦÉ|ÉäªÉiÉä--- ª ÉlÉÉ ± ÉÉäEäò º jÉÒ̈ɪ ÉÉä näù́ÉnùkÉ <ÊiÉ º jÉÒ® úÉMÉÉÊnù|ÉvÉÉxÉÉä%ʦÉvÉÒªÉiÉä, iÉuùiÉ ; ` º É º É̈ÉÉxÉ&
º ÉzÉÖ¦ÉÉè± ÉÉäEòÉ´ÉxÉÖº ÉÆSÉ® úÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ ± ÉÉäEòÉxiÉ® úMÉ̈ÉxÉä%{ª ÉẾɪ ÉÉäMÉÆ ¤ ÉÖn ùvª ÉÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ; EäòxÉ º É̈ÉÉxÉ& ? iɪ Éè́É ¤ ÉÖn ùvª ÉäÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä,
º ÉÆÊxÉvÉÉxÉÉiÉ ; iÉSSÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ--- ` vª Éɪ ÉiÉÒ́É ± Éä± Éɪ ÉiÉÒ́É ' <ÊiÉ; BiÉnÖùHÆò ¦É́ÉÊiÉ---xÉɪ ÉÆ º ´ÉiÉÉä vª Éɪ ÉÊiÉ, xÉÉÊ{É Sɱ ÉÊiÉ,
vª Éɪ Éxiª ÉÉÆ ¤ ÉÖrùÉèvª Éɪ ÉiÉÒ́É, Sɱ Éxiª ÉÉÆ ¤ ÉÖrùÉèSɱ ÉiÉÒ́ÉäÊiÉ * +Ê{É SÉ Ê̈Élª ÉÉYÉÉxÉ{ÉÖ® ú&º É® úÉä%ª É̈ÉÉi¨ÉxÉÉä ¤ ÉÖn ùvª ÉÖ{ÉÉÊvɺ ÉƤÉxvÉ&; xÉ
SÉ Ê̈Élª ÉÉYÉÉxɺ ª É º É̈ª ÉMYÉÉxÉÉnùxª ÉjÉ ÊxÉ́ÉÞ ÊkÉ® úºiÉÒiª ÉiÉÉä ª ÉÉ́ÉnÂ
ù¥ÉÀ Éi¨ÉiÉÉxÉ́ɤ ÉÉävÉ&, iÉÉ́ÉnùªÉÆ ¤ ÉÖnÂ
ùvª ÉÖ{ÉÉÊvɺ ÉƤÉxvÉÉä xÉ
¶ ÉÉ̈ª ÉÊiÉ; nù¶ÉǪÉÊiÉ SÉ---` ´Éänùɽþ̈ÉäiÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÆ ¨É½þÉxiÉ̈ÉÉÊnùiª É́ÉhÉÈiÉ̈ɺ É& {É® úºiÉÉiÉÂ* iÉ̈Éä́É ẾÉÊnùi´ÉÉÊiÉ ¨ÉÞ iª ÉÖ̈ÉäÊiÉ xÉÉxª É&
{ÉxlÉÉ ẾÉtiÉä%ª ÉxÉɪ É ' <ÊiÉ **

xÉxÉÖ º ÉÖ¹ÉÖ{iÉ|ɱ ɪ ɪ ÉÉäxÉǶ ÉCª ÉiÉä ¤ ÉÖÊrùºÉƤÉxvÉ +Éi¨ÉxÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉxiÉÖ̈ÉÂ

, ` º ÉiÉÉ º ÉÉä̈ª É iÉnùÉ º ÉÆ{ÉzÉÉä ¦É́ÉÊiÉ º ´É̈É{ÉÒiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ '
<ÊiÉ ´ÉSÉxÉÉiÉ , EÞ òiº xÉẾÉEòÉ® ú|ɱ ɪ Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉSSÉ; iÉiEòlÉÆ ª ÉÉ́ÉnùÉi¨É¦ÉÉẾÉi´ÉÆ ¤ ÉÖÊrùºÉƤÉxvɺ ª ÉäÊiÉ, +jÉÉäSª ÉiÉä---

{ÉÖºÆ i´ÉÉÊnù́Ék´Éº ª É º ÉiÉÉä%ʦÉ́ª ÉÊHòª ÉÉäMÉÉiÉÂ** 2.3.31 **

** 2.3.31 **

ª ÉlÉÉ ± ÉÉäEäò {ÉÖºÆ i´ÉÉnùÒÊxÉ ¤ ÉÒVÉÉi¨ÉxÉÉ ẾÉt¨ÉÉxÉÉxª Éä́É ¤ Éɱ ª ÉÉÊnù¹́ÉxÉÖ{ɱ ɦª É̈ÉÉxÉÉxª ÉẾÉt¨ÉÉxÉ́ÉnùʦÉ|ÉäªÉ̈ÉÉhÉÉÊxÉ
ª ÉÉè́ÉxÉÉÊnù¹́ÉÉẾɦÉḈÉÎxiÉ; xÉ +ẾÉtÉ̈ÉÉxÉÉxª ÉÖi{ÉtxiÉä, ¹Éhb÷ÉnùÒxÉÉ̈ÉÊ{É iÉnÖùi{ÉÊkÉ|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ
--- B´É̈ɪ É̈ÉÊ{É ¤ ÉÖÊrùºÉƤÉxvÉ&
¶ ÉCiª ÉÉi¨ÉxÉÉ ẾÉt¨ÉÉxÉ B´É º ÉÖ¹ÉÖ{iÉ|ɱ ɪ ɪ ÉÉä& {ÉÖxÉ& |ɤ ÉÉävÉ|ɺ É́ɪ ÉÉä® úÉẾɦÉḈÉÊiÉ; B´ÉÆ Ê½þBiÉtÖVª ÉiÉä; xÉ Ê½þ+ÉEòκ ¨ÉEòÒ
Eòº ª ÉÊSÉnÖùi{ÉÊkÉ& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, +ÊiÉ|ɺ ÉRÂ
óMÉÉiÉÂ* nù¶ÉǪÉÊiÉ SÉ º ÉÖ¹ÉÖ{iÉÉnÖùilÉÉxÉ̈ÉẾÉtÉi¨ÉEò¤ ÉÒVɺ Én ù¦ÉÉ́ÉEòÉÊ® úiÉ̈ÉÂ---` º ÉÊiÉ
º ÉÆ{Ét xÉ ẾÉnÖù& º ÉÊiÉ º ÉÆ{ÉtÉ̈ɽþ<ÊiÉ ' ` iÉ <½þ´ª ÉÉQÉÉä ´ÉÉ Ëº ɽþÉä´ÉÉ ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ * iɺ ¨ÉÉÎiº Érù̈ÉäiÉiÉ --ª ÉÉ́ÉnùÉi¨É¦ÉÉ́ÉÒ
¤ ÉÖnÂ
ùvª ÉÉtÖ{ÉÉÊvɺ ÉƤÉxvÉ <ÊiÉ **

ÊxÉiª ÉÉä{ɱ ɤ vª ÉxÉÖ{ɱ ÉΤvÉ|ɺ ÉRÂ

óMÉÉä%xª ÉiÉ® úÊxɪ É̈ÉÉä ´ÉÉ%xª ÉlÉÉ ** 2.3.32 **
** 2.3.32 **

iÉSSÉÉi¨ÉxÉ ={ÉÉÊvɦÉÚ iÉ̈ÉÂ

---+xiÉ&Eò® úhÉÆ ¨ÉxÉÉä ¤ ÉÖÊrùÌ́ÉYÉÉxÉÆ ÊSÉkÉÊ̈ÉÊiÉ SÉ +xÉäEòvÉÉ iÉjÉ iÉjÉÉʦɱ É{ª ÉiÉä; C´ÉÊSÉSSÉ
´ÉÞ
ÊkÉẾɦÉÉMÉäxÉ---º Éƶ ɪ ÉÉÊnù́ÉÞ ÊkÉEÆò ¨ÉxÉ <iª ÉÖSª ÉiÉä, ÊxÉ Sɪ ÉÉÊnù́ÉÞ ÊkÉEÆò ¤ ÉÖÊrùÊ®úÊiÉ; iÉSSÉè́ÉÆ
¦ÉÚiÉ̈ÉxiÉ&Eò® úhÉ̈É́ɶ ª É̈ɺ iÉÒiª ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É̈É , +xª ÉlÉÉ Á xɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉä iÉκ ¨ÉÊzÉiª ÉÉä{ɱ ɤ vª ÉxÉÖ{ɱ ÉΤvÉ|ɺ ÉRÂóMÉ& º ª ÉÉiÉÂ
---
+Éi¨ÉäÎxpùªÉẾɹɪ ÉÉhÉÉ̈ÉÖ{ɱ ÉΤvɺ ÉÉvÉxÉÉxÉÉÆ º ÉÆÊxÉvÉÉxÉä º ÉÊiÉ ÊxÉiª É̈Éä́ÉÉä{ɱ ÉΤvÉ& |ɺ ÉVª ÉäiÉ; +lÉ º Éiª ÉÊ{É ½äþiÉÖº É̈É́ÉvÉÉxÉä
¡ ò± ÉɦÉÉ́É&, iÉiÉÉä ÊxÉiª É̈Éä́ÉÉxÉÖ{ɱ ÉΤvÉ& |ɺ ÉVª ÉäiÉ; xÉ SÉè́ÉÆ où¶ª ÉiÉä * +lÉ́ÉÉ +xª ÉiÉ® úºª ÉÉi¨ÉxÉ <ÎxpùªÉº ª É ´ÉÉ
¶ ÉÊHò|ÉÊiɤ ÉxvÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É&; xÉ SÉ +Éi¨ÉxÉ& ¶ ÉÊHò|ÉÊiɤ ÉxvÉ& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, +ẾÉÊGòª Éi´ÉÉiÉ ; xÉÉÊ{É <ÎxpùªÉº ª É; xÉ Ê½þiɺ ª É
{ÉÚ´ÉÉækÉ® úªÉÉä& IÉhɪ ÉÉä® ú|ÉÊiɤ Érù¶ÉÊHòEòº ª É º ÉiÉÉä%Eòº ¨ÉÉSUôÊHò& |ÉÊiɤ Évª ÉäiÉ * iɺ ¨ÉÉiÉÂ
ª ɺ ª ÉÉ́ÉvÉÉxÉÉxÉ́ÉvÉÉxÉɦª ÉÉ̈ÉÖ{ɱ ɤ vª ÉxÉÖ{ɱ ɤ vÉÒ ¦É́ÉiÉ&, iÉx¨ÉxÉ& * iÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ&---` +xª ÉjÉ̈ÉxÉÉ +¦ÉÚ ´ÉÆ xÉÉnù¶ÉÇ̈Éxª ÉjÉ̈ÉxÉÉ
+¦ÉÚ ´ÉÆ xÉɸÉÉè¹É̈ÉÂ' <ÊiÉ, ` ¨Éxɺ ÉÉ Á ä́É {ɶ ª ÉÊiÉ ¨Éxɺ ÉÉ ¸ÉÞ hÉÉäÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ; EòɨÉÉnùªÉ SÉɺ ª É ´ÉÞ kɪ É <ÊiÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ--- `
EòɨÉ& º ÉÆEò± {ÉÉä ẾÉÊSÉÊEòiº ÉÉ ¸ÉrùɸÉrùÉ vÉÞ ÊiÉ® úvÉÞ
ÊiÉ¿ ÔvÉÔ¦ÉÔÊ® úiª ÉäiÉiº É́ÉȨÉxÉ B´É ' <ÊiÉ * iɺ ¨ÉÉtÖHò¨ÉäiÉiÉ ---
iÉn ùMÉÖhɺ ÉÉ® úi´ÉÉkÉn ù́ª É{Énäù¶É <ÊiÉ **

EòiÉÉǶ Éɺ jÉÉlÉḈÉk´ÉÉiÉÂ** 2.3.33 **

EòjÉÇÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.3.33 **

iÉn ùMÉÖhɺ ÉÉ® úi´ÉÉÊvÉEòÉ® äúhÉè́ÉÉ{É® úÉä%Ê{É VÉÒ́ÉvÉ̈ÉÇ& |É{É\Sª ÉiÉä * EòiÉÉÇSÉ +ª ÉÆ VÉÒ́É& º ª ÉÉiÉ ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? ¶ Éɺ jÉÉlÉḈÉk´ÉÉiÉÂ
---
B´ÉÆ SÉ ` ª ÉVÉäiÉ ' ` VÉÖ½ÖþªÉÉiÉÂ' ` nùtÉiÉÂ' <iª Éä́ÉÆẾÉvÉÆ ẾÉÊvɶ Éɺ jÉ̈ÉlÉḈÉn ù¦É́ÉÊiÉ; +xª ÉlÉÉ iÉnùxÉlÉÇEÆò º ª ÉÉiÉÂ
; iÉÊrùEòiÉÖÇ&
º ÉiÉ& EòiÉḈª ÉẾɶ Éä¹É̈ÉÖ{ÉÊnù¶ÉÊiÉ; xÉ SÉ +º ÉÊiÉ EòiÉÞ Çi´Éä iÉnÖù{É{ÉtäiÉ * iÉlÉänù̈ÉÊ{É ¶ Éɺ jÉ̈ÉlÉḈÉnÂ
ù¦É́ÉÊiÉ---` B¹É ʽþpù¹]õÉ ¸ÉÉäiÉÉ
¨ÉxiÉÉ ¤ ÉÉärùÉ EòiÉÉÇẾÉYÉÉxÉÉi¨ÉÉ {ÉÖ¯û¹É& ' <ÊiÉ **

Ếɽþ
É® úÉä{Énäù¶ÉÉiÉÂ** 2.3.34 **
** 2.3.34 **

<iÉ SÉ VÉÒ́ɺ ª É EòiÉÞ Çi´É̈ÉÂ, ª ÉVVÉÒ́É|ÉÊGòª Éɪ ÉÉÆ º ÉÆvª Éä º lÉÉxÉä ẾɽþÉ® ú̈ÉÖ{ÉÊnù¶ÉÊiÉ---` º É <ǪÉiÉä%¨ÉÞ
iÉÉä ª ÉjÉ EòɨÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ, ` º ´Éä
¶ É® úÒ®äúª ÉlÉÉEòɨÉÆ {ÉÊ® ú́ÉiÉÇiÉä ' <ÊiÉ SÉ **

={ÉÉnùÉxÉÉiÉÂ** 2.3.35 **
** 2.3.35 **

<iÉ SÉɺ ª É EòiÉÞ

Çi´É̈ÉÂ
, ª ÉVVÉÒ́É|ÉÊGòª Éɪ ÉÉ̈Éä́É Eò® úhÉÉxÉÉ̈ÉÖ{ÉÉnùÉxÉÆ º ÉÆEòÒiÉǪÉÊiÉ---` iÉnäù¹ÉÉÆ |ÉÉhÉÉxÉÉÆ ẾÉYÉÉxÉäxÉ ẾÉYÉÉxÉ̈ÉÉnùɪ É '
<ÊiÉ, ` |ÉÉhÉÉxMÉÞ½þÒi´ÉÉ ' <ÊiÉ SÉ **

´ª É{Énäù¶ÉÉSSÉ ÊGòª Éɪ ÉÉÆ xÉ SÉäÊzÉnæù¶ÉẾÉ{ɪ ÉǪÉ& ** 2.3.36 **

** 2.3.36 **

<iÉ SÉ VÉÒ́ɺ ª É EòiÉÞ Çi´É̈ÉÂ

, ª Énùºª É ± ÉÉèÊEòEòÒ¹ÉÖ ´ÉèÊnùEòÒ¹ÉÖ SÉ ÊGòª Éɺ ÉÖ EòiÉÞ Çi´ÉÆ ´ª É{ÉÊnù¶ÉÊiÉ ¶ Éɺ jÉ̈É ---` ẾÉYÉÉxÉÆ ª ÉYÉÆ iÉxÉÖiÉä
Eò¨ÉÉÇÊhÉ iÉxÉÖiÉä%Ê{É SÉ ' <ÊiÉ * xÉÖ ẾÉYÉÉxɶ ɤ nùÉä ¤ ÉÖrùÉèº É̈ÉÊvÉMÉiÉ&, EòlÉ̈ÉxÉäxÉ VÉÒ́ɺ ª É EòiÉÞ Çi´ÉÆ º ÉÚSª ÉiÉ <ÊiÉ, xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä---
VÉÒ́ɺ ª Éè́Éè¹É ÊxÉnæù¶É&, xÉ ¤ ÉÖräù&; xÉ SÉäVVÉÒ́ɺ ª É º ª ÉÉiÉÂ, ÊxÉnæù¶ÉẾÉ{ɪ ÉǪÉ& º ª ÉÉiÉÂ---ẾÉYÉÉxÉäxÉäiª Éä́ÉÆ ÊxÉ® únäùIª ÉiÉ; iÉlÉÉ Ê½þ+xª ÉjÉ
¤ ÉÖÊrùẾÉ́ÉIÉɪ ÉÉÆ ẾÉYÉÉxɶ ɤ nùºª É Eò® úhÉẾɦÉÊHòÊxÉnæù¶ÉÉä où¶ª ÉiÉä--- ` iÉnäù¹ÉÉÆ |ÉÉhÉÉxÉÉÆ ẾÉYÉÉxÉäxÉ ẾÉYÉÉxÉ̈ÉÉnùɪ É ' <ÊiÉ; <½þiÉÖ
` ẾÉYÉÉxÉÆ ª ÉYÉÆ iÉxÉÖiÉä ' <ÊiÉ EòiÉÞ ÇºÉÉ̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhª ÉÊxÉnæù¶ÉÉnÂ
ù¤ÉÖÊrù́ª ÉÊiÉÊ® úHòº ª Éè́ÉÉi¨ÉxÉ& EòiÉÞ Çi´ÉÆ º ÉÚSª ÉiÉ <iª ÉnùɹäÉ& **

+jÉɽþ---ª ÉÊnù¤ ÉÖÊrù́ª ÉÊiÉÊ® úHòÉä VÉÒ́É& EòiÉÉǺ ª ÉÉiÉ , º É º ´ÉiÉxjÉ& º ÉxÉÂÊ|ɪ ÉÆ Ê½þiÉÆ SÉè́É +Éi¨ÉxÉÉä Êxɪ É̈ÉäxÉ º ÉÆ{ÉÉnùªÉäiÉ, xÉ
ẾÉ{É® úÒiÉ̈ÉÂ
; ẾÉ{É® úÒiÉ̈ÉÊ{É iÉÖ º ÉÆ{ÉÉnùªÉzÉÖ{ɱ ɦª ÉiÉä; xÉ SÉ º ´ÉiÉxjɺ ª ÉÉi¨ÉxÉ& <Çoù¶ÉÒ|É́ÉÞ ÊkÉ® úÊxɪ É̈ÉäxÉÉä{É{ÉtiÉ <ÊiÉ, +iÉ =kÉ® Æú
{É`öÊiÉ---

={ɱ ÉΤvÉ́ÉnùÊxɪ É̈É& ** 2.3.37 **

** 2.3.37 **

ª ÉlÉɪ É̈ÉÉi¨ÉÉä{ɱ ÉϤvÉ |ÉÊiÉ º ´ÉiÉxjÉÉä%Ê{É +Êxɪ É̈ÉäxÉä¹]ṏÉÊxɹ]ÆõSÉ ={ɱ ɦÉiÉä, B´É̈ÉÊxɪ É̈ÉäxÉè́ɹä]ṏÉÊxɹ]ÆõSÉ º ÉÆ{ÉÉnùʪɹªÉÊiÉ;
={ɱ ɤ vÉÉ́É{ª ɺ ´ÉÉiÉxjª É̈ÉÂ, ={ɱ ÉΤvɽäþiÉÚ
{ÉÉnùÉxÉÉä{ɱ É̈¦ÉÉÊnùÊiÉ SÉäiÉÂ
, xÉ, Ếɹɪ É|ÉEò± {ÉxÉÉ̈ÉÉjÉ|ɪ ÉÉäVÉxÉi´ÉÉnÖù{ɱ ÉΤvɽäþiÉÚ
xÉÉ̈ÉÂ
;
={ɱ ɤ vÉÉèiÉÖ +xÉxª ÉÉ{ÉäIÉi´É̈ÉÉi¨ÉxÉ&, SÉèiÉxª ɪ ÉÉäMÉÉiÉÂ* +Ê{É SÉ +lÉÇÊGòª Éɪ ÉÉ̈ÉÊ{É xÉÉiª ÉxiÉ̈ÉÉi¨ÉxÉ& º ´ÉÉiÉxjª É̈Éκ iÉ,
näù¶ÉEòɱ ÉÊxÉÊ̈ÉkÉẾɶ Éä¹ÉÉ{ÉäIÉi´ÉiÉÂ
; xÉ SÉ º ɽþɪÉÉ{ÉäIɺ ª É EòiÉÖÇ& EòiÉÞ Çi´ÉÆ ÊxÉ́ÉiÉÇiÉä; ¦É́ÉÊiÉ Á ävÉÉänùEòÉt{ÉäIɺ ª ÉÉÊ{É {ÉHÖò&
{ÉCiÉÞi´É̈ÉÂ
; º ɽþEòÉÊ® ú́ÉèÊSÉjª ÉÉSSÉ <¹]õÉÊxɹ]õÉlÉÇÊGòª Éɪ ÉÉ̈ÉÊxɪ É̈ÉäxÉ |É́ÉÞ ÊkÉ® úÉi¨ÉÉä xÉ Ếɯûvª ÉiÉä **

¶ ÉÊHòẾÉ{ɪ ÉǪÉÉiÉÂ** 2.3.38 **

** 2.3.38 **

<iÉ SÉ ẾÉYÉÉxÉ́ª ÉÊiÉÊ® úHòÉä VÉÒ́É& EòiÉÉǦÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ * ª ÉÊnù{ÉÖxÉÌ́ÉYÉÉxɶ ɤ nù́ÉÉSª ÉÉ ¤ ÉÖÊrù®äú́É EòjÉÔº ª ÉÉiÉ , iÉiÉ&
¶ ÉÊHòẾÉ{ɪ ÉǪÉ& º ª ÉÉiÉÂ
---Eò® úhɶ ÉÊHò¤ ÉÖÇräù½þÔªÉäiÉ, EòiÉÞ Ç¶ÉÊHò SÉÉ{ÉtäiÉ; º Éiª ÉÉÆ SÉ ¤ ÉÖräù& EòiÉÞ Ç¶ÉHòÉè, iɺ ª ÉÉ B´É
+½Æþ|Éiª ɪ ÉẾɹɪ Éi´É̈ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É̈ÉÂ
, +½ÆþEòÉ® ú{ÉÚÌ́ÉEòɪ ÉÉ B´É |É́ÉÞ kÉä& º É́ÉÇjÉ nù¶ÉÇxÉÉiÉÂ
--- ` +½ÆþMÉSUôÉÊ̈É, +½þ̈ÉÉMÉSUôÉÊ̈É,
+½Æþ¦ÉÖ\VÉä, +½ÆþÊ{ɤ ÉÉÊ̈É ' <ÊiÉ SÉ; iɺ ª ÉÉ SÉ EòiÉÞ Ç¶ÉÊHòª ÉÖHòɪ ÉÉ& º É́ÉÉÇlÉÇEòÉÊ® úEò® úhÉ̈Éxª ÉiEò± {ÉʪÉiÉ́ª É̈ÉÂ; ¶ ÉHòÉä%Ê{É Ê½þ
º ÉxÉÂEòiÉÉÇEò® úhÉ̈ÉÖ{ÉÉnùɪ É ÊGòª Éɺ ÉÖ |É́ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉä où¶ª ÉiÉä; iÉiÉ SÉ º ÉÆYÉÉ̈ÉÉjÉä ẾÉ́ÉÉnù& º ª ÉÉiÉÂ
, xÉ ´Éº iɦ
Ö Éänù& EòÎSÉiÉÂ
,
Eò® úhÉ́ª ÉÊiÉÊ® úHòº ª É EòiÉÞ
Çi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ**

º É̈ÉÉvª ɦÉÉ́ÉÉSSÉ ** 2.3.39 **

** 2.3.39 **

ª ÉÉä%{ª ɪ É̈ÉÉè{ÉÊxɹÉnùÉi¨É|ÉÊiÉ{ÉÊkÉ|ɪ ÉÉäVÉxÉ& º É̈ÉÉÊvɯû{ÉÊnù¹]õÉä ´ÉänùÉxiÉä¹ÉÖ--- ` +Éi¨ÉÉ ´ÉÉ +® äúpù¹]ṍª É& ¸ÉÉäiÉ́ª ÉÉä ¨ÉxiÉ́ª ÉÉä
ÊxÉÊnùvª ÉÉʺ ÉiÉ́ª É& º ÉÉä%x´Éä¹]ṍª É& º É ẾÉÊVÉYÉÉʺ ÉiÉ́ª É& ' ` +ÉäÊ̈Éiª Éä́ÉÆ vª Éɪ ÉlÉ +Éi¨ÉÉxÉ̈ÉÂ' <iª Éä́ÉƱ ÉIÉhÉ&, º ÉÉä%{ª ɺ Éiª ÉÉi¨ÉxÉ&
EòiÉÞ Çi´Éä xÉÉä{É{ÉtäiÉ * iɺ ¨ÉÉnù{ª ɺ ª É EòiÉÞ Çi´Éʺ ÉÊrù& **

ª ÉlÉÉ SÉ iÉIÉÉä¦Éª ÉlÉÉ ** 2.3.40 **

iÉIÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.3.40 **

B´ÉÆ iÉÉ́ÉSUôɺ jÉÉlÉḈÉk´ÉÉÊnùʦɽæþiÉÖʦÉ& EòiÉÞ Çi´ÉÆ ¶ ÉÉ® úÒ®úºª É |Énù̶ÉiÉ̈É ; iÉi{ÉÖxÉ& º ´ÉɦÉÉẾÉEÆò ´ÉÉ º ª ÉÉiÉ , ={ÉÉÊvÉÊxÉÊ̈ÉkÉÆ ´ÉäÊiÉ
ÊSÉxiª ÉiÉä * iÉjÉèiÉè®äú́É ¶ Éɺ jÉÉlÉḈÉk´ÉÉÊnùʦɽæþiÉÖʦÉ& º ´ÉɦÉÉẾÉEÆò EòiÉÞ Çi´É̈ÉÂ
, +{É́ÉÉnäù½äþi´É¦ÉÉ́ÉÉÊnùÊiÉ * B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, ¥ÉÚ ¨ É&--- xÉ
º ´ÉɦÉÉẾÉEÆò EòiÉÞ Çi´É̈ÉÉi¨ÉxÉ& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, +ÊxÉ̈ÉÉæIÉ|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ; EòiÉÞÇi´Éº ´É¦ÉÉ́Éi´Éä Á Éi¨ÉxÉÉä xÉ EòiÉÞ Çi´ÉÉÊzÉ̈ÉÉæIÉ& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ---
+MxÉäÊ® ú́ÉÉè¹hª ÉÉiÉÂ
; xÉ SÉ EòiÉÞ Çi´ÉÉnùÊxÉ̈ÉÖÇHòº ª ÉÉκ iÉ {ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÇʺÉÊrù&, EòiÉÞ Çi´Éº ª É nÖù&JÉ°ü{Éi´ÉÉiÉÂ* xÉxÉÖ Îº lÉiÉɪ ÉÉ̈ÉÊ{É
EòiÉÞ Çi´É¶ ÉHòÉèEòiÉÞ Çi´ÉEòɪ ÉÇ{ÉÊ® ú½þÉ® úÉi{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÇ& º Éäiº ª ÉÊiÉ; iÉi{ÉÊ® ú½þÉ® úSÉ ÊxÉÊ̈ÉkÉ{ÉÊ® ú½þÉ® úÉiÉ -- ª ÉlÉÉMxÉänùǽþxɶ ÉÊHòª ÉÖHòº ª ÉÉÊ{É
Eòɹ`öẾɪ ÉÉäMÉÉqù½þxÉEòɪ ÉÉǦÉÉ́É&-- iÉuùiÉ --- xÉ, ÊxÉÊ̈ÉkÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É ¶ ÉÊHò± ÉIÉhÉäxÉ º ÉƤÉxvÉäxÉ º ÉƤÉrùÉxÉÉ̈Éiª ÉxiÉ{ÉÊ® ú½þÉ® úɺ ÉƦÉÉ́ÉÉiÉÂ*
xÉxÉÖ ¨ÉÉäIɺ ÉÉvÉxÉẾÉvÉÉxÉÉx¨ÉÉäIÉ& º Éäiº ª ÉÊiÉ--- xÉ, º ÉÉvÉxÉɪ Ékɺ ª É +ÊxÉiª Éi´ÉÉiÉÂ* +Ê{É SÉ ÊxÉiª ɶ ÉÖrù̈ÉÖHòÉi¨É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉÉiÉÂ
¨ÉÉäIÉʺ ÉÊrù®úʦÉ̈ÉiÉÉ; iÉÉoùMÉÉi¨É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉÆ SÉ xÉ º ´ÉɦÉÉẾÉEäò EòiÉÞ Çi´Éä%´ÉEò± {ÉäiÉ; iɺ ¨ÉÉiÉÂ={ÉÉÊvÉvÉ̈ÉÉÇvª Éɺ ÉäxÉè́ÉÉi¨ÉxÉ&
EòiÉÞ Çi´É̈ÉÂ, xÉ º ´ÉɦÉÉẾÉEò¨É ; iÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ&--- ` vª Éɪ ÉiÉÒ́É ± Éä± Éɪ ÉiÉÒ́É ' <ÊiÉ ` +Éi¨ÉäÎxpùªÉ̈ÉxÉÉäªÉÖHÆò ¦ÉÉäHäòiª ÉɽÖþ̈ÉÇxÉÒʹÉhÉ&
' <ÊiÉ SÉ--- ={ÉÉÊvɺ ÉÆ{ÉÞ Hòº ª Éè́ÉÉi¨ÉxÉÉä ¦ÉÉäHÞ òi´ÉÉÊnùẾɶ Éä¹É± ÉɦÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * xÉ Ê½þẾÉ́ÉäÊEòxÉÉÆ {É® úº¨ÉÉnùxª ÉÉä VÉÒ́ÉÉä xÉÉ̈É EòiÉÉÇ
¦ÉÉäHòÉ ´ÉÉ ẾÉtiÉä, ` xÉÉxª ÉÉä%iÉÉä%κ iÉ pù¹]õÉ ' <iª ÉÉÊnù̧É́ÉhÉÉiÉÂ* {É® úB´É iÉ̽þº Éƺ ÉÉ® úÒEòiÉÉǦÉÉäHòÉ SÉ |ɺ ÉVª ÉäiÉ;
{É® úº¨ÉÉnùxª É SÉäÎSSÉÊiÉ̈ÉÉ\VÉÒ́É& EòiÉÉÇ, ¤ ÉÖn ùvª ÉÉÊnùºÉÆPÉÉiÉ́ª ÉÊiÉÊ® úHòÉä xÉ º ª ÉÉiÉ --- xÉ,
+ẾÉtÉ|Éiª ÉÖ{ɺ lÉÉÊ{ÉiÉi´ÉÉiEòiÉÞ Çi´É¦ÉÉäCiÉÞi´Éª ÉÉä&; iÉlÉÉ SÉ ¶ Éɺ jÉ̈É --- ` ª ÉjÉ Ê½þuèùiÉÊ̈É́É ¦É́ÉÊiÉ iÉÊnùiÉ® ú<iÉ® Æú{ɶ ª ÉÊiÉ '
<iª ÉẾÉtÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ EòiÉÞ Çi´É¦ÉÉäCiÉÞ i´Éä nù¶ÉÇʪÉi´ÉÉ, ẾÉtÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ iÉä B´É EòiÉÞ Çi´É¦ÉÉäCiÉÞ
i´Éä ÊxÉ́ÉÉ® úªÉÊiÉ--- ` ª ÉjÉ i´Éº ª É
º É́ÉÇ̈ÉÉi¨Éè́ÉɦÉÚkÉiEäòxÉ EÆò {ɶ ª ÉäiÉÂ' <ÊiÉ; iÉlÉÉ º ´É{xÉVÉÉMÉÊ® úiɪ ÉÉä® úÉi¨ÉxÉ ={ÉÉÊvɺ ÉÆ{ÉEÇòEÞ òiÉÆ ¸É̈ÉÆ ¶ ª Éäxɺ ª Éä́ÉÉEòɶ Éä ẾÉ{ÉÊ® ú{ÉiÉiÉ&
¸ÉÉ́ÉʪÉi´ÉÉ, iÉnù¦ÉÉ́ÉÆ º ÉÖ¹ÉÖ{iÉÉè|ÉÉYÉäxÉÉi¨ÉxÉÉ º ÉÆ{ÉÊ® ú¹́ÉHòº ª É ¸ÉÉ́ɪ ÉÊiÉ--- ` iÉrùÉ +º ª ÉèiÉnùÉ{iÉEòɨÉ̈ÉÉi¨ÉEòɨÉ̈ÉEòɨÉÆ °ü{ÉÆ
¶ ÉÉäEòÉxiÉ® ú̈ÉÂ' <iª ÉÉ® ú¦ª É ` B¹Éɺ ª É {É® ú̈ÉÉ MÉÊiÉ® äú¹Éɺ ª É {É® ú̈ÉÉ º ÉÆ{Énäù¹ÉÉä%º ª É {É® ú̈ÉÉä ± ÉÉäEò B¹ÉÉä%º ª É {É® ú̈É +ÉxÉxnù& '
<iª ÉÖ{ɺ ÉƽþÉ® úÉiÉÂ**

iÉnäùiÉnùɽþÉSÉɪ ÉÇ&--- ` ª ÉlÉÉ SÉ iÉIÉÉä¦Éª ÉlÉÉ ' <ÊiÉ * i´ÉlÉæ SÉ +ª ÉÆ SÉ {ÉÊ`öiÉ& * xÉè́ÉÆ ¨ÉxiÉ́ª É̈É --- º ´ÉɦÉÉẾÉEò¨Éä́ÉÉi¨ÉxÉ&
EòiÉÞ Çi´É̈ÉÂ
, +MxÉäÊ® ú́ÉÉè¹hª ÉÊ̈ÉÊiÉ; ª ÉlÉÉ iÉÖ iÉIÉÉ ± ÉÉäEäò ´Éɺ ª ÉÉÊnùEò® úhɽþºiÉ& EòiÉÉÇnÖù&JÉÒ ¦É́ÉÊiÉ, º É B´É º ´ÉMÉÞ ½Æþ|ÉÉ{iÉÉä
ẾÉ̈ÉÖHò´Éɺ ª ÉÉÊnùEò® úhÉ& º ´Éº lÉÉä ÊxÉ́ÉÞ ÇiÉÉä ÊxÉ́ª ÉÉÇ{ÉÉ® ú& º ÉÖJÉÒ ¦É́ÉÊiÉ--- B´É̈ÉẾÉtÉ|Éiª ÉÖ{ɺ lÉÉÊ{ÉiÉuèùiɺ ÉÆ{ÉÞ
Hò +Éi¨ÉÉ
º ´É{xÉVÉÉMÉÊ® úiÉÉ́ɺ lɪ ÉÉä& EòiÉÉÇnÖù&JÉÒ ¦É́ÉÊiÉ, º É& iÉSUÅô̈ÉÉ{ÉxÉÖkɪ Éä º ´É̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ {É® Æú¥ÉÀ |ÉẾɶ ª É
ẾÉ̈ÉÖHòEòɪ ÉÇEò® úhɺ ÉÆPÉÉiÉÉä%EòiÉÉǺ ÉÖJÉÒ ¦É́ÉÊiÉ º ÉÆ|ɺ ÉÉnùÉ́ɺ lÉɪ ÉÉ̈É --- iÉlÉÉ ¨ÉÖCiª É́ɺ lÉɪ ÉÉ̈É{ª ÉẾÉtÉv´ÉÉxiÉÆ ẾÉtÉ|ÉnùÒ{ÉäxÉ
ẾÉvÉÚ ª É +Éi¨Éè́É Eäò´É± ÉÉä ÊxÉ́ÉÞ ÇkÉ& º ÉÖJÉÒ ¦É́ÉÊiÉ * iÉIÉoù¹]õÉxiÉ SÉèiÉÉ́ÉiÉÉƶ ÉäxÉ pù¹]ṍª É&--- iÉIÉÉ Ê½þẾÉʶɹ]äõ¹ÉÖ
iÉIÉhÉÉÊnù́ª ÉÉ{ÉÉ® äú¹́É{ÉäIª Éè́É |ÉÊiÉÊxɪ ÉiÉÉÊxÉ Eò® úhÉÉÊxÉ ´Éɺ ª ÉÉnùÒÊxÉ EòiÉÉǦÉ́ÉÊiÉ, º ´É¶ É® úÒ®äúhÉ iÉÖ +EòiÉếÉ; B´É̈ɪ É̈ÉÉi¨ÉÉ
º É́ÉḈª ÉÉ{Éä® ú¹́É{ÉäIª Éè́É ¨ÉxÉ+ÉnùÒÊxÉ Eò® úhÉÉÊxÉ EòiÉÉǦÉ́ÉÊiÉ, º ´ÉÉi¨ÉxÉÉ iÉÖ EòiÉếÉÊäiÉ * xÉ iÉÖ +Éi¨Éxɺ iÉIhÉ <´ÉÉ́ɪ É́ÉÉ& º ÉÎxiÉ,
ª Éè& ½þºiÉÉÊnùʦÉÊ® ú́É ´Éɺ ª ÉÉnùÒÊxÉ iÉIÉÉ, ¨ÉxÉ+ÉnùÒÊxÉ Eò® úhÉÉxª ÉÉi¨ÉÉä{ÉÉnùnùÒiÉ xª ɺ ª ÉäuùÉ **

ª ÉkÉÚ
Hò¨ÉÂ
, ¶ Éɺ jÉÉlÉḈÉk´ÉÉÊnùʦɽæþiÉÖʦÉ& º ´ÉɦÉÉẾÉEò¨ÉÉi¨ÉxÉ& EòiÉÞ
Çi´ÉÊ̈ÉÊiÉ, iÉzÉ--- ẾÉÊvɶ Éɺ jÉÆ iÉÉ́ÉtlÉÉ|ÉÉ{iÉÆ EòiÉÞ
Çi´É̈ÉÖ{ÉÉnùɪ É
 EòiÉḈª ÉẾɶ Éä¹É̈ÉÖ{ÉÊnù¶ÉÊiÉ, xÉ EòiÉÞ Çi´É̈ÉÉi¨ÉxÉ& |ÉÊiÉ{ÉÉnùªÉÊiÉ; xÉ SÉ º ´ÉɦÉÉẾÉEò¨Éº ª É EòiÉÞ Çi´É̈Éκ iÉ, ¥ÉÀ Éi¨Éi´ÉÉä{Énäù¶ÉÉiÉ ---
<iª É́ÉÉäSÉÉ̈É ; iɺ ¨ÉÉnùẾÉtÉEÞ òiÉÆ EòiÉÞ Çi´É̈ÉÖ{ÉÉnùɪ É ẾÉÊvɶ Éɺ jÉÆ |É́ÉÌiɹªÉiÉä * EòiÉÉÇẾÉYÉÉxÉÉi¨ÉÉ {ÉÖ¯û¹É&---<iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEò¨ÉÊ{É
¶ Éɺ jÉ̈ÉxÉÖ́ÉÉnù°ü{Éi´ÉÉtlÉÉ|ÉÉ{iÉ̈Éä́ÉÉẾÉtÉEÞ òiÉÆ EòiÉÞ Çi´É̈ÉxÉÖ́ÉÊnù¹ªÉÊiÉ * BiÉäxÉ ẾɽþÉ® úÉä{ÉÉnùÉxÉä {ÉÊ® ú¾þiÉä, iɪ ÉÉä® ú{ª ÉxÉÖ́ÉÉnù°ü{Éi´ÉÉiÉÂ
* xÉxÉÖ º ÉÆvª Éä º lÉÉxÉä |ɺ ÉÖ{iÉä¹ÉÖ Eò® úhÉä¹ÉÖ º ´Éä ¶ É® úÒ®äúª ÉlÉÉEòɨÉÆ {ÉÊ® ú́ÉiÉÇiÉä--<ÊiÉ ẾɽþÉ® ú={ÉÊnù¶ª É̈ÉÉxÉ& Eäò´É± ɺ ª ÉÉi¨ÉxÉ&
EòiÉÞ Çi´É̈ÉÉ́ɽþÊiÉ; iÉlÉÉä{ÉÉnùÉxÉä%Ê{É ` iÉnäù¹ÉÉÆ |ÉÉhÉÉxÉÉÆ ẾÉYÉÉxÉäxÉ ẾÉYÉÉxÉ̈ÉÉnùɪ É ' <ÊiÉ Eò® úhÉä¹ÉÖ Eò¨ÉÇEò® úhÉẾɦÉHòÒ¸ÉÚ ª É̈ÉÉhÉä
Eäò´É± ɺ ª ÉÉi¨ÉxÉ& EòiÉÞ Çi´ÉÆ MÉ̈ɪ ÉiÉ <ÊiÉ; +jÉÉäSª ÉiÉä---xÉ iÉÉ́Éiº ÉÆvª Éä º lÉÉxÉä%iª ÉxiÉ̈ÉÉi¨ÉxÉ& Eò® úhÉẾÉ® ú̈ÉhÉ̈Éκ iÉ, ` º ÉvÉÒ&
º ´É{xÉÉä ¦ÉÚ i´Éä̈ÉÆ ± ÉÉäEò¨ÉÊiÉGòɨÉÊiÉ ' <ÊiÉ iÉjÉÉÊ{É vÉÒº ÉƤÉxvɸÉ́ÉhÉÉiÉ ; iÉlÉÉ SÉ º ¨É® úÎxiÉ--- ` <ÎxpùªÉÉhÉÉ̈ÉÖ{É® ú̈Éä ¨ÉxÉÉä%xÉÖ{É® úiÉÆ
ª ÉÊnù* º Éä́ÉiÉä Ếɹɪ ÉÉxÉä́É iÉÊuùtÉiº ´É{xÉnù¶ÉÇxÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ; EòɨÉÉnùªÉ SÉ ¨Éxɺ ÉÉä ´ÉÞ kɪ É& <ÊiÉ ¸ÉÖÊiÉ&; iÉÉ SÉ º ´É{xÉä où¶ª ÉxiÉä;
iɺ ¨ÉÉiº É̈ÉxÉÉ B´É º ´É{iÉä Ếɽþ®úÊiÉ; ẾɽþÉ® úÉä%Ê{É SÉ iÉjÉiª ÉÉä ´Éɺ ÉxÉÉ̈ɪ É B´É, xÉ iÉÖ {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEòÉä%κ iÉ; iÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ&
<´ÉEòÉ® úÉxÉÖ¤Érù̈Éä́É º ´É{xÉ́ª ÉÉ{ÉÉ® Æú´ÉhÉǪÉÊiÉ---` =iÉä́É º jÉÒʦÉ& º ɽþ¨ÉÉänù̈ÉÉxÉÉä VÉIÉnÖùiÉä́ÉÉÊ{É ¦Éª ÉÉÊxÉ {ɶ ª ÉxÉÂ' <ÊiÉ; ± ÉÉèÊEòEòÉ
+Ê{É iÉlÉè́É º ´É{xÉÆ Eòlɪ ÉÎxiÉ---+ɯûIÉÊ̈É́É ÊMÉÊ® ú̧ÉÞ R óMÉ̈ÉÂ, +pùÉIÉÊ̈É́É ´ÉxÉ® úÉÊVÉÊ̈ÉÊiÉ; iÉlÉÉä{ÉÉnùÉxÉä%Ê{É ª ÉtÊ{É Eò® úhÉä¹ÉÖ
Eò¨ÉÇEò® úhÉẾɦÉÊHòÊxÉnæù¶É&, iÉlÉÉÊ{É iÉiº ÉÆ{ÉÞ Hòº ª Éè́ÉÉi¨ÉxÉ& EòiÉÞ Çi´ÉÆ pù¹]ṍª É̈ÉÂ
, Eäò´É± Éä EòiÉÞ Çi´Éɺ ÉƦÉ́ɺ ª É nù̶ÉiÉi´ÉÉiÉ ; ¦É́ÉÊiÉ SÉ
± ÉÉäEäò%xÉäEò|ÉEòÉ® úÉ ẾÉ́ÉIÉÉ---ª ÉÉävÉÉ ª ÉÖvª ÉxiÉä, ª ÉÉävÉè® úÉVÉÉ ª ÉÖvª ÉiÉ <ÊiÉ * +Ê{É SÉ +κ ¨ÉzÉÖ{ÉÉnùÉxÉä Eò® úhÉ́ª ÉÉ{ÉÉ® úÉä{É® ú̈É̈ ÉÉjÉÆ
ẾÉ́ÉIª ÉiÉä, xÉ º ´ÉÉiÉxjª ÉÆ Eòº ª ÉÊSÉiÉ , +¤ ÉÖÊrù{ÉÚ ´ÉÇEòº ª ÉÉÊ{É º ´ÉÉ{Éä Eò® úhÉ́ª ÉÉ{ÉÉ® úÉä{É® ú̈ɺ ª É où¹]õi´ÉÉiÉÂ* ª ɺ i´Éª ÉÆ ´ª É{Énäù¶ÉÉä
nù̶ÉiÉ&, ` ẾÉYÉÉxÉÆ ª ÉYÉÆ iÉxÉÖiÉä ' <ÊiÉ, º É ¤ ÉÖräù®äú́É EòiÉÞ Çi´ÉÆ |ÉÉ{ɪ ÉÊiÉ--- ẾÉYÉÉxɶ ɤ nùºª É iÉjÉ |Éʺ Érùi´ÉÉiÉ , ¨ÉxÉÉä%xÉxiÉ® Æú
{ÉÉ`öÉSSÉ, ` iɺ ª É ¸Érèù́É Ê¶É® ú& ' <ÊiÉ SÉ ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ ɺ ª ÉÉi¨ÉxÉ& ¸ÉrùÉt´Éª É́Éi´Éº ÉÆEòÒiÉÇxÉÉiÉ -- ¸ÉrùÉnùÒxÉÉÆ SÉ
¤ ÉÖÊrùvÉ̈ÉÇi´É|Éʺ Éräù&, ` ẾÉYÉÉxÉÆ näù́ÉÉ& º É́Éæ ¥ÉÀ Vª Éä¹`ö̈ÉÖ{Éɺ ÉiÉä ' <ÊiÉ SÉ ´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉÉiÉ -- Vª Éä¹`öi´Éº ª É SÉ |ÉlÉ̈ÉVÉi´Éº ª É ¤ ÉÖrùÉè
|Éʺ Érùi´ÉÉiÉ , ` º É B¹É ´ÉÉSÉÎSÉkɺ ª ÉÉäkÉ® úÉäkÉ® úGò¨ÉÉä ª ÉtYÉ& ' <ÊiÉ SÉ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® äúª ÉYɺ ª É ´ÉÉM¤ ÉÖÊrùºÉÉvª Éi´ÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉÉiÉÂ* xÉ
SÉ ¤ ÉÖräù& ¶ ÉÊHòẾÉ{ɪ ÉǪÉ& Eò® úhÉÉxÉÉÆ EòiÉÞ Çi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä ¦É́ÉÊiÉ, º É́ÉÇEòÉ® úEòÉhÉÉ̈Éä́É º ´Éº ´É́ª ÉÉ{ÉÉ® äú¹ÉÖ EòiÉÞ Çi´Éº ª ÉÉ́ɶ ª ÉƦÉÉẾÉi´ÉÉiÉÂ
;
={ɱ ɤ vª É{ÉäIÉÆ i´Éä¹ÉÉÆ Eò® úhÉÉxÉÉÆ Eò® úhÉi´É̈É ; º ÉÉ SÉÉi¨ÉxÉ&; xÉ SÉ iɺ ª ÉÉ̈É{ª ɺ ª É EòiÉÞ Çi´É̈Éκ iÉ, ÊxÉiª ÉÉä{ɱ ÉΤvɺ ´É°ü{Éi´ÉÉiÉÂ*
+½ÆþEòÉ® ú{ÉÚ ´ÉÇEò¨ÉÊ{É EòiÉÞ Çi´ÉÆ xÉÉä{ɱ ɤ vÉÖ¦ÉÇẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ, +½ÆþEòÉ® úºª ÉÉ{ª ÉÖ{ɱ ɦª É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉ ; xÉ SÉè́ÉÆ º ÉÊiÉ
Eò® úhÉÉxiÉ® úEò± {ÉxÉÉ|ɺ ÉR óMÉ&, ¤ ÉÖräù& Eò® úhÉi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ* º É̈ÉÉvª ɦÉÉ́ɺ iÉÖ ¶ Éɺ jÉÉlÉḈÉk´ÉäxÉè́É {ÉÊ® ú¾þiÉ&, ª ÉlÉÉ|ÉÉ{iÉ̈Éä́É
EòiÉÞ Çi´É̈ÉÖ{ÉÉnùɪ É º É̈ÉÉÊvÉẾÉvÉÉxÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉiEòiÉÞ Çi´É̈É{ª ÉÉi¨ÉxÉ ={ÉÉÊvÉÊxÉÊ̈ÉkÉ̈Éä́ÉÊäiÉ Îº lÉiÉ̈ÉÂ**

{É® úÉkÉÖ iÉSUØôiÉä& ** 2.3.41 **

{É® úɪ ÉkÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.3.41 **

ª ÉÊnùnù̈ÉẾÉtÉ́ɺ lÉɪ ÉÉ̈ÉÖ{ÉÉÊvÉÊxɤ ÉxvÉxÉÆ EòiÉÞ Çi´ÉÆ VÉÒ́ɺ ª ÉÉʦÉʽþiÉ̈É , iÉÎiEò¨ÉxÉ{ÉäIª Éä·É® Æú¦É́ÉÊiÉ, +ɽþÉÎäº ´ÉnùÒ·É® úÉ{ÉäIÉÊ̈ÉÊiÉ
¦É́ÉÊiÉ ẾÉSÉÉ® úhÉÉ * iÉjÉ |ÉÉ{iÉÆ iÉÉ́ÉiÉ --xÉä·É® ú̈É{ÉäIÉiÉä VÉÒ́É& EòiÉÞ Çi´É <ÊiÉ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ?
+{ÉäIÉÉ|ɪ ÉÉäVÉxÉɦÉÉ́ÉÉiÉ ; +ª ÉÆ Ê½þVÉÒ́É& º ´Éª É̈Éä́É ® úÉMÉuäù¹ÉÉÊnùnùɹäÉ|ɪ ÉÖHò& EòÉ® úEòÉxiÉ® úºÉÉ̈ÉOÉÒº ÉÆ{ÉzÉ& EòiÉÞ Çi´É̈ÉxÉÖ¦ÉẾÉiÉÖÆ
¶ ÉCxÉÉäÊiÉ; iɺ ª É ÊEò¨ÉÒ·É® ú& EòÊ® ú¹ªÉÊiÉ ? xÉ SÉ ± ÉÉäEòä |Éʺ Érù®úκiÉ-- EÞ ò¹ªÉÉÊnùEòɺ ÉÖ ÊGòª Éɺ ´ÉxÉbÖ½÷ þÉÊnù́ÉiÉÂ
<Ç·É® úÉä%{É® úÉä%{ÉäÊIÉiÉ́ª É <ÊiÉ * C± Éä¶ ÉÉi¨ÉEäòxÉ SÉ EòiÉÞ Çi´ÉäxÉ VÉxiÉÚxº Éƺ ÉÞ
VÉiÉ <Ç·É® úºª É xÉèPÉÞ Çhª ÉÆ |ɺ ÉVª ÉäiÉ; ẾɹÉ̈É¡ ò± ÉÆ SÉ B¹ÉÉÆ
EòiÉÞ Çi´ÉÆ ẾÉnùvÉiÉÉä ´Éè¹É̈ª É̈ÉÂ* xÉxÉÖ ` ´Éè¹É̈ª ÉxÉèPÉÞ Çhª Éä xÉ º ÉÉ{ÉäIÉi´ÉÉiÉÂ' <iª ÉÖHò¨É ---º Éiª É̈ÉÖHò¨É , º ÉÊiÉ iÉÖ <Ç·É® úºª É
º ÉÉ{ÉäIÉi´Éº ÉƦÉ́Éä; º ÉÉ{ÉäIÉi´ÉÆ SÉ <Ç·É® úºª É º ÉƦÉ́ÉÊiÉ º ÉiÉÉäVÉÇxiÉÚ xÉÉÆ vÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉǪÉÉä&; iɪ ÉÉä SÉ º Én ù¦ÉÉ́É& º ÉÊiÉ VÉÒ́ɺ ª É EòiÉÞ Çi´Éä;
iÉnäù́É SÉäiEòiÉÞ Çi´É̈ÉÒ·É® úÉ{ÉäIÉÆ º ª ÉÉiÉÂ
, ËEòẾɹɪ É̈ÉÒ·É® úºª É º ÉÉ{ÉäIÉi´É̈ÉÖSª ÉäiÉ * +EÞ òiÉɦª ÉÉMÉ̈É SÉè́ÉÆ VÉÒ́ɺ ª É |ɺ ÉVª ÉäiÉ *
iɺ ¨ÉÉiº ´ÉiÉ B´Éɺ ª É EòiÉÞ Çi´ÉÊ̈ÉÊiÉ--- BiÉÉÆ |ÉÉÏ{iÉ iÉÖ-¶ ɤ näùxÉ ´ª ÉÉ́Éiª ÉÇ|ÉÊiÉVÉÉxÉÒiÉä--- {É® úÉÊnùÊiÉ; +ẾÉtÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ
Eòɪ ÉÇEò® úhɺ ÉÆPÉÉiÉÉẾÉ́ÉäEònù̶ÉxÉÉä VÉÒ́ɺ ª ÉÉẾÉtÉÊiÉÊ̈É® úÉxvɺ ª É º ÉiÉ& {É® úº¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉ&
Eò¨ÉÉÇvª ÉIÉÉiº É́ÉǦÉÚ iÉÉÊvÉ́Éɺ ÉÉiº ÉÉÊIÉhÉ SÉäiÉ SÉäiÉʪÉiÉÖ® úÒ·É® úÉkÉnùxÉÖYɪ ÉÉ EòiÉÞ Çi´É¦ÉÉäCiÉÞi´É± ÉIÉhɺ ª É º Éƺ ÉÉ® úºª É Êº ÉÊrù&;
iÉnùxÉÖOɽþ½äþiÉÖEäòxÉè́É SÉ ẾÉYÉÉxÉäxÉ ¨ÉÉäIÉʺ ÉÊrù¦ÉÇẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; EÖòiÉ& ? iÉSUØôiÉä&; ª ÉtÊ{É nùɹäÉ|ɪ ÉÖHò& º ÉÉ̈ÉOÉÒº ÉÆ{ÉzÉ SÉ VÉÒ́É&,
ª ÉtÊ{É SÉ ± ÉÉäEäò EÞ ò¹ªÉÉÊnù¹ÉÖ Eò¨ÉǺÉÖ xÉä·É® úEòÉ® úhÉi´ÉÆ |Éʺ Érù̈É , iÉlÉÉÊ{É º É́ÉÉǺ´Éä́É |É́ÉÞ Êkɹ́ÉÒ·É® úÉä ½äþiÉÖEòiÉæÊiÉ ¸ÉÖiÉä® ú́ɺ ÉÒªÉiÉä;
iÉlÉÉ Ê½þ¸ÉÖÊiɦÉḈÉÊiÉ--- ` B¹É Á ä́É º ÉÉvÉÖ Eò¨ÉÇEòÉ® úªÉÊiÉ iÉÆ ª É̈É䦪ÉÉä ± ÉÉäEäò¦ª É =ÊzÉxÉÒ¹ÉiÉä * B¹É Á ä́Éɺ ÉÉvÉÖ Eò¨ÉÇEòÉ® úªÉÊiÉ
iÉÆ ª É̈ÉvÉÉä ÊxÉxÉÒ¹ÉiÉä ' <ÊiÉ, ` ª É +Éi¨ÉÊxÉ Êiɹ`özÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉxiÉ® úÉä ª É̈ɪ ÉÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ **

xÉxÉÖ B´É̈ÉÒ·É® úºª É EòÉ® úʪÉiÉÞ

i´Éä º ÉÊiÉ ´Éè¹É̈ª ÉxÉèPÉÞ
Çhª Éä º ª ÉÉiÉÉ̈ÉÂ
, +EÞ
òiÉɦª ÉÉMÉ̈ɶ SÉ VÉÒ́ɺ ª ÉäÊiÉ; xÉäiª ÉÖSª ÉiÉ---
 EÞ
òiÉ|ɪ ÉixÉÉ{ÉäIɺ iÉÖ ẾÉʽþ
iÉ|ÉÊiÉʹÉrùÉ́ÉèªÉlª ÉÉÇÊnù¦ªÉ& ** 2.3.42 **
** 2.3.42 **

iÉÖ-¶ ɤ nùSÉÉäÊnùiÉnùɹäÉ́ª ÉÉ́ÉiÉÇxÉÉlÉÇ& * EÞ òiÉÉä ª É& |ɪ ÉixÉÉä VÉÒ́ɺ ª É vÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉDZÉIÉhÉ&, iÉnù{ÉäIÉ B´ÉèxÉ̈ÉÒ·É® ú& EòÉ® úªÉÊiÉ; +iÉ SÉèiÉä
SÉÉäÊnùiÉÉ nùɹäÉÉ xÉ |ɺ ÉVª ÉxiÉä---VÉÒ́ÉEÞ òiÉvÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉḈÉè¹É̈ª ÉÉ{ÉäIÉ B´É iÉkÉi¡ ò± ÉÉÊxÉ ẾɹÉ̈ÉÆ ẾɦÉVÉäi{ÉVÉÇxª É́ÉiÉÂ<Ç·É® úÉä
ÊxÉÊ̈ÉkÉi´É̈ÉÉjÉähÉ--- ª ÉlÉÉ ± ÉÉäEäò xÉÉxÉÉẾÉvÉÉxÉÉÆ MÉÖSUôMÉÖ± ¨ÉÉnùÒxÉÉÆ µÉÒʽþªÉ́ÉÉnùÒxÉÉÆ SÉ +º ÉÉvÉÉ® úhÉ䦪É& º ´Éº ´É¤ ÉÒVÉ䦪ÉÉä
VÉɪ É̈ÉÉxÉÉxÉÉÆ º ÉÉvÉÉ® úhÉÆ ÊxÉÊ̈ÉkÉÆ ¦É́ÉÊiÉ {ÉVÉÇxª É&-- xÉ Ê½þ+º ÉÊiÉ {ÉVÉÇxª Éä ® úºÉ{ÉÖ¹{É¡ ò± É{ɱ Éɶ ÉÉÊnù́Éè¹É̈ª ÉÆ iÉä¹ÉÉÆ VÉɪ ÉiÉä,
xÉÉ{ª ɺ Éiº ÉÖ º ´Éº ´É¤ ÉÒVÉä¹ÉÖ--B´ÉÆ VÉÒ́ÉEÞòiÉ|ɪ ÉixÉÉ{ÉäIÉ <Ç·É® ú& iÉä¹ÉÉÆ ¶ ÉÖ¦Éɶ ÉÖ¦ÉÆ ẾÉnùvª ÉÉÊnùÊiÉ Î± ɹªÉiÉä * xÉxÉÖ
EÞòiÉ|ɪ ÉixÉÉ{ÉäIÉi´É̈Éä́É VÉÒ́ɺ ª É {É® úɪ ÉkÉä EòiÉÞ Çi´Éä xÉÉä{É{ÉtiÉä---xÉè¹É nùɹäÉ&; {É® úɪ ÉkÉä%Ê{É Ê½þEòiÉÞ Çi´Éä, Eò® úÉäiª Éä́É VÉÒ́É&, EÖò´ÉÇxiÉÆ
ʽþiÉ̈ÉÒ·É® ú& EòÉ® úªÉÊiÉ; +Ê{É SÉ {ÉÚ ´ÉÇ|ɪ ÉixÉ̈É{ÉäIª É <nùÉxÉÓEòÉ® úªÉÊiÉ, {ÉÚ ´ÉÇiÉ® ÆúSÉ |ɪ ÉixÉ̈É{ÉäIª É {ÉÚ ´ÉÇ̈ÉEòÉ® úªÉÊnùÊiÉ---
+xÉÉÊnùi´ÉÉiº Éƺ ÉÉ® úºª ÉäÊiÉ---+xÉ́Ét¨ÉÂ* EòlÉÆ {ÉÖxÉ® ú́ÉMÉ̈ª ÉiÉä-- EÞ òiÉ|ɪ ÉixÉÉ{ÉäIÉ <Ç·É® ú<ÊiÉ ? ẾÉʽþiÉ|ÉÊiÉʹÉrùÉ́ÉèªÉlª ÉÉÇÊnù¦ª É&
<iª Éɽþ; B´ÉÆ Ê½þ` º ´ÉMÉÇEòɨÉÉä ª ÉVÉäiÉ ' ` ¥ÉÉÀ hÉÉä xÉ ½þxiÉ́ª É& ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòº ª É ẾÉʽþiɺ ª É |ÉÊiÉʹÉrùºª É SÉ +´ÉèªÉlª ÉÈ
¦É́ÉÊiÉ; +xª ÉlÉÉ iÉnùxÉlÉÇEÆò º ª ÉÉiÉ ; <Ç·É® úB´É ẾÉÊvÉ|ÉÊiɹÉävɪ ÉÉäÌxɪ ÉÖVª ÉäiÉ, +iª ÉxiÉ{É® úiÉxjÉi´ÉÉVVÉÒ́ɺ ª É; iÉlÉÉ
ẾÉʽþiÉEòÉÊ® úhÉ̈É{ª ÉxÉlÉæxÉ º Éƺ ÉÞVÉäiÉ, |ÉÊiÉʹÉrùEòÉÊ® úhÉ̈É{ª ÉlÉæxÉ; iÉiÉ SÉ |ÉÉ̈ÉÉhª ÉÆ ´Éänùºª Éɺ iÉÊ̈ɪ ÉÉiÉ ; <Ç·É® úºª É SÉ
+iª ÉxiÉÉxÉ{ÉäIÉi´Éä ± ÉÉèÊEòEòº ª ÉÉÊ{É {ÉÖ¯û¹ÉEòÉ® úºª É ´ÉèªÉlª ÉÇ̈É , iÉlÉÉ näù¶ÉEòɱ ÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉxÉÉ̈É ; {ÉÚ
´ÉÉæHònùɹäÉ|ɺ ÉR óMÉ SÉ---
<iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEÆò nùɹäÉVÉÉiÉ̈ÉÉÊnùOɽþhÉäxÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ **

+ƶ ÉÉä xÉÉxÉÉ́ª É{Énäù¶ÉÉnùxª ÉlÉÉ SÉÉÊ{É nùɶ ÉÊEòiÉ́ÉÉÊnùi´É̈ÉvÉÒªÉiÉ BEäò **

2.3.43 **
+ƶ ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.3.43 **

VÉÒ́Éä·É® úªÉÉä¯û{ÉEòɪ ÉÉæ{ÉEòÉ® úEò¦ÉÉ́É =Hò&; º É SÉ º ÉƤÉrùªÉÉä® äú́É ± ÉÉäEäò où¹]õ&---ª ÉlÉÉ º ´ÉÉÊ̈ɦÉÞ iª ɪ ÉÉä&, ª ÉlÉÉ ´ÉÉ
+ÎMxÉẾɺ ¡ Öòʱ ÉRÂóMɪ ÉÉä&; iÉiÉ SÉ VÉÒ́Éä·É® úªÉÉä® ú{ª ÉÖ{ÉEòɪ ÉÉæ{ÉEòÉ® úEò¦ÉÉ́Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂËEò º ´ÉÉÊ̈ɦÉÞ
iª É́Éiº ÉƤÉxvÉ&,
+ɽþÉÎäº ´ÉnùÎMxÉẾɺ ¡ Öòʱ ÉR óMÉ́ÉiÉÂ? <iª ɺ ª ÉÉÆ ẾÉÊSÉÊEòiº Éɪ ÉÉ̈ÉÂ+Êxɪ É̈ÉÉä ´ÉÉ |ÉÉ{xÉÉäÊiÉ * +lÉ́ÉÉ º ´ÉÉÊ̈ɦÉÞ iª É|ÉEòÉ® äú¹́Éä́É
<ÇʶÉjÉÒʶÉiÉ́ª ɦÉÉ́ɺ ª É |Éʺ Érùi´ÉÉkÉÊuùvÉ B´É º ÉƤÉxvÉ <ÊiÉ |ÉÉ{xÉÉäÊiÉ **

+iÉÉä ¥É́ÉÒÊiÉ +ƶ É <ÊiÉ; VÉÒ́É <Ç·É® úºª ÉÉƶ ÉÉä ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ, ª ÉlÉÉMxÉäÌ́ɺ ¡ Öòʱ ÉR óMÉ&; +ƶ É <´ÉÉƶ É&; xÉ Ê½þÊxÉ® ú́ɪ É́ɺ ª É
¨ÉÖJª ÉÉå%¶ É& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ; Eòº ¨ÉÉi{ÉÖxÉ& ÊxÉ® ú́ɪ É́Éi´ÉÉiɺ É B´É xÉ ¦É́ÉÊiÉ ? xÉÉxÉÉ́ª É{Énäù¶ÉÉiÉ ; ` º ÉÉä%x´Éä¹]ṍª É& º É
ẾÉÊVÉYÉÉʺ ÉiÉ́ª É& ' ` BiÉ̈Éä́É ẾÉÊnùi´ÉÉ ¨ÉÖÊxɦÉḈÉÊiÉ ' ` ª É +Éi¨ÉÊxÉ Êiɹ`özÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉxiÉ® úÉä ª É̈ɪ ÉÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ
B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉä ¦ÉänùÊxÉnæù¶ÉÉä xÉɺ ÉÊiÉ ¦Éänäùª ÉÖVª ÉiÉä * xÉxÉÖ SÉ +ª ÉÆ xÉÉxÉÉ́ª É{Énäù¶É& º ÉÖiÉ® úÉÆ º ´ÉÉÊ̈ɦÉÞ iª ɺ ÉÉ°ü{ª Éä ª ÉÖVª ÉiÉ <ÊiÉ,
+iÉ +ɽþ---+xª ÉlÉÉ SÉÉ{ÉÒÊiÉ; xÉ SÉ xÉÉxÉÉ́ª É{Énäù¶ÉÉnäù́É Eäò´É± ÉÉÆnù¶Éi´É|ÉÊiÉ{ÉÊkÉ&; ËEò iÉ̽þ, +xª ÉlÉÉ SÉÉÊ{É ´ª É{Énäù¶ÉÉä
¦É́Éiª ÉxÉÉxÉÉi´Éº ª É |ÉÊiÉ{ÉÉnùEò&; iÉlÉÉ Á äEäò ¶ ÉÉÊJÉxÉÉä nùɶ ÉÊEòiÉ́ÉÉÊnù¦ÉÉ́ÉÆ ¥ÉÀ hÉ +É̈ÉxÉxiª ÉÉlÉ́ÉÇÊhÉEòÉ ¥ÉÀ º ÉÚ Häò--- ` ¥ÉÀ
nùɶ ÉÉ ¥ÉÀ nùɺ ÉÉ ¥ÉÀ è́Éä̈Éä ÊEòiÉ́ÉÉ& ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ; nùɶ ÉÉ ª É BiÉä Eèò´ÉiÉÉÇ& |Éʺ ÉrùÉ&, ª Éä SÉ +¨ÉÒnùɺ ÉÉ&
º ´ÉÉÊ̈ɹ́ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÖ{ÉIÉ{ɪ ÉÎxiÉ, ª Éä SÉ +xª Éä ÊEòiÉ́ÉÉ tÚ iÉEÞòiÉ&, iÉä º É́Éæ ¥ÉÀ è́É-- <ÊiÉ ½þÒxÉVÉxiÉÚ nùɽþ®úhÉäxÉ º É́Éæ¹ÉÉ̈Éä́É
xÉÉ̈É°ü{ÉEÞ òiÉEòɪ ÉÇEò® úhɺ ÉÆPÉÉiÉ|ÉẾɹ]õÉxÉÉÆ VÉÒ́ÉÉxÉÉÆ ¥ÉÀ i´É̈Éɽþ; iÉlÉÉ +xª ÉjÉÉÊ{É ¥ÉÀ |ÉÊGòª Éɪ ÉÉ̈Éä́Éɪ É̈ÉlÉÇ& |É{É\Sª ÉiÉä--- `
i´ÉÆ º jÉÒi´ÉÆ {ÉÖ̈ÉÉxÉʺ É i´ÉÆ EÖò¨ÉÉ® ú=iÉ ´ÉÉ EÖò¨ÉÉ® úÒ* i´ÉÆ VÉÒhÉÉæ nùhbä÷xÉ ´É\SÉʺ É i´ÉÆ VÉÉiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ ẾÉ·ÉiÉÉä̈ÉÖJÉ& ' <ÊiÉ, `
º É́ÉÉÇÊhÉ °ü{ÉÉÊhÉ ẾÉÊSÉiª É vÉÒ® úÉä xÉÉ̈ÉÉÊxÉ EÞ òi´ÉÉʦÉ́Énùxª Énùɺ iÉä ' <ÊiÉ SÉ; ` xÉÉxª ÉÉä%iÉÉä%κ iÉ pù¹]õÉ ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É SÉ
+º ª ÉÉlÉǺª É Êº ÉÊrù& * SÉèiÉxª ÉÆ SÉ +ẾÉʶɹ]ÆõVÉÒ́Éä·É® úªÉÉä&, ª ÉlÉÉÎMxÉẾɺ ¡ Öòʱ ÉR óMɪ ÉÉä® úÉè¹hª É̈ÉÂ* +iÉÉä
¦ÉänùɦÉänùÉ́ÉMÉ̈Éɦª ÉÉ̈Éƶ Éi´ÉÉ́ÉMÉ̈É& **

EÖòiÉ SÉ +ƶ Éi´ÉÉ́ÉMÉ̈É& ?---

 ¨ÉxjÉ́ÉhÉÉÇSSÉ ** 2.3.44 **
** 2.3.44 **

¨ÉxjÉ́ÉhÉÇSÉèiÉ̈ÉlÉÇ̈É́ÉMÉ̈ɪ ÉÊiÉ--- ` iÉÉ́ÉÉxɺ ª É ¨Éʽþ̈ÉÉ * iÉiÉÉä Vª Éɪ ÉÉÄ SÉ {ÉÚ̄û¹É& * {ÉÉnùÉä%º ª É º É́ÉÉǦÉÚ iÉÉÊxÉ *
ÊjÉ{ÉÉnùºª ÉÉ̈ÉÞ
iÉÆ ÊnùẾÉ ' <ÊiÉ; +jÉ ¦ÉÚ iɶ ɤ näùxÉ VÉÒ́É|ÉvÉÉxÉÉÊxÉ º lÉÉ́É® úVÉR óMÉ̈ÉÉÊxÉ ÊxÉÌnù¶ÉÊiÉ, ` +˽þºÉxº É́ÉǦÉÚ
iÉÉxª Éxª ÉjÉ
iÉÒlÉ榪 É& ' <ÊiÉ |ɪ ÉÉäMÉÉiÉÂ
; +ƶ É& {ÉÉnùÉä ¦ÉÉMÉ <iª ÉxÉlÉÉÇxiÉ® ú̈ÉÂ
; iɺ ¨ÉÉnù{ª Éƶ Éi´ÉÉ́ÉMÉ̈É& **

EÖòiÉ SÉ +ƶ Éi´ÉÉ́ÉMÉ̈É& ?---

+Ê{É SÉ º ¨Éª ÉÇiÉä ** 2.3.45 **

** 2.3.45 **

<Ç·É® úMÉÒiÉɺ ´ÉÊ{É SÉ <Ç·É® úÉƶ Éi´ÉÆ VÉÒ́ɺ ª É º ¨Éª ÉÇiÉä--- ` ¨É̈Éè́ÉÉƶ ÉÉä VÉÒ́ɱ ÉÉäEäò VÉÒ́ɦÉÚ
iÉ& º ÉxÉÉiÉxÉ& ' <ÊiÉ;
iɺ ¨ÉÉnù{ª Éƶ Éi´ÉÉ́ÉMÉ̈É& * ª ÉkÉÚ
Hò¨É , º ´ÉÉÊ̈ɦÉÞ
iª ÉÉÊnù¹́Éä́É <ÇʶÉjÉÒʶÉiÉ́ª ɦÉÉ́ÉÉä ± ÉÉäEäò |Éʺ Érù<ÊiÉ--- ª Ét{ª Éä¹ÉÉ ± ÉÉäEäò
|Éʺ ÉÊrù&, iÉlÉÉÊ{É ¶ Éɺ jÉÉkÉÖ +jÉ +ƶ ÉÉÆʶÉi´É̈ÉÒʶÉjÉÒʶÉiÉ́ª ɦÉÉ́É SÉ ÊxÉ SÉÒªÉiÉä; ÊxÉ® úÊiɶ ɪ ÉÉä{ÉÉÊvɺ ÉÆ{ÉzÉ SÉä·É® úÉä
ÊxɽþÒxÉÉä{ÉÉÊvɺ ÉÆ{ÉzÉÉ\VÉÒ́ÉÉxÉÂ|ɶ Éɺ iÉÒÊiÉ xÉ ËEòÊSÉÊuù|ÉÊiÉʹÉvª ÉiÉä **

+jÉɽþ--- xÉxÉÖ VÉÒ́ɺ ª Éä·É® úÉƶ Éi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä iÉnùÒªÉäxÉ º Éƺ ÉÉ® únÖù&JÉÉä{ɦÉÉäMÉäxÉÉÆʶÉxÉ <Ç·É® úºª ÉÉÊ{É nÖù&ÊJÉi´ÉÆ º ª ÉÉiÉÂ
-- ª ÉlÉÉ ± ÉÉäEäò
½þºiÉ{ÉÉnùÉtxª ÉiÉ̈ÉÉR óMÉiÉäxÉ nÖù&JÉäxÉ +R óÊMÉxÉÉä näù́Énùkɺ ª É nÖù&ÊJÉi´É̈É , iÉuùiÉ ; iÉiÉ SÉ iÉi|ÉÉ{iÉÉxÉÉÆ ¨É½þkÉ® ÆúnÖù&JÉÆ |ÉÉ{xÉÖª ÉÉiÉÂ;
+iÉÉä ´É® Æú{ÉÚ
´ÉÉḈɺ lÉ& º Éƺ ÉÉ® úB´Éɺ iÉÖ-- <ÊiÉ º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉÉxÉlÉÇCª É|ɺ ÉR óMÉ& º ª ÉÉiÉÂ
--- <ÊiÉ; +jÉÉäSª ÉiÉä---

|ÉEòɶ ÉÉÊnù́ÉzÉè́ÉÆ {É® ú& ** 2.3.46 **

** 2.3.46 **

ª ÉlÉÉ VÉÒ́É& º Éƺ ÉÉ® únÖù&JÉ̈ÉxÉÖ¦É́ÉÊiÉ, xÉè́ÉÆ {É® ú<Ç·É® úÉä%xÉÖ¦É́ÉiÉÒÊiÉ |ÉÊiÉVÉÉxÉÒ̈ɽäþ; VÉÒ́ÉÉä ʽþ+ẾÉtÉ́Éä¶ É́ɶ ÉÉiÉÂ
näù½þÉtÉi¨É¦ÉÉ́ÉÊ̈É́É MÉi´ÉÉ, iÉiEÞ òiÉäxÉ nÖù&JÉäxÉ nÖù&JÉÒ+½þ̈ÉÂ<ÊiÉ +ẾÉtª ÉÉ EÞ òiÉÆ nÖù&JÉÉä{ɦÉÉäMÉ̈ÉÂ+ʦÉ̈Éxª ÉiÉä; xÉè́ÉÆ
{É® ú̈Éä·É® úºª É näù½þÉtÉi¨É¦ÉÉ́ÉÉä nÖù&JÉÉʦÉ̈ÉÉxÉÉä ´ÉÉ +κ iÉ;
VÉÒ́ɺ ª ÉÉ{ª ÉẾÉtÉEÞ òiÉxÉÉ̈É°ü{ÉÊxÉ́ÉÞ ÇkÉnäù½äþÎxpùªÉÉtÖ{ÉÉvª ÉẾÉ́ÉäEò§ É̈ÉÊxÉÊ̈ÉkÉ B´É nÖù&JÉÉʦÉ̈ÉÉxÉ&, xÉ iÉÖ {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEòÉä%κ iÉ; ª ÉlÉÉ SÉ
º ´Énäù½þMÉiÉnùɽþSUäônùÉÊnùÊxÉÊ̈ÉkÉÆ nÖù&JÉÆ iÉnùʦÉ̈ÉÉxɧ ÉÉxiª ÉÉxÉÖ¦É́ÉÊiÉ, iÉlÉÉ {ÉÖjÉÊ̈ÉjÉÉÊnùMÉÉäSÉ® ú̈ÉÊ{É nÖù&JÉÆ
iÉnùʦÉ̈ÉÉxɧ ÉÉxiª Éè́ÉÉxÉÖ¦É́ÉÊiÉ--- +½þ̈Éä́É {ÉÖjÉ&, +½þ̈Éä́É Ê̈ÉjÉ̈ÉÂ<iª Éä́ÉÆ º xÉä½þ́ɶ ÉäxÉ {ÉÖjÉÊ̈ÉjÉÉÊnù¹́ÉʦÉÊxÉẾɶ É̈ÉÉxÉ&; iÉiÉ SÉ
ÊxÉÎSÉiÉ̈ÉäiÉnù́ÉMÉ̈ª ÉiÉä--- Ê̈Élª ÉÉʦÉ̈ÉÉxɧ É̈ÉÊxÉÊ̈ÉkÉ B´É nÖù&JÉÉxÉÖ¦É́É <ÊiÉ * ´ª ÉÊiÉ® äúEònù¶ÉÇxÉÉSSÉ B´É̈É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä; iÉlÉÉ Ê½þ---
{ÉÖjÉÊ̈ÉjÉÉÊnù̈Éiº ÉÖ ¤ ɽÖþ¹ÉÚ{ÉẾɹ]äõ¹ÉÖ iÉiº ÉƤÉxvÉÉʦÉ̈ÉÉÊxÉίÉiÉ® äú¹ÉÖ SÉ, {ÉÖjÉÉä ¨ÉÞiÉÉä Ê̈ÉjÉÆ ¨ÉÞ iÉÊ̈Éiª Éä́É̈ ÉÉPÉÉäʹÉiÉä, ª Éä¹ÉÉ̈Éä́É
{ÉÖjÉÊ̈ÉjÉÉÊnù̈Ék´ÉÉʦÉ̈ÉÉxɺ iÉä¹ÉÉ̈Éä́É iÉÊzÉÊ̈ÉkÉÆ nÖù&JÉ̈ÉÖi{ÉtiÉä, xÉ +ʦÉ̈ÉÉxɽþÒxÉÉxÉÉÆ {ÉÊ® úµÉÉVÉEòÉnùÒxÉÉ̈ÉÂ* +iÉ SÉ
± ÉÉèÊEòEòº ª ÉÉÊ{É {ÉÖºÆ É& º É̈ª ÉMnù¶ÉxÉÉlÉḈÉk´ÉÆ où¹]ṏÉ , ÊEò¨ÉÖiÉ
Ếɹɪ ɶ ÉÚxª ÉÉnùÉi¨ÉxÉÉä%xª Éuùºi´ÉxiÉ® ú̈É{ɶ ª ÉiÉÉä ÊxÉiª ÉSÉèiÉxª É̈ÉÉjɺ ´É°ü{ɺ ª ÉäÊiÉ; iɺ ¨ÉÉzÉÉκ iÉ º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉÉxÉlÉÇCª É|ɺ ÉR óMÉ& *
|ÉEòɶ ÉÉÊnù́ÉÊnùÊiÉ ÊxÉnù¶ÉÇxÉÉä{Éxª Éɺ É&--- |ÉEòɶ É& º ÉÉè®úSÉÉxpù̈ɺ ÉÉä ´ÉÉ Ếɪ Én ù́ª ÉÉ{ª É +´ÉÊiɹ`ö̈ÉÉxÉ& +R óMÉÖ± ª ÉÉtÖ{ÉÉÊvɺ ÉƤÉxvÉÉiÉÂ
iÉä¹ÉÖ @ñVÉÖ́ÉGòÉÊnù¦ÉÉ́ÉÆ |ÉÊiÉ{Ét¨ÉÉxÉä¹ÉÖ iÉkÉn ù¦ÉÉ́ÉÊ̈É́É |ÉÊiÉ{Ét¨ÉÉxÉÉä%Ê{É xÉ {É® ú̈ÉÉlÉÇiɺ iÉn ù¦ÉÉ́ÉÆ |ÉÊiÉ{ÉtiÉä, ª ÉlÉÉ SÉ +ÉEòɶ ÉÉä
PÉ]õÉÊnù¹ÉÖ MÉSUôiº ÉÖ MÉSUôÊzÉ́É ẾɦÉÉ́ª É̈ÉÉxÉÉä%Ê{É xÉ {É® ú̈ÉÉlÉÇiÉÉä MÉSUôÊiÉ, ª ÉlÉÉ SÉ =nù¶É® úÉ́ÉÉÊnùEò¨{ÉxÉÉkÉn ùMÉiÉä º ÉÚ
ª ÉÇ|ÉÊiÉʤÉ̈¤ Éä
Eò¨{É̈ÉÉxÉä%Ê{É xÉ iÉuùÉxº ÉÚ ª ÉÇ& Eò¨{ÉiÉä--B´É̈ÉẾÉtÉ|Éiª ÉÖ{ɺ lÉÉÊ{ÉiÉä ¤ ÉÖn ùvª ÉÉtÖ{ÉʽþiÉä VÉÒ́ÉÉJª Éä +ƶ Éä nÖù&JÉɪ É̈ÉÉxÉä%Ê{É xÉ
iÉuùÉxÉÒ·É® úÉä nÖù&JÉɪ ÉiÉä * VÉÒ́ɺ ª ÉÉÊ{É nÖù&JÉ|ÉÉÎ{iÉ® úẾÉtÉÊxÉÊ̈ÉkÉè́Éäiª ÉÖHò¨ÉÂ* iÉlÉÉ SÉ +ẾÉtÉÊxÉÊ̈ÉkÉVÉÒ́ɦÉÉ́É́ª ÉÖnùɺ ÉäxÉ
¥ÉÀ ¦ÉÉ́É̈Éä́É VÉÒ́ɺ ª É |ÉÊiÉ{ÉÉnùªÉÎxiÉ ´ÉänùÉxiÉÉ&--- ` iÉk´É̈Éʺ É ' <iª Éä́É̈ ÉÉnùªÉ& * iɺ ¨ÉÉzÉÉκ iÉ VÉè́ÉäxÉ nÖù&JÉäxÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä
nÖù&ÊJÉi´É|ɺ ÉR óMÉ& **
 º ¨É® úÎxiÉ SÉ ** 2.3.47 **
** 2.3.47 **

º ¨É® úÎxiÉ SÉ ´ª Éɺ ÉÉnùªÉ&--- ª ÉlÉÉ VÉè́ÉäxÉ nÖù&JÉäxÉ xÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ nÖù&JÉɪ ÉiÉ <ÊiÉ; ` iÉjÉ ª É& {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ Ê½þº É º Éiª ÉÉä ÊxÉMÉÖÇhÉ&
º ¨ÉÞ
iÉ& * xÉ Ê± É{ª ÉiÉä ¡ ò± ÉèSÉÉÊ{É {És{ÉjÉÊ̈É́ÉÉ̈¦Éº ÉÉ * Eò¨ÉÉÇi¨ÉÉ i´É{É® úÉä ª ÉÉä%º ÉÉè¨ÉÉäIɤ ÉxvÉè& º É ª ÉÖVª ÉiÉä * º É
º É{iÉnù¶ÉEäòxÉÉÊ{É ® úÉʶÉxÉÉ ª ÉÖVª ÉiÉä {ÉÖxÉ& ' <ÊiÉ * SÉ-¶ ɤ nùÉiÉÂ--º É̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ SÉ--<ÊiÉ ´ÉÉCª ɶ Éä¹É&--- ` iɪ ÉÉä® úxª É& Ê{É{{ɱ ÉÆ
º ´ÉÉuùkª ÉxÉ xÉzÉxª ÉÉä +ʦÉSÉÉEò¶ ÉÒÊiÉ ' <ÊiÉ, ` BEòº iÉlÉÉ º É́ÉǦÉÚ iÉÉxiÉ® úi¨ÉÉ xÉ Ê± É{ª ÉiÉä ± ÉÉäEònÖù&JÉäxÉ ¤ ÉÉÁ & ' <ÊiÉ SÉ **

+jÉɽþ--- ª ÉÊnùiÉÁ Eæ ò B´É º É́Éæ¹ÉÉÆ ¦ÉÚ iÉÉxÉÉ̈ÉxiÉ® úÉi¨ÉÉ º ª ÉÉiÉ , EòlÉ̈ÉxÉÖYÉÉ{ÉÊ® ú½þÉ® úÉèº ª ÉÉiÉÉÆ ± ÉÉèÊEòEòÉè´ÉèÊnùEòÉèSÉäÊiÉ * xÉxÉÖ
SÉ +ƶ ÉÉä VÉÒ́É <Ç·É® úºª É <iª ÉÖHò¨É ; iÉn ù¦ÉänùÉSSÉÉxÉÖYÉÉ{ÉÊ® ú½þÉ® úÉèiÉnùɸɪ ÉÉ́É́ª ÉÊiÉEòÒhÉÉḈÉÖ{É{ÉtäiÉä; ÊEò¨ÉjÉ SÉÉätiÉ <ÊiÉ,
=Sª ÉiÉä--- xÉèiÉnäù́É̈ ÉÂ
; +xÉƶ Éi´É̈ÉÊ{É Ê½þVÉÒ́ɺ ª ÉɦÉänù́ÉÉÊnùxª É& ¸ÉÖiɪ É& |ÉÊiÉ{ÉÉnùªÉÎxiÉ--- ` iÉiº ÉÞ ¹]Â
ṍÉÉ iÉnäù́ÉÉxÉÖ|ÉÉẾɶ ÉiÉÂ' `
xÉÉxª ÉÉä%iÉÉä%κ iÉ pù¹]õÉ ' ` ¨ÉÞiª ÉÉä& º É ¨ÉÞ
iª ÉÖ̈ÉÉ{xÉÉäÊiÉ ª É <½þxÉÉxÉä́É {ɶ ª ÉÊiÉ ' ` iÉk´É̈Éʺ É ' ` +½Æþ¥ÉÀ Éκ ¨É '
<iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ& * xÉxÉÖ ¦ÉänùɦÉänùÉ́ÉMÉ̈Éɦª ÉÉ̈Éƶ Éi´ÉÆ Êº Évª ÉiÉÒiª ÉÖHò¨ÉÂ--º ª ÉÉnäùiÉnäù́É̈ ÉÂ
, ª ÉtÖ¦ÉÉ́ÉÊ{É ¦ÉänùɦÉänùÉè
|ÉÊiÉÊ{É{ÉÉnùʪÉʹÉiÉÉèº ª ÉÉiÉÉ̈ÉÂ
; +¦ÉänùB´É i´ÉjÉ |ÉÊiÉÊ{É{ÉÉnùʪÉʹÉiÉ&, ¥ÉÀ Éi¨Éi´É|ÉÊiÉ{ÉkÉÉè{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÇʺÉräù&; º ´É¦ÉÉ́É|ÉÉ{iɺ iÉÖ
¦ÉänùÉä%xÉÚ
tiÉä; xÉ SÉ ÊxÉ® ú́ɪ É́ɺ ª É ¥ÉÀ hÉÉä ¨ÉÖJª ÉÉå%¶ ÉÉä VÉÒ́É& º ÉƦÉ́ÉiÉÒiª ÉÖHò¨É ; iɺ ¨ÉÉi{É® úB´ÉèEò& º É́Éæ¹ÉÉÆ ¦ÉÚ iÉÉxÉÉ̈ÉxiÉ® úÉi¨ÉÉ
VÉÒ́ɦÉÉ́ÉäxÉÉ́Éκ lÉiÉ <iª ÉiÉÉä ´ÉHò´ª ÉÉ +xÉÖYÉÉ{ÉÊ® ú½þÉ® úÉä{É{ÉÊkÉ& * iÉÉÆ ¥ÉÚ ¨ É&---

+xÉÖYÉÉ{ÉÊ® ú½þ
É® úÉènäù½þ
º É̈¤ ÉxvÉÉVVª ÉÉäÊiÉ® úÉÊnù́ÉiÉÂ** 2.3.48 **
** 2.3.48 **

` @ñiÉÉè¦Éɪ ÉÉÇ̈ÉÖ{ÉäªÉÉiÉÂ' <iª ÉxÉÖYÉÉ, ` MÉÖ́ÉÇRÂ

óMÉxÉÉÆ xÉÉä{ÉMÉSUäôiÉÂ' <ÊiÉ {ÉÊ® ú½þÉ® ú&; iÉlÉÉ ` +MxÉÒ¹ÉÉä̈ÉÒªÉÆ {ɶ ÉÖÆ º ÉÆYÉ{ɪ ÉäiÉÂ'
<iª ÉxÉÖYÉÉ, ` xÉ Ë½þºª ÉÉiº É́ÉÉǦÉÚ iÉÉÊxÉ ' <ÊiÉ {ÉÊ® ú½þÉ® ú&;- B´ÉÆ ± ÉÉäEäò%Ê{É Ê̈ÉjÉ̈ÉÖ{ɺ ÉäẾÉiÉ́ª ÉÊ̈Éiª ÉxÉÖYÉÉ, ¶ ÉjÉÖ& {ÉÊ® ú½þiÉḈª É <ÊiÉ
{ÉÊ® ú½þÉ® ú&--- B´ÉÆ|ÉEòÉ® úÉ́ÉxÉÖYÉÉ{ÉÊ® ú½þÉ® úÉèBEòi´Éä%{ª ÉÉi¨ÉxÉ& näù½þºÉƤÉxvÉÉiɺ ª ÉÉiÉÂ* näù½èþ&º ÉƤÉxvÉÉä näù½þºÉƤÉxvÉ&; Eò&
{ÉÖxÉnæù½þºÉƤÉxvÉ& ? näù½þÉÊnù®úªÉÆ º ÉÆPÉÉiÉÉä%½þ̈Éä́É-- <iª ÉÉi¨ÉÊxÉ ẾÉ{É® úÒiÉ|Éiª ɪ ÉÉäi{ÉÊkÉ&; où¹]õÉ SÉ º ÉÉ º É́ÉÇ|ÉÉÊhÉxÉÉ̈É ---+½Æþ
MÉSUôÉÊ̈É +½þ̈ÉÉMÉSUôÉÊ̈É, +½þ̈ÉxvÉ& +½þ̈ÉxÉxvÉ&, +½Æþ¨ÉÚ fø& +½þ̈É̈ ÉÚ fø& <iª Éä́É̈ ÉÉÎi¨ÉEòÉ; xÉ Ê½þ+º ª ÉÉ&
º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉÉnùxª ÉÊzÉ́ÉÉ® úEò¨Éκ iÉ; |ÉÉHÖò º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉÉi|ÉiÉiÉè¹ÉÉ § ÉÉÎxiÉ& º É́ÉÇVÉxiÉÖ¹ÉÖ *
iÉnäù́É̈ ÉẾÉtÉÊxÉÊ̈ÉkÉnäù½þÉtÖ{ÉÉÊvɺ ÉƤÉxvÉEÞ òiÉÉÊuù¶Éä¹ÉÉnèùEòÉi¨ª Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä%{ª ÉxÉÖYÉÉ-{ÉÊ® ú½þÉ® úÉ́É́ÉEò± {ÉäiÉä *
º É̈ª ÉMnù̶Éxɺ iÉÁ ÇxÉÖYÉÉ{ÉÊ® ú½þÉ® úÉxÉlÉÇCª ÉÆ |ÉÉ{iÉ̈É --- xÉ, iɺ ª É EÞ òiÉÉlÉÇi´ÉÉÊzɪ ÉÉäVª Éi´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&-- ½äþªÉÉä{ÉÉnäùªÉª ÉÉä̽þÊxɪ ÉÉäVª ÉÉä
Êxɪ ÉÉäCiÉ́ª É& º ª ÉÉiÉ ; +Éi¨Éxɺ i´ÉÊiÉÊ® úHÆò ½äþªÉ̈ÉÖ{ÉÉnäùªÉÆ ´ÉÉ ´Éº i´É{ɶ ª ÉxÉÂEòlÉÆ Êxɪ ÉÖVª ÉäiÉ; xÉ SÉ +Éi¨ÉÉ +Éi¨Éxª Éä́É Êxɪ ÉÉäVª É&
º ª ÉÉiÉÂ* ¶ É® úÒ®ú́ª ÉÊiÉ® äúEònù̶ÉxÉ B´É Êxɪ ÉÉäVª Éi´ÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; iÉiº ÉƽþiÉi´ÉÉʦÉ̈ÉÉxÉÉiÉ ---º Éiª ÉÆ ´ª ÉÊiÉ® äúEònù̶ÉxÉÉä
Êxɪ ÉÉäVª Éi´É̈É ; iÉlÉÉÊ{É ´ª ÉÉä̈ÉÉÊnù́Éqäù½þÉtº ÉƽþiÉi´É̈É{ɶ ª ÉiÉ B´É +Éi¨ÉxÉÉä Êxɪ ÉÉäVª Éi´ÉÉʦÉ̈ÉÉxÉ&; xÉ Ê½þnäù½þÉtº ÉƽþiÉi´Énù̶ÉxÉ&
Eòº ª ÉÊSÉnùÊ{É Êxɪ ÉÉäMÉÉä où¹]õ&, ÊEò¨ÉÖiÉèEòÉi¨ª Énù̶ÉxÉ& * xÉ SÉ Êxɪ ÉÉäMÉɦÉÉ́ÉÉiɺ É̈ª ÉMnù̶ÉxÉÉä ª ÉlÉä¹]õSÉä¹]õÉ|ɺ ÉR óMÉ&,
º É́ÉÇjÉÉʦÉ̈ÉÉxɺ ª Éè́É |É́ÉiÉÇEòi´ÉÉiÉ , +ʦÉ̈ÉÉxÉɦÉÉ́ÉÉSSÉ º É̈ª ÉMnù̶ÉxÉ& * iɺ ¨ÉÉqäù½þºÉƤÉxvÉÉnäù́ÉÉxÉÖYÉÉ{ÉÊ® ú½þÉ® úÉ-è--
Vª ÉÉäÊiÉ® úÉÊnù́ÉiÉ --- ª ÉlÉÉ Vª ÉÉäÊiÉ¹É BEòi´Éä%{ª ÉÎMxÉ& Gò´ª ÉÉi{ÉÊ® úÊ¿ ª ÉiÉä, xÉäiÉ® ú&;
ª ÉlÉÉ SÉ |ÉEòɶ É BEòº ª ÉÉÊ{É º ÉẾÉiÉÖ® ú̈Éävª Énäù¶Éº ÉƤÉrù& {ÉÊ® úÊ¿ ª ÉiÉä, xÉäiÉ® ú& ¶ ÉÖÊSɦÉÚ Ê̈ɹ`ö&; iÉlÉÉ ¦ÉÉè̈ÉÉ& |Énäù¶ÉÉ ´ÉXÉ́ÉèbÚ ÷ª ÉÉÇnùªÉ
={ÉÉnùÒªÉxiÉä, ¦ÉÉè̈ÉÉ +Ê{É º ÉxiÉÉä xÉ® úEò± Éä¤É® úÉnùªÉ& {ÉÊ® úÊ¿ ª ÉxiÉä; iÉlÉÉ ¨ÉÚ jÉ{ÉÖ® úÒ¹ÉÆ MÉ́ÉÉÆ {ÉẾÉjÉiɪ ÉÉ {ÉÊ® úMÉÞ Á iÉä, iÉnäù́É
VÉÉiª ÉxiÉ® äú{ÉÊ® ú́ÉVª ÉÇiÉä--- iÉuùiÉÂ**

+º ÉxiÉiÉä SÉÉ́ª ÉÊiÉEò® ú& ** 2.3.49 **

** 2.3.49 **

º ª ÉÉiÉÉÆ xÉÉ̈É +xÉÖYÉÉ{ÉÊ® ú½þÉ® úÉ́ÉäEòº ª ÉÉi¨ÉxÉÉä näù½þẾɶ Éä¹Éª ÉÉäMÉÉiÉÂ

; ª ɺ i´Éª ÉÆ Eò¨ÉÇ¡ò± ɺ ÉƤÉxvÉ&, º É SÉ BäEòÉi¨ª Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä
´ª ÉÊiÉEòÒªÉæiÉ, º ´ÉÉ̈ª Éäi´ÉÉÊnùÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉèiÉnäù́É̈ ÉÂ
, +º ÉÆiÉiÉä&; xÉ Ê½þEòiÉÖǦÉÉæCiÉÖ SÉÉi¨ÉxÉ& º ÉÆiÉiÉ& º É́Éê& ¶ É® úÒ®úè& º ÉƤÉxvÉÉä%κ iÉ;
={ÉÉÊvÉiÉxjÉÉä ʽþVÉÒ́É <iª ÉÖHò¨ÉÂ
; ={ÉÉvª ɺ ÉÆiÉÉxÉÉSSÉ xÉÉκ iÉ VÉÒ́ɺ ÉÆiÉÉxÉ&--- iÉiÉ SÉ Eò¨ÉḈª ÉÊiÉEò® ú& ¡ ò± É́ª ÉÊiÉEò® úÉä ´ÉÉ xÉ
¦ÉẾɹªÉÊiÉ **

+ɦÉɺ É B´É SÉ ** 2.3.50 **

** 2.3.50 **

+ɦÉɺ É B´É SÉ B¹É VÉÒ́É& {É® úºª ÉÉi¨ÉxÉÉä Vɱ ɺ ÉÚ ª ÉÇEòÉÊnùi´Éi|ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª É&, xÉ º É B´É º ÉÉIÉÉiÉ , xÉÉÊ{É ´Éº i´ÉxiÉ® ú̈ÉÂ* +iÉ SÉ
ª ÉlÉÉ xÉèEòκ ¨É\Vɱ ɺ ÉÚ ª ÉÇEäò Eò¨{É̈ÉÉxÉä Vɱ ɺ ÉÚ ª ÉÇEòÉxiÉ® ÆúEò¨{ÉiÉä, B´ÉÆ xÉèEòκ ¨É\VÉÒ́Éä Eò¨ÉÇ¡ò± ɺ ÉƤÉÎxvÉÊxÉ VÉÒ́ÉÉxiÉ® úºª É
iÉiº ÉƤÉxvÉ& * B´É̈É́ª ÉÊiÉEò® úB´É Eò¨ÉÇ¡ò± ɪ ÉÉä& * +ɦÉɺ ɺ ª É SÉ +ẾÉtÉEÞ òiÉi´ÉÉkÉnùɸɪ ɺ ª É
º Éƺ ÉÉ® úºª ÉÉẾÉtÉEÞ òiÉi´ÉÉä{É{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ, iÉn ù́ª ÉÖnùɺ ÉäxÉ SÉ {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEòº ª É ¥ÉÀ Éi¨É¦ÉÉ́ɺ ª ÉÉä{Énäù¶ÉÉä{É{ÉÊkÉ& * ª Éä¹ÉÉÆ iÉÖ ¤ ɽþ́É
+Éi¨ÉÉxÉ&, iÉä SÉ º É́Éæ º É́ÉÇMÉiÉÉ&, iÉä¹ÉÉ̈Éä́Éè¹É ´ª ÉÊiÉEò® ú& |ÉÉ{xÉÉäÊiÉ; EòlÉ̈ÉÂ? ¤ ɽþ́ÉÉä ẾɦÉ́É SÉÉi¨ÉÉxÉ SÉèiÉxª É̈ÉÉjɺ ´É°ü{ÉÉ
ÊxÉMÉÖÇhÉÉ ÊxÉ® úÊiɶ ɪ ÉÉ SÉ; iÉnùlÉȺ ÉÉvÉÉ® úhÉÆ |ÉvÉÉxÉ̈É ; iÉÊzÉÊ̈ÉkÉè¹ÉÉÆ ¦ÉÉäMÉÉ{É́ÉMÉÇʺÉÊrùÊ®úÊiÉ º ÉÉÆJª ÉÉ& * º ÉÊiÉ ¤ ɽÖþi´Éä ẾɦÉÖi´Éä SÉ
PÉ]õEòÖb÷¬ ÉÊnùºÉ̈ÉÉxÉÉ pù́ª É̈ÉÉjɺ ´É°ü{ÉÉ& º ´ÉiÉÉä%SÉäiÉxÉÉ +Éi¨ÉÉxÉ&, iÉnÖù{ÉEò® úhÉÉÊxÉ SÉ +hÉÚ ÊxÉ ¨ÉxÉÉƺ ª ÉSÉäiÉxÉÉÊxÉ, iÉjÉ
+Éi¨Épù́ª ÉÉhÉÉÆ ¨ÉxÉÉäpù́ª ÉÉhÉÉÆ SÉ º Éƪ ÉÉäMÉÉiÉÂxÉ́É <SUôÉnùªÉÉä ´Éè¶ÉäʹÉEòÉ +Éi¨ÉMÉÖhÉÉ =i{ÉtxiÉä, iÉä SÉ +´ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉ
|Éiª ÉäEò¨ÉÉi¨Éº ÉÖ º É̈É́ɪ ÉÎxiÉ, º É º Éƺ ÉÉ® ú&; iÉä¹ÉÉÆ xÉ́ÉÉxÉÉ̈ÉÉi¨ÉMÉÖhÉÉxÉÉ̈Éiª ÉxiÉÉxÉÖi{ÉÉnùÉä ¨ÉÉäIÉ <ÊiÉ EòÉhÉÉnùÉ& * iÉjÉ º ÉÉÆJª ÉÉxÉÉÆ
iÉÉ́ÉSSÉèiÉxª ɺ ´É°ü{Éi´ÉÉiº É́ÉÉÇi¨ÉxÉÉÆ º ÉÆÊxÉvÉÉxÉÉtẾɶ Éä¹ÉÉSSÉ BEòº ª É º ÉÖJÉnÖù&Jɺ ÉƤÉxvÉä º É́Éæ¹ÉÉÆ º ÉÖJÉnÖù&Jɺ ÉƤÉxvÉ& |ÉÉ{xÉÉäÊiÉ *
º ª ÉÉnäùiÉiÉ --|ÉvÉÉxÉ|É́ÉÞ kÉä& {ÉÖ¯û¹ÉEèò´É± ª ÉÉlÉÇi´ÉÉn ù́ª É́ɺ lÉÉ ¦ÉẾɹªÉÊiÉ; +xª ÉlÉÉ Ê½þº ´ÉẾɦÉÚ ÊiÉJª ÉÉ{ÉxÉÉlÉÉÇ|ÉvÉÉxÉ|É́ÉÞ ÊkÉ& º ª ÉÉiÉÂ;
iÉlÉÉ SÉ +ÊxÉ̈ÉÉæIÉ& |ɺ ÉVª ÉäiÉäÊiÉ--xÉèiÉiº ÉÉ® ú̈É-Â-xÉ Ê½þ+ʦɱ ÉʹÉiÉʺ ÉÊrùÊxɤ ÉxvÉxÉÉ ´ª É́ɺ lÉÉ ¶ ÉCª ÉÉ ẾÉYÉÉiÉÖ̈É ; ={É{Ékª ÉÉ iÉÖ
Eòª ÉÉÊSÉn ù́ª É́ɺ lÉÉäSª ÉäiÉ; +º Éiª ÉÉÆ {ÉÖxɯû{É{ÉkÉÉèEòɨÉÆ ¨ÉÉ ¦ÉÚ nùʦɱ ÉʹÉiÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉEèò´É± ª É̈ÉÂ
; |ÉÉ{xÉÉäÊiÉ iÉÖ
´ª É́ɺ lÉɽäþi´É¦ÉÉ́ÉÉn ù́ª ÉÊiÉEò® ú& * EòÉhÉÉnùÉxÉÉ̈ÉÊ{É--ª ÉnùÉ BEäòxÉÉi¨ÉxÉÉ ¨ÉxÉ& º Éƪ ÉÖVª ÉiÉä, iÉnùÉ +Éi¨ÉÉxiÉ® úè® úÊ{É xÉÉxiÉ® úÒªÉEò&
º Éƪ ÉÉäMÉ& º ª ÉÉiÉ , º ÉÆÊxÉvÉÉxÉÉtẾɶ Éä¹ÉÉiÉ ; iÉiÉ SÉ ½äþi´ÉẾɶ Éä¹ÉÉi¡ ò± ÉÉẾɶ Éä¹É <iª ÉäEòº ª ÉÉi¨ÉxÉ& º ÉÖJÉnÖù&Jɪ ÉÉäMÉä º É́ÉÉÇi¨ÉxÉÉ̈ÉÊ{É
º É̈ÉÉxÉÆ º ÉÖJÉnÖù&ÊJÉi´ÉÆ |ɺ ÉVª ÉäiÉ **

º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ
--+où¹]õÊxÉÊ̈ÉkÉÉä Êxɪ É̈ÉÉä ¦ÉẾɹªÉiÉÒÊiÉ; xÉäiª Éɽþ---

+où¹]õÉÊxɪ É̈ÉÉiÉÂ** 2.3.51 **

** 2.3.51 **

¤ ɽÖþ¹́ÉÉi¨Éº ´ÉÉEòɶ É́Éiº É́ÉÇMÉiÉä¹ÉÖ |ÉÊiɶ É® úÒ®Æú¤ ÉÉÁ ɦª ÉxiÉ® úÉẾɶ Éä¹ÉähÉ º ÉÆÊxÉʽþiÉä¹ÉÖ ¨ÉxÉÉä́ÉÉCEòɪ ÉèvÉÇ̈ÉÉÇvÉ̈ÉDZÉIÉhÉ̈Éoù¹]ṏÉÖ{ÉÉVª ÉÇiÉä *
º ÉÉÆJª ÉÉxÉÉÆ iÉÉ́ÉiÉÂiÉnùxÉÉi¨Éº É̈É́ÉÉ滃 |ÉvÉÉxÉ́ÉÌiÉ * |ÉvÉÉxɺ ÉÉvÉÉ® úhª ÉÉzÉ |Éiª ÉÉi¨ÉÆ º ÉÖJÉnÖù&JÉÉä{ɦÉÉäMɺ ª É Êxɪ ÉÉ̈ÉEò¨ÉÖ{É{ÉtiÉä *
EòÉhÉÉnùÉxÉÉ̈ÉÊ{É {ÉÚ ´ÉḈÉiº ÉÉvÉÉ® úhÉäxÉÉi¨É̈ÉxÉ&º Éƪ ÉÉäMÉäxÉ ÊxÉ́ÉÇÌiÉiɺ ª ÉÉoù¹]õºª ÉÉÊ{É +º ª Éè́ÉÉi¨ÉxÉ <nù̈Éoù¹]õÊ̈ÉÊiÉ Êxɪ É̈Éä
½äþi´É¦ÉÉ́ÉÉnäù¹É B´É nùɹäÉ& **

º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ
--- +½þÊ̈ÉnÆù¡ ò± ÉÆ |ÉÉ{xÉ́ÉÉÊxÉ, <nÆù{ÉÊ® ú½þ®úÉÊhÉ, <ilÉÆ |ɪ ÉiÉè, <ilÉÆ Eò® ú́ÉÉÊhÉ-- <iª Éä́ÉÆẾÉvÉÉ +ʦɺ ÉÆvª ÉÉnùªÉ&
|Éiª ÉÉi¨ÉÆ |É́ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉ +où¹]õºª ÉÉi¨ÉxÉÉÆ SÉ º ´Éº ´ÉÉÊ̈ɦÉÉ́ÉÆ Êxɪ Éƺ ª ÉxiÉÒÊiÉ; xÉäiª Éɽþ---

+ʦɺ Éxvª ÉÉÊnù¹́ÉÊ{É SÉè́É̈ ÉÂ** 2.3.52 **

** 2.3.52 **

+Ê̈ɺ ÉÆvª ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÊ{É º ÉÉvÉÉ® úhÉäxÉè́ÉÉi¨É̈ÉxÉ&º Éƪ ÉÉäMÉäxÉ º É́ÉÉÇi¨Éº ÉÆÊxÉvÉÉèÊGòª É̈ÉÉhÉÉxÉÉÆ Êxɪ É̈ɽäþiÉÖi´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä¯ûHònùɹäÉÉxÉÖ¹ÉRÂ
óMÉ B´É
**
 |Énäù¶ÉÉÊnùÊiÉ SÉäzÉÉxiɦÉÉḈÉÉiÉÂ** 2.3.53 **
** 2.3.53 **

+lÉÉäSª ÉäiÉ--- ẾɦÉÖi´Éä%{ª ÉÉi¨ÉxÉ& ¶ É® úÒ®ú|ÉÊiɹ`äöxÉ ¨Éxɺ ÉÉ º Éƪ ÉÉäMÉ& ¶ É® úÒ®úÉ́ÉÎSUôzÉ B´É +Éi¨É|Énäù¶Éä ¦ÉẾɹªÉÊiÉ; +iÉ&
|Énäù¶ÉEÞ òiÉÉ ´ª É́ɺ lÉÉ +ʦɺ ÉÆvª ÉÉnùÒxÉÉ̈Éoù¹]õºª É º ÉÖJÉnÖù&Jɪ ÉÉä SÉ ¦ÉẾɹªÉiÉÒÊiÉ, iÉnùÊ{É xÉÉä{É{ÉtiÉä; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? +xiɦÉÉḈÉÉiÉ ;
ẾɦÉÖi´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉÊrùº É́ÉÇB´ÉÉi¨ÉÉxÉ& º É́ÉǶɮ úÒ®äú¹́ÉxiɦÉḈÉÎxiÉ; iÉjÉ xÉ ´Éè¶ÉäʹÉEèò& ¶ É® úÒ®úÉ́ÉÎSUôzÉÉä%{ª ÉÉi¨ÉxÉ& |Énäù¶É& Eò± {ÉʪÉiÉÖÆ
¶ ÉCª É&; Eò± {ª É̈ÉÉxÉÉä%{ª ɪ ÉÆ Êxɹ|Énäù¶Éº ª ÉÉi¨ÉxÉ& |Énäù¶É& Eòɱ {ÉÊxÉEòi´ÉÉnäù́É xÉ {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEÆò Eòɪ ÉÈÊxɪ ÉxiÉÖÆ ¶ ÉCxÉÉäÊiÉ; ¶ É® úÒ®ú̈ÉÊ{É
º É́ÉÉÇi¨Éº ÉÆÊxÉvÉÉ́ÉÖi{Ét¨ÉÉxÉ̈É -- +º ª Éè́É +Éi¨ÉxÉ&, xÉäiÉ® äú¹ÉÉ̈ÉÂ
-- <ÊiÉ SÉ Êxɪ ÉxiÉÖÆ ¶ ÉCª É̈ÉÂ* |Énäù¶ÉẾɶ Éä¹Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä%Ê{É SÉ
uùªÉÉä® úÉi¨ÉxÉÉä& º É̈ÉÉxɺ ÉÖJÉnÖù&JɦÉÉVÉÉä& EònùÉÊSÉnäùEäòxÉè́É iÉÉ́ÉSUô® úÒ®äúhÉÉä{ɦÉÉäMÉʺ ÉÊrù& º ª ÉÉiÉ , º É̈ÉÉxÉ|Énäù¶Éº ª ÉÉÊ{É
uùªÉÉä® úÉi¨ÉxÉÉä® úoù¹]õºª É º ÉƦÉ́ÉÉiÉÂ
; iÉlÉÉ Ê½þ--- näù́ÉnùkÉÉä ª Éκ ¨Éx|Énäù¶Éä º ÉÖJÉnÖù&JÉ̈Éx´É¦ÉÚ iÉÂ
, iɺ ¨ÉÉi|Énäù¶ÉÉnù{ÉGòÉxiÉä iÉSUô® úÒ®äú,
ª ÉYÉnùkɶ É® úÒ®äúSÉ iÉÆ |Énäù¶É̈ÉxÉÖ|ÉÉ{iÉä, iɺ ª ÉÉÊ{É <iÉ® äúhÉ º É̈ÉÉxÉ& º ÉÖJÉnÖù&JÉÉxÉÖ¦É́ÉÉä où¶ª ÉiÉä; º É xÉ º ª ÉÉiÉ , ª ÉÊnù
näù́Énùkɪ ÉYÉnùkɪ ÉÉä& º É̈ÉÉxÉ|Énäù¶É̈Éoù¹]ÆõxÉ º ª ÉÉiÉÂ* º ´ÉMÉÉÇtxÉÖ{ɦÉÉäMÉ|ɺ ÉR óMÉ SÉ |Énäù¶É́ÉÉÊnùxÉ& º ª ÉÉiÉ ,
¥ÉÉÀ hÉÊnù¶É® úÒ®ú|Énäù¶Éä¹́Éoù¹]õÊxɹ{ÉkÉä& |Énäù¶ÉÉxiÉ® ú́ÉÌiÉi´ÉÉSSÉ º ´ÉMÉÉÇtÖ{ɦÉÉäMɺ ª É * º É́ÉÇMÉiÉi´ÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉ SÉ ¤ ɽÚþxÉÉ̈ÉÉi¨ÉxÉÉ̈É ,
où¹]õÉxiÉɦÉÉ́ÉÉiÉ ; ´ÉnùiÉÉ́ÉiÉÂi´É̈É --- Eäò ¤ ɽþ́É& º É̈ÉÉxÉnäù¶ÉÉ SÉäÊiÉ; °ü{ÉÉnùªÉ <ÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; iÉä¹ÉÉ̈ÉÊ{É vÉ̈ª ÉÈ ¶ ÉäxÉɦÉänùÉiÉÂ
,
± ÉIÉhɦÉänùÉSSÉ-- xÉ iÉÖ ¤ ɽÚþxÉÉ̈ÉÉi¨ÉxÉÉÆ ± ÉIÉhɦÉänùÉä%κ iÉ; +xiª ÉẾɶ Éä¹É́ɶ ÉÉn ù¦ÉänùÉä{É{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ SÉäiÉÂ
, xÉ; ¦ÉänùEò± {ÉxÉɪ ÉÉ
+xiª ÉẾɶ Éä¹ÉEò± {ÉxÉɪ ÉÉ SÉ <iÉ® äúiÉ® úɸɪ Éi´ÉÉiÉÂ
; +ÉEòɶ ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÊ{É ẾɦÉÖi´ÉÆ ¥ÉÀ ´ÉÉÊnùxÉÉä%ʺ Érù̈É , Eòɪ ÉÇi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ*
iɺ ¨ÉÉnùÉi¨ÉèEòi´É{ÉIÉ B´É º É́ÉÇnùɹäÉɦÉÉ́É <ÊiÉ Êº Érù̈ÉÂ**

<ÊiÉ ¸ÉÒ̈Éi{É® ú̈ɽÆþºÉ{ÉÊ® úµÉÉVÉEòÉSÉɪ ÉǺª É ¸ÉÒMÉÉäẾÉxnù-

¦ÉMÉ́Éi{ÉÚ
Vª É{ÉÉnùʶɹªÉº ª É ¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́ÉiÉ& EÞ òiÉÉè
¶ ÉÉ® úÒ®úEò¨ÉÒ̈ÉÉƺ Éɺ ÉÚ
jɦÉɹªÉä
ÊuùiÉÒªÉÉvª Éɪ ɺ ª É iÉÞiÉÒªÉ& {ÉÉnù& **
 ** ¥ÉÀ º ÉÚ jÉ̈ÉÂ**
*¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́Éi{ÉÉnèù& ẾÉ® úÊSÉiÉ̈ɦÉɹªÉ̈ÉÂ
*

** ÊuùiÉÒªÉÉä%vª Éɪ É& **

** SÉiÉÖlÉÇ& {ÉÉnù& **

iÉlÉÉ |ÉÉhÉÉ& ** 2.4.1 **

|ÉÉhÉÉäi{Ékª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.4.1 **

iÉlÉÉ |ÉÉhÉÉ <ÊiÉ * EòlÉÆ {ÉÖxÉ® újÉ iÉlÉÉ <iª ÉIÉ® úÉxÉÖ± ÉÉä̈ª É̈É , |ÉEÞòiÉÉä{É̈ÉÉxÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ---º É́ÉÇMÉiÉÉi¨É¤ ɽÖþi´É́ÉÉÊnùnÚù¹ÉhÉ̈ÉÂ
+iÉÒiÉÉxÉxiÉ® ú{ÉÉnùÉxiÉä |ÉEÞ òiÉ̈ÉÂ
; iÉkÉÉ́ÉzÉÉä{É̈ÉÉxÉÆ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, º ÉÉoù¶ª ÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ; º ÉÉoù¶ª Éä ʽþº ÉÊiÉ ={É̈ÉÉxÉÆ º ª ÉÉiÉ ---ª ÉlÉÉ
˺ ɽþºiÉlÉÉ ¤ ɱ É́É̈ÉæÊiÉ; +où¹]õºÉÉ̈ª É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉÉlÉÇÊ̈ÉÊiÉ ª ÉtÖSª ÉäiÉ--ª ÉlÉÉ +où¹]õºª É º É́ÉÉÇi¨Éº ÉÆÊxÉvÉÉ́ÉÖi{Ét¨ÉÉxɺ ª ÉÉÊxɪ Éi´É̈É ,
B´ÉÆ |ÉÉhÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É º É́ÉÉÇi¨ÉxÉ& |Éiª ÉÊxɪ ÉiÉi´ÉÊ̈ÉÊiÉ-- iÉnùÊ{É näù½þÉÊxɪ É̈ÉäxÉè́ÉÉäHòi´ÉÉ{ÉÖxɯûHÆò ¦É́ÉäiÉ ; xÉ SÉ VÉÒ́ÉäxÉ |ÉÉhÉÉ
={É̈ÉÒªÉä® úxÉÂ, ʺ ÉrùÉxiÉẾÉ® úÉävÉÉiÉ -- VÉÒ́ɺ ª É Ê½þ+xÉÖi{ÉÊkÉ® úÉJª ÉÉiÉÉ, |ÉÉhÉÉxÉÉÆ iÉÖ =i{ÉÊkÉ® úÉÊSÉJª ÉÉʺ ÉiÉÉ; iɺ ¨ÉÉkÉlÉÉ
<iª ɺ ÉƤÉrùÊ̈É́É |ÉÊiɦÉÉÊiÉ---xÉ, =nùɽþ®úhÉÉä{ÉÉkÉäxÉÉ{ª ÉÖ{É̈ÉÉxÉäxÉ º ÉƤÉxvÉÉä{É{ÉkÉä&- +jÉ |ÉÉhÉÉäi{ÉÊkÉ́ÉÉÊnù́ÉÉCª ÉVÉÉiÉ̈ÉÖnùɽþ®úhÉ̈É --
` Biɺ ¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉ& º É́Éæ |ÉÉhÉÉ& º É́Éæ ± ÉÉäEòÉ& º É́Éæ näù́ÉÉ& º É́ÉÉÇÊhÉ ¦ÉÚ iÉÉÊxÉ ´ª ÉÖSSÉ® úÎxiÉ ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEò¨É ; iÉjÉ ª ÉlÉÉ
± ÉÉäEòÉnùªÉ& {É® úº¨ÉÉn ù¥ÉÀ hÉ =i{ÉtxiÉä, iÉlÉÉ |ÉÉhÉÉ +{ÉÒiª ÉlÉÇ&; iÉlÉÉ--- ` Biɺ ¨ÉÉVVÉɪ ÉiÉä |ÉÉhÉÉä ¨ÉxÉ& º É́ÉæÎxpùªÉÉÊhÉ SÉ *
JÉÆ ´Éɪ ÉÖVª ÉÉæÊiÉ® úÉ{É& {ÉÞ ÊlÉ́ÉÒẾɷɺ ª É vÉÉÊ® úhÉÒ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¹́ÉÊ{É JÉÉÊnù́Éi|ÉÉhÉÉxÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ pù¹]ṍª É̈ÉÂ* +lÉ́ÉÉ `
{ÉÉxÉ́ª ÉÉ{ÉSSÉ iÉuùiÉÂ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¹ÉÖ ´ª É́ÉʽþiÉÉä{É̈ÉÉxɺ ÉƤÉxvɺ ª ÉÉ{ª ÉÉʸÉiÉi´ÉÉiÉ -- ª ÉlÉÉ +iÉÒiÉÉxÉxiÉ® ú{ÉÉnùÉnùÉ́ÉÖHòÉ Ếɪ ÉnùÉnùªÉ&
{É® úºª É ¥ÉÀ hÉÉä ẾÉEòÉ® úÉ& º É̈ÉÊvÉMÉiÉÉ&, iÉlÉÉ |ÉÉhÉÉ +Ê{É {É® úºª É ¥ÉÀ hÉÉä ẾÉEòÉ® úÉ& º É̈ÉÊvÉMÉiÉÉ&, iÉlÉÉ |ÉÉhÉÉ +Ê{É {É® úºª É
¥ÉÀ hÉÉä ẾÉEòÉ® úÉ <ÊiÉ ª ÉÉäVÉʪÉiÉ́ª É̈ÉÂ* Eò& {ÉÖxÉ& |ÉÉhÉÉxÉÉÆ ẾÉEòÉ® úi´Éä ½äþiÉÖ& ? ¸ÉÖiÉi´É̈Éä́É; xÉxÉÖ Eäò¹ÉÖÊSÉi|Énäù¶Éä¹ÉÖ xÉ
|ÉÉhÉÉxÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkÉ& ¸ÉÚ ª ÉiÉ <iª ÉÖHò¨É -- iÉnùªÉÖHò¨É , |Énäù¶ÉÉxiÉ® äú¹ÉÖ ¸É́ÉhÉÉiÉÂ; xÉ Ê½þC´ÉÊSÉnù̧É́ÉhÉ̈Éxª ÉjÉ ¸ÉÖiÉÆ
ÊxÉ́ÉÉ® úʪÉiÉÖ̈ÉÖiº ɽþiÉä; iɺ ¨ÉÉSUØôiÉi´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉnùÉEòɶ ÉÉÊnù́Éi|ÉÉhÉÉ +{ª ÉÖi{ÉtxiÉ <ÊiÉ º ÉÚ Hò¨ÉÂ**

MÉÉèhª ɺ É̈¦É́ÉÉiÉÂ** 2.4.2 **

** 2.4.2 **

ª Éi{ÉÖxɯûHÆò |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä& º Én ù¦ÉÉ́ɸÉ́ÉhÉÉn ùMÉÉèhÉÒ|ÉÉhÉÉxÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkɸÉÖÊiÉÊ® úÊiÉ, iÉi|Éiª Éɽþ--- MÉÉèhª ɺ ÉƦÉ́ÉÉÊnùÊiÉ; MÉÉèhª ÉÉ +º ÉƦÉ́ÉÉä
MÉÉèhª ɺ ÉƦÉ́É&--xÉ Ê½þ|ÉÉhÉÉxÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkɸÉÖÊiÉMÉÉêhÉÒº ÉƦÉ́ÉÊiÉ, |ÉÊiÉYÉɽþÉÊxÉ|ɺ ÉR óMÉÉiÉ --` Eòκ ¨ÉzÉÖ ¦ÉMÉ́ÉÉä ẾÉYÉÉiÉä º É́ÉÇÊ̈ÉnÆù
ẾÉYÉÉiÉÆ ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ Ê½þBEòẾÉYÉÉxÉäxÉ º É́ÉÇẾÉYÉÉxÉÆ |ÉÊiÉYÉɪ É iÉiº ÉÉvÉxÉɪ Éänù̈ÉÉ̈xÉɪ ÉiÉä ` Biɺ ¨ÉÉVVÉɪ ÉiÉä |ÉÉhÉ& ' <iª ÉÉÊnù;
º ÉÉ SÉ |ÉÊiÉYÉÉ |ÉÉhÉÉnäù& º É̈ɺ iɺ ª É VÉMÉiÉÉä ¥ÉÀ ẾÉEòÉ® úi´Éä º ÉÊiÉ |ÉEÞ òÊiÉ́ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉ
ẾÉEòÉ® úɦÉÉ́ÉÉÎiº Évª ÉÊiÉ; MÉÉèhª ÉÉÆ iÉÖ |ÉÉhÉÉxÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkɸÉÖiÉÉè|ÉÊiÉYÉÉ <ª ÉÆ ½þÒªÉäiÉ * iÉlÉÉ SÉ |ÉÊiÉYÉÉiÉÉlÉÇ̈ÉÖ{ɺ Éƽþ®úÊiÉ--- ` {ÉÖ¯û¹É
B´ÉänÆùẾÉ·ÉÆ Eò¨ÉÇiÉ{ÉÉä ¥ÉÀ {É® úÉ̈ ÉÞ iÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ, ` ¥ÉÀ è́ÉänÆùẾÉ·ÉË̈Énù´ÉÊ® ú¹`ö̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉ; iÉlÉÉ ` +Éi¨ÉxÉÉä ´ÉÉ +® äúnù¶ÉÇxÉäxÉ
¸É́ÉhÉäxÉ ¨Éiª ÉÉ ẾÉYÉÉxÉäxÉänÆùº É́ÉÈẾÉÊnùiÉ̈ÉÂ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòɺ ÉÖ ¸ÉÖÊiɹÉÖ B¹Éè́É |ÉÊiÉYÉÉ ª ÉÉäVÉʪÉiÉ́ª ÉÉ * EòlÉÆ {ÉÖxÉ& |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä&
|ÉÉhÉÉxÉÉÆ º Én ù¦ÉÉ́ɸÉ́ÉhÉ̈ÉÂ? xÉèiÉx¨ÉÚ ± É|ÉEÞ òÊiÉẾɹɪ É̈ÉÂ, ` +|ÉÉhÉÉä Á¨ÉxÉÉ& ¶ ÉÖ§ ÉÉä Á IÉ® úÉi{É® úiÉ&
{É® ú& ' <ÊiÉ ¨ÉÚ ± É|ÉEÞ
òiÉä& |ÉÉhÉÉÊnùºÉ̈ɺ iÉẾɶ Éä¹É® úʽþiÉi´ÉÉvÉÉ® úhÉÉiÉÂ; +´ÉÉxiÉ® ú|ÉEÞ òÊiÉẾɹɪ ÉÆ i´ÉäiÉiɺ ´ÉẾÉEòÉ® úÉ{ÉäIÉÆ |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä&
|ÉÉhÉÉxÉÉÆ º Én ù¦ÉÉ́ÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉÊ̈ÉÊiÉ pù¹]ṍª É̈ÉÂ, ´ª ÉÉEÞòiÉẾɹɪ ÉÉhÉÉ̈ÉÊ{É ¦ÉÚ
ª ɺ ÉÒxÉÉ̈É́ɺ lÉÉxÉÉÆ ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞiª ÉÉä&
|ÉEÞ òÊiÉẾÉEòÉ® ú¦ÉÉ́É|Éʺ Éräù& * Ếɪ ÉnùÊvÉEò® úhÉä ʽþ--- ` MÉÉèhª ɺ ÉƦÉ́ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ {ÉÚ ´ÉÇ{ÉIɺ ÉÚ
jÉi´ÉÉiÉ --- MÉÉèhÉÒVÉx¨É¸ÉÖÊiÉ&,
+º ÉƦÉ́ÉÉiÉ -- <ÊiÉ ´ª ÉÉJª ÉÉiÉ̈É ; |ÉÊiÉYÉɽþÉxª ÉÉ SÉ iÉjÉ Êº ÉrùÉxiÉÉä%ʦÉʽþiÉ&; <½þiÉÖ Êº ÉrùÉxiɺ ÉÚ jÉi´ÉÉiÉÂ
-- MÉÉèhª ÉÉ
VÉx¨É¸ÉÖiÉä® úºÉƦÉÉ́ÉiÉ -- <ÊiÉ ´ª ÉÉJª ÉÉiÉ̈É ; iÉnùxÉÖ® úÉävÉäxÉ iÉÖ <½þÉÊ{É-- MÉÉèhÉÒVÉx¨É¸ÉÖÊiÉ&, +º ÉƦÉ́ÉÉiÉ -- <ÊiÉ ´ª ÉÉSÉIÉÉhÉè&
|ÉÊiÉYÉɽþÉÊxɯû{ÉäÊIÉiÉÉ º ª ÉÉiÉÂ**
 iÉi|ÉÉC¸ÉÖiÉä SÉ ** 2.4.3 **
** 2.4.3 **

<iÉ SÉ +ÉEòɶ ÉÉnùÒxÉÉÊ̈É́É |ÉÉhÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É ¨ÉÖJª Éè́É VÉx¨É¸ÉÖÊiÉ&--- ª ÉiÉÂ` VÉɪ ÉiÉä ' <iª ÉäEÆò VÉx¨É́ÉÉÊSÉ{ÉnÆù|ÉÉhÉä¹ÉÖ |ÉÉC¸ÉÖiÉÆ º ÉiÉÂ
=kÉ® äú¹́ÉÉEòɶ ÉÉÊnù¹́ÉxÉÖ́ÉiÉÇiÉä---- ` Biɺ ¨ÉÉVVÉɪ ÉiÉä |ÉÉhÉ& ' <iª ÉjÉ; +ÉEòɶ ÉÉÊnù¹ÉÖ ¨ÉÖJª ÉÆ VÉx¨ÉäÊiÉ |ÉÊiɹ`öÉÊ{ÉiÉ̈É ;
iÉiº ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉi|ÉÉhÉä¹́ÉÊ{É ¨ÉÖJª É̈Éä́É VÉx¨É ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; xÉ Ê½þBEòκ ¨Éx|ÉEò® úhÉä BEòϺ ¨É SÉ ´ÉÉCª Éä BEò& ¶ ɤ nù& º ÉEÞ ònÖùSSÉÊ® úiÉÉä
¤ ɽÖþʦÉ& º ÉƤÉvª É̈ÉÉxÉ& C´ÉÊSÉx¨ÉÖJª É& C´ÉÊSÉn ùMÉÉèhÉ <iª Évª É́ɺ ÉÉiÉÖÆ ¶ ÉCª É̈ÉÂ
, ´Éè°ü{ª É|ɺ ÉRÂóMÉÉiÉÂ* iÉlÉÉ ` º É |ÉÉhÉ̈ɺ ÉÞ VÉiÉ
|ÉÉhÉÉSUÅôrùÉ̈ ÉÂ' <iª ÉjÉÉÊ{É |ÉÉhÉä¹ÉÖ ¸ÉÖiÉ& º ÉÞ VÉÊiÉ& {É® äú¹́É{ª ÉÖi{ÉÊkÉ̈Éiº ÉÖ ¸ÉrùÉÊnù¹́ÉxÉÖ¹ÉVª ÉiÉä * ª ÉjÉÉÊ{É {É SÉÉSUØôiÉ
=i{ÉÊkÉ́ÉSÉxÉ& ¶ ɤ nù& {ÉÚ ´Éê& º ÉƤÉvª ÉiÉä, iÉjÉÉ{ª Éä¹É B´É xª Éɪ É&--- ª ÉlÉÉ ` º É́ÉÉÇÊhÉ ¦ÉÚ iÉÉÊxÉ ´ª ÉÖSSÉ® úÎxiÉ ' <iª ɪ É̈ÉxiÉä {ÉÊ`öiÉÉä
´ª ÉÖSSÉ® úÎxiɶ ɤ nù& {ÉÚ
´Éê®úÊ{É |ÉÉhÉÉÊnùʦÉ& º ÉƤÉvª ÉiÉä **

iÉiÉÂ
{ÉÚ
´ÉÇEòi´ÉÉuùÉSÉ& ** 2.4.4 **
** 2.4.4 **

ª ÉtÊ{É ` iÉkÉäVÉÉä%º ÉÞ VÉiÉ ' <iª ÉäiÉκ ¨Éx|ÉEò® úhÉä |ÉÉhÉÉxÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkÉxÉÇ{É`ö¬ iÉä, iÉäVÉÉä¤ÉzÉÉxÉÉ̈Éä́É jɪ ÉÉhÉÉÆ ¦ÉÚ iÉÉxÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkɸÉ́ÉhÉÉiÉÂ
;
iÉlÉÉÊ{É ¥ÉÀ |ÉEÞ òÊiÉEòiÉäVÉÉä¤ÉzÉ{ÉÚ ´ÉÇEòi´ÉÉʦÉvÉÉxÉÉuùÉC|ÉÉhÉ̈Éxɺ ÉÉ̈É , iÉiº ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉSSÉ º É́Éæ¹ÉÉ̈Éä́É |ÉÉhÉÉxÉÉÆ ¥ÉÀ |ɦÉ́Éi´ÉÆ Êº ÉrÆù
¦É́ÉÊiÉ * iÉlÉÉ Ê½þ--- +κ ¨ÉzÉä́É |ÉEò® úhÉä iÉäVÉÉä¤ÉzÉ{ÉÚ ´ÉÇEòi´ÉÆ ´ÉÉC|ÉÉhÉ̈Éxɺ ÉÉ̈ÉÉ̈xÉɪ ÉiÉä--- ` +zÉ̈ɪ ÉÆ Ê½þº ÉÉä̈ª É ¨ÉxÉ
+É{ÉÉä̈ɪ É& |ÉÉhɺ iÉäVÉÉä̈ɪ ÉÒ´ÉÉE ò ' <ÊiÉ; iÉjÉ ª ÉÊnùiÉÉ́Éx¨ÉÖJª É̈Éä́Éè¹ÉÉ̈ÉzÉÉÊnù̈ɪ Éi´É̈É , iÉiÉÉä ´ÉiÉÇiÉ B´É ¥ÉÀ |ɦÉ́Éi´É̈É ; +lÉ
¦ÉÉHò¨É , iÉlÉÉÊ{É ¥ÉÀ EòiÉÞ ÇEòɪ ÉÉÆ xÉÉ̈É°ü{É́ª ÉÉÊGòª Éɪ ÉÉÆ ¸É́ÉhÉÉiÉ , ` ª ÉäxÉɸÉÖiÉÆ ¸ÉÖiÉÆ
¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ SÉÉä{ÉGò¨ÉÉiÉÂ` BäiÉnùÉi¨ª ÉÊ̈ÉnÆùº É́ÉÇ̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® úÉiÉ , ¸ÉÖiª ÉxiÉ® ú|Éʺ ÉräùSÉ ¥ÉÀ Eòɪ ÉÇi´É|É{É\SÉxÉÉlÉÇ̈Éä́É
¨ÉxÉ+ÉnùÒxÉÉ̈ÉzÉÉÊnù̈ɪ Éi´É́ÉSÉxÉÊ̈ÉÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä * iɺ ¨ÉÉnùÊ{É |ÉÉhÉÉxÉÉÆ ¥ÉÀ ẾÉEòÉ® úi´Éʺ ÉÊrù& **

º É{iÉ MÉiÉäÌ́ɶ ÉäʹÉiÉi´ÉÉSSÉ ** 2.4.5 **

º É{iÉMÉiª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.4.5 **

=i{ÉÊkÉẾɹɪ É& ¸ÉÖÊiÉẾÉ|ÉÊiɹÉävÉ& |ÉÉhÉÉxÉÉÆ {ÉÊ® ú¾þiÉ&; º ÉÆJª ÉÉẾɹɪ É <nùÉxÉÓ{ÉÊ® úÊ¿ ª ÉiÉä * iÉjÉ ¨ÉÖJª ÉÆ |ÉÉhÉ̈ÉÖ{ÉÊ® ú¹]õÉuùIª ÉÊiÉ;
º ÉÆ|ÉÊiÉ iÉÖ EòÊiÉ <iÉ® äú|ÉÉhÉÉ <ÊiÉ º ÉÆ|ÉvÉÉ® úªÉÊiÉ * ¸ÉÖÊiÉẾÉ|ÉÊiÉ{ÉkÉä SÉÉjÉ Ếɶ ɪ É&--- C´ÉÊSÉiº É{iÉ |ÉÉhÉÉ& º ÉÆEòÒiª ÉÇxiÉä-- `
º É{iÉ |ÉÉhÉÉ& |ɦÉ́ÉÎxiÉ iɺ ¨ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ; C´ÉÊSÉnù¹]õÉè|ÉÉhÉÉ Oɽþi´ÉäxÉ MÉÖhÉäxÉ º ÉÆEòÒiª ÉÇxiÉä-- ` +¹]õÉèOɽþÉ+¹]õÉ́ÉÊiÉOɽþÉ& '
<ÊiÉ; C´ÉÊSÉzÉ́É--` º É{iÉ ´Éè¶ ÉÒ¹ÉÇhª ÉÉ& |ÉÉhÉÉ uùÉ́É́ÉÉ\SÉÉè' <ÊiÉ; C´ÉÊSÉqù¶É--` xÉ́É ´Éè{ÉÖ¯û¹Éä |ÉÉhÉÉ xÉÉʦÉnÇù¶É̈ÉÒ' <ÊiÉ;
C´ÉÊSÉnäùEòÉnù¶É--` nù¶Éä̈Éä {ÉÖ¯û¹Éä |ÉÉhÉÉ +Éi¨ÉèEòÉnù¶É& ' <ÊiÉ; C´ÉÊSÉuùÉnù¶É--` º É́Éæ¹ÉÉÆ º {ɶ ÉÉÇxÉÉÆ i´ÉMÉäEòɪ ÉxÉ̈ÉÂ' <iª ÉjÉ;
C´ÉÊSÉxjɪ ÉÉänù¶É--` SÉIÉÖ SÉ pù¹]ṍª ÉÆ SÉ ' <iª ÉjÉ---B´ÉÆ Ê½þẾÉ|ÉÊiÉ{ÉzÉÉ& |ÉÉhÉäªÉkÉÉÆ |ÉÊiÉ ¸ÉÖiɪ É& * ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ?
º É{iÉè́É |ÉÉhÉÉ <ÊiÉ * EÖòiÉ& ? MÉiÉä&; ª Éiɺ iÉÉ́ÉxiÉÉä%´ÉMÉ̈ª ÉxiÉä ` º É{iÉ |ÉÉhÉÉ& |ɦÉ́ÉÎxiÉ iɺ ¨ÉÉiÉÂ' <iª Éä́ÉÆẾÉvÉɺ ÉÖ ¸ÉÖÊiɹÉÖ,
Ếɶ ÉäʹÉiÉÉ SÉèiÉä ` º É{iÉ ´Éè¶ ÉÒ¹ÉÇhª ÉÉ& |ÉÉhÉÉ& ' <iª ÉjÉ * xÉxÉÖ ` |ÉÉhÉÉ MÉÖ½þɶ ɪ ÉÉ ÊxÉʽþiÉÉ& º É{iÉ º É{iÉ ' <ÊiÉ ´ÉÒ{º ÉÉ ¸ÉÚ ª ÉiÉä;
ºÉ
º É{iɦª ÉÉä%ÊiÉÊ® úHòÉx|ÉÉhÉÉxMÉ̈ɪ ÉiÉÒÊiÉ---xÉè¹É nùɹäÉ&; {ÉÖ¯û¹É¦ÉänùÉʦÉ|Éɪ ÉäªÉÆ ´ÉÒ{º ÉÉ--|ÉÊiÉ{ÉÖ¯û¹ÉÆ º É{iÉ º É{iÉ |ÉÉhÉÉ <ÊiÉ; xÉ
iÉk´É¦ÉänùÉʦÉ|Éɪ ÉÉ--- º É{iÉ º É{iÉ +xª Éä%xª Éä |ÉÉhÉÉ <ÊiÉ * xÉx´É¹]õi´ÉÉÊnùEòÉÊ{É º ÉÆJª ÉÉ |ÉÉhÉä¹ÉÖ =nùɾþiÉÉ; EòlÉÆ º É{iÉè́É º ª ÉÖ& ?
º Éiª É̈ÉÖnùɾþiÉÉ; ẾÉ® úÉävÉÉk´Éxª ÉiÉ̈ÉÉ º ÉÆJª ÉÉ +vª É́ɺ ÉÉiÉ́ª ÉÉ; iÉjÉ º iÉÉäEòEò± {ÉxÉÉxÉÖ® úÉävÉÉiº É{iɺ ÉÆJª ÉÉvª É́ɺ ÉÉxÉ̈ÉÂ
; ´ÉÞ
ÊkɦÉänùÉ{ÉäIÉÆ
SÉ º ÉÆJª ÉÉxiÉ® ú̧É́ÉhÉÊ̈ÉÊiÉ ¨Éxª ÉiÉä **

+jÉÉäSª ÉiÉä---
 ½þ
º iÉÉnùªÉº iÉÖ Îº lÉiÉä%iÉÉä xÉè́É̈ ÉÂ** 2.4.6 **
** 2.4.6 **

½þºiÉÉnùªÉº i´É{É® äúº É{iɦª ÉÉä%ÊiÉÊ® úHòÉ& |ÉÉhÉÉ& ¸ÉÚ ª ÉxiÉä--- ` ½þºiÉÉä ´ÉèOɽþ&º É Eò¨ÉÇhÉÉÊiÉOɽäþhÉ MÉÞ ½þÒiÉÉä ½þºiÉɦª ÉÉÆ Ê½þEò¨ÉÇ
Eò® úÉÊäiÉ ' <iª Éä́É̈ ÉÉtɺ ÉÖ ¸ÉÖÊiɹÉÖ; κ lÉiÉä SÉ º É{iÉi´ÉÉÊiÉ® äúEäò º É{iÉi´É̈ÉxiɦÉÉḈÉÉSUôCª ÉiÉä º ÉƦÉÉ́ÉʪÉiÉÖ̈É ;
½þÒxÉÉÊvÉEòº ÉÆJª ÉÉẾÉ|ÉÊiÉ{ÉkÉÉèʽþ+ÊvÉEòÉ º ÉÆJª ÉÉ º ÉÆOÉÉÁ É ¦É́ÉÊiÉ; iɺ ª ÉÉÆ ½þÒxÉÉ +xiɦÉḈÉÊiÉ, xÉ iÉÖ ½þÒxÉɪ ÉÉ̈ÉÊvÉEòÉ; +iÉ SÉ
xÉè́ÉÆ ¨ÉxiÉ́ª É̈É -- º iÉÉäEòEò± {ÉxÉÉxÉÖ® úÉävÉÉiº É{iÉè́É |ÉÉhÉÉ& º ª ÉÖÊ® úÊiÉ * =kÉ® úºÉÆJª ÉÉxÉÖ® úÉävÉÉkÉÖ BEòÉnù¶Éè́É iÉä |ÉÉhÉÉ& º ª ÉÖ&; iÉlÉÉ SÉ
=nùɾþiÉÉ ¸ÉÖÊiÉ&--- ` nù¶Éä̈Éä {ÉÖ¯û¹Éä |ÉÉhÉÉ +Éi¨ÉèEòÉnù¶É& ' <ÊiÉ; +Éi¨É¶ ɤ näùxÉ SÉ +jÉ +xiÉ&Eò® úhÉÆ {ÉÊ® úMÉÞ Á iÉä,
Eò® úhÉÉÊvÉEòÉ® úÉiÉÂ* xÉx´ÉäEòÉnù¶Éi´ÉÉnù{ª ÉÊvÉEäò uùÉnù¶Éjɪ ÉÉänù¶Éi´Éä =nùɾþiÉä--- º Éiª É̈ÉÖnùɾþiÉä; xÉ i´ÉäEòÉnù¶É¦ª É&
Eòɪ ÉÇVÉÉiÉ䦪ÉÉä%ÊvÉEÆò Eòɪ ÉÇVÉÉiÉ̈Éκ iÉ, ª ÉnùlÉÇ̈ÉÊvÉEÆò Eò® úhÉÆ Eò± {ª ÉäiÉ; ¶ ɤ nùº{ɶ ÉÇ°ü{É® úºÉMÉxvÉẾɹɪ ÉÉ& {É\SÉ ¤ ÉÖÊrù¦ÉänùÉ&,
iÉnùlÉÉÇÊxÉ {É\SÉ ¤ ÉÖrùÒÎxpùªÉÉÊhÉ; ´ÉSÉxÉÉnùÉxÉẾɽþ®úhÉÉäiº ÉMÉÉÇxÉxnùÉ& {É\SÉ Eò¨ÉǦÉänùÉ&, iÉnùlÉÉÇÊxÉ SÉ {É\SÉ Eò¨ÉæÎxpùªÉÉÊhÉ;
º É́ÉÉÇlÉÇẾɹɪ ÉÆ jÉèEòɱ ª É́ÉÞ
ÊkÉ ¨Éxɺ iÉÖ BEò¨ÉÂ+xÉäEò´ÉÞ ÊkÉEò¨É ; iÉnäù́É ´ÉÞ
ÊkɦÉänùÉiÉÂC´ÉÊSÉn ùʦÉzÉ́Én ù́ª É{ÉÊnù¶ª ÉiÉä--- ` ¨ÉxÉÉä
¤ ÉÖÊrù®ú½ÆþEòÉ® úÎSÉkÉÆ SÉ ' <ÊiÉ; iÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ& EòɨÉÉtÉ xÉÉxÉÉẾÉvÉÉ ´ÉÞ kÉÒ® úxÉÖGò¨ª Éɽþ--- ` BiÉiº É́ÉȨÉxÉ B´É ' <ÊiÉ * +Ê{É
SÉ º É{iÉè́É ¶ ÉÒ¹ÉÇhª ÉÉx|ÉÉhÉÉxÉʦÉ̈Éxª É̈ÉÉxɺ ª É SÉi´ÉÉ® úB´É |ÉÉhÉÉ +ʦÉ̈ÉiÉÉ& º ª ÉÖ&; º lÉÉxɦÉänùÉn ùvª ÉäiÉä SÉi´ÉÉ® ú& º ÉxiÉ& º É{iÉ
MÉhª ÉxiÉä--- ` uäù¸ÉÉäjÉä uäùSÉIÉÖ¹ÉÒuäùxÉÉʺ ÉEäò BEòÉ ´ÉÉE ò ' <ÊiÉ; xÉ SÉ iÉÉ́ÉiÉÉ̈Éä́É ´ÉÞ ÊkɦÉänùÉ <iÉ® äú|ÉÉhÉÉ <ÊiÉ ¶ ÉCª ÉiÉä
´ÉCiÉÖ̈É , ½þºiÉÉÊnù́ÉÞ kÉÒxÉÉ̈Éiª ÉxiÉẾÉVÉÉiÉÒªÉi´ÉÉiÉÂ* iÉlÉÉ ` xÉ́É ´Éè{ÉÖ¯û¹Éä |ÉÉhÉÉ xÉÉʦÉnÇù¶É̈ÉÒ' <iª ÉjÉÉÊ{É
näù½þÎSUôpù¦ÉänùÉʦÉ|Éɪ ÉähÉè́É nù¶É |ÉÉhÉÉ =Sª ÉxiÉä, xÉ |ÉÉhÉiÉk´É¦ÉänùÉʦÉ|Éɪ ÉähÉ, ` xÉÉʦÉnÇù¶É̈ÉÒ' <ÊiÉ ´ÉSÉxÉÉiÉ ; xÉ Ê½þxÉÉʦÉxÉÉÇ̈É
EòÎSÉi|ÉÉhÉ& |Éʺ ÉrùÉä%κ iÉ; ¨ÉÖJª ɺ ª É iÉÖ |ÉÉhɺ ª É ¦É́ÉÊiÉ xÉÉʦɮ ú{ª ÉäEÆò Ếɶ Éä¹Éɪ ÉiÉxÉÊ̈ÉÊiÉ---+iÉÉä ` xÉÉʦÉnÇù¶É̈ÉÒ' <iª ÉÖSª ÉiÉä
* C´ÉÊSÉnÖù{Éɺ ÉxÉÉlÉÈEòÊiÉÊSÉi|ÉÉhÉÉ MÉhª ÉxiÉä, C´ÉÊSÉi|Énù¶ÉÇxÉÉlÉÇ̈É ; iÉnäù́ÉÆ ẾÉÊSÉjÉä |ÉÉhÉäªÉkÉÉ̈xÉÉxÉä º ÉÊiÉ, C´É ËEò {É® ú̈ÉÂ
+É̈xÉÉxÉÊ̈ÉÊiÉ ẾÉ́ÉäHò´ª É̈É ; Eòɪ ÉÇVÉÉiÉ́ɶ ÉÉk´ÉäEòÉnù¶Éi´ÉÉ̈xÉÉxÉÆ |ÉÉhÉẾɹɪ ÉÆ |É̈ÉÉhÉÊ̈ÉÊiÉ Îº lÉiÉ̈ÉÂ**

<ª É̈É{É® úÉ º ÉÚ jÉuùªÉª ÉÉäVÉxÉÉ--- º É{iÉè́É |ÉÉhÉÉ& º ª ÉÖ&, ª ÉiÉ& º É{iÉÉxÉÉ̈Éä́É MÉÊiÉ& ¸ÉÚ ª ÉiÉä--- ` iÉ̈ÉÖiGòɨÉxiÉÆ |ÉÉhÉÉä%xÉÚ iGòɨÉÊiÉ
|ÉÉhÉ̈ÉxÉÚ iGòɨÉxiÉÆ º É́Éæ |ÉÉhÉÉ +xÉÚ iGòɨÉÎxiÉ ' <iª ÉjÉ * xÉxÉÖ º É́ÉǶɤ nùÉä%jÉ {É`ö¬ iÉä, iÉiEòlÉÆ º É{iÉÉxÉÉ̈Éä́É MÉÊiÉ& |ÉÊiÉYÉɪ ÉiÉ
<ÊiÉ; Ếɶ ÉäʹÉiÉi´ÉÉÊnùiª Éɽþ--- º É{iÉè́É Ê½þ|ÉÉhÉÉ SÉIÉÖ® úÉnùªÉº i´ÉC{ɪ ÉÇxiÉÉ Ếɶ ÉäʹÉiÉÉ <½þ|ÉEÞ òiÉÉ& ` º É ª ÉjÉè́É SÉÉIÉÖ¹É& {ÉÖ¯û¹É&
{É® úÉR ó{ɪ ÉÉḈÉiÉÇiÉä%lÉÉ°ü{ÉYÉÉä ¦É́ÉÊiÉ ' ` BEòÒ¦É́ÉÊiÉ xÉ {ɶ ª ÉiÉÒiª ÉɽÖþ&' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnùxÉÉ +xÉÖGò¨ÉhÉäxÉ; |ÉEÞ òiÉMÉÉ̈ÉÒSÉ º É́ÉǶɤ nùÉä
¦É́ÉÊiÉ; ª ÉlÉÉ º É́Éæ ¥ÉÉÀ hÉÉ ¦ÉÉäVÉʪÉiÉ́ª ÉÉ <ÊiÉ ª Éä ÊxÉ̈ÉÎxjÉiÉÉ& |ÉEÞ òiÉÉ ¥ÉÉÀ hÉɺ iÉ B´É º É́ÉǶɤ näùxÉÉäSª ÉxiÉä, xÉÉxª ÉäB´ÉÊ̈ɽþÉÊ{É
ª Éä |ÉEÞ òiÉÉ& º É{iÉ |ÉÉhÉɺ iÉ B´É º É́ÉǶɤ näùxÉÉäSª ÉxiÉä, xÉÉxª É <ÊiÉ * xÉx´ÉjÉ ẾÉYÉÉxÉ̈ɹ]ṏÉ̈ ÉxÉÖGòÉxiÉ̈É ; EòlÉÆ
º É{iÉÉxÉÉ̈Éä́ÉÉxÉÖGò¨ÉhÉ̈ÉÂ? xÉè¹É nùɹäÉ& * ¨ÉxÉÉäẾÉYÉÉxɪ ÉÉäº iÉk´ÉɦÉänùÉuÞ ùÊkɦÉänäù%Ê{É º É{iÉi´ÉÉä{É{ÉkÉä& * iɺ ¨ÉÉiº É{iÉè́É |ÉÉhÉÉ <ÊiÉ--
-B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, ¥ÉÚ ¨ É&--- ½þºiÉÉnùªÉº i´É{É® äúº É{iɦª ÉÉä%ÊiÉÊ® úHòÉ& |ÉÉhÉÉ& |ÉiÉÒªÉxiÉä ` ½þºiÉÉä ´ÉèOɽþ&' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɹÉÖ; Oɽþi´ÉÆ SÉ
¤ ÉxvÉxɦÉÉ́É&, MÉÞ Á iÉä ¤ Évª ÉiÉä IÉäjÉYÉ& +xÉäxÉ OɽþºÉÆYÉEäòxÉ ¤ ÉxvÉxÉäxÉäÊiÉ; º É SÉ IÉäjÉYÉÉä xÉèEòκ ¨ÉzÉä́É ¶ É® úÒ®äú¤ Évª ÉiÉä,
¶ É® úÒ®úÉxiÉ® äú¹́ÉÊ{É iÉÖ± ª Éi´ÉÉn ù¤ÉxvÉxɺ ª É; iɺ ¨ÉÉSUô® úÒ®úÉxiɺ ÉÆSÉÉÊ® ú<nÆùOɽþºÉÆYÉEÆò ¤ ÉxvÉxÉ̈ÉÂ<iª ÉlÉÉÇnÖùHÆò ¦É́ÉÊiÉ * iÉlÉÉ SÉ
º ¨ÉÞ ÊiÉ&-- ` {ÉÖª Éǹ]õEäòxÉ Ê± ÉR óMÉäxÉ |ÉÉhÉÉtäxÉ º É ª ÉÖVª ÉiÉä * iÉäxÉ ¤ Érùºª É ´Éè¤ ÉxvÉÉä ¨ÉÉäIÉÉä ¨ÉÖHòº ª É iÉäxÉ SÉ ' <ÊiÉ |ÉÉR ó̈ÉÉäIÉÉiÉÂ
OɽþºÉÆYÉEäòxÉ ¤ ÉxvÉxÉäxÉ +Ếɪ ÉÉäMÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ; +ÉlÉ́ÉÇhÉä SÉ Ếɹɪ ÉäÎxpùªÉÉxÉÖGò¨ÉhÉä ` SÉIÉÖ SÉ pù¹]ṍª ÉÆ SÉ ' <iª ÉjÉ
iÉÖ± ª É́ÉrùºiÉÉnùÒxÉÒÎxpùªÉÉÊhÉ º ÉẾɹɪ ÉÉhª ÉxÉÖGòɨÉÊiÉ--- ½þºiÉÉèSÉÉnùÉiÉ́ª ÉÆ SÉÉä{ɺ lÉ SÉÉxÉxnùʪÉiÉ́ª ÉÆ SÉ {Éɪ ÉÖ SÉ Ếɺ ÉVÉÇʪÉiÉ́ª ÉÆ
SÉ {ÉÉnùÉèSÉ MÉxiÉ́ª ÉÆ SÉ ' <ÊiÉ; iÉlÉÉ ` nù¶Éä̈Éä {ÉÖ¯û¹Éä |ÉÉhÉÉ +Éi¨ÉèEòÉnù¶Éº iÉä
ª Énùɺ ¨ÉÉSUô® úÒ®úÉx¨Éiª ÉÉÇnÖùiGòɨÉxiª ÉlÉ ® úÉänùªÉÎxiÉ ' <iª ÉäEòÉnù¶ÉÉxÉÉÆ |ÉÉhÉÉxÉÉ̈ÉÖiGòÉÏxiÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ * º É́ÉǶɤ nùÉä%Ê{É SÉ
|ÉÉhɶ ɤ näùxÉ º ÉƤÉvª É̈ÉÉxÉÉä%¶ Éä¹ÉÉx|ÉÉhÉÉxÉʦÉnùvÉÉxÉÉä xÉ |ÉEò® úhÉ́ɶ ÉäxÉ º É{iɺ ´Éä́ÉÉ́ɺ lÉÉ{ÉʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä, |ÉEò® úhÉÉSUô¤ nùºª É
¤ ɱ ÉҪɺ i´ÉÉiÉ ; º É́Éæ ¥ÉÉÀ hÉÉ ¦ÉÉäVÉʪÉiÉ́ª ÉÉ& <iª ÉjÉÉÊ{É º É́Éæ¹ÉÉ̈Éä́É +´ÉÊxÉ́ÉÌiÉxÉÉÆ ¥ÉÉÀ hÉÉxÉÉÆ OɽþhÉÆ xª Éɪ ª É̈É ,
º É́ÉǶɤ nùºÉÉ̈Élª ÉÉÇiÉ ; º É́ÉǦÉÉäVÉxÉɺ É¦Æ É́ÉÉkÉÖ iÉjÉ ÊxÉ̈ÉÎxjÉiÉ̈ÉÉjÉẾɹɪ ÉÉ º É́ÉǶɤ nùºª É ´ÉÞÊkÉ® úÉʸÉiÉÉ; <½þiÉÖ xÉ
ËEòÊSÉiº É́ÉǶɤ nùÉlÉǺÉÆEòÉäSÉxÉä EòÉ® úhÉ̈Éκ iÉ; iɺ ¨ÉÉiº É́ÉǶɤ näùxÉ +jÉ +¶ Éä¹ÉÉhÉÉÆ |ÉÉhÉÉxÉÉÆ {ÉÊ® úOɽþ& * |Énù¶ÉÇxÉÉlÉÈSÉ
º É{iÉÉxÉÉ̈ÉxÉÖGò¨ÉhÉÊ̈Éiª ÉxÉ́Ét¨ÉÂ* iɺ ¨ÉÉnäùEòÉnù¶Éè́É |ÉÉhÉÉ&-- ¶ ɤ nùiÉ& Eòɪ ÉÇiÉ SÉäÊiÉ Êº Érù̈ÉÂ**

+hÉ́É SÉ ** 2.4.7 **
|ÉÉhÉÉhÉÖi´ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.4.7 **

+vÉÖxÉÉ |ÉÉhÉÉxÉÉ̈Éä́É º ´É¦ÉÉ́ÉÉxiÉ® ú̈ɦª ÉÖÎSSÉxÉÉäÊiÉ * +hÉ́É SÉèiÉä |ÉEÞ òiÉÉ& |ÉÉhÉÉ& |ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª ÉÉ&; +hÉÖi´ÉÆ SÉè¹ÉÉÆ º ÉÉèI¨ª É{ÉÊ® úSUäônùÉè,
xÉ {É® ú̈ÉÉhÉÖiÉÖ± ª Éi´É̈ÉÂ
, EÞòiº xÉnäù½þ́ªÉÉÊ{ÉEòɪ ÉÉÇxÉÖ{É{ÉÊkÉ|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ
--- º ÉÚI ¨ÉÉ BiÉä |ÉÉhÉÉ&, º lÉÚ ± ÉÉ SÉäiº ª ÉÖ&-- ¨É® úhÉEòɱ Éä
¶ É® úÒ®úÉÊzÉMÉÇSUôxiÉ&, ʤɱ ÉÉnùʽþÊ® ú́É, ={ɱ ɦª Éä® úxÉÂʩɪ É̈ÉÉhɺ ª É {ÉÉ·ÉǺlÉè&; {ÉÊ® úÎSUôzÉÉ SÉèiÉä |ÉÉhÉÉ&, º É́ÉÇMÉiÉÉ SÉäiº ª ÉÖ&--
=iGòÉÎxiÉMÉiª ÉÉMÉÊiɸÉÖÊiÉ́ª ÉÉEòÉä{É& º ª ÉÉiÉ , iÉn ùMÉÖhɺ ÉÉ® úi´ÉÆ xÉ VÉÒ́ɺ ª É xÉ Êº Évª ÉäiÉÂ* º É́ÉÇMÉiÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É ´ÉÞ Êkɱ ÉɦÉ& ¶ É® úÒ®únäù¶Éä
º ª ÉÉÊnùÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ, ´ÉÞÊkÉ̈ÉÉjɺ ª É Eò® úhÉi´ÉÉä{É{ÉkÉä&; ª Énäù́É Ê½þ={ɱ ÉΤvɺ ÉÉvÉxÉ̈É -- ´ÉÞÊkÉ& +xª ÉuùÉ-- iɺ ª Éè́É xÉ& Eò® úhÉi´É̈É ,
º ÉÆYÉÉ̈ÉÉjÉä ẾÉ́ÉÉnù& <ÊiÉ Eò® úhÉÉxÉÉÆ ´ª ÉÉÊ{Éi´ÉEò± {ÉxÉÉ ÊxÉ® úÌlÉEòÉ * iɺ ¨ÉÉiº ÉÚ I ¨ÉÉ& {ÉÊ® úÎSUôzÉÉ SÉ |ÉÉhÉÉ <iª Évª É́ɺ ª ÉÉ̈É& **

¸Éä¹`öSÉ ** 2.4.8 **
|ÉÉhɸÉè¹̀ ö¬ ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.4.8 **

¨ÉÖJª É SÉ |ÉÉhÉ <iÉ® ú|ÉÉhÉ́Én ù¥ÉÀ ẾÉEòÉ® ú&-- <iª ÉÊiÉÊnù¶ÉÊiÉ * iÉSSÉ +Ếɶ Éä¹ÉähÉè́É º É́ÉÇ|ÉÉhÉÉxÉÉÆ ¥ÉÀ ẾÉEòÉ® úi´É̈ÉÉJª ÉÉiÉ̈É --`
Biɺ ¨ÉÉVVÉɪ ÉiÉä |ÉÉhÉÉä ¨ÉxÉ& º É́ÉæÎxpùªÉÉÊhÉ SÉ ' <ÊiÉ º ÉäÎxpùªÉ̈ÉxÉÉä́ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉ |ÉÉhɺ ª ÉÉäi{ÉÊkɸÉ́ÉhÉÉiÉ , ` º É |ÉÉhÉ̈ɺ ÉÞVÉiÉ '
<iª ÉÉÊnù̧É́ÉhÉä¦ªÉ SÉ * ÊEò¨ÉlÉÇ& {ÉÖxÉ® úÊiÉnäù¶É& ? +ÊvÉEòɶ ÉR óEòÉ´ÉÉ® úhÉÉlÉÇ&--- xÉɺ Énùɺ ÉÒªÉä ʽþ¥ÉÀ |ÉvÉÉxÉä º ÉÚ Häò ¨ÉxjÉ́ÉhÉÉæ
¦É́ÉÊiÉ--` xÉ ¨ÉÞ iª ÉÖ® úɺ ÉÒnù̈ÉÞ
iÉÆ xÉ iÉ̽þxÉ ® úÉjª ÉÉ +¼xÉ +ɺ ÉÒi|ÉEäòiÉ& * +ÉxÉÒnù́ÉÉiÉÆ º ´Évɪ ÉÉ iÉnäùEÆò iɺ ¨ÉÉrùÉxª ÉzÉ{É® ú&
ËEòSÉxÉɺ É ' <ÊiÉ; ` +ÉxÉÒiÉÂ' <ÊiÉ |ÉÉhÉEò¨ÉÉæ{ÉÉnùÉxÉÉiÉÂ|ÉÉMÉÖi{ÉkÉä& º ÉxiÉÊ̈É́É |ÉÉhÉÆ º ÉÚ Sɪ ÉÊiÉ; iɺ ¨ÉÉnùVÉ& |ÉÉhÉ <ÊiÉ VÉɪ ÉiÉä
Eòº ª ÉÊSÉx¨ÉÊiÉ&; iÉÉ̈ÉÊiÉnäù¶ÉäxÉÉ{ÉxÉÖnùÊiÉ * +ÉxÉÒSUô¤ nùÉä%Ê{É xÉ |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä& |ÉÉhɺ Én ù¦ÉÉ́ÉÆ º ÉÚ
Sɪ ÉÊiÉ, ` +´ÉÉiÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ
Ếɶ Éä¹ÉhÉÉiÉÂ
, ` +|ÉÉhÉÉä Á¨ÉxÉÉ& ¶ ÉÖ§ É& ' <ÊiÉ SÉ ¨ÉÚ ± É|ÉEÞòiÉä& |ÉÉhÉÉÊnùºÉ̈ɺ iÉẾɶ Éä¹É® úʽþiÉi´Éº ª É nù̶ÉiÉi´ÉÉiÉ ;
iɺ ¨ÉÉiEòÉ® úhɺ Én ù¦ÉÉ́É|Énù¶ÉÇxÉÉlÉÇB´Éɪ É̈ÉÂ+ÉxÉÒSUô¤ nù<ÊiÉ * ` ¸Éä¹`ö& ' <ÊiÉ SÉ ¨ÉÖJª ÉÆ |ÉÉhÉ̈ÉʦÉnùvÉÉÊiÉ, ` |ÉÉhÉÉä ´ÉÉ́É
Vª Éä¹`öSÉ ' <ÊiÉ ¸ÉÖÊiÉÊxÉnæù¶ÉÉiÉ ; Vª Éä¹`öSÉ |ÉÉhÉ&, ¶ ÉÖGòÊxɹÉäEòEòɱ ÉÉnùÉ® ú¦ª É iɺ ª É ´ÉÞ Êkɱ ÉɦÉÉiÉ --xÉ SÉäiɺ ª É iÉnùÉxÉÓ
´ÉÞ
Êkɱ ÉɦÉ& º ª ÉÉiÉÂ, ª ÉÉäxÉÉèÊxÉʹÉHÆò ¶ ÉÖGÆò {ÉÚª ÉäiÉ, xÉ º ÉƦÉ́ÉäuùÉ; ¸ÉÉäjÉÉnùÒxÉÉÆ iÉÖ EòhÉǶɹEÖò± ª ÉÉÊnùºlÉÉxÉẾɦÉÉMÉÊxɹ{ÉkÉÉè
´ÉÞ
Êkɱ ÉɦÉÉzÉ Vª Éä¹`öi´É̈ÉÂ* ¸Éä¹`öSÉ |ÉÉhÉ&, MÉÖhÉÉÊvÉCª ÉÉiÉ --` xÉ ´Éè¶ ÉIª ÉÉ̈ɺ i´ÉoùiÉä VÉÒẾÉiÉÖ̈ÉÂ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä& **

xÉ ´Éɪ ÉÖÊGòª Éä {ÉÞ

lÉMÉÖ{Énäù¶ÉÉiÉÂ** 2.4.9 **
´Éɪ ÉÖÊGòª ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.4.9 **

º É {ÉÖxÉ̈ÉÖÇJª É& |ÉÉhÉ& ËEòº ´É°ü{É <ÊiÉ <nùÉxÉÓÊVÉYÉɺ ª ÉiÉä * iÉjÉ |ÉÉ{iÉÆ iÉÉ́ÉiÉ ---¸ÉÖiÉä& ´Éɪ ÉÖ& |ÉÉhÉ <ÊiÉ; B´ÉÆ Ê½þ¸ÉÚ ª ÉiÉä---
` ª É& |ÉÉhÉ& º É ´Éɪ ÉÖ& º É B¹É ´Éɪ ÉÖ& {É\SÉẾÉvÉ& |ÉÉhÉÉä%{ÉÉxÉÉä ´ª ÉÉxÉ =nùÉxÉ& º É̈ÉÉxÉ& ' <ÊiÉ * +lÉ́ÉÉ iÉxjÉÉxiÉ® úÒªÉÉʦÉ|Éɪ ÉÉiÉÂ
º É̈ɺ iÉEò® úhÉ́ÉÞÊkÉ& |ÉÉhÉ <ÊiÉ |ÉÉ{iÉ̈É ; B´ÉÆ Ê½þiÉxjÉÉxiÉ® úÒªÉÉ +ÉSÉIÉiÉä--- º ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉ Eò® úhÉ́ÉÞ ÊkÉ& |ÉÉhÉÉtÉ ´Éɪ É́É& {É\SÉäÊiÉ
**

+jÉÉäSª ÉiÉä--- xÉ ´Éɪ ÉÖ& |ÉÉhÉ&, xÉÉÊ{É Eò® úhÉ́ª ÉÉ{ÉÉ® ú&; EÖòiÉ& ? {ÉÞ lÉMÉÖ{Énäù¶ÉÉiÉÂ; ´Éɪ ÉÉäº iÉÉ́ÉiÉÂ|ÉÉhɺ ª É {ÉÞ lÉMÉÖ{Énäù¶ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ-- `
|ÉÉhÉ B´É ¥ÉÀ hÉ SÉiÉÖlÉÇ& {ÉÉnù& º É ´Éɪ ÉÖxÉÉ Vª ÉÉäÊiɹÉÉ ¦ÉÉÊiÉ SÉ iÉ{ÉÊiÉ SÉ ' <ÊiÉ; xÉ Ê½þ´Éɪ ÉÖ® äú́É º ÉxÉ´Éɪ ÉÉä& {ÉÞ lÉMÉÖ{ÉÊnù¶ª ÉäiÉ
* iÉlÉÉ Eò® úhÉ́ÉÞ kÉä® úÊ{É {ÉÞ
lÉMÉÖ{Énäù¶ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ, ´ÉÉMÉÉnùÒÊxÉ Eò® úhÉÉxª ÉxÉÖGò¨ª É iÉjÉ iÉjÉ
{ÉÞ lÉC|ÉÉhɺ ª ÉÉxÉÖGò¨ÉhÉÉiÉ , ´ÉÞ
ÊkÉ́ÉÞ ÊkÉ̈ÉiÉÉä® ú¦ÉänùÉiÉÂ
; xÉ Ê½þEò® úhÉ́ª ÉÉ{ÉÉ® úB´É º ÉxÉÂEò® úhÉ䦪É& {ÉÞ lÉMÉÖ{ÉÊnù¶ª ÉäiÉ * iÉlÉÉ `
Biɺ ¨ÉÉVVÉɪ ÉiÉä |ÉÉhÉÉä ¨ÉxÉ& º É́ÉæÎxpùªÉÉÊhÉ SÉ * JÉÆ ´Éɪ ÉÖ& ' <iª Éä́É̈ ÉÉnùªÉÉä%Ê{É ´Éɪ ÉÉä& Eò® úhÉä¦ªÉ SÉ |ÉÉhɺ ª É {ÉÞ lÉMÉÖ{Énäù¶ÉÉ
+xÉÖº ÉiÉḈª ÉÉ& * xÉ SÉ º É̈ɺ iÉÉxÉÉÆ Eò® úhÉÉxÉÉ̈ÉäEòÉ ´ÉÞ ÊkÉ& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, |Éiª ÉäEò¨ÉäEèòEò´ÉÞ ÊkÉi´ÉÉiÉ , º É̈ÉÖnùɪ ɺ ª É SÉ +EòÉ® úEòi´ÉÉiÉ ;
xÉxÉÖ {É\VÉ® úSÉɱ ÉxÉxª Éɪ ÉäxÉ BiÉn ù¦ÉẾɹªÉÊiÉ-- ª ÉlÉÉ BEò{É\VÉ® ú́ÉÌiÉxÉ BEòÉnù¶É{ÉÊIÉhÉ& |Éiª ÉäEÆò |ÉÊiÉÊxɪ ÉiÉ́ª ÉÉ{ÉÉ® úÉ& º ÉxiÉ&
º ÉƦÉÚ ª É BEÆò {É\VÉ® ÆúSÉɱ ɪ ÉÎxiÉ, B´É̈ÉäEò¶ É® úÒ®ú́ÉÌiÉxÉ BEòÉnù¶É|ÉÉhÉÉ& |Éiª ÉäEÆò |ÉÊiÉÊxɪ ÉiÉ́ÉÞ kɪ É& º ÉxiÉ& º ÉƦÉÚª É BEòÉÆ |ÉÉhÉÉJª ÉÉÆ
´ÉÞ ËkÉ |ÉÊiɱ É{º ª ÉxiÉ <ÊiÉ; xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä--- ª ÉÖHÆò iÉjÉ-- |Éiª ÉäEò´ÉÞ ÊkÉʦɮ ú́ÉÉxiÉ® ú́ª ÉÉ{ÉÉ® úè& {É\VÉ® úSÉɱ ÉxÉÉxÉÖ°ü{Éè®äú́ÉÉä{ÉäiÉÉ& {ÉÊIÉhÉ&
º ÉƦÉÚ ª É BEÆò {É\VÉ® ÆúSÉɱ ɪ ÉäªÉÖÊ® úÊiÉ, iÉlÉÉ où¹]õi´ÉÉiÉ ; <½þiÉÖ-- ¸É́ÉhÉÉt´ÉÉxiÉ® ú́ª ÉÉ{ÉÉ® úÉä{ÉäiÉÉ& |ÉÉhÉÉ xÉ º ÉƦÉÚ ª É |ÉÉhª ÉÖÊ® úÊiÉ
ª ÉÖHò¨É , |É̈ÉÉhÉɦÉÉ́ÉÉiÉ , +iª ÉxiÉẾÉVÉÉiÉÒªÉi´ÉÉSSÉ ¸É́ÉhÉÉÊnù¦ª É& |ÉÉhÉxɺ ª É * iÉlÉÉ |ÉÉhɺ ª É ¸Éä¹`öi´ÉÉtÖrùɹäÉhÉ̈É ,
MÉÖhɦÉÉ́ÉÉä{ÉMÉ̈É SÉ iÉÆ |ÉÊiÉ ´ÉÉMÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÂ, xÉ Eò® úhÉ́ÉÞ
ÊkÉ̈ÉÉjÉä |ÉÉhÉä%´ÉEò± {ÉiÉä * iɺ ¨ÉÉnùxª ÉÉä ´Éɪ ÉÖÊGòª Éɦª ÉÉÆ |ÉÉhÉ& * EòlÉÆ
iɽþÔªÉÆ ¸ÉÖÊiÉ&-- ` ª É& |ÉÉhÉ& º É ´Éɪ ÉÖ& ' <ÊiÉ ? =Sª ÉiÉä--- ´Éɪ ÉÖ® äú́Éɪ É̈ÉÂ+vª ÉÉi¨É̈ÉÉ{ÉzÉ& {É\SÉ́ª ÉÚ ½þÉä
Ếɶ Éä¹ÉÉi¨ÉxÉÉ́ÉÊiɹ`ö̈ÉÉxÉ& |ÉÉhÉÉä xÉÉ̈É ¦Éhª ÉiÉä, xÉ iÉk´ÉÉxiÉ® ú̈ÉÂ
, xÉÉÊ{É ´Éɪ ÉÖ̈ÉÉjÉ̈ÉÂ
; +iÉ SÉÉä¦Éä +Ê{É ¦ÉänùɦÉänù̧ÉÖiÉÒxÉ Ếɯûvª ÉäiÉä
**

º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ
--- |ÉÉhÉÉä%Ê{É iÉ̽þVÉÒ́É́ÉiÉÂ+κ ¨Éxɶ É® úÒ®äúº ´ÉÉiÉxjª ÉÆ |ÉÉ{xÉÉäÊiÉ, ¸Éä¹`öi´ÉÉiÉ , MÉÖhɦÉÉ́ÉÉä{ÉMÉ̈ÉÉSSÉ iÉÆ |ÉÊiÉ
´ÉÉMÉÉnùÒxÉÉÊ̈ÉÎxpùªÉÉhÉÉ̈ÉÂ; iÉlÉÉ Ê½þ+xÉäEòẾÉvÉÉ ẾɦÉÚ ÊiÉ& |ÉÉhɺ ª É ¸ÉÉ́ª ÉiÉä-- º ÉÖ{iÉä¹ÉÖ ´ÉÉMÉÉÊiɹÉÖ |ÉÉhÉ B´ÉèEòÉä VÉÉMÉÌiÉ, |ÉÉhÉ
B´ÉèEòÉä ¨ÉÞiª ÉÖxÉÉ +xÉÉ{iÉ&, |ÉÉhÉ& º ÉǼÉMÉÉæ ´ÉÉMÉÉnùÒxɺ ÉǼÉÞ
R óHäò, |ÉÉhÉ <iÉ® úÉx|ÉÉhÉÉx® úIÉÊiÉ ¨ÉÉiÉä́É {ÉÖjÉÉxÉ -- <ÊiÉ;
iɺ ¨ÉÉi|ÉÉhɺ ª ÉÉÊ{É VÉÒ́É́Éiɺ ´ÉÉiÉxjª É|ɺ ÉR óMÉ&; iÉÆ {ÉÊ® ú½þ®úÊiÉ---

SÉIÉÖ® úÉÊnù́ÉkÉÖ iÉiº ɽþ

ʶ ɹ]õ¬ ÉÊnù¦ªÉ& ** 2.4.10 **
** 2.4.10 **

iÉÖ-¶ ɤ nù& |ÉÉhɺ ª É VÉÒ́É́Éiɺ ´ÉÉiÉxjª ÉÆ ´ª ÉÉ́ÉiÉǪÉÊiÉ * ª ÉlÉÉ SÉIÉÖ® úÉnùÒÊxÉ, ® úÉVÉ|ÉEÞ òÊiÉ́ÉiÉÂ, VÉÒ́ɺ ª É EòiÉÞ Çi´ÉÆ ¦ÉÉäCiÉÞ
i´ÉÆ SÉ |ÉÊiÉ
={ÉEò® úhÉÉÊxÉ, xÉ º ´ÉiÉxjÉÉÊhÉ; iÉlÉÉ ¨ÉÖJª ÉÉä%Ê{É |ÉÉhÉ&, ® úÉVÉ̈ÉÎxjÉ́ÉiÉ , VÉÒ́ɺ ª É º É́ÉÉÇlÉÇEò® úi´ÉäxÉ ={ÉEò® úhɦÉÚ iÉ&, xÉ º ´ÉiÉxjÉ&
* EÖòiÉ& ? iÉiº ɽþʶɹ]õ¬ ÉÊnù¦ª É&; iÉèSÉIÉÖ® úÉÊnùʦÉ& º ɽèþ́É |ÉÉhÉ& ʶɹªÉiÉä |ÉÉhɺ ÉǼÉÉnùÉÊnù¹ÉÖ; º É̈ÉÉxÉvÉ̈ÉÇhÉÉÆ SÉ º ɽþ¶ Éɺ ÉxÉÆ
ª ÉÖHÆò ¤ ÉÞ
½þpùlÉÆiÉ® úÉÊnù́ÉiÉÂ
; +ÉÊnù¶É¤ näùxÉ º ÉƽþiÉi´ÉÉSÉäiÉxÉi´ÉÉnùÒxÉÂ|ÉÉhɺ ª É º ´ÉÉiÉxjª ÉÊxÉ® úÉEò® úhɽäþiÉÚxÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ **

º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ
--- ª ÉÊnùSÉIÉÖ® úÉÊnù́ÉiÉÂ|ÉÉhɺ ª É VÉÒ́ÉÆ |ÉÊiÉ Eò® úhɦÉÉ́ÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉäiÉ, Ếɹɪ ÉÉxiÉ® Æú°ü{ÉÉÊnù́ÉiÉÂ, |ɺ ÉVª ÉäiÉ--
°ü{Éɱ ÉÉäSÉxÉÉÊnùʦÉ́ÉÞ
ÇÊkÉʦɪÉÇlÉɺ ´ÉÆ SÉIÉÖ® úÉnùÒxÉÉÆ VÉÒ́ÉÆ |ÉÊiÉ Eò® úhÉɦÉÉ́ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ * +Ê{É SÉ BEòÉnù¶Éè́É Eòɪ ÉÇVÉÉiÉÉÊxÉ
°ü{Éɱ ÉÉäSÉxÉÉnùÒÊxÉ {ÉÊ® úMÉÊhÉiÉÉÊxÉ, ª ÉnùlÉÇ̈ÉäEòÉnù¶É |ÉÉhÉÉ& º ÉÆMÉÞ ½þÒiÉÉ&; xÉ iÉÖ uùÉnù¶É̈É{É® ÆúEòɪ ÉÇVÉÉiÉ̈É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä, ª ÉnùlÉÇ̈ɪ ÉÆ
uùÉnù¶É& |ÉÉhÉ& |ÉÊiÉYÉɪ ÉiÉ <ÊiÉ; +iÉ =kÉ® Æú{É`öÊiÉ---

+Eò® úhÉi´ÉÉSSÉ xÉ nùɹäɺ iÉlÉÉʽþnù¶ÉǪÉÊiÉ ** 2.4.11 **

** 2.4.11 **

xÉ iÉÉ́ÉÊuù¹Éª ÉÉxiÉ® ú|ɺ ÉR óMÉÉä nùɹäÉ&, +Eò® úhÉi´ÉÉi|ÉÉhɺ ª É; xÉ Ê½þSÉIÉÖ® úÉÊnù́ÉiÉÂ|ÉÉhɺ ª É Ếɹɪ É{ÉÊ® úSUäônäùxÉ
Eò® úhÉi´É̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä * xÉ SÉ +º ª É BiÉÉ́ÉiÉÉ Eòɪ ÉÉǦÉÉ́É B´É; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? iÉlÉÉ Ê½þ¸ÉÖÊiÉ& |ÉÉhÉÉxiÉ® äú¹́ɺ ÉƦÉÉ́ª É̈ÉÉxÉÆ
¨ÉÖJª É|ÉÉhɺ ª É ´Éè¶ÉäʹÉEÆò Eòɪ ÉÈnù¶ÉǪÉÊiÉ |ÉÉhɺ ÉǼÉÉnùÉÊnù¹ÉÖ---` +lÉ ½þ|ÉÉhÉÉ +½Æþ¸ÉäªÉʺ É ´ª ÉÚ Ênù®äú' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É, ` ª Éκ ¨Éx´É
=iGòÉxiÉä ¶ É® úÒ®Æú{ÉÉÊ{ɹ`öiÉ® úÊ̈É́É où¶ª ÉiÉä º É ´É& ¸Éä¹`ö& ' <ÊiÉ SÉ ={Éxª ɺ ª É, |Éiª ÉäEÆò ´ÉÉMÉÉtÖiGò¨ÉhÉäxÉ iÉuÞ ùÊkÉ̈ÉÉjɽþÒxÉÆ
ª ÉlÉÉ{ÉÚ ´ÉÈVÉÒ́ÉxÉÆ nù¶ÉÇʪÉi´ÉÉ, |ÉÉhÉÉäÎSSÉGòÊ̈ɹÉɪ ÉÉÆ ´ÉÉMÉÉÊnù¶ÉèÊlɱ ª ÉÉ{ÉËkÉ ¶ É® úÒ®ú{ÉÉiÉ|ɺ ÉRÂ
óMÉÆ SÉ nù¶ÉǪÉxiÉÒ¸ÉÖÊiÉ& |ÉÉhÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉÆ
¶ É® úÒ®äúÎxpùªÉκ lÉËiÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ; ` iÉÉx´ÉÊ® ú¹`ö& |ÉÉhÉ =´ÉÉSÉ ¨ÉÉ ¨ÉÉä½þ̈ÉÉ{ÉtlÉɽþ̈Éä́ÉèiÉi{É\SÉvÉÉi¨ÉÉxÉÆ |ÉẾɦÉVª ÉèiÉn ù¤ÉÉhÉ̈É́ɹ]õ¦ª É
ẾÉvÉÉ® úªÉÉÊ̈É ' <ÊiÉ SÉ BiÉ̈Éä́ÉÉlÉȸÉÖÊiÉ® úɽþ; ` |ÉÉhÉäxÉ ® úIÉzÉ́É® ÆúEÖò± Éɪ É̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉ º ÉÖ{iÉä¹ÉÖ SÉIÉÖ® úÉÊnù¹ÉÖ |ÉÉhÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉÆ
¶ É® úÒ®ú®úIÉÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ; ` ª ɺ ¨ÉÉiEòº ¨ÉÉSSÉÉR óMÉÉi|ÉÉhÉ =xGòɨÉÊiÉ iÉnäù́É iÉSUÖô¹ªÉÊiÉ ', <ÊiÉ ` iÉäxÉ ª ÉnùxÉÉÊiÉ ª ÉÎi{ɤ ÉÊiÉ
iÉäxÉäiÉ® úÉx|ÉÉhÉÉxÉ́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ |ÉÉhÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉÆ ¶ É® úÒ®äúÎxpùªÉ{ÉÖϹ]õnù¶ÉǪÉÊiÉ; ` Eòκ ¨Éxx´É½þ̈ÉÖxGòÉxiÉ =iGòÉxiÉÉä ¦ÉẾɹªÉÉÊ̈É
Eòκ ¨Éx´ÉÉ |ÉÊiÉι`öiÉä
|ÉÊiɹ`öɺ ª ÉÉÊ̈É ' <ÊiÉ, ` º É |ÉÉhÉ̈ɺ ÉÞ VÉiÉ... ' <ÊiÉ SÉ |ÉÉhÉÊxÉÊ̈ÉkÉä VÉÒ́ɺ ª ÉÉäiGòÉÎxiÉ|ÉÊiɹ`äö nù¶ÉǪÉÊiÉ **

{É\SÉ́ÉÞ
ÊkÉ̈ÉÇxÉÉä́ÉnÂ
ù́ª É{ÉÊnù¶ª ÉiÉä ** 2.4.12 **
**2.4.12 **

<iÉ SÉÉκ iÉ ¨ÉÖJª ɺ ª É |ÉÉhɺ ª É ´Éè¶ÉäʹÉEÆò Eòɪ ÉÇ̈ÉÂ

, ª ÉiEòÉ® úhÉÆ {É\SÉ́ÉÞ
ÊkÉ® úªÉÆ ´ª É{ÉÊnù¶ª ÉiÉä ¸ÉÖÊiɹÉÖ---` |ÉÉhÉÉä%{ÉÉxÉÉä ´ª ÉÉxÉ
 =nùÉxÉ& º É̈ÉÉxÉ& ' <ÊiÉ; ´ÉÞ ÊkɦÉänùSÉɪ ÉÆ Eòɪ ÉǦÉänùÉ{ÉäIÉ&--- |ÉÉhÉ& |ÉÉM´ÉÞÊkÉ& =SU ố Éɺ ÉÉÊnùEò¨ÉÉÇ, +{ÉÉxÉ&
+´ÉÉM´ÉÞ ÊkÉÌxÉ·Éɺ ÉÉÊnùEò¨ÉÉÇ, ´ª ÉÉxÉ& iɪ ÉÉä& º ÉÆvÉÉè´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉä ´ÉÒªÉḈÉiEò¨ÉǽäþiÉÖ&, =nùÉxÉ& >ðv´ÉḈÉÞ ÊkɯûiGòÉxiª ÉÉÊnù½äþiÉÖ&, º É̈ÉÉxÉ&
º É̈ÉÆ º É́Éæ¹́ÉR óMÉä¹ÉÖ ª ÉÉä%zÉ® úºÉÉzɪ ÉÊiÉ---<iª Éä́ÉÆ {É\SÉ́ÉÞ ÊkÉ& |ÉÉhÉ&, ¨ÉxÉÉä́ÉiÉÂ
-- ª ÉlÉÉ ¨Éxɺ É& {É\SÉ ´ÉÞ kɪ É&, B´ÉÆ
|ÉÉhɺ ª ÉÉ{ÉÒiª ÉlÉÇ& * ¸ÉÉäjÉÉÊnùÊxÉÊ̈ÉkÉÉ& ¶ ɤ nùÉÊnùẾɹɪ ÉÉ ¨Éxɺ É& {É\SÉ ´ÉÞ kɪ É& |Éʺ ÉrùÉ&; xÉ iÉÖ ` EòɨÉ& º ÉÆEò± {É&... ' <iª ÉÉtÉ&
{ÉÊ® ú{ÉÊ`öiÉÉ MÉÞ Á ä® úxÉÂ, {É\Sɺ ÉÆJª ÉÉÊiÉ® äúEòÉiÉÂ* xÉx´ÉjÉÉÊ{É ¸ÉÉäjÉÉÊnùÊxÉ® ú{ÉäIÉÉ ¦ÉÚ iɦÉẾɹªÉnùÉÊnùẾɹɪ ÉÉ +{É® úÉ ¨Éxɺ ÉÉä
´ÉÞÊkÉ® úºiÉÒÊiÉ º É̈ÉÉxÉ& {É\Sɺ ÉÆJª ÉÉÊiÉ® äúEò&; B´ÉÆ iÉ̽þ` {É® ú̈ÉiÉ̈É|ÉÊiÉʹÉrù̈ÉxÉÖ̈ÉiÉÆ ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ xª Éɪ ÉÉiÉÂ<½þÉÊ{É
ª ÉÉäMɶ Éɺ jÉ|Éʺ ÉrùÉ ¨Éxɺ É& {É\SÉ ´ÉÞ kɪ É& {ÉÊ® úMÉÞ
Á xiÉä--- ` |É̈ÉÉhÉẾÉ{ɪ ÉǪÉẾÉEò± {ÉÊxÉpùɺ ¨ÉÞ iɪ É& ' xÉÉ̈É; ¤ ɽÖþ́ÉÞ
ÊkÉi´É̈ÉÉjÉähÉ ´ÉÉ
¨ÉxÉ& |ÉÉhɺ ª É ÊxÉnù¶ÉÇxÉÊ̈ÉÊiÉ pù¹]ṍª É̈ÉÂ* VÉÒ́ÉÉäEò® úhÉi´É̈ÉÊ{É |ÉÉhɺ ª É {É\SÉ́ÉÞ ÊkÉi´ÉÉiÉ , ¨ÉxÉÉä́ÉiÉÂ
--- <ÊiÉ ´ÉÉ ª ÉÉäVÉʪÉiÉ́ª É̈ÉÂ
**

+hÉÖ SÉ ** 2.4.13 **
¸Éä¹`öÉhÉÖi´ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.4.13 **

+hÉÖ SÉɪ ÉÆ ¨ÉÖJª É& |ÉÉhÉ& |Éiª ÉäiÉ́ª É&, <iÉ® ú|ÉÉhÉ́ÉiÉÂ* +hÉÖi´ÉÆ SÉ <½þÉÊ{É º ÉÉèI¨ª É{ÉÊ® úSUäônùÉè, xÉ {É® ú̈ÉÉhÉÖiÉÖ± ª Éi´É̈É ,
{É\SÉʦÉ́ÉÞÇÊkÉʦÉ& EÞòiº xɶ É® úÒ®ú́ª ÉÉÊ{Éi´ÉÉiÉÂ
;--- º ÉÚI ¨É& |ÉÉhÉ&, =iGòÉxiÉÉè{ÉÉ·ÉǺlÉäxÉ +xÉÖ{ɱ ɦª É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉ ; {ÉÊ® úÎSUôzÉ SÉ,
=iGòÉÎxiÉMÉiª ÉÉMÉÊiɸÉÖÊiɦª É& * xÉxÉÖ ẾɦÉÖi´É̈ÉÊ{É |ÉÉhɺ ª É º É̈ÉÉ̈xÉɪ ÉiÉä---` º É̈É& {± ÉÖʹÉhÉÉ º É̈ÉÉä ¨É¶ ÉEäòxÉ º É̈ÉÉä xÉÉMÉäxÉ º É̈É
BʦÉκ jÉʦɱ ÉÉæEèò& º É̈ÉÉä%xÉäxÉ º É́ÉæhÉ ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¹ÉÖ |Énäù¶Éä¹ÉÖ; iÉnÖùSª ÉiÉä--- +ÉÊvÉnèùẾÉEäòxÉ º É̈Éι]ṍª Éι]õ°ü{ÉähÉ ½èþ®úhª ÉMɦÉæhÉ
|ÉÉhÉÉi¨ÉxÉè́É BiÉÊuù¦ÉÖi´É̈ÉÉ̈xÉɪ ÉiÉä, xÉ +Évª ÉÉÎi¨ÉEäòxÉ; +Ê{É SÉ ` º É̈É& {± ÉÖʹÉhÉÉ ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ º ÉÉ̈ª É́ÉSÉxÉäxÉ |ÉÊiÉ|ÉÉÊhÉ́ÉÌiÉxÉ&
|ÉÉhɺ ª É {ÉÊ® úSUäônùB´É |Énù¶ª ÉÇiÉä; iɺ ¨ÉÉnùnùɹäÉ& **

Vª ÉÉäÊiÉ® úÉtÊvɹ`öÉxÉÆ iÉÖ iÉnùÉ̈ ÉxÉxÉÉiÉÂ** 2.4.14 **

Vª ÉÉäÊiÉ® úÉtÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.4.14 **

iÉä {ÉÖxÉ& |ÉEÞ òiÉÉ& |ÉÉhÉÉ& ËEò º ´É̈Éʽþ̈xÉè́É º ´Éº ¨Éèº ´Éº ¨ÉèEòɪ ÉÉÇªÉ |ɦÉ́ÉÎxiÉ, +ɽþÉÎäº ´Éqäù́ÉiÉÉÊvÉι`öiÉÉ& |ɦÉ́ÉÎxiÉ <ÊiÉ
ẾÉSÉɪ ÉÇiÉä * iÉjÉ |ÉÉ{iÉÆ iÉÉ́ÉiÉ --- ª ÉlÉɺ ´ÉÆ Eòɪ ÉǶÉÊHòª ÉÉäMÉÉiɺ ´É̈Éʽþ̈xÉè́É |ÉÉhÉÉ& |É́ÉiÉæ® úÊzÉÊiÉ; +Ê{É SÉ näù́ÉiÉÉÊvÉι`öiÉÉxÉÉÆ
|ÉÉhÉÉxÉÉÆ |É́ÉÞ kÉÉ́ɦª ÉÖMÉ̈ª É̈ÉÉxÉɪ ÉÉÆ iÉɺ ÉÉ̈Éä́ÉÉÊvɹ`öÉjÉÒhÉÉÆ näù́ÉiÉÉxÉÉÆ ¦ÉÉäCiÉÞ
i´É|ɺ ÉRÂóMÉÉiɶ ÉÉ® úÒ®úºª É ¦ÉÉäCiÉÞ i´ÉÆ |ɱ ÉÒªÉäiÉ; +iÉ&
º ´É̈Éʽþ̈xÉè́É B¹ÉÉÆ |É́ÉÞ ÊkÉÊ® úÊiÉ; B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, <nù̈ÉÖSª ÉiÉä--- Vª ÉÉäÊiÉ® úÉtÊvɹ`öÉxÉÆ iÉÖ--<ÊiÉ * iÉÖ-¶ ɤ näùxÉ {ÉÚ ´ÉÇ{ÉIÉÉä ´ª ÉÉ́Éiª ÉÇiÉä *
Vª ÉÉäÊiÉ® úÉÊnùʦɮ úMxª ÉÉtʦÉ̈ÉÉÊxÉxÉÒʦÉnæù́ÉiÉÉʦɮ úÊvÉι`öiÉÆ ´ÉÉMÉÉÊnùEò® úhÉVÉÉiÉÆ º ´ÉEòɪ Éæ¹ÉÖ |É́ÉiÉÇiÉ <ÊiÉ |ÉÊiÉVÉÉxÉÒiÉä * ½äþiÉÖÆ SÉ
´ª ÉÉSɹ`äö--- iÉnùÉ̈ ÉxÉxÉÉÊnùÊiÉ; iÉlÉÉ Ê½þ+É̈ÉxÉÎxiÉ---` +ÎMxÉ́ÉÉÇM¦ÉÚ i´ÉÉ ¨ÉÖJÉÆ |ÉÉẾɶ ÉiÉÂ' <iª ÉÉÊnù; +MxÉä SÉɪ ÉÆ ´ÉÉM¦ÉÉ́ÉÉä
¨ÉÖJÉ|É́Éå¶É SÉ näù́ÉiÉÉi¨ÉxÉÉ +Êvɹ`öÉiÉÞ i´É̈ÉR óMÉÒEÞ
òiª É =Sª ÉiÉä; xÉ Ê½þnäù́ÉiÉɺ ÉƤÉxvÉÆ |Éiª ÉÉJª Éɪ É +MxÉä& ´ÉÉÊSÉ ¨ÉÖJÉä ´ÉÉ
EòÎSÉÊuù¶Éä¹Éº ÉƤÉxvÉÉä où¶ª ÉiÉä; iÉlÉÉ ` ´Éɪ ÉÖ& |ÉÉhÉÉä ¦ÉÚ i´ÉÉ xÉÉʺ ÉEäò |ÉÉẾɶ ÉiÉÂ' <iª Éä́É̈ ÉÉtÊ{É ª ÉÉäVÉʪÉiÉ́ª É̈ÉÂ* iÉlÉÉ
+xª ÉjÉÉÊ{É ` ´ÉÉMÉä́É ¥ÉÀ hÉ SÉiÉÖlÉÇ& {ÉÉnù& º ÉÉä%ÎMxÉxÉÉ Vª ÉÉäÊiɹÉÉ ¦ÉÉÊiÉ SÉ iÉ{ÉÊiÉ SÉ ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnùxÉÉ ´ÉÉMÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÂ
+Mxª ÉÉÊnùVª ÉÉäÊiɹ]ÂṍÉÉÊnù́ÉSÉxÉäxÉ BiÉ̈Éä́ÉÉlÉÈpùføª ÉÊiÉ * ` º É ´Éè´ÉÉSÉ̈Éä́É |ÉlÉ̈ÉÉ̈Éiª É́ɽþiº ÉÉ ª ÉnùÉ ¨ÉÞ iª ÉÖ̈Éiª É̈ÉÖSª ÉiÉ
º ÉÉä%ÎMxÉ® ú¦É́ÉiÉÂ' <ÊiÉ SÉ B´É̈ÉÉÊnùxÉÉ ´ÉÉMÉÉnùÒxÉÉ̈ÉMxª ÉÉÊnù¦ÉÉ́ÉÉ{ÉÊkÉ́ÉSÉxÉäxÉ BiÉ̈Éä́ÉÉlÉÈtÉäiɪ ÉÊiÉ * º É́ÉÇjÉ SÉ
+vª ÉÉi¨ÉÉÊvÉnèù́ÉiÉẾɦÉÉMÉäxÉ ´ÉÉMÉÉtMxª ÉÉtxÉÖGò¨ÉhÉ̈ÉÂ+xɪ Éè́É |Éiª Éɺ Ékª ÉÉ ¦É́ÉÊiÉ * º ¨ÉÞ iÉÉ́ÉÊ{É---- ` ´ÉÉMÉvª ÉÉi¨ÉÊ̈ÉÊiÉ
|ÉɽÖþ¥ÉÉÇÀ hÉɺ iÉk´Énù̶ÉxÉ& * ´ÉHò´ª É̈ÉÊvɦÉÚ iÉÆ iÉÖ ´Éμxɺ iÉjÉÉÊvÉnèù́ÉiÉ̈ÉÂ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ ´ÉÉMÉÉnùÒxÉÉ̈ÉMxª ÉÉÊnùnäù́ÉiÉÉÊvÉι`öiÉi´ÉÆ
º É|É{É\SÉÆ |Énù̶ÉiÉ̈ÉÂ* ª ÉnÖùHò¨É ---º ´ÉEòɪ ÉǶÉÊHòª ÉÉäMÉÉiº ´É̈Éʽþ̈xÉè́É |ÉÉhÉÉ& |É́ÉiÉæ® úÊzÉÊiÉ, iÉnùªÉÖHò¨É , ¶ ÉHòÉxÉÉ̈ÉÊ{É
¶ ÉEò]õÉnùÒxÉÉ̈ÉxÉbÖ½÷ þÉtÊvÉι`öiÉÉxÉÉÆ |É́ÉÞ ÊkÉnù¶ÉÇxÉÉiÉ ; =¦Éª ÉlÉÉä{É{ÉkÉÉèSÉ +ÉMÉ̈ÉÉiÉ´ÉÉMÉÉnùÒxÉÉÆ näù́ÉiÉÉÊvÉι`öiÉi´É̈Éä́É ÊxÉ SÉÒªÉiÉä
**

ª Énù{ª ÉÖHò¨ÉÂ
--näù́ÉiÉÉxÉÉ̈Éä́ÉÉÊvɹ`öÉjÉÒhÉÉÆ ¦ÉÉäCiÉÞ
i´É|ɺ ÉRÂ
óMÉ&, xÉ ¶ ÉÉ® úÒ®úºª ÉäÊiÉ, iÉi{ÉÊ® úÊ¿ ª ÉiÉä---
 |ÉÉhÉ́ÉiÉÉ ¶ ɤ nùÉiÉÂ** 2.4.15 **
** 2.4.15 **

º ÉiÉÒ¹́ÉÊ{É |ÉÉhÉÉxÉÉ̈ÉÊvɹ`öÉjÉÒ¹ÉÖ näù́ÉiÉɺ ÉÖ |ÉÉhÉ́ÉiÉÉ Eòɪ ÉÇEò® úhɺ ÉÆPÉÉiɺ ´ÉÉÊ̈ÉxÉÉ ¶ ÉÉ® úÒ®äúhÉè́É B¹ÉÉÆ |ÉÉhÉÉxÉÉÆ º ÉƤÉxvÉ&
¸ÉÖiÉä® ú́ÉMÉ̈ª ÉiÉä; iÉlÉÉ Ê½þ¸ÉÖÊiÉ&---` +lÉ ª ÉjÉèiÉnùÉEòɶ É̈ÉxÉÖẾɹÉhhÉÆ SÉIÉÖ& º É SÉÉIÉÖ¹É& {ÉÖ¯û¹ÉÉä nù¶ÉÇxÉɪ É SÉIÉÖ® úlÉ ª ÉÉä ´ÉänäùnÆù
ÊVÉQÉÉhÉÒÊiÉ º É +Éi¨ÉÉ MÉxvÉɪ É QÉÉhÉ̈ÉÂ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ ¶ ÉÉ® úÒ®äúhÉè́É |ÉÉhÉÉxÉÉÆ º ÉƤÉxvÉÆ ¸ÉÉ́ɪ ÉÊiÉ * +Ê{É SÉ
+xÉäEòi´ÉÉi|ÉÊiÉEò® úhÉ̈ÉÊvɹ`öÉjÉÒhÉÉÆ näù́ÉiÉÉxÉÉÆ xÉ ¦ÉÉäCiÉÞi´É̈ÉÂ+κ ¨Éxɶ É® úÒ®äú%´ÉEò± {ÉiÉä; BEòÉä Á ª É̈Éκ ¨Éxɶ É® úÒ®äú¶ ÉÉ® úÒ®úÉä
¦ÉÉäHòÉ |ÉÊiɺ ÉÆvÉÉxÉÉÊnùºÉƦÉ́ÉÉnù́ÉMÉ̈ª ÉiÉä **

iɺ ª É SÉ ÊxÉiª Éi´ÉÉiÉÂ** 2.4.16 **

** 2.4.16 **

iɺ ª É SÉ ¶ ÉÉ® úÒ®úºª ÉÉκ ¨Éxɶ É® úÒ®äú¦ÉÉäCiÉÞi´ÉäxÉ ÊxÉiª Éi´É̈ÉÂ

--{ÉÖhª É{ÉÉ{ÉÉä{ɱ Éä{ɺ ÉƦÉ́ÉÉiɺ ÉÖJÉnÖù&JÉÉä{ɦÉÉäMɺ ÉƦÉ́ÉÉSSÉ, xÉ näù́ÉiÉÉxÉÉ̈É ;
iÉÉ Ê½þ{É® úκ¨ÉzÉè·Éª Éæ {Énäù%´ÉÊiɹ`ö̈ÉÉxÉÉ xÉ ½þÒxÉä%κ ¨Éxɶ É® úÒ®äú¦ÉÉäCiÉÞ i´ÉÆ |ÉÊiɱ ɤ vÉÖ̈ɽÇþÎxiÉ; ¸ÉÖÊiÉ SÉ ¦É́ÉÊiÉ--- ` {ÉÖhª É̈Éä́ÉÉ̈ÉÖÆ
MÉSUôÊiÉ xÉ ½þ´Éènäù́ÉÉx{ÉÉ{ÉÆ MÉSUôÊiÉ ' <ÊiÉ * ¶ ÉÉ® úÒ®äúhÉè́É SÉ ÊxÉiª É& |ÉÉhÉÉxÉÉÆ º ÉƤÉxvÉ&, =iGòÉxiª ÉÉÊnù¹ÉÖ iÉnùxÉÖ́ÉÞ ÊkÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ
--
- ` iÉ̈ÉÖiGòɨÉxiÉÆ |ÉÉhÉÉä%xÉÚ iGòɨÉÊiÉ |ÉÉhÉ̈ÉxÉÚ iGòɨÉxiÉÆ º É́Éæ |ÉÉhÉÉ +xÉÚ iGòɨÉÎxiÉ ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É& * iɺ ¨ÉÉiɺ ÉiÉÒ¹́ÉÊ{É
Eò® úhÉÉxÉÉÆ Êxɪ ÉxjÉÒ¹ÉÖ näù́ÉiÉɺ ÉÖ xÉ ¶ ÉÉ® úÒ®úºª É ¦ÉÉäCiÉÞi´É̈É{ÉMÉSUôÊiÉ; Eò® úhÉ{ÉIɺ ª Éè́É Ê½þnäù́ÉiÉÉ, xÉ ¦ÉÉäCiÉÞ {ÉIɺ ª ÉäÊiÉ **

iÉ <ÎxpùªÉÉÊhÉ iÉnÂ
ù́ª É{Énäù¶ÉÉnùxª ÉjÉ ¸Éä¹`öÉiÉÂ** 2.4.17 **
<ÎxpùªÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.4.17 **

¨ÉÖJª É SÉèEò& <iÉ® äúSÉèEòÉnù¶É |ÉÉhÉÉ +xÉÖGòÉxiÉÉ&; iÉjÉänù̈É {É® Æúº ÉÆÊnùÁ iÉä--- ËEò ¨ÉÖJª ɺ ª Éè́É |ÉÉhɺ ª É ´ÉÞ ÊkɦÉänùÉ <iÉ® äú|ÉÉhÉÉ&,
+ɽþÉÎäº ´ÉiÉÂiÉk´ÉÉxiÉ® úÉhÉÒÊiÉ * ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈É ---¨ÉÖJª ɺ ª Éè́ÉäiÉ® äú´ÉÞ
ÊkɦÉänùÉ <ÊiÉ; EÖòiÉ& ? ¸ÉÖiÉä&; iÉlÉÉ Ê½þ¸ÉÖÊiÉ&
¨ÉÖJª ÉÊ̈ÉiÉ® úÉÆ SÉ |ÉÉhÉÉxº ÉÆÊxÉvÉÉ{ª É, ¨ÉÖJª ÉÉi¨ÉiÉÉÊ̈ÉiÉ® äú¹ÉÉÆ Jª ÉÉ{ɪ ÉÊiÉ--- ` ½þxiÉɺ ª Éè́É º É́Éæ °ü{É̈ɺ ÉÉ̈ÉäÊiÉ iÉ Biɺ ª Éè́É º É́Éæ
°ü{É̈ɦÉ́ÉiÉÂ' <ÊiÉ; |ÉÉhÉèEò¶ ɤ nùi´ÉÉSSÉ BEòi´ÉÉvª É́ɺ Éɪ É&; <iÉ® úlÉÉ Á xª Éɪ ª É̈ÉxÉäEòÉlÉÇi´ÉÆ |ÉÉhɶ ɤ nùºª É |ɺ ÉVª ÉäiÉ, BEòjÉ ´ÉÉ
¨ÉÖJª ɺ ª ÉäiÉ® újÉ ± ÉÉIÉÊhÉEòi´É̈ÉÉ{ÉtäiÉ * iɺ ¨ÉÉtlÉèEòº ª Éè́É |ÉÉhɺ ª É |ÉÉhÉÉtÉ& {É\SÉ ´ÉÞ kɪ É&, B´ÉÆ ´ÉÉMÉÉtÉ +{ª ÉäEòÉnù¶ÉäÊiÉ;
B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, ¥ÉÚ ¨ É&--- iÉk´ÉÉxiÉ® úÉhª Éä́É |ÉÉhÉÉuùÉMÉÉnùÒxÉÒÊiÉ; EÖòiÉ& ? ´ª É{Énäù¶É¦ÉänùÉiÉ ; EòÉä%ª ÉÆ ´ª É{Énäù¶É¦Éänù& ? iÉä |ÉEÞ òiÉÉ&
|ÉÉhÉÉ&, ¸Éä¹`Æö´ÉVÉÇʪÉi´ÉÉ +´Éʶɹ]õÉ BEòÉnù¶ÉäÎxpùªÉÉhÉÒiª ÉÖSª ÉxiÉä, ¸ÉÖiÉÉ́Éä́ÉÆ ´ª É{Énäù¶É¦Éänùnù¶ÉÇxÉÉiÉ --- ` Biɺ ¨ÉÉVVÉɪ ÉiÉä |ÉÉhÉÉä
¨ÉxÉ& º É́ÉæÎxpùªÉÉÊhÉ SÉ <ÊiÉ Á ä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEäò¹ÉÖ |Énäù¶Éä¹ÉÖ {ÉÞ lÉEÂò |ÉÉhÉÉä ´ª É{ÉÊnù¶ª ÉiÉä, {ÉÞ
lÉCSÉ <ÎxpùªÉÉÊhÉ * xÉxÉÖ ¨Éxɺ ÉÉä%{ª Éä́ÉÆ
º ÉÊiÉ ´ÉVÉÇxÉ̈ÉÂ<ÎxpùªÉi´ÉäxÉ, |ÉÉhÉ́ÉiÉ , º ª ÉÉiÉÂ
-- ` ¨ÉxÉ& º É́ÉæÎxpùªÉÉÊhÉ SÉ ' <ÊiÉ {ÉÞ lÉM´ª É{Énäù¶Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂ; º Éiª É̈ÉäiÉiÉÂ
--- º ¨ÉÞ
iÉÉè
iÉÖ BEòÉnù¶ÉäÎxpùªÉÉhÉÒÊiÉ ¨ÉxÉÉä%Ê{É <ÎxpùªÉi´ÉäxÉ ¸ÉÉäjÉÉÊnù́Éiɺ ÉÆMÉÞ Á iÉä; |ÉÉhɺ ª É iÉÖ <ÎxpùªÉi´ÉÆ xÉ ¸ÉÖiÉÉèº ¨ÉÞ iÉÉè´ÉÉ
|Éʺ Érù̈Éκ iÉ * ´ª É{Énäù¶É¦ÉänùSÉɪ ÉÆ iÉk´É¦Éänù{ÉIÉä ={É{ÉtiÉä; iÉk´ÉèEòi´Éä iÉÖ, º É B´ÉèEò& º ÉxÉÂ|ÉÉhÉ <ÎxpùªÉ́ª É{Énäù¶ÉÆ ± ɦÉiÉä xÉ
± ɦÉiÉä SÉ-- <ÊiÉ ẾÉ|ÉÊiÉʹÉrù̈ÉÂ* iɺ ¨ÉÉkÉk´ÉÉxiÉ® ú¦ÉÚ iÉÉ ¨ÉÖJª ÉÉÊnùiÉ® äú**

EÖòiÉ SÉ iÉk´ÉÉxiÉ® ú¦ÉÚ

iÉÉ& ?---

¦Éänù̧ÉÖiÉä& ** 2.4.18 **
** 2.4.18 **

¦ÉänäùxÉ ´ÉÉMÉÉÊnù¦ª É& |ÉÉhÉ& º É́ÉÇjÉ ¸ÉÚ

ª ÉiÉä-- ` iÉä ½þ´ÉÉSÉ̈ÉÚ SÉÖ& ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É, ´ÉÉMÉÉnùÒxɺ ÉÖ® ú{ÉÉ{¨ÉẾÉv´Éº iÉÉxÉÖ{Éxª ɺ ª É, ={ɺ Éƾþiª É
´ÉÉMÉÉÊnù|ÉEò® úhÉ̈É , ` +lÉ ½äþ̈É̈ Éɺ Éxª ÉÆ |ÉÉhÉ̈ÉÚ
SÉÖ& ' <iª ɺ ÉÖ® úẾÉv´ÉÆʺ ÉxÉÉä ¨ÉÖJª ɺ ª É |ÉÉhɺ ª É {ÉÞ
lÉMÉÖ{ÉGò¨ÉhÉÉiÉÂ* iÉlÉÉ ` ¨ÉxÉÉä
´ÉÉSÉÆ |ÉÉhÉÆ iÉÉxª ÉÉi¨ÉxÉä%EÖò¯ûiÉ ' <iª Éä́É̈ ÉÉtÉ +Ê{É ¦Éänù̧ÉÖiɪ É =nùɽþiÉḈª ÉÉ& * iɺ ¨ÉÉnùÊ{É iÉk´ÉÉxiÉ® ú¦ÉÚ
iÉÉ
¨ÉÖJª ÉÉÊnùiÉ® äú**

EÖòiÉ SÉ iÉk´ÉÉxiÉ® ú¦ÉÚ

iÉÉ& ?---

´Éè±ÉIÉhª ÉÉSSÉ ** 2.4.19 **

** 2.4.19 **

´Éè±ÉIÉhª ÉÆ SÉ ¦É́ÉÊiÉ, ¨ÉÖJª ɺ ª É <iÉ® äú¹ÉÉÆ SÉ--- º ÉÖ{iÉä¹ÉÖ ´ÉÉMÉÉÊnù¹ÉÖ ¨ÉÖJª É BEòÉä VÉÉMÉÌiÉ; º É B´É SÉ BEòÉä ¨ÉÞ iª ÉÖxÉÉ +xÉÉ{iÉ&,
+É{iÉÉκ i´ÉiÉ® äú, iɺ ª Éè́É SÉ Îº lÉiª ÉÖiGòÉÎxiɦª ÉÉÆ näù½þvÉÉ® úhÉ{ÉiÉxɽäþiÉÖi´É̈É , xÉ <ÎxpùªÉÉhÉÉ̈É ; Ếɹɪ Éɱ ÉÉäSÉxɽäþiÉÖi´ÉÆ SÉ
<ÎxpùªÉÉhÉÉ̈É , xÉ |ÉÉhɺ ª É--- <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉä ¦ÉÚ ª ÉÉı± ÉIÉhɦÉänù& |ÉÉhÉäÎxpùªÉÉhÉÉ̈É ; iɺ ¨ÉÉnù{ª Éä¹ÉÉÆ iÉk´ÉÉxiÉ® ú¦ÉÉ́Éʺ ÉÊrù& *
ª ÉnÖùHò¨É --- ` iÉ Biɺ ª Éè́É º É́Éæ °ü{É̈ɦÉ́ÉxÉÂ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä& |ÉÉhÉ B´ÉäÎxpùªÉÉhÉÒÊiÉ, iÉnùªÉÖHò¨É , iÉjÉÉÊ{É
{ÉÉè́ÉÉÇ{ɪ ÉÉDZÉÉäSÉxÉÉn ù¦Éänù|ÉiÉÒiÉä&; iÉlÉÉ Ê½þ---` ´ÉÊnù¹ªÉÉ̈ª Éä́ÉɽþÊ̈ÉÊiÉ ´ÉÉMnùwÉä ' <ÊiÉ ´ÉÉMÉÉnùÒxÉÒÎxpùªÉÉhª ÉxÉÖGò¨ª É, ` iÉÉÊxÉ ¨ÉÞ iª ÉÖ&
¸É̈ÉÉä ¦ÉÚ i´ÉÉä{ɪ Éä̈Éä iɺ ¨ÉÉSUÅôɨª Éiª Éä́É ´ÉÉEÂ
ò ' <ÊiÉ SÉ ¸É̈É°ü{ÉähÉ ¨ÉÞ iª ÉÖxÉÉ Oɺ iÉi´ÉÆ ´ÉÉMÉÉnùÒxÉÉ̈ÉʦÉvÉɪ É, ` +lÉä̈É̈Éä́É
xÉÉ{xÉÉätÉä%ª ÉÆ ¨Évª É̈É& |ÉÉhÉ& ' <ÊiÉ {ÉÞ lÉEÂ
ò |ÉÉhÉÆ ¨ÉÞiª ÉÖxÉÉ +xÉʦɦÉÚ iÉÆ iÉ̈ÉxÉÖGòɨÉÊiÉ; ` +ª ÉÆ ´ÉèxÉ& ¸Éä¹`ö& ' <ÊiÉ SÉ
¸Éä¹`öiÉÉ̈ɺ ª ÉÉ́ÉvÉÉ® úªÉÊiÉ, iɺ ¨ÉÉiÉÂiÉnùẾÉ® úÉävÉäxÉ, ´ÉÉMÉÉÊnù¹ÉÖ {ÉÊ® úº{Éxnù±Éɦɺ ª É |ÉÉhÉɪ ÉkÉi´É̈É --iÉpÚ ù{ɦÉ́ÉxÉÆ ´ÉÉMÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÂ
--<ÊiÉ
¨ÉxiÉ́ª É̈É , xÉ iÉÖ iÉÉnùÉi¨ª É̈ÉÂ* +iÉ B´É SÉ |ÉÉhɶ ɤ nùºª ÉäÎxpùªÉä¹ÉÖ ± ÉÉIÉÊhÉEòi´Éʺ ÉÊrù&; iÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ&--- ` iÉ Biɺ ª Éè́É º É́Éæ
°ü{É̈ɦÉ́ÉxÉÂ* iɺ ¨ÉÉnäùiÉ BiÉäxÉÉJª Éɪ ÉxiÉä |ÉÉhÉÉ& ' <ÊiÉ ¨ÉÖJª É|ÉÉhÉẾɹɪ ɺ ª Éè́É |ÉÉhɶ ɤ nùºª ÉäÎxpùªÉä¹ÉÖ ± ÉÉIÉÊhÉEòÓ´ÉÞ ËkÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ
* iɺ ¨ÉÉkÉk´ÉÉxiÉ® úÉÊhÉ |ÉÉhÉÉiÉ´ÉÉMÉÉnùÒÊxÉ <ÎxpùªÉÉhÉÒÊiÉ **

º ÉÆYÉÉ̈ÉÚ
ÌiÉC± ÉÞ
Î{iɺ iÉÖ ÊjÉ́ÉÞ
iEÖò´ÉÇiÉ ={Énäù¶ÉÉiÉÂ** 2.4.20 **
º ÉÆYÉÉ̈ÉÚ
ÌiÉC± ÉÞ
{iª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 2.4.20 **

º Éi|ÉÊGòª Éɪ ÉÉÆ iÉäVÉÉä¤ÉzÉÉxÉÉÆ º ÉÞι]ṏÉʦÉvÉɪ ÉÉä{ÉÊnù¶ª ÉiÉä--- ` º ÉäªÉÆ näù́ÉiÉèIÉiÉ ½þxiÉɽþÊ̈É̈ÉÉκ iÉ» ÉÉä näù́ÉiÉÉ +xÉäxÉ
VÉÒ́ÉäxÉÉi¨ÉxÉÉxÉÖ|ÉẾɶ ª É xÉÉ̈É°ü{Éä ´ª ÉÉEò® ú́ÉÉhÉÒÊiÉ * iÉɺ ÉÉÆ ÊjÉ́ÉÞ iÉÆ ÊjÉ́ÉÞiÉ̈ÉäEèòEòÉÆ Eò® ú́ÉÉhÉÒÊiÉ ' iÉjÉ º Éƶ ɪ É&---ËEò
VÉÒ́ÉEòiÉÞ ÇEòÊ̈ÉnÆùxÉÉ̈É°ü{É́ª ÉÉEò® úhÉ̈É , +ɽþÉÎäº ´Éi{É® ú̈Éä·É® úEòiÉÞ ÇEòÊ̈ÉÊiÉ * iÉjÉ |ÉÉ{iÉÆ iÉÉ́ÉiÉ ---VÉÒ́ÉEòiÉÞÇEò¨Éä́ÉänÆù
xÉÉ̈É°ü{É́ª ÉÉEò® úhÉÊ̈ÉÊiÉ; EÖòiÉ& ? ` +xÉäxÉ VÉÒ́ÉäxÉÉi¨ÉxÉÉ ' <ÊiÉ Ếɶ Éä¹ÉhÉÉiÉ -- ª ÉlÉÉ ± ÉÉäEäò ` SÉÉ® äúhÉɽÆþ{É® úºÉèxª É̈ÉxÉÖ|ÉẾɶ ª É
º ÉÆEò± ɪ ÉÉÊxÉ ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEäò |ɪ ÉÉäMÉä, SÉÉ® úEòiÉÞ ÇEò¨Éä́É º Éiɺ Éèxª ɺ ÉÆEò± ÉxÉÆ ½äþiÉÖEòiÉÞ
Çi´ÉÉiÉ® úÉVÉÉ +Éi¨Éxª Évª ÉÉ® úÉä{ɪ ÉÊiÉ
º ÉÆEò± ɪ ÉÉxÉÒiª ÉÖkÉ̈É{ÉÖ¯û¹É|ɪ ÉÉäMÉähÉ; B´ÉÆ VÉÒ́ÉEòiÉÞ ÇEò¨Éä́É º ÉiÉÂxÉÉ̈É°ü{É́ª ÉÉEò® úhÉÆ ½äþiÉÖEòiÉÞ Çi´ÉÉiÉÂnäù́ÉiÉÉ +Éi¨Éxª Évª ÉÉ® úÉä{ɪ ÉÊiÉ
´ª ÉÉEò® ú́ÉÉhÉÒiª ÉÖkÉ̈É{ÉÖ¯û¹É|ɪ ÉÉäMÉähÉ * +Ê{É SÉ Êb÷ilÉb÷ẾÉilÉÉÊnù¹ÉÖ xÉÉ̈ɺ ÉÖ PÉ]õ¶É® úÉ́ÉÉÊnù¹ÉÖ SÉ °ü{Éä¹ÉÖ VÉÒ́ɺ ª Éè́É ´ª ÉÉEòiÉÞ Çi´ÉÆ
où¹]ṏÉÂ* iɺ ¨ÉÉVVÉÒ́ÉEòiÉÞ ÇEò¨Éä́ÉänÆùxÉÉ̈É°ü{É́ª ÉÉEò® úhÉÊ̈Éiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

+ʦÉvÉkÉä--- º ÉÆYÉÉ̈ÉÚ ÌiÉC± ÉÞ Î{iÉκ i´ÉÊiÉ * iÉÖ-¶ ɤ näùxÉ {ÉIÉÆ ´ª ÉÉ́ÉiÉǪÉÊiÉ * º ÉÆYÉÉ̈ÉÚ ÌiÉC± ÉÞÎ{iÉÊ® úÊiÉ-- xÉÉ̈É°ü{É́ª ÉÉÊGòª Éäiª ÉäiÉiÉÂ
;
ÊjÉ́ÉÞ iEÖò´ÉÇiÉ <ÊiÉ {É® ú̈Éä·É® Æú± ÉIɪ ÉÊiÉ, ÊjÉ́ÉÞ iEò® úhÉä iɺ ª É ÊxÉ® ú{É́ÉÉnùEòiÉÞ Çi´ÉÊxÉnæù¶ÉÉiÉÂ---ª ÉäªÉÆ º ÉÆYÉÉC± ÉÞÎ{iÉ& ¨ÉÚ
ÌiÉC± ÉÞ
Î{iÉ SÉ,
+ÎMxÉ& +ÉÊnùiª É& SÉxpù̈ÉÉ& ẾÉtÖÊnùÊiÉ, iÉlÉÉ EÖò¶ ÉEòɶ É{ɱ Éɶ ÉÉÊnù¹ÉÖ {ɶ ÉÖ̈ÉÞ MÉ̈ÉxÉÖ¹ªÉÉÊnù¹ÉÖ SÉ, |Éiª ÉÉEÞ òÊiÉ |ÉÊiÉ́ª ÉÊHò SÉ
+xÉäEò|ÉEòÉ® úÉ, º ÉÉ Jɱ ÉÖ {É® ú̈Éä·É® úºª Éè́É iÉäVÉÉä¤ÉzÉÉxÉÉÆ ÊxÉ̈ÉÉÇiÉÖ& EÞ òÊiɦÉÇẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; EÖòiÉ& ? ={Énäù¶ÉÉiÉ ; iÉlÉÉ Ê½þ---` º ÉäªÉÆ
näù́ÉiÉÉ ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É ` ´ª ÉÉEò® ú́ÉÉÊhÉ ' <iª ÉÖkÉ̈É{ÉÖ¯û¹É|ɪ ÉÉäMÉähÉ {É® úºª Éè́É ¥ÉÀ hÉÉä ´ª ÉÉEòiÉÞ Çi´ÉÊ̈ɽþÉä{ÉÊnù¶ª ÉiÉä * xÉxÉÖ ` VÉÒ́ÉäxÉ '
<ÊiÉ Ếɶ Éä¹ÉhÉÉiÉÂVÉÒ́ÉEÞ òiÉÞ
ÇEòi´ÉÆ ´ª ÉÉEò® úhɺ ª ÉÉvª É́Éʺ ÉiÉ̈ÉÂ---xÉèiÉnäù́É̈ ÉÂ
; ` VÉÒ́ÉäxÉ ' <iª ÉäiÉiÉÂ` +xÉÖ|ÉẾɶ ª É ' <iª ÉäxÉäxÉ
º ÉƤÉvª ÉiÉä, +ÉxÉxiɪ ÉÉÇiÉÂ; xÉ ` ´ª ÉÉEò® ú́ÉÉÊhÉ ' <iª ÉxÉäxÉ-- iÉäxÉ Ê½þº ÉƤÉxvÉä ` ´ª ÉÉEò® ú́ÉÉÊhÉ ' <iª ɪ ÉÆ näù́ÉiÉÉẾɹɪ É =kÉ̈É{ÉÖ¯û¹É
+Éè{ÉSÉÉÊ® úEò& Eò± {ª ÉäiÉ; xÉ SÉ ÊMÉÊ® úxÉnùÒºÉ̈ÉÖpùÉÊnù¹ÉÖ xÉÉxÉÉẾÉvÉä¹ÉÖ xÉÉ̈É°ü{Éä¹ÉÖ +xÉÒ·É® úºª É VÉÒ́ɺ ª É ´ª ÉÉEò® úhɺ ÉÉ̈Élª ÉÇ̈Éκ iÉ;
ª Éä¹́ÉÊ{É SÉ +κ iÉ º ÉÉ̈Élª ÉÇ̈É , iÉä¹́ÉÊ{É {É® ú̈Éä·É® úɪ ÉkÉ̈Éä́É iÉiÉÂ
; xÉ SÉ VÉÒ́ÉÉä xÉÉ̈É {É® ú̈Éä·É® úÉnùiª ÉxiÉʦÉzÉ&-- SÉÉ® ú<´É ® úÉYÉ&, `
+Éi¨ÉxÉÉ ' <ÊiÉ Ếɶ Éä¹ÉhÉÉiÉ , ={ÉÉÊvÉ̈ÉÉjÉÊxɤ ÉxvÉxÉi´ÉÉSSÉ VÉÒ́ɦÉÉ́ɺ ª É; iÉäxÉ iÉiEÞ òiÉ̈ÉÊ{É xÉÉ̈É°ü{É́ª ÉÉEò® úhÉÆ {É® ú̈Éä·É® úEÞòiÉ̈Éä́É
¦É́ÉÊiÉ; {É® ú̈Éä·É® úB´É SÉ xÉÉ̈É°ü{ɪ ÉÉä́ª ÉÉÇEòiÉæÊiÉ º É́ÉÉæ{ÉÊxɹÉÎiº ÉrùÉxiÉ&, ` +ÉEòɶ ÉÉä ½þ´ÉèxÉÉ̈É xÉÉ̈É°ü{ɪ ÉÉäÌxÉ́ÉÇʽþiÉÉ '
<iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É&;
iɺ ¨ÉÉiÉÂ{É® ú̈Éä·É® úºª Éè́É ÊjÉ́ÉÞiEÖò´ÉÇiÉ& Eò¨ÉÇxÉÉ̈É°ü{É́ª ÉÉEò® úhÉ̈ÉÂ* ÊjÉ́ÉÞ iEò® úhÉ{ÉÚ
´ÉÇEò¨Éä́Éänù̈ÉÂ<½þxÉÉ̈É°ü{É́ª ÉÉEò® úhÉÆ ẾÉ́ÉIª ÉiÉä,
|Éiª ÉäEÆò xÉÉ̈É°ü{É́ª ÉÉEò® úhɺ ª É iÉäVÉÉä¤ÉzÉÉäi{ÉÊkÉ́ÉSÉxÉäxÉè́ÉÉäHòi´ÉÉiÉ ; iÉSSÉ ÊjÉ́ÉÞ iEò® úhÉ̈ÉMxª ÉÉÊnùiª ÉSÉxpùẾÉtÖiº ÉÖ ¸ÉÖÊiÉnÇù¶ÉǪÉÊiÉ---
` ª ÉnùMxÉä ® úÉÊ
ä½þiÉÆ °ü{ÉÆ iÉäVɺ ɺ iÉpÚ ù{ÉÆ ª ÉSUÖôC± ÉÆ iÉnù{ÉÉÆ ª ÉiEÞ ò¹hÉÆ iÉnùzɺ ª É ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ; iÉjÉÉÎMxÉÊ® úÊiÉ <nÆù°ü{ÉÆ ´ª ÉÉÊGòª ÉiÉä,
º ÉÊiÉ SÉ °ü{É́ª ÉÉEò® úhÉä Ếɹɪ É|ÉÊiɱ É̈¦ÉÉnùÎMxÉÊ® úÊiÉ <nÆùxÉÉ̈É ´ª ÉÉÊGòª ÉiÉä; B´É̈Éä́ÉÉÊnùiª ÉSÉxpùẾÉtÖiº ´ÉÊ{É pù¹]ṍª É̈ÉÂ* +xÉäxÉ
SÉ +Mxª ÉÉtÖnùɽþ®úhÉäxÉ ¦ÉÉè̈ÉÉ̈¦Éº ÉiÉèVɺ Éä¹ÉÖ Êjɹ́ÉÊ{É pù́ª Éä¹́ÉẾɶ Éä¹ÉähÉ ÊjÉ́ÉÞ iEò® úhÉ̈ÉÖHÆò ¦É́ÉÊiÉ, ={ÉGò¨ÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® úªÉÉä&
º ÉÉvÉÉ® úhÉi´ÉÉiÉÂ; iÉlÉÉ Ê½þ--- +Ếɶ Éä¹ÉähÉè́É ={ÉGò¨É&-- ` <¨ÉÉκ iÉ» ÉÉä näù́ÉiÉÉκ jÉ́ÉÞ ÎxjÉ́ÉÞ näùEèòEòÉ ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ, +Ếɶ Éä¹ÉähÉè́É
SÉ ={ɺ ÉƽþÉ® ú&-- ` ª ÉnÖù® úÉÊä½þiÉÊ̈É́ÉɦÉÚ ÊnùÊiÉ iÉäVɺ ɺ iÉpÚ ù{É̈ÉÂ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù&, ` ª ÉuùẾÉYÉÉiÉÊ̈É́ÉɦÉÚ Ênùiª ÉäiÉɺ ÉÉ̈Éä́É näù́ÉiÉÉxÉÉÆ
º É̈Éɺ É& ' <iª Éä́É̈ ÉxiÉ& **

iÉɺ ÉÉÆ Êiɺ ÉÞ

hÉÉÆ näù́ÉiÉÉxÉÉ̈ÉÂ
, ¤ Éʽþκ jÉ́ÉÞ
iEÞ
òiÉÉxÉÉÆ º ÉiÉÒxÉÉ̈ÉÂ
, +vª ÉÉi¨É̈É{É® ÆúÊjÉ́ÉÞ
iEò® úhÉ̈ÉÖHò¨ÉÂ
--- ` <¨ÉÉκ iÉ» ÉÉä näù́ÉiÉÉ& {ÉÖ¯û¹ÉÆ
|ÉÉ{ª É ÊjÉ́ÉÞÎxjÉ́ÉÞ
näùEèòEòÉ ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ; iÉÊnùnùÉxÉÒ̈ÉÂ+ÉSÉɪ ÉÉæ ª ÉlÉɸÉÖiª Éä́ÉÉä{Énù¶ÉǪÉÊiÉ, +ɶ ÉRÂóÊEòiÉÆ EÆòÊSÉqùɹäÉÆ {ÉÊ® ú½þÊ® ú¹ªÉxÉÂ
---

¨ÉÉƺ ÉÉÊnù¦ÉÉè̈ÉÆ ª ÉlÉɶ ɤ nùÊ̈ÉiÉ® úªÉÉä SÉ ** 2.4.21 **

** 2.4.21 **

¦ÉÚ
¨ Éäκ jÉ́ÉÞ
iEÞ
òiÉɪ ÉÉ& {ÉÖ¯û¹ÉähÉÉä{ɦÉÖVª É̈ÉÉxÉɪ ÉÉ ¨ÉÉƺ ÉÉÊnùEòɪ ÉȪ ÉlÉɶ ɤ nÆùÊxɹ{ÉtiÉä; iÉlÉÉ Ê½þ¸ÉÖÊiÉ&---` +zÉ̈ÉʶÉiÉÆ jÉävÉÉ
ẾÉvÉÒªÉiÉä iɺ ª É ª É& º lÉẾɹ`öÉä vÉÉiÉÖº iÉi{ÉÖ® úÒ¹ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ ª ÉÉä ¨Évª É̈ɺ iÉx¨ÉÉƺ ÉÆ ª ÉÉä%Êhɹ`öº iÉx¨ÉxÉ& ' <ÊiÉ; ÊjÉ́ÉÞ iEÞ
òiÉÉ ¦ÉÚÊ̈É® äú́Éè¹ÉÉ
µÉÒʽþªÉ́ÉÉtzÉ°ü{ÉähÉ +tiÉ <iª ÉʦÉ|Éɪ É&; iɺ ª ÉÉ SÉ º lÉẾɹ`Æö°ü{ÉÆ {ÉÖ® úҹɦÉÉ́ÉäxÉ ¤ ÉʽþÌxÉMÉÇSUôÊiÉ; ¨Évª É̈É̈Évª ÉÉi¨ÉÆ ¨ÉÉƺ ÉÆ
´ÉvÉǪÉÊiÉ; +Êhɹ`ÆöiÉÖ ¨ÉxÉ& * B´ÉÊ̈ÉiÉ® úªÉÉä® ú{iÉäVɺ ÉÉäªÉÇlÉɶ ɤ nÆùEòɪ ÉÇ̈É́ÉMÉxiÉ́ª É̈É -- ¨ÉÚ jÉÆ ± ÉÉäʽþiÉÆ |ÉÉhÉ SÉ +{ÉÉÆ Eòɪ ÉÇ̈ÉÂ
,
+κ lÉ ¨ÉVVÉÉ ´ÉÉE ò iÉäVɺ É&-- <ÊiÉ **

+jÉɽþ--- ª ÉÊnùº É́ÉÇ̈Éä́É ÊjÉ́ÉÞ iEÞòiÉÆ ¦ÉÚ

iɦÉÉèÊiÉEò¨ÉÂ
, +Ếɶ Éä¹É¸ÉÖiÉä&-- ` iÉɺ ÉÉÆ ÊjÉ́ÉÞ
iÉÆ ÊjÉ́ÉÞ
iÉ̈ÉäEèòEòɨÉEò® úÉäiÉÂ' <ÊiÉ,
ËEòEÞ òiɺ iÉÁ ÈẾɶ Éä¹É́ª É{Énäù¶É&--- <nÆùiÉäVÉ&, <¨ÉÉ +É{É&, <nù̈ÉzÉ̈ÉÂ<ÊiÉ ? iÉlÉÉ +vª ÉÉi¨É̈É -- <nù̈Ézɺ ª ÉÉʶÉiɺ ª É Eòɪ ÉÈ
¨ÉÉƺ ÉÉÊnù, <nù̈É{ÉÉÆ {ÉÒiÉÉxÉÉÆ Eòɪ Éȱ ÉÉäʽþiÉÉÊnù, <nÆùiÉäVɺ ÉÉä%ʶÉiɺ ª É Eòɪ ÉÇ̈ɺ lª ÉÉÊnù<ÊiÉ ? +jÉÉäSª ÉiÉä---

´Éè¶É乪ÉÉkÉÖ iÉuùÉnùºiÉuùÉnù& ** 2.4.22 **

** 2.4.22 **

iÉÖ-¶ ɤ näùxÉ SÉÉäÊnùiÉÆ nùɹäÉ̈É{ÉxÉÖnùÊiÉ; Ếɶ Éä¹Éº ª É ¦ÉÉ́ÉÉä ´Éè¶É乪É̈ÉÂ, ¦ÉÚ ª ɺ i´ÉÊ̈ÉÊiÉ ª ÉÉ́ÉiÉÂ; º Éiª ÉÊ{É ÊjÉ́ÉÞ iEò® úhÉä
C´ÉÊSÉiEòº ª ÉÊSÉn ù¦ÉÚ
iÉvÉÉiÉÉä¦ÉÚ
Ǫɺ i´É̈ÉÖ{ɱ ɦª ÉiÉä-- +MxÉäº iÉäVÉÉä¦ÉÚ ª ɺ i´É̈ÉÂ, =nùEòº ª Éɤ ¦ÉÚ ª ɺ i´É̈ÉÂ, {ÉÞ
ÊlÉ́ª ÉÉ +zɦÉÚ ª ɺ i´É̈ÉÂ<ÊiÉ *
´ª É́ɽþÉ® ú|Éʺ ÉnÂùvª ÉlÉÈSÉänÆùÊjÉ́ÉÞ iEò® úhÉ̈ÉÂ; ´ª É́ɽþÉ® úSÉ ÊjÉ́ÉÞ iEÞòiÉ® úVVÉÖ́ÉnäùEòi´ÉÉ{ÉkÉÉèº Éiª ÉÉ̈É , xÉ ¦ÉänäùxÉ ¦ÉÚ
iÉjɪ ÉMÉÉäSÉ® úÉä
± ÉÉäEòº ª É |Éʺ Évª ÉäiÉÂ* iɺ ¨ÉÉiº Éiª ÉÊ{É ÊjÉ́ÉÞ iEò® úhÉä ´Éè¶É乪ÉÉnäù́É iÉäVÉÉä¤ÉzÉẾɶ Éä¹É́ÉÉnùÉä ¦ÉÚiɦÉÉèÊiÉEòẾɹɪ É ={É{ÉtiÉä * `
iÉuùÉnùºiÉuùÉnù& ' <ÊiÉ {Énùɦª Éɺ É& +vª Éɪ É{ÉÊ® úºÉ̈ÉÉÏ{iÉ tÉäiɪ ÉÊiÉ **

<ÊiÉ ¸ÉÒ̈Éi{É® ú̈ɽÆþºÉ{ÉÊ® úµÉÉVÉEòÉSÉɪ ÉǺª É ¸ÉÒMÉÉäẾÉxnù¦ÉMÉ́É-

i{ÉÚ
Vª É{ÉÉnùʶɹªÉº ª É ¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́ÉiÉ& EÞ òiÉÉè
¶ ÉÉ® úÒ®úEò¨ÉÒ̈ÉÉƺ Éɺ ÉÚ
jɦÉɹªÉä
ÊuùiÉÒªÉÉä%vª Éɪ É& **
 ** ¥ÉÀ º ÉÚ jÉ̈ÉÂ**
*¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́Éi{ÉÉnèù& ẾÉ® úÊSÉiÉ̈ɦÉɹªÉ̈ÉÂ
*

** iÉÞ
iÉÒªÉÉä%vª Éɪ É& **
** |ÉlÉ̈É& {ÉÉnù& **

iÉnùxiÉ® ú|ÉÊiÉ{ÉkÉÉè® úƽþ

ÊiÉ º É̈{ÉÊ® ú¹́ÉHò& |É xÉÊxÉ°ü{ÉhÉɦªÉÉ̈ÉÂ** 3.1.1 **
iÉnùxiÉ® ú|ÉÊiÉ{Ékª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.1.1 **

iÉnùxiÉ|ÉÊiÉ{ÉkÉÉè® Æú½þÊiÉ º ÉÆ{ÉÊ® ú¹́ÉHò <ÊiÉ* iÉnùxiÉ® ú|ÉÊiÉ{ÉkÉÉènäù½þÉxiÉ® ú|ÉÊiÉ{ÉkÉÉè, näù½þ¤ÉÒVÉè¦ÉÚ Çiɺ ÉÚI ¨Éè& º ÉÆ{ÉÊ® ú¹́ÉHò&, ® Æú½þÊiÉ
MÉSUôÊiÉ -- <iª É́ÉMÉxiÉ́ª É̈É ; EÖòiÉ&? |ɶ xÉÊxÉ°ü{ÉhÉɦª ÉÉ̈É ; iÉlÉÉ Ê½þ|ɶ xÉ&-- '´ÉäilÉ ª ÉlÉÉ {É\SÉ̈ª ÉÉ̈ÉɽÖþiÉÉ́ÉÉ{É& {ÉÖ¯û¹É́ÉSɺ ÉÉä
¦É́ÉÎxiÉ' <ÊiÉ; ÊxÉ°ü{ÉhÉÆ SÉ |ÉÊiÉ́ÉSÉxÉ̈É , tÖ{ÉVÉÇxª É{ÉÞ ÊlÉ́ÉÒ{ÉÖ¯û¹Éª ÉÉäʹÉiº ÉÖ {É\Sɺ ´ÉÎMxɹÉÖ ¸Érùɺ ÉÉä̈É́ÉÞ ¹]õ¬ zÉ® äúiÉÉä°ü{ÉÉ& {É\SÉ
+ɽÖþiÉÒnÇù¶ÉÇʪÉi´ÉÉ, -- '<ÊiÉ iÉÖ {É\SÉ̈ª ÉÉ̈ÉɽÖþiÉÉ́ÉÉ{É& {ÉÖ¯û¹É́ÉSɺ ÉÉä ¦É́ÉÎxiÉ' <ÊiÉ; iɺ ¨ÉÉnùn ùʦÉ& {ÉÊ® ú́ÉÎä¹]õiÉÉä VÉÒ́ÉÉä ® Æú½þÊiÉ
µÉVÉiÉÒÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä* xÉx´Éxª ÉÉ ¸ÉÖÊiÉ& Vɱ ÉÚ EòÉ´Éi{ÉÚ´ÉÇnäù½ÆþxÉ ¨ÉÖ\SÉÊiÉ ª ÉÉ́ÉzÉ näù½þÉxiÉ® ú̈ÉÉGò¨ÉiÉÒÊiÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ -- 'iÉtlÉÉ
iÉÞ
hÉVɱ Éɪ ÉÖEòÉ' <ÊiÉ; iÉjÉÉ{ª É{{ÉÊ® ú́ÉÎä¹]õiɺ ª Éè́É VÉÒ́ɺ ª É Eò¨ÉÉæ{ɺ lÉÉÊ{ÉiÉ|ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª Énäù½þẾɹɪ ɦÉÉ́ÉxÉÉnùÒPÉÔ¦ÉÉ́É̈ÉÉjÉÆ
Vɱ ÉÚEòª ÉÉä{É̈ÉÒªÉiÉ <iª ÉẾÉ® úÉävÉ&* B´ÉÆ ¸ÉÖiª ÉÖHäò näù½þÉxiÉ® ú|ÉÊiÉ{ÉÊkÉ|ÉEòÉ® äúº ÉÊiÉ, ª ÉÉ& {ÉÖ¯û¹É̈ÉÊiÉ|ɦÉ́ÉÉ& Eò± {ÉxÉÉ&-- ´ª ÉÉÊ{ÉxÉÉÆ
Eò® úhÉÉxÉÉ̈ÉÉi¨Éxɶ SÉ näù½þÉxiÉ® ú|ÉÊiÉ{ÉkÉÉèEò¨ÉḈɶ ÉÉuÞ ùÊkɱ Éɦɺ iÉjÉ ¦É́ÉÊiÉ, -- Eäò´É± ɺ ª Éè́ÉÉi¨ÉxÉÉä ´ÉÞ Êkɱ Éɦɺ iÉjÉ ¦É́ÉÊiÉ,
<ÎxpùªÉÉÊhÉ iÉÖ näù½þ́ÉnùʦÉxÉ́ÉÉxª Éä́É iÉjÉ iÉjÉ ¦ÉÉäMɺ lÉÉxÉä =i{ÉtxiÉä, -- ¨ÉxÉ B´É ´ÉÉ Eäò´É± ÉÆ ¦ÉÉäMɺ lÉÉxÉ̈ÉʦÉ|ÉÊiɹ`öiÉä, --
VÉÒ́É B´É ´ÉÉ =i{± ÉÖiª É näù½þÉqäù½þÉxiÉ® Æú|ÉÊiÉ{ÉtiÉä, ¶ ÉÖEò <´É ´ÉÞ IÉÉuÞ ùIÉÉxiÉ® ú̈ÉÂ-- <iª Éä́É̈ ÉÉtÉ&, iÉÉ& º É́ÉÉÇB´É +xÉÉnùiÉḈª ÉÉ&,
¸ÉÖÊiÉẾÉ® úÉävÉÉiÉÂ**

xÉxÉÖ =nùɾþiÉɦª ÉÉÆ |ɶ xÉ|ÉÊiÉ́ÉSÉxÉɦª ÉÉÆ Eäò´É± ÉÉʦɮ ún ùʦÉ& º ÉÆ{ÉÊ® ú¹́ÉHòÉä ® Æú½þiÉÒÊiÉ |ÉÉ{xÉÉäÊiÉ, +{ÉÂ
¶ ɤ nù̧É́Éhɺ ÉÉ̈Élª ÉÉÇiÉÂ
; iÉjÉ
EòlÉÆ º ÉÉ̈ÉÉxª ÉäxÉ |ÉÊiÉYÉɪ ÉiÉä -- º É́Éê®äú́É ¦ÉÚ
iɺ ÉÚ
I ¨Éè& º ÉÆ{ÉÊ® ú¹́ÉHòÉä ® Æú½þiÉÒÊiÉ? +iÉ =kÉ® Æú{É`öÊiÉ --

jª ÉÉi¨ÉEòi´ÉÉkÉÖ ¦ÉªÚɺ i´ÉÉiÉÂ** 3.1.2 **

** 3.1.2 **

iÉÖ-¶ ɤ näùxÉ SÉÉäÊnùiÉÉ̈Éɶ ÉR óEòɨÉÖÎSUôxÉÊkÉ* jª ÉÉÎi¨ÉEòÉ Ê½þ+É{É&, ÊjÉ́ÉÞ iEò® úhɸÉÖiÉä&; iÉɺ ´ÉÉ® úÎ̈¦ÉEòɺ ´É¦ª ÉÖ{ÉMÉiÉÉκ ´ÉiÉ® únùÊ{É
¦ÉÚ iÉuùªÉ̈É́ɶ ª É̈ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ* jª ÉÉi¨ÉEò¶ SÉ näù½þ&, jɪ ÉÉhÉÉ̈ÉÊ{É iÉäVÉÉä¤ÉzÉÉxÉÉÆ iÉκ ¨ÉxEòɪ ÉÉæ{ɱ ɤ vÉä&* {ÉÖxɶ SÉ jª ÉÉi¨ÉEò&,
ÊjÉvÉÉiÉÖi´ÉÉiÉÂ-- ÊjÉʦÉ́ÉÉÇiÉÊ{Ékɶ ± Éä¹̈ÉʦÉ&; xÉ º É ¦ÉÚ iÉÉxiÉ® úÉÊhÉ |Éiª ÉÉJª Éɪ É Eäò´É± ÉÉʦɮ ún ùʦɮ úÉ® ú¤vÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä*
iɺ ¨ÉÉn ù¦ÉÚ
ª ɺ i´ÉÉ{ÉäIÉÉä%ª É̈ÉÂ-- '+É{É& {ÉÖ¯û¹É́ÉSɺ É&' <ÊiÉ -- |ɶ xÉ|ÉÊiÉ́ÉSÉxɪ ÉÉä® ú{É ¶ ɤ nù&, xÉ Eèò´É± ª ÉÉ{ÉäIÉ&; º É́ÉÇnäù½äþ¹ÉÖ Ê½þ
® úºÉ± ÉÉäʽþiÉÉÊnùpù́ɦÉÚ ª ɺ i´ÉÆ où¶ª ÉiÉä* xÉxÉÖ {ÉÉÌlÉ́ÉÉä vÉÉiÉÖ¦ÉÚÇʪɹ`öÉä näù½äþ¹ÉÚ
{ɱ ɦª ÉiÉä; xÉè¹É nùɹäÉ&-- <iÉ® úÉ{ÉäIɪ ÉÉ +{ÉÉÆ ¤ ÉɽÖþ±ª ÉÆ
¦ÉẾɹªÉÊiÉ; où¶ª ÉiÉä SÉ ¶ ÉÖGò¶ ÉÉäÊhÉiɱ ÉIÉhÉä%Ê{É näù½þ¤ÉÒVÉä pù́ɤÉɽÖþ±ª É̈É * Eò¨ÉÇSÉ ÊxÉÊ̈ÉkÉEòÉ® úhÉÆ näù½þÉxiÉ® úÉ® ú̈¦Éä; Eò¨ÉÉÇÊhÉ SÉ
+ÎMxɽþÉäjÉÉnùÒÊxÉ º ÉÉä̈ÉÉVª É{ɪ É&|ɦÉÞ ÊiÉpù́Épù́ª É́ª É{Éɸɪ ÉÉÊhÉ; Eò¨ÉǺÉ̈É́ÉÉʪÉxª ɶ SÉ +É{É& ¸Érùɶ ɤ nùÉÊänùiÉÉ& º ɽþ
Eò¨ÉÇʦÉtÖDZÉÉäEòÉJª Éä%MxÉÉè½ÚþªÉxiÉ <ÊiÉ ´ÉIª ÉÊiÉ; iɺ ¨ÉÉnù{ª É{ÉÉÆ ¤ ÉɽÖþ±ª É|Éʺ ÉÊrù&* ¤ ÉɽÖþ±ª ÉÉSSÉ +{É ¶ ɤ näùxÉ º É́Éæ¹ÉÉ̈Éä́É
näù½þ¤ÉÒVÉÉxÉÉÆ ¦ÉÚ iɺ ÉÚI ¨ÉÉhÉÉ̈ÉÖ{ÉÉnùÉxÉÊ̈ÉÊiÉ ÊxÉ® ú́Ét¨ÉÂ**

|ÉÉhÉMÉiÉä SÉ ** 3.1.3 **
** 3.1.3 **
|ÉÉhÉÉxÉÉÆ SÉ näù½þÉxiÉ® ú|ÉÊiÉ{ÉkÉÉèMÉÊiÉ& ¸ÉÉ́ª ÉiÉä -- 'iÉ̈ÉÖiGòɨÉxiÉÆ |ÉÉhÉÉä%xÉÚ iGòɨÉÆÊiÉ |ÉÉhÉ̈ÉxÉÚ iGòɨÉxiÉÆ º É́Éæ |ÉÉhÉÉ
+xÉÚiGòɨÉÎxiÉ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiÉʦÉ&; º ÉÉ SÉ |ÉÉhÉÉxÉÉÆ MÉÊiÉxÉÉÇ̧ɪ É̈ÉxiÉ® äúhÉ º ÉƦÉ́ÉiÉÒiª ÉiÉ&, |ÉÉhÉMÉÊiÉ|ɪ ÉÖHòÉ
iÉnùɸɪ ɦÉÚ
iÉÉxÉÉ̈É{ÉÉ̈ÉÊ{É ¦ÉÚ iÉÉxiÉ® úÉä{ɺ ÉÞ
¹]õÉxÉÉÆ MÉÊiÉ® úlÉÉÇnù́ÉMÉ̈ª ÉiÉä; xÉ Ê½þÊxÉ® úɸɪ ÉÉ& |ÉÉhÉÉ& C´ÉÊSÉnÂùMÉSUôÎxiÉ Êiɹ`öÎxiÉ ´ÉÉ,
VÉÒ́ÉiÉÉä nù¶ÉÇxÉÉiÉÂ**

+ÆMxª ÉÉÊnùMÉÊiɸÉÖiÉäÊ® úÊiÉ SÉäzÉ ¦ÉÉHòi´ÉÉiÉÂ** 3.1.4 **

** 3.1.4 **

º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ-- xÉè́É |ÉÉhÉÉ näù½þÉxiÉ® ú|ÉÊiÉ{ÉkÉÉèº É½þVÉÒ́ÉäxÉ MÉSUôÎxiÉ, +Mxª ÉÉÊnùMÉÊiɸÉÖiÉä&; iÉlÉÉ Ê½þ¸ÉÖÊiÉ& ¨É® úhÉEòɱ Éä
´ÉÉMÉÉnùªÉ& |ÉÉhÉÉ +Mxª ÉÉnùÒxnäù́ÉÉxMÉSUôxiÉÒÊiÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ -- 'ª ÉjÉɺ ª É {ÉÖ¯û¹Éº ª É ¨ÉÞ iɺ ª ÉÉÏMxÉ ´ÉÉMÉ{ª ÉäÊiÉ ´ÉÉiÉÆ |ÉÉhÉ&' <iª ÉÉÊnùxÉÉ
<ÊiÉ SÉäiÉ , xÉ, ¦ÉÉHòi´ÉÉiÉ ; ´ÉÉMÉÉnùÒxÉÉ̈ÉMxª ÉÉÊnùMÉÊiɸÉÖÊiÉMÉÉêhÉÒ, ± ÉÉä̈ɺ ÉÖ Eäò¶ Éä¹ÉÖ SÉ +nù¶ÉÇxÉÉiÉÂ-- '+Éä¹ÉvÉÒ± ÉÉæ¨ÉÉÊxÉ
´Éxɺ {ÉiÉÒxEäò¶ ÉÉ&' <ÊiÉ Ê½þiÉjÉÉ̈xÉɪ ÉiÉä, xÉ Ê½þ± ÉÉä̈ÉÉÊxÉ Eäò¶ Éɶ SÉÉäi{± ÉÖiª É +Éä¹ÉvÉÒ́ÉÇxɺ {ÉiÉÓ¶SÉ MÉSUôxiÉÒÊiÉ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ; xÉ SÉ
VÉÒ́ɺ ª É |ÉÉhÉÉä{ÉÉÊvÉ|Éiª ÉÉJª ÉÉxÉä MÉ̈ÉxÉ̈É́ÉEò± {ÉiÉä; xÉÉÊ{É |ÉÉhÉèÌ́ÉxÉÉ näù½þÉxiÉ® äú={ɦÉÉäMÉ ={É{ÉtiÉä; Ếɺ {ɹ]ÆõSÉ |ÉÉhÉÉxÉÉÆ º ɽþ
VÉÒ́ÉäxÉ MÉ̈ÉxÉ̈Éxª ÉjÉ ¸ÉÉẾÉiÉ̈É ; +iÉÉä ´ÉÉMÉÉtÊvɹ`öÉjÉÒhÉÉ̈ÉMxª ÉÉÊnùnäù́ÉiÉÉxÉÉÆ ´ÉÉMÉÉtÖ{ÉEòÉÊ® úhÉÒxÉÉÆ ¨É® úhÉEòɱ Éä
={ÉEòÉ® úÊxÉ́ÉÞÊkÉ̈ÉÉjÉ̈É{ÉäIª É -- ´ÉÉMÉÉnùªÉÉä%Mxª ÉÉnùÒxMÉSUôxiÉÒiª ÉÖ{ÉSɪ ÉÇiÉä **

|ÉlÉ̈Éä%¸É́ÉhÉÉÊnùÊiÉ SÉäzÉ iÉÉ B´É Á Ö{É{ÉkÉä& ** 3.1.5 **

** 3.1.5 **

º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ-- EòlÉÆ {ÉÖxÉ& '{É\SÉ̈ª ÉÉ̈ÉɽÖþiÉÉ́ÉÉ{É& {ÉÖ¯û¹É́ÉSɺ ÉÉä ¦É́ÉÎxiÉ' <iª ÉäiÉiÉÂÊxÉvÉÉÇ®úʪÉiÉÖÆ {Éɪ ÉÇiÉä, ª ÉÉ́ÉiÉÉ xÉè́É
|ÉlÉ̈Éä%MxÉÉ́É{ÉÉÆ ¸É́ÉhÉ̈Éκ iÉ? -- <½þʽþtÖ± ÉÉäEò|ɦÉÞ iɪ É& {É\SÉÉMxª É& {É\SÉÉxÉÉ̈ÉɽÖþiÉÒxÉÉ̈ÉÉvÉÉ® úi´ÉäxÉÉvÉÒiÉÉ&; iÉä¹ÉÉÆ SÉ |É̈ÉÖJÉä
'+º ÉÉè´ÉÉ́É ´ÉÉäEòÉä MÉÉèiÉ̈ÉÉÎMxÉ&' <iª ÉÖ{Éxª ɺ ª É 'iÉκ ¨ÉzÉäiÉκ ¨ÉzÉMxÉÉènäù́ÉÉ& ¸ÉrùÉÆ VÉÖ¼´ÉÊiÉ' <ÊiÉ ¸ÉrùÉ ½þ Éä̈ª Épù́ª Éi´ÉäxÉ
+É́ÉäÊnùiÉÉ; xÉ iÉjÉ +É{ÉÉä ½þÉä̈ª Épù́ª Éiɪ ÉÉ ¸ÉÖiÉÉ&; ª ÉÊnùxÉÉ̈É {ÉVÉÇxª ÉÉÊnù¹ÉÚ kÉ® äú¹ÉÖ SÉiÉÖ¹́ÉÇÎMxɹ́É{ÉÉÆ ½þÉä̈ª Épù́ª ÉiÉÉ {ÉÊ® úEò± {ª ÉäiÉ,
{ÉÊ® úEò± {ª ÉiÉÉÆ xÉÉ̈É, iÉä¹ÉÖ ½þÉäiÉ́ª Éiɪ ÉÉä{ÉÉkÉÉxÉÉÆ º ÉÉä̈ÉÉnùÒxÉÉ̈ɤ ¤ ɽÖþ±Éi´ÉÉä{É{ÉkÉä&; |ÉlÉ̈Éä i´ÉMxÉÉè¸ÉÖiÉÉÆ ¸ÉrùÉÆ {ÉÊ® úiª ÉVª É +¸ÉÖiÉÉ
+É{É& {ÉÊ® úEò± {ª ÉxiÉ <ÊiÉ º ÉɽþºÉ̈ÉäiÉiÉ ; ¸ÉrùÉ SÉ xÉÉ̈É |Éiª ɪ ÉẾɶ Éä¹É&, |Éʺ ÉÊrùºÉÉ̈Élª ÉÉÇiÉ ; iɺ ¨ÉÉnùªÉÖHò& {É\SÉ̈ª ÉÉ̈ÉɽÖþiÉÉ́É{ÉÉÆ
{ÉÖ¯û¹É¦ÉÉ́É <ÊiÉ SÉäiÉÂ---

xÉè¹É nùɹäÉ&; ʽþª ÉiÉ& iÉjÉÉÊ{É |ÉlÉ̈Éä%MxÉÉèiÉÉ B´ÉÉ{É& ¸Érùɶ ɤ näùxÉÉʦÉ|ÉäªÉxiÉä; EÖòiÉ&? ={É{ÉkÉä&; B´ÉÆ
Á ÉÊnù̈Évª ÉÉ́ɺ ÉÉxɺ ÉÆMÉÉxÉÉiÉÂ+xÉÉEÖò± É̈ÉäiÉnäùEò´ÉÉCª É̈ÉÖ{É{ÉtiÉä; <iÉ® úlÉÉ {ÉÖxÉ&, {É\SÉ̈ª ÉÉ̈ÉɽÖþiÉÉè+{ÉÉÆ {ÉÖ¯û¹É́ÉSɺ i´É|ÉEòÉ® äú{ÉÞ ¹]äõ,
|ÉÊiÉ́ÉSÉxÉÉ́ɺ É® äú|ÉlÉ̈ÉɽÖþÊiɺ lÉÉxÉä ª ÉtxÉ{ÉÉä ½þÉä̈ª Épù́ª ÉÆ ¸ÉrùÉÆ xÉÉ̈ÉÉ́ÉiÉÉ® úªÉäiÉÂ-- iÉiÉ& +xª ÉlÉÉ |ɶ xÉÉä%xª ÉlÉÉ
|ÉÊiÉ́ÉSÉxÉÊ̈Éiª ÉäEò´ÉÉCª ÉiÉÉ xÉ º ª ÉÉiÉ * '<ÊiÉ iÉÖ {É\SÉ̈ª ÉÉ̈ÉɽÖþiÉÉ́ÉÉ{É& {ÉÖ¯û¹É́ÉSɺ ÉÉä ¦É́ÉÎxiÉ' <ÊiÉ SÉ ={ɺ Éƽþ®úxÉÂBiÉnäù́É
nù¶ÉǪÉÊiÉ* ¸ÉrùÉEòɪ ÉÈSÉ º ÉÉä̈É́ÉÞ ¹]õ¬ ÉÊnùº lÉÚ± ÉÒ¦É́Énù¤¤ ɽÖþ±ÉÆ ± ÉIª ÉiÉä; º ÉÉ SÉ ¸Érùɪ ÉÉ +{i´Éä ª ÉÖÊHò&* EòÉ® úhÉÉxÉÖ°ü{ÉÆ Ê½þEòɪ ÉÈ
¦É́ÉÊiÉ* xÉ SÉ ¸ÉrùÉJª É& |Éiª ɪ É&, ¨Éxɺ ÉÉä VÉÒ́ɺ ª É ´ÉÉ vÉ̈ÉÇ& º ÉxÉÂvÉÌ̈ÉhÉÉä ÊxɹEÞ ò¹ªÉ ½þÉä̈Éɪ ÉÉä{ÉÉnùÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä -- {ɶ ´ÉÉÊnù¦ª É
<´É ¾þnùªÉÉnùÒÊxÉ <ÊiÉ, +É{É B´É ¸Érùɶ ɤ nùÉ ¦É́ÉäªÉÖ&* ¸Érùɶ ɤ nù¶SÉÉ{º ÉÚ {É{ÉtiÉä, ´ÉèÊnùEò|ɪ ÉÉäMÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ-- '¸ÉrùÉ ´ÉÉ +É{É&'
<ÊiÉ* iÉxÉÖi´ÉÆ ¸Érùɺ ÉÉ°ü{ª ÉÆ MÉSUôÎxiÉ +É{ÉÉä näù½þ¤ÉÒVɦÉÚ iÉÉ <iª ÉiÉ&, ¸Érùɶ ɤ nùÉ& º ª ÉÖ&-- ª ÉlÉÉ Ëº ɽþ{É® úÉGò¨ÉÉä xÉ® ú& ˺ ɽþ¶É¤ nùÉä
¦É́ÉÊiÉ* ¸ÉrùÉ{ÉÚ ´ÉÇEòEò¨ÉǺÉ̈É́Éɪ ÉÉSSÉ +{º ÉÖ ¸Érùɶ ɤ nù={É{ÉtiÉä, ¨É\Sɶ ɤ nù<´É {ÉÖ¯û¹Éä¹ÉÖ; ¸ÉrùɽäþiÉÖi´ÉÉSSÉ
¸Érùɶ ɤ nùÉä{É{ÉÊkÉ&, '+É{ÉÉä ½þɺ ¨Éè¸ÉrùÉÆ º ÉÆxÉ̈ÉxiÉä {ÉÖhª Éɪ É Eò¨ÉÇhÉä' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä& **

+¸ÉÖiÉi´ÉÉÊnùÊiÉ SÉäzÉä¹]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉÉÆ |ÉiÉÒiÉä& ** 3.1.6 **

** 3.1.6 **

+lÉÉÊ{É º ª ÉÉiÉÂ-- |ɶ xÉ|ÉÊiÉ́ÉSÉxÉɦª ÉÉÆ xÉÉ̈É +É{É& ¸ÉrùÉÊnùGò¨ÉähÉ {É\SÉ̈ª ÉÉ̈ÉɽÖþiÉÉè{ÉÖ¯û¹ÉÉEòÉ® Æú|ÉÊiÉ{Étä® úxÉÂ
; xÉ iÉÖ
iÉiº ÉÆ{ÉÊ® ú¹́ÉHòÉ VÉÒ́ÉÉ ® Æú½äþªÉÖ&, +¸ÉÖi´ÉÉiÉÂ-- xÉ Á jÉ +{ÉÉÊ̈É́É VÉÒ́ÉÉxÉÉÆ ¸ÉÉ́ÉʪÉiÉÉ EòζSÉSUô¤ nùÉä%κ iÉ; iɺ ¨ÉÉiÉÂ'® Æú½þÊiÉ
º ÉÆ{ÉÊ® ú¹́ÉHò&' <iª ɪ ÉÖHò¨ÉÂ-- <ÊiÉ SÉäiÉ , xÉè¹É nùɹäÉ&; EÖòiÉ&? <¹]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉÉÆ |ÉiÉÒiÉä&-- '+lÉ ª É <¨Éä OÉÉ̈É <¹]õÉ{ÉÚ iÉæ
nùkÉÊ̈Éiª ÉÖ{Éɺ ÉiÉä iÉä vÉÚ ¨ É̈Éʦɺ ÉƦÉ́ÉÎxiÉ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É <¹]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉÉÆ vÉÚ ¨ ÉÉÊnùxÉÉ Ê{ÉiÉÞ
ª ÉÉhÉäxÉ {ÉlÉÉ SÉxpù|ÉÉÏ{iÉ Eòlɪ ÉÊiÉ
'+ÉEòɶ ÉÉSSÉxpù̈ɺ É̈Éä¹É º ÉÉä̈ÉÉä ® úÉVÉÉ' <ÊiÉ; iÉ B´Éä½þ ÉÊ{É |ÉiÉÒªÉxiÉä, 'iÉκ ¨ÉzÉäiÉκ ¨ÉzÉMxÉÉènäù́ÉÉ& ¸ÉrùÉÆ VÉÖ¼´ÉÊiÉ iɺ ª ÉÉ +ɽÖþiÉä&
º ÉÉä̈ÉÉä ® úÉVÉÉ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ' <ÊiÉ ¸ÉÖÊiɺ ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉiÉ * iÉä¹ÉÉÆ SÉ +ÎMxɽþÉäjÉnù¶ÉÇ{ÉÚ hÉÇ̈Éɺ ÉÉÊnùEò¨ÉǺÉÉvÉxɦÉÚ
iÉÉ nùÊvÉ{ɪ É&|ɦÉÞiɪ ÉÉä
pù́Épù́ª ɦÉÚ ª ɺ i´ÉÉi|Éiª ÉIÉ̈Éä́É +É{É& º ÉÎxiÉ; iÉÉ +ɽþ́ÉxÉÒªÉä ½ÖþiÉÉ& º ÉÚ I ¨ÉÉ +ɽÖþiª ÉÉä%{ÉÚ´ÉÇ°ü{ÉÉ& º Éiª É& iÉÉÊxɹ]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉ
+ɸɪ ÉÎxiÉ -- iÉä¹ÉÉÆ SÉ ¶ É® úÒ®ÆúxÉèvÉxÉäxÉ ẾÉvÉÉxÉäxÉÉxiª Éä%MxÉÉ́ÉÞ Îi´ÉVÉÉä VÉÖ¼´ÉÊiÉ -- '+º ÉÉèº ´ÉMÉÉÇªÉ ± ÉÉäEòɪ É º ´ÉɽþÉ' <ÊiÉ;
iÉiɺ iÉÉ& ¸ÉrùÉ{ÉÚ ´ÉÇEòEò¨ÉǺÉ̈É́ÉÉʪÉxª É +ɽÖþÊiÉ̈ɪ ª É +É{ÉÉä%{ÉÚ ´ÉÇ°ü{ÉÉ& º Éiª É& iÉÉÊxɹ]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉÉä VÉÒ́Éx{ÉÊ® ú́ɹä]õ¬ +¨ÉÖÆ ± ÉÉäEÆò
¡ ò± ÉnùÉxÉɪ É xɪ ÉxiÉÒÊiÉ ª ÉiÉ , iÉnùjÉ VÉÖ½þÉÊäiÉxÉÉ +ʦÉvÉÒªÉiÉä -- ¸ÉrùÉÆ VÉÖ¼´ÉiÉÒÊiÉ* iÉlÉÉ SÉ +ÎMxɽþÉäjÉä
¹É] õ|ɶ xÉÒÊxÉ́ÉÇSÉxÉ°ü{ÉähÉ ´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉähÉ 'iÉä ´ÉÉ BiÉä +ɽÖþiÉÒ½ÖþiÉä =iGòɨÉiÉ&' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnùxÉÉ +ÎMxɽþÉäjÉɽÖþiª ÉÉä& ¡ ò± ÉÉ® ú̈¦Éɪ É
± ÉÉäEòÉxiÉ® ú|ÉÉÎ{iÉnÇù̶ÉiÉÉ* iɺ ¨ÉÉnùɽÖþiÉÒ̈ɪ ÉÒʦɮ ún ùʦÉ& º ÉÆ{ÉÊ® ú¹́ÉHòÉ VÉÒ́ÉÉ ® Æú½þÎxiÉ º ´ÉEò¨ÉÇ¡ò± ÉÉä{ɦÉÉäMÉɪ ÉäÊiÉ Î¶± ɹªÉiÉä **

EòlÉÆ {ÉÖxÉÊ® únùÊ̈ɹ]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉÉÆ º ´ÉEò¨ÉÇ¡ò± ÉÉä{ɦÉÉäMÉɪ É ® Æú½þhÉÆ |ÉÊiÉYÉɪ ÉiÉä, ª ÉÉ́ÉiÉÉ iÉä¹ÉÉÆ vÉÚ
¨ É|ÉiÉÒEäòxÉ ´Éi¨ÉÇxÉÉ
SÉxpù̈ɺ É̈ÉÊvÉ°üføÉxÉÉ̈ÉzɦÉÉ́ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ -- 'B¹É º ÉÉä̈ÉÉä ® úÉVÉÉ iÉqäù́ÉÉxÉÉ̈ÉzÉÆ iÉÆ iÉä́ÉÉ ¦ÉIɪ ÉÎxiÉ' <ÊiÉ, 'iÉä SÉxpÆù|ÉÉ{ª ÉÉzÉÆ
¦É́ÉÎxiÉ iÉÉƺ iÉjÉ näù́ÉÉ ª ÉlÉÉ º ÉÉä̈ÉÆ ® úÉVÉÉxÉ̈ÉÉ{ª Éɪ ɺ ´ÉÉ{ÉIÉҪɺ ´Éäiª Éä́É̈ ÉäiÉÉƺ jÉ ¦ÉIɪ ÉÎxiÉ' <ÊiÉ SÉ º É̈ÉÉxÉẾɹɪ ÉÆ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® ú̈ÉÂ
? xÉ
SÉ ´ª ÉÉQÉÉÊnùʦÉÊ® ú́É näù́Éè¦ÉÇIª É̈ÉÉhÉÉxÉÉ̈ÉÖ{ɦÉÉäMÉ& º ÉƦÉ́ÉiÉÒÊiÉ; +iÉ =kÉ® Æú{É`öÊiÉ --

¦ÉÉHÆò ´ÉÉxÉÉi¨ÉẾÉk´ÉÉkÉlÉÉʽþnù¶ÉǪÉÊiÉ ** 3.1.7 **

** 3.1.7 **

´ÉÉ-¶ ɤ nù¶SÉÉäÊnùiÉnùɹäÉ́ª ÉÉ́ÉiÉÇxÉÉlÉÇ&* ¦ÉÉHò¨Éä¹ÉÉ̈ÉzÉi´É̈É , xÉ ¨ÉÖJª É̈ÉÂ; ¨ÉÖJª Éä Á zÉi´Éä 'º ´ÉMÉÇEòɨÉÉä ª ÉVÉäiÉ '
<iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉÊvÉEòÉ® ú̧ÉÖÊiɯû{ɯûvª ÉäiÉ; SÉxpù̈Éhb÷± Éä SÉäÊnù¹]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉÉ̈ÉÖ{ɦÉÉäMÉÉä xÉ º ª ÉÉiÉ , ÊEò¨ÉlÉÇ̈ÉÊvÉEòÉÊ® úhÉ <¹]õÉÊnù
+ɪ Éɺ ɤ ɽÖþ±ÉÆ Eò¨ÉÇEÖòª ÉÖÇ&* +zɶ ɤ nù¶SÉÉä{ɦÉÉäMɽäþiÉÖi´Éº ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉiÉÂ+xÉzÉä%{ª ÉÖ{ÉSɪ ÉÇ̈ÉÉhÉÉä où¶ª ÉiÉä, ª ÉlÉÉ -- Ếɶ ÉÉä%zÉÆ ® úÉYÉÉÆ
{ɶ É́ÉÉä%zÉÆ Ếɶ ÉÉÊ̈ÉÊiÉ* iɺ ¨ÉÉÊnù¹]õºjÉÒ{ÉÖjÉÊ̈ÉjɦÉÞ iª ÉÉÊnùʦÉÊ® ú́É MÉÖhɦÉÉ́ÉÉä{ÉMÉiÉèÊ® ú¹]õÉÊnùEòÉÊ® úʦɪ ÉÇiº ÉÖJÉẾɽþ®úhÉÆ näù́ÉÉxÉÉ̈ÉÂ
,
iÉnäù́Éè¹ÉÉÆ ¦ÉIÉhÉ̈ÉʦÉ|ÉäiÉ̈É , xÉ ¨ÉÉänùEòÉÊnù́ÉSSÉ́ÉÇhÉÆ ÊxÉMÉ® úhÉÆ ´ÉÉ* 'xÉ ½þ´Éènäù́ÉÉ +¶ xÉÎxiÉ xÉ Ê{ɤ Éxiª ÉäiÉnäù́ÉÉ̈ÉÞ iÉÆ où¹] ṍÉÉ
iÉÞ{ª ÉÎxiÉ' <ÊiÉ SÉ näù́ÉÉxÉÉÆ SÉ́ÉÇhÉÉÊnù́ª ÉÉ{ÉÉ® Æú´ÉÉ® úªÉÊiÉ* iÉä¹ÉÉÆ SÉ <¹]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉÉÆ näù́ÉÉx|ÉÊiÉ MÉÖhɦÉÉ́ÉÉä{ÉMÉiÉÉxÉÉ̈É{ª ÉÖ{ɦÉÉäMÉ
={É{ÉtiÉä, ® úÉVÉÉä{ÉVÉÒẾÉxÉÉÊ̈É́É {ÉÊ® úVÉxÉÉxÉÉ̈É * +xÉÉi¨ÉẾÉk´ÉÉSSÉ <¹]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉÉÆ näù́ÉÉä{ɦÉÉäMª ɦÉÉ́É ={É{ÉtiÉä; iÉlÉÉ Ê½þ
¸ÉÖÊiÉ® úxÉÉi¨ÉẾÉnùÉÆ näù́ÉÉä{ɦÉÉäMª ÉiÉÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ -- '+lÉ ª ÉÉä%xª ÉÉÆ näù́ÉiÉÉ̈ÉÖ{Éɺ iÉä%xª ÉÉä%º ÉÉ́Éxª ÉÉä%½þ̈ɺ ¨ÉÒÊiÉ xÉ º É ´Éänùª ÉlÉÉ
{ɶ ÉÖ® äú́ÉÆ º É näù́ÉÉxÉÉ̈ÉÂ
' <ÊiÉ; º É SÉÉκ ¨ÉzÉÊ{É ± ÉÉäEäò <¹]õÉÊnùʦÉ& Eò¨ÉÇʦÉ& |ÉÒhɪ Éx{ɶ ÉÖ́Éqäù́ÉÉxÉÉ̈ÉÖ{ÉEò® úÉÊ äiÉ, +¨ÉÖϊÉzÉÊ{É ± ÉÉäEäò
iÉnÖù{ÉVÉÒ́ÉÒiÉnùÉÊnù¹]Æõ¡ ò± É̈ÉÖ{ɦÉÖ\VÉÉxÉ& {ɶ ÉÖ́Énäù́É näù́ÉÉxÉÉ̈ÉÖ{ÉEò® úÉäiÉÒÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä **

+xÉÉi¨ÉẾÉk´ÉÉiÉÂiÉlÉÉ Ê½þnù¶ÉǪÉÊiÉ <iª ɺ ª É +{É® úÉ ´ª ÉÉJª ÉÉ -- +xÉÉi¨ÉẾÉnùÉä Á äiÉä Eäò´É± ÉEòÌ̈ÉhÉ <¹]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉ&, xÉ
YÉÉxÉEò¨ÉǺÉ̈ÉÖSSɪ ÉÉxÉÖ¹`öÉʪÉxÉ& {É\SÉÉÎMxÉẾÉtÉÊ̈ɽþ+Éi¨ÉẾÉtäiª ÉÖ{ÉSÉ® úÎxiÉ, |ÉEò® úhÉÉiÉ ;
{É\SÉÉÎMxÉẾÉtÉẾɽþÒxÉi´ÉÉSSÉänùÊ̈ɹ]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉÉÆ MÉÖhÉ́ÉÉnäùxÉÉzÉi´É̈ÉÖn ù¦ÉÉ́ª ÉiÉä {É\SÉÉÎMxÉẾÉYÉÉxÉ|ɶ Éƺ Éɪ Éè; {É\SÉÉÎMxÉẾÉtä½þ
ẾÉÊvÉÎiº ÉiÉÉ, ´ÉÉCª ÉiÉÉi{ɪ ÉÉḈÉMÉ̈ÉÉiÉ ; iÉlÉÉ Ê½þ¸ÉÖiª ÉxiÉ® ÆúSÉxpù̈Éhb÷± Éä ¦ÉÉäMɺ Én ù¦ÉÉ́ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ -- 'º É º ÉÉä̈ɱ ÉÉäEäò
ẾɦÉÚÊiÉ̈ÉxÉÖ¦ÉÚ
ª É {ÉÖxÉ® úÉ́ÉiÉÇiÉä' <ÊiÉ; iÉlÉÉ +xª ÉnùÊ{É ¸ÉÖiª ÉxiÉ® ú̈ÉÂ'+lÉ ª Éä ¶ ÉiÉÆ Ê{ÉiÉßhÉÉÆ ÊVÉiɱ ÉÉäEòÉxÉÉ̈ÉÉxÉxnùÉ& º É BEò& Eò¨ÉÇ
näù́ÉÉxÉÉ̈ÉÉxÉxnùÉä ª Éä Eò¨ÉÇhÉÉ näù́Éi´É̈Éʦɺ ÉÆ{ÉtxiÉä' <ÊiÉ <¹]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉÉÆ näù́Éè& º ɽþº ÉǼɺ ÉiÉÉÆ ¦ÉÉäMÉ|ÉÉÏ{iÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ* B´ÉÆ
¦ÉÉHòi´ÉÉnùzɦÉÉ́É́ÉSÉxɺ ª É, <¹]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉÉä%jÉ VÉÒ́ÉÉ ® Æú½þxiÉÒÊiÉ |ÉiÉÒªÉiÉä* iɺ ¨ÉÉiÉÂ'® Æú½þÊiÉ º ÉÆ{ÉÊ® ú¹́ÉHò&' <ÊiÉ ª ÉÖHò¨Éä́ÉÉäHò¨ÉÂ
**

EÞ
òiÉÉiª ɪ Éä%xÉÖ¶ ɪ É́ÉÉxÉÂoù¹]õº¨ÉÞ
Êiɦª ÉÉÆ ª ÉlÉäiÉ̈ÉxÉä́É\SÉ ** 3.1.8 **
EÞ
òiÉÉiª ɪ ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.1.8 **

<¹]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉÉÆ vÉÚ ¨ ÉÉÊnùxÉÉ ´Éi¨ÉÇxÉÉ SÉxpù̈Éhb÷± É̈ÉÊvÉ°üføÉxÉÉÆ ¦ÉÖHò¦ÉÉäMÉÉxÉÉÆ iÉiÉ& |Éiª É́É® úÉä½þ+É̈xÉɪ ÉiÉä --
'iÉκ ¨Éxª ÉÉ́Éiº ÉÆ{ÉÉiÉ̈ÉÖʹÉi´ÉÉlÉèiÉ̈Éä́ÉÉv´ÉÉxÉÆ {ÉÖxÉÌxÉ́ÉiÉÇxiÉä ª ÉlÉäiÉ̈ÉÂ
' <iª ÉÉ® ú¦ª É, -- ª ÉÉ́ÉiÉÂ-- ® ú̈ÉhÉÒªÉSÉ® úhÉÉ
¥ÉÉÀ hÉÉÊnùªÉÉäÊxÉ̈ÉÉ{ÉtxiÉä Eò{ÉÚ ª ÉSÉ® úhÉÉ& ¶ ´ÉÉÊnùªÉÉäÊxÉÊ̈ÉÊiÉ* iÉjÉänÆùẾÉSÉɪ ÉÇiÉä -- ËEò ÊxÉ® úxÉÖ¶ ɪ ÉÉ
¦ÉÖHòEÞ òiº xÉEò¨ÉÉÇhÉÉä%´É® úÉä½þÎxiÉ, +ɽþÉÎäº ´Éiº ÉÉxÉÖ¶ ɪ ÉÉ <ÊiÉ* ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈É ? ÊxÉ® úxÉÖ¶ ɪ ÉÉ <ÊiÉ; EÖòiÉ&? 'ª ÉÉ́Éiº ÉÆ{ÉÉiÉ̈É ' <ÊiÉ
Ếɶ Éä¹ÉhÉÉiÉÂ-- º ÉÆ{ÉÉiɶ ɤ näùxÉÉjÉ Eò¨ÉÉǶɪ É =Sª ÉiÉä, º ÉÆ{ÉiÉÎxiÉ +xÉäxÉ +º ¨Éɱ ± ÉÉäEòÉiÉÂ+¨ÉÖÆ ± ÉÉäEÆò ¡ ò± ÉÉä{ɦÉÉäMÉɪ ÉäÊiÉ;
'ª ÉÉ́Éiº ÉÆ{ÉÉiÉ̈ÉÖʹÉi´ÉÉ' <ÊiÉ SÉ EÞ òiº xɺ ª É iɺ ª É EÞòiɺ ª É iÉjÉè́É ¦ÉÖHòiÉÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ; 'iÉä¹ÉÉÆ ª ÉnùÉ iÉi{ɪ ÉḈÉèÊiÉ' <ÊiÉ SÉ
¸ÉÖiª ÉxiÉ® äúhÉè́É B´ÉÉlÉÇ& |Énù¶ª ÉÇiÉä* º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ-- ª ÉÉ́Énù̈ÉÖϹ̈ɱ ± ÉÉäEäò ={ɦÉÉäHò´ª ÉÆ Eò¨ÉÇiÉÉ́ÉnÖù{ɦÉÖR óHò <ÊiÉ Eò± {ÉʪɹªÉÉ̈ÉÒÊiÉ;
xÉè́ÉÆ Eò± {ÉʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä, 'ª ÉÏiEòSÉ' <iª Éxª ÉjÉ {É® úÉ̈ ɶ ÉÉÇiÉÂ-- '|ÉÉ{ª ÉÉxiÉÆ Eò¨ÉÇhɺ iɺ ª É ª ÉÏiEòSÉä½þEò® úÉäiª ɪ É̈É *
iɺ ¨Éɱ ± ÉÉäEòÉi{ÉÖxÉ® úèiª ɺ ¨Éè± ÉÉäEòɪ É Eò¨ÉÇhÉä' <ÊiÉ Ê½þ+{É® úÉ ¸ÉÖÊiÉ& 'ª ÉÏiEòSÉ' <iª ÉẾɶ Éä¹É{É® úÉ̈ ɶ ÉæxÉ EÞ òiº xɺ ª Éä½þEÞòiɺ ª É
Eò¨ÉÇhÉ& iÉjÉ IÉʪÉiÉiÉÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ* +Ê{É SÉ |Éɪ ÉhÉ̈ÉxÉÉ® ú¤vÉ¡ ò± ɺ ª É Eò¨ÉÇhÉÉä%ʦÉ́ª É\VÉEò¨É ; |ÉÉC|Éɪ ÉhÉÉiÉÂ+É® ú¤vÉ¡ ò± ÉäxÉ
Eò¨ÉÇhÉÉ |ÉÊiɤ Érùºª ÉÉʦÉ́ª ÉCiª ÉxÉÖ{É{ÉkÉä&; iÉSSÉ +Ếɶ Éä¹ÉÉtÉ́ÉÏiEòÊSÉnùxÉÉ® ú¤vÉ¡ ò± ÉÆ iɺ ª É º É́ÉǺª ÉÉʦÉ́ª É\VÉEò¨É ; xÉ Ê½þ
º ÉÉvÉÉ® úhÉä ÊxÉÊ̈ÉkÉä xÉèÊ̈ÉÊkÉEò¨Éº ÉÉvÉÉ® úhÉÆ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; xÉ Á ẾÉʶɹ]äõ|ÉnùÒ{ɺ ÉÆÊxÉvÉÉè, PÉ]õÉä%ʦÉ́ª ÉVª ÉiÉä xÉ {É]õ<iª ÉÖ{É{ÉtiÉä*
iɺ ¨ÉÉÊzÉ® úxÉÖ¶ ɪ ÉÉ +´É® úÉä½þxiÉÒiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä --

¥ÉÚ ¨ É& -- EÞ òiÉÉiª ɪ Éä%xÉÖ¶ ɪ É́ÉÉÊxÉÊiÉ* ª ÉäxÉ Eò¨ÉǤÉÞ xnäùxÉ SÉxpù̈ɺ É̈ÉÉ°üføÉ& ¡ ò± ÉÉä{ɦÉÉäMÉɪ É, iÉκ ¨ÉzÉÖ{ɦÉÉäMÉäxÉ IÉʪÉiÉä, iÉä¹ÉÉÆ
ª Énù̈¨ ɪ ÉÆ ¶ É® úÒ®ÆúSÉxpù̈ɺ ª ÉÖ{ɦÉÉäMÉɪ ÉÉ® ú¤vÉ̈ÉÂ, iÉiÉÂ={ɦÉÉäMÉIɪ Énù¶ÉÇxɶ ÉÉäEòÉÎMxɺ ÉÆ{ÉEòÉÇi|ÉẾɱ ÉÒªÉiÉä --
º ÉẾÉiÉÞ ÊEò® úhɺ ÉÆ{ÉEòÉÇÊnù́Éʽþ̈ÉEò® úEòÉ&, ½ÖþiɦÉÖMÉÌSÉ&º ÉÆ{ÉEòÉÇÊnù́É SÉ PÉÞ iÉEòÉÊ`öxª É̈ÉÂ; iÉiÉ& EÞ òiÉÉiª ɪ Éä EÞ
òiɺ ª Éä¹]õÉnäù& Eò¨ÉÇhÉ&
¡ ò± ÉÉä{ɦÉÉäMÉäxÉÉä{ÉIɪ Éä º ÉÊiÉ, º ÉÉxÉÖ¶ ɪ ÉÉ B´Éä̈É̈É́É® úÉä½þÎxiÉ; EäòxÉ ½äþiÉÖxÉÉ? où¹]õº¨ÉÞ Êiɦª ÉÉÊ̈Éiª Éɽþ* iÉlÉÉ Ê½þ|Éiª ÉIÉÉ ¸ÉÖÊiÉ&
º ÉÉxÉÖ¶ ɪ ÉÉxÉÉ̈É́É® úÉä½Æþnù¶ÉǪÉÊiÉ -- 'iÉt <½þ® ú̈ÉhÉÒªÉSÉ® úhÉÉ +¦ª Éɶ ÉÉä ½þª ÉkÉä ® ú̈ÉhÉÒªÉÉÆ ª ÉÉäÊxÉ̈ÉÉ{Étä® úx¥ÉÉÀ hɪ ÉÉäËxÉ ´ÉÉ
IÉÊjɪ ɪ ÉÉäËxÉ ´ÉÉ ´É趪 ɪ ÉÉäËxÉ ¤ ÉÉlÉ ª É <½þEò{ÉÚ ª ÉSÉ® úhÉÉ +¦ª Éɶ ÉÉä ½þª ÉkÉä Eò{ÉÚ ª ÉÉÆ ª ÉÉäÊxÉ̈ÉÉ{Étä® ú\¶ ´Éª ÉÉäËxÉ ´ÉÉ º ÉÚEò® úªÉÉäËxÉ ´ÉÉ
SÉÉhb÷ɱ ɪ ÉÉäËxÉ ´ÉÉ' <ÊiÉ; SÉ® úhɶ ɤ näùxÉÉxÉÖ¶ ɪ É& º ÉÚ Sª ÉiÉ <ÊiÉ ´ÉhÉÇʪɹªÉÊiÉ* où¹]õ¶SÉɪ ÉÆ VÉx¨ÉxÉè́É |ÉÊiÉ|ÉÉhª ÉÖSSÉÉ́ÉSÉ°ü{É
={ɦÉÉäMÉ& |ÉẾɦÉVª É̈ÉÉxÉ +ÉEòκ ¨ÉEòi´Éɺ ÉƦÉ́ÉÉnùxÉÖ¶ ɪ ɺ Én ù¦ÉÉ́ÉÆ º ÉÚ
Sɪ ÉÊiÉ, +¦ª ÉÖnùªÉ|Éiª É́Éɪ ɪ ÉÉä& º ÉÖEÞòiÉnÖù¹EÞ òiɽäþiÉÖi´Éº ª É
º ÉÉ̈ÉÉxª ÉiÉ& ¶ Éɺ jÉähÉÉ́ÉMÉÊ̈ÉiÉi´ÉÉiÉ * º ¨ÉÞÊiÉ® úÊ{É -- '´ÉhÉÉÇ+ɸÉ̈Éɶ SÉ º ´ÉEò¨ÉÇÊxɹ`öÉ& |Éäiª É Eò¨ÉÇ¡ò± É̈ÉxÉÖ¦ÉÚ ª É iÉiÉ& ¶ Éä¹ÉähÉ
ẾÉʶɹ]õnäù¶ÉVÉÉÊiÉEÖò± É°ü{Éɪ ÉÖ&¸ÉÖiÉ́ÉÞ kÉẾÉkɺ ÉÖJÉ̈Éävɺ ÉÉä VÉx¨É |ÉÊiÉ{ÉtxiÉä' <ÊiÉ º ÉÉxÉÖ¶ ɪ ÉÉxÉÉ̈Éä́ÉÉ́É® úÉä½Æþnù¶ÉǪÉÊiÉ **

Eò& {ÉÖxÉ® úxÉÖ¶ ɪ ÉÉä xÉÉ̈ÉäÊiÉ -- EäòÊSÉkÉÉ́ÉnùɽÖþ&-- º ´ÉMÉÉÇlÉǺª É Eò¨ÉÇhÉÉä ¦ÉHÖ ò¡ ò± ɺ ª ÉÉ́ɶ Éä¹É& EòζSÉnùxÉÖ¶ ɪ ÉÉä xÉÉ̈É,
¦ÉÉhb÷ÉxÉÖº ÉÉÊ® úºxÉä½þ́ÉiÉÂ-- ª ÉlÉÉ Ê½þº xÉä½þ¦ÉÉhbÆ÷ Ê® úSª É̈ÉÉxÉÆ xÉ º É́ÉÉÇi¨ÉxÉÉ Ê® úSª ÉiÉä, ¦ÉÉhb÷ÉxÉÖº Éɪ Éæ´É
EòζSÉiº xÉä½þ¶Éä¹ÉÉä%´ÉÊiɹ`öiÉä, iÉlÉÉ +xÉÖ¶ ɪ ÉÉä%{ÉÒÊiÉ* xÉxÉÖ Eòɪ ÉÇẾÉ® úÉÊävÉi´ÉÉnùoù¹]õºª É xÉ ¦ÉÖHò¡ ò± ɺ ª ÉÉ́ɶ Éä¹ÉÉ́ɺ lÉÉxÉÆ xª Éɪ ª É̈ÉÂ
;
xÉɪ ÉÆ nùɹäÉ&; xÉ Ê½þº É́ÉÉÇi¨ÉxÉÉ ¦ÉÖHò¡ ò± Éi´ÉÆ Eò¨ÉÇhÉ& |ÉÊiÉVÉÉxÉÒ̈ɽäþ* xÉxÉÖ ÊxÉ® ú́ɶ Éä¹ÉEò¨ÉÇ¡ò± ÉÉä{ɦÉÉäMÉɪ É SÉxpù̈Éhb÷± É̈ÉÉ°üføÉ&;
¤ ÉÉfø¨ÉÂ-- iÉlÉÉÊ{É º ´É± {ÉEò¨ÉÉḈɶ Éä¹É̈ÉÉjÉähÉ iÉjÉÉ́ɺ lÉÉxÉÆ xÉ ± ɦª ÉiÉä; ª ÉlÉÉ ÊEò± É EòζSÉiº Éä́ÉEò& º ÉEò± Éè& º Éä́ÉÉä{ÉEò® úhÉè&
® úÉVÉEÖò± É̈ÉÖ{ɺ ÉÞ{iÉζSÉ® ú|É́Éɺ ÉÉi{ÉÊ® úIÉÒhɤ ɽÚþ{ÉEò® úhɶ UôjÉ{ÉÉnÖùEòÉÊnù̈ÉÉjÉÉ́ɶ Éä¹ÉÉä xÉ ® úÉVÉEÖò± Éä%´Éº lÉÉiÉÖÆ ¶ ÉCxÉÉäÊiÉ,
B´É̈ÉxÉÖ¶ ɪ É̈ÉÉjÉ{ÉÊ® úOɽþÉäxÉ SÉxpù̈Éhb÷± Éä%´Éº lÉÉiÉÖÆ ¶ ÉCxÉÉäiÉÒÊiÉ **

xÉ SÉèiÉtÖHòÊ̈É́É* xÉ Ê½þº ´ÉMÉÉÇlÉǺª É Eò¨ÉÇhÉÉä ¦ÉHÖ ò¡ ò± ɺ ª ÉÉ́ɶ Éä¹ÉÉxÉÖ́ÉÞÊkɯû{É{ÉtiÉä, Eòɪ ÉÇẾÉ® úÉÊävÉi´ÉÉiÉÂ-- <iª ÉÖHò¨É *
xÉx´ÉäiÉnù{ª ÉÖHò¨ÉÂ-- xÉ º ´ÉMÉÇ¡ò± ɺ ª É Eò¨ÉÇhÉÉä ÊxÉÊJɱ ɺ ª É ¦ÉÖHò¡ ò± Éi´ÉÆ ¦ÉẾɹªÉiÉÒÊiÉ; iÉnäùiÉnù{Éä¶ É± É̈ÉÂ-- º ´ÉMÉÉÇlÉÈÊEò± É Eò¨ÉÇ
º ´ÉMÉǺlɺ ª Éè́É º ´ÉMÉÇ¡ò± ÉÆ ÊxÉÊJɱ ÉÆ xÉ VÉxɪ ÉÊiÉ, º ´ÉMÉÇSª ÉÖiɺ ª ÉÉÊ{É EÆòÊSÉi¡ ò± ɱ Éä¶ ÉÆ VÉxɪ ÉiÉÒÊiÉ; xÉ ¶ ɤ nù|É̈ÉÉhÉEòÉxÉÉ̈ÉÒoù¶ÉÒ
Eò± {ÉxÉÉ +´ÉEò± {ÉiÉä; º xÉä½þ¦ÉÉhbä÷ iÉÖ º xÉä½þ±Éä¶ ÉÉxÉÖ́ÉÞ ÊkÉoÇù¹]õi´ÉÉnÖù{É{ÉtiÉä; iÉlÉÉ º Éä́ÉEòº ª ÉÉä{ÉEò® úhɱ Éä¶ ÉÉxÉÖ́ÉÞ
Êkɶ SÉ où¶ª ÉiÉä; xÉ
Îi´É½þiÉlÉÉ º ´ÉMÉÇ¡ò± ɺ ª É Eò¨ÉÇhÉÉä ± Éä¶ ÉÉxÉÖ́ÉÞ ÊkÉoÇù¶ª ÉiÉä; xÉÉÊ{É Eò± {ÉʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä, º ´ÉMÉÇ¡ò± Éi´É¶ Éɺ jÉẾÉ® úÉävÉÉiÉÂ
* +´É¶ ª ÉÆ
SÉèiÉnäù́ÉÆ ẾÉYÉäªÉ̈ÉÂ-- xÉ º ´ÉMÉÇ¡ò± ɺ ª Éä¹]õÉnäù& Eò¨ÉÇhÉÉä ¦ÉÉhb÷ÉxÉÖº ÉÉÊ® úºxÉä½þ́ÉnäùEònäù¶ÉÉä%xÉÖ́ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉä%xÉÖ¶ ɪ É <ÊiÉ; ª ÉÊnùʽþª ÉäxÉ
º ÉÖEÞ òiÉäxÉ Eò¨ÉÇhÉÉ <¹]õÉÊnùxÉÉ º ´ÉMÉÇ̈Éx´É¦ÉÚ ´ÉxÉÂ
, iɺ ª Éè́É EòζSÉnäùEònäù¶ÉÉä%xÉÖ¶ ɪ É& Eò± {ª ÉäiÉ, iÉiÉÉä ® ú̈ÉhÉÒªÉ B´ÉèEòÉä%xÉÖ¶ ɪ É&
º ª ÉÉiÉÂ
, xÉ ẾÉ{É® úÒiÉ&; iÉjÉäªÉ̈ÉxÉÖ¶ ɪ ÉẾɦÉÉMɸÉÖÊiɯû{ɯûvª ÉäiÉ -- 'iÉt <½þ® ú̈ÉhÉÒªÉSÉ® úhÉÉ& ... +lÉ ª É <½þEò{ÉÚ ª ÉSÉ® úhÉÉ&'
<ÊiÉ* iɺ ¨ÉÉnùÉ̈ ÉÖϊÉEò¡ ò± Éä Eò¨ÉÇVÉÉiÉä ={ɦÉÖHäò%´Éʶɹ]ṏÉèʽþEò¡ ò± ÉÆ Eò¨ÉÉÇxiÉ® úVÉÉiÉ̈ÉxÉÖ¶ ɪ É&, iÉuùxiÉÉä%´É® úÉä½þxiÉÒÊiÉ **
ª ÉnÖùHò¨ÉÂ-- 'ª ÉÏiEòSÉ' <iª ÉẾɶ Éä¹É{É® úÉ̈ ɶ ÉÇiº É́ÉǺª Éä½þEÞ òiɺ ª É Eò¨ÉÇhÉ& ¡ ò± ÉÉä{ɦÉÉäMÉäxÉÉxiÉÆ |ÉÉ{ª É ÊxÉ® úxÉÖ¶ ɪ ÉÉ
+´É® úÉä½þxiÉÒÊiÉ, xÉèiÉnäù́É̈ É ; +xÉÖ¶ ɪ ɺ Én ù¦ÉÉ́ɺ ª ÉÉ́ÉMÉÊ̈Éi´ÉÉiÉ , ª ÉÏiEòÊSÉÊnù½þEÞ òiÉ̈ÉÉ̈ÉÖϊÉEò¡ ò± ÉÆ Eò¨ÉÇ+É® ú¤vɦÉÉäMÉ̈É , iÉiº É́ÉÈ
¡ ò± ÉÉä{ɦÉÉäMÉäxÉ IÉ{ÉʪÉi´ÉÉ -- <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä* ª Énù{ª ÉÖHò¨ÉÂ-- |Éɪ ÉhÉ̈ÉÂ+Ếɶ Éä¹ÉÉnùxÉÉ® ú¤vÉ¡ ò± ÉÆ EÞ òiº xÉ̈Éä́É Eò¨ÉÉÇʦÉ́ª ÉxÉÊHò; iÉjÉ
EäòxÉÊSÉiEò¨ÉÇhÉÉ̈ÉÖϹ̈ɱ ± ÉÉäEäò ¡ ò± É̈ÉÉ® ú¦ª ÉiÉä, EäòxÉÊSÉnùκ¨ÉxÉÂ<iª ɪ ÉÆ ẾɦÉÉMÉÉä xÉ º ÉƦÉ́ÉiÉÒÊiÉ --
iÉnù{ª ÉxÉÖ¶ ɪ ɺ Én ù¦ÉÉ́É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉäxÉè́É |Éiª ÉÖHò¨É * +Ê{É SÉ EäòxÉ ½äþiÉÖxÉÉ |Éɪ ÉhÉ̈ÉxÉÉ® ú¤vÉ¡ ò± ɺ ª É Eò¨ÉÇhÉÉä%ʦÉ́ª É\VÉEÆò |ÉÊiÉYÉɪ ÉiÉ
<ÊiÉ ´ÉHò´ª É̈É ; +É® ú¤vÉ¡ ò± ÉäxÉ Eò¨ÉÇhÉÉ |ÉÊiɤ Érùºª ÉäiÉ® úºª É ´ÉÞ kª ÉÖnÂ
ù¦É́ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&, iÉnÖù{ɶ É̈ÉÉiÉÂ|Éɪ ÉhÉEòɱ Éä ´ÉÞ kª ÉÖnÂù¦É́ÉÉä
¦É́ÉiÉÒÊiÉ ª ÉtÖSª ÉiÉä -- iÉiÉÉä ´ÉHò´ª É̈ÉÂ-- ª ÉlÉè́É iÉ̽þ{ÉÉC|Éɪ ÉhÉÉiÉÂ+É® ú¤vÉ¡ ò± ÉäxÉ Eò¨ÉÇhÉÉ |ÉÊiɤ Érùºª É <iÉ® úºª É
´ÉÞ kª ÉÖn ù¦É́ÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉ&, B´ÉÆ |Éɪ ÉhÉEòɱ Éä%Ê{É Ếɯûrù¡ò± ɺ ª ÉÉxÉäEòº ª É Eò¨ÉÇhÉÉä ª ÉÖMÉ{Éi¡ ò± ÉÉ® ú̈¦Éɺ ÉƦÉ́ÉÉiɤ ɱ É́ÉiÉÉ |ÉÊiɤ Érùºª É
nÖù¤ÉDZɺ ª É ´ÉÞ kª ÉÖnÂù¦É́ÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ* xÉ Ê½þ+xÉÉ® ú¤vÉ¡ ò± Éi´Éº ÉÉ̈ÉÉxª ÉäxÉ VÉÉiª ÉxiÉ® úÉä{ɦÉÉäMª É¡ ò± É̈É{ª ÉxÉäEÆò Eò¨ÉÇBEòκ ¨Éx|Éɪ ÉhÉä
ª ÉÖMÉ{ÉnùʦÉ́ª ÉHÆò º ÉiÉÂBEòÉÆ VÉÉÊiÉ̈ÉÉ® ú¦ÉiÉ <ÊiÉ ¶ ÉCª ÉÆ ´ÉHÖò¨É , |ÉÊiÉÊxɪ ÉiÉ¡ ò± Éi´ÉẾÉ® úÉävÉÉiÉ ; xÉÉÊ{É Eòº ª ÉÊSÉiEò¨ÉÇhÉ&
|Éɪ ÉhÉä%ʦÉ́ª ÉÊHò& Eòº ª ÉÊSÉnÖùSUäônù<ÊiÉ ¶ ÉCª ÉiÉä ´ÉHÖò¨É , BäEòÉÎxiÉEò¡ ò± Éi´ÉẾÉ® úÉävÉÉiÉ ; xÉ Ê½þ|Éɪ ÉζSÉkÉÉÊnùʦɽæþiÉÖʦÉÌ́ÉxÉÉ
Eò¨ÉÇhÉÉ̈ÉÖSUäônù& º ÉƦÉÉ́ª ÉiÉä; º ¨ÉÞ ÊiÉ® úÊ{É Ếɯûrù¡ò± ÉäxÉ Eò¨ÉÇhÉÉ |ÉÊiɤ Érùºª É Eò¨ÉÉÇxiÉ® úºª É ÊSÉ® ú̈É́ɺ lÉÉxÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ --
'EònùÉÊSÉiº ÉÖEÞ òiÉÆ Eò¨ÉÇEÞ ò]õºlÉÊ̈ɽþÊiɹ`öÊiÉ* ¨ÉVVÉ̈ÉÉxɺ ª É º Éƺ ÉÉ® äúª ÉÉ́ÉqÙ ù&JÉÉÊuù̈ÉÖSª ÉiÉä' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉÉEòÉ* ª ÉÊnùSÉ
EÞ òiº xÉ̈ÉxÉÉ® ú¤vÉ¡ ò± ÉÆ Eò¨ÉÇBEòκ ¨Éx|Éɪ ÉhÉä%ʦÉ́ª ÉHÆò º ÉiÉÂBEòÉÆ VÉÉÊiÉ̈ÉÉ® ú¦ÉäiÉ, iÉiÉ&
º ´ÉMÉÇxÉ® úEòÊiɪ ÉÇMª ÉÉäÊxɹ́ÉÊvÉEòÉ® úÉxÉ́ÉMÉ̈ÉÉiÉ , vÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉÉÇxÉÖi{ÉkÉÉèÊxÉÊ̈ÉkÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂxÉÉäkÉ® úÉ VÉÉÊiɯû{É{ÉtäiÉ, ¥ÉÀ ½þiª ÉÉnùÒxÉÉÆ SÉ
BEèòEòº ª É Eò¨ÉÇhÉÉä%xÉäEòVÉx¨ÉÊxÉÊ̈ÉkÉi´ÉÆ º ¨Éª ÉÇ̈ÉÉhÉ̈ÉÖ{ɯûvª ÉäiÉ; xÉ SÉ vÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉǪÉÉä& º ´É°ü{É¡ ò± ɺ ÉÉvÉxÉÉÊnùºÉ̈ÉÊvÉMÉ̈Éä
¶ Éɺ jÉÉnùÊiÉÊ® úHÆò EòÉ® úhÉÆ ¶ ÉCª ÉÆ º ÉƦÉÉ́ÉʪÉiÉÖ̈É * xÉ SÉ où¹]õ¡ ò± ɺ ª É Eò¨ÉÇhÉ& EòÉ® úÒªÉÉÇnäù& |Éɪ ÉhÉ̈ÉʦÉ́ª É\VÉEÆò º ÉƦÉ́ÉiÉÒÊiÉ,
+´ª ÉÉÊ{ÉEòÉ{ÉÒªÉÆ |Éɪ Éhɺ ª ÉÉʦÉ́ª É\VÉEòi´ÉEò± {ÉxÉÉ; |ÉnùÒ{ÉÉä{Éxª Éɺ ÉÉä%Ê{É Eò¨ÉǤɱ Éɤ ɱ É|Énù¶ÉÇxÉäxÉè́É |ÉÊiÉxÉÒiÉ&;
º lÉÚ ± ɺ ÉÚI ¨É°ü{ÉÉʦÉ́ª ÉÊHò´ÉSSÉänÆùpù¹]ṍª É̈ÉÂ-- ª ÉlÉÉ Ê½þ|ÉnùÒ{É& º É̈ÉÉxÉä%Ê{É º ÉÆÊxÉvÉÉxÉä º lÉÚ ± ÉÆ °ü{É̈ÉʦÉ́ª ÉxÉÊHò, xÉ º ÉÚ I ¨É̈ÉÂ--
B´ÉÆ |Éɪ ÉhÉÆ º É̈ÉÉxÉä%{ª ÉxÉÉ® ú¤vÉ¡ ò± ɺ ª É Eò¨ÉÇVÉÉiɺ ª É |ÉÉ{iÉÉ́ɺ É® úi´Éä ¤ ɱ É́ÉiÉ& Eò¨ÉÇhÉÉä ´ÉÞ ÊkÉ̈ÉÖnÂù¦ÉÉ́ɪ ÉÊiÉ, xÉ nÖù¤ÉDZɺ ª ÉäÊiÉ*
iɺ ¨ÉÉSUØôÊiɺ ¨ÉÞ ÊiÉxª Éɪ ÉẾÉ® úÉävÉÉnùζ± ɹ]õÉä%ª É̈ɶ Éä¹ÉEò¨ÉÉÇʦÉ́ª ÉCiª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈É&* ¶ Éä¹ÉEò¨ÉǺÉn ù¦ÉÉ́Éä%ÊxÉ̈ÉÉæIÉ|ɺ ÉRÂóMÉ
<iª ɪ É̈É{ª ɺ lÉÉxÉä º ÉƧ É̈É&, º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉÉnù¶Éä¹ÉEò¨ÉÇIɪ ɸÉÖiÉä&* iɺ ¨ÉÉiÉÂκ lÉiÉ̈ÉäiÉnäù́É -- +xÉÖ¶ ɪ É́ÉxiÉÉä%´É® úÉä½þxiÉÒÊiÉ* iÉä SÉ
+´É® úÉä½þxiÉÉä ª ÉlÉäiÉ̈ÉxÉä́ÉÆ SÉ +´É® úÉä½þÎxiÉ; ª ÉlÉäiÉÊ̈ÉÊiÉ ª ÉlÉÉMÉiÉÊ̈Éiª ÉlÉÇ&; +xÉä́ÉÊ̈ÉÊiÉ iÉÊuù{ɪ ÉǪÉähÉäiª ÉlÉÇ&* vÉÚ ¨ ÉÉEòɶ ɪ ÉÉä&
Ê{ÉiÉÞª ÉÉhÉä%v´Éxª ÉÖ{ÉÉkɪ ÉÉä® ú́É® úÉä½äþº ÉÆEòÒiÉÇxÉÉiɪ ÉlÉäiÉƶ ɤ nùÉSSÉ ª ÉlÉÉMÉiÉÊ̈ÉÊiÉ |ÉiÉÒªÉiÉä; ® úÉjª ÉÉtº ÉÆEòÒiÉÇxÉÉnù§ÉÉtÖ{ɺ ÉÆJª ÉÉxÉÉSSÉ
ẾÉ{ɪ ÉǪÉÉä%Ê{É |ÉiÉÒªÉiÉä **

SÉ® úhÉÉÊnùÊiÉ SÉäzÉÉä{ɱ ÉIÉhÉÉlÉæÊiÉ EòɹhÉÉÇÊVÉÊxÉ& ** 3.1.9 **

** 3.1.9 **

+lÉÉÊ{É º ª ÉÉiÉÂ-- ª ÉÉ ¸ÉÖÊiÉ® úxÉÖ¶ ɪ ɺ Én ù¦ÉÉ́É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉɪ ÉÉänùɾþiÉÉ -- 'iÉt <½þ® ú̈ÉhÉÒªÉSÉ® úhÉÉ&' <ÊiÉ, º ÉÉ Jɱ ÉÖ SÉ® úhÉÉiÉÂ
ª ÉÉäxª ÉÉ{ÉËkÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ, xÉÉxÉÖ¶ ɪ ÉÉiÉÂ
; +xª ÉSSÉ® úhÉ̈É , +xª ÉÉä%xÉÖ¶ ɪ É& -- SÉ® úhÉÆ SÉÉÊ® újÉ̈ÉÂ+ÉSÉÉ® ú& ¶ ÉÒ± ÉÊ̈Éiª ÉxÉlÉÉÇxiÉ® ú̈É ,
+xÉÖ¶ ɪ ɺ iÉÖ ¦ÉÖHò¡ ò± ÉÉiEò¨ÉÇhÉÉä%ÊiÉÊ® úHÆò Eò¨ÉÇ+ʦÉ|ÉäiÉ̈É ; ¸ÉÖÊiɶ SÉ Eò¨ÉÇSÉ® úhÉä ¦ÉänäùxÉ ´ª É{ÉÊnù¶ÉÊiÉ -- 'ª ÉlÉÉEòÉ® úÒª ÉlÉÉSÉÉ® úÒ
iÉlÉÉ ¦É́ÉÊiÉ <ÊiÉ' 'ª ÉÉxª ÉxÉ́ÉtÉÊxÉ Eò¨ÉÉÇÊhÉ iÉÉÊxÉ º ÉäẾÉiÉ́ª ÉÉÊxÉ xÉÉä <iÉ® úÉÊhÉ ª ÉÉxª ɺ ¨ÉÉEò#ĺ ÉÖSÉÊ® úiÉÉÊxÉ iÉÉÊxÉ
i´Éª ÉÉä{Éɺ ª ÉÉÊxÉ' <ÊiÉ SÉ; iɺ ¨ÉÉiÉÂSÉ® úhÉÉtÉäxª ÉÉ{ÉÊkɸÉÖiÉä& xÉÉxÉÖ¶ ɪ Éʺ ÉÊrù& <ÊiÉ SÉäiÉ , xÉè¹É nùɹäÉ& -- ª ÉiÉÉä%xÉÖ¶ ɪ ÉÉä{ɱ ÉIÉhÉÉlÉếÉ
B¹ÉÉ SÉ® úhɸÉÖÊiÉÊ® úÊiÉ EòɹhÉÉÇÊVÉÊxÉ® úÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä **

+ÉxÉlÉÇCª ÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäzÉ iÉnù{ÉäIÉi´ÉÉiÉÂ** 3.1.10 **

** 3.1.10 **

º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ-- Eòº ¨ÉÉi{ÉÖxɶ SÉ® úhɶ ɤ näùxÉ ¸ÉÉèiÉÆ ¶ ÉÒ± ÉÆ ẾɽþÉªÉ ± ÉÉIÉÊhÉEò& +xÉÖ¶ ɪ É& |Éiª Éɪ ª ÉiÉä? xÉxÉÖ ¶ ÉÒ± ɺ ª Éè́É ¸ÉÉèiɺ ª É
ẾÉʽþiÉ|ÉÊiÉʹÉrùºª É º ÉÉv´Éº ÉÉvÉÖ°ü{ɺ ª É ¶ ÉÖ¦Éɶ É֦ɪ ÉÉäxª ÉÉ{ÉÊkÉ& ¡ ò± ÉÆ ¦ÉẾɹªÉÊiÉ; +´É¶ ª ÉÆ SÉ ¶ ÉÒ± ɺ ª ÉÉÊ{É
ËEòÊSÉi¡ ò± É̈ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É̈ÉÂ
, +xª ÉlÉÉ Á ÉxÉlÉÇCª É̈Éä́É ¶ ÉÒ± ɺ ª É |ɺ ÉVª ÉäiÉ -- <ÊiÉ SÉäiÉ , xÉè¹É nùɹäÉ&; EÖòiÉ&? iÉnù{ÉäIÉi´ÉÉiÉ ;
<¹]õÉÊnùʽþEò¨ÉÇVÉÉiÉÆ SÉ® ú̈ÉÉ{ÉäIÉ̈É ; xÉ Ê½þº ÉnùÉSÉÉ® ú½þÒxÉ& EòζSÉnùÊvÉEÞ òiÉ& º ª ÉÉiÉÂ-- '+ÉSÉÉ® ú½þÒxÉÆ xÉ {ÉÖxÉÎxiÉ ´ÉänùÉ&'
<iª ÉÉÊnùº¨ÉÞ Êiɦª É&* {ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÇi´Éä%{ª ÉÉSÉÉ® úºª É xÉ +ÉxÉlÉÇCª É̈ÉÂ
; <¹]õÉnùÉèʽþEò¨ÉÇVÉÉiÉä ¡ ò± É̈ÉÉ® ú¦É̈ÉÉhÉä iÉnù{ÉäIÉ B´ÉÉSÉÉ® úºiÉjÉè́É
EÆòÊSÉnùÊiɶ ɪ É̈ÉÉ® ú{º ª ÉiÉä* Eò¨ÉÇSÉ º É́ÉÉÇlÉÇEòÉÊ® ú-- <ÊiÉ ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ ÊiÉ|Éʺ ÉÊrù&* iɺ ¨ÉÉiEò¨ÉếÉ ¶ ÉÒ± ÉÉä{ɱ ÉÊIÉiÉ̈ÉxÉÖ¶ ɪ ɦÉÚ
iÉÆ
ª ÉÉäxª ÉÉ{ÉkÉÉèEòÉ® úhÉÊ̈ÉÊiÉ EòɹhÉÉÇÊVÉxÉä̈ÉÇiÉ̈É ; xÉ Ê½þEò¨ÉÇÊhÉ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ ¶ ÉÒ± ÉÉiɪ ÉÉäxª ÉÉ{ÉÊkɪ ÉÖÇHòÉ; xÉ Ê½þ{ÉnÂ
ù¦ª ÉÉÆ {ɱ ÉÉʪÉiÉÖÆ
{ÉÉ® úªÉ̈ÉÉhÉÉä VÉÉxÉÖ¦ª ÉÉÆ ® ÆúʽþiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ -- <ÊiÉ **

º ÉÖEòÞiÉnÖù¹EÞ
òiÉä B´ÉäÊiÉ iÉÖ ¤ ÉÉnùÊ® ú& ** 3.1.11 **
** 3.1.11 **

¤ ÉÉnùÊ®úºi´ÉÉSÉɪ ÉÇ& º ÉÖEÞ

òiÉnÖù¹EÞ
òiÉä B´É SÉ® úhɶ ɤ näùxÉ |Éiª Éɪ ª ÉäiÉä <ÊiÉ ¨Éxª ÉiÉä; SÉ® úhÉ̈ÉÂ+xÉÖ¹`öÉxÉ Eò¨Éæiª ÉxÉlÉÉÇxiÉ® ú̈ÉÂ
* iÉlÉÉ Ê½þ
+Ếɶ Éä¹ÉähÉ Eò¨ÉÇ̈ÉÉjÉä SÉ® úÊiÉ& |ɪ ÉÖVª É̈ÉÉxÉÉä où¶ª ÉiÉä -- ª ÉÉä ʽþ<¹]õÉÊnù±ÉIÉhÉÆ {ÉÖhª ÉÆ Eò¨ÉÇEò® úÉÊäiÉ, iÉÆ ± ÉÉèÊEòEòÉ +ÉSÉIÉiÉä --
vÉ̈ÉÈSÉ® úiª Éä¹É ¨É½þÉi¨ÉäÊiÉ* +ÉSÉÉ® úÉä%Ê{É SÉ vÉ̈ÉÇẾɶ Éä¹É B´É* ¦Éänù́ª É{Énäù¶Éº iÉÖ Eò¨ÉÇSÉ® úhɪ ÉÉä¥ÉÉÇÀ {ÉÊ® úµÉÉVÉEòxª Éɪ ÉäxÉÉ{ª ÉÖ{É{ÉtiÉä*
iɺ ¨ÉÉiÉ® ú̈ÉhÉÒªÉSÉ® úhÉÉ& |ɶ ɺ iÉEò¨ÉÉÇhÉ&, Eò{ÉÚ ª ÉSÉ® úhÉÉ ÊxÉÎxnùiÉEò¨ÉÉÇhÉ& <ÊiÉ ÊxÉhÉǪÉ& **

+Êxɹ]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉÉ̈ÉÊ{É SÉ ¸ÉÖiÉ̈ÉÂ** 3.1.12 **

+Êxɹ]õÉÊnùEòɪ ÉÇÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.1.12 **

<¹]õÉÊnùEòÉÊ® úhɶ SÉxpù̈ɺ ÉÆ MÉSUôxiÉÒiª ÉÖHò¨É * ª Éä Îi´ÉiÉ® äú%Êxɹ]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉ&, iÉä%Ê{É ËEò SÉxpù̈ɺ ÉÆ MÉSUôÎxiÉ, =iÉ xÉ
MÉSUôxiÉÒÊiÉ ÊSÉxiª ÉiÉä* iÉjÉ iÉÉ́Énùɽþ-- <¹]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉ B´É SÉxpù̈ɺ ÉÆ MÉSUôxiÉÒiª ÉäiÉiÉÂxÉ; Eòº ¨ÉÉiÉ ?
ª ÉiÉÉä%Êxɹ]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉÉ̈ÉÊ{É SÉxpù̈Éhb÷± ÉÆ MÉxiÉ́ª Éi´ÉäxÉ ¸ÉÖiÉ̈É * iÉlÉÉ Ê½þ+Ếɶ Éä¹ÉähÉ EòÉè¹ÉÒiÉÊEòxÉ& º É̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ -- 'ª Éä ´ÉèEäò
SÉɺ ¨Éɱ ± ÉÉäEòÉi|ɪ ÉÎxiÉ SÉxpù̈ɺ É̈Éä́É iÉä º É́Éæ MÉSUôÎxiÉ' <ÊiÉ* näù½þÉ® ú̈¦ÉÉä%Ê{É SÉ {ÉÖxÉVÉÉǪÉ̈ÉÉxÉÉxÉÉÆ xÉ +xiÉ® äúhÉ SÉxpù|ÉÉÎ{iÉ̈ÉÂ
+´ÉEò± {ÉiÉä, '{É\SÉ̈ª ÉÉ̈ÉɽÖþiÉÉè' <iª ÉɽÖþÊiɺ ÉÆJª ÉÉÊxɪ É̈ÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉiº É́ÉÇB´É SÉxpù̈ɺ É̈Éɺ ÉÒnäùªÉÖ&* <¹]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉÉÊ̈ÉiÉ® äú¹ÉÉÆ SÉ
º É̈ÉÉxÉMÉÊiÉi´ÉÆ xÉ ª ÉÖHòÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉÂ
, xÉ, <iÉ® äú¹ÉÉÆ SÉxpù̈Éhb÷± Éä ¦ÉÉäMÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ**

º Éƪ É̈ÉxÉä i´ÉxÉ֦ɪÚÉäiÉ® äú¹ÉÉ̈ÉÉ® úÉä½þ

É́É® úÉä½þ
ÉèiÉnÂ
ùMÉÊiÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ** 3.1.13 **
** 3.1.13 **

iÉÖ-¶ ɤ nù& {ÉIÉÆ ´ª ÉÉ́ÉiÉǪÉÊiÉ* xÉèiÉnùκiÉ -- º É́Éæ SÉxpù̈ɺ ÉÆ MÉSUôxiÉÒÊiÉ; Eòº ¨ÉÉiÉ ? ¦ÉÉäMÉɪ Éè́É Ê½þSÉxpùÉ® úÉä½þhÉ̈É , xÉ
Êxɹ|ɪ ÉÉäVÉxÉ̈É ; xÉÉÊ{É |Éiª É́É® úÉä½þɪÉè́É, -- ª ÉlÉÉ EòζSÉuÞ ùIÉ̈ÉÉ® úÉä½þÊiÉ {ÉÖ¹{É¡ ò± ÉÉä{ÉÉnùÉxÉɪ É, xÉ Êxɹ|ɪ ÉÉäVÉxÉ̈É , xÉÉÊ{É {ÉiÉxÉɪ Éè́É;
¦ÉÉäMɶ SÉ +Êxɹ]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉÉÆ SÉxpù̈Éʺ É xÉɺ iÉÒiª ÉÖHò¨É ; iɺ ¨ÉÉÊnù¹]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉ B´É SÉxpù̈ɺ É̈ÉÉ® úÉä½þÎxiÉ, xÉäiÉ® äú* iÉä iÉÖ
º Éƪ É̈ÉxÉÆ ª É̈Éɱ ɪ É̈É́ÉMÉÉÁ º ´ÉnÖù¹EÞ òiÉÉxÉÖ°ü{ÉÉ ª ÉÉ̈ÉÒªÉÉÇiÉxÉÉ +xÉÖ¦ÉÚ ª É {ÉÖxÉ® äú́É <¨ÉÆ ± ÉÉäEÆò |Éiª É́É® úÉä½þÎxiÉ; B´ÉƦÉÚ
iÉÉè
iÉä¹ÉÉ̈ÉÉ® úÉä½þÉ́É® úÉä½þÉè¦É́ÉiÉ&; EÖòiÉ&? iÉn ùMÉÊiÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ
; iÉlÉÉ Ê½þª É̈É́ÉSÉxɺ É°ü{ÉÉ ¸ÉÖÊiÉ& |ɪ ÉiÉÉ̈ÉÂ+Êxɹ]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉÉÆ
ª É̈É́ɶ ª ÉiÉÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ -- 'xÉ º ÉÉÆ{É® úɪ É& |ÉÊiɦÉÉÊiÉ ¤ Éɱ ÉÆ |É̈ÉÉtxiÉÆ ẾÉkÉ̈ÉÉä½äþxÉ ¨ÉÚ fø¨É * +ª ÉÆ ± ÉÉäEòÉä xÉÉκ iÉ {É® ú<ÊiÉ ¨ÉÉxÉÒ
{ÉÖxÉ& {ÉÖxÉ́ÉǶÉ̈ÉÉ{ÉtiÉä ¨Éä' <ÊiÉ* '´Éè́ɺ ´ÉiÉÆ º ÉÆMÉ̈ÉxÉÆ VÉxÉÉxÉÉ̈É ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEÆò SÉ ¤ ɼ´Éä́É ª É̈É́ɶ ª ÉiÉÉ|ÉÉÎ{iÉʱ ÉR óMÉÆ ¦É́ÉÊiÉ **

º ¨É® úÎxiÉ SÉ ** 3.1.14 **

** 3.1.14 **

+Ê{É SÉ ¨ÉxÉÖ́ª Éɺ É|ɦÉÞ

iɪ É& ʶɹ]õÉ& º Éƪ É̈ÉxÉä {ÉÖ® äúª É̈Éɪ ÉkÉÆ Eò{ÉÚ
ª ÉEò¨ÉÇẾÉ{ÉÉEÆò º ¨É® úÎxiÉ xÉÉÊSÉEäòiÉÉä{ÉÉJª ÉÉxÉÉÊnù¹ÉÖ **

+Ê{É SÉ º É{iÉ ** 3.1.15 **

** 3.1.15 **

+Ê{É SÉ º É{iÉ xÉ® úEòÉ ® úÉè®ú́É|É̈ÉÖJÉÉ nÖù¹EÞ òiÉ¡ ò± ÉÉä{ɦÉÉäMɦÉÚ

Ê̈Éi´ÉäxÉ º ¨Éª ÉÇxiÉä {ÉÉè®úÉÊhÉEèò&; iÉÉxÉÊxɹ]õÉÊnùEòÉÊ® úhÉ& |ÉÉ{xÉÖ́ÉÎxiÉ;
EÖòiɺ iÉä SÉxpÆù|ÉÉ{xÉÖª ÉÖ& <iª ÉʦÉ|Éɪ É& **

xÉxÉÖ ẾɯûrùÊ̈Énù̈ÉÂ-- ª É̈Éɪ ÉkÉÉ ª ÉÉiÉxÉÉ& {ÉÉ{ÉEò¨ÉÉÇhÉÉä%xÉÖ¦É́ÉxiÉÒÊiÉ, ª ÉÉ́ÉiÉÉ iÉä¹ÉÖ ® úÉè®ú́ÉÉÊnù¹ÉÖ +xª Éä ÊSÉjÉMÉÖ{iÉÉnùªÉÉä
xÉÉxÉÉÊvɹ`öÉiÉÉ® ú& º ¨Éª ÉÇxiÉ <ÊiÉ; xÉäiª Éɽþ--

iÉjÉÉÊ{É SÉ iÉnÂ
ù́ª ÉÉ{ÉÉ® úÉnùẾÉ® úÉävÉ& ** 3.1.16 **
** 3.1.16 **

iÉä¹́ÉÊ{É º É{iɺ ÉÖ xÉ® úEäò¹ÉÖ iɺ ª Éè́É ª É̈ɺ ª ÉÉÊvɹ`öÉiÉÞ

i´É́ª ÉÉ{ÉÉ® úɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉnùẾÉ® úÉävÉ&; ª É̈É|ɪ ÉÖHòÉ B´É ʽþiÉä
ÊSÉjÉMÉÖ{iÉÉnùªÉÉä%Êvɹ`öÉiÉÉ® ú& º ¨É® úxª ÉiÉä **

ẾÉtÉEò¨ÉÇhÉÉäÊ® úÊiÉ iÉÖ |ÉEÞ

òiÉi´ÉÉiÉÂ** 3.1.17 **
** 3.1.17 **

{É\SÉÉÎMxÉẾÉtɪ ÉÉ̈ÉÂ'´ÉäilÉ ª ÉlÉɺ ÉÉè± ÉÉäEòÉä xÉ º ÉÆ{ÉÚ ª ÉÇiÉä' <iª ɺ ª É |ɶ xɺ ª É |ÉÊiÉ́ÉSÉxÉÉ́ɺ É® äú¸ÉÚ ª ÉiÉä -- '+lÉèiɪ ÉÉä& {ÉlÉÉäxÉÇ
EòiÉ® äúhÉSÉxÉ iÉÉxÉÒ̈ÉÉÊxÉ IÉÖpùÉhª ɺ ÉEÞ ònùÉ́ÉiÉÔÊxÉ ¦ÉÚ iÉÉÊxÉ ¦É́ÉÎxiÉ* VÉɪ ɺ ´É ʩɪ ɺ i´Éäiª ÉäiÉkÉÞ iÉÒªÉÆ º lÉÉxÉÆ iÉäxÉɺ ÉÉè± ÉÉäEäò xÉ
º ÉÆ{ÉÚ ª ÉÇiÉä' <ÊiÉ* iÉjÉ Biɪ ÉÉä& {ÉlÉÉäÊ® úÊiÉ ẾÉtÉEò¨ÉÇhÉÉäÊ® úiª ÉäiÉiÉ ; Eòº ¨ÉÉiÉ ? |ÉEÞ òiÉi´ÉÉiÉ ; ẾÉtÉEò¨ÉÇhÉÒʽþnäù́ɪ ÉÉxÉÊ{ÉiÉÞ ª ÉÉhɪ ÉÉä&
{ÉlÉÉä& |ÉÊiÉ{Énäù|ÉEÞ òiÉä -- 'iÉt <ilÉÆ ẾÉnÖù&' <ÊiÉ ẾÉtÉ, iɪ ÉÉ |ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª ÉÉä näù́ɪ ÉÉxÉ& {ÉxlÉÉ& |ÉEòÒÌiÉiÉ&; '<¹]õÉ{ÉÚ iÉæ nùkÉ̈ÉÂ'
<ÊiÉ Eò¨ÉÇ, iÉäxÉ |ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª É& Ê{ÉiÉÞ ª ÉÉhÉ& {ÉxlÉÉ& |ÉEòÒÌiÉiÉ& -- iÉi|ÉÊGòª Éɪ ÉÉ̈ÉÂ'+lÉèiɪ ÉÉä& {ÉlÉÉäxÉÇEòiÉ® äúhÉSÉxÉ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉ̈É *
BiÉnÖùHÆò ¦É́ÉÊiÉ -- ª Éä xÉ ẾÉtɺ ÉÉvÉxÉäxÉ näù́ɪ ÉÉxÉä {Élª ÉÊvÉEÞ òiÉÉ&, xÉÉÊ{É Eò¨ÉÇhÉÉ Ê{ÉiÉÞ ª ÉÉhÉä, iÉä¹ÉÉ̈Éä¹É
IÉÖpùVÉxiÉÖ± ÉIÉhÉÉä%º ÉEÞ ònùÉ́ÉiÉÔiÉÞ iÉÒªÉ& {ÉxlÉÉ ¦É́ÉiÉÒÊiÉ; iɺ ¨ÉÉnùÊ{É xÉ +Êxɹ]õÉÊnùEòÉÊ® úʦɶ SÉxpù̈ÉÉ& |ÉÉ{ª ÉiÉä* º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ--
iÉä%Ê{É SÉxpùʤÉ̈¤ É̈ÉɯûÁ iÉiÉÉä%´É¯ûÁ IÉÖpùVÉxiÉÖi´ÉÆ |ÉÊiÉ{Éiº ª ÉxiÉ <ÊiÉ; iÉnùÊ{É xÉÉκ iÉ, +É® úÉä½þÉxÉlÉÇCª ÉÉiÉ * +Ê{É SÉ º É́Éæ¹ÉÖ
|ɪ Éiº ÉÖ SÉxpù±ÉÉäEÆò |ÉÉ{xÉÖ́Éiº ÉÖ +º ÉÉè± ÉÉäEò& |ɪ Én ùʦÉ& º ÉÆ{ÉÚ ª ÉæiÉ -- <iª ÉiÉ& |ɶ xÉẾɯûrÆù|ÉÊiÉ́ÉSÉxÉÆ |ɺ ÉVª ÉäiÉ; iÉlÉÉ Ê½þ
|ÉÊiÉ́ÉSÉxÉÆ nùÉiÉ́ª É̈É , ª ÉlÉÉ +º ÉÉè± ÉÉäEòÉä xÉ º ÉÆ{ÉÚ ª ÉÇiÉä* +´É® úÉä½þɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉnùºÉÆ{ÉÚ ® úhÉÉä{É{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ SÉäiÉ , xÉ, +¸ÉÖiÉi´ÉÉiÉ ; º Éiª É̈ÉÂ
+´É® úÉä½þÉnù{ª ɺ ÉÆ{ÉÚ ® úhÉ̈ÉÖ{É{ÉtiÉä; ¸ÉÖÊiɺ iÉÖ iÉÞ iÉҪɺ lÉÉxɺ ÉÆEòÒiÉÇxÉäxÉ +º ÉÆ{ÉÚ ® úhÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ -- 'BiÉkÉÞ iÉÒªÉÆ º lÉÉxÉÆ iÉäxÉɺ ÉÉè± ÉÉäEòÉä xÉ
º ÉÆ{ÉÚ ª ÉÇiÉä' <ÊiÉ; iÉäxÉ +xÉÉ® úÉä½þÉnäù́É +º ÉÆ{ÉÚ ® úhÉÊ̈ÉÊiÉ ª ÉÖHò¨É ; +´É® úÉä½þºª Éä¹]õÉÊnùEòÉÊ® ú¹́É{ª ÉẾÉʶɹ]õi´Éä º ÉÊiÉ
iÉÞiÉҪɺ lÉÉxÉÉäCiª ÉÉxÉlÉÇCª É|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ* iÉÖ-¶ ɤ nùºiÉÖ ¶ ÉÉJÉÉxiÉ® úÒªÉ́ÉÉCª É|ɦÉ́ÉÉ̈ɶ Éä¹ÉMÉ̈ÉxÉɶ ÉR óEòɨÉÖÎSUôxÉÊkÉ; B´ÉÆ º ÉÊiÉ
+ÊvÉEÞ òiÉÉ{ÉäIÉ& ¶ ÉÉJÉÉxiÉ® úÒªÉä ´ÉÉCª Éä º É́ÉǶɤ nùÉä%´ÉÊiɹ`öiÉä -- ª Éä ´ÉèEäòÊSÉnùÊvÉEÞ òiÉÉ +º ¨Éɱ ± ÉÉäEòÉi|ɪ ÉÎxiÉ SÉxpù̈ɺ É̈Éä́É iÉä
º É́Éæ MÉSUôxiÉÒÊiÉ **

ª Éi{ÉÖxɯûHò¨ÉÂ-- näù½þ±ÉɦÉÉä{É{Ékɪ Éä º É́Éæ SÉxpù̈ɺ ÉÆ MÉxiÉÖ̈ɽÇþÎxiÉ, '{É\SÉ̈ª ÉÉ̈ÉɽÖþiÉÉè...' <iª ÉɽÖþÊiɺ ÉÆJª ÉÉÊxɪ É̈ÉÉÊnùÊiÉ,
iÉi|Éiª ÉÖSª ÉiÉä ---

xÉ iÉÞ
iÉÒªÉä iÉlÉÉä{ɱ ɤ vÉ& ** 3.1.18 **
** 3.1.18 **

xÉ iÉÞ
iÉÒªÉä º lÉÉxÉä näù½þ±ÉɦÉɪ É {É\Sɺ ÉÆJª ÉÉÊxɪ É̈É +ɽÖþiÉÒxÉÉ̈ÉÉnùiÉḈª É&; EÖòiÉ&? iÉlÉÉä{ɱ ɤ vÉä&; iÉlÉÉ Ê½þ
+xiÉ® äúhÉè́ÉɽÖþÊiɺ ÉÆJª ÉÉÊxɪ É̈É ´ÉÌhÉiÉäxÉ |ÉEòÉ® äúhÉ iÉÞ
iÉҪɺ lÉÉxÉ|ÉÉÎ{iɯû{ɱ ɦª ÉiÉä -- 'VÉɪ ɺ ´É ʩɪ ɺ ´Éäiª ÉäiÉkÉÞ
iÉÒªÉÆ º lÉÉxÉ̈ÉÂ
'
<ÊiÉ* +Ê{É SÉ '{É\SÉ̈ª ÉÉ̈ÉɽÖþiÉÉ́ÉÉ{É& {ÉÖ¯û¹É́ÉSɺ ÉÉä ¦É́ÉÎxiÉ' <ÊiÉ ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¶ É® úÒ®ú½äþiÉÖi´ÉäxÉ +ɽÖþÊiɺ ÉÆJª ÉÉ EòÒiª ÉÇiÉä, xÉ
EòÒ]õ{ÉiÉR óMÉÉÊnù¶É® úÒ®ú½äþiÉÖi´ÉäxÉ, {ÉÖ¯û¹É¶ ɤ nùºª É ¨ÉxÉÖ¹ªÉVÉÉÊiÉ́ÉSÉxÉi´ÉÉiÉÂ* +Ê{É SÉ {É\SÉ̈ª ÉÉ̈ÉɽÖþiÉÉ́É{ÉÉÆ
{ÉÖ¯û¹É́ÉSɺ i´É̈ÉÖ{ÉÊnù¶ª ÉiÉä, xÉ +{É\SÉ̈ª ÉÉ̈ÉɽÖþiÉÉè{ÉÖ¯û¹É́ÉSɺ i´ÉÆ |ÉÊiÉʹÉvª ÉiÉä, ´ÉÉCª ɺ ª É n ù́ª ÉlÉÇiÉÉnùɹäÉÉiÉÂ* iÉjÉ
ª Éä¹ÉÉ̈ÉÉ® úÉä½þÉ́É® úÉä½þÉè, º ÉƦÉ́ÉiÉ&, iÉä¹ÉÉÆ {É\SÉ̈ª ÉÉ̈ÉɽÖþiÉÉènäù½þ=n ù¦ÉẾɹªÉÊiÉ; +xª Éä¹ÉÉÆ iÉÖ ẾÉxÉè́ÉɽÖþÊiɺ ÉÆJª ɪ ÉÉ
¦ÉÚiÉÉxiÉ® úÉä{ɺ ÉÞ¹]õÉʦɮ ún ùʦÉnæù½þ+É® ú{º ª ÉiÉä **

º ¨Éª ÉÇiÉä%Ê{É SÉ ± ÉÉäEäò ** 3.1.19 **

** 3.1.19 **

+Ê{É SÉ º ¨Éª ÉÇiÉä ± ÉÉäEäò, pùÉähÉvÉÞ

¹]õtÖ̈xÉ|ɦÉÞ iÉÒxÉÉÆ º ÉÒiÉÉpùÉè{ÉnùÒ|ɦÉÞ
iÉÒxÉÉÆ SÉ +ª ÉÉäÊxÉVÉi´É̈ÉÂ
* iÉjÉ pùÉähÉÉnùÒxÉÉÆ ª ÉÉäʹÉÊuù¹Éª ÉÉ BEòÉ
+ɽÖþÊiÉxÉÉÇκiÉ; vÉÞ¹]õtÖ̈xÉÉnùÒxÉÉÆ iÉÖ ª ÉÉäʹÉi{ÉÖ¯û¹ÉẾɹɪ Éä uäù+{ª ÉɽÖþiÉÒxÉ º iÉ&* ª ÉlÉÉ SÉ iÉjÉ +ɽÖþÊiɺ ÉÆJª ÉÉÊxɪ É̈ÉÉxÉÉnù®úÉä
¦É́ÉÊiÉ, B´É̈Éxª ÉjÉÉÊ{É ¦ÉẾɹªÉÊiÉ* ¤ ɱ ÉÉEòÉÊ{É +xiÉ® äúhÉè́É ® äúiÉ&º ÉäEÆò MɦÉÈvÉkÉ <ÊiÉ ± ÉÉäEò°üÊfø& **

nù¶ÉÇxÉÉSSÉ ** 3.1.20 **
** 3.1.20 **

+Ê{É SÉ SÉiÉÖÌ́ÉvÉä ¦ÉÚ

iÉOÉÉ̈Éä VÉ® úɪ ÉÖVÉÉhb÷Vɺ ´ÉänùVÉÉänÂ
ùʦÉVVɱ ÉIÉhÉä º ´ÉänùVÉÉänÂ
ùʦÉVVɪ ÉÉä& +xiÉ® äúhÉè́É OÉÉ̈ª ÉvÉ̈ÉÇ̈ÉÂ
=i{ÉÊkÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ+ɽÖþÊiɺ ÉÆJª ÉÉxÉÉnù®úÉä ¦É́ÉÊiÉ* B´É̈Éxª ÉjÉÉÊ{É ¦ÉẾɹªÉÊiÉ **

xÉxÉÖ 'iÉä¹ÉÉÆ Jɱ ´Éä¹ÉÉÆ ¦ÉÚ

iÉÉxÉÉÆ jÉÒhª Éä́É ¤ ÉÒVÉÉÊxÉ ¦É́ÉÎxiÉ +Éhb÷VÉÆ VÉÒ́ÉVÉ̈ÉÖnÂ
ùʦÉVVÉ̈ÉÂ
' <iª ÉjÉ ÊjÉẾÉvÉ B´É ¦ÉÚ
iÉOÉÉ̈É&
¸ÉÚ
ª ÉiÉä; EòlÉÆ SÉiÉÖÌ́ÉvÉi´ÉÆ ¦ÉÚ iÉOÉÉ̈ɺ ª É |ÉÊiÉYÉÉiÉÊ̈ÉÊiÉ, +jÉÉäSª ÉiÉä ---

iÉÞ
iÉҪɶ ɤ nùÉ́É® úÉävÉ& º Éƶ ÉÉäEòVɺ ª É ** 3.1.21 **
** 3.1.21 **

'+Éhb÷VÉÆ VÉÒ́ÉVÉ̈ÉÖn ùʦÉVVÉ̈É ' <iª ÉjÉ iÉÞ iÉÒªÉäxÉÉänÂ

ùʦÉVVɶ ɤ näùxÉè́É º ´ÉänùVÉÉä{ɺ ÉÆOɽþ&EÞ òiÉ& |Éiª ÉäiÉ́ª É&, =¦Éª ÉÉä® úÊ{É
º ´ÉänùVÉÉänÂùʦÉVVɪ ÉÉä& ¦ÉÚ ¨ ª ÉÖnùEòÉänÂ
ù¦Éänù|ɦÉ́Éi´Éº ª É iÉÖ± ª Éi´ÉÉiÉÂ
* º lÉÉ́É® úÉänÂù¦ÉänùÉkÉÖ Ếɱ ÉIÉhÉÉä VÉR óMÉ̈ÉÉänÂ
ù¦Éänù<iª Éxª ÉjÉ
º ´ÉänùVÉÉänÂ
ùʦÉVVɪ ÉÉä¦Éænù́ÉÉnù<iª ÉẾÉ® úÉävÉ& **

º ÉɦÉÉ́ª ÉÉ{ÉÊkɯû{É{ÉkÉä& ** 3.1.22 **

º ÉɦÉÉ́ª ÉÉ{Ékª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.1.22 **

<¹]õÉÊnùEòÉÊ® úhɶ SÉxpù̈ɺ É̈ÉɯûÁ iÉκ ¨Éxª ÉÉ́Éiº ÉÆ{ÉÉiÉ̈ÉÖʹÉi´ÉÉ iÉiÉ& º ÉÉxÉÖ¶ ɪ ÉÉ +´É® úÉä½þxiÉÒiª ÉÖHò¨É ; +lÉÉ́É® úÉä½þ|ÉEòÉ® ú&
{É® úÒIª ÉiÉä* iÉjÉäªÉ̈É́É® úÉä½þ̧ÉÖÊiɦÉḈÉÊiÉ -- '+lÉèiÉ̈Éä́ÉÉv´ÉÉxÉÆ {ÉÖxÉÌxÉ́ÉiÉÇxiÉä ª ÉlÉäiÉ̈ÉÉEòɶ É̈ÉÉEòɶ ÉÉuùɪ ÉÖÆ ´Éɪ ÉÖ¦ÉÚÇi´ÉÉ vÉÚ¨ ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ
vÉÚ¨ ÉÉä ¦ÉÚ
i´Éɧ ÉÆ ¦É́Éiª ɧ ÉÆ ¦ÉÚ
i´ÉÉ ¨ÉäPÉÉä ¦É́ÉÊiÉ ¨ÉäPÉÉä ¦ÉÚ
i´ÉÉ |É́ɹÉÇÊiÉ' <ÊiÉ* iÉjÉ º Éƶ ɪ É& -- ÊEò¨ÉÉEòɶ ÉÉÊnùº´É°ü{É̈Éä́ÉÉ́É® úÉä½þxiÉ&
|ÉÊiÉ{ÉtxiÉä, ËEò ´ÉÉ +ÉEòɶ ÉÉÊnùºÉÉ̈ª ÉÊ̈ÉÊiÉ* iÉjÉ |ÉÉ{iÉÆ iÉÉ́ÉiÉÂ-- +ÉEòɶ ÉÉÊnùº´É°ü{É̈Éä́É |ÉÊiÉ{ÉtxiÉ <ÊiÉ; EÖòiÉ&? B´ÉÆ Ê½þ
¸ÉÖÊiɦÉḈÉÊiÉ; <iÉ® úlÉÉ ± ÉIÉhÉÉ º ª ÉÉiÉ ; ¸ÉÖÊiɱ ÉIÉhÉÉẾɶ ɪ Éä SÉ ¸ÉÖÊiÉxª ÉÉǪª ÉÉ, xÉ ± ÉIÉhÉÉ; iÉlÉÉ SÉ '´Éɪ ÉÖ¦ÉÚ Çi´ÉÉ vÉÚ¨ ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ'
<iª Éä́É̈ ÉÉnùÒxª ÉIÉ® úÊhÉ iÉkÉiº ´É°ü{ÉÉ{ÉkÉÉè+É\Vɺ ª ÉäxÉ +´ÉEò± {ÉxiÉä; iɺ ¨ÉÉnùÉEòɶ ÉÉÊnùº´É°ü{É|ÉÊiÉ{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ; B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, ¥ÉÚ ¨ É& -
- +ÉEòɶ ÉÉÊnùºÉÉ̈ª ÉÆ |ÉÊiÉ{ÉtxiÉ <ÊiÉ; SÉxpù̈Éhb÷± Éä ª ÉiÉÂ+¨¨Éª ÉÆ ¶ É® úÒ®ú̈ÉÖ{ɦÉÉäMÉÉlÉÇ̈ÉÉ® ú¤vÉ̈É , iÉiÉÂ={ɦÉÉäMÉIɪ Éä º ÉÊiÉ
|ÉẾɱ ÉÒªÉ̈ÉÉxÉÆ º ÉÚ I ¨É̈ÉÉEòɶ ɺ É̈ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ; iÉiÉÉä ´Éɪ ÉÉä́ÉǶÉ̈ÉäÊiÉ; iÉiÉÉä vÉÚ¨ ÉÉÊnùʦÉ& º ÉÆ{ÉÞ
Sª ÉiÉ <ÊiÉ* iÉnäùiÉnÖùSª ÉiÉä --
'ª ÉlÉäiÉ̈ÉÉEòɶ É̈ÉÉEòɶ ÉÉuùɪ ÉÖ̈ÉÂ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnùxÉÉ* EÖòiÉ BiÉiÉ ? ={É{ÉkÉä&; B´ÉÆ Ê½þBiÉnÖù{É{ÉtiÉä; xÉ Ê½þ+xª ɺ ª ÉÉxª ɦÉÉ́ÉÉä ¨ÉÖJª É
={É{ÉtiÉä; +ÉEòɶ ɺ ´É°ü{É|ÉÊiÉ{ÉkÉÉèSÉ ´Éɪ ´ÉÉÊnùGò¨ÉähÉÉ́É® úÉä½þÉäxÉÉä{É{ÉtiÉä; ẾɦÉÖi´ÉÉSSÉ +ÉEòɶ ÉäxÉ ÊxÉiª ɺ ÉƤÉrùi´ÉÉiÉÂxÉ
iÉiº ÉÉoù¶ª ÉÉ{ÉkÉä® úxª É& iÉiº ÉƤÉxvÉÉä PÉ]õiÉä* ¸ÉÖiª ɺ ÉƦÉ́Éä SÉ ± ÉIÉhÉɸɪ ÉhÉÆ xª Éɪ ª É̈Éä́É* +iÉ +ÉEòɶ ÉÉÊnùiÉÖ± ª ÉiÉÉ{ÉÊkÉ® äú́É +jÉ
+ÉEòɶ ÉÉÊnù¦ÉÉ́É <iª ÉÖ{ÉSɪ ÉÇiÉä **

xÉÉÊiÉÊSÉ® äúhÉ Ếɶ Éä¹ÉÉiÉÂ** 3.1.23 **

xÉÉÊiÉÊSÉ® úÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.1.23 **

iÉjÉ +Eòɶ ÉÉÊnù|ÉÊiÉ{ÉkÉÉè|ÉÉMµÉÒÁ ÉÊnù¦ÉÉ́ÉÉ{ÉkÉä& ¦É́ÉÊiÉ Ếɶ ɪ É& -- ËEò nùÒPÉÈnùÒPÉÈEòɱ ÉÆ

{ÉÚ
´ÉÇ{ÉÚ
´ÉǺÉÉoù¶ª ÉäxÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉäkÉ® úÉäkÉ® úºÉÉoù¶ª ÉÆ MÉSUôÎxiÉ, =iÉɱ {É̈ɱ {ÉÊ̈ÉÊiÉ* iÉjÉÉÊxɪ É̈É&, Êxɪ É̈ÉEòÉÊ® úhÉ& ¶ Éɺ jɺ ª ÉɦÉÉ́ÉÉÊnùiª Éä́ÉÆ
|ÉÉ{iÉä, <nù̈Éɽþ-- xÉÉÊiÉÊSÉ® äúhÉäÊiÉ* +± {É̈ɱ {ÉÆ Eòɱ É̈ÉÉEòɶ ÉÉÊnù¦ÉÉ́ÉäxÉÉ́ɺ lÉɪ É ´É¹ÉÇvÉÉ® úÉʦÉ& º ɽþ<¨ÉÉÆ ¦ÉÖ́É̈ÉÉ{ÉiÉÎxiÉ; EÖòiÉ
BiÉiÉ ? Ếɶ Éä¹Énù®ú¶ÉxÉÉiÉ ; iÉlÉÉ Ê½þµÉÒÁ ÉÊnù¦ÉÉ́ÉÉ{ÉkÉä® úxÉxiÉ® ÆúẾÉʶÉxÉι]õ-- '+iÉÉä ´ÉèJɱ ÉÖ nÖùÌxɹ|É{ÉiÉ® ú̈É'Â<ÊiÉ; iÉEòÉ® ú
BEò¶ UôÉxnùºª ÉÉÆ |ÉÊGòª Éɪ ÉÉÆ ± ÉÖ{iÉÉä ¨ÉxiÉ́ª É&; nÖùÌxɹ|É{ÉiÉiÉ® ÆúnÖùÌxɹGò¨ÉiÉ® ú̈ÉÂ-- nÖù&JÉiÉ® ú̈ɺ ¨ÉÉn ùµÉÒÁ ÉÊnù¦ÉÉ́ÉÉÊzÉ&º É® úhÉÆ
¦É́ÉiÉÒiª ÉlÉÇ&; iÉiÉÂ+jÉ nÖù&JÉÆ Êxɹ|É{ÉiÉxÉÆ |Énù¶ÉǪÉxÉÂ{ÉÚ ´Éæ¹ÉÖ º ÉÖJÉÆ Êxɹ|É{ÉiÉxÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ; º ÉÖJÉnÖù&JÉiÉÉẾɶ Éä¹É¶ SÉɪ ÉÆ
Êxɹ|É{ÉiÉxɺ ª É Eòɱ Éɱ {Éi´ÉnùÒPÉÇi´ÉÊxÉÊ̈ÉkÉ&, iÉκ ¨ÉzÉ́ÉvÉÉè¶ É® úÒ®úÉÊxɹ{ÉkÉä¯û{ɦÉÉäMÉɺ ÉƦÉ́ÉÉiÉ * iɺ ¨ÉÉn ùµÉÒÁ ÉÊnù¦ÉÉ́ÉÉ{ÉkÉä& |ÉÉEÂ
ò
+± {ÉäxÉè́É Eòɱ ÉäxÉÉ́É® úÉä½þ&º ª ÉÉÊnùÊiÉ **

+xª ÉÉÊvÉι`öiÉä¹ÉÖ {ÉÚ

´ÉḈÉnùʦɱ ÉÉ{ÉÉiÉÂ** 3.1.24 **
+xª ÉÉÊvÉι`öiÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.1.24 **

iÉκ ¨ÉzÉä́ÉÉ́É® úÉä½äþ|É́ɹÉÇhÉÉxÉxiÉ® Æú{É`ö¬ iÉä -- 'iÉ <½þµÉÒʽþªÉ́ÉÉ +Éä¹ÉÊvÉ́Éxɺ {Éiɪ Éκ iɱ É̈ÉɹÉÉ <ÊiÉ VÉɪ ÉxiÉä' <ÊiÉ* iÉjÉ
º Éƶ ɪ É& -- ÊEò¨Éκ ¨ÉzÉ́ÉvÉÉèº lÉÉ́É® úVÉÉiª ÉÉ{ÉzÉÉ& º lÉÉ́É® úºÉÖJÉnÖù&JɦÉÉVÉÉä%xÉÖ¶ ÉʪÉxÉÉä ¦É́ÉÎxiÉ, +ɽþÉÎäº ´ÉiIÉäjÉYÉÉxiÉ® úÉÊvÉι`öiÉä¹ÉÖ
º lÉÉ́É® ú¶É® úÒ®äú¹ÉÖ º Éƶ ± Éä¹É̈ÉÉjÉÆ MÉSUôxiÉÒÊiÉ* ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈É ? º lÉÉ́É® úVÉÉiª ÉÉ{ÉzÉɺ iÉiº ÉÖJÉnÖù&JɦÉÉVÉÉä%xÉÖ¶ ÉʪÉxÉÉä ¦É́ÉxiÉÒÊiÉ;
EÖòiÉ BiÉiÉ ? VÉxÉä̈ÉÖÇJª ÉÉlÉÇi´ÉÉä{É{ÉkÉä&, º lÉÉ́É® ú¦ÉÉ́ɺ ª É SÉ ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ
iª ÉÉä¯û{ɦÉÉäMɺ lÉÉxÉi´É|Éʺ Éräù&, {ɶ ÉÖ˽þºÉÉÊnùªÉÉäMÉÉSSÉ <¹]õÉnäù&
Eò¨ÉÇVÉÉiɺ ª ÉÉÊxɹ]õ¡ ò± Éi´ÉÉä{É{ÉkÉä&; iɺ ¨ÉÉx¨ÉÖJª É̈Éä́Éänù̈ÉxÉÖ¶ ÉʪÉxÉÉÆ µÉÒÁ ÉÊnùVÉx¨É, ¶ ´ÉÉÊnùVÉx¨É́ÉiÉÂ-- ª ÉlÉÉ '¶ ´Éª ÉÉäËxÉ ´ÉÉ
º ÉÚEò® úªÉÉäËxÉ ´ÉÉ SÉÉhb÷ɱ ɪ ÉÉäËxÉ ´ÉÉ' <ÊiÉ ¨ÉÖJª É̈Éä́ÉÉxÉÖ¶ ÉʪÉxÉÉÆ ¶ ´ÉÉÊnùVÉx¨É iÉiº ÉÖJÉnÖù&JÉÉÎx´ÉiÉÆ ¦É́ÉÊiÉ, B´ÉÆ
µÉÒÁ ÉÊnùVÉx¨ÉÉ{ÉÒÊiÉ* B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä ---

¥ÉÚ
¨ É& -- +xª ÉèVÉỐÉè®úÊvÉι`öiÉä¹ÉÖ µÉÒÁ ÉÊnù¹ÉÖ º Éƺ ÉMÉÇ̈ÉÉjÉ̈ÉxÉÖ¶ ÉʪÉxÉ& |ÉÊiÉ{ÉtxiÉä, xÉ iÉiº ÉÖJÉnÖù&JɦÉÉVÉÉä ¦É́ÉÎxiÉ, {ÉÚ ´ÉḈÉiÉÂ
-- ª ÉlÉÉ ´Éɪ ÉÖvÉÚ ¨ ÉÉÊnù¦ÉÉ́ÉÉä%xÉÖ¶ ÉʪÉxÉÉÆ iÉiº Éƶ ± Éä¹É̈ÉÉjÉ̈É , B´ÉÆ µÉÒÁ ÉÊnù¦ÉÉ́ÉÉä%Ê{É VÉÉÊiɺ lÉÉ́É® úè& º Éƶ ± Éä¹É̈ÉÉjÉ̈ÉÂ* EÖòiÉ BiÉiÉ ?
iÉuùnäù́Éä½þÉ{ª Éʦɱ ÉÉ{ÉÉiÉ ; EòÉä%ʦɱ ÉÉ{ɺ ª É iÉuùn ù¦ÉÉ́É&? Eò¨ÉḈª ÉÉ{ÉÉ® ú̈ÉxiÉ® äúhÉ º ÉÆEòÒiÉÇxÉ̈ÉÂ-- ª ÉlÉÉ +ÉEòɶ ÉÉÊnù¹ÉÖ |É́ɹÉÇhÉÉxiÉä¹ÉÖ
xÉ ËEòÊSÉiEò¨ÉḈª ÉÉ{ÉÉ® Æú{É® úÉ̈ ÉÞ ¶ ÉÊiÉ, B´ÉÆ µÉÒÁ ÉÊnùVÉx¨Éxª ÉÊ{É* iɺ ¨ÉÉzÉɺ iª ÉjÉ º ÉÖJÉnÖù&JɦÉÉCi´É̈ÉxÉÖ¶ ÉʪÉxÉÉ̈É * ª ÉjÉ iÉÖ
º ÉÖJÉnÖù&JɦÉÉCi´É̈ÉʦÉ|ÉèÊiÉ, {É® úÉ̈ ÉÞ ¶ ÉÊiÉ iÉjÉ Eò¨ÉḈª ÉÉ{ÉÉ® ú̈ÉÂ-- '® ú̈ÉhÉÒªÉSÉ® úhÉÉ& ... Eò{ÉÚ ª ÉSÉ® úhÉÉ&' <ÊiÉ* +Ê{É SÉ
¨ÉÖJª Éä%xÉÖ¶ ÉʪÉxÉÉÆ µÉÒÁ ÉÊnùVÉx¨ÉÊxÉ, µÉÒÁ ÉÊnù¹ÉÖ ± ÉÚ ª É̈ÉÉxÉä¹ÉÖ Eòhb÷¬ ¨ÉÉxÉä¹ÉÖ {ÉSª É̈ÉÉxÉä¹ÉÖ ¦ÉIª É̈ÉÉhÉä¹ÉÖ SÉ iÉnùʦÉ̈ÉÉÊxÉxÉÉä%xÉÖ¶ ÉʪÉxÉ&
|É́Éäº Éª ÉÖ&; ª ÉÉä ʽþVÉÒ́ÉÉä ª ÉSUô® úÒ®ú̈ÉʦÉ̈Éxª ÉiÉä, º É iÉκ ¨Éx{ÉÒb÷¬ ¨ÉÉxÉä |É́ɺ ÉÊiÉ -- <ÊiÉ |Éʺ Érù̈É ; iÉjÉ
µÉÒÁ ÉÊnù¦ÉÉ́ÉÉpäùiÉ&ʺ ÉM¦ÉÉ́ÉÉä%xÉÖ¶ ÉʪÉxÉÉÆ xÉÉʦɱ É{ª ÉäiÉ; +iÉ& º Éƺ ÉMÉÇ̈ÉÉjÉ̈ÉxÉÖ¶ ÉʪÉxÉÉ̈Éxª ÉÉÊvÉι`öiÉä¹ÉÖ µÉÒÁ ÉÊnù¹ÉÖ ¦É́ÉÊiÉ* BiÉäxÉ
VÉxÉä̈ÉÖÇJª ÉÉlÉÇi´ÉÆ |ÉÊiÉ¥ÉÚ ª ÉÉiÉÂ
, ={ɦÉÉäMɺ lÉÉxÉi´ÉÆ SÉ º lÉÉ́É® ú¦ÉÉ́ɺ ª É; xÉ SÉ ´Éª É̈ÉÖ{ɦÉÉäMɺ lÉÉxÉi´ÉÆ º lÉÉ́É® ú¦ÉÉ́ɺ ª ÉÉ́ÉVÉÉxÉÒ̈ɽäþ;
¦É́Éi´Éxª Éä¹ÉÉÆ VÉxiÉÚ xÉÉ̈É{ÉÖhª ɺ ÉÉ̈Élª ÉæxÉ º lÉÉ́É® ú¦ÉÉ́É̈ÉÖ{ÉMÉiÉÉxÉÉ̈ÉÂBiÉiÉÂ={ɦÉÉäMɺ lÉÉxÉ̈É ; SÉxpù̈ɺ ɺ iÉÖ +´É® úÉä½þxiÉÉä%xÉÖ¶ ÉʪÉxÉÉä xÉ
º lÉÉ́É® ú¦ÉÉ́É̈ÉÖ{ɦÉÖ\VÉiÉ <iª ÉÉSÉI¨É½äþ**

+¶ ÉÖrùÊ̈ÉÊiÉ SÉäzÉ ¶ ɤ nùÉiÉÂ** 3.1.25 **

** 3.1.25 **
ª Éi{ÉÖxɯûHò¨ÉÂ-- {ɶ ÉÖ˽þºÉÉÊnùªÉÉäMÉÉnù¶ÉÖrù̈ÉÉv´ÉÊ® úEÆò Eò¨ÉÇ, iɺ ª ÉÉÊxɹ]ṏÉÊ{É ¡ ò± É̈É́ÉEò± {ÉiÉ <iª ÉiÉÉä ¨ÉÖJª É̈Éä́ÉÉxÉÖ¶ ÉʪÉxÉÉÆ
µÉÒÁ ÉÊnùVÉx¨É +º iÉÖ; iÉjÉ MÉÉèhÉÒEò± {ÉxÉÉ +xÉÌlÉEäòÊiÉ -- iÉi{ÉÊ® úÊ¿ ª ÉiÉä -- xÉ, ¶ Éɺ jɽäþiÉÖi´ÉÉrù̈ÉÉÇvÉ̈ÉÇẾÉYÉÉxɺ ª É; +ª ÉÆ vÉ̈ÉÇ&
+ª É̈ÉvÉ̈ÉÇ<ÊiÉ ¶ Éɺ jÉ̈Éä́É ẾÉYÉÉxÉä EòÉ® úhÉ̈É , +iÉÒÎxpùªÉi´ÉÉkɪ ÉÉä&; +Êxɪ ÉiÉnäù¶ÉEòɱ ÉÊxÉÊ̈ÉkÉi´ÉÉSSÉ -- ª Éκ ¨Éxnäù¶Éä Eòɱ Éä
ÊxÉÊ̈ÉkÉä SÉ ª ÉÉä vÉ̈ÉÉæ%xÉÖ¹`öÒªÉiÉä, º É B´É näù¶ÉEòɱ ÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉxiÉ® äú¹́ÉvÉ̈ÉÉæ ¦É́ÉÊiÉ; iÉäxÉ xÉ ¶ Éɺ jÉÉoùiÉä vÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉÇẾɹɪ ÉÆ ẾÉYÉÉxÉÆ
Eòº ª ÉÊSÉnùκiÉ* ¶ Éɺ jÉÉSSÉ Ë½þºÉÉxÉÖOɽþÉtÉi¨ÉEòÉä Vª ÉÉäÊiɹ]õÉä̈ÉÉä vÉ̈ÉÇ<iª É́ÉvÉÉÊ® úiÉ&, º É EòlÉ̈ɶ ÉÖrù<ÊiÉ ¶ ÉCª ÉiÉä ´ÉCiÉÖ̈É *
xÉxÉÖ 'xÉ Ë½þºª ÉÉiº É́ÉÉǦÉÚ iÉÉÊxÉ' <ÊiÉ ¶ Éɺ jÉ̈Éä́É ¦ÉÚ iÉẾɹɪ ÉÉÆ Ë½þºÉÉ̈ÉÂ+vÉ̈ÉÇ<iª É́ÉMÉ̈ɪ ÉÊiÉ; ¤ ÉÉfø¨ÉÂ-- =iº ÉMÉǺiÉÖ º É&;
+{É́ÉÉnùÉä%ª ÉÆ SÉ '+MxÉÒ¹ÉÉä̈ÉÒªÉÆ {ɶ ÉÖ̈Éɱ ɦÉäiÉ' <ÊiÉ; =iº ÉMÉÉÇ{É́ÉÉnùªÉÉä¶ SÉ ´ª É́Éκ lÉiÉẾɹɪ Éi´É̈ÉÂ
; iɺ ¨ÉÉÊuù¶ÉÖrÆùEò¨ÉÇ´ÉèÊnùEò¨É ,
ʶɹ]èõ®úxÉÖ¹`öÒªÉ̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ+ÊxÉxt¨ÉÉxÉi´ÉÉSSÉ; iÉäxÉ xÉ iɺ ª É |ÉÊiÉ°ü{ÉÆ ¡ ò± É̈ÉÂVÉÉÊiɺ lÉÉ́É® úi´É̈É * xÉ SÉ ¶ ´ÉÉÊnùVÉx¨É́ÉnùÊ{É
µÉÒÁ ÉÊnùVÉx¨É ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; iÉÊrùEò{ÉÚ ª ÉSÉ® úhÉÉxÉÊvÉEÞòiª É =Sª ÉiÉä; xÉè́ÉÊ̈ɽþ´Éè¶ÉäʹÉEò& EòζSÉnùÊvÉEòÉ® úÉä%κ iÉ*
+iɶ SÉxpùºlɱ ɺ JÉʱ ÉiÉÉxÉÉ̈ÉxÉÖ¶ ÉʪÉxÉÉÆ µÉÒÁ ÉÊnùºÉƶ ± Éä¹É̈ÉÉjÉÆ iÉn ù¦ÉÉ́É <iª ÉÖ{ÉSɪ ÉÇiÉä **

® äúiÉ&ʺ ÉMª ÉÉäMÉÉä%lÉ ** 3.1.26 **

** 3.1.26 **

<iɶ SÉ µÉÒÁ ÉÊnùºÉƶ ± Éä¹É̈ÉÉjÉÆ iÉn ù¦ÉÉ́É&, ª ÉiEòÉ® úhÉÆ µÉÒÁ ÉÊnù¦ÉÉ́ɺ ª ÉÉxÉxiÉ® ú̈ÉxÉÖ¶ ÉʪÉxÉÉÆ ® äúiÉ&ʺ ÉM¦ÉÉ́É +É̈xÉɪ ÉiÉä -- 'ª ÉÉä ª ÉÉä
Á zÉ̈ÉÊkÉ ª ÉÉä ® äúiÉ& ʺ É\SÉÊiÉ iÉn ù¦ÉÚ
ª É B´É ¦É́ÉÊiÉ' <ÊiÉ; xÉ SÉÉjÉ ¨ÉÖJª ÉÉä ® äúiÉ&ʺ ÉM¦ÉÉ́É& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ; ÊSÉ® úVÉÉiÉÉä ʽþ|ÉÉ{iɪ ÉÉè́ÉxÉÉä
® äúiÉ&ʺ ÉM¦É́ÉÊiÉ; EòlÉÊ̈É́É +xÉÖ{ÉSÉÊ® úiÉÆ iÉn ù¦ÉÉ́É̈ÉÂ+t¨ÉÉxÉÉzÉÉxÉÖMÉiÉÉä%xÉÖ¶ ɪ ÉÒ|ÉÊiÉ{ÉtiÉä? iÉjÉ iÉÉ́Énù́ɶ ª ÉÆ ® äúiÉ&ʺ ÉMª ÉÉäMÉ B´É
® äúiÉ&ʺ ÉM¦ÉÉ́ÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É&; iÉuùiɵÉÒÁ ÉÊnù¦ÉÉ́ÉÉä%Ê{É µÉÒÁ ÉÊnùªÉÉäMÉ B´Éäiª ÉẾÉ® úÉävÉ& **

ª ÉÉäxÉä& ¶ É® úÒ®ú̈ÉÂ** 3.1.27 **

** 3.1.27 **

+lÉ ® äúiÉ&ʺ ÉM¦ÉÉ́ɺ ª ÉÉxÉxiÉ® Æúª ÉÉäxÉÉèÊxÉʹÉHäò ® äúiÉʺ É, ª ÉÉäxÉä® úÊvÉ ¶ É® úÒ®ú̈ÉÂ+xÉÖ¶ ÉʪÉxÉÉ̈ÉÂ+xÉÖ¶ ɪ É¡ ò± ÉÉä{ɦÉÉäMÉɪ É VÉɪ ÉiÉ <iª Éɽþ
¶ Éɺ jÉ̈ÉÂ--- 'iÉt <½þ® ú̈ÉhÉÒªÉSÉ® úhÉÉ&' <iª ÉÉÊnù; iɺ ¨ÉÉnù{ª É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä -- xÉÉ́É® úÉä½äþ¥ÉÉÁ ÉÊnù¦ÉÉ́ÉÉ́ɺ É® äúiÉSUô® úÒ®ú̈Éä́É
º ÉÖJÉnÖù&JÉÉÎx´ÉiÉÆ ¦É́ÉiÉÒÊiÉ* iɺ ¨ÉÉiɵÉÒÁ ÉÊnùºÉƶ ± Éä¹É̈ÉÉjÉ̈ÉxÉÖ¶ ÉʪÉxÉÉÆ iÉVVÉx¨ÉäÊiÉ Êº Érù̈ÉÂ**

<ÊiÉ ¸ÉÒ̈Éi{É® ú̈ɽÆþºÉ{ÉÊ® úµÉÉVÉEòÉSÉɪ ÉǺª É

¸ÉÒMÉÉäẾÉxnù¦ÉMÉ́Éi{ÉÚ Vª É{ÉÉnùʶɹªÉº ª É
¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́ÉiÉ& EÞ òiÉÉè
¶ ÉÉ® úÒ®úEò¨ÉÒ̈ÉÉƺ Éɺ ÉÚ
jɦÉɹªÉä
iÉÞ
iÉÒªÉÉvª Éɪ ɺ ª É |ÉlÉ̈É& {ÉÉnù& **
 ** ¥ÉÀ º ÉÚ jÉ̈ÉÂ**
*¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́Éi{ÉÉnèù& ẾÉ® úÊSÉiÉ̈ɦÉɹªÉ̈ÉÂ
*

** iÉÞ
iÉÒªÉÉä%vª Éɪ É& **
** ÊuùiÉÒªÉ& {ÉÉnù& **

º Éxvª Éä º ÉÞ
ι]õ®úɽþʽþ** 3.2.1 **
º ÉÆvª ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.2.1 **

º ÉÆvª Éä º ÉÞ
ι]õÊ®úÊiÉ; º ÉÆvª ÉÊ̈ÉÊiÉ º ´É{xɺ lÉÉxÉ̈ÉÉSɹ]äõ, ´Éänäù|ɪ ÉÉäMÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ-- 'º ÉÆvª ÉÆ iÉÞ iÉÒªÉ#ĺ ´É{xɺ lÉÉxÉ̈É ' <ÊiÉ;
uùªÉÉä± ÉÉæEòº lÉÉxɪ ÉÉä& |ɤ ÉÉävɺ ÉÆ|ɺ ÉÉnùºlÉÉxɪ ÉÉä́ÉÉǺ ÉÆvÉÉè¦É́ÉiÉÒÊiÉ º ÉÆvª É̈ÉÂ
; iÉκ ¨Éxº ÉÆvª Éä º lÉÉxÉä iÉlª É°ü{Éè́É º ÉÞ¹]õ¦ÉÇẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ;
EÖòiÉ&? ª ÉiÉ& |É̈ÉÉhɦÉÚ iÉÉ ¸ÉÖÊiÉ® äú́É̈ Éɽþ-- '+lÉ ® úlÉÉzÉlɪ ÉÉäMÉÉx{ÉlÉ& º ÉÞ VÉiÉä' <iª ÉÉÊnù; 'º É Ê½þEòiÉÉÇ' <ÊiÉ SÉ ={ɺ ÉƽþÉ® úÉiÉÂ
B´É̈Éä́ÉÉ́ÉMÉ̈ª ÉiÉä **

ÊxÉ̈ÉÉÇiÉÉ® úÆ SÉèEäò {ÉÖjÉÉnùªÉ SÉ ** 3.2.2 **

** 3.2.2 **

+Ê{É SÉ BEäò ¶ ÉÉÊJÉxÉ& +κ ¨ÉzÉä́É º ÉÆvª Éä º lÉÉxÉä EòɨÉÉxÉÉÆ ÊxÉ̈ÉÉÇiÉÉ® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ -- 'ª É B¹É º ÉÖ{iÉä¹ÉÖ VÉÉMÉÌiÉ EòɨÉÆ EòɨÉÆ
{ÉÖ¯û¹ÉÉä ÊxÉÌ̈É̈ÉÉhÉ&' <ÊiÉ; {ÉÖjÉÉnùªÉ¶ SÉ iÉjÉ EòɨÉÉ +ʦÉ|ÉäªÉxiÉä -- Eòɨª ÉxiÉ <ÊiÉ* xÉxÉÖ Eòɨɶ ɤ näùxÉäSUôÉẾɶ Éä¹ÉÉä B´ÉÉäSª Éä® úxÉ ;
xÉ, '¶ ÉiÉɪ ÉÖ¹É& {ÉÖjÉ{ÉÉèjÉÉx´ÉÞ
hÉÒ¹́É' <ÊiÉ |ÉEÞ òiª É +xiÉä 'EòɨÉÉxÉÉÆ i´ÉÉ EòɨɦÉÉVÉÆ Eò® úÉÊ̈ä É' <ÊiÉ |ÉEÞ òiÉä¹ÉÖ iÉjÉ iÉjÉ {ÉÖjÉÉÊnù¹ÉÖ
Eòɨɶ ɤ nùºª É |ɪ ÉÖHòi´ÉÉiÉ * |ÉÉYÉÆ SÉèxÉÆ ÊxÉ̈ÉÉÇiÉÉ® Æú|ÉEò® úhÉ́ÉÉCª ɶ Éä¹Éɦª ÉÉÆ |ÉiÉÒ̈É& -- |ÉÉYɺ ª É ½þÒnÆù|ÉEò® úhÉ̈ÉÂ-- '+xª ÉjÉ
vÉ̈ÉÉÇnùxª ÉjÉÉvÉ̈ÉÉÇiÉÂ' <iª ÉÉÊnù; iÉÊuù¹Éª É B´É SÉ ´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉÉä%Ê{É -- 'iÉnäù́É ¶ ÉÖGÆò iÉn ù¥ÉÀ iÉnäù́ÉÉ̈ÉÞ
iÉ̈ÉÖSª ÉiÉä* iÉϺ ¨É± ± ÉÉäEòÉ&
ʸÉiÉÉ& º É́Éæ iÉnÖùxÉÉiª ÉäÊiÉ Eò¶ SÉxÉ' <ÊiÉ* |ÉÉYÉEòiÉÞ ÇEòÉ SÉ º ÉÞι]õºiÉlª É°ü{ÉÉ º É̈ÉÊvÉMÉiÉÉ VÉÉMÉÊ® úiÉɸɪ ÉÉ, iÉlÉÉ º ´É{xÉɸɪ ÉÉÊ{É
º ÉÞ Î¹]õ¦ÉÇẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; iÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ& -- '+lÉÉä Jɱ ´ÉɽÖþVÉÉÇMÉÊ® úiÉnäùºÉ B´Éɺ ª Éè¹É <ÊiÉ ª ÉÉxª Éä́É VÉÉOÉi{ɶ ª ÉÊiÉ iÉÉÊxÉ º ÉÖ{iÉ&' <ÊiÉ
º ´É{xÉVÉÉMÉÊ® úiɪ ÉÉä& º É̈ÉÉxÉxª Éɪ ÉiÉÉÆ ¸ÉÉ́ɪ ÉÊiÉ* iɺ ¨ÉÉkÉlª É°ü{Éè́É º ÉÆvª Éä º ÉÞ Î¹]õÊ®úÊiÉ **

B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, |Éiª Éɽþ---

¨Éɪ ÉÉ̈ÉÉjÉÆ iÉÖ EòÉiº xª ÉæxÉÉxÉʦÉ́ª ÉHòº ´É°ü{Éi´ÉÉiÉÂ** 3.2.3 **

** 3.2.3 **

iÉÖ-¶ ɤ nù& {ÉIÉÆ ´ª ÉÉ́ÉiÉǪÉÊiÉ* xÉèiÉnùκiÉ -- ª ÉnÖùHò¨ÉÂ, º ÉÆvª Éä º ÉÞ

ι]õ& {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEòÒÊiÉ; ¨Éɪ Éè́É º ÉÆvª Éä º ÉÞ
ι]õ&, xÉ
{É® ú̈ÉÉlÉÇMÉxvÉÉä%{ª Éκ iÉ; EÖòiÉ&? EòÉiº xª ÉæxÉÉxÉʦÉ́ª ÉHòº ´É°ü{Éi´ÉÉiÉÂ-- xÉ Ê½þEòÉiº xª ÉæxÉ {É® ú̈ÉÉlÉḈɺ iÉÖvÉ̈ÉæhÉ +ʦÉ́ª ÉHòº ´É°ü{É&
º ´É{xÉ&; ËEò {ÉÖxÉ® újÉ EòÉiº xª ÉÇ̈ÉʦÉ|ÉäiÉ̈ÉÂ
? näù¶ÉEòɱ ÉÊxÉÊ̈Ékɺ ÉÆ{ÉÊkÉ& +¤ ÉÉvɶ SÉ* xÉ Ê½þ{É® ú̈ÉÉlÉḈɺ iÉÖẾɹɪ ÉÉÊhÉ
näù¶ÉEòɱ ÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉÊxÉ +¤ ÉÉvɶ SÉ º ´É{xÉä º ÉƦÉÉ́ª ÉxiÉä --

xÉ iÉÉ́Éiº ´É{xÉä ® úlÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÖÊSÉiÉÉä näù¶É& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ; xÉ Ê½þº ÉǼÉÞ

iÉä näù½þnäù¶Éä ® úlÉÉnùªÉÉä%´ÉEòɶ ÉÆ ± ɦÉä® úxÉÂ
; º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ-- ¤ Éʽþnæù½þÉiÉÂ
º ´É{xÉÆ pùIª ÉÊiÉ, näù¶ÉÉxiÉÊ® úiÉpù́ª ÉOɽþhÉÉiÉÂ; nù¶ÉǪÉÊiÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ& ¤ Éʽþnæù½þÉiº ´É{xÉ̈ÉÂ-- '¤ Éʽþ¹EÖò± Éɪ ÉÉnù̈ÉÞ iɶ SÉÊ® úi´ÉÉ* º É
<ǪÉiÉä%¨ÉiÉÉä ª ÉjÉ EòɨÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ; κ lÉÊiÉMÉÊiÉ|Éiª ɪ ɦÉänù¶SÉ xÉ +ÊxɹGòÉxiÉä VÉxiÉÉèº ÉÉ̈É\Vɺ ª É̈ɶ xÉÖ́ÉÒiÉ -- <ÊiÉ* xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä -
- xÉ Ê½þº ÉÖ{iɺ ª É VÉxiÉÉä& IÉhÉ̈ÉÉjÉähÉ ª ÉÉäVÉxɶ ÉiÉÉxiÉÊ® úiÉÆ näù¶ÉÆ {ɪ ÉæiÉÖÆ ẾÉ{ɪ ÉæiÉÖÆ SÉ iÉiÉ& º ÉÉ̈Élª ÉȺ ÉƦÉÉ́ª ÉiÉä; C´ÉÊSÉSSÉ
 |Éiª ÉÉMÉ̈ÉxÉ́ÉÌVÉiÉÆ º ´É{xÉÆ ¸ÉÉ́ɪ ÉÊiÉ -- EÖò¯û¹́ɽþ̈Ét ¶ ɪ ÉÉxÉÉä ÊxÉpùªÉÉʦÉ{± ÉÖiÉ&, º ´É{xÉä {É\SÉɱ ÉÉxÉʦÉMÉiɶ SÉ
+κ ¨Éx|ÉÊiɤ ÉÖrù¶SÉ -- <ÊiÉ; näù½þÉSSÉänù{ÉäªÉÉiÉ , {É\SÉɱ Éä¹́Éä́É |ÉÊiɤ ÉÖvª ÉäiÉ; iÉÉxɺ ÉÉ́ÉʦÉMÉiÉ <ÊiÉ; EÖò¯û¹́Éä́É iÉÖ |ÉÊiɤ ÉÖvª ÉiÉä; ª ÉäxÉ
SÉ +ª ÉÆ näù½äþxÉ näù¶ÉÉxiÉ® ú̈ɶ xÉÖ́ÉÉxÉÉä ¨Éxª ÉiÉä, iÉ̈Éxª Éä {Éɶ Ḉɺ lÉÉ& ¶ ɪ ÉxÉnäù¶É B´É {ɶ ª ÉÎxiÉ; ª ÉlÉɦÉÚ iÉÉÊxÉ SÉ +ª ÉÆ näù¶ÉÉxiÉ® úÉÊhÉ
º ´É{xÉä {ɶ ª ÉÊiÉ, xÉ iÉÉÊxÉ iÉlÉɦÉÚ iÉÉxª Éä́É ¦É́ÉÎxiÉ; {ÉÊ® úvÉÉ́Éƶ SÉäi{ɶ ª ÉäiÉ, VÉÉOÉuùiÉ´ɺ iÉÖ¦ÉÚ
iÉ̈ÉlÉÇ̈ÉÉEò± ɪ ÉäiÉÂ
* nù¶ÉǪÉÊiÉ SÉ
¸ÉÖÊiÉ® úxiÉ® äú́É näù½äþº ´É{xÉ̈ÉÂ-- 'º É ª ÉjÉèiÉiº ´É{xª ɪ ÉÉ SÉ® úÊiÉ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É 'º ´Éä ¶ É® úÒ®äúª ÉlÉÉEòɨÉÆ {ÉÊ® ú́ÉiÉÇiÉä' <ÊiÉ* +iɶ SÉ
¸ÉÖiª ÉÖ{É{ÉÊkÉẾÉ® úÉävÉÉnÂù¤Éʽþ¹EÖò± Éɪ ɸÉÖÊiÉ& MÉÉèhÉÒ´ª ÉÉJª ÉÉiÉ́ª ÉÉ -- ¤ ÉʽþÊ® ú́É EÖò± Éɪ ÉÉiÉÂ+¨ÉÞ iɶ SÉÊ® úi´ÉäÊiÉ -- ª ÉÉä ʽþ´Éº ÉzÉÊ{É
¶ É® úÒ®äúxÉ iÉäxÉ |ɪ ÉÉäVÉxÉÆ Eò® úÉÊäiÉ, º É ¤ ÉʽþÊ® ú́É ¶ É® úÒ®úÉnÂù¦É́ÉÊiÉ -- <ÊiÉ* κ lÉÊiÉMÉÊiÉ|Éiª ɪ ɦÉänùÉä%{ª Éä́ÉÆ º ÉÊiÉ ẾÉ|ɱ É̈¦É
B´Éɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É& **

Eòɱ ÉẾɺ ÉǼÉÉnùÉä%Ê{É SÉ º ´É{xÉä ¦É́ÉÊiÉ -- ® úVÉxª ÉÉÆ º ÉÖ{iÉÉä ´Éɺ É® Æú¦ÉÉ® úiÉä ´É¹Éæ ¨Éxª ÉiÉä; iÉlÉÉ ¨ÉÖ½ÚþiÉÇ̈ÉÉjÉ́ÉÌiÉÊxÉ º ´É{xÉä EònùÉÊSÉiÉÂ
¤ ɽÚþxÉ´ɹÉÇ{ÉÚ
MÉÉxÉÂ+ÊiÉ́ÉɽþªÉÊiÉ* ÊxÉÊ̈ÉkÉÉxª ÉÊ{É SÉ º ´É{xÉä xÉ ¤ ÉÖrùªÉä Eò¨ÉÇhÉä ´ÉÉ =ÊSÉiÉÉÊxÉ ẾÉtxiÉä; Eò® úhÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® úÉÊrùxÉɺ ª É
+¶ ´É® úlÉÉÊnùOɽþhÉɪ É SÉIÉÖ® úÉnùÒÊxÉ º ÉÎxiÉ; ® úlÉÉÊnùÊxÉ́ÉÇiÉÇxÉä%Ê{É EÖòiÉÉä%º ª É ÊxÉ̈Éä¹É̈ÉÉjÉähÉ º ÉÉ̈Élª ÉÈnùÉ°üÊhÉ ´ÉÉ* ¤ ÉÉvª ÉxiÉä SÉèiÉä
® úlÉɶ ´ÉÉnùªÉ& º ´É{xÉoù¹]õÉ& |ɤ ÉÉävÉä; º ´É{xÉ B´É SÉ BiÉä º ÉÖ± ɦɤ ÉÉvÉÉ ¦É́ÉÎxiÉ, +Étxiɪ ÉÉä́ª ÉÇʦÉSÉÉ® únù¶ÉÇxÉÉiÉÂ-- ® úlÉÉä%ª ÉÊ̈ÉÊiÉ Ê½þ
EònùÉÊSÉiº ´É{xÉä ÊxÉvÉÉÇÊ®úiÉ& IÉhÉäxÉ ¨ÉxÉÖ¹ªÉ& º ÉÆ{ÉtiÉä, ¨ÉxÉÖ¹ªÉÉä%ª ÉÊ̈ÉÊiÉ ÊxÉvÉÉÇÊ®úiÉ& IÉhÉäxÉ ´ÉÞ IÉ&* º {ɹ]ÆõSÉɦÉÉ́ÉÆ ® úlÉÉnùÒxÉÉÆ
º ´É{xÉä ¸ÉÉ́ɪ ÉÊiÉ ¶ Éɺ jÉ̈ÉÂ-- 'xÉ iÉjÉ ® úlÉÉ xÉ ® úlɪ ÉÉäMÉÉ xÉ {ÉxlÉÉxÉÉä ¦É́ÉÎxiÉ' <iª ÉÉÊnù* iɺ ¨ÉÉx¨Éɪ ÉÉ̈ÉÉjÉÆ º ´É{xÉnù¶ÉÇxÉ̈ÉÂ**

º ÉÚ
SÉEò SÉ Ê½þ¸ÉÖiÉä® úÉSÉIÉiÉä SÉ iÉÊuùnù& ** 3.2.4 **
** 3.2.4 **

¨Éɪ ÉÉ̈ÉÉjÉi´ÉÉkÉ̽þxÉ EòζSÉiº ´É{xÉä {É® ú̈ÉÉlÉÇMÉxvÉÉä%º iÉÒÊiÉ -- xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä -- º ÉÚ SÉEò¶ SÉ Ê½þº ´É{xÉÉä ¦É́ÉÊiÉ ¦ÉẾɹªÉiÉÉä&
º ÉÉv´Éº ÉÉvÉÖxÉÉä&; iÉlÉÉ Ê½þ¸ÉÚ ª ÉiÉä -- 'ª ÉnùÉ Eò¨ÉǺÉÖ Eòɨª Éä¹ÉÖ Îº jɪ ÉÆ º ´É{xÉä¹ÉÖ {ɶ ª ÉÊiÉ* º É̈ÉÞ
ËrùiÉjÉ
VÉÉxÉÒªÉÉkÉκ ¨Éxº ´É{xÉÊxÉnù¶ÉÇxÉä' <ÊiÉ; iÉlÉÉ '{ÉÖ¯û¹ÉÆ EÞ ò¹hÉÆ EÞ ò¹hÉnùxiÉÆ {ɶ ª ÉÊiÉ º É BxÉÆ ½þÎxiÉ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnùʦÉ&
º ´É{xÉè®úÊSÉ® úVÉÒẾÉi´É̈ÉÉ́ÉätiÉ <ÊiÉ ¸ÉÉ́ɪ ÉÊiÉ; +ÉSÉIÉiÉä SÉ º ´É{xÉÉvª Éɪ ÉẾÉnù& -- 'EÖò\VÉ® úÉ® úÉä½þhÉÉnùÒÊxÉ º ´É{xÉä vÉxª ÉÉÊxÉ,
JÉ® úªÉÉxÉÉnùÒxª ÉvÉxª ÉÉÊxÉ' <ÊiÉ; ¨ÉxjÉnäù́ÉiÉÉpù́ª ÉẾɶ Éä¹ÉÊxÉÊ̈ÉkÉɶ SÉ EäòÊSÉiº ´É{xÉÉ& º Éiª ÉÉlÉÇMÉÎxvÉxÉÉä ¦É́ÉxiÉÒÊiÉ ¨Éxª ÉxiÉä* iÉjÉÉÊ{É
¦É́ÉiÉÖ xÉÉ̈É º ÉÚ Sª É̈ÉÉxɺ ª É ´Éº iÉÖxÉ& º Éiª Éi´É̈ÉÂ
; º ÉÚ
SÉEòº ª É iÉÖ º jÉÒnù¶ÉÇxÉÉnäù¦ÉḈÉiª Éä́É ´ÉèiÉlª É̈ÉÂ
, ¤ ÉÉvª É̈ÉÉxÉi´ÉÉÊnùiª ÉʦÉ|Éɪ É&*
iɺ ¨ÉÉnÖù{É{ÉzÉÆ º ´É{xɺ ª É ¨Éɪ ÉÉ̈ÉÉjÉi´É̈ÉÂ**

ª ÉnÖùHò¨ÉÂ-- '+ɽþʽþ' <ÊiÉ iÉnäù́ÉÆ º ÉÊiÉ ¦ÉÉHÆò ´ª ÉÉJª ÉÉiÉ́ª É̈ÉÂ-- ª ÉlÉÉ '± ÉÉR óMɱ ÉÆ MÉ́ÉÉnùÒxÉÖuù½þÊiÉ' <ÊiÉ
ÊxÉÊ̈ÉkÉ̈ÉÉjÉi´ÉÉnäù́É̈ ÉÖSª ÉiÉä, xÉ iÉÖ |Éiª ÉIÉ̈Éä́É ± ÉÉR óMɱ ÉÆ MÉ́ÉÉnùÒxÉÖuù½þÊiÉ; B´ÉÆ ÊxÉÊ̈ÉkÉ̈ÉÉjÉi´ÉÉiÉÂ-- º ÉÖ{iÉÉä ® úlÉÉnùÒxº ÉÞ VÉiÉä, 'º É
ʽþEòiÉÉÇ' -- <ÊiÉ SÉ =Sª ÉiÉä; xÉ iÉÖ |Éiª ÉIÉ̈Éä́É º ÉÖ{iÉÉä ® úlÉÉnùÒxº ÉÞ VÉÊiÉ* ÊxÉÊ̈ÉkÉi´ÉÆ iÉÖ +º ª É
® úlÉÉÊnù|ÉÊiɦÉÉxÉÊxÉÊ̈ÉkÉ̈ÉÉänùjÉɺ ÉÉÊnùnù¶ÉÇxÉÉkÉÊzÉÊ̈ÉkɦÉÚ iɪ ÉÉä& º ÉÖEÞ
òiÉnÖù¹EÞ
òiɪ ÉÉä& EòiÉÞ Çi´ÉäxÉäÊiÉ ´ÉHò´ª É̈ÉÂ* +Ê{É SÉ VÉÉMÉÊ® úiÉä
Ếɹɪ ÉäÎxpùªÉº Éƪ ÉÉäMÉÉiÉÂ+ÉÊnùiª ÉÉÊnùVª ÉÉäÊiÉ́ª ÉÇÊiÉEò® úÉSSÉ +Éi¨ÉxÉ& º ´Éª ÉÆVª ÉÉäÊiɹ] ṍÉÆ nÖùÌ́É́ÉäSÉxÉÊ̈ÉÊiÉ iÉÊuù́ÉäSÉxÉɪ É º ´É{xÉ
={Éxª ɺ iÉ&; iÉjÉ ª ÉÊnù® úlÉÉÊnùºÉÞ Î¹]ṍÉSÉxÉÆ ¸ÉÖiª ÉÉ xÉÒªÉäiÉ, iÉiÉ& º ´Éª ÉÆVª ÉÉäÊiɹ] ṍÉÆ xÉ ÊxÉhÉÔiÉÆ º ª ÉÉiÉ ; iɺ ¨ÉÉpùlÉÉt¦ÉÉ́É́ÉSÉxÉÆ
¸ÉÖiª ÉÉ, ® úlÉÉÊnùºÉÞ Î¹]ṍÉSÉxÉÆ iÉÖ ¦ÉCiª ÉäÊiÉ ´ª ÉÉJª ÉäªÉ̈É * BiÉäxÉ ÊxÉ̈ÉÉÇhɸÉ́ÉhÉÆ ´ª ÉÉJª ÉÉiÉ̈É * ª Énù{ª ÉÖHò¨ÉÂ-- '|ÉÉYÉ̈ÉäxÉÆ
ÊxÉ̈ÉÉÇiÉÉ® ú̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ' <ÊiÉ, iÉnù{ª ɺ ÉiÉ , ¸ÉÖiª ÉxiÉ® äú'º ´Éª ÉÆ Ếɽþiª É º ´Éª ÉÆ ÊxÉ̈ÉÉÇªÉ º ´ÉäxÉ ¦Éɺ ÉÉ º ´ÉäxÉ Vª ÉÉäÊiɹÉÉ |ɺ ´ÉÊ{ÉÊiÉ' <ÊiÉ
VÉÒ́É́ª ÉÉ{ÉÉ® ú̧É́ÉhÉÉiÉ ; <½þÉÊ{É 'ª É B¹É º ÉÖ{iÉä¹ÉÖ VÉÉMÉÌiÉ' <ÊiÉ |Éʺ ÉrùÉxÉÖ́ÉÉnùÉVVÉÒ́É B´Éɪ ÉÆ EòɨÉÉxÉÉÆ ÊxÉ̈ÉÉÇiÉÉ º ÉÆEòÒiª ÉÇiÉä; iɺ ª É
iÉÖ ´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉähÉ 'iÉnäù́É ¶ ÉÖGÆò iÉn ù¥ÉÀ ' <ÊiÉ VÉÒ́ɦÉÉ́ÉÆ ´ª ÉÉ́Éiª ÉÇ¥ÉÀ ¦ÉÉ́É ={ÉÊnù¶ª ÉiÉä -- 'iÉk´É̈Éʺ É' <iª ÉÉÊnù́ÉiÉÂ-- <ÊiÉ xÉ
¥ÉÀ |ÉEò® úhÉÆ Ếɯûvª ÉiÉä* xÉ SÉɺ ¨ÉÉʦÉ& º ´É{xÉä%Ê{É |ÉÉYÉ́ª ÉÉ{ÉÉ® ú& |ÉÊiÉʹÉvª ÉiÉä, iɺ ª É º É́Éæ¶ ´É® úi´ÉÉiÉÂ
º É́ÉÉǺ´É{ª É́ɺ lÉɺ ´ÉÊvɹ`öÉiÉÞ i´ÉÉä{É{ÉkÉä&; {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEòº iÉÖ xÉɪ ÉÆ º ÉÆvª Éɸɪ É& º ÉMÉÇ& Ếɪ ÉnùÉÊnùºÉMÉḈÉiÉÂ-- <iª ÉäiÉÉ́Éi|ÉÊiÉ{ÉÉtiÉä; xÉ
SÉ Ếɪ ÉnùÉÊnùºÉMÉǺª ÉÉ{ª ÉÉiª ÉÎxiÉEÆò º Éiª Éi´É̈Éκ iÉ; |ÉÊiÉ{ÉÉÊnùiÉÆ Ê½þ'iÉnùxÉxª Éi´É̈ÉÉ® ú̈¦Éhɶ ɤ nùÉÊnù¦ª É&' <iª ÉjÉ º É̈ɺ iɺ ª É
|É{É\Sɺ ª É ¨Éɪ ÉÉ̈ÉÉjÉi´É̈É * |ÉÉE ò iÉÖ ¥ÉÀ Éi¨Éi´Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂẾɪ ÉnùÉÊnù|É{É\SÉÉä ´ª É́Éκ lÉiÉ°ü{ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ; º ÉÆvª Éɸɪ ɺ iÉÖ |É{É\SÉ&
|ÉÊiÉÊnùxÉÆ ¤ ÉÉvª ÉiÉä -- <iª ÉiÉÉä ´Éè¶ÉäʹÉEòÊ̈ÉnÆùº ÉÆvª ɺ ª É ¨Éɪ ÉÉ̈ÉÉjÉi´É̈ÉÖÊnùiÉ̈ÉÂ**
 {É® úÉʦÉvª ÉÉxÉÉkÉÖ ÊiÉ® úÉÊä½þ
iÉÆ iÉiÉÉä Á º ª É ¤ ÉxvÉẾÉ{ɪ ÉǪÉÉè** 3.2.5 **
** 3.2.5 **

+lÉÉÊ{É º ª ÉÉiÉÂ-- {É® úºª Éè́É iÉÉ́ÉnùÉi¨ÉxÉÉå%¶ É& VÉÒ́É& -- +MxÉäÊ® ú́É Ếɺ ¡ Öòʱ ÉR óMÉ&; iÉjÉè́ÉÆ º ÉÊiÉ ª ÉlÉÉ +ÎMxÉẾɺ ¡ Öòʱ ÉR óMɪ ÉÉä&
º É̈ÉÉxÉä nù½þxÉ|ÉEòɶ Éxɶ ÉHòÒ ¦É́ÉiÉ&, B´ÉÆ VÉÒ́Éä¶ ´É® úªÉÉä® úÊ{É YÉÉxÉ趴ɪ ÉǶÉHòÒ; iÉiɶ SÉ VÉÒ́ɺ ª É YÉÉxÉ趴ɪ ÉḈɶ ÉÉiɺ ÉÉÆEòα {ÉEòÒ
º ´É{xÉä ® úlÉÉÊnùºÉÞ Î¹]õ¦ÉÇẾɹªÉiÉÒÊiÉ* +jÉÉäSª ÉiÉä -- º Éiª ÉÊ{É VÉÒ́Éä¶ ´É® úªÉÉä® Æú¶ÉÉÆʶɦÉÉ́Éä |Éiª ÉIÉ̈Éä́É VÉÒ́ɺ ª Éä¶ ´É® úẾÉ{É® úÒiÉvÉ̈ÉÇi´É̈É *
ËEò {ÉÖxÉVÉỐɺ ª É <Ƕ´É® úºÉ̈ÉÉxÉvÉ̈ÉÇi´ÉÆ xÉɺ iª Éä́É? xÉ xÉɺ iª Éä́É; ẾÉt¨ÉÉxÉ̈ÉÊ{É iÉiÉÂÊiÉ® úÉÊä½þiÉ̈ÉÂ+ẾÉtÉÊnù́ª É́ÉvÉÉxÉÉiÉ *
iÉi{ÉÖxÉκ iÉ® úÉÊä½þiÉÆ º ÉiÉÂ{É® ú̈Éä¶ ´É® ú̈ÉʦÉvª Éɪ ÉiÉÉä ª ÉiÉ̈ÉÉxɺ ª É VÉxiÉÉäÌ́ÉvÉÚiÉv´ÉÉxiɺ ª É -- ÊiÉÊ̈É® úÊiÉ® úºEÞ òiÉä́É oùC¶ ÉÊHò&
+Éè¹ÉvÉ́ÉÒªÉÉÇiÉÂ-- <Ƕ´É® ú|ɺ ÉÉnùÉiɺ ÉÆʺ Érùºª É Eòº ª ÉÊSÉnäù́ÉÉẾɦÉḈÉÊiÉ, xÉ º ´É¦ÉÉ́ÉiÉ B´É, º É́Éæ¹ÉÉÆ VÉxiÉÚ xÉÉ̈ÉÂ
; EÖòiÉ&? iÉiÉÉä ʽþ
<Ƕ´É® úÉräùiÉÉä&, +º ª É VÉÒ́ɺ ª É, ¤ ÉxvÉ̈ÉÉäIÉÉè¦É́ÉiÉ& -- <Ƕ´É® úº´É°ü{ÉÉ{ÉÊ® úYÉÉxÉÉiɤ ÉxvÉ&, iÉiº ´É°ü{É{ÉÊ® úYÉÉxÉÉkÉÖ ¨ÉÉäIÉ&* iÉlÉÉ SÉ
¸ÉÖÊiÉ& -- 'YÉÉi´ÉÉ näù́ÉÆ º É́ÉÇ{Éɶ ÉÉ{ɽþÉÊxÉ& IÉÒhÉè& C± Éä¶ ÉèVÉÇx¨É̈ÉÞ iª ÉÖ|ɽþÉÊhÉ&* iɺ ª ÉÉʦÉvª ÉÉxÉÉkÉÞ iÉÒªÉÆ näù½þ¦ÉänäùẾɶ ´É趴ɪ ÉÈEäò´É± É
+É{iÉEòɨÉ&' <iª Éä́É̈ ÉÉtÉ **

näù½þ
ª ÉÉäMÉÉuùÉ º ÉÉä%Ê{É ** 3.2.6 **
** 3.2.6 **

Eòº ¨ÉÉi{ÉÖxÉVÉỐÉ& {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉƶ É B´É º ÉxÉÂÊiÉ® úºEÞ òiÉYÉÉxÉ趴ɪ ÉÉæ ¦É́ÉÊiÉ? ª ÉÖHÆò iÉÖ YÉÉxÉ趴ɪ ÉǪÉÉä® úÊiÉ® úºEÞ òiÉi´É̈É ,
Ếɺ ¡ Öòʱ ÉRÂóMɺ ª Éä́É nù½þxÉ|ÉEòɶ Éxɪ ÉÉä& -- <ÊiÉ* =Sª ÉiÉä -- º Éiª É̈Éä́ÉèiÉiÉ ; º ÉÉä%Ê{É iÉÖ VÉÒ́ɺ ª É YÉÉxÉ趴ɪ ÉÇÊiÉ® úÉä¦ÉÉ́É&,
näù½þªÉÉäMÉÉiÉÂnäù½äþÎxpùªÉ̈ÉxÉÉä¤ÉÖÊrùẾɹɪ É́ÉänùxÉÉÊnùªÉÉäMÉÉiɦÉ́ÉÊiÉ* +κ iÉ SÉ +jÉÉä{É̈ÉÉ -- ª ÉlÉÉ
+MxÉänùǽþxÉ|ÉEòɶ ɺ ÉÆ{Ézª ÉÉ{ª É® úÊhÉMÉiɺ ª É nù½þxÉ|ÉEòɶ ÉxÉä ÊiÉ® úÉÊä½þiÉä ¦É́ÉiÉ&, ª ÉlÉÉ ´ÉÉ ¦Éº ¨ÉSUôzɺ ª É --
B´É̈ÉẾÉtÉ|Éiª ÉÖ{ɺ lÉÉÊ{ÉiÉxÉÉ̈É°ü{ÉEÞ òiÉnäù½þÉtÖ{ÉÉÊvɪ ÉÉäMÉÉiÉÂiÉnùẾÉ́ÉäEò§ É̈ÉEÞ òiÉÉä VÉÒ́ɺ ª É YÉÉxÉ趴ɪ ÉÇÊiÉ® úÉä¦ÉÉ́É&* ´ÉÉ-¶ ɤ nùÉä
VÉÒ́ɺ ª É <Ƕ´É® úÉiÉÂ+xª Éi´É¶ ÉR óEòÉ´ª ÉÉ́ÉÞkª ÉlÉÇ&* xÉx´Éxª É B´É VÉÒ́É& <Ƕ´É® úÉnùºiÉÖ, ÊiÉ® úºEÞ òiÉYÉÉxÉ趴ɪ ÉÇi´ÉÉiÉ ; ËEò
näù½þªÉÉäMÉEò± {Éxɪ ÉÉ? xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä -- xÉ Ê½þ+xª Éi´ÉÆ VÉÒ́ɺ ª É <Ƕ´É® úÉnÖù{É{ÉtiÉä -- 'º ÉäªÉÆ näù́ÉiÉèIÉiÉ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É '+xÉäxÉ
VÉÒ́ÉäxÉÉi¨ÉxÉÉxÉÖ|ÉẾɶ ª É' <iª ÉÉi¨É¶ ɤ näùxÉ VÉÒ́ɺ ª É {É® úÉ̈ ɶ ÉÉÇiÉÂ; 'iÉiº Éiª ÉÆ º É +Éi¨ÉÉ iÉk´É̈Éʺ É ¶ ´ÉäiÉEäòiÉÉä' <ÊiÉ SÉ VÉÒ́Éɪ É
={ÉÊnù¶ÉÊiÉ <Ƕ´É® úÉi¨Éi´É̈É ; +iÉ& +xÉxª É B´É <Ƕ´É® úÉVVÉÒ́É& º ÉxÉÂnäù½þªÉÉäMÉÉÊkÉ® úÉÊä½þiÉYÉÉxÉ趴ɪ ÉÉæ ¦É́ÉÊiÉ* +iɶ SÉ xÉ
º ÉÉÆEòα {ÉEòÒVÉÒ́ɺ ª É º ´É{xÉä ® úlÉÉÊnùºÉÞ Î¹]õPÉÇ]õiÉä; ª ÉÊnùSÉ º ÉÉÆEòα {ÉEòÒº ´É{xÉä ® úlÉÉÊnùºÉÞ Î¹]õ& º ª ÉÉiÉ , xÉè́ÉÉÊxɹ]ÆõEòζSÉiº ´É{xÉÆ
{ɶ ª ÉäiÉÂ
, xÉ Ê½þEòζSÉnùÊxɹ]Æõº ÉÆEò± {ɪ ÉiÉä* ª Éi{ÉÖxɯûHò¨ÉÂ-- VÉÉMÉÊ® úiÉnäù¶É¸ÉÖÊiÉ& º ´É{xɺ ª É º Éiª Éi´ÉÆ Jª ÉÉ{ɪ ÉiÉÒÊiÉ, xÉ
iÉiº ÉÉ̈ª É́ÉSÉxÉÆ º Éiª Éi´ÉÉʦÉ|Éɪ É̈ÉÂ, º ´Éª ÉÆVª ÉÉäÊiɹ]õẾÉ® úÉävÉÉiÉÂ
, ¸ÉÖiª Éè́É SÉ º ´É{xÉä ® úlÉÉt¦ÉÉ́ɺ ª É nù̶ÉiÉi´ÉÉiÉ ;
VÉÉMÉÊ® úiÉ|ɦÉ́É́Éɺ ÉxÉÉÊxÉÌ̈ÉiÉi´ÉÉkÉÖ º ´É{xɺ ª É iÉkÉÖ± ª ÉÊxɦÉÉǺÉi´ÉÉʦÉ|Éɪ ÉÆ iÉiÉ * iɺ ¨ÉÉnÖù{É{ÉzÉÆ º ´É{xɺ ª É ¨Éɪ ÉÉ̈ÉÉjÉi´É̈ÉÂ**

iÉnù¦ÉÉ́ÉÉä xÉÉb÷Ò¹ÉÖ iÉSUØôiÉä® úÉi¨ÉÊxÉ SÉ ** 3.2.7 **

iÉnù¦ÉÉ́ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.2.7 **

º ´É{xÉÉ́ɺ lÉÉ {É® úÒÊIÉiÉÉ; º ÉÖ¹ÉÖ{iÉÉ́ɺ lÉänùÉxÉÓ{É® úÒIª ÉiÉä* iÉjÉèiÉÉ& º ÉÖ¹ÉÖ{iÉẾɹɪ ÉÉ& ¸ÉÖiɪ ÉÉä ¦É́ÉÎxiÉ; C´ÉÊSÉSUÜôª ÉiÉä --
'iÉtjÉèiÉiº ÉÖ{iÉ& º É̈ɺ iÉ& º ÉÆ|ɺ ÉzÉ& º ´É{xÉÆ xÉ ẾÉVÉÉxÉÉiª Éɺ ÉÖ iÉnùÉ xÉÉb÷Ò¹ÉÖ º ÉÞ {iÉÉä ¦É́ÉÊiÉ' <ÊiÉ; +xª ÉjÉ iÉÖ xÉÉb÷Ò® äú́ÉÉxÉÖGò¨ª É
¸ÉÚª ÉiÉä -- 'iÉÉʦÉ& |Éiª É́ɺ ÉÞ{ª É {ÉÖ® úÒiÉÊiÉ ¶ ÉäiÉä' <ÊiÉ; iÉlÉÉxª ÉjÉ xÉÉb÷Ò® äú́ÉÉxÉÖGò¨ª É -- 'iÉɺ ÉÖ iÉnùÉ ¦É́ÉÊiÉ ª ÉnùÉ º ÉÖ{iÉ& º ´É{xÉÆ xÉ
EÆòSÉxÉ {ɶ ª Éiª ÉlÉÉκ ¨Éx|ÉÉhÉ B´ÉèEòvÉÉ ¦É́ÉÊiÉ' <ÊiÉ; iÉlÉÉxª ÉjÉ -- 'ª É B¹ÉÉä%xiɾÇþnùªÉ +ÉEòɶ ɺ iÉκ ¨É\¶ ÉäiÉä' <ÊiÉ; iÉlÉÉxª ÉjÉ -
- 'º ÉiÉɺ ÉÉä̈ª É iÉnùÉ º ÉÆ{ÉzÉÉä ¦É́ÉÊiÉ º ´É̈É{ÉÒiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ' <ÊiÉ; iÉlÉÉ -- '|ÉÉYÉäxÉÉi¨ÉxÉÉ º ÉÆ{ÉÊ® ú¹́ÉHòÉä xÉ ¤ ÉÉÁ Æ ËEòSÉxÉ ´Éänù
xÉÉxiÉ® ú̈É'Â<ÊiÉ SÉ **

iÉjÉ º Éƶ ɪ É& -- ÊEò¨ÉäiÉÉÊxÉ xÉÉb÷¬ nùÒÊxÉ {É® úº{É® úÊxÉ® ú{ÉäIÉiɪ ÉÉ Ê¦ÉzÉÉÊxÉ º ÉÖ¹ÉÖÎ{iɺ lÉÉxÉÉÊxÉ, +ɽþÉÎäº ´Éi{É® úº{É® úÉ{ÉäIÉiɪ ÉÉ BEÆò
º ÉÖ¹ÉÖÎ{iɺ lÉÉxÉÊ̈ÉÊiÉ* ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ
? ʦÉzÉÉxÉÒÊiÉ; EÖòiÉ&? BEòÉlÉÇi´ÉÉiÉÂ-- xÉ Ê½þBEòÉlÉÉÇxÉÉÆ C´ÉÊSÉi{É® úº{É® úÉ{ÉäIÉi´ÉÆ
 où¶ª ÉiÉä µÉÒʽþªÉ́ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÂ; xÉÉb÷¬ ÉnùÒxÉÉÆ SÉ BEòÉlÉÇiÉÉ º ÉÖ¹ÉÖ{iÉÉèoù¶ª ÉiÉä, 'xÉÉb÷Ò¹ÉÖ º ÉÞ {iÉÉä ¦É́ÉÊiÉ' '{ÉÖ® úÒiÉÊiÉ ¶ ÉäiÉä' <ÊiÉ SÉ iÉjÉ
iÉjÉ º É{iÉ̈ÉÒÊxÉnæù¶Éº ª É iÉÖ± ª Éi´ÉÉiÉ * xÉxÉÖ xÉè́ÉÆ º ÉÊiÉ º É{iÉ̈ÉÒÊxÉnæù¶ÉÉä où¶ª ÉiÉä -- 'º ÉiÉÉ º ÉÉä̈ª É iÉnùÉ º ÉÆ{ÉzÉÉä ¦É́ÉÊiÉ' <ÊiÉ; xÉè¹É
nùɹäÉ&, iÉjÉÉÊ{É º É{iÉ̈ª ÉlÉǺª É MÉ̈ª É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ-- ´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉÉä ʽþiÉjÉ +ɪ ÉiÉxÉè¹ÉÒVÉÒ́É& º ÉiÉÂ={ɺ É{ÉÇiÉÒiª Éɽþ--
'+xª ÉjÉɪ ÉiÉxÉ̈ɱ ɤ v´ÉÉ |ÉÉhÉ̈Éä́ÉÉä{ɸɪ ÉiÉä' <ÊiÉ; |ÉÉhɶ ɤ näùxÉ iÉjÉ |ÉEÞ òiɺ ª É º ÉiÉ ={ÉÉnùÉxÉÉiÉ ; +ɪ ÉiÉxÉÆ SÉ º É{iÉ̈ª ÉlÉÇ&,
º É{iÉ̈ÉÒÊxÉnæù¶ÉÉä%Ê{É iÉjÉ ´ÉÉCª ɶ Éä¹Éä où¶ª ÉiÉä -- 'º ÉÊiÉ º ÉÆ{Ét xÉ ẾÉnÖù& º ÉÊiÉ º ÉÆ{ÉtÉ̈ɽäþ' <ÊiÉ* º É́ÉÇjÉ SÉ
Ếɶ Éä¹ÉẾÉYÉÉxÉÉä{É® ú̈ɱ ÉIÉhÉÆ º ÉÖ¹ÉÖ{iÉÆ xÉ ẾÉʶɹªÉiÉä* iɺ ¨ÉÉnäùEòÉlÉÇi´ÉÉiÉÂxÉÉb÷¬ ÉnùÒxÉÉÆ ẾÉEò± {ÉäxÉ EònùÉÊSÉiÉÂËEòÊSÉiº lÉÉxÉÆ
º ´ÉÉ{Éɪ ÉÉä{ɺ É{ÉÇÊiÉ -- <ÊiÉ **

B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, |ÉÊiÉ{ÉÉtiÉä -- iÉnù¦ÉÉ́ÉÉä xÉÉb÷Ò¹́ÉÉi¨ÉÊxÉ SÉäÊiÉ* iÉnù¦ÉÉ́É <ÊiÉ, iɺ ª É |ÉEÞ òiɺ ª É º ´É{xÉnù¶ÉÇxɺ ª É +¦ÉÉ́É&
º ÉÖ¹ÉÖ{iÉÊ̈Éiª ÉlÉÇ&; xÉÉb÷Ò¹́ÉÉi¨ÉÊxÉ SÉäÊiÉ º É̈ÉÖSSɪ ÉäxÉ BiÉÉÊxÉ xÉÉb÷¬ ÉnùÒÊxÉ º ´ÉÉ{Éɪ ÉÉä{ɺ É{ÉÇÊiÉ, xÉ ẾÉEò± {ÉäxÉ -- <iª ÉlÉÇ&; EÖòiÉ&?
iÉSUØôiÉä&; iÉlÉÉ Ê½þº É́Éæ¹ÉÉ̈Éä́É xÉÉb÷¬ ÉnùÒxÉÉÆ iÉjÉ iÉjÉ º ÉÖ¹ÉÖÎ{iɺ lÉÉxÉi´ÉÆ ¸ÉÚ ª ÉiÉä; iÉSSÉ º É̈ÉÖSSɪ Éä º ÉÆMÉÞ½þÒiÉÆ ¦É́ÉÊiÉ; ẾÉEò± {Éä
Á ¹äÉÉ̈É , {ÉIÉä ¤ ÉÉvÉ& º ª ÉÉiÉ * xÉxÉÖ BEòÉlÉÇi´ÉÉÊuùEò± {ÉÉä xÉÉb÷¬ ÉnùÒxÉÉÆ µÉÒʽþªÉ́ÉÉÊnù́ÉiÉÂ-- <iª ÉÖHò¨É ; xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä -- xÉ Ê½þ
BEòẾɦÉÊHòÊxÉnæù¶É̈ÉÉjÉähÉ BEòÉlÉÇi´ÉÆ ẾÉEò± {ɶ SÉ +É{ÉiÉÊiÉ, xÉÉxÉÉlÉÇi´Éº É̈ÉÖSSɪ ɪ ÉÉä® ú{ª ÉäEòẾɦÉÊHòÊxÉnæù¶Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂ-- |Éɺ ÉÉnäù
¶ ÉäiÉä {ɪ ÉÇR óEäò ¶ ÉäiÉä <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¹ÉÖ, iÉlÉÉ <½þÉÊ{É xÉÉb÷Ò¹ÉÖ {ÉÖ® úÒiÉÊiÉ ¥ÉÀ ÊhÉ SÉ º ´ÉÊ{ÉiÉÒÊiÉ ={É{ÉtiÉä º É̈ÉÖSSɪ É&; iÉlÉÉ SÉ
¸ÉÖÊiÉ& -- 'iÉɺ ÉÖ iÉnùÉ ¦É́ÉÊiÉ ª ÉnùÉ º ÉÖ{iÉ& º ´É{xÉÆ xÉ EÆòSÉxÉ {ɶ ª Éiª ÉlÉÉκ ¨Éx|ÉÉhÉ B´ÉèEòvÉÉ ¦É́ÉÊiÉ' <ÊiÉ º É̈ÉÖSSɪ ÉÆ xÉÉb÷ÒxÉÉÆ
|ÉÉhɺ ª É SÉ º ÉÖ¹ÉÖ{iÉÉè¸ÉÉ́ɪ ÉÊiÉ, BEò´ÉÉCª ÉÉä{ÉÉnùÉxÉÉiÉ ; |ÉÉhɺ ª É SÉ ¥ÉÀ i´ÉÆ º É̈ÉÊvÉMÉiÉ̈ÉÂ-- '|ÉÉhɺ iÉlÉÉxÉÖMÉ̈ÉÉiÉ ' <iª ÉjÉ*
ª ÉjÉÉÊ{É ÊxÉ® ú{ÉäIÉÉ <´É xÉÉb÷Ò& º ÉÖ¹ÉÖÎ{iɺ lÉÉxÉi´ÉäxÉ ¸ÉÉ́ɪ ÉÊiÉ -- '+ɺ ÉÖ iÉnùÉ xÉÉb÷Ò¹ÉÖ º ÉÞ {iÉÉä ¦É́ÉÊiÉ' <ÊiÉ, iÉjÉÉÊ{É
|Énäù¶ÉÉxiÉ® ú|Éʺ Érùºª É ¥ÉÀ hÉÉä%|ÉÊiɹÉävÉÉiÉÂxÉÉb÷ÒuùÉ® äúhÉ ¥ÉÀ hª Éä́ÉÉ́ÉÊiɹ`öiÉ <ÊiÉ |ÉiÉÒªÉiÉä; xÉ SÉè́É̈ ÉÊ{É xÉÉb÷Ò¹ÉÖ º É{iÉ̈ÉÒ
Ếɯûvª ÉiÉä, xÉÉb÷Òʦɮ úÊ{É ¥ÉÀ Éä{ɺ É{ÉÇxɺ ÉÞ {iÉ B´É xÉÉb÷Ò¹ÉÖ ¦É́ÉÊiÉ -- ª ÉÉä ʽþMÉR óMɪ ÉÉ º ÉÉMÉ® ÆúMÉSUôÊiÉ, MÉiÉ B´É º É MÉR óMÉɪ ÉÉÆ
¦É́ÉÊiÉ* ¦É́ÉÊiÉ SÉ +jÉ ® úζ¨ÉxÉÉb÷ÒuùÉ® úÉi¨ÉEòº ª É ¥ÉÀ ± ÉÉäEò¨ÉÉMÉǺª É ẾÉ́ÉÊIÉiÉi´ÉÉiÉÂxÉÉb÷Òº iÉÖiª ÉlÉȺ ÉÞ Î{iɺ ÉÆEòÒiÉÇxÉ̈ÉÂ--
'xÉÉb÷Ò¹ÉÖ º ÉÞ {iÉÉä ¦É́ÉÊiÉ' <iª ÉÖCi´ÉÉ 'iÉÆ xÉ Eò¶ SÉxÉ {ÉÉ{¨ÉÉ º {ÉÞ ¶ ÉÊiÉ' <ÊiÉ ¥ÉÖ́ÉxÉÂxÉÉb÷Ò& |ɶ Éƺ ÉÊiÉ; ¥É́ÉÒÊiÉ SÉ {ÉÉ{¨Éº {ɶ ÉÉǦÉÉ́Éä
½äþiÉÖ̈ÉÂ'iÉäVɺ ÉÉ Ê½þiÉnùÉ º ÉÆ{ÉzÉÉä ¦É́ÉÊiÉ' <ÊiÉ -- iÉäVɺ ÉÉ xÉÉb÷ÒMÉiÉäxÉ Ê{ÉkÉÉJª ÉäxÉ +ʦÉ́ª ÉÉ{iÉEò® úhÉÉä xÉ ¤ ÉÉÁ ÉxÉÂẾɹɪ ÉÉxÉÒIÉiÉ
<iª ÉlÉÇ&; +lÉ́ÉÉ iÉäVɺ ÉäÊiÉ ¥ÉÀ hÉ B´Éɪ ÉÆ ÊxÉnæù¶É&, ¸ÉÖiª ÉxiÉ® äú'¥ÉÀ è́É iÉäVÉ B´É' <ÊiÉ iÉäVÉ&¶ ɤ nùºª É ¥ÉÀ ÊhÉ |ɪ ÉÖHòi´ÉÉiÉ ;
¥ÉÀ hÉÉ Ê½þiÉnùÉ º ÉÆ{ÉzÉÉä ¦É́ÉÊiÉ xÉÉb÷ÒuùÉ® äúhÉ, +iɺ iÉÆ xÉ Eò¶ SÉxÉ {ÉÉ{¨ÉÉ º {ÉÞ ¶ ÉiÉÒiª ÉlÉÇ& -- ¥ÉÀ º ÉÆ{ÉÊkɶ SÉ {ÉÉ{¨Éº {ɶ ÉÉǦÉÉ́Éä
½äþiÉÖ& º É̈ÉÊvÉMÉiÉ& 'º É́Éæ {ÉÉ{¨ÉÉxÉÉä%iÉÉä ÊxÉ́ÉiÉÇxiÉä%{ɽþiÉ{ÉÉ{¨ÉÉ Á ¹äÉ ¥ÉÀ ± ÉÉäEò&' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É&; B´ÉÆ SÉ º ÉÊiÉ
|Énäù¶ÉÉxiÉ® ú|Éʺ ÉräùxÉ ¥ÉÀ hÉÉ º ÉÖ¹ÉÖÎ{iɺ lÉÉxÉäxÉÉxÉÖMÉiÉÉä xÉÉb÷ÒxÉÉÆ º É̈ÉÖSSɪ É& º É̈ÉÊvÉMÉiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ* iÉlÉÉ {ÉÖ® úÒiÉiÉÉä%Ê{É
¥ÉÀ |ÉÊGòª Éɪ ÉÉÆ º ÉÆEòÒiÉÇxÉÉiÉÂiÉnùxÉÖMÉÖhÉ̈Éä́É º ÉÖ¹ÉÖÎ{iɺ lÉÉxÉi´ÉÆ YÉɪ ÉiÉä -- 'ª É B¹ÉÉä%xiɾÇþnùªÉ +ÉEòɶ ɺ iÉκ ¨É\¶ ÉäiÉä' <ÊiÉ
¾þnùªÉÉEòɶ Éä º ÉÖ¹ÉÖÎ{iɺ lÉÉxÉä |ÉEÞ òiÉä <nù̈ÉÖSª ÉiÉä -- '{ÉÖ® úÒiÉÊiÉ ¶ ÉäiÉä' <ÊiÉ; {ÉÖ® úÒiÉÊnùÊiÉ ¾þnùªÉ{ÉÊ® ú́ɹä]õxÉ̈ÉÖSª ÉiÉä; iÉnùxiÉ́ÉÇÌiÉxª ÉÊ{É
¾þnùªÉÉEòɶ Éä ¶ ɪ ÉÉxÉ& ¶ ÉCª ÉiÉä '{ÉÖ® úÒiÉÊxÉ ¶ ÉäiÉä' <ÊiÉ ´ÉCiÉÖ̈ÉÂ-- |ÉÉEòÉ® ú{ÉÊ® úÊIÉ{iÉä%Ê{É Ê½þ{ÉÖ® äú´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉ& |ÉÉEòÉ® äú´ÉiÉÇiÉ
<iª ÉÖSª ÉiÉä; ¾þnùªÉÉEòɶ ɺ ª É SÉ ¥ÉÀ i´ÉÆ º É̈ÉÊvÉMÉiÉ̈ÉÂ'nù½þ®ú=kÉ® äú¦ª É&' <iª ÉjÉ* iÉlÉÉ xÉÉb÷Ò{ÉÖ® úÒiÉiº É̈ÉÖSSɪ ÉÉä%Ê{É 'iÉÉʦÉ&
|Éiª É́ɺ ÉÞ{ª É {ÉÖ® úÒiÉÊiÉ ¶ ÉäiÉä' <iª ÉäEò´ÉÉCª ÉÉä{ÉÉnùÉxÉÉiÉÂ+´ÉMÉ̈ª ÉiÉä* º Éi|ÉÉYɪ ÉÉä¶ SÉ |Éʺ Érù̈Éä́É ¥ÉÀ i´É̈É * B´É̈ÉäiÉɺ ÉÖ ¸ÉÖÊiɹÉÖ
jÉÒhª Éä́É º ÉÖ¹ÉÖÎ{iɺ lÉÉxÉÉÊxÉ º ÉÆEòÒÌiÉiÉÉÊxÉ -- xÉÉb÷¬ & {ÉÖ® úÒiÉiÉÂ¥ÉÀ SÉäÊiÉ; iÉjÉÉÊ{É uùÉ® ú̈ÉÉjÉÆ xÉÉb÷¬ & {ÉÖ® úÒiÉSSÉ, ¥ÉÀ è́É iÉÖ
BEò¨ÉÂ+xÉ{ÉÉ滃 º ÉÖ¹ÉÖÎ{iɺ lÉÉxÉ̈É * +Ê{É SÉ xÉÉb÷¬ & {ÉÖ® úÒiÉuùÉ VÉÒ́ɺ ª ÉÉä{ÉÉvª ÉÉvÉÉ® úB´É ¦É́ÉÊiÉ -- iÉjÉɺ ª É Eò® úhÉÉÊxÉ ´ÉiÉÇxiÉ
<ÊiÉ; xÉ Ê½þ={ÉÉÊvɺ ÉƤÉxvÉ̈ÉxiÉ® äúhÉ º ´ÉiÉ B´É VÉÒ́ɺ ª ÉvÉÉ® úÉ& EòζSÉiº ÉƦÉ́ÉÊiÉ, ¥ÉÀ É́ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉ º ´É̈Éʽþ̈É|ÉÊiÉι`öiÉi´ÉÉiÉ *
¥ÉÀ ÉvÉÉ® úi´É̈É{ª ɺ ª É º ÉÖ¹ÉÖ{iÉä xÉè́É +ÉvÉÉ® úÉvÉä¦ÉänùÉʦÉ|Éɪ ÉähÉ =Sª ÉiÉä, EòlÉÆ iÉ̽þ? iÉÉnùÉi¨ª ÉÉʦÉ|Éɪ ÉähÉ; ª ÉiÉ +ɽþ--
'º ÉiÉɺ ÉÉä̈ª É iÉnùÉ º ÉÆ{ÉzÉÉä ¦É́ÉÊiÉ º ´É̈É{ÉÒiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ' <ÊiÉ -- º ´É¶ ɤ näùxÉ +Éi¨ÉÉ +ʦɱ É{ª ÉiÉä, º ´É°ü{É̈ÉÉ{ÉzÉ& º ÉÖ{iÉÉä
¦É́ÉiÉÒiª ÉlÉÇ&* +Ê{É SÉ xÉ EònùÉÊSÉVVÉÒ́ɺ ª É ¥ÉÀ hÉÉ º ÉÆ{ÉÊkÉxÉÉÇκ iÉ, º ´É°ü{ɺ ª ÉÉxÉ{ÉÉʪÉi´ÉÉiÉ ;
º ´É{xÉVÉÉMÉÊ® úiɪ ÉÉäº iÉÚ {ÉÉÊvɺ ÉÆ{ÉEÇò´É¶ ÉÉiÉÂ{É® ú°ü{ÉÉ{ÉÊkÉÊ̈É́ÉÉ{ÉäIª É iÉnÖù{ɶ É̈ÉÉiº ÉÖ¹ÉÖ{iÉä& º ´É°ü{ÉÉ{ÉÊkÉÌ́É́ÉIª ÉiÉä -- 'º ´É̈É{ÉÒiÉÉä
¦É́ÉÊiÉ' <ÊiÉ; +iɶ SÉ º ÉÖ{iÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ EònùÉÊSÉiº ÉiÉÉ º ÉÆ{ÉtiÉä, EònùÉÊSÉzÉ º ÉÆ{ÉtiÉä -- <iª ɪ ÉÖHò¨É * +Ê{É SÉ
º lÉÉxÉẾÉEò± {Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä%Ê{É Ếɶ Éä¹ÉẾÉYÉÉxÉÉä{ɶ É̈ɱ ÉIÉhÉÆ iÉÉ́Éiº ÉÖ¹ÉÖ{iÉÆ xÉ C´ÉÊSÉÊuùʶɹªÉiÉä; iÉjÉ º ÉÊiÉ º ÉÆ{Ézɺ iÉÉ́ÉiÉÂBEòi´ÉÉiÉÂ
xÉ ẾÉVÉÉxÉÉiÉÒÊiÉ ª ÉÖHò¨É , 'iÉiEäòxÉ EÆò ẾÉVÉÉxÉÒªÉÉiÉ ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä&; xÉÉb÷Ò¹ÉÖ {ÉÖ® úÒiÉÊiÉ SÉ ¶ ɪ ÉÉxɺ ª É xÉ ËEòÊSÉiÉÂ+ẾÉYÉÉxÉä
EòÉ® úhÉÆ ¶ ÉCª ÉÆ ẾÉYÉÉiÉÖ̈É , ¦ÉänùẾɹɪ Éi´ÉÉiÉÂ, 'ª ÉjÉ ´ÉÉ +xª ÉÊnù́É º ª ÉÉkÉjÉÉxª ÉÉä%xª Éi{ɶ ª ÉäiÉ ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä&* xÉxÉÖ
¦ÉänùẾɹɪ ɺ ª ÉÉ{ª ÉÊiÉnÚ ù®úÉÊnùEòÉ® úhÉ̈ÉẾÉYÉÉxÉä º ª ÉÉiÉÂ; ¤ ÉÉfø¨Éä́ÉÆ º ª ÉÉiÉÂ
, ª ÉÊnùVÉÒ́É& º ´ÉiÉ& {ÉÊ® úÎSUôzÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉäiÉ -- ª ÉlÉÉ
ẾɹhÉÖÊ̈ÉjÉ& |É́Éɺ ÉÒº ´ÉMÉÞ ½þÉxÉÂxÉ {ɶ ª ÉiÉÒÊiÉ; xÉ iÉÖ VÉÒ́ɺ ª ÉÉä{ÉÉÊvÉ́ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉ {ÉÊ® úSUäônùÉä ẾÉtiÉä;
={ÉÉÊvÉMÉiÉ̈Éä́ÉÉÊiÉnÚ ù®úÉÊnùEòÉ® úhÉ̈ÉÂ+ẾÉYÉÉxÉä <ÊiÉ ª ÉtÖSª ÉäiÉ, iÉlÉÉ{ª ÉÖ{ÉÉvÉä¯û{ɶ ÉÉxiÉi´ÉÉiɺ Éiª Éä́É º ÉÆ{ÉzÉ& xÉ ẾÉVÉÉxÉÉiÉÒÊiÉ
ª ÉÖHò¨ÉÂ* xÉ SÉ ´Éª ÉÊ̈ɽþiÉÖ± ª É́ÉiÉÂxÉÉb÷¬ ÉÊnùºÉ̈ÉÖSSɪ ÉÆ |ÉÊiÉ{ÉÉnùªÉÉ̈É&; xÉ Ê½þxÉÉb÷¬ & º ÉÖÎ{iɺ lÉÉxÉÆ {ÉÖ® úÒiÉSSÉ <iª ÉxÉäxÉ
ẾÉYÉÉxÉäxÉ ËEòÊSÉi|ɪ ÉÉäVÉxÉ̈Éκ iÉ; xÉ Á äiÉÊuùYÉÉxÉ|ÉÊiɤ ÉrÆùËEòÊSÉi¡ ò± ÉÆ ¸ÉÚ ª ÉiÉä; xÉÉ{ª ÉäiÉÊuùYÉÉxÉÆ ¡ ò± É́ÉiÉ&
Eòº ª ÉÊSÉnùRÂóMÉ̈ÉÖ{ÉÊnù¶ª ÉiÉä* ¥ÉÀ iÉÖ +xÉ{ÉÉ滃 º ÉÖÎ{iɺ lÉÉxÉ̈ÉÂ-- <iª ÉäiÉi|ÉÊiÉ{ÉÉnùªÉÉ̈É&; iÉäxÉ iÉÖ ẾÉYÉÉxÉäxÉ |ɪ ÉÉäVÉxÉ̈Éκ iÉ
VÉÒ́ɺ ª É ¥ÉÀ Éi¨Éi´ÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉÆ º ´É{xÉVÉÉMÉÊ® úiÉ́ª É́ɽþÉ® úẾÉ̈ÉÖHòi´ÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉÆ SÉ* iɺ ¨ÉÉnùÉi¨Éè́É º ÉÖÎ{iɺ lÉÉxÉ̈ÉÂ**

+iÉ& |ɤ ÉÉävÉÉä%º ¨ÉÉiÉÂ** 3.2.8 **

** 3.2.8 **

ª ɺ ¨ÉÉSSÉ +Éi¨Éè́É º ÉÖÎ{iɺ lÉÉxÉ̈É , +iÉ B´É SÉ EòÉ® úhÉÉiÉÂÊxÉiª É́Énäù́É +º ¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉ& |ɤ ÉÉävÉ& º ´ÉÉ{ÉÉÊvÉEòÉ® äúʶɹªÉiÉä, 'EÖòiÉ
BiÉnùÉMÉÉiÉ ' <iª ɺ ª É |ɶ xɺ ª É |ÉÊiÉ́ÉSÉxÉÉ́ɺ É® äú-- 'ª ÉlÉÉMxÉä& IÉÖpùÉ Ếɺ ¡ Öòʱ ÉRÂ
óMÉÉ ´ª ÉÖSSÉ® úxiª Éä́É̈ Éä́Éɺ ¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉ& º É́Éæ |ÉÉhÉÉ&'
<iª ÉÉÊnùxÉÉ, 'º ÉiÉ +ÉMÉ̈ª É xÉ ẾÉnÖù& º ÉiÉ +ÉMÉSUôɨɽäþ...' <ÊiÉ SÉ* ẾÉEò± {ª É̈ÉÉxÉä¹ÉÖ iÉÖ º ÉÖ¹ÉÖÎ{iɺ lÉÉxÉä¹ÉÖ, EònùÉÊSÉzÉÉb÷Ò¦ªÉ&
|ÉÊiɤ ÉÖvª ÉiÉä EònùÉÊSÉi{ÉÖ® úÒiÉiÉ& EònùÉÊSÉnùÉi¨ÉxÉ& -- <iª ɶ ÉÉʺ ɹªÉiÉ * iɺ ¨ÉÉnù{ª ÉÉi¨Éè́É º ÉÖÎ{iɺ lÉÉxÉÊ̈ÉÊiÉ **

º É B´É iÉÖ Eò¨ÉÉÇxÉÖº ¨ÉÞ

Êiɶ ɤ nùẾÉÊvɦª É& ** 3.2.9 **
Eò¨ÉÉÇxÉÖº ¨ÉÞ
Êiɶ ɤ nùẾÉvª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.2.9 **

iɺ ª ÉÉ& {ÉÖxÉ& º Éiº ÉÆ{ÉkÉä& |ÉÊiɤ ÉÖvª É̈ÉÉxÉ& ËEò ª É B´É º Éiº ÉÆ{ÉzÉ& º É B´É |ÉÊiɤ ÉÖvª ÉiÉä, =iÉ º É ´ÉÉ +xª ÉÉä ´ÉÉ <ÊiÉ ÊSÉxiª ÉiÉä*
iÉjÉ |ÉÉ{iÉÆ iÉÉ́ÉiÉÂ-- +Êxɪ É̈É <ÊiÉ; EÖòiÉ&? ª ÉnùÉ Ê½þVɱ É® úɶ ÉÉèEòζSÉVVɱ ÉʤÉxnÖù& |ÉÊIÉ{ª ÉiÉä, Vɱ É® úÉʶɮ äú́É º É iÉnùÉ
¦É́ÉÊiÉ, {ÉÖxɯûrù®úhÉä SÉ º É B´É Vɱ ÉʤÉxnÖù¦ÉḈÉÊiÉ -- <ÊiÉ nÖù&º ÉÆ{ÉÉnù̈ÉÂ-- iÉuùiɺ ÉÖ{iÉ& {É® äúhÉèEòi´É̈ÉÉ{ÉzÉ& º ÉÆ|ɺ ÉÒnùiÉÒÊiÉ xÉ º É
B´É {ÉÖxɯûilÉÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; iɺ ¨ÉÉiɺ É B´É <Ƕ´É® úÉä ´ÉÉ +xª ÉÉä ´ÉÉ VÉÒ́É& |ÉÊiɤ ÉÖvª ÉiÉä <ÊiÉ **

B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, <nù̈Éɽþ-- º É B´É iÉÖ VÉÒ́É& º ÉÖ{iÉ& º ´Éɺ lª ÉÆ MÉiÉ& {ÉÖxɯûÊkɹ`öÊiÉ, xÉÉxª É&; Eòº ¨ÉÉiÉ ?
Eò¨ÉÉÇxÉÖº ¨ÉÞÊiɶ ɤ nùẾÉÊvɦª É&; ẾɦÉVª É ½äþiÉÖÆ nù¶ÉÇʪɹªÉÉÊ̈É -- Eò¨ÉǶÉä¹ÉÉxÉÖ¹`öÉxÉnù¶ÉÇxÉÉkÉÉ́Éiº É B´ÉÉäilÉÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ xÉÉxª É&; iÉlÉÉ Ê½þ
-- {ÉÚ ´ÉætÖ® úxÉÖι`öiɺ ª É Eò¨ÉÇhÉ& +{É® äútÖ& ¶ Éä¹É̈ÉxÉÖÊiɹ`öxoù¶ª ÉiÉä; xÉ SÉÉxª ÉäxÉ º ÉÉÊ̈ÉEÞ òiɺ ª É Eò¨ÉÇhÉ& +xª É& ¶ Éä¹ÉÊGòª Éɪ ÉÉÆ
|É́ÉÌiÉiÉÖ̈ÉÖiº ɽþiÉä, +ÊiÉ|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ; iɺ ¨ÉÉnäùEò B´É {ÉÚ ´ÉætÖ® ú{É® äútÖ¶ SÉ BEòº ª É Eò¨ÉÇhÉ& EòiÉæÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä* <iɶ SÉ º É
B´ÉÉäÊkɹ`öÊiÉ, ª ÉiEòÉ® úhÉ̈ÉÂ+iÉÒiÉä%½þÊxÉ +½þ̈ÉnùÉä%pùÉIÉÊ̈ÉÊiÉ {ÉÚ ´ÉÉÇxÉÖ¦ÉÚ
iɺ ª É {ɶ SÉÉiº ¨É® úhÉ̈ÉÂ+xª ɺ ª ÉÉäilÉÉxÉä xÉÉä{É{ÉtiÉä; xÉ
Á xª Éoù¹]ṏÉÂ+xª ÉÉä%xÉÖº ¨ÉiÉÖÇ̈ɽÇþÊiÉ; º ÉÉä%½þ̈ɺ ¨ÉÒÊiÉ SÉ +Éi¨ÉÉxÉÖº ¨É® úhÉ̈ÉÉi¨ÉÉxiÉ® úÉäilÉÉxÉä xÉÉ́ÉEò± {ÉiÉä* ¶ ɤ näù¦ª ɶ SÉ
iɺ ª Éè́ÉÉäilÉÉxÉ̈É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä; iÉlÉÉ Ê½þ-- '{ÉÖxÉ& |ÉÊiÉxª Éɪ ÉÆ |ÉÊiɪ ÉÉäxª ÉÉpù́ÉÊiÉ ¤ ÉÖrùÉxiÉɪ Éè́É' '<¨ÉÉ& º É́ÉÉÇ& |ÉVÉÉ +½þ®ú½þMÉÇSUôxiª É
BiÉÆ ¥ÉÀ ± ÉÉäEÆò xÉ ẾÉxnùÎxiÉ' 'º É <½þ´ª ÉÉQÉÉä ´ÉÉ Ëº ɽþÉä´ÉÉ ´ÉÞ EòÉä ´ÉÉ ´É® úɽþÉä´ÉÉ EòÒ]õÉä ´ÉÉ {ÉiÉR óMÉÉä ´ÉÉ nÆù¶ÉÉä ´ÉÉ ¨É¶ ÉEòÉä ´ÉÉ
ª Étn ù¦É́ÉÎxiÉ iÉnùɦÉ́ÉÎxiÉ' <iª Éä́É̈ ÉÉnùªÉ& ¶ ɤ nùÉ& º ´ÉÉ{É|ɤ ÉÉävÉÉÊvÉEòÉ® ú{ÉÊ`öiÉÉ xÉ +Éi¨ÉÉxiÉ® úÉäilÉÉxÉä º ÉÉ̈É\Vɺ ª É̈ÉÂ<ǪÉÖ&*
Eò¨ÉÇẾÉtÉẾÉÊvɦª ɶ SÉè́É̈ Éä́ÉÉ́ÉMÉ̈ª ÉiÉä; +xª ÉlÉÉ Ê½þEò¨ÉÇẾÉtÉẾÉvɪ ÉÉä%xÉlÉÇEòÉ& º ª ÉÖ&; +xª ÉÉäilÉÉxÉ{ÉIÉä ʽþº ÉÖ{iÉ̈ÉÉjÉÉä ¨ÉÖSª ÉiÉ
<iª ÉÉ{ÉtäiÉ; B´ÉÆ SÉäiº ª ÉÉiÉ , ´ÉnùËEò Eòɱ ÉÉxiÉ® ú¡ò± ÉäxÉ Eò¨ÉÇhÉÉ ẾÉtª ÉÉ ´ÉÉ EÞ òiÉÆ º ª ÉÉiÉÂ
* +Ê{É SÉ +xª ÉÉäilÉÉxÉ{ÉIÉä ª ÉÊnù
iÉÉ́ÉSUô® úÒ®úÉxiÉ® äú´ª É́ɽþ®ú̈ÉÉhÉÉä VÉÒ́É =Êkɹ`äöiÉ , iÉjÉiª É́ª É́ɽþÉ® ú±ÉÉä{É|ɺ ÉR óMÉ& º ª ÉÉiÉ ; +lÉ iÉjÉ º ÉÖ{iÉ =Êkɹ`äöiÉ ,
Eò± {ÉxÉÉxÉlÉÇCª ÉÆ º ª ÉÉiÉÂ-- ª ÉÉä ʽþª Éκ ¨Éxɶ É® úÒ®äúº ÉÖ{iÉ& º É& iÉκ ¨ÉxÉÂxÉÉäÊkɹ`öÊiÉ, +xª Éκ ¨Éxɶ É® úÒ®äúº ÉÖ{iÉ&
+xª Éκ ¨ÉzÉÖÊkɹ`öiÉÒÊiÉ EòÉä%º ª ÉÉÆ Eò± {ÉxÉɪ ÉÉÆ ± ÉɦÉ& º ª ÉÉiÉ ? +lÉ ¨ÉÖHò =Êkɹ`äöiÉ , +xiÉ́ÉÉx¨ÉÉäIÉ +É{ÉtäiÉ; ÊxÉ́ÉÞ kÉÉẾÉtº ª É
SÉ {ÉÖxɯûilÉÉxÉ̈ÉxÉÖ{É{ÉzÉ̈É ; BiÉäxÉ <Ƕ´É® úºª ÉÉäilÉÉxÉÆ |Éiª ÉÖHò¨É , ÊxÉiª ÉÊxÉ́ÉÞ kÉÉẾÉti´ÉÉiÉ * +EÞ òiÉɦª ÉÉMÉ̈ÉEÞòiÉẾÉ|ÉhÉɶ ÉÉèSÉ
nÖùÌxÉ́ÉÉ® úÉ́Éxª ÉÉäilÉÉxÉ{ÉIÉä º ª ÉÉiÉÉ̈ÉÂ* iɺ ¨ÉÉiº É B´ÉÉäÊkɹ`öÊiÉ, xÉÉxª É <ÊiÉ* ª Éi{ÉÖxɯûHò¨ÉÂ-- ª ÉlÉÉ Vɱ É® úɶ ÉÉè|ÉÊIÉ{iÉÉä
Vɱ ÉʤÉxnÖùxÉÉærùiÉÖȶ ÉCª ÉiÉä, B´ÉÆ º ÉÊiÉ º ÉÆ{ÉzÉÉä VÉÒ́ÉÉä xÉÉäi{ÉÊiÉiÉÖ̈ɽÇþiÉÒÊiÉ, iÉi{ÉÊ® úÊ¿ ª ÉiÉä -- ª ÉÖHÆò iÉjÉ ẾÉ́ÉäEòEòÉ® úhÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ
Vɱ ÉʤÉxnùÉä® úxÉÖrù®úhÉ̈É , <½þiÉÖ ẾÉtiÉä ẾÉ́ÉäEòEòÉ® úhÉ̈ÉÂ-- Eò¨ÉÇSÉ +ẾÉtÉ SÉ, <ÊiÉ ´Éè¹É̈ª É̈É ; où¶ª ÉiÉä SÉ
nÖùÌ́É́ÉäSɪ ÉÉä® ú{ª ɺ ¨ÉVVÉÉiÉÒªÉè& IÉÒ® úÉänùEòª ÉÉä& º Éƺ ÉÞ
¹]õªÉÉä& ½ÆþºÉäxÉ ẾÉ́ÉäSÉxÉ̈É * +Ê{É SÉ xÉ VÉÒ́ÉÉä xÉÉ̈É EòζSÉi{É® úº¨ÉÉnùxª ÉÉä
ẾÉtiÉä, ª ÉÉä Vɱ ÉʤÉxnÖùÊ®ú́É Vɱ É® úɶ Éä& º ÉiÉÉä ẾÉẾÉSª ÉäiÉ; º Énäù́É iÉÖ ={ÉÉÊvɺ ÉÆ{ÉEòÉÇVVÉÒ́É <iª ÉÖ{ÉSɪ ÉÇiÉä <iª ɺ ÉEÞ òi|É{ÉÎ\SÉiÉ̈ÉÂ;
B´ÉÆ º ÉÊiÉ ª ÉÉ́ÉnäùEòÉä{ÉÉÊvÉMÉiÉÉ ¤ ÉxvÉÉxÉÖ́ÉÞ ÊkÉ&, iÉÉ́ÉnäùEòVÉÒ́É́ª É́ɽþÉ® ú&; ={ÉÉvª ÉxiÉ® úMÉiÉɪ ÉÉÆ iÉÖ ¤ ÉxvÉÉxÉÖ́ÉÞ
kÉÉèVÉÒ́ÉÉxiÉ® ú́ª É́ɽþÉ® ú&;
º É B´Éɪ É̈ÉÖ{ÉÉÊvÉ& º ´ÉÉ{É|ɤ ÉÉävɪ ÉÉä& ¤ ÉÒVÉÉRÂ
óEÖò® úxª Éɪ ÉäxÉ -- <iª ÉiÉ& º É B´É VÉÒ́É& |ÉÊiɤ ÉÖvª ÉiÉ <ÊiÉ ª ÉÖHò¨ÉÂ**

¨ÉÖMvÉä%vÉǺÉ̈{ÉÊkÉ& {ÉÊ® ú¶Éä¹ÉÉiÉÂ** 3.2.10 **

¨ÉÖMvÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.2.10 **

+κ iÉ ¨ÉÖMvÉÉä xÉÉ̈É, ª ÉÆ ¨ÉÚ ÌUôiÉ <ÊiÉ ± ÉÉèÊEòEòÉ& Eòlɪ ÉÎxiÉ; º É iÉÖ ÊEò¨É́ɺ lÉ <ÊiÉ {É® úÒIÉɪ ÉÉ̈É , =Sª ÉiÉä --
ÊiÉ» ɺ iÉÉ́Énù́ɺ lÉÉ& ¶ É® úÒ®úºlɺ ª É VÉÒ́ɺ ª É |Éʺ ÉrùÉ& -- VÉÉMÉÊ® úiÉÆ º ´É{xÉ& º ÉÖ¹ÉÖ{iÉÊ̈ÉÊiÉ; SÉiÉÖlÉÔ¶ É® úÒ®úÉnù{ɺ ÉÞÎ{iÉ&; xÉ iÉÖ
{É\SÉ̈ÉÒEòÉÊSÉnù́ɺ lÉÉ VÉÒ́ɺ ª É ¸ÉÖiÉÉèº ¨ÉÞ iÉÉè´ÉÉ |Éʺ ÉrùÉ +κ iÉ; iɺ ¨ÉÉSSÉiɺ ÉÞ hÉÉ̈Éä́ÉÉ́ɺ lÉÉxÉÉ̈Éxª ÉiÉ̈ÉÉ́ɺ lÉÉ ¨ÉÚ
UôÉÇ-- <ÊiÉ
**

B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, ¥ÉÚ ¨ É& -- xÉ iÉÉ́Éx¨ÉÖMvÉÉä VÉÉMÉÊ® úiÉÉ́ɺ lÉÉä ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; xÉ Á ª ÉÊ̈ÉÎxpùªÉèÌ́ɹɪ ÉÉxÉÒIÉiÉä* º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ--
<¹ÉÖEòÉ® úxª Éɪ ÉäxÉ ¨ÉÖMvÉÉä ¦ÉẾɹªÉÊiÉ -- ª ÉlÉÉ <¹ÉÖEòÉ® úÉä VÉÉOÉnùÊ{É <¹́Éɺ ÉHò¨Éxɺ iɪ ÉÉ xÉÉxª ÉÉÎx´É¹Éª ÉÉxÉÒIÉiÉä, B´ÉÆ ¨ÉÖMvÉÉä
¨ÉÖº ɱ ɺ ÉÆ{ÉÉiÉÉÊnùVÉÊxÉiÉnÖù&JÉÉxÉÖ¦É́É́ª ÉOÉ̈Éxɺ iɪ ÉÉ VÉÉOÉnùÊ{É xÉÉxª ÉÉÎx´É¹Éª ÉÉxÉÒIÉiÉ <ÊiÉ; xÉ, +SÉäiɪ É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉ ; <¹ÉÖEòÉ® úÉä ʽþ
´ª ÉÉ{ÉÞiÉ̈ÉxÉÉ ¥É́ÉÒÊiÉ -- <¹ÉÖ̈Éä́Éɽþ̈ÉäiÉÉ́ÉxiÉÆ Eòɱ É̈ÉÖ{ɱ ɦÉ̈ÉÉxÉÉä%¦ÉÚ ´ÉÊ̈ÉÊiÉ, ¨ÉÖMvɺ iÉÖ ± ɤ vɺ ÉÆYÉÉä ¥É́ÉÒÊiÉ -- +xvÉä
iÉ̈ɺ ª ɽþ̈ÉäiÉÉ́ÉxiÉÆ Eòɱ ÉÆ |ÉÊIÉ{iÉÉä%¦ÉÚ ´É̈ÉÂ
, xÉ ËEòÊSÉx¨Éª ÉÉ SÉäÊiÉiÉÊ̈ÉÊiÉ* VÉÉOÉiɶ SÉèEòẾɹɪ ÉẾɹÉHòSÉäiɺ ÉÉä%Ê{É näù½þÉäẾÉÊwɪ ÉiÉä;
¨ÉÖMvɺ ª É iÉÖ näù½þÉävÉ® úhª ÉÉÆ {ÉiÉÊiÉ* iɺ ¨ÉÉzÉ VÉÉMÉÌiÉ* xÉÉÊ{É º ´É{xÉÉx{ɶ ª ÉÊiÉ, ÊxÉ&º ÉÆYÉEòi´ÉÉiÉ * xÉÉÊ{É ¨ÉÞ iÉ&, |ÉÉhÉÉä¹̈ÉhÉÉä¦ÉÉḈÉÉiÉÂ
-- ¨ÉÖMvÉä ʽþVÉxiÉÉè¨ÉÞ iÉÉä%ª ÉÆ º ª ÉÉzÉ ´ÉÉ ¨ÉÞiÉ <ÊiÉ º Éƶ ɪ ÉÉxÉÉ&, >ð¹̈ÉÉκ iÉ xÉɺ iÉÒÊiÉ, ¾þnùªÉnäù¶É̈Éɱ ɦÉxiÉä, Êxɶ Sɪ ÉÉlÉÇ̈É ,
|ÉÉhÉÉä%κ iÉ xÉɺ iÉÒÊiÉ SÉ, xÉÉʺ ÉEòÉnäù¶É̈É ; ª ÉÊnù|ÉÉhÉÉä¹̈ÉhÉÉä® úκiÉi´ÉÆ xÉÉ́ÉMÉSUôÎxiÉ, iÉiÉÉä ¨ÉÞ iÉÉä%ª ÉÊ̈Éiª Évª É́ɺ Éɪ É
nù½þxÉɪ ÉÉ® úhª ÉÆ xɪ ÉÎxiÉ; +lÉ iÉÖ |ÉÉhÉ̈ÉÚ ¹̈ÉÉhÉÆ ´ÉÉ |ÉÊiÉ{ÉtxiÉä, iÉiÉÉä xÉɪ ÉÆ ¨ÉÞ iÉ <iª Évª É́ɺ Éɪ É º ÉÆYÉɱ ÉɦÉɪ É Ê¦É¹ÉVª ÉÎxiÉ;
{ÉÖxɯûilÉÉxÉÉSSÉ xÉ Ênù¹]ÆõMÉiÉ&; xÉ Ê½þª É̈ÉÆ MÉiÉ& ª É̈É® úɹ]ÅõÉi|Éiª ÉÉMÉSUôÊiÉ* +º iÉÖ iÉ̽þº ÉÖ¹ÉÖ{iÉ&, ÊxÉ&º ÉÆYÉi´ÉÉiÉ , +¨ÉÞ iÉi´ÉÉSSÉ;
xÉ, ´Éè±ÉIÉhª ÉÉiÉÂ-- ¨ÉÖMvÉ& EònùÉÊSÉÎSSÉ® ú̈ÉÊ{É xÉÉäSU ố Éʺ ÉÊiÉ, º É́Éä{ÉlÉÖ® úºª É näù½þÉä ¦É́ÉÊiÉ, ¦Éª ÉÉxÉEÆò SÉ ´ÉnùxÉ̈É , Ếɺ ¡ òÉÊ® úiÉä
xÉäjÉä; º ÉÖ¹ÉÖ{iɺ iÉÖ |ɺ ÉzÉ́Énùxɺ iÉÖ± ª ÉEòɱ ÉÆ {ÉÖxÉ& {ÉÖxɯûSU ố Éʺ ÉÊiÉ, ÊxÉ̈ÉÒʱ ÉiÉä +º ª É xÉäjÉä ¦É́ÉiÉ&, xÉ SÉɺ ª É näù½þÉä´Éä{ÉiÉä;
{ÉÉÊhÉ{Éä¹ÉhÉ̈ÉÉjÉähÉ SÉ º ÉÖ¹ÉÖ{iÉ̈ÉÖilÉÉ{ɪ ÉÎxiÉ, xÉ iÉÖ ¨ÉÖMnÆù¨ÉÖn ùMÉ® úPÉÉiÉäxÉÉÊ{É* ÊxÉÊ̈ÉkɦÉänù¶SÉ ¦É́ÉÊiÉ ¨ÉÉä½þº´ÉÉ{ɪ ÉÉä& --
¨ÉÖº ɱ ɺ ÉÆ{ÉÉiÉÉÊnùÊxÉÊ̈ÉkÉi´ÉÉx¨ÉÉä½þºª É, ¸É̈ÉÊxÉÊ̈ÉkÉi´ÉÉSSÉ º ´ÉÉ{ɺ ª É* xÉ SÉ ± ÉÉäEäò%κ iÉ |Éʺ ÉÊrù& -- ¨ÉÖMvÉ& º ÉÖ{iÉ <ÊiÉ*
{ÉÊ® ú¶Éä¹ÉÉnùvÉǺÉÆ{ÉÊkÉ̈ÉÖÇMvÉiÉäiª É́ÉMÉSUôɨÉ& -- ÊxÉ&º ÉÆYÉi´ÉÉiɺ ÉÆ{ÉzÉ&, <iÉ® úº¨ÉÉSSÉ ´Éè±ÉIÉhª ÉÉnùºÉÆ{ÉzÉ& <ÊiÉ **

EòlÉÆ {ÉÖxÉ® úvÉǺÉÆ{ÉÊkÉ̈ÉÖÇMvÉiÉäÊiÉ ¶ ÉCª ÉiÉä ´ÉCiÉÖ̈ÉÂ? -- ª ÉÉ́ÉiÉÉ º ÉÖ{iÉÆ |ÉÊiÉ iÉÉ́ÉnÖùHÆò ¸ÉÖiª ÉÉ -- 'º ÉiÉÉ º ÉÉä̈ª É iÉnùÉ º ÉÆ{ÉzÉÉä ¦É́ÉÊiÉ'
<ÊiÉ, '+jÉ º iÉäxÉÉä%º iÉäxÉÉä ¦É́ÉÊiÉ' 'xÉèiÉÆ º ÉäiÉÖ̈ɽþÉä® úÉjÉä iÉ® úiÉÉä xÉ VÉ® úÉ xÉ ¨ÉÞ iª ÉÖxÉǶ ÉÉäEòÉä xÉ º ÉÖEÞ
òiÉÆ xÉ nÖù¹EÞ òiÉ̈ÉÂ
' <iª ÉÉÊnù;
VÉÒ́Éä ʽþº ÉÖEÞ òiÉnÖù¹EÞòiɪ ÉÉä& |ÉÉÎ{iÉ& º ÉÖÊJÉi´ÉnÖù&ÊJÉi´É|Éiª ɪ ÉÉäi{ÉÉnùxÉäxÉ ¦É́ÉÊiÉ; xÉ SÉ º ÉÖÊJÉi´É|Éiª ɪ ÉÉä nÖù&ÊJÉi´É|Éiª ɪ ÉÉä ´ÉÉ
º ÉÖ¹ÉÖ{iÉä ẾÉtiÉä; ¨ÉÖMvÉä%Ê{É iÉÉè|Éiª ɪ ÉÉèxÉè́É ẾÉtäiÉä; iɺ ¨ÉÉiÉÂ={ÉÉvª ÉÖ{ɶ É̈ÉÉiɺ ÉÖ¹ÉÖ{iÉ́Éx¨ÉÖMvÉä%Ê{É EÞ òiº xɺ ÉÆ{ÉÊkÉ® äú́É
¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ, xÉÉvÉǺÉÆ{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ* +jÉÉäSª ÉiÉä -- xÉ ¥ÉÚ ¨ É& -- ¨ÉÖMvÉä%vÉǺÉÆ{ÉÊkÉVÉỐɺ ª É ¥ÉÀ hÉÉ ¦É́ÉiÉÒÊiÉ; ËEò iÉ̽þ, +vÉæxÉ
º ÉÖ¹ÉÖ{iÉ{ÉIɺ ª É ¦É́ÉÊiÉ ¨ÉÖMvÉi´É̈É , +vÉæxÉÉ́ɺ lÉÉxiÉ® ú{ÉIª É -- <ÊiÉ ¥ÉÚ ¨ É&; nù̶ÉiÉä SÉ ¨ÉÉä½þºª É º ´ÉÉ{ÉäxÉ º ÉÉ̈ª É́Éè¹É̈ª Éä* uùÉ® ÆúSÉèiÉiÉÂ
¨É® úhɺ ª É; ª Énùɺ ª É º ÉÉ́ɶ Éä¹ÉÆ Eò¨ÉǦÉ́ÉÊiÉ, iÉnùÉ ´ÉÉR ó̈Éxɺ Éä |Éiª ÉÉMÉSUôiÉ&; ª ÉnùÉ iÉÖ ÊxÉ® ú́ɶ Éä¹ÉÆ Eò¨ÉǦÉ́ÉÊiÉ, iÉnùÉ
|ÉÉhÉÉä¹̈ÉÉhÉÉ́É{ÉMÉSUôiÉ&* iɺ ¨ÉÉnùvÉǺÉÆ{ÉËkÉ ¥ÉÀ ẾÉnù<SUôÎxiÉ* ª ÉkÉÚ Hò¨ÉÂ-- xÉ {É\SÉ̈ÉÒEòÉÊSÉnù́ɺ lÉÉ |Éʺ Érùɺ iÉÒÊiÉ, xÉè¹É
nùɹäÉ&; EòÉnùÉÊSÉiEòÒªÉ̈É́ɺ lÉäÊiÉ xÉ |Éʺ ÉrùÉ º ª ÉÉiÉ * |Éʺ ÉrùÉ SÉè¹ÉÉ ± ÉÉäEòɪ ÉÖ́ÉænùªÉÉä&* +vÉǺÉÆ{Ékª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉSSÉ xÉ {É\SÉ̈ÉÒ
MÉhª ÉiÉ <iª ÉxÉ́Ét¨ÉÂ**

xÉ º lÉÉxÉiÉÉä%Ê{É {É® úºª ÉÉä¦Éª Éʱ ÉRÂ

óMÉÆ º É́ÉÇjÉ Ê½þ** 3.2.11 **
=¦Éª Éʱ ÉRÂ
óMÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.2.11 **

ª ÉäxÉ ¥ÉÀ hÉÉ º ÉÖ¹ÉÖ{iª ÉÉÊnù¹ÉÖ VÉÒ́É ={ÉÉvª ÉÖ{ɶ É̈ÉÉiº ÉÆ{ÉtiÉä, iɺ ª ÉänùÉxÉÓº ´É°ü{ÉÆ ¸ÉÖÊiÉ́ɶ ÉäxÉ ÊxÉvÉÉǪÉÇiÉä* º Éxiª É֦ɪ Éʱ ÉRÂ
óMÉÉ&
¸ÉÖiɪ ÉÉä ¥ÉÀ Ếɹɪ ÉÉ& -- 'º É́ÉÇEò¨ÉÉǺ É́ÉÇEòɨÉ& º É́ÉÇMÉxvÉ& º É́ÉÇ®úºÉ&' <iª Éä́É̈ ÉÉtÉ& º ÉẾɶ Éä¹Éʱ ÉRÂ
óMÉÉ&;
'+º lÉÚ
± É̈ÉxÉh´É¿ º ´É̈ÉnùÒPÉÇ̈É'Â<iª Éä́É̈ ÉÉtɶ SÉ ÊxÉÌ́ɶ Éä¹Éʱ ÉRÂ
óMÉÉ&* ÊEò¨Éɺ ÉÖ ¸ÉÖÊiɹÉÖ =¦Éª Éʱ ÉRÂ
óMÉÆ ¥ÉÀ |ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª É̈É ,
=kÉÉxª ÉiÉ® úʱÉR óMÉ̈ÉÂ
; ª ÉnùÉ{ª Éxª ÉiÉ® úʱÉR óMÉ̈ÉÂ
, iÉnùÉÊ{É º ÉẾɶ Éä¹É̈ÉÂ
, =iÉ ÊxÉÌ́ɶ Éä¹É̈ÉÂ-- <ÊiÉ ¨ÉÒ̈ÉÉƺ ª ÉiÉä* iÉjÉ
=¦Éª Éʱ ÉR óMɸÉÖiª ÉxÉÖOɽþÉiÉÂ=¦Éª Éʱ ÉR óMÉ̈Éä́É ¥ÉÀ <iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä, ¥ÉÚ¨ É& -- xÉ iÉÉ́Éiº ´ÉiÉ B´É {É® úºª É ¥ÉÀ hÉ
=¦Éª Éʱ ÉR óMÉi´É̈ÉÖ{É{ÉtiÉä; xÉ Ê½þBEÆò ´Éº iÉÖ º ´ÉiÉ B´É °ü{ÉÉÊnùẾɶ Éä¹ÉÉä{ÉäiÉÆ iÉÊuù{É® úÒiÉÆ SÉ <iª É́ÉvÉÉ® úʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª É̈É , ẾÉ® úÉävÉÉiÉÂ
*
+º iÉÖ iÉ̽þº lÉÉxÉiÉ&, {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉtÖ{ÉÉÊvɪ ÉÉäMÉÉÊnùÊiÉ; iÉnùÊ{É xÉÉä{É{ÉtiÉä -- xÉ Ê½þ={ÉÉÊvɪ ÉÉäMÉÉnù{ª Éxª ÉÉoù¶Éº ª É ´Éº iÉÖxÉÉä%xª ÉÉoù¶É&
º ´É¦ÉÉ́É& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ; xÉ Ê½þº ´ÉSUô& º Éxɺ ¡ òÊ]õEò& +± ÉHòEòÉtÖ{ÉÉÊvɪ ÉÉäMÉÉnùº´ÉSUôÉä ¦É́ÉÊiÉ,
§ É̈É̈ÉÉjÉi´ÉÉnùº´ÉSUôiÉÉʦÉÊxÉ́Éä¶ Éº ª É; ={ÉÉvÉÒxÉÉÆ SÉ +ẾÉtÉ|Éiª ÉÖ{ɺ lÉÉÊ{ÉiÉi´ÉÉiÉ * +iɶ SÉ +xª ÉiÉ® úʱÉR óMÉ{ÉÊ® úOɽäþ%Ê{É
º É̈ɺ iÉẾɶ Éä¹É® úʽþiÉÆ ÊxÉÌ́ÉEò± {ÉEò¨Éä́É ¥ÉÀ |ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª É̈É , xÉ iÉÊuù{É® úÒiÉ̈ÉÂ; º É́ÉÇjÉ Ê½þ¥ÉÀ º ´É°ü{É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ{É® äú¹ÉÖ ´ÉÉCª Éä¹ÉÖ
'+¶ ɤ nù̈ɺ {ɶ ÉÇ̈É°ü{É̈É́ª ɪ É̈ÉÂ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¹ÉÖ +{Éɺ iɺ É̈ɺ iÉẾɶ Éä¹É̈Éä́É ¥ÉÀ ={ÉÊnù¶ª ÉiÉä **

xÉ ¦ÉänùÉÊnùÊiÉ SÉäzÉ |Éiª ÉäEò¨ÉiÉuùSÉxÉÉiÉÂ** 3.2.12 **

** 3.2.12 **

+lÉÉÊ{É º ª ÉÉiÉÂ-- ª ÉnÖùHò¨É , ÊxÉÌ́ÉEò± {É̈ÉäEòʱ ÉR óMÉ̈Éä́É ¥ÉÀ xÉɺ ª É º ´ÉiÉ& º lÉÉxÉiÉÉä ´ÉÉ =¦Éª Éʱ ÉR óMÉi´É̈ɺ iÉÒÊiÉ,
iÉzÉÉä{É{ÉtiÉä; Eòº ¨ÉÉiÉ ? ¦ÉänùÉiÉ ; ʦÉzÉÉ Ê½þ|ÉÊiÉẾÉtÆ ¥ÉÀ hÉ +ÉEòÉ® úÉ ={ÉÊnù¶ª ÉxiÉä, SÉiÉÖ¹{ÉÉiÉÂ¥ÉÀ , ¹ÉÉäb÷¶ ÉEò± ÉÆ ¥ÉÀ ,
´ÉÉ̈ÉxÉÒi´ÉÉÊnù±ÉIÉhÉÆ ¥ÉÀ , jÉè±ÉÉäCª ɶ É® úÒ®ú́É趴ÉÉxÉ® ú¶É¤ nùÉÊänùiÉÆ ¥ÉÀ , <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ&; iɺ ¨ÉÉiɺ ÉẾɶ Éä¹Éi´É̈ÉÊ{É
¥ÉÀ hÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É̈É * xÉxÉÖ =HÆò xÉÉä¦Éª Éʱ ÉR óMÉi´ÉÆ ¥ÉÀ hÉ& º ÉƦÉ́ÉiÉÒÊiÉ; +ª É̈É{ª ÉẾÉ® úÉävÉ&, ={ÉÉÊvÉEÞ òiÉi´ÉÉnùÉEòÉ® ú¦Éänùºª É;
+xª ÉlÉÉ Ê½þÊxÉÌ́ɹɪ É̈Éä́É ¦Éänù¶Éɺ jÉÆ |ɺ ÉVª ÉäiÉ -- <ÊiÉ SÉäiÉ , xÉäÊiÉ ¥ÉÚ ¨ É&; Eòº ¨ÉÉiÉ ? |Éiª ÉäEò¨ÉiÉuùSÉxÉÉiÉ ; |Éiª ÉÖ{ÉÉÊvɦÉänÆùʽþ
+¦Éänù̈Éä́É ¥ÉÀ hÉ& ¸ÉÉ́ɪ ÉÊiÉ ¶ Éɺ jÉ̈ÉÂ-- 'ª ɶ SÉɪ É̈ɺ ª ÉÉÆ {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉÆ iÉäVÉÉä̈ɪ ÉÉä%¨ÉÞ
iÉ̈ɪ É& {ÉÖ¯û¹ÉÉä ª ɶ SÉɪ É̈Évª ÉÉi¨ÉÆ
¶ ÉÉ® úÒ®úºiÉäVÉÉä̈ɪ ÉÉä%¨ÉÞ
iÉ̈ɪ É& {ÉÖ¯û¹ÉÉä%ª É̈Éä́É º É ª ÉÉä%ª É̈ÉÉi¨ÉÉ' <iª ÉÉÊnù* +iɶ SÉ xÉ Ê¦ÉzÉÉEòÉ® úªÉÉäMÉÉä ¥ÉÀ hÉ& ¶ Éɺ jÉÒªÉ <ÊiÉ
¶ ÉCª ÉiÉä ´ÉCiÉÖ̈É , ¦Éänùºª É ={Éɺ ÉxÉÉlÉÇi´ÉÉiÉ , +¦ÉänäùiÉÉi{ɪ ÉÉÇiÉÂ**

+Ê{É SÉè́É̈ ÉäEäò ** 3.2.13 **

** 3.2.13 **

+Ê{É SÉè́ÉÆ ¦Éänùnù¶ÉÇxÉÊxÉxnùÉ{ÉÚ ´ÉÇEò¨ÉÂ+¦Éänùnù¶ÉÇxÉ̈Éä́É BEäò ¶ ÉÉÊJÉxÉ& º É̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ -- '¨Éxɺ Éè́Éänù̈ÉÉ{iÉ́ª ÉÆ xÉä½þxÉÉxÉÉκ iÉ ËEòSÉxÉ*
¨ÉÞiª ÉÉä& º É ¨ÉÞ
iª ÉÖ̈ÉÉ{xÉÉäÊiÉ ª É <½þxÉÉxÉä́É {ɶ ª ÉÊiÉ' <ÊiÉ; iÉlÉÉxª Éä%Ê{É -- '¦ÉÉäHòÉ ¦ÉÉäMª ÉÆ |ÉäÊ® úiÉÉ® ÆúSÉ ¨Éi´ÉÉ º É́ÉÈ|ÉÉäHÆò ÊjÉẾÉvÉÆ
¥ÉÀ ¨Éä iÉiÉ ' <ÊiÉ º É̈ɺ iɺ ª É ¦ÉÉäMª ɦÉÉäHÞ
òÊxɪ ÉxiÉÞ± ÉIÉhɺ ª É |É{É\Sɺ ª É ¥ÉÀ èEòº ´É¦ÉÉ́ÉiÉÉ̈ÉvÉÒªÉiÉä **

EòlÉÆ {ÉÖxÉ& +ÉEòÉ® ú́ÉnÖù{ÉnäùʶÉxÉɹÉÖ +xÉÉEòÉ® úÉä{ÉnäùʶÉxÉÒ¹ÉÖ SÉ ¥ÉÀ Ếɹɪ Éɺ ÉÖ ¸ÉÖÊiɹÉÖ º ÉiÉÒ¹ÉÖ, +xÉÉEòÉ® ú̈Éä́É ¥ÉÀ +´ÉvÉɪ ÉÇiÉä, xÉ
{ÉÖxÉÌ́É{É® úÒiÉ̈ÉÂ
? <iª ÉiÉ =kÉ® Æú{É`öÊiÉ --

+°ü{É́Énäù́É Ê½þiÉiÉÂ
|ÉvÉÉxÉi´ÉÉiÉÂ** 3.2.14 **
** 3.2.14 **

°ü{ÉÉtÉEòÉ® ú®úʽþiÉ̈Éä́É Ê½þ¥ÉÀ +´ÉvÉÉ® úʪÉiÉ́ª É̈É , xÉ °ü{ÉÉÊnù̈ÉiÉ ; Eòº ¨ÉÉiÉ ? iÉi|ÉvÉÉxÉi´ÉÉiÉ ; '+º lÉÚ ± É̈ÉxÉh´É¿ º ´É̈ÉnùÒPÉÇ̈É'Â
'+¶ ɤ nù̈ɺ {ɶ ÉÇ̈É°ü{É̈É́ª ɪ É̈É ' '+ÉEòɶ ÉÉä ´ÉèxÉÉ̈É xÉÉ̈É°ü{ɪ ÉÉäÌxÉ́ÉÇʽþ iÉÉ iÉä ª ÉnùxiÉ® úÉ iÉnÂ
ù¤É½Çþ̈É' 'Ênù́ª ÉÉä Á¨ÉÚ iÉÇ& {ÉÖ¯û¹É&
º ɤ ÉÉÁ ɦª ÉxiÉ® úÉä Á VÉ&' 'iÉnäùiÉn ù¥ÉÀ É{ÉÚ
´ÉÇ̈ÉxÉ{É® ú̈ÉxÉxiÉ® ú̈ɤÉÉÁ¨Éª É̈ÉÉi¨ÉÉ ¥ÉÀ º É́ÉÉÇxÉÖ¦ÉÚ&' <iª Éä́É̈ ÉÉnùÒÊxÉ ´ÉÉCª ÉÉÊxÉ
Êxɹ|É{É\SÉ¥ÉÀ Éi¨ÉiÉk´É|ÉvÉÉxÉÉÊxÉ, xÉ +lÉÉÇxiÉ® ú|ÉvÉÉxÉÉÊxÉ -- <iª ÉäiÉi|ÉÊiɹ`öÉÊ{ÉiÉ̈ÉÂ'iÉkÉÖ º É̈Éx´Éª ÉÉiÉ ' <iª ÉjÉ;
iɺ ¨ÉÉnäù́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEäò¹ÉÖ ´ÉÉCª Éä¹ÉÖ ª ÉlÉɸÉÖiÉÆ ÊxÉ® úÉEòÉ® ú̈Éä́É ¥ÉÀ +´ÉvÉÉ® úʪÉiÉ́ª É̈ÉÂ* <iÉ® úÉÊhÉ iÉÖ +ÉEòÉ® ú́Én ù¥ÉÀ Ếɹɪ ÉÉÊhÉ
´ÉÉCª ÉÉÊxÉ xÉ iÉi|ÉvÉÉxÉÉÊxÉ; ={Éɺ ÉxÉÉẾÉÊvÉ|ÉvÉÉxÉÉÊxÉ Ê½þiÉÉÊxÉ; iÉä¹́ɺ ÉÊiÉ ẾÉ® úÉävÉä ª ÉlÉɸÉÖiÉ̈ÉɸÉʪÉiÉ́ª É̈É ; º ÉÊiÉ iÉÖ ẾÉ® úÉävÉä
iÉi|ÉvÉÉxÉÉÊxÉ +iÉi|ÉvÉÉxÉ䦪ÉÉä ¤ ɱ ÉÒªÉÉÆʺ É ¦É́ÉÎxiÉ -- <iª Éä¹É ẾÉÊxÉMÉ̈ÉxÉɪ ÉÉÆ ½äþiÉÖ&, ª ÉäxÉ =¦Éª ÉÒ¹́ÉÊ{É ¸ÉÖÊiɹÉÖ º ÉiÉÒ¹ÉÖ
+xÉÉEòÉ® ú̈Éä́É ¥ÉÀ +´ÉvÉɪ ÉÇiÉä, xÉ {ÉÖxÉÌ́É{É® úÒiÉÊ̈ÉÊiÉ **

EòÉ iÉÁ ÉÇEòÉ® ú́ÉÊuù¹Éª ÉÉhÉÉÆ ¸ÉÖiÉÒxÉÉÆ MÉÊiÉ&? <iª ÉiÉ +ɽþ---

|ÉEòɶ É́ÉSSÉÉ́ÉèªÉlª ÉÉÇiÉÂ** 3.2.15 **

** 3.2.15 **

ª ÉlÉÉ |ÉEòɶ É& º ÉÉè®ú¶SÉÉxpù̈ɺ ÉÉä ´ÉÉ Ếɪ Én ù́ª ÉÉ{ª É +´ÉÊiɹ`ö̈ÉÉxÉ& +R óMÉÖ± ª ÉÉtÖ{ÉÉÊvɺ ÉƤÉxvÉÉiÉÂiÉä¹ÉÖ @ñVÉÖ́ÉGòÉÊnù¦ÉÉ́ÉÆ
|ÉÊiÉ{Ét¨ÉÉxÉä¹ÉÖ iÉn ù¦ÉÉ́ÉÊ̈É́É |ÉÊiÉ{ÉtiÉä, B´ÉÆ ¥ÉÀ ÉÊ{É {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉtÖ{ÉÉÊvɺ ÉƤÉxnùÉiÉÂiÉnùÉEòÉ® úiÉÉÊ̈É́É |ÉÊiÉ{ÉtiÉä; iÉnùɱ É̈¤ ÉxÉÉä
¥ÉÀ hÉ +ÉEòÉ® úẾɶ Éä¹ÉÉä{Énäù¶É ={Éɺ ÉxÉÉlÉÉæ xÉ Ếɯûvª ÉiÉä; B´É̈ÉÂ+´ÉèªÉlª ÉÇ̈ÉÂ+ÉEòÉ® ú́Én ù¥ÉÀ Ếɹɪ ÉÉhÉÉ̈ÉÊ{É ´ÉÉCª ÉÉxÉÉÆ ¦ÉẾɹªÉÊiÉ;
xÉ Ê½þ´Éänù́ÉÉCª ÉÉxÉÉÆ Eòº ª ÉÊSÉnùlÉḈÉk´É̈ÉÂEòº ª ÉÊSÉnùxÉlÉḈÉk´ÉÊ̈ÉÊiÉ ª ÉÖHÆò |ÉÊiÉ{ÉkÉÖ̈É , |É̈ÉÉhÉi´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉ * xÉx´Éä́É̈ ÉÊ{É
ª Éi{ÉÖ® úºiÉÉi|ÉÊiÉYÉÉiÉ̈ÉÂ-- xÉÉä{ÉÉÊvɪ ÉÉäMÉÉnù{ª É֦ɪ Éʱ ÉRÂ
óMÉi´ÉÆ ¥ÉÀ hÉÉä%º iÉÒÊiÉ, iÉÊuù̄ûvª ÉiÉä; xÉäÊiÉ ¥ÉÚ ¨ É& -- ={ÉÉÊvÉÊxÉÊ̈Ékɺ ª É
´Éº iÉÖvÉ̈ÉÇi´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&; ={ÉÉvÉÒxÉÉÆ SÉ +ẾÉtÉ|Éiª ÉÖ{ɺ lÉÉÊ{ÉiÉi´ÉÉiÉ * º Éiª ÉÉ̈Éä́É SÉ xÉèºÉÌMÉCª ÉÉ̈ÉẾÉtɪ ÉÉÆ ± ÉÉäEò´Éänù́ª É́ɽþÉ® úÉ́ÉiÉÉ® ú
<ÊiÉ iÉjÉ iÉjÉ +´ÉÉäSÉÉ̈É **

+ɽþSÉ iÉx¨ÉÉjÉ̈ÉÂ** 3.2.16 **

** 3.2.16 **

+ɽþSÉ ¸ÉÖÊiÉ& SÉèiÉxª É̈ÉÉjÉÆ Ếɱ ÉIÉhÉ°ü{ÉÉxiÉ® ú®úʽþiÉÆ ÊxÉÌ́ɶ Éä¹ÉÆ ¥ÉÀ -- 'º É ª ÉlÉÉ º ÉèxvÉ́ÉPÉxÉÉä%xÉxiÉ® úÉä%¤ ÉÉÁ & EÞ òiº xÉÉä
® úºÉPÉxÉ B´Éè́ÉÆ ´ÉÉ +® äú%ª É̈ÉÉi¨ÉÉxÉxiÉ® úÉä%¤ ÉÉÁ & EÞ òiº xÉ& |ÉYÉÉxÉPÉxÉ B´É' <ÊiÉ* BiÉnÖùHÆò ¦É́ÉÊiÉ -- xÉɺ ª É +Éi¨ÉxÉÉä%xiɤ ÉÇʽþ́ÉÉÇ
SÉèiÉxª ÉÉnùxª ÉpÚ
ù{É̈Éκ iÉ, SÉèiÉxª É̈Éä́É iÉÖ ÊxÉ® úxiÉ® ú̈ɺ ª É º ´É°ü{É̈ÉÂ-- ª ÉlÉÉ º ÉèxvÉ́ÉPÉxɺ ª ÉÉxiɤ ÉÇʽþ¶SÉ ± É́ÉhÉ® úºÉ B´É ÊxÉ® úxiÉ® úÉä
¦É́ÉÊiÉ, xÉ ® úºÉÉxiÉ® ú̈É , iÉlÉè́ÉÊäiÉ **

nù¶ÉǪÉÊiÉ SÉÉlÉÉä +Ê{É º ¨Éª ÉÇiÉä ** 3.2.17 **

** 3.2.17 **

nù¶ÉǪÉÊiÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ& {É® ú°ü{É|ÉÊiɹÉävÉäxÉè́É ¥ÉÀ -- ÊxÉÌ́ɶ Éä¹Éi´ÉÉiÉÂ-- '+lÉÉiÉ +Énäù¶ÉÉä xÉäÊiÉ xÉäÊiÉ' '+xª Énäù́É iÉÊuùÊnùiÉÉnùlÉÉä
+ẾÉÊnùiÉÉnùÊvÉ' 'ª ÉiÉÉä ´ÉÉSÉÉä ÊxÉ́ÉiÉÇxiÉä +|ÉÉ{ª É ¨Éxɺ ÉÉ º ɽþ' <iª Éä́É̈ ÉÉtÉ* ¤ ÉɹEòʱ ÉxÉÉ SÉ ¤ ÉÉv´É& {ÉÞ ¹]õ& º ÉxÉÂ+´ÉSÉxÉäxÉè́É ¥ÉÀ
|ÉÉä́ÉÉSÉäÊiÉ ¸ÉÚ
ª ÉiÉä -- 'º É ½þÉä́ÉÉSÉÉvÉÒʽþ¦ÉÉä <ÊiÉ º É iÉÚ ¹hÉÓ¤ ɦÉÚ´É iÉÆ ½þÊuùiÉÒªÉä iÉÞ iÉÒªÉä ´ÉÉ ´ÉSÉxÉ =´ÉÉSÉ ¥ÉÚ ¨ É& Jɱ ÉÖ i´ÉÆ iÉÖ xÉ
ẾÉVÉÉxÉÉʺ É* ={ɶ ÉÉxiÉÉä%ª É̈ÉÉi¨ÉÉ' <ÊiÉ* iÉlÉÉ º ¨ÉÞ Êiɹ́ÉÊ{É {É® ú|ÉÊiɹÉävÉäxÉè́ÉÉä{ÉÊnù¶ª ÉiÉä -- 'YÉäªÉÆ ª ÉkÉi|É́ÉIª ÉÉÊ̈É
ª ÉVYÉÉi´ÉÉ̈ÉÞ iÉ̈ɶ xÉÖiÉä* +xÉÉÊnù̈Éi{É® Æú¥ÉÀ xÉ º ÉkÉzÉɺ ÉnÖùSª ÉiÉä' <iª Éä́É̈ ÉÉtɺ ÉÖ* iÉlÉÉ Ếɶ ´É°ü{ÉvÉ® úÉä xÉÉ® úɪ ÉhÉÉä xÉÉ® únù̈ÉÖ́ÉÉSÉäÊiÉ
º ¨Éª ÉÇiÉä -- '¨Éɪ ÉÉ Á ¹äÉÉ ¨Éª ÉÉ º ÉÞ¹]õÉ ª Éx¨ÉÉÆ {ɶ ª Éʺ É xÉÉ® únù* º É́ÉǦÉÚiÉMÉÖhÉèªÉÖÇHÆò xÉè́ÉÆ ¨ÉÉÆ YÉÉiÉÖ̈ɽÇþʺ É' <ÊiÉ **

+iÉ B´É SÉÉä{É̈ÉÉ º ÉÚ

ª ÉÇEòÉÊnù́ÉiÉÂ** 3.2.18 **
** 3.2.18 **

ª ÉiÉ B´É SÉ +ª É̈ÉÉi¨ÉÉ SÉèiÉxª É°ü{ÉÉä ÊxÉÌ́ɶ Éä¹ÉÉä ´ÉÉR ó̈Éxɺ ÉÉiÉÒiÉ& {É® ú|ÉÊiɹÉävÉÉä{Énäù¶ª É&, +iÉ B´É SÉ
+º ª ÉÉä{ÉÉÊvÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉ̈É{ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEòÓẾɶ Éä¹É́ÉkÉÉ̈ÉʦÉ|Éäiª É Vɱ ɺ ÉÚ ª ÉÇEòÉÊnù́ÉÊnùiª ÉÖ{É̈ÉÉ ={ÉÉnùÒªÉiÉä ¨ÉÉäIɶ Éɺ jÉä¹ÉÖ -- 'ª ÉlÉÉ Á ª ÉÆ
Vª ÉÉäÊiÉ® úÉi¨ÉÉ ẾÉ́ɺ ´ÉÉxÉ{ÉÉä ʦÉzÉÉ ¤ ɽÖþvÉèEòÉä%xÉÖMÉSUôxÉÂ
* ={ÉÉÊvÉxÉÉ ÊGòª ÉiÉä ¦Éänù°ü{ÉÉä näù́É& IÉäjÉä¹́Éä́É̈ ÉVÉÉä%ª É̈ÉÉi¨ÉÉ' <ÊiÉ* 'BEò
B´É ʽþ¦ÉÚ iÉÉi¨ÉÉ ¦ÉÚiÉä ¦ÉÚ
iÉä ´ª É́Éκ lÉiÉ&* BEòvÉÉ ¤ ɽÖþvÉÉ SÉè́É où¶ª ÉiÉä Vɱ ÉSÉxpù́ÉiÉ ' <ÊiÉ SÉè́É̈ ÉÉÊnù¹ÉÖ **
+jÉ |Éiª É́ɺ lÉÒªÉiÉä ---

+¨¤ ÉÖ́ÉnùOɽþ
hÉÉkÉÖ xÉ iÉlÉÉi´É̈ÉÂ** 3.2.19 **
** 3.2.19 **

xÉ Vɱ ɺ ÉÚ ª ÉÇEòÉÊnùiÉÖ± ª Éi´ÉÊ̈ɽþÉä{É{ÉtiÉä, iÉuùnùOɽþhÉÉiÉÂ; º ÉÚ

ª ÉÉÇÊnù¦ª ÉÉä ʽþ¨ÉÚiÉ榪 É& {ÉÞ
lÉM¦ÉÚ
iÉÆ ẾÉ|ÉEÞ ò¹]õnäù¶ÉÆ ¨ÉÚ
iÉÈVɱ ÉÆ MÉÞÁ iÉä;
iÉjÉ ª ÉÖHò& º ÉÚ ª ÉÉÇÊnù|ÉÊiÉʤÉ̈¤ ÉÉänùªÉ&; xÉ iÉÖ +Éi¨ÉÉ ¨ÉÚ
iÉÇ&, xÉ SÉɺ ¨ÉÉi{ÉÞ lÉM¦ÉÚ
iÉÉ ẾÉ|ÉEÞ ò¹]õnäù¶Éɶ SÉÉä{ÉÉvɪ É&, º É́ÉÇMÉiÉi´ÉÉiÉÂ
º É́ÉÉÇxª Éi´ÉÉSSÉ* iɺ ¨ÉÉnùªÉÖHòÉä%ª ÉÆ où¹]õÉxiÉ <ÊiÉ **

+jÉ |ÉÊiÉẾÉvÉÒªÉiÉä ---

´ÉÞ
Êrù¿ ɺ ɦÉÉCi´É̈ÉxiɦÉÉḈÉÉnÖù¦Éª ɺ ÉÉ̈É\Vɺ ª ÉÉnäù́É̈ ÉÂ** 3.2.20 **
** 3.2.20 **

ª ÉÖHò B´É iÉÖ +ª ÉÆ où¹]õÉxiÉ&, ẾÉ́ÉÊIÉiÉÉƶ ɺ ÉƦÉ́ÉÉiÉ ; xÉ Ê½þoù¹]õÉxiÉnùɹ]õÉÇÎxiÉEòª ÉÉä& C´ÉÊSÉiÉÂEÆòÊSÉiÉÂẾÉ́ÉÊIÉiÉ̈Éƶ ÉÆ ¨ÉÖCi´ÉÉ
º É́ÉǺÉÉ°ü{ª ÉÆ EäòxÉÊSÉiÉÂnù¶ÉÇʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä; º É́ÉǺÉÉ°ü{ª Éä ʽþoù¹]õÉxiÉnùɹ]õÉÇÎxiÉEò¦ÉÉ́ÉÉäSUäônùB´É º ª ÉÉiÉ ; xÉ SÉänÆùº ´É̈ÉxÉҹɪ ÉÉ
Vɱ ɺ ÉÚ ª ÉÇEòÉÊnùoù¹]õÉxiÉ|Éhɪ ÉxÉ̈ÉÂ; ¶ Éɺ jÉ|ÉhÉÒiɺ ª É iÉÖ +º ª É |ɪ ÉÉäVÉxÉ̈ÉÉjÉ̈ÉÖ{Éxª ɺ ª ÉiÉä* ËEò {ÉÖxÉ® újÉ ẾÉ́ÉÊIÉiÉÆ º ÉÉ°ü{ª ÉÊ̈ÉÊiÉ,
iÉnÖùSª ÉiÉä -- ´ÉÞ Êrù¿ ɺ ɦÉÉCi´ÉÊ̈ÉÊiÉ* Vɱ ÉMÉiÉÆ Ê½þº ÉÚ ª ÉÇ|ÉÊiÉʤÉ̈¤ ÉÆ Vɱ É́ÉÞ
rùÉè´ÉvÉÇiÉä, Vɱ É¿ ɺ Éä ¿ º ÉÊiÉ, Vɱ ÉSɱ ÉxÉä Sɱ ÉÊiÉ,
Vɱ ɦÉänäùʦÉtiÉä -- <iª Éä́ÉÆ Vɱ ÉvÉ̈ÉÉÇxÉÖẾÉvÉÉ滃 ¦É́ÉÊiÉ, xÉ iÉÖ {É® ú̈ÉÉlÉÇiÉ& º ÉÚ ª ÉǺª É iÉlÉÉi´É̈Éκ iÉ; B´ÉÆ
{É® ú̈ÉÉlÉÇiÉÉä%ẾÉEÞòiÉ̈ÉäEò°ü{É̈ÉÊ{É º ÉiÉÂ¥ÉÀ näù½þÉtÖ{ÉÉvª ÉxiɦÉÉḈÉÉiɦÉVÉiÉ <´ÉÉä{ÉÉÊvÉvÉ̈ÉÉÇx´ÉÞ Êrù¿ ɺ ÉÉnùÒxÉÂ
*
B´É̈É֦ɪ ÉÉäoùǹ]õÉxiÉnùɹ]õÉÇÎxiÉEòª ÉÉä& º ÉÉ̈É\Vɺ ª ÉÉnùẾÉ® úÉävÉ& **

nù¶ÉÇxÉÉSSÉ ** 3.2.21 **
** 3.2.21 **

nù¶ÉǪÉÊiÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ& {É® úºª Éè́É ¥ÉÀ hÉÉä näù½þÉÊnù¹ÉÚ

{ÉÉÊvɹ́ÉxiÉ® úxÉÖ|É́Éä¶ É̈ÉÂ-- '{ÉÖ® ú¶SÉGäò Êuù{Énù& {ÉÖ® ú¶SÉGäò SÉiÉÖ¹{Énù&* {ÉÖ® ú& º É {ÉIÉÒ
¦ÉÚi´ÉÉ {ÉÖ® ú& {ÉÖ¯û¹É +ÉẾɶ ÉiÉÂ
' <ÊiÉ; '+xÉäxÉ VÉÒ́ÉäxÉÉi¨ÉxÉÉxÉÖ|ÉẾɶ ª É' <ÊiÉ SÉ* iɺ ¨ÉÉtÖHò¨ÉäiÉiÉÂ'+iÉ B´É SÉÉä{É̈ÉÉ
º ÉÚ
ª ÉÇEòÉÊnù́ÉiÉÂ' <ÊiÉ* iɺ ¨ÉÉiÉÂÊxÉÌ́ÉEò± {ÉEèòEòʱ ÉR óMÉ̈Éä́É ¥ÉÀ , xÉ =¦Éª Éʱ ÉR óMÉ ẾÉ{É® úÒiÉʱ ÉRÂ
óMÉÆ ´ÉÉ <ÊiÉ Êº Érù̈ÉÂ**

+jÉ EäòÊSÉiÉÂuäù+ÊvÉEò® úhÉä Eò± {ɪ ÉÎxiÉ -- |ÉlÉ̈ÉÆ iÉÉ́ÉiÉÂËEò |Éiª ɺ iÉÊ̈ÉiÉɶ Éä¹É|É{É\SÉ̈ÉäEòÉEòÉ® Æú¥ÉÀ , =iÉ
|É{É\SÉ́ÉnùxÉäEòÉEòÉ® úÉä{ÉäiÉÊ̈ÉÊiÉ; ÊuùiÉÒªÉÆ iÉÖ |Éiª ɺ iÉÊ̈ÉiÉ|É{É\SÉi´Éä ËEò º ɱ ± ÉIÉhÉÆ ¥ÉÀ , =iÉ ¤ ÉÉävɱ ÉIÉhÉ̈É , =iÉ
=¦Éª ɱ ÉIÉhÉÊ̈ÉÊiÉ* +jÉ ´Éª ÉÆ ´ÉnùÉ̈ É& -- º É́ÉÇlÉÉ{ª ÉÉxÉlÉÇCª É̈ÉÊvÉEò® úhÉÉxiÉ® úÉ® ú̈¦Éº ª ÉäÊiÉ; ª ÉÊnùiÉÉ́ÉnùxÉäEòʱ ÉR óMÉi´ÉÆ {É® úºª É
¥ÉÀ hÉÉä ÊxÉ® úÉEòiÉḈª ÉÊ̈Éiª ɪ ÉÆ |ɪ Éɺ É&, iÉiÉÂ{ÉÚ ´ÉæhÉè́É 'xÉ º lÉÉxÉiÉÉä%Ê{É' <iª ÉxÉäxÉÉÊvÉEò® úhÉäxÉ ÊxÉ® úÉEÞ òiÉÊ̈ÉÊiÉ, =kÉ® ú̈ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ
'|ÉEòɶ É́ÉSSÉ' <iª ÉäiÉn ù́ª ÉlÉÇ̈Éä́É ¦É́ÉäiÉÂ
* xÉ SÉ º ɱ ± ÉIÉhÉ̈Éä́É ¥ÉÀ xÉ ¤ ÉÉävɱ ÉIÉhÉ̈ÉÂ-- <ÊiÉ ¶ ÉCª ÉÆ ´ÉHÖò¨É , 'ẾÉYÉÉxÉPÉxÉ B´É'
<iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiÉ́ÉèªÉlª ÉÇ|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ; EòlÉÆ ´ÉÉ ÊxÉ® úºiÉSÉèiÉxª ÉÆ ¥ÉÀ SÉäiÉxɺ ª É VÉÒ́ɺ ª ÉÉi¨Éi´ÉäxÉÉä{ÉÊnù¶ª ÉäiÉ? xÉÉÊ{É ¤ ÉÉävɱ ÉIÉhÉ̈Éä́É
¥ÉÀ xÉ º ɱ ± ÉIÉhÉ̈ÉÂ-- <ÊiÉ ¶ ÉCª ÉÆ ´ÉCiÉÖ̈É , '+º iÉÒiª Éä́ÉÉä{ɱ ɤ vÉ́ª É&' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiÉ́ÉèªÉlª ÉÇ|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ
; EòlÉÆ ´ÉÉ
ÊxÉ® úºiɺ ÉkÉÉEòÉä ¤ ÉÉävÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉäiÉ* xÉÉ{ª É֦ɪ ɱ ÉIÉhÉ̈Éä́É ¥ÉÀ -- <ÊiÉ ¶ ÉCª ÉÆ ´ÉHÖò¨É , {ÉÚ´ÉÉǦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉẾÉ® úÉävÉ|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ
;
º ÉkÉÉ́ª ÉÉ́ÉÞ kÉäxÉ SÉ ¤ ÉÉävÉäxÉ ¤ ÉÉävÉ́ª ÉÉ́ÉÞ
kɪ ÉÉ SÉ º Ékɪ ÉÉ ={ÉäiÉÆ ¥ÉÀ |ÉÊiÉVÉÉxÉÉxɺ ª É iÉnäù́É {ÉÚ ´ÉÉÇÊvÉEò® úhÉ|ÉÊiÉʹÉrÆùº É|É{É\SÉi´ÉÆ
|ɺ ÉVª ÉäiÉ* ¸ÉÖiÉi´ÉÉnùnùɹäÉ <ÊiÉ SÉäiÉ , xÉ, BEòº ª É +xÉäEòº ´É¦ÉÉ́Éi´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&* +lÉ º ÉkÉè¹É ¤ ÉÉävÉ&, ¤ ÉÉävÉ B´É SÉ º ÉkÉÉ, xÉÉxɪ ÉÉä&
{É® úº{É® ú́ª ÉÉ́ÉÞ ÊkÉ® úºiÉÒÊiÉ ª ÉtÖSª ÉäiÉ, iÉlÉÉÊ{É ËEò º ɱ ± ÉIÉhÉÆ ¥ÉÀ , =iÉ ¤ ÉÉävɱ ÉIÉhÉ̈É , =iÉÉä¦Éª ɱ ÉIÉhÉ̈ÉÂ-- <iª ɪ ÉÆ ẾÉEò± {ÉÉä
ÊxÉ® úɱ É̈¤ ÉxÉ B´É º ª ÉÉiÉ * º ÉÚ jÉÉÊhÉ i´ÉäEòÉÊvÉEò® úhÉi´ÉäxÉè́Éɺ ¨ÉÉʦÉxÉÔiÉÉÊxÉ* +Ê{É SÉ ¥ÉÀ Ếɹɪ Éɺ ÉÖ ¸ÉÖÊiɹÉÖ
+ÉEòÉ® ú́ÉnùxÉÉEòÉ® ú|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉäxÉ ẾÉ|ÉÊiÉ{ÉzÉɺ ÉÖ, +xÉÉEòÉ® äú¥ÉÀ ÊhÉ {ÉÊ® úMÉÞ
½þÒiÉä, +´É¶ ª ÉÆ ´ÉHò´ª ÉÉ <iÉ® úɺ ÉÉÆ ¸ÉÖiÉÒxÉÉÆ MÉÊiÉ&;
iÉÉnùlª ÉæxÉ '|ÉEòɶ É́ÉSSÉ' <iª ÉÉnùÒÊxÉ º ÉÚ
jÉÉhª ÉlÉḈÉkÉ® úÉÊhÉ º ÉÆ{ÉtxiÉä **

ª Énù{ª ÉɽÖþ&-- +ÉEòÉ® ú́ÉÉÊnùxª ÉÉä%Ê{É ¸ÉÖiɪ É& |É{É\SÉẾɱ ɪ É̈ÉÖJÉäxÉ +xÉÉEòÉ® ú|ÉÊiÉ{Ékª ÉlÉÉÇB´É, xÉ {ÉÞ lÉMÉlÉÉÇ<ÊiÉ, iÉnùÊ{É xÉ
º É̈ÉÒSÉÒxÉÊ̈É́É ± ÉIª ÉiÉä; EòlÉ̈É ? ª Éä ʽþ{É® úẾÉtÉÊvÉEòÉ® äúEäòÊSÉi|É{É\SÉÉ =Sª ÉxiÉä, ª ÉlÉÉ -- 'ª ÉÖHòÉ Á º ª É ½þ®úªÉ& ¶ ÉiÉÉ nù¶ÉäÊiÉ,
+ª ÉÆ ´Éè½þ®úªÉÉä%ª ÉÆ ´Éènù¶É SÉ º ɽþ»ÉÉÊhÉ ¤ ɽÚþÊxÉ SÉÉxÉxiÉÉÊxÉ SÉ' <iª Éä́É̈ ÉÉnùªÉ& -- iÉä ¦É́ÉxiÉÖ |ÉẾɱ ɪ ÉÉlÉÉÇ&;
'iÉnäùiÉn ù¥ÉÀ É{ÉÚ
´ÉÇ̈ÉxÉ{É® ú̈ÉxÉxiÉ® ú̈ɤÉÉÁ¨ÉÂ' <iª ÉÖ{ɺ Éƽþ
É® úÉiÉÂ
* ª Éä {ÉÖxɯû{Éɺ ÉxÉÉẾÉvÉÉxÉÉÊvÉEòÉ® äú|É{É\SÉÉ =Sª ÉxiÉä, ª ÉlÉÉ --
'¨ÉxÉÉä̈ɪ É& |ÉÉhɶ É® úÒ®úÉä ¦ÉÉ°ü{É&' <iª Éä́É̈ ÉÉnùªÉ& -- xÉ iÉä¹ÉÉÆ |ÉẾɱ ɪ ÉÉlÉÇi´ÉÆ xª Éɪ ª É̈ÉÂ; 'º É GòiÉÖÆ EÖò´ÉÔiÉ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEäòxÉ
|ÉEÞòiÉäxÉè́É ={Éɺ ÉxÉẾÉÊvÉxÉÉ iÉä¹ÉÉÆ º ÉƤÉxvÉÉiÉÂ* ¸ÉÖiª ÉÉ SÉ B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉxÉÉÆ MÉÖhÉÉxÉÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉxÉÉlÉÇi´Éä%´ÉEò± {É̈ÉÉxÉä xÉ ± ÉIÉhɪ ÉÉ
|ÉẾɱ ɪ ÉÉlÉÇi´É̈É́ÉEò± {ÉiÉä* º É́Éæ¹ÉÉÆ SÉ º ÉÉvÉÉ® úhÉä |ÉẾɱ ɪ ÉÉlÉÇi´Éä º ÉÊiÉ '+°ü{É́Énäù́É Ê½þiÉi|ÉvÉÉxÉi´ÉÉiÉ ' <ÊiÉ
ẾÉÊxÉMÉ̈ÉxÉEòÉ® úhÉ́ÉSÉxÉ̈ÉÂ+xÉ́ÉEòɶ ÉÆ º ª ÉÉiÉ * ¡ ò± É̈É{ª Éä¹ÉÉÆ ª ÉlÉÉä{Énäù¶ÉÆ C´ÉÊSÉqÙùÊ®úiÉIɪ É&, C´ÉÊSÉnèù¶´ÉèªÉÇ|ÉÉÎ{iÉ&,
C´ÉÊSÉiGò¨É̈ÉÖÊHòÊ® úiª É́ÉMÉ̈ª ÉiÉ B´É -- <iª ÉiÉ& {ÉÉlÉÇMÉlª ÉÇ̈Éä́É ={Éɺ ÉxÉÉ́ÉÉCª ÉÉxÉÉÆ ¥ÉÀ ´ÉÉCª ÉÉxÉÉÆ SÉ xª Éɪ ª É̈É , xÉ
BEò´ÉÉCª Éi´É̈ÉÂ**

EòlÉÆ SÉ B¹ÉÉ̈ÉäEò´ÉÉCª ÉiÉÉäi|ÉäIª ÉiÉ <ÊiÉ ´ÉHò´ª É̈ÉÂ-- BEòÊxɪ ÉÉäMÉ|ÉiÉÒiÉä&, |ɪ ÉÉVÉnù¶ÉÇ{ÉÚ hÉÇ̈Éɺ É́ÉÉCª É́ÉÊnùÊiÉ SÉäiÉÂ
, xÉ,
¥ÉÀ ´ÉÉCª Éä¹ÉÖ Êxɪ ÉÉäMÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ-- ´Éº iÉÖ̈ÉÉjÉ{ɪ ÉḈɺ Éɪ ÉÒÊxÉ Ê½þ¥ÉÀ ´ÉÉCª ÉÉÊxÉ, xÉ Êxɪ ÉÉäMÉÉä{Énäù¶ÉÒÊxÉ <iª ÉäiÉÊuùºiÉ® äúhÉ
|ÉÊiɹ`öÉÊ{ÉiÉ̈ÉÂ'iÉkÉÖ º É̈Éx´Éª ÉÉiÉ ' <iª ÉjÉ* ËEòẾɹɪ ɶ SÉÉjÉ Êxɪ ÉÉäMÉÉä%ʦÉ|ÉäªÉiÉ <ÊiÉ ´ÉHò´ª É̈É ; {ÉÖ¯û¹ÉÉä ʽþÊxɪ ÉÖVª É̈ÉÉxÉ& 'EÖò¯û'
<ÊiÉ º ´É́ª ÉÉ{ÉÉ® äúEòϺ ¨ÉζSÉÊzɪ ÉÖVª ÉiÉä* xÉxÉÖ uèùiÉ|É{É\SÉ|ÉẾɱ ɪ ÉÉä Êxɪ ÉÉäMÉẾɹɪ ÉÉä ¦ÉẾɹªÉÊiÉ -- +|ÉẾɱ ÉÉÊ{ÉiÉä ʽþuèùiÉ|É{É\SÉä
¥ÉÀ iÉk´Éɤ ÉÉävÉÉä xÉ ¦É́ÉiÉÒiª ÉiÉÉä ¥ÉÀ iÉk´ÉÉ́ɤ ÉÉävÉ|Éiª ÉxÉÒEò¦ÉÚ iÉÉä uèùiÉ|É{É\SÉ& |ÉẾɱ ÉÉ{ª É& -- ª ÉlÉÉ º ´ÉMÉÇEòɨɺ ª É
ª ÉÉMÉÉä%xÉÖ¹`öÉiÉ́ª É ={ÉÊnù¶ª ÉiÉä, B´É̈É{É́ÉMÉÇEòɨɺ ª É |É{É\SÉ|ÉẾɱ ɪ É&; ª ÉlÉÉ SÉ iÉ̈Éʺ É ´ª É́Éκ lÉiÉÆ PÉ]õÉÊnùiÉk´É̈É́ɤ ÉÖ¦ÉÖiº É̈ÉÉxÉäxÉ
iÉi|Éiª ÉxÉÒEò¦ÉÚ iÉÆ iÉ̈É& |ÉẾɱ ÉÉ{ª ÉiÉä, B´ÉÆ ¥ÉÀ iÉk´É̈É́ɤ ÉÖ¦ÉÖiº É̈ÉÉxÉäxÉ iÉi|Éiª ÉxÉÒEò¦ÉÚ iÉEò& |É{É\SÉ& |ÉẾɱ ÉÉ{ÉʪÉiÉ́ª É& --
¥ÉÀ º ´É¦ÉÉ́ÉÉä ʽþ|É{É\SÉ&, xÉ |É{É\Sɺ ´É¦ÉÉ́ÉÆ ¥ÉÀ ; iÉäxÉ xÉÉ̈É°ü{É|É{É\SÉ|ÉẾɱ ÉÉ{ÉxÉäxÉ ¥ÉÀ iÉk´ÉÉ́ɤ ÉÉävÉÉä ¦É́ÉÊiÉ -- <ÊiÉ* +jÉ
´Éª ÉÆ {ÉÞ
SUôɨÉ& -- EòÉä%ª ÉÆ |É{É\SÉ|ÉẾɱ ɪ ÉÉä xÉÉ̈É? -- ÊEò¨ÉÎMxÉ|ÉiÉÉ{ɺ ÉÆ{ÉEòÉÇiÉÂPÉÞ iÉEòÉÊ`öxª É|ÉẾɱ ɪ É <´É |É{É\SÉ|ÉẾɱ ɪ É&
EòiÉḈª É&, +ɽþÉÎäº ´ÉnäùEòϺ ¨É¶ SÉxpäùÊiÉÊ̈É® úEÞ òiÉÉxÉäEòSÉxpù|É{É\SÉ́ÉiÉÂ+ẾÉtÉEÞ òiÉÉä ¥ÉÀ ÊhÉ xÉÉ̈É°ü{É|É{É\SÉÉä ẾÉtª ÉÉ
|ÉẾɱ ÉÉ{ÉʪÉiÉ́ª É& -- <ÊiÉ* iÉjÉ ª ÉÊnùiÉÉ́ÉÊuùt¨ÉÉxÉÉä%ª ÉÆ |É{É\SÉ& näù½þÉÊnù±ÉIÉhÉ +Évª ÉÉÎi¨ÉEò& ¤ ÉÉÁ ¶ SÉ {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉÊnù±ÉIÉhÉ&
|ÉẾɱ ÉÉ{ÉʪÉiÉ́ª É <iª ÉÖSª ÉiÉä, º É {ÉÖ¯û¹É̈ÉÉjÉähÉɶ ÉCª É& |ÉẾɱ ÉÉ{ÉʪÉiÉÖÊ̈ÉÊiÉ iÉi|ÉẾɱ ɪ ÉÉä{Énäù¶ÉÉä%¶ ÉCª ÉẾɹɪ É B´É º ª ÉÉiÉ ; BEäòxÉ
SÉ +ÉÊnù̈ÉÖHäòxÉ {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉÊnù|ÉẾɱ ɪ É& EÞ
òiÉ <ÊiÉ <nùÉxÉÓ{ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉÊnù¶ÉÚ xª ÉÆ VÉMÉnù¦ÉẾɹªÉiÉÂ* +lÉ +ẾÉtÉvª ɺ iÉÉä
¥ÉÀ hª ÉäEòκ ¨ÉxÉÂ+ª ÉÆ |É{É\SÉÉä ẾÉtª ÉÉ |ÉẾɱ ÉÉ{ª ÉiÉ <ÊiÉ ¥ÉÚ ª ÉÉiÉÂ
, iÉiÉÉä ¥ÉÀ è́É +ẾÉtÉvª ɺ iÉ|É{É\SÉ|Éiª ÉÉJª ÉÉxÉäxÉ
+É́ÉänùʪÉiÉ́ª É̈ÉÂ-- 'BEò¨Éä́ÉÉÊuùiÉÒªÉÆ ¥ÉÀ ' 'iÉiº Éiª ÉÆ º É +Éi¨ÉÉ iÉk´É̈Éʺ É' <ÊiÉ -- iÉκ ¨ÉzÉÉ́ÉäÊnùiÉä, ẾÉtÉ º ´Éª É̈Éä́ÉÉäi{ÉtiÉä;
iɪ ÉÉ SÉ +ẾÉtÉ ¤ ÉÉvª ÉiÉä, iÉiɶ SÉ +ẾÉtÉvª ɺ iÉ& º ÉEò± ÉÉä%ª ÉÆ xÉÉ̈É°ü{É|É{É\SÉ& º ´É{xÉ|É{É\SÉ́ÉiÉÂ|ÉẾɱ ÉÒªÉiÉä -- +xÉÉ́ÉäÊnùiÉä
iÉÖ ¥ÉÀ ÊhÉ '¥ÉÀ ẾÉYÉÉxÉÆ EÖò¯û |É{É\SÉ|ÉẾɱ ɪ ÉÆ SÉ' <ÊiÉ ¶ ÉiÉEÞ òi´ÉÉä%{ª ÉÖHäò xÉ ¥ÉÀ ẾÉYÉÉxÉÆ |É{É\SÉ|ÉẾɱ ɪ ÉÉä ´ÉÉ VÉɪ ÉäiÉ*
xÉx´ÉÉ́ÉäÊnùiÉä ¥ÉÀ ÊhÉ iÉÊuùYÉÉxÉẾɹɪ É& |É{É\SÉẾɱ ɪ ÉẾɹɪ ÉÉä ´ÉÉ Êxɪ ÉÉäMÉ& º ª ÉÉiÉ ; xÉ, Êxɹ|É{É\SÉ¥ÉÀ Éi¨Éi´ÉÉ́ÉänùxÉäxÉè́É
=¦Éª Éʺ Éräù& -- ® úVVÉÖº ´É°ü{É|ÉEòɶ ÉxÉäxÉè́É Ê½þiÉiº ´É°ü{ÉẾÉYÉÉxÉ̈ÉÂ+ẾÉtÉvª ɺ iɺ É{ÉÉÇÊnù|É{É\SÉ|ÉẾɱ ɪ ɶ SÉ ¦É́ÉÊiÉ; xÉ SÉ
EÞòiÉ̈Éä́É {ÉÖxÉ& ÊGòª ÉiÉä **

Êxɪ ÉÉäVª ÉÉä%Ê{É SÉ |É{É\SÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ ª ÉÉä%´ÉMÉ̈ª ÉiÉä VÉÒ́ÉÉä xÉÉ̈É, º É |É{É\SÉ{ÉIɺ ª Éè́É ´ÉÉ º ª ÉÉiÉ , ¥ÉÀ {ÉIɺ ª Éè́É ´ÉÉ -- |ÉlÉ̈Éä
ẾÉEò± {Éä Êxɹ|É{É\SÉ¥ÉÀ iÉk´É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉäxÉ {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉÊnù́ÉiÉÂVÉÒ́ɺ ª ÉÉÊ{É |ÉẾɱ ÉÉÊ{ÉiÉi´ÉÉiÉÂEòº ª É |É{É\SÉẾɱ ɪ Éä Êxɪ ÉÉäMÉ =Sª ÉäiÉ?
Eòº ª É ´ÉÉ Êxɪ ÉÉäMÉÊxɹ`öiɪ ÉÉ ¨ÉÉäIÉÉä%´ÉÉ{iÉ́ª É =Sª ÉäiÉ? ÊuùiÉÒªÉä%Ê{É ¥ÉÀ è́É +Êxɪ ÉÉäVª ɺ ´É¦ÉÉ́ÉÆ VÉÒ́ɺ ª É º ´É°ü{É̈É , VÉÒ́Éi´ÉÆ iÉÖ,
+ẾÉtÉEÞ òiÉ̈Éä́É -- <ÊiÉ |ÉÊiÉ{ÉÉÊnùiÉä ¥ÉÀ ÊhÉ Êxɪ ÉÉäVª ÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂÊxɪ ÉÉäMÉɦÉÉ́É B´É* pù¹]ṍª ÉÉÊnù¶É¤ nùÉ +Ê{É
{É® úẾÉtÉÊvÉEòÉ® ú{ÉÊ`öiÉÉ& iÉk´ÉÉʦÉ̈ÉÖJÉÒEò® úhÉ|ÉvÉÉxÉÉ&, xÉ iÉk´ÉÉ́ɤ ÉÉävÉẾÉÊvÉ|ÉvÉÉxÉÉ ¦É́ÉÎxiÉ; ± ÉÉäEäò%Ê{É -- <nÆù{ɶ ª É,
<nù̈ÉÉEòhÉǪÉäÊiÉ SÉ B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEäò¹ÉÖ ÊxÉnæù¶Éä¹ÉÖ |ÉÊhÉvÉÉxÉ̈ÉÉjÉÆ EÖòÌ́Éiª ÉÖSª ÉiÉä, xÉ º ÉÉIÉÉVYÉÉxÉ̈Éä́É EÖòÌ́ÉÊiÉ; YÉäªÉÉʦÉ̈ÉÖJɺ ª ÉÉÊ{É
YÉÉxÉÆ EònùÉÊSÉVVÉɪ ÉiÉä, EònùÉÊSÉzÉ VÉɪ ÉiÉä; iɺ ¨ÉÉiÉÂiÉÆ |ÉÊiÉ YÉÉxÉẾɹɪ É B´É nù¶ÉÇʪÉiÉ́ª ÉÉÆ YÉÉ{ÉʪÉiÉÖEòɨÉäxÉ; iÉκ ¨Éxnù̶ÉiÉä
º ´Éª É̈Éä́É ª ÉlÉÉẾɹɪ ÉÆ ª ÉlÉÉ|É̈ÉÉhÉÆ SÉ YÉÉxÉ̈ÉÖi{ÉtiÉä; xÉ SÉ |É̈ÉÉhÉÉxiÉ® äúhÉ +xª ÉlÉÉ|Éʺ Éräù%lÉæ +xª ÉlÉÉYÉÉxÉÆ
Êxɪ ÉÖHòº ª ÉÉ{ª ÉÖ{É{ÉtiÉä; ª ÉÊnù{ÉÖxÉÌxɪ ÉÖHòÉä%½þÊ̈ÉÊiÉ +xª ÉlÉÉ YÉÉxÉÆ EÖòª ÉÉÇiÉ , xÉ iÉÖ iÉiÉÂYÉÉxÉ̈É , ËEò iÉ̽þ, ¨ÉÉxɺ ÉÒº ÉÉ ÊGòª ÉÉ;
º ´Éª É̈Éä́É SÉänùxª ÉlÉÉäi{ÉtäiÉ, § ÉÉÎxiÉ® äú́É º ª ÉÉiÉÂ
* YÉÉxÉÆ iÉÖ |É̈ÉÉhÉVÉxª ÉÆ ª ÉlÉɦÉÚ iÉẾɹɪ ÉÆ SÉ; xÉ iÉiÉÂÊxɪ ÉÉäMɶ ÉiÉäxÉÉÊ{É EòÉ® úʪÉiÉÖÆ
¶ ÉCª ÉiÉä, xÉ SÉ |ÉÊiɹÉävɶ ÉiÉäxÉÉÊ{É ´ÉÉ® úʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä; xÉ Ê½þiÉiÉÂ{ÉÖ¯û¹ÉiÉxjÉ̈É , ´Éº iÉÖiÉxjÉ̈Éä́É Ê½þiÉiÉ ; +iÉÉä%Ê{É
Êxɪ ÉÉäMÉɦÉÉ́É&; ËEòSÉÉxª ÉiÉÂ-- Êxɪ ÉÉäMÉÊxɹ`öiɪ Éè́É {ɪ ÉḈɺ ª Éiª ÉÉ̈xÉɪ Éä, ª Énù¦ª ÉÖ{ÉMÉiÉ̈ÉÂ+Êxɪ ÉÉäVª É¥ÉÀ Éi¨Éi´ÉÆ VÉÒ́ɺ ª É, iÉiÉÂ
+|É̈ÉÉhÉEò¨Éä́É º ª ÉÉiÉÂ; +lÉ ¶ Éɺ jÉ̈Éä́É +Êxɪ ÉÉäVª É¥ÉÀ Éi¨Éi´É̈ÉÉSÉIÉÒiÉ, iÉnù́ɤÉÉävÉä SÉ {ÉÖ¯û¹ÉÆ Êxɪ ÉÖ\VÉÒiÉ, iÉiÉÉä
¥ÉÀ ¶ Éɺ jɺ ª ÉèEòº ª É nÂù́ª ÉlÉÇ{É® úiÉÉ ẾɯûrùÉlÉÇ{É® úiÉÉ SÉ |ɺ ÉVª ÉäªÉÉiÉÉ̈É * Êxɪ ÉÉäMÉ{É® úiÉɪ ÉÉÆ SÉ, ¸ÉÖiɽþÉÊxÉ& +¸ÉÖiÉEò± {ÉxÉÉ
Eò¨ÉÇ¡ò± É́Éx¨ÉÉäIɺ ª ÉÉoù¹]õ¡ ò± Éi´É̈ÉÂ+ÊxÉiª Éi´ÉÆ SÉ -- <iª Éä́É̈ ÉÉnùªÉÉä nùɹäÉÉ xÉ EäòxÉÊSÉi{ÉÊ® ú½þiÉÖȶ ÉCª ÉÉ&*
iɺ ¨ÉÉnù́ÉMÉÊiÉÊxɹ`öÉxª Éä́É ¥ÉÀ ´ÉÉCª ÉÉÊxÉ, xÉ Êxɪ ÉÉäMÉÊxɹ`öÉÊxÉ* +iɶ SÉ BEòÊxɪ ÉÉäMÉ|ÉiÉÒiÉä® äúEò´ÉÉCª ÉiÉäiª ɪ ÉÖHò¨ÉÂ**

+¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉä%Ê{É SÉ ¥ÉÀ ´ÉÉCª Éä¹ÉÖ Êxɪ ÉÉäMɺ Én ù¦ÉÉ́Éä, iÉnäùEòi´ÉÆ Êxɹ|É{É\SÉÉä{Énäù¶Éä¹ÉÖ º É|É{É\SÉÉä{Énäù¶Éä¹ÉÖ SÉ +ʺ Érù̈ÉÂ; xÉ Ê½þ
¶ ɤ nùÉxiÉ® úÉÊnùʦÉ& |É̈ÉÉhÉèÌxɪ ÉÉäMɦÉänäù%´ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉä, º É́ÉÇjÉ BEòÉä Êxɪ ÉÉäMÉ <ÊiÉ ¶ ÉCª É̈ÉɸÉʪÉiÉÖ̈É ; |ɪ ÉÉVÉnù¶ÉÇ{ÉÚhÉÇ̈Éɺ É́ÉÉCª Éä¹ÉÖ iÉÖ
+ÊvÉEòÉ® úÉƶ ÉäxÉɦÉänùÉiɪ ÉÖHò¨ÉäEòi´É̈É ; xÉ Îi´É½þº ÉMÉÖhÉÊxÉMÉÖÇhÉSÉÉänùxÉɺ ÉÖ
EòζSÉnäùEòi´ÉEò® úÉå¶ÉÉä%κ iÉ; xÉ Ê½þ¦ÉÉ°ü{Éi´ÉÉnùªÉÉä MÉÖhÉÉ& |É{É\SÉ|ÉẾɱ ɪ ÉÉä{ÉEòÉÊ® úhÉ&, xÉÉÊ{É |É{É\SÉẾɱ ɪ ÉÉä
¦ÉÉ°ü{Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉÉä{ÉEòÉ® úÒ, {É® úº{É® úẾÉ® úÉÊävÉi´ÉÉiÉÂ
; xÉ Ê½þEÞ òiº xÉ|É{É\SÉ|ÉẾɱ ÉÉ{ÉxÉÆ |É{É\SÉèEònäù¶ÉÉ{ÉäIÉhÉÆ SÉ BEòκ ¨ÉxvÉÌ̈ÉÊhÉ
ª ÉÖHÆò º É̈ÉÉ́Éä¶ ÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ
* iɺ ¨ÉÉiÉÂ+º ¨ÉnÖùHò B´É ẾɦÉÉMÉ& +ÉEòÉ® ú́ÉnùxÉÉEòÉ® úÉä{Énäù¶ÉÉxÉÉÆ ª ÉÖHòiÉ® ú<ÊiÉ **

|ÉEÞ
òiÉèiÉÉ́Ék´ÉÆ Ê½þ|ÉÊiɹÉävÉÊiÉ iÉiÉÉä ¥É́ÉÒÊiÉ SÉ ¦ÉªÚÉ& ** 3.2.22 **
|ÉEÞ
òiÉèiÉÉ́Ék´ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.2.22 **

'uäù´ÉÉ́É ¥ÉÀ hÉÉä °ü{Éä ¨ÉÚ iÉÈSÉè́ÉÉ̈ÉÚiÉÈSÉ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É, {É\SÉ̈ɽþɦÉÚ iÉÉÊxÉ uèù®úɶ ª ÉäxÉ |ÉẾɦÉVª É, +¨ÉÚ iÉÇ®úºÉº ª É SÉ
{ÉÖ¯û¹É¶ ɤ nùÉÊänùiɺ ª É ¨ÉɽþÉ® úVÉxÉÉnùÒÊxÉ °ü{ÉÉÊhÉ nù¶ÉÇʪÉi´ÉÉ, {ÉÖxÉ& {É`ö¬ iÉä -- '+lÉÉiÉ +Énäù¶ÉÉä xÉäÊiÉ xÉäÊiÉ xÉ Á äiɺ ¨ÉÉÊnùÊiÉ
xÉäiª Éxª Éi{É® ú̈Éκ iÉ' <ÊiÉ* iÉjÉ EòÉä%º ª É |ÉÊiɹÉävɺ ª É Ếɹɪ É <ÊiÉ ÊVÉYÉɺ ÉÉ̈ɽäþ; xÉ Á jÉ <nÆùiÉÊnùÊiÉ Ếɶ ÉäʹÉiÉÆ
ËEòÊSÉi|ÉÊiɹÉävª É̈ÉÖ{ɱ ɦª ÉiÉä; <ÊiÉ-¶ ɤ näùxÉ iÉÖ +jÉ |ÉÊiɹÉävª ÉÆ ÊEò¨ÉÊ{É º É̈É{ª ÉÇiÉä, 'xÉäÊiÉ xÉäÊiÉ' <ÊiÉ <ÊiÉ-{É® úi´ÉÉiÉÂxÉ\|ɪ ÉÉäMɺ ª É;
<ÊiÉ-¶ ɤ nù¶SÉɪ ÉÆ º ÉÆÊxÉʽþiÉɱ É̈¤ ÉxÉ& B´Éƶ ɤ nùºÉ̈ÉÉxÉ́ÉÞ ÊkÉ& |ɪ ÉÖVª É̈ÉÉxÉÉä où¶ª ÉiÉä -- '<ÊiÉ ½þº ¨ÉÉä{ÉÉvª Éɪ É& Eòlɪ ÉÊiÉ'
<iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¹ÉÖ; º ÉÆÊxÉʽþiÉÆ SÉÉjÉ |ÉEò® úhɺ ÉÉ̈Élª ÉÉÇpÚù{ÉuùªÉÆ º É|É{É\SÉÆ ¥ÉÀ hÉ&, iÉSSÉ ¥ÉÀ , ª ɺ ª É iÉä uäù°ü{Éä* iÉjÉ xÉ& º Éƶ ɪ É
={ÉVÉɪ ÉiÉä -- ÊEò¨Éª ÉÆ |ÉÊiɹÉävÉÉä °ü{Éä °ü{É́ÉSSÉ =¦Éª É̈ÉÊ{É |ÉÊiɹÉävÉÊiÉ, +ɽþÉÎäº ´ÉnäùEòiÉ® ú̈É ; ª ÉnùÉ{ª ÉäEòiÉ® ú̈ÉÂ
, iÉnùÉÊ{É ËEò ¥ÉÀ
|ÉÊiɹÉävÉÊiÉ, °ü{Éä {ÉÊ® úʶÉxÉι]õ, +ɽþÉÎäº ´ÉpÚ ù{Éä |ÉÊiɹÉävÉÊiÉ, ¥ÉÀ {ÉÊ® úʶÉxÉι]õ-- <ÊiÉ **

iÉjÉ |ÉEÞ òiÉi´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉnÖù¦Éª É̈ÉÊ{É |ÉÊiɹÉävÉiÉÒiª Éɶ ÉR óEòɨɽäþ-- uùÉèSÉèiÉÉè|ÉÊiɹÉävÉÉè, Êuù& xÉäÊiɶ ɤ nù|ɪ ÉÉäMÉÉiÉÂ
; iɪ ÉÉä® äúEäòxÉ
º É|É{É\SÉÆ ¥ÉÀ hÉÉä °ü{ÉÆ |ÉÊiÉʹÉvª ÉiÉä, +{É® äúhÉ °ü{É́Én ù¥ÉÀ -- <ÊiÉ ¦É́ÉÊiÉ ¨ÉÊiÉ&* +lÉ́ÉÉ ¥ÉÀ è́É °ü{É́ÉiÉÂ|ÉÊiÉʹÉvª ÉiÉä; iÉÊrù
´ÉÉRÂó̈Éxɺ ÉÉiÉÒiÉi´ÉÉnùºÉƦÉÉ́ª É̈ÉÉxɺ Én ù¦ÉÉ́ÉÆ |ÉÊiɹÉävÉɽÇþ̈ÉÂ
; xÉ iÉÖ °ü{É|É{É\SÉ& |Éiª ÉIÉÉÊnùMÉÉäSÉ® úi´ÉÉiÉÂ|ÉÊiɹÉävÉɽÇþ&;
+¦ª Éɺ ɺ i´ÉÉnù®úÉlÉÇ& <iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä --

¥ÉÚ¨ É& -- xÉ iÉÉ́ÉnÖù¦Éª É|ÉÊiɹÉävÉ ={É{ÉtiÉä, ¶ ÉÚ xª É́ÉÉnù|ɺ ÉRÂóMÉÉiÉÂ-- EÆòÊSÉÊrù{É® ú̈ÉÉlÉÇ̈Éɱ É̈¤ ª É +{É® ú̈ÉÉlÉÇ& |ÉÊiÉʹÉvª ÉiÉä, ª ÉlÉÉ
® úVV´ÉÉÊnù¹ÉÖ º É{ÉÉÇnùªÉ&; iÉSSÉ {ÉÊ® úʶɹªÉ̈ÉÉhÉä EòϺ ¨ÉζSÉn ù¦ÉÉ́Éä +´ÉEò± {ÉiÉä; EÞ òiº xÉ|ÉÊiɹÉävÉä iÉÖ EòÉä%xª ÉÉä ¦ÉÉ́É& {ÉÊ® úʶɹªÉäiÉ?
+{ÉÊ® úʶɹªÉ̈ÉÉhÉä SÉÉxª Éκ ¨ÉxÉ , ª É <iÉ® ú& |ÉÊiɹÉärÖù̈ÉÉ® ú¦ª ÉiÉä |ÉÊiɹÉärÖù̈ɶ ÉCª Éi´ÉÉiÉÂiɺ ª Éè́É {É® ú̈ÉÉlÉÇi´ÉÉ{ÉkÉä& |ÉÊiɹÉävÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉ&*
xÉÉÊ{É ¥ÉÀ |ÉÊiɹÉävÉ ={É{ÉtiÉä -- '¥ÉÀ iÉä ¥É́ÉÉÊhÉ' <iª ÉÉtÖ{ÉGò¨ÉẾÉ® úÉävÉÉiÉ , '+º ÉzÉä́É º É ¦É́ÉÊiÉ* +º Én ù¥ÉÀ ÊäiÉ ´ÉänùSÉäiÉÂ'
<iª ÉÉÊnùÊxÉxnùÉẾÉ® úÉävÉÉiÉÂ, '+º iÉÒiª Éä́ÉÉä{ɱ ɤ vÉ́ª É&' <iª ÉÉt´ÉvÉÉ® úhÉẾÉ® úÉävÉÉiÉÂ, º É́ÉḈÉänùÉxiÉ́ª ÉÉEòÉä{É|ɺ ÉRÂ
óMÉÉSSÉ*
´ÉÉR ó̈Éxɺ ÉÉiÉÒiÉi´É̈ÉÊ{É ¥ÉÀ hÉÉä xÉ +¦ÉÉ́ÉÉʦÉ|Éɪ ÉähÉÉʦÉvÉÒªÉiÉä; xÉ Ê½þ¨É½þiÉÉ {ÉÊ® úEò® ú¤ÉxvÉäxÉ '¥ÉÀ ẾÉnùÉ{xÉÉäÊiÉ {É® ú̈É'Â'º Éiª ÉÆ
YÉÉxÉ̈ÉxÉxiÉÆ ¥ÉÀ ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnùxÉÉ ´ÉänùÉxiÉä¹ÉÖ ¥ÉÀ |ÉÊiÉ{ÉÉt iɺ ª Éè́É {ÉÖxÉ& +¦ÉÉ́ÉÉä%ʦɱ É{ª ÉäiÉ; '|ÉIÉɱ ÉxÉÉÊrù{ÉR óEòº ª É
nÚù®úÉnùº{ɶ ÉÇxÉÆ ´É® ú̈É'Â<ÊiÉ Ê½þxª Éɪ É&* |ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ|ÉÊGòª ÉÉ iÉÖ B¹ÉÉ -- 'ª ÉiÉÉä ´ÉÉSÉÉä ÊxÉ́ÉiÉÇxiÉä* +|ÉÉ{ª É ¨Éxɺ ÉÉ º ɽþ' <ÊiÉ;
BiÉnÖùHÆò ¦É́ÉÊiÉ -- ´ÉÉR ó̈Éxɺ ÉÉiÉÒiÉ̈ÉẾɹɪ ÉÉxiÉ&{ÉÉÊiÉ|Éiª ÉMÉÉi¨É¦ÉÚ iÉÆ ÊxÉiª ɶ ÉÖrù¤ÉÖrù̈ÉÖHòº ´É¦ÉÉ́ÉÆ ¥ÉÀ ÊäiÉ* iɺ ¨ÉÉn ù¥ÉÀ hÉÉä
°ü{É|É{É\SÉÆ |ÉÊiɹÉävÉÊiÉ, {ÉÊ® úʶÉxÉι]õ¥ÉÀ -- <iª É́ÉMÉxiÉ́ª É̈ÉÂ**

iÉnäùiÉnÖùSª ÉiÉä -- |ÉEÞ

òiÉèiÉÉ́Ék´ÉÆ Ê½þ|ÉÊiɹÉävÉiÉÒÊiÉ* |ÉEÞ òiÉÆ ª ÉnäùiÉÉ́ÉiÉÂ<ª ÉkÉÉ{ÉÊ® úÎSUôzÉÆ ¨ÉÚ
iÉÉÇ̈ÉÚ
iÉDZÉIÉhÉÆ ¥ÉÀ hÉÉä °ü{ÉÆ iÉnäù¹É
¶ ɤ nù& |ÉÊiɹÉävÉÊiÉ* iÉÊrù|ÉEÞ òiÉÆ |É{ÉÎ\SÉiÉÆ SÉ {ÉÚ
´ÉÇκ¨ÉxOÉxlÉä +ÊvÉnèù́ÉiÉ̈Évª ÉÉi¨ÉÆ SÉ* iÉVVÉÊxÉiÉ̈Éä́É SÉ
´Éɺ ÉxÉɱ ÉIÉhÉ̈É{É® Æú°ü{É̈ÉÂ+¨ÉÚ iÉÇ®úºÉ¦ÉÚ
iÉÆ {ÉÖ¯û¹É¶ ɤ nùÉÊänùiÉÆ Ê± ÉRÂóMÉÉi¨É́ª É{Éɸɪ ÉÆ ¨ÉɽþÉ® úVÉxÉÉtÖ{É̈ÉÉʦÉnÇù̶ÉiÉ̈ÉÂ-- +¨ÉÚ iÉÇ®úºÉº ª É
{ÉÖ¯û¹Éº ª É SÉIÉÖOÉÉÇÁ °ü{ɪ ÉÉäÊMÉi´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&* iÉnäùiÉiɺ É|É{É\SÉÆ ¥ÉÀ hÉÉä °ü{ÉÆ º ÉÆÊxÉʽþiÉɱ É̈¤ ÉxÉäxÉ <ÊiÉ-Eò® úhÉäxÉ |ÉÊiɹÉävÉEÆò xÉ\ÉÆ
|ÉÊiÉ ={ÉxÉÒªÉiÉ <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä* ¥ÉÀ iÉÖ °ü{ÉẾɶ Éä¹ÉhÉi´ÉäxÉ ¹É¹`ö¬ É ÊxÉÌnù¹]Æõ{ÉÚ ´ÉÇκ¨ÉxOÉxlÉä, xÉ º ´É|ÉvÉÉxÉi´ÉäxÉ* |É{ÉÎ\SÉiÉä SÉ
iÉnùÒªÉä °ü{ÉuùªÉä °ü{É́ÉiÉ& º ´É°ü{ÉÊVÉYÉɺ Éɪ ÉÉ̈ÉÂ<nù̈ÉÖ{ÉGòÉxiÉ̈ÉÂ-- '+lÉÉiÉ +Énäù¶ÉÉä xÉäÊiÉ xÉäÊiÉ' <ÊiÉ* iÉjÉ
Eòα {ÉiÉ°ü{É|Éiª ÉÉJª ÉÉxÉäxÉ ¥ÉÀ hÉ& º ´É°ü{ÉÉ́ÉänùxÉÊ̈ÉÊiÉ ÊxÉhÉÔªÉiÉä* iÉnùɺ {ÉnÆùʽþ<nÆùº É̈ɺ iÉÆ Eòɪ ÉÇ̈ÉÂ'xÉäÊiÉ xÉäÊiÉ' <ÊiÉ
|ÉÊiÉʹÉrù̈É * ª ÉÖHÆò SÉ Eòɪ ÉǺª É, ´ÉÉSÉÉ® ú̈¦Éhɶ ɤ nùÉÊnù¦ª ÉÉä%º Ék´ÉÊ̈ÉÊiÉ, xÉäÊiÉ xÉäiÉÒÊiÉ |ÉÊiɹÉävÉxÉ̈É ; xÉ iÉÖ ¥ÉÀ hÉ&,
º É́ÉÇEò± {ÉxÉÉ̈ÉÚ± Éi´ÉÉiÉÂ
* xÉ SÉ +jÉ <ª É̈Éɶ ÉR óEòÉ EòiÉḈª ÉÉ -- EòlÉÆ Ê½þ¶ Éɺ jÉÆ º ´Éª É̈Éä́É ¥ÉÀ hÉÉä °ü{ÉuùªÉÆ nù¶ÉÇʪÉi´ÉÉ,
º ´Éª É̈Éä́É {ÉÖxÉ& |ÉÊiɹÉävÉÊiÉ -- '|ÉIÉɱ ÉxÉÉÊrù{ÉR óEòº ª É nÚ ù®úÉnùº{ɶ ÉÇxÉÆ ´É® ú̈É'Â<ÊiÉ -- ª ÉiÉ& xÉänÆù¶ Éɺ jÉÆ |ÉÊiÉ{ÉÉti´ÉäxÉ ¥ÉÀ hÉÉä
°ü{ÉuùªÉÆ ÊxÉÌnù¶ÉÊiÉ, ± ÉÉäEò|Éʺ ÉrÆùiÉÖ <nÆù°ü{ÉuùªÉÆ ¥ÉÀ ÊhÉ Eòα {ÉiÉÆ {É® úÉ̈ ÉÞ ¶ ÉÊiÉ |ÉÊiɹÉävª Éi´Éɪ É ¶ ÉÖrù¥ÉÀ º ´É°ü{É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉɪ É
SÉ -- <ÊiÉ ÊxÉ® ú́Ét¨É * uùÉèSÉ BiÉÉè|ÉÊiɹÉävÉÉèª ÉlÉɺ ÉÆJª Éxª Éɪ ÉäxÉ uäù+Ê{É ¨ÉÚ iÉÉÇ̈ÉÚ
iÉæ |ÉÊiɹÉävÉiÉ&; ª ÉuùÉ {ÉÚ
´ÉÇ& |ÉÊiɹÉävÉÉä ¦ÉÚ
iÉ® úÉ˶É
|ÉÊiɹÉävÉÊiÉ, =kÉ® úÉä ´Éɺ ÉxÉÉ® úÉʶÉ̈ÉÂ* +lÉ́ÉÉ 'xÉäÊiÉ xÉäÊiÉ' <ÊiÉ ´ÉÒ{º ÉÉ <ª É̈ÉÂ-- '<ÊiÉ' <ÊiÉ ª ÉÉ́ÉÏiEòÊSÉiÉÂ=i|ÉäIª ÉiÉä, iÉiº É́ÉÈ
xÉ ¦É́ÉiÉÒiª ÉlÉÇ& -- {ÉÊ® úMÉÊhÉiÉ|ÉÊiɹÉävÉä ʽþÊGòª É̈ÉÉhÉä, ª ÉÊnùxÉèiÉn ù¥ÉÀ , ÊEò¨Éxª Én ù¥ÉÀ ¦É́ÉäÊnùÊiÉ ÊVÉYÉɺ ÉÉ º ª ÉÉiÉ ; ´ÉÒ{º Éɪ ÉÉÆ
iÉÖ º Éiª ÉÉÆ º É̈ɺ iɺ ª É Ếɹɪ ÉVÉÉiɺ ª É |ÉÊiɹÉävÉÉiÉÂ+Ếɹɪ É& |Éiª ÉMÉÉi¨ÉÉ ¥ÉÀ ÊäiÉ, ÊVÉYÉɺ ÉÉ ÊxÉ́ÉiÉÇiÉä* iɺ ¨ÉÉiÉÂ|É{É\SÉ̈Éä́É
¥ÉÀ ÊhÉ Eòα {ÉiÉÆ |ÉÊiɹÉävÉÊiÉ, {ÉÊ® úʶÉxÉι]õ¥ÉÀ -- <ÊiÉ ÊxÉhÉǪÉ& **

<iɶ SÉ B¹É B´É ÊxÉhÉǪÉ&, ª ÉiÉ& -- iÉiÉ& |É{É\SÉ|ÉÊiɹÉävÉÉiÉ , ¦ÉÚª ÉÉä ¥ÉÀ ¥É́ÉÒÊiÉ -- '+xª Éi{É® ú̈Éκ iÉ' <ÊiÉ* +¦ÉÉ́ÉÉ́ɺ ÉÉxÉä ʽþ
|ÉÊiɹÉävÉä ÊGòª É̈ÉÉhÉä ÊEò¨Éxª Éi{É® ú̈ɺ iÉÒÊiÉ ¥ÉÚ ª ÉÉiÉÂ
* iÉjÉè¹ÉÉ +IÉ® úªÉÉäVÉxÉÉ -- 'xÉäÊiÉ xÉäÊiÉ' <ÊiÉ ¥ÉÀ +ÉÊnù¶ª É, iÉ̈Éä́É +Énäù¶ÉÆ
{ÉÖxÉÌxÉ́ÉÇÊHò -- 'xÉäÊiÉ xÉäÊiÉ' <iª ɺ ª É EòÉä%lÉÇ&? xÉ Ê½þBiɺ ¨ÉÉn ù¥ÉÀ hÉÉä ´ª ÉÊiÉÊ® úHò¨Éº iÉÒiª ÉiÉ& 'xÉäÊiÉ xÉäÊiÉ' <iª ÉÖSª ÉiÉä, xÉ {ÉÖxÉ&
º ´Éª É̈Éä́É xÉÉκ iÉ -- <iª ÉlÉÇ&; iÉSSÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ -- +xª Éi{É® ú̈ÉÂ+|ÉÊiÉʹÉrÆù¥ÉÀ +º iÉÒÊiÉ* ª ÉnùÉ {ÉÖxÉ® äú́É̈ ÉIÉ® úÉÊhÉ ª ÉÉäVª ÉxiÉä --
xÉ Ê½þ, Biɺ ¨ÉÉiÉÂ'<ÊiÉ xÉ' '<ÊiÉ xÉ' <ÊiÉ |É{É\SÉ|ÉÊiɹÉävÉ°ü{ÉÉiÉÂ+Énäù¶ÉxÉÉiÉ , +xª Éi{É® ú̈ÉÉnäù¶ÉxÉÆ ¥ÉÀ hÉ& +º iÉÒÊiÉ -- iÉnùÉ,
'iÉiÉÉä ¥É́ÉÒÊiÉ SÉ ¦ÉÚ ª É&' <iª ÉäiÉiÉÂxÉÉ̈ÉvÉäªÉẾɹɪ ÉÆ ª ÉÉäVÉʪÉiÉ́ª É̈ÉÂ-- '+lÉ xÉÉ̈ÉvÉäªÉ#ĺ Éiª ɺ ª É º Éiª ÉÊ̈ÉÊiÉ |ÉÉhÉÉ ´Éèº Éiª ÉÆ
iÉä¹ÉÉ̈Éä¹É º Éiª É̈ÉÂ' <ÊiÉ Ê½þ¥É́ÉÒÊiÉ -- <ÊiÉ* iÉSSÉ ¥ÉÀ É́ɺ ÉÉxÉä |ÉÊiɹÉävÉä º É̈É\Vɺ ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ; +¦ÉÉ́ÉÉ́ɺ ÉÉxÉä iÉÖ |ÉÊiɹÉävÉä, ÊEò¨ÉÂ
'º Éiª ɺ ª É º Éiª É̈ÉÂ' <iª ÉÖSª ÉäiÉ? iɺ ¨ÉÉnÂù¥ÉÀ É́ɺ ÉÉxÉ& +ª ÉÆ |ÉÊiɹÉävÉ&, xÉɦÉÉ́ÉÉ́ɺ ÉÉxÉ& -- <iª Évª É́ɺ ª ÉÉ̈É& **

iÉnù́ª ÉHò¨Éɽþʽþ** 3.2.23 **

** 3.2.23 **

ª ÉkÉiÉÂ|ÉÊiÉʹÉrùÉi|É{É\SÉVÉÉiÉÉnùxª ÉiÉÂ{É® Æú¥ÉÀ , iÉnùκiÉ SÉäiÉ , Eòº ¨ÉÉzÉ MÉÞ

Á iÉ <ÊiÉ, =Sª ÉiÉä -- iÉiÉÂ
+´ª ÉHò¨ÉÊxÉÎxpùªÉOÉÉÁ¨É , º É́ÉÇoù¶ª ɺ ÉÉÊIÉi´ÉÉiÉÂ
* +ɽþʽþB´ÉÆ ¸ÉÖÊiÉ& -- 'xÉ SÉIÉÖ¹ÉÉ MÉÞ Á iÉä xÉÉÊ{É ´ÉÉSÉÉ xÉÉxª Éènæù́ÉèºiÉ{ɺ ÉÉ
Eò¨ÉÇhÉÉ ´ÉÉ' 'º É B¹É xÉäÊiÉ xÉäiª ÉÉi¨ÉÉMÉÞ Á Éä xÉ Ê½þMÉÞÁ iÉä' 'ª ÉkÉnùpäù¶ª É̈ÉOÉÉÁ¨ÉÂ
' 'ª ÉnùÉ Á ä́Éè¹É
BiÉκ ¨ÉzÉoù¶ª Éä%xÉÉi¨ª Éä%ÊxɯûHäò%Êxɱ ɪ ÉxÉä' <iª ÉÉtÉ; º ¨ÉÞÊiÉ® úÊ{É -- '+´ª ÉHòÉä%ª É̈ÉÊSÉxiª ÉÉä%ª É̈ÉẾÉEòɪ ÉÉæ%ª É̈ÉÖSª ÉiÉä' <iª ÉÉtÉ
**

+Ê{É SÉ º ÉÆ® úÉvÉxÉä |Éiª ÉIÉÉxÉÖ̈ÉÉxÉɦªÉÉ̈ÉÂ** 3.2.24 **

** 3.2.24 **

+Ê{É SÉ BxÉ̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ ÊxÉ® úºiɺ É̈ɺ iÉ|É{É\SÉ̈É́ª ÉHÆò º ÉÆ® úÉvÉxÉEòɱ Éä {ɶ ª ÉÎxiÉ ª ÉÉäMÉxÉ&; º ÉÆ® úÉvÉxÉÆ SÉ
¦ÉÊHòvª ÉÉxÉ|ÉÊhÉvÉÉxÉÉtxÉÖ¹`öÉxÉ̈É * EòlÉÆ {ÉÖxÉ® ú́ÉMÉ̈ª ÉiÉä -- º ÉÆ® úÉvÉxÉEòɱ Éä {ɶ ª ÉxiÉÒÊiÉ? |Éiª ÉIÉÉxÉÖ̈ÉÉxÉɦª ÉÉ̈ÉÂ,
¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞÊiɦª ÉÉÊ̈Éiª ÉlÉÇ&* iÉlÉÉ Ê½þ¸ÉÖÊiÉ& -- '{É® úÉÎ\SÉ JÉÉÊxÉ ´ª ÉiÉÞ hÉiº ´Éª ÉƦÉÚº iɺ ¨ÉÉi{É® úÉRÂ
ó{ɶ ª ÉÊiÉ xÉÉxiÉ® úÉi¨ÉxÉÂ
*
EòζSÉrùÒ®ú& |Éiª ÉMÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉèIÉnùÉ́ÉÞ kÉSÉIÉÖ® ú̈ÉÞ
iÉi´ÉÊ̈ÉSUôxÉ ' <ÊiÉ, 'YÉÉxÉ|ɺ ÉÉnäùxÉ Ếɶ ÉÖrùºÉk´Éº iÉiɺ iÉÖ iÉÆ {ɶ ª ÉiÉä ÊxɹEò± ÉÆ
vª Éɪ É̈ÉÉxÉ&' <ÊiÉ SÉè́É̈ ÉÉtÉ* º ¨ÉÞ ÊiÉ® úÊ{É -- 'ª Éä ẾÉÊxÉpùÉ ÊVÉiɶ ´Éɺ ÉÉ& º ÉÆiÉÖ¹]õÉ& º Éƪ ÉiÉäÎxpùªÉÉ&* Vª ÉÉäÊiÉ& {ɶ ª ÉÎxiÉ
ª ÉÖ\VÉÉxÉɺ iɺ ¨Éèª ÉÉäMÉÉi¨ÉxÉä xÉ̈É& ** ª ÉÉäÊMÉxɺ iÉÆ |É{ɶ ª ÉÎxiÉ ¦ÉMÉ́ÉxiÉÆ º ÉxÉÉiÉxÉ̈É ' <ÊiÉ SÉè́É̈ ÉÉtÉ **
xÉxÉÖ º ÉÆ® úÉvª ɺ ÉÆ® úÉvÉEò¦ÉÉ́Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉi{É® úÉ{É® úÉi¨ÉxÉÉä® úxª Éi´ÉÆ º ª ÉÉÊnùÊiÉ; xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä --

|ÉEòɶ ÉÉÊnù́ÉSSÉÉ́Éè¶É乪ÉÆ |ÉEòɶ É SÉ Eò¨ÉÇhª ɦª Éɺ ÉÉiÉÂ** 3.2.25 **

** 3.2.25 **

ª ÉlÉÉ |ÉEòɶ ÉÉEòɶ ɺ ÉẾÉiÉÞ |ɦÉÞ

iɪ É& +R óMÉÖʱ ÉEò® úEòÉänùEò|ɦÉÞ
ÊiɹÉÖ Eò¨ÉǺÉÖ ={ÉÉÊvɦÉÚ
iÉä¹ÉÖ º ÉẾɶ Éä¹ÉÉ <´ÉÉ́ɦÉɺ ÉxiÉä, xÉ SÉ
º ´ÉɦÉÉẾÉEòÒ̈ÉẾɶ Éä¹ÉÉi¨ÉiÉÉÆ VɽþÊiÉ; B´É̈ÉÖ{ÉÉÊvÉÊxÉÊ̈ÉkÉ B´Éɪ É̈ÉÉi¨É¦Éänù&, º ´Éiɺ iÉÖ BäEòÉi¨ª É̈Éä́É* iÉlÉÉ Ê½þ´ÉänùÉxiÉä¹ÉÖ
+¦ª Éɺ ÉäxÉ +º ÉEÞ òiÉÂVÉÒ́É|ÉÉYɪ ÉÉä® ú¦Éänù& |ÉÊiÉ{ÉÉtiÉä **

+iÉÉä%xÉxiÉäxÉ iÉlÉÉ Ê½þ˱ ÉMÉ̈ÉÂ** 3.2.26 **

** 3.2.26 **

+iɶ SÉ º ´ÉɦÉÉẾÉEòi´ÉÉnù¦Éänùºª É, +ẾÉtÉEÞòiÉi´ÉÉSSÉ ¦Éänùºª É, ẾÉtª ÉÉ +ẾÉtÉÆ ẾÉvÉÚ

ª É VÉÒ́É& {É® äúhÉ +xÉxiÉäxÉ |ÉÉYÉäxÉ
+Éi¨ÉxÉÉ BEòiÉÉÆ MÉSUôÊiÉ* iÉlÉÉ Ê½þʱ ÉR óMÉ̈ÉÂ-- 'º É ª ÉÉä ½þ´ÉèiÉi{É® ú̈ÉÆ ¥ÉÀ ´Éänù¥ÉÀ è́É ¦É́ÉÊiÉ' '¥ÉÀ è́É º Éx¥ÉÀ É{ª ÉäÊiÉ'
<iª ÉÉÊnù**

=¦Éª É́ª É{Énäù¶ÉÉk´Éʽþ

EÖòhb÷± É́ÉiÉÂ** 3.2.27 **
** 3.2.27 **

iÉκ ¨ÉzÉä́É º ÉÆ® úÉvª ɺ ÉÆ® úÉvÉEò¦ÉÉ́Éä ¨ÉiÉÉxiÉ® ú̈ÉÖ{Éxª ɺ ª ÉÊiÉ, º ´É̈ÉiÉẾɶ ÉÖrùªÉä* C´ÉÊSÉiÉÂVÉÒ́É|ÉÉYɪ ÉÉä¦ÉænùÉä ´ª É{ÉÊnù¶ª ÉiÉä -- 'iÉiɺ iÉÖ
iÉÆ {ɶ ª ÉiÉä ÊxɹEò± ÉÆ vª Éɪ É̈ÉÉxÉ&' <ÊiÉ vª ÉÉiÉÞ vª ÉÉiÉ́ª Éi´ÉäxÉ pù¹]Þõpù¹]ṍª Éi´ÉäxÉ SÉ; '{É® úÉi{É® Æú{ÉÖ¯û¹É̈ÉÖ{ÉèÊiÉ Ênù́ª É̈ÉÂ
' <ÊiÉ
MÉxiÉÞMÉxiÉ́ª Éi´ÉäxÉ; 'ª É& º É́ÉÉÇÊhÉ ¦ÉÚ iÉÉxª ÉxiÉ® úÉä ª É̈ɪ ÉÊiÉ' <ÊiÉ Êxɪ ÉxiÉÞ Êxɪ ÉxiÉ́ª Éi´ÉäxÉ SÉ* C´ÉÊSÉkÉÖ iɪ ÉÉä® äú́ÉɦÉänùÉä ´ª É{ÉÊnù¶ª ÉiÉä -
- 'iÉk´É̈Éʺ É' '+½Æþ¥ÉÀ Éκ ¨É' 'B¹É iÉ +Éi¨ÉÉ º É́ÉÉÇxiÉ® ú&' 'B¹É iÉ +Éi¨ÉÉxiɪ ÉÉÇ̈ª É̈ÉÞ iÉ&' <ÊiÉ* iÉjÉè́É̈ É֦ɪ É́ª É{Énäù¶Éä º ÉÊiÉ,
ª Ét¦ÉänùB´É BEòÉxiÉiÉÉä MÉÞ Á iÉä, ¦Éänù́ª É{Énäù¶ÉÉä ÊxÉ® úɱ É̈¤ ÉxÉ B´É º ª ÉÉiÉ * +iÉ =¦Éª É́ª É{Énäù¶Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂ+ʽþEÖòhb÷± É́ÉnùjÉ iÉk´ÉÆ
¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ -- ª ÉlÉÉ +ʽþÊ® úiª ɦÉänù&, EÖòhb÷± ÉɦÉÉäMÉ|ÉÉƶ ÉÖi´ÉÉnùÒxÉÒÊiÉ SÉ ¦Éänù&, B´ÉÊ̈ɽþÉ{ÉÒÊiÉ **

|ÉEòɶ Éɸɪ É́ÉuùÉ iÉäVɺ i´ÉÉiÉÂ** 3.2.28 **

** 3.2.28 **

+lÉ́ÉÉ |ÉEòɶ Éɸɪ É́ÉnäùiÉi|ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª É̈ÉÂ-- ª ÉlÉÉ |ÉEòɶ É& º ÉÉẾÉjÉ& iÉnùɸɪ ɶ SÉ º ÉẾÉiÉÉ xÉÉiª ÉxiÉʦÉzÉÉè, =¦Éª ÉÉä® úÊ{É
iÉäVɺ i´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ
; +lÉ SÉ ¦Éänù́ª É{Énäù¶É¦ÉÉVÉÉè¦É́ÉiÉ& -- B´ÉÊ̈ɽþÉ{ÉÒÊiÉ **

{ÉÚ
´ÉḈÉuùÉ ** 3.2.29 **
** 3.2.29 **

ª ÉlÉÉ ´ÉÉ {ÉÚ

´ÉÇ̈ÉÖ{Éxª ɺ iÉ̈ÉÂ-- '|ÉEòɶ ÉÉÊnù́ÉSSÉÉ́Éè¶É乪É̈ÉÂ' <ÊiÉ, iÉlÉè́É BiÉn ù¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; iÉlÉÉ Ê½þ+ẾÉtÉEÞ òiÉi´ÉÉn ù¤Éxvɺ ª É
ẾÉtª ÉÉ ¨ÉÉäIÉ ={É{ÉtiÉä* ª ÉÊnù{ÉÖxÉ& {É® ú̈ÉÉlÉÇiÉ B´É ¤ Érù& EòζSÉnùÉi¨ÉÉ +ʽþEÖòhb÷± Éxª Éɺ ÉäxÉ {É® úºª É +Éi¨ÉxÉ& º Éƺ lÉÉxɦÉÚ iÉ&,
|ÉEòɶ Éɸɪ Éxª Éɪ ÉäxÉ SÉ BEònäù¶É¦ÉÚiÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉäiÉ; iÉiÉ& {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEòº ª É ¤ Éxvɺ ª É ÊiÉ® úºEòiÉÖÇ̈ɶ ÉCª Éi´ÉÉiɨÉÉäIɶ Éɺ jÉ́ÉèªÉlª ÉÈ
|ɺ ÉVª ÉäiÉ* xÉ SÉÉjÉ =¦ÉÉ́ÉÊ{É ¦ÉänùɦÉänùÉè¸ÉÖÊiÉ& iÉÖ± ª É́Én ù́ª É{ÉÊnù¶ÉÊiÉ; +¦Éänù̈Éä́É Ê½þ|ÉÊiÉ{ÉÉti´ÉäxÉ ÊxÉÌnù¶ÉÊiÉ, ¦ÉänÆùiÉÖ
{ÉÚ´ÉÇ|Éʺ Érù̈Éä́ÉÉxÉÖ́ÉnùÊiÉ +lÉÉÇxiÉ® úẾÉ́ÉIɪ ÉÉ* iɺ ¨ÉÉi|ÉEòɶ ÉÉÊnù́ÉSSÉÉ́Éè¶É乪ÉÊ̈Éiª Éä¹É B´É ʺ ÉrùÉxiÉ& **

|ÉÊiɹÉävÉÉSSÉ ** 3.2.30 **
** 3.2.30 **

<iɶ SÉ B¹É B´É ʺ ÉrùÉxiÉ&, ª ÉiEòÉ® úhÉÆ {É® úº¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉÉä%xª ÉÆ SÉäiÉxÉÆ |ÉÊiɹÉävÉÊiÉ ¶ Éɺ jÉ̈ÉÂ-- 'xÉÉxª ÉÉä%iÉÉä%κ iÉ pù¹]õÉ'
<iª Éä́É̈ ÉÉÊnù* '+lÉÉiÉ +Énäù¶ÉÉä xÉäÊiÉ xÉäÊiÉ' 'iÉnäùiÉnÂù¥ÉÀ É{ÉÚ
´ÉÇ̈ÉxÉ{É® ú̈ÉxÉxiÉ® ú̈ɤÉÉÁ¨ÉÂ
' <ÊiÉ SÉ
¥ÉÀ ´ª ÉÊiÉÊ® úHò|É{É\SÉÊxÉ® úÉEò® úhÉÉiÉÂ¥ÉÀ ¨ÉÉjÉ{ÉÊ® ú¶Éä¹ÉÉSSÉ B¹É B´É ʺ ÉrùÉxiÉ <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä **

ª ÉnäùiÉiÉÂÊxÉ® úºiɺ É̈ɺ iÉ|É{É\SÉÆ ¥ÉÀ ÊxÉvÉÉÇÊ®úiÉ̈ÉÂ

, +º ¨ÉÉi{É® ú̈ÉÂ+xª ÉkÉk´É̈Éκ iÉ xÉɺ iÉÒÊiÉ ¸ÉÖÊiÉẾÉ|ÉÊiÉ{ÉkÉä& º Éƶ ɪ É&*
EòÉÊxÉÊSÉÊrù´ÉÉCª ÉÉÊxÉ +É{ÉÉiÉäxÉè́É |ÉÊiɦÉɺ É̈ÉÉxÉÉÊxÉ ¥ÉÀ hÉÉä%Ê{É {É® ú̈ÉÂ+xª ÉkÉk´ÉÆ |ÉÊiÉ{ÉÉnùªÉxiÉÒ́É; iÉä¹ÉÉÆ Ê½þ
{ÉÊ® ú½þÉ® ú̈ÉʦÉvÉÉiÉÖ̈ɪ É̈ÉÖ{ÉGò¨É& ÊGòª ÉiÉä --

{É® ú̈ÉiÉ& º ÉäiÉÚ

x¨ÉÉxɺ É̈¤ ÉxvɦÉänù́ª É{Énäù¶É䦪É& ** 3.2.31 **
** 3.2.31 **

{É® ú̈ÉÂ+iÉÉä ¥ÉÀ hÉ& +xª ÉkÉk´ÉÆ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; EÖòiÉ&? º ÉäiÉÖ́ª É{Énäù¶ÉÉiÉÂ=x¨ÉÉxÉ́ª É{Énäù¶ÉÉiɺ ÉƤÉxvÉ́ª É{Énäù¶ÉÉiɦÉänù́ª É{Énäù¶ÉÉSSÉ*
º ÉäiÉÖ́ª É{Énäù¶Éº iÉÉ́ÉiÉÂ-- '+lÉ ª É +Éi¨ÉÉ º É º ÉäiÉÖÌ́ÉvÉÞ ÊiÉ&' <iª ÉÉi¨É¶ ɤ nùÉʦÉʽþiɺ ª É ¥ÉÀ hÉ& º ÉäiÉÖi´ÉÆ º ÉÆEòÒiÉǪÉÊiÉ; º ÉäiÉÖ¶ ɤ nù¶SÉ
ʽþ± ÉÉäEäò Vɱ ɺ ÉÆiÉÉxÉẾÉSUäônùEò® äú¨ÉÞ qùÉ́ÉÉÇÊnù|ÉSɪ Éä |Éʺ Érù&; <½þSÉ º ÉäiÉÖ¶ ɤ nù& +Éi¨ÉÊxÉ |ɪ ÉÖHò <ÊiÉ ± ÉÉèÊEòEòº ÉäiÉÉäÊ® ú́É
+Éi¨Éº ÉäiÉÉä® úxª ɺ ª É ´Éº iÉÖxÉÉä%κ iÉi´ÉÆ MÉ̈ɪ ÉÊiÉ; 'º ÉäiÉÖ iÉÒi´ÉÉÇ' <ÊiÉ SÉ iÉ® úÊiɶ ɤ nù|ɪ ÉÉäMÉÉiÉÂ-- ª ÉlÉÉ ± ÉÉèÊEòEÆò º ÉäiÉÖÆ iÉÒi´ÉÉÇ
VÉÉR óMɱ É̈ɺ ÉäiÉÖÆ |ÉÉ{xÉÉäÊiÉ, B´É̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ º ÉäiÉÖÆ iÉÒi´ÉÉÇ+xÉÉi¨ÉÉxÉ̈ɺ ÉäiÉÖÆ |ÉÉ{xÉÉäÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä* =x¨ÉÉxÉ́ª É{Énäù¶É¶ SÉ ¦É́ÉÊiÉ --
iÉnäùiÉn ù¥ÉÀ SÉiÉÖ¹{ÉÉiÉÂ+¹]õɶ É¡ Æò ¹ÉÉäb÷¶ ÉEò± ÉÊ̈ÉÊiÉ; ª ÉSSÉ ± ÉÉäEäò =Îx¨ÉiÉ̈ÉÂBiÉÉ́ÉÊnùnùÊ̈ÉÊiÉ {ÉÊ® úÎSUôzÉÆ EòɹÉÉÇ{ÉhÉÉÊnù,
iÉiÉÉä%xª Éuùºi´Éº iÉÒÊiÉ |Éʺ Érù̈É ; iÉlÉÉ ¥ÉÀ hÉÉä%{ª ÉÖx¨ÉÉxÉÉiÉÂiÉiÉÉä%xª ÉäxÉ ´Éº iÉÖxÉÉ ¦ÉẾÉiÉ́ª ÉÊ̈ÉÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä* iÉlÉÉ
º ÉƤÉxvÉ́ª É{Énäù¶ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ -- 'º ÉiÉÉ º ÉÉä̈ª É iÉnùÉ º ÉÆ{ÉzÉÉä ¦É́ÉÊiÉ' <ÊiÉ, ¶ ÉÉ® úÒ®ú+Éi¨ÉÉ '|ÉÉYÉäxÉÉi¨ÉxÉÉ º ÉÆ{ÉÊ® ú¹́ÉHò&' <ÊiÉ SÉ;
Ê̈ÉiÉÉxÉÉÆ SÉ Ê̈ÉiÉäxÉ º ÉƤÉxvÉÉä où¹]õ&, ª ÉlÉÉ xÉ® úÉhÉÉÆ xÉMÉ® äúhÉ; VÉÒ́ÉÉxÉÉÆ SÉ ¥ÉÀ hÉÉ º ÉƤÉxvÉÆ ´ª É{ÉÊnù¶ÉÊiÉ º ÉÖ¹ÉÖ{iÉÉè; +iÉ& iÉiÉ&
{É® ú̈Éxª ÉnùÊ̈ÉiÉ̈ɺ iÉÒÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä* ¦Éänù́ª É{Énäù¶É¶ SÉ BxÉ̈ÉlÉÈMÉ̈ɪ ÉÊiÉ; iÉlÉÉ Ê½þ-- '+lÉ ª É B¹ÉÉä%xiÉ® úÉÊnùiª Éä ʽþ®úh¨Éª É& {ÉÖ¯û¹ÉÉä
où¶ª ÉiÉä' <iª ÉÉÊnùiª ÉÉvÉÉ® ú̈ÉÒ¶´É® Æú´ª É{ÉÊnù¶ª É, iÉiÉÉä ¦ÉänäùxÉ +Iª ÉÉvÉÉ® ú̈ÉÒ¶´É® Æú´ª É{ÉÊnù¶ÉÊiÉ -- '+lÉ ª É B¹ÉÉä%ÊIÉÊhÉ {ÉÖ¯û¹ÉÉä
où¶ª ÉiÉä' <ÊiÉ; +ÊiÉnäù¶ÉÆ SÉ +º ª É +¨ÉÖxÉÉ °ü{ÉÉÊnù¹ÉÖ Eò® úÉÊäiÉ -- 'iɺ ª Éèiɺ ª É iÉnäù́É °ü{ÉÆ ª Énù̈ÉÖ¹ªÉ °ü{ÉÆ ª ÉÉ́É̈ÉÖ¹ªÉ MÉä¹hÉÉèiÉÉè
MÉä¹hÉÉèª ÉzÉÉ̈É iÉzÉÉ̈É' <ÊiÉ; º ÉÉ́ÉÊvÉEÆò SÉ <Ƕ´É® úi´É̈É֦ɪ ÉÉä́ª ÉÇ{ÉÊnù¶ÉÊiÉ -- 'ª Éä SSÉÉ̈ÉÖ¹̈ÉÉi{É® úÉ\SÉÉä ± ÉÉäEòɺ iÉä¹ÉÉÆ SÉä¹]äõ
näù́ÉEòɨÉÉxÉÉÆ SÉ' <iª ÉäEòº ª É, 'ª Éä SÉèiɺ ¨ÉÉnù́ÉÉÇ\SÉÉä ± ÉÉäEòɺ iÉä¹ÉÉÆ SÉä¹]äõ¨ÉxÉÖ¹ªÉEòɨÉÉxÉÉÆ SÉ' <iª ÉäEòº ª É, ª ÉlÉÉ <nÆù¨ÉÉMÉvɺ ª É
® úÉVª É̈É , <nÆù´Éènäù½þºª ÉäÊiÉ* B´É̈ÉäiÉ䦪É& º Éäi´ÉÉÊnù́ª É{Énäù¶É䦪ÉÉä ¥ÉÀ hÉ& {É® ú̈ɺ iÉÒÊiÉ **

B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, |ÉÊiÉ{ÉÉtiÉä --

º ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉkÉÖ ** 3.2.32 **

** 3.2.32 **

iÉÖ-¶ ɤ näùxÉ |Énù̶ÉiÉÉÆ |ÉÉÏ{iÉ ÊxɯûhÉÊrù* xÉ ¥ÉÀ hÉÉä%xª ÉiÉÂËEòÊSÉn ù¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽþÉÇiÉä, |É̈ÉÉhÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ-- xÉ Á xª ɺ ª ÉÉκ iÉi´Éä
ËEòÊSÉi|É̈ÉÉhÉ̈ÉÖ{ɱ ɦÉÉ̈ɽäþ; º É́ÉǺª É Ê½þVÉÊxÉ̈ÉiÉÉä ´Éº iÉÖVÉÉiɺ ª É VÉx¨ÉÉÊnù¥ÉÀ hÉÉä ¦É́ÉiÉÒÊiÉ ÊxÉvÉÉÇÊ®úiÉ̈É , +xÉxª Éi´ÉÆ SÉ
EòÉ® úhÉÉiÉÂEòɪ ÉǺª É; xÉ SÉ ¥ÉÀ ´ª ÉÊiÉÊ® úHÆò ËEòÊSÉiÉÂ+VÉÆ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, 'º Énäù́É º ÉÉä̈ª Éänù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒnäùEò¨Éä́ÉÉÊuùiÉÒªÉ̈ÉÂ
'
<iª É́ÉvÉÉ® úhÉÉiÉ ; BEòẾÉYÉÉxÉäxÉ SÉ º É́ÉÇẾÉYÉÉxÉ|ÉÊiÉYÉÉxÉÉiÉÂxÉ ¥ÉÀ ´ª ÉÊiÉÊ® úHò´Éº i´Éκ iÉi´É̈É́ÉEò± {ÉiÉä* xÉxÉÖ º Éäi´ÉÉÊnù́ª É{Énäù¶ÉÉ&
¥ÉÀ ´ª ÉÊiÉÊ® úHÆò iÉk´ÉÆ º ÉÚ Sɪ ÉxiÉÒiª ÉÖHò¨É ; xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä -- º ÉäiÉÖ́ª É{Énäù¶Éº iÉÉ́ÉiÉÂxÉ ¥ÉÀ hÉÉä ¤ ÉÉÁ º ª É º Én ù¦ÉÉ́ÉÆ |ÉÊiÉ{ÉÉnùʪÉiÉÖÆ
IÉ̈ÉiÉä; º ÉäiÉÖ® úÉi¨ÉäÊiÉ Ê½þ+ɽþ, xÉ +iÉ& {É® ú̈ɺ iÉÒÊiÉ; iÉjÉ {É® úκ¨ÉxÉÂ+º ÉÊiÉ º ÉäiÉÖi´ÉÆ xÉÉ́ÉEò± {ÉiÉ <ÊiÉ {É® ÆúÊEò¨ÉÊ{É Eò± {ª ÉäiÉ;
xÉ SÉèiÉiÉÂxª Éɪ ª É̈É ; ½þ̀öÉä ʽþ+|Éʺ ÉrùEò± {ÉxÉÉ; +Ê{É SÉ º ÉäiÉÖ́ª É{Énäù¶ÉÉnùÉi¨ÉxÉÉä ± ÉÉèÊEòEòº ÉäiÉÖÊxÉnù¶ÉÇxÉäxÉ º ɤ ÉÉÁ ´Éº iÉÖiÉÉÆ
|ɺ É\Vɪ ÉiÉÉ ¨ÉÞ qùɯû̈ɪ ÉiÉÉÊ{É |Éɺ ÉR óIª ÉiÉ; xÉ SÉèiÉxxª Éɪ ª É̈É , +VÉi´ÉÉÊnù̧ÉÖÊiÉẾÉ® úÉävÉÉiÉÂ
; º ÉäiÉÖº ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉkÉÖ º ÉäiÉÖ¶ ɤ nù+Éi¨ÉÊxÉ
|ɪ ÉÖHò <ÊiÉ Î¶± ɹªÉiÉä; VÉMÉiɺ iÉx¨Éª ÉÉÇnùÉxÉÉÆ SÉ ẾÉvÉÉ® úEòi´ÉÆ º ÉäiÉÖº ÉÉ̈ÉÉxª É̈ÉÉi¨ÉxÉ&; +iÉ& º ÉäiÉÖÊ® ú́É º ÉäiÉÖ& -- <ÊiÉ |ÉEÞ òiÉ
+Éi¨ÉÉ º iÉÚ ª ÉiÉä* 'º ÉäiÉÖÆ iÉÒi´ÉÉÇ' <iª ÉÊ{É iÉ® úÊiÉ& +ÊiÉGò¨Éɺ ÉƦÉ́ÉÉiÉÂ|ÉÉ{xÉÉäiª ÉlÉÇB´É ´ÉiÉÇiÉä -- ª ÉlÉÉ ´ª ÉÉEò® úhÉÆ iÉÒhÉÇ<ÊiÉ
|ÉÉ{iÉ& =Sª ÉiÉä, xÉ +ÊiÉGòÉxiÉ&, iÉuùiÉÂ**

¤ ÉÖnùÂvª ÉlÉÇ& {ÉÉnù́ÉiÉÂ** 3.2.33 **

** 3.2.33 **

ª Énù{ª ÉÖHò¨ÉÂ-- =x¨ÉÉxÉ́ª É{Énäù¶ÉÉnùκiÉ {É® úÊ̈ÉÊiÉ, iÉjÉÉʦÉvÉÒªÉiÉä -- =x¨ÉÉxÉ́ª É{Énäù¶ÉÉä%Ê{É xÉ

¥ÉÀ ´ª ÉÊiÉÊ® úHò´Éº i´Éκ iÉi´É|ÉÊiÉ{Ékª ÉlÉÇ&; ÊEò¨ÉlÉǺiÉ̽þ? ¤ ÉÖn ùvª ÉlÉÇ&, ={Éɺ ÉxÉÉlÉÇ<ÊiÉ ª ÉÉ́ÉiÉ ; SÉiÉÖ¹{ÉÉnù¹]õɶ É¡ Æò
¹ÉÉäb÷¶ ÉEò± ÉÊ̈Éiª Éä́ÉÆ°ü{ÉÉ -- ¤ ÉÖÊrù& EòlÉÆ xÉÖ xÉÉ̈É ¥ÉÀ ÊhÉ Îº lÉ® úÉ º ª ÉÉÊnùÊiÉ -- ẾÉEòÉ® úuùÉ® äúhÉ ¥ÉÀ hÉ =x¨ÉÉxÉEò± {ÉxÉè́É ÊGòª ÉiÉä;
xÉ Ê½þ+ẾÉEòÉ® äú%xÉxiÉä ¥ÉÀ ÊhÉ º É́Éê& {ÉÖÊ Æ ¦É& ¶ ÉCª ÉÉ ¤ ÉÖÊrù& º lÉÉ{ÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ
, ¨Éxnù̈Évª É̈ÉÉäkÉ̈ɤ ÉÖÊrùi´ÉÉiÉÂ{ÉÖºÆ ÉÉÊ̈ÉÊiÉ* {ÉÉnù́ÉiÉÂ--
ª ÉlÉÉ ¨ÉxÉ+ÉEòɶ ɪ ÉÉä® úvª ÉÉi¨É̈ÉÊvÉnèù́ÉiÉÆ SÉ ¥ÉÀ |ÉiÉÒEòª ÉÉä® úÉ̈xÉÉiɪ ÉÉä&, SÉi´ÉÉ® úÉä ´ÉÉMÉÉnùªÉÉä ¨ÉxÉ&º ÉƤÉÎxvÉxÉ& {ÉÉnùÉ& Eò± {ª ÉxiÉä,
SÉi´ÉÉ® ú¶SÉ +Mxª ÉÉnùªÉ +ÉEòɶ ɺ ÉƤÉÎxvÉxÉ& -- +Évª ÉÉxÉɪ É -- iÉuùiÉ * +lÉ́ÉÉ {ÉÉnù́ÉÊnùÊiÉ -- ª ÉlÉÉ EòɹÉÉÇ{ÉhÉä {ÉÉnùẾɦÉÉMÉÉä
´ª É́ɽþÉ® ú|ÉÉSÉÖª ÉÉÇªÉ Eò± {ª ÉiÉä -- xÉ Ê½þº ÉEò± ÉäxÉè́É EòɹÉÉÇ{ÉhÉäxÉ º É́ÉÇnùÉ º É́Éæ VÉxÉÉ ´ª É́ɽþiÉÖÇ̈ÉÒ¶ÉiÉä, Gòª ÉẾÉGòª Éä
{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÉÊxɪ É̈ÉÉiÉÂ-- iÉuùÊnùiª ÉlÉÇ& **

º lÉÉxÉẾɶ Éä¹ÉÉi|ÉEòɶ ÉÉÊnù́ÉiÉÂ** 3.2.34 **

** 3.2.34 **

<½þº ÉÚ jÉä uùªÉÉä® úÊ{É º ÉƤÉxvɦÉänù́ª É{Énäù¶Éª ÉÉä& {ÉÊ® ú½þÉ® úÉä%ʦÉvÉÒªÉiÉä* ª Énù{ª ÉÖHò¨ÉÂ-- º ÉƤÉxvÉ́ª É{Énäù¶ÉÉiɦÉänù́ª É{Énäù¶ÉÉSSÉ {É® ú̈ÉiÉ&
º ª ÉÉÊnùÊiÉ, iÉnù{ª ɺ ÉiÉ ; ª ÉiÉ BEòº ª ÉÉÊ{É º lÉÉxÉẾɶ Éä¹ÉÉ{ÉäIɪ ÉÉ BiÉÉè´ª É{Énäù¶ÉÉ́ÉÖ{É{ÉtäiÉä* º ÉƤÉxvÉ́ª É{Énäù¶Éä iÉÉ́ÉnùªÉ̈ÉlÉÇ& --
¤ ÉÖnÂ
ùvª ÉÉtÖ{ÉÉÊvɺ lÉÉxÉẾɶ Éä¹Éª ÉÉäMÉÉnÖùn ù¦ÉÚ
iɺ ª É Ếɶ Éä¹ÉẾÉYÉÉxɺ ª É ={ÉÉvª ÉÖ{ɶ É̈Éä ª É ={ɶ É̈É&, º É {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉ º ÉƤÉxvÉ& --
<iª ÉÖ{ÉÉvª É{ÉäIɪ ÉÉ ={ÉSɪ ÉÇiÉä, xÉ {ÉÊ® úÊ̈ÉiÉi´ÉÉ{ÉäIɪ ÉÉ* iÉlÉÉ ¦Éänù́ª É{Énäù¶ÉÉä%Ê{É ¥ÉÀ hÉ ={ÉÉÊvɦÉänùÉ{ÉäIɪ Éè́É ={ÉSɪ ÉÇiÉä, xÉ
º ´É°ü{ɦÉänùÉ{ÉäIɪ ÉÉ* |ÉEòɶ ÉÉÊnù́ÉÊnùÊiÉ ={É̈ÉÉä{ÉÉnùÉxÉ̈ÉÂ-- ª ÉlÉÉ BEòº ª É |ÉEòɶ ɺ ª É º ÉÉèªÉǺª É SÉÉxpù̈ɺ ɺ ª É ´ÉÉ
={ÉÉÊvɪ ÉÉäMÉÉnÖù{ÉVÉÉiÉẾɶ Éä¹Éº ª É ={ÉÉvª ÉÖ{ɶ É̈ÉÉiº ÉƤÉxvÉ́ª É{Énäù¶ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ, ={ÉÉÊvɦÉänùÉSSÉ ¦Éänù́ª É{Énäù¶É&; ª ÉlÉÉ ´ÉÉ
º ÉÚ SÉÒ{Éɶ ÉÉEòɶ ÉÉÊnù¹ÉÚ {ÉÉvª É{ÉäIɪ Éè́ÉèiÉÉèº ÉƤÉxvɦÉänù́ª É{Énäù¶ÉÉè¦É́ÉiÉ& -- iÉuùiÉÂ**

={É{ÉkÉä SÉ ** 3.2.35 **
** 3.2.35 **

={É{ÉtiÉä SÉ +jÉ <Çoù¶É B´É º ÉƤÉxvÉ&, xÉÉxª ÉÉoù¶É& -- 'º ´É̈É{ÉÒiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ' <ÊiÉ Ê½þº ´É°ü{ɺ ÉƤÉxvÉ̈ÉäxÉ̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ; º ´É°ü{ɺ ª É
SÉ +xÉ{ÉÉʪÉi´ÉÉiÉÂxÉ xÉ® úxÉMÉ® úxª Éɪ ÉäxÉ º ÉƤÉxvÉÉä PÉ]õiÉä; ={ÉÉÊvÉEÞ òiɺ ´É°ü{ÉÊiÉ® úÉä¦ÉÉ́ÉÉkÉÖ 'º ´É̈É{ÉÒiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ' <iª ÉÖ{É{ÉtiÉä* iÉlÉÉ
¦ÉänùÉä%Ê{É xÉÉxª ÉÉoù¶É& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, ¤ ɽÖþiÉ® ú̧ÉÖÊiÉ|Éʺ ÉrèùEäò¶ ´É® úi´ÉẾÉ® úÉävÉÉiÉÂ
; iÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ® äúEòº ª ÉÉ{ª ÉÉEòɶ ɺ ª É º lÉÉxÉEÞòiÉÆ
¦Éänù́ª É{Énäù¶É̈ÉÖ{É{ÉÉnùªÉÊiÉ -- 'ª ÉÉä%ª ÉÆ ¤ ÉʽþvÉÉÇ{ÉÖ¯û¹ÉÉnùÉEòɶ É&' 'ª ÉÉä%ª É̈ÉxiÉ& {ÉÖ¯û¹É +ÉEòɶ É&' 'ª ÉÉä%ª É̈ÉxiɾÇþnùªÉ +ÉEòɶ É&' <ÊiÉ
**

iÉlÉÉxª É|ÉÊiɹÉävÉÉiÉÂ** 3.2.36 **

** 3.2.36 **

B´ÉÆ º Éäi´ÉÉÊnù́ª É{Énäù¶ÉÉxÉÂ{É® ú{ÉIɽäþiÉÚxÉÖx¨Élª É º ÉÆ|ÉÊiÉ º ´É{ÉIÉÆ ½äþi´ÉxiÉ® äúhÉÉä{ɺ Éƽþ®úÊiÉ* iÉlÉÉxª É|ÉÊiɹÉävÉÉÊ{É xÉ ¥ÉÀ hÉ& {É® Æú
´Éº i´ÉxiÉ® ú̈ɺ iÉÒÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä; iÉlÉÉ Ê½þ-- 'º É B´ÉÉvɺ iÉÉiÉÂ... +½þ̈Éä́ÉÉvɺ iÉÉiÉ ' '+Éi¨Éè́ÉÉvɺ iÉÉiÉÂ
' 'º É́ÉÈiÉÆ
{É® úÉnùÉtÉä%xª ÉjÉÉi¨ÉxÉ& º É́ÉÈ´Éänù' '¥ÉÀ è́ÉänÆùº É́ÉÇ̈É'Â'+Éi¨Éè́ÉänÆùº É́ÉÇ̈É'Â'xÉä½þxÉÉxÉÉκ iÉ ËEòSÉxÉ' 'ª ɺ ¨ÉÉi{É® ÆúxÉÉ{É® ú̈Éκ iÉ ËEòÊSÉiÉÂ
'
'iÉnäùiÉnÂù¥ÉÀ É{ÉÚ´ÉÇ̈ÉxÉ{É® ú̈ÉxÉxiÉ® ú̈ɤÉÉÁ¨É ' <iª Éä́É̈ ÉÉnùÒÊxÉ ´ÉÉCª ÉÉÊxÉ º ´É|ÉEò® úhɺ lÉÉÊxÉ +xª ÉÉlÉÇi´ÉäxÉ {ÉÊ® úhÉäiÉÖ̈ɶ ÉCª ÉÉÊxÉ
¥ÉÀ ´ª ÉÊiÉÊ® úHÆò ´Éº i´ÉxiÉ® Æú´ÉÉ® úªÉÎxiÉ* º É́ÉÉÇxiÉ® ú̧ÉÖiÉä¶ SÉ xÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä%xª É& +xiÉ® úÉi¨ÉÉ +º iÉÒiª É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä **

+xÉäxÉ º É́ÉÇMÉiÉi´É̈Éɪ ÉÉ̈ɶ ɤ nùÉÊnù¦ªÉ& ** 3.2.37 **

** 3.2.37 **

+xÉäxÉ º Éäi´ÉÉÊnù́ª É{Énäù¶ÉÊxÉ® úÉEò® úhÉäxÉ +xª É|ÉÊiɹÉävɺ É̈Éɸɪ ÉhÉäxÉ SÉ º É́ÉÇMÉiÉi´É̈É{ª ÉÉi¨ÉxÉ& ʺ ÉrÆù¦É́ÉÊiÉ; +xª ÉlÉÉ Ê½þiÉzÉ
ʺ Évª ÉäiÉÂ
* º Éäi´ÉÉÊnù́ª É{Énäù¶Éä¹ÉÖ Ê½þ¨ÉÖJª Éä¹́ÉR óMÉÒÊGòª É̈ÉÉhÉä¹ÉÖ {ÉÊ® úSUäônù+Éi¨ÉxÉ& |ɺ ÉVª ÉäiÉ, º Éäi´ÉÉnùÒxÉÉ̈Éä́É̈ ÉÉi¨ÉEòi´ÉÉiÉ ; iÉlÉÉ
+xª É|ÉÊiɹÉävÉä%{ª ɺ ÉÊiÉ, ´Éº iÉÖ ´Éº i´ÉxiÉ® úÉn ù́ª ÉÉ́ÉiÉÇiÉ <ÊiÉ {ÉÊ® úSUäônùB´É +Éi¨ÉxÉ& |ɺ ÉVª ÉäiÉ* º É́ÉÇMÉiÉi´ÉÆ SÉ +º ª É
+ɪ ÉÉ̈ɶ ɤ nùÉÊnù¦ª ÉÉä%´ÉMÉ̈ª ÉiÉä; +ɪ ÉÉ̈ɶ ɤ nù& ´ª ÉÉÎ{iÉ́ÉSÉxÉ& ¶ ɤ nù&; 'ª ÉÉ́ÉÉx´ÉÉ +ª É̈ÉÉEòɶ ɺ iÉÉ́ÉÉxÉä¹ÉÉä%xiɾÇþnùªÉ +ÉEòɶ É&'
'+ÉEòɶ É́Éiº É́ÉÇMÉiɶ SÉ ÊxÉiª É&' 'Vª Éɪ ÉÉÎxnù́É&' 'Vª Éɪ ÉÉxÉÉEòɶ ÉÉiÉ ' --- 'ÊxÉiª É& º É́ÉÇMÉiÉ& º lÉÉhÉÖ® úSɱ ÉÉä%ª ÉÆ º ÉxÉÉiÉxÉ&'
<iª Éä́É̈ ÉÉnùªÉÉä ʽþ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ ÊiÉxª Éɪ ÉÉ& º É́ÉÇMÉiÉi´É̈ÉÉi¨ÉxÉÉä%´É¤ ÉÉävɪ ÉÎxiÉ **

¡ ò± É̈ÉiÉ ={É{ÉkÉä& ** 3.2.38 **

¡ ò± ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.2.38 **

iɺ ª Éè́É ¥ÉÀ hÉÉä ´ª ÉÉ́ɽþÉÊ® úCª ÉÉ̈ÉÂ<ÇʶÉjÉÒʶÉiÉ́ª ÉẾɦÉÉMÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉ̈É , +ª É̈Éxª É& º ´É¦ÉÉ́ÉÉä ´Éhª ÉÇiÉä* ª ÉnäùiÉiÉÂ
<¹]õÉÊxɹ]ṍª ÉÉÊ̈ɸɱ ÉIÉhÉÆ Eò¨ÉÇ¡ò± ÉÆ º Éƺ ÉÉ® úMÉÉäSÉ® ÆúÊjÉẾÉvÉÆ |Éʺ ÉrÆùVÉxiÉÚ xÉÉ̈ÉÂ, ÊEò¨ÉäiÉiÉÂEò¨ÉÇhÉÉä ¦É́ÉÊiÉ,
+ɽþÉÎäº ´ÉnùÒ¶´É® úÉÊnùÊiÉ ¦É́ÉÊiÉ ẾÉSÉÉ® úhÉÉ* iÉjÉ iÉÉ́Éi|ÉÊiÉ{ÉÉtiÉä -- ¡ ò± É̈ÉÂ+iÉ& <Ƕ´É® úÉiɦÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; EÖòiÉ&? ={É{ÉkÉä&;
º É Ê½þº É́ÉÉÇvª ÉIÉ& º ÉÞ Î¹]õκlÉÊiɺ ÉƽþÉ® úÉxÉÂẾÉÊSÉjÉÉxÉÂẾÉnùvÉiÉÂnäù¶ÉEòɱ ÉẾɶ Éä¹ÉÉʦÉYÉi´ÉÉiÉÂEòÌ̈ÉhÉÉÆ Eò¨ÉÉÇxÉÖ°ü{ÉÆ ¡ ò± ÉÆ
º ÉÆ{ÉÉnùªÉiÉÒiª ÉÖ{É{ÉtiÉä; Eò¨ÉÇhɺ iÉÖ +xÉÖIÉhÉẾÉxÉÉʶÉxÉ& Eòɱ ÉÉxiÉ® ú¦ÉÉẾÉ ¡ ò± ÉÆ ¦É́ÉiÉÒiª ÉxÉÖ{É{ÉzÉ̈É , +¦ÉÉ́ÉÉn ù¦ÉÉ́ÉÉxÉÖi{ÉkÉä&*
º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ-- Eò¨ÉÇẾÉxɶ ª Éiɺ ´ÉEòɱ É̈Éä́É º ´ÉÉxÉÖ°ü{ÉÆ ¡ ò± ÉÆ VÉxÉʪÉi´ÉÉ ẾÉxɶ ª ÉÊiÉ, iÉi¡ ò± ÉÆ Eòɱ ÉÉxiÉÊ® úiÉÆ EòjÉÉǦÉÉäIª ÉiÉ
<ÊiÉ; iÉnùÊ{É xÉ {ÉÊ® ú¶ÉÖvª ÉÊiÉ, |ÉÉM¦ÉÉäCiÉÞ º ÉƤÉxvÉÉiÉ¡ ò± Éi´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä& -- ª ÉiEòɱ ÉÆ Ê½þª Éiɺ ÉÖJÉÆ nÖù&JÉÆ ´ÉÉ +Éi¨ÉxÉÉ ¦ÉÖVª ÉiÉä,
iɺ ª Éè́É ± ÉÉäEäò ¡ ò± Éi´ÉÆ |Éʺ Érù̈É ; xÉ Ê½þ+º ÉƤÉrùºª ÉÉi¨ÉxÉÉ º ÉÖJɺ ª É nÖù&Jɺ ª É ´ÉÉ ¡ ò± Éi´ÉÆ |ÉÊiɪ ÉÎxiÉ ± ÉÉèÊEòEòÉ&* +lÉÉäSª ÉäiÉ
-- ¨ÉÉ ¦ÉÚ iEò¨ÉÉÇxÉxiÉ® Æú¡ ò± ÉÉäi{ÉÉnù&, Eò¨ÉÇEòɪ ÉÉÇnù{ÉÚ ´ÉÉÇi¡ ò± É̈ÉÖi{Éiº ª ÉiÉ <ÊiÉ, iÉnùÊ{É xÉÉä{É{ÉtiÉä, +{ÉÚ ´ÉǺª ÉÉSÉäiÉxɺ ª É
Eòɹ`ö± ÉÉä¹]õºÉ̈ɺ ª É SÉäiÉxÉäxÉÉ|É́ÉÌiÉiɺ ª É |É́ÉÞ kª ÉxÉÖ{É{ÉkÉä&, iÉnùκiÉi´Éä B´É |É̈ÉÉhÉɦÉÉ́ÉÉiÉ ; +lÉÉÇ{ÉÊkÉ& |É̈ÉÉhÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉ , xÉ,
<Ƕ´É® úʺÉräù®úlÉÉÇ{ÉÊkÉIɪ ÉÉiÉÂ**

¸ÉÖiÉi´ÉÉSSÉ ** 3.2.39 **
** 3.2.39 **

xÉ Eäò´É± É̈ÉÂ={É{ÉkÉä® äú́É <Ƕ´É® Æú¡ ò± ɽäþiÉÖÆ Eò± {ɪ ÉÉ̈É&, ËEò iÉ̽þ¸ÉÖiÉi´ÉÉnùÊ{É <Ƕ´É® ú̈Éä́É ¡ ò± ɽäþiÉÖÆ ¨Éxª ÉÉ̈ɽäþ, iÉlÉÉ SÉ
¸ÉÖÊiɦÉḈÉÊiÉ -- 'º É ´ÉÉ B¹É ¨É½þÉxÉVÉ +Éi¨ÉÉzÉÉnùÉä ´Éº ÉÖnùÉxÉ&' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ **

vÉ̈ÉÈVÉèÊ̈ÉÊxÉ® úiÉ B´É ** 3.2.40 **

** 3.2.40 **

VÉèÊ̈ÉÊxɺ i´ÉÉSÉɪ ÉÉæ vÉ̈ÉÈ¡ ò± ɺ ª É nùÉiÉÉ® Æú¨Éxª ÉiÉä, +iÉ B´É ½äþiÉÉä& -- ¸ÉÖiÉä& ={É{ÉkÉä¶ SÉ* ¸ÉÚ ª ÉiÉä iÉÉ́ÉnùªÉ̈ÉlÉÇ& 'º ´ÉMÉÇEòɨÉÉä
ª ÉVÉäiÉ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¹ÉÖ ´ÉÉCª Éä¹ÉÖ; iÉjÉ SÉ ẾÉÊvɸÉÖiÉäÌ́ɹɪ ɦÉÉ́ÉÉä{ÉMÉ̈ÉÉiɪ ÉÉMÉ& º ´ÉMÉǺª ÉÉäi{ÉÉnùEò <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä; +xª ÉlÉÉ Ê½þ
+xÉxÉÖ¹`öÉiÉÞ EòÉä ª ÉÉMÉ +É{ÉtäiÉ; iÉjÉ +º ª É ={Énäù¶É́ÉèªÉlª ÉȺ ª ÉÉiÉ * xÉxÉÖ +xÉÖIÉhÉẾÉxÉÉʶÉxÉ& Eò¨ÉÇhÉ& ¡ ò± ÉÆ xÉÉä{É{ÉtiÉ <ÊiÉ,
{ÉÊ® úiª ÉHòÉä%ª ÉÆ {ÉIÉ&; xÉè¹É nùɹäÉ&, ¸ÉÖÊiÉ|ÉÉ̈ÉÉhª ÉÉiÉÂ-- ¸ÉÖÊiɶ SÉäiÉÂ|É̈ÉÉhÉ̈É , ª ÉlÉɪ ÉÆ Eò¨ÉÇ¡ò± ɺ ÉƤÉxvÉ& ¸ÉÖiÉ ={É{ÉtiÉä, iÉlÉÉ
Eò± {ÉʪÉiÉ́ª É&; xÉ SÉ +xÉÖi{ÉÉt ÊEò¨É{ª É{ÉÚ ´ÉÈEò¨ÉÇẾÉxɶ ª ÉiÉÂEòɱ ÉÉxiÉÊ® úiÉÆ ¡ ò± ÉÆ nùÉiÉÖÆ ¶ ÉCxÉÉäÊiÉ; +iÉ& Eò¨ÉÇhÉÉä ´ÉÉ º ÉÚ I ¨ÉÉ
EòÉÊSÉnÖùkÉ® úÉ́ɺ lÉÉ ¡ ò± ɺ ª É ´ÉÉ {ÉÚ ´ÉÉḈɺ lÉÉ +{ÉÚ´ÉÈxÉÉ̈É +º iÉÒÊiÉ iÉCª ÉÇiÉä* ={É{ÉtiÉä SÉ +ª É̈ÉlÉÈ=HäòxÉ |ÉEòÉ® äúhÉ* <Ƕ´É® úºiÉÖ
¡ ò± ÉÆ nùnùÉiÉÒiª ÉxÉÖ{É{ÉzÉ̈ÉÂ
, +ẾÉÊSÉjɺ ª É EòÉ® úhɺ ª É ẾÉÊSÉjÉEòɪ ÉÉÇxÉÖ{É{ÉkÉä& ´Éè¹É̈ª ÉxÉèPÉÞÇhª É|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ
, iÉnùxÉÖ¹`öÉxÉ́ÉèªÉlª ÉÉÇ{ÉkÉä¶ SÉ*
iɺ ¨ÉÉiÉÂvÉ̈ÉÉÇnäù́É ¡ ò± ÉÊ̈ÉÊiÉ **

{ÉÚ
´ÉÈiÉÖ ¤ ÉÉnù®úɪ ÉhÉÉä ½äþ
iÉÖ́ª É{Énäù¶ÉÉiÉÂ** 3.2.41 **
** 3.2.41 **

¤ ÉÉnù®úɪ Éhɺ i´ÉÉSÉɪ ÉÇ& {ÉÚ´ÉÉæHò¨É́É <Ƕ´É® Æú¡ ò± ɽäþiÉÖÆ ¨Éxª ÉiÉä* Eäò´É± ÉÉiEò¨ÉÇhÉ& +{ÉÚ ´ÉÉÇuùÉ Eäò´É± ÉÉiÉ¡ ò± ÉÊ̈Éiª ɪ ÉÆ {ÉIÉ&
iÉÖ¶ ɤ näùxÉ ´ª ÉÉ́Éiª ÉÇiÉä* Eò¨ÉÉÇ{ÉäIÉÉiÉÂ+{ÉÚ ´ÉÉÇ{ÉäIÉÉuùÉ ª ÉlÉÉ iÉlÉɺ iÉÖ <Ƕ´É® úÉi¡ ò± ÉÊ̈ÉÊiÉ Êº ÉrùÉxiÉ&; EÖòiÉ&? ½äþiÉÖ́ª É{Énäù¶ÉÉiÉ ;
vÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉǪÉÉä® úÊ{É Ê½þEòÉ® úʪÉiÉÞ i´ÉäxÉ <Ƕ´É® úÉä ½äþiÉÖ& ´ª É{ÉÊnù¶ª ÉiÉä, ¡ ò± ɺ ª É SÉ nùÉiÉÞ
i´ÉäxÉ -- 'B¹É Á ä́É º ÉÉvÉÖ Eò¨ÉÇEòÉ® úªÉÊiÉ iÉÆ
ª É̈É䦪ÉÉä ± ÉÉäEäò¦ª É =ÊzÉxÉÒ¹ÉiÉä* B¹É = B´Éɺ ÉÉvÉÖ Eò¨ÉÇEòÉ® úªÉÊiÉ iÉÆ ª É̈ÉvÉÉä ÊxÉxÉÒ¹ÉiÉä' <ÊiÉ; º ¨Éª ÉÇiÉä SÉ +ª É̈ÉlÉÉæ
¦ÉMÉ́Én ùMÉÒiÉɺ ÉÖ -- 'ª ÉÉä ª ÉÉä ª ÉÉÆ ª ÉÉÆ iÉxÉÖÆ ¦ÉHò& ¸ÉrùªÉÉÌSÉiÉÖÊ̈ÉSUôÊiÉ* iɺ ª É iɺ ª ÉÉSɱ ÉÉÆ ¸ÉrùÉÆ iÉÉ̈Éä́É ẾÉnùvÉÉ̈ª ɽþ̈ÉÂ** º É
iɪ ÉÉ ¸ÉrùªÉÉ ª ÉÖHòº iɺ ª ÉÉ® úÉvÉxÉ̈ÉÒ½þiÉä* ± ɦÉiÉä SÉ iÉiÉ& EòɨÉÉxɨɪ Éè́É ẾÉʽþiÉÉÎx½þiÉÉxÉ ' <ÊiÉ* º É́ÉḈÉänùxiÉä¹ÉÖ SÉ <Ƕ´É® ú½äþ
iÉÖEòÉ
B´É º ÉÞ ¹]õªÉÉä ´ª É{ÉÊnù¶ª ÉxiÉä; iÉnäù́É SÉ <Ƕ´É® úºª É ¡ ò± ɽäþiÉÖi´É̈É , ª Éiɺ ´ÉEò¨ÉÉÇxÉÖ°ü{ÉÉ& |ÉVÉÉ& º ÉÞ VÉÊiÉ*
ẾÉÊSÉjÉEòɪ ÉÉÇxÉÖ{É{Ékª ÉÉnùªÉÉä%Ê{É nùɹäÉÉ& EÞ òiÉ|ɪ ÉixÉÉ{ÉäIÉi´ÉÉnùÒ¶´É® úºª É xÉ |ɺ ÉVª ÉxiÉä **

<ÊiÉ ¸ÉÒ̈Éi{É® ú̈ɽÆþºÉ{ÉÊ® úµÉÉVÉEòÉSÉɪ ÉǺª É

¸ÉÒMÉÉäẾÉxnù¦ÉMÉ́Éi{ÉÚ Vª É{ÉÉnùʶɹªÉº ª É
¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́ÉiÉ& EÞ òiÉÉè
¶ ÉÉ® úÒ®úEò¨ÉÒ̈ÉÉƺ Éɺ ÉÚ
jɦÉɹªÉä
iÉÞ
iÉÒªÉÉvª Éɪ ɺ ª É ÊuùiÉÒªÉ& {ÉÉnù& **
 ** ¥ÉÀ º ÉÚ jÉ̈ÉÂ**
*¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́Éi{ÉÉnèù& ẾÉ® úÊSÉiÉ̈ɦÉɹªÉ̈ÉÂ
*

** iÉÞ
iÉÒªÉÉä%vª Éɪ É& **
** iÉÞ
iÉÒªÉ& {ÉÉnù& **

º É́ÉḈÉänùÉxiÉ|Éiª ɪ ÉÆ SÉÉänùxÉÉtẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ** 3.3.1 **

º É́ÉḈÉänùÉxiÉ|Éiª ɪ ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.1 **

º É́ÉḈÉänùÉxiÉ|Éiª ɪ ÉÉÊxÉ ẾÉYÉÉxÉÉÊxÉ iÉκ ¨ÉxÉÂiÉκ ¨ÉxÉ´ÉänùÉxiÉä iÉÉÊxÉ iÉÉxª Éä́É ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÎxiÉ; EÖòiÉ&? SÉÉänùxÉÉtẾɶ Éä¹ÉÉiÉ ;
+ÉÊnùOɽþhÉäxÉ ¶ ÉÉJÉÉxiÉ® úÉÊvÉEò® úhÉʺ ÉrùÉxiɺ ÉÚ jÉÉäÊnùiÉÉ +¦Éänù½äþiÉ́É <½þÉEÞò¹ªÉxiÉä -- º Éƪ ÉÉäMÉ°ü{ÉSÉÉänùxÉÉJª ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉÊnùiª ÉlÉÇ&*
ª ÉlÉÉ BEòκ ¨ÉzÉÎMxɽþÉäjÉä ¶ ÉÉJÉɦÉänäù%Ê{É {ÉÖ¯û¹É|ɪ Éixɺ iÉÉoù¶É B´É SÉÉätiÉä -- VÉÖ½ÖþªÉÉÊnùÊiÉ, B´É̈ÉÂ'ª ÉÉä ½þ´ÉèVª Éä¹`ÆöSÉ ¸Éä¹`Æö
SÉ ´Éänù' <ÊiÉ ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪÉxÉÉÆ UôxnùÉäMÉÉxÉÉÆ SÉ iÉÉoù¶ª Éä́É SÉÉänùxÉÉ* |ɪ ÉÉäVÉxɺ Éƪ ÉÉäMÉÉä%{ª ÉẾÉʶɹ]õB´É -- 'Vª Éä¹`ö¶SÉ ¸Éä¹`öº SÉ
º ´ÉÉxÉÉÆ ¦É́ÉÊiÉ' <ÊiÉ* °ü{É̈É{ª É֦ɪ ÉjÉ iÉnäù́É ẾÉYÉÉxɺ ª É, ª ÉnÖùiÉ Vª Éä¹`ö¸Éä¹`öÉÊnùẾɶ Éä¹ÉhÉÉÎx´ÉiÉÆ |ÉÉhÉiÉk´É̈ÉÂ-- ª ÉlÉÉ SÉ
pù́ª Énäù́ÉiÉä ª ÉÉMɺ ª É °ü{É̈ÉÂ, B´ÉÆ ẾÉYÉäªÉÆ °ü{ÉÆ ẾÉYÉÉxɺ ª É; iÉäxÉ Ê½þiÉiÉ°ü{ª ÉiÉä* º É̈ÉÉJª ÉÉÊ{É º Éè́É -- |ÉÉhÉẾÉtäÊiÉ* iɺ ¨ÉÉiÉÂ
º É́ÉḈÉänùÉxiÉ|Éiª ɪ Éi´ÉÆ ẾÉYÉÉxÉÉxÉÉ̈ÉÂ
* B´ÉÆ {É\SÉÉÎMxÉẾÉtÉ ´É趴ÉÉxÉ® úẾÉtÉ ¶ ÉÉÎhb÷± ª ÉẾÉtäiª Éä́É̈ ÉÉÊnù¹́ÉÊ{É ª ÉÉäVÉʪÉiÉ́ª É̈É * ª Éä iÉÖ
xÉÉ̈É°ü{ÉÉnùªÉÉä ¦Éänù½äþi´ÉɦÉɺ ÉÉ&, iÉä |ÉlÉ̈É B´É EòÉhbä÷ 'xÉ xÉÉ̈xÉÉ º ª ÉÉnùSÉÉänùxÉÉʦÉvÉÉxÉi´ÉÉiÉ ' <iª ÉÉ® ú¦ª É {ÉÊ® ú¾þ
iÉÉ&**

<½þÉÊ{É EÆòÊSÉÊuù¶Éä¹É̈Éɶ ÉRÂ

óCª É {ÉÊ® ú½þ®úÊiÉ --

¦ÉänùÉzÉäÊiÉ SÉäzÉèEòº ª ÉÉ̈ÉÊ{É ** 3.3.2 **

** 3.3.2 **

º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ-- º É́ÉḈÉänùÉxiÉ|Éiª ɪ Éi´ÉÆ ẾÉYÉÉxÉÉxÉÉÆ MÉÖhɦÉänùÉiÉÂxÉÉä{É{ÉtiÉä; iÉlÉÉ Ê½þ-- ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪÉxÉ& {É\SÉÉÎMxÉẾÉtÉÆ |ɺ iÉÖiª É
¹É¹`ö̈É{É® ú̈ÉÎMxÉ̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ -- 'iɺ ª ÉÉÎMxÉ® äú́ÉÉÎMxɦÉḈÉÊiÉ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ; UôxnùÉäMÉɺ iÉÖ iÉÆ xÉ +É̈ÉxÉÎxiÉ, {É\Sɺ ÉÆJª ɪ Éè́É SÉ iÉä
={ɺ Éƽþ®úÎxiÉ -- '+lÉ ½þª É BiÉÉxÉä́ÉÆ {É\SÉÉMxÉÒx´Éänù' <ÊiÉ; ª Éä¹ÉÉÆ SÉ º É MÉÖhÉÉä%κ iÉ, ª Éä¹ÉÉÆ SÉ xÉÉκ iÉ, EòlÉ̈É֦ɪ Éä¹ÉÉ̈ÉäEòÉ
ẾÉtÉä{É{ÉtäiÉ? xÉ SÉ +jÉ MÉÖhÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® ú& ¶ ÉCª ÉiÉä |Éiª ÉäiÉÖ̈É , {É\Sɺ ÉÆJª ÉÉẾÉ® úÉävÉÉiÉÂ
* iÉlÉÉ |ÉÉhɺ ÉǼÉÉnäù¸Éä¹`öÉiÉÂ+xª ÉÉxÉÂSÉiÉÖ® ú&
|ÉÉhÉÉxÉ´ÉÉCSÉIÉÖ&¸ÉÉäjÉ̈ÉxÉÉÆʺ É UôxnùÉäMÉÉ +É̈ÉxÉÎxiÉ; ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪÉxɺ iÉÖ {É\SÉ̈É̈É{ª ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ -- '® äúiÉÉè´Éè|ÉVÉÉ{ÉÊiÉ& |ÉVÉɪ ÉiÉä ½þ
|ÉVɪ ÉÉ {ɶ ÉÖʦɪÉÇB´ÉÆ ´Éänù' <ÊiÉ; +É́ÉÉ{ÉÉäuùÉ{ɦÉänùÉSSÉ ´Éät¦ÉänùÉä ¦É́ÉÊiÉ, ´Éät¦ÉänùÉSSÉ ẾÉtɦÉänù&,
pù́ª Énäù́ÉiÉɦÉänùÉÊnù́ɪ ÉÉMɺ ª ÉäÊiÉ SÉäiÉÂ-- xÉè¹É nùɹäÉ&; ª ÉiÉ BEòº ª ÉÉ̈ÉÊ{É ẾÉtɪ ÉÉ̈Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉä MÉÖhɦÉänù={É{ÉtiÉä; ª ÉtÊ{É
¹É¹`öº ª ÉÉMxÉä¯û{ɺ ÉƽþÉ® úÉä xÉ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, iÉlÉÉÊ{É tÖ|ɦÉÞ iÉÒxÉÉÆ {É\SÉÉxÉÉ̈ÉMxÉÒxÉÉ̈ÉÂ=¦Éª ÉjÉ |Éiª ÉʦÉYÉɪ É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂxÉ ẾÉtɦÉänùÉä
¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; xÉ Ê½þ¹ÉÉäb÷ʶÉOɽþhÉÉOɽþhɪ ÉÉä® úÊiÉ® úÉjÉÉä ʦÉtiÉä* {É`ö¬ iÉä%Ê{É SÉ ¹É¹`öÉä%ÎMxÉ& UôxnùÉäMÉè& -- 'iÉÆ |ÉäiÉÆ
Ênù¹]õÊ̈ÉiÉÉä%Mxɪ É B´É ½þ®úÎxiÉ' <ÊiÉ; ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪÉxɺ iÉÖ º ÉÉÆ{ÉÉÊnùEäò¹ÉÖ {É\Sɺ ´ÉÎMxɹÉÖ +xÉÖ́ÉÞ kÉɪ ÉÉ& º ÉÊ̈ÉrÚ ù̈ÉÉÊnùEò± {ÉxÉɪ ÉÉ
ÊxÉ́ÉÞkɪ Éä 'iɺ ª ÉÉÎMxÉ® äú́ÉÉÎMxɦÉḈÉÊiÉ º ÉÊ̈Éiº ÉÊ̈ÉiÉ ' <iª ÉÉÊnùº É̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ; º É ÊxÉiª ÉÉxÉÖ́ÉÉnù&; +lÉÉ{ª ÉÖ{Éɺ ÉxÉÉlÉÇB¹É ´ÉÉnù&,
iÉlÉÉÊ{É º É MÉÖhÉ& ¶ ÉCª ÉiÉä UôxnùÉäMÉè®ú{ª ÉÖ{ɺ ÉƽþiÉÖÇ̈É * xÉ SÉ +jÉ {É\Sɺ ÉÆJª ÉÉẾÉ® úÉävÉ +ɶ ÉR óCª É&; º ÉÉÆ{ÉÉÊnùEòÉMxª ÉʦÉ|Éɪ ÉÉ Ê½þ
B¹ÉÉ {É\Sɺ ÉÆJª ÉÉ ÊxÉiª ÉÉxÉÖ́ÉÉnù¦ÉÚ iÉÉ, xÉ ẾÉÊvɺ É̈É́ÉÉʪÉxÉÒ-- <iª ÉnùɹäÉ&* B´ÉÆ |ÉÉhɺ ÉǼÉÉnùÉÊnù¹́ÉÊ{É +ÊvÉEòº ª É MÉÖhɺ ª É
<iÉ® újÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® úÉä xÉ Ếɯûvª ÉiÉä* xÉ SÉ +É́ÉÉ{ÉÉäuùÉ{ɦÉänùÉuäùt¦ÉänùÉä ẾÉtɦÉänù¶SÉ +ɶ ÉR óCª É&, Eòº ª ÉÊSÉuäùtÉƶ ɺ ª É
+É́ÉÉ{ÉÉäuùÉ{ɪ ÉÉä® úÊ{É ¦ÉÚ ª ɺ ÉÉä ´Éät® úɶ Éä® ú¦ÉänùÉ́ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ
* iɺ ¨ÉÉnèùEòẾÉt¨Éä́É**
 º ´ÉÉvª Éɪ ɺ ª É iÉlÉÉi´ÉäxÉ Ê½þº É̈ÉÉSÉÉ® äú%ÊvÉEòÉ® úÉSSÉ º É́É́ÉSSÉ iÉÊzɪ É̈É& **
3.3.3 **
** 3.3.3 **

ª Énù{ª ÉÖHò¨ÉÂ-- +ÉlÉ́ÉÇÊhÉEòÉxÉÉÆ ẾÉtÉÆ |ÉÊiÉ Ê¶É® úÉäµÉiÉÉt{ÉäIÉhÉÉiÉÂ+xª Éä¹ÉÉÆ SÉ iÉnùxÉ{ÉäIÉhÉÉiÉÂẾÉtɦÉänù<ÊiÉ, iÉi|Éiª ÉÖSª ÉiÉä*
º ´ÉÉvª Éɪ ɺ ª É B¹É vÉ̈ÉÇ&, xÉ ẾÉtɪ ÉÉ&; EòlÉÊ̈Énù̈É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä? ª ÉiÉ&, iÉlÉÉi´ÉäxÉ º ´ÉÉvª Éɪ ÉvÉ̈ÉÇi´ÉäxÉ, º É̈ÉÉSÉÉ® äú´ÉänùµÉiÉÉä{Énäù¶É{É® äú
OÉxlÉä, +ÉlÉ́ÉÇÊhÉEòÉ& '<nù̈ÉÊ{É ´ÉänùµÉiÉi´ÉäxÉ ´ª ÉÉJª ÉÉiÉ̈É ' <ÊiÉ º É̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ; 'xÉèiÉnùSÉÒhÉǵÉiÉÉä%vÉÒiÉä' <ÊiÉ SÉ
+ÊvÉEÞ òiÉẾɹɪ ÉÉnäùiÉSUô¤ nùÉiÉÂ+vª ɪ Éxɶ ɤ nùÉSSÉ º ´ÉÉä{ÉÊxɹÉnùvª ɪ ÉxÉvÉ̈ÉÇB´É B¹É <ÊiÉ ÊxÉvÉÉǪÉÇiÉä* xÉxÉÖ 'iÉä¹ÉÉ̈Éä́ÉèiÉÉÆ ¥ÉÀ ẾÉtÉÆ
´ÉnäùiÉ Ê¶É® úÉäµÉiÉÆ ẾÉÊvÉ́ÉtèºiÉÖ SÉÒhÉÇ̈É'Â<ÊiÉ ¥ÉÀ ẾÉtɺ Éƪ ÉÉäMɸÉ́ÉhÉÉiÉ , BEèò´É º É́ÉÇjÉ ¥ÉÀ ẾÉtäÊiÉ, º ÉÆEòÒªÉæiÉ B¹É vÉ̈ÉÇ& -- xÉ,
iÉjÉÉÊ{É BiÉÉÊ̈ÉÊiÉ |ÉEÞ òiÉ|Éiª É́É̈ɶ ÉÉÇiÉÂ
; |ÉEÞ
òiÉi´ÉÆ SÉ ¥ÉÀ ẾÉtɪ ÉÉ& OÉxlÉẾɶ Éä¹ÉÉ{ÉäIÉ̈ÉÂ-- <ÊiÉ OÉxlÉẾɶ Éä¹Éº Éƪ ÉÉäMª Éä́É B¹É
vÉ̈ÉÇ&* º É́É́ÉSSÉ iÉÊzɪ É̈É <ÊiÉ ÊxÉnù¶ÉÇxÉÊxÉnæù¶É& -- ª ÉlÉÉ SÉ º É́ÉÉ& º É{iÉ º ÉÉèªÉÉÇnùªÉ& ¶ ÉiÉÉènùxÉ{ɪ ÉÇxiÉÉ&
´ÉänùÉxiÉ® úÉÊänùiÉjÉäiÉÉMxª ÉxÉʦɺ ÉƤÉxvÉÉiÉÂ+ÉlÉ́ÉÇhÉÉäÊnùiÉèEòÉMxª Éʦɺ ÉƤÉxvÉÉSSÉ +ÉlÉ́ÉÇÊhÉEòÉxÉÉ̈Éä́É Êxɪ É̈ª ÉxiÉä, iÉlÉè́É +ª É̈ÉÊ{É vÉ̈ÉÇ&
º ´ÉÉvª Éɪ ÉẾɶ Éä¹Éº ÉƤÉxvÉÉiÉÂiÉjÉè́É Êxɪ É̈ª ÉiÉä* iɺ ¨ÉÉnù{ª ÉxÉ́ÉtÆ ẾÉtèEòi´É̈ÉÂ**

nù¶ÉǪÉÊiÉ SÉ ** 3.3.4 **
** 3.3.4 **

nù¶ÉǪÉÊiÉ SÉ ´ÉänùÉä%Ê{É ẾÉtèEòi´ÉÆ º É́ÉḈÉänùÉxiÉä¹ÉÖ ´ÉätèEòi´ÉÉä{Énäù¶ÉÉiÉÂ-- 'º É́Éæ ´ÉänùÉ ª Éi{Énù̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ' <ÊiÉ, 'iÉlÉèiÉÆ Á ä́É ¤ ɼ´ÉÞ SÉÉ
¨É½þiª ÉÖClÉä ¨ÉÒ̈ÉÉƺ ÉxiÉ BiÉ̈ÉMxÉÉ́Év´Éª ÉḈÉ BiÉÆ ¨É½þɵÉiÉä UôxnùÉäMÉÉ&' <ÊiÉ SÉ* iÉlÉÉ '¨É½þn ù¦Éª ÉÆ ´ÉXÉ̈ÉÖtiÉ̈ÉÂ
, <ÊiÉ EòÉ`öEäò
=Hòº ª É <Ƕ´É® úMÉÖhɺ ª É ¦Éª ɽäþiÉÖi´Éº ª É iÉèÊkÉ® úÒªÉEäò ¦Éänùnù¶ÉÇxÉÊxÉxnùɪ Éè{É® úÉ̈ ɶ ÉÉæ où¶ª ÉiÉä -- 'ª ÉnùÉ Á ä́Éè¹É BiÉκ ¨ÉzÉÖnù®ú̈ÉxiÉ® Æú
EÖò¯ûiÉä* +lÉ iɺ ª É ¦Éª ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ* iÉk´Éä́É ¦Éª ÉÆ ẾÉnÖù¹ÉÉä%¨Éx´ÉÉxɺ ª É' <ÊiÉ* iÉlÉÉ ´ÉÉVɺ ÉxÉäªÉEäò |ÉÉnäù¶É̈ÉÉjɺ ÉÆ{ÉÉÊnùiɺ ª É
´É趴ÉÉxÉ® úºª É SUôÉxnùÉäMª Éä ʺ Érù́ÉnÖù{ÉÉnùÉxÉ̈ÉÂ-- 'ª ɺ i´ÉäiÉ̈Éä́ÉÆ |ÉÉnäù¶É̈ÉÉjÉ̈ÉʦÉẾÉ̈ÉÉxÉ̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ ´É趴ÉÉxÉ® ú̈ÉÖ{Éɺ iÉä' <ÊiÉ* iÉlÉÉ
º É́ÉḈÉänùÉxiÉ|Éiª ɪ Éi´ÉäxÉ +xª ÉjÉ ẾÉʽþiÉÉxÉÉ̈ÉÖClÉÉnùÒxÉÉ̈Éxª ÉjÉÉä{Éɺ ÉxÉẾÉvÉÉxÉɪ É ={ÉÉnùÉxÉÉiÉÂ|Éɪ Énù¶ÉÇxÉxª Éɪ ÉäxÉ ={Éɺ ÉxÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É
º É́ÉḈÉänùÉxiÉ|Éiª ɪ Éi´Éʺ ÉÊrù&**

={ɺ Éƽþ
É® úÉä%lÉÉǦÉänùÉÊuùÊvɶ Éä¹É́Éiɺ É̈ÉÉxÉä SÉ ** 3.3.5 **
={ɺ Éƽþ
É® úÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ
** 3.3.5 **

<nÆù|ɪ ÉÉäVÉxɺ ÉÚ jÉ̈ÉÂ

* κ lÉiÉä SÉè́ÉÆ º É́ÉḈÉänùÉxiÉ|Éiª ɪ Éi´Éä º É́ÉÇẾÉYÉÉxÉÉxÉÉ̈ÉÂ
, +xª ÉjÉÉäÊnùiÉÉxÉÉÆ ẾÉYÉÉxÉMÉÖhÉÉxÉÉ̈ÉÂ, +xª ÉjÉÉÊ{É
º É̈ÉÉxÉä ẾÉYÉÉxÉä ={ɺ ÉƽþÉ® úÉä ¦É́ÉÊiÉ; +lÉÉǦÉänùÉiÉÂ-- ª É B´É ʽþiÉä¹ÉÉÆ MÉÖhÉÉxÉÉ̈ÉäEòjÉ +lÉÉæ ẾÉʶɹ]õẾÉYÉÉxÉÉä{ÉEòÉ® ú&, º É B´É
+xª ÉjÉÉÊ{É; =¦Éª ÉjÉÉÊ{É Ê½þiÉnäù́ÉèEÆò ẾÉYÉÉxÉ̈É ; iɺ ¨ÉÉnÖù{ɺ ÉƽþÉ® ú&* ẾÉÊvɶ Éä¹É́ÉiÉÂ-- ª ÉlÉÉ ẾÉÊvɶ Éä¹ÉÉhÉÉ̈ÉÎMxɽþÉäjÉÉÊnùvÉ̈ÉÉÇhÉÉ̈ÉÂ
,
iÉnäù́É BEò¨ÉÎMxɽþÉäjÉÉÊnùEò¨ÉǺ É́ÉÇjÉäÊiÉ, +lÉÉǦÉänùÉiÉÂ={ɺ Éƽþ®úhÉ̈É ; B´ÉÊ̈ɽþÉÊ{É* ª ÉÊnùʽþẾÉYÉÉxɦÉänùÉä ¦É́ÉäiÉ , iÉiÉÉä
ẾÉYÉÉxÉÉxiÉ® úÊxɤ Érùi´ÉÉnÂùMÉÖhÉÉxÉÉ̈ÉÂ, |ÉEÞ òÊiÉẾÉEÞòÊiɦÉÉ́ÉɦÉÉ́ÉÉSSÉ xÉ º ª ÉÉnÖù{ɺ ÉƽþÉ® ú&; ẾÉYÉÉxÉèEòi´Éä iÉÖ xÉè́ÉÊ̈ÉÊiÉ* +º ª Éè́É iÉÖ
|ɪ ÉÉäVÉxɺ ÉÚ
jɺ ª É |É{É\SÉ& 'º É́ÉÉǦÉänùÉiÉÂ
' <iª ÉÉ® ú¦ª É ¦ÉẾɹªÉÊiÉ**

+xª ÉlÉÉi´ÉÆ ¶ ɤ nùÉÊnùÊiÉ SÉäzÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ** 3.3.6 **

+xª ÉlÉÉi´ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ
** 3.3.6 **

´ÉÉVɺ ÉxÉäªÉEäò 'iÉä ½þnäù́ÉÉ >ðSÉÖ½ÇþxiÉɺ ÉÖ® úÉxª ÉYÉ =nÂ

ùMÉÒlÉäxÉÉiª ɪ ÉÉ̈ÉäÊiÉ' 'iÉä ½þ´ÉÉSÉ̈ÉÚ
SÉÖº i´ÉÆ xÉ =nÂ
ùMÉɪ É' <ÊiÉ |ÉGò¨ª É,
´ÉÉMÉÉnùÒx|ÉÉhÉÉxÉÂ+º ÉÖ® ú{ÉÉ{¨ÉẾÉrùi´ÉäxÉ ÊxÉÎxnùi´ÉÉ, ¨ÉÖJª É|ÉÉhÉ{ÉÊ® úOɽþ& {É`ö¬ iÉä -- '+lÉ ½äþ̈É̈ Éɺ Éxª ÉÆ |ÉÉhÉ̈ÉÚ SÉÖº i´ÉÆ xÉ
=n ùMÉɪ ÉäÊiÉ iÉlÉäÊiÉ iÉä¦ªÉ B¹É |ÉÉhÉ =nùMÉɪ ÉiÉ ' <ÊiÉ* iÉlÉÉ UôÉxnùÉäMª Éä%Ê{É 'iÉrùnäù́ÉÉ =n ùMÉÒlÉ̈ÉÉVÉ¿ Ö® úxÉäxÉèxÉÉxÉʦɦÉẾɹªÉÉ̈É&'
<ÊiÉ |ÉGò¨ª É, <iÉ® úÉx|ÉÉhÉÉxÉÂ+º ÉÖ® ú{ÉÉ{¨ÉẾÉrùi´ÉäxÉ ÊxÉÎxnùi´ÉÉ, iÉlÉè́É ¨ÉÖJª É|ÉÉhÉ{ÉÊ® úOɽþ& {É`ö¬ iÉä -- '+lÉ ½þª É B´Éɪ ÉÆ ¨ÉÖJª É&
|ÉÉhɺ iÉ̈ÉÖn ùMÉÒlÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉÉÆSÉÊGò® äú' <ÊiÉ* =¦Éª ÉjÉÉÊ{É SÉ |ÉÉhÉ|ɶ Éƺ ɪ ÉÉ |ÉÉhÉẾÉtÉẾÉÊvÉ® úvª É́ɺ ÉÒªÉiÉä* iÉjÉ º Éƶ ɪ É& -- ÊEò¨ÉjÉ
ẾÉtɦÉänù& º ª ÉÉiÉ , +ɽþÉÎäº ´ÉiÉÂẾÉtèEòi´ÉÊ̈ÉÊiÉ* ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ{ÉÚ ´ÉæhÉ xª Éɪ ÉäxÉ ẾÉtèEòi´ÉÊ̈ÉÊiÉ* xÉxÉÖ xÉ ª ÉÖHÆò ẾÉtèEòi´É̈É ,
|ÉGò¨É¦ÉänùÉiÉ ; +xª ÉlÉÉ Ê½þ|ÉGò¨ÉxiÉä ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪÉxÉ&, +xª ÉlÉÉ UôxnùÉäMÉÉ& -- 'i´ÉÆ xÉ =n ùMÉɪ É' <ÊiÉ ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪÉxÉ =n ùMÉÒlɺ ª É
EòiÉÞ Çi´ÉäxÉ |ÉÉhÉ̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ, UôxnùÉäMÉɺ iÉÖ =n ùMÉÒlÉi´ÉäxÉ 'iÉ̈ÉÖnÂùMÉÒlÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉÉÆSÉÊGò® äú' <ÊiÉ, iÉiEòlÉÆ ẾÉtèEòi´ÉÆ º ª ÉÉÊnùÊiÉ SÉäiÉÂ--
xÉè¹É nùɹäÉ&; xÉ Ê½þBiÉÉ́ÉiÉÉ Ếɶ Éä¹ÉähÉ ẾÉtèEòi´É̈ÉÂ+{ÉMÉSUôÊiÉ, +Ếɶ Éä¹Éº ª ÉÉÊ{É ¤ ɽÖþiÉ® úºª É |ÉiÉÒªÉ̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉ ; iÉlÉÉ Ê½þ--
näù́Éɺ ÉÖ® úºÉÆOÉÉ̈ÉÉä{ÉGò¨Éi´É̈É , +º ÉÖ® úÉiª ɪ ÉÉʦÉ|Éɪ É&, =n ùMÉÒlÉÉä{Éxª Éɺ É&, ´ÉÉMÉÉÊnùºÉÆEòÒiÉÇxÉ̈É , iÉÊzÉxnùªÉÉ ¨ÉÖJª É|ÉÉhÉ́ª É{Éɸɪ É&,
iÉuùÒªÉÉÇSSÉ +º ÉÖ® úẾÉv´Éƺ ÉxÉ̈ÉÂ+¶ ¨É± ÉÉä¹]õÊxÉnù¶ÉÇxÉäxÉ -- <iª Éä́ÉÆ ¤ ɽþ́ÉÉä%lÉÉÇ=¦Éª ÉjÉÉ{ª ÉẾÉʶɹ]õÉ& |ÉiÉÒªÉxiÉä* ´ÉÉVɺ ÉxÉäªÉEäò%Ê{É
SÉ =n ùMÉÒlɺ ÉÉ̈ÉÉxÉÉÊnùEò® úhª ÉÆ |ÉÉhɺ ª É ¸ÉÖiÉ̈ÉÂ-- 'B¹É = ´ÉÉ =n ùMÉÒlÉ&' <ÊiÉ* iɺ ¨ÉÉSUôÉxnùÉäMª Éä%Ê{É EòiÉÞ Çi´ÉÆ ± ÉIÉʪÉiÉ́ª É̈ÉÂ*
iɺ ¨ÉÉSSÉ ẾÉtèEòi´ÉÊ̈ÉÊiÉ**

xÉ ´ÉÉ |ÉEò® úhɦÉänùÉiÉÂ{É® úÉä́É® úҪɺ i´ÉÉÊnù́ÉiÉÂ** 3.3.7 **

** 3.3.7 **

xÉ ´ÉÉ ẾÉtèEòi´É̈ÉjÉ xª Éɪ ª É̈É ; ẾÉtɦÉänùB´É +jÉ xª Éɪ ª É&; Eòº ¨ÉÉiÉ ? |ÉEò® úhɦÉänùÉiÉ , |ÉGò¨É¦ÉänùÉÊnùiª ÉlÉÇ&; iÉlÉÉ Ê½þ<½þ
|ÉGò¨É¦ÉänùÉä où¶ª ÉiÉä -- UôÉxnùÉäMª Éä iÉÉ́ÉiÉÂ-- '+ÉäÊ̈Éiª ÉäiÉnùIÉ® ú̈ÉÖn ùMÉÒlÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉÒiÉ' <iª Éä́É̈ ÉÖnÂ
ùMÉÒlÉÉ́ɪ É́ɺ ª É +ÉåEòÉ® úºª É
={Éɺ ª Éi´ÉÆ |ɺ iÉÖiª É, ® úºÉiÉ̈Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉÉä{É́ª ÉÉJª ÉÉxÉÆ iÉjÉ EÞ òi´ÉÉ, +lÉ 'Jɱ ´Éäiɺ ª Éè́ÉÉIÉ® úºª ÉÉä{É́ª ÉÉJª ÉÉxÉÆ ¦É́ÉÊiÉ' <ÊiÉ {ÉÖxÉ® úÊ{É
iÉ̈Éä́É =n ùMÉÒlÉÉ́ɪ É́É̈ÉÉåEòÉ® ú̈ÉxÉÖ́Éiª ÉÇ, näù́Éɺ ÉÖ® úÉJª ÉÉʪÉEòÉuùÉ® äúhÉ iÉ̈ÉÂ'|ÉÉhÉ̈ÉÖn ùMÉÒlÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉÉÆSÉÊGò® äú' <iª Éɽþ; iÉjÉ ª ÉÊnù
=n ùMÉÒlɶ ɤ näùxÉ º ÉEò± ÉÉ ¦ÉÊHò® úʦÉ|ÉäªÉäiÉ, iɺ ª Éɶ SÉ EòiÉÉÇ=n ùMÉÉiÉÉ @ñÎi´ÉE ò, iÉiÉ ={ÉGò¨É¶ SÉÉä{ɯûvª ÉäiÉ, ± ÉIÉhÉÉ SÉ
|ɺ ÉVª ÉäiÉ; ={ÉGò¨ÉiÉxjÉähÉ SÉ BEòκ ¨Éx´ÉÉCª Éä ={ɺ ÉƽþÉ® äúhÉ ¦ÉẾÉiÉ́ª É̈É ; iɺ ¨ÉÉiÉÂ+jÉ iÉÉ́ÉiÉÂ=n ùMÉÒlÉÉ́ɪ É́Éä +ÉåEòÉ® äú
|ÉÉhÉoùι]õ°ü{ÉÊnù¶ª ÉiÉä -- ´ÉÉVɺ ÉxÉäªÉEäò iÉÖ =n ùMÉÒlɶ ɤ näùxÉ +´Éª É́ÉOɽþhÉä EòÉ® úhÉɦÉÉ́ÉÉiɺ ÉEò± Éè́É ¦ÉÊHò® úÉ́ÉätiÉä; 'i´ÉÆ xÉ
=n ùMÉɪ É' <iª ÉÊ{É iɺ ª ÉÉ& EòiÉÉÇ=n ùMÉÉiÉÉ @ñÎi´ÉE ò |ÉÉhÉi´ÉäxÉ ÊxÉ°ü{ª ÉiÉ <ÊiÉ -- |ɺ lÉÉxÉÉxiÉ® ú̈É * ª ÉnùÊ{É iÉjÉ
=n ùMÉÒlɺ ÉÉ̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhª ÉÆ |ÉÉhɺ ª É, iÉnùÊ{É =n ùMÉÉiÉÞi´ÉäxÉè́É Ênùnù¶ÉÇʪÉʹÉiɺ ª É |ÉÉhɺ ª É º É́ÉÉÇi¨Éi´É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉÉlÉÇÊ̈ÉÊiÉ xÉ
ẾÉtèEòi´É̈ÉÉ́ɽþÊiÉ* º ÉEò± ɦÉÊHòẾɹɪ É B´É SÉ iÉjÉÉÊ{É =n ùMÉÒlɶ ɤ nù<ÊiÉ ´Éè¹É̈ª É̈É * xÉ SÉ |ÉÉhɺ ª ÉÉän ùMÉÉiÉÞ
i´É̈ÉÂ+º ÉƦÉ́ÉäxÉ
½äþiÉÖxÉÉ {ÉÊ® úiª ÉVª ÉiÉä, =n ùMÉÒlɦÉÉ́É́ÉiÉÂ=n ùMÉÉiÉÞ ¦ÉÉ́ɺ ª ÉÉÊ{É ={Éɺ ÉxÉÉlÉÇi´ÉäxÉ ={ÉÊnù¶ª É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉ ; |ÉÉhÉ́ÉÒªÉæhÉè́É SÉ =n ùMÉÉiÉÉ
+Éèn ùMÉÉjÉÆ Eò® úÉäiÉÒÊiÉ xÉɺ iª ɺ ÉƦÉ́É&; iÉlÉÉ SÉ iÉjÉè́É ¸ÉÉẾÉiÉ̈ÉÂ-- '´ÉÉSÉÉ SÉ Á ä́É º É |ÉÉhÉäxÉ SÉÉänùMÉɪ ÉiÉ ' <ÊiÉ* xÉ SÉ
ẾÉ́ÉÊIÉiÉÉlÉǦÉänäù%´ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉä ´ÉÉCª ÉSUôɪ ÉÉxÉÖEòÉ® ú̈ÉÉjÉähÉ º É̈ÉÉxÉÉlÉÇi´É̈Évª É́ɺ ÉÉiÉÖÆ ª ÉÖHò¨É ; iÉlÉÉ Ê½þ-- +¦ª ÉÖnùªÉ́ÉÉCª Éä
{ɶ ÉÖEòɨÉ́ÉÉCª Éä SÉ 'jÉävÉÉ iÉhbÖ÷± ÉÉÎx´É¦ÉVÉätä ¨Évª É̈ÉÉ& º ª ÉÖº iÉÉxÉMxɪ Éä nùÉjÉä {ÉÖ® úÉäb÷ɶ É̈ɹ]õÉEò{Éɱ ÉÆ EÖòª ÉÉÇiÉ '
<iª ÉÉÊnùÊxÉnæù¶Éº ÉÉ̈ª Éä%Ê{É, ={ÉGò¨É¦ÉänùÉiÉÂ+¦ª ÉÖnùªÉ́ÉÉCª Éä näù́ÉiÉÉ{Éxɪ ÉÉä%vª É́Éʺ ÉiÉ&, {ɶ ÉÖEòɨÉ́ÉÉCª Éä iÉÖ ª ÉÉMÉẾÉÊvÉ& -- iÉlÉÉ
<½þÉÊ{É ={ÉGò¨É¦ÉänùÉiÉÂẾÉtɦÉänù&* {É® úÉä́É® úҪɺ i´ÉÉÊnù́ÉiÉÂ-- ª ÉlÉÉ {É® ú̈ÉÉi¨Éoù¹]õ¬ vª Éɺ ɺ ÉÉ̈ª Éä%Ê{É, '+ÉEòɶ ÉÉä Á ä́É親 ÉÉä
Vª Éɪ ÉÉxÉÉEòɶ É& {É® úɪ ÉhÉ̈É ' 'º É B¹É {É® úÉä́É® úÒªÉÉxÉÖn ùMÉÒlÉ& º É B¹ÉÉä%xÉxiÉ&' <ÊiÉ {É® úÉä́É® úҪɺ i´ÉMÉÖhÉẾÉʶɹ]ṏÉÂ=n ùMÉÒlÉÉä{Éɺ ÉxÉ̈ÉÂ
+Iª ÉÉÊnùiª ÉÉÊnùMÉiÉʽþ®úhª ɶ ¨É¸ÉÖi´ÉÉÊnùMÉÖhÉẾÉʶɹ]õÉän ùMÉÒlÉÉä{Éɺ ÉxÉÉiÉÂʦÉzÉ̈É ; xÉ SÉ <iÉ® äúiÉ® úMÉÖhÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® úBEòº ª ÉÉ̈ÉÊ{É
¶ ÉÉJÉɪ ÉÉ̈ÉÂ-- iÉuùiɶ ÉÉJÉÉxiÉ® úºlÉä¹́ÉÊ{É B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEäò¹ÉÖ ={Éɺ ÉxÉäίÉÊiÉ**

º ÉÆYÉÉiÉ SÉäkÉnÖùHò¨Éκ iÉ iÉÖ iÉnùÊ{É ** 3.3.8 **

** 3.3.8 **

+lÉÉäSª ÉäiÉ -- º ÉÆYÉèEòi´ÉÉiÉÂẾÉtèEòi´É̈ÉjÉ xª Éɪ ª É̈É , =n ùMÉÒlÉẾÉtäiª ÉÖ{ɦɪ ÉjÉÉÊ{É BEòÉ º ÉÆYÉäÊiÉ, iÉnùÊ{É xÉÉä{É{ÉtiÉä; =HÆò
Á äiÉiÉÂ-- 'xÉ ´ÉÉ |ÉEò® úhɦÉänùÉi{É® úÉä́É® úҪɺ i´ÉÉÊnù́ÉiÉ ' <ÊiÉ; iÉnäù́É SÉ +jÉ xª Éɪ ª ÉiÉ® Æú¸ÉÖiª ÉIÉ® úÉxÉÖMÉiÉÆ Ê½þ
; iÉiɺ ÉÆYÉèEòi´ÉÆ iÉÖ
¸ÉÖiª ÉIÉ® ú¤ÉÉÁ¨ÉÂ=n ùMÉÒlɶ ɤ nù̈ÉÉjɪ ÉÉäMÉÉiɱ ÉÉèÊEòEèò´ª ÉḈɽþiÉÞ
Çʦɯû{ÉSɪ ÉÇiÉä* +κ iÉ SÉ BiÉiº ÉÆYÉèEòi´ÉÆ |Éʺ Érù¦Éänäù¹́ÉÊ{É
{É® úÉä́É® úҪɺ i´ÉÉtÖ{Éɺ ÉxÉä¹ÉÖ -- =n ùMÉÒlÉẾÉtäÊiÉ; iÉlÉÉ |Éʺ Érù¦ÉänùÉxÉÉ̈ÉÊ{É +ÎMxɽþÉäjÉnù¶ÉÇ{ÉÚ hÉÇ̈Éɺ ÉÉnùÒxÉÉÆ
EòÉ`öEèòEòOÉxlÉ{ÉÊ® ú{ÉÊ`öiÉÉxÉÉÆ EòÉ`öEòº ÉÆYÉèEòi´ÉÆ où¶ª ÉiÉä, iÉlÉä½þÉÊ{É ¦ÉẾɹªÉÊiÉ* ª ÉjÉ iÉÖ xÉÉκ iÉ EòζSÉiÉÂB´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉä
¦Éänù½äþiÉÖ&, iÉjÉ ¦É́ÉiÉÖ º ÉÆYÉèEòi´ÉÉiÉÂẾÉtèEòi´É̈ÉÂ-- ª ÉlÉÉ º ÉǼÉMÉÉÇẾÉtÉÊnù¹ÉÖ**

´ª ÉÉ{iÉä SÉ º É̈É\Vɺ É̈ÉÂ** 3.3.9 **

´ª ÉÉ{iª ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ
** 3.3.9 **

'+ÉäÊ̈Éiª ÉäiÉnùIÉ® ú̈ÉÖnÂ

ùMÉÒlÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉÒiÉ' <iª ÉjÉ +IÉ® úÉänÂ
ùMÉÒlɶ ɤ nùªÉÉä& º ÉÉ̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhª Éä ¸ÉÚ
ª É̈ÉÉhÉä
+vª Éɺ ÉÉ{É́ÉÉnèùEòi´ÉẾɶ Éä¹ÉhÉ{ÉIÉÉhÉÉÆ |ÉÊiɦÉɺ ÉxÉÉiÉÂEòiÉ̈ÉÉä%jÉ {ÉIÉÉäxª Éɪ ª É& º ª ÉÉÊnùÊiÉ ẾÉSÉÉ® ú&* iÉjÉ +vª Éɺ ÉÉä xÉÉ̈É --
uùªÉÉä́ÉǺiÉÖxÉÉä& +ÊxÉ́ÉÌiÉiÉɪ ÉÉ̈Éä́É +xª ÉiÉ® ú¤ÉÖrùÉè+xª ÉiÉ® ú¤ÉÖÊrù®úvª ɺ ª ÉiÉä; ª Éκ ¨ÉxÉÂ<iÉ® ú¤ÉÖÊrù®úvª ɺ ª ÉiÉä, +xÉÖ́ÉiÉÇiÉ B´É iÉκ ¨ÉxÉÂ
iÉn ù¤ÉÖÊrù& +vª ɺ iÉäiÉ® ú¤ÉÖrùÉ́ÉÊ{É -- ª ÉlÉÉ xÉÉÎ̈xÉ ¥ÉÀ ¤ ÉÖrùÉ́Évª ɺ ª É̈ÉÉxÉɪ ÉÉ̈ÉÊ{É +xÉÖ́ÉiÉÇiÉ B´É xÉÉ̈ɤ ÉÖÊrù&, xÉ ¥ÉÀ ¤ ÉÖn ùvª ÉÉ
ÊxÉ́ÉiÉÇiÉä -- ª ÉlÉÉ ´ÉÉ |ÉÊiÉ̈ÉÉÊnù¹ÉÖ Ếɹh´ÉÉÊnù¤ÉÖn ùvª Évª Éɺ É& -- B´ÉÊ̈ɽþÉÊ{É +IÉ® äú=n ùMÉÒlɤ ÉÖÊrù®úvª ɺ ª ÉäiÉ, =n ùMÉÒlÉä ´ÉÉ
+IÉ® ú¤ÉÖÊrùÊ®úÊiÉ* +{É́ÉÉnùÉä xÉÉ̈É -- ª ÉjÉ EòϺ ¨ÉζSÉuùºiÉÖÊxÉ {ÉÚ ´ÉÇÊxÉẾɹ]õɪ ÉÉÆ Ê̈Élª Éɤ ÉÖrùÉèÊxÉζSÉiÉɪ ÉÉ̈É , {ɶ SÉÉnÖù{ÉVÉɪ É̈ÉÉxÉÉ
ª ÉlÉÉlÉÉǤ ÉÖÊrù& {ÉÚ ´ÉÇÊxÉẾɹ]õɪ ÉÉ Ê̈Élª Éɤ ÉÖräù& ÊxÉ́ÉÌiÉEòÉ ¦É́ÉÊiÉ -- ª ÉlÉÉ näù½äþÎxpùªÉº ÉÆPÉÉiÉä +Éi¨É¤ ÉÖÊrù&, +Éi¨Éxª Éä́É
+Éi¨É¤ ÉÖn ùvª ÉÉ {ɶ SÉÉn ù¦ÉÉẾÉxª ÉÉ 'iÉk´É̈Éʺ É' <iª Éxɪ ÉÉ ª ÉlÉÉlÉǤÉÖn ùvª ÉÉ ÊxÉ́Éiª ÉÇiÉä -- ª ÉlÉÉ ´ÉÉ ÊnùM§ ÉÉÎxiɤ ÉÖÊrù&
ÊnùMª ÉÉlÉÉi¨ª ɤ ÉÖn ùvª ÉÉ ÊxÉ́Éiª ÉÇiÉä -- B´ÉÊ̈ɽþÉÊ{É +IÉ® ú¤ÉÖn ùvª ÉÉ =n ùMÉÒlɤ ÉÖÊrùÌxÉ́Éiª ÉæiÉ, =n ùMÉÒlɤ ÉÖnÂùvª ÉÉ ´ÉÉ +IÉ® ú¤ÉÖÊrùÊ®úÊiÉ*
BEòi´ÉÆ iÉÖ +IÉ® úÉän ùMÉÒlɶ ɤ nùªÉÉä® úxÉÊiÉÊ® úHòÉlÉḈÉÞ
ÊkÉi´É̈ÉÂ-- ª ÉlÉÉ ÊuùVÉÉäkÉ̈ÉÉä ¥ÉÉÀ hÉÉä ¦ÉÚ Ê̈Énäù́É <ÊiÉ* Ếɶ Éä¹ÉhÉÆ {ÉÖxÉ&
º É́ÉḈÉänù́ª ÉÉÊ{ÉxÉ +ÉäÊ̈Éiª Éäiɺ ª ÉÉIÉ® úºª É OɽþhÉ|ɺ ÉR óMÉä +Éèn ùMÉÉjÉẾɶ Éä¹Éº ª É º É̈É{ÉÇhÉ̈ÉÂ-- ª ÉlÉÉ xÉÒ± ÉÆ ª ÉnÖùi{ɱ É̈ÉÂiÉnùÉxɪ ÉäÊiÉ,
B´ÉÊ̈ɽþÉÊ{É =n ùMÉÒlÉÉä ª É +ÉåEòÉ® ú& iÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉÒiÉäÊiÉ* B´É̈ÉäiÉκ ¨Éxº ÉÉ̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhª É́ÉÉCª Éä ẾÉ̈ÉÞ ¶ ª É̈ÉÉxÉä, BiÉä {ÉIÉÉ& |ÉÊiɦÉÉÎxiÉ;
iÉjÉÉxª ÉiÉ̈ÉÊxÉvÉÉÇ®úhÉEòÉ® úhÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ+ÊxÉvÉÉÇ®úhÉ|ÉÉ{iÉÉè--

<nù̈ÉÖSª ÉiÉä -- ´ª ÉÉ{iÉä¶ SÉ º É̈É\Vɺ ÉÊ̈ÉÊiÉ* SÉ-¶ ɤ nùÉä%ª ÉÆ iÉÖ¶ ɤ nùºlÉÉxÉÊxÉ́Éä¶ ÉÒ{ÉIÉjɪ É́ª ÉÉ́ÉiÉÇxÉ|ɪ ÉÉäVÉxÉ&* iÉÊnù½þjɪ É& {ÉIÉÉ&
º ÉÉ́ÉtÉ <ÊiÉ {ɪ ÉÖÇnùºª ÉxiÉä; Ếɶ Éä¹ÉhÉ{ÉIÉ B´ÉèEòÉä ÊxÉ® ú́Ét <iª ÉÖ{ÉÉnùÒªÉiÉä* iÉjÉÉvª Éɺ Éä iÉÉ́ÉiÉÂ-- ª ÉÉ ¤ ÉÖÊrù& <iÉ® újÉ +vª ɺ ª ÉiÉä,
iÉSUô¤ nùºª É ± ÉIÉhÉÉ́ÉÞ ÊkÉi´ÉÆ |ɺ ÉVª ÉäiÉ, iÉi¡ ò± ÉÆ SÉ Eò± {ª ÉäiÉ; ¸ÉÚ ª ÉiÉ B´É ¡ ò± É̈É , '+É{ÉʪÉiÉÉ ½þ´ÉèEòɨÉÉxÉÉÆ ¦É́ÉÊiÉ' <iª ÉÉÊnù,
<ÊiÉ SÉäiÉÂ-- iÉzÉ, iɺ ª É +xª É¡ ò± Éi´ÉÉiÉ ; +É{iª ÉÉÊnùoùι]õ¡ ò± ÉÆ Ê½þiÉiÉ , xÉÉänÂùMÉÒlÉÉvª Éɺ É¡ ò± É̈ÉÂ* +{É́ÉÉnäù%Ê{É º É̈ÉÉxÉ&
¡ ò± ÉɦÉÉ́É&; Ê̈Élª ÉÉYÉÉxÉÊxÉ́ÉÞ ÊkÉ& ¡ ò± ÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉ , xÉ; {ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÉæ{ɪ ÉÉäMÉÉxÉ́ÉMÉ̈ÉÉiÉ ; xÉ SÉ EònùÉÊSÉnùÊ{É +ÉåEòÉ® úÉiÉÂ
+ÉäEòÉ® ú¤ÉÖÊrùÌxÉ́ÉiÉæiÉ, =n ùMÉÒlÉÉuùÉ =n ùMÉÒlɤ ÉÖÊrù&; xÉ SÉänÆù´ÉÉCª ÉÆ ´Éº iÉÖiÉk´É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ{É® ú̈É , ={Éɺ ÉxÉÉẾÉÊvÉ{É® úi´ÉÉiÉ * xÉÉÊ{É
BEòi´É{ÉIÉ& º ÉÆMÉSUôiÉä; Êxɹ|ɪ ÉÉäVÉxÉÆ Ê½þiÉnùÉ ¶ ɤ nùuùªÉÉäSSÉÉ® úhÉÆ º ª ÉÉiÉ , BEäòxÉè́É ẾÉ́ÉÊIÉiÉÉlÉǺÉ̈É{ÉÇhÉÉiÉ * xÉ SÉ ½þÉèjÉẾɹɪ Éä
+Év´Éª ÉḈÉẾɹɪ Éä ´ÉÉ +IÉ® äú+ÉåEòÉ® ú¶É¤ nù́ÉÉSª Éä =n ùMÉÒlɶ ɤ nù|Éʺ ÉÊrù®úκiÉ, xÉÉÊ{É º ÉEò± Éɪ ÉÉ̈ɺ ÉÉ̈xÉÉä ÊuùiÉÒªÉɪ ÉÉÆ ¦ÉHòÉè
=n ùMÉÒlɶ ɤ nù́ÉÉSª Éɪ ÉÉ̈ÉÂ+ÉåEòÉ® ú¶É¤ nù|Éʺ ÉÊrù&, ª ÉäxÉÉxÉÊiÉÊ® úHòÉlÉÇiÉÉ º ª ÉÉiÉ * {ÉÊ® ú¶Éä¹ÉÉÊuù¶Éä¹ÉhÉ{ÉIÉ& {ÉÊ® úMÉÞ Á iÉä, ´ª ÉÉ{iÉä&
º É́ÉḈÉänùºÉÉvÉÉ® úhª ÉÉiÉ ; º É́ÉḈª ÉÉ{ª ÉIÉ® úÊ̈ɽþ¨ÉÉ |ɺ ÉÎ\VÉ -- <iª ÉiÉ =n ùMÉÒlɶ ɤ näùxÉ +IÉ® ÆúẾɶ É乪ÉiÉä -- EòlÉÆ xÉÉ̈É
=n ùMÉÒlÉÉ́ɪ É́ɦÉÚiÉ +ÉåEòÉ® úÉä MÉÞ Á äiÉäÊiÉ* xÉx´Éκ ¨ÉzÉÊ{É {ÉIÉä º É̈ÉÉxÉÉ ± ÉIÉhÉÉ, =n ùMÉÒlɶ ɤ nùºª É +´Éª É́ɱ ÉIÉhÉÉlÉÇi´ÉÉiÉ ;
º Éiª É̈Éä́É̈ ÉäiÉiÉÂ
; ± ÉIÉhÉɪ ÉÉ̈ÉÊ{É iÉÖ º ÉÆÊxÉEò¹ÉÇẾÉ|ÉEò¹ÉÉê¦É́ÉiÉ B´É; +vª Éɺ É{ÉIÉä ʽþ+lÉÉÇxiÉ® ú¤ÉÖÊrù®úlÉÉÇxiÉ® äúÊxÉÊIÉ{ª ÉiÉ <ÊiÉ
ẾÉ|ÉEÞ ò¹]õÉ ± ÉIÉhÉÉ, Ếɶ Éä¹ÉhÉ{ÉIÉä iÉÖ +´Éª ÉẾÉ́ÉSÉxÉäxÉ ¶ ɤ näùxÉ +´Éª É́É& º É̈É{ª ÉÇiÉ <ÊiÉ º ÉÆÊxÉEÞ ò¹]õÉ; º É̈ÉÖnùɪ Éä¹ÉÖ Ê½þ|É́ÉÞ kÉÉ&
¶ ɤ nùÉ +´Éª É́Éä¹́ÉÊ{É ´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉ où¹]õÉ& {É]õOÉÉ̈ÉÉÊnù¹ÉÖ* +iɶ SÉ ´ª ÉÉ{iÉä½æþiÉÉä& '+ÉäÊ̈Éiª ÉäiÉnùIÉ® ú̈É'Â<iª Éäiɺ ª É '=n ùMÉÒlÉ̈ÉÂ
'
<iª ÉäiÉÊuù¶Éä¹ÉhÉÊ̈ÉÊiÉ º É̈É\Vɺ É̈ÉäiÉiÉ , ÊxÉ® ú́ÉtÊ̈Éiª ÉlÉÇ&**

º É́ÉÉǦÉänùÉnùxª ÉjÉä̈Éä ** 3.3.10 **

º É́ÉÉǦÉänùÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.10 **

´ÉÉÊVÉxÉÉÆ UôxnùÉäMÉÉxÉÉÆ SÉ |ÉÉhɺ ÉǼÉÉnäù¸Éè¹`ö¬ MÉÖhÉÉÎx´Éiɺ ª É |ÉÉhɺ ª É ={Éɺ ª Éi´É̈ÉÖHò¨É ; ´ÉÉMÉÉnùªÉÉä%Ê{É Ê½þiÉjÉ
´Éʺ ɹ`öi´ÉÉÊnùMÉÖhÉÉÎx´ÉiÉÉ =HòÉ&; iÉä SÉ MÉÖhÉÉ& |ÉÉhÉä {ÉÖxÉ& |Éiª ÉÌ{ÉiÉÉ& -- 'ª ÉuùÉ +½Æþ´Éʺ ɹ`öÉκ ¨É i´ÉÆ iÉuùʺɹ`öÉä%ʺ É'
<iª ÉÉÊnùxÉÉ* +xª Éä¹ÉÉ̈ÉÊ{É iÉÖ ¶ ÉÉÊJÉxÉÉÆ EòÉä¹ÉÒiÉÊEò|ɦÉÞ iÉÒxÉÉÆ |ÉÉhɺ ÉǼÉÉnäù¹ÉÖ '+lÉÉiÉÉä ÊxÉ&¸ÉäªÉº ÉÉnùÉxÉ̈ÉäiÉÉ ½þ´Éènäù́ÉiÉÉ
+½Æþ̧ÉäªÉº Éä ẾÉ́Énù̈ÉÉxÉÉ&' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEäò¹ÉÖ |ÉÉhɺ ª É ¸Éè¹`ö¬ ¨ÉÖHò¨ÉÂ
, xÉ Îi´É̈Éä ´Éʺ ɹ`öi´ÉÉnùªÉÉä%Ê{É MÉÖhÉÉ =HòÉ&* iÉjÉ º Éƶ ɪ É&
-- ÊEòÊ̈É̈Éä ´Éʺ ɹ`öi´ÉÉnùªÉÉä MÉÖhÉÉ& C´ÉÊSÉnÖùHòÉ +xª ÉjÉÉÊ{É +º ª Éä® úxÉ , =iÉ xÉɺ ª Éä® úÊzÉÊiÉ* iÉjÉ |ÉÉ{iÉÆ iÉÉ́ÉiÉÂ--
xÉɺ ª Éä® úÊzÉÊiÉ; EÖòiÉ&? B´ÉÆ-¶ ɤ nùºÉƪ ÉÉäMÉÉiÉÂ
; '+lÉÉä ª É B´ÉÆ ẾÉuùÉx|ÉÉhÉä ÊxÉ&¸ÉäªÉº ÉÆ ẾÉÊnùi´ÉÉ' <ÊiÉ Ê½þiÉjÉ iÉjÉ B´ÉÆ-¶ ɤ näùxÉ ´ÉätÆ
´Éº iÉÖ ÊxÉ́ÉätiÉä; B´ÉÆ-¶ ɤ nù¶SÉ º ÉÆÊxÉʽþiÉÉ́ɱ É̈¤ ÉxÉ& xÉ ¶ ÉÉJÉÉxiÉ® ú{ÉÊ® ú{ÉÊ`öiÉ̈ÉÂB´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEÆò MÉÖhÉVÉÉiÉÆ ¶ ÉCxÉÉäÊiÉ ÊxÉ́ÉänùʪÉiÉÖ̈ÉÂ
;
iɺ ¨ÉÉiɺ ´É|ÉEò® úhɺ lÉè®äú́É MÉÖhÉèÌxÉ® úÉEòÉR óIÉi´ÉÊ̈Éiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä --

|Éiª Éɽþ-- +º ª Éä® úxÉÂ<¨Éä MÉÖhÉÉ& C´ÉÊSÉnÖùHòÉ ´Éʺ ɹ`öi´ÉÉnùªÉ& +xª ÉjÉÉÊ{É; EÖòiÉ&? º É́ÉÉǦÉänùÉiÉÂ-- º É́ÉÇjÉè{É iÉnäù́É BEÆò
|ÉÉhÉẾÉYÉÉxÉ̈ÉʦÉzÉÆ |Éiª ÉʦÉYÉɪ ÉiÉä, |ÉÉhɺ ÉǼÉÉnùÉÊnùºÉÉ°ü{ª ÉÉiÉ ; +¦ÉänäùSÉ ẾÉYÉÉxɺ ª É EòlÉ̈ÉÂ<¨Éä MÉÖhÉÉ& C´ÉÊSÉnÖùHòÉ +xª ÉjÉ xÉ
+º ª Éä® úxÉÂ
* xÉxÉÖ B´ÉÆ-¶ ɤ nù& iÉjÉ iÉjÉ ¦ÉänäùxÉ B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEÆò MÉÖhÉVÉÉiÉÆ ´Éäti´Éɪ É º É̈É{ÉǪÉiÉÒiª ÉÖHò¨É ; +jÉÉäSª ÉiÉä -- ª ÉtÊ{É
EòÉè¹ÉÒiÉÊEò¥ÉÉÀ hÉMÉiÉäxÉ B´ÉÆ-¶ ɤ näùxÉ ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪɥÉÉÀ hÉMÉiÉÆ MÉÖhÉVÉÉiÉ̈ÉÂ+º Éƶ ÉΤnùiÉ̈ÉÂ+º ÉÆÊxÉʽþiÉi´ÉÉiÉ , iÉlÉÉÊ{É iÉκ ¨ÉzÉä́É
ẾÉYÉÉxÉä ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪɥÉÉÀ hÉMÉiÉäxÉ B´ÉÆ-¶ ɤ näùxÉ iÉiɺ Éƶ ÉΤnùiÉÊ̈ÉÊiÉ -- xÉ {É® ú¶ÉÉJÉÉMÉiÉ̈ÉÊ{É +ʦÉzÉẾÉYÉÉxÉÉ́ɤ ÉrÆùMÉÖhÉVÉÉiÉÆ
º ´É¶ ÉÉJÉÉMÉiÉÉÊuùʶɹªÉiÉä; xÉ SÉè́ÉÆ º ÉÊiÉ ¸ÉÖiɽþÉÊxÉ& +¸ÉÖiÉEò± {ÉxÉÉ ´ÉÉ ¦É́ÉÊiÉ; BEòº ª ÉÉ̈ÉÊ{É Ê½þ¶ ÉÉJÉɪ ÉÉÆ ¸ÉÖiÉÉ MÉÖhÉÉ& ¸ÉÖiÉÉ
B´É º É́ÉÇjÉ ¦É́ÉÎxiÉ, MÉÖhÉ́ÉiÉÉä ¦ÉänùɦÉÉ́ÉÉiÉ ; xÉ Ê½þnäù́ÉnùkÉ& ¶ ÉÉèªÉÉÇÊnùMÉÖhÉi´ÉäxÉ º ´Énäù¶Éä |Éʺ Érù& näù¶ÉÉxiÉ® ÆúMÉiÉ&
iÉqäù¶ª Éè®úẾɦÉÉẾÉiɶ ÉÉèªÉÉÇÊnùMÉÖhÉÉä%Ê{É +iÉnÂ
ùMÉÖhÉÉä ¦É́ÉÊiÉ; ª ÉlÉÉ SÉ iÉjÉ {ÉÊ® úSɪ ÉäẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂnäù¶ÉÉxiÉ® äú%Ê{É näù́ÉnùkÉMÉÖhÉÉ
ẾɦÉÉ́ª ÉxiÉä, B´É̈ÉÂ+ʦɪÉÉäMÉẾɶ Éä¹ÉÉiɶ ÉÉJÉÉxiÉ® äú%{ª ÉÖ{Éɺ ª ÉÉ MÉÖhÉÉ& ¶ ÉÉJÉÉxiÉ® äú%{ª ɺ ª Éä® úxÉÂ
* iɺ ¨ÉÉnäùEò|ÉvÉÉxɺ ÉƤÉrùÉ vÉ̈ÉÉÇ
BEòjÉÉ{ª ÉÖSª É̈ÉÉxÉÉ& º É́ÉÇjÉè́É ={ɺ ÉƽþiÉḈª ÉÉ <ÊiÉ**

+ÉxÉxnùÉnùªÉ& |ÉvÉÉxɺ ª É ** 3.3.11 **

+ÉxÉxnùÉtÊvÉEòÉ® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.11 **

¥ÉÀ º ´É°ü{É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ{É® úɺ ÉÖ ¸ÉÖÊiɹÉÖ +ÉxÉxnù°ü{Éi´ÉÆ ẾÉYÉÉxÉPÉxÉi´ÉÆ º É́ÉÇMÉiÉi´ÉÆ º É́ÉÉÇi¨Éi´ÉÆÊ̈Éiª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ ¥ÉÀ hÉÉä vÉ̈ÉÉÇ&
C´ÉÊSÉiÉÂEäòÊSÉiɸÉÚ ª ÉxiÉä* iÉä¹ÉÖ º Éƶ ɪ É& -- ÊEò¨ÉÉxÉxnùÉnùªÉÉä ¥ÉÀ vÉ̈ÉÉÇ& ª ÉjÉ ª ÉÉ́ÉxiÉ& ¸ÉÚ ª ÉxiÉä iÉÉ́ÉxiÉ B´É iÉjÉ |ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª ÉÉ&,
ËEò ´ÉÉ º É́Éæ º É́ÉÇjÉäÊiÉ* iÉjÉ ª ÉlÉɸÉÖÊiÉẾɦÉÉMÉÆ vÉ̈ÉÇ|ÉÊiÉ{ÉkÉÉè|ÉÉ{iÉɪ ÉÉ̈É , <nù̈ÉÖSª ÉiÉä -- +ÉxÉxnùÉnùªÉ& |ÉvÉÉxɺ ª É ¥ÉÀ hÉÉä vÉ̈ÉÉÇ&
º É́Éæ º É́ÉÇjÉ |ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª ÉÉ&; Eòº ¨ÉÉiÉ ? º É́ÉÉǦÉänùÉnäù́É -- º É́ÉÇjÉ Ê½þiÉnäù́É BEÆò |ÉvÉÉxÉÆ Ếɶ É乪ÉÆ ¥ÉÀ xÉ Ê¦ÉtiÉä; iɺ ¨ÉÉiÉÂ
º ÉÉ́ÉÇÊjÉEòi´ÉÆ ¥ÉÀ vÉ̈ÉÉÇhÉÉ̈ÉÂ-- iÉäxÉè́É {ÉÚ ´ÉÉÇÊvÉEò® úhÉÉäÊnùiÉäxÉ näù́Énùkɶ ÉÉèªÉÉÇÊnùÊxÉnù¶ÉÇxÉäxÉ**

xÉxÉÖ B´ÉÆ º ÉÊiÉ Ê|ɪ Éʶɮ úºi´ÉÉnùªÉÉä%Ê{É vÉ̈ÉÉÇ& º É́Éæ º É́ÉÇjÉ º ÉÆEòÒªÉæ® úxÉÂ
; iÉlÉÉ Ê½þiÉèÊkÉ® úÒªÉEäò +ÉxÉxnù̈ɪ É̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ |ÉGò¨ª É
+É̈xÉɪ ÉiÉä -- 'iɺ ª É Ê|ɪ É̈Éä́É Ê¶É® ú&* ¨ÉÉänùÉä nùÊIÉhÉ& {ÉIÉ&* |É̈ÉÉänù=kÉ® ú& {ÉIÉ&* +ÉxÉxnù+Éi¨ÉÉ* ¥ÉÀ {ÉÖSUÆô |ÉÊiɹ`öÉ'
<ÊiÉ* +iÉ =kÉ® Æú{É`öÊiÉ --

Ê|ɪ Éʶ É® úºi´ÉÉt|ÉÉÎ{iɯû{ÉSɪ ÉÉ{ÉSɪ ÉÉèʽþ¦Éänäù** 3.3.12 **

** 3.3.12 **

Ê|ɪ Éʶɮ úºi´ÉÉnùÒxÉÉÆ vÉ̈ÉÉÇhÉÉÆ iÉèÊkÉ® úÒªÉEäò +É̈xÉÉiÉÉxÉÉÆ xÉÉκ iÉ +xª ÉjÉ |ÉÉÎ{iÉ&, ª ÉiEòÉ® úhÉ̈ÉÂ-- Ê|ɪ ÉÆ ¨ÉÉänù& |É̈ÉÉänù+ÉxÉxnù
<iª ÉäiÉä -- {É® úº{É® úÉ{ÉäIɪ ÉÉ ¦ÉÉäCjÉxiÉ® úÉ{ÉäIɪ ÉÉ SÉ ={ÉÊSÉiÉÉ{ÉÊSÉiÉ°ü{ÉÉ ={ɱ ɦª ÉxiÉä; ={ÉSɪ ÉÉ{ÉSɪ ÉÉèSÉ º ÉÊiÉ ¦Éänäùº ÉƦÉ́ÉiÉ&;
ÊxɦÉænÆùiÉÖ ¥ÉÀ 'BEò¨Éä́ÉÉÊuùiÉÒªÉ̈É ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É&* xÉ SÉ BiÉä Ê|ɪ Éʶ É® úºi´ÉÉnùªÉÉä ¥ÉÀ vÉ̈ÉÉÇ&; EòÉä¶ ÉvÉ̈ÉÉǺiÉÖ BiÉä
<iª ÉÖ{ÉÊnù¹]ṏɺ ¨ÉÉʦÉ& '+ÉxÉxnù̈ɪ ÉÉä%¦ª Éɺ ÉÉiÉ ' <iª ÉjÉ* +Ê{É SÉ {É® úκ¨ÉxÉÂ¥ÉÀ ÊhÉ ÊSÉkÉÉ́ÉiÉÉ® úÉä{Éɪ É̈ÉÉjÉi´ÉäxÉ BiÉä
{ÉÊ® úEò± {ª ÉxiÉä, xÉ pù¹]ṍª Éi´ÉäxÉ; B´É̈ÉÊ{É º ÉÖiÉ® úÉ̈ Éxª ÉjÉÉ|ÉÉÎ{iÉ& Ê|ɪ Éʶɮ úºi´ÉÉnùÒxÉÉ̈É * ¥ÉÀ vÉ̈ÉÉÈ º iÉÖ BiÉÉxEÞ òi´ÉÉ
xª Éɪ É̈ÉÉjÉÊ̈Énù̈ÉÂ+ÉSÉɪ ÉæhÉ |Énù̶ÉiÉ̈ÉÂ-- Ê|ɪ Éʶɮ úºi´ÉÉt|ÉÉÎ{iÉÊ® úÊiÉ; º É SÉ xª Éɪ É& +xª Éä¹ÉÖ ÊxÉζSÉiÉä¹ÉÖ ¥ÉÀ vÉ̈Éæ¹ÉÖ
={Éɺ ÉxÉɪ ÉÉä{ÉÊnù¶ª É̈ÉÉxÉä¹ÉÖ xÉäiÉ́ª É& -- º Éƪ ÉuùÉ̈ Éi´ÉÉÊnù¹ÉÖ º Éiª ÉEòɨÉi´ÉÉÊnù¹ÉÖ SÉ; iÉä¹ÉÖ Ê½þº Éiª ÉÊ{É ={Éɺ ª ɺ ª É ¥ÉÀ hÉ BEòi´Éä,
|ÉGò¨É¦ÉänùÉnÖù{Éɺ ÉxÉɦÉänäùº ÉÊiÉ, xÉ +xª ÉÉäxª ÉvÉ̈ÉÉÇhÉÉ̈ÉÂ+xª ÉÉäxª ÉjÉ |ÉÉÎ{iÉ&; ª ÉlÉÉ SÉ uäùxÉɪ ÉÉêBEÆò xÉÞ {ÉÊiÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉÉiÉä -- UôjÉähÉ
+xª ÉÉ SÉÉ̈É® äúhÉ +xª ÉÉ -- iÉjÉÉä{Éɺ ª ÉèEòi´Éä%Ê{É ={Éɺ ÉxɦÉänùÉä vÉ̈ÉḈª É́ɺ lÉÉ SÉ ¦É́ÉÊiÉ -- B´ÉÊ̈ɽþÉ{ÉÒÊiÉ*
={ÉÊSÉiÉÉ{ÉÊSÉiÉMÉÖhÉi´ÉÆ Ê½þº ÉÊiÉ ¦Éänù́ª É́ɽþÉ® äúº ÉMÉÖhÉä ¥ÉÀ hª ÉÖ{É{ÉtäiÉ, xÉ ÊxÉMÉÖÇhÉä {É® úκ¨Éx¥ÉÀ ÊhÉ* +iÉÉä xÉ
º Éiª ÉEòɨÉi´ÉÉnùÒxÉÉÆ vÉ̈ÉÉÇhÉÉÆ C´ÉÊSÉSUØôiÉÉxÉÉÆ º É́ÉÇjÉ |ÉÉÎ{iÉÊ® úiª ÉlÉÇ&**
 <iÉ® äúi´ÉlÉǺÉÉ̈ÉÉxª ÉÉiÉÂ** 3.3.13 **
** 3.3.13 **

<iÉ® äúiÉÖ +ÉxÉxnùÉnùªÉÉä vÉ̈ÉÉÇ¥ÉÀ º ´É°ü{É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉɪ Éè́É =Sª É̈ÉÉxÉÉ&, +lÉǺÉÉ̈ÉÉxª ÉÉiÉÂ|ÉÊiÉ{ÉÉtº ª É ¥ÉÀ hÉÉä vÉÌ̈ÉhÉ BEòi´ÉÉiÉÂ
,
º É́Éæ º É́ÉÇjÉ |ÉiÉÒªÉä® úÊzÉÊiÉ ´Éè¹É̈ª É̈ÉÂ-- |ÉÊiÉ{ÉÊkÉ̈ÉÉjÉ|ɪ ÉÉäVÉxÉÉ Ê½þiÉä <ÊiÉ**

+Évª ÉÉxÉɪ É |ɪ ÉÉäVÉxÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ** 3.3.14 **

+Évª ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.14 **

EòÉ`öEäò ʽþ{É`ö¬ iÉä -- '<ÎxpùªÉ䦪É& {É® úÉ Á lÉÉÇ+lÉ榪 ɶ SÉ {É® Æú¨ÉxÉ&* ¨Éxɺ ɺ iÉÖ {É® úÉ ¤ ÉÖÊrù&' <iª ÉÉ® ú¦ª É '{ÉÖ¯û¹ÉÉzÉ {É® Æú
ËEòÊSÉiº ÉÉ Eòɹ`öÉ º ÉÉ {É® úÉ MÉÊiÉ&' <ÊiÉ* iÉjÉ º Éƶ ɪ É& -- ÊEòÊ̈É̈Éä º É́ÉÇB´É +lÉÉÇnùªÉ& iÉiɺ iÉiÉ& {É® úi´ÉäxÉ |ÉÊiÉ{ÉÉtxiÉä, =iÉ
{ÉÖ¯û¹É B´É B¦ª É& º É́É榪 É& {É® ú& |ÉÊiÉ{ÉÉtiÉ <ÊiÉ* iÉjÉ iÉÉ́Éiɺ É́Éæ¹ÉÉ̈Éä́Éè¹ÉÉÆ {É® úi´ÉäxÉ |ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉÊ̈ÉÊiÉ ¦É́ÉÊiÉ ¨ÉÊiÉ&; iÉlÉÉʽþ
¸ÉÚª ÉiÉä -- <nù̈ɺ ¨ÉÉi{É® ú̈É , <nù̈ɺ ¨ÉÉi{É® úÊ̈ÉÊiÉ* xÉxÉÖ ¤ ɽÖþ¹́ÉlÉæ¹ÉÖ {É® úi´ÉäxÉ |ÉÊiÉÊ{É{ÉÉnùʪÉʹÉiÉä¹ÉÖ ´ÉÉCª ɦÉänù& º ª ÉÉiÉÂ
; xÉè¹É nùɹäÉ&,
´ÉÉCª ɤ ɽÖþi´ÉÉä{É{ÉkÉä&; ¤ ɽÚþxªÉä́É Ê½þBiÉÉÊxÉ ´ÉÉCª ÉÉÊxÉ |ɦÉ́ÉÎxiÉ ¤ ɽÚþxÉlÉÉÇxÉÂ{É® úi´ÉÉä{ÉäiÉÉxÉÂ|ÉÊiÉ{ÉÉnùʪÉiÉÖ̈É * iɺ ¨ÉÉiÉÂ|Éiª ÉäEò¨Éä¹ÉÉÆ
{É® úi´É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉÊ̈Éiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä --

¥ÉÚ¨ É& -- {ÉÖ¯û¹É B´É ʽþB¦ª É& º É́É榪 É& {É® ú& |ÉÊiÉ{ÉÉtiÉ <ÊiÉ ª ÉÖHò¨ÉÂ-- xÉ |Éiª ÉäEò¨Éä¹ÉÉÆ {É® úi´É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ̈É ; Eòº ¨ÉÉiÉ ?
|ɪ ÉÉäVÉxÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ; xÉ Ê½þ<iÉ® äú¹ÉÖ {É® úi´ÉäxÉ |ÉÊiÉ{ÉzÉä¹ÉÖ ËEòÊSÉi|ɪ ÉÉäVÉxÉÆ où¶ª ÉiÉä, ¸ÉÚ ª ÉiÉä ´ÉÉ; {ÉÖ¯û¹Éä iÉÖ <ÎxpùªÉÉÊnù¦ª É& {É® úκ¨ÉxÉÂ
º É́ÉÉÇxÉlÉǵÉÉiÉÉiÉÒiÉä |ÉÊiÉ{ÉzÉä où¶ª ÉiÉä |ɪ ÉÉäVÉxÉ̈ÉÂ
, ¨ÉÉäIÉʺ ÉÊrù&; iÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ& -- 'ÊxÉSÉɪ ª É iÉx¨ÉÞ iª ÉÖ̈ÉÖJÉÉi|ɦÉÖSª ÉiÉä' <ÊiÉ*
+Ê{É SÉ {É® ú|ÉÊiɹÉävÉäxÉ Eòɹ`öɶ ɤ näùxÉ SÉ {ÉÖ¯û¹ÉẾɹɪ É̈ÉÉnù®Æúnù¶ÉǪÉxÉÂ{ÉÖ¯û¹É|ÉÊiÉ{Ékª ÉlÉếÉ {ÉÚ ´ÉÉÇ{É® ú|É́ÉɽþÉÊäHòÊ® úÊiÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ*
+Évª ÉÉxÉɪ ÉäÊiÉ -- +Évª ÉÉxÉ{ÉÚ ´ÉÇEòɪ É º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉɪ Éäiª ÉlÉÇ&; º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉÉlÉÇ̈Éä́É Ê½þ<½þ+Évª ÉÉxÉ̈ÉÖ{ÉÊnù¶ª ÉiÉä, xÉ iÉÖ +Évª ÉÉxÉ̈Éä́É
º ´É|ÉvÉÉxÉ̈ÉÂ**

+Éi¨É¶ ɤ nùÉSSÉ ** 3.3.15 **

** 3.3.15 **

<iɶ SÉ {ÉÖ¯û¹É|ÉÊiÉ{Ékª ÉlÉếÉ <ª ÉÊ̈ÉÎxpùªÉÉÊnù|É́ÉɽþÉÊäHò&, ª ÉiEòÉ® úhÉ̈ÉÂ'B¹É º É́Éæ¹ÉÖ ¦ÉÚ iÉä¹ÉÖ MÉÚ
føÉäi¨ÉÉ xÉ |ÉEòɶ ÉiÉä* où¶ª ÉiÉä
i´ÉOª ɪ ÉÉ ¤ ÉÖnÂ
ùvª ÉÉ º ÉÚ
I ¨Éª ÉÉ º ÉÚ
I ¨Énù̶ÉʦÉ&' <ÊiÉ |ÉEÞ òiÉÆ {ÉÖ¯û¹É̈ÉÂ+Éi¨Éäiª Éɽþ; +iɶ SÉ +xÉÉi¨Éi´ÉÊ̈ÉiÉ® äú¹ÉÉÆ ẾÉ́ÉÊIÉiÉÊ̈ÉÊiÉ
MÉ̈ª ÉiÉä; iɺ ª Éè́É SÉ nÖùÌ́ÉYÉÉxÉiÉÉÆ º Éƺ EÞòiÉ̈ÉÊiÉMÉ̈ª ÉiÉÉÆ SÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ; iÉÊuùYÉÉxÉɪ Éè́É SÉ -- 'ª ÉSUäôuùÉR ó̈Éxɺ ÉÒ|ÉÉYÉ&' <ÊiÉ
+Évª ÉÉxÉÆ ẾÉnùvÉÉÊiÉ* iÉiÉ´ª ÉÉJª ÉÉiÉ̈ÉÂ'+ÉxÉÖ̈ÉÉÊxÉEò¨É{ª ÉäEäò¹ÉÉ̈É ' <iª ÉjÉ* B´É̈ÉÂ+xÉäEò|ÉEòÉ® ú+ɶ ɪ ÉÉÊiɶ ɪ É& ¸ÉÖiÉä& {ÉÖ¯û¹Éä
± ÉIª ÉiÉä, xÉäiÉ® äú¹ÉÖ* +Ê{É SÉ 'º ÉÉä%v´ÉxÉ& {ÉÉ® ú̈ÉÉ{xÉÉäÊiÉ iÉÊuù¹hÉÉä& {É® ú̈ÉÆ {Énù̈É'Â<iª ÉÖHäò, ËEò iÉiÉÂ+v´ÉxÉ& {ÉÉ® ÆúẾɹhÉÉä& {É® ú̈ÉÆ
{ÉnùÊ̈Éiª ɺ ª ÉÉ̈ÉÉEòÉR óIÉɪ ÉÉ̈ÉÂ<ÎxpùªÉÉtxÉÖGò¨ÉhÉÉiÉÂ{É® ú̈É{Énù|ÉÊiÉ{Ékª ÉlÉÇB´Éɪ É̈ÉÂ+É̈xÉɪ É <iª É́ɺ ÉÒªÉiÉä**

+Éi¨ÉMÉÞ
½þ
ÒÊiÉÊ® úiÉ® ú́ÉnÖùkÉ® úÉiÉÂ** 3.3.16 **
+Éi¨ÉMÉÞ
½þ
Òiª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.16 **

BäiÉ® äúªÉEäò ¸ÉÚª ÉiÉä -- '+Éi¨ÉÉ ´ÉÉ <nù̈ÉäEò B´ÉÉOÉ +ɺ ÉÒzÉÉxª ÉÏiEòSÉxÉ Ê̈ɹÉiº É <ÇIÉiÉ ± ÉÉäEòÉzÉÖ º ÉÞ VÉÉ <ÊiÉ' 'º É
<¨ÉÉı± ÉÉäEòÉxɺ ÉÞ VÉiÉÉ̈¦ÉÉä ¨É® úÒSÉÒ̈ÉÇ®ú̈ÉÉ{É&' <iª ÉÉÊnù* iÉjÉ º Éƶ ɪ É& -- ËEò {É® úB´ÉÉi¨ÉÉ <½þ+Éi¨É¶ ɤ näùxÉÉʦɱ É{ª ÉiÉä, =iÉ
+xª É& EòζSÉÊnùÊiÉ* ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈É ? xÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ <½þ+Éi¨É¶ ɤ nùÉʦɱ É{ª ÉÉä ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþiÉÒÊiÉ; Eòº ¨ÉÉiÉ ?
´ÉÉCª ÉÉx´Éª Énù¶ÉÇxÉÉiÉ * xÉxÉÖ ´ÉÉCª ÉÉx´Éª É& º ÉÖiÉ® úÉÆ {É® ú̈ÉÉi¨ÉẾɹɪ ÉÉä où¶ª ÉiÉä, |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä& +Éi¨ÉèEòi´ÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉÉiÉÂ
,
<ÇIÉhÉ{ÉÚ ´ÉÇEò» ɹ]Þ õi´É́ÉSÉxÉÉSSÉ; xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä, ± ÉÉäEòº ÉÞι]ṍÉSÉxÉÉiÉÂ-- {É® ú̈ÉÉi¨ÉÊxÉ Ê½þ» ɹ]õÊ®ú{ÉÊ® úMÉÞ Á ¨ÉÉhÉä, ¨É½þɦÉÚ
iɺ ÉÞ
ι]õ&
 +ÉnùÉè´ÉHò´ª ÉÉ; ± ÉÉäEòº ÉÞ Î¹]õºiÉÖ <½þ+ÉnùÉ́ÉÖSª ÉiÉä; ± ÉÉäEòɶ SÉ ¨É½þɦÉÚ iɺ ÉÆÊxÉ́Éä¶ ÉẾɶ Éä¹ÉÉ&; iÉlÉÉ SÉ +¨¦É&|ɦÉÞ iÉÒxɱ ÉÉäEòi´ÉäxÉè́É
ÊxÉ¥ÉḈÉÒÊiÉ -- '+nùÉä%¨¦É& {É® äúhÉ Ênù́É̈ É ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ* ± ÉÉäEòº ÉÞ Î¹]õ¶SÉ {É® ú̈Éä¶ ´É® úÉÊvÉι`öiÉäxÉ +{É® äúhÉ EäòxÉÊSÉnùÒ¶´É® äúhÉ ÊGòª ÉiÉ
<ÊiÉ ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ iª ÉÉä¯û{ɱ ɦª ÉiÉä; iÉlÉÉ Ê½þ¸ÉÖÊiɦÉḈÉÊiÉ -- '+Éi¨Éè́Éänù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒi{ÉÖ¯û¹ÉẾÉvÉ&' <iª ÉÉtÉ; º ¨ÉÞ ÊiÉ® úÊ{É -- 'º É ´Éè
¶ É® úÒ®úÒ|ÉlÉ̈É& º É ´Éè{ÉÖ¯û¹É =Sª ÉiÉä* +ÉÊnùEòiÉÉǺ É ¦ÉÚ iÉÉxÉÉÆ ¥ÉÀ ÉOÉä º É̈É́ÉiÉÇiÉ' <ÊiÉ; BäiÉ® äúʪÉhÉÉä%Ê{É '+lÉÉiÉÉä ® äúiɺ É& º ÉÞ Î¹]õ&
|ÉVÉÉ{ÉiÉä ® äúiÉÉä näù́ÉÉ&' <iª ÉjÉ {ÉÚ ´ÉÇκ¨Éx|ÉEò® úhÉä |ÉVÉÉ{ÉÊiÉEòiÉÞ ÇEòÉÆ ẾÉÊSÉjÉÉÆ º ÉÞι]ṏÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ; +Éi¨É¶ ɤ nùÉä%Ê{É iÉκ ¨Éx|ɪ ÉÖVª É̈ÉÉxÉÉä
où¶ª ÉiÉä -- '+Éi¨Éè́Éänù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒi{ÉÖ¯û¹ÉẾÉvÉ&' <iª ÉjÉ* BEòi´ÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉ̈ÉÊ{É |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä& º ´ÉẾÉEòÉ® úÉ{ÉäIÉ̈ÉÖ{É{ÉtiÉä; <ÇIÉhÉ̈ÉÊ{É
iɺ ª É SÉäiÉxÉi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉnÖù{É{ÉzÉ̈É * +Ê{É SÉ 'iÉɦª ÉÉä MÉÉ̈ÉÉxɪ ÉiÉ ' 'iÉɦª ÉÉä%¶ ´É̈ÉÉxɪ ÉiÉ ' 'iÉɦª É& {ÉÖ¯û¹É̈ÉÉxɪ ÉiÉÂ' 'iÉÉ +¥ÉÖ́ÉxÉÂ
'
<iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉä ¦ÉÚ ª ÉÉxÉ´ª ÉÉ{ÉÉ® úẾɶ Éä¹É& ± ÉÉèÊEòEäò¹ÉÖ Ếɶ Éä¹É́Éiº ÉÖ +Éi¨Éº ÉÖ |Éʺ Érù& <½þÉxÉÖMÉ̈ª ÉiÉä* iɺ ¨ÉÉiÉÂẾɶ Éä¹É́ÉÉxÉä́É
EòζSÉÊnù½þ+Éi¨ÉÉ º ª ÉÉÊnùiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä --

¥ÉÚ¨ É& -- {É® úB´É +Éi¨ÉÉ <½þ+Éi¨É¶ ɤ näùxÉ MÉÞ Á iÉä; <iÉ® ú́ÉiÉÂ-- ª ÉlÉÉ <iÉ® äú¹ÉÖ º ÉÞ
ι]õ̧É́ÉhÉä¹ÉÖ 'iɺ ¨ÉÉuùÉ Biɺ ¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉ
+ÉEòɶ É& º ÉƦÉÚiÉ&' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¹ÉÖ {É® úºª ÉÉi¨ÉxÉÉä OɽþhÉ̈ÉÂ
, ª ÉlÉÉ SÉ <iÉ® úκ¨Éxɱ ÉÉèÊEòEòÉi¨É¶ ɤ nù|ɪ ÉÉäMÉä |Éiª ÉMÉÉi¨Éè́É ¨ÉÖJª É
+Éi¨É¶ ɤ näùxÉ MÉÞÁ iÉä -- iÉlÉÉ <½þÉÊ{É ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ* ª ÉjÉ iÉÖ '+Éi¨Éè́Éänù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒiÉ ' <iª Éä́É̈ ÉÉnùÉè'{ÉÖ¯û¹ÉẾÉvÉ&'
<iª Éä́É̈ ÉÉÊnùẾɶ Éä¹ÉhÉÉxiÉ® Æú¸ÉÚ
ª ÉiÉä, ¦É́ÉäiÉÂiÉjÉ Ếɶ Éä¹É́ÉiÉ +Éi¨ÉxÉÉä OɽþhÉ̈É ; +jÉ {ÉÖxÉ& {É® ú̈ÉÉi¨ÉOɽþhÉÉxÉÖMÉÖhÉ̈Éä́É Ếɶ Éä¹ÉhÉ̈ÉÊ{É
=kÉ® ú̈ÉÂ={ɱ ɦª ÉiÉä -- 'º É <ÇIÉiÉ ± ÉÉäEòÉzÉÖ º ÉÞ VÉÉ <ÊiÉ' 'º É <¨ÉÉı± ÉÉäEòÉxɺ ÉÞ
VÉiÉ <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù; iɺ ¨ÉÉiÉÂiɺ ª Éè́É OɽþhÉÊ̈ÉÊiÉ
xª Éɪ ª É̈ÉÂ
**

+x´Éª ÉÉÊnùÊiÉ SÉäiº ª ÉÉnù́ÉvÉÉ® úhÉÉiÉÂ** 3.3.17 **

** 3.3.17 **

´ÉÉCª ÉÉx´Éª Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂxÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉOɽþhÉÊ̈ÉÊiÉ {ÉÖxÉ& ª ÉnÖùHò¨É , iÉi{ÉÊ® ú½þiÉḈª ÉÊ̈ÉÊiÉ -- +jÉÉäSª ÉiÉä -- º ª ÉÉnù́ÉvÉÉ® úhÉÉÊnùÊiÉ*
¦É́ÉänÖù{É{ÉzÉÆ {É® ú̈ÉÉi¨ÉxÉÉä OɽþhÉ̈É ; Eòº ¨ÉÉiÉ ? +´ÉvÉÉ® úhÉÉiÉ ; {É® ú̈ÉÉi¨ÉOɽþhÉä ʽþ
|ÉÉMÉÖi{ÉkÉä® úÉi¨ÉèEòi´ÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉ̈ÉÉ\Vɺ É̈É́ÉEò± {ÉiÉä; +xª ÉlÉÉ Ê½þ+xÉÉ\Vɺ ÉÆ iÉi{ÉÊ® úEò± {ª ÉäiÉ* ± ÉÉäEòº ÉÞ Î¹]ṍÉSÉxÉÆ iÉÖ
¸ÉÖiª ÉxiÉ® ú|Éʺ Érù̈ɽþɦÉÚ iɺ ÉÞ¹]õ¬ xÉxiÉ® úÊ̈ÉÊiÉ ª ÉÉäVÉʪɹªÉÉÊ̈É; ª ÉlÉÉ 'iÉkÉäVÉÉä%º ÉÞ VÉiÉ' <iª ÉäiÉiÉÂ
¸ÉÖiª ÉxiÉ® ú|Éʺ ÉrùẾɪ Éuùɪ ÉÖº ÉÞ
¹]õ¬ xÉxiÉ® úÊ̈ÉÊiÉ +ª ÉÚ ª ÉÖVÉ̈ÉÂ
, B´ÉÊ̈ɽþÉÊ{É; ¸ÉÖiª ÉxiÉ® ú|Éʺ ÉrùÉä ʽþº É̈ÉÉxÉẾɹɪ ÉÉä Ếɶ Éä¹É& ¸ÉÖiª ÉxiÉ® äú¹ÉÖ
={ɺ ÉƽþiÉḈª ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ* ª ÉÉä%Ê{É +ª ÉÆ ´ª ÉÉ{ÉÉ® úẾɶ Éä¹ÉÉxÉÖMÉ̈É& 'iÉɦª ÉÉä MÉÉ̈ÉÉxɪ ÉiÉ ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù&, º ÉÉä%Ê{É
ẾÉ́ÉÊIÉiÉÉlÉÉḈÉvÉÉ® úhÉÉxÉÖMÉÖhª ÉäxÉè́É OɽþÒiÉ́ª É&; xÉ Á ª ÉÆ º ÉEò± É& EòlÉÉ|ɤ ÉxvÉÉä ẾÉ́ÉÊIÉiÉ <ÊiÉ ¶ ÉCª ÉiÉä ´ÉHÖò¨É , iÉi|ÉÊiÉ{ÉkÉÉè
{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÉǦÉÉ́ÉÉiÉ ; ¥ÉÀ Éi¨Éi´ÉÆ iÉÖ <½þẾÉ́ÉÊIÉiÉ̈É ; iÉlÉÉ Ê½þ-- +¨¦É&|ɦÉÞ iÉÒxÉÉÆ ± ÉÉäEòÉxÉÉÆ ± ÉÉäEò{Éɱ ÉÉxÉÉÆ SÉÉMxª ÉÉnùÒxÉÉÆ º ÉÞ
Ϲ]õ
ʶɹ] ṍÉÉ, Eò® úhÉÉÊxÉ Eò® úhÉɪ ÉiÉxÉÆ SÉ ¶ É® úÒ®ú̈ÉÖ{ÉÊnù¶ª É, º É B´É » ɹ]õÉ 'EòlÉÆ Îx´ÉnÆù¨ÉoùiÉä º ª ÉÉiÉ ' <ÊiÉ ´ÉÒIª É, <nÆù¶ É® úÒ®Æú
|ÉẾÉ́Éä¶ ÉäÊiÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ -- 'º É BiÉ̈Éä́É º ÉÒ̈ÉÉxÉÆ ẾÉnùɪ Éêiɪ ÉÉ uùÉ® úÉ |ÉÉ{ÉtiÉ' <ÊiÉ; {ÉÖxɶ SÉ 'ª ÉÊnù´ÉÉSÉÉʦÉ́ª ÉɾþiÉÆ ª ÉÊnù
|ÉÉhÉäxÉÉʦÉ|ÉÉÊhÉiÉ̈É ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnùxÉÉ Eò® úhÉ́ª ÉÉ{ÉÉ® úẾÉ́ÉäSÉxÉ{ÉÚ
´ÉÇEò¨ÉÂ'+lÉ EòÉä%½þ̈É'Â<ÊiÉ ´ÉÒIª É, 'º É BiÉ̈Éä́É {ÉÖ¯û¹ÉÆ ¥ÉÀ
iÉiÉ̈É̈É{ɶ ª ÉiÉ ' <ÊiÉ ¥ÉÀ Éi¨Éi´Énù¶ÉÇxÉ̈É́ÉvÉÉ® úªÉÊiÉ; iÉlÉÉä{ÉÊ® ú¹]õÉiÉÂ-- 'B¹É ¥ÉÀ è¹É <xpù&' <iª ÉÉÊnùxÉÉ º É̈ɺ iÉÆ ¦ÉänùVÉÉiÉÆ º ɽþ
¨É½þɦÉÚ iÉè®úxÉÖGò¨ª É, 'º É́ÉÈiÉi|ÉYÉÉxÉäjÉÆ |ÉYÉÉxÉä |ÉÊiÉι`öiÉÆ |ÉYÉÉxÉä́ÉÉä ± ÉÉäEò& |ÉYÉÉ |ÉÊiɹ`öÉ ¥ÉÀ ' <ÊiÉ ¥ÉÀ Éi¨Éi´Énù¶ÉÇxÉ̈Éä́É
+´ÉvÉÉ® úªÉÊiÉ* iɺ ¨ÉÉiÉÂ<½þ+Éi¨ÉMÉÞ ½þÒÊiÉÊ® úiª ÉxÉ{É́ÉÉnù̈ÉÂ**

+{É® úÉ ª ÉÉäVÉxÉÉ -- '+Éi¨ÉMÉÞ ½þÒÊiÉÊ® úiÉ® ú́ÉnÖùkÉ® úÉiÉÂ'* ´ÉÉVɺ ÉxÉäªÉEäò 'EòiÉ̈É +Éi¨ÉäÊiÉ ª ÉÉä%ª ÉÆ ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ É& |ÉÉhÉä¹ÉÖ ¾þ txiÉVª ÉÉæÊiÉ&
{ÉÖ¯û¹É&' <iª ÉÉi¨É¶ ɤ näùxÉÉä{ÉGò¨ª É, iɺ ª Éè́É º É́ÉǺÉR óMÉẾÉÊxÉ̈ÉÖÇHòi´É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉäxÉ ¥ÉÀ Éi¨ÉiÉÉ̈É́ÉvÉÉ® úªÉÊiÉ; iÉlÉÉ Ê½þ={ɺ Éƽþ®úÊiÉ --
'º É ´ÉÉ B¹É ¨É½þ ÉxÉVÉ +Éi¨ÉÉVÉ® úÉä%¨É® úÉä%¨ÉÞ iÉÉä%¦Éª ÉÉä ¥ÉÀ ' <ÊiÉ* UôÉxnùÉäMª Éä iÉÖ 'º Énäù́É º ÉÉä̈ª Éänù̈ÉOÉ
+ɺ ÉÒnäùEò¨Éä́ÉÉÊuùiÉÒªÉ̈É ' <ÊiÉ +xiÉ® äúhÉè́ÉÉi¨É¶ ɤ nù̈ÉÂ={ÉGò¨ª É =nùEòæ 'º É +Éi¨ÉÉ iÉk´É̈Éʺ É' <ÊiÉ iÉÉnùÉi¨ª É̈ÉÖ{ÉÊnù¶ÉÊiÉ* iÉjÉ
º Éƶ ɪ É& -- iÉÖ± ª ÉÉlÉÇi´ÉÆ ÊEò¨Éxɪ ÉÉä® úÉ̈xÉÉxɪ ÉÉä& º ª ÉÉiÉÂ
, +iÉÖ± ª ÉÉlÉÇi´ÉÆ ´ÉäÊiÉ* +iÉÖ± ª ÉÉlÉÇi´ÉÊ̈ÉÊiÉ iÉÉ́ÉiÉÂ|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ
,
+iÉÖ± ª Éi´ÉÉnùÉ̈xÉÉxɪ ÉÉä&; xÉ Ê½þ+É̈xÉÉxÉ́Éè¹É̈ª Éä º ÉÊiÉ +lÉǺÉÉ̈ª ÉÆ ª ÉÖHÆò |ÉÊiÉ{ÉkÉÖ̈É , +É̈xÉÉxÉiÉxjÉi´ÉÉnùlÉÇ{ÉÊ® úOɽþºª É;
´ÉÉVɺ ÉxÉäªÉEäò SÉ +Éi¨É¶ ɤ nùÉä{ÉGò¨ÉÉiÉÂ+Éi¨ÉiÉk´ÉÉä{Énäù¶É <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä; UôÉxnùÉäMª Éä iÉÖ ={ÉGò¨ÉẾÉ{ɪ ÉǪÉÉiÉÂ={Énäù¶ÉẾÉ{ɪ ÉǪÉ&*
xÉxÉÖ UôxnùÉMäÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É +º iª ÉÖnùEòæ iÉÉnùÉi¨ª ÉÉä{Énäù¶É <iª ÉÖHò¨É ; º Éiª É̈ÉÖHò¨ÉÂ
, ={ÉGò¨ÉiÉxjÉi´ÉÉnÖù{ɺ ÉƽþÉ® úºª É, iÉÉnùÉi¨ª ɺ ÉÆ{ÉÊkÉ& º ÉÉ
-- <ÊiÉ ¨Éxª ÉiÉä* iÉlÉÉ |ÉÉ{iÉä, +ʦÉvÉÒªÉiÉä -- +Éi¨ÉMÉÞ ½þÒÊiÉ& 'º Énäù́É º ÉÉä̈ª Éänù̈ÉOÉ +ɺ ÉÒiÉÂ' <iª ÉjÉ SUôxnùÉäMÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É
¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; <iÉ® ú́ÉiÉÂ-- ª ÉlÉÉ 'EòiÉ̈É +Éi¨ÉÉ' <iª ÉjÉ ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪÉxÉÉ̈ÉÉi¨ÉMÉÞ ½þÒÊiÉ&, iÉlÉè́É; Eòº ¨ÉÉiÉ ? =kÉ® úÉiÉÂ
iÉÉnùÉi¨ª ÉÉä{Énäù¶ÉÉiÉ * '+x´Éª ÉÉÊnùÊiÉ SÉäiɺ ª ÉÉnù́ÉvÉÉ® úhÉÉiÉ ' -- ª ÉnÖùHò¨É , ={ÉGò¨ÉÉx´Éª ÉÉiÉÂ={ÉGò¨Éä SÉ +Éi¨É¶ ɤ nù̧É́ÉhÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ
xÉ +Éi¨ÉMÉÞ ½þÒÊiÉÊ® úÊiÉ, iɺ ª É Eò& {ÉÊ® ú½þÉ® ú<ÊiÉ SÉäiÉ , º ÉÉä%ʦÉvÉÒªÉiÉä -- º ª ÉÉnù́ÉvÉÉ® úhÉÉÊnùÊiÉ* ¦É́ÉänÖù{É{ÉzÉÉ <½þ+Éi¨ÉMÉÞ ½þÒÊiÉ&,
+´ÉvÉÉ® úhÉÉiÉ ; iÉlÉÉ Ê½þ-- 'ª ÉäxÉɸÉÖiÉÆ ¸ÉÖiÉÆ ¦É́Éiª É̈ÉiÉÆ ¨ÉiÉ̈ÉẾÉYÉÉiÉÆ ẾÉYÉÉiÉ̈É ' <iª ÉäEòẾÉYÉÉxÉäxÉ º É́ÉÇẾÉYÉÉxÉ̈É́ÉvÉɪ ÉÇ,
iÉiº ÉÆÊ{É{ÉÉnùʪɹɪ ÉÉ 'º Énäù́É' <iª Éɽþ; iÉSSÉ +Éi¨ÉMÉÞ ½þÒiÉÉèº Éiª ÉÉÆ º ÉÆ{ÉtiÉä; +xª ÉlÉÉ Ê½þ, ª ÉÉä%ª ÉÆ ¨ÉÖJª É +Éi¨ÉÉ º É xÉ ẾÉYÉÉiÉ
<ÊiÉ, xÉè́É º É́ÉÇẾÉYÉÉxÉÆ º ÉÆ{ÉtäiÉ* iÉlÉÉ |ÉÉMÉÖi{ÉkÉä& BEòi´É́ÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉ̈É , VÉÒ́ɺ ª É SÉ +Éi¨É¶ ɤ näùxÉ {É® úÉ̈ ɶ ÉÇ&, º ´ÉÉ{ÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ
SÉ iÉiº ´É¦ÉÉ́ɺ ÉÆ{ÉÊkÉEòlÉxÉ̈É , {ÉÊ® úSÉÉänùxÉÉ{ÉÚ
´ÉÇEÆò SÉ {ÉÖxÉ& {ÉÖxÉ& 'iÉk´É̈Éʺ É' <iª É́ÉvÉÉ® úhÉ̈ÉÂ-- <ÊiÉ SÉ º É́ÉÇ̈ÉäiÉiÉÂ
iÉÉnùÉi¨ª É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉɪ ÉÉ̈Éä́É +´ÉEò± {ÉiÉä, xÉ iÉÉnùÉi¨ª ɺ ÉÆ{ÉÉnùxÉɪ ÉÉ̈É * xÉ SÉ +jÉ ={ÉGò¨ÉiÉxjÉi´ÉÉä{Éxª Éɺ ÉÉä xª Éɪ ª É&; xÉ Ê½þ
={ÉGò¨Éä +Éi¨Éi´Éº ÉÆEòÒiÉÇxÉ̈ÉÂ+xÉÉi¨Éi´Éº ÉÆEòÒiÉÇxÉÆ ´ÉÉ +κ iÉ; º ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉä{ÉGò¨É¶ SÉ xÉ ´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉMÉiÉäxÉ Ếɶ Éä¹ÉähÉ Ếɯûvª ÉiÉä,
Ếɶ Éä¹ÉÉEòR óÊIÉi´ÉÉiº ÉÉ̈ÉÉxª ɺ ª É* º ÉSUô¤ nùÉlÉÉæ%Ê{É SÉ {ɪ ÉÉDZÉÉäSª É̈ÉÉxÉ& xÉ ¨ÉÖJª ÉÉnùÉi¨ÉxÉÉä%xª É& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, +iÉÉä%xª ɺ ª É
´Éº iÉÖVÉÉiɺ ª É +É® ú̈¦Éhɶ ɤ nùÉÊnù¦ª ÉÉä%xÉÞ iÉi´ÉÉä{É{ÉkÉä&* +É̈xÉÉxÉ́Éè¹É̈ª É̈ÉÊ{É xÉÉ́ɶ ª É̈ÉlÉḈÉè¹É̈ª É̈ÉÉ́ɽþÊiÉ, '+ɽþ®ú{ÉÉjÉ̈É '
'{ÉÉjÉ̈Éɽþ ® ú' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¹ÉÖ +lÉǺÉÉ̈ª Éä%Ê{É iÉqù¶ÉÇxÉÉiÉ * iɺ ¨ÉÉiÉÂB´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEäò¹ÉÖ ´ÉÉCª Éä¹ÉÖ |ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ|ÉEòÉ® ú¦Éänäù%Ê{É
|ÉÊiÉ{ÉÉtÉlÉÉǦÉänù<ÊiÉ Êº Érù̈É **

Eòɪ ÉÉÇJª ÉÉxÉÉnù{ÉÚ

´ÉÇ̈ÉÂ** 3.3.18 **
Eòɪ ÉÉÇJª ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.18 **

UôxnùÉäMÉÉ ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪÉxɶ SÉ |ÉÉhɺ ÉǼÉÉnäù¶ ´ÉÉÊnù̈ɪ ÉÉÇnÆù|ÉÉhɺ ª É +zÉ̈ÉÉ̈xÉɪ É, iɺ ª Éè́É +É{ÉÉä ´Éɺ É +É̈ÉxÉÎxiÉ; +xÉxiÉ® ÆúSÉ
SUôxnùÉäMÉÉ +É̈ÉxÉÎxiÉ -- 'iɺ ¨ÉÉuùÉ BiÉnùʶɹªÉxiÉ& {ÉÖ® úºiÉÉSSÉÉä{ÉÊ® ú¹]õÉSSÉÉn ùʦÉ& {ÉÊ® únùvÉÊiÉ' <ÊiÉ; ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪÉxɶ SÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ -
- 'iÉÊuùuùÉƺ É& ¸ÉÉäÊjɪ ÉÉ +ʶɹªÉxiÉ +ÉSÉÉ̈Éxiª ÉʶÉi´ÉÉ SÉÉSÉÉ̈Éxiª ÉäiÉ̈Éä́É iÉnùxÉ̈ÉxÉMxÉÆ EÖò´ÉÇxiÉÉä ¨Éxª ÉxiÉä''
iɺ ¨ÉÉnäù́ÉÆẾÉnùʶɹªÉzÉÉSÉÉ̈ÉänùʶÉi´ÉÉ SÉÉSÉÉ̈ÉänäùiÉ̈Éä́É iÉnùxÉ̈ÉxÉMxÉÆ EÖò¯ûiÉä' <ÊiÉ* iÉjÉ SÉ +ÉSÉ̈ÉxÉ̈ÉÂ+xÉMxÉiÉÉÊSÉxiÉxÉÆ SÉ
|ÉÉhɺ ª É |ÉiÉÒªÉiÉä; iÉÎiEò¨É֦ɪ É̈ÉÊ{É ẾÉvÉÒªÉiÉä, =iÉ +ÉSÉ̈ÉxÉ̈Éä́É, =xÉ +xÉMxÉiÉÉÊSÉxiÉxÉ̈Éä́ÉÊäiÉ ẾÉSÉɪ ÉÇiÉä* ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈É ?
=¦Éª É̈ÉÊ{É ẾÉvÉÒªÉiÉ <ÊiÉ; EÖòiÉ&? =¦Éª ɺ ª ÉÉ{ª É́ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉ ; =¦Éª É̈ÉÊ{É SÉ BiÉiÉÂ+{ÉÚ ´ÉÇi´ÉÉiÉÂẾÉvª ɽÇþ̈ÉÂ
* +lÉ́ÉÉ
+ÉSÉ̈ÉxÉ̈Éä́É ẾÉvÉÒªÉiÉä; Ếɺ {ɹ]õÉ Ê½þiÉκ ¨ÉÎx´ÉÊvÉẾɦÉÊHò& -- 'iɺ ¨ÉÉnäù́ÉÆẾÉnùʶɹªÉzÉÉSÉÉ̈ÉänùʶÉi´ÉÉ SÉÉSÉÉ̈ÉäiÉ ' <ÊiÉ; iɺ ª Éè́É
º iÉÖiª ÉlÉÇ̈ÉÂ+xÉMxÉiÉɺ ÉÆEòÒiÉÇxÉÊ̈Éiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä --

¥ÉÚ ¨ É& -- xÉ +ÉSÉ̈Éxɺ ª É ẾÉvÉäªÉi´É̈ÉÖ{É{ÉtiÉä, Eòɪ ÉÉÇJª ÉÉxÉÉiÉÂ-- |ÉÉ{iÉ̈Éä́É Ê½þ<nÆùEòɪ ÉÇi´ÉäxÉ +ÉSÉ̈ÉxÉÆ |Éɪ Éiª ÉÉlÉÈ
º ¨ÉÞ ÊiÉ|Éʺ Érù̈ÉÂ+x´ÉÉJª Éɪ ÉiÉä* xÉxÉÖ <ª ÉÆ ¸ÉÖÊiÉ& iɺ ª ÉÉ& º ¨ÉÞ iÉä̈ÉÚ
DZÉÆ º ª ÉÉiÉÂ
; xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä, Ếɹɪ ÉxÉÉxÉÉi´ÉÉiÉÂ; º ÉÉ̈ÉÉxª ÉẾɹɪ ÉÉ Ê½þ
º ¨ÉÞ ÊiÉ& {ÉÖ¯û¹É̈ÉÉjɺ ÉƤÉrÆù|Éɪ Éiª ÉÉlÉÇ̈ÉÉSÉ̈ÉxÉÆ |ÉÉ{ɪ ÉÊiÉ; ¸ÉÖÊiɺ iÉÖ |ÉÉhÉẾÉtÉ|ÉEò® úhÉ{ÉÊ`öiÉÉ iÉÊuù¹Éª É̈Éä́É +ÉSÉ̈ÉxÉÆ
ẾÉnùvÉiÉÒẾÉnùvª ÉÉiÉ ; xÉ SÉ Ê¦ÉzÉẾɹɪ ɪ ÉÉä& ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞiª ÉÉä& ¨ÉÚ
± É̈ÉÚʱ ɦÉÉ́ÉÉä%´ÉEò± {ÉiÉä; xÉ SÉ <ª ÉÆ ¸ÉÖÊiÉ& |ÉÉhÉẾÉtɺ Éƪ ÉÉäÊMÉ
+{ÉÚ ´ÉÇ̈ÉÉSÉ̈ÉxÉÆ ẾÉvÉɺ ª ÉiÉÒÊiÉ ¶ ÉCª É̈ÉɸÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ
, {ÉÚ´ÉǺª Éè́É {ÉÖ¯û¹É̈ÉÉjɺ Éƪ ÉÉäÊMÉxÉ +ÉSÉ̈Éxɺ ª É <½þ|Éiª ÉʦÉYÉɪ É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉ ; +iÉ
B´É SÉ xÉÉä¦Éª ÉẾÉvÉÉxÉ̈É ; =¦Éª ÉẾÉvÉÉxÉä SÉ ´ÉÉCª ÉÆ Ê¦ÉtäiÉ; iɺ ¨ÉÉiÉÂ|ÉÉ{iÉ̈Éä́É +ʶÉʶɹÉiÉÉ̈ÉʶÉiÉ́ÉiÉÉÆ SÉ =¦Éª ÉiÉ +ÉSÉ̈ÉxÉ̈ÉÂ
+xÉÚ t, 'BiÉ̈Éä́É iÉnùxÉ̈ÉxÉMxÉÆ EÖò´ÉÇxiÉÉä ¨Éxª ÉxiÉä' <ÊiÉ |ÉÉhɺ ª É +xÉMxÉiÉÉEò® úhɺ ÉÆEò± {É& +xÉäxÉ ´ÉÉCª ÉäxÉ +ÉSÉ̈ÉxÉÒªÉɺ ´É{º ÉÖ
|ÉÉhÉẾÉtɺ ÉƤÉÎxvÉi´ÉäxÉ +{ÉÚ ´ÉÇ={ÉÊnù¶ª ÉiÉä* xÉ SÉ +ª É̈ÉxÉMxÉiÉÉ́ÉÉnù& +ÉSÉ̈Éxɺ iÉÖiª ÉlÉÇ<ÊiÉ xª Éɪ ª É̈É ,
+ÉSÉ̈Éxɺ ª ÉÉẾÉvÉäªÉi´ÉÉiÉ * º ´Éª ÉÆ SÉ +xÉMxÉiÉɺ ÉÆEò± {ɺ ª É ẾÉvÉäªÉi´É|ÉiÉÒiÉä&* xÉ SÉ B´ÉÆ º ÉÊiÉ BEòº ª É +ÉSÉ̈Éxɺ ª É =¦Éª ÉÉlÉÇiÉÉ
+¦ª ÉÖ{ÉMÉiÉÉ ¦É́ÉÊiÉ -- |Éɪ Éiª ÉÉlÉÇiÉÉ {ÉÊ® úvÉÉxÉÉlÉÇiÉÉ SÉäÊiÉ, ÊGòª ÉÉxiÉ® úi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ-- ÊGòª ÉÉxiÉ® ú̈Éä́É Ê½þ+ÉSÉ̈ÉxÉÆ xÉÉ̈É
|Éɪ Éiª ÉÉlÉÈ{ÉÖ¯û¹Éº ª É +¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä; iÉnùÒªÉɺ ÉÖ iÉÖ +{º ÉÖ ´Éɺ É&º ÉÆEò± {ÉxÉÆ xÉÉ̈É ÊGòª ÉÉxiÉ® ú̈Éä́É {ÉÊ® úvÉÉxÉÉlÉÈ|ÉÉhɺ ª É
+¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉ <iª ÉxÉ́Ét¨É * +Ê{É SÉ 'ª ÉÊnùnÆùËEòSÉÉ ¶ ´É¦ª É +É EÞ òÊ̈ɦª É +É EòÒ]õ{ÉiÉÆMÉ䦪ɺ iÉkÉä%zÉ̈É ' <iª ÉjÉ iÉÉ́ÉiÉÂxÉ
º É́ÉÉÇzÉɦª É́ɽþÉ® ú¶SÉÉätiÉ <ÊiÉ ¶ ÉCª ÉÆ ´ÉCiÉÖ̈É , +¶ ɤ nùi´ÉÉnù¶ÉCª Éi´ÉÉSSÉ; º É́ÉÈiÉÖ |ÉÉhɺ ª ÉÉzÉÊ̈ÉÊiÉ <ª É̈ÉzÉoùι]õ¶SÉÉätiÉä;
iÉiº ÉɽþSɪ ÉÉÇSSÉ '+É{ÉÉä ´Éɺ É&' <iª ÉjÉÉÊ{É xÉ +{ÉÉ̈ÉÉSÉ̈ÉxÉÆ SÉÉätiÉä; |Éʺ Érùɺ ´Éä́É iÉÖ +ÉSÉ̈ÉxÉÒªÉɺ ´É{º ÉÖ {ÉÊ® úvÉÉxÉoùι]õ¶SÉÉätiÉ
<ÊiÉ ª ÉÖCiÉ̈É ; xÉ Ê½þ+vÉḈÉè¶Éº ÉÆ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ* +Ê{É SÉ +ÉSÉÉ̈ÉxiÉÒÊiÉ ´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉ{ÉnäùʶÉi´ÉÉiÉÂxÉɪ ÉÆ ¶ ɤ nùÉä ẾÉÊvÉIÉ̈É&* xÉxÉÖ
¨Éxª ÉxiÉ <iª ÉÊ{É º É̈ÉÉxÉÆ ´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉ{ÉnäùʶÉi´É̈É ; º Éiª É̈Éä́É iÉiÉ ; +´É¶ ª ÉẾÉvÉäªÉä iÉÖ +xª ÉiÉ® úκ¨ÉxÉ´Éɺ É&Eòɪ ÉÉÇJª ÉÉxÉÉiÉÂ+{ÉÉÆ
´Éɺ É&º ÉÆEò± {ÉxÉ̈Éä́É +{ÉÚ ´ÉÈẾÉvÉÒªÉiÉä; xÉ +ÉSÉ̈ÉxÉ̈É ; {ÉÚ´ÉḈÉÊrùiÉiÉÂ-- <iª ÉÖ{É{ÉÉÊnùiÉ̈É * ª Énù{ª ÉÖHò¨ÉÂ-- Ếɺ {ɹ]õÉ SÉ +ÉSÉ̈ÉxÉä
ẾÉÊvÉẾɦÉÊHòÊ® úÊiÉ, iÉnùÊ{É {ÉÚ ´ÉḈÉk´ÉäxÉè́É +ÉSÉ̈Éxɺ ª É |Éiª ÉÖHò¨ÉÂ; +iÉ B´É +ÉSÉ̈Éxɺ ª ÉÉẾÉÊvÉÎiº ÉiÉi´ÉÉiÉÂ'BiÉ̈Éä́É iÉnùxÉ̈ÉxÉMxÉÆ
EÖò´ÉÇxiÉÉä ¨Éxª ÉxiÉä' <iª ÉjÉè́É EòÉh´ÉÉ& {ɪ ÉḈɺ ª ÉÎxiÉ, xÉ +É̈ÉxÉÎxiÉ 'iɺ ¨ÉÉnäù́ÉÆẾÉiÉÂ
' <iª ÉÉÊnù; iɺ ¨ÉÉiɨÉÉvª ÉÆÊnùxÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É {ÉÉ`äö
+ÉSÉ̈ÉxÉÉxÉÖ́ÉÉnäùxÉ B´ÉÆẾÉk´É̈Éä́É |ÉEÞ òiÉ|ÉÉhÉ́Éɺ ÉÉäẾÉk´ÉÆ ẾÉvÉÒªÉiÉ <ÊiÉ |ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª É̈ÉÂ
* ª ÉÉä%{ª ɪ É̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈É& -- C´ÉÊSÉnùÉSÉ̈ÉxÉÆ
ẾÉvÉÒªÉiÉÉ̈É , C´ÉÊSÉuùɺ ÉÉäẾÉYÉÉxÉ̈ÉÊiÉ -- º ÉÉä%Ê{É xÉ º ÉÉvÉÖ&, '+É{ÉÉä ´Éɺ É&' <iª ÉÉÊnùEòɪ ÉÉ ´ÉÉCª É|É́ÉÞ kÉä& º É́ÉÇjÉèEò°ü{ª ÉÉiÉÂ
*
iɺ ¨ÉÉiÉ´Éɺ ÉÉäẾÉYÉÉxÉ̈Éä́É <½þẾÉvÉÒªÉiÉä, xÉ +ÉSÉ̈ÉxÉÊ̈ÉÊiÉ xª Éɪ ª É̈É **

º É̈ÉÉxÉ B´ÉÆ SÉɦÉänùÉiÉÂ** 3.3.19 **

º É̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.19 **

´ÉÉVɺ ÉxÉäʪɶ ÉÉJÉɪ ÉÉ̈ÉÂ+ÎMxÉ® ú½þºª Éä ¶ ÉÉÎhb÷± ª ÉxÉÉ̈ÉÉR óÊEòiÉÉ ẾÉtÉ ẾÉYÉÉiÉÉ; iÉjÉ SÉ MÉÖhÉÉ& ¸ÉÚ ª ÉxiÉä -- 'º É
+Éi¨ÉÉxÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉÒiÉ ¨ÉxÉÉä̈ɪ ÉÆ |ÉÉhɶ É® úÒ®Æú¦ÉÉ°ü{É̈É ' <iª Éä́É̈ ÉÉnùªÉ&; iɺ ª ÉÉ̈Éä́É ¶ ÉÉJÉɪ ÉÉÆ ¤ ÉÞ
½þnùÉ® úhª ÉEäò {ÉÖxÉ& {É`ö¬ iÉä --
'¨ÉxÉÉä̈ɪ ÉÉä%ª ÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÉä ¦ÉÉ&º Éiª ɺ iÉκ ¨ÉzÉxiɾÇþnùªÉä ª ÉlÉÉ µÉÒʽþ́ÉÉǪ É́ÉÉä ´ÉÉ º É B¹É º É́ÉǺª Éä¶ ÉÉxÉ& º É́ÉǺª ÉÉÊvÉ{ÉÊiÉ& º É́ÉÇÊ̈ÉnÆù
|ɶ ÉÉκ iÉ ª ÉÊnùnÆùËEòSÉ' <ÊiÉ* iÉjÉ º Éƶ ɪ É& -- ÊEòÊ̈ɪ É̈ÉÂBEòÉ ẾÉtÉ +ÎMxÉ® ú½þºª ɤ ÉÞ ½þnùÉ® úhª ÉEòª ÉÉä& MÉÖhÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® ú¶SÉ, =iÉ uäù
<¨Éä ẾÉtä MÉÖhÉÉxÉÖ{ɺ ÉƽþÉ® ú¶SÉäÊiÉ* ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈É ? ẾÉtɦÉänù& MÉÖhÉ́ª É́ɺ lÉÉ SÉäÊiÉ; EÖòiÉ&? {ÉÉèxɯûCiª É|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ--
ʦÉzÉɺ ÉÖ Ê½þ¶ ÉÉJÉɺ ÉÖ +vª ÉäiÉÞ ´ÉäÊnùiÉÞ
¦ÉänùÉiÉÂ{ÉÉèxɯûCiª É{ÉÊ® ú½þÉ® ú̈Éɱ ÉÉäSª É ẾÉtèEòi´É̈Évª É́ɺ Éɪ É BEòjÉÉÊiÉÊ® úHòÉ MÉÖhÉÉ
<iÉ® újÉÉä{ɺ ÉÆÊ¿ ª ÉxiÉä |ÉÉhɺ ÉǼÉÉnùÉÊnù¹ÉÖ -- <iª ÉÖHò¨É ; BEòº ª ÉÉÆ {ÉÖxÉ& ¶ ÉÉJÉɪ ÉÉ̈ÉÂ+vª ÉäiÉÞ ´ÉäÊnùiÉÞ¦ÉänùɦÉÉ́ÉÉiÉÂ+¶ ÉCª É{ÉÊ® ú½þÉ® äú
{ÉÉèxɯûCiª Éä xÉ ẾÉ|ÉGò¹]õnäù¶Éº lÉÉ BEòÉ ẾÉtÉ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ* xÉ SÉ +jÉ BEò¨ÉÉ̈xÉÉxÉÆ ẾÉtÉẾÉvÉÉxÉÉlÉÇ̈É , +{É® Æú
MÉÖhÉẾÉvÉÉxÉÉlÉÇ̈ÉÂ-- <ÊiÉ ẾɦÉÉMÉ& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ; iÉnùÉ Ê½þ+ÊiÉÊ® úHòÉ B´É MÉÖhÉÉ <iÉ® újÉäiÉ® újÉ SÉ +É̈xÉɪ Éä® úxÉ , xÉ º É̈ÉÉxÉÉ&;
º É̈ÉÉxÉÉ +Ê{É iÉÖ =¦Éª ÉjÉÉ̈xÉɪ ÉxiÉä ¨ÉxÉÉä̈ɪ Éi´ÉÉnùªÉ&* iɺ ¨ÉÉiÉÂxÉÉxª ÉÉäxª ÉMÉÖhÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® ú<iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä --

¥ÉÚ¨ ɽäþ-- ª ÉlÉÉ Ê¦ÉzÉɺ ÉÖ ¶ ÉÉJÉɺ ÉÖ ẾÉtèEòi´ÉÆ MÉÖhÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® ú¶SÉ ¦É́ÉÊiÉ B´É̈ÉäEòº ª ÉÉ̈ÉÊ{É ¶ ÉÉJÉɪ ÉÉÆ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ,
={Éɺ ª ÉɦÉänùÉiÉÂ* iÉnäù́É Ê½þ¥ÉÀ ¨ÉxÉÉä̈ɪ Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉEò¨ÉÂ=¦Éª ÉjÉÉÊ{É ={Éɺ ª É̈ÉÂ+ʦÉzÉÆ |Éiª ÉʦÉVÉÉxÉÒ̈É&; ={Éɺ ª ÉÆ SÉ °ü{ÉÆ
ẾÉtɪ ÉÉ&; xÉ SÉ ẾÉt¨ÉÉxÉä °ü{ÉɦÉänäùẾÉtɦÉänù̈Évª É́ɺ ÉÉiÉÖÆ ¶ ÉCxÉÖ̈É&; xÉÉÊ{É ẾÉtɦÉänäùMÉÖhÉ́ª É́ɺ lÉÉxÉ̈É * xÉxÉÖ
{ÉÉèxɯûCiª É|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂẾÉtɦÉänùÉä%vª É́Éʺ ÉiÉ&; xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä, +lÉÇẾɦÉÉMÉÉä{É{ÉkÉä& -- BEÆò ʽþ+É̈xÉÉxÉÆ ẾÉtÉẾÉvÉÉxÉÉlÉÇ̈É , +{É® Æú
MÉÖhÉẾÉvÉÉxÉÉlÉÇ̈ÉÂ-- <ÊiÉ xÉ ËEòÊSÉzÉÉä{É{ÉtiÉä* xÉxÉÖ B´ÉÆ º ÉÊiÉ ª Énù{ÉÊ`öiÉ̈ÉÎMxÉ® ú½þºª Éä, iÉnäù́É ¤ ÉÞ ½þnùÉ® úhª ÉEäò {ÉÊ`öiÉ́ª É̈ÉÂ-- 'º É
B¹É º É́ÉǺª Éä¶ ÉÉxÉ&' <iª ÉÉÊnù; ª ÉkÉÖ {ÉÊ`öiÉ̈Éä́É '¨ÉxÉÉä̈ɪ É&' <iª ÉÉÊnù, iÉzÉ {ÉÊ`öiÉ́ª É̈ÉÂ-- xÉè¹É nùɹäÉ&, iÉn ù¤É± ÉäxÉè́É
|Énäù¶ÉÉxiÉ® ú{ÉÊ`öiÉẾÉtÉ|Éiª ÉʦÉYÉÉxÉÉiÉ ; º É̈ÉÉxÉMÉÖhÉÉ̈xÉÉxÉäxÉ Ê½þẾÉ|ÉEÞ
ò¹]õnäù¶ÉÉÆ ¶ ÉÉÎhb÷± ª ÉẾÉtÉÆ |Éiª ÉʦÉYÉÉ{ª É iɺ ª ÉÉ̈ÉÂ
<ǶÉÉxÉi´ÉÉÊnù={ÉÊnù¶ª ÉiÉä; +xª ÉlÉÉ Ê½þEòlÉÆ iɺ ª ÉÉ̈ÉÂ+ª ÉÆ MÉÖhÉẾÉÊvÉ® úʦÉvÉÒªÉiÉä* +Ê{É SÉ +|ÉÉ{iÉÉƶ ÉÉä{Énäù¶ÉäxÉ +lÉḈÉÊiÉ ´ÉÉCª Éä
º ÉÆVÉÉiÉä, |ÉÉ{iÉÉƶ É{É® úÉ̈ ɶ ÉǺª É ÊxÉiª ÉÉxÉÖ́ÉÉnùiɪ ÉÉÊ{É ={É{Ét¨ÉÉxÉi´ÉÉiÉÂxÉ iÉn ù¤É± ÉäxÉ |Éiª ÉʦÉYÉÉ ={ÉäÊIÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä* iɺ ¨ÉÉnùjÉ
º É̈ÉÉxÉɪ ÉÉ̈ÉÊ{É ¶ ÉÉJÉɪ ÉÉÆ ẾÉtèEòi´ÉÆ MÉÖhÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® ú¶SÉäiª ÉÖ{É{ÉzÉ̈ÉÂ
**

º É̈¤ ÉxvÉÉnäù́É̈ Éxª ÉjÉÉÊ{É ** 3.3.20 **

º ÉƤÉxvÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.20 **

¤ ÉÞ
½þnùÉ® úhª ÉEäò 'º Éiª ÉÆ ¥ÉÀ ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É, iÉtkÉiº Éiª É̈ɺ ÉÉèº É +ÉÊnùiª ÉÉä ª É B¹É BiÉκ ¨Éx¨Éhb÷± Éä {ÉÖ¯û¹ÉÉä ª ɶ SÉɪ ÉÆ
nùÊIÉhÉä%IÉx{ÉÖ¯û¹É&' <ÊiÉ iɺ ª Éè́É º Éiª ɺ ª É ¥ÉÀ hÉ& +ÊvÉnèù́ÉiÉ̈Évª ÉÉi¨ÉÆ SÉ +ɪ ÉiÉxÉẾɶ Éä¹É̈ÉÖ{ÉÊnù¶ª É, ´ª ÉɾþÊiɶ É® úÒ®úi´ÉÆ SÉ
º ÉÆ{ÉÉt, uäù={ÉÊxɹÉnùÉ́ÉÉÊnù¶ª ÉäiÉä -- 'iɺ ª ÉÉä{ÉÊxɹÉnù½þ&' <ÊiÉ -- +ÊvÉnèù́ÉiÉ̈É , 'iɺ ª ÉÉä{ÉÊxɹÉnù½þ̈É'Â<ÊiÉ -- +vª ÉÉi¨É̈É * iÉjÉ
º Éƶ ɪ É& -- ÊEò¨ÉẾɦÉÉMÉäxÉè́É =¦Éä +Ê{É ={ÉÊxɹÉnùÉ́É֦ɪ ÉjÉÉxÉÖº ÉÆvÉÉiÉ́ª Éä, =iÉ ẾɦÉÉMÉäxÉ -- BEòÉ +ÊvÉnèù́ÉiÉ̈É , BEòÉ
+vª ÉÉi¨ÉÊ̈ÉÊiÉ* iÉjÉ º ÉÚ jÉähÉè́ÉÉä{ÉGò¨ÉiÉä -- ª ÉlÉÉ ¶ ÉÉÎhb÷± ª ÉẾÉtɪ ÉÉÆ ẾɦÉÉMÉäxÉÉ{ª ÉvÉÒiÉɪ ÉÉÆ MÉÖhÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® ú=Hò&, B´É̈Éxª ÉjÉÉÊ{É
B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEäò Ếɹɪ Éä ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ, BEòẾÉtÉʦɺ ÉƤÉxvÉÉiÉÂ-- BEòÉ Ê½þ<ª ÉÆ º Éiª ÉẾÉtÉ +ÊvÉnèù́ÉiÉ̈ÉÂ+vª ÉÉi¨ÉÆ SÉ +vÉÒiÉÉ,
={ÉGò¨ÉɦÉänùÉiÉ´ª ÉÊiɹÉHò{ÉÉ`öÉSSÉ; EòlÉÆ iɺ ª ÉÉ̈ÉÖÊnùiÉÉä vÉ̈ÉÇ& iɺ ª ÉÉ̈Éä́É xÉ º ª ÉÉiÉ * ª ÉÉä Á ÉSÉɪ Éæ
EòζSÉnùxÉÖMÉ̈ÉxÉÉÊnù®úÉSÉÉ® ú¶SÉÉäÊnùiÉ&, º É OÉÉ̈ÉMÉiÉä%® úhª ÉMÉiÉä SÉ iÉÖ± ª É́Énäù́É ¦É́ÉÊiÉ* iɺ ¨ÉÉiÉÂ=¦Éª ÉÉä® ú{ª ÉÖ{ÉÊxɹÉnùÉä& =¦Éª ÉjÉ
|ÉÉÎ{iÉÊ® úÊiÉ**
B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, |ÉÊiÉẾÉvÉkÉä --

xÉ ´ÉÉ Ếɶ Éä¹ÉÉiÉÂ** 3.3.21 **

** 3.3.21 **

xÉè́É =¦Éª ÉÉä& =¦Éª ÉjÉ |ÉÉÎ{iÉ&; Eòº ¨ÉÉiÉ ? Ếɶ Éä¹ÉÉiÉ , ={Éɺ Éxɺ lÉÉxÉẾɶ Éä¹ÉÉä{ÉÊxɤ ÉxvÉÉÊnùiª ÉlÉÇ&* EòlÉÆ º lÉÉxÉẾɶ Éä¹ÉÉä{ÉÊxɤ ÉxvÉ
<ÊiÉ, =Sª ÉiÉä -- 'ª É B¹É BiÉκ ¨Éx¨Éhb÷± Éä {ÉÖ¯û¹É&' <ÊiÉ Ê½þ+ÉÊvÉnèùẾÉEÆò {ÉÖ¯û¹ÉÆ |ÉEÞ òiª É, 'iɺ ª ÉÉä{ÉÊxɹÉnù½þ&' <ÊiÉ ¸ÉÉ́ɪ ÉÊiÉ;
'ª ÉÉä%ª ÉÆ nùÊIÉhÉä%IÉx{ÉÖ¯û¹É&' <ÊiÉ SÉ +Évª ÉÉÎi¨ÉEÆò {ÉÖ¯û¹ÉÆ |ÉEÞ òiª É, 'iɺ ª ÉÉä{ÉÊxɹÉnù½þ̈É'Â<ÊiÉ; iɺ ª ÉäÊiÉ SÉ BiÉiÉÂ
º ÉÆÊxÉʽþiÉÉ́ɱ É̈¤ ÉxÉÆ º É́ÉÇxÉÉ̈É; iɺ ¨ÉÉiÉÂ+ɪ ÉiÉxÉẾɶ Éä¹É́ª É{Éɸɪ ÉähÉè́É BiÉä ={ÉÊxɹÉnùÉ́ÉÖ{ÉÊnù¶ª ÉäiÉä; EÖòiÉ =¦Éª ÉÉä¯û¦Éª ÉjÉ |ÉÉÎ{iÉ&*
xÉxÉÖ BEò B´Éɪ É̈ÉÂ+ÊvÉnèù́ÉiÉ̈Évª ÉÉi¨ÉÆ SÉ {ÉÖ¯û¹É&, BEòº ª Éè́É º Éiª ɺ ª É ¥ÉÀ hÉ +ɪ ÉiÉxÉuùªÉ|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉÉiÉ ; º Éiª É̈Éä́É̈ ÉäiÉiÉÂ
;
BEòº ª ÉÉÊ{É iÉÖ +´Éº lÉÉẾɶ Éä¹ÉÉä{ÉÉnùÉxÉäxÉè́É ={ÉÊxɹÉÊuù¶Éä¹ÉÉä{Énäù¶ÉÉiÉÂiÉnù́ɺ lɺ ª Éè́É º ÉÉ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; +κ iÉ SÉɪ ÉÆ où¹]õÉxiÉ& --
º Éiª ÉÊ{É +ÉSÉɪ ÉǺ´É°ü{ÉÉxÉ{Éɪ Éä, ª ÉiÉÂ+ÉSÉɪ ÉǺª É +ɺ ÉÒxɺ ª É +xÉÖ́ÉiÉÇxÉ̈ÉÖHò¨É , xÉ iÉiÉÂÊiɹ`öiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ; ª ÉSSÉ Êiɹ`öiÉ
=Hò¨É , xÉ iÉnùɺ ÉÒxɺ ª ÉäÊiÉ* OÉÉ̈ÉÉ® úhª ɪ ÉÉäº iÉÖ +ÉSÉɪ ÉǺ´É°ü{ÉÉxÉ{Éɪ ÉÉiÉÂiÉiº ´É°ü{ÉÉxÉÖ¤Érùºª É SÉ vÉ̈ÉǺª É
OÉÉ̈ÉÉ® úhª ÉEÞ
òiÉẾɶ Éä¹ÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ=¦Éª ÉjÉ iÉÖ± ª É́Én ù¦ÉÉ́É <ÊiÉ +où¹]õÉxiÉ& º É&* iɺ ¨ÉÉiÉ´ª É́ɺ lÉÉ +xɪ ÉÉä¯û{ÉÊxɹÉnùÉä&**

nù¶ÉǪÉÊiÉ SÉ ** 3.3.22 **
** 3.3.22 **

+Ê{É SÉ B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉxÉÉÆ vÉ̈ÉÉÇhÉÉÆ ´ª É́ɺ lÉäÊiÉ Ê± ÉR óMÉnù¶ÉÇxÉÆ ¦É́ÉÊiÉ -- 'iɺ ª Éèiɺ ª É iÉnäù́É °ü{ÉÆ ª Énù̈ÉÖ¹ªÉ °ü{ÉÆ ª ÉÉ́É̈ÉÖ¹ªÉ
MÉä¹hÉÉèiÉÉèMÉä¹hÉÉèª ÉzÉÉ̈É iÉzÉÉ̈É' <ÊiÉ* EòlÉ̈ɺ ª É Ê± ÉR óMÉi´ÉÊ̈ÉÊiÉ, iÉnÖùSª ÉiÉä -- +Iª ÉÉÊnùiª ɺ lÉÉxɦÉänùʦÉzÉÉxÉÂvÉ̈ÉÉÇxÉÂ
+xª ÉÉäxª Éκ ¨ÉzÉxÉÖ{ɺ ÉƽþɪÉÉÇxÉÂ{ɶ ª ÉxÉÂ<½þ+ÊiÉnäù¶ÉäxÉ +ÉÊnùiª É{ÉÖ¯û¹ÉMÉiÉÉx°ü{ÉÉnùÒxÉÂ+ÊIÉ{ÉÖ¯û¹Éä ={ɺ Éƽþ®úÊiÉ -- 'iɺ ª Éèiɺ ª É
iÉnäù́É °ü{É̈É ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ* iɺ ¨ÉÉn ù́ª É́ÉÊiɹ`äöiÉä B´É BiÉä ={ÉÊxɹÉnùÉẾÉÊiÉ ÊxÉhÉǪÉ&**

º É̈¦ÉÊ
ÞiÉtÖ́ª ÉÉ{iª ÉÊ{É SÉÉiÉ& ** 3.3.23 **
º ɦ
Æ ÉÞ
iª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.23 **

'¥ÉÀ Vª Éä¹`öÉ ´ÉÒªÉÉǺ ÉƦÉÞ

iÉÉÊxÉ ¥ÉÀ ÉOÉä Vª Éä¹`ÆöÊnù́É̈ ÉÉiÉiÉÉxÉ' <iª Éä́ÉÆ ® úÉhÉɪ ÉxÉÒªÉÉxÉÉÆ ÊJɱ Éä¹ÉÖ ´ÉÒªÉǺÉƦÉÞ
ÊiÉtÖÊxÉ́Éä¶ É|ɦÉÞ
iɪ ÉÉä
¥ÉÀ hÉÉä ẾɦÉÚ iɪ É& {É`ö¬ xiÉä; iÉä¹ÉÉ̈Éä́É SÉ ={ÉÊxɹÉÊnù¶ ÉÉÎhb÷± ª ÉẾÉtÉ|ɦÉÞ iɪ ÉÉä ¥ÉÀ ẾÉtÉ& {É`ö¬ xiÉä; iÉɺ ÉÖ ¥ÉÀ ẾÉtɺ ÉÖ iÉÉ
¥ÉÀ ẾɦÉÚ iɪ É ={ɺ ÉÆÊ¿ ª Éä® úxÉÂ
, xÉ ´ÉäÊiÉ ẾÉSÉÉ® úhÉɪ ÉÉ̈É , ¥ÉÀ º ÉƤÉxvÉÉnÖù{ɺ ÉƽþÉ® ú|ÉÉ{iÉÉèB´ÉÆ {É`öÊiÉ* º ÉƦÉÞ ÊiÉtÖ́ª ÉÉÎ{iÉ|ɦÉÞ iɪ ÉÉä
ẾɦÉÚ iɪ É& ¶ ÉÉÎhb÷± ª ÉẾÉtÉ|ɦÉÞ ÊiɹÉÖ xÉÉä{ɺ ÉƽþiÉḈª ÉÉ&, +iÉ B´É SÉ +ɪ ÉiÉxÉẾɶ Éä¹Éª ÉÉäMÉÉiÉ * iÉlÉÉ Ê½þ¶ ÉÉÎhb÷± ª ÉẾÉtɪ ÉÉÆ
¾þnùªÉɪ ÉiÉxÉi´ÉÆ ¥ÉÀ hÉ =Hò¨ÉÂ-- 'B¹É ¨É +Éi¨ÉÉxiɾÇþnùªÉä' <ÊiÉ; iÉuùnäù́É nù½þ®úẾÉtɪ ÉÉ̈ÉÊ{É -- 'nù½þ®Æú{ÉÖhb÷® úÒEÆò ´Éä¶ ¨É
nù½þ®úÉä%κ ¨ÉzÉxiÉ® úÉEòɶ É&' <ÊiÉ; ={ÉEòÉäº É± ÉẾÉtɪ ÉÉÆ iÉÖ +Iª Éɪ ÉiÉxÉi´É̈ÉÂ-- 'ª É B¹ÉÉä%ÊIÉÊhÉ {ÉÖ¯û¹ÉÉä où¶ª ÉiÉä' <ÊiÉ; B´ÉÆ iÉjÉ
iÉjÉ iÉkÉiÉÂ+Évª ÉÉÎi¨ÉEò¨Éɪ ÉiÉxÉ̈ÉÂBiÉɺ ÉÖ ẾÉtɺ ÉÖ |ÉiÉÒªÉiÉä; +ÉÊvÉnèùẾÉCª ɺ iÉÖ BiÉÉ ẾɦÉÚ iɪ É& º ÉƦÉÞ
ÊiÉtÖ́ª ÉÉÎ{iÉ|ɦÉÞ iɪ É&;
iÉɺ ÉÉÆ EÖòiÉ BiÉɺ ÉÖ |ÉÉÎ{iÉ&* xÉx´ÉäiÉɺ ´ÉÊ{É +ÉÊvÉnèùẾÉCª ÉÉä ẾɦÉÚ iɪ É& ¸ÉÚ ª ÉxiÉä -- 'Vª Éɪ ÉÉÎxnù́ÉÉä Vª Éɪ ÉÉxÉ䦪ÉÉä ± ÉÉäEäò¦ª É&' 'B¹É =
B´É ¦ÉÉ̈ÉxÉÒ® äú¹É ʽþº É́Éæ¹ÉÖ ± ÉÉäEäò¹ÉÖ ¦ÉÉÊiÉ' 'ª ÉÉ́ÉÉx´Éɪ É̈ÉÉEòɶ ɺ iÉÉ́ÉÉxÉä¹ÉÉä%xiɾÇþnùªÉ +ÉEòɶ É =¦Éä +κ ¨ÉxtÉ́ÉÉ{ÉÞ ÊlÉ́ÉÒ+xiÉ® äú́É
º É̈ÉÉʽþiÉä' <iª Éä́É̈ ÉÉtÉ&; º ÉÎxiÉ SÉ +xª ÉÉ +ɪ ÉiÉxÉẾɶ Éä¹É½þÒxÉÉ +Ê{É <½þ¥ÉÀ ẾÉtÉ& ¹ÉÉäb÷¶ ÉEò± ÉÉtÉ& -- º Éiª É̈Éä́É̈ ÉäiÉiÉ ;
iÉlÉÉ{ª ÉjÉ ẾÉtiÉä Ếɶ Éä¹É& º ÉƦÉÞ iª ÉÉtxÉÖ{ɺ ÉƽþÉ® ú½äþiÉÖ& -- º É̈ÉÉxÉMÉÖhÉÉ̈xÉÉxÉäxÉ Ê½þ|Éiª ÉÖ{ɺ lÉÉÊ{ÉiÉɺ ÉÖ ẾÉ|ÉEÞ ò¹]õnäù¶Éɺ ´ÉÊ{É ẾÉtɺ ÉÖ
ẾÉ|ÉEÞò¹]õnäù¶ÉMÉÖhÉÉ ={ɺ ÉÆÊ¿ ª Éä® úÊzÉÊiÉ ª ÉÖHò¨É ; º ÉƦÉÞ iª ÉÉnùªÉº iÉÖ ¶ ÉÉÎhb÷± ª ÉÉÊnù́ÉÉCª ÉMÉÉäSÉ® úɶ SÉ MÉÖhÉÉ&
{É® úº{É® ú́ª ÉÉ́ÉÞ
kɺ ´É°ü{Éi´ÉÉiÉÂxÉ |Énäù¶ÉÉxiÉ® ú́ÉÌiÉẾÉtÉ|Éiª ÉÖ{ɺ lÉÉ{ÉxÉIÉ̈ÉÉ&* xÉ SÉ ¥ÉÀ º ÉƤÉxvÉ̈ÉÉjÉähÉ
|Énäù¶ÉÉxiÉ® ú́ÉÌiÉẾÉtÉ|Éiª ÉÖ{ɺ lÉÉ{ÉxÉÊ̈Éiª ÉÖSª ÉiÉä, ẾÉtɦÉänäù%Ê{É iÉnÖù{É{ÉkÉä&; BEò¨ÉÊ{É Ê½þ¥ÉÀ ẾɦÉÚ ÊiɦÉänùè® úxÉäEòvÉÉ ={Éɺ ª ÉiÉ
<ÊiÉ Îº lÉÊiÉ&, {É® úÉä́É® úҪɺ i´ÉÉÊnù́Én ù¦Éänùnù¶ÉÇxÉÉiÉ * iɺ ¨ÉÉiÉ´ÉÒªÉǺÉƦÉÞ iª ÉÉnùÒxÉÉÆ ¶ ÉÉÎhb÷± ª ÉẾÉtÉÊnù¹ÉÖ +xÉÖ{ɺ ÉƽþÉ® ú<ÊiÉ**
 {ÉÖ¯û¹ÉẾÉtɪ ÉÉÊ̈É́É SÉäiÉ® äú¹ÉÉ̈ÉxÉÉ̈xÉÉxÉÉiÉÂ** 3.3.24 **
{ÉÖ¯û¹ÉẾÉtÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.24 **

+κ iÉ iÉÉÎhb÷xÉÉÆ {ÉèR óÊMÉxÉÉÆ SÉ ® ú½þºª É¥ÉÉÀ hÉä {ÉÖ¯û¹ÉẾÉtÉ; iÉjÉ {ÉÖ¯û¹ÉÉä ª ÉYÉ& Eòα {ÉiÉ&; iÉnùÒªÉ̈Éɪ ÉÖ& jÉävÉÉ ẾɦÉVª É º É́ÉxÉjɪ ÉÆ
Eòα {ÉiÉ̈É ; +ʶÉʶɹÉÉnùÒÊxÉ SÉ nùÒIÉÉÊnù¦ÉÉ́ÉäxÉ Eòα {ÉiÉÉÊxÉ; +xª Éä SÉ vÉ̈ÉÉǺiÉjÉ º É̈ÉÊvÉMÉiÉÉ +ɶ ÉÒ̈ÉÇxjÉ|ɪ ÉÉäMÉÉnùªÉ&*
iÉèÊkÉ® úÒªÉEòÉ +Ê{É EÆòÊSÉiÉÂ{ÉÖ¯û¹Éª ÉYÉÆ Eò± {ɪ ÉÎxiÉ -- 'iɺ ª Éè́ÉÆẾÉnÖù¹ÉÉä ª ÉYɺ ª ÉÉi¨ÉÉ ª ÉVÉ̈ÉÉxÉ& ¸ÉrùÉ {ÉixÉÒ' <iª ÉäiÉäxÉÉxÉÖ́ÉÉEäòxÉ*
iÉjÉ º Éƶ ɪ É& -- ÊEòÊ̈ÉiÉ® újÉ =HòÉ& {ÉÖ¯û¹Éª ÉYɺ ª É vÉ̈ÉÉÇ& iÉèÊkÉ® úÒªÉEäò¹ÉÖ ={ɺ ÉƽþiÉḈª ÉÉ&, ËEò ´ÉÉ xÉÉä{ɺ ÉƽþiÉḈª ÉÉ <ÊiÉ*
{ÉÖ¯û¹Éª ÉYÉi´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ={ɺ ÉƽþÉ® ú|ÉÉ{iÉÉè, +ÉSÉI¨É½äþ-- xÉÉä{ɺ ÉƽþiÉḈª ÉÉ <ÊiÉ; Eòº ¨ÉÉiÉ ? iÉpÚ ù{É|Éiª ÉʦÉYÉÉxÉɦÉÉ́ÉÉiÉ;
iÉnùɽþÉSÉɪ ÉÇ& {ÉÖ¯û¹ÉẾÉtɪ ÉÉÊ̈É́ÉäÊiÉ -- ª ÉlÉÉ BEäò¹ÉÉÆ ¶ ÉÉÊJÉxÉÉÆ iÉÉÎhb÷xÉÉÆ {ÉèR óÊMÉxÉÉÆ SÉ {ÉÖ¯û¹ÉẾÉtɪ ÉÉ̈ÉÉ̈xÉÉxÉ̈É , xÉè́É̈ ÉÂ<iÉ® äú¹ÉÉÆ
iÉèÊkÉ® úÒªÉÉhÉÉ̈ÉÉ̈xÉÉxÉ̈Éκ iÉ; iÉä¹ÉÉÆ Ê½þ<iÉ® úẾɱ ÉIÉhÉ̈Éä́É ª ÉYɺ ÉÆ{ÉÉnùxÉÆ où¶ª ÉiÉä,
{ÉixÉÒªÉVÉ̈ÉÉxÉ́ÉäÊnù́Éänù¤É̽þªÉÚ Ç{ÉÉVª É{ɶ ´ÉÞ
Îi´ÉMÉÉtxÉÖGò¨ÉhÉÉiÉ * ª ÉnùÊ{É º É́Éxɺ ÉÆ{ÉÉnùxÉ̈ÉÂ, iÉnùÊ{É <iÉ® úẾɱ ÉIÉhÉ̈Éä́É --
'ª Éi|ÉÉiÉ̈ÉÇvª ÉÆÊnùxÉ#ĺ Éɪ ÉÆ SÉ iÉÉÊxÉ' <ÊiÉ* ª ÉnùÊ{É ËEòÊSÉiÉ , ¨É® úhÉÉ́ɦÉÞ
lÉi´ÉÉÊnùºÉÉ̈ÉÉxª É̈É , iÉnùÊ{É +± {ÉҪɺ i´ÉÉiɦÉÚ ª ɺ ÉÉ
´Éè±ÉIÉhª ÉäxÉ +ʦɦÉÚ ª É̈ÉÉxÉÆ xÉ |Éiª ÉʦÉYÉÉ{ÉxÉIÉ̈É̈É * xÉ SÉ iÉèÊkÉ® úÒªÉEäò {ÉÖ¯û¹Éº ª É ª ÉYÉi´ÉÆ ¸ÉÚ ª ÉiÉä; 'ẾÉnÖù¹É&' 'ª ÉYɺ ª É' <ÊiÉ Ê½þxÉ
SÉ BiÉä º É̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhÉä ¹É¹`ö¬ Éè-- ẾÉuùÉxÉä́É ª ÉÉä ª ÉYɺ iɺ ª ÉäÊiÉ; xÉ Ê½þ{ÉÖ¯û¹Éº ª É ¨ÉÖJª ÉÆ ª ÉYÉi´É̈Éκ iÉ; ´ª ÉÊvÉEò® úhÉä iÉÖ BiÉä
¹É¹`ö¬ Éè-- ẾÉnÖù¹ÉÉä ª ÉÉä ª ÉYɺ iɺ ª ÉäÊiÉ; ¦É́ÉÊiÉ Ê½þ{ÉÖ¯û¹Éº ª É ¨ÉÖJª ÉÉä ª ÉYɺ ÉƤÉxvÉ&; º Éiª ÉÉÆ SÉ MÉiÉÉè, ¨ÉÖJª É B´ÉÉlÉÇ+ɸÉʪÉiÉ́ª É&,
xÉ ¦ÉÉHò&* '+Éi¨ÉÉ ª ÉVÉ̈ÉÉxÉ&' <ÊiÉ SÉ ª ÉVÉ̈ÉÉxÉi´ÉÆ {ÉÖ¯û¹Éº ª É ÊxÉ¥ÉÖḈÉxÉ´ÉèªÉÊvÉEò® úhª ÉäxÉè́É +º ª É ª ÉYɺ ÉƤÉxvÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ* +Ê{É SÉ
'iɺ ª Éè́ÉÆẾÉnÖù¹É&' <ÊiÉ Êº Érù́ÉnùxÉÖ́ÉÉnù̧ÉÖiÉÉèº Éiª ÉÉ̈ÉÂ, {ÉÖ¯û¹Éº ª É ª ÉYɦÉÉ́É̈ÉÂ+Éi¨ÉÉnùÒxÉÉÆ SÉ ª ÉVÉ̈ÉÉxÉÉÊnù¦ÉÉ́ÉÆ |ÉÊiÉÊ{Éiº É̈ÉÉxɺ ª É
´ÉÉCª ɦÉänù& º ª ÉÉiÉ * +Ê{É SÉ º ɺ ÉÆxª Éɺ ÉÉ̈ÉÉi¨ÉẾÉtÉÆ {ÉÖ® úºiÉÉnÖù{ÉÊnù¶ª É +xÉxiÉ® ú̈ÉÂ'iɺ ª Éè́ÉÆẾÉnÖù¹É&' <iª ÉÉtxÉÖGò¨ÉhÉÆ {ɶ ª ÉxiÉ& --
{ÉÚ ´ÉǶÉä¹É B´É B¹É +É̈xÉɪ É&, xÉ º ´ÉiÉxjÉ <ÊiÉ |ÉiÉÒ̈É&; iÉlÉÉ SÉ BEò¨Éä́É ¡ ò± É̈É֦ɪ ÉÉä® ú{ª ÉxÉÖ́ÉÉEòª ÉÉä¯û{ɱ ɦÉÉ̈ɽäþ-- '¥ÉÀ hÉÉä
¨Éʽþ̈ÉÉxÉ̈ÉÉ{xÉÉäÊiÉ' <ÊiÉ; <iÉ® äú¹ÉÉÆ iÉÖ +xÉxª ɶ Éä¹É& {ÉÖ¯û¹ÉẾÉtÉ̈xÉɪ É&; +ɪ ÉÖ® úʦÉ́ÉÞ Êrù¡ò± ÉÉä Á º ÉÉè, '|ɽþ¹ÉÉäb÷¶ ÉÆ ´É¹ÉǶÉiÉÆ VÉÒ́ÉÊiÉ
ª É B´ÉÆ ´Éänù' <ÊiÉ º É̈ÉʦÉ́ª ÉɽþÉ® úÉiÉ * iɺ ¨ÉÉiɶ ÉÉJÉÉxiÉ® úÉvÉÒiÉÉxÉÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉẾÉtÉvÉ̈ÉÉÇhÉÉ̈Éɶ ÉÒ̈ÉÇxjÉÉnùÒxÉÉ̈É|ÉÉÎ{iÉ& iÉèÊkÉ® úÒªÉEäò**

´ÉävÉÉtlÉǦÉänùÉiÉÂ** 3.3.25 **
´ÉävÉÉtÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.25 **

+º iª ÉÉlÉ́ÉÇÊhÉEòÉxÉÉ̈ÉÖ{ÉÊxɹÉnùÉ® ú̈¦Éä ¨Éxjɺ É̈ÉÉ̈xÉɪ É& -- 'º É́ÉÈ|ÉẾÉvª É ¾þnùªÉÆ |ÉẾÉvª É vÉ̈ÉxÉÒ& |É́ÉÞ Vª É Ê¶É® úÉä%ʦÉ|É́ÉÞVª É
ÊjÉvÉÉ ẾÉ{ÉÞ Hò&' <iª ÉÉÊnù&; iÉÉÎhb÷xÉÉ̈ÉÂ-- 'näù́É º ÉẾÉiÉ& |ɺ ÉÖ́É ª ÉYÉ̈É ' <iª ÉÉÊnù&; ¶ ÉÉ]õ¬ ɪ ÉÊxÉxÉÉ̈ÉÂ-- '¶ ´ÉäiÉɶ ´ÉÉä
½þÊ® úiÉxÉÒ± ÉÉä%ʺ É' <iª ÉÉÊnù&; Eò`öÉxÉÉÆ iÉèÊkÉ® úÒªÉÉhÉÉÆ SÉ -- '¶ ÉÆ xÉÉä Ê̈ÉjÉ& ¶ ÉÆ ´É¯ûhÉ&' <iª ÉÉÊnù&; ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪÉxÉÉÆ iÉÖ
={ÉÊxɹÉnùÉ® ú̈¦Éä |É́ÉMª ÉÇ¥ÉÉÀ hÉÆ {É`ö¬ iÉä -- 'näù́ÉÉ ½þ´Éèº ÉjÉÆ ÊxɹÉänÖù&' <iª ÉÉÊnù; EòÉè¹ÉÒiÉÊEòxÉÉ̈ÉÊ{É +ÎMxɹ]õÉä̈É¥ÉÉÀ hÉ̈ÉÂ--
'¥ÉÀ ´ÉÉ +ÎMxɹ]õÉä̈ÉÉä ¥ÉÀ è́É iÉnù½þ ¥ÉÇÀ hÉè́É iÉä ¥ÉÀ Éä{ɪ ÉÎxiÉ iÉä%¨ÉÞ iÉi´É̈ÉÉ{xÉÖ́ÉÎxiÉ ª É BiÉnù½þ̄û{ɪ ÉÎxiÉ' <ÊiÉ* ÊEòÊ̈É̈Éä º É́Éæ
|ÉẾÉvª ÉÉnùªÉÉä ¨ÉxjÉÉ& |É́ÉMª ÉÉÇnùÒÊxÉ SÉ Eò¨ÉÉÇÊhÉ ẾÉtɺ ÉÖ ={ɺ ÉÆÊ¿ ª Éä® úxÉ , ËEò ´ÉÉ xÉ ={ɺ ÉÆÊ¿ ª Éä® úxÉÂ-- <ÊiÉ ¨ÉÒ̈ÉÉƺ ÉÉ̈ɽäþ* ËEò
iÉÉ́ÉiÉÂxÉ& |ÉÊiɦÉÉÊiÉ? ={ɺ ÉƽþÉ® úB´É B¹ÉÉÆ ẾÉtÉκ ´ÉÊiÉ; EÖòiÉ&? ẾÉtÉ|ÉvÉÉxÉÉxÉÉ̈ÉÖ{ÉÊxɹÉn ùOÉxlÉÉxÉÉÆ º É̈ÉÒ{Éä {ÉÉ`öÉiÉÂ
* xÉxÉÖ
B¹ÉÉÆ ẾÉtÉlÉÇiɪ ÉÉ ẾÉvÉÉxÉÆ xÉÉä{ɱ ɦÉÉ̈ɽäþ-- ¤ ÉÉfø¨É , +xÉÖ{ɱ ɦÉ̈ÉÉxÉÉ +Ê{É iÉÖ +xÉÖ̈Éɺ ª ÉÉ̈ɽäþ, º ÉÆÊxÉÊvɺ ÉÉ̈Élª ÉÉÇiÉ ; xÉ Ê½þ
º ÉÆÊxÉvÉä& +lÉḈÉk´Éä º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, +Eòº ¨ÉÉnùºÉÉ́ÉxÉɸÉʪÉiÉÖÆ ª ÉÖHò&* xÉxÉÖ xÉè¹ÉÉÆ ¨ÉxjÉÉhÉÉÆ ẾÉtÉẾɹɪ ÉÆ ËEòÊSÉiº ÉÉ̈Élª ÉÈ{ɶ ª ÉÉ̈É&; EòlÉÆ
SÉ |É́ÉMª ÉÉÇnùÒÊxÉ Eò¨ÉÉÇÊhÉ +xª ÉÉlÉÇi´ÉäxÉè́É ẾÉÊxɪ ÉÖHòÉÊxÉ º ÉÎxiÉ ẾÉtÉlÉÇi´ÉäxÉÉÊ{É |ÉÊiÉ{Étä̈ɽþÒÊiÉ -- xÉè¹É nùɹäÉ&; º ÉÉ̈Élª ÉÈiÉÉ́ÉiÉÂ
¨ÉxjÉÉhÉÉÆ ẾÉtÉẾɹɪ É̈ÉÊ{É ËEòÊSÉiɶ ÉCª ÉÆ Eò± {ÉʪÉiÉÖ̈É , ¾þnùªÉÉÊnùºÉÆEòÒiÉÇxÉÉiÉ ; ¾þnùªÉÉnùÒÊxÉ Ê½þ|Éɪ ÉähÉ ={Éɺ ÉxÉä¹ÉÖ
+ɪ ÉiÉxÉÉÊnù¦ÉÉ́ÉäxÉÉä{ÉÊnù¹]õÉÊxÉ; iÉuùÉ® äúhÉ SÉ '¾þnùªÉÆ |ÉẾÉvª É' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉxÉÉÆ ¨ÉxjÉÉhÉÉ̈ÉÂ={É{ÉzÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉxÉÉR óMÉi´É̈ÉÂ
; où¹]õ¶SÉ
={Éɺ ÉxÉä¹́ÉÊ{É ¨ÉxjÉẾÉÊxɪ ÉÉäMÉ& -- '¦ÉÚ& |É{Étä%¨ÉÖxÉÉ̈ÉÖxÉÉ̈ÉÖxÉÉ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù&; iÉlÉÉ |É́ÉMª ÉÉÇnùÒxÉÉÆ Eò¨ÉÇhÉÉ̈ÉÂ+xª ÉjÉÉÊ{É
ẾÉÊxɪ ÉÖHòÉxÉÉÆ º ÉiÉÉ̈ÉÂ+ẾɯûrùÉä ẾÉtɺ ÉÖ ẾÉÊxɪ ÉÉäMÉ& -- ´ÉÉVÉ{ÉäªÉ <´É ¤ ÉÞ ½þº{ÉÊiɺ É́ɺ ª É -- <iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä --

¥ÉÚ
¨ É& -- xÉè¹ÉÉ̈ÉÖ{ɺ ÉƽþÉ® úÉä ẾÉtÉκ ´ÉÊiÉ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? ´ÉävÉÉtlÉǦÉänùÉiÉÂ-- '¾þnùªÉÆ |ÉẾÉvª É' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉxÉÉÆ Ê½þ¨ÉxjÉÉhÉÉÆ ª Éä%lÉÉÇ
¾þnùªÉ́ÉävÉÉnùªÉ&, ʦÉzÉÉ& +xÉʦɺ ÉƤÉrùÉ& iÉä ={ÉÊxɹÉnÖùÊnùiÉÉʦÉÌ́ÉtÉʦÉ&; xÉ iÉä¹ÉÉÆ iÉÉʦÉ& º ÉÆMÉxiÉÖÆ º ÉÉ̈Élª ÉÇ̈Éκ iÉ* xÉxÉÖ ¾þnùªÉº ª É
={Éɺ ÉxÉä¹́É{ª ÉÖ{ɪ ÉÉäMÉÉiÉÂiÉuùÉ® úEò ={Éɺ ÉxÉɺ ÉƤÉxvÉ ={Éxª ɺ iÉ& -- xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä; ¾þnùªÉ̈ÉÉjɺ ÉÆEòÒiÉÇxɺ ª É Ê½þB´É̈ÉÖ{ɪ ÉÉäMÉ&
EòlÉÆÊSÉnÖùi|ÉäIª ÉäiÉ; xÉ SÉ ¾þnùªÉ̈ÉÉjÉ̈ÉjÉ ¨ÉxjÉÉlÉÇ&; '¾þnùªÉÆ |ÉẾÉvª É vÉ̈ÉxÉÒ& |É́ÉÞ Vª É' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉä ʽþxÉ º ÉEò± ÉÉä ¨ÉxjÉÉlÉÉæ
ẾÉtÉʦɮ úʦɺ ÉƤÉvª ÉiÉä; +ʦÉSÉÉ® úẾɹɪ ÉÉä Á ¹äÉÉä%lÉÇ&; iɺ ¨ÉÉnùÉʦÉSÉÉÊ® úEäòhÉ Eò¨ÉÇhÉÉ 'º É́ÉÈ|ÉẾÉvª É' <iª Éäiɺ ª É ¨Éxjɺ ª ÉÉʦɺ ÉƤÉxvÉ&;
iÉlÉÉ 'näù́É º ÉẾÉiÉ& |ɺ ÉÖ́É ª ÉYÉ̈É ' <iª ɺ ª É ª ÉYÉ|ɺ É́Éʱ ÉR óMÉi´ÉÉiɪ ÉYÉäxÉ Eò¨ÉÇhÉÉ +ʦɺ ÉƤÉxvÉ&; iÉÊuù¶Éä¹Éº ÉƤÉxvɺ iÉÖ
|É̈ÉÉhÉÉxiÉ® úÉnùxÉÖº ÉiÉḈª É&; B´É̈Éxª Éä¹ÉÉ̈ÉÊ{É ¨ÉxjÉÉhÉÉ̈ÉÂ-- Eäò¹ÉÉÆÊSÉiÉÂʱ ÉR óMÉäxÉ, Eäò¹ÉÉÆÊSÉuùSÉxÉäxÉ, Eäò¹ÉÉÆÊSÉi|É̈ÉÉhÉÉxiÉ® äúhÉäiª Éä́É̈ ÉÂ-
- +lÉÉÇxiÉ® äú¹ÉÖ ẾÉÊxɪ ÉÖHòÉxÉÉ̈É , ® ú½þºª É{ÉÊ`öiÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É º ÉiÉÉ̈É , xÉ º ÉÆÊxÉÊvÉ̈ÉÉjÉähÉ ẾÉtɶ Éä¹Éi´ÉÉä{É{ÉÊkÉ&; nÖù¤ÉDZÉÉä ʽþº ÉÆÊxÉÊvÉ&
¸ÉÖiª ÉÉÊnù¦ª É <iª ÉÖHÆò |ÉlÉ̈Éä iÉxjÉä -- '¸ÉÖÊiÉʱ ÉR óMÉ́ÉÉCª É|ÉEò® úhɺ lÉÉxɺ É̈ÉÉJª ÉÉxÉÉÆ º É̈É́Éɪ Éä {ÉÉ® únùÉè¤ÉDZª É̈ÉlÉÇẾÉ|ÉEò¹ÉÉÇiÉÂ
'
<iª ÉjÉ* iÉlÉÉ Eò¨ÉÇhÉÉ̈ÉÊ{É |É́ÉMª ÉÉÇnùÒxÉÉ̈Éxª ÉjÉ ẾÉÊxɪ ÉÖHòÉxÉÉÆ xÉ ẾÉtɶ Éä¹Éi´ÉÉä{É{ÉÊkÉ&; xÉ Á ¹äÉÉÆ ẾÉtÉʦÉ& º ɽþBäEòÉlª ÉÈ
ËEòÊSÉnùκiÉ; ´ÉÉVÉ{ÉäªÉä iÉÖ ¤ ÉÞ ½þº{ÉÊiɺ É́ɺ ª É º {ɹ]ÆõẾÉÊxɪ ÉÉäMÉÉxiÉ® ú̈ÉÂ-- '´ÉÉVÉ{ÉäªÉäxÉä¹] ṍÉÉ ¤ ÉÞ
½þº{ÉÊiɺ É́ÉäxÉ ª ÉVÉäiÉ' <ÊiÉ; +Ê{É
SÉ BEòÉä%ª ÉÆ |É́ÉMª ÉÇ& º ÉEÞ ònÖùi{ÉzÉÉä ¤ ɱ ÉҪɺ ÉÉ |É̈ÉÉhÉäxÉ +xª ÉjÉ ẾÉÊxɪ ÉÖHò& xÉ nÖù¤ÉDZÉäxÉ |É̈ÉÉhÉäxÉ +xª ÉjÉÉÊ{É ẾÉÊxɪ ÉÉäMÉ̈ɽÇþÊiÉ;
+MÉÞ Á ¨ÉÉhÉẾɶ Éä¹Éi´Éä ʽþ|É̈ÉÉhɪ ÉÉä& B´ÉÆ º ª ÉÉiÉ ; xÉ iÉÖ ¤ ɱ É́Énù¤É± É́ÉiÉÉä& |É̈ÉÉhɪ ÉÉä® úMÉÞ
Á ¨ÉÉhÉẾɶ Éä¹ÉiÉÉ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ,
¤ ɱ É́Énù¤É± É́Ék´ÉẾɶ Éä¹ÉÉnäù́É* iɺ ¨ÉÉiÉÂB´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉxÉÉÆ ¨ÉxjÉÉhÉÉÆ Eò¨ÉÇhÉÉÆ ´ÉÉ xÉ º ÉÆÊxÉÊvÉ{ÉÉ`ö̈ÉÉjÉähÉ
ẾÉtɶ Éä¹Éi´É̈Éɶ ÉR óÊEòiÉ́ª É̈É ; +® úhª ÉÉxÉÖ́ÉSÉxÉÉÊnùvÉ̈ÉǺÉÉ̈ÉÉxª ÉÉkÉÖ º ÉÆÊxÉÊvÉ{ÉÉ`ö<ÊiÉ º ÉÆiÉÉä¹]ṍª É̈É **

½þ
ÉxÉÉèiÉÚ
{Éɪ Éxɶ ɤ nù¶Éä¹Éi´ÉÉiÉÂEÖò¶ ÉÉSUôxnùºiÉÖiª ÉÖ{ÉMÉÉxÉ́ÉkÉnÖùHò¨ÉÂ** 3.3.26
**
½þ
Éxª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.26 **

+κ iÉ iÉÉÎhb÷xÉÉÆ ¸ÉÖÊiÉ& -- '+¶ ´É <´É ® úÉä̈ÉÉÊhÉ ẾÉvÉÚ ª É {ÉÉ{ÉÆ SÉxpù<´É ® úɽþÉä̈ÉÖÇJÉÉi|É̈ÉÖSª É vÉÚ i´ÉÉ ¶ É® úÒ®ú̈ÉEÞ òiÉÆ EÞ
òiÉÉi¨ÉÉ
¥ÉÀ ± ÉÉäEò¨Éʦɺ ÉƦÉ́ÉÉÊ̈É' <ÊiÉ; iÉlÉÉ +ÉlÉ́ÉÇÊhÉEòÉxÉÉ̈ÉÂ-- 'iÉlÉÉ ẾÉuùÉzÉÉ̈É°ü{ÉÉÊuù̈ÉÖHò& {É® úÉi{É® Æú{ÉÖ¯û¹É̈ÉÖ{ÉèÊiÉ Ênù́ª É̈É ' <ÊiÉ;
iÉlÉÉ ¶ ÉÉ]õ¬ ɪ ÉÊxÉxÉ& {É`öÎxiÉ -- 'iɺ ª É {ÉÖjÉÉ nùɪ É̈ÉÖ{ɪ ÉÎxiÉ º ÉÖ¾þnù& º ÉÉvÉÖEÞ òiª ÉÉÆ Êuù¹ÉxiÉ& {ÉÉ{ÉEÞ òiª ÉÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ; iÉlÉè́É
EòÉè¹ÉÒiÉÊEòxÉ& -- 'iÉiº ÉÖEÞ òiÉnÖù¹EÞòiÉä ẾÉvÉÚxÉÖiÉä iɺ ª É Ê|ɪ ÉÉ YÉÉiɪ É& º ÉÖEÞ òiÉ̈ÉÖ{ɪ Éxiª ÉÊ|ɪ ÉÉ nÖù¹EÞòiÉ̈É ' <ÊiÉ* iÉÊnù½þC´ÉÊSÉiÉÂ
º ÉÖEÞ òiÉnÖù¹EÞòiɪ ÉÉä½þÉÇxÉÆ ¸ÉÚª ÉiÉä; C´ÉÊSÉkɪ ÉÉä® äú́É ẾɦÉÉMÉäxÉ Ê|ɪ Éè®úÊ|ɪ Éè¶SÉÉä{Éɪ ÉxÉ̈É ; C´ÉÊSÉkÉÖ =¦Éª É̈ÉÊ{É ½þÉxÉ̈ÉÖ{Éɪ ÉxÉÆ SÉ;
iÉtjÉÉä¦Éª ÉÆ ¸ÉÚ ª ÉiÉä iÉjÉ iÉÉ́ÉiÉÂxÉ ËEòÊSÉuùHò´ª É̈Éκ iÉ; ª ÉjÉÉ{ª ÉÖ{Éɪ ÉxÉ̈Éä́É ¸ÉÚ ª ÉiÉä, xÉ ½þÉxÉ̈É , iÉjÉÉ{ª ÉlÉÉÇnäù́É ½þÉxÉÆ º ÉÊxÉ{ÉiÉÊiÉ,
+xª Éè®úÉi¨ÉҪɪ ÉÉä& º ÉÖEÞ òiÉnÖù¹EÞ òiɪ ÉÉä¯û{ÉäªÉ̈ÉÉxɪ ÉÉä& +É́ɶ ª ÉEòi´ÉÉkÉrùÉxɺ ª É; ª ÉjÉ iÉÖ ½þÉxÉ̈Éä́É ¸ÉÚ ª ÉiÉä, xÉÉä{Éɪ ÉxÉ̈ÉÂ-- iÉjÉÉä{Éɪ ÉxÉÆ
º ÉÆÊxÉ{ÉiÉäuùÉ, xÉ ´ÉäÊiÉ ẾÉÊSÉÊEòiº Éɪ ÉÉ̈ÉÂ-- +¸É́ÉhÉÉnùºÉÆÊxÉ{ÉÉiÉ&, ẾÉtÉxiÉ® úMÉÉäSÉ® úi´ÉÉSSÉ ¶ ÉÉJÉÉxiÉ® úҪɺ ª É ¸É́Éhɺ ª É* +Ê{É
SÉ +Éi¨ÉEòiÉÞ ÇEÆò º ÉÖEÞ òiÉnÖù¹EÞ òiɪ ÉÉä½þÉÇxÉ̈ÉÂ
; {É® úEòiÉÞ ÇEÆò iÉÖ ={Éɪ ÉxÉ̈ÉÂ; iɪ ÉÉä® úºÉiª ÉÉ́ɶ ª ÉEò¦ÉÉ́Éä, EòlÉÆ ½þÉxÉäxÉÉä{Éɪ ÉxÉ̈ÉÉÊIÉ{ª ÉäiÉ?
iɺ ¨ÉÉnùºÉÆÊxÉ{ÉÉiÉÉä ½þÉxÉÉ́ÉÖ{Éɪ Éxɺ ª ÉäÊiÉ**

+º ª ÉÉÆ |ÉÉ{iÉÉè{É`öÊiÉ -- ½þÉxÉÉẾÉÊiÉ* ½þÉxÉÉèiÉÖ Biɺ ª ÉÉÆ Eäò´É± Éɪ ÉÉ̈ÉÊ{É ¸ÉÚ ª É̈ÉÉhÉɪ ÉÉ̈ÉÂ={Éɪ ÉxÉÆ º ÉÆÊxÉ{ÉÊiÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ;
iÉSUäô¹Éi´ÉÉiÉÂ-- ½þÉxɶ ɤ nù¶Éä¹ÉÉä ʽþ={Éɪ Éxɶ ɤ nù& º É̈ÉÊvÉMÉiÉ& EòÉè¹ÉÒiÉÊEò® ú½þºª Éä; iɺ ¨ÉÉnùxª ÉjÉ
Eäò´É± ɽþÉxɸÉ́ÉhÉä%{ª ÉÖ{Éɪ ÉxÉÉxÉÖ́ÉÞ ÊkÉ&* ª ÉnÖùHò¨ÉÂ-- +¸É́ÉhÉÉiÉÂẾÉtÉxiÉ® úMÉÉäSÉ® úi´ÉÉiÉÂ+xÉÉ́ɶ ª ÉEòi´ÉÉSSÉ +º ÉÆÊxÉ{ÉÉiÉ <ÊiÉ,
iÉnÖùSª ÉiÉä -- ¦É́Éänäù¹ÉÉ ´ª É́ɺ lÉÉäÊHò&, ª ÉtxÉÖ¹`äöªÉÆ ËEòÊSÉnùxª ÉjÉ ¸ÉÖiÉ̈ÉÂ+xª ÉjÉ ÊxÉxÉÒ¹ªÉäiÉ; xÉ Îi´É½þ½þÉxÉ̈ÉÖ{Éɪ ÉxÉÆ ´ÉÉ
+xÉÖ¹`äöªÉi´ÉäxÉ º ÉÆEòÒiª ÉÇiÉä; ẾÉtɺ iÉÖiª ÉlÉÈiÉÖ +xɪ ÉÉä& º ÉÆEòÒiÉÇxÉ̈ÉÂ-- <ilÉÆ ¨É½þɦÉÉMÉÉ ẾÉtÉ, ª Éiº ÉÉ̈Élª ÉÉÇnùºª É ẾÉnÖù¹É&
º ÉÖEÞ òiÉnÖù¹EÞ òiÉä º Éƺ ÉÉ® úEòÉ® úhɦÉÚ
iÉä ẾÉvÉÚ
ª ÉäiÉä, iÉä SÉ +º ª É º ÉÖ¾þqÙ
ù¾Çþiº ÉÖ ÊxÉẾɶ ÉäiÉä <ÊiÉ; º iÉÖiª ÉlÉæ SÉ +κ ¨Éxº ÉÆEòÒiÉÇxÉä,
½þÉxÉÉxÉxiÉ® ú¦ÉÉẾÉi´ÉäxÉÉä{Éɪ Éxɺ ª É, C´ÉÊSÉSUØôiÉi´ÉÉiÉÂ+xª ÉjÉÉÊ{É ½þÉxɸÉÖiÉÉ́ÉÖ{Éɪ ÉxÉÉxÉÖ́ÉÞ ËkÉ ¨Éxª ÉiÉä -- º iÉÖÊiÉ|ÉEò¹ÉDZÉɦÉɪ É;
|Éʺ ÉrùÉ SÉ +lÉḈÉÉnùÉxiÉ® úÉ{ÉäIÉÉ +lÉḈÉÉnùÉxiÉ® ú|É́ÉÞ ÊkÉ& -- 'BEòË́ɶ ÉÉä ´ÉÉ <iÉÉä%º ÉÉ́ÉÉÊnùiª É&' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¹ÉÖ; EòlÉÆ Ê½þ<½þ
BEòË́ɶ ÉiÉÉ +ÉÊnùiª ɺ ª ÉÉʦÉvÉÒªÉäiÉ, +xÉ{ÉäIª É̈ÉÉhÉä%lÉḈÉÉnùÉxiÉ® äú-- 'uùÉnù¶É ¨Éɺ ÉÉ& {É\SÉiÉḈɺ jɪ É <¨Éä ± ÉÉäEòÉ +º ÉÉ́ÉÉÊnùiª É
BEòË́ɶ É&' <iª Éκ ¨ÉxÉ ? iÉlÉÉ 'Êjɹ]Öõ¦ÉÉè¦É́ÉiÉ& º ÉäÎxpùªÉi´Éɪ É' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù́ÉÉnäù¹ÉÖ '<ÎxpùªÉÆ ´ÉèÊjɹ]Öõ{É '
<iª Éä́É̈ ÉÉtlÉḈÉÉnùÉxiÉ® úÉ{ÉäIÉÉ où¶ª ÉiÉä* ẾÉtɺ iÉÖiª ÉlÉÇi´ÉÉSSÉ +º ª ÉÉä{Éɪ ÉxÉ́ÉÉnùºª É, EòlÉ̈Éxª ÉnùÒªÉä º ÉÖEÞ òiÉnÖù¹EÞòiÉä +xª Éè̄û{ÉäªÉäiÉä
<ÊiÉ xÉÉiÉÒ́ÉÉʦÉÊxÉ́Éä¹]ṍª É̈É * ={Éɪ Éxɶ ɤ nù¶Éä¹Éi´ÉÉÊnùÊiÉ SÉ ¶ ɤ nù¶É¤ nÆùº É̈ÉÖSSÉÉ® úªÉxɺ iÉÖiª ÉlÉÉÇ̈Éä́É ½þÉxÉÉ́ÉÖ{Éɪ ÉxÉÉxÉÖ́ÉÞ ËkÉ
º ÉÚ Sɪ ÉÊiÉ; MÉÖhÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® úẾÉ́ÉIÉɪ ÉÉÆ Ê½þ={Éɪ ÉxÉÉlÉǺª Éè́É ½þÉxÉÉ́ÉxÉÖ́ÉÞ ËkÉ ¥ÉÚª ÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉiÉÂMÉÖhÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® úẾÉSÉÉ® ú|ɺ ÉRÂóMÉäxÉ
º iÉÖiª ÉÖ{ɺ ÉƽþÉ® ú|Énù¶ÉÇxÉÉlÉÇÊ̈ÉnÆùº ÉÚ
jÉ̈ÉÂ* EÖò¶ ÉÉSUôxnùºiÉÖiª ÉÖ{ÉMÉÉxÉ́ÉÊnùÊiÉ ={É̈ÉÉä{ÉÉnùÉxÉ̈É ; iÉtlÉÉ -- ¦Éɱ ± ÉẾÉxÉÉ̈ÉÂ'EÖò¶ ÉÉ
´ÉÉxɺ {Éiª ÉÉ& º lÉiÉÉ ¨ÉÉ {ÉÉiÉ' <iª ÉäiÉκ ¨ÉÊzÉMÉ̈Éä EÖò¶ ÉÉxÉÉ̈ÉẾɶ Éä¹ÉähÉ ´Éxɺ {ÉÊiɪ ÉÉäÊxÉi´É¸É́ÉhÉä, ¶ ÉÉ]õ¬ ɪ ÉÊxÉxÉÉ̈ÉÂ'+ÉènÖù̈¤ É® úÉ&' <ÊiÉ
Ếɶ Éä¹É́ÉSÉxÉÉiÉÂ+ÉènÖù̈¤ ɪ ÉÇ& EÖò¶ ÉÉ +ɸÉÒªÉxiÉä; ª ÉlÉÉ SÉ C´ÉÊSÉiÉÂnäù́Éɺ ÉÖ® úSUôxnùºÉÉ̈ÉẾɶ Éä¹ÉähÉ {ÉÉè́ÉÉÇ{ɪ ÉÇ|ɺ ÉR óMÉä, näù́ÉSUôxnùÉÆʺ É
{ÉÚ´ÉÉÇhÉÒÊiÉ {ÉèR óMª ÉÉ̈xÉÉxÉÉi|ÉiÉÒªÉiÉä; ª ÉlÉÉ SÉ ¹ÉÉäb÷ʶɺ iÉÉäjÉä Eäò¹ÉÉÆÊSÉiEòɱ ÉÉẾɶ Éä¹É|ÉÉ{iÉÉè, 'º É̈ɪ ÉÉvª ÉÖʹÉiÉä º ÉÚ
ª Éæ' <iª ÉÉSÉÇ̧ÉÖiÉä&
Eòɱ ÉẾɶ Éä¹É|ÉÊiÉ{ÉÊkÉ&; ª ÉlÉè́É SÉ +Ếɶ Éä¹ÉähÉÉä{ÉMÉÉxÉÆ EäòÊSÉiº É̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ Ếɶ Éä¹ÉähÉ ¦Éɱ ± ÉẾÉxÉ& -- ª ÉlÉÉ BiÉä¹ÉÖ EÖò¶ ÉÉÊnù¹ÉÖ
¸ÉÖiª ÉxiÉ® úMÉiÉẾɶ Éä¹ÉÉx´Éª É&, B´ÉÆ ½þÉxÉÉ́É{ª ÉÖ{Éɪ ÉxÉÉx´Éª É <iª ÉlÉÇ&* ¸ÉÖiª ÉxiÉ® úEÞ
òiÉÆ Ê½þẾɶ Éä¹ÉÆ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® äú%xɦª ÉÖ{ÉMÉSUôiÉ& º É́ÉÇjÉè́É
ẾÉEò± {É& º ª ÉÉiÉ ; º É SÉ +xª Éɪ ª É& º Éiª ÉÉÆ MÉiÉÉè; iÉnÖùHÆò uùÉnù¶É± ÉIÉhª ÉÉ̈ÉÂ-- '+Ê{É iÉÖ ´ÉÉCª ɶ Éä¹Éi´ÉÉÊnùiÉ® ú{ɪ ÉÖÇnùɺ É&
º ª ÉÉi|ÉÊiɹÉävÉä ẾÉEò± {É& º ª ÉÉiÉ ' <ÊiÉ**

+lÉ́ÉÉ BiÉɺ ´Éä́É ẾÉvÉÚ xÉxɸÉÖÊiɹÉÖ BiÉäxÉ º ÉÚ jÉähÉ BiÉÎSSÉxiÉʪÉiÉ́ª É̈ÉÂ-- ÊEò¨ÉxÉäxÉ ẾÉvÉÚ xÉxÉ́ÉSÉxÉäxÉ
º ÉÖEÞ òiÉnÖù¹EÞòiɪ ÉÉä½þÉÇxÉ̈ÉʦÉvÉÒªÉiÉä, ËEò ´ÉÉ +lÉÉÇxiÉ® úÊ̈ÉÊiÉ* iÉjÉ SÉ B´ÉÆ |ÉÉ{ÉʪÉiÉ́ª É̈ÉÂ-- xÉ ½þÉxÉÆ ẾÉvÉÚ xÉxÉ̈ÉʦÉvÉÒªÉiÉä,
'vÉÚ\ÉÂEò¨{ÉxÉä' <ÊiÉ º ¨É® úhÉÉiÉ , 'nùÉävÉÚ ª ÉxiÉä v´ÉVÉÉOÉÉÊhÉ' <ÊiÉ SÉ ´Éɪ ÉÖxÉÉ SÉɱ ª É̈ÉÉxÉä¹ÉÖ v´ÉVÉÉOÉä¹ÉÖ |ɪ ÉÉäMÉnù¶ÉÇxÉÉiÉ ; iɺ ¨ÉÉiÉÂ
SÉɱ ÉxÉÆ ẾÉvÉÚ xÉxÉ̈ÉʦÉvÉÒªÉiÉä; SÉɱ ÉxÉÆ iÉÖ º ÉÖEÞ òiÉnÖù¹EÞ òiɪ ÉÉä& EÆòÊSÉiEòɱ ÉÆ ¡ ò± É|ÉÊiɤ ÉxvÉxÉÉiÉÂ-- <iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{ɪ ª É, |ÉÊiÉ́ÉHò´ª É̈ÉÂ--
½þÉxÉÉ́Éä́É B¹É ẾÉvÉÚ xÉxɶ ɤ nùÉä ´ÉÌiÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ, ={Éɪ Éxɶ ɤ nù¶Éä¹Éi´ÉÉiÉ ; xÉ Ê½þ{É® ú{ÉÊ® úOɽþ¦ÉÚ iɪ ÉÉä& º ÉÖEÞ
òiÉnÖù¹Eòiɪ ÉÉä& +|ɽþÒhɪ ÉÉä&
{É® ú̄èû{Éɪ ÉxÉÆ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ; ª ÉtÊ{É <nÆù{É® úEòҪɪ ÉÉä& º ÉÖEÞ òiÉnÖù¹EÞ òiɪ ÉÉä& {É® ú̄èû{Éɪ ÉxÉÆ xÉ +É\Vɺ ÉÆ º ÉƦÉÉ́ª ÉiÉä, iÉlÉÉÊ{É
iÉiº ÉÆEòÒiÉÇxÉÉkÉÉ́ÉiÉÂiÉnùÉxÉÖMÉÖhª ÉäxÉ ½þÉxÉ̈Éä́É ẾÉvÉÚ xÉxÉÆ xÉÉ̈ÉäÊiÉ ÊxÉhÉæiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä* C´ÉÊSÉnùÊ{É SÉ <nÆùẾÉvÉÚ xÉxɺ ÉÆÊxÉvÉÉ́ÉÖ{Éɪ ÉxÉÆ
¸ÉÚª É̈ÉÉhÉÆ EÖò¶ ÉÉSUôxnùºiÉÖiª ÉÖ{ÉMÉÉxÉ́ÉiÉÂẾÉvÉÚ xÉxɸÉÖiª ÉÉ º É́ÉÇjÉÉ{ÉäIª É̈ÉÉhÉÆ º ÉÉ́ÉÇÊjÉEÆò ÊxÉhÉǪÉEòÉ® úhÉÆ º ÉÆ{ÉtiÉä* xÉ SÉ SÉɱ ÉxÉÆ
v´ÉVÉÉOÉ́Éiɺ ÉÖEÞ òiÉnÖù¹EÞ òiɪ ÉÉä̈ÉÖÇJª ÉÆ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, +pù́ª Éi´ÉÉiÉ * +¶ ´É¶ SÉ ® úÉä̈ÉÉÊhÉ ẾÉvÉÚ x´ÉÉxÉ& iª ÉVÉxÉ® úVÉ& º ɽèþ́É iÉäxÉ ® úÉä̈ÉÉhª ÉÊ{É
VÉÒhÉÉÇÊxÉ ¶ ÉÉiɪ ÉÊiÉ -- '+¶ ´É <´É ® úÉä̈ÉÉÊhÉ ẾÉvÉÚ ª É {ÉÉ{É̈É ' <ÊiÉ SÉ ¥ÉÉÀ hÉ̈É ; +xÉäEòÉlÉÇi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉSSÉ vÉÉiÉÚ xÉÉÆ xÉ
º ¨É® úhÉẾÉ® úÉävÉ&* iÉnÖùHòÊ̈ÉÊiÉ ´ª ÉÉJª ÉÉiÉ̈É **

º ÉÉ̈{É® úɪ Éä iÉiÉḈª ÉɦÉÉ́ÉÉkÉlÉÉ Á xª Éä ** 3.3.27 **

º ÉÉÆ{É® úɪ ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.27 **

näù́ɪ ÉÉxÉäxÉ {ÉlÉÉ {ɪ ÉÇRÂ

óEòº lÉÆ ¥ÉÀ +ʦÉ|Éκ lÉiɺ ª É ´ª Év´ÉÊxÉ º ÉÖEÞ òiÉnÖù¹EÞòiɪ ÉÉäÌ́ɪ ÉÉäMÉÆ EòÉè¹ÉÒiÉÊEòxÉ& {ɪ ÉÇRÂ
óEòẾÉtɪ ÉÉ̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ
-- 'º É BiÉÆ näù́ɪ ÉÉxÉÆ {ÉxlÉÉxÉ̈Éɺ ÉÉtÉÎMxɱ ÉÉäEò¨ÉÉMÉSUôÊiÉ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É, 'º É +ÉMÉSUôÊiÉ ẾÉ® úVÉÉÆ xÉnùÓiÉÉÆ ¨Éxɺ Éè́ÉÉiª ÉäÊiÉ
iÉiº ÉÖEÞ òiÉnÖù¹EÞ
òiÉä ẾÉvÉÚ
xÉÖiÉä' <ÊiÉ* iÉiÉÂËEò ª ÉlÉɸÉÖiÉÆ ´ª Év´Éxª Éä́É Ếɪ ÉÉäMÉ́ÉSÉxÉÆ |ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª É̈É , +ɽþÉÎäº ´ÉiÉÂ+ÉnùÉ́Éä́É
näù½þÉnù{ɺ É{ÉÇhÉä -- <ÊiÉ ẾÉSÉÉ® úhÉɪ ÉÉ̈ÉÂ, ¸ÉÖÊiÉ|ÉÉ̈ÉÉhª ÉÉiɪ ÉlÉɸÉÖÊiÉ |ÉÊiÉ{ÉÊkÉ|ɺ ÉHòÉè, {É`öÊiÉ -- º ÉÉÆ{É® úɪ É <ÊiÉ* º ÉÉÆ{É® úɪ Éä
MÉ̈ÉxÉ B´É näù½þÉnù{ɺ É{ÉÇhÉä, <nÆùẾÉtɺ ÉÉ̈Élª ÉÉÇiº ÉÖEÞ òiÉnÖù¹EÞòiɽþÉxÉÆ ¦É́ÉÊiÉ -- <ÊiÉ |ÉÊiÉVÉÉxÉÒiÉä; ½äþiÉÖÆ SÉ +ÉSɹ]äõ--
iÉiÉḈª ÉɦÉÉ́ÉÉÊnùÊiÉ; xÉ Ê½þẾÉnÖù¹É& º ÉÆ{É® äúiɺ ª É ẾÉtª ÉÉ ¥ÉÀ º ÉÆ|Éäiº ÉiÉ& +xiÉ® úɱ Éä º ÉÖEÞ òiÉnÖù¹EòiÉɦª ÉÉÆ ËEòÊSÉi|ÉÉ{iÉ́ª É̈Éκ iÉ,
ª ÉnùlÉÈEòÊiÉÊSÉiIÉhÉÉxÉIÉÒhÉä iÉä Eò± {ÉäªÉÉiÉÉ̈É * ẾÉtÉẾɯûrù¡ò± Éi´ÉÉSSÉ ẾÉtɺ ÉÉ̈Élª ÉæxÉ iɪ ÉÉä& Iɪ É&; º É SÉ ª Énèù́É ẾÉtÉ
¡ ò± ÉÉʦÉ̈ÉÖJÉÒiÉnèù́É ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ* iɺ ¨ÉÉiÉÂ|ÉÉMÉä́É º ÉxÉÂ+ª ÉÆ º ÉÖEÞ òiÉnÖù¹EòiÉIɪ É& {ɶ SÉÉi{É`ö¬ iÉä* iÉlÉÉ Ê½þ+xª Éä%Ê{É
¶ ÉÉÊJÉxÉ& iÉÉÎhb÷xÉ& ¶ ÉÉ]õ¬ ɪ ÉÊxÉxɶ SÉ |ÉÉMÉ́ɺ lÉɪ ÉÉ̈Éä́É º ÉÖEÞ òiÉnÖù¹EÞòiɽþÉxÉ̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ -- '+¶ ´É <´É ® úÉä̈ÉÉÊhÉ ẾÉvÉÚ ª É {ÉÉ{É̈ÉÂ
'
<ÊiÉ, 'iɺ ª É {ÉÖjÉÉ nùɪ É̈ÉÖ{ɪ ÉÎxiÉ º ÉÖ¾þnù& º ÉÉvÉÖEÞòiª ÉÉÆ Êuù¹ÉxiÉ& {ÉÉ{ÉEÞ òiª ÉÉ̈ÉÂ
' <ÊiÉ SÉ**

UôxnùiÉ =¦Éª ÉÉẾÉ® úÉävÉÉiÉÂ** 3.3.28 **

** 3.3.28 **

ª ÉÊnùSÉ näù½þÉnù{ɺ ÉÞ {iɺ ª É näù́ɪ ÉÉxÉäxÉ {ÉlÉÉ |Éκ lÉiɺ ª É +vÉÇ{ÉlÉä º ÉÖEÞ òiÉnÖù¹EòiÉIɪ ÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉäiÉ, iÉiÉ& {ÉÊiÉiÉä näù½äþ
ª É̈ÉÊxɪ É̈ÉẾÉtɦª Éɺ ÉÉiEò¨Éº ª É º ÉÖEÞ òiÉnÖù¹EòiÉIɪ ɽäþiÉÉä& {ÉÖ¯û¹Éª Éixɺ ª É <SUôÉiÉÉä%xÉÖ¹`öÉxÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä& +xÉÖ{É{ÉÊkÉ® äú́É iÉräùiÉEòº ª É
º ÉÖEÞòiÉnÖù¹EòiÉIɪ ɺ ª É º ª ÉÉiÉÂ
; iɺ ¨ÉÉiÉÂ{ÉÚ ´ÉÇ̈Éä́É º ÉÉvÉEòɴɺ lÉɪ ÉÉÆ UôxnùiÉÉä%xÉÖ¹`öÉxÉÆ iɺ ª É º ª ÉÉiÉ , iÉi{ÉÚ
´ÉÇEÆò SÉ
º ÉÖEÞ
òiÉnÖù¹EÞ
òiɽþÉxÉ̈ÉÂ-- <ÊiÉ pù¹]ṍª É̈É ; B´ÉÆ ÊxÉÊ̈ÉkÉxÉèÊ̈ÉÊkÉEòª ÉÉä¯û{É{ÉÊkÉ& iÉÉÎhb÷¶ ÉÉ]õ¬ ɪ ÉÊxɸÉÖiª ÉÉä¶ SÉ º ÉÆMÉÊiÉÊ® úÊiÉ**

MÉiÉä® úlÉḈÉk´É̈É֦ɪ ÉlÉÉ%xª ÉlÉÉ Ê½þẾÉ® úÉävÉ& ** 3.3.29 **

MÉiÉä® úlÉḈÉk´ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.29 **

C´ÉÊSÉiÉÂ{ÉÖhª É{ÉÉ{ÉɽþÉxɺ ÉÆÊxÉvÉÉènäù́ɪ ÉÉxÉ& {ÉxlÉÉ& ¸ÉÚ ª ÉiÉä, C´ÉÊSÉzÉ; iÉjÉ º Éƶ ɪ É& -- ËEò ½þÉxÉÉ́ÉẾɶ Éä¹ÉähÉè́É näù́ɪ ÉÉxÉ& {ÉxlÉÉ&
º ÉÆÊxÉ{ÉiÉäiÉÂ, =iÉ ẾɦÉÉMÉäxÉ C´ÉÊSÉiº ÉÆÊxÉ{ÉiÉäiÉÂC´ÉÊSÉzÉäÊiÉ* ª ÉlÉÉ iÉÉ́ÉiɽþÉxÉÉ́ÉẾɶ Éä¹ÉähÉè́É ={Éɪ ÉxÉÉxÉÖ́ÉÞ ÊkɯûHòÉ B´ÉÆ
näù́ɪ ÉÉxÉÉxÉÖ́ÉÞ
ÊkÉ® úÊ{É ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþiÉÒiª ɺ ª ÉÉÆ |ÉÉ{iÉÉè, +ÉSÉI¨É½äþ-- MÉiÉä& näù́ɪ ÉÉxɺ ª É {ÉlÉ&, +lÉḈÉk´É̈É , =¦Éª ÉlÉÉ ẾɦÉÉMÉäxÉ
¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ -- C´ÉÊSÉnùlÉḈÉiÉÒMÉÊiÉ& C´ÉÊSÉzÉäÊiÉ; xÉ +Ếɶ Éä¹ÉähÉ* +xª ÉlÉÉ Ê½þ+Ếɶ Éä¹ÉähÉè́É Biɺ ª ÉÉÆ
MÉiÉÉ́ÉR óMÉÒÊGòª É̈ÉÉhÉɪ ÉÉÆ ẾÉ® úÉävÉ& º ª ÉÉiÉÂ-- '{ÉÖhª É{ÉÉ{Éä ẾÉvÉÚ
ª É ÊxÉ® ú\VÉxÉ& {É® ú̈ÉÆ º ÉÉ̈ª É̈ÉÖ{ÉèÊiÉ' <iª ɺ ª ÉÉÆ ¸ÉÖiÉÉènäù¶ÉÉxiÉ® ú|ÉÉ{ÉhÉÒ
MÉÊiÉÌ́ɯûvª ÉäiÉ; EòlÉÆ Ê½þÊxÉ® ú\VÉxÉÉä%MÉxiÉÉ näù¶ÉÉxiÉ® ÆúMÉSUäôiÉ ; MÉxiÉ́ª ÉÆ SÉ {É® ú̈ÉÆ º ÉÉ̈ª ÉÆ xÉ näù¶ÉÉxiÉ® ú|ÉÉ{iª Éɪ ÉkÉ̈ÉÂ--
<iª ÉÉxÉlÉÇCª É̈Éä́ÉÉjÉ MÉiÉä̈ÉÇxª ÉÉ̈ɽäþ**

={É{Ézɺ iɱ ± ÉIÉhÉÉlÉÉæ{ɱ ɤ vÉä± ÉÉæEò´ÉiÉÂ** 3.3.30 **

** 3.3.30 **

={É{Ézɶ SÉɪ É̈ÉÂ=¦Éª ÉlÉɦÉÉ́É& -- C´ÉÊSÉnùlÉḈÉiÉÒMÉÊiÉ& C´ÉÊSÉzÉäÊiÉ; iɱ ± ÉIÉhÉÉlÉÉæ{ɱ ɤ vÉä& -- MÉÊiÉEòÉ® úhɦÉÚ iÉÉä%lÉÇ&
{ɪ ÉÇRÂóEòẾÉtÉÊnù¹ÉÖ º ÉMÉÖhÉä¹ÉÖ ={Éɺ ÉxÉä¹ÉÖ ={ɱ ɦª ÉiÉä; iÉjÉ Ê½þ{ɪ ÉÇRÂóEòÉ® úÉä½þhÉ̈ÉÂ, {ɪ ÉÇRÂ
óEòº lÉäxÉ ¥ÉÀ hÉÉ º ɽþº ÉǼÉnùxÉ̈ÉÂ,
ẾÉʶɹ]õMÉxvÉÉÊnù|ÉÉÎ{iɶ SÉ -- <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¤ ɽÖþnäù¶ÉÉxiÉ® ú|ÉÉ{iª Éɪ ÉkÉÆ ¡ ò± ÉÆ ¸ÉÚª ÉiÉä; iÉjÉ +lÉḈÉiÉÒMÉÊiÉ&; xÉ iÉÖ
º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉä iɱ ± ÉIÉhÉÉlÉÉæ{ɱ ÉΤvÉ® úκiÉ; xÉ Ê½þ+Éi¨ÉèEòi´Énù̶ÉxÉÉ̈ÉÉ{iÉEòɨÉÉxÉÉ̈ÉÂ<½èþ́É nùMvÉɶ Éä¹ÉC± Éä¶ É¤ ÉÒVÉÉxÉÉ̈ÉÂ
+É® ú¤vɦÉÉäMÉEò¨ÉÉǶɪ ÉIÉ{ÉhÉ́ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉ +{ÉäÊIÉiÉ́ª ÉÆ ËEòÊSÉnùκiÉ; iÉjÉ +xÉÌlÉEòÉ MÉÊiÉ&* ± ÉÉäEò´ÉSSÉ B¹É ẾɦÉÉMÉÉä pù¹]ṍª É& --
ª ÉlÉÉ ± ÉÉäEäò OÉÉ̈É|ÉÉ{iÉÉènäù¶ÉÉxiÉ® ú|ÉÉ{ÉhÉ& {ÉxlÉÉ +{ÉäIª ÉiÉä, xÉ +É® úÉäMª É|ÉÉ{iÉÉè, B´ÉÊ̈ɽþÉ{ÉÒÊiÉ* ¦ÉÚ ª ɶ SÉ BxÉÆ ẾɦÉÉMÉÆ
SÉiÉÖlÉÉÇvª Éɪ Éä ÊxÉ{ÉÖhÉiÉ® ú̈ÉÖ{É{ÉÉnùʪɹªÉÉ̈É&**

+Êxɪ É̈É& º É́ÉÉǺÉÉ̈ÉẾÉ® úÉävÉ& ¶ ɤ nùÉxÉÖ̈ÉÉxÉɦªÉÉ̈ÉÂ** 3.3.31 **

+Êxɪ É̈ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.31 **

º ÉMÉÖhÉɺ ÉÖ ẾÉtɺ ÉÖ MÉÊiÉ® úlÉḈÉiÉÒ, xÉ ÊxÉMÉÖÇhÉɪ ÉÉÆ {É® ú̈ÉÉi¨ÉẾÉtɪ ÉÉ̈ÉÂ-- <iª ÉÖHò¨É ; º ÉMÉÖhÉɺ ´ÉÊ{É ẾÉtɺ ÉÖ Eòɺ ÉÖÊSÉnÂ
ùMÉÊiÉ&
¸ÉÚ
ª ÉiÉä -- ª ÉlÉÉ {ɪ ÉÇRÂóEòẾÉtɪ ÉÉ̈ÉÂ={ÉEòÉäº É± ÉẾÉtɪ ÉÉÆ {É\SÉÉÎMxÉẾÉtɪ ÉÉÆ nù½þ®úẾÉtɪ ÉÉÊ̈ÉÊiÉ; xÉ +xª Éɺ ÉÖ -- ª ÉlÉÉ
¨ÉvÉÖẾÉtɪ ÉÉÆ ¶ ÉÉÎhb÷± ª ÉẾÉtɪ ÉÉÆ ¹ÉÉäb÷¶ ÉEò± ÉẾÉtɪ ÉÉÆ ´É趴ÉÉxÉ® úẾÉtɪ ÉÉÊ̈ÉÊiÉ* iÉjÉ º Éƶ ɪ É& -- ËEò ª Éɺ ´Éä¹ÉÉ MÉÊiÉ& ¸ÉÚ ª ÉiÉä,
iÉɺ ´Éä́É Êxɪ É̈ª ÉäiÉ; =iÉ +Êxɪ É̈ÉäxÉ º É́ÉÉÇʦɮ äú́É B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉʦÉÌ́ÉtÉʦɮ úʦɺ ÉƤÉvª ÉäiÉäÊiÉ* ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈É ? Êxɪ É̈É <ÊiÉ;
ª ÉjÉè́É ¸ÉÚ ª ÉiÉä, iÉjÉè́É ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ, |ÉEò® úhɺ ª É Êxɪ ÉÉ̈ÉEòi´ÉÉiÉÂ; ª Étxª ÉjÉ +¸ÉÚ ª É̈ÉÉhÉÉÊ{É MÉÊiÉ& ẾÉtÉxiÉ® ÆúMÉSUäôiÉ ,
¸ÉÖiª ÉÉnùÒxÉÉÆ |ÉÉ̈ÉÉhª ÉÆ ½þÒªÉäiÉ, º É́ÉǺª É º É́ÉÉÇlÉÇi´É|ɺ ÉRÂóMÉÉiÉÂ
* +Ê{É SÉ +ÌSÉ® úÉÊnùEòÉ BEèò´É MÉÊiÉ& ={ÉEòÉäº É± ÉẾÉtɪ ÉÉÆ
{É\SÉÉÎMxÉẾÉtɪ ÉÉÆ SÉ iÉÖ± ª É́Éi{É`ö¬ iÉä; iÉiɺ É́ÉÉÇlÉÇi´Éä%xÉlÉÇEÆò {ÉÖxÉ́ÉÇSÉxÉÆ º ª ÉÉiÉÂ
* iɺ ¨ÉÉÊzɪ É̈É <iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä --

{É`öÊiÉ -- +Êxɪ É̈É <ÊiÉ* º É́ÉÉǺÉÉ̈Éä́É +¦ª ÉÖnùªÉ|ÉÉÎ{iÉ¡ ò± ÉÉxÉÉÆ º ÉMÉÖhÉÉxÉÉÆ ẾÉtÉxÉÉ̈ÉÂ+Ếɶ Éä¹ÉähÉ B¹ÉÉ näù́ɪ ÉÉxÉÉJª ÉÉ
MÉÊiɦÉÇẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ* xÉxÉÖ +Êxɪ É̈Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä |ÉEò® úhÉẾÉ® úÉävÉ =Hò& -- xÉè¹ÉÉä%κ iÉ ẾÉ® úÉävÉ&; ¶ ɤ nùÉxÉÖ̈ÉÉxÉɦª ÉÉÆ
¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞÊiɦª ÉÉÊ̈Éiª ÉlÉÇ&; iÉlÉÉ Ê½þ¸ÉÖÊiÉ& -- 'iÉt <ilÉÆ ẾÉnÖù&' <ÊiÉ {É\SÉÉÎMxÉẾÉtÉ́ÉiÉÉÆ näù́ɪ ÉÉxÉÆ {ÉxlÉÉxÉ̈É́ÉiÉÉ® úªÉxiÉÒ'ª Éä
SÉä̈Éä%® úhª Éä ¸ÉrùÉ iÉ{É <iª ÉÖ{Éɺ ÉiÉä' <ÊiÉ ẾÉtÉxiÉ® ú¶ÉÒʱ ÉxÉÉ̈ÉÊ{É {É\SÉÉÎMxÉẾÉtÉẾÉn ùʦÉ& º É̈ÉÉxÉ̈ÉÉMÉÇiÉÉÆ MÉ̈ɪ ÉÊiÉ* EòlÉÆ
{ÉÖxÉ® ú́ÉMÉ̈ª ÉiÉä -- ẾÉtÉxiÉ® ú¶ÉÒʱ ÉxÉÉÊ̈ɪ ÉÆ MÉÊiÉÊ® úÊiÉ? xÉxÉÖ ¸ÉrùÉiÉ{É& {É® úɪ ÉhÉÉxÉÉ̈Éä́É º ª ÉÉiÉ , iÉx¨ÉÉjɸÉ́ÉhÉÉiÉÂ-- xÉè¹É nùɹäÉ&;
xÉ Ê½þEäò´É± Éɦª ÉÉÆ ¸ÉrùÉiÉ{ÉÉ䦪ÉÉ̈ÉÂ+xiÉ® äúhÉ ẾÉtɤ ɱ É̈ÉÂB¹ÉÉ MÉÊiɱ ÉǦª ÉiÉä -- 'ẾÉtª ÉÉ iÉnùÉ® úÉä½þÎxiÉ ª ÉjÉ EòɨÉÉ& {É® úÉMÉiÉÉ&*
xÉ iÉjÉ nùÊIÉhÉÉ ª ÉÎxiÉ xÉÉẾÉuùÉƺ ɺ iÉ{Éκ ´ÉxÉ&' <ÊiÉ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® úÉiÉ ; iɺ ¨ÉÉiÉÂ<½þ¸ÉrùÉiÉ{ÉÉ䦪ÉÉÆ ẾÉtÉxiÉ® úÉä{ɱ ÉIÉhÉ̈É *
´ÉÉVɺ ÉxÉäʪÉxɺ iÉÖ {É\SÉÉÎMxÉẾÉtÉÊvÉEòÉ® äú%vÉÒªÉiÉä -- 'ª É B´É̈ÉäiÉÊuùnÖùªÉæ SÉÉ̈ÉÒ+® úhª Éä ¸ÉrùÉÆ º Éiª É̈ÉÖ{Éɺ ÉiÉä' <ÊiÉ; iÉjÉ
¸Érùɱ É́ÉÉä ª Éä º Éiª ÉÆ ¥ÉÀ Éä{Éɺ ÉiÉä <ÊiÉ ´ª ÉÉJª ÉäªÉ̈ÉÂ
, º Éiª ɶ ɤ nùºª É ¥ÉÀ ÊhÉ +º ÉEÞ òiª É|ɪ ÉÖHòi´ÉÉiÉÂ
* {É\SÉÉÎMxÉẾÉtÉẾÉnùÉÆ SÉ
<ilÉÆẾÉkɪ Éè́É ={ÉÉkÉi´ÉÉiÉ , ẾÉtÉxiÉ® ú{É® úɪ ÉhÉÉxÉÉ̈Éä́É BiÉnÖù{ÉÉnùÉxÉÆ xª Éɪ ª É̈ÉÂ
* '+lÉ ª É BiÉÉè{ÉxlÉÉxÉÉèxÉ ẾÉnÖùºiÉä EòÒ]õÉ&
{ÉiÉR óMÉÉ ª ÉÊnùnÆùnùxnù¶ÉÚ Eò¨ÉÂ' <ÊiÉ SÉ ¨ÉÉMÉÇuùªÉ§ ɹ]õÉxÉÉÆ Eò¹]õÉ̈ ÉvÉÉäMÉËiÉ MÉ̈ɪ ÉxiÉÒ¸ÉÖÊiÉ& näù́ɪ ÉÉxÉÊ{ÉiÉÞ ª ÉÉhɪ ÉÉä® äú́É BxÉÉxÉÂ
+xiɦÉÉḈɪ ÉÊiÉ* iÉjÉÉÊ{É ẾÉtÉẾɶ Éä¹ÉÉnäù¹ÉÉÆ näù́ɪ ÉÉxÉ|ÉÊiÉ{ÉÊkÉ&* º ¨ÉÞ ÊiÉ® úÊ{É -- '¶ ÉÖC± ÉEÞ
ò¹hÉä MÉiÉÒÁ äiÉä VÉMÉiÉ& ¶ Éɶ ´ÉiÉä ¨ÉiÉä*
BEòª ÉÉ ª ÉÉiª ÉxÉÉ́ÉÞ
ÊkÉ̈Éxª ɪ ÉÉ́ÉiÉÇiÉä {ÉÖxÉ&' <ÊiÉ* ª Éi{ÉÖxÉ& näù́ɪ ÉÉxɺ ª É {ÉlÉÉä Êuù®úÉ̈xÉÉxÉ̈ÉÂ={ÉEòÉäº É± ÉẾÉtɪ ÉÉÆ {É\SÉÉÎMxÉẾÉtɪ ÉÉÆ
SÉ, iÉiÉÂ=¦Éª ÉjÉÉÊ{É +xÉÖÊSÉxiÉxÉÉlÉÇ̈É * iɺ ¨ÉÉnùÊxɪ É̈É&**

ª ÉÉ́ÉnùÊvÉEòÉ® ú̈É́Éκ lÉÊiÉ® úÉÊvÉEòÉÊ® úEòÉhÉÉ̈ÉÂ** 3.3.32 **

ª ÉÉ́ÉnùÊvÉEòÉ® úÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.32 **

ẾÉnÖù¹ÉÉä ´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉnäù½þ{ÉÉiÉÉxÉxiÉ® Æúnäù½þÉxiÉ® ú̈ÉÖi{ÉtiÉä, xÉ ´ÉÉ -- <ÊiÉ ÊSÉxiª ÉiÉä* xÉxÉÖ ẾÉtɪ ÉÉ& º ÉÉvÉxɦÉÚ iÉɪ ÉÉ& º ÉÆ{ÉkÉÉè
Eèò´É± ª ÉÊxÉ́ÉÞÇÊkÉ& º ª ÉÉiÉ , xÉ ´ÉäÊiÉ xÉäªÉÆ ÊSÉxiÉÉ ={É{ÉtiÉä; xÉ Ê½þ{ÉÉEòº ÉÉvÉxɺ ÉÆ{ÉkÉÉè, +ÉänùxÉÉä ¦É́ÉäiÉ , xÉ ´ÉäÊiÉ ÊSÉxiÉÉ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ;
xÉÉÊ{É ¦ÉÖ\VÉÉxÉ& iÉÞ {ª ÉäiÉÂ
, xÉ ´ÉäÊiÉ ÊSÉxiª ÉiÉä -- ={É{ÉzÉÉ iÉÖ <ª ÉÆ ÊSÉxiÉÉ, ¥ÉÀ ẾÉnùÉ̈ ÉÊ{É Eäò¹ÉÉÆÊSÉiÉÂ
<Êiɽþɺ É{ÉÖ® úÉhɪ ÉÉänæù½þÉxiÉ® úÉäi{ÉÊkÉnù¶ÉÇxÉÉiÉ ; iÉlÉÉ Ê½þ-- +{ÉÉxiÉ® úiÉ̈ÉÉ xÉÉ̈É ´ÉänùSÉɪ ÉÇ& {ÉÖ® úÉhÉ̹É& ẾɹhÉÖÊxɪ ÉÉäMÉÉiÉÂ
Eòʱ ÉuùÉ{É® úªÉÉä& º ÉÆvÉÉèEÞ ò¹hÉuèù{Éɪ ÉxÉ& º ÉƤɦÉÚ
´ÉäÊiÉ º ¨É® úÎxiÉ; ´Éʺ ɹ`ö¶SÉ ¥ÉÀ hÉÉä ¨ÉÉxɺ É& {ÉÖjÉ& º ÉxÉÂÊxÉÊ̈ɶ ÉÉ{ÉÉnù{ÉMÉiÉ{ÉÚ ´ÉÇnäù½þ&
{ÉÖxÉ¥ÉÇÀ Énäù¶ÉÉÎx¨ÉjÉÉ́ɯûhÉɦª ÉÉÆ º ÉƤɦÉÚ ´ÉäÊiÉ; ¦ÉÞ M´ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÊ{É ¥ÉÀ hÉ B´É ¨ÉÉxɺ É{ÉÖjÉÉhÉÉÆ ´ÉɯûhÉä ª ÉYÉä {ÉÖxɯûi{ÉÊkÉ& º ¨Éª ÉÇiÉä;
º ÉxÉiEÖò¨ÉÉ® úÉä%Ê{É ¥ÉÀ hÉ B´É ¨ÉÉxɺ É& {ÉÖjÉ& º ´Éª ÉÆ ¯ûpùɪ É ´É® ú|ÉnùÉxÉÉiɺ Eòxnùi´ÉäxÉ |ÉÉnÖù¤ÉǦÉÚ ´É; B´É̈Éä́É nùIÉxÉÉ® únù|ɦÉÞ iÉÒxÉÉÆ
¦ÉÚ ª ɺ ÉÒnäù½þÉxiÉ® úÉäi{ÉÊkÉ& Eòlª ÉiÉä iÉäxÉ iÉäxÉ ÊxÉÊ̈ÉkÉäxÉ º ¨ÉÞ iÉÉè* ¸ÉÖiÉÉ́ÉÊ{É ¨ÉxjÉÉlÉḈÉÉnùªÉÉä& |Éɪ ÉähÉÉä{ɱ ÉIª ÉiÉä* iÉä SÉ EäòÊSÉiÉÂ
{ÉÊiÉiÉä {ÉÚ´ÉÇnäù½äþnäù½þÉxiÉ® ú̈ÉÉnùnùiÉä, EäòÊSÉkÉÖ Îº lÉiÉ B´É iÉκ ¨Éxɪ ÉÉäMÉ趴ɪ ÉḈɶ ÉÉiÉÂ+xÉäEònäù½þÉnùÉxÉxª Éɪ ÉäxÉ * º É́Éæ SÉ BiÉä
º É̈ÉÊvÉMÉiɺ ÉEò± É́ÉänùÉlÉÉǺ ¨Éª ÉÇxiÉä* iÉiÉÂBiÉä¹ÉÉÆ näù½þÉxiÉ® úÉäi{ÉÊkÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ|ÉÉ{iÉÆ ¥ÉÀ ẾÉtɪ ÉÉ& {ÉÉÊIÉEÆò ¨ÉÉäIɽäþiÉÖi´É̈É , +½äþiÉÖi´ÉÆ
´ÉäÊiÉ**

+iÉ =kÉ® ú̈ÉÖSª ÉiÉä -- xÉ, iÉä¹ÉÉ̈ÉÂ+{ÉÉxiÉ® úiÉ̈É&|ɦÉÞ iÉÒxÉÉÆ ´Éänù|É́ÉiÉÇxÉÉÊnù¹ÉÖ ± ÉÉäEòκ lÉÊiɽäþiÉÖ¹́ÉÊvÉEòÉ® äú¹ÉÖ Êxɪ ÉÖHòÉxÉÉ̈ÉÂ
+ÊvÉEòÉ® úiÉxjÉi´ÉÉÎiº lÉiÉä&* ª ÉlÉɺ ÉÉè¦ÉMÉ́ÉÉxº ÉẾÉiÉÉ º ɽþ»Éª ÉÖMÉ{ɪ ÉÇxiÉÆ VÉMÉiÉÉä%ÊvÉEòÉ® ÆúSÉÊ® úi´ÉÉ iÉnù́ɺ ÉÉxÉä
=nùªÉɺ iÉ̈ɪ É́ÉÌVÉiÉÆ Eèò´É± ª É̈ÉxÉÖ¦É́ÉÊiÉ -- '+lÉ iÉiÉ >ðv´ÉÇ=näùiª É xÉè́ÉÉänäùiÉÉ xÉɺ iÉ̈ÉäiÉèEò± É B´É ¨Évª Éä º lÉÉiÉÉ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä&;
ª ÉlÉÉ SÉ ´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉ ¥ÉÀ ẾÉnù& +É® ú¤vɦÉÉäMÉIɪ Éä Eèò´É± ª É̈ÉxÉÖ¦É́ÉÎxiÉ -- 'iɺ ª É iÉÉ́Énäù́É ÊSÉ® Æúª ÉÉ́ÉzÉ ẾÉ̈ÉÉäIª Éä%lÉ º ÉÆ{Éiº ª Éä' <ÊiÉ
¸ÉÖiÉä& -- B´É̈ÉÂ+{ÉÉxiÉ® úiÉ̈É&|ɦÉÞ iɪ ÉÉä%{ÉÒ¶´É® úÉ& {É® ú̈Éä¶ ´É® äúhÉ iÉä¹ÉÖ iÉä¹́ÉÊvÉEòÉ® äú¹ÉÖ Êxɪ ÉÖHòÉ& º ÉxiÉ& º Éiª ÉÊ{É º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉä
Eèò´É± ª ɽäþiÉÉè+IÉÒhÉEò¨ÉÉÇhÉÉä ª ÉÉ́ÉnùÊvÉEòÉ® ú̈É́ÉÊiɹ`öxiÉä, iÉnù́ɺ ÉÉxÉä SÉ +{É́ÉÞ Vª ÉxiÉ <iª ÉẾɯûrù̈É * º ÉEÞ òi|É́ÉÞkÉ̈Éä́É Ê½þiÉä
¡ ò± ÉÉnùÉxÉɪ É Eò¨ÉÉǶɪ É̈ÉÊiÉ́ÉɽþªÉxiÉ&, º ´ÉÉiÉxjª ÉähÉè́É MÉÞ ½þÉÊnù́É MÉÞ ½þÉxiÉ® ú̈ÉÂ+xª É̈Éxª ÉÆ näù½Æþº ÉÆSÉ® úxiÉ& º ´ÉÉÊvÉEòÉ® úÊxÉ́ÉÇiÉÇxÉɪ É,
+{ÉÊ® ú̈ÉÖʹÉiɺ ¨ÉÞ iɪ É B´É näù½äþÎxpùªÉ|ÉEÞ òÊiÉ́ÉʶÉi´ÉÉiÉÂÊxÉ̈ÉÉÇªÉ näù½þÉxɪ ÉÖMÉ{ÉiÉÂGò¨ÉähÉ ´ÉÉ +ÊvÉÊiɹ`öÎxiÉ; xÉ SÉ BiÉä VÉÉÊiɺ ¨É® úÉ
<iª ÉÖSª ÉxiÉä -- iÉ B´ÉèiÉä <ÊiÉ º ¨ÉÞ ÊiÉ|Éʺ Éräù& -- ª ÉlÉÉ Ê½þº ÉÖ± ɦÉÉ xÉÉ̈É ¥ÉÀ ´ÉÉÊnùxÉÒVÉxÉEäòxÉ ẾÉ́ÉÊnùiÉÖEòɨÉÉ ´ª ÉÖnùºª É º ´ÉÆ
näù½þ̈ÉÂ, VÉÉxÉEÆò näù½þ̈ÉÉẾɶ ª É, ´ª ÉÖt iÉäxÉ, {ɶ SÉÉiɺ ´É̈Éä́É näù½þ̈ÉÉẾÉ́Éä¶ É -- <ÊiÉ º ¨Éª ÉÇiÉä* ª ÉÊnùʽþ={ɪ ÉÖHäò º ÉEÞ òi|É́ÉÞkÉä
Eò¨ÉÇÊhÉ Eò¨ÉÉÇxiÉ® Æúnäù½þÉxiÉ® úÉ® ú̈¦ÉEòÉ® úhÉ̈ÉÉẾɦÉḈÉäiÉ , iÉiÉ& +xª Énù{ª ÉnùMvɤ ÉÒVÉÆ Eò¨ÉÉÇxiÉ® ÆúiÉuùnäù́É |ɺ ÉVª ÉäiÉäÊiÉ ¥ÉÀ ẾÉtɪ ÉÉ&
{ÉÉÊIÉEÆò ¨ÉÉäIɽäþiÉÖi´É̈ÉÂ+½äþiÉÖi´ÉÆ ´ÉÉ ¶ ÉR óCª ÉäiÉ; xÉ iÉÖ <ª É̈Éɶ ÉR óEòÉ ª ÉÖHòÉ, YÉÉxÉÉiEò¨ÉǤÉÒVÉnùɽþºª É ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ ÊiÉ|Éʺ Érùi´ÉÉiÉ *
iÉlÉÉ Ê½þ¸ÉÖÊiÉ& -- 'ʦÉtiÉä ¾þnùªÉOÉÎxlÉζUôtxiÉä º É́ÉǺÉƶ ɪ ÉÉ&* IÉÒªÉxiÉä SÉɺ ª É Eò¨ÉÉÇÊhÉ iÉκ ¨Éxoù¹]äõ{É® úÉ́É® äú' <ÊiÉ,
'º ¨ÉÞ
Êiɱ É̈¦Éä º É́ÉÇOÉxlÉÒxÉÉÆ ẾÉ|É̈ÉÉäIÉ&' <ÊiÉ SÉè́É̈ ÉÉtÉ* º ¨ÉÞ ÊiÉ® úÊ{É -- 'ª ÉlÉèvÉÉÆʺ É º ÉÊ̈ÉrùÉä%ÎMxɦÉǺ¨Éº ÉÉiEÖò¯ûiÉä%VÉÖÇxÉ*
YÉÉxÉÉÎMxÉ& º É́ÉÇEò¨ÉÉÇÊhÉ ¦Éº ¨Éº ÉÉiEÖò¯ûiÉä iÉlÉÉ' <ÊiÉ, '¤ ÉÉVÉÒxª ÉMxª ÉÖ{ÉnùMvÉÉÊxÉ xÉ ® úÉä½þÎxiÉ ª ÉlÉÉ {ÉÖxÉ&* YÉÉxÉnùMvÉèºiÉlÉÉ
C± Éä¶ ÉèxÉÉÇi¨ÉÉ º ÉÆ{ÉtiÉä {ÉÖxÉ&' <ÊiÉ SÉè́É̈ ÉÉtÉ* xÉ SÉ +ẾÉtÉÊnùC± Éä¶ Énùɽäþº ÉÊiÉ C± Éä¶ É¤ ÉÒVɺ ª É Eò¨ÉÉǶɪ ɺ ª É BEònäù¶Énùɽþ&
BEònäù¶É|É® úÉä½þ¶SÉ <iª ÉÖ{É{ÉtiÉä; xÉ Ê½þ+ÎMxÉnùMvɺ ª É ¶ ÉÉʱ ɤ ÉÒVɺ ª É BEònäù¶É|É® úÉä½þÉäoù¶ª ÉiÉä; |É́ÉÞ kÉ¡ ò± ɺ ª É iÉÖ Eò¨ÉÉǶɪ ɺ ª É
¨ÉÖHäò¹ÉÉäÊ® ú́É ´ÉäMÉIɪ ÉÉiÉÂÊxÉ́ÉÞ
ÊkÉ&, 'iɺ ª É iÉÉ́Énäù́É ÊSÉ® ú̈É'Â<ÊiÉ ¶ É® úÒ®ú{ÉÉiÉÉ́ÉÊvÉIÉä{ÉEò® úhÉÉiÉ * iɺ ¨ÉÉnÖù{É{ÉzÉÉ ª ÉÉ́ÉnùÊvÉEòÉ® ú̈ÉÂ
+ÉÊvÉEòÉÊ® úEòÉhÉÉ̈É́Éκ lÉÊiÉ&* xÉ SÉ YÉÉxÉ¡ ò± ɺ ª É +xÉèEòÉÎxiÉEòiÉÉ; iÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ& +Ếɶ Éä¹ÉähÉè́É º É́Éæ¹ÉÉÆ YÉÉxÉÉx¨ÉÉäIÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ
-- 'iÉtÉä ª ÉÉä näù́ÉÉxÉÉÆ |Éiª ɤ ÉÖvª ÉiÉ º É B´É iÉnù¦É́ÉkÉlɹÉÔhÉÉÆ iÉlÉÉ ¨ÉxÉÖ¹ªÉÉhÉÉ̈É ' <ÊiÉ* YÉÉxÉÉxiÉ® äú¹ÉÖ SÉ
Bä¶ ´Éª ÉÉÇÊnù¡ò± Éä¹́Éɺ ÉHòÉ& º ª ÉÖ̈Éǽþ¹ÉǪÉ&; iÉä {ɶ SÉÉnèù¶´Éª ÉÇIɪ Énù¶ÉÇxÉäxÉ ÊxÉÌ́ÉhhÉÉ& {É® ú̈ÉÉi¨ÉYÉÉxÉä {ÉÊ® úÊxɹ`öɪ É Eèò´É± ª ÉÆ
|ÉÉ{ÉÖÊ® úiª ÉÖ{É{ÉtiÉä -- '¥ÉÀ hÉÉ º ɽþiÉä º É́Éæ º ÉÆ|ÉÉ{iÉä |ÉÊiɺ ÉÆSÉ® äú* {É® úºª ÉÉxiÉä EÞ òiÉÉi¨ÉÉxÉ& |ÉẾɶ ÉÎxiÉ {É® Æú{Énù̈É'Â<ÊiÉ
º ¨É® úhÉÉiÉ * |Éiª ÉIÉ¡ ò± Éi´ÉÉSSÉ YÉÉxɺ ª É ¡ ò± ÉẾÉ® ú½þɶ ÉR óEòÉxÉÖ{É{ÉÊkÉ&; Eò¨ÉÇ¡ò± Éä ʽþº ´ÉMÉÉÇnùÉ́ÉxÉÖ¦É́ÉÉxÉÉ°üfäø º ª ÉÉnùɶ ÉR óEòÉ --
¦É́ÉäuùÉ xÉ ´ÉäÊiÉ; +xÉÖ¦É́ÉÉ°üfÆø iÉÖ YÉÉxÉ¡ ò± É̈ÉÂ-- 'ª Éiº ÉÉÆIÉÉnù{É® úÉäIÉÉn ù¥ÉÀ ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä&, 'iÉk´É̈Éʺ É' <ÊiÉ Êº Érù́ÉnÖù{Énäù¶ÉÉiÉ ; xÉ
ʽþ'iÉk´É̈Éʺ É' <iª ɺ ª É ´ÉÉCª ɺ ª É +lÉÇ& -- iÉiÉÂi´ÉÆ ¨ÉÞ iÉÉä ¦ÉẾɹªÉº ÉÒÊiÉ -- B´ÉÆ {ÉÊ® úhÉäiÉÖÆ ¶ ÉCª É&* 'iÉrèùiÉi{ɶ ª ÉzÉÞ Ê¹É́ÉÉÇ̈Énäù́É&
|ÉÊiÉ{Éänäù%½Æþ¨ÉxÉÖ® ú¦É́ÉÆ º ÉÚ
ª ÉǶSÉ' <ÊiÉ SÉ º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉEòɱ É̈Éä́É iÉi¡ ò± ÉÆ º É́ÉÉÇi¨Éi´ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ* iɺ ¨ÉÉiÉÂBäEòÉÎxiÉEòÒẾÉnÖù¹É&
Eèò´É± ª Éʺ ÉÊrù&*

+IÉ® úÊvɪ ÉÉÆ i´É́É® úÉävÉ& º ÉÉ̈ÉÉxª ÉiÉnÂ

ù¦ÉÉ́ÉɦªÉÉ̈ÉÉè{ɺ Énù́ÉkÉnÖùHò¨ÉÂ** 3.3.33 **
+IÉ® úvª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.33 **

´ÉÉVɺ ÉxÉäªÉEäò ¸ÉÚ ª ÉiÉä -- 'BiÉuèùiÉnùIÉ® ÆúMÉÉÌMÉ ¥ÉÉÀ hÉÉ +ʦÉ́Énùxiª ɺ lÉÚ ± É̈ÉxÉh´É¿ º ´É̈ÉnùÒPÉÇ̈ɱ ÉÉäʽþiÉ̈ɺ xÉä½þ̈É'Â<iª ÉÉÊnù; iÉlÉÉ
+ÉlÉ́ÉÇhÉä ¸ÉÚ ª ÉiÉä -- '+lÉ {É® úÉ ª ɪ ÉÉ iÉnùIÉ® ú̈ÉÊvÉMÉ̈ª ÉiÉä ª ÉkÉnùpäù¶ª É̈ÉOÉÉÁ¨ÉMÉÉäjÉ̈É́ÉhÉÇ̈É'Â<iª ÉÉÊnù; iÉlÉè́É +xª ÉjÉÉÊ{É
Ếɶ Éä¹ÉÊxÉ® úÉEò® úhÉuùÉ® äúhÉ +IÉ® Æú{É® Æú¥ÉÀ ¸ÉÉ́ª ÉiÉä; iÉjÉ SÉ C´ÉÊSÉiÉÂEäòÊSÉiÉÂ+ÊiÉÊ® úHòÉ Ếɶ Éä¹ÉÉ&
|ÉÊiÉʹÉvª ÉxiÉä; iÉɺ ÉÉÆ Ếɶ Éä¹É|ÉÊiɹÉävɤ ÉÖrùÒxÉÉÆ ËEò º É́ÉÉǺÉÉÆ º É́ÉÇjÉ |ÉÉÎ{iÉ&, =iÉ ´ª É́ɺ lÉäÊiÉ º Éƶ ɪ Éä, ¸ÉÖÊiÉẾɦÉÉMÉÉiÉÂ
´ª É́ɺ lÉÉ|ÉÉ{iÉÉè, =Sª ÉiÉä -- +IÉ® úẾɹɪ Éɺ iÉÖ Ếɶ Éä¹É|ÉÊiɹÉävɤ ÉÖrùªÉ& º É́ÉÉÇ& º É́ÉÇjÉÉ́É® úÉärù́ª ÉÉ&, º ÉÉ̈ÉÉxª ÉiÉn ù¦ÉÉ́Éɦª ÉÉ̈ÉÂ--
º É̈ÉÉxÉÉä ʽþº É́ÉÇjÉ Ếɶ Éä¹ÉÊxÉ® úÉEò® úhÉ°ü{ÉÉä ¥ÉÀ |ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ|ÉEòÉ® ú&; iÉnäù́É SÉ º É́ÉÇjÉ |ÉÊiÉ{ÉÉtÆ ¥ÉÀ +ʦÉzÉÆ |Éiª ÉʦÉYÉɪ ÉiÉä; iÉjÉ
ÊEòÊ̈ÉÊiÉ +xª ÉjÉ EÞ òiÉÉ ¤ ÉÖrùªÉ& +xª ÉjÉ xÉ º ª ÉÖ&* iÉlÉÉ SÉ '+ÉxÉxnùÉnùªÉ& |ÉvÉÉxɺ ª É' <iª ÉjÉ ´ª ÉÉJª ÉÉiÉ̈É ; iÉjÉ ẾÉÊvÉ°ü{ÉÉÊhÉ
Ếɶ Éä¹ÉhÉÉÊxÉ ÊSÉÎxiÉiÉÉÊxÉ, <½þ|ÉÊiɹÉävÉ°ü{ÉÉhÉÒÊiÉ Ếɶ Éä¹É&; |É{É\SÉÉlÉǶSÉɪ ÉÆ ÊSÉxiÉɦÉänù&* +Éè{ɺ Énù́ÉÊnùÊiÉ ÊxÉnù¶ÉÇxÉ̈É ; ª ÉlÉÉ
VÉÉ̈ÉnùMxª Éä%½þÒxÉä {ÉÖ® úÉäb÷ÉʶÉxÉÒ¹ÉÚ{ɺ Éiº ÉÖ SÉÉäÊnùiÉɺ ÉÖ, {ÉÖ® úÉäb÷ɶ É|ÉnùÉxÉ̈ÉxjÉÉhÉÉ̈ÉÂ'+MxÉä́ɽæ þÉjæ ÉÆ ´Éä® úv´É® ú̈É'Â<iª Éä́É̈ ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÂ
=n ùMÉÉiÉÞ
´ÉänùÉäi{ÉzÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É +v´Éª ÉÖÇʦɮ úʦɺ ÉƤÉxvÉÉä ¦É́ÉÊiÉ, +v´Éª ÉÖÇEòiÉÞ ÇEòi´ÉÉi{ÉÖ® úÉäb÷ɶ É|ÉnùÉxɺ ª É, |ÉvÉÉxÉiÉxjÉi´ÉÉSSÉÉR óMÉÉxÉÉ̈ÉÂ--
B´ÉÊ̈ɽþÉÊ{É +IÉ® úiÉxjÉi´ÉÉiÉÂiÉÊuù¶Éä¹ÉhÉÉxÉÉÆ ª ÉjÉ C´ÉÊSÉnù{ª ÉÖi{ÉzÉÉxÉÉ̈ÉÂ+IÉ® äúhÉ º É́ÉÇjÉÉʦɺ ÉƤÉxvÉ <iª ÉlÉÇ&* iÉnÖùHÆò |ÉlÉ̈Éä
EòÉhbä÷ -- 'MÉÖhÉ̈ÉÖJª É́ª ÉÊiÉGò¨Éä iÉnùlÉÇi´ÉÉx¨ÉÖJª ÉäxÉ ´ÉänùºÉƪ ÉÉäMÉ&' <iª ÉjÉ**

<ª ÉnùÉ̈ ÉxÉxÉÉiÉÂ** 3.3.34 **

<ª ÉnùÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.34 **

'uùÉ º ÉÖ{ÉhÉÉǺ ɪ ÉÖVÉÉ º ÉJÉɪ ÉÉ º É̈ÉÉxÉÆ ´ÉÞ

IÉÆ {ÉÊ® ú¹Éº ´ÉVÉÉiÉä* iɪ ÉÉä® úxª É& Ê{É{{ɱ ÉÆ º ´ÉÉuùkª Éxɶ xÉzÉxª ÉÉä +ʦÉSÉÉEò¶ ÉÒÊiÉ' --
<iª Évª ÉÉi¨ÉÉÊvÉEòÉ® äú¨ÉxjÉ̈ÉÉlÉ́ÉÇÊhÉEòÉ& ¶ ´ÉäiÉɶ ´ÉiÉ® úɶ SÉ {É`öÎxiÉ; iÉlÉÉ Eò`öÉ& -- '@ñiÉÆ Ê{ɤ ÉxiÉÉèº ÉÖEÞ òiɺ ª É ± ÉÉäEäò MÉÞ
½þÉÆ
|ÉẾɹ]õÉè{É® ú̈Éä {É® úÉvª Éæ* Uôɪ ÉÉiÉ{ÉÉè¥ÉÀ ẾÉnùÉä ´ÉnùÎxiÉ {É\SÉÉMxª ÉÉä ª Éä SÉ ÊjÉhÉÉÊSÉEäòiÉÉ&' <ÊiÉ* ÊEò¨ÉjÉ ẾÉtèEòi´É̈É , =iÉ
ẾÉtÉxÉÉxÉÉi´ÉÊ̈ÉÊiÉ º Éƶ ɪ É&* ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈É ? ẾÉtÉxÉÉxÉÉi´ÉÊ̈ÉÊiÉ; EÖòiÉ&? Ếɶ Éä¹Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂ-- 'uùÉ º ÉÖ{ÉhÉÉÇ' <iª ÉjÉ Ê½þ
BEòº ª É ¦ÉÉäCiÉÞ i´ÉÆ où¶ª ÉiÉä, BEòº ª É SÉ +¦ÉÉäCiÉÞ i´ÉÆ où¶ª ÉiÉä; '@ñiÉÆ Ê{ɤ ÉxiÉÉè' <iª ÉjÉ =¦Éª ÉÉä® úÊ{É ¦ÉÉäCiÉÞ i´É̈Éä́É où¶ª ÉiÉä; iÉiÉÂ
´Éät°ü{ÉÆ Ê¦Ét¨ÉÉxÉÆ ẾÉtÉÆ Ê¦ÉxtÉÊnùiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä --

¥É́ÉÒÊiÉ -- ẾÉtèEòi´ÉÊ̈ÉÊiÉ; EÖòiÉ&? ª ÉiÉ& =¦Éª ÉÉä® ú{ª Éxɪ ÉÉä̈ÉÇxjɪ ÉÉä& <ª ÉkÉÉ{ÉÊ® úÎSUôzÉÆ Êuùi´ÉÉä{ÉäiÉÆ ´ÉätÆ °ü{É̈ÉÂ+ʦÉzÉ̈ÉÂ
+É̈ÉxÉÎxiÉ* xÉxÉÖ nù̶ÉiÉÉä °ü{ɦÉänù& -- xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä; =¦ÉÉ́É{ª ÉäiÉÉè¨ÉxjÉÉèVÉÒ́ÉÊuùiÉÒªÉ̈ÉÒ¶´É® Æú|ÉÊiÉ{ÉÉnùªÉiÉ&, xÉÉlÉÉÇxiÉ® ú̈É * 'uùÉ
º ÉÖ{ÉhÉÉÇ' <iª ÉjÉ iÉÉ́ÉiÉÂ-- '+xɶ xÉzÉxª ÉÉä +ʦÉSÉÉEò¶ ÉÒÊiÉ' <iª ɶ ÉxÉɪ ÉÉtiÉÒiÉ& {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ |ÉÊiÉ{ÉÉtiÉä; ´ÉÉCª ɶ Éä¹Éä%Ê{É SÉ º É
B´É |ÉÊiÉ{ÉÉt¨ÉÉxÉÉä où¶ª ÉiÉä 'VÉÖ¹]Æõª ÉnùÉ {ɶ ª Éiª Éxª É̈ÉÒ¶É̈ɺ ª É ¨Éʽþ̈ÉÉxÉ̈É ' <ÊiÉ; '@ñiÉÆ Ê{ɤ ÉxiÉÉè' <iª ÉjÉ iÉÖ VÉÒ́Éä Ê{ɤ ÉÊiÉ,
+¶ ÉxÉɪ ÉÉtiÉÒiÉ& {É® ú̈ÉÉi¨ÉÊ{É º ÉɽþSɪ ÉÉÇiÉÂUôÊjÉxª Éɪ ÉäxÉ Ê{ɤ ÉiÉÒiª ÉÖ{ÉSɪ ÉÇiÉä; {É® ú̈ÉÉi¨É|ÉEò® úhÉÆ Ê½þBiÉiÉÂ-- '+xª ÉjÉ
vÉ̈ÉÉÇnùxª ÉjÉÉvÉ̈ÉÇiÉ ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ÉÉiÉ ; iÉÊuù¹Éª É B´É SÉ +jÉÉÊ{É ´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ -- 'ª É& º ÉäiÉÖ® úÒVÉÉxÉÉxÉÉ̈ÉIÉ® Æú¥ÉÀ ª Éi{É® ú̈É'Â
<ÊiÉ* 'MÉÖ½þÉÆ|ÉẾɹ]õÉ́ÉÉi¨ÉÉxÉÉèʽþ' <iª ÉjÉ SÉ BiÉi|É{ÉÎ\SÉiÉ̈É * iɺ ¨ÉÉzÉÉκ iÉ ´Éät¦Éänù&; iɺ ¨ÉÉSSÉ ẾÉtèEòi´É̈É * +Ê{É SÉ
Êjɹ́É{ª ÉäiÉä¹ÉÖ ´ÉänùÉxiÉä¹ÉÖ {ÉÉè́ÉÉÇ{ɪ ÉÉDZÉÉäSÉxÉä {É® ú̈ÉÉi¨ÉẾÉtè́É +´ÉMÉ̈ª ÉiÉä; iÉÉnùÉi¨ª ÉẾÉ́ÉIɪ Éè́É VÉÒ́ÉÉä{ÉÉnùÉxÉ̈ÉÂ
, xÉÉlÉÉÇxiÉ® úẾÉ́ÉIɪ ÉÉ;
xÉ SÉ {É® ú̈ÉÉi¨ÉẾÉtɪ ÉÉÆ ¦ÉänùɦÉänùẾÉSÉÉ® úÉ́ÉiÉÉ® úÉä%º iÉÒiª ÉÖHò¨É * iɺ ¨ÉÉi|É{É\SÉÉlÉÇB´É B¹É |ɪ ÉÉäMÉ&; iɺ ¨ÉÉSSÉÉÊvÉEòvÉ̈ÉÉæ{ɺ ÉƽþÉ® ú
<ÊiÉ**

+xiÉ® úÉ ¦ÉiÚÉOÉÉ̈É́Éiɺ ´ÉÉi¨ÉxÉ& ** 3.3.35 **

+xiÉ® úi´ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.35 **

'ª Éiº ÉÉIÉÉnù{É® úÉäIÉÉnÂ

ù¥ÉÀ ª É +Éi¨ÉÉ º É́ÉÉÇxiÉ® ú&' <iª Éä́ÉÆ Êuù& =¹Éº iÉEò½þÉä± É|ɶ xɪ ÉÉä& xÉè®úxiɪ ÉæhÉ ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪÉxÉ& º É̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ*
iÉjÉ º Éƶ ɪ É& -- ẾÉtèEòi´ÉÆ ´ÉÉ º ª ÉÉiÉ , ẾÉtÉxÉÉxÉÉi´ÉÆ ´ÉäÊiÉ* ẾÉtÉxÉÉxÉÉi´ÉÊ̈ÉÊiÉ iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈É , +¦ª Éɺ ɺ ÉÉ̈Élª ÉÉÇiÉ ; +xª ÉlÉÉ
ʽþ+xÉÚ xÉÉxÉÊiÉÊ® úHòÉlÉæ Êuù®úÉ̈xÉÉxÉ̈ÉÂ+xÉlÉÇEò¨Éä́É º ª ÉÉiÉ ; iɺ ¨ÉÉiɪ ÉlÉÉ
+¦ª Éɺ ÉÉiEò¨ÉǦÉänù&, B´É̈ɦª Éɺ ÉÉÊuùtɦÉänù<iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä, |Éiª Éɽþ-- +xiÉ® úÉ +É̈xÉÉxÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiɺ ´ÉÉi¨ÉxÉ& ẾÉtèEòi´ÉÊ̈ÉÊiÉ;
º É́ÉÉÇxiÉ® úÉä ʽþº ´ÉÉi¨ÉÉ =¦Éª ÉjÉÉ{ª ÉẾÉʶɹ]õ& {ÉÞ SUôª ÉiÉä, |Éiª ÉÖSª ÉiÉä SÉ; xÉ Ê½þuùÉ́ÉÉi¨ÉÉxÉÉèBEòκ ¨Éxnäù½äþº É́ÉÉÇxiÉ® úÉèº ÉƦÉ́ÉiÉ&;
iÉnùÉ Ê½þBEòº ª É +É\Vɺ ÉÆ º É́ÉÉÇxiÉ® úi´É̈É́ÉEò± {ÉäiÉ, BEòº ª É iÉÖ ¦ÉÚ iÉOÉÉ̈É́ÉiÉÂxÉè́É º É́ÉÉÇxiÉ® úi´ÉÆ º ª ÉÉiÉÂ
; ª ÉlÉÉ SÉ {É\SɦÉÚ iɺ É̈ÉÚ
½äþ
näù½þä -- {ÉÞÊlÉ́ª ÉÉ +É{ÉÉä%xiÉ® úÉ&, +n ù¦ª ɺ iÉäVÉÉä%xiÉ® úÊ̈ÉÊiÉ -- º Éiª É{ª ÉÉ{ÉäÊIÉEäò%xiÉ® úi´Éä, xÉè́É ¨ÉÖJª ÉÆ º É́ÉÉÇxiÉ® úi´ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ,
iÉlÉä½þÉ{ÉÒiª ÉlÉÇ&* +lÉ́ÉÉ ¦ÉÚ iÉOÉÉ̈É́ÉÊnùÊiÉ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® ÆúÊxÉnù¶ÉǪÉÊiÉ; ª ÉlÉÉ -- 'BEòÉä näù́ÉÉ& º É́ÉǦÉÚ iÉä¹ÉÖ MÉÚ
fø& º É́ÉḈª ÉÉ{ÉÒ
º É́ÉǦÉÚ
iÉÉxiÉ® úÉi¨ÉÉ' <iª Éκ ¨Éx¨ÉxjÉä º É̈ɺ iÉä¹ÉÖ ¦ÉÚ iÉOÉÉ̈Éä¹́ÉäEò B´É º É́ÉÉÇxiÉ® ú+Éi¨ÉÉ +É̈xÉɪ ÉiÉä -- B´É̈Éxɪ ÉÉä® úÊ{É
¥ÉÉÀ hɪ ÉÉäÊ® úiª ÉlÉÇ&* iɺ ¨ÉÉiÉ´ÉätèCª ÉÉiÉÂẾÉtèEòi´ÉÊ̈ÉÊiÉ**

+xª ÉlÉÉ ¦ÉänùÉxÉÖ{É{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ SÉäzÉÉä{Énäù¶ÉÉxiÉ® ú́ÉiÉÂ** 3.3.36 **

** 3.3.36 **

+lÉ ª ÉnÖùHò¨ÉÂ-- +xɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉä ẾÉtɦÉänäù+É̈xÉÉxɦÉänùÉxÉÖ{É{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ, iÉi{ÉÊ® ú½þiÉḈª É̈É ; +jÉÉäSª ÉiÉä -- xÉɪ ÉÆ nùɹäÉ&;
={Énäù¶ÉÉxiÉ® ú́ÉnÖù{É{ÉkÉä&; ª ÉlÉÉ iÉÉÎhb÷xÉÉ̈ÉÖ{ÉÊxɹÉÊnù¹É¹`äö |É{ÉÉ`öEäò -- 'º É +Éi¨ÉÉ iÉk´É̈Éʺ É ¶ ´ÉäiÉEäòiÉÉä' <ÊiÉ
xÉ́ÉEÞ òi´ÉÉä%{ª ÉÖ{Énäù¶Éä xÉ ẾÉtɦÉänùÉä ¦É́ÉÊiÉ, B´ÉÊ̈ɽþÉÊ{É ¦ÉẾɹªÉÊiÉ* EòlÉÆ SÉ xÉ́ÉEÞ òi´ÉÉä%{ª ÉÖ{Énäù¶Éä ẾÉtɦÉänùÉä xÉ ¦É́ÉÊiÉ?
={ÉGò¨ÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® úɦª ÉÉ̈ÉäEòÉlÉÇiÉÉ́ÉMÉ̈ÉÉiÉ -- '¦ÉÚ ª É B´É ¨ÉÉ ¦ÉMÉ́ÉÉÎx´ÉYÉÉ{ɪ ÉiÉÖ' <ÊiÉ SÉ BEòº ª Éè́ÉÉlÉǺª É {ÉÖxÉ& {ÉÖxÉ&
|ÉÊiÉÊ{É{ÉÉnùʪÉʹÉiÉi´ÉäxÉ ={ÉIÉä{ÉÉiÉÂ+ɶ ÉR óEòÉxiÉ® úÊxÉ® úÉEò® úhÉäxÉ SÉ +º ÉEÞ ònÖù{Énäù¶ÉÉä{É{ÉkÉä&* B´ÉÊ̈ɽþÉÊ{É |ɶ xÉ°ü{ÉɦÉänùÉiÉ ,
'+iÉÉä%xª ÉnùÉiÉÇ̈É'Â<ÊiÉ SÉ {ÉÊ® úºÉ̈ÉÉ{iª ÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ={ÉGò¨ÉÉä{ɺ Éƽþ É® úÉèiÉÉ́ÉnäùEòÉlÉÇẾɹɪ ÉÉèoù¶ª ÉäiÉä; 'ª Énäù́É º ÉÉIÉÉnù{É® úÉäIÉÉnÂ
ù¥ÉÀ '
<ÊiÉ ÊuùiÉÒªÉä |ɶ xÉä B´ÉÉEòÉ® Æú|ɪ ÉÖ\VÉÉxÉ& {ÉÚ ´ÉÇ|ɶ xÉMÉiÉ̈Éä́ÉÉlÉÇ̈ÉÂ=kÉ® újÉÉxÉÖEÞ ò¹ªÉ̈ÉÉhÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ; {ÉÚ ´ÉÇϺ¨É¶ SÉ ¥ÉÉÀ hÉä
Eòɪ ÉÇEò® úhÉ́ª ÉÊiÉÊ® úHòº ª É +Éi¨ÉxÉ& º Én ù¦ÉÉ́É& Eòlª ÉiÉä; =kÉ® úϺ¨Éº iÉÖ iɺ ª Éè́É +¶ ÉxÉɪ ÉÉÊnùºÉƺ ÉÉ® úvÉ̈ÉÉÇiÉÒiÉi´ÉÆ Ếɶ Éä¹É& Eòlª ÉiÉä -
- <iª ÉäEòÉlÉÇiÉÉä{É{ÉÊkÉ&* iɺ ¨ÉÉiÉÂBEòÉ ẾÉtäÊiÉ**

´ª ÉÊiɽþ
É® úÉäẾÉ˶ ɹÉÎxiÉ ½þ
ÒiÉ® ú́ÉiÉÂ** 3.3.37 **
´ª ÉÊiɽþ
É® úÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.37 **

ª ÉlÉÉ -- 'iÉtÉä%½Æþº ÉÉä%º ÉÉèª ÉÉä%º ÉÉèº ÉÉä%½þ̈É'Â<iª ÉÉÊnùiª É{ÉÖ¯û¹ÉÆ |ÉEÞ òiª ÉèiÉ® äúʪÉhÉ& º É̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ, iÉlÉÉ VÉɤ Éɱ ÉÉ& -- 'i´ÉÆ ´ÉÉ
+½þ̈Éκ ¨É ¦ÉMÉ́ÉÉä näù́ÉiÉä%½Æþ´Éèi´É̈Éʺ É' <ÊiÉ* iÉjÉ º Éƶ ɪ É& -- ÊEòÊ̈ɽþ´ª ÉÊiɽþÉ® äúhÉ =¦Éª É°ü{ÉÉ ¨ÉÊiÉ& EòiÉḈª ÉÉ, =iÉ
BEò°ü{Éè́ÉÊäiÉ* BEò°ü{Éè́ÉÊäiÉ iÉÉ́Énùɽþ; xÉ Ê½þ+jÉ +Éi¨ÉxÉ <Ƕ´É® äúhÉèEòi´ÉÆ ¨ÉÖCi´ÉÉ +xª ÉÏiEòÊSÉÎSSÉxiÉʪÉiÉ́ª É̈Éκ iÉ; ª ÉÊnùSÉè́ÉÆ
ÊSÉxiÉʪÉiÉ́ª ÉẾɶ Éä¹É& {ÉÊ® úEò± {ª ÉäiÉ, º Éƺ ÉÉÊ® úhɶ SÉ <Ƕ´É® úÉi¨Éi´É̈É , <Ƕ´É® úºª É º Éƺ Éɪ ÉÉÇi¨Éi´ÉÊ̈ÉÊiÉ -- iÉjÉ
º Éƺ ÉÉÊ® úhɺ iÉÉ́ÉnùÒ¶´É® úÉi¨Éi´Éä =iEò¹ÉÉæ ¦É́ÉäiÉ ; <Ƕ´É® úºª É iÉÖ º Éƺ Éɪ ÉÉÇi¨Éi´Éä ÊxÉEò¹ÉÇ& EÞ òiÉ& º ª ÉÉiÉÂ
* iɺ ¨ÉÉiÉÂBäEò°ü{ª É̈Éä́É
¨ÉiÉä&* ´ª ÉÊiɽþÉ® úÉ̈xÉɪ ɺ iÉÖ BEòi´ÉoùføÒEòÉ® úÉlÉÇ<iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä, |Éiª Éɽþ-- ´ª ÉÊiɽþÉ® úÉä%ª É̈ÉÂ+Évª ÉÉxÉɪ ÉÉ̈xÉɪ ÉiÉä; <iÉ® ú́ÉiÉÂ--
ª ÉlÉÉ <iÉ® äúMÉÖhÉÉ& º É́ÉÉÇi¨Éi´É|ɦÉÞ iɪ É& +Évª ÉÉxÉɪ É +É̈xÉɪ ÉxiÉä, iÉuùiÉ * iÉlÉÉ Ê½þẾÉ˶ɹÉÎxiÉ º É̈ÉÉ̈xÉÉiÉÉ® ú& =¦Éª ÉÉäSSÉÉ® úhÉäxÉ -
- 'i´É̈ɽþ̈ɺ ¨ª ɽÆþSÉ i´É̈Éʺ É' <ÊiÉ; iÉSSÉ =¦Éª É°ü{Éɪ ÉÉÆ ¨ÉiÉÉèEòiÉḈª Éɪ ÉÉ̈ÉÂ+lÉḈÉn ù¦É́ÉÊiÉ; +xª ÉlÉÉ Ê½þ<nÆù
Ếɶ Éä¹ÉähÉÉä¦Éª ÉÉ̈xÉÉ̈ÉÂ+xÉlÉÇEÆò º ª ÉÉiÉ , BEäòxÉè́É EÞ òiÉi´ÉÉiÉÂ* xÉxÉÖ =¦Éª ÉÉ̈xÉÉxɺ ª É +lÉÇẾɶ Éä¹Éä {ÉÊ® úEò± {ª É̈ÉÉxÉä näù́ÉiÉɪ ÉÉ&
º Éƺ Éɪ ÉÉÇi¨Éi´ÉÉ{ÉkÉä& ÊxÉEò¹ÉÇ& |ɺ ÉVª ÉäiÉäiª ÉÖHò¨ÉÂ-- xÉè¹É nùɹäÉ&; BäEòÉi¨ª ɺ ª Éè́É +xÉäxÉ |ÉEòÉ® äúhÉÉxÉÖÊSÉxiª É̈ÉÉxÉi´ÉÉiÉ * xÉxÉÖ B´ÉÆ
º ÉÊiÉ º É B´É BEòi´ÉoùføÒEòÉ® ú+É{ÉtäiÉ -- xÉ ´Éª É̈ÉäEòi´ÉoùføÒEòÉ® Æú´ÉÉ® úªÉÉ̈É&; ËEò iÉ̽þ, ´ª ÉÊiɽþÉ® äúhÉ <½þÊuù°ü{ÉÉ ¨ÉÊiÉ&
EòiÉḈª ÉÉ ´ÉSÉxÉ|ÉÉ̈ÉÉhª ÉÉiÉ , xÉèEò°ü{Éäiª ÉäiÉÉ́ÉiÉÂ={É{ÉÉnùªÉÉ̈É&; ¡ ò± Éiɺ iÉÖ BEòi´É̈ÉÊ{É oùføÒ¦É́ÉÊiÉ* ª ÉlÉÉ +Évª ÉÉxÉÉlÉæ%Ê{É
º Éiª ÉEòɨÉÉÊnùMÉÖhÉÉä{Énäù¶Éä iÉn ùMÉÖhÉ <Ƕ´É® ú& |Éʺ Évª ÉÊiÉ, iÉuùiÉÂ* iɺ ¨ÉÉnùªÉ̈ÉÉvª ÉÉiÉ́ª ÉÉä ´ª ÉÊiɽþÉ® ú& º É̈ÉÉxÉä SÉ Ếɹɪ Éä
={ɺ ÉƽþiÉḈª ÉÉä ¦É́ÉiÉÒÊiÉ**
 º Éè́É Ê½þº Éiª ÉÉnùªÉ& ** 3.3.38 **
º Éiª ÉÉtÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.38 **

'º É ª ÉÉä ½èþ

iÉÆ ¨É½þtIÉÆ |ÉlÉ̈ÉVÉÆ ´Éänùº Éiª ÉÆ ¥ÉÀ ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ ´ÉÉVɺ ÉxÉäªÉEäò º Éiª ÉẾÉtÉÆ º ÉxÉÉ̈ÉÉIÉ® úÉä{Éɺ ÉxÉÉÆ ẾÉvÉɪ É,
+xÉxiÉ® ú̈ÉÉ̈xÉɪ ÉiÉä -- 'iÉtkÉiº Éiª É̈ɺ ÉÉèº É +ÉÊnùiª ÉÉä ª É B¹É BiÉκ ¨Éx¨Éhb÷± Éä {ÉÖ¯û¹ÉÉä ª ɶ SÉɪ ÉÆ nùÊIÉhÉä%IÉx{ÉÖ¯û¹É&' <iª ÉÉÊnù*
iÉjÉ º Éƶ ɪ É& -- ËEò uäùBiÉä º Éiª ÉẾÉtä, ËEò ´ÉÉ BEèò´ÉäÊiÉ* uäù<ÊiÉ iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈É ; ¦ÉänäùxÉ Ê½þ¡ ò± ɺ Éƪ ÉÉäMÉÉä
¦É́ÉÊiÉ -- 'Vɪ ÉiÉÒ̈ÉÉı± ÉÉäEòÉxÉ ' <ÊiÉ {ÉÖ® úºiÉÉiÉÂ
, '½þÎxiÉ {ÉÉ{¨ÉÉxÉÆ VɽþÉÊiÉ SÉ' <iª ÉÖ{ÉÊ® ú¹]õÉiÉÂ
* |ÉEÞ
òiÉÉEò¹ÉÇhÉÆ iÉÖ
={Éɺ ª ÉèEòi´ÉÉÊnùiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä --

¥ÉÚ
¨ É& -- BEèò´ÉäªÉÆ º Éiª ÉẾÉtäÊiÉ; EÖòiÉ&? 'iÉtkÉiº Éiª É̈É ' <ÊiÉ |ÉEÞ òiÉÉEò¹ÉÇhÉÉiÉÂ* xÉxÉÖ ẾÉtɦÉänäù%Ê{É |ÉEÞ òiÉÉEò¹ÉÇhÉ̈ÉÂ
={Éɺ ª ÉèEòi´ÉÉnÖù{É{ÉtiÉ <iª ÉÖHò¨ÉÂ-- xÉèiÉnäù́É̈ É ; ª ÉjÉ iÉÖ Ếɺ {ɹ]õÉiÉÂEòÉ® úhÉÉxiÉ® úÉiÉÂẾÉtɦÉänù& |ÉiÉÒªÉiÉä, iÉjÉ BiÉnäù́ÉÆ º ª ÉÉiÉÂ
;
+jÉ iÉÖ =¦Éª ÉlÉÉ º ÉƦÉ́Éä 'iÉtkÉiº Éiª É̈É ' <ÊiÉ |ÉEÞ òiÉÉEò¹ÉÇhÉÉiÉÂ{ÉÚ´ÉÇẾÉtɺ ÉƤÉrù̈Éä́É º Éiª É̈ÉÂ=kÉ® újÉ +ÉEÞ ò¹ªÉiÉ <ÊiÉ
BEòẾÉtÉi´ÉÊxɶ Sɪ É&* ª Éi{ÉÖxɯûHò¨ÉÂ-- ¡ ò± ÉÉxiÉ® ú̧É́ÉhÉÉÊuùtÉxiÉ® úÊ̈ÉÊiÉ, +jÉÉäSª ÉiÉä -- 'iɺ ª ÉÉä{ÉÊxɹÉnù½þ& ... +½þ̈É'Â<ÊiÉ SÉ
+R óMÉÉxiÉ® úÉä{Énäù¶Éº ª É º iÉÉ́ÉEòÊ̈ÉnÆù¡ ò± ÉÉxiÉ® ú̧É́ÉhÉÊ̈Éiª ÉnùɹäÉ&* +Ê{É SÉ +lÉḈÉÉnùÉnäù́É ¡ ò± Éä Eò± {ÉʪÉiÉ́ª Éä º ÉÊiÉ, ẾÉtèEòi´Éä
SÉ +´Éª É́Éä¹ÉÖ ¸ÉÚ ª É̈ÉÉhÉÉÊxÉ ¤ ɽÚþxªÉÊ{É ¡ ò± ÉÉÊxÉ +´Éª ÉẾÉxª ÉÉ̈Éä́É ẾÉtɪ ÉÉ̈ÉÂ={ɺ ÉƽþiÉḈª ÉÉÊxÉ ¦É́ÉÎxiÉ; iɺ ¨ÉÉiº Éè́ÉäªÉ̈ÉÂBEòÉ
º Éiª ÉẾÉtÉ iÉäxÉ iÉäxÉ Ếɶ Éä¹ÉähÉÉä{ÉäiÉÉ +É̈xÉÉiÉÉ -- <iª ÉiÉ& º É́ÉÇB´É º Éiª ÉÉnùªÉÉä MÉÖhÉÉ BEòκ ¨Éx|ɪ ÉÉäMÉä ={ɺ ÉƽþiÉḈª ÉÉ&**

EäòÊSÉi{ÉÖxÉ® úκ¨Éxº ÉÚ jÉä <nÆùSÉ ´ÉÉVɺ ÉxÉäªÉEò¨ÉIª ÉÉÊnùiª É{ÉÖ¯û¹ÉẾɹɪ ÉÆ ´ÉÉCª É̈ÉÂ, UôÉxnùÉäMª Éä SÉ '+lÉ ª É B¹ÉÉä%xiÉ® úÉÊnùiª Éä ʽþ®úh¨Éª É&
{ÉÖ¯û¹ÉÉä où¶ª ÉiÉä' 'ª É B¹ÉÉä%ÊIÉÊhÉ {ÉÖ¯û¹ÉÉä où¶ª ÉiÉä' <ÊiÉ -- =nùɾþiª É, º Éè́ÉäªÉ̈ÉÂ+Iª ÉÉÊnùiª É{ÉÖ¯û¹ÉẾɹɪ ÉÉ ẾÉtÉ =¦Éª ÉjÉ BEèò´ÉäÊiÉ
EÞòi´ÉÉ, º Éiª ÉÉnùÒxMÉÖhÉÉxÉ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪɦª ɶ UôxnùÉäMÉÉxÉÉ̈ÉÖ{ɺ ÉƽþɪÉÉÇxɨÉxª ÉxiÉä* iÉzÉ º ÉÉvÉÖ ± ÉIª ÉiÉä; UôÉxnùÉäMª Éä ʽþEò¨ÉǺÉƤÉÎxvÉxÉÒ
=n ùMÉÒlÉ́ª É{Éɸɪ ÉÉ ẾÉtÉ ẾÉYÉɪ ÉiÉä; iÉjÉ Ê½þ+ÉÊnù̈Évª ÉÉ́ɺ ÉÉxÉä¹ÉÖ Eò¨ÉǺÉƤÉÎxvÉÊSɼxÉÉÊxÉ ¦É́ÉÎxiÉ -- '<ª É̈Éä́ÉMÉÇÎMxÉ& º ÉÉ̈É'
<iª ÉÖ{ÉGò¨Éä, 'iɺ ª ÉCSÉǺ ÉÉ̈É SÉ MÉä¹hÉÉèiɺ ¨ÉÉnÖùn ùMÉÒlÉ&' <ÊiÉ ¨Évª Éä, 'ª É B´ÉÆ ẾÉuùÉxº ÉÉ̈É MÉɪ ÉÊiÉ' <iª ÉÖ{ɺ ÉƽþÉ® äú* xÉè́ÉÆ
´ÉÉVɺ ÉxÉäªÉEäò ËEòÊSÉiÉÂEò¨ÉǺÉƤÉÎxvÉ ÊSɼxÉ̈ÉÂ+κ iÉ; iÉjÉ |ÉGò¨É¦ÉänùÉiÉÂẾÉtɦÉänäùº ÉÊiÉ MÉÖhÉ́ª É́ɺ lÉè́É ª ÉÖHäòÊiÉ**

EòɨÉÉnùÒiÉ® újÉ iÉjÉ SÉɪ ÉiÉxÉÉÊnù¦ªÉ& ** 3.3.39 **

EòɨÉÉtÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.39 **

'+lÉ ª ÉÊnùnù̈Éκ ¨Éx¥ÉÀ {ÉÖ® äúnù½þ® Æú{ÉÖhb÷® úÒEÆò ´Éä¶ ¨É nù½þ®úÉä%κ ¨ÉzÉxiÉ® úÉEòɶ É&' <ÊiÉ |ɺ iÉÖiª É, UôxnùÉäMÉÉ +vÉÒªÉiÉä -- 'B¹É
+Éi¨ÉÉ{ɽþiÉ{ÉÉ{¨ÉÉ ẾÉVÉ® úÉä ẾÉ̈ÉÞiª ÉÖÌ́ɶ ÉÉäEòÉä ẾÉÊVÉPÉiº ÉÉä%Ê{É{Éɺ É& º Éiª ÉEòɨÉ& º Éiª ɺ ÉÆEò± {É&' <iª ÉÉÊnù; iÉlÉÉ ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪÉxÉ& -
- 'º É ´ÉÉ B¹É ¨É½þÉxÉVÉ +Éi¨ÉÉ ª ÉÉä%ª ÉÆ ẾÉYÉÉxÉ̈ɪ É& |ÉÉhÉä¹ÉÖ ª É B¹ÉÉä%xiɾÇþnùªÉ +ÉEòɶ ɺ iÉκ ¨É\¶ ÉäiÉä º É́ÉǺª É ´É¶ ÉÒ' <iª ÉÉÊnù*
iÉjÉ ẾÉtèEòi´ÉÆ {É® úº{É® úMÉÖhɪ ÉÉäMɶ SÉ, ËEò ´ÉÉ xÉäÊiÉ º Éƶ ɪ Éä -- ẾÉtèEòi´ÉÊ̈ÉÊiÉ* iÉjÉänù̈ÉÖSª ÉiÉä -- EòɨÉÉnùÒÊiÉ,
º Éiª ÉEòɨÉÉnùÒiª ÉlÉÇ& -- ª ÉlÉÉ näù́ÉnùkÉÉä nùkÉ&, º Éiª ɦÉÉ̈ÉÉ ¦ÉÉ̈ÉäÊiÉ* ª ÉnäùiÉiÉÂUôÉxnùÉäMª Éä ¾þnùªÉÉEòɶ ɺ ª É
º Éiª ÉEòɨÉi´ÉÉÊnùMÉÖhÉVÉÉiÉ̈ÉÖ{ɱ ɦª ÉiÉä, iÉÊnùiÉ® újÉ ´ÉÉVɺ ÉxÉäªÉEäò 'º É ´ÉÉ B¹É ¨É½þÉxÉVÉ +Éi¨ÉÉ' <iª ÉjÉ º ÉƤÉvª ÉäiÉ; ª ÉSSÉ
´ÉÉVɺ ÉxÉäªÉEäò ´ÉʶÉi´ÉÉÊnù={ɱ ɦª ÉiÉä, iÉnùÊ{É <iÉ® újÉ UôÉxnùÉäMª Éä 'B¹É +Éi¨ÉÉ{ɽþiÉ{ÉÉ{¨ÉÉ' <iª ÉjÉ º ÉƤÉvª ÉäiÉ; EÖòiÉ&?
+ɪ ÉiÉxÉÉÊnùºÉÉ̈ÉÉxª ÉÉiÉ ; º É̈ÉÉxÉÆ Ê½þ=¦Éª ÉjÉÉÊ{É ¾þnùªÉ̈Éɪ ÉiÉxÉ̈É , º É̈ÉÉxɶ SÉ ´Éät <Ƕ´É® ú&, º É̈ÉÉxÉÆ SÉ iɺ ª É º ÉäiÉÖi´ÉÆ
± ÉÉäEòɺ É¦Æ Éänù|ɪ ÉÉäVÉxÉ̈ÉÂ-- <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¤ ɽÖþºÉÉ̈ÉÉxª ÉÆ où¶ª ÉiÉä* xÉxÉÖ Ếɶ Éä¹ÉÉä%Ê{É où¶ª ÉiÉä -- UôÉxnùÉäMª Éä ¾þnùªÉÉEòɶ ɺ ª É
MÉÖhɪ ÉÉäMÉ&, ´ÉÉVɺ ÉxÉäªÉEäò iÉÖ +ÉEòɶ Éɸɪ ɺ ª É ¥ÉÀ hÉ <ÊiÉ -- xÉ, 'nù½þ®ú=kÉ® äú¦ª É&' <iª ÉjÉ SUôÉxnùÉäMª Éä%Ê{É +ÉEòɶ ɶ ɤ nÆù
¥ÉÀ è́ÉÊäiÉ |ÉÊiɹ`öÉÊ{ÉiÉi´ÉÉiÉ * +ª ÉÆ iÉÖ +jÉ ẾÉtäiÉä Ếɶ Éä¹É& -- º ÉMÉÖhÉÉ Ê½þ¥ÉÀ ẾÉtÉ UôÉxnùÉäMª Éä ={ÉÊnù¶ª ÉiÉä -- '+lÉ ª É
<½þÉi¨ÉÉxÉ̈ÉxÉÖẾÉt µÉVÉxiª ÉäiÉÉƶ SÉ º Éiª ÉÉxEòɨÉÉxÉ ' <iª ÉÉi¨É́ÉiÉÂEòɨÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É ´Éäti´É¸É́ÉhÉÉiÉ , ´ÉÉVɺ ÉxÉäªÉEäò iÉÖ ÊxÉMÉÖÇhÉ̈Éä́É
¥ÉÀ ={ÉÊnù¶ª É̈ÉÉxÉÆ où¶ª ÉiÉä -- '+lÉ =v´ÉÈẾÉ̈ÉÉäIÉɪ É ¥ÉÚ Ê½þ' '+º ÉR óMÉÉä Á ª ÉÆ {ÉÖ¯û¹É&' <iª ÉÉÊnù|ɶ xÉ|ÉÊiÉ́ÉSÉxɺ É̈Éx´Éª ÉÉiÉ *
´ÉʶÉi´ÉÉÊnùiÉÖ º iÉÖiª ÉlÉÇ̈Éä́É MÉÖhÉVÉÉiÉÆ ´ÉÉVɺ ÉxÉäªÉEäò º ÉÆEòÒiª ÉÇiÉä; iÉlÉÉ SÉ ={ÉÊ® ú¹]õÉiÉÂ'º É B¹É xÉäÊiÉ xÉäiª ÉÉi¨ÉÉ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ
ÊxÉMÉÖÇhÉ̈Éä́É ¥ÉÀ ={ɺ Éƽþ®úÊiÉ* MÉÖhÉ́Éiɺ iÉÖ ¥ÉÀ hÉ BEòi´ÉÉiÉÂẾɦÉÚ ÊiÉ|Énù¶ÉÇxÉɪ É +ª ÉÆ MÉÖhÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® ú& º ÉÚ
ÊjÉiÉ&, xÉÉä{Éɺ ÉxÉɪ É --
<ÊiÉ pù¹]ṍª É̈ÉÂ **
 +Énù®úÉnù±ÉÉä{É& ** 3.3.40 **
+Énù®úÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.40 **

UôÉxnùÉäMª Éä ´É趴ÉÉxÉ® úẾÉtÉÆ |ÉEÞ òiª É ¸ÉÚ ª ÉiÉä -- 'iÉtn ù¦ÉHÆò |ÉlÉ̈É̈ÉÉMÉSUäôkÉrùÉä̈ÉÒªÉÆ º É ª ÉÉÆ |ÉlÉ̈ÉÉ̈ÉɽÖþËiÉ VÉÖ½ÖþªÉÉkÉÉÆ
VÉÖ½ÖþªÉÉi|ÉÉhÉɪ É º ´ÉɽþÉ' <iª ÉÉÊnù; iÉjÉ {É\SÉ |ÉÉhÉɽÖþiɪ ÉÉä ẾÉʽþiÉÉ&; iÉɺ ÉÖ SÉ {É® úºiÉÉnùÎMxɽþÉäjɶ ɤ nù& |ɪ ÉÖHò& 'ª É BiÉnäù́ÉÆ
ẾÉuùÉxÉÎMxɽþÉäjÉÆ VÉÖ½þÉÊäiÉ' <ÊiÉ, 'ª ÉlÉä½þIÉÖÊvÉiÉÉ ¤ Éɱ ÉÉ ¨ÉÉiÉ® Æú{ɪ ÉÖÇ{Éɺ ÉiÉä* B´ÉÆ º É́ÉÉÇÊhÉ ¦ÉÚ iÉÉxª ÉÎMxɽþÉäjÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉiÉä'
<ÊiÉ SÉ* iÉjÉänÆùẾÉSÉɪ ÉÇiÉä -- ËEò ¦ÉÉäVÉxɱ ÉÉä{Éä ± ÉÉä{É& |ÉÉhÉÉÎMxɽþÉäjɺ ª É, =iÉ +± ÉÉä{É <ÊiÉ* 'iÉtn ù¦ÉHò¨É ' <ÊiÉ
¦ÉHòÉMÉ̈Éxɺ Éƪ ÉÉäMɸÉ́ÉhÉÉiÉ , ¦ÉHòÉMÉ̈Éxɺ ª É SÉ ¦ÉÉäVÉxÉÉlÉÇi´ÉÉiÉ , ¦ÉÉäVÉxɱ ÉÉä{Éä ± ÉÉä{É& |ÉÉhÉÉÎMxɽþÉäjɺ ª Éäiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä, xÉ ± ÉÖ{ª ÉäiÉäÊiÉ
iÉÉ́Énùɽþ; Eòº ¨ÉÉiÉ ? +Énù®úÉiÉ ; iÉlÉÉ Ê½þ´É趴ÉÉxÉ® úẾÉtɪ ÉÉ̈Éä́É VÉɤ Éɱ ÉÉxÉÉÆ ¸ÉÖÊiÉ& -- '{ÉÚ ´ÉÉæ%ÊiÉÊlɦª ÉÉä%¶ xÉÒªÉÉiÉ * ª ÉlÉÉ ½þ´Éè
º ´Éª É̈ɽÖþi´ÉÉÎMxɽþÉäjÉÆ {É® úºª É VÉÖ½ÖþªÉÉnäù́ÉÆ iÉiÉÂ
' <ÊiÉ +ÊiÉÊlɦÉÉäVÉxɺ ª É |ÉÉlÉ̈ª ÉÆ ÊxÉÎxnùi´ÉÉ, º ´ÉÉÊ̈ɦÉÉäVÉxÉÆ |ÉlÉ̈ÉÆ |ÉÉ{ɪ ÉxiÉÒ
|ÉÉhÉÉÎMxɽþÉäjÉä +Énù®ÆúEò® úÉÊäiÉ; ª ÉÉ Ê½þxÉ |ÉÉlÉ̈ª ɱ ÉÉä{ÉÆ º ɽþiÉä, xÉiÉ® úÉÆ º ÉÉ |ÉÉlÉ̈ª É́ÉiÉÉä%ÎMxɽþÉäjɺ ª É ± ÉÉä{ÉÆ º ɽäþiÉäÊiÉ ¨Éxª ÉiÉä*
xÉxÉÖ ¦ÉÉäVÉxÉÉlÉǦÉHòÉMÉ̈Éxɺ Éƪ ÉÉäMÉÉn ù¦ÉÉäVÉxɱ ÉÉä{Éä ± ÉÉä{É& |ÉÉÊ{ÉiÉ& -- xÉ, iɺ ª É pù́ª ÉẾɶ Éä¹ÉẾÉvÉÉxÉÉlÉÇi´ÉÉiÉ ; |ÉÉEÞ òiÉä ʽþ+ÎMxɽþÉäjÉä
{ɪ É&|ɦÉÞ
iÉÒxÉÉÆ pù́ª ÉÉhÉÉÆ Êxɪ ÉiÉi´ÉÉiÉÂ<½þÉÊ{É +ÎMxɽþÉäjɶ ɤ nùÉiÉÂEòÉèhb÷{ÉÉʪÉxÉÉ̈ɪ ÉxÉ́ÉiÉÂiÉrù̈ÉÇ|ÉÉ{iÉÉèº Éiª ÉÉ̈É ,
¦ÉHòpù́ª ÉiÉÉMÉÖhÉẾɶ Éä¹ÉẾÉvÉÉxÉÉlÉÇ̈ÉÂ<nÆù´ÉÉCª É̈ÉÂ'iÉtn ù¦ÉHò¨ÉÂ
' <ÊiÉ; +iÉÉä MÉÖhɱ ÉÉä{Éä xÉ ¨ÉÖJª ɺ ª Éäiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉ̈É ;
¦ÉÉäVÉxɱ ÉÉä{Éä%Ê{É +n ùʦÉ́ÉÉÇ+xª ÉäxÉ ´ÉÉ pù́ª ÉähÉÉẾɯûräùxÉ |ÉÊiÉÊxÉvÉÉxÉxª Éɪ ÉäxÉ |ÉÉhÉÉÎMxɽþÉäjɺ ª ÉÉxÉÖ¹`öÉxÉÊ̈ÉÊiÉ**

+iÉ =kÉ® Æú{É`öÊiÉ --

={Éκ lÉiÉä%iɺ iÉuùSÉxÉÉiÉÂ** 3.3.41 **

** 3.3.41 **

={Éκ lÉiÉä ¦ÉÉäVÉxÉä +iÉ& iɺ ¨ÉÉnäù́É ¦ÉÉäVÉxÉpù́ª ÉÉiÉÂ|ÉlÉ̈ÉÉä{ÉÊxÉ{ÉÊiÉiÉÉiÉÂ|ÉÉhÉÉÎMxɽþÉäjÉÆ ÊxÉ́ÉÇiÉÇʪÉiÉ́ª É̈É ; Eòº ¨ÉÉiÉ ? iÉuùSÉxÉÉiÉ ;
iÉlÉÉ Ê½þ-- 'iÉtn ù¦ÉHÆò |ÉlÉ̈É̈ÉÉMÉSUäôkÉrùÉä̈ÉÒªÉ̈É ' <ÊiÉ Êº Érù́Én ù¦ÉHòÉä{ÉÊxÉ{ÉÉiÉ{É® úÉ̈ ɶ ÉæxÉ {É® úÉlÉÇpù́ª ɺ ÉÉvª ÉiÉÉÆ |ÉÉhÉɽÖþiÉÒxÉÉÆ
ẾÉnùvÉÉÊiÉ* iÉÉ& +|ɪ ÉÉäVª ÉEò± ÉIÉhÉÉ{ÉzÉÉ& º Éiª É&, EòlÉÆ ¦ÉÉäVÉxɱ ÉÉä{Éä pù́ª ÉÉxiÉ® Æú|ÉÊiÉÊxÉvÉÉ{ɪ ÉäªÉÖ&* xÉ SÉ +jÉ
|ÉÉEÞ òiÉÉÎMxɽþÉäjÉvÉ̈ÉÇ|ÉÉÎ{iÉ® úκiÉ; EÖòhb÷{ÉÉʪÉxÉÉ̈ɪ ÉxÉä ʽþ'¨Éɺ É̈ÉÎMxɽþÉäjÉÆ VÉÖ½þÉÊäiÉ' <ÊiÉ ẾÉvª ÉÖqäù¶ÉMÉiÉÉä%ÎMxɽþÉäjɶ ɤ nù&
iÉuùn ù¦ÉÉ́ÉÆ ẾÉvÉÉ{ɪ ÉäÊnùÊiÉ ª ÉÖHòÉ iÉrù̈ÉÇ|ÉÉÎ{iÉ&; <½þ{ÉÖxÉ& +lÉḈÉÉnùMÉiÉÉä%ÎMxɽþÉjä ɶ ɤ nù& xÉ iÉuùn ù¦ÉÉ́ÉÆ ẾÉvÉÉ{ÉʪÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ;
iÉrù̈ÉÇ|ÉÉ{iÉÉèSÉ +¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉɪ ÉÉ̈É , +Mxª ÉÖrù®úhÉÉnùªÉÉä%Ê{É |ÉÉ{ª Éä® úxÉ ; xÉ SÉ +κ iÉ º ÉƦÉ́É&; +Mxª ÉÖrù®úhÉÆ iÉÉ́ÉiÉÂ
½þÉä̈ÉÉÊvÉEò® úhɦÉÉ́Éɪ É; xÉ SÉ +ª É̈ÉÂ+MxÉÉè½þÉä̈É&, ¦ÉÉäVÉxÉÉlÉÇiÉÉ́ª ÉÉPÉÉiÉ|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ
; ¦ÉÉäVÉxÉÉlÉÉæ{ÉxÉÒiÉpù́ª ɺ ÉƤÉxvÉÉSSÉ +ɺ ª É
B´É B¹É ½þÉä̈É&; iÉlÉÉ SÉ VÉɤ Éɱ ɸÉÖÊiÉ& '{ÉÚ ´ÉÉæ%ÊiÉÊlɦª ÉÉä%¶ xÉÒªÉÉiÉ ' <ÊiÉ +ɺ ª ÉÉvÉÉ® úÉ̈ Éä́É <¨ÉÉÆ ½þ Éä̈ÉÊxÉ́ÉÞ
ÇËkÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ; +iÉ B´É
SÉ <½þÉÊ{É º ÉÉÆ{ÉÉÊnùEòÉxª Éä́ÉÉÎMxɽþÉäjÉÉR óMÉÉÊxÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ -- '=® úB´É ´ÉäÊnù±ÉÉæ¨ÉÉÊxÉ ¤ É̽þ¾ÇþnùªÉÆ MÉɽÇþ{Éiª ÉÉä ¨ÉxÉÉä%x´ÉɽþɪÉÇ{ÉSÉxÉ
+ɺ ª É̈Éɽþ́ÉxÉÒªÉ&' <ÊiÉ; ´ÉäÊnù̧ÉÖÊiɶ SÉÉjÉ º lÉÎhb÷± É̈ÉÉjÉÉä{ɱ ÉIÉhÉÉlÉÉÇpù¹]ṍª ÉÉ, ¨ÉÖJª ÉÉÎMxɽþÉäjÉä ´Éät¦ÉÉ́ÉÉiÉ , iÉnùR óMÉÉxÉÉÆ SÉ
<½þº ÉÆÊ{É{ÉÉnùʪÉʹÉiÉi´ÉÉiÉ ; ¦ÉÉäVÉxÉäxÉè́É SÉ EÞ òiÉEòɱ ÉäxÉ º Éƪ ÉÉäMÉÉiÉÂxÉ +ÎMxɽþÉäjÉEòɱ ÉÉ́É® úÉävɺ ÉƦÉ́É&; B´É̈Éxª Éä%Ê{É
={ɺ lÉÉxÉÉnùªÉÉä vÉ̈ÉÉÇ& EäòÊSÉiEòlÉÆÊSÉiÉÂẾɯûvª ÉxiÉä* iɺ ¨ÉÉn ù¦ÉÉäVÉxÉ{ÉIÉ B´É BiÉä ¨ÉxjÉpù́ª Énäù́ÉiÉɺ Éƪ ÉÉäMÉÉiÉÂ{É\SÉ ½þÉä̈ÉÉ
ÊxÉ́ÉÇiÉÇʪÉiÉ́ª ÉÉ&* ª ÉkÉÖ +Énù®únù¶ÉÇxÉ́ÉSÉxÉ̈É , iÉiɦÉÉäVÉxÉ{ÉIÉä |ÉÉlÉ̈ª ÉẾÉvÉÉxÉÉlÉÇ̈É ; xÉ Á κ iÉ ´ÉSÉxɺ ª É +ÊiɦÉÉ® ú&; xÉ iÉÖ +xÉäxÉ
+º ª É ÊxÉiª ÉiÉÉ ¶ ÉCª ÉiÉä nù¶ÉÇʪÉiÉÖ̈É * iɺ ¨ÉÉiɦÉÉäVÉxɱ ÉÉä{Éä ± ÉÉä{É B´É |ÉÉhÉÉÎMxɽþÉäjɺ ª ÉäÊiÉ**

iÉÊzÉvÉÉÇ®úhÉÉÊxɪ É̈ɺ iÉnÂ

ùoù¹]äõ& {ÉÞ
lÉMPª É|ÉÊiɤ ÉxvÉ& ¡ ò± É̈ÉÂ** 3.3.42 **
iÉÊzÉvÉÉÇ®úhÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.42 **

º ÉÎxiÉ Eò¨ÉÉÇR óMÉ́ª É{Éɸɪ ÉÉÊhÉ ẾÉYÉÉxÉÉÊxÉ -- '+ÉäÊ̈Éiª ÉäiÉnùIÉ® ú̈ÉÖnÂùMÉÒlÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉÒiÉ' <iª Éä́É̈ ÉÉnùÒÊxÉ* ËEò iÉÉÊxÉ ÊxÉiª ÉÉxª Éä́É º ª ÉÖ&
Eò¨ÉǺÉÖ, {ÉhÉÇ̈ɪ ÉÒi´ÉÉÊnù́ÉiÉ ; =iÉ +ÊxÉiª ÉÉÊxÉ, MÉÉänùÉä½þxÉÉÊnù́ÉÊnùÊiÉ ẾÉSÉÉ® úªÉÉ̈É&* ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈É ? ÊxÉiª ÉÉxÉÒÊiÉ; EÖòiÉ&?
|ɪ ÉÉäMÉ́ÉSÉxÉ{ÉÊ® úOɽþÉiÉÂ-- +xÉÉ® ú¦ª ÉÉvÉÒiÉÉxª ÉÊ{É Ê½þBiÉÉÊxÉ =n ùMÉÒlÉÉÊnùuùÉ® äúhÉ GòiÉÖº ÉƤÉxvÉÉiÉÂGòiÉÖ|ɪ ÉÉäMÉ́ÉSÉxÉäxÉè́É
+R óMÉÉxiÉ® ú́Éiɺ Éƺ {ÉÞ
¶ ª ÉxiÉä; ª ÉkÉÖ B¹ÉÉÆ º ´É́ÉÉCª Éä¹ÉÖ ¡ ò± ɸÉ́ÉhÉ̈ÉÂ-- '+É{ÉʪÉiÉÉ ½þ´ÉèEòɨÉÉxÉÉÆ ¦É́ÉÊiÉ' <iª ÉÉÊnù,
iÉuùiÉÇ̈ÉÉxÉÉ{Énäù¶É°ü{Éi´ÉÉnùlÉḈÉÉnù̈ÉÉjÉ̈Éä́É, +{ÉÉ{ɶ ± ÉÉäEò¸É́ÉhÉÉÊnù́ÉiÉ , xÉ ¡ ò± É|ÉvÉÉxÉ̈ÉÂ
; iɺ ¨ÉÉiɪ ÉlÉÉ 'ª ɺ ª É {ÉhÉÇ̈ɪ ÉÒ
VÉÖ½Úþ¦ÉḈÉÊiÉ xÉ º É {ÉÉ{ÉÆ ¶ ± ÉÉäEÆò ¶ ÉÞ hÉÉäÊiÉ' <iª Éä́É̈ ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÂ+|ÉEò® úhÉ{ÉÊ`öiÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É VÉÖ¼´ÉÉÊnùuùÉ® äúhÉ GòiÉÖ|É́Éä¶ ÉÉiÉÂ
|ÉEò® úhÉ{ÉÊ`öiÉ́ÉiÉÂÊxÉiª ÉiÉÉ, B´É̈ÉÖn ùMÉÒlÉÉtÖ{Éɺ ÉxÉÉxÉÉ̈É{ÉÒiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä --

¥ÉÚ¨ É& -- iÉÊzÉvÉÉÇ®úhÉÉÊxɪ É̈É <ÊiÉ* ª ÉÉxª ÉäiÉÉÊxÉ =n ùMÉÒlÉÉÊnùEò¨ÉÇMÉÖhɪ ÉÉlÉÉi¨ª ÉÊxÉvÉÉÇ®úhÉÉÊxÉ -- ® úºÉiÉ̈É&, +ÉÎ{iÉ&, º É̈ÉÞ Êrù&,
¨ÉÖJª É|ÉÉhÉ&, +ÉÊnùiª É& -- <iª Éä́É̈ ÉÉnùÒÊxÉ, xÉèiÉÉÊxÉ ÊxÉiª É́ÉiÉÂEò¨ÉǺÉÖ Êxɪ É̈ª Éä® úxÉ ; EÖòiÉ&? iÉqÞ ù¹]äõ&; iÉlÉÉ Ê½þ
+ÊxÉiª Éi´É̈Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉxÉÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ ¸ÉÖÊiÉ& -- 'iÉäxÉÉä¦ÉÉèEÖò¯ûiÉÉä ª ɶ SÉèiÉnäù́ÉÆ ´Éänùª ɶ SÉ xÉ ´Éänù' <iª ÉẾÉnÖù¹ÉÉä%Ê{É
ÊGòª Éɦª ÉxÉÖYÉÉxÉÉiÉ ; |ɺ iÉÉ́ÉÉÊnùnäù́ÉiÉÉẾÉYÉÉxÉẾɽþÒxÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É |ɺ iÉÉäjÉÉnùÒxÉÉÆ ª ÉÉVÉxÉÉvª É́ɺ ÉÉxÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ-- '|ɺ iÉÉäiɪ ÉÉÇnäù́ÉiÉÉ
|ɺ iÉÉ́É̈Éx´Éɪ ÉkÉÉ iÉÉÆ SÉänùẾÉuùÉx|ɺ iÉÉ乪Éʺ É' 'iÉÉÆ SÉänùẾÉuùÉxÉÖn ùMÉɺ ª Éʺ É' 'iÉÉÆ SÉänùẾÉuùÉx|ÉÊiɽþÊ® ú¹ªÉʺ É' <ÊiÉ SÉ* +Ê{É SÉ
B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòº ª É Eò¨ÉḈª É{Éɸɪ ɺ ª É ẾÉYÉÉxɺ ª É {ÉÞ lÉMÉä́É Eò¨ÉÇhÉ& ¡ ò± É̈ÉÂ={ɱ ɦª ÉiÉä -- Eò¨ÉÇ¡ò± Éʺ Én ùvª É|ÉÊiɤ ÉxvÉ& iÉiº É̈ÉÞ
Êrù&
+Êiɶ ɪ ÉẾɶ Éä¹É& EòζSÉiÉÂ-- 'iÉäxÉÉä¦ÉÉèEÖò¯ûiÉÉä ª ɶ SÉèiÉnäù́ÉÆ ´Éänùª ɶ SÉ xÉ ´Éänù* xÉÉxÉÉ iÉÖ ẾÉtÉ SÉÉẾÉtÉ SÉ ª Énäù́É ẾÉtª ÉÉ
Eò® úÉÊäiÉ ¸ÉrùªÉÉä{ÉÊxɹÉnùÉ iÉnäù́É ´ÉÒªÉḈÉkÉ® úÆ ¦É́ÉÊiÉ' <ÊiÉ; iÉjÉ 'xÉÉxÉÉ iÉÖ' <ÊiÉ ẾÉuùnùẾÉuùi|ɪ ÉÉäMɪ ÉÉä& {ÉÞ lÉCEò® úhÉÉiÉ ,
'´ÉÒªÉḈÉkÉ® ú̈É'Â<ÊiÉ SÉ iÉ® úi|Éiª ɪ É|ɪ ÉÉäMÉÉiÉÂẾÉtɽþ ÒxÉ̈ÉÊ{É ´ÉÒªÉḈÉÊnùÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä; iÉSSÉ +ÊxÉiª Éi´Éä ẾÉtɪ ÉÉ ={É{ÉtiÉä; ÊxÉiª Éi´Éä
iÉÖ EòlÉÆ iÉÊuù½þÒxÉÆ Eò¨ÉÇ´ÉÒªÉḈÉÊnùiª ÉxÉÖYÉɪ ÉäiÉ; º É́ÉÉÇR óMÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® äúʽþ´ÉÒªÉḈÉiEò¨ÉæÊiÉ Îº lÉÊiÉ&* iÉlÉÉ ± ÉÉäEòº ÉÉ̈ÉÉÊnù¹ÉÖ
|ÉÊiÉÊxɪ ÉiÉÉÊxÉ |Éiª ÉÖ{Éɺ ÉxÉÆ ¡ ò± ÉÉÊxÉ Ê¶É¹ªÉxiÉä -- 'Eò± {ÉxiÉä ½þɺ ¨Éè± ÉÉäEòÉ >ðv´ÉÉǶSÉÉ́ÉÞ kÉɶ SÉ' <iª Éä́É̈ ÉÉnùÒÊxÉ* xÉ SÉänÆù
¡ ò± ɸÉ́ÉhÉ̈ÉÂ+lÉḈÉÉnù̈ÉÉjÉÆ ª ÉÖHÆò |ÉÊiÉ{ÉkÉÖ̈É ; iÉlÉÉ Ê½þMÉÖhÉ́ÉÉnù+É{ÉtäiÉ; ¡ ò± ÉÉä{Énäù¶Éä iÉÖ ¨ÉÖJª É́ÉÉnùÉä{É{ÉÊkÉ&; |ɪ ÉÉVÉÉÊnù¹ÉÖ iÉÖ
<ÊiÉEòiÉḈª ÉiÉÉEòÉR óIɺ ª É GòiÉÉä& |ÉEÞòiÉi´ÉÉiÉÂiÉÉnùlª Éæ º ÉÊiÉ ª ÉÖCiÉÆ ¡ ò± ɸÉÖiÉä® úlÉḈÉÉnùi´É̈É * iÉlÉÉ +xÉÉ® ú¦ª ÉÉvÉÒiÉä¹́ÉÊ{É
{ÉhÉÇ̈ɪ ÉÒi´ÉÉÊnù¹ÉÖ -- xÉ Ê½þ{ÉhÉÇ̈ɪ ÉÒi´ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÊGòª ÉÉi¨ÉEòÉxÉÉ̈ÉÂ+ɸɪ É̈ÉxiÉ® äúhÉ ¡ ò± ɺ ÉƤÉxvÉÉä%´ÉEò± {ÉiÉä; MÉÉänùÉä½þxÉÉnùÒxÉÉÆ Ê½þ
|ÉEÞ òiÉÉ{|Éhɪ ÉxÉÉtɸɪ ɱ ÉɦÉÉnÖù{É{ÉzÉ& ¡ ò± ÉẾÉÊvÉ&; iÉlÉÉ ¤ Éè±´ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÊ{É |ÉEÞ òiɪ ÉÚ
{ÉÉtɸɪ ɱ ÉɦÉÉnÖù{É{ÉzÉ& ¡ ò± ÉẾÉÊvÉ&; xÉ iÉÖ
{ÉhÉÇ̈ɪ ÉÒi´ÉÉÊnù¹ÉÖ B´ÉÆẾÉvÉ& EòζSÉnùɸɪ É& |ÉEÞ òiÉÉä%κ iÉ; ´ÉÉCª ÉäxÉè́É iÉÖ VÉÖ¼´ÉÉtɸɪ ÉiÉÉÆ ẾÉ́ÉÊIÉi´ÉÉ ¡ ò± Éä%Ê{É ẾÉËvÉ ẾÉ́ÉIÉiÉÉä
´ÉÉCª ɦÉänù& º ª ÉÉiÉÂ
* ={Éɺ ÉxÉÉxÉÉÆ iÉÖ ÊGòª ÉÉi¨ÉEòi´ÉÉiÉÂẾÉʶɹ]õẾÉvÉÉxÉÉä{É{ÉkÉä& =n ùMÉÒlÉÉtɸɪ ÉÉhÉÉÆ ¡ ò± Éä ẾÉvÉÉxÉÆ xÉ Ếɯûvª ÉiÉä*
iɺ ¨ÉÉiɪ ÉlÉÉ Gòi´Éɸɪ ÉÉhª ÉÊ{É MÉÉänùÉä½þxÉÉnùÒÊxÉ ¡ ò± ɺ Éƪ ÉÉäMÉÉnùÊxÉiª ÉÉÊxÉ, B´É̈ÉÖn ùMÉÒlÉÉtÖ{Éɺ ÉxÉÉxª ÉÊ{É <ÊiÉ pù¹]ṍª É̈É * +iÉ
B´É SÉ Eò± {ɺ ÉÚ jÉEòÉ® úÉ xÉè́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉxª ÉÖ{Éɺ ÉxÉÉÊxÉ GòiÉÖ¹ÉÖ Eò± {ɪ ÉÉÆSÉGÖò&**

|ÉnùÉxÉ́Énäù́É iÉnÖùHò¨ÉÂ** 3.3.43 **

|ÉnùÉxÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.43 **

´ÉÉVɺ ÉxÉäªÉEäò '´ÉÊnù¹ªÉÉ̈ª Éä́ÉɽþÊ̈ÉÊiÉ ´ÉÉMnùwÉä' <iª ÉjÉ +vª ÉÉi¨ÉÆ ´ÉÉMÉÉnùÒxÉÉÆ |ÉÉhÉ& ¸Éä¹`öÉä%´ÉvÉÉÊ® úiÉ&, +ÊvÉnèù́ÉiÉ̈ÉMxª ÉÉnùÒxÉÉÆ
´Éɪ ÉÖ&; iÉlÉÉ UôÉxnùÉäMª Éä '´Éɪ ÉÖ́ÉÉḈÉ º ÉǼÉMÉÇ&' <iª ÉjÉ +ÊvÉnèù́ÉiÉ̈ÉÂ+Mxª ÉÉnùÒxÉÉÆ ´Éɪ ÉÖ& º ÉǼÉMÉÉæ%´ÉvÉÉÊ® úiÉ&, |ÉÉhÉÉä ´ÉÉ́É º ÉǼÉMÉÇ&'
<iª ÉjÉ +vª ÉÉi¨ÉÆ ´ÉÉMÉÉnùÒxÉÉÆ |ÉÉhÉ&* iÉjÉ º Éƶ ɪ É& -- ËEò {ÉÞ lÉMÉä́Éä̈ÉÉè´Éɪ ÉÖ|ÉÉhÉÉ́ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª ÉÉèº ª ÉÉiÉÉ̈ÉÂ
, =iÉ +{ÉÞ lÉÊMÉÊiÉ*
+{ÉÞ lÉÊMÉÊiÉ iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈É , iÉk´ÉɦÉänùÉiÉ ; xÉ Ê½þ+ʦÉzÉä iÉk´Éä
{ÉÞ
lÉMÉxÉÖÊSÉxiÉxÉÆ xª Éɪ ª É̈É ; nù¶ÉǪÉÊiÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ& +vª ÉÉi¨É̈ÉÊvÉnèù́ÉiÉÆ SÉ iÉk´ÉɦÉänù̈ÉÂ-- '+ÎMxÉ́ÉÉÇM¦ÉÚ i´ÉÉ ¨ÉÖJÉÆ |ÉÉẾɶ ÉiÉ '
<iª ÉÉ® ú¦ª É; iÉlÉÉ 'iÉ BiÉä º É́ÉÇB´É º É̈ÉÉ& º É́Éæ%xÉxiÉÉ&' <ÊiÉ +Évª ÉÉÎi¨ÉEòÉxÉÉÆ |ÉÉhÉÉxÉÉ̈ÉÂ+ÉÊvÉnèùẾÉEòÓẾɦÉÚ ÊiÉ̈ÉÉi¨É¦ÉÚiÉÉÆ
nù¶ÉǪÉÊiÉ* iÉlÉÉ +xª ÉjÉÉÊ{É iÉjÉ iÉjÉ +vª ÉÉi¨É̈ÉÊvÉnèù́ÉiÉÆ SÉ ¤ ɽÖþvÉÉ iÉk´ÉɦÉänùnù¶ÉÇxÉÆ ¦É́ÉÊiÉ; C´ÉÊSÉSSÉ 'ª É& |ÉÉhÉ& º É ´Éɪ ÉÖ&'
<ÊiÉ º {ɹ]ṏÉä́É ´Éɪ ÉÖÆ |ÉÉhÉÆ SÉ BEÆò Eò® úÉÊäiÉ* iÉlÉÉ =nùɾþiÉä%Ê{É ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪɥÉÉÀ hÉä 'ª Éiɶ SÉÉänäùÊiÉ º ÉÚ ª ÉÇ&' <iª Éκ ¨ÉxÉÂ
={ɺ ÉƽþÉ® ú¶± ÉÉäEäò, '|ÉÉhÉÉuùÉ B¹É =näùÊiÉ |ÉÉhÉä%º iÉ̈ÉäÊiÉ' <ÊiÉ |ÉÉhÉäxÉè́É ={ɺ Éƽþ®úxÉÂBEòi´ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ; 'iɺ ¨ÉÉnäùEò¨Éä́É µÉiÉÆ
SÉ® äúi|ÉÉhª ÉÉSSÉè́ÉÉ{ÉÉxª ÉÉSSÉ' <ÊiÉ SÉ |ÉÉhɵÉiÉäxÉè́É BEäòxÉÉä{ɺ Éƽþ®úxÉÂBiÉnäù́É pùføª ÉÊiÉ* iÉlÉÉ UôÉxnùÉäMª Éä%Ê{É {É® úºiÉÉiÉÂ
'¨É½þ Éi¨Éxɶ SÉiÉÖ® úÉä näù́É BEò& Eò& º É VÉMÉÉ® ú¦ÉÖ́Éxɺ ª É MÉÉä{ÉÉ&' <iª ÉäEò¨Éä́É º ÉǼÉMÉÈMɪ É̈ÉÊiÉ; xÉ ¥É́ÉÒÊiÉ -- BEò B´É B¹ÉÉÆ
SÉiÉÖhÉÉȺ ÉǼÉMÉÇ&, +{É® úÉä%{É® äú¹ÉÉÊ̈ÉÊiÉ* iɺ ¨ÉÉnù{ÉÞ lÉCi´É̈ÉÖ{ÉMÉ̈Éxɺ ª Éäiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä --

¥ÉÚ
¨ É& -- {ÉÞ
lÉMÉä́É ´Éɪ ÉÖ|ÉÉhÉÉ́ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª ÉÉẾÉÊiÉ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ
? {ÉÞlÉMÉÖ{Énäù¶ÉÉiÉÂ
; +Évª ÉÉxÉÉlÉÉæ ʽþ+ª É̈ÉÂ
+vª ÉÉi¨ÉÉÊvÉnèù́ÉẾɦÉÉMÉÉä{Énäù¶É&; º É& +º Éiª ÉÉvª ÉÉxÉ{ÉÞlÉCi´Éä +xÉlÉÇEò B´É º ª ÉÉiÉ * xÉxÉÖ =Hò¨ÉÂ, +{ÉÞlÉMÉxÉÖÊSÉxiÉxÉÆ
iÉk´ÉɦÉänùÉÊnùÊiÉ -- xÉè¹É nùɹäÉ&; iÉk´ÉɦÉänäù%{ª É́ɺ lÉɦÉänùÉiÉÂ={Énäù¶É¦Éänù́ɶ ÉäxÉ +xÉÖÊSÉxiÉxɦÉänùÉä{É{ÉkÉä&, ¶ ± ÉÉäEòÉä{Éxª Éɺ ɺ ª É SÉ
iÉk´ÉɦÉänùÉʦÉ|Éɪ ÉähÉÉÊ{É ={É{Ét¨ÉÉxɺ ª É {ÉÚ ´ÉÉæÊnùiÉvª ÉäªÉ¦ÉänùÊxÉ® úÉEò® úhɺ ÉÉ̈Élª ÉÉǦÉÉ́ÉÉiÉÂ, 'º É ª ÉlÉè¹ÉÉÆ |ÉÉhÉÉxÉÉÆ ¨Évª É̈É& |ÉÉhÉ
B´É̈ÉäiÉɺ ÉÉÆ näù́ÉiÉÉxÉÉÆ ´Éɪ ÉÖ&' <ÊiÉ SÉ ={É̈ÉÉxÉÉä{É̈ÉäªÉEò® úhÉÉiÉ * BiÉäxÉ µÉiÉÉä{Éxª Éɺ ÉÉä ´ª ÉÉJª ÉÉiÉ&; 'BEò¨Éä́É µÉiÉ̈É ' <ÊiÉ SÉ
B´ÉEòÉ® ú& ´ÉÉMÉÉÊnùµÉiÉÊxÉ́ÉiÉÇxÉäxÉ |ÉÉhɵÉiÉ|ÉÊiÉ{Ékª ÉlÉÇ&; ¦ÉMxɵÉiÉÉÊxÉ Ê½þ´ÉÉMÉÉnùÒxª ÉÖHòÉÊxÉ, 'iÉÉÊxÉ ¨ÉÞ iª ÉÖ& ¸É̈ÉÉä ¦ÉÚi´ÉÉä{ɪ Éä̈Éä' <ÊiÉ
¸ÉÖiÉä&; xÉ ´Éɪ ÉÖµÉiÉÊxÉ́ÉÞ kª ÉlÉÇ&, '+lÉÉiÉÉä µÉiÉ̈ÉÒ̈ÉÉƺ ÉÉ' <ÊiÉ |ɺ iÉÖiª É iÉÖ± ª É́ÉiÉ´Éɪ ÉÖ|ÉÉhɪ ÉÉä® ú¦ÉMxɵÉiÉi´Éº ª É ÊxÉvÉÉÇÊ®úiÉi´ÉÉiÉ ;
'BEò¨Éä́É µÉiÉÆ SÉ® äúiÉ ' <ÊiÉ SÉ =Ci´ÉÉ, 'iÉäxÉÉä Biɺ ª Éènäù́ÉiÉɪ Éèº Éɪ ÉÖVª ÉÆ º ɱ ÉÉäEòiÉÉÆ Vɪ ÉÊiÉ' <ÊiÉ ´Éɪ ÉÖ|ÉÉÏ{iÉ ¡ ò± ÉÆ ¥ÉÖ́ÉxÉÂ
´Éɪ ÉÖµÉiÉ̈ÉÊxÉ́ÉÌiÉiÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ; näù́ÉiÉäiª ÉjÉ ´Éɪ ÉÖ& º ª ÉÉiÉ , +{ÉÊ® úÎSUôzÉÉi¨ÉEòi´Éº ª É |ÉÉä{º ÉiÉi´ÉÉiÉ , {ÉÖ® úºiÉÉi|ɪ ÉÉäMÉÉSSÉ --
'º Éè¹ÉÉxɺ iÉÊ̈ÉiÉÉ näù́ÉiÉÉ ª Éuùɪ ÉÖ&' <ÊiÉ* iÉlÉÉ 'iÉÉè´ÉÉ BiÉÉèuùÉèº ÉǼÉMÉÉê´Éɪ ÉÖ® äú́É näù́ɹ äÉÖ |ÉÉhÉ& |ÉÉhÉä¹ÉÖ' <ÊiÉ ¦ÉänäùxÉ ´ª É{ÉÊnù¶ÉÊiÉ;
'iÉä ´ÉÉ BiÉä {É\SÉÉxª Éä {É\SÉÉxª Éä nù¶É º Éxiɺ iÉiEÞ òiÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉ ¦ÉänäùxÉè́É ={ɺ Éƽþ ® úÊiÉ; iɺ ¨ÉÉi{ÉÞ lÉMÉä́É ={ÉMÉ̈ÉxÉ̈É * |ÉnùÉxÉ́ÉiÉÂ-
- ª ÉlÉÉ '<xpùɪ É ® úÉYÉä {ÉÖ® úÉäb÷ɶ É̈ÉäEòÉnù¶ÉEò{Éɱ ÉÊ̈Éxpùɪ ÉÊvÉ® úÉVÉɪ Éäxpùɪ É º ´É® úÉYÉä' <iª ɺ ª ÉÉÆ ÊjÉ{ÉÖ® úÉäb÷ÉʶÉxª ÉÉÊ̈ɹ]õÉè,
'º É́Éæ¹ÉÉ̈ÉʦÉMÉ̈ɪ ÉzÉ́Étiª ÉUÆô¤ É] õEòÉ® ú̈É'Â<iª ÉiÉÉä ´ÉSÉxÉÉiÉ , <xpùɦÉänùÉSSÉ, º ɽþ|ÉnùÉxÉɶ ÉR óEòɪ ÉÉ̈ÉÂ-- ® úÉVÉÉÊnùMÉÖhɦÉänùÉiÉÂ
ª ÉÉVª ÉÉxÉÖ́ÉÉCª ÉÉ́ª Éiª Éɺ ÉẾÉvÉÉxÉÉSSÉ ª ÉlÉÉxª Éɺ É̈Éä́É näù́ÉiÉÉ{ÉÞ lÉCi´ÉÉi|ÉnùÉxÉ{ÉÞ lÉCi´ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ; B´ÉÆ iÉk´ÉɦÉänäù%Ê{É
+Évª ÉäªÉÉƶ É{ÉÞ
lÉCi´ÉÉiÉÂ+Évª ÉÉxÉ{ÉÞ lÉCi´ÉÊ̈Éiª ÉlÉÇ&* iÉnÖùHÆò º ÉÆEò¹Éæ -- 'xÉÉxÉÉ ´ÉÉ näù́ÉiÉÉ {ÉÞ lÉMYÉÉxÉÉiÉ ' <ÊiÉ* iÉjÉ iÉÖ
pù́ª Énäù́ÉiÉɦÉänùÉiɪ ÉÉMɦÉänùÉä ẾÉtiÉä; xÉè́ÉÊ̈ɽþẾÉtɦÉänùÉä%κ iÉ, ={ÉGò¨ÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® úɦª ÉÉ̈ÉÂ+vª ÉÉi¨ÉÉʦÉnèù́ÉÉä{Énäù¶Éä¹ÉÖ
BEòẾÉtÉẾÉvÉÉxÉ|ÉiÉÒiÉä&; ẾÉtèCª Éä%Ê{É iÉÖ +vª ÉÉi¨ÉÉÊvÉnèù́ɦÉänùÉiÉÂ|É́ÉÞ ÊkɦÉänùÉä ¦É́ÉÊiÉ -- +ÎMxɽþÉäjÉ <´É º Éɪ ÉÆ|ÉÉiÉ&Eòɱ ɦÉänùÉiÉÂ
-- <iª ÉäiÉÉ́ÉnùʦÉ|Éäiª É |ÉnùÉxÉ́ÉÊnùiª ÉÖHò¨É **

˱ ÉMɦɪÚɺ i´ÉÉiÉÂiÉÊrù¤ ɱ ÉҪɺ iÉnùÊ{É ** 3.3.44 **

ʱ ÉRÂ
óMɦÉÚ
ª ɺ i´ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.44 **

´ÉÉVɺ ÉxÉäʪÉxÉÉä%ÎMxÉ® ú½þºª Éä 'xÉè́É ´ÉÉ <nù̈ÉOÉä º Énùɺ ÉÒiÉ ' <iª ÉäiÉκ ¨Éx¥ÉÉÀ hÉä ¨ÉxÉÉä%ÊvÉEÞ òiª É +vÉÒªÉiÉä -- 'iÉi¹É] õËjɶ ÉiÉÆ
º ɽþ»ÉÉhª É{ɶ ª ÉnùÉi¨ÉxÉÉä%MxÉÒxÉEòÉÇx¨ÉxÉÉä̈ɪ ÉÉx¨ÉxÉζSÉiÉ&' <iª ÉÉÊnù; iÉlÉè́É '´ÉÉÎCSÉiÉ& |ÉÉhÉÊSÉiɶ SÉIÉÖζSÉiÉ& ¸ÉÉäjÉÊSÉiÉ&
Eò¨ÉÇÊSÉiÉÉä%ÎMxÉÊSÉiÉ&' <ÊiÉ {ÉÞ lÉMÉMxÉÒxÉÂ+É̈ÉxÉÎxiÉ º ÉÉÆ{ÉÉÊnùEòÉxÉ * iÉä¹ÉÖ º Éƶ ɪ É&-- ÊEò¨ÉäiÉä ¨ÉxÉζSÉnùÉnùªÉ& ÊGòª ÉÉxÉÖ|É́Éäʶ ÉxÉ&
iÉSUäô¹É¦ÉÚiÉÉ&, =iÉ º ´ÉiÉxjÉÉ& Eäò´É± ÉẾÉtÉi¨ÉEòÉ <ÊiÉ* iÉjÉ |ÉEò® úhÉÉiÉÂÊGòª ÉÉxÉÖ|É́Éä¶ Éä |ÉÉ{iÉä, º ´ÉÉiÉxjª ÉÆ iÉÉ́Éi|ÉÊiÉVÉÉxÉÒiÉä --
ʱ ÉRÂóMɦÉÚ
ª ɺ i´ÉÉÊnùÊiÉ* ¦ÉÚ ª ÉÉÆʺ É Ê½þʱ ÉR óMÉÉÊxÉ +κ ¨Éx¥ÉÉÀ hÉä
Eäò´É± ÉẾÉtÉi¨ÉEòi´É̈Éä¹ÉÉ̈ÉÖ{ÉÉän ù¤É± ɪ ÉÎxiÉ où¶ª ÉxiÉä -- 'iÉtÏiEòSÉä̈ÉÉÊxÉ ¦ÉÚ iÉÉÊxÉ ¨Éxɺ ÉÉ º ÉÆEò± {ɪ ÉÎxiÉ iÉä¹ÉÉ̈Éä́É º ÉÉ EÞ òÊiÉ&' <ÊiÉ,
'iÉÉx½èþiÉÉxÉä́ÉÆẾÉnäùº É́ÉÇnùÉ º É́ÉÉÇÊhÉ ¦ÉÚ iÉÉÊxÉ ÊSÉx´Éxiª ÉÊ{É º ´É{ÉiÉä' <ÊiÉ SÉ B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉÊxÉ* iÉÊrùʱÉR óMÉÆ |ÉEò® úhÉÉn ù¤É± ÉÒªÉ&*
iÉnù{ª ÉÖHÆò {ÉÚ´ÉÇκ¨ÉxEòÉhbä÷ -- '¸ÉÖÊiÉʱ ÉR óMÉ́ÉÉCª É|ÉEò® úhɺ lÉÉxɺ É̈ÉÉJª ÉÉxÉÉÆ º É̈É́Éɪ Éä {ÉÉ® únùÉè¤ÉDZª É̈ÉlÉÇẾÉ|ÉEò¹ÉÉÇiÉÂ<ÊiÉ**

{ÉÚ
´ÉÇẾÉEò± {É& |ÉEò® úhÉÉiɺ ª ÉÉiÉÂÊGòª ÉÉ ¨ÉÉxɺ É́ÉiÉÂ** 3.3.45 **
** 3.3.45 **

xÉèiÉtÖHò¨ÉÂ-- º ´ÉiÉxjÉÉ BiÉä%Mxɪ É& +xÉxª ɶ Éä¹É¦ÉÚ iÉÉ <ÊiÉ; {ÉÚ ´ÉǺª É ÊGòª ÉÉ̈ɪ ɺ ª É +MxÉä& |ÉEò® úhÉÉiÉÂiÉÊuù¹Éª É B´É +ª ÉÆ
ẾÉEò± {ÉẾɶ Éä¹ÉÉä{Énäù¶É& º ª ÉÉiÉÂ
, xÉ º ´ÉiÉxjÉ&* xÉxÉÖ |ÉEò® úhÉÉα ± ÉR óMÉÆ ¤ ɱ ÉÒªÉ& -- º Éiª É̈Éä́É̈ ÉäiÉiÉÂ
; ʱ ÉR óMÉ̈ÉÊ{É iÉÖ B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEÆò
xÉ |ÉEò® úhÉÉn ù¤É± ÉÒªÉÉä ¦É́ÉÊiÉ; +xª ÉÉlÉÇnù¶ÉÇxÉÆ Ê½þBiÉiÉ , º ÉÉÆ{ÉÉÊnùEòÉÎMxÉ|ɶ Éƺ ÉÉ°ü{Éi´ÉÉiÉ ; +xª ÉÉlÉÇnù¶ÉÇxÉÆ SÉ +º Éiª ÉÉ̈Éxª ɺ ª ÉÉÆ
|ÉÉ{iÉÉèMÉÖhÉ́ÉÉnäùxÉÉ{ª ÉÖ{É{Ét¨ÉÉxÉÆ xÉ |ÉEò® úhÉÆ ¤ ÉÉÊvÉiÉÖ̈ÉÖiº ɽþiÉä; iɺ ¨ÉÉiɺ ÉÉÆ{ÉÉÊnùEòÉ +{ª ÉäiÉä%Mxɪ É& |ÉEò® úhÉÉÎiGòª ÉÉxÉÖ|É́Éäʶ ÉxÉ
B´É º ª ÉÖ&* ¨ÉÉxɺ É́ÉiÉÂ-- ª ÉlÉÉ nù¶É® úÉjɺ ª É nù¶É̈Éä%½þÊxÉ +ẾÉ́ÉÉCª Éä {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉ {ÉÉjÉähÉ º É̈ÉÖpùºª É º ÉÉä̈ɺ ª É |ÉVÉÉ{Éiɪ Éä näù́ÉiÉɪ Éè
MÉÞÁ ¨ÉÉhɺ ª É OɽþhÉɺ ÉÉnùxɽþ́ÉxÉɽþ®úhÉÉä{ɼ´ÉÉxɦÉIÉhÉÉÊxÉ ¨ÉÉxɺ ÉÉxª Éä́É +É̈xÉɪ ÉxiÉä, º É SÉ ¨ÉÉxɺ ÉÉä%Ê{É OɽþEò± {É&
ÊGòª ÉÉ|ÉEò® úhÉÉiÉÂÊGòª Éɶ Éä¹É B´É ¦É́ÉÊiÉ -- B´É̈ɪ É̈É{ª ÉÎMxÉEò± {É <iª ÉlÉÇ&**

+ÊiÉnäù¶ÉÉSSÉ ** 3.3.46 **
** 3.3.46 **

+ÊiÉnäù¶É¶ SÉ B¹ÉÉ̈ÉMxÉÒxÉÉÆ ÊGòª ÉÉxÉÖ|É́Éä¶ É̈ÉÖ{ÉÉänÂù¤É± ɪ ÉÊiÉ -- '¹É]Â

õËjɶ Éiº ɽþ»ÉÉhª ÉMxɪ ÉÉä%EòÉǺiÉä¹ÉÉ̈ÉäEèòEò B´É iÉÉ́ÉÉxª ÉÉ́ÉÉxɺ ÉÉè
{ÉÚ
´ÉÇ&' <ÊiÉ; º ÉÊiÉ Ê½þº ÉÉ̈ÉÉxª Éä +ÊiÉnäù¶É& |É́ÉiÉÇiÉä; iÉiɶ SÉ {ÉÚ ´ÉæhÉ <¹]õEòÉÊSÉiÉäxÉ ÊGòª ÉÉxÉÖ|É́Éäʶ ÉxÉÉ +ÎMxÉxÉÉ
º ÉÉÆ{ÉÉÊnùEòÉxÉMxÉÒxÉÊiÉÊnù¶ÉxÉÂÊGòª ÉÉxÉÖ|É́Éä¶ É̈Éä́É B¹ÉÉÆ tÉäiɪ ÉÊiÉ**

ẾÉtè́É iÉÖ ÊxÉvÉÉÇ®úhÉÉiÉÂ** 3.3.47 **

** 3.3.47 **

iÉÖ-¶ ɤ nù& {ÉIÉÆ ´ª ÉÉ́ÉiÉǪÉÊiÉ* ẾÉtÉi¨ÉEòÉ B´É BiÉä º ´ÉiÉxjÉÉ ¨ÉxÉζSÉnùÉnùªÉÉä%Mxɪ É& º ª ÉÖ&, xÉ ÊGòª Éɶ Éä¹É¦ÉÚ
iÉÉ&* iÉlÉÉ Ê½þ
ÊxÉvÉÉÇ®úªÉÊiÉ -- 'iÉä ½èþiÉä ẾÉtÉÊSÉiÉ B´É' <ÊiÉ, 'ẾÉtª ÉÉ ½èþ́ÉèiÉ B´ÉÆẾÉnùζSÉiÉÉ ¦É́ÉÎxiÉ' <ÊiÉ SÉ**

nù¶ÉÇxÉÉSSÉ ** 3.3.48 **
** 3.3.48 **

où¶ª ÉiÉä SÉ BiÉä¹ÉÉÆ º ´ÉÉiÉxjª Éä ʱ ÉRÂ

óMÉ̈ÉÂ
; iÉi{ÉÖ® úºiÉÉqù̶ÉiÉ̈ÉÂ-- 'ʱ ÉRÂ
óMɦÉÚ
ª ɺ i´ÉÉiÉÂ
' <iª ÉjÉ**

xÉxÉÖ Ê± ÉR óMÉ̈ÉÊ{É +º Éiª ÉÉ̈Éxª ɺ ª ÉÉÆ |ÉÉ{iÉÉè+º ÉÉvÉEÆò Eòº ª ÉÊSÉnùlÉǺª ÉäÊiÉ, +{Éɺ ª É iÉiÉÂ
, |ÉEò® úhɺ ÉÉ̈Élª ÉÉÇiÉÂ
ÊGòª Éɶ Éä¹Éi´É̈Évª É́Éʺ ÉiÉ̈ÉÂ-- <iª ÉiÉ =kÉ® Æú{É`öÊiÉ --

¸ÉÖiª ÉÉÊnù¤É± ÉҪɺ i´ÉÉSSÉ xÉ ¤ ÉÉvÉ& ** 3.3.49 **

** 3.3.49 **

xÉè́ÉÆ |ÉEò® úhɺ ÉÉ̈Élª ÉÉÇÎiGòª Éɶ Éä¹Éi´É̈Évª É́ɺ Éɪ É º ´ÉÉiÉxjª É{ÉIÉÉä ¤ ÉÉÊvÉiÉ́ª É&, ¸ÉÖiª ÉÉnäù¤ÉDZÉҪɺ i´ÉÉiÉÂ; ¤ ɱ ÉÒªÉÉÆʺ É Ê½þ|ÉEò® úhÉÉiÉÂ
¸ÉÖÊiÉʱ ÉR óMÉ́ÉÉCª ÉÉxÉÒÊiÉ Îº lÉiÉÆ ¸ÉÖÊiÉʱ ÉR óMɺ ÉÚ
jÉä; iÉÉÊxÉ SÉ <½þº ´ÉÉiÉxjª É{ÉIÉÆ º ÉÉvɪ ÉÎxiÉ où¶ª ÉxiÉä; EòlÉ̈É ? ¸ÉÖÊiɺ iÉÉ́ÉiÉÂ--
'iÉä ½èþ iÉä ẾÉtÉÊSÉiÉ B´É' <ÊiÉ; iÉlÉÉ Ê± ÉR óMÉ̈ÉÂ-- 'º É́ÉÇnùÉ º É́ÉÉÇÊhÉ ¦ÉÚ
iÉÉÊxÉ ÊSÉx´Éxiª ÉÊ{É º ´É{ÉiÉä' <ÊiÉ; iÉlÉÉ ´ÉÉCª É̈ÉÊ{É --
'ẾÉtª ÉÉ ½èþ́ÉèiÉ B´ÉÆẾÉnùζSÉiÉÉ ¦É́ÉÎxiÉ' <ÊiÉ* 'ẾÉtÉÊSÉiÉ B´É' <ÊiÉ Ê½þº ÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉÉÆ <ª ÉÆ ¸ÉÖÊiÉ&
ÊGòª ÉÉxÉÖ|É́Éä¶ Éä%¨ÉÒ¹ÉÉ̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉä {ÉÒÊb÷iÉÉ º ª ÉÉiÉ * xÉxÉÖ +¤ ÉÉÁ º ÉÉvÉxÉi´ÉÉʦÉ|Éɪ ÉÊ̈Énù̈É́ÉvÉÉ® úhÉÆ ¦ÉẾɹªÉÊiÉ --
xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä; iÉnùʦÉ|Éɪ ÉiÉɪ ÉÉÆ Ê½þ'ẾÉtÉÊSÉiÉ&' <ÊiÉ <ª ÉiÉÉ º ´É°ü{ɺ ÉÆEòÒiÉÇxÉäxÉè́É EÞ òiÉi´ÉÉiÉÂ, +xÉlÉÇEò¨É́ÉvÉÉ® úhÉÆ ¦É́ÉäiÉÂ--
º ´É°ü{É̈Éä́É Ê½þB¹ÉÉ̈ÉÂ+¤ ÉÉÁ º ÉÉvÉxÉi´ÉÊ̈ÉÊiÉ; +¤ ÉÉÁ º ÉÉvÉxÉi´Éä%Ê{É iÉÖ ¨ÉÉxɺ ÉOɽþ́ÉiÉÂÊGòª ÉÉxÉÖ|É́Éä¶ É¶ ÉR óEòɪ ÉÉÆ iÉÊzÉ́ÉÞ
ÊkÉ¡ ò± É̈ÉÂ
+´ÉvÉÉ® úhÉ̈ÉÂ+lÉḈÉn ù¦ÉẾɹªÉÊiÉ* iÉlÉÉ 'º ´É{ÉiÉä VÉÉOÉiÉä SÉè́ÉÆẾÉnäùº É́ÉÇnùÉ º É́ÉÉÇÊhÉ ¦ÉÚ iÉÉxª ÉäiÉÉxÉMxÉÓζSÉx´ÉÎxiÉ' <ÊiÉ
º ÉÉiÉiª Énù¶ÉÇxÉ̈ÉÂB¹ÉÉÆ º ´ÉÉiÉxjª Éä%´ÉEò± {ÉiÉä -- ª ÉlÉÉ º ÉÉÆ{ÉÉÊnùEäò ´ÉÉC|ÉÉhÉ̈ɪ Éä%ÎMxɽþÉäjÉä '|ÉÉhÉÆ iÉnùÉ ´ÉÉÊSÉ VÉÖ½þÉÊäiÉ ... ´ÉÉSÉÆ
iÉnùÉ |ÉÉhÉä VÉÖ½þÉÊäiÉ' <ÊiÉ SÉ =Ci´ÉÉ =Sª ÉiÉä -- 'BiÉä +xÉxiÉä +¨ÉÞ iÉä +ɽÖþiÉÒVÉÉOÉSSÉ º ´É{Éƶ SÉ º ÉiÉiÉÆ VÉÖ½þÉÊäiÉ' <ÊiÉ --
iÉuùiÉ ; ÊGòª ÉÉxÉÖ|É́Éä¶ Éä iÉÖ ÊGòª ÉÉ|ɪ ÉÉäMɺ ª É +± {ÉEòɱ Éi´ÉÉiÉÂxÉ º ÉÉiÉiª ÉäxÉ B¹ÉÉÆ |ɪ ÉÉäMÉ& Eò± {ÉäiÉ* xÉ SÉ <nù̈ÉlÉḈÉÉnù̈ÉÉjÉÊ̈ÉÊiÉ
xª Éɪ ª É̈ÉÂ
; ª ÉjÉ Ê½þẾɺ {ɹ]õÉä ẾÉvÉɪ ÉEòÉä ʱ ÉRóÉÊnù& ={ɱ ɦª ÉiÉä, ª ÉÖHÆò iÉjÉ º ÉÆEòÒiÉÇxÉ̈ÉÉjɺ ª ÉÉlÉḈÉÉnùi´É̈É ; <½þiÉÖ
Ếɺ {ɹ]õẾÉvª ÉxiÉ® úÉxÉÖ{ɱ ɤ vÉä& º ÉÆEòÒiÉÇxÉÉnäù́É B¹ÉÉÆ ẾÉYÉÉxÉẾÉvÉÉxÉÆ Eò± {ÉxÉÒªÉ̈É ; iÉSSÉ ª ÉlÉɺ ÉÆEòÒiÉÇxÉ̈Éä́É Eò± {ÉʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉ
<ÊiÉ, º ÉÉiÉiª Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂiÉlÉɦÉÚ iÉ̈Éä́É Eò± {ª ÉiÉä; iÉiɶ SÉ º ÉÉ̈Élª ÉÉÇnäù¹ÉÉÆ º ´ÉÉiÉxjª Éʺ ÉÊrù&* BiÉäxÉ 'iÉtÏiEòSÉä̈ÉÉÊxÉ ¦ÉÚ iÉÉÊxÉ
¨Éxɺ ÉÉ º ÉÆEò± {ɪ ÉÎxiÉ iÉä¹ÉÉ̈Éä́É º ÉÉ EÞ òÊiÉ&' <iª ÉÉÊnù´ª ÉÉJª ÉÉiÉ̈É * iÉlÉÉ ´ÉÉCª É̈ÉÊ{É 'B´ÉÆẾÉnäù' <ÊiÉ {ÉÖ¯û¹ÉẾɶ Éä¹Éº ÉƤÉxvÉ̈Éä́É
B¹ÉÉ̈ÉÉSÉIÉÉhÉÆ xÉ GòiÉÖº ÉƤÉxvÉÆ ¨ÉÞ ¹ªÉiÉä* iɺ ¨ÉÉiɺ ´ÉÉiÉxjª É{ÉIÉ B´É Vª Éɪ ÉÉÊxÉÊiÉ**

+xÉÖ¤ÉxvÉÉÊnù¦ªÉ& |ÉYÉÉxiÉ® ú{ÉÞ

lÉCi´É́ÉnÂ
ùoù¹]õSÉ iÉnÖùHò¨ÉÂ** 3.3.50 **
** 3.3.50 **

<iɶ SÉ |ÉEò® úhÉ̈ÉÖ{É̈ÉÞ t º ´ÉÉiÉxjª ÉÆ ¨ÉxÉζSÉnùÉnùÒxÉÉÆ |ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª É̈É , ª ÉiÉÂÊGòª ÉÉ́ɪ É́ÉÉxɨÉxÉ+ÉÊnù́ª ÉÉ{ÉÉ® äú¹́ÉxÉÖ¤ÉvxÉÉÊiÉ -- 'iÉä
¨Éxɺ Éè́ÉÉvÉÒªÉxiÉ ¨Éxɺ ÉÉSÉÒªÉxiÉ ¨Éxɺ Éè́É OɽþÉ+MÉÞ Á xiÉ ¨Éxɺ Éɺ iÉÖ́Éx¨Éxɺ Éɶ Éƺ Éxª ÉÏiEòSÉ ª ÉYÉä Eò¨ÉÇÊGòª ÉäiÉ ª ÉÏiEòSÉ ª ÉÊYɪ ÉÆ
Eò¨ÉǨÉxɺ Éè́É iÉä¹ÉÖ iÉx¨ÉxÉÉä̈ɪ Éä¹ÉÖ ¨ÉxÉζSÉiº ÉÖ ¨ÉxÉÉä̈ɪ É̈Éä́É ÊGòª ÉiÉä' <iª ÉÉÊnùxÉÉ; º ÉÆ{Éi¡ ò± ÉÉä ʽþ+ª É̈ÉxÉÖ¤ÉxvÉ&; xÉ SÉ |Éiª ÉIÉÉ&
ÊGòª ÉÉ́ɪ É́ÉÉ& º ÉxiÉ& º ÉÆ{ÉnùÉ Ê± ÉÎ{º ÉiÉ́ª ÉÉ&* xÉ SÉ +jÉ =n ùMÉÒlÉÉtÖ{Éɺ ÉxÉ́ÉiÉÂÊGòª ÉÉR óMɺ ÉƤÉxvÉÉiÉÂ
iÉnùxÉÖ|É́Éäʶ Éi´É̈Éɶ ÉR óÊEòiÉ́ª É̈ÉÂ, ¸ÉÖÊiÉ́Éè°ü{ª ÉÉiÉ ; xÉ Ê½þ+jÉ ÊGòª ÉÉR óMÉÆ ËEòÊSÉnùÉnùɪ É iÉκ ¨ÉxÉÂ+nùÉä xÉÉ̈ÉÉvª É́Éʺ ÉiÉ́ª ÉÊ̈ÉÊiÉ
´ÉnùÊiÉ; ¹É] õËjɶ Éiº ɽþ»ÉÉÊhÉ iÉÖ ¨ÉxÉÉä́ÉÞ ÊkɦÉänùÉxÉÂ+Énùɪ É iÉä¹́ÉÎMxÉi´ÉÆ OɽþÉnùÓ¶SÉ Eò± {ɪ ÉÊiÉ, {ÉÖ¯û¹Éª ÉYÉÉÊnù́ÉiÉ ; º ÉÆJª ÉÉ SÉ <ª ÉÆ
{ÉÖ¯û¹Éɪ Éֹɺ ª Éɽþ&º ÉÖoù¹]õÉ º ÉiÉÒiÉiº ÉƤÉÎxvÉxÉÒ¹ÉÖ ¨ÉxÉÉä́ÉÞ Êkɹ́ÉÉ® úÉä{ª ÉiÉ <ÊiÉ pù¹]ṍª É̈É * B´É̈ÉxÉÖ¤ÉxvÉÉiº ´ÉÉiÉxjª ÉÆ
¨ÉxÉζSÉnùÉnùÒxÉÉ̈É * +ÉÊnù¶É¤ nùÉiÉÂ+ÊiÉnäù¶ÉÉtÊ{É ª ÉlÉɺ ÉƦÉ́ÉÆ ª ÉÉäVÉʪÉiÉ́ª É̈É ; iÉlÉÉ Ê½þ-- 'iÉä¹ÉÉ̈ÉäEèòEò B´É iÉÉ́ÉÉxª ÉÉ́ÉÉxɺ ÉÉè
{ÉÚ ´ÉÇ&' <ÊiÉ ÊGòª ÉÉ̈ɪ ɺ ª ÉÉMxÉä̈ÉÉǽþÉi¨ª ÉÆ YÉÉxÉ̈ɪ ÉÉxÉÉ̈ÉäEèòEòº ª É +ÊiÉÊnù¶ÉxÉÂÊGòª Éɪ ÉÉ̈ÉxÉÉnù®Æúnù¶ÉǪÉÊiÉ; xÉ SÉ º Éiª Éä́É
ÊGòª Éɺ ÉƤÉxvÉä ẾÉEò± {É& {ÉÚ ´ÉæhÉÉäkÉ® äú¹ÉÉÊ̈ÉÊiÉ ¶ ÉCª ÉÆ ´ÉCiÉÖ̈ÉÂ
; xÉ Ê½þ, ª ÉäxÉ ´ª ÉÉ{ÉÉ® äúhÉ +ɽþ́ÉxÉÒªÉvÉÉ® úhÉÉÊnùxÉÉ {ÉÚ ´ÉÇ&
ÊGòª Éɪ ÉÉ̈ÉÖ{ÉEò® úÉÊäiÉ, iÉäxÉ =kÉ® äú={ÉEòiÉÖȶ ÉCxÉÖ́ÉÎxiÉ* ª ÉkÉÖ {ÉÚ ´ÉÇ{ÉIÉä%{ª ÉÊiÉnäù¶É ={ÉÉän ù¤É± ÉEò <iª ÉÖHò¨ÉÂ-- º ÉÊiÉ Ê½þ
º ÉÉ̈ÉÉxª Éä%ÊiÉnäù¶É& |É́ÉiÉÇiÉ <ÊiÉ, iÉiÉÂ+º ¨Éi{ÉIÉä%{ª ÉÎMxÉi´Éº ÉÉ̈ÉÉxª ÉäxÉÉÊiÉnäù¶Éº ÉƦÉ́ÉÉi|Éiª ÉÖHò¨ÉÂ-- +κ iÉ Ê½þ
º ÉÉÆ{ÉÉÊnùEòÉxÉÉ̈É{ª ÉMxÉÒxÉÉ̈ÉÎMxÉi´ÉÊ̈ÉÊiÉ* ¸ÉÖiª ÉÉnùÒÊxÉ SÉ EòÉ® úhÉÉÊxÉ nù̶ÉiÉÉÊxÉ* B´É̈ÉxÉÖ¤ÉxvÉÉÊnù¦ª É& EòÉ® úhÉ䦪É& º ´ÉÉiÉxjª ÉÆ
¨ÉxÉζSÉnùÉnùÒxÉÉ̈É ; |ÉYÉÉxiÉ® ú{ÉÞ lÉCi´É́ÉiÉÂ-- ª ÉlÉÉ |ÉYÉÉxiÉ® úÉÊhÉ ¶ ÉÉÎhb÷± ª ÉẾÉtÉ|ɦÉÞ iÉÒÊxÉ º ´ÉäxÉ º ´ÉäxÉ +xÉÖ¤ÉxvÉäxÉ
+xÉÖ¤Évª É̈ÉÉxÉÉÊxÉ {ÉÞ lÉMÉä́É Eò¨ÉǦª É& |ÉYÉÉxiÉ® äú¦ª ɶ SÉ º ´ÉiÉxjÉÉÊhÉ ¦É́ÉÎxiÉ, B´ÉÊ̈ÉÊiÉ; où¹]õ¶SÉ +´Éä¹]äõ&
® úÉVɺ ÉÚª É|ÉEò® úhÉ{ÉÊ`öiÉɪ ÉÉ& |ÉEò® úhÉÉnÖùiEò¹ÉÇ& -- ´ÉhÉÇjɪ ÉÉxÉÖ¤ÉxvÉÉiÉ ; ® úÉVɪ ÉYÉi´ÉÉSSÉ ® úÉVɺ ÉÚ ª ɺ ª É; iÉnÖùHÆò |ÉlÉ̈Éä EòÉhbä÷ --
'Gòi´ÉlÉÉǪÉÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäzÉ ´ÉhÉÇjɪ ɺ Éƪ ÉÉäMÉÉiÉ ' <ÊiÉ**

xÉ º ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉnù{ª ÉÖ{ɱ ɤ vÉä̈ÉÞ

Çiª ÉÖ́ÉzÉ Ê½þ± ÉÉäEòÉ{ÉÊkÉ& ** 3.3.51 **
** 3.3.51 **

ª ÉnÖùHÆò ¨ÉÉxɺ É́ÉÊnùÊiÉ, iÉi|Éiª ÉÖSª ÉiÉä* xÉ ¨ÉÉxɺ ÉOɽþºÉÉ̈ÉÉxª ÉÉnùÊ{É ¨ÉxÉζSÉnùÉnùÒxÉÉÆ ÊGòª Éɶ Éä¹Éi´ÉÆ Eò± {ª É̈É , {ÉÚ
´ÉÉæHäò¦ª É&
¸ÉÖiª ÉÉÊnù½äþiÉÖ¦ª É& Eäò´É± É{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÇi´ÉÉä{ɱ ɤ vÉä&; xÉ Ê½þËEòÊSÉiÉÂEòº ª ÉÊSÉiÉÂEäòxÉÊSÉiɺ ÉÉ̈ÉÉxª ÉÆ xÉ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ; xÉ SÉ iÉÉ́ÉiÉÉ
ª ÉlÉɺ ´ÉÆ ´Éè¹É̈ª ÉÆ ÊxÉ́ÉiÉÇiÉä; ¨ÉÞ
iª ÉÖ́ÉiÉÂ-- ª ÉlÉÉ 'º É ´ÉÉ B¹É B´É ¨ÉÞ iª ÉÖª ÉÇB¹É BiÉκ ¨Éx¨Éhb÷± Éä {ÉÖ¯û¹É&' <ÊiÉ, '+ÎMxÉxÉ́Éê¨ÉÞ iª ÉÖ&'
<ÊiÉ SÉ +Mxª ÉÉÊnùiª É{ÉÖ¯û¹Éª ÉÉä& º É̈ÉÉxÉä%Ê{É ¨ÉÞ iª ÉÖ¶ ɤ nù|ɪ ÉÉäMÉä, xÉ +iª Éxiɺ ÉÉ̈ª ÉÉ{ÉÊkÉ&; ª ÉlÉÉ SÉ '+º ÉÉè´ÉÉ́É ± ÉÉäEòÉä
MÉÉèiÉ̈ÉÉÎMxɺ iɺ ª ÉÉÊnùiª É B´É º ÉÊ̈ÉiÉ ' <iª ÉjÉ xÉ º ÉÊ̈ÉnùÉÊnùºÉÉ̈ÉÉxª ÉÉiɱ ÉÉäEòº ª ÉÉÎMxɦÉÉ́ÉÉ{ÉÊkÉ& -- iÉuùiÉ **

{É® äúhÉ SÉ ¶ ɤ nùºª É iÉÉÊuùvª ÉÆ ¦ÉªÚɺ i´ÉÉk´ÉxÉÖ¤ÉxvÉ& ** 3.3.52 **

** 3.3.52 **

{É® úºiÉÉnùÊ{É '+ª ÉÆ ´ÉÉ́É ± ÉÉäEò B¹ÉÉä%ÎMxÉζSÉiÉ&' <iª Éκ ¨ÉxÉÂ+xÉxiÉ® äú¥ÉÉÀ hÉä, iÉÉÊuùvª ÉÆ Eäò´É± ÉẾÉtÉẾÉÊvÉi´É̈ɶ ɤ nùºª É
|ɪ ÉÉäVÉxÉÆ ± ÉIª ÉiÉä, xÉ ¶ ÉÖrùEò¨ÉÉÇRÂ
óMÉẾÉÊvÉi´É̈ÉÂ; iÉjÉ Ê½þ-- 'ẾÉtª ÉÉ iÉnùÉ® úÉä½þÎxiÉ ª ÉjÉ EòɨÉÉ& {É® úÉMÉiÉÉ&* xÉ iÉjÉ nùÊIÉhÉÉ
ª ÉÎxiÉ xÉÉẾÉuùÉƺ ɺ iÉ{ɺ ´ÉÊxÉ&' <iª ÉxÉäxÉ ¶ ± ÉÉäEäòxÉ Eäò´É± ÉÆ Eò¨ÉÇÊxÉxnùxÉÂẾÉtÉÆ SÉ |ɶ Éƺ ÉxÉÂ<nÆùMÉ̈ɪ ÉÊiÉ* iÉlÉÉ {ÉÖ® úºiÉÉnùÊ{É
'ª ÉnäùiÉx¨Éhb÷± ÉÆ iÉ{ÉÊiÉ' <iª Éκ ¨Éx¥ÉÉÀ hÉä ẾÉtÉ|ÉvÉÉxÉi´É̈Éä́É ± ÉIª ÉiÉä -- 'º ÉÉä% ¨ÉÞ
iÉÉä ¦É́ÉÊiÉ ¨ÉÞ iª ÉÖÁ Ǻª ÉÉi¨ÉÉ ¦É́ÉÊiÉ' <ÊiÉ
ẾÉtÉ¡ ò± ÉäxÉè́É ={ɺ ÉƽþÉ® úÉiÉÂxÉ Eò¨ÉÇ|ÉvÉÉxÉiÉÉ* iÉiº ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉiÉÂ<½þÉÊ{É iÉlÉÉi´É̈É * ¦ÉÚ ª ÉÉƺ iÉÖ +Mxª É́ɪ É́ÉÉ& º ÉÆ{ÉÉnùʪÉiÉ́ª ÉÉ
ẾÉtɪ ÉÉ̈ÉÂ-- <iª Éäiɺ ¨ÉÉiEòÉ® úhÉÉiÉÂ+ÎMxÉxÉÉ +xÉÖ¤Évª ÉiÉä ẾÉtÉ, xÉ Eò¨ÉÉÇR óMÉi´ÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉiɨÉxÉζSÉnùÉnùÒxÉÉÆ
Eäò´É± ÉẾÉtÉi¨ÉEòi´Éʺ ÉÊrù&**

BEò +Éi¨ÉxÉ& ¶ É® úÒ®äú¦ÉÉ́ÉÉiÉÂ** 3.3.53 **

¶ É® úÒ®äú¦ÉÉ́ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.53 **

<½þnäù½þ́ªÉÊiÉÊ® úHòº ª É +Éi¨ÉxÉ& º Én ù¦ÉÉ́É& º É̈Élª ÉÇiÉä, ¤ ÉxvÉ̈ÉÉäIÉÉÊvÉEòÉ® úʺÉrùªÉä; xÉ Ê½þ+º ÉÊiÉ näù½þ́ªÉÊiÉÊ® úHò +Éi¨ÉÊxÉ
{É® ú±ÉÉäEò¡ ò± Éɶ SÉÉänùxÉÉ ={É{Étä® úxÉ ; Eòº ª É ´ÉÉ ¥ÉÀ Éi¨Éi´É̈ÉÖ{ÉÊnù¶ª ÉäiÉ* xÉxÉÖ ¶ Éɺ jÉ|É̈ÉÖJÉ B´É |ÉlÉ̈Éä {ÉÉnäù
¶ Éɺ jÉ¡ ò± ÉÉä{ɦÉÉäMɪ ÉÉäMª ɺ ª É näù½þ́ªÉÊiÉÊ® úHòº ª É +Éi¨ÉxÉÉä%κ iÉi´É̈ÉÖHò¨ÉÂ-- º Éiª É̈ÉÖHÆò ¦ÉɹªÉEÞ òiÉÉ; xÉ iÉÖ iÉjÉÉi¨ÉÉκ iÉi´Éä
º ÉÚ jÉ̈Éκ iÉ; <½þiÉÖ º ´Éª É̈Éä́É º ÉÚ jÉEÞòiÉÉ iÉnùκiÉi´É̈ÉÉIÉä{É{ÉÖ® ú&º É® Æú|ÉÊiɹ`öÉÊ{ÉiÉ̈É ; <iÉ B´É SÉ +ÉEÞ ò¹ªÉ +ÉSÉɪ ÉæhÉ
¶ ɤ É® úº´ÉÉÊ̈ÉxÉÉ |É̈ÉÉhɱ ÉIÉhÉä ´ÉÌhÉiÉ̈É ; +iÉ B´É SÉ ¦ÉMÉ́ÉiÉÉ ={É́ɹÉæhÉ |ÉlÉ̈ÉÉ iÉxjÉä +Éi¨ÉÉκ iÉi´ÉÉʦÉvÉÉxÉ|ɺ ÉHòÉè¶ ÉÉ® úÒ®úEäò
´ÉIª ÉÉ̈É <iª ÉÖrùÉ® ú& EÞ òiÉ&* <½þSÉ <nÆùSÉÉänùxÉɱ ÉIÉhÉä¹ÉÖ ={Éɺ ÉxÉä¹ÉÖ ẾÉSÉɪ ÉÇ̈ÉÉhÉä¹ÉÖ +Éi¨ÉÉκ iÉi´ÉÆ ẾÉSÉɪ ÉÇiÉä,
EÞ òiº xɶ Éɺ jɶ Éä¹Éi´É|Énù¶ÉÇxÉɪ É; +Ê{É SÉ {ÉÚ ´ÉÇκ¨ÉzÉÊvÉEò® úhÉä |ÉEò® úhÉÉäiEò¹ÉÉǦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉäxÉ ¨ÉxÉζSÉnùÉnùÒxÉÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÇi´ÉÆ ´ÉÌhÉiÉ̈ÉÂ
;
EòÉä%º ÉÉè{ÉÖ¯û¹É&, ª ÉnùlÉÉÇBiÉä ¨ÉxÉζSÉnùÉnùªÉ& -- <iª ɺ ª ÉÉÆ |ɺ ÉHòÉè<nÆùnäù½þ́ªÉÊiÉÊ® úHòº ª É +Éi¨ÉxÉÉä%κ iÉi´É̈ÉÖSª ÉiÉä;
iÉnùκiÉi´ÉÉIÉä{ÉÉlÉÇÊ̈Énù̈ÉÉÊnù̈ÉÆ º ÉÚ jÉ̈ÉÂ-- +ÉIÉä{É{ÉÚ Ì́ÉEòÉ Ê½þ{ÉÊ® ú½þÉ® úÉÊäHò& ẾÉ́ÉÊIÉiÉä%lÉæ º lÉÚ hÉÉÊxÉJÉxÉxÉxª Éɪ ÉäxÉ oùføÉÆ
¤ ÉÖÊrù̈ÉÖi{ÉÉnùªÉäÊnùÊiÉ**

+jÉä BEäò näù½þ̈ÉÉjÉÉi¨Énù̶ÉxÉÉä ± ÉÉäEòɪ ÉÊiÉEòÉ& näù½þ́ªÉÊiÉÊ® úHòº ª É +Éi¨ÉxÉÉä%¦ÉÉ́ÉÆ ¨Éxª É̈ÉÉxÉÉ&, º É̈ɺ iÉ́ª ɺ iÉä¹ÉÖ ¤ ÉÉÁ ¹äÉÖ
{ÉÞ
ÊlÉ́ª ÉÉÊnù¹́Éoù¹]ṏÉÊ{É SÉèiÉxª ÉÆ ¶ É® úÒ®úÉEòÉ® ú{ÉÊ® úhÉiÉä¹ÉÖ ¦ÉÚ
iÉä¹ÉÖ º ª ÉÉÊnùÊiÉ -- º ÉƦÉÉ́ɪ Éxiɺ iÉ䦪ɶ SÉèiÉxª É̈ÉÂ
, ¨Énù¶ÉÊHò´ÉiÉÂẾÉYÉÉxÉ̈ÉÂ
SÉèiÉxª ÉẾÉʶɹ]õ& Eòɪ É& {ÉÖ¯û¹É& -- <ÊiÉ SÉ +ɽÖþ&* xÉ º ´ÉMÉÇMÉ̈ÉxÉɪ É +{É́ÉMÉÇMÉ̈ÉxÉɪ É ´ÉÉ º É̈ÉlÉÉæ näù½þ́ªÉÊiÉÊ® úHò +Éi¨ÉÉ
+κ iÉ, ª ÉiEÞ òiÉÆ SÉèiÉxª ÉÆ näù½äþº ª ÉÉiÉÂ
; näù½þB´É iÉÖ SÉäiÉxɶ SÉ +Éi¨ÉÉ SÉ <ÊiÉ |ÉÊiÉVÉÉxÉiÉä* ½äþiÉÖÆ SÉ +ÉSÉIÉiÉä -- ¶ É® úÒ®äú
¦ÉÉ́ÉÉÊnùÊiÉ ª ÉÊrùª Éκ ¨Éxº ÉÊiÉ ¦É́ÉÊiÉ, +º ÉÊiÉ SÉ xÉ ¦É́ÉÊiÉ, iÉiÉÂiÉrù̈ÉÇi´ÉäxÉÉvª É́ɺ ÉÒªÉiÉä -- ª ÉlÉÉ +ÎMxÉvÉ̈ÉÉḈÉÉè¹hª É|ÉEòɶ ÉÉè*
|ÉÉhÉSÉä¹]õÉSÉèiÉxª ɺ ¨ÉÞ
iª ÉÉnùªÉ¶ SÉ +Éi¨ÉvÉ̈ÉÇi´ÉäxÉÉʦÉ̈ÉiÉÉ +Éi¨É́ÉÉÊnùxÉÉ̈ÉÂ-- iÉä%Ê{É +xiÉ® äú́É näù½äþ={ɱ ɦª É̈ÉÉxÉÉ& ¤ Éʽþ¶SÉ
+xÉÖ{ɱ ɦª É̈ÉÉxÉÉ& +ʺ Éräùnäù½þ́ªÉÊiÉÊ® úHäò vÉÌ̈ÉÊhÉ näù½þvÉ̈ÉÉÇB´É ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÎxiÉ* iɺ ¨ÉÉnù́ª ÉÊiÉ® äúEòÉä näù½þÉnùÉi¨ÉxÉ <ÊiÉ**

B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, ¥ÉÚ

¨ É& --

´ª ÉÊiÉ® äúEòº iÉnÂ

ù¦ÉÉ́ÉɦÉÉẾÉi´ÉÉzÉ iÉÚ
{ɱ ÉΤvÉ́ÉiÉÂ** 3.3.54 **
** 3.3.54 **

xÉ i´ÉäiÉnùκiÉ -- ª ÉnÖùHò¨É́ª ÉÊiÉ® äúEòÉä näù½þÉnùÉi¨ÉxÉ <ÊiÉ; ´ª ÉÊiÉ® äúEò B´É +º ª É näù½þÉn ù¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; iÉn ù¦ÉÉ́ÉɦÉÉẾÉi´ÉÉiÉÂ
; ª ÉÊnù
näù½þ¦ÉÉ́Éä ¦ÉÉ́ÉÉiÉÂnäù½þvÉ̈ÉÇi´É̈ÉÂ+Éi¨ÉvÉ̈ÉÉÇhÉÉÆ ¨Éxª ÉäiÉ -- iÉiÉÉä näù½þ¦ÉÉ́Éä%Ê{É +¦ÉÉ́ÉÉiÉÂ+iÉrù̈ÉÇi´É̈Éä́É B¹ÉÉÆ ËEò xÉ ¨Éxª ÉäiÉ?
näù½þvÉ̈ÉḈÉè±ÉIÉhª ÉÉiÉ ; ª Éä ʽþnäù½þvÉ̈ÉÉÇ°ü{ÉÉnùªÉ&, iÉä ª ÉÉ́Éqäù½Æþ¦É́ÉÎxiÉ; |ÉÉhÉSÉä¹]õÉnùªÉº iÉÖ º Éiª ÉÊ{É näù½äþ
¨ÉÞ iÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ xÉ ¦É́ÉÎxiÉ; näù½þvÉ̈ÉÉǶSÉ °ü{ÉÉnùªÉ& {É® úè® ú{ª ÉÖ{ɱ ɦª ÉxiÉä, xÉ i´ÉÉi¨ÉvÉ̈ÉÉǶSÉèiÉxª ɺ ¨ÉÞ iª ÉÉnùªÉ&* +Ê{É SÉ º ÉÊiÉ Ê½þ
iÉÉ́ÉiÉÂnäù½äþVÉÒ́Énù́ɺ lÉɪ ÉÉ̈ÉÂB¹ÉÉÆ ¦ÉÉ́É& ¶ ÉCª ÉiÉä Êxɶ SÉäiÉÖ̈É , xÉ iÉÖ +º Éiª ɦÉÉ́É&; {ÉÊiÉiÉä%Ê{É EònùÉÊSÉnùκ¨Éxnäù½äþ
näù½þÉxiÉ® úºÉÆSÉÉ® äúhÉ +Éi¨ÉvÉ̈ÉÉÇ+xÉÖ́ÉiÉæ® úxÉ ; º Éƶ ɪ É̈ÉÉjÉähÉÉÊ{É {É® ú{ÉIÉ& |ÉÊiÉʹÉvª ÉiÉä* ÊEò¨ÉÉi¨ÉEÆò SÉ {ÉÖxÉÊ® únÆùSÉèiÉxª ÉÆ ¨Éxª ÉiÉä,
ª ɺ ª É ¦ÉÚiÉä¦ªÉ =i{ÉÊkÉÊ̈ÉSUôÊiÉ -- <ÊiÉ {É® ú& {ɪ ÉÇxÉÖª ÉÉäHò´ª É&, xÉ Ê½þ¦ÉÚ iÉSÉiÉÖ¹]õªÉ́ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉ ± ÉÉäEòɪ ÉÊiÉEò& ËEòÊSÉiÉÂiÉk´ÉÆ
|Éiª ÉäÊiÉ; ª ÉiÉÂ+xÉÖ¦É́ÉxÉÆ ¦ÉÚ iɦÉÉèÊiÉEòÉxÉÉ̈É , iÉiÉÂSÉèiÉxª ÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉ , iÉ̽þẾɹɪ Éi´ÉÉkÉä¹ÉÉ̈ÉÂxÉ iÉrù̈ÉÇi´É̈ɶ xÉÖ́ÉÒiÉ, º ´ÉÉi¨ÉÊxÉ
ÊGòª ÉÉẾÉ® úÉävÉÉiÉÂ
* xÉ Ê½þ+ÎMxɯû¹hÉ& º Éxɺ ´ÉÉi¨ÉÉxÉÆ nù½þÊiÉ, xÉ Ê½þxÉ]õ& ʶÉÊIÉiÉ& º Éxɺ ´Éº EòxvÉ̈ÉÊvÉ® úÉäIª ÉÊiÉ* xÉ Ê½þ
¦ÉÚiɦÉÉèÊiÉEòvÉ̈ÉæhÉ º ÉiÉÉ SÉèiÉxª ÉäxÉ ¦ÉÚ iɦÉÉèÊiÉEòÉÊxÉ Ếɹɪ ÉÒÊGòª Éä® úxÉÂ; xÉ Ê½þ°ü{ÉÉÊnùʦÉ& º ´É°ü{ÉÆ {É® ú°ü{ÉÆ ´ÉÉ Ếɹɪ ÉÒÊGòª ÉiÉä;
Ếɹɪ ÉÒÊGòª ÉxiÉä iÉÖ ¤ ÉÉÁ Évª ÉÉÎi¨ÉEòÉÊxÉ ¦ÉÚ iɦÉÉèÊiÉEòÉÊxÉ SÉèiÉxª ÉäxÉ* +iɶ SÉ ª ÉlÉè́É +º ª ÉÉ ¦ÉÚ iɦÉÉèÊiÉEòẾɹɪ Éɪ ÉÉ
={ɱ ɤ vÉä¦ÉÉḈÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä, B´ÉÆ ´ª ÉÊiÉ® äúEòÉä%Ê{É +º ª Éɺ iÉ䦪 É& +¦ª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É&; ={ɱ ÉΤvɺ ´É°ü{É B´É SÉ xÉ +Éi¨ÉäÊiÉ +Éi¨ÉxÉÉä
näù½þ́ªÉÊiÉÊ® úHòi´É̈É * ÊxÉiª Éi´ÉÆ SÉ ={ɱ ɤ vÉä&, BäEò°ü{ª ÉÉiÉ , '+½þ̈ÉÂ<nù̈ÉÂ+pùÉIÉ̈É ' <ÊiÉ SÉ +´Éº lÉÉxiÉ® úªÉÉäMÉä%{ª ÉÖ± ɤ vÉÞ i´ÉäxÉ
|Éiª ÉʦÉYÉÉxÉÉiÉ , º ¨ÉÞiª ÉÉtÖ{É{ÉkÉä¶ SÉ* ª ÉkÉÚ Hò¨ÉÂ-- ¶ É® úÒ®äú¦ÉÉ́ÉÉSUô® úÒ®úvÉ̈ÉÇ={ɱ ÉΤvÉÊ® úÊiÉ, iÉiÉ´ÉÌhÉiÉäxÉ |ÉEòÉ® äúhÉ |Éiª ÉÖHò¨É *
+Ê{É SÉ º Éiº ÉÖ |ÉnùÒ{ÉÉÊnù¹ÉÖ ={ÉEò® úhÉä¹ÉÖ ={ɱ ÉΤvɦÉḈÉÊiÉ +º Éiº ÉÖ xÉ ¦É́ÉiÉÒÊiÉ -- xÉ SÉ BiÉÉ́ÉiÉÉ |ÉnùÒ{ÉÉÊnùvÉ̈ÉÇB´É
={ɱ ÉΤvɦÉḈÉÊiÉ; B´ÉÆ º ÉÊiÉ näù½äþ={ɱ ÉΤvɦÉḈÉÊiÉ, +º ÉÊiÉ SÉ xÉ ¦É́ÉiÉÒÊiÉ -- xÉ näù½þvÉ̈ÉÉæ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ;
={ÉEò® úhÉi´É̈ÉÉjÉähÉÉÊ{É |ÉnùÒ{ÉÉÊnù́ÉiÉÂnäù½þÉä{ɪ ÉÉäMÉÉä{É{ÉkÉä&* xÉ SÉ +iª ÉxiÉÆ näù½þºª É ={ɱ ɤ vÉÉ́ÉÖ{ɪ ÉÉäMÉÉä%Ê{É où¶ª ÉiÉä,
Êxɶ SÉä¹]äõ%{ª Éκ ¨Éxnäù½äþº ´É{xÉä xÉÉxÉÉẾÉvÉÉä{ɱ ÉΤvÉnù¶ÉÇxÉÉiÉ * iɺ ¨ÉÉnùxÉ́ÉtÆ näù½þ́ªÉÊiÉÊ® úHòº ª É +Éi¨ÉxÉÉä%κ iÉi´É̈É **
 +ÆMÉÉ́ɤ Érùɺ iÉÖ xÉ ¶ ÉÉJÉɺ ÉÖ Ê½þ|ÉÊiÉ́Éänù̈ÉÂ** 3.3.55 **
+RÂ
óMÉÉ́ɤ ÉrùÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.55 **

º É̈ÉÉ{iÉÉ |Éɺ ÉR óÊMÉEòÒEòlÉÉ; º ÉÆ|ÉÊiÉ |ÉEÞ òiÉÉ̈Éä́ÉÉxÉÖ́ÉiÉÉÇ̈ɽäþ* '+ÉäÊ̈Éiª ÉäiÉnùIÉ® ú̈ÉÖnÂ
ùMÉÒlÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉÒiÉ' '± ÉÉäEäò¹ÉÖ {É\SÉẾÉvÉÆ
º ÉÉ̈ÉÉä{Éɺ ÉÒiÉ' '=ClÉ̈ÉÖClÉÊ̈ÉÊiÉ ´Éè|ÉVÉÉ ´ÉnùÎxiÉ iÉÊnùnù̈Éä́ÉÉäClÉ̈É ' '<ª É̈Éä́É {ÉÞ
ÊlÉ́ÉÒ' '+ª ÉÆ ´ÉÉ́É ± ÉÉäEò&' 'B¹ÉÉä%ÎMxÉζSÉiÉ&'
<iª Éä́É̈ ÉÉtÉ ª Éä =n ùMÉÒlÉÉÊnùEò¨ÉÉÇR óMÉÉ́ɤ ÉrùÉ& |Éiª ɪ ÉÉ& |ÉÊiÉ́ÉänÆù¶ ÉÉJÉɦÉänäù¹ÉÖ ẾÉʽþiÉÉ&, ª Éä iÉSUôÉJÉÉMÉiÉä¹́Éä́É =n ùMÉÒlÉÉÊnù¹ÉÖ
¦É́ÉäªÉÖ&, +lÉ́ÉÉ º É́ÉǶÉÉJÉÉMÉiÉä¹ÉÖ -- <ÊiÉ Ếɶ ɪ É&* |ÉÊiɶ ÉÉJÉÆ SÉ º ´É® úÉÊnù¦ÉänùÉiÉÂ=n ùMÉÒlÉÉÊnù¦ÉänùÉxÉÖ{ÉÉnùɪ É +ª É̈ÉÖ{Éxª Éɺ É&*
ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈É ? º ´É¶ ÉÉJÉÉMÉiÉä¹́Éä́É =n ùMÉÒlÉÉÊnù¹ÉÖ ẾÉvÉÒªÉä® úÊzÉÊiÉ; EÖòiÉ&? º ÉÆÊxÉvÉÉxÉÉiÉÂ-- '=n ùMÉÒlÉ̈ÉÖ{ɺ ÉÒiÉ' <ÊiÉ Ê½þ
º ÉÉ̈ÉÉxª ÉẾÉʽþiÉÉxÉÉÆ Ếɶ Éä¹ÉÉEòÉR óIÉɪ ÉÉÆ º ÉÆÊxÉEÞò¹]äõxÉè́É º ´É¶ ÉÉJÉÉMÉiÉäxÉ Ếɶ Éä¹ÉähÉ +ÉEòÉR óIÉÉÊnùÊxÉ́ÉÞ kÉä&, iÉnùÊiɱ ÉR óPÉxÉäxÉ
¶ ÉÉJÉÉxiÉ® úẾÉʽþiÉẾɶ Éä¹ÉÉä{ÉÉnùÉxÉä EòÉ® úhÉÆ xÉÉκ iÉ* iɺ ¨ÉÉi|ÉÊiɶ ÉÉJÉÆ ´ª É́ɺ lÉäiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä, ¥É́ÉÒÊiÉ -- +R óMÉÉ́ɤ ÉrùÉκ i´ÉÊiÉ* iÉÖ-
¶ ɤ nù& {ÉIÉÆ ´ª ÉÉ́ÉiÉǪÉÊiÉ* xÉèiÉä |ÉÊiÉ́ÉänÆùº ´É¶ ÉÉJÉɺ ´Éä́É ´ª É́ÉÊiɹ`äö® úxÉ ' +Ê{É iÉÖ º É́ÉǶÉÉJÉɺ ´ÉxÉÖ́ÉiÉæ® úxÉ ; EÖòiÉ&?
=n ùMÉÒlÉÉÊnù̧ÉÖiª ÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ
; º ´É¶ ÉÉJÉÉ́ª É́ɺ lÉɪ ÉÉÆ Ê½þ'=n ùMÉÒlÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉÒiÉ' <ÊiÉ º ÉÉ̈ÉÉxª ɸÉÖÊiÉ® úẾɶ Éä¹É|É́ÉÞkÉÉ º ÉiÉÒ
º ÉÆÊxÉvÉÉxÉ́ɶ ÉäxÉ Ếɶ Éä¹Éä ´ª É́ɺ lÉÉ{ª É̈ÉÉxÉÉ {ÉÒÊb÷iÉÉ º ª ÉÉiÉ ; xÉ SÉèiÉxxª Éɪ ª É̈ÉÂ; º ÉÆÊxÉvÉÉxÉÉÊrù¸ÉÖÊiɤ ÉDZÉҪɺ ÉÒ; xÉ SÉ
º ÉÉ̈ÉÉxª Éɸɪ É& |Éiª ɪ ÉÉä xÉÉä{É{ÉtiÉä* iɺ ¨ÉÉiɺ ´É® úÉÊnù¦Éänäùº Éiª ÉÊ{É =n ùMÉÒlÉi´ÉÉtẾɶ Éä¹ÉÉiɺ É́ÉǶÉÉJÉÉMÉiÉä¹́Éä́É =n ùMÉÒlÉÉÊnù¹ÉÖ
B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ& |Éiª ɪ ÉÉ& º ª ÉÖ&**

¨ÉxjÉÉÊnù́ÉuùÉ%ẾÉ® úÉävÉ& ** 3.3.56 **

** 3.3.56 **

+lÉ́ÉÉ xÉè́ÉÉjÉ ẾÉ® úÉävÉ& ¶ ÉR óÊEòiÉ́ª É& -- EòlÉ̈Éxª ɶ ÉÉJÉÉMÉiÉä¹ÉÖ =n ùMÉÒlÉÉÊnù¹ÉÖ +xª ɶ ÉÉJÉÉẾÉʽþiÉÉ& |Éiª ɪ ÉÉ ¦É́ÉäªÉÖÊ® úÊiÉ,
¨ÉxjÉÉÊnù́ÉiÉÂ+ẾÉ® úÉävÉÉä{ÉkÉä&* iÉlÉÉ Ê½þ-- ¨ÉxjÉÉhÉÉÆ Eò¨ÉÇhÉÉÆ MÉÖhÉÉxÉÉÆ SÉ ¶ ÉÉJÉÉxiÉ® úÉäi{ÉzÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É ¶ ÉÉJÉÉxiÉ® äú={ɺ ÉÆOɽþÉä
où¶ª ÉiÉä; ª Éä¹ÉÉ̈ÉÊ{É Ê½þ¶ ÉÉÊJÉxÉÉ̈ÉÂ'EÖò]ȭû® úʺÉ' <iª ɶ ¨ÉÉnùÉxÉ̈ÉxjÉÉä xÉÉ̈xÉÉiÉ&, iÉä¹ÉÉ̈ÉÊ{É +º ÉÉèẾÉÊxɪ ÉÉäMÉÉä où¶ª ÉiÉä --
'EÖòCEÖò]õÉä%º ÉÒiª ɶ ¨ÉÉxÉ̈ÉÉnùkÉä, EÖò]ȭû® úºÉÒÊiÉ ´ÉÉ' <ÊiÉ; ª Éä¹ÉÉ̈ÉÊ{É º ÉÊ̈ÉnùÉnùªÉ& |ɪ ÉÉVÉÉ xÉÉ̈xÉÉiÉÉ&, iÉä¹ÉÉ̈ÉÊ{É iÉä¹ÉÖ
MÉÖhÉẾÉÊvÉ® úÉ̈xÉɪ ÉiÉä -- '@ñiÉ́ÉÉä ´Éè|ɪ ÉÉVÉÉ& º É̈ÉÉxÉjÉ ½þÉäiÉ́ª ÉÉ&' <ÊiÉ; iÉlÉÉ ª Éä¹ÉÉ̈ÉÊ{É '+VÉÉä%MxÉÒ¹ÉÉä̈ÉÒªÉ&' <ÊiÉ
VÉÉÊiÉẾɶ Éä¹ÉÉä{Énäù¶ÉÉä xÉÉκ iÉ, iÉä¹ÉÉ̈ÉÊ{É iÉÊuù¹Éª ÉÉä ¨ÉxjÉ́ÉhÉÇ={ɱ ɦª ÉiÉä -- 'UôÉMɺ ª É ´É{Éɪ ÉÉ ¨ÉänùºÉÉä%xÉÖ¥ÉÚ Ê½þ' <ÊiÉ; iÉlÉÉ
´ÉänùÉxiÉ® úÉäi{ÉzÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É '+MxÉä́ɽæ þÉjæ ÉÆ ´Éä® úv´É® ú̈É'Â<iª Éä́É̈ ÉÉÊnù̈ÉxjÉÉhÉÉÆ ´ÉänùÉxiÉ® äú{ÉÊ® úOɽþÉäoù¹]õ&; iÉlÉÉ ¤ ɼ´ÉSÉ{ÉÊ`öiɺ ª É º ÉÚHòº ª É
'ª ÉÉä VÉÉiÉ B´É |ÉlÉ̈ÉÉä ¨Éxɺ ´ÉÉxÉ ' <iª ɺ ª É, '+v´Éª ÉḈÉä º ÉVÉxÉÒªÉÆ ¶ ɺ ª É̈É ' <iª ÉjÉ {ÉÊ® úOɽþ Éä où¹]õ&* iɺ ¨ÉÉiɪ ÉlÉÉ +ɸɪ ÉÉhÉÉÆ
Eò¨ÉÉÇR óMÉÉxÉÉÆ º É́ÉÇjÉÉxÉÖ́ÉÞ
ÊkÉ&, B´É̈ÉÂ+ÉʸÉiÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É |Éiª ɪ ÉÉxÉÉ̈ÉÂ-- <iª ÉẾÉ® úÉävÉ&**

¦É¨ÚxÉ& GòiÉÖ́ÉVVª Éɪ ɺ i´ÉÆ iÉlÉÉ Ê½þnù¶ÉǪÉÊiÉ ** 3.3.57 **

¦ÉÚ
¨ ÉVª Éɪ ɺ i´ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.57 **

'|ÉÉSÉÒxɶ Éɱ É +Éè{É̈Éxª É́É&' <iª ɺ ª ÉÉ̈ÉÉJª ÉÉʪÉEòɪ ÉÉÆ ´ª ɺ iɺ ª É º É̈ɺ iɺ ª É SÉ ´É趴ÉÉxÉ® úºª É ={Éɺ ÉxÉÆ ¸ÉÚ ª ÉiÉä* ´ª ɺ iÉÉä{Éɺ ÉxÉÆ
iÉÉ́ÉiÉÂ-- '+Éè{É̈Éxª É́É EÆò i´É̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÖ{Éɺ º É <ÊiÉ Ênù́É̈ Éä́É ¦ÉMÉ́ÉÉä ® úÉVÉÊzÉÊiÉ ½þÉä́ÉÉSÉè¹É ´Éèº ÉÖiÉäVÉÉ +Éi¨ÉÉ ´É趴ÉÉxÉ® úÉä ª ÉÆ
i´É̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÖ{Éɺ º Éä' <iª ÉÉÊnù; iÉlÉÉ º É̈ɺ iÉÉä{Éɺ ÉxÉ̈ÉÊ{É -- 'iɺ ª É ½þ´ÉÉ Biɺ ª ÉÉi¨ÉxÉÉä ´É趴ÉÉxÉ® úºª É ¨ÉÚ vÉếÉ
º ÉÖiÉäVÉɶ SÉIÉÖÌ́ɶ ´É°ü{É& |ÉÉhÉ& {ÉÞlÉM´Éi¨ÉÉÇi¨ÉÉ º ÉÆnäù½þÉä¤ É½Öþ±ÉÉä ´Éκ iÉ® äú́É ® úʪÉ& {ÉÞ
ÊlÉ́ª Éä́É {ÉÉnùÉ'è <iª ÉÉÊnù* iÉjÉ º Éƶ ɪ É& --
ÊEòÊ̈ɽþ=¦Éª ÉlÉÉÊ{É ={Éɺ ÉxÉÆ º ª ÉÉiÉ´ª ɺ iɺ ª É º É̈ɺ iɺ ª É SÉ, =iÉ º É̈ɺ iɺ ª Éè́ÉÊäiÉ* ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈É ? |Éiª É́ɪ É́ÉÆ º ÉÖiÉäVÉ&
-- |ɦÉÞ ÊiɹÉÖ '={Éɺ º Éä' <ÊiÉ ÊGòª ÉÉ{Énù̧É́ÉhÉÉiÉ , 'iɺ ¨ÉÉkÉ́É º ÉÖiÉÆ |ɺ ÉÖiÉ̈Éɺ ÉÖiÉÆ EÖò± Éä où¶ª ÉiÉä' <iª ÉÉÊnù¡ò± ɦÉänù̧É́ÉhÉÉSSÉ,
´ª ɺ iÉÉxª É{ª ÉÖ{Éɺ ÉxÉÉÊxÉ º ª ÉÖ& -- <ÊiÉ |ÉÉ{iÉ̈ÉÂ
**

iÉiÉÉä%ʦÉvÉÒªÉiÉä -- ¦ÉÚ ¨xÉ& {ÉnùÉlÉÉæ{ÉSɪ ÉÉi¨ÉEòº ª É º É̈ɺ iɺ ª É ´É趴ÉÉxÉ® úÉä{Éɺ Éxɺ ª É Vª Éɪ ɺ i´ÉÆ |ÉÉvÉÉxª ÉäxÉ +κ ¨Éx´ÉÉCª Éä
ẾÉ́ÉÊIÉiÉÆ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ, xÉ |Éiª ÉäEò¨ÉÂ+´Éª É́ÉÉä{Éɺ ÉxÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É; GòiÉÖ́ÉiÉÂ-- ª ÉlÉÉ GòiÉÖ¹ÉÖ nù¶ÉÇ{ÉÚ hÉÇ̈Éɺ É|ɦÉÞÊiɹÉÖ º ÉÉ̈ɺ iª ÉäxÉ
º ÉÉR óMÉ|ÉvÉÉxÉ|ɪ ÉÉäMÉ B´É BEòÉä ẾÉ́ÉIª ÉiÉä, xÉ ´ª ɺ iÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É |ɪ ÉÉäMÉ& |ɪ ÉÉVÉÉnùÒxÉÉ̈É , xÉÉ{ª ÉäEònäù¶ÉÉR óMɪ ÉÖHòº ª É |ÉvÉÉxɺ ª É --
iÉuùiÉ * EÖòiÉ BiÉiÉÂ-- ¦ÉÚ ¨ Éè́É Vª Éɪ ÉÉÊxÉÊiÉ? iÉlÉÉ Ê½þ¸ÉÖÊiÉ& ¦ÉÚ ¨xÉÉä Vª Éɪ ɺ i´ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ, BEò´ÉÉCª ÉiÉÉ́ÉMÉ̈ÉÉiÉ ; BEÆò ʽþ<nÆù
´ÉÉCª ÉÆ ´É趴ÉÉxÉ® úẾÉtÉẾɹɪ ÉÆ {ÉÉè́ÉÉÇ{ɪ ÉÉDZÉÉäSÉxÉÉi|ÉiÉÒªÉiÉä; iÉlÉÉ Ê½þ-- |ÉÉSÉÒxɶ Éɱ É|ɦÉÞ iɪ É =qùɱ ÉEòɴɺ ÉÉxÉÉ& ¹É] õ@ñ¹Éª É&
´É趴ÉÉxÉ® úẾÉtɪ ÉÉÆ {ÉÊ® úÊxɹ`öÉ̈ É|ÉÊiÉ{Ét¨ÉÉxÉÉ& +¶ ´É{ÉËiÉ EèòEäòª ÉÆ ® úÉVÉÉxÉ̈ɦª ÉÉVÉM¨ÉÖ& -- <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É, BEèòEòº ª É @ñ¹Éä¯û{Éɺ ª ÉÆ
tÖ|ɦÉÞ iÉÒxÉÉ̈ÉäEèòEÆò ¸ÉÉ´ÉʪÉi´ÉÉ, '¨ÉÚ vÉÉÇi´Éä¹É +Éi¨ÉxÉ <ÊiÉ ½þÉä́ÉÉSÉ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ ¨ÉÚ vÉÉÇÊnù¦ÉÉ́ÉÆ iÉä¹ÉÉÆ ẾÉnùvÉÉÊiÉ; '¨ÉÚ vÉÉÇiÉä
´ª É{ÉÊiɹªÉtx¨ÉÉÆ xÉÉMÉÊ̈ɹªÉ&' <iª ÉÉÊnùxÉÉ SÉ ´ª ɺ iÉÉä{Éɺ ÉxÉ̈É{É́ÉnùÊiÉ; {ÉÖxɶ SÉ ´ª ɺ iÉÉä{Éɺ ÉxÉÆ ´ª ÉÉ́Éiª ÉÇ,
º É̈ɺ iÉÉä{Éɺ ÉxÉ̈Éä́ÉÉxÉÖ́Éiª ÉÇ, 'º É º É́Éæ¹ÉÖ ± ÉÉäEäò¹ÉÖ º É́Éæ¹ÉÖ ¦ÉÚ
iÉä¹ÉÖ º É́Éæ¹́ÉÉi¨Éº ´ÉzÉ̈ÉÊkÉ' <ÊiÉ ¦ÉÚ ¨ Éɸɪ É̈Éä́É ¡ ò± ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ* ª ÉkÉÖ
|Éiª ÉäEÆò º ÉÖiÉäVÉ&|ɦÉÞ
ÊiɹÉÖ ¡ ò± ɦÉänù̧É́ÉhÉ̈É , iÉiÉÂB´ÉÆ º ÉÊiÉ +R óMÉ¡ ò± ÉÉÊxÉ |ÉvÉÉxÉ B´Éɦª ÉÖÎSSÉxÉÉäÊiÉ -- <ÊiÉ pù¹]ṍª É̈É * iÉlÉÉ
'={Éɺ º Éä' <iª ÉÊ{É |Éiª É́ɪ É́É̈ÉÉJª ÉÉiɸÉ́ÉhÉÆ {É® úÉʦÉ|Éɪ ÉÉxÉÖ́ÉÉnùÉlÉÇ̈É , xÉ ´ª ɺ iÉÉä{Éɺ ÉxÉẾÉvÉÉxÉÉlÉÇ̈É * iɺ ¨ÉÉiº É̈ɺ iÉÉä{Éɺ ÉxÉ{ÉIÉ
B´É ¸ÉäªÉÉÊxÉÊiÉ**

EäòÊSÉkÉÖ +jÉ º É̈ɺ iÉÉä{Éɺ ÉxÉ{ÉIÉÆ Vª Éɪ ÉÉƺ ÉÆ |ÉÊiɹ`öÉ{ª É, Vª Éɪ ɺ i´É́ÉSÉxÉÉnäù́É ÊEò± É ´ª ɺ iÉÉä{Éɺ ÉxÉ{ÉIÉ̈ÉÊ{É º ÉÚjÉEòÉ® úÉä%xÉÖ̈Éxª ÉiÉ
<ÊiÉ Eò± {ɪ ÉÎxiÉ* iÉnùªÉÖHò¨É , BEò´ÉÉCª ÉiÉÉ́ÉMÉiÉÉèº Éiª ÉÉÆ ´ÉÉCª ɦÉänùEò± {Éxɺ ª ÉÉxª Éɪ ª Éi´ÉÉiÉ , ¨ÉÚvÉÉÇiÉä ´ª É{ÉÊiɹªÉiÉÂ
' <ÊiÉ SÉ
B´É̈ÉÉÊnùÊxÉxnùÉẾÉ® úÉävÉÉiÉÂ
, º {ɹ]äõSÉ ={ɺ ÉƽþÉ® úºlÉä º É̈ɺ iÉÉä{Éɺ ÉxÉÉ́ÉMÉ̈Éä iÉnù¦ÉÉ́ɺ ª É {ÉÚ ´ÉÇ{ÉIÉä ´ÉCiÉÖ̈ɶ ÉCª Éi´ÉÉiÉÂ
, º ÉÉèjɺ ª É SÉ
Vª Éɪ ɺ i´É́ÉSÉxɺ ª É |É̈ÉÉhÉ́Ék´ÉÉʦÉ|Éɪ ÉähÉÉÊ{É ={É{Ét¨ÉÉxÉi´ÉÉiÉ **

xÉÉxÉÉ ¶ ɤ nùÉÊnù¦ÉänùÉiÉÂ** 3.3.58 **

¶ ɤ nùÉÊnù¦ÉänùÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.58 **

{ÉÚ´ÉÇκ¨ÉzÉÊvÉEò® úhÉä º Éiª ÉÉ̈ÉÊ{É º ÉÖiÉäVÉ&|ɦÉÞ

iÉÒxÉÉÆ ¡ ò± ɦÉänù̧ÉÖiÉÉèº É̈ɺ iɺ ª ÉÉä{Éɺ ÉxÉÆ Vª Éɪ É <iª ÉÖHò¨ÉÂ
; +iÉ& |ÉÉ{iÉÉ ¤ ÉÖÊrù& --
+xª ÉÉxª ÉÊ{É Ê¦ÉzɸÉÖiÉÒxª ÉÖ{Éɺ ÉxÉÉÊxÉ º É̈ɺ ª É ={ÉÉʺ ɹªÉxiÉä <ÊiÉ* +Ê{É SÉ xÉè́É ´ÉätɦÉänäùẾÉtɦÉänùÉä ẾÉYÉÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä; ´ÉätÆ Ê½þ
°ü{ÉÆ ẾÉtɪ ÉÉ&, pù́ª Énèù́ÉiÉÊ̈É́É ª ÉÉMɺ ª É; ´Éät¶ SÉ BEò B´É <Ƕ´É® ú& ¸ÉÖÊiÉxÉÉxÉÉi´Éä%{ª É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä --- '¨ÉxÉÉä̈ɪ É& |ÉÉhɶ É® úÒ®ú&' 'EÆò
¥ÉÀ JÉÆ ¥ÉÀ ' 'º Éiª ÉEòɨÉ& º Éiª ɺ ÉÆEò± {É&' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¹ÉÖ -- iÉlÉÉ 'BEò B´É |ÉÉhÉ&' '|ÉÉhÉÉä ´ÉÉ́É º ÉǼÉMÉÇ&' '|ÉÉhÉÉä ´ÉÉ́É Vª Éä¹`ö¶SÉ
¸Éä¹`ö¶SÉ' '|ÉÉhÉÉä ½þÊ{ÉiÉÉ |ÉÉhÉÉä ¨ÉÉiÉÉ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¹ÉÖ; ´ÉätèEòi´ÉÉSSÉ ẾÉtèEòi´É̈É *
¸ÉÖÊiÉxÉÉxÉÉi´É̈ÉÊ{É +κ ¨Éx{ÉIÉä MÉÖhÉÉxiÉ® ú{É® úi´ÉÉiÉÂxÉ +xÉlÉÇEò¨É * iɺ ¨ÉÉiɺ ´É{É® ú¶ÉÉJÉÉẾÉʽþiÉ̈ÉÂBEò´Éät´ª É{Éɸɪ ÉÆ
MÉÖhÉVÉÉiÉ̈ÉÖ{ɺ ÉƽþiÉḈª ÉÆ ẾÉtÉEòÉiº xª ÉÉÇªÉ <iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä --

|ÉÊiÉ{ÉÉtiÉä -- xÉÉxÉäÊiÉ; ´ÉätɦÉänäù%Ê{É B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ ẾÉtÉ Ê¦ÉzÉÉ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; EÖòiÉ&? ¶ ɤ nùÉÊnù¦ÉänùÉiÉ ; ¦É́ÉÊiÉ Ê½þ¶ ɤ nù¦Éänù&
-- '´Éänù' '={Éɺ ÉÒiÉ' 'º É GòiÉÖÆ EÖò´ÉÔiÉ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù&; ¶ ɤ nù¦Éänù¶SÉ Eò¨ÉǦÉänù½äþiÉÖ& º É̈ÉÊvÉMÉiÉ& {ÉÖ® úºiÉÉiÉÂ'¶ ɤ nùÉxiÉ® äúEò¨ÉǦÉänù&
EÞ òiÉÉxÉÖ¤ÉxvÉi´ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ* +ÉÊnùOɽþ hÉÉiÉÂMÉÖhÉÉnùªÉÉä%Ê{É ª ÉlÉɺ ÉƦÉ́ÉÆ ¦Éänù½äþiÉ́ÉÉä ª ÉÉäVÉʪÉiÉ́ª ÉÉ&* xÉxÉÖ '´Éänù' <iª ÉÉÊnù¹ÉÖ ¶ ɤ nù¦Éänù
B´É +´ÉMÉ̈ª ÉiÉä, xÉ 'ª ÉVÉÊiÉ' <iª ÉÉÊnù́ÉiÉÂ+lÉǦÉänù&, º É́Éæ¹ÉÉ̈Éä́Éè¹ÉÉÆ ¨ÉxÉÉä́ÉÞ kª ÉlÉÇi´ÉɦÉänùÉiÉÂ
, +lÉÉÇxiÉ® úɺ ÉƦÉ́ÉÉSSÉ; iÉiÉÂEòlÉÆ
¶ ɤ nù¦ÉänùÉÊuùtɦÉänù<ÊiÉ -- xÉè¹É nùɹäÉ&, ¨ÉxÉÉä́ÉÞ kª ÉlÉÇi´ÉɦÉänäù%Ê{É +xÉÖ¤ÉxvɦÉänùÉuäùt¦Éänäùº ÉÊiÉ ẾÉtɦÉänùÉä{É{ÉkÉä&;
BEòº ª ÉÉ{ÉÒ¶´É® úºª É ={Éɺ ª ɺ ª É |ÉÊiÉEò® úhÉÆ ´ª ÉÉ́ÉÞ kÉÉ MÉÖhÉÉ& ʶɹªÉxiÉä; iÉlÉÉ BEòº ª ÉÉÊ{É |ÉÉhɺ ª É iÉjÉ iÉjÉ ={Éɺ ª ɺ ª É
+¦Éänäù%Ê{É +xª ÉÉoùMMÉÖhÉÉä%xª ÉjÉÉä{ÉÉʺ ÉiÉ́ª É& +xª ÉÉoùMMÉÖhɶ SÉÉxª ÉjÉ -- <iª Éä́É̈ ÉxÉÖ¤ÉxvɦÉänùÉÊuùÊvɦÉänäùº ÉÊiÉ ẾÉtɦÉänùÉä
ẾÉYÉɪ ÉiÉä* xÉ SÉ +jÉ BEòÉä ẾÉtÉẾÉÊvÉ&, <iÉ® äúMÉÖhÉẾÉvɪ É <ÊiÉ ¶ ÉCª ÉÆ ´ÉCiÉÖ̈ÉÂ-- ẾÉÊxÉMÉ̈ÉxÉɪ ÉÉÆ ½äþi´É¦ÉÉ́ÉÉiÉ , +xÉäEòi´ÉÉSSÉ
|ÉÊiÉ|ÉEò® úhÉÆ MÉÖhÉÉxÉÉÆ |ÉÉ{iÉẾÉtÉxÉÖ́ÉÉnäùxÉ ẾÉvÉÉxÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&* xÉ SÉ +κ ¨Éx{ÉIÉä º É̈ÉÉxÉÉ& º ÉxiÉ& º Éiª ÉEòɨÉÉnùªÉÉä MÉÖhÉÉ
+º ÉEÞ òSUÅôÉ´ÉʪÉiÉ́ª ÉÉ&* |ÉÊiÉ|ÉEò® úhÉÆ SÉ -- <nÆùEòɨÉäxÉänù̈ÉÖ{ÉÉʺ ÉiÉ́ª É̈É , <nÆùEòɨÉäxÉ SÉ <nù̈ÉÂ-- <ÊiÉ xÉè®úÉEòÉR óIª ÉÉ́ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ
xÉèEò´ÉÉCª ÉiÉÉ{ÉÊkÉ&* xÉ SÉ +jÉ ´É趴ÉÉxÉ® úẾÉtɪ ÉÉÊ̈É́É º É̈ɺ iÉSÉÉänùxÉÉ +{É® úÉ +κ iÉ, ª Én ù¤É± ÉäxÉ
|ÉÊiÉ|ÉEò® úhÉ́ÉiÉÔxª É́ɪ É́ÉÉä{Éɺ ÉxÉÉÊxÉ ¦ÉÚ i´ÉÉ BEò´ÉÉCª ÉiÉÉ̈ÉÂ<ª ÉÖ&* ´ÉätèEòi´ÉÊxÉÊ̈ÉkÉä SÉ ẾÉtèEòi´Éä º É́ÉÇjÉ ÊxÉ® úR óEÖò¶ Éä
|ÉÊiÉYÉɪ É̈ÉÉxÉä, º É̈ɺ iÉMÉÖhÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® úÉä%¶ ÉCª É& |ÉÊiÉYÉɪ ÉäiÉ* iɺ ¨ÉÉiɺ ÉÖ¹`Öö=Sª ÉiÉä -- xÉÉxÉÉ ¶ ɤ nùÉÊnù¦ÉänùÉÊnùÊiÉ* κ lÉiÉä SÉ
BiÉκ ¨ÉzÉÊvÉEò® úhÉä, º É́ÉḈÉänùÉxiÉ|Éiª ɪ ÉÊ̈Éiª ÉÉÊnùpù¹]ṍª É̈É **

ẾÉEò± {ÉÉä%ẾÉʶ ɹ]õ¡ò± Éi´ÉÉiÉÂ** 3.3.59 **

ẾÉEò± {ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.59 **

κ lÉiÉä ẾÉtɦÉänäùẾÉSÉɪ ÉÇiÉä -- ÊEò¨Éɺ ÉÉÊ̈ÉSUôª ÉÉ º É̈ÉÖSSɪ ÉÉä ẾÉEò± {ÉÉä ´ÉÉ º ª ÉÉiÉ , +lÉ́ÉÉ ẾÉEò± {É B´É Êxɪ É̈ÉäxÉäÊiÉ* iÉjÉ
κ lÉiÉi´ÉÉiÉÂiÉÉ́ÉÊuùtɦÉänùºª É xÉ º É̈ÉÖSSɪ ÉÊxɪ É̈Éä ËEòÊSÉiEòÉ® úhÉ̈Éκ iÉ* xÉxÉÖ Ê¦ÉzÉÉxÉÉ̈É{ª ÉÎMxɽþÉäjÉnù¶ÉÇ{ÉÚ hÉÇ̈Éɺ ÉÉnùÒxÉÉÆ
º É̈ÉÖSSɪ ÉÊxɪ É̈ÉÉä où¶ª ÉiÉä -- xÉè¹É nùɹäÉ&; ÊxÉiª ÉiÉɸÉÖÊiÉ̽þiÉjÉ EòÉ® úhÉ̈É ; xÉè́ÉÆ ẾÉtÉxÉÉÆ EòÉÊSÉÊzÉiª ÉiÉɸÉÖÊiÉ® úκiÉ; iɺ ¨ÉÉzÉ
º É̈ÉÖSSɪ ÉÊxɪ É̈É&* xÉÉÊ{É ẾÉEò± {ÉÊxɪ É̈É&, ẾÉtÉxiÉ® úÉÊvÉEÞ òiɺ ª É ẾÉtÉxiÉ® úÉ|ÉÊiɹÉävÉÉiÉÂ* {ÉÉÊ® ú¶É乪ÉÉiɪ ÉÉlÉÉEòɨª É{ÉÉtiÉä* xÉxÉÖ
+ẾÉʶɹ]õ¡ ò± Éi´ÉÉnùɺ ÉÉÆ ẾÉEò± {ÉÉä xª Éɪ ª É&; iÉlÉÉ Ê½þ-- '¨ÉxÉÉä̈ɪ É& |ÉÉhɶ É® úÒ®ú&' 'EÆò ¥ÉÀ JÉÆ ¥ÉÀ ' 'º Éiª ÉEòɨÉ&
º Éiª ɺ ÉÆEò± {É&' <iª Éä́É̈ ÉÉtÉ& iÉÖ± ª É́ÉiÉÂ<Ƕ´É® úi´É|ÉÉÎ{iÉ¡ ò± ÉÉ ± ÉIª ÉxiÉä -- xÉè¹É nùɹäÉ&, º É̈ÉÉxÉ¡ ò± Éä¹́ÉÊ{É º ´ÉMÉÉÇÊnùºÉÉvÉxÉä¹ÉÖ Eò¨ÉǺÉÖ
ª ÉÉlÉÉEòɨª Énù¶ÉÇxÉÉiÉ * iɺ ¨ÉÉiɪ ÉÉlÉÉEòɨª É|ÉÉ{iÉÉè, =Sª ÉiÉä -- ẾÉEò± {É B´É +ɺ ÉÉÆ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ, xÉ º É̈ÉÖSSɪ É&; Eòº ¨ÉÉiÉ ?
+ẾÉʶɹ]õ¡ ò± Éi´ÉÉiÉ * +ẾÉʶɹ]Æõʽþ+ɺ ÉÉÆ ¡ ò± É̈ÉÖ{Éɺ ª ÉẾɹɪ ɺ ÉÉIÉÉiEò® úhÉ̈É ; BEäòxÉ SÉ ={Éɺ ÉxÉäxÉ º ÉÉIÉÉiEÞ òiÉä ={Éɺ ª Éä
Ếɹɪ Éä <Ƕ´É® úÉnùÉè, ÊuùiÉÒªÉ̈ÉxÉlÉÇEò¨É * +Ê{É SÉ +º ÉƦÉ́É B´É, º ÉÉIÉÉiEò® úhɺ ª É º É̈ÉÖSSɪ É{ÉIÉä, ÊSÉkÉẾÉIÉä{ɽäþiÉÖi´ÉÉiÉ ;
º ÉÉIÉÉiEò® úhɺ ÉÉvª ÉÆ SÉ ẾÉtÉ¡ ò± ÉÆ nù¶ÉǪÉÎxiÉ ¸ÉÖiɪ É& -- 'ª ɺ ª É º ª ÉÉnùrùÉ xÉ ẾÉÊSÉÊEòiº ÉÉκ iÉ' <ÊiÉ, 'näù́ÉÒ ¦ÉÚ i´ÉÉ näù́ÉÉxÉ{ª ÉäÊiÉ'
<ÊiÉ SÉ B´É̈ÉÉtÉ&; º ¨ÉÞ iɪ ɶ SÉ -- 'º ÉnùÉ iÉn ù¦ÉÉ́ɦÉÉẾÉiÉ&' <iª Éä́É̈ ÉÉtÉ&* iɺ ¨ÉÉiÉÂ+ẾÉʶɹ]õ¡ ò± ÉÉxÉÉÆ
ẾÉtÉxÉÉ̈Éxª ÉiÉ̈ÉÉ̈ÉÉnùɪ É iÉi{É® ú& º ª ÉÉiÉ , ª ÉÉ́ÉnÖù{Éɺ ª ÉẾɹɪ ɺ ÉÉIÉÉiEò® úhÉäxÉ iÉi¡ ò± ÉÆ |ÉÉ{iÉÊ̈ÉÊiÉ**

Eòɨª Éɺ iÉÖ ª ÉlÉÉEòɨÉÆ º É̈ÉÖSSÉÒªÉä® úzÉ ´ÉÉ {ÉÚ

´Éǽäþ
i´É¦ÉÉ́ÉÉiÉÂ** 3.3.60 **
Eòɨª ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.60 **

+ẾÉʶɹ]õ¡ ò± Éi´ÉÉÊnùiª ɺ ª É |Éiª ÉÖnùɽþ®úhÉ̈É * ª Éɺ ÉÖ {ÉÖxÉ& Eòɨª Éɺ ÉÖ ẾÉtɺ ÉÖ 'º É ª É BiÉ̈Éä́ÉÆ ´Éɪ ÉÖÆ Ênù¶ÉÉÆ ´Éiº ÉÆ ´ÉänùxÉ {ÉÖjÉ® úÉänÆù
® úÉÊänùÊiÉ' 'º É ª ÉÉä xÉÉ̈É ¥ÉÀ äiª ÉÖ{Éɺ iÉä ª ÉÉ́ÉzÉÉ̈xÉÉä MÉiÉÆ iÉjÉɺ ª É ª ÉlÉÉEòɨÉ̈ÉSÉÉ® úÉä ¦É́ÉÊiÉ' <ÊiÉ SÉè́É̈ ÉÉtɺ ÉÖ ÊGòª ÉÉ́ÉiÉÂ
+où¹]äõxÉÉi¨ÉxÉÉ +Éi¨ÉÒªÉÆ ¡ ò± ÉÆ º ÉÉvɪ ÉxiÉÒ¹ÉÖ, º ÉÉIÉÉiEò® úhÉÉ{ÉäIÉÉ xÉÉκ iÉ; iÉÉ ª ÉlÉÉEòɨÉÆ º É̈ÉÖSSÉÒªÉä® úxÉ , xÉ ´ÉÉ º É̈ÉÖSSÉÒªÉä® úxÉÂ-
- {ÉÚ ´Éǽäþi´É¦ÉÉ́ÉÉiÉÂ-- {ÉÚ´ÉǺª É +ẾÉʶɹ]õ¡ ò± Éi´ÉÉÊnùiª ɺ ª É ẾÉEò± {ɽäþiÉÉä& +¦ÉÉ́ÉÉiÉ **

+ÆMÉä¹ÉÖ ª ÉlÉɸɪ ɦÉÉ́É& ** 3.3.61 **

ª ÉlÉɸɪ ɦÉÉ́ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.3.61 **

Eò¨ÉÉÇRÂóMÉä¹ÉÖ =nÂ
ùMÉÒlÉÉÊnù¹ÉÖ ª Éä +ÉʸÉiÉÉ& |Éiª ɪ ÉÉ ´Éänùjɪ ÉẾÉʽþiÉÉ&, ËEò iÉä º É̈ÉÖSSÉÒªÉä® úxÉÂ
, ËEò ´ÉÉ ª ÉlÉÉEòɨÉÆ º ª ÉÖÊ® úÊiÉ º Éƶ ɪ Éä -
- ª ÉlÉɸɪ ɦÉÉ́É <iª Éɽþ* ª ÉlÉè́É B¹ÉÉ̈Éɸɪ ÉÉ& º iÉÉäjÉÉnùªÉ& º ÉƦÉÚ ª É ¦É́ÉÎxiÉ, B´ÉÆ |Éiª ɪ ÉÉ +Ê{É, +ɸɪ ÉiÉxjÉi´ÉÉi|Éiª ɪ ÉÉxÉÉ̈É **

ʶ ɹ]äõSÉ ** 3.3.62 **
** 3.3.62 **

ª ÉlÉÉ ´ÉÉ +ɸɪ ÉÉ& º iÉÉäjÉÉnùªÉ& ÊjɹÉÖ ´Éänäù¹ÉÖ Ê¶É¹ªÉxiÉä, B´É̈ÉÉʸÉiÉÉ +Ê{É |Éiª ɪ ÉÉ& -- xÉÉä{Énäù¶ÉEÞ
òiÉÉä%Ê{É EòζSÉÊuù¶Éä¹É&
+R óMÉÉxÉÉÆ iÉnùɸɪ ÉÉhÉÉÆ SÉ |Éiª ɪ ÉÉxÉÉÊ̈Éiª ÉlÉÇ&**

º É̈Éɽþ
É® úÉiÉÂ** 3.3.63 **
** 3.3.63 **

'½þ
ÉäiÉÞ
¹ÉnùxÉÉrèù́ÉÉÊ{É nÖù̄ûnÂ
ùMÉÒiÉ̈ÉxÉÖº É̈Éɽþ®úÊiÉ' <ÊiÉ SÉ -- |ÉhÉ́ÉÉänÂ
ùMÉÒlÉèEòi´ÉẾÉYÉÉxÉ̈ÉɽþÉi¨ª ÉÉiÉÂ=nÂ
ùMÉÉiÉÉ º ´ÉEò¨ÉÇhª ÉÖi{ÉzÉÆ IÉiÉÆ
½þÉèjÉÉiEò¨ÉÇhÉ& |ÉÊiɺ É̈ÉÉnùvÉÉÊiÉ -- <ÊiÉ ¥ÉÖ́ÉxÉ´ÉänùÉxiÉ® úÉÊänùiɺ ª É |Éiª ɪ ɺ ª É ´ÉänùÉxiÉ® úÉÊänùiÉ{ÉnùÉlÉǺÉƤÉxvɺ ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉiÉÂ
º É́ÉḈÉänùÉÊänùiÉ|Éiª ɪ ÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® Æúº ÉÚ
Sɪ ÉÊiÉ -- <ÊiÉ Ê± ÉRÂ
óMÉnù¶ÉÇxÉ̈ÉÂ
**
 MÉÖhɺ ÉÉvÉÉ® úhª ɸÉÖiÉä SÉ ** 3.3.64 **
** 3.3.64 **

ẾÉtÉMÉÖhÉÆ SÉ ẾÉtɸɪ ÉÆ º ÉxiÉ̈ÉÂ+ÉåEòÉ® Æú´Éänùjɪ ɺ ÉÉvÉÉ® úhÉÆ ¸ÉÉ́ɪ ÉÊiÉ -- 'iÉäxÉäªÉÆ jɪ ÉÒẾÉtÉ ´ÉiÉÇiÉ +ÉäÊ̈Éiª ÉɸÉÉ́ɪ Éiª ÉÉäÊ̈ÉÊiÉ
¶ Éƺ Éiª ÉÉäÊ̈Éiª ÉÖnÂ
ùMÉɪ ÉÊiÉ' <ÊiÉ SÉ; iÉiɶ SÉ +ɸɪ ɺ ÉÉvÉÉ® úhª ÉÉiÉÂ+ÉʸÉiɺ ÉÉvÉÉ® úhª ÉÊ̈ÉÊiÉ -- ʱ ÉR óMÉnù¶ÉÇxÉ̈Éä́É* +lÉ́ÉÉ
MÉÖhɺ ÉÉvÉÉ® úhª ɸÉÖiÉä¶ SÉäÊiÉ; ª ÉnùÒ̈Éä Eò¨ÉÇMÉÖhÉÉ =n ùMÉÒlÉÉnùªÉ& º É́Éæ º É́ÉÇ|ɪ ÉÉäMɺ ÉÉvÉÉ® úhÉÉ xÉ º ª ÉÖ&, xÉ º ª ÉÉiÉÂiÉiÉ& iÉnùɸɪ ÉÉhÉÉÆ
|Éiª ɪ ÉÉxÉÉÆ º ɽþ¦ÉÉ́É&; iÉä iÉÖ =n ùMÉÒlÉÉnùªÉ& º É́ÉÉÇRÂóMÉOÉÉʽþhÉÉ |ɪ ÉÉäMÉ́ÉSÉxÉäxÉ º É́Éæ º É́ÉÇ|ɪ ÉÉäMɺ ÉÉvÉÉ® úhÉÉ& ¸ÉÉ́ª ÉxiÉä; iÉiɶ SÉ
+ɸɪ ɺ ɽþ¦ÉÉ́ÉÉi|Éiª ɪ ɺ ɽþ¦ÉÉ́É <ÊiÉ**

xÉ ´ÉÉ iÉiº ɽþ

¦ÉÉ́ÉɸÉÖiÉä& ** 3.3.65 **
** 3.3.65 **

xÉ ´ÉäÊiÉ {ÉIÉ́ª ÉÉ́ÉiÉÇxÉ̈ÉÂ* xÉ ª ÉlÉɸɪ ɦÉÉ́É +ÉʸÉiÉÉxÉÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉxÉÉxÉÉÆ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; EÖòiÉ&? iÉiº ɽþ¦ÉÉ́ÉɸÉÖiÉä&; ª ÉlÉÉ Ê½þ
ÊjÉ́ÉänùẾÉʽþiÉÉxÉÉ̈ÉR óMÉÉxÉÉÆ º iÉÉäjÉÉnùÒxÉÉÆ º ɽþ¦ÉÉ́É& ¸ÉÚ ª ÉiÉä -- 'OɽÆþ´ÉÉ MÉÞ ½þÒi´ÉÉ SÉ̈ɺ ÉÆ ´ÉÉäzÉÒªÉ º iÉÉäjÉ̈ÉÖ{ÉÉEò® úÉÊäiÉ,
º iÉÖiÉ̈ÉxÉÖ¶ Éƺ ÉÊiÉ, |ɺ iÉÉäiÉ& º ÉÉ̈É MÉɪ É, ½þÉäiÉ® äúiÉtVÉ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ; xÉè́É̈ ÉÖ{Éɺ ÉxÉÉxÉÉÆ º ɽþ¦ÉÉ́ɸÉÖÊiÉ® úκiÉ* xÉxÉÖ |ɪ ÉÉäMÉ́ÉSÉxÉ B¹ÉÉÆ
º ɽþ¦ÉÉ́ÉÆ |ÉÉ{ɪ ÉäiÉÂ-- xÉäÊiÉ ¥ÉÚ ¨ É&, {ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÇi´ÉÉnÖù{Éɺ ÉxÉÉxÉÉ̈ÉÂ
; |ɪ ÉÉäMÉ́ÉSÉxÉÉä ʽþGòi´ÉlÉÉÇxÉÉ̈ÉÖn ùMÉÒlÉÉnùÒxÉÉÆ º ɽþ¦ÉÉ́ÉÆ |ÉÉ{ɪ ÉäiÉÂ
;
=n ùMÉÒlÉÉtÖ{Éɺ ÉxÉÉÊxÉ iÉÖ Gòi´ÉlÉÉÇ̧ɪ ÉÉhª ÉÊ{É MÉÉänùÉä½þxÉÉÊnù́ÉiÉÂ{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÉÇxÉÒiª É́ÉÉäSÉÉ̈É '{ÉÞlÉMPª É|ÉÊiɤ ÉxvÉ& ¡ ò± É̈É ' <iª ÉjÉ*
+ª É̈Éä́É SÉ ={Énäù¶Éɸɪ ÉÉä Ếɶ Éä¹É& +R óMÉÉxÉÉÆ iÉnùɱ É̈¤ ÉxÉÉxÉÉÆ SÉ ={Éɺ ÉxÉÉxÉÉ̈ÉÂ-- ª ÉnäùEäò¹ÉÉÆ Gòi´ÉlÉÇi´É̈É , BEäò¹ÉÉÆ
{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÇi´ÉÊ̈ÉÊiÉ* {É® ÆúSÉ Ê± ÉR óMÉuùªÉ̈ÉÂ+EòÉ® úhÉ̈ÉÖ{Éɺ Éxɺ ɽþ¦ÉÉ́ɺ ª É, ¸ÉÖÊiÉxª Éɪ ÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ* xÉ SÉ |ÉÊiÉ|ɪ ÉÉäMÉ̈ÉÂ
+ɸɪ ÉEòÉiº xª ÉÉæ{ɺ ÉƽþÉ® úÉnùÉʸÉiÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É iÉlÉÉi´ÉÆ ẾÉYÉÉiÉÖÆ ¶ ÉCª É̈É , +iÉi|ɪ ÉÖHòi´ÉÉnÖù{Éɺ ÉxÉÉxÉÉ̈ÉÂ-- +ɸɪ ÉiÉxjÉÉhª ÉÊ{É Ê½þ
={Éɺ ÉxÉÉÊxÉ EòɨÉ̈ÉÂ+ɸɪ ÉɦÉÉ́Éä ¨ÉÉ ¦ÉÚ ´ÉxÉÂ
; xÉ i´Éɸɪ ɺ ɽþ¦ÉÉ́ÉäxÉ º ɽþ¦ÉÉ́ÉÊxɪ É̈É̈ɽÇþÎxiÉ, iÉiº ɽþ¦ÉÉ́ÉɸÉÖiÉä® äú́É* iɺ ¨ÉÉiÉÂ
ª ÉlÉÉEòɨÉ̈Éä́É ={Éɺ ÉxÉÉxª ÉxÉÖ¹`öÒªÉä® úxÉÂ**

nù¶ÉÇxÉÉSSÉ ** 3.3.66 **
** 3.3.66 **

nù¶ÉǪÉÊiÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ® úºÉ½þ¦ÉÉ́ÉÆ |Éiª ɪ ÉÉxÉÉ̈ÉÂ-- 'B´ÉÆẾÉrù´Éè¥ÉÀ É ª ÉYÉÆ ª ÉVÉ̈ÉÉxÉÆ º É́ÉÉÈ ¶ SÉÐi´ÉVÉÉä%ʦɮ úIÉÊiÉ' <ÊiÉ*
º É́ÉÇ|Éiª ɪ ÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® äúʽþ, º É́Éæ º É́ÉÇẾÉnù<ÊiÉ xÉ ẾÉYÉÉxÉ́ÉiÉÉ ¥ÉÀ hÉÉ {ÉÊ® ú{Éɱ ª Éi´ÉÊ̈ÉiÉ® äú¹ÉÉÆ º ÉÆEòÒiª ÉæiÉ* iɺ ¨ÉÉiÉÂ
ª ÉlÉÉEòɨÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉxÉÉxÉÉÆ º É̈ÉÖSSɪ ÉÉä ẾÉEò± {ÉÉä ´ÉäÊiÉ**

<ÊiÉ ¸ÉÒ̈Éi{É® ú̈ɽÆþºÉ{ÉÊ® úµÉÉVÉEòÉSÉɪ ÉǺª É

¸ÉÒMÉÉäẾÉxnù¦ÉMÉ́Éi{ÉÚ Vª É{ÉÉnùʶɹªÉº ª É
¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́ÉiÉ& EÞ òiÉÉè
¶ ÉÉ® úÒ®úEò¨ÉÒ̈ÉÉƺ Éɺ ÉÚ
jɦÉɹªÉä
iÉÞ
iÉÒªÉÉvª Éɪ ɺ ª É iÉÞiÉÒªÉ& {ÉÉnù&**
 ** ¥ÉÀ º ÉÚ jÉ̈ÉÂ**
*¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́Éi{ÉÉnèù& ẾÉ® úÊSÉiÉ̈ɦÉɹªÉ̈ÉÂ
*

** iÉÞ
iÉÒªÉÉä%vª Éɪ É& **
** SÉiÉÖlÉÇ& {ÉÉnù& **

{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÉæ%iÉ& ¶ ɤ nùÉÊnùÊiÉ ¤ ÉÉnù®úɪ ÉhÉ& ** 3.4.1 **

{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÉÇÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.4.1 **

{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÉæ%iÉ <ÊiÉ * +º ¨ÉÉuäùnùÉxiÉẾÉʽþiÉÉnùÉi¨ÉYÉÉxÉÉiɺ ´ÉiÉxjÉÉiÉÂ{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÇ& ʺ Évª ÉiÉÒÊiÉ ¤ ÉÉnù®úɪ ÉhÉ +ÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä; EÖòiÉ
BiÉnù́ÉMÉ̈ª ÉiÉä ? ¶ ɤ nùÉÊnùiª Éɽþ* iÉlÉÉ Ê½þ--- ` iÉ® úÊiÉ ¶ ÉÉäEò¨ÉÉi¨ÉẾÉiÉÂ' ` º É ª ÉÉä ½þ´ÉèiÉi{É® ú̈ÉÆ ¥ÉÀ ´Éänù¥ÉÀ è́É ¦É́ÉÊiÉ '
` ¥ÉÀ ẾÉnùÉ{xÉÉäÊiÉ {É® ú̈ÉÂ' ` +ÉSÉɪ ÉḈÉÉx{ÉÖ¯û¹ÉÉä ´Éänùiɺ ª É iÉÉ́Énäù́É ÊSÉ® Æúª ÉÉ́ÉzÉ ẾÉ̈ÉÉäIª Éä%lÉ º ÉÆ{Éiº ª Éä ' ` ª É +Éi¨ÉÉ{ɽþ
iÉ{ÉÉ{¨ÉÉ
' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É, ` º É º É́ÉÉÈSÉ ± ÉÉäEòÉxÉÉ{xÉÉäÊiÉ º É́ÉÉÈSÉ EòɨÉÉxª ɺ iÉ̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉxÉÖẾÉt ẾÉVÉÉxÉÉÊiÉ ' <ÊiÉ; ` +Éi¨ÉÉ ´ÉÉ +® äú
pù¹]ṍª É& ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É, ` BiÉÉ́Énù®äúJɱ ´É̈ÉÞ iÉi´É̈ÉÂ' <ÊiÉ B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ ¸ÉÖÊiÉ& Eäò´É± Éɪ ÉÉ ẾÉtɪ ÉÉ& {ÉÖ¯û¹ÉÉlÉǽäþiÉÖi´ÉÆ ¸ÉÉ́ɪ ÉÊiÉ
**

+lÉÉjÉ |Éiª É́ÉÊiɹ`öiÉä---

¶ Éä¹Éi´ÉÉiÉÂ{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉḈÉÉnùÉä ª ÉlÉÉ%xª ÉäίÉÊiÉ VÉèÊ̈ÉÊxÉ& ** 3.4.2 **
** 3.4.2 **

EòiÉÞ Çi´ÉäxÉ +Éi¨ÉxÉ& Eò¨ÉǶÉä¹Éi´ÉÉiÉ , iÉÊuùYÉÉxÉ̈ÉÊ{É µÉÒʽþ|ÉÉäIÉhÉÉÊnù́ÉiÉÂẾɹɪ ÉuùÉ® äúhÉ Eò¨ÉǺÉƤÉxvª Éä́É-- <iª ÉiÉ&, iÉκ ¨ÉxÉÂ
+´ÉMÉiÉ|ɪ ÉÉäVÉxÉä +Éi¨ÉYÉÉxÉä ª ÉÉ ¡ ò± ɸÉÖÊiÉ&, º ÉÉ +lÉḈÉÉnù&--- <ÊiÉ VÉèÊ̈ÉÊxÉ® úÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä * ª ÉlÉÉ +xª Éä¹ÉÖ
pù́ª ɺ Éƺ EòÉ® úEò¨ÉǺÉÖ ` ª ɺ ª É {ÉhÉÇ̈ɪ ÉÒVÉÖ½Úþ¦ÉḈÉÊiÉ xÉ º É {ÉÉ{ÉÆ ± ÉÉäEÆò ¸ÉÞ hÉÉäÊiÉ ' ` ª ÉnùÉR óHäò SÉIÉÖ® äú́É § ÉÉiÉÞ
´ª ɺ ª É ´ÉÞ
RÂ
óHäò ' `
ª Éi|ɪ ÉÉVÉÉxÉÚ ª ÉÉVÉÉ <Vª ÉxiÉä, ´É̈ÉÇ´ÉÉ BiÉtYɺ ª É ÊGòª ÉiÉä ´É̈ÉǪ ÉVÉ̈ÉÉxÉɪ É § ÉÉiÉÞ ´ª ÉÉʦɦÉÚ
iª Éè' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ ¡ ò± ɸÉÖÊiÉ&
+lÉḈÉÉnù&-- iÉuùiÉÂ* EòlÉÆ {ÉÖxÉ& +º ª É +xÉÉ® ú¦ª ÉÉvÉÒiɺ ª É +Éi¨ÉYÉÉxɺ ª É |ÉEò® úhÉÉnùÒxÉÉ̈Éxª ÉiÉ̈ÉäxÉÉÊ{É ½äþiÉÖxÉÉ ẾÉxÉÉ GòiÉÖ|É́Éä¶ É
+ɶ ÉR óCª ÉiÉä ? EòiÉÞ ÇuùÉ® äúhÉ ´ÉÉCª ÉÉiÉÂiÉÊuùYÉÉxɺ ª É GòiÉÖº ÉƤÉxvÉ <ÊiÉ SÉäiÉ , xÉ, ´ÉÉCª ÉÉÊuùÊxɪ ÉÉäMÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&-- +´ª ÉʦÉSÉÉÊ® úhÉÉ
ʽþEäòxÉÊSÉuùÉ® äúhÉ +xÉÉ® ú¦ª ÉÉvÉÒiÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É ´ÉÉCª ÉÊxÉÊ̈ÉkÉ& GòiÉÖº ÉƤÉxvÉÉä%´ÉEò± {ÉiÉä; EòiÉÉÇiÉÖ ´ª ÉʦÉSÉÉÊ® úuùÉ® ú̈É ,
± ÉÉèÊEòEò´ÉèÊnùEòEò¨ÉǺÉÉvÉÉ® úhª ÉÉiÉ ; iɺ ¨ÉÉzÉ iÉuùÉ® äúhÉ +Éi¨ÉYÉÉxɺ ª É GòiÉÖº ÉƤÉxvÉʺ ÉÊrùÊ®úÊiÉ--- xÉ, ´ª ÉÊiÉ® äúEòẾÉYÉÉxɺ ª É
´ÉèÊnùEäò¦ª É& Eò¨ÉǦª ÉÉä%xª ÉjÉ +xÉÖ{ɪ ÉÉäMÉÉiÉ ; xÉ Ê½þnäù½þ́ªÉÊiÉÊ® úHòÉi¨ÉYÉÉxÉÆ ± ÉÉèÊEòEäò¹ÉÖ Eò¨ÉǺÉÖ ={ɪ ÉÖVª ÉiÉä, º É́ÉÇlÉÉ
où¹]õÉlÉÇ|É́ÉÞ kª ÉÖ{É{ÉkÉä&; ´ÉèÊnùEäò¹ÉÖ iÉÖ näù½þ{ÉÉiÉÉäkÉ® úEòɱ É¡ ò± Éä¹ÉÖ näù½þ́ªÉÊiÉÊ® úHòÉi¨ÉYÉÉxÉ̈ÉxiÉ® äúhÉ |É́ÉÞ ÊkÉ& xÉÉä{É{ÉtiÉ <ÊiÉ,
={ɪ ÉÖVª ÉiÉä ´ª ÉÊiÉ® äúEòẾÉYÉÉxÉ̈ÉÂ* xÉxÉÖ +{ɽþiÉ{ÉÉ{¨Éi´ÉÉÊnùẾɶ Éä¹ÉhÉÉiÉÂ+º Éƺ Éɪ ÉÉÇi¨ÉẾɹɪ É̈ÉÂ+Éè{ÉÊxɹÉnÆùnù¶ÉÇxÉÆ xÉ |É́ÉÞ kª ÉRÂóMÉÆ
º ª ÉÉiÉ --- xÉ, Ê|ɪ ÉÉÊnùºÉƺ ÉÚ ÊSÉiɺ ª É º Éƺ ÉÉÊ® úhÉ B´É +Éi¨ÉxÉÉä pù¹]ṍª Éi´ÉÉä{Énäù¶ÉÉiÉ ; +{ɽþiÉ{ÉÉ{¨Éi´ÉÉÊnùẾɶ Éä¹ÉhÉÆ iÉÖ º iÉÖiª ÉlÉÈ
¦ÉẾɹªÉÊiÉ * xÉxÉÖ iÉjÉ iÉjÉ |ɺ ÉÉÊvÉiÉ̈ÉäiÉiÉ --+ÊvÉEò¨Éº Éƺ ÉÉÊ® ú¥ÉÀ VÉMÉiEòÉ® úhÉ̈É ; iÉnäù́É SÉ º Éƺ ÉÉÊ® úhÉ +Éi¨ÉxÉ& {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEÆò
º ´É°ü{É̈ÉÂ={ÉÊxɹÉiº ÉÖ ={ÉÊnù¶ª ÉiÉ <ÊiÉ---º Éiª ÉÆ |ɺ ÉÉÊvÉiÉ̈É ; iɺ ª Éè́É iÉÖ º lÉÚhÉÉÊxÉJÉxÉxÉ́ÉiÉ¡ ò± ÉuùÉ® äúhÉ +ÉIÉä{ɺ É̈ÉÉvÉÉxÉä
ÊGòª ÉäiÉä nùÉfø¬ ÉÇªÉ **

+ÉSÉÉ® únù¶ÉÇxÉÉiÉÂ** 3.4.3 **

** 3.4.3 **

` VÉxÉEòÉä ½þ´Éènäù½þ
Éä ¤ ɽÖþnùÊIÉhÉäxÉ ª ÉYÉäxÉäVÉä ' ` ª ÉIª É̈ÉÉhÉÉä ´Éè¦ÉMÉ́ÉxiÉÉä%½þ̈Éκ ¨É ' <iª Éä́É̈ ÉÉnùÒÊxÉ ¥ÉÀ ẾÉnùÉ̈ ÉÊ{É +xª É{É® äú¹ÉÖ
´ÉÉCª Éä¹ÉÖ Eò¨ÉǺÉƤÉxvÉnù¶ÉÇxÉÉÊxÉ ¦É́ÉÎxiÉ * iÉlÉÉ =qùɱ ÉEòÉnùÒxÉÉ̈ÉÊ{É {ÉÖjÉÉxÉÖ¶ Éɺ ÉxÉÉÊnùnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ
MÉɽÇþºlª ɺ ÉƤÉxvÉÉä%´ÉMÉ̈ª ÉiÉä * Eäò´É± ÉÉSSÉäiÉÂYÉÉxÉÉiÉÂ{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÇʺÉÊrù& º ª ÉÉiÉÂ
, ÊEò¨ÉlÉÇ̈ÉÂ+xÉäEòɪ Éɺ ɺ É̈ÉÎx´ÉiÉÉÊxÉ Eò¨ÉÉÇÊhÉ iÉä
EÖòª ÉÖÇ& ? ` +iEäò SÉäx¨ÉvÉÖ ẾÉxnäùiÉ ÊEò¨ÉlÉÈ{É́ÉÇiÉÆ µÉVÉäiÉÂ' <ÊiÉ xª Éɪ ÉÉiÉÂ**

iÉSUØôiÉä& ** 3.4.4 **
** 3.4.4 **

` ª Énäù́É ẾÉtª ÉÉ Eò® úÉÊ

äiÉ ¸ÉrùªÉÉä{ÉÊxɹÉnùÉ iÉnäù́É ´ÉÒªÉḈÉkÉ® Æú¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ Eò¨ÉǶÉä¹Éi´É¸É́ÉhÉÉiÉÂẾÉtɪ ÉÉ xÉ Eäò´É± Éɪ ÉÉ&
{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉǽäþiÉÖi´É̈ÉÂ**

º É̈Éx´ÉÉ® ú̈¦ÉhÉÉiÉÂ** 3.4.5 **

** 3.4.5 **

` iÉÆ ẾÉtÉEò¨ÉÇhÉÒº É̈Éx´ÉÉ® ú¦ÉäiÉä ' <ÊiÉ SÉ ẾÉtÉEò¨ÉÇhÉÉä& ¡ ò± ÉÉ® ú̈¦Éä º ÉÉʽþ
iª Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂxÉ º ´ÉÉiÉxjª ÉÆ ẾÉtɪ ÉÉ& **

iÉuùiÉÉäẾÉvÉÉxÉÉiÉÂ** 3.4.6 **
** 3.4.6 **

` +ÉSÉɪ ÉÇEÖò± ÉÉuäùnù̈ÉvÉÒiª É ª ÉlÉÉẾÉvÉÉxÉÆ MÉÖ® úÉä& Eò¨ÉÉÇÊiɶ Éä¹ÉähÉÉʦɺ É̈ÉÉ́ÉÞ

iª É EÖò]Öṏ¤ Éä ¶ ÉÖSÉÉènäù¶Éä º ´ÉÉvª Éɪ É̈ÉvÉÒªÉÉxÉ& ' <ÊiÉ SÉ
B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ ¸ÉÖÊiÉ& º É̈ɺ iÉ́ÉänùÉlÉÇẾÉYÉÉxÉ́ÉiÉ& Eò¨ÉÉÇÊvÉEòÉ® Æúnù¶ÉǪÉÊiÉ; iɺ ¨ÉÉnùÊ{É xÉ ẾÉYÉÉxɺ ª É º ´ÉÉiÉxjª ÉähÉ ¡ ò± ɽäþiÉÖi´É̈ÉÂ
* xÉxÉÖ +jÉ ` +vÉÒiª É ' <iª Évª ɪ ÉxÉ̈ÉÉjÉÆ ´Éänùºª É ¸ÉÚ ª ÉiÉä, xÉ +lÉÇẾÉYÉÉxÉ̈É -- xÉè¹É nùɹäÉ&; où¹]õÉlÉÇi´ÉÉiÉ´ÉänùÉvª ɪ ÉxÉ̈ÉÂ
+lÉÉḈɤÉÉävÉ{ɪ ÉÇxiÉÊ̈ÉÊiÉ Îº lÉiÉ̈ÉÂ**

Êxɪ É̈ÉÉSSÉ ** 3.4.7 **

** 3.4.7 **

` EÖò´ÉÇzÉä́Éä½þEò¨ÉÉÇÊhÉ ÊVÉVÉÒẾɹÉäSUôiÉÆ º É̈ÉÉ& * B´ÉÆ i´É滃 xÉÉxª ÉlÉäiÉÉä%κ iÉ xÉ Eò¨ÉÇʱÉ{ª ÉiÉä xÉ® äú' <ÊiÉ-- iÉlÉÉ ` BiÉuèù
VÉ® úÉ̈ ɪ ÉȺ ÉjÉÆ ª ÉnùÎMxɽþÉäjÉÆ VÉ® úªÉÉ ´ÉÉ Á ä́Éɺ ¨ÉÉx¨ÉÖSª ÉiÉä ¨ÉÞ
iª ÉÖxÉÉ ´ÉÉ '-- <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉiÉÂÊxɪ É̈ÉÉnùÊ{É Eò¨ÉǶÉä¹Éi´É̈Éä́É
ẾÉtɪ ÉÉ <ÊiÉ **

B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, |ÉÊiÉẾÉvÉkÉä---

+ÊvÉEòÉä{Énäù¶ÉÉkÉÖ ¤ ÉÉnù®úɪ Éhɺ ª Éè́ÉÆ iÉqù¶ÉÇxÉÉiÉÂ** 3.4.8 **
** 3.4.8 **

iÉÖ-¶ ɤ nùÉiÉÂ{ÉIÉÉä ẾÉ{ÉÊ® ú́ÉiÉÇiÉä * ª ÉnÖùHò¨ÉÂ` ¶ Éä¹Éi´ÉÉi{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉḈÉÉnù& ' <ÊiÉ, iÉiÉÂxÉÉä{É{ÉtiÉä; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? +ÊvÉEòÉä{Énäù¶ÉÉiÉ ;
ª ÉÊnùº Éƺ Éɪ Éæ´É +Éi¨ÉÉ ¶ ÉÉ® úÒ®ú& EòiÉÉǦÉÉäHòÉ SÉ ¶ É® úÒ®ú̈ÉÉjÉ́ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉ ´ÉänùÉxiÉä¹ÉÖ ={ÉÊnù¹]õ& º ª ÉÉiÉ , iÉiÉÉä ´ÉÌhÉiÉäxÉ |ÉEòÉ® äúhÉ
¡ ò± ɸÉÖiÉä® úlÉḈÉÉnùi´ÉÆ º ª ÉÉiÉÂ
; +ÊvÉEòº iÉÉ́Éiɶ ÉÉ® úÒ®úÉnùÉi¨ÉxÉ& +º Éƺ ÉÉ® úÒ<Ç·É® ú&
EòiÉÞÇi´ÉÉÊnùºÉƺ ÉÉÊ® úvÉ̈ÉÇ®úʽþiÉÉä%{ɽþiÉ{Éɹ̈Éi´ÉÉÊnùẾɶ Éä¹ÉhÉ& {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ ´Éäti´ÉäxÉÉä{ÉÊnù¶ª ÉiÉä ´ÉänùÉxiÉä¹ÉÖ * xÉ SÉ iÉÊuùYÉÉxÉÆ Eò¨ÉÇhÉÉÆ
|É́ÉiÉÇEÆò ¦É́ÉÊiÉ, |Éiª ÉÖiÉ Eò¨ÉÉÇhª ÉÖÎSUôxÉÊkÉ-- <ÊiÉ ´ÉIª ÉÊiÉ ` ={É̈ÉnÈ ùSÉ ' <iª ÉjÉ * iɺ ¨ÉÉiÉÂ` {ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÉæ%iÉ& ¶ ɤ nùÉiÉÂ' <ÊiÉ
ª Éx¨ÉiÉÆ ¦ÉMÉ́ÉiÉÉä ¤ ÉÉnù®úɪ Éhɺ ª É, iÉiÉÂiÉlÉè́É Êiɹ`öÊiÉ; xÉ ¶ Éä¹Éi´É|ɦÉÞ ÊiÉʦɽæþi´ÉɦÉɺ ÉèSÉɱ ÉʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä * iÉlÉÉ Ê½þiÉ̈ÉÊvÉEÆò
¶ ÉÉ® úÒ®úÉiÉÂ<Ç·É® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ nù¶ÉǪÉÎxiÉ ¸ÉÖiɪ É&--- ` ª É& º É́ÉÇYÉ& º É́ÉÇẾÉiÉÂ' ` ¦ÉÒ¹Éɺ ¨ÉÉuùÉiÉ& {É́ÉiÉä ' ` ¨É½þn ù¦Éª ÉÆ ´ÉXÉ̈ÉÖtiÉ̈ÉÂ' `
Biɺ ª É ´ÉÉ +IÉ® úºª É |ɶ Éɺ ÉxÉä MÉÉÌMÉ ' ` iÉnèùIÉiÉ ¤ ɽÖþº ª ÉÉÆ |ÉVÉɪ ÉäªÉäÊiÉ iÉkÉäVÉÉä%º ÉÞ VÉiÉ ' <iª Éä́É̈ ÉÉtÉ& * ª ÉkÉÖ
Ê|ɪ ÉÉÊnùºÉƺ ÉÚÊSÉiɺ ª É º Éƺ ÉÉÊ® úhÉ B´É +Éi¨ÉxÉÉä ´Éätiɪ ÉÉ +xÉÖEò¹ÉÇhÉ̈É ---- ` +Éi¨Éxɺ iÉÖ EòɨÉɪ É º É́ÉÈÊ|ɪ ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ * +Éi¨ÉÉ
´ÉÉ +® äúpù¹]ṍª É& ' ` ª É& |ÉÉhÉäxÉ |ÉÉÊhÉÊiÉ º É iÉ +Éi¨ÉÉ º É́ÉÉÇxiÉ® ú& ' ` ª É B¹ÉÉä%ÊIÉÊhÉ {ÉÖ¯û¹ÉÉä où¶ª ÉiÉä ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É ` BiÉÆ
i´Éä́É iÉä ¦ÉÚ ª ÉÉä%xÉÖ́ª ÉÉJª Éɺ ª ÉÉÊ̈É ' <ÊiÉ SÉè́É̈ ÉÉÊnù--- iÉnùÊ{É, ` +º ª É ¨É½þiÉÉä ¦ÉÚ iɺ ª É ÊxÉ&·Éʺ ÉiÉ̈ÉäiÉtoùM´Éänù& ' `
ª ÉÉä%¶ ÉxÉɪ ÉÉÊ{É{Éɺ Éä ¶ ÉÉäEÆò ¨ÉÉä½ÆþVÉ® úÉÆ ¨ÉÞ iª ÉÖ̈Éiª ÉäÊiÉ ' ` {É® ÆúVª ÉÉäÊiɯû{ɺ ÉÆ{Ét º ´ÉäxÉ °ü{ÉähÉÉʦÉÊxɹ{ÉtiÉä º É =kÉ̈É& {ÉÖ¯û¹É& '
<iª Éä́É̈ ÉÉÊnùʦÉ́ÉÉÇCª ɶ Éä¹Éè& º Éiª ÉÉ̈Éä́É +ÊvÉEòÉä{ÉÉÊnùÊnùIÉɪ ÉÉ̈É , +iª ÉxiÉɦÉänùÉʦÉ|Éɪ ÉÊ̈Éiª ÉẾÉ® úÉävÉ& * {ÉÉ® ú̈Éä·É® ú̈Éä́É Ê½þ¶ ÉÉ® úÒ®úºª É
{ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEÆò º ´É°ü{É̈É ; ={ÉÉÊvÉEÞ òiÉÆ iÉÖ ¶ ÉÉ® úÒ®úi´É̈ÉÂ, ` iÉk´É̈Éʺ É ' ` xÉÉxª ÉnùiÉÉä%κ iÉ pù¹]Þ õ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É& * º É́ÉÈSÉ
BiÉiÉÂẾɺ iÉ® äúhÉɺ ¨ÉÉʦÉ& {ÉÖ® úºiÉÉiÉÂiÉjÉ iÉjÉ
´ÉÌhÉiÉ̈ÉÂ**

iÉÖ± ª ÉÆ iÉÖ nù¶ÉÇxÉ̈ÉÂ** 3.4.9 **

** 3.4.9 **

ª ÉkÉÚ Hò¨ÉÂ-- +ÉSÉÉ® únù¶ÉÇxÉÉiEò¨ÉǶÉä¹ÉÉä ẾÉtäÊiÉ, +jÉ ¥ÉÚ ¨ É&--- iÉÖ± ª É̈ÉÉSÉÉ® únù¶ÉÇxÉ̈ÉÂ+Eò¨ÉǶÉä¹Éi´Éä%Ê{É ẾÉtɪ ÉÉ& * iÉlÉÉ Ê½þ
¸ÉÖÊiɦÉḈÉÊiÉ--- ` BiÉrùº ¨É ´ÉèiÉÊuùuùÉƺ É +ɽÖþ& @ñ¹Éª É& EòɴɹÉäªÉÉ& ÊEò¨ÉlÉÉǴɪ É̈Évª É乪ÉÉ̈ɽäþÊEò¨ÉlÉÉǴɪ ÉÆ ª ÉIª ÉÉ̈ɽäþ*
BiÉrùº ¨É ´ÉèiÉi{ÉÚ ´Éæ ẾÉuùÉƺ ÉÉä%ÎMxɽþÉäjÉÆ xÉ VÉÖ½þ́ÉÉÆSÉÊGò® äú' ` BiÉÆ ´ÉèiÉ̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ ẾÉÊnùi´ÉÉ ¥ÉÉÀ hÉÉ& {ÉÖjÉè¹ÉhÉɪ ÉÉ SÉ
ẾÉkÉè¹ÉhÉɪ ÉÉ SÉ ± ÉÉäEèò¹ÉhÉɪ ÉÉ SÉ ´ª ÉÖilÉɪ ÉÉlÉ Ê¦ÉIÉÉSɪ ÉÈSÉ® úÎxiÉ ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ * ª ÉÉYÉ́ɱ Cª ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÊ{É ¥ÉÀ ẾÉnùÉ̈ ÉÂ
+Eò¨ÉÇÊxɹ`öi´ÉÆ où¶ª ÉiÉä--- ` BiÉÉ́Énù®äúJɱ ´É̈ÉÞ iÉi´ÉÊ̈ÉÊiÉ ½þÉäCi´ÉÉ ª ÉÉYÉ́ɱ Cª É& |É́ɵÉÉVÉ ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É& * +Ê{É SÉ `
ª ÉIª É̈ÉÉhÉÉä ´Éè¦ÉMÉ́ÉxiÉÉä%½þ̈Éκ ¨É ' <iª ÉäiÉiÉÂʱ ÉR óMÉnù¶ÉÇxÉÆ ´Éè·ÉÉxÉ® úẾÉtÉẾɹɪ É̈ÉÂ; º ÉƦÉ́ÉÊiÉ SÉ º ÉÉä{ÉÉÊvÉEòɪ ÉÉÆ ¥ÉÀ ẾÉtɪ ÉÉÆ
Eò¨ÉǺÉÉʽþiª Énù¶ÉÇxÉ̈ÉÂ
; xÉ iÉÖ +jÉÉÊ{É Eò¨ÉÉÇR óMÉi´É̈Éκ iÉ, |ÉEò® úhÉÉt¦ÉÉ́ÉÉiÉÂ**

ª Éi{ÉÖxɯûHò¨ÉÂ
-- ` iÉSUØôiÉä& ' <ÊiÉ, +jÉ ¥ÉÚ
¨ É&---

+º ÉÉ́ÉÇÊjÉEòÒ** 3.4.10 **
** 3.4.10 **

` ª Énäù́É ẾÉtª ÉÉ Eò® úÉÊ äiÉ ' <iª Éä¹ÉÉ ¸ÉÖÊiÉxÉǺ É́ÉÇẾÉtÉẾɹɪ ÉÉ, |ÉEÞ
òiÉẾÉtÉʦɺ ÉƤÉxvÉÉiÉÂ* |ÉEÞ
òiÉÉ SÉ =nÂ
ùMÉÒlÉẾÉtÉ-- `
+ÉäÊ̈Éiª ÉäiÉnùIÉ® ú̈ÉÖnÂ
ùMÉÒlÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉÒiÉ ' <iª ÉjÉ **

ẾɦÉÉMÉ& ¶ ÉiÉ́ÉiÉÂ** 3.4.11 **

** 3.4.11 **

ª Énù{ª ÉÖHò¨É -- ` iÉÆ ẾÉtÉEò¨ÉÇhÉÒº É̈Éx´ÉÉ® ú¦ÉäiÉä ' <iª ÉäiÉiɺ É̈Éx´ÉÉ® ú̈¦É́ÉSÉxÉ̈ÉÂ+º ´ÉÉiÉxjª Éä ẾÉtɪ ÉÉ Ê± ÉR óMÉÊ̈ÉÊiÉ, iÉiÉÂ
|Éiª ÉÖSª ÉiÉä--- ẾɦÉÉMÉÉä%jÉ pù¹]ṍª É&-- ẾÉtÉ +xª ÉÆ {ÉÖ¯û¹É̈Éx´ÉÉ® ú¦ÉiÉä, Eò¨ÉÇ+xª ÉÊ̈ÉÊiÉ * ¶ ÉiÉ́ÉiÉ --- ª ÉlÉÉ ¶ ÉiÉ̈ÉÂ+ɦª ÉÉÆ
nùÒªÉiÉÉÊ̈Éiª ÉÖHäò ẾɦÉVª É nùÒªÉiÉä-- {É\SÉɶ ÉnäùEòº ¨Éè{É\SÉɶ Énù{É® úº¨Éè, iÉuùiÉÂ* xÉ SÉ <nÆùº É̈Éx´ÉÉ® ú̈¦É́ÉSÉxÉÆ ¨ÉÖ̈ÉÖIÉÖẾɹɪ É̈É --
` <ÊiÉ xÉÖ Eòɨɪ É̈ÉÉxÉ& ' <ÊiÉ º Éƺ ÉÉÊ® úẾɹɪ Éi´ÉÉä{ɺ Éƽþ
É® úÉiÉÂ
, ` +lÉÉEòɨɪ É̈ÉÉxÉ& ' <ÊiÉ SÉ ¨ÉÖ̈ÉÖIÉÉä& {ÉÞ lÉMÉÖ{ÉGò¨ÉÉiÉÂ; iÉjÉ
º Éƺ ÉÉÊ® úẾɹɪ Éä ẾÉtÉ ẾÉʽþiÉÉ |ÉÊiÉʹÉrùÉ SÉ {ÉÊ® úMÉÞÁ iÉä, Ếɶ Éä¹ÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ
; Eò¨ÉÉÇÊ{É ẾÉʽþiÉÆ |ÉÊiÉʹÉrÆùSÉ,
ª ÉlÉÉ|ÉÉ{iÉÉxÉÖ́ÉÉÊnùi´ÉÉiÉÂ
; B´ÉÆ º ÉÊiÉ +ẾɦÉÉMÉäxÉÉÊ{É <nÆùº É̈Éx´ÉÉ® ú̈¦É́ÉSÉxÉ̈É́ÉEò± {ÉiÉä **

ª ÉSSÉèiÉiÉÂ
-- ` iÉuùiÉÉä ẾÉvÉÉxÉÉiÉÂ' <ÊiÉ, +iÉ =kÉ® Æú{É`öÊiÉ---
 +vª ɪ ÉxÉ̈ÉÉjÉ́ÉiÉ& ** 3.4.12 **
** 3.4.12 **

` +ÉSÉɪ ÉÇEÖò± ÉÉuäùnù̈ÉvÉÒiª É ' <iª ÉjÉ +vª ɪ ÉxÉ̈ÉÉjɺ ª É ¸É́ÉhÉÉiÉÂ+vª ɪ ÉxÉ̈ÉÉjÉIÉ́ÉiÉ B´É Eò¨ÉÇẾÉÊvÉÊ® úiª Évª É́ɺ ª ÉÉ̈É& * xÉxÉÖ B´ÉÆ
º ÉÊiÉ +ẾÉti´ÉÉiÉÂ+xÉÊvÉEòÉ® ú& Eò¨ÉǺÉÖ |ɺ ÉVª ÉäiÉ--- xÉè¹É nùɹäÉ&; xÉ ´Éª É̈ÉÂ+vª ɪ ÉxÉ|ɦÉ́ÉÆ Eò¨ÉÉḈɤÉÉävÉxÉ̈ÉÂ+ÊvÉEòÉ® úEòÉ® úhÉÆ
´ÉÉ® úªÉÉ̈É&; ËEò iÉ̽þ+Éè{ÉÊxɹÉnù̈ÉÉi¨ÉYÉÉxÉ̈ÉÂ
, º ´ÉÉiÉxjª ÉähÉè́É |ɪ ÉÉäVÉxÉ́ÉiÉÂ|ÉiÉÒªÉ̈ÉÉxÉ̈ÉÂ
, xÉ Eò¨ÉÉÇÊvÉEòÉ® úEòÉ® úhÉiÉÉÆ |ÉÊiÉ{ÉtiÉä--
<iª ÉäiÉi|ÉÊiÉ{ÉÉnùªÉÉ̈É& * ª ÉlÉÉ SÉ xÉ Gòi´ÉxiÉ® úYÉÉxÉÆ Gòi´ÉxiÉ® úÉÊvÉEòÉ® äúhÉ +{ÉäIª ÉiÉä, B´É̈ÉäiÉnùÊ{É pù¹]ṍª ÉÊ̈ÉÊiÉ **

ª Énù{ª ÉÖHò¨ÉÂ
-- ` Êxɪ É̈ÉÉSSÉ ' <ÊiÉ, +jÉÉʦÉvÉÒªÉiÉä---

xÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ** 3.4.13 **

** 3.4.13 **

` EÖò´ÉÇzÉä́Éä½þEò¨ÉÉÇÊhÉ ÊVÉVÉÒẾɹÉäiÉÂ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¹ÉÖ Êxɪ É̈ɸÉ́ÉhÉä¹ÉÖ xÉ ẾÉnÖù¹É <ÊiÉ Ếɶ Éä¹ÉÉä%κ iÉ, +Ếɶ Éä¹ÉähÉ
Êxɪ É̈ÉẾÉvÉÉxÉÉiÉÂ**

º iÉÖiɪ Éä%xÉÖ̈ÉÊiÉ́ÉÉÇ** 3.4.14 **

** 3.4.14 **

` EÖò´ÉÇzÉä́Éä½þEò¨ÉÉÇÊhÉ ' <iª ÉjÉ +{É® úÉä Ếɶ Éä¹É +ÉJª Éɪ ÉiÉä * ª ÉtÊ{É +jÉ |ÉEò® úhɺ ÉÉ̈Élª ÉÉÇiÉÂẾÉuùÉxÉä́É-- EÖò´ÉÇxÉÂ
-- <ÊiÉ
º ÉƤÉvª ÉäiÉ, iÉlÉÉÊ{É ẾÉtɺ iÉÖiɪ Éä Eò¨ÉÉÇxÉÖYÉÉxÉ̈ÉÂBiÉnÂ
ùpù¹]ṍª É̈ÉÂ
; ` xÉ Eò¨ÉÇʱÉ{ª ÉiÉä xÉ® äú' <ÊiÉ Ê½þ´ÉIª ÉÊiÉ * BiÉnÖùHÆò ¦É́ÉÊiÉ-
-- ª ÉÉ́ÉVVÉÒ́ÉÆ Eò¨ÉÇEÖò´ÉÇiª ÉÊ{É i´É滃 ẾÉnÖùÊ¹É {ÉÖ¯û¹Éä xÉ Eò¨ÉDZ Éä{Éɪ É ¦É́ÉÊiÉ, ẾÉtɺ ÉÉ̈Élª ÉÉÇÊnùÊiÉ-- iÉnäù́ÉÆ ẾÉtÉ º iÉÚ
ª ÉiÉä **

EòɨÉEòÉ® äúhÉ SÉèEäò ** 3.4.15 **

** 3.4.15 **

+Ê{É SÉ BEäò ẾÉuùÉƺ É& |Éiª ÉIÉÒEÞ òiÉẾÉtÉ¡ ò± ÉÉ& º ÉxiÉ&, iÉnù́ɹ]ṏ¦ÉÉiÉ¡ ò± ÉÉxiÉ® úºÉÉvÉxÉä¹ÉÖ |ÉVÉÉÊnù¹ÉÖ |ɪ ÉÉäVÉxÉɦÉÉ́ÉÆ {É® úÉ̈ ÉÞ
¶ ÉÎxiÉ
EòɨÉEòÉ® äúhÉ-- <ÊiÉ ¸ÉÖÊiɦÉḈÉÊiÉ ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪÉxÉÉ̈É --- ` BiÉrùº ¨É ´ÉèiÉi{ÉÚ ´Éæ ẾÉuùÉƺ É& |ÉVÉÉÆ xÉ Eòɨɪ ÉxiÉä ËEò |ÉVɪ ÉÉ
EòÊ® ú¹ªÉÉ̈ÉÉä ª Éä¹ÉÉÆ xÉÉä%ª É̈ÉÉi¨Éɪ ÉÆ ± ÉÉäEò <ÊiÉ ' * +xÉÖ¦É́ÉÉ°üfø¨Éä́É SÉ ẾÉtÉ¡ ò± ÉÆ xÉ ÊGòª ÉÉ¡ ò± É́ÉiÉÂEòɱ ÉÉxiÉ® ú¦ÉÉẾÉ--
<iª ɺ ÉEÞònù́ÉÉäSÉÉ̈É * +iÉÉä%Ê{É xÉ ẾÉtɪ ÉÉ& Eò¨ÉǶÉä¹Éi´ÉÆ xÉÉÊ{É iÉÊuù¹Éª Éɪ ÉÉ& ¡ ò± ɸÉÖiÉä® úªÉlÉÉlÉÇi´ÉÆ ¶ ÉCª É̈ÉɸÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ**

={É̈ÉnÈ
ùSÉ ** 3.4.16 **
** 3.4.16 **

+Ê{É SÉ Eò¨ÉÉÇÊvÉEòÉ® ú½äþiÉÉä& ÊGòª ÉÉEòÉ® úEò¡ ò± ɱ ÉIÉhɺ ª É º É̈ɺ iɺ ª É |É{É\Sɺ ª É +ẾÉtÉEÞ òiɺ ª É ẾÉtɺ ÉÉ̈Élª ÉÉÇiÉÂ
º ´É°ü{ÉÉä{É̈ÉnÇù̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ--- ` ª ÉjÉ i´Éº ª É º É́ÉÇ̈ÉÉi¨Éè́ÉɦÉÚ
kÉiEäòxÉ EÆò {ɶ ª ÉäkÉiEäòxÉ EÆò ÊVÉQÉäiÉÂ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ *
´ÉänùÉxiÉÉäÊnùiÉÉi¨ÉYÉÉxÉ{ÉÚÌ́ÉEòÉÆ iÉÖ Eò¨ÉÉÇÊvÉEòÉ® úʺÉËrù|Éiª Éɶ Éɺ ÉÉxɺ ª É Eò¨ÉÉÇÊvÉEòÉ® úÉÎäSUôÊkÉ® äú́É |ɺ ÉVª ÉäiÉ * iɺ ¨ÉÉnùÊ{É
º ´ÉÉiÉxjª ÉÆ ẾÉtɪ ÉÉ& **
 >ðv´ÉÇ®äúiÉ&º ÉÖ SÉ ¶ ɤ näùʽþ** 3.4.17 **
** 3.4.17 **

>ðv´ÉÇ®äúiÉ&º ÉÖ SÉ +ɸÉ̈Éä¹ÉÖ ẾÉtÉ ¸ÉÚ ª ÉiÉä; xÉ SÉ iÉjÉ Eò¨ÉÉÇR óMÉi´ÉÆ ẾÉtɪ ÉÉ ={É{ÉtiÉä, Eò¨ÉÉǦÉÉ́ÉÉiÉ ; xÉ Ê½þ+ÎMxɽþÉäjÉÉnùÒÊxÉ
´ÉèÊnùEòÉÊxÉ Eò¨ÉÉÇÊhÉ iÉä¹ÉÉÆ º ÉÎxiÉ * º ª ÉÉnäùiÉiÉ , >ðv´ÉÇ®äúiɺ É +ɸÉ̈ÉÉ xÉ ¸ÉÚ ª ÉxiÉä ´Éänù<ÊiÉ---iÉnùÊ{É xÉÉκ iÉ; iÉä%Ê{É Ê½þ
´ÉèÊnùEäò¹ÉÖ ¶ ɤ näù¹́É́ÉMÉ̈ª ÉxiÉä---` jɪ ÉÉä vÉ̈ÉǺEòxvÉÉ& ' ` ª Éä SÉä̈Éä%® úhª Éä ¸ÉrùÉ iÉ{É <iª ÉÖ{Éɺ ÉiÉä ' ` iÉ{É&¸Éräùª Éä Á Ö{É́ɺ Éxiª É® úhª Éä
' ` BiÉ̈Éä́É |ɵÉÉÊVÉxÉÉä ± ÉÉäEòÊ̈ÉSUôxiÉ& |ɵÉVÉÎxiÉ ' ` ¥ÉÀ Sɪ ÉÉÇnäù́É |ɵÉVÉäiÉÂ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¹ÉÖ * |ÉÊiÉ{ÉzÉÉ|ÉÊiÉ{ÉzÉMÉɽÇþ º lª ÉÉxÉÉ̈ÉÂ
+{ÉÉEÞ òiÉÉxÉ{ÉÉEÞ òiÉhÉÇjɪ ÉÉhÉÉÆ SÉ >ðv´ÉÇ®äúiɺ i´ÉÆ ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ
ÊiÉ|Éʺ Érù̈ÉÂ* iɺ ¨ÉÉnùÊ{É º ´ÉÉiÉxjª ÉÆ ẾÉtɪ ÉÉ& **

{É® úÉ̈ ɶ ÉÈVÉèÊ̈ÉÊxÉ® úSÉÉänùxÉÉ SÉÉ{É́ÉnùÊiÉ Ê½þ** 3.4.18 **

{É® úÉ̈ ɶ ÉÉÇÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.4.18 **

` jɪ ÉÉä vÉ̈ÉǺEòxvÉÉ& ' <iª ÉÉnùªÉÉä ª Éä ¶ ɤ nùÉ >ðv´ÉÇ®äúiɺ ÉÉ̈ÉɸÉ̈ÉÉhÉÉÆ º ÉnÂ
ù¦ÉÉ́Éɪ É =nùɾþiÉÉ&, xÉ iÉä iÉi|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉɪ É |ɦÉ́ÉÎxiÉ;
ª ÉiÉ& {É® úÉ̈ ɶ ÉÇ̈ÉÂB¹ÉÖ ¶ ɤ näù¹́ÉɸÉ̈ÉÉxiÉ® úÉhÉÉÆ VÉèÊ̈ÉÊxÉ® úÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä, xÉ ẾÉÊvÉ̈ÉÂ* EÖòiÉ& ? xÉ Ê½þ+jÉ
ʱ ÉRóÉnùÒxÉÉ̈Éxª ÉiÉ̈É SÉÉänùxÉɶ ɤ nùÉä%κ iÉ; +lÉÉÇxiÉ® ú{É® úi´ÉÆ SÉ B¹ÉÖ |Éiª ÉäEò¨ÉÖ{ɱ ɦª ÉiÉä * ` jɪ ÉÉä vÉ̈ÉǺEòxvÉÉ& ' <iª ÉjÉ iÉÉ́ÉiÉÂ`
ª ÉYÉÉä%vª ɪ ÉxÉÆ nùÉxÉÊ̈ÉÊiÉ |ÉlÉ̈ɺ iÉ{É B´É ÊuùiÉÒªÉÉä ¥ÉÀ SÉɪ ÉÉÇSÉɪ ÉÇEÖò± É́Éɺ ÉÒiÉÞ iÉÒªÉÉä%iª ÉxiÉ̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÉSÉɪ ÉÇEÖò± Éä%´Éº ÉÉnùªÉxº É́ÉÈ
BiÉä {ÉÖhª ɱ ÉÉäEòÉ ¦É́ÉÎxiÉ ' <ÊiÉ {É® úÉ̈ ɶ ÉÇ{ÉÚ ´ÉÇEò¨ÉɸÉ̈ÉÉhÉÉ̈ÉxÉÉiª ÉÎxiÉEò¡ ò± Éi´ÉÆ º ÉÆEòÒiª ÉÇ, +Éiª ÉÎxiÉEò¡ ò± Éiɪ ÉÉ ¥ÉÀ º Éƺ lÉiÉÉ
º iÉÚ ª ÉiÉä--- ` ¥ÉÀ º Éƺ lÉÉä%¨ÉÞ i´É̈ÉäÊiÉ ' <ÊiÉ * xÉxÉÖ {É® úÉ̈ ɶ Éæ%Ê{É +ɸÉ̈ÉÉ MÉ̈ª ÉxiÉ B´É--º Éiª ÉÆ MÉ̈ª ÉxiÉä; º ¨ÉÞ iª ÉÉSÉÉ® úɦª ÉÉÆ iÉÖ
iÉä¹ÉÉÆ |Éʺ ÉÊrù&, xÉ |Éiª ÉIɸÉÖiÉä&; +iÉ SÉ |Éiª ÉIɸÉÖÊiÉẾÉ® úÉävÉä º ÉÊiÉ +xÉÉnù®úhÉÒªÉɺ iÉä ¦ÉẾɹªÉÎxiÉ, +xÉÊvÉEÞ òiÉẾɹɪ ÉÉ ´ÉÉ *
xÉxÉÖ MÉɽÇþºlª É̈ÉÊ{É º ɽèþ́ÉÉäv´ÉÇ®äúiÉÉäʦÉ& {É® úÉ̈ ÉÞ
¹]ṏÉ-Â- ` ª ÉYÉÉä%vª ɪ ÉxÉÆ nùÉxÉÊ̈ÉÊiÉ |ÉlÉ̈É& ' <ÊiÉ--- º Éiª É̈Éä́É̈ É ; iÉlÉÉÊ{É iÉÖ
MÉÞ ½þºlÉÆ |Éiª Éä́É +ÎMxɽþÉäjÉÉnùÒxÉÉÆ Eò¨ÉÇhÉÉÆ ẾÉvÉÉxÉÉiɸÉÖÊiÉ|Éʺ Érù̈Éä́É Ê½þiÉnùκiÉi´É̈É ; iɺ ¨ÉÉiº iÉÖiª ÉlÉÇB´É +ª ÉÆ {É® úÉ̈ ɶ ÉÇ&, xÉ
SÉÉänùxÉÉlÉÇ& * +Ê{É SÉ +{É́ÉnùÊiÉ Ê½þ|Éiª ÉIÉÉ ¸ÉÖÊiÉ® úɸÉ̈ÉÉxiÉ® ú̈É-Â--- ` ´ÉÒ® ú½þÉ´ÉÉ B¹É näù́ÉÉxÉÉÆ ª ÉÉä%ÎMxÉ̈ÉÖuùɺ ɪ ÉiÉä ' `
+ÉSÉɪ ÉÉÇªÉ Ê|ɪ ÉÆ vÉxÉ̈Éɾþiª É |ÉVÉÉiÉxiÉÖÆ ¨ÉÉ ´ª É́ÉSUäôiº ÉÒ& ' ` xÉÉ{ÉÖjɺ ª É ± ÉÉäEòÉä%º iÉÒÊiÉ iÉiº É́Éæ {ɶ É́ÉÉä ẾÉnÖù& ' <iª Éä́É̈ ÉÉtÉ *
iÉlÉÉ ` ª Éä SÉä̈Éä%® úhª Éä ¸ÉrùÉ iÉ{É <iª ÉÖ{Éɺ ÉiÉä ' ` iÉ{É&¸Éräùª Éä Á Ö{É́ɺ Éxiª É® úhª Éä ' <ÊiÉ SÉ näù́ɪ ÉÉxÉÉä{Énäù¶É&, xÉ
+ɸÉ̈ÉÉxiÉ® úÉä{Énäù¶É& * º ÉÆÊnùMvÉÆ SÉ +ɸÉ̈ÉÉxiÉ® úÉʦÉvÉÉxÉ̈É -- ` iÉ{É B´É ÊuùiÉÒªÉ& ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¹ÉÖ * iÉlÉÉ ` BiÉ̈Éä́É |ɵÉÉÊVÉxÉÉä
± ÉÉäEòÊ̈ÉSUôxiÉ& |ɵÉVÉÎxiÉ ' <ÊiÉ ± ÉÉäEòº Éƺ iÉ́ÉÉä%ª É̈É , xÉ {ÉÉÊ® úµÉÉVª ÉẾÉÊvÉ& * xÉxÉÖ ` ¥ÉÀ Sɪ ÉÉÇnäù́É |ɵÉVÉäiÉÂ' <ÊiÉ Ếɺ {ɹ]õÊ̈ÉnÆù
|Éiª ÉIÉÆ {ÉÉÊ® úµÉÉVª ÉẾÉvÉÉxÉÆ VÉɤ Éɱ ÉÉxÉÉ̈ÉÂ
-- º Éiª É̈Éä́É̈ ÉäiÉiÉÂ
; +xÉ{ÉäIª É iÉÖ BiÉÉÆ ¸ÉÖÊiÉ̈ÉÂ+ª ÉÆ ẾÉSÉÉ® ú<ÊiÉ pù¹]ṍª É̈ÉÂ**

+xÉÖ¹`äöªÉÆ ¤ ÉÉnù®úɪ ÉhÉ& º ÉÉ̈ª ɸÉÖiÉä& ** 3.4.19 **

** 3.4.19 **

+xÉÖ¹`äöªÉ̈ÉÂ+ɸÉ̈ÉÉxiÉ® Æú¤ ÉÉnù®úɪ ÉhÉ +ÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä--- ´Éänäù%¸É́ÉhÉÉnùÎMxɽþÉäjÉÉnùÒxÉÉÆ SÉ +´É¶ ª ÉÉxÉÖ¹`äöªÉi´ÉÉiÉÂ
iÉÊuù®úÉävÉÉnùxÉÊvÉEÞòiÉÉxÉÖ¹`äöªÉ̈ÉɸÉ̈ÉÉxiÉ® ú̈É-Â- <ÊiÉ Ê½þ<¨ÉÉÆ ¨ÉËiÉ ÊxÉ® úÉEò® úÉÊäiÉ, MÉɽÇþºlª É́Énäù́É +ɸÉhÉÉxiÉ® ú̈ÉÊ{É +ÊxÉSUôiÉÉ
|ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª ÉÊ̈ÉÊiÉ ¨Éxª É̈ÉÉxÉ& * EÖòiÉ& ? º ÉÉ̈ª ɸÉÖiÉä&; º É̈ÉÉ Ê½þMÉɽÇþºlª ÉäxÉɸÉ̈ÉÉxiÉ® úºª É {É® úÉ̈ ɶ ÉÇ̧ÉÖÊiÉoÇù¶ª ÉiÉä-- ` jɪ ÉÉä
vÉ̈ÉǺEòxvÉÉ& ' <iª ÉÉtÉ; ª ÉlÉÉ <½þ¸ÉÖiª ÉxiÉ® úẾÉʽþiÉ̈Éä́É MÉɽÇþºlª ÉÆ {É® úÉ̈ ÉÞ ¹]ṏÉÂ, B´É̈ÉɸÉ̈ÉÉxiÉ® ú̈É{ÉÒÊiÉ |ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª É̈É --ª ÉlÉÉ SÉ
¶ Éɺ jÉÉxiÉ® ú|ÉÉ{iɪ ÉÉä® äú́É ÊxÉ́ÉÒiÉ|ÉÉSÉÒxÉÉ́ÉÒiɪ ÉÉä& {É® úÉ̈ ɶ ÉÇ={É́ÉÒiÉẾÉÊvÉ{É® äú´ÉÉCª Éä; iɺ ¨ÉÉiÉÂiÉÖ± ª É̈ÉxÉÖ¹`äöªÉi´ÉÆ MÉɽÇþºlª ÉäxÉ
+ɸÉ̈ÉÉxiÉ® úºª É * iÉlÉÉ ` BiÉ̈Éä́É |ɵÉÉÊVÉxÉÉä ± ÉÉäEòÊ̈ÉSUôxiÉ& |ɵÉVÉÎxiÉ ' <iª ɺ ª É ´ÉänùÉxÉÖ́ÉSÉxÉÉÊnùʦÉ& º É̈ÉʦÉ́ª ÉɽþÉ® ú&; ` ª Éä
SÉä̈Éä%® úhª Éä ¸ÉrùÉ iÉ{É <iª ÉÖ{Éɺ ÉiÉä ' <iª ɺ ª É SÉ {É\SÉÉÎMxÉẾÉtª ÉÉ * ª ÉkÉÚ Hò¨ÉÂ--- ` iÉ{É B´É ÊuùiÉÒªÉ& '
<iª ÉÉÊnù¹́ÉɸÉ̈ÉÉxiÉ® úÉʦÉvÉÉxÉÆ º ÉÆÊnùMvÉÊ̈ÉÊiÉ; xÉè¹É nùɹäÉ&, ÊxÉ Sɪ ÉEòÉ® úhɺ Én ù¦ÉÉ́ÉÉiÉÂ
; ` jɪ ÉÉä vÉ̈ÉǺEòxvÉÉ& ' <ÊiÉ Ê½þ
vÉ̈ÉǺEòxvÉÊjÉi´ÉÆ |ÉÊiÉYÉÉiÉ̈É ; xÉ SÉ ª ÉYÉÉnùªÉÉä ¦ÉÚ ª ÉÉƺ ÉÉä vÉ̈ÉÉÇ=i{ÉÊkÉʦÉzÉÉ& º ÉxiÉ& +xª ÉjÉɸÉ̈ɺ ÉƤÉxvÉÉiÉÂÊjÉi´Éä%xiɦÉÉḈÉʪÉiÉÖÆ
¶ ÉCª ÉxiÉä; iÉjÉ ª ÉYÉÉÊnùʱÉR óMÉÉä MÉÞ
½þɸÉ̈É BEòÉä vÉ̈ÉǺEòxvÉÉä ÊxÉÌnù¹]õ&, ¥ÉÀ SÉÉ® úÒÊiÉ SÉ º {ɹ]õ+ɸÉ̈ÉÊxÉnæù¶É&, iÉ{É <iª ÉÊ{É
EòÉä%xª ɺ iÉ{É&|ÉvÉÉxÉÉnùɸÉ̈ÉÉiÉÂvÉ̈ÉǺEòxvÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉäiÉ * ` ª Éä SÉä̈Éä%® úhª Éä ' <ÊiÉ SÉ +® úhª Éʱ ÉRÂ
óMÉÉiÉÂ
¸ÉrùÉiÉ{ÉÉ䦪ÉÉ̈ÉɸÉ̈ÉMÉÞ½þÒÊiÉ& * iɺ ¨ÉÉiÉÂ{É® úÉ̈ ɶ Éæ%{ª ÉxÉÖ¹`äöªÉ̈ÉɸÉ̈ÉÉxiÉ® ú̈ÉÂ**

ẾÉÊvÉ́ÉÉÇvÉÉ® úhÉ́ÉiÉÂ** 3.4.20 **

** 3.4.20 **

ẾÉÊvÉ́ÉÉÇ+ª É̈ÉɸÉ̈ÉÉxiÉ® úºª É, xÉ {É® úÉ̈ ɶ ÉÇ̈ÉÉjÉ̈ÉÂ* xÉxÉÖ ẾÉÊvÉi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä BEò´ÉÉCª ÉiÉÉ|ÉiÉÒÊiɯû{ɯûvª ÉäiÉ; |ÉiÉÒªÉiÉä SÉÆ +jÉ
BEò´ÉÉCª ÉiÉÉ-- {ÉÖhª ɱ ÉÉäEò¡ ò± Éɺ jɪ ÉÉä vÉ̈ÉǺEòxvÉÉ&, ¥ÉÀ º Éƺ lÉiÉÉ i´É̈ÉÞ iÉi´É¡ ò± ÉäÊiÉ--- º Éiª É̈ÉäiÉiÉÂ; º ÉiÉÒ̈ÉÊ{É iÉÖ
BEò´ÉÉCª ÉiÉÉ|ÉiÉÒËiÉ {ÉÊ® úiª ÉVª É ẾÉÊvÉ® äú́Éɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É&, +{ÉÚ
´ÉÇi´ÉÉiÉÂ
, ẾÉvª ÉxiÉ® úºª ÉÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ
, Ếɺ {ɹ]õÉSSÉɸÉ̈ÉÉxiÉ® ú|Éiª ɪ ÉÉiÉÂ
MÉÖhÉ́ÉÉnùEò± {Éxɪ ÉÉ BEò´ÉÉCª Éi´Éª ÉÉäVÉxÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä& * vÉÉ® úhÉ́ÉiÉÂ--- ª ÉlÉÉ ` +vɺ iÉÉiº ÉÊ̈ÉvÉÆ vÉÉ® úªÉzÉxÉÖpù́ÉänÖù{ÉÊ® úʽþnäù́É䦪ÉÉä
vÉÉ® úªÉÊiÉ ' <iª ÉjÉ º Éiª ÉÉ̈É{ª ÉvÉÉävÉÉ® úhÉäxÉ BEò´ÉÉCª ÉiÉÉ|ÉiÉÒiÉÉè, ẾÉvÉÒªÉiÉ B´É ={ÉÊ® úvÉÉ® úhÉ̈É , +{ÉÚ ´ÉÇi´ÉÉiÉÂ
; iÉlÉÉ SÉ =HÆò
¶ Éä¹É± ÉIÉhÉä ` ẾÉÊvɺ iÉÖ vÉÉ® úhÉä%{ÉÚ
´ÉÇi´ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ; iÉuùiÉÂ<½þÉÊ{É +ɸÉ̈É{É® úÉ̈ ɶ ÉÇ̧ÉÖÊiÉ& ẾÉÊvÉ® äú́ÉÊäiÉ Eò± {ª ÉiÉä **

ª ÉnùÉÊ{É {É® úÉ̈ ɶ ÉÇB´Éɪ É̈ÉɸÉ̈ÉÉxiÉ® úÉhÉÉ̈É , iÉnùÉÊ{É ¥ÉÀ º Éƺ lÉiÉÉ iÉÉ́ÉiÉ , º Éƺ iÉ́ɺ ÉÉ̈Élª ÉÉÇnù́ɶ ª ÉÆ ẾÉvÉäªÉÉ +¦ª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª ÉÉ * º ÉÉ
SÉ ËEò SÉiÉÖ¹́ÉÉÇ̧É̈Éä¹ÉÖ ª ɺ ª É Eòº ª É ÊSÉiÉ , +ɽþÉÎäº ´Éi{ÉÊ® úµÉÉVÉEòº ª Éè́ÉÊäiÉ ẾÉ́ÉäHò´ª É̈ÉÂ* ª ÉÊnùSÉ ¥ÉÀ Sɪ ÉÉÇxiÉä¹́ÉɸÉ̈Éä¹ÉÖ
{É® úÉ̈ ÉÞ
¶ ª É̈ÉÉxÉä¹ÉÖ {ÉÊ® úµÉÉVÉEòÉä%Ê{É {É® úÉ̈ ÉÞ ¹]õ&, iÉiÉ SÉiÉÖhÉÉÇ̈É{ª ÉɸÉ̈ÉÉhÉÉÆ {É® úÉ̈ ÉÞ ¹]õi´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ+xÉɸÉÊ̈Éi´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä SÉ ª É&
EòÎSÉSSÉiÉÖ¹́ÉÉÇ̧É̈Éä¹ÉÖ ¥ÉÀ º Éƺ lÉÉä ¦ÉẾɹªÉÊiÉ; +lÉ xÉ {É® úÉ̈ ÉÞ ¹]õ&, iÉiÉ& {ÉÊ® úʶɹªÉ̈ÉÉhÉ& {ÉÊ® úµÉÉbä÷´É ¥ÉÀ º Éƺ lÉ <ÊiÉ º Éäiº ª ÉÊiÉ
* iÉjÉ iÉ{É&¶ ɤ näùxÉ ´ÉèJÉÉxɺ ÉOÉÉʽþhÉÉ {É® úÉ̈ ÉÞ ¹]õ& {ÉÊ® úµÉÉb÷Ê{É <ÊiÉ EäòÊSÉiÉÂ* iÉnùªÉÖHò¨É ; xÉ Ê½þº Éiª ÉÉÆ MÉiÉÉè
´ÉÉxÉ|ɺ lÉẾɶ Éä¹ÉhÉäxÉ {ÉÊ® úµÉÉVÉEòÉä OɽþhÉ̈ɽÇþÊiÉ; ª ÉlÉÉ +jÉ ¥ÉÀ SÉÉÊ® úMÉÞ ½þ̈ÉÊävÉxÉÉè+º ÉÉvÉÉ® úhÉäxÉè́É º ´ÉäxÉ º ´ÉäxÉ Ếɶ Éä¹ÉhÉäxÉ
Ếɶ ÉäʹÉiÉÉè, B´ÉÆ Ê¦ÉIÉÖ́ÉèJÉÉxɺ ÉÉ́É{ÉÒÊiÉ ª ÉÖHò¨É ; iÉ{É SÉ +º ÉÉvÉÉ® úhÉÉä vÉ̈ÉÉæ ´ÉÉxÉ|ɺ lÉÉxÉÉÆ Eòɪ ÉC± Éä¶ É|ÉvÉÉxÉi´ÉÉiÉ , iÉ{É&¶ ɤ nùºª É
iÉjÉ °üfäø&; ʦÉIÉÉäº iÉÖ vÉ̈ÉÇ<ÎxpùªÉº Éƪ É̈ÉÉÊnù& ± ÉIÉhɪ Éè́É
iÉ{É&¶ ɤ näùxÉÉʦɱ É{ª ÉäiÉ * SÉiÉÖ¹] ṍÉäxÉ SÉ |Éʺ ÉrùÉ +ɸÉ̈ÉÉ& ÊjÉi´ÉäxÉ {É® úÉ̈ ÉÞ ¶ ª ÉxiÉ <iª Éxª Éɪ ª É̈ÉÂ* +Ê{É SÉ ¦Éänù́ª É{Énäù¶ÉÉä%jÉ
¦É́ÉÊiÉ--- jɪ É BiÉä {ÉÖhª ɱ ÉÉäEò¦ÉÉVÉ&, BEòÉä%¨ÉÞ iÉi´É¦ÉÉÊMÉÊiÉ; {ÉÞ lÉCi´Éä SÉ ¦Éänù́ª É{Énäù¶ÉÉä%´ÉEò± {ÉiÉä; xÉ Á ä́ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ---
näù́Énùkɪ ÉYÉnùkÉÉè¨Éxnù|ÉYÉÉè, +xª ÉiÉ® úºi´Éxɪ ÉÉä̈ÉǽþÉ|ÉYÉ <ÊiÉ; ¦É́ÉÊiÉ i´Éä́É̈ É --- näù́Énùkɪ ÉYÉnùkÉÉè¨Éxnù|ÉYÉÉè, ẾɹhÉÖÊ̈Éjɺ iÉÖ
¨É½þÉ|ÉYÉ <ÊiÉ; iɺ ¨ÉÉiÉÂ{ÉÚ ´Éæ jɪ É +ɸÉÊ̈ÉhÉ& {ÉÖhª ɱ ÉÉäEò¦ÉÉVÉ&, {ÉÊ® úʶɹªÉ̈ÉÉhÉ& {ÉÊ® úµÉÉ] õ+¨ÉÞ iÉi´É¦ÉÉE ò * EòlÉÆ {ÉÖxÉ&
¥ÉÀ º Éƺ lɶ ɤ nùÉä ª ÉÉäMÉÉi|É́ÉiÉÇ̈ÉÉxÉ& º É́ÉÇjÉ º ÉƦÉ́ÉxÉÂ{ÉÊ® úµÉÉVÉEò B´ÉÉ́ÉÊiɹ`äöiÉ ? °üfø¬ ¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä SÉ
+ɸÉ̈É̈ÉÉjÉÉnù̈ÉÞ iÉi´É|ÉÉ{iÉäYÉÉÇxÉÉxÉlÉÇCª É|ɺ ÉR óMÉ <ÊiÉ-- +jÉÉäSª ÉiÉä--- ¥ÉÀ º Éƺ lÉ <ÊiÉ Ê½þ¥ÉÀ ÊhÉ {ÉÊ® úºÉ̈ÉÉÎ{iÉ&
+xÉxª É́ª ÉÉ{ÉÉ® úiÉÉ°ü{ÉÆ iÉÊzɹ`öi´É̈ÉʦÉvÉÒªÉiÉä; iÉSSÉ jɪ ÉÉhÉÉ̈ÉɸÉ̈ÉÉhÉÉÆ xÉ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, º ´ÉɸÉ̈ÉẾÉʽþiÉEò¨ÉÉÇxÉxÉÖ¹`öÉxÉä
|Éiª É́Éɪ ɸÉ́ÉhÉÉiÉ ; {ÉÊ® úµÉÉVÉEòº ª É iÉÖ º É́ÉÇEò¨ÉǺÉÆxª Éɺ ÉÉiÉÂ|Éiª É́Éɪ ÉÉä xÉ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ +xÉxÉÖ¹`öÉxÉÊxÉÊ̈ÉkÉ&; ¶ É̈Énù̈ÉÉÊnùºiÉÖ iÉnùÒªÉÉä
vÉ̈ÉÉæ ¥ÉÀ º Éƺ lÉɪ ÉÉ ={ÉÉän ù¤É± ÉEò&, xÉ ẾÉ® úÉävÉÒ; ¥ÉÀ Êxɹ`öi´É̈Éä́É Ê½þiɺ ª É ¶ É̈Énù̈ÉÉtÖ{ɤ ÉÞ ÆʽþiÉÆ º ´ÉɸÉ̈ÉẾÉʽþiÉÆ Eò¨ÉÇ; ª ÉYÉÉnùÒÊxÉ
SÉ <iÉ® äú¹ÉÉ̈É ; iÉn ù́ª ÉÊiÉGò¨Éä SÉ iɺ ª É |Éiª É́Éɪ É& * iÉlÉÉ SÉ ` xª Éɺ É <ÊiÉ ¥ÉÀ É ¥ÉÀ É Ê½þ{É® ú& {É® úÉä ʽþ¥ÉÀ É * iÉÉÊxÉ ´ÉÉ
BiÉÉxª É́É® úÉÊhÉ iÉ{ÉÉÆʺ É xª Éɺ É B´ÉÉiª É® äúSɪ ÉiÉÂ' ` ´ÉänùÉxiÉẾÉYÉÉxɺ ÉÖÊxÉÎSÉiÉÉlÉÉÇ& º ÉÆxª Éɺ ɪ ÉÉäMÉÉtiɪ É& ¶ ÉÖrùºÉk´ÉÉ& ' <iª ÉÉtÉ&
¸ÉÖiɪ É&, º ¨ÉÞ iɪ É SÉ ` iÉn ù¤ÉÖrùªÉº iÉnùÉi¨ÉÉxɺ iÉÊzɹ`öɺ iÉi{É® úɪ ÉhÉÉ& ' <iª ÉÉtÉ&--- ¥ÉÀ º Éƺ lɺ ª É Eò¨ÉÉǦÉÉ́ÉÆ nù¶ÉǪÉÎxiÉ *
iɺ ¨ÉÉiÉÂ{ÉÊ® úµÉÉVÉEòº ª É +ɸÉ̈É̈ÉÉjÉÉnù̈ÉÞ iÉi´É|ÉÉ{iÉäYÉÉÇxÉÉxÉlÉÇCª É|ɺ ÉR óMÉ <iª Éä¹ÉÉä%Ê{É nùɹäÉÉä xÉÉ́ÉiÉ® úÊiÉ * iÉnäù́ÉÆ {É® úÉ̈ ɶ Éæ%Ê{É
<iÉ® äú¹ÉÉ̈ÉɸÉ̈ÉÉhÉÉ̈É , {ÉÉÊ® úµÉÉVª ÉÆ iÉÉ́Én ù¥ÉÀ º Éƺ lÉiÉɱ ÉIÉhÉÆ ± ɦª ÉäiÉè́É * +xÉ{ÉäIª Éè́É VÉɤ Éɱ ɸÉÖÊiÉ̈ÉɸÉ̈ÉÉxiÉ® úẾÉvÉÉʪÉxÉÒ̈ÉÂ
+ª É̈ÉÉSÉɪ ÉæhÉ ẾÉSÉÉ® ú& |É́ÉÌiÉiÉ&; ẾÉtiÉ B´É iÉÖ +ɸÉ̈ÉÉxiÉ® úẾÉÊvɸÉÖÊiÉ& |Éiª ÉIÉÉ--- ` ¥ÉÀ Sɪ ÉȺ É̈ÉÉ{ª É MÉÞ ½þÒ ¦É́Éän ùMÉÞ
½þÒ
¦ÉÚ i´ÉÉ ´ÉxÉÒ ¦É́ÉäuùxÉÒ ¦ÉÚ i´ÉÉ |ɵÉVÉäiÉÂ* ª ÉÊnù´ÉäiÉ® úlÉÉ ¥ÉÀ Sɪ ÉÉÇnäù́É |ɵÉVÉän ùMÉÞ
½þÉuùÉ ´ÉxÉÉuùÉ ' <ÊiÉ; xÉ SÉ <ª ÉÆ ¸ÉÖÊiÉ&
+xÉÊvÉEÞ òiÉẾɹɪ ÉÉ ¶ ÉCª ÉÉ ´ÉCiÉÖ̈É , +Ếɶ Éä¹É¸É́ÉhÉÉiÉ , {ÉÞ lÉÎM´ÉvÉÉxÉÉSSÉ +xÉÊvÉEÞ òiÉÉxÉÉ̈ÉÂ-- ` +lÉ {ÉÖxÉ ® äú́É µÉiÉÒ´ÉɵÉiÉÒ´ÉÉ
º xÉÉiÉEòÉä ´Éɺ xÉÉiÉEòÉä ´ÉÉäiº ÉzÉÉÎMxÉ® úxÉÎMxÉEòÉä ´ÉÉ ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ; ¥ÉÀ YÉÉxÉ{ÉÊ® ú{ÉÉEòÉR óMÉi´ÉÉSSÉ {ÉÉÊ® úµÉÉVª ɺ ª É xÉ
+xÉÊvÉEÞ òiÉẾɹɪ Éi´É̈É , iÉSSÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ--` +lÉ {ÉÊ® úµÉÉb ÷ẾÉ́ÉhÉḈÉɺ ÉÉ ¨ÉÖhb÷Éä%{ÉÊ® úOɽþ&¶ ÉÖÊSÉ® úpùÉä½þÒ ¦ÉèIÉÉhÉÉä ¥ÉÀ ¦ÉÚ ª Éɪ É ¦É́ÉÊiÉ
' <ÊiÉ * iɺ ¨ÉÉÎiº ÉrùÉ >ðv´ÉÇ®äúiɺ ÉÉ̈ÉɸÉ̈ÉÉ& * ʺ ÉrÆùSÉ >ðv´ÉÇ®äúiÉ&º ÉÖ ẾÉvÉÉxÉÉÊuùtɪ ÉÉ& º ´ÉÉiÉxjª ÉÊ̈ÉÊiÉ **

º iÉÖÊiÉ̈ÉÉjÉ̈ÉÖ{ÉÉnùÉxÉÉÊnùÊiÉ SÉäzÉÉ{ÉÚ
´ÉÇi´ÉÉiÉÂ** 3.4.21 **
º iÉÖÊiÉ̈ÉÉjÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.4.21 **

` º É B¹É ® úºÉÉxÉÉÆ ® úºÉiÉ̈É& {É® ú̈É& {É® úÉvª ÉÉæ%¹]ṏÉÉä ª ÉnÖùnÂùMÉÒlÉ& ' ` <ª É̈Éä́ÉMÉÇÎMxÉ& º ÉÉ̈É ' ` +ª ÉÆ ´ÉÉ́É ± ÉÉäEò&, B¹ÉÉä%ÎMxÉÎSÉiÉ&,
iÉÊnùnù̈Éä́ÉÉäClÉ̈É , <ª É̈Éä́É {ÉÞÊlÉ́ÉÒ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ& ¸ÉÖiɪ É& ÊEò¨ÉÖn ùMÉÒlÉÉnäù& º iÉÖiª ÉlÉÉÇ&, +ɽþÉÎäº ´ÉiÉÂ={Éɺ ÉxÉÉẾÉvª ÉlÉÉÇ
<iª Éκ ¨Éxº Éƶ ɪ Éä---º iÉÖiª ÉlÉÉÇ<ÊiÉ ª ÉÖHò¨ÉÂ, =n ùMÉÒlÉÉnùÒÊxÉ Eò¨ÉÉÇR óMÉÉxª ÉÖ{ÉÉnùɪ É ¸É́ÉhÉÉiÉ ; ª ÉlÉÉ ` <ª É̈Éä́É VÉÖ½Úþ®úÉÊnùiª É& EÚ
ò¨ÉÇ&
º ´ÉMÉÉæ ± ÉÉäEò +ɽþ́ÉxÉÒªÉ& ' <iª ÉÉtÉ VÉÖ¼´ÉÉÊnùºiÉÖiª ÉlÉÉÇ&, iÉuùiÉ ---<ÊiÉ SÉäiÉ , xÉäiª Éɽþ; xÉ Ê½þº iÉÖÊiÉ̈ÉÉjÉ̈Éɺ ÉÉÆ ¸ÉÖiÉÒxÉÉÆ
|ɪ ÉÉäVÉxÉÆ ª ÉÖHò¨ÉÂ
, +{ÉÚ ´ÉÇi´ÉÉiÉÂ
; ẾÉvª ÉlÉÇiÉɪ ÉÉÆ Ê½þ+{ÉÚ´ÉÉæ%lÉÉæ ẾÉʽþiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ; º iÉÖiª ÉlÉÇiÉɪ ÉÉÆ i´ÉÉxÉlÉÇCª É̈Éä́É º ª ÉÉiÉÂ
;
ẾÉvÉɪ ÉEòº ª É Ê½þ¶ ɤ nùºª É ´ÉÉCª ɶ Éä¹É¦ÉÉ́ÉÆ |ÉÊiÉ{Ét¨ÉÉxÉÉ º iÉÖÊiɯû{ɪ ÉÖVª ÉiÉ <iª ÉÖHò¨ÉÂ` ẾÉÊvÉxÉÉ i´ÉäEò´ÉÉCª Éi´ÉÉiº iÉÖiª ÉlÉæxÉ
ẾÉvÉÒxÉÉÆ º ª ÉÖ& ' <iª ÉjÉ; |Énäù¶ÉÉxiÉ® úẾÉʽþiÉÉxÉÉÆ iÉÖ =n ùMÉÒlÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÂ<ª ÉÆ |Énäù¶ÉÉxiÉ® ú{ÉÊ`öiÉÉ º iÉÖÊiÉ&
´ÉÉCª ɶ Éä¹É¦ÉÉ́É̈É|ÉÊiÉ{Ét¨ÉÉxÉÉ +xÉÌlÉEèò´É º ª ÉÉiÉ ; ` <ª É̈Éä́É VÉÖ½Úþ&' <iª ÉÉÊnùiÉÖ ẾÉÊvɺ ÉÆÊxÉvÉÉ́Éä́ÉÉ̈xÉÉiÉÊ̈ÉÊiÉ ´Éè¹É̈ª É̈ÉÂ*
iɺ ¨ÉÉiÉÂẾÉvª ÉlÉÉÇB´É B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ& ¸ÉÖiɪ É& **

¦ÉÉ́ɶ ɤ nùÉSSÉ ** 3.4.22 **

** 3.4.22 **

` =n ùMÉÒlÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉÒiÉ ' ` º ÉÉ̈ÉÉä{Éɺ ÉÒiÉ ' ` +½þ̈ÉÖClÉ̈ɺ ¨ÉÒÊiÉ ẾÉtÉiÉÂ' <iª ÉÉnùªÉ SÉ Ếɺ {ɹ]õÉ ẾÉÊvɶ ɤ nùÉ& ¸ÉÚ ª ÉxiÉä; iÉä SÉ
º iÉÖÊiÉ̈ÉÉjÉ|ɪ ÉÉäVÉxÉiÉɪ ÉÉÆ ´ª ÉɽþxªÉä® úxÉÂ* iÉlÉÉ SÉ xª Éɪ ÉẾÉnùÉÆ º ¨É® úhÉ̈ÉÂ
--- ` EÖòª ÉÉÇÎiGòª ÉäiÉ EòiÉḈª ÉÆ ¦É́Éäiº ª ÉÉÊnùÊiÉ {É\SÉ̈É̈ÉÂ*
BiÉiº ª ÉÉiº É́ÉḈÉänäù¹ÉÖ Êxɪ ÉiÉÆ ẾÉÊvɱ ÉIÉhÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ; ʱ ÉRóÉtlÉÉæ ẾÉÊvÉÊ® úÊiÉ ¨Éxª É̈ÉÉxÉɺ iÉ B´ÉÆ º ¨É® úÎxiÉ * |ÉÊiÉ|ÉEò® úhÉÆ SÉ
¡ ò± ÉÉÊxÉ ¸ÉÉ́ª ÉxiÉä--- ` +É{ÉʪÉiÉÉ ½þ´ÉèEòɨÉÉxÉÉÆ ¦É́ÉÊiÉ ' ` B¹É Á ä́É EòɨÉÉMÉÉxɺ ª Éä¹]äõ' ` Eò± {ÉxiÉä ½þɺ ¨Éè± ÉÉäEòÉ
>ðv´ÉÉÇSÉÉ́ÉÞ kÉÉ SÉ ' <iª ÉÉnùÒÊxÉ; iɺ ¨ÉÉnù{ª ÉÖ{Éɺ ÉxÉẾÉvÉÉxÉÉlÉÉÇ=n ùMÉÒlÉÉÊnù̧ÉÖiɪ É& **

{ÉÉÊ® ú{± É́ÉÉlÉÉÇ<ÊiÉ SÉäzÉ Ếɶ ÉäʹÉiÉi´ÉÉiÉÂ** 3.4.23 **

{ÉÉÊ® ú{± É́ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.4.23 **

` +lÉ ½þª ÉÉYÉ́ɱ Cª ɺ ª É uäù¦Éɪ Éæ ¤ ɦÉÚ ´ÉiÉÖ̈ÉêjÉäªÉÒSÉ EòÉiª Éɪ ÉxÉÒSÉ ' ` |ÉiÉnÇùxÉÉä ½þ´Éènèù́ÉÉänùÉʺ ÉÊ® úxpùºª É Ê|ɪ ÉÆ vÉÉ̈ÉÉä{ÉVÉMÉÉ̈É
' VÉÉxɸÉÖÊiɽÇþ{ÉÉèjÉɪ ÉhÉ& ¸ÉrùÉnäùªÉÉä ¤ ɽÖþ
nùɪ ÉÒ¤ ɽÖþ{ÉÉCª É +ɺ É ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¹ÉÖ ´ÉänùÉxiÉ{ÉÊ`öiÉä¹́ÉÉJª ÉÉxÉä¹ÉÖ º Éƶ ɪ É&---
ÊEòÊ̈É̈ÉÉÊxÉ {ÉÉÊ® ú{± É́É|ɪ ÉÉäMÉÉlÉÉÇÊxÉ, +ɽþÉÎäº ´Éiº ÉÆÊxÉʽþiÉẾÉtÉ|ÉÊiÉ{Ékª ÉlÉÉÇxÉÒÊiÉ * {ÉÉÊ® ú{± É́ÉÉlÉÉÇ<¨ÉÉ +ÉJª ÉÉxɸÉÖiɪ É&,
+ÉJª ÉÉxɺ ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉiÉ , +ÉJª ÉÉxÉ|ɪ ÉÉäMɺ ª É SÉ {ÉÉÊ® ú{± É́Éä SÉÉäÊnùiÉi´ÉÉiÉÂ
; iÉiÉ SÉ ẾÉtÉ|ÉvÉÉxÉi´ÉÆ ´ÉänùÉxiÉÉxÉÉÆ xÉ º ª ÉÉiÉÂ
, ¨ÉxjÉ́ÉiÉÂ
|ɪ ÉÉäMɶ Éä¹Éi´ÉÉÊnùÊiÉ SÉäiÉÂ---iÉzÉ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? Ếɶ ÉäʹÉiÉi´ÉÉiÉ ---- ` {ÉÉÊ® ú{± É́É̈ÉÉSÉIÉÒiÉ ' <ÊiÉ Ê½þ|ÉEÞ òiª É, ` ¨ÉxÉÖ́Éếɺ ´ÉiÉÉä
® úÉVÉÉ ' <iª Éä́É̈ ÉÉnùÒÊxÉ EòÉÊxÉÊSÉnäù́É +ÉJª ÉÉxÉÉÊxÉ iÉjÉ Ếɶ É乪ÉxiÉä; +ÉJª ÉÉxɺ ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉSSÉäiɺ É́ÉÇMÉÞ ½þÒÊiÉ& º ª ÉÉiÉÂ
,
+xÉlÉÇEò¨Éä́ÉänÆùẾɶ Éä¹ÉhÉÆ ¦É́ÉäiÉÂ* iɺ ¨ÉÉiÉÂxÉ {ÉÉÊ® ú{± É́ÉÉlÉÉÇBiÉÉ +ÉJª ÉÉxɸÉÖiɪ É& **

iÉlÉÉ SÉèEò´ÉÉCª ÉiÉÉä{ɤ ÉxvÉÉiÉÂ** 3.4.24 **

** 3.4.24 **

+º ÉÊiÉ SÉ {ÉÉÊ® ú{± É́ÉÉlÉÇi´Éä +ÉJª ÉÉxÉÉxÉÉÆ º ÉÆÊxÉʽþiÉẾÉtÉ|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉÉä{ɪ ÉÉäÊMÉiÉè́É xª Éɪ ª ÉÉ, BEò´ÉÉCª ÉiÉÉä¤ÉxvÉÉiÉ ; iÉlÉÉ Ê½þiÉjÉ
iÉjÉ º ÉÆÊxÉʽþiÉÉʦÉÌ́ÉtÉʦɮ äúEò´ÉÉCª ÉiÉÉ où¶ª ÉiÉä |É® úÉSä ÉxÉÉä{ɪ ÉÉäMÉÉiÉÂ|ÉÊiÉ{ÉÊkɺ ÉÉèEòª ÉÉæ{ɪ ÉÉäMÉÉSSÉ---¨ÉèjÉäªÉÒ¥ÉÉÀ hÉä iÉÉ́ÉiÉÂ
-- `
+Éi¨ÉÉ ´ÉÉ +® äúpù¹]ṍª É& ' <iª ÉÉtª ÉÉ ẾÉtª ÉÉ BEò´ÉÉCª ÉiÉÉ où¶ª ÉiÉä; |ÉÉiÉnÇùxÉä%Ê{É ` |ÉÉhÉÉä%κ ¨É |ÉYÉÉi¨ÉÉ ' <iª ÉÉtª ÉÉ; `
VÉÉxɸÉÖÊiÉ& ' <iª ÉjÉÉÊ{É ` ´Éɪ ÉÖ́ÉÉḈÉ º ÉǼÉMÉÇ& ' <iª ÉÉtª ÉÉ---ª ÉlÉÉ ` º É +Éi¨ÉxÉÉä ´É{ÉÉ̈ÉÖnùÊJÉnùiÉÂ' <iª Éä́É̈ ÉÉnùÒxÉÉÆ
Eò¨ÉÇ̧ÉÖÊiÉMÉiÉÉxÉÉ̈ÉÉJª ÉÉxÉÉxÉÉÆ º ÉÆÊxÉʽþiÉẾÉÊvɺ iÉÖiª ÉlÉÇiÉÉ, iÉuùiÉÂ* iɺ ¨ÉÉzÉ {ÉÉÊ® ú{± É́ÉÉlÉÇi´É̈ÉÂ**
 +iÉ B´É SÉÉMxÉÒxvÉxÉÉtxÉ{ÉäIÉÉ ** 3.4.25 **
+MxÉÒxvÉxÉÉtÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.4.25 **

` {ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÉæ%iÉ& ¶ ɤ nùÉiÉÂ' <iª ÉäiÉiÉ´ª É́Éʽþ

iÉ̈ÉÊ{É º ÉƦÉ́ÉÉiÉÂ` +iÉ& ' <ÊiÉ {É® úÉ̈ ÉÞ
¶ ª ÉiÉä * +iÉ B´É SÉ ẾÉtɪ ÉÉ&
{ÉÖ¯û¹ÉÉlÉǽäþiÉÖi´ÉÉiÉÂ+MxÉÒxvÉxÉÉnùÒxª ÉɸÉ̈ÉEò¨ÉÉÇÊhÉ ẾÉtª ÉÉ º ´ÉÉlÉÇʺÉrùÉèxÉÉ{ÉäÊIÉiÉ́ª ÉÉxÉÒÊiÉ +Étº ª Éè́ÉÉÊvÉEò® úhɺ ª É
¡ ò± É̈ÉÖ{ɺ Éƽþ®úiª ÉÊvÉEòẾÉ́ÉIɪ ÉÉ **

º É́ÉÉÇ{ÉäIÉÉ SÉ ª ÉYÉÉÊnù̧ÉÖiÉä® ú·É́ÉiÉÂ** 3.4.26 **

º É́ÉÉÇ{ÉäIÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.4.26 **

<nùÊ̈ÉnùÉxÉÓÊSÉxiª ÉiÉä--- ËEò ẾÉtɪ ÉÉ +iª ÉxiÉ̈Éä́ÉÉxÉ{ÉäIÉÉ +ɸÉ̈ÉEò¨ÉÇhÉÉ̈É , =iÉ +κ iÉ EòÉÊSÉnù{ÉäIÉäÊiÉ * iÉjÉ +iÉ
B´ÉÉMxÉÒxvÉxÉÉnùÒxª ÉɸÉ̈ÉEò¨ÉÉÇÊhÉ ẾÉtª ÉÉ º ´ÉÉlÉÇʺÉrùÉèxÉÉ{ÉäIª ÉxiÉä; B´É̈Éiª ÉxiÉ̈Éä́ÉÉxÉ{ÉäIÉɪ ÉÉÆ |ÉÉ{iÉɪ ÉÉ̈É , <nù̈ÉÖSª ÉiÉä----
º É́ÉÉÇ{ÉäIÉÉ SÉäÊiÉ; +{ÉäIÉiÉä SÉ ẾÉtÉ º É́ÉÉÇhª ÉɸÉ̈ÉEò¨ÉÉÇÊhÉ, xÉÉiª ÉxiÉ̈ÉxÉ{ÉäIÉè́É * xÉxÉÖ ẾɯûrùÊ̈ÉnÆù´ÉSÉxÉ̈É -- +{ÉäIÉiÉä SÉ
+ɸÉ̈ÉEò¨ÉÉÇÊhÉ ẾÉtÉ, xÉÉ{ÉäIÉiÉä SÉäÊiÉ * xÉäÊiÉ ¥ÉÚ ¨ É&; =i{ÉzÉÉ Ê½þẾÉtÉ ¡ ò± Éʺ ÉËrù|ÉÊiÉ xÉ ËEòÊSÉnùxª Énù{ÉäIÉiÉä, =i{ÉËkÉ |ÉÊiÉ
iÉÖ +{ÉäIÉiÉä; EÖòiÉ& ? ª ÉYÉÉÊnù̧ÉÖiÉä&; iÉlÉÉ Ê½þ¸ÉÖÊiÉ&--- ` iÉ̈ÉäiÉÆ ´ÉänùÉxÉÖ́ÉSÉxÉäxÉ ¥ÉÉÀ hÉÉ ẾÉẾÉÊnù¹ÉÎxiÉ ª ÉYÉäxÉ nùÉxÉäxÉ
iÉ{ɺ ÉÉxÉɶ ÉEäòxÉ ' <ÊiÉ, ª ÉYÉÉnùÒxÉÉÆ ẾÉtɺ ÉÉvÉxɦÉÉ́ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ; ẾÉẾÉÊnù¹Éɺ Éƪ ÉÉäMÉÉSSÉè¹ÉÉ̈ÉÖi{ÉÊkɺ ÉÉvÉxɦÉÉ́ÉÉä%´Éº ÉÒªÉiÉä; ` +lÉ
ª ÉtYÉ <iª ÉÉSÉIÉiÉä ¥ÉÀ Sɪ ÉÇ̈Éä́É iÉiÉÂ' <iª ÉjÉ SÉ ẾÉtɺ ÉÉvÉxɦÉÚ iɺ ª É ¥ÉÀ Sɪ ÉǺª É ª ÉYÉÉÊnùʦÉ& º Éƺ iÉ́ÉÉiɪ ÉYÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÊ{É Ê½þ
º ÉÉvÉxɦÉÉ́É& º ÉÚ Sª ÉiÉä; ` º É́Éæ ´ÉänùÉ ª Éi{Énù̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ iÉ{ÉÉÆʺ É º É́ÉÉÇÊhÉ SÉ ª ÉuùnùÎxiÉ * ª ÉÊnùSUôxiÉÉä ¥ÉÀ Sɪ ÉÈSÉ® úÎxiÉ iÉkÉä {ÉnÆù
º ÉÆOɽäþhÉ ¥É́ÉÒÊ̈É ' <iª Éä́É̈ ÉÉtÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ& +ɸÉ̈ÉEò¨ÉÇhÉÉÆ ẾÉtɺ ÉÉvÉxɦÉÉ́ÉÆ º ÉÚ Sɪ ÉÊiÉ; º ¨ÉÞ
ÊiÉ® úÊ{É---` Eò¹Éɪ É{ÉÊHò& Eò¨ÉÉÇÊhÉ
YÉÉxÉÆ iÉÖ {É® ú̈ÉÉ MÉÊiÉ& * Eò¹Éɪ Éä Eò¨ÉÇʦÉ& {ÉC´Éä iÉiÉÉä YÉÉxÉÆ |É́ÉÆiÉÇiÉä ' <iª Éä́É̈ ÉÉtÉ * +·É́ÉÊnùÊiÉ ª ÉÉäMª ÉiÉÉÊxÉnù¶ÉÇxÉ̈É --- ª ÉlÉÉ
SÉ ª ÉÉäMª ÉiÉÉ́ɶ ÉäxÉ +·ÉÉä xÉ ± ÉÉR óMɱ ÉÉEò¹ÉÇhÉä ª ÉÖVª ÉiÉä, ® úlÉSɪ ÉÉǪÉÉÆ iÉÖ ª ÉÖVª ÉiÉä, B´É̈ÉɸÉ̈ÉEò¨ÉÉÇÊhÉ ẾÉtª ÉÉ ¡ ò± Éʺ ÉrùÉè
xÉÉ{ÉäIª ÉxiÉä, =i{ÉkÉÉèSÉ +{ÉäIª ÉxiÉ <ÊiÉ **

¶ É̈Énù̈ÉÉtÖ{ÉäiÉ& º ª ÉÉkÉlÉÉÊ{É iÉÖ iÉÊuùvÉäº iÉnÆùMÉiɪ ÉÉ iÉä¹ÉÉ̈É́ɶ ª ÉÉxÉÖ¹`äöªÉi´ÉÉiÉÂ**

3.4.27 **
** 3.4.27 **

ª ÉÊnùEòÎSÉx¨Éxª ÉäiÉ--- ª ÉYÉÉnùÒxÉÉÆ ẾÉtɺ ÉÉvÉxɦÉÉ́ÉÉä xÉ xª Éɪ ª É&, ẾÉvª ɦÉÉ́ÉÉiÉ ; ` ª ÉYÉäxÉ ẾÉẾÉÊnù¹ÉÎxiÉ ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ Ê½þ
¸ÉÖÊiÉ& +xÉÖ́ÉÉnùº´É°ü{ÉÉ ẾÉtÉʦɹ]ṍÉ{É® úÉ, xÉ ª ÉYÉÉÊnùẾÉÊvÉ{É® úÉ--<ilÉÆ ¨É½þɦÉÉMÉÉ ẾÉtÉ, ª ÉiÉÂ
ª ÉYÉÉÊnùʦɮ äúiÉÉ̈É́ÉÉ{iÉÖÊ̈ÉSUôxiÉÒÊiÉ---iÉlÉÉÊ{É iÉÖ ¶ É̈Énù̈ÉÉtÖ{ÉäiÉ& º ª ÉÉiÉÂẾÉtÉlÉÔ, ` iɺ ¨ÉÉnäù́ÉÆẾÉSUôÉxiÉÉä nùÉxiÉ
={É® úiÉκ iÉÊiÉIÉÖ& º É̈ÉÉʽþiÉÉä ¦ÉÚ i´ÉÉi¨Éxª Éä́ÉÉi¨ÉÉxÉÆ {ɶ ª ÉÊiÉ ' <ÊiÉ ẾÉtɺ ÉÉvÉxÉi´ÉäxÉ ¶ É̈Énù̈ÉÉnùÒxÉÉÆ ẾÉvÉÉxÉÉiÉÂẾÉʽþiÉÉxÉÉÆ SÉ
+´É¶ ª ÉÉxÉÖ¹`äöªÉi´ÉÉiÉÂ* xÉxÉÖ +jÉÉÊ{É ¶ É̈ÉÉtÖ{ÉäiÉÉä ¦ÉÚ i´ÉÉ {ɶ ª ÉiÉÒÊiÉ ´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉ{Énäù¶É ={ɱ ɦª ÉiÉä, xÉ ẾÉÊvÉ&--- xÉäÊiÉ ¥ÉÚ ¨ É&, `
iɺ ¨ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ |ÉEÞ òiÉ|ɶ Éƺ ÉÉ{ÉÊ® úOɽþÉÊuùÊvÉi´É|ÉiÉÒiÉä&; ` {ɶ ª ÉäiÉÂ' <ÊiÉ SÉ ¨ÉÉvª ÉÆÊnùxÉÉ Ếɺ {ɹ]ṏÉä́É ẾÉÊvÉ̈ÉvÉÒªÉiÉä * iɺ ¨ÉÉiÉÂ
ª ÉYÉÉtxÉ{ÉäIÉɪ ÉÉ̈ÉÊ{É ¶ É̈ÉÉnùÒxª É{ÉäÊIÉiÉ́ª ÉÉÊxÉ * ª ÉYÉÉnùÒxª ÉÊ{É iÉÖ +{ÉäÊIÉiÉ́ª ÉÉÊxÉ, ª ÉYÉÉÊnù̧ÉÖiÉä® äú́É * xÉxÉÖ =Hò¨É --
ª ÉYÉÉÊnùʦÉÌ́ÉẾÉÊnù¹ÉxiÉÒiª ÉjÉ xÉ ẾÉÊvɯû{ɱ ɦª ÉiÉ <ÊiÉ--- º Éiª É̈ÉÖHò¨É ; iÉlÉÉÊ{É iÉÖ +{ÉÚ ´ÉÇi´ÉÉiº Éƪ ÉÉäMɺ ª É ẾÉÊvÉ& {ÉÊ® úEò± {ª ÉiÉä;
xÉ Ê½þ+ª ÉÆ ª ÉYÉÉnùÒxÉÉÆ ẾÉẾÉÊnù¹Éɺ Éƪ ÉÉäMÉ& {ÉÚ ´ÉÈ|ÉÉ{iÉ&, ª ÉäxÉÉxÉÚtäiÉ; ` iɺ ¨ÉÉi{ÉÚ ¹ÉÉ |ÉÊ{ɹ]õ¦ÉÉMÉÉä%nùxiÉEòÉä ʽþ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¹ÉÖ SÉ
+¸ÉÖiÉẾÉÊvÉEäò¹́ÉÊ{É ´ÉÉCª Éä¹ÉÖ +{ÉÚ ´ÉÇi´ÉÉÊuùËvÉ {ÉÊ® úEò± {ª É, ` {ÉÉè¹hÉÆ {Éä¹ÉhÉÆ ẾÉEÞ
òiÉÉè|ÉiÉÒªÉäiÉ '--- <iª ÉÉÊnùẾÉSÉÉ® ú& |ÉlÉ̈Éä iÉxjÉä
|É́ÉÌiÉiÉ&; iÉlÉÉ SÉ =Hò¨ÉÂ` ẾÉÊvÉ́ÉÉÇvÉÉ® úhÉ́ÉiÉÂ' <ÊiÉ * º ¨ÉÞ Êiɹ́ÉÊ{É ¦ÉMÉ́Én ùMÉÒiÉÉtɺ ÉÖ +xÉʦɺ ÉÆvÉɪ É ¡ ò± É̈ÉÂ+xÉÖι`öiÉÉÊxÉ
ª ÉYÉÉnùÒÊxÉ ¨ÉÖ̈ÉÖIÉÉäYÉÉÇxɺ ÉÉvÉxÉÉÊxÉ ¦É́ÉxiÉÒÊiÉ |É{ÉÎ\SÉiÉ̈ÉÂ* iɺ ¨ÉÉtYÉÉnùÒÊxÉ ¶ É̈Énù̈ÉÉnùÒÊxÉ SÉ ª ÉlÉɸÉ̈ÉÆ º É́ÉÉÇhª Éä́É
+ɸÉ̈ÉEò¨ÉÉÇÊhÉ ẾÉtÉäi{ÉkÉÉ́É{ÉäÊIÉiÉ́ª ÉÉÊxÉ * iÉjÉÉÊ{É ` B´ÉÆẾÉiÉÂ' <ÊiÉ ẾÉtɺ Éƪ ÉÉäMÉÉiÉÂ|Éiª Éɺ ÉzÉÉÊxÉ ẾÉtɺ ÉÉvÉxÉÉÊxÉ
¶ É̈ÉÉnùÒÊxÉ, ẾÉẾÉÊnù¹Éɺ Éƪ ÉÉäMÉÉkÉÖ ¤ ÉÉÁ iÉ® úÉÊhÉ ª ÉYÉÉnùÒxÉÒÊiÉ ẾÉ́ÉäHò´ª É̈ÉÂ**
 º É́ÉÉÇzÉÉxÉÖ̈ÉÊiÉ SÉ |ÉÉhÉÉiª ɪ Éä iÉqù¶ÉÇxÉÉiÉÂ** 3.4.28 **
º É́ÉÉÇzÉÉxÉÖ̈Éiª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.4.28 **

|ÉÉhɺ ÉǼÉÉnäù¸ÉÚª ÉiÉä UôxnùÉäMÉÉxÉÉ̈ÉÂ--- ` xÉ ½þ´ÉÉ B´ÉÆẾÉÊnùËEòSÉxÉÉxÉzÉÆ ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ; iÉlÉÉ ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪÉxÉÉ̈É --- ` xÉ ½þ´ÉÉ
+º ª ÉÉxÉzÉÆ VÉMvÉÆ ¦É́ÉÊiÉ xÉÉxÉzÉÆ |ÉÊiÉMÉÞ ½þÒiÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ; º É́ÉÇ̈ɺ ª ÉÉnùxÉÒªÉ̈Éä́É ¦É́ÉiÉÒiª ÉlÉÇ& * ÊEòÊ̈ÉnÆùº É́ÉÉÇzÉÉxÉÖYÉÉxÉÆ ¶ É̈ÉÉÊnù́ÉiÉÂ
ẾÉtÉR óMÉÆ ẾÉvÉÒªÉiÉä, =iÉ º iÉÖiª ÉlÉȺ ÉÆEòÒiª ÉÇiÉ <ÊiÉ º Éƶ ɪ Éä---ẾÉÊvÉÊ® úÊiÉ iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈É ; iÉlÉÉ Ê½þ|É́ÉÞ ÊkÉẾɶ Éä¹ÉEò® ú={Énäù¶ÉÉä
¦É́ÉÊiÉ; +iÉ& |ÉÉhÉẾÉtɺ ÉÆÊxÉvÉÉxÉÉiÉÂiÉnùR óMÉi´ÉäxÉ <ª ÉÆ Êxɪ É̈ÉÊxÉ́ÉÞÊkɯû{ÉÊnù¶ª ÉiÉä * xÉxÉÖ B´ÉÆ º ÉÊiÉ
¦ÉIª ÉɦÉIª ÉẾɦÉÉMɶ Éɺ jÉ́ª ÉÉPÉÉiÉ& º ª ÉÉiÉ --xÉè¹É nùɹäÉ&, º ÉÉ̈ÉÉxª ÉẾɶ Éä¹É¦ÉÉ́ÉÉiɤ ÉÉvÉÉä{É{ÉkÉä&; ª ÉlÉÉ |ÉÉÊhÉ˽þºÉÉ|ÉÊiɹÉävª É
{ɶ ÉÖº ÉÆYÉ{ÉxÉẾÉÊvÉxÉÉ ¤ ÉÉvÉ&, ª ÉlÉÉ SÉ ` xÉ EòÉÆSÉxÉ Îº jɪ ÉÆ {ÉÊ® ú½þ®äúkÉn ùµÉiÉ̈ÉÂ' <iª ÉxÉäxÉ ´ÉÉ̈Énäù́ª ÉẾÉtÉẾɹɪ ÉähÉ
º É́ÉǺjª É{ÉÊ® ú½þÉ® ú́ÉSÉxÉäxÉ º ÉÉ̈ÉÉxª ÉẾɶ Éä¹ÉÆ MÉ̈ª ÉÉMÉ̈ª ÉẾɦÉÉMɶ Éɺ jÉÆ ¤ ÉÉvª ÉiÉä--B´É̈ÉxÉäxÉÉÊ{É |ÉÉhÉẾÉtÉẾɹɪ ÉähÉ
º É́ÉÉÇzɦÉIÉhÉ́ÉSÉxÉäxÉ ¦ÉIª ÉɦÉIª ÉẾɦÉÉMɶ Éɺ jÉÆ ¤ ÉÉvª ÉäiÉäiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ
¨ É&---xÉänÆùº É́ÉÉÇzÉÉxÉÖYÉÉxÉÆ ẾÉvÉÒªÉiÉ <ÊiÉ; xÉ Ê½þ+jÉ ẾÉvÉɪ ÉEò& ¶ ɤ nù={ɱ ɦª ÉiÉä, ` xÉ ½þ´ÉÉ B´ÉÆẾÉÊnùËEòSÉxÉÉxÉzÉÆ
¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ ´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉ{Énäù¶ÉÉiÉÂ* xÉ SÉ +º Éiª ÉÉ̈ÉÊ{É ẾÉÊvÉ|ÉiÉÒiÉÉè|É́ÉÞ ÊkÉẾɶ Éä¹ÉEò® úi´É± ÉÉä¦ÉäxÉè́É ẾÉÊvÉ® ú¦ª ÉÖ{ÉMÉxiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä *
+Ê{É SÉ ·ÉÉÊnù̈ɪ ÉÉÇnÆù|ÉÉhɺ ª ÉÉzÉÊ̈Éiª ÉÖCi´ÉÉ, <nù̈ÉÖSª ÉiÉä-- xÉè́ÉÆẾÉnù& ËEòÊSÉnùzÉÆ ¦É́ÉiÉÒÊiÉ; xÉ SÉ ·ÉÉÊnù̈ɪ ÉÉÇnù̈ÉzÉÆ ¨ÉÉxÉÖ¹ÉähÉ
näù½äþxÉÉä{ɦÉÉäCiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä; ¶ ÉCª ÉiÉä iÉÖ |ÉÉhɺ ª ÉÉzÉÊ̈ÉnÆùº É́ÉÇÊ̈ÉÊiÉ ẾÉÊSÉxiÉʪÉiÉÖ̈ÉÂ* iɺ ¨ÉÉiÉÂ
|ÉÉhÉÉzÉẾÉYÉÉxÉ|ɶ Éƺ ÉÉlÉÉæ%ª É̈ÉlÉḈÉÉnù&, xÉ º É́ÉÉÇzÉÉxÉÖYÉÉxÉẾÉÊvÉ& * iÉqù¶ÉǪÉÊiÉ---` º É́ÉÉÇzÉÉxÉÖ̈ÉÊiÉ SÉ |ÉÉhÉÉiª ɪ Éä ' <ÊiÉ; BiÉnÖùHÆò
¦É́ÉÊiÉ---|ÉÉhÉÉiª ɪ É B´É ʽþ{É® úºª ÉÉ̈ÉÉ{ÉÊnùº É́ÉÇ̈ÉzÉ̈ÉnùxÉÒªÉi´ÉäxÉɦª ÉxÉÖYÉɪ ÉiÉä, iÉqù¶ÉÇxÉÉiÉ ; iÉlÉÉ Ê½þ¸ÉÖÊiÉ& SÉÉGòɪ Éhɺ ª É
@ñ¹Éä& Eò¹]õɪ ÉÉ̈É́ɺ lÉɪ ÉÉ̈ÉÂ+¦ÉIª ɦÉIÉhÉä |É́ÉÞ ËkÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ ` ¨É]õSÉÒ½þiÉä¹ÉÖ EÖò¯û¹ÉÖ ' <iª Éκ ¨ÉxÉÂ¥ÉÉÀ hÉä--- SÉÉGòɪ ÉhÉ& ÊEò± É
@ñʹÉ& +É{Én ùMÉiÉ& <¦ª ÉäxÉ º ÉÉÊ̈ÉJÉÉÊnùiÉÉxEÖò± ¨ÉɹÉÉÆ SÉJÉÉnù; +xÉÖ{ÉÉxÉÆ iÉÖ iÉnùÒªÉ̈ÉÂ=ÎSUô¹]õnùɹäÉÉi|Éiª ÉÉSÉSÉIÉä; EòÉ® úhÉÆ
SÉÉjÉÉä́ÉÉSÉ ` xÉ ´ÉÉ +VÉÒẾɹªÉÊ̈É̈ÉÉxÉJÉÉnùxÉÂ' <ÊiÉ, ` EòɨÉÉä ¨É =nù{ÉÉxÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉ; {ÉÖxÉ SÉ =kÉ® äútÖ& iÉÉxÉä́É
º ´É{É® úÉÎäSUô¹]õÉx{ɪ ÉÖÇʹÉiÉÉxEÖò± ¨ÉɹÉÉxɦÉIɪ ÉÉƤɦÉÚ ´É-- <ÊiÉ; iÉnäùiÉiÉÂ=ÎSUô¹]õÉÎäSUô¹]õ{ɪ ÉÖÇʹÉiɦÉIÉhÉÆ nù¶ÉǪÉxiª ÉÉ& ¸ÉÖiÉä&
+ɶ ɪ ÉÉÊiɶ ɪ ÉÉä ± ÉIª ÉiÉä-- |ÉÉhÉÉiª ɪ É|ɺ ÉR óMÉä |ÉÉhɺ ÉÆvÉÉ® úhÉɪ É +¦ÉIª É̈ÉÊ{É ¦ÉIÉʪÉiÉ́ª ÉÊ̈ÉÊiÉ; º ´Éº lÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉÆ iÉÖ iÉzÉ EòiÉḈª ÉÆ
ẾÉtÉ́ÉiÉÉÊ{É-- <iª ÉxÉÖ{ÉÉxÉ|Éiª ÉÉJª ÉÉxÉÉn ùMÉ̈ª ÉiÉä * iɺ ¨ÉÉiÉÂ+lÉḈÉÉnù& ` xÉ ½þ´ÉÉ B´ÉÆẾÉÊnù' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù& **

+¤ ÉÉvÉÉSSÉ ** 3.4.29 **
** 3.4.29 **

B´ÉÆ SÉ º ÉÊiÉ ` +ɽþÉ® ú¶ÉÖrùÉèº Ék´É¶ ÉÖÊrù& ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¦ÉIª ÉɦÉIª ÉẾɦÉÉMɶ Éɺ jÉ̈ÉÂ+¤ ÉÉÊvÉiÉÆ ¦ÉẾɹªÉÊiÉ **

+Ê{É SÉ º ¨Éª ÉÇiÉä ** 3.4.30 **

** 3.4.30 **

+Ê{É SÉ +É{ÉÊnùº É́ÉÉÇzɦÉIÉhÉ̈ÉÊ{É º ¨Éª ÉÇiÉä ẾÉnÖù¹ÉÉä%ẾÉnÖù¹É SÉ +Ếɶ Éä¹ÉähÉ---` VÉÒẾÉiÉÉiª ɪ É̈ÉÉ{ÉzÉÉä ª ÉÉä%zÉ̈ÉÊkÉ ª Éiɺ iÉiÉ& *
ʱ É{ª ÉiÉä xÉ º É {ÉÉ{ÉäxÉ {És{ÉjÉÊ̈É́ÉÉ̈¦Éº ÉÉ ' <ÊiÉ * iÉlÉÉ ` ¨ÉtÆ ÊxÉiª ÉÆ ¥ÉÉÀ hÉ& ' ` º ÉÖ® úÉ{ɺ ª É ¥ÉÉÀ hɺ ª ÉÉä¹hÉÉ̈ÉÉʺ É\SÉäªÉÖ& ', `
º ÉÖ® úÉ{ÉÉ& EÞ
ò¨Éª ÉÉä ¦É́Éxiª ɦÉIª ɦÉIÉhÉÉiÉÂ' <ÊiÉ SÉ--º ¨Éª ÉÇiÉä ´ÉVÉÇxÉ̈ÉxÉzɺ ª É **

¶ ɤ nùSÉÉiÉÉä%EòɨÉEòÉ® äú** 3.4.31 **

** 3.4.31 **

¶ ɤ nùSÉ +xÉzɺ ª É |ÉÊiɹÉävÉEò& EòɨÉEòÉ® úÊxÉ́ÉÞ

ÊkÉ|ɪ ÉÉäVÉxÉ& Eò`öÉxÉÉÆ º ÉÆʽþiÉɪ ÉÉÆ ¸ÉÚ
ª ÉiÉä---` iɺ ¨ÉÉnÂ
ù¥ÉÉÀ hÉ& º ÉÖ® úÉÆ xÉ Ê{ɤ ÉäiÉÂ'
<ÊiÉ * º ÉÉä%Ê{É ` xÉ ½þ´ÉÉ B´ÉÆẾÉÊnù' <iª ɺ ª ÉÉlÉḈÉÉnùi´ÉÉiÉÂ={É{ÉzÉiÉ® úÉä ¦É́ÉÊiÉ * iɺ ¨ÉÉnäù́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ +lÉḈÉÉnùÉ xÉ ẾÉvɪ É
<ÊiÉ **

ẾÉʽþ
iÉi´ÉÉSSÉɸÉ̈ÉEò¨ÉÉÇÊ{É ** 3.4.32 **
+ɸɨÉEò¨ÉÉÇÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.4.32 **

` º É́ÉÉÇ{ÉäIÉÉ SÉ ' <iª ÉjÉ +ɸÉ̈ÉEò¨ÉÇhÉÉÆ ẾÉtɺ ÉÉvÉxÉi´É̈É́ÉvÉÉÊ® úiÉ̈ÉÂ; <nùÉxÉÓiÉÖ ÊEò¨É̈ÉÖ̈ÉÖIÉÉä® ú{ª ÉɸÉ̈É̈ÉÉjÉÊxɹ`öº ª É
ẾÉtÉ̈ÉEòɨɪ É̈ÉÉxɺ ª É iÉÉxª ÉxÉÖ¹`äöªÉÉÊxÉ, =iÉɽþÉäxÉäÊiÉ ÊSÉxiª ÉiÉä * iÉjÉ ` iÉ̈ÉäiÉÆ ´ÉänùÉxÉÖ́ÉSÉxÉäxÉ ¥ÉÉÀ hÉÉ ẾÉẾÉÊnù¹ÉÎxiÉ '
<iª ÉÉÊnùxÉÉ +ɸÉ̈ÉEò¨ÉÇhÉÉÆ ẾÉtɺ ÉÉvÉxÉi´ÉäxÉ ẾÉʽþiÉi´ÉÉiÉÂẾÉtÉ̈ÉÊxÉSUôiÉ& ¡ ò± ÉÉxiÉ® ÆúEòɨɪ É̈ÉÉxɺ ª É ÊxÉiª ÉÉxª ÉxÉxÉÖ¹`äöªÉÉÊxÉ;
+lÉ iɺ ª ÉÉ{ª ÉxÉÖ¹`äöªÉÉÊxÉ, xÉ iÉ̽þB¹ÉÉÆ ẾÉtɺ ÉÉvÉxÉi´É̈É , ÊxÉiª ÉÉÊxÉiª ɺ Éƪ ÉÉäMÉẾÉ® úÉävÉÉiÉÂ
---<iª ɺ ª ÉÉÆ |ÉÉ{iÉÉè, {É`öÊiÉ---
+ɸÉ̈É̈ÉÉjÉÊxɹ`öº ª ÉÉ{ª É̈ÉÖ̈ÉÖIÉÉä& EòiÉḈª ÉÉxª Éä́É ÊxÉiª ÉÉÊxÉ Eò¨ÉÉÇÊhÉ, ` ª ÉÉ́ÉVVÉÒ́É̈ÉÎMxɽþÉäjÉÆ VÉÖ½þÉÊäiÉ ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ ẾÉʽþiÉi´ÉÉiÉÂ
;
xÉ Ê½þ´ÉSÉxɺ ª ÉÉÊiɦÉÉ® úÉä xÉÉ̈É EòÎSÉnùκiÉ **

+lÉ ª ÉnÖùHò¨ÉÂ
-- xÉè́ÉÆ º ÉÊiÉ ẾÉtɺ ÉÉvÉxÉi´É̈Éä¹ÉÉÆ º ª ÉÉÊnùÊiÉ, +iÉ =kÉ® Æú{É`öÊiÉ---

º ɽþ
EòÉÊ® úi´ÉäxÉ SÉ ** 3.4.33 **
** 3.4.33 **

ẾÉtɺ ɽþEòÉÊ® úÊhÉ SÉ BiÉÉÊxÉ º ª ÉÖ&, ẾÉʽþiÉi´ÉÉnäù́É ` iÉ̈ÉäiÉÆ ´ÉänùÉxÉÖ́ÉSÉxÉäxÉ ¥ÉÉÀ hÉÉ ẾÉẾÉÊnù¹ÉÎxiÉ ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ; iÉnÖùHò¨É ---
º É́ÉÉÇ{ÉäIÉÉ SÉ ª ÉYÉÉÊnù̧ÉÖiÉä® ú·É́ÉiÉÂ' <ÊiÉ * xÉ SÉänÆùẾÉtɺ ɽþEòÉÊ® úi´É́ÉSÉxÉ̈ÉɸÉ̈ÉEò¨ÉÇhÉÉÆ |ɪ ÉÉVÉÉÊnù́ÉiÉÂẾÉtÉ¡ ò± ÉẾɹɪ ÉÆ
¨ÉxiÉ́ª É̈É , +ẾÉÊvɱ ÉIÉhÉi´ÉÉÊuùtɪ ÉÉ&, +º ÉÉvª Éi´ÉÉSSÉ ẾÉtÉ¡ ò± ɺ ª É; ẾÉÊvɱ ÉIÉhÉÆ Ê½þº ÉÉvÉxÉÆ nù¶ÉÇ{ÉÚ hÉÇ̈Éɺ ÉÉÊnù
º ´ÉMÉÇ¡ò± Éʺ ɹÉÉvÉʪɹɪ ÉÉ º ɽþEòÉÊ® úºÉÉvÉxÉÉxiÉ® ú̈ÉÂ+{ÉäIÉiÉä, xÉè́ÉÆ ẾÉtÉ; iÉlÉÉ SÉÉäHò¨É ---` +iÉ B´É SÉÉMxÉÒxvÉxÉÉtxÉ{ÉäIÉÉ '
<ÊiÉ; iɺ ¨ÉÉnÖùi{ÉÊkɺ ÉÉvÉxÉi´É B´É B¹ÉÉÆ º ɽþEòÉÊ® úi´É́ÉÉSÉÉäªÉÖÊHò& * xÉ SÉ +jÉ ÊxÉiª ÉÉÊxÉiª ɺ Éƪ ÉÉäMÉẾÉ® úÉävÉ +ɶ ÉR óCª É&,
Eò¨ÉÉǦÉänäù%Ê{É º Éƪ ÉÉäMɦÉänùÉiÉÂ
; ÊxÉiª ÉÉä ʽþBEò& º Éƪ ÉÉäMÉÉä ª ÉÉ́ÉVVÉÒ́ÉÉÊnù́ÉÉCª ÉEòα {ÉiÉ&, xÉ iɺ ª É ẾÉtÉ¡ ò± Éi´É̈ÉÂ
; +ÊxÉiª ɺ iÉÖ
+{É® ú& º Éƪ ÉÉäMÉ& ` iÉ̈ÉäiÉÆ ´ÉänùÉxÉÖ́ÉSÉxÉäxÉ ' <iª ÉÉÊnù́ÉÉCª ÉEòα {ÉiÉ&, iɺ ª É ẾÉtÉ¡ ò± Éi´É̈ÉÂ--- ª ÉlÉÉ BEòº ª ÉÉÊ{É JÉÉÊnù®úi´Éº ª É
ÊxÉiª ÉäxÉ º Éƪ ÉÉäMÉäxÉ Gòi´ÉlÉÇi´É̈ÉÂ
, +ÊxÉiª ÉäxÉ º Éƪ ÉÉäMÉäxÉ {ÉÖ¯û¹ÉÉlÉÇi´É̈ÉÂ
, iÉuùiÉÂ**

º É́ÉÇlÉÉ%Ê{É iÉÖ iÉ B´ÉÉä¦Éª Éʱ ÉRÂ

óMÉÉiÉÂ** 3.4.34 **
** 3.4.34 **

º É́ÉÇlÉÉÊ{É +ɸÉ̈ÉEò¨ÉÇi´É{ÉIÉä ẾÉtɺ ɽþEòÉÊ® úi´É{ÉIÉä SÉ, iÉ B´É +ÎMxɽþÉäjÉÉnùªÉÉä vÉ̈ÉÉÇ+xÉÖ¹`äöªÉÉ& * ` iÉ B´É '
<iª É́ÉvÉÉ® úªÉzÉÉSÉɪ ÉÇ& ËEò ÊxÉ́ÉiÉǪÉÊiÉ ? Eò¨ÉǦÉänù¶ÉR óEòÉÊ̈ÉÊiÉ ¥ÉÚ
¨ É&; ª ÉlÉÉ EÖòhb÷{ÉÉʪÉxÉÉ̈ɪ ÉxÉä ` ¨Éɺ É̈ÉÎMxɽþÉäjÉÆ
VÉÖ¼´ÉÊiÉ ' <iª ÉjÉ ÊxÉiª ÉÉnùÎMxɽþÉäjÉÉiEò¨ÉÉÇxiÉ® ú̈ÉÖ{ÉÊnù¶ª ÉiÉä, xÉè́ÉÊ̈ɽþEò¨ÉǦÉänùÉä%º iÉÒiª ÉlÉÇ& * EÖòiÉ& ? =¦Éª Éʱ ÉR óMÉÉiÉÂ
--
¸ÉÖÊiÉʱ ÉRÂóMÉÉiº ¨ÉÞ
ÊiÉʱ ÉR óMÉÉSSÉ * ¸ÉÖÊiÉʱ ÉR óMÉÆ iÉÉ́ÉiÉÂ
--- ` iÉ̈ÉäiÉÆ ´ÉänùÉxÉÖ́ÉSÉxÉäxÉ ¥ÉÉÀ hÉÉ ẾÉẾÉÊnù¹ÉÎxiÉ ' <ÊiÉ
ʺ Érù́ÉnÖùi{ÉzÉ°ü{ÉÉhª Éä́É ª ÉYÉÉnùÒÊxÉ ẾÉẾÉÊnù¹Éɪ ÉÉÆ ẾÉÊxɪ ÉÖR óHäò, xÉ iÉÖ ` VÉÖ¼´ÉÊiÉ ' <iª ÉÉÊnù́ÉiÉÂ+{ÉÚ ´ÉÇ̈ɹäÉÉÆ °ü{É̈ÉÖi{ÉÉnùªÉiÉÒÊiÉ
* º ¨ÉÞÊiÉʱ ÉR óMÉ̈ÉÊ{É---- ` +xÉÉʸÉiÉ& Eò¨ÉÇ¡ò± ÉÆ Eòɪ ÉÈEò¨ÉÇEò® úÉÊäiÉ ª É& ' <ÊiÉ ẾÉYÉÉiÉEòiÉḈª ÉiÉÉEò¨Éä́É Eò¨ÉÇẾÉtÉäi{Ékª ÉlÉÈ
nù¶ÉǪÉÊiÉ; ` ª ɺ ª ÉèiÉä%¹]õÉSÉi´ÉÉË® ú¶Éiº Éƺ EòÉ® úÉ& ' <iª ÉÉtÉ SÉ º Éƺ EòÉ® úi´É|Éʺ ÉÊrù& ´ÉèÊnùEäò¹ÉÖ Eò¨ÉǺÉÖ iÉiº Éƺ EÞ òiɺ ª É
ẾÉtÉäi{ÉÊkÉ̈ÉʦÉ|Éäiª É º ¨ÉÞ iÉÉè¦É́ÉÊiÉ * iɺ ¨ÉÉiº ÉÉÎv´Énù̈ÉÂ+¦ÉänùÉ́ÉvÉÉ® úhÉ̈ÉÂ**

+xÉʦɦÉ́ÉÆ SÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ ** 3.4.35 **

** 3.4.35 **

º ɽþEòÉÊ® úi´Éº ª Éè́É BiÉnÖù{ÉÉänÂ

ù¤É± ÉEÆò ʱ ÉRÂ
óMÉnù¶ÉÇxÉ̈ÉÂ* +xÉʦɦÉ́ÉÆ SÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ ¸ÉÖÊiÉ& ¥ÉÀ Sɪ ÉÉÇÊnùºÉÉvÉxɺ ÉÆ{Ézɺ ª É ® úÉMÉÉÊnùʦÉ&
C± Éä¶ Éè&--- ` B¹É Á Éi¨ÉÉ xÉ xɶ ª ÉÊiÉ ª ÉÆ ¥ÉÀ Sɪ ÉæhÉÉxÉÖẾÉxnùiÉä ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ * iɺ ¨ÉÉiɪ ÉYÉÉnùÒxª ÉɸÉ̈ÉEò¨ÉÉÇÊhÉ SÉ ¦É́ÉÎxiÉ
ẾÉtɺ ɽþEòÉ® úÒÊhÉ SÉäÊiÉ Îº lÉiÉ̈ÉÂ**

+xiÉ® úÉ SÉÉÊ{É iÉÖ iÉqÞ

ù¹]äõ& ** 3.4.36 **
ẾÉvÉÖ® úÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.4.36 **

ẾÉvÉÖ® úÉnùÒxÉÉÆ pù́ª ÉÉÊnùºÉÆ{ÉpùʽþiÉÉxÉÉÆ SÉ +xª ÉiÉ̈ÉɸÉ̈É|ÉÊiÉ{ÉÊkɽþÒxÉÉxÉÉ̈ÉxiÉ® úɱ É́ÉÌiÉxÉÉÆ ËEò ẾÉtɪ ÉÉ̈ÉÊvÉEòÉ® úÉä%κ iÉ, ËEò´ÉÉ
xÉÉκ iÉ-- <ÊiÉ º Éƶ ɪ É, xÉɺ iÉÒÊiÉ iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈É , +ɸÉ̈ÉEò¨ÉÇhÉÉÆ ẾÉtɽäþiÉÖi´ÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉÉiÉ , +ɸÉ̈ÉEò¨ÉÉǺÉƦÉ́ÉÉSSÉèiÉä¹ÉÉ̈É ---
<iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä, <nù̈Éɽþ--- +xiÉ® úÉ SÉÉÊ{É iÉÖ-- +xÉɸÉÊ̈Éi´ÉäxÉ ´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉä%Ê{É ẾÉtɪ ÉÉ̈ÉÊvÉÊGòª ÉiÉä; EÖòiÉ& ? iÉqÞ ù¹]äõ&--
® úèC´É́ÉÉSÉCxÉ́ÉÒ|ɦÉÞ iÉÒxÉÉ̈Éä́ÉƦÉÚ
iÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É ¥ÉÀ ẾÉk´É¸ÉÖiª ÉÖ{ɱ ɤ vÉä& **

+Ê{É SÉ º ¨Éª ÉÇiÉä ** 3.4.37 **

** 3.4.37 **

º ÉǼÉiÉÇ|ɦÉÞ
iÉÒxÉÉÆ SÉ xÉMxÉSɪ ÉÉÇÊnùªÉÉäMÉÉiÉÂ+xÉ{ÉäÊIÉiÉɸÉ̈ÉEò¨ÉÇhÉÉ̈ÉÊ{É ¨É½þɪÉÉäÊMÉi´ÉÆ º ¨Éª ÉÇiÉ <Êiɽþɺ Éä **

xÉxÉÖ Ê± ÉRÂ
óMÉÊ̈ÉnÆù¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ
ÊiÉnù¶ÉÇxÉ̈ÉÖ{Éxª ɺ iÉ̈ÉÂ
; EòÉ xÉÖ Jɱ ÉÖ |ÉÉÎ{iÉÊ® úÊiÉ, º ÉÉ +ʦÉvÉÒªÉiÉä---

Ếɶ Éä¹ÉÉxÉÖOɽþSÉ ** 3.4.38 **

** 3.4.38 **

iÉä¹ÉÉ̈ÉÊ{É SÉ ẾÉvÉÖ® úÉnùÒxÉÉ̈ÉÂ+Ếɯûrèù& {ÉÖ¯û¹É̈ÉÉjɺ ÉƤÉÎxvÉʦÉVÉÇ{ÉÉä{É́Éɺ Énäù́ÉiÉÉ® úÉvÉxÉÉÊnùʦÉvÉÇ̈ÉÇẾɶ Éä¹Éè®úxÉÖOɽþÉäẾÉtɪ ÉÉ& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ
* iÉlÉÉ SÉ º ¨ÉÞ ÊiÉ&--- ` VÉ{ª ÉäxÉè́É iÉÖ º ÉÆʺ Évª ÉänÂ
ù¥ÉÉÀ hÉÉä xÉÉjÉ º Éƶ ɪ É& * EÖòª ÉÉÇnùxª ÉzÉ ´ÉÉ EÖòª ÉÉÇx¨ÉèjÉÉä ¥ÉÉÀ hÉ =Sª ÉiÉä ' <ÊiÉ
+º ÉƦÉ́ÉnùɸÉ̈ÉEò¨ÉÇhÉÉä%Ê{É VÉ{ª Éä%ÊvÉEòÉ® Æúnù¶ÉǪÉÊiÉ * VÉx¨ÉÉxiÉ® úÉxÉÖι`öiÉè®úÊ{É SÉ +ɸÉ̈ÉEò¨ÉÇʦÉ& º ÉƦÉ́Éiª Éä́É ẾÉtɪ ÉÉ +xÉÖOɽþ&;
iÉlÉÉ SÉ º ¨ÉÞ ÊiÉ&--- ` +xÉäEòVÉx¨Éº ÉÆʺ ÉrùºiÉiÉÉä ª ÉÉÊiÉ {É® úÉÆ MÉÊiÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ VÉx¨ÉÉxiÉ® úºÉÆÊSÉiÉÉxÉÊ{É º Éƺ EòÉ® úẾɶ Éä¹ÉÉxÉÂ
+xÉÖOɽþÒiÉßxÉÂẾÉtɪ ÉÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * où¹]õÉlÉÉÇSÉ ẾÉtÉ |ÉÊiɹÉävÉɦÉÉ́É̈ÉÉjÉähÉÉÊ{É +ÌlÉxÉ̈ÉÊvÉEò® úÉÊäiÉ ¸É́ÉhÉÉÊnù¹ÉÖ * iɺ ¨ÉÉiÉÂ
ẾÉvÉÖ® úÉnùÒxÉÉ̈É{ª ÉÊvÉEòÉ® úÉä xÉ Ếɯûvª ÉiÉä **

+iÉκ i´ÉiÉ® úVVª Éɪ ÉÉä˱ ÉRÂ

óMÉÉSSÉ ** 3.4.39 **
** 3.4.39 **

+iɺ iÉÖ +xiÉ® úɱ É́ÉÌiÉi´ÉÉiÉÂ<iÉ® úiÉÂ+ɸÉ̈É́ÉÌiÉi´ÉÆ Vª Éɪ ÉÉä ẾÉtɺ ÉÉvÉxÉ̈ÉÂ
, ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ
Êiɺ ÉÆoù¤vÉi´ÉÉiÉÂ
; ¸ÉÖÊiÉʱ ÉRÂ
óMÉÉSSÉ-- `
iÉäxÉèÊiÉ ¥ÉÀ ẾÉi{ÉÖhª ÉEÞòkÉèVɺ É SÉ ' <ÊiÉ; ` +xÉɸÉ̈ÉÒxÉ Êiɹ`äöiÉ ÊnùxÉ̈ÉäEò¨ÉÊ{É ÊuùVÉ& * º ÉǼÉiº É® ú̈ÉxÉɸÉ̈ÉÒκ lÉi´ÉÉ
EÞòSUÅô̈ÉäEÆò SÉ® äúiÉÂ' <ÊiÉ SÉ º ¨ÉÞÊiÉʱ ÉRÂ
óMÉÉiÉÂ**

iÉnÂ
ù¦ÉiÚɺ ª É iÉÖ xÉÉiÉnÂ
ù¦ÉÉ́ÉÉä VÉèÊ̈ÉxÉä® úÊ{É Êxɪ É̈ÉÉiÉpÚ
ù{ÉɦÉÉ́É䦪É& ** 3.4.40 **
iÉnÂ
ù¦ÉÚ
iÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.4.40 **

º ÉÎxiÉ >ðv´ÉÇ®äúiɺ É +ɸÉ̈ÉÉ <ÊiÉ º lÉÉÊ{ÉiÉ̈É ; iÉÉƺ iÉÖ |ÉÉ{iɺ ª É EòlÉÆÊSÉiÉÂiÉiÉ& |ÉSª ÉÖÊiÉ® úκiÉ, xÉÉκ iÉ ´ÉäÊiÉ º Éƶ ɪ É& *
{ÉÚ ´ÉÇvÉ̈ÉǺ´ÉxÉÖ¹`öÉxÉÊSÉEòÒ¹ÉǪÉÉ ´ÉÉ ® úÉMÉÉÊnù́ɶ ÉäxÉ ´ÉÉ |ÉSª ÉÖiÉÉä%Ê{É º ª ÉÉiÉÂẾɶ Éä¹ÉɦÉÉ́ÉÉÊnùiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä, =Sª ÉiÉä---iÉn ù¦ÉÚ
iɺ ª É iÉÖ
|ÉÊiÉ{ÉzÉÉäv´ÉÇ®äúiÉÉä¦ÉÉ́ɺ ª É xÉ EòlÉÆÊSÉnùÊ{É +iÉn ù¦ÉÉ́É&, xÉ iÉiÉ& |ÉSª ÉÖÊiÉ& º ª ÉÉiÉÂ; EÖòiÉ&? Êxɪ É̈ÉÉiÉpÚ ù{ÉɦÉÉ́É䦪É& * iÉlÉÉ Ê½þ---`
+iª ÉxiÉ̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉÉSÉɪ ÉÇEÖò± Éä%´Éº ÉÉnùªÉxÉÂ' <ÊiÉ, ` +® úhª ÉÊ̈ɪ ÉÉÊnùÊiÉ {ÉnÆùiÉiÉÉä xÉ {ÉÖxÉ® äúªÉÉÊnùiª ÉÖ{ÉÊxɹÉiÉÂ' <ÊiÉ, `
+ÉSÉɪ ÉæhÉɦª ÉxÉÖYÉÉiÉ SÉiÉÖhÉÉÇ̈ÉäEò¨ÉɸÉ̈É̈ÉÂ* +É ẾÉ̈ÉÉäIÉÉSUô® úÒ®úºª É º ÉÉä%xÉÖÊiɹ`äötlÉÉẾÉÊvÉ ' <ÊiÉ SÉ B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉä Êxɪ É̈É&
|ÉSª ÉÖiª ɦÉÉ́ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * ª ÉlÉÉ SÉ ` ¥ÉÀ Sɪ ÉȺ É̈ÉÉ{ª É MÉÞ ½þÒ ¦É́ÉäiÉÂ' ` ¥ÉÀ Sɪ ÉÉÇnäù́É |ɵÉVÉäiÉÂ' <ÊiÉ SÉ B´É̈ÉÉnùÒÊxÉ
+É® úÉä½þ°ü{ÉÉÊhÉ ´ÉSÉÉƺ ª ÉÖ{ɱ ɦª ÉxiÉä, xÉè́ÉÆ |Éiª É́É® úÉä½þ°ü{ÉÉÊhÉ * xÉ SÉè́É̈ ÉÉSÉÉ® úÉ& ʶɹ]õÉ ẾÉtxiÉä * ª ÉkÉÖ
{ÉÚ ´ÉÇvÉ̈ÉǺ´ÉxÉÖ¹`öÉxÉÊSÉEòÒ¹ÉǪÉÉ |Éiª É́É® úÉä½þhÉÊ̈ÉÊiÉ, iÉnùºÉiÉ ---` ¸ÉäªÉÉxº ´ÉvÉ̈ÉÉæ ẾÉMÉÖhÉ& {É® úvÉ̈ÉÉÇiº ´ÉxÉÖι`öiÉÉiÉÂ' <ÊiÉ º ¨É® úhÉÉiÉ ,
xª Éɪ ÉÉSSÉ-- ª ÉÉä ʽþª ÉÆ |ÉÊiÉ ẾÉvÉÒªÉiÉä º É iɺ ª É vÉ̈ÉÇ&, xÉ iÉÖ ª ÉÉä ª ÉäxÉ º ´ÉxÉÖ¹`öÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä, SÉÉänùxÉɱ ÉIÉhÉi´ÉÉrù̈ÉǺª É * xÉ SÉ
® úÉMÉÉÊnù́ɶ ÉÉi|ÉSª ÉÖÊiÉ&, Êxɪ É̈ɶ Éɺ jɺ ª É ¤ ɱ ÉҪɺ i´ÉÉiÉÂ* VÉèÊ̈ÉxÉä® ú{ÉÒÊiÉ +Ê{ɶ ɤ näùxÉ VÉèÊ̈ÉÊxɤ ÉÉnù®úɪ Éhɪ ÉÉä® újÉ º ÉÆ|ÉÊiÉ{ÉËkÉ
¶ ÉÉκ iÉ |ÉÊiÉ{ÉÊkÉnùÉfø¬ ÉÇªÉ **

xÉ SÉÉÊvÉEòÉÊ® úEò¨ÉÊ{É {ÉiÉxÉÉxÉÖ̈ÉÉxÉÉkÉnùªÉÉäMÉÉiÉÂ** 3.4.41 **

+ÉÊvÉEòÉÊ® úEòÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.4.41 **

ª ÉÊnùxÉèι`öEòÉä ¥ÉÀ SÉÉ® úÒ|É̈ÉÉnùÉnù́ÉEòÒªÉæiÉ, ËEò iɺ ª É ` ¥ÉÀ SÉɪ ÉḈÉEòÒhÉÔxÉè& @ñiÉÆ MÉnÇù¦É̈Éɱ ɦÉäiÉ ' <iª ÉäiÉi|Éɪ ÉÎSÉkÉÆ
º ª ÉÉiÉÂ
, =iÉ xÉäÊiÉ * xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä; ª ÉnùÊ{É +ÊvÉEòÉ® ú±ÉIÉhÉä ÊxÉhÉÔiÉÆ |Éɪ ÉÎSÉkÉ̈ÉÂ` +´ÉEòÒÌhÉ{ɶ ÉÖ SÉ
iÉuùnùÉvÉÉxɺ ª ÉÉ|ÉÉ{iÉEòɱ Éi´ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ, iÉnùÊ{É xÉ xÉèι`öEòº ª É ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; ËEò EòÉ® úhÉ̈ÉÂ? ` +É°üføÉä xÉèι`öEÆò vÉ̈ÉȪ ɺ iÉÖ
|ÉSª É́ÉiÉä {ÉÖxÉ& * |Éɪ ÉÎSÉkÉÆ xÉ {ɶ ª ÉÉÊ̈É ª ÉäxÉ ¶ ÉÖvª Éäiº É +Éi¨É½þÉ' <ÊiÉ +|ÉÊiɺ É̈ÉÉvÉäªÉ{ÉiÉxɺ ¨É® úhÉÉiÉÂÊUôzÉʶɮ úºÉ <´É
|ÉÊiÉÊGòª ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&; ={ÉEÖò´ÉÉÇhɺ ª É iÉÖ iÉÉoùC{ÉiÉxɺ ¨É® úhÉɦÉÉ́ÉÉnÖù{É{ÉtiÉä iÉi|Éɪ ÉÎSÉkÉ̈ÉÂ**

={É{ÉÚ
´ÉÇ̈ÉÊ{É i´ÉäEäò ¦ÉÉ́É̈ɶ ÉxÉ́ÉkÉnÖùHò¨ÉÂ** 3.4.42 **
** 3.4.42 **

+Ê{É iÉÖ BEäò +ÉSÉɪ ÉÉÇ={É{ÉÉiÉEò¨Éä́ÉèiÉÊnùÊiÉ ¨Éxª ÉxiÉä; ª ÉiÉÂxÉèι`öEòº ª É MÉÖ¯ûnùÉ® úÉÊnù¦ª ÉÉä%xª ÉjÉ ¥ÉÀ Sɪ ÉÈẾɶ ÉÒªÉæiÉ, xÉ iÉiÉÂ
¨É½þÉ{ÉÉiÉEÆò ¦É́ÉÊiÉ, MÉÖ¯ûiɱ {ÉÉÊnù¹ÉÖ ¨É½þÉ{ÉÉiÉEäò¹́É{ÉÊ® úMÉhÉxÉÉiÉ ; iɺ ¨ÉÉiÉÂ={ÉEÖò´ÉÉÇhÉ́ÉiÉÂxÉèι`öEòº ª ÉÉÊ{É |Éɪ ÉÎSÉkɺ ª É
¦ÉÉ́ÉÊ̈ÉSUôÎxiÉ, ¥ÉÀ SÉÉÊ® úi´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ+´ÉEòÒÌhÉi´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉSSÉ; +¶ ÉxÉ́ÉiÉ --ª ÉlÉÉ ¥ÉÀ SÉÉÊ® úhÉÉä ¨ÉvÉÖ̈ÉÉƺ Éɶ ÉÉxÉä µÉiɱ ÉÉä{É& {ÉÖxÉ&
º Éƺ EòÉ® úSÉ, B´ÉÊ̈ÉÊiÉ * ª Éä ʽþ|Éɪ ÉÎSÉkɺ ª ÉɦÉÉ́ÉÊ̈ÉSUôÎxiÉ, iÉä¹ÉÉÆ xÉ ¨ÉÚ ± É̈ÉÖ{ɱ ɦª ÉiÉä; ª Éä iÉÖ ¦ÉÉ́ÉÊ̈ÉSUôÎxiÉ,
iÉä¹ÉÉÆ ` ¥ÉÀ SÉɪ ÉḈÉEòÒhÉÔ' <iª ÉäiÉnùẾɶ Éä¹É¸É́ÉhÉÆ ¨ÉÚ ± É̈ÉÂ
; iɺ ¨ÉÉiɦÉÉ́ÉÉä ª ÉÖHòiÉ® ú&; iÉnÖùHÆò |É̈ÉÉhɱ ÉIÉhÉä---` º É̈ÉÉ ẾÉ|ÉÊiÉ{ÉÊkÉ&
º ª ÉÉiÉÂ' ` ¶ Éɺ jɺ lÉÉ ´ÉÉ iÉÊzÉÊ̈ÉkÉi´ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ; |Éɪ ÉÎSÉkÉɦÉÉ́ɺ ¨É® úhÉÆ iÉÖ B´ÉÆ º ÉÊiÉ ª ÉixÉMÉÉè®ú́ÉÉäi{ÉÉnùxÉÉlÉÇÊ̈ÉÊiÉ
´ª ÉÉJª ÉÉiÉ́ª É̈ÉÂ* B´ÉÆ Ê¦ÉIÉÖ́ÉèJÉÉxɺ ɪ ÉÉä® úÊ{É--- ` ´ÉÉxÉ|ɺ lÉÉä nùÒIÉɦÉänäùEÞ òSUÅÆôuùÉnù¶É® úÉjÉÆ SÉÊ® úi´ÉÉ ¨É½þÉEòIÉÆ ´ÉvÉǪÉäiÉÂ' `
ʦÉIÉÖ́ÉÉÇxÉ|ɺ lÉ́Éiº ÉÉä̈É́ÉÞ
Êrù́ÉVÉȺ ´É¶ Éɺ jɺ Éƺ EòÉ® úSÉ ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù|Éɪ ÉÎSÉkɺ ¨É® úhÉ̈ÉÂ+xÉÖº ÉiÉḈª É̈ÉÂ**

¤ Éʽþ
º iÉÚ
¦Éª ÉlÉÉ%Ê{É º ¨ÉÞ
iÉä® úÉSÉÉ® úÉSSÉ ** 3.4.43 **
¤ Éʽþ
® úÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.4.43 **

ª ÉÊnù>ðv´ÉÇ®äúiɺ ÉÉÆ º ´ÉɸÉ̈É䦪É& |ÉSª É́ÉxÉÆ ¨É½þÉ{ÉÉiÉEò¨ÉÂ

, ª ÉnùÉ ´ÉÉ ={É{ÉÉiÉEò¨É , =¦Éª ÉlÉÉÊ{É Ê¶É¹]èõºiÉä ¤ Éʽþ¹EòiÉḈª ÉÉ&--- `
+É°üføÉä xÉèι`öEÆò vÉ̈ÉȪ ɺ iÉÖ |ÉSª É́ÉiÉä {ÉÖxÉ& * |Éɪ ÉÎSÉkÉÆ xÉ {ɶ ª ÉÉÊ̈É ª ÉäxÉ ¶ ÉÖvª Éäiº É +Éi¨É½þÉ' <ÊiÉ, ` +É°üfø{ÉÊiÉiÉÆ ẾÉ|ÉÆ
¨Éhb÷± ÉÉSSÉ ẾÉÊxÉ&º ÉÞ
iÉ̈ÉÂ* =n ù¤ÉrÆùEÞ òÊ̈Énù¹]ÆõSÉ º {ÉÞ ¹]Â
ṍÉÉ SÉÉxpùɪ ÉhÉÆ SÉ® äúiÉÂ' <ÊiÉ SÉ B´É̈ÉÉÊnùÊxÉxnùÉÊiɶ ɪ ɺ ¨ÉÞ
Êiɦª É&,
ʶɹ]õÉSÉÉ® úÉSSÉ-- xÉ Ê½þª ÉYÉÉvª ɪ ÉxÉẾÉ́ÉɽþÉnùÒÊxÉ iÉè& º ɽþ+ÉSÉ® úÎxiÉ Ê¶É¹]õÉ& **

º ´ÉÉÊ̈ÉxÉ& ¡ ò± ɸÉÖiÉäÊ® úiª ÉÉjÉäªÉ& ** 3.4.44 **

º ´ÉÉ̈ª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.4.44 **

+R óMÉä¹ÉÚ
{Éɺ ÉxÉä¹ÉÖ º Éƶ ɪ É&--- ËEò iÉÉÊxÉ ª ÉVÉ̈ÉÉxÉEò¨ÉÉÇÊhÉ +ɽþÉÎäº ´ÉiÉÂ@ñÎi´ÉCEò¨ÉÉÇhÉÒÊiÉ * ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ?
ª ÉVÉ̈ÉÉxÉEò¨ÉÉÇhÉÒÊiÉ; ¡ ò± ɸÉÖiÉä&; ¡ ò± ÉÆ Ê½þ¸ÉÚ ª ÉiÉä--- ` ´É¹ÉÇÊiÉ ½þɺ ¨Éè´É¹ÉǪÉÊiÉ ½þª É BiÉnäù́ÉÆ ẾÉuùÉx´ÉÞ
¹]õÉè{É\SÉẾÉvÉÆ º ÉÉ̈ÉÉä{Éɺ iÉä
' <iª ÉÉÊnù; iÉSSÉ º ´ÉÉÊ̈ÉMÉÉÊ̈É xª Éɪ ª É̈É , iɺ ª É º ÉÉR óMÉä |ɪ ÉÉäMÉä%ÊvÉEÞ
òiÉi´ÉÉiÉÂ
, +ÊvÉEÞ
òiÉÉÊvÉEòÉ® úi´ÉÉSSÉ B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòº ª É; ¡ ò± ÉÆ
SÉ EòiÉÇÊ®ú={Éɺ ÉxÉÉxÉÉÆ ¸ÉÚ ª ÉiÉä--- ` ´É¹ÉÇiª ɺ ¨Éèª É ={Éɺ iÉä ' <iª ÉÉÊnù* xÉxÉÖ @ñÎi´ÉVÉÉä%Ê{É ¡ ò± ÉÆ où¹]ṏÉÂ` +Éi¨ÉxÉä ´ÉÉ
ª ÉVÉ̈ÉÉxÉɪ É ´ÉÉ ª ÉÆ EòɨÉÆ Eòɨɪ ÉiÉä iÉ̈ÉÉMÉɪ ÉÊiÉ ' <ÊiÉ---xÉ, iɺ ª É ´ÉÉSÉÊxÉEòi´ÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉiɺ ´ÉÉÊ̈ÉxÉ B´É ¡ ò± É́Éiº ÉÖ
={Éɺ ÉxÉä¹ÉÖ EòiÉÞ Çi´É̈É --<iª ÉÉjÉäªÉ +ÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä **

+ÉÐi´ÉVª ÉÊ̈Éiª ÉÉèbÖ÷± ÉÉäÊ̈ɺ iɺ ¨Éèʽþ{ÉÊ® úÊGòª ÉiÉä ** 3.4.45 **

** 3.4.45 **

xÉèiÉnùκiÉ-- º ´ÉÉÊ̈ÉEò¨ÉÉÇhª ÉÖ{Éɺ ÉxÉÉxÉÒÊiÉ; @ñÎi´ÉCEò¨ÉÉÇhª ÉäiÉÉÊxÉ º ª ÉÖ&--- <iª ÉÉèbÖ÷± ÉÉäÊ̈É® úÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä; ËEò EòÉ® úhÉ̈ÉÂ? iɺ ¨Éè
ʽþº ÉÉR óMÉɪ É Eò¨ÉÇhÉä ª ÉVÉ̈ÉÉxÉäxÉ @ñÎi´ÉE ò {ÉÊ® úÊGòª ÉiÉä; iÉi|ɪ ÉÉäMÉÉxiÉ&{ÉÉiÉÒÊxÉ SÉ =n ùMÉÒlÉÉtÖ{Éɺ ÉxÉÉÊxÉ
+ÊvÉEÞ òiÉÉÊvÉEòÉ® úi´ÉÉiÉÂ; iɺ ¨ÉÉiÉÂMÉÉänùÉä½þxÉÉÊnùÊxɪ É̈É́Énäù́É @ñÎi´ÉÎM¦ÉÌxÉ́ÉÇiª Éæ® úxÉÂ
; iÉlÉÉ SÉ ` iÉÆ ½þ¤ ÉEòÉä nùɱ ¦ª ÉÉä ẾÉnùÉÆSÉEòÉ® ú
º É ½þxÉèÊ̈ɶ ÉÒªÉÉxÉÉ̈ÉÖn ùMÉÉiÉÉ ¤ ɦÉÚ
´É ' <iª ÉÖnÂ
ùMÉÉiÉÞ
EòiÉÞÇEòiÉÉÆ ẾÉYÉÉxɺ ª É nù¶ÉǪÉÊiÉ * ª ÉkÉÚHÆò EòjÉÉÇ̧ɪ ÉÆ ¡ ò± ÉÆ ¸ÉÚ
ª ÉiÉ <ÊiÉ-- xÉè¹É
nùɹäÉ&, {É® úÉlÉÇi´ÉÉoùÎi´ÉVÉ& +xª ÉjÉ ´ÉSÉxÉÉiÉ¡ ò± ɺ ÉƤÉxvÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä& **

¸ÉÖiÉä SÉ ** 3.4.46 **
** 3.4.46 **

` ª ÉÉÆ ´ÉèEòÉÆSÉxÉ ª ÉYÉ @ñÎi´ÉVÉ +Éʶ ɹÉ̈Éɶ Éɺ ÉiÉ <ÊiÉ ª ÉVÉ̈ÉÉxÉɪ Éè́É iÉÉ̈Éɶ Éɺ ÉiÉ <ÊiÉ ½þ Éä́ÉÉSÉ ' <ÊiÉ, ` iɺ ¨ÉÉnÖù
½èþ́ÉÆẾÉnÖùnÂ
ùMÉÉiÉÉ ¥ÉÚ
ª ÉÉiEÆò iÉä EòɨÉ̈ÉÉMÉɪ ÉÉÊxÉ ' <ÊiÉ SÉ @ñÎi´ÉCEòiÉÞ
ÇEòº ª É ẾÉYÉÉxɺ ª É ª ÉVÉ̈ÉÉxÉMÉÉÊ̈É ¡ ò± ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * iɺ ¨ÉÉiÉÂ
+RÂ
óMÉÉä{Éɺ ÉxÉÉxÉÉ̈ÉÞ
Îi´ÉCEò¨ÉÇi´Éʺ ÉÊrù& **

º ɽþ
Eòɪ ÉÇxiÉ® úẾÉÊvÉ& {ÉIÉähÉ iÉÞ
iÉÒªÉÆ iÉuùiÉÉäẾÉvª ÉÉÊnù́ÉiÉÂ** 3.4.47 **
º ɽþ
Eòɪ ÉÇxiÉ® úẾÉvª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.4.47 **

` iɺ ¨ÉÉn ù¥ÉÉÀ hÉ& {ÉÉÎhb÷iª ÉÆ ÊxÉÌ́Ét ¤ Éɱ ª ÉäxÉ Êiɹ`öɺ Éän ù¤Éɱ ª ÉÆ SÉ {ÉÉÎhb÷iª ÉÆ SÉ ÊxÉÌ́ÉtÉlÉ ¨ÉÖÊxÉ® ú̈ÉÉèxÉÆ SÉ ¨ÉÉèxÉÆ SÉ ÊxÉÌ́ÉtÉlÉ
¥ÉÉÀ hÉ& ' <ÊiÉ ¤ ÉÞ ½þnùÉ® úhª ÉEäò ¸ÉÚ ª ÉiÉä * iÉjÉ º Éƶ ɪ É&-- ¨ÉÉèxÉÆ ẾÉvÉÒªÉiÉä, xÉ ´ÉäÊiÉ * xÉ ẾÉvÉÒªÉiÉ <ÊiÉ iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈É , ` ¤ Éɱ ª ÉäxÉ
Êiɹ`öɺ ÉäiÉÂ' <iª ÉjÉè́É ẾÉvÉä® ú́Éʺ ÉiÉi´ÉÉiÉÂ; xÉ Ê½þ` +lÉ ¨ÉÖÊxÉ& ' <iª ÉjÉ ẾÉvÉÉʪÉEòÉ ẾɦÉÊHò¯û{ɱ ɦª ÉiÉä; iɺ ¨ÉÉnùªÉ̈ÉxÉÖ́ÉÉnùÉä
ª ÉÖHò&; EÖòiÉ& |ÉÉÎ{iÉÊ® úÊiÉ SÉäiÉ --- ¨ÉÖÊxÉ{ÉÎhb÷iɶ ɤ nùªÉÉäYÉÉÇxÉÉlÉÇi´ÉÉiÉÂ` {ÉÉÎhb÷iª ÉÆ ÊxÉÌ́Ét ' <iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉÆ ¨ÉÉèxÉ̈ÉÂ* +Ê{É SÉ `
+¨ÉÉèxÉÆ SÉ ¨ÉÉèxÉÆ SÉ ÊxÉÌ́ÉtÉlÉ ¥ÉÉÀ hÉ& ' <iª ÉjÉ iÉÉ́ÉiÉÂxÉ ¥ÉÉÀ hÉi´ÉÆ ẾÉvÉÒªÉiÉä, |ÉÉMÉä́É |ÉÉ{iÉi´ÉÉiÉ ; iɺ ¨ÉÉiÉÂ` +lÉ ¥ÉÉÀ hÉ&
' <ÊiÉ |ɶ Éƺ ÉÉ́ÉÉnù&, iÉlÉè́É ` +lÉ ¨ÉÖÊxÉ& ' <iª ÉÊ{É ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþ ÊiÉ, º É̈ÉÉxÉÊxÉnæù¶Éi´ÉÉÊnùiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ
¨ É&--- º ɽþEòɪ ÉÇxiÉ® úẾÉÊvÉÊ® úÊiÉ * ẾÉtɺ ɽþEòÉÊ® úhÉÉä ¨ÉÉèxɺ ª É ¤ Éɱ ª É{ÉÉÎhb÷iª É́ÉÊuùÊvÉ® äú́É +ɸÉʪÉiÉ́ª É&, +{ÉÚ
´ÉÇi´ÉÉiÉÂ* xÉxÉÖ
 {ÉÉÎhb÷iª ɶ ɤ näùxÉè́É ¨ÉÉèxɺ ª ÉÉ́ÉMÉiÉi´É̈ÉÖHò¨ÉÂ--- xÉè¹É nùɹäÉ&, ¨ÉÖÊxɶ ɤ nùºª É YÉÉxÉÉÊiɶ ɪ ÉÉlÉÇi´ÉÉiÉÂ
, ¨ÉxÉxÉÉx¨ÉÖÊxÉÊ® úÊiÉ SÉ
´ª ÉÖi{ÉÊkɺ ÉƦÉ́ÉÉiÉÂ
, ` ¨ÉÖxÉÒxÉÉ̈É{ª ɽÆþ´ª Éɺ É& ' <ÊiÉ SÉ |ɪ ÉÉäMÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* xÉxÉÖ ¨ÉÖÊxɶ ɤ nù=kÉ̈ÉɸÉ̈É́ÉSÉxÉÉä%Ê{É ¸ÉÚ ª ÉiÉä `
MÉɽÇþºlª É̈ÉÉSÉɪ ÉÇEÖò± ÉÆ ¨ÉÉèxÉÆ ´ÉÉSÉxÉ|ɺ lÉ̈ÉÂ' <iª ÉjÉ---xÉ, ` ´Éɱ ¨ÉÒÊEò¨ÉÖÇÊxÉ{ÉÖMÆ É́É& ' <iª ÉÉÊnù¹ÉÖ ´ª ÉʦÉSÉÉ® únù¶ÉÇxÉÉiÉÂ;
<iÉ® úɸÉ̈ɺ ÉÆÊxÉvÉÉxÉÉkÉÖ {ÉÉÊ® ú¶É乪ÉÉiÉÂiÉjÉ =kÉ̈ÉɸÉ̈ÉÉä{ÉÉnùÉxÉ̈É , YÉÉxÉ|ÉvÉÉxÉi´ÉÉnÖùkÉ̈ÉɸÉ̈ɺ ª É * iɺ ¨ÉÉiɤ Éɱ ª É{ÉÉÎhb÷iª ÉÉ{ÉäIɪ ÉÉ
iÉÞiÉÒªÉÊ̈ÉnÆù¨ÉÉèxÉÆ YÉÉxÉÉÊiɶ ɪ É°ü{ÉÆ ẾÉvÉÒªÉiÉä * ª ÉkÉÖ ¤ Éɱ ª É B´É ẾÉÊvÉ{ɪ ÉḈɺ ÉÉxÉÊ̈ÉÊiÉ, iÉlÉÉÊ{É +{ÉÚ ´ÉÇi´ÉÉx¨ÉÖÊxÉi´Éº ª É
ẾÉvÉäªÉi´É̈ÉɸÉÒªÉiÉä--¨ÉÖÊxÉ& º ª ÉÉÊnùÊiÉ; ÊxÉ́ÉænùxÉÒªÉi´ÉÊxÉnæù¶ÉÉnùÊ{É ¨ÉÉèxɺ ª É ¤ Éɱ ª É{ÉÉÎhb÷iª É́ÉÊuùvÉäªÉi´Éɸɪ ÉhÉ̈ÉÂ* iÉuùiÉ&
ẾÉtÉ́ÉiÉ& º ÉÆxª ÉÉʺ ÉxÉ&; EòlÉÆ SÉ ẾÉtÉ́ÉiÉ& º ÉÆxª ÉÉʺ ÉxÉ <iª É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä ? iÉnùÊvÉEòÉ® úÉiÉ ---+Éi¨ÉÉxÉÆ ẾÉÊnùi´ÉÉ {ÉÖjÉÉtä¹ÉhÉɦª ÉÉä
´ª ÉÖilÉɪ É ` +lÉ Ê¦ÉIÉÉSɪ ÉÈSÉ® úÎxiÉ ' <ÊiÉ * xÉxÉÖ º ÉÊiÉ ẾÉtÉ́Ék´Éä |ÉÉ{xÉÉäiª Éä́É iÉjÉÉÊiɶ ɪ É&, ËEò ¨ÉÉèxÉẾÉÊvÉxÉÉ--<iª ÉiÉ +ɽþ-
--{ÉIÉähÉäÊiÉ * BiÉnÖùHÆò ¦É́ÉÊiÉ---ª Éκ ¨Éx{ÉIÉä ¦Éänùnù¶ÉÇxÉ|Éɤ ɱ ª ÉÉiÉÂxÉ |ÉÉ{xÉÉäÊiÉ, iÉκ ¨ÉxÉÂB¹É ẾÉÊvÉÊ® úÊiÉ * ẾÉvª ÉÉÊnù́ÉiÉ ---
ª ÉlÉÉ ` nù¶ÉÇ{ÉÚ hÉÇ̈Éɺ Éɦª ÉÉÆ º ´ÉMÉÇEòɨÉÉä ª ÉVÉäiÉ ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEäò ẾÉvª ÉÉnùÉèº É½þEòÉÊ® úi´ÉäxÉ +Mxª Éx´ÉÉvÉÉxÉÉÊnùEò¨ÉÂ+R óMÉVÉÉiÉÆ
ẾÉvÉÒªÉiÉä, B´É̈ÉÂ
+ẾÉÊvÉ|ÉvÉÉxÉä%Ê{É +κ ¨ÉÎx´ÉtÉ́ÉÉCª Éä ¨ÉÉèxÉẾÉÊvÉÊ® úiª ÉlÉÇ& **

B´ÉÆ ¤ Éɱ ª ÉÉÊnùẾÉʶɹ]äõEèò´É± ª ÉɸÉ̈Éä ¸ÉÖÊiÉ̈ÉÊiÉ ẾÉt¨ÉÉxÉä, Eòº ¨ÉÉiÉÂUôÉxnùÉäMª Éä MÉÞ

ʽþhÉÉ ={ɺ ÉƽþÉ® ú& ` +ʦɺ É̈ÉÉ́ÉÞ
iª É EÖò]Öṏ¤ Éä '
<iª ÉjÉ ? iÉäxÉ Ê½þ={ɺ Éƽþ®úxÉÂiÉÊuù¹Éª É̈ÉÉnù®Æúnù¶ÉǪÉÊiÉ-- <iª ÉiÉ =kÉ® Æú{É`öÊiÉ---

EÞ
òiº xɦÉÉ́ÉÉkÉÖ MÉÞ
ʽþ
hÉÉä{ɺ Éƽþ
É® ú& ** 3.4.48 **
** 3.4.48 **

iÉÖ-¶ ɤ nùÉä Ếɶ Éä¹ÉhÉÉlÉÇ&; EÞ

òiº xɦÉÉ́ÉÉä%º ª É Ếɶ É乪ÉiÉä; ¤ ɽÖþ±Éɪ Éɺ ÉÉÊxÉ Ê½þ¤ ɽÚþxªÉɸÉ̈ÉEò¨ÉÉÇÊhÉ ª ÉYÉÉnùÒÊxÉ iÉÆ |ÉÊiÉ
EòiÉḈª Éiɪ ÉÉä{ÉÊnù¹]õÉÊxÉ, +ɸÉ̈ÉÉxiÉ® úEò¨ÉÉÇÊhÉ SÉ ª ÉlÉɺ ÉƦÉ́É̈É˽þºÉäÎxpùªÉº Éƪ É̈ÉÉnùÒÊxÉ iɺ ª É ẾÉtxiÉä * iɺ ¨ÉÉiÉÂMÉÞ ½þ̈ÉÊävÉxÉÉ
={ɺ ÉƽþÉ® úÉä xÉ Ếɯûvª ÉiÉä **

¨ÉÉèxÉ́ÉÊnùiÉ® äú¹ÉÉ̈É{ª ÉÖ{Énäù¶ÉÉiÉÂ** 3.4.49 **

** 3.4.49 **

ª ÉlÉÉ ¨ÉÉèxÉÆ MÉɽÇþºlª ÉÆ SÉ BiÉÉ́ÉɸÉ̈ÉÉè¸ÉÖÊiÉ̈ÉxiÉÉè, B´ÉÊ̈ÉiÉ® úÉ́ÉÊ{É ´ÉÉxÉ|ɺ lÉMÉÖ¯ûEÖò± ÉÉ́Éɺ ÉÉè; nù̶ÉiÉÉ Ê½þ{ÉÖ® úºiÉÉSUØôÊiÉ&--- `
iÉ{É B´É ÊuùiÉÒªÉÉä ¥ÉÀ SÉɪ ÉÉÇSÉɪ ÉÇEÖò± É́Éɺ ÉÒiÉÞ iÉÒªÉ& ' <iª ÉÉtÉ * iɺ ¨ÉÉiÉÂSÉiÉÖhÉÉÇ̈É{ª ÉɸÉ̈ÉÉhÉÉ̈ÉÂ={Énäù¶ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂiÉÖ± ª É́ÉiÉÂ
ẾÉEò± {ɺ É̈ÉÖSSɪ Éɦª ÉÉÆ |ÉÊiÉ{ÉÊkÉ& * <iÉ® äú¹ÉÉÊ̈ÉÊiÉ uùªÉÉä® úɸÉ̈ɪ ÉÉä¤ÉǽÖþ́ÉSÉxÉÆ ´ÉÞ
ÊkɦÉänùÉ{ÉäIɪ ÉÉ +xÉÖ¹`öÉiÉÞ
¦ÉänùÉ{ÉäIɪ ÉÉ ´ÉÉ-- <ÊiÉ
pù¹]ṍª É̈ÉÂ**

+xÉÉẾɹEÖò´ÉÇzÉx´Éª ÉÉiÉÂ** 3.4.50 **

+xÉÉẾɹEò® úÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.4.50 **

` iɺ ¨ÉÉnÂ
ù¥ÉÉÀ hÉ& {ÉÉÎhb÷iª ÉÆ ÊxÉÌ́Ét ¤ Éɱ ª ÉäxÉ Êiɹ`öɺ ÉäiÉÂ' <ÊiÉ ¤ Éɱ ª É̈ÉxÉÖ¹`äöªÉiɪ ÉÉ ¸ÉÚ
ª ÉiÉä; iÉjÉ ¤ Éɱ ɺ ª É ¦ÉÉ́É& Eò¨ÉÇ´ÉÉ
¤ Éɱ ª ÉÊ̈ÉÊiÉ iÉÊrùiÉä º ÉÊiÉ, ¤ Éɱ ɦÉÉ́ɺ ª É ´Éª ÉÉäẾɶ Éä¹Éº ª É <SUôª ÉÉ º ÉÆ{ÉÉnùʪÉiÉÖ̈ɶ ÉCª Éi´ÉÉiÉ , ª ÉlÉÉä{É{ÉÉnù̈ÉÚ
jÉ{ÉÖ® úÒ¹Éi´ÉÉÊnù
¤ Éɱ ÉSÉÊ® úiÉ̈ÉÂ
, +xiÉMÉÇiÉÉ ´ÉÉ ¦ÉÉ́ÉẾɶ ÉÖÊrù& +|É°üfäøÎxpùªÉi´ÉÆ nù̈¦ÉÉÊnù®úʽþiÉi´ÉÆ ´ÉÉ ¤ Éɱ ª ÉÆ º ª ÉÉÊnùÊiÉ º Éƶ ɪ É& * ËEò
iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ? EòɨÉSÉÉ® ú́ÉÉnù¦ÉIÉiÉÉ ª ÉlÉÉä{É{ÉÉnù̈ÉÚ jÉ{ÉÖ® úÒ¹Éi´ÉÆ SÉ |Éʺ ÉrùiÉ® Æú± ÉÉäEäò ¤ Éɱ ª ÉÊ̈ÉÊiÉ iÉn ùOɽþhÉÆ ª ÉÖHò¨ÉÂ* xÉxÉÖ
{ÉÊiÉiÉi´ÉÉÊnùnùɹäÉ|ÉÉ{iÉäxÉǪ ÉÖHÆò EòɨÉSÉÉ® úiÉÉtɸɪ ÉhÉ̈É -- xÉ; ẾÉtÉ́ÉiÉ& º ÉÆxª ÉÉʺ ÉxÉÉä ´ÉSÉxɺ ÉÉ̈Élª ÉÉÇiÉÂnùɹäÉÊxÉ́ÉÞ ÊkÉ&,
{ɶ ÉÖ˽þºÉÉÊnùίÉ́Éäiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

+ʦÉvÉÒªÉiÉä---xÉ, ´ÉSÉxɺ ª É MÉiª ÉxiÉ® úºÉƦÉ́ÉÉiÉÂ

; +Ếɯûräùʽþ+xª Éκ ¨Éxɤ Éɱ ª ɶ ɤ nùÉʦɱ É{ª Éä ± ɦª É̈ÉÉxÉä, xÉ
ẾÉvª ÉxiÉ® ú́ª ÉÉPÉÉiÉEò± {ÉxÉÉ ª ÉÖHòÉ; |ÉvÉÉxÉÉä{ÉEòÉ® úɪ É SÉ +R óMÉÆ ẾÉvÉÒªÉiÉä; YÉÉxÉɦª Éɺ É SÉ |ÉvÉÉxÉÊ̈ɽþª ÉiÉÒxÉÉ̈ÉxÉÖ¹`äöªÉ̈ÉÂ; xÉ SÉ
º ÉEò± Éɪ ÉÉÆ ¤ Éɱ ÉSɪ ÉÉǪÉÉ̈ÉRÂóMÉÒÊGòª É̈ÉÉhÉɪ ÉÉÆ YÉÉxÉɦª Éɺ É& º ÉƦÉÉ́ª ÉiÉä; iɺ ¨ÉÉiÉÂ+ÉxiÉ® úÉä ¦ÉÉ́ÉẾɶ Éä¹ÉÉä ¤ Éɱ ɺ ª É
+|É°üfäøÎxpùªÉi´ÉÉÊnù& <½þ¤ Éɱ ª É̈ÉɸÉÒªÉiÉä; iÉnùɽþ--- +xÉÉẾɹEÖò´ÉÇÊzÉÊiÉ * YÉÉxÉÉvª ɪ ÉxÉvÉÉÌ̈ÉEòi´ÉÉÊnùʦÉ&
+Éi¨ÉÉxÉ̈ÉẾÉJª ÉÉ{ɪ ÉxÉÂnù̈¦Énù{ÉÉÇÊnù®úʽþiÉÉä ¦É́ÉäiÉ ---ª ÉlÉÉ ¤ Éɱ É& +|É°üfäøÎxpùªÉiɪ ÉÉ xÉ {É® äú¹ÉÉ̈ÉÂ+Éi¨ÉÉxÉ̈ÉÉẾɹEòiÉÖÇ̈ÉÒ½þiÉä,
iÉuùiÉÂ* B´ÉÆ Ê½þ+º ª É ´ÉÉCª ɺ ª É |ÉvÉÉxÉÉä{ÉEòɪ ÉÇlÉÉÇxÉÖMÉ̈É ={É{ÉtiÉä; iÉlÉÉ SÉ =HÆò º ¨ÉÞ ÊiÉEòÉ® úè&--- ` ª ÉÆ xÉ º ÉxiÉÆ xÉ SÉɺ ÉxiÉÆ
xÉɸÉÖiÉÆ xÉ ¤ ɽÖþ̧ÉÖiÉ̈ÉÂ* xÉ º ÉÖ́ÉÞ kÉÆ xÉ nÖù́ÉÞ
ÇkÉÆ ´ÉänùEòÎSÉiº É ¥ÉÉÀ hÉ& ** MÉÚ føvÉ̈ÉÉÇʸÉiÉÉä ẾÉuùÉxÉYÉÉiÉSÉÊ® úiÉÆ SÉ® äúiÉÂ*
+xvÉ́ÉVVÉb÷´ÉSSÉÉÊ{É ¨ÉÚ Eò´ÉSSÉ ¨É½þÓSÉ® äúiÉÂ' ` +´ª ÉHòʱ ÉR óMÉÉä%´ª ÉHòÉSÉÉ® ú& ' <ÊiÉ SÉè́É̈ ÉÉÊnù**

Bäʽþ
Eò¨É{ª É|ɺ iÉÖiÉ|ÉÊiɤ ÉxvÉä iÉqù¶ÉÇxÉÉiÉÂ** 3.4.51 **
Bäʽþ
EòÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.4.51 **

` º É́ÉÉÇ{ÉäIÉÉ SÉ ª ÉYÉÉÊnù̧ÉÖiÉä® ú·É́ÉiÉÂ' <iª ÉiÉ +É® ú¦ª É =SSÉÉ́ÉSÉÆ ẾÉtɺ ÉÉvÉxÉ̈É́ÉvÉÉÊ® úiÉ̈ÉÂ
; iÉi¡ ò± ÉÆ ẾÉtÉ Êº Évª ÉxiÉÒÊEòÊ̈ɽèþ́É
VÉx¨ÉÊxÉ Êº Évª ÉÊiÉ, =iÉ EònùÉÊSÉiÉÂ+¨ÉÖjÉÉ{ÉÒÊiÉ ÊSÉxiª ÉiÉä * ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ? <½èþ́ÉÊäiÉ; ËEò EòÉ® úhÉ̈ÉÂ? ¸É́ÉhÉÉÊnù{ÉÚ Ì́ÉEòÉ
ʽþẾÉtÉ; xÉ SÉ EòÎSÉiÉÂ+¨ÉÖjÉ ¨Éä ẾÉtÉ VÉɪ ÉiÉÉÊ̈Éiª ÉxÉÖº ÉÆvÉɪ É ¸É́ÉhÉÉÊnù¹ÉÖ |É́ÉiÉÇiÉä; º É̈ÉÉxÉ B´É iÉÖ VÉx¨ÉÊxÉ ẾÉtÉVÉx¨É
+ʦɺ ÉÆvÉɪ É BiÉä¹ÉÖ |É́ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉä où¶ª ÉiÉä * ª ÉYÉÉnùÒxª ÉÊ{É ¸É́ÉhÉÉÊnùuùÉ® äúhÉè́É ẾÉtÉÆ VÉxɪ ÉÎxiÉ, |É̈ÉÉhÉVÉxiª Éi´ÉÉÊuùtɪ ÉÉ& *
iɺ ¨ÉÉnèùʽþEò¨Éä́É ẾÉtÉVÉx¨Éäiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

´ÉnùÉ̈ É&--- BäʽþEÆò ẾÉtÉVÉx¨É ¦É́ÉÊiÉ, +º ÉÊiÉ |ɺ iÉÖiÉ|ÉÊiɤ ÉxvÉ <ÊiÉ * BiÉnÖùHÆò ¦É́ÉÊiÉ--- ª ÉnùÉ |ÉGòÉxiɺ ª É ẾÉtɺ ÉÉvÉxɺ ª É
EòÎSÉi|ÉÊiɤ ÉxvÉÉä xÉ ÊGòª ÉiÉä ={Éκ lÉiÉẾÉ{ÉÉEäòxÉ Eò¨ÉÉÇxiÉ® äúhÉ, iÉnùÉ <½èþ́É ẾÉtÉ =i{ÉtiÉä; ª ÉnùÉ iÉÖ Jɱ ÉÖ iÉi|ÉÊiɤ ÉxvÉ&
ÊGòª ÉiÉä iÉnùÉ +¨ÉÖjÉäÊiÉ * ={Éκ lÉiÉẾÉ{ÉÉEòi´ÉÆ SÉ Eò¨ÉÇhÉÉä näù¶ÉEòɱ ÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉä{ÉÊxÉ{ÉÉiÉÉn ù¦É́ÉÊiÉ; ª ÉÉÊxÉ SÉ BEòº ª É Eò¨ÉÇhÉÉä
ẾÉ{ÉÉSÉEòÉÊxÉ näù¶ÉEòɱ ÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉÊxÉ, iÉÉxª Éä́É +xª ɺ ª ÉÉ{ÉÒÊiÉ xÉ Êxɪ ÉxiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä; ª ÉiÉÉä Ếɯûrù¡ò± ÉÉxª ÉÊ{É Eò¨ÉÉÇÊhÉ ¦É́ÉÎxiÉ *
¶ Éɺ jÉ̈ÉÊ{É +º ª É Eò¨ÉÇhÉ <nÆù¡ ò± ÉÊ̈Éiª ÉäiÉÉ́ÉÊiÉ {ɪ ÉḈÉʺ ÉiÉÆ xÉ näù¶ÉEòɱ ÉÊxÉÊ̈ÉkÉẾɶ Éä¹É̈ÉÊ{É º ÉÆEòÒiÉǪÉÊiÉ *
º ÉÉvÉxÉ́ÉÒªÉÇẾɶ Éä¹ÉÉkÉÖ +iÉÒÎxpùªÉÉ Eòº ª ÉÊSÉSUôÊHò® úÉẾɦÉḈÉÊiÉ, iÉi|ÉÊiɤ ÉrùÉ {É® úºª É Êiɹ`öÊiÉ * xÉ SÉ +Ếɶ Éä¹ÉähÉ ẾÉtɪ ÉÉ̈É ,
+ʦɺ ÉÆÊvÉxÉÉæi{ÉtiÉä--- <½þ+¨ÉÖjÉ ´ÉÉ ¨Éä ẾÉtÉ VÉɪ ÉiÉÉÊ̈ÉÊiÉ, +ʦɺ ÉÆvÉäÌxÉ® úR óEÖò¶ Éi´ÉÉiÉÂ* ¸É́ÉhÉÉÊnùuùÉ® äúhÉÉÊ{É ẾÉtÉ
=i{Ét¨ÉÉxÉÉ |ÉÊiɤ ÉxvÉIɪ ÉÉ{ÉäIɪ Éè́É =i{ÉtiÉä * iÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ& nÖù¤ÉÉævÉi´É̈ÉÉi¨ÉxÉÉä nù¶ÉǪÉÊiÉ--- ` ¸É́ÉhÉɪ ÉÉÊ{É ¤ ɽÖþʦɪÉÉæ xÉ
± ɦª É& ¸ÉÞ h´ÉxiÉÉä%Ê{É ¤ ɽþ́ÉÉä ª ÉÆ xÉ ẾÉtÖ& * +É Sɪ ÉÉæ%º ª É ´ÉHòÉ EÖò¶ ɱ ÉÉä%º ª É ± ɤ vÉÉ Sɪ ÉÉæ YÉÉiÉÉ EÖò¶ ɱ ÉÉxÉÖʶɹ]õ& ' <ÊiÉ *
MɦÉǺlÉ B´É SÉ ´ÉÉ̈Énäù́É& |ÉÊiÉ{Éänäù¥ÉÀ ¦ÉÉ́ÉÊ̈ÉÊiÉ ´ÉnùxiÉÒVÉx¨ÉÉxiÉ® úºÉÆÊSÉiÉÉiɺ ÉÉvÉxÉÉiÉÂVÉx¨ÉÉxiÉ® äúẾÉtÉäi{ÉËkÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ; xÉ
ʽþMɦÉǺlɺ ª Éè́É BäʽþEÆò ËEòÊSÉiº ÉÉvÉxÉÆ º ÉƦÉÉ́ª ÉiÉä * º ¨ÉÞiÉÉ́ÉÊ{É--- ` +|ÉÉ{ª É ª ÉÉäMɺ ÉÆʺ ÉËrùEòÉÆ MÉËiÉ EÞ ò¹hÉ MÉSUôÊiÉ '
<iª ÉVÉÖÇxÉäxÉ {ÉÞ ¹]õÉä ¦ÉMÉ́ÉÉx´Éɺ ÉÖnäù́É& ` xÉ Ê½þEò± ª ÉÉhÉEÞ
òiEòÎSÉqÙ ùMÉÇËiÉ iÉÉiÉ MÉSUôÊiÉ ' <iª ÉÖCi´ÉÉ, {ÉÖxɺ iɺ ª É {ÉÖhª ɱ ÉÉäEò|ÉÉÏ{iÉ
º ÉÉvÉÖEÖò± Éä º ÉƦÉÚ
ËiÉ SÉ +ʦÉvÉɪ É, +xÉxiÉ® ú̈ÉÂ` iÉjÉ iÉÆ ¤ ÉÖÊrùºÉƪ ÉÉäMÉÆ ± ɦÉiÉä {ÉÉè́ÉÇnäùʽþEò¨ÉÂ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ `
+xÉäEòVÉx¨Éº ÉÆʺ ÉrùºiÉiÉÉä ª ÉÉÊiÉ {É® úÉÆ MÉÊiÉ̈ÉÂ' <iª ÉxiÉäxÉ BiÉnäù́É nù¶ÉǪÉÊiÉ * iɺ ¨ÉÉiÉÂBäʽþEò¨ÉÂ+É̈ÉÖϊÉEÆò ´ÉÉ ẾÉtÉVÉx¨É
|ÉÊiɤ ÉxvÉIɪ ÉÉ{ÉäIɪ ÉäÊiÉ Îº lÉiÉ̈ÉÂ**

B´ÉÆ ¨ÉÖÊHò¡ ò± ÉÉÊxɪ É̈ɺ iÉnù́ɺ lÉÉ́ÉvÉÞ

iÉäº iÉnù́ɺ lÉÉ́ÉvÉÞ
iÉä& ** 3.4.52 **
¨ÉÖÊHò¡ ò± ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 3.4.52 **

ª ÉlÉÉ ¨ÉÖ̈ÉÖIÉÉäÌ́Étɺ ÉÉvÉxÉÉ́ɱ ÉÎ̈¤ ÉxÉ& º ÉÉvÉxÉ́ÉÒªÉÇẾɶ Éä¹ÉÉÊuùtɱ ÉIÉhÉä ¡ ò± Éä BäʽþEòɨÉÖϊÉEò¡ ò± Éi´ÉEÞ òiÉÉä Ếɶ Éä¹É|ÉÊiÉÊxɪ É̈ÉÉä où¹]õ&,
B´ÉÆ ¨ÉÖÊHò± ÉIÉhÉä%Ê{É =iEò¹ÉÉÇ{ÉEò¹ÉÇEÞ òiÉ EòÎSÉÊuù¶Éä¹É|ÉÊiÉÊxɪ É̈É& º ª ÉÉiÉ --<iª Éɶ ÉR óCª É, +ɽþ-- ¨ÉÖÊHò¡ ò± ÉÉÊxɪ É̈É <ÊiÉ * xÉ
Jɱ ÉÖ ¨ÉÖÊHò¡ ò± Éä EòÎSÉiÉÂB´ÉƦÉÚ iÉÉä Ếɶ Éä¹É|ÉÊiÉÊxɪ É̈É +ɶ ÉRÂóÊEòiÉ́ª É&; EÖòiÉ& ? iÉnù́ɺ lÉÉ́ÉvÉÞ iÉä&--- ¨ÉÖCiª É́ɺ lÉÉ Ê½þ
º É́ÉḈÉänùÉxiÉä¹́ÉäEò°ü{Éè́É +´ÉvÉɪ ÉÇiÉä; ¥ÉÀ è́É Ê½þ¨ÉÖCiª É́ɺ lÉÉ; xÉ SÉ ¥ÉÀ hÉÉä%xÉäEòÉEòÉ® úªÉÉäMÉÉä%κ iÉ, BEòʱ ÉR óMÉi´ÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉÉiÉÂ
---
` +º lÉÚ ± É̈ÉxÉhÉÖ ' ` º É B¹É xÉäÊiÉ xÉäiª ÉÉi¨ÉÉ ' ` ª ÉjÉ xÉÉxª Éi{ɶ ª ÉÊiÉ ' ` ¥ÉÀ è́Éänù̈É̈ ÉÞ iÉÆ {ÉÖ® úºiÉÉiÉÂ' ` <nÆùº É́ÉȪ ÉnùªÉ̈ÉÉi¨ÉÉ ' `
º É ´ÉÉ B¹É ¨É½þÉxÉVÉ +Éi¨ÉÉVÉ® úÉä%¨É® úÉä%¨ÉÞ iÉÉä%¦Éª ÉÉä ¥ÉÀ ' ` ª ÉjÉ i´Éº ª É º É́ÉÇ̈ÉÉi¨Éè́ÉɦÉÚkÉiEäòxÉ EÆò {ɶ ª ÉäiÉÂ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É&
* +Ê{É SÉ ẾÉtɺ ÉÉvÉxÉÆ º ´É́ÉÒªÉÇẾɶ Éä¹ÉÉiɺ ´É¡ ò± É B´É ẾÉtɪ ÉÉÆ EÆòÊSÉnùÊiɶ ɪ É̈Éɺ É\Vɪ ÉäiÉ , xÉ ẾÉtÉ¡ ò± Éä ¨ÉÖHòÉè; iÉÊrù
+º ÉÉvª ÉÆ ÊxÉiª Éʺ Érùº´É¦ÉÉ́É̈Éä́É ẾÉtª ÉÉ +ÊvÉMÉ̈ª ÉiÉ <iª ɺ ÉEÞ ònù́ÉÉÊnù¹̈É * xÉ SÉ iɺ ª ÉÉ̈É{ª ÉÖiEò¹ÉÇÊxÉEò¹ÉÉÇi¨ÉEòÉä%Êiɶ ɪ É
={É{ÉtiÉä, ÊxÉEÞ ò¹]õɪ ÉÉ ẾÉtÉi´ÉɦÉÉ́ÉÉiÉ ; =iEÞò¹]èṍÉ Ê½þẾÉtÉ ¦É́ÉÊiÉ; iɺ ¨ÉÉiÉÂiɺ ª ÉÉÆ ÊSÉ® úÉÊSÉ® úÉäi{ÉÊkÉ°ü{ÉÉä%Êiɶ ɪ ÉÉä ¦É́ÉxÉÂ
¦É́ÉäiÉÂ* xÉ iÉÖ ¨ÉÖHòÉèEòÎSÉiÉÂ+Êiɶ ɪ ɺ ÉƦÉ́ÉÉä%κ iÉ * ẾÉtɦÉänùɦÉÉ́ÉÉnùÊ{É iÉi¡ ò± ɦÉänùÊxɪ É̈ÉɦÉÉ́É&, Eò¨ÉÇ¡ò± É́ÉiÉ ; xÉ Ê½þ
¨ÉÖÊHòº ÉÉvÉxɦÉÚ iÉɪ ÉÉ ẾÉtɪ ÉÉ& Eò¨ÉÇhÉÉÊ̈É́É ¦ÉänùÉä%κ iÉ * º ÉMÉÖhÉɺ ÉÖ iÉÖ ẾÉtɺ ÉÖ ` ¨ÉxÉÉä̈ɪ É& |ÉÉhɶ É® úÒ®ú& ' <iª ÉÉtɺ ÉÖ
MÉÖhÉÉ́ÉÉ{ÉÉäuùÉ{É́ɶ ÉÉn ù¦ÉänùÉä{É{ÉkÉÉèº Éiª ÉÉ̈ÉÂ
, ={É{ÉtiÉä ª ÉlÉɺ ´ÉÆ ¡ ò± ɦÉänùÊxɪ É̈É&, Eò¨ÉÇ¡ò± É́ÉiÉ ---iÉlÉÉ SÉ Ê± ÉR óMÉnù¶ÉÇxÉ̈ÉÂ--` iÉÆ
iÉlÉÉ ª ÉlÉÉä{Éɺ ÉiÉä iÉnäù́É ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ; xÉè́ÉÆ ÊxÉMÉÖÇhÉɪ ÉÉÆ ẾÉtɪ ÉÉ̈É , MÉÖhÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ; iÉlÉÉ SÉ º ¨ÉÞ ÊiÉ&-- ` xÉ Ê½þMÉÊiÉ® úÊvÉEòÉκ iÉ
Eòº ª ÉÊSÉiº ÉÊiÉ Ê½þMÉÖhÉä |É́Énùxiª ÉiÉÖ± ª ÉiÉÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ * iÉnù́ɺ lÉÉ́ÉvÉÞ iÉäº iÉnù́ɺ lÉÉ́ÉvÉÞ
iÉäÊ® úÊiÉ {Énùɦª Éɺ É& +vª Éɪ É{ÉÊ® úºÉ̈ÉÉÏ{iÉ
tÉäiɪ ÉÊiÉ **

<ÊiÉ ¸ÉÒ̈Éi{É® ú̈ɽÆþºÉ{ÉÊ® úµÉÉVÉEòÉSÉɪ ÉǺª É ¸ÉÒMÉÉäẾÉxnù¦ÉMÉ́É-

i{ÉÚ
Vª É{ÉÉnùʶɹªÉº ª É ¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́ÉiÉ& EÞ òiÉÉè
¶ ÉÉ® úÒ®úEò¨ÉÒ̈ÉÉƺ Éɺ ÉÚ
jɦÉɹªÉä
iÉÞ
iÉÒªÉÉä%vª Éɪ É& **
 ** ¥ÉÀ º ÉÚ jÉ̈ÉÂ**
*¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́Éi{ÉÉnèù& ẾÉ® úÊSÉiÉ̈ɦÉɹªÉ̈ÉÂ
*

** SÉiÉÖlÉÉæ%vª Éɪ É& **

** |ÉlÉ̈É& {ÉÉnù& **

+É́ÉÞ
ÊkÉ® úºÉEÞ
ònÖù{Énäù¶ÉÉiÉÂ** 4.1.1 **
+É́ÉÞ
iª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.1.1 **

` +Éi¨ÉÉ ´ÉÉ +® äúpù¹]ṍª É& ¸ÉÉäiÉ́ª ÉÉä ¨ÉxiÉ́ª ÉÉä ÊxÉÊnùvª ÉÉʺ ÉiÉ́ª É& ' ` iÉ̈Éä́É vÉÒ® úÉä ẾÉYÉɪ É |ÉYÉÉÆ EÖò´ÉÔiÉ ' ` º ÉÉä%x´Éä¹]ṍª É& º É
ẾÉÊVÉYÉÉʺ ÉiÉ́ª É& ' <ÊiÉ SÉ B´É̈ÉÉÊnù̧É́ÉhÉä¹ÉÖ º Éƶ ɪ É&--- ËEò º ÉEÞ òi|Éiª ɪ É& EòiÉḈª É&, +ɽþÉÎäº ´ÉiÉÂ+É́ÉÞ kª ÉäÊiÉ * ËEò
iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ? º ÉEÞ òi|Éiª ɪ É& º ª ÉÉiÉÂ
, |ɪ ÉÉVÉÉÊnù́ÉiÉÂ, iÉÉ́ÉiÉÉ ¶ Éɺ jɺ ª É EÞ òiÉÉlÉÇi´ÉÉiÉ ; +¸ÉÚ ª É̈ÉÉhÉɪ ÉÉÆ Ê½þ+É́ÉÞ kÉÉè
ÊGòª É̈ÉÉhÉɪ ÉÉ̈ÉÂ+¶ Éɺ jÉÉlÉÇ& EÞ òiÉÉä ¦É́ÉäiÉÂ* xÉxÉÖ +º ÉEÞ ònÖù{Énäù¶ÉÉ =nùɾþiÉÉ&-- ` ¸ÉÉäiÉ́ª ÉÉä ¨ÉxiÉ́ª ÉÉä ÊxÉÊnùvª ÉÉʺ ÉiÉ́ª É& '
<iª Éä́É̈ ÉÉnùªÉ&--- B´É̈ÉÊ{É ª ÉÉ́ÉSUô¤ nù̈ÉÉ́ÉiÉǪÉäiÉ -- º ÉEÞ òSUÅốÉhÉÆ º ÉEÞòx¨ÉxÉxÉÆ º ÉEÞ òÊzÉÊnùvª Éɺ ÉxÉÆ SÉäÊiÉ, xÉÉÊiÉÊ® úHò¨ÉÂ*
º ÉEÞ ònÖù{Énäù¶Éä¹ÉÖ iÉÖ ` ´Éänù' ` ={Éɺ ÉÒiÉ ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¹ÉÖ +xÉÉ́ÉÞ ÊkÉÊ® úiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä, ¥ÉÚ
¨ É&--- |Éiª ɪ ÉÉ́ÉÞ ÊkÉ& EòiÉḈª ÉÉ; EÖòiÉ& ?
+º ÉEÞ ònÖù{Énäù¶ÉÉiÉ --- ` ¸ÉÉäiÉ́ª ÉÉä ¨ÉxiÉ́ª ÉÉä ÊxÉÊnùvª ÉÉʺ ÉiÉ́ª É& ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉä ʽþ+º ÉEÞ ònÖù{Énäù¶É& |Éiª ɪ ÉÉ́ÉÞ
ËkÉ º ÉÚ
Sɪ ÉÊiÉ *
xÉxÉÖ =Hò¨É -- ª ÉÉ́ÉSUô¤ nù̈Éä́É +É́ÉiÉǪÉäiÉ , xÉÉÊvÉEòÊ̈ÉÊiÉ--- xÉ, nù¶ÉÇxÉ{ɪ ÉḈɺ ÉÉxÉi´ÉÉnäù¹ÉÉ̈É ; nù¶ÉÇxÉ{ɪ ÉḈɺ ÉÉxÉÉÊxÉ Ê½þ
¸É́ÉhÉÉnùÒxª ÉÉ́Éiª ÉÇ̈ÉÉxÉÉÊxÉ où¹]õÉlÉÉÇÊxÉ ¦É́ÉÎxiÉ-- ª ÉlÉÉ +´ÉPÉÉiÉÉnùÒÊxÉ iÉhbÖ÷± ÉÉÊnùÊxɹ{ÉÊkÉ{ɪ ÉḈɺ ÉÉxÉÉÊxÉ Ê½þ, iÉuùiÉÂ* +Ê{É SÉ
={Éɺ ÉxÉÆ ÊxÉÊnùvª Éɺ ÉxÉÆ SÉ-- <iª ÉxiÉhÉÔiÉÉ́ÉÞ ÊkÉMÉÖhÉè́É ÊGòª ÉÉ +ʦÉvÉÒªÉiÉä; iÉlÉÉ Ê½þ± ÉÉäEäò ` MÉÖ¯û̈ÉÖ{Éɺ iÉä ' ` ® úÉVÉÉxÉ̈ÉÖ{Éɺ iÉä '
<ÊiÉ SÉ-- ª ɺ iÉÉi{ɪ ÉæhÉ MÉÖ́ÉÉÇnùÒxÉxÉÖ́ÉiÉÇiÉä, º É B´É̈ÉÖSª ÉiÉä; iÉlÉÉ ` vª Éɪ ÉÊiÉ |ÉÉäʹÉiÉxÉÉlÉÉ {ÉÊiÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ-- ª ÉÉ ÊxÉ® úxiÉ® úº¨É® úhÉÉ
{ÉËiÉ |ÉÊiÉ º ÉÉäiEòh`öÉ, º ÉÉ B´É̈ÉʦÉvÉÒªÉiÉä * ẾÉtÖ{Éɺ iª ÉÉä SÉ ´ÉänùÉxiÉä¹ÉÖ +´ª ÉÊiÉ® äúEäòhÉ |ɪ ÉÉäMÉÉä où¶ª ÉiÉä; C´ÉÊSÉiÉÂ
ẾÉÊnùxÉÉä{ÉGò¨ª É ={ÉÉʺ ÉxÉÉä{ɺ Éƽþ®úÊiÉ, ª ÉlÉÉ-- ` ª ɺ iÉuäùnùª Éiº É ´Éänùº É ¨Éª ÉèiÉnÖùHò& ' <iª ÉjÉ ` +xÉÖ ¨É BiÉÉÆ ¦ÉMÉ́ÉÉä näù́ÉiÉÉÆ
¶ ÉÉÊvÉ ª ÉÉÆ näù́ÉiÉÉ̈ÉÖ{Éɺ º Éä ' <ÊiÉ; C´ÉÊSÉSSÉ ={ÉÉʺ ÉxÉÉä{ÉGò¨ª É ẾÉÊnùxÉÉä{ɺ Éƽþ®úÊiÉ, ª ÉlÉÉ-- ` ¨ÉxÉÉä ¥ÉÀ äiª ÉÖ{Éɺ ÉÒiÉ ' <iª ÉjÉ `
¦ÉÉÊiÉ SÉ iÉ{ÉÊiÉ SÉ EòÒiª ÉÉǪ ɶ ɺ ÉÉ ¥ÉÀ ´ÉSÉǺÉäxÉ ª É B´ÉÆ ´Éänù' <ÊiÉ * iɺ ¨ÉÉiº ÉEÞ ònÖù{Énäù¶Éä¹́ÉÊ{É +É́ÉÞ ÊkÉʺ ÉÊrù& *
+º ÉEÞ ònÖù{Énäù¶Éº iÉÖ +É́ÉÞ kÉä& º ÉÚSÉEò& **

ʱ ÉRÂ
óMÉÉSSÉ ** 4.1.2 **
** 4.1.2 **

ʱ ÉRÂóMÉ̈ÉÊ{É |Éiª ɪ ÉÉ́ÉÞ

ËkÉ |Éiª Éɪ ɪ ÉÊiÉ * iÉlÉÉ Ê½þ---=n ùMÉÒlÉẾÉYÉÉxÉÆ |ɺ iÉÖiª É, ` +ÉÊnùiª É =n ùMÉÒlÉ& ' <iª ÉäiÉiÉÂ
BEò{ÉÖjÉiÉÉnùɹäÉähÉÉ{ÉÉät, ` ® ú¶¨ÉÓº i´ÉÆ {ɪ ÉÉḈÉiÉǪÉÉiÉÂ' <ÊiÉ ® úζ¨É¤ ɽÖþi´ÉẾÉYÉÉxÉÆ ¤ ɽÖþ{ÉÖjÉiÉɪ ÉèẾÉnùvÉiÉÂʺ Érù́Éi|Éiª ɪ ÉÉ́ÉÞ
ËkÉ
nù¶ÉǪÉÊiÉ; iÉiº ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉiɺ É́ÉÇ|Éiª ɪ Éä¹́ÉÉ́ÉÞ
ÊkÉʺ ÉÊrù& **

+jÉɽþ---¦É́ÉiÉÖ xÉÉ̈É º ÉÉvª É¡ ò± Éä¹ÉÖ |Éiª ɪ Éä¹́ÉÉ́ÉÞ ÊkÉ&, iÉä¹́ÉÉ́ÉÞ

Êkɺ ÉÉvª ɺ ª ÉÉÊiɶ ɪ ɺ ª É º ÉƦÉ́ÉÉiÉÂ
; ª ɺ iÉÖ {É® ú¥ÉÀ Ếɹɪ É& |Éiª ɪ ÉÉä
ÊxÉiª ɶ ÉÖrù¤ÉÖrù̈ÉÖHòº ´É¦ÉÉ́É̈Éä́É +Éi¨É¦ÉÚ iÉÆ {É® Æú¥ÉÀ º É̈É{ÉǪÉÊiÉ, iÉjÉ ÊEò¨ÉlÉÉÇ+É́ÉÞ ÊkÉÊ® úÊiÉ * º ÉEÞ òSUØôiÉÉèSÉ
¥ÉÀ Éi¨Éi´É|ÉiÉÒiª ÉxÉÖ{É{ÉkÉä® úÉ́ÉÞkª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈É <ÊiÉ SÉäiÉ , xÉ, +É́ÉÞ kÉÉ́ÉÊ{É iÉnùxÉÖ{É{ÉkÉä&; ª ÉÊnùʽþ` iÉk´É̈Éʺ É ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEÆò
´ÉÉCª ÉÆ º ÉEÞòSUÜôª É̈ÉÉhÉÆ ¥ÉÀ Éi¨Éi´É|ÉiÉÒËiÉ xÉÉäi{ÉÉnùªÉäiÉÂiÉiɺ iÉnäù́É +É́Éiª ÉÇ̈ÉÉxÉ̈ÉÖi{ÉÉnùʪɹªÉiÉÒÊiÉ EòÉ |Éiª Éɶ ÉÉ º ª ÉÉiÉÂ*
+lÉÉäSª ÉäiÉ-- xÉ Eäò´É± ÉÆ ´ÉÉCª ÉÆ EÆòÊSÉnùlÉȺ ÉÉIÉÉiEòiÉÖȶ ÉCxÉÉäÊiÉ; +iÉÉä ª ÉÖCiª É{ÉäIÉÆ ´ÉÉCª É̈ÉxÉÖ¦ÉÉ́ÉʪɹªÉÊiÉ ¥ÉÀ Éi¨Éi´ÉÊ̈ÉÊiÉ--
iÉlÉÉ{ª ÉÉ́ÉÞkª ÉÉxÉlÉÇCª É̈Éä́É; º ÉÉÊ{É Ê½þª ÉÖÊHò& º ÉEÞ òi|É́ÉÞ
kÉè́É º ´É̈ÉlÉÇ̈ÉxÉÖ¦ÉÉ́ÉʪɹªÉÊiÉ * +lÉÉÊ{É º ª ÉÉiÉ -- ª ÉÖCiª ÉÉ ´ÉÉCª ÉäxÉ SÉ
º ÉÉ̈ÉÉxª ÉẾɹɪ É̈Éä́É ẾÉYÉÉxÉÆ ÊGòª ÉiÉä, xÉ Ếɶ Éä¹ÉẾɹɪ É̈ÉÂ;
 ª ÉlÉÉ ` +κ iÉ ¨Éä ¾þnùªÉä ¶ ÉÚ ± É̈ÉÂ' <iª ÉiÉÉä ´ÉÉCª ÉÉiÉÂMÉÉjÉEò¨{ÉÉÊnùʱÉR óMÉÉSSÉ ¶ ÉÚ ± ɺ Én ù¦ÉÉ́ɺ ÉÉ̈ÉÉxª É̈Éä́É {É® ú& |ÉÊiÉ{ÉtiÉä, xÉ
Ếɶ Éä¹É̈ÉxÉÖ¦É́ÉÊiÉ-- ª ÉlÉÉ º É B´É ¶ ÉÚ ± ÉÒ; Ếɶ Éä¹ÉÉxÉÖ¦É́É SÉ +ẾÉtɪ ÉÉ ÊxÉ́ÉiÉÇEò&; iÉnùlÉÉÇ+É́ÉÞ ÊkÉÊ® úÊiÉ SÉäiÉÂ--- xÉ, +º ÉEÞ ònùÊ{É
iÉÉ́Éx¨ÉÉjÉä ÊGòª É̈ÉÉhÉä Ếɶ Éä¹ÉẾÉYÉÉxÉÉäi{Ékª ɺ ÉƦÉ́ÉÉiÉ ; xÉ Ê½þº ÉEÞ òi|ɪ ÉÖHòɦª ÉÉÆ ¶ Éɺ jɪ ÉÖÊHò¦ª ÉÉ̈ÉxÉ́ÉMÉiÉÉä Ếɶ Éä¹É& ¶ ÉiÉEÞ òi´ÉÉä%Ê{É
|ɪ ÉÖVª É̈ÉÉxÉɦª ÉÉ̈É́ÉMÉxiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä; iɺ ¨ÉÉiɪ ÉÊnù¶ Éɺ jɪ ÉÖÊHò¦ª ÉÉÆ Ếɶ Éä¹É& |ÉÊiÉ{ÉÉtäiÉ, ª ÉÊnù´ÉÉ º ÉÉ̈ÉÉxª É̈Éä́É, =¦Éª ÉlÉÉÊ{É
º ÉEÞ òi|É́ÉÞkÉä B´É iÉä º ´ÉEòɪ ÉÈEÖò¯ûiÉ <ÊiÉ +É́ÉÞ kª ÉxÉÖ{ɪ ÉÉäMÉ&; xÉ SÉ º ÉEÞ òi|ɪ ÉÖHäò ¶ Éɺ jɪ ÉÖHòÒEòº ª ÉÊSÉnù{ª ÉxÉÖ¦É́ÉÆ xÉÉäi{ÉÉnùªÉiÉ
<ÊiÉ ¶ ÉCª ÉiÉä Êxɪ ÉxiÉÖ̈É , ẾÉÊSÉjÉ|ÉYÉi´ÉÉi|ÉÊiÉ{ÉkÉßhÉÉ̈ÉÂ* +Ê{É SÉ +xÉäEòÉƶ ÉÉä{ÉäiÉä ± ÉÉèÊEòEäò {ÉnùÉlÉæ º ÉÉ̈ÉÉxª ÉẾɶ Éä¹É́ÉÊiÉ
BEäòxÉÉ́ÉvÉÉxÉäxÉ BEò¨Éƶ É̈É́ÉvÉÉ® úªÉÊiÉ, +{É® äúhÉ +{É® ú̈É-Â- <ÊiÉ º ª ÉÉnù{ª ɦª Éɺ ÉÉä{ɪ ÉÉäMÉ&, ª ÉlÉÉ nùÒPÉÇ|É{ÉÉ`öEòOɽþhÉÉÊnù¹ÉÖ; xÉ iÉÖ
ÊxÉÌ́ɶ Éä¹Éä ¥ÉÀ ÊhÉ º ÉÉ̈ÉÉxª ÉẾɶ Éä¹É® úʽþiÉä SÉèiÉxª É̈ÉÉjÉÉi¨ÉEäò |É̈ÉÉäi{ÉkÉÉ́ɦª Éɺ ÉÉ{ÉäIÉÉ ª ÉÖHäòÊiÉ **

+jÉÉäSª ÉiÉä--- ¦É́ÉänùÉ́ÉÞ kª ÉÉxÉlÉÇCª ÉÆ iÉÆ |ÉÊiÉ, ª É& ` iÉk´É̈Éʺ É ' <ÊiÉ º ÉEÞ ònÖùHò¨Éä́É ¥ÉÀ Éi¨Éi´É̈ÉxÉÖ¦ÉẾÉiÉÖÆ ¶ ÉCxÉÖª ÉÉiÉ ; ª ɺ iÉÖ xÉ
¶ ÉCxÉÉäÊiÉ, iÉÆ |ÉÊiÉ ={ɪ ÉÖVª ÉiÉ B´É +É́ÉÞ ÊkÉ& * iÉlÉÉ Ê½þSUôÉxnùÉäMª Éä--- ` iÉk´É̈Éʺ É ·ÉäiÉEäòiÉÉä ' <iª ÉÖ{ÉÊnù¶ª É, ` ¦ÉÚ ª É B´É
¨ÉÉ ¦ÉMÉ́ÉÉÎx´ÉYÉÉ{ɪ ÉiÉÖ ' <ÊiÉ {ÉÖxÉ& {ÉÖxÉ& {ÉÊ® úSÉÉät¨ÉÉxÉ& iÉkÉnùɶ ÉR óEòÉEòÉ® úhÉÆ ÊxÉ® úÉEÞ
òiª É, ` iÉk´É̈Éʺ É '
<iª Éä́Éɺ ÉEÞ ònÖù{ÉÊnù¶ÉÊiÉ; iÉlÉÉ SÉ ` ¸ÉÉäiÉ́ª ÉÉä ¨ÉxiÉ́ª ÉÉä ÊxÉÊnùvª ÉÉʺ ÉiÉ́ª É& ' <iª ÉÉÊnùnù̶ÉiÉ̈ÉÂ* xÉxÉÖ =Hò¨É -- º ÉEÞ òSUØôiÉÆ SÉäiÉÂ
iÉk´É̈Éʺ É́ÉÉCª ÉÆ º ´É̈ÉlÉÇ̈ÉxÉÖ¦ÉÉ́ÉʪÉiÉÖÆ xÉ ¶ ÉCxÉÉäÊiÉ, iÉiÉ +É́Éiª ÉÇ̈ÉÉxÉ̈ÉÊ{É xÉè́É ¶ ÉIª ÉiÉÒÊiÉ--- xÉè¹É nùɹäÉ&; xÉ Ê½þoù¹]äõ%xÉÖ{É{ÉzÉÆ
xÉÉ̈É; où¶ª ÉxiÉä ʽþº ÉEÞ òSUØôiÉÉuùÉCª ÉÉiɨÉxnù|ÉiÉÒiÉÆ ´ÉÉCª ÉÉlÉÈ+É́ÉiÉǪÉxiÉ& iÉkÉnùɦÉɺ É́ª ÉÖnùɺ ÉäxÉ º É̈ª ÉC|ÉÊiÉ{Ét¨ÉÉxÉÉ& * +Ê{É
SÉ ` iÉk´É̈Éʺ É ' <iª ÉäiÉuùÉCª ÉÆ i´ÉÆ{ÉnùÉlÉǺª É iÉi{ÉnùÉlÉǦÉÉ́É̈ÉÉSɹ]äõ; iÉi{ÉnäùxÉ SÉ |ÉEÞ òiÉÆ º ÉiÉÂ¥ÉÀ <ÇÊIÉiÉÞVÉMÉiÉÉä
VÉx¨ÉÉÊnùEòÉ® úhÉ̈ÉʦÉvÉÒªÉiÉä--- ` º Éiª ÉÆ YÉÉxÉ̈ÉxÉxiÉÆ ¥ÉÀ ' ` ẾÉYÉÉxÉ̈ÉÉxÉxnÆù¥ÉÀ ' ` +où¹]Æõpù¹]Þ õ' ` +ẾÉYÉÉiÉÆ ẾÉYÉÉiÉÞ' `
+VÉ̈ÉVÉ® ú̈É̈ É® ú̈ÉÂ' ` +º lÉÚ ± É̈ÉxÉh´É¿ º ´É̈ÉnùÒPÉÇ̈ÉÂ' <iª ÉÉÊnù¶Éɺ jÉʺ Érù̈É ; iÉjÉ +VÉÉÊnù¶É¤ nèùVÉÇx¨ÉÉnùªÉÉä ¦ÉÉ́ÉẾÉEòÉ® úÉ
ÊxÉ́ÉÌiÉiÉÉ&; +º lÉÚ ± ÉÉÊnù¶É¤ nèùSÉ º lÉÉ豪 ÉÉnùªÉÉä pù́ª ÉvÉ̈ÉÉÇ&; ẾÉYÉÉxÉÉÊnù¶É¤ nèùSÉ SÉèiÉxª É|ÉEòɶ ÉÉi¨ÉEòi´É̈ÉÖHò¨É ; B¹É
´ª ÉÉ́ÉÞkɺ É́ÉǺÉƺ ÉÉ® úvÉ̈ÉÇEòÉä%xÉÖ¦É́ÉÉi¨ÉEòÉä ¥ÉÀ º ÉÆYÉEòº iÉi{ÉnùÉlÉÉæ ´ÉänùÉxiÉÉʦɪÉÖHòÉxÉÉÆ |Éʺ Érù&; iÉlÉÉ i´ÉÆ{ÉnùÉlÉÉæ%Ê{É |Éiª ÉMÉÉi¨ÉÉ
¸ÉÉäiÉÉ näù½þÉnùÉ® ú¦ª É |Éiª ÉMÉÉi¨Éiɪ ÉÉ º ÉƦÉÉ́ª É̈ÉÉxÉ& SÉèiÉxª É{ɪ ÉÇxiÉi´ÉäxÉÉ́ÉvÉÉÊ® úiÉ&; iÉjÉ ª Éä¹ÉÉ̈ÉÂBiÉÉè{ÉnùÉlÉÉê
+YÉÉxɺ Éƶ ɪ ÉẾÉ{ɪ ÉǪÉ|ÉÊiɤ ÉrùÉè, iÉä¹ÉÉÆ ` iÉk´É̈Éʺ É ' <iª ÉäiÉuùÉCª ÉÆ º ´ÉÉlÉæ |É̈ÉÉÆ xÉÉäi{ÉÉnùʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCxÉÉäÊiÉ,
{ÉnùÉlÉÇYÉÉxÉ{ÉÚ ´ÉÇEòi´ÉÉuùÉCª ÉÉlÉÇYÉÉxɺ ª É-- <iª ÉiÉ&, iÉÉx|ÉÊiÉ B¹]ṍª É& {ÉnùÉlÉÇẾÉ́ÉäEò|ɪ ÉÉäVÉxÉ& ¶ Éɺ jɪ ÉÖCiª ɦª Éɺ É& * ª ÉtÊ{É SÉ
|ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª É +Éi¨ÉÉ ÊxÉ® Æú¶É&, iÉlÉÉÊ{É +vª ÉÉ® úÉÊä{ÉiÉÆ iÉκ ¨Éxɤ ɼ´Éƶ Éi´ÉÆ näù½äþÎxpùªÉ̈ÉxÉÉä¤ÉÖÊrùẾɹɪ É́ÉänùxÉÉÊnù±ÉIÉhÉ̈É ; iÉjÉ BEäòxÉ
+´ÉvÉÉxÉäxÉ BEò¨Éƶ É̈É{ÉÉä½þÊiÉ, +{É® äúhÉ +{É® ú̈É-Â- <ÊiÉ ª ÉÖVª ÉiÉä iÉjÉ Gò¨É́ÉiÉÒ|ÉÊiÉ{ÉÊkÉ&; iÉkÉÖ {ÉÚ ´ÉÇ°ü{É̈Éä́É +Éi¨É|ÉÊiÉ{ÉkÉä& *
ª Éä¹ÉÉÆ {ÉÖxÉ& ÊxÉ{ÉÖhÉ̈ÉiÉÒxÉÉÆ xÉ +YÉÉxɺ Éƶ ɪ ÉẾÉ{ɪ ÉǪɱ ÉIÉhÉ& {ÉnùÉlÉÇẾɹɪ É& |ÉÊiɤ ÉxvÉÉä%κ iÉ, iÉä ¶ ÉCxÉÖ́ÉÎxiÉ º ÉEÞ ònÖùHò¨Éä́É
iÉk´É̈Éʺ É́ÉÉCª ÉÉlÉÇ̈ÉÂ+xÉÖ¦ÉẾÉiÉÖÊ̈ÉÊiÉ, iÉÉx|ÉÊiÉ +É́ÉÞ kª ÉÉxÉlÉÇCª ÉÊ̈ɹ]ṏÉä́É; º ÉEÞ ònÖùi{ÉzÉè́É Ê½þ+Éi¨É|ÉÊiÉ{ÉÊkÉ& +ẾÉtÉÆ
ÊxÉ́ÉiÉǪÉiÉÒÊiÉ, xÉÉjÉ EòÎSÉnùÊ{É Gò¨ÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä * º Éiª É̈Éä́ÉÆ ª ÉÖVª ÉäiÉ, ª ÉÊnùEòº ª ÉÊSÉiÉÂB´ÉÆ |ÉÊiÉ{ÉÊkɦÉḈÉäiÉ ; ¤ ɱ É́ÉiÉÒʽþ
+Éi¨ÉxÉÉä nÖù&ÊJÉi´ÉÉÊnù|ÉÊiÉ{ÉÊkÉ&; +iÉÉä xÉ nÖù&ÊJÉi´ÉÉt¦ÉÉ́ÉÆ EòÎSÉi|ÉÊiÉ{ÉtiÉ <ÊiÉ SÉäiÉ --- xÉ, näù½þÉtʦÉ̈ÉÉxÉ́ÉiÉÂ
nÖù&ÊJÉi´ÉÉtʦÉ̈ÉÉxɺ ª É Ê̈Élª ÉÉʦÉ̈ÉÉxÉi´ÉÉä{É{ÉkÉä&; |Éiª ÉIÉÆ Ê½þnäù½äþÊUôt¨ÉÉxÉä nùÁ ¨ÉÉxÉä ´ÉÉ ` +½ÆþÊUôtä nùÁ ä ' <ÊiÉ SÉ
Ê̈Élª ÉÉʦÉ̈ÉÉxÉÉä où¹]õ&; iÉlÉÉ ¤ ÉÉÁ iÉ® äú¹́ÉÊ{É {ÉÖjÉÊ̈ÉjÉÉÊnù¹ÉÖ º ÉÆiÉ{ª É̈ÉÉxÉä¹ÉÖ ` +½þ̈Éä́É º ÉÆiÉ{ª Éä ' <iª Évª ÉÉ® úÉä{ÉÉä où¹]õ&; iÉlÉÉ
nÖù&ÊJÉi´ÉÉtʦÉ̈ÉÉxÉÉä%Ê{É º ª ÉÉiÉ , näù½þÉÊnù́Énäù́É SÉèiÉxª ÉÉn ù¤Éʽþ̄û{ɱ ɦª É̈ÉÉxÉi´ÉÉqÙù&ÊJÉi´ÉÉnùÒxÉÉ̈É , º ÉÖ¹ÉÖ{iÉÉÊnù¹ÉÖ SÉ +xÉxÉÖ́ÉÞ kÉä&;
SÉèiÉxª ɺ ª É iÉÖ º ÉÖ¹ÉÖ{iÉä%Ê{É +xÉÖ́ÉÞ ÊkÉ̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ--- ` ª ÉuèùiÉzÉ {ɶ ª ÉÊiÉ {ɶ ª Éx´ÉèiÉzÉ {ɶ ª ÉÊiÉ ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ; iɺ ¨ÉÉiÉÂ
º É́ÉÇnÖù&JÉẾÉÊxÉ̈ÉÖÇHèòEòSÉèiÉxª ÉÉi¨ÉEòÉä%½þÊ̈Éiª Éä¹É +Éi¨ÉÉxÉÖ¦É́É& * xÉ SÉ B´É̈ÉÂ+Éi¨ÉÉxÉ̈ÉxÉÖ¦É́ÉiÉ& ËEòÊSÉnùxª ÉiEÞ òiª É̈É́ÉʶɹªÉiÉä;
iÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ&-- ` ËEò |ÉVɪ ÉÉ EòÊ® ú¹ªÉÉ̈ÉÉä ª Éä¹ÉÉÆ xÉÉä%ª É̈ÉÉi¨Éɪ ÉÆ ± ÉÉäEò& ' <iª ÉÉi¨ÉẾÉnù& EòiÉḈª ÉɦÉÉ́ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ; º ¨ÉÞ ÊiÉ® úÊ{É---
` ª ɺ i´ÉÉi¨É® úÊiÉ® äú́É º ª ÉÉnùÉi¨ÉiÉÞ {iÉ SÉ ¨ÉÉxÉ́É& * +Éi¨Éxª Éä́É SÉ º ÉÆiÉÖ¹]õºiɺ ª É Eòɪ ÉÈxÉ ẾÉtiÉä ' <ÊiÉ * ª ɺ ª É iÉÖ xÉ
B¹ÉÉä%xÉÖ¦É́ÉÉä pùÉÊMÉ́É VÉɪ ÉiÉä, iÉÆ |ÉÊiÉ +xÉÖ¦É́ÉÉlÉÇB´É +É́ÉÞ kª ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈É& * iÉjÉÉÊ{É xÉ iÉk´É̈Éʺ É́ÉÉCª ÉÉlÉÉÇiÉÂ|ÉSª ÉÉ́ª É +É́ÉÞ kÉÉè
|É́ÉiÉǪÉäiÉ ; xÉ Ê½þ´É® úPÉÉiÉɪ É Eòxª ÉÉ̈ÉÖuùɽþªÉÎxiÉ; Êxɪ ÉÖHòº ª É SÉ ` +κ ¨ÉzÉÊvÉEÞ òiÉÉä%½ÆþEòiÉÉǨɪ ÉänÆùEòiÉḈª É̈ÉÂ' <iª É́ɶ ª ÉÆ
¥ÉÀ |Éiª ɪ ÉÉÊuù{É® úÒiÉ|Éiª ɪ É =i{ÉtiÉä; ª ɺ iÉÖ º ´Éª É̈Éä́É ¨Éxnù̈ÉÊiÉ& +|ÉÊiɦÉÉxÉÉiÉÂiÉÆ ´ÉÉCª ÉÉlÉÈÊVɽþɺ ÉäiÉ , iɺ ª É BiÉκ ¨ÉzÉä́É
´ÉÉCª ÉÉlÉæ κ lÉ® úÒEòÉ® ú+É́ÉÞ kª ÉÉÊnù́ÉÉSÉÉäªÉÖCiª ÉÉ +¦ª ÉÖ{ÉäªÉiÉä *
iɺ ¨ÉÉiÉÂ{É® ú¥ÉÀ Ếɹɪ Éä%Ê{É |Éiª ɪ Éä iÉnÖù{Éɪ ÉÉä{Énäù¶Éä¹́ÉÉ́ÉÞ ÊkÉʺ ÉÊrù& **

+Éi¨ÉäÊiÉ iÉÚ
{ÉMÉSUôÎxiÉ OÉɽþ
ª ÉÎxiÉ SÉ ** 4.1.3 **
+Éi¨Éi´ÉÉä{Éɺ ÉxÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.1.3 **

ª É& ¶ Éɺ jÉÉäHòẾɶ Éä¹ÉhÉ& {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉ, º É ÊEò¨ÉÂ+½þÊ̈ÉÊiÉ OɽþÒiÉ́ª É&, ËEò ´ÉÉ ¨Énùxª É <ÊiÉ---BiÉÊuùSÉÉ® úªÉÊiÉ * EòlÉÆ
{ÉÖxÉ® úÉi¨É¶ ɤ näù|Éiª ÉMÉÉi¨ÉẾɹɪ Éä ¸ÉÚ
ª É̈ÉÉhÉä º Éƶ ɪ É <ÊiÉ, =Sª ÉiÉä--- +ª É̈ÉÉi¨É¶ ɤ nùÉä ¨ÉÖJª É& ¶ ÉCª ÉiÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉxiÉÖ̈ÉÂ
, º ÉÊiÉ
VÉÒ́Éä·É® úªÉÉä® ú¦ÉänùºÉƦÉ́Éä; <iÉ® úlÉÉ iÉÖ MÉÉèhÉÉä%ª É̈ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª É&-- <ÊiÉ ¨Éxª ÉiÉä * ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ? xÉ +½þÊ̈ÉÊiÉ OÉÉÁ &; xÉ
ʽþ+{ɽþiÉ{ÉÉ{¨Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉÉä ẾÉ{É® úÒiÉMÉÖhÉi´ÉäxÉ ¶ ÉCª ÉiÉä OɽþÒiÉÖ̈É , ẾÉ{É® úÒiÉMÉÖhÉÉä ´ÉÉ +{ɽþiÉ{ÉÉ{¨Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉi´ÉäxÉ;
+{ɽþiÉ{ÉÉ{¨Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉ SÉ {É® ú̈Éä·É® ú&, iÉÊuù{É® úÒiÉMÉÖhɺ iÉÖ ¶ ÉÉ® úÒ®ú&; <Ç·É® úºª É SÉ º Éƺ Éɪ ÉÉÇi¨Éi´Éä <Ç·É® úɦÉÉ́É|ɺ ÉR óMÉ&; iÉiÉ&
¶ Éɺ jÉxÉlÉÇCª É̈É ; º Éƺ ÉÉÊ® úhÉÉä%Ê{É <Ç·É® úÉi¨Éi´Éä +ÊvÉEòɪ ÉǦÉÉ́ÉÉSUôɺ jÉÉxÉlÉÇCª É̈Éä́É, |Éiª ÉIÉÉÊnùẾÉ® úÉävÉ SÉ * +xª Éi´Éä%Ê{É
iÉÉnùÉi¨ª Énù¶ÉÇxÉÆ ¶ Éɺ jÉÉiÉÂEòiÉḈª É̈É -- |ÉÊiÉ̈ÉÉÊnùίÉ́É Ếɹh´ÉÉÊnùnù¶ÉÇxÉ̈ÉÂ<ÊiÉ SÉäiÉ --- EòɨÉ̈Éä́ÉÆ ¦É́ÉiÉÖ; xÉ iÉÖ º Éƺ ÉÉÊ® úhÉÉä
¨ÉÖJª É +Éi¨ÉÉ <Ç·É® ú<iª ÉäiÉiÉÂxÉ& |ÉÉ{ÉʪÉiÉ́ª É̈ÉÂ**

B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, ¥ÉÚ ¨ É&---+Éi¨Éäiª Éä́É {É® ú̈Éä·É® ú& |ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª É& * iÉlÉÉ Ê½þ{É® ú̈Éä·É® ú|ÉÊGòª Éɪ ÉÉÆ VÉɤ Éɱ ÉÉ +Éi¨Éi´ÉäxÉè́É
BiÉ̈ÉÖ{ÉMÉSUôÎxiÉ--- ` i´ÉÆ ´ÉÉ +½þ̈Éκ ¨É ¦ÉMÉ́ÉÉä näù́ÉiÉä%½Æþ´Éèi´É̈Éʺ É näù́ÉiÉä ' <ÊiÉ; iÉlÉÉ +xª Éä%Ê{É ` +½Æþ¥ÉÀ Éκ ¨É '
<iª Éä́É̈ ÉÉnùªÉ +Éi¨Éi´ÉÉä{ÉMÉ̈ÉÉ pù¹]ṍª ÉÉ& * OÉɽþªÉÎxiÉ SÉ +Éi¨Éi´ÉäxÉè́É <Ç·É® Æú´ÉänùÉxiÉ́ÉÉCª ÉÉÊxÉ--- ` B¹É iÉ +Éi¨ÉÉ º É́ÉÉÇxiÉ® ú&
' ` B¹É iÉ +Éi¨ÉÉxiɪ ÉÉÇ̈ª É̈ÉÞ iÉ& ' ` iÉiº Éiª ÉÆ º É +Éi¨ÉÉ iÉk´É̈Éʺ É ' <iª Éä́É̈ ÉÉnùÒÊxÉ * ª ÉnÖùHò¨É --|ÉiÉÒEònù¶ÉÇxÉÊ̈ÉnÆù
ẾɹhÉÖ|ÉÊiÉ̈ÉÉxª Éɪ ÉäxÉ ¦ÉẾɹªÉiÉÒÊiÉ, iÉnùªÉÖHò¨É , MÉÉèhÉi´É|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ
, ´ÉÉCª É́Éè°ü{ª ÉÉSSÉ----ª ÉjÉ Ê½þ|ÉiÉÒEòoùι]õ®úʦÉ|ÉäªÉiÉä,
º ÉEÞ ònäù́É iÉjÉ ´ÉSÉxÉÆ ¦É́ÉÊiÉ-- ª ÉlÉÉ ` ¨ÉxÉÉä ¥ÉÀ ' ` +ÉÊnùiª ÉÉä ¥ÉÀ ' <iª ÉÉÊnù; <½þ{ÉÖxÉ&-- i´É̈ÉÂ+½þ̈Éκ ¨É, +½ÆþSÉ
i´É̈ɺ ÉÒiª Éɽþ---+iÉ& |ÉiÉÒEò¸ÉÖÊiÉ́Éè°ü{ª ÉÉiÉÂ+¦Éänù|ÉÊiÉ{ÉÊkÉ&; ¦Éänùoù¹]õ¬ {É́ÉÉnùÉSSÉ; iÉlÉÉ Ê½þ--- ` +lÉ ª ÉÉä%xª ÉÉÆ
näù́ÉiÉÉ̈ÉÖ{Éɺ iÉä%xª ÉÉä%º ÉÉ́Éxª ÉÉä%½þ̈ɺ ¨ÉÒÊiÉ xÉ º É ´Éänù' ` ¨ÉÞ iª ÉÉä& º É ¨ÉÞ
iª ÉÖ̈ÉÉ{xÉÉäÊiÉ ª É <½þxÉÉxÉä́É
{ɶ ª ÉÊiÉ ' ` º É́ÉÈiÉÆ {É® úÉnùÉtÉä%xª ÉjÉÉi¨ÉxÉ& º É́ÉÈ´Éänù' <iª Éä́É̈ ÉÉtÉ ¦ÉÚ ª ɺ ÉÒ¸ÉÖÊiÉ& ¦Éänùnù¶ÉÇxÉ̈É{É́ÉnùÊiÉ * ª ÉkÉÚHò¨ÉÂ-- xÉ
ẾɯûrùMÉÖhɪ ÉÉä® úxª ÉÉäxª ÉÉi¨Éi´Éº ÉƦÉ́É <ÊiÉ, xÉɪ ÉÆ nùɹäÉ&, ẾɯûrùMÉÖhÉiÉɪ ÉÉ Ê̈Élª ÉÉi´ÉÉä{É{ÉkÉä& * ª Éi{ÉÖxɯûHò¨É --<Ç·É® úɦÉÉ́É|ɺ ÉR óMÉ
<ÊiÉ, iÉnùºÉiÉ , ¶ Éɺ jÉ|ÉÉ̈ÉÉhª ÉÉiÉÂ+xɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉSSÉ; xÉ Ê½þ<Ç·É® úºª É º Éƺ Éɪ ÉÉÇi¨Éi´ÉÆ |ÉÊiÉ{ÉÉtiÉ <iª ɦª ÉÖ{ÉMÉSUôɨÉ&; ËEò iÉ̽þ,
º Éƺ ÉÉÊ® úhÉ& º Éƺ ÉÉÊ® úi´ÉÉ{ÉÉä½äþxÉ <Ç·É® úÉi¨Éi´ÉÆ |ÉÊiÉÊ{É{ÉÉnùʪÉʹÉiÉÊ̈ÉÊiÉ * B´ÉÆ SÉ º ÉÊiÉ +uèùiÉä·É® úºª É +{ɽþiÉ{ÉÉ{¨Éi´ÉÉÊnùMÉÖhÉiÉÉ
ẾÉ{É® úÒiÉMÉÖhÉiÉÉ iÉÖ <iÉ® úºª É--Ê̈Élª ÉäÊiÉ ´ª É́ÉÊiɹ`öiÉä * ª Énù{ª ÉÖHò¨É --+ÊvÉEòɪ ÉǦÉÉ́É& |Éiª ÉIÉÉÊnùẾÉ® úÉävÉ SÉäÊiÉ, iÉnù{ª ɺ ÉiÉÂ,
|ÉÉC|ɤ ÉÉävÉÉiɺ Éƺ ÉÉÊ® úi´Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉiÉ , iÉÊuù¹Éª Éi´ÉÉSSÉ |Éiª ÉIÉÉÊnù́ª É́ɽþÉ® úºª É; ` ª ÉjÉ i´Éº ª É º É́ÉÇ̈ÉÉi¨Éè́ÉɦÉÚ
kÉiEäòxÉ EÆò {ɶ ª ÉäiÉÂ'
<iª ÉÉÊnùxÉÉ Ê½þ|ɤ ÉÉävÉä |Éiª ÉIÉÉt¦ÉÉ́ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * |Éiª ÉIÉÉt¦ÉÉ́Éä ¸ÉÖiÉä® ú{ª ɦÉÉ́É|ɺ ÉR óMÉ <ÊiÉ SÉäiÉÂ, xÉ, où¹]õi´ÉÉiÉÂ; ` +jÉ
Ê{ÉiÉÉÊ{ÉiÉÉ ¦É́ÉÊiÉ ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É, ` ´ÉänùÉ +´ÉänùÉ& ' <ÊiÉ ´ÉSÉxÉÉiÉÂ<¹ªÉiÉ B´É +º ¨ÉÉʦÉ& ¸ÉÖiÉä® ú{ª ɦÉÉ́É& |ɤ ÉÉävÉä * Eòº ª É
{ÉÖxÉ® úªÉ̈ÉÂ+|ɤ ÉÉävÉ <ÊiÉ SÉäiÉ , ª ɺ i´ÉÆ {ÉÞ
SUôʺ É iɺ ª É iÉä--<ÊiÉ ´ÉnùÉ̈ É& * xÉxÉÖ +½þ̈ÉÒ·É® úB´ÉÉäHò& ¸ÉÖiª ÉÉ--ª Étä́ÉÆ
|ÉÊiɤ ÉÖrùÉä%ʺ É, xÉÉκ iÉ Eòº ª ÉÊSÉnù|ɤ ÉÉävÉ& * ª ÉÉä%Ê{É nùɹäÉ SÉÉätiÉä-- EèòÎSÉnùẾÉtª ÉÉ ÊEò± É +Éi¨ÉxÉ& º ÉÊuùiÉÒªÉi´ÉÉiÉÂ
+uèùiÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ, º ÉÉä%Ê{É BiÉäxÉ |Éiª ÉÖHò& * iɺ ¨ÉÉiÉÂ+Éi¨Éäiª Éä́É <Ç·É® äú¨ÉxÉÉä nùvÉÒiÉ **

xÉ |ÉiÉÒEäò xÉ Ê½þº É& ** 4.1.4 **

|ÉiÉÒEòÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.1.4 **

` ¨ÉxÉÉä ¥ÉÀ äiª ÉÖ{Éɺ ÉÒiÉäiª Évª ÉÉi¨É̈ÉlÉÉÊvÉnèù́ÉiÉ̈ÉÉEòɶ ÉÉä ¥ÉÀ ÊäiÉ ' iÉlÉÉ ` +ÉÊnùiª ÉÉä ¥ÉÀ äiª ÉÉnäù¶É& ' ` º É ª ÉÉä xÉÉ̈É ¥ÉÀ äiª ÉÖ{Éɺ iÉä
' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¹ÉÖ |ÉiÉÒEòÉä{Éɺ ÉxÉä¹ÉÖ º Éƶ ɪ É&---ËEò iÉä¹́ÉÊ{É +Éi¨ÉOɽþ& EòiÉḈª É&, xÉ ´ÉäÊiÉ * ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ? iÉä¹́ÉÊ{É +Éi¨ÉOɽþ
B´É ª ÉÖHò& EòiÉÖÇ̈ÉÂ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? ¥ÉÀ hÉ& ¸ÉÖÊiɹÉÖ +Éi¨Éi´ÉäxÉ |Éʺ Érùi´ÉÉiÉ , |ÉiÉÒEòÉxÉÉ̈ÉÊ{É ¥ÉÀ ẾÉEòÉ® úi´ÉÉnÂ
ù¥ÉÀ i´Éä º ÉÊiÉ
+Éi¨Éi´ÉÉä{É{ÉkÉäÊ® úiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä, ¥ÉÚ
¨ É&--- xÉ |ÉiÉÒEäò¹́ÉÉi¨É̈ÉËiÉ ¤ ÉvxÉÒªÉÉiÉ ; xÉ Ê½þº É ={Éɺ ÉEò& |ÉiÉÒEòÉÊxÉ ´ª ɺ iÉÉÊxÉ +Éi¨Éi´ÉäxÉ
+ÉEò± ɪ ÉäiÉÂ* ª Éi{ÉÖxÉ& ¥ÉÀ ẾÉEòÉ® úi´ÉÉi|ÉiÉÒEòÉxÉÉÆ ¥ÉÀ i´ÉÆ iÉiÉ SÉ
+Éi¨Éi´ÉÊ̈ÉÊiÉ, iÉnùºÉiÉ , |ÉiÉÒEòɦÉÉ́É|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ
; ẾÉEòÉ® úº´É°ü{ÉÉä{É̈ÉnæùxÉ Ê½þxÉÉ̈ÉÉÊnùVÉÉiɺ ª É ¥ÉÀ i´É̈Éä́É +ÉʸÉiÉÆ ¦É́ÉÊiÉ;
º ´É°ü{ÉÉä{É̈ÉnæùSÉ xÉÉ̈ÉÉnùÒxÉÉÆ EÖòiÉ& |ÉiÉÒEòi´É̈ÉÂ+Éi¨ÉOɽþÉä´ÉÉ ? xÉ SÉ ¥ÉÀ hÉ +Éi¨Éi´ÉÉiÉ , ¥ÉÀ où¹]õ¬ Ö{Énäù¶Éä¹́ÉÉi¨Éoùι]õ&
Eò± {ª ÉÉ, EòiÉÞÇi´ÉÉtÊxÉ® úÉEò® úhÉÉiÉÂ ; EòiÉÞ
Çi´ÉÉÊnùºÉ́ÉǺÉƺ ÉÉ® úvÉ̈ÉÇÊxÉ® úÉEò® úhÉäxÉ Ê½þ¥ÉÀ hÉ +Éi¨Éi´ÉÉä{Énäù¶É&; iÉnùÊxÉ® úÉEò® úhÉäxÉ SÉ
={Éɺ ÉxÉẾÉvÉÉxÉ̈ÉÂ* +iÉ SÉ ={Éɺ ÉEòº ª É |ÉiÉÒEèò& º É̈Éi´ÉÉiÉÂ+Éi¨ÉOɽþÉäxÉÉä{É{ÉtiÉä; xÉ Ê½þ¯ûSÉEòº ´Éκ iÉEòª ÉÉä&
<iÉ® äúiÉ® úÉi¨Éi´É̈Éκ iÉ; º ÉÖ́ÉhÉÉÇi¨ÉxÉä́É iÉÖ ¥ÉÀ Éi¨ÉxÉÉ BEòi´Éä |ÉiÉÒEòɦÉÉ́É|ɺ ÉRÂ
óMÉ̈É́ÉÉäSÉÉ̈É * +iÉÉä xÉ |ÉiÉÒEäò¹́ÉÉi¨Éoùι]õ&
ÊGòª ÉiÉä **

¥ÉÀ oùι]ȭûiEò¹ÉÉÇiÉÂ** 4.1.5 **

¥ÉÀ où¹]õ¬ ÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.1.5 **

iÉä¹́Éä́É =nùɽþ®úhÉä¹́Éxª É& º Éƶ ɪ É&--- ÊEò¨ÉÉÊnùiª ÉÉÊnùoù¹]õªÉÉä ¥ÉÀ hª Évª Éʺ ÉiÉ́ª ÉÉ&, ËEò ´ÉÉ ¥ÉÀ oùι]õ®úÉÊnùiª ÉÉÊnùίÉÊiÉ * EÖòiÉ&
º Éƶ ɪ É& ? º ÉÉ̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhª Éä EòÉ® úhÉÉxÉ́ÉvÉÉ® úhÉÉiÉ ; +jÉ Ê½þ¥ÉÀ ¶ ɤ nùºª É +ÉÊnùiª ÉÉÊnù¶É¤ nèù& º ÉÉ̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhª É̈ÉÖ{ɱ ɦª ÉiÉä, `
+ÉÊnùiª ÉÉä ¥ÉÀ ' ` |ÉÉhÉÉä ¥ÉÀ ' ` ẾÉtÖn ù¥ÉÀ ' <iª ÉÉÊnùºÉ̈ÉÉxÉẾɦÉÊHòÊxÉnæù¶ÉÉiÉ ; xÉ SÉ +jÉ +É\Vɺ ÉÆ
º ÉÉ̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhª É̈É́ÉEò± {ÉiÉä, +lÉÉÇxiÉ® ú́ÉSÉxÉi´ÉÉn ù¥ÉÀ ÉÊnùiª ÉÉÊnù¶É¤ nùÉxÉÉ̈ÉÂ
; xÉ Ê½þ¦É́ÉÊiÉ-- MÉÉè®ú·É <ÊiÉ º ÉÉ̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhª É̈ÉÂ
* xÉxÉÖ |ÉEÞ òÊiÉẾÉEòÉ® ú¦ÉÉ́ÉÉn ù¥ÉÀ ÉÊnùiª ÉÉnùÒxÉÉÆ ¨ÉÞ
SUô® úÉ́ÉÉÊnù́Éiº ÉÉ̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhª ÉÆ º ª ÉÉiÉÂ-- xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä; ẾÉEòÉ® ú|ÉẾɱ ɪ ÉÉä Á ä́ÉÆ
|ÉEÞ òÊiɺ ÉÉ̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhª ÉÉiº ª ÉÉiÉÂ, iÉiÉ SÉ |ÉiÉÒEòɦÉÉ́É|ɺ ÉR óMÉ̈É́ÉÉäSÉÉ̈É; {É® ú̈ÉÉi¨É́ÉÉCª ÉÆ SÉänÆùiÉnùÉxÉÓº ª ÉÉiÉ ,
iÉiÉ SÉÉä{Éɺ ÉxÉÉÊvÉEòÉ® úÉä ¤ ÉÉvª ÉäiÉ, {ÉÊ® úÊ̈ÉiÉẾÉEòÉ® úÉä{ÉÉnùÉxÉÆ SÉ ´ª ÉlÉÇ̈ÉÂ* iɺ ¨ÉÉiÉÂ` ¥ÉÉÀ hÉÉä%ÎMxÉ́Éê·ÉÉxÉ® ú& ' <iª ÉÉÊnù́ÉiÉÂ
+xª ÉiÉ® újÉÉxª ÉiÉ® úoù¹]õ¬ vª Éɺ Éä º ÉÊiÉ, C´É ËEòoùι]õ®úvª ɺ ª ÉiÉÉÊ̈ÉÊiÉ º Éƶ ɪ É& * iÉjÉ +Êxɪ É̈É&, Êxɪ É̈ÉEòÉÊ® úhÉ&
¶ Éɺ jɺ ª ÉɦÉÉ́ÉÉÊnùiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉ̈ÉÂ* +lÉ́ÉÉ +ÉÊnùiª ÉÉÊnùoù¹]õªÉ B´É ¥ÉÀ ÊhÉ EòiÉḈª ÉÉ <iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉ̈É ; B´ÉÆ Ê½þ
+ÉÊnùiª ÉÉÊnùoùι]õʦÉ& ¥ÉÀ ={ÉÉʺ ÉiÉÆ ¦É́ÉÊiÉ; ¥ÉÀ Éä{Éɺ ÉxÉÆ SÉ ¡ ò± É́ÉÊnùÊiÉ ¶ Éɺ jÉ̈ɪ ÉÉÇnùÉ * iɺ ¨ÉÉiÉÂxÉ
¥ÉÀ oùι]õ®úÉÊnùiª ÉÉÊnùίÉiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ ¨ É&--- ¥ÉÀ oùι]õ®äú́É +ÉÊnùiª ÉÉÊnù¹ÉÖ º ª ÉÉÊnùÊiÉ * Eòº ¨ÉÉiÉÂ? =iEò¹ÉÉÇiÉ ; B´É̈ÉÂ=iEò¹ÉæhÉ +ÉÊnùiª ÉÉnùªÉÉä où¹]õÉ ¦É́ÉÎxiÉ,
=iEÞ ò¹]õoù¹]äõºiÉä¹́Évª Éɺ ÉÉiÉ ; iÉlÉÉ SÉ ± ÉÉèÊEòEòÉä xª Éɪ ÉÉä%xÉÖMÉiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ; =iEÞ ò¹]õoùι]õ̽þÊxÉEÞ ò¹]äõ%vª Éʺ ÉiÉ́ª ÉäÊiÉ ± ÉÉèÊEòEòÉä
xª Éɪ É&-- ª ÉlÉÉ ® úÉVÉoùι]õ& IÉkÉÊ® ú; º É SÉ +xÉÖº ÉiÉḈª É ẾÉ{ɪ ÉǪÉä |Éiª É́Éɪ É|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ
; xÉ Ê½þIÉkÉÞ oùι]õ{ÉÊ® úMÉÞ
½þÒiÉÉä ® úÉVÉÉ
ÊxÉEò¹ÉÈxÉÒªÉ̈ÉÉxÉ& ¸ÉäªÉº Éä º ª ÉÉiÉÂ* xÉxÉÖ ¶ Éɺ jÉ|ÉÉ̈ÉÉhª ÉÉnùxÉɶ ÉR óEòxÉÒªÉÉä%jÉ |Éiª É́Éɪ É|ɺ ÉR óMÉ&, xÉ SÉ ± ÉÉèÊEòEäòxÉ xª Éɪ ÉäxÉ
¶ Éɺ jÉÒªÉÉ oùι]õÌxɪ ÉxiÉÖÆ ª ÉÖHäòÊiÉ-- +jÉÉäSª ÉiÉä--- ÊxÉvÉÉÇÊ®úiÉä ¶ Éɺ jÉÉlÉæ BiÉnäù́ÉÆ º ª ÉÉiÉ ; º ÉÆÊnùMvÉä iÉÖ iÉκ ¨ÉxÉÂ
, iÉÊzÉhÉǪÉÆ |ÉÊiÉ
± ÉÉèÊEòEòÉä%Ê{É xª Éɪ É +ɸÉÒªÉ̈ÉÉhÉÉä xÉ Ếɯûvª ÉiÉä; iÉäxÉ SÉ =iEÞ ò¹]õoù¹]õ¬ vª Éɺ Éä ¶ Éɺ jÉÉlÉæ%´ÉvÉɪ ÉÇ̈ÉÉhÉä,
ÊxÉEÞ ò¹]õoùι]ṏÉvª ɺ ª Éx|Éiª É́ÉäªÉÉÊnùÊiÉ Î± ɹªÉiÉä * |ÉÉlÉ̈ª ÉÉSSÉ +ÉÊnùiª ÉÉÊnù¶É¤ nùÉxÉÉÆ ¨ÉÖJª ÉÉlÉÇi´É̈ÉÂ+ẾÉ® úÉävÉÉiÉÂOɽþÒiÉ́ª É̈É ; iÉè&
º ´ÉÉlÉḈÉÞÊkÉʦɮ ú́ɯûrùɪ ÉÉÆ ¤ ÉÖrùÉè, {É SÉÉnù́ÉiÉ® úiÉÉä ¥ÉÀ ¶ ɤ nùºª É ¨ÉÖJª ɪ ÉÉ ´ÉÞ
kª ÉÉ º ÉÉ̈ÉÉxÉÉÊvÉEò® úhª Éɺ ÉƦÉ́ÉÉiÉÂ,
¥ÉÀ oùι]õẾÉvÉÉxÉÉlÉÇiÉè́É +´ÉÊiɹ`öiÉä * <ÊiÉ-{É® úi´ÉÉnùÊ{É ¥ÉÀ ¶ ɤ nùºª É B¹É B´ÉÉlÉÉæ xª Éɪ ª É&; iÉlÉÉ Ê½þ-- ` ¥ÉÀ äiª ÉÉnäù¶É& ' `
¥ÉÀ äiª ÉÖ{Éɺ ÉÒiÉ ' ` ¥ÉÀ äiª ÉÖ{Éɺ iÉä ' <ÊiÉ SÉ º É́ÉÇjÉäÊiÉ{É® Æú¥ÉÀ ¶ ɤ nù̈ÉÖSSÉÉ® úªÉÊiÉ, ¶ ÉÖrùÉƺ iÉÖ +ÉÊnùiª ÉÉÊnù¶É¤ nùÉxÉ ; iÉiÉ SÉ ª ÉlÉÉ
¶ ÉÖÊHòEòÉÆ ® úVÉiÉÊ̈ÉÊiÉ |Éiª ÉäiÉÒiª ÉjÉ, ¶ ÉÖÊHò´ÉSÉxÉ B´É ¶ ÉÖÊHòEòɶ ɤ nù&, ® úVÉiɶ ɤ nùºiÉÖ ® úVÉiÉ|ÉiÉÒÊiɱ ÉIÉhÉÉlÉÇ&-- |Éiª Éäiª Éä́É Ê½þ
Eäò´É± ÉÆ ® úVÉiÉÊ̈ÉÊiÉ, xÉ iÉÖ iÉjÉ ® úVÉiÉ̈Éκ iÉ---- B´É̈ÉjÉÉÊ{É +ÉÊnùiª ÉÉnùÒx¥ÉÀ ÊäiÉ |ÉiÉÒªÉÉÊnùÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä * ´ÉÉCª ɶ Éä¹ÉÉä%Ê{É SÉ
ÊuùiÉÒªÉÉÊxÉnæù¶ÉäxÉ +ÉÊnùiª ÉÉnùÒxÉä́É ={ÉÉκ iÉÊGòª ɪ ÉÉ ´ª ÉÉ{ª É̈ÉÉxÉÉxnù¶ÉǪÉÊiÉ--- ` º É ª É BiÉnäù́ÉÆ ẾÉuùÉxÉÉÊnùiª ÉÆ ¥ÉÀ äiª ÉÖ{Éɺ iÉä ' `
ª ÉÉä ´ÉÉSÉÆ ¥ÉÀ äiª ÉÖ{Éɺ iÉä ' ` ª É& º ÉÆEò± {ÉÆ ¥ÉÀ äiª ÉÖ{Éɺ iÉä ' <ÊiÉ SÉ * ª ÉkÉÚ Hò¨ÉÂ- ¥ÉÀ Éä{Éɺ ÉxÉ̈Éä́ÉÉjÉ +Énù®úhÉÒªÉÆ ¡ ò± É́Ék´Éɪ ÉäÊiÉ,
iÉnùªÉÖHò¨É , =HäòxÉ xª Éɪ ÉäxÉ +ÉÊnùiª ÉÉnùÒxÉÉ̈Éä́É ={Éɺ ª Éi´ÉÉ́ÉMÉ̈ÉÉiÉ ; ¡ ò± ÉÆ iÉÖ +ÊiÉlª ÉÉtÖ{Éɺ ÉxÉ <´É +ÉÊnùiª ÉÉtÖ{Éɺ ÉxÉä%Ê{É
¥ÉÀ è́É nùɺ ª ÉÊiÉ, º É́ÉÉÇvª ÉIÉi´ÉÉiÉ ; ´ÉÌhÉiÉÆ SÉèiÉiÉÂ` ¡ ò± É̈ÉiÉ ={É{ÉkÉä& ' <iª ÉjÉ * <Çoù¶ÉÆ SÉ +jÉ ¥ÉÀ hÉ ={Éɺ ª Éi´É̈É ,
ª Éi|ÉiÉÒEäò¹ÉÖ iÉqÞ ù¹]õ¬ vª ÉÉ® úÉä{ÉhÉ̈ÉÂ
-- |ÉÊiÉ̈ÉÉÊnùίÉ́É Ếɹh´ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÂ**

+ÉÊnùiª ÉÉÊnù̈Éiɪ É SÉÉRÂ

óMÉ ={É{ÉkÉä& ** 4.1.6 **
+ÉÊnùiª ÉÉÊnù̈Éiª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.1.6 **

` ª É B´Éɺ ÉÉèiÉ{ÉÊiÉ iÉ̈ÉÖn ùMÉÒlÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉÒiÉ ' ` ± ÉÉäEäò¹ÉÖ {É\SÉẾÉvÉÆ º ÉÉ̈ÉÉä{Éɺ ÉÒiÉ ' ` ´ÉÉÊSÉ º É{iÉẾÉvÉÆ º ÉÉ̈ÉÉä{Éɺ ÉÒiÉ '
` <ª É̈Éä́ÉMÉÇÎMxÉ& º ÉÉ̈É ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù¹ÉÖ +R óMÉÉ́ɤ Éräù¹ÉÚ
{Éɺ ÉxÉä¹ÉÖ º Éƶ ɪ É&--- ÊEò¨ÉÉÊnùiª ÉÉÊnù¹ÉÖ =nÂ
ùMÉÒlÉÉÊnùoù¹]õªÉÉä ẾÉvÉÒªÉxiÉä, ËEò
´ÉÉ =n ùMÉÒlÉÉÊnù¹́Éä́É +ÉÊnùiª ÉÉÊnùoù¹]õªÉ <ÊiÉ * iÉjÉ +Êxɪ É̈É&, Êxɪ É̈ÉEòÉ® úhÉɦÉÉ́ÉÉiÉ --<ÊiÉ |ÉÉ{iÉ̈É ; xÉ Ê½þ+jÉ ¥ÉÀ hÉ <´É
Eòº ª ÉÊSÉnÖùiEò¹ÉÇẾɶ Éä¹ÉÉä%´ÉvÉɪ ÉÇiÉä; ¥ÉÀ ʽþº É̈ɺ iÉVÉMÉiEòÉ® úhÉi´ÉÉiÉÂ+{ɽþiÉ{ÉÉ{¨Éi´ÉÉÊnùMÉÖhɪ ÉÉäMÉÉSSÉ +ÉÊnùiª ÉÉÊnù¦ª É
=iEÞ ò¹]õÊ̈ÉÊiÉ ¶ ÉCª É̈É́ÉvÉÉ® úʪÉiÉÖ̈ÉÂ; xÉ iÉÖ +ÉÊnùiª ÉÉän ùMÉÒlÉÉnùÒxÉÉÆ ẾÉEòÉ® úi´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂËEòÊSÉnÖùiEò¹ÉÇẾɶ Éä¹ÉÉ́ÉvÉÉ® úhÉä
EòÉ® úhÉ̈Éκ iÉ * +lÉ́ÉÉ Êxɪ É̈ÉäxÉè́É =n ùMÉÒlÉÉÊnù̈Éiɪ É +ÉÊnùiª ÉÉÊnù¹ÉÖ +vª ɺ ª Éä® úxÉÂ
; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? Eò¨ÉÉÇi¨ÉEòi´ÉÉnÖùn ùMÉÒlÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÂ
,
Eò¨ÉÇhÉ SÉ ¡ ò± É|ÉÉÎ{iÉ|Éʺ Éräù&; =n ùMÉÒlÉÉÊnù̈ÉÊiÉʦɯû{Éɺ ª É̈ÉÉxÉÉ +ÉÊnùiª ÉÉnùªÉ& Eò¨ÉÉÇi¨ÉEòÉ& º ÉxiÉ& ¡ ò± ɽäþiÉ́ÉÉä ¦ÉẾɹªÉÎxiÉ *
iÉlÉÉ SÉ ` <ª É̈Éä́ÉMÉÇÎMxÉ& º ÉÉ̈É ' <iª ÉjÉ ` iÉnäùiÉnäùiɺ ª ÉÉ̈ÉÞ Sª Évª ÉÚ
fÆø º ÉÉ̈É ' <ÊiÉ @ñC¶ ɤ näùxÉ {ÉÞ ÊlÉ́ÉÓÊxÉÌnù¶ÉÊiÉ,
º ÉÉ̈ɶ ɤ näùxÉÉÎMxÉ̈ÉÂ; iÉSSÉ {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉMxª ÉÉä& @ñCº ÉÉ̈Éoùι]õÊSÉEòÒ¹ÉÉǪÉÉ̈É́ÉEò± {ÉiÉä, xÉ @ñCº ÉÉ̈ɪ ÉÉä& {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÎMxÉoùι]õÊSÉEòÒ¹ÉÉǪÉÉ̈ÉÂ;
IÉkÉÊ® úʽþ® úÉVÉoùι]õEò® úhÉÉiÉ® úÉVɶ ɤ nù={ÉSɪ ÉÇiÉä, xÉ ® úÉVÉÊxÉ IÉkÉÞ ¶ ɤ nù& * +Ê{É SÉ ` ± ÉÉäEäò¹ÉÖ {É\SÉẾÉvÉÆ º ÉÉ̈ÉÉä{Éɺ ÉÒiÉ '
<ÊiÉ +ÊvÉEò® úhÉÊxÉnæù¶ÉÉiɱ ÉÉäEäò¹ÉÖ º ÉÉ̈É +vª Éʺ ÉiÉ́ª ÉÊ̈ÉÊiÉ |ÉiÉÒªÉiÉä; ` BiÉn ùMÉɪ ÉjÉÆ |ÉÉhÉä¹ÉÖ |ÉÉäiÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉ BiÉnäù́É
nù¶ÉǪÉÊiÉ * |ÉlÉ̈ÉÊxÉÌnù¹]äõ¹ÉÖ SÉ +ÉÊnùiª ÉÉÊnù¹ÉÖ SÉ® ú̈ÉÊxÉÌnù¹]Æõ¥ÉÀ Évª ɺ iÉ̈É -- ` +ÉÊnùiª ÉÉä ¥ÉÀ äiª ÉÉnäù¶É& ' <iª ÉÉÊnù¹ÉÖ;
|ÉlÉ̈ÉÊxÉÌnù¹]õÉ SÉ {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉnùªÉ&, SÉ® ú̈ÉÊxÉÌnù¹]õÉ Ë½þEòÉ® úÉnùªÉ&-- ` {ÉÞ ÊlÉ́ÉÒ˽þEòÉ® ú& ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɹÉÖ * +iÉ&
+xÉR óMÉä¹́ÉÉÊnùiª ÉÉÊnù¹ÉÖ +R óMÉ̈ÉÊiÉIÉä{É <iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ
¨ É&--- +ÉÊnùiª ÉÉÊnù̈Éiɪ É B´É +R óMÉä¹ÉÖ =n ùMÉÒlÉÉÊnù¹ÉÖ ÊIÉ{ª Éä® úxÉÂ; EÖòiÉ& ? ={É{ÉkÉä&; ={É{ÉtiÉä ʽþB´É̈ÉÂ+{ÉÚ ´ÉǺÉÆÊxÉEò¹ÉÉÇiÉÂ
+ÉÊnùiª ÉÉÊnù̈ÉÊiÉʦÉ& º ÉÆκ Gòª É̈ÉÉhÉä¹ÉÖ =n ùMÉÒlÉÉÊnù¹ÉÖ Eò¨ÉǺÉ̈ÉÞ Êrù& * ` ª Énäù́É ẾÉtª ÉÉ Eò® úÉÊäiÉ ¸ÉrùªÉÉä{ÉÊxɹÉnùÉ iÉnäù́É ´ÉÒªÉḈÉkÉ® Æú
¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ ẾÉtɪ ÉÉ& Eò¨ÉǺÉ̈ÉÞ Êrù½äþiÉÖi´ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * ¦É́ÉiÉÖ Eò¨ÉǺÉ̈ÉÞ Êrù¡ò± Éä¹́Éä́É̈ ÉÂ
; º ´ÉiÉxjÉ¡ ò± Éä¹ÉÖ iÉÖ EòlÉ̈É -- ` ª É
BiÉnäù́ÉÆ ẾÉuùÉı± ÉÉäEäò¹ÉÖ {É\SÉẾÉvÉÆ º ÉÉ̈ÉÉä{Éɺ iÉä ' <iª ÉÉÊnù¹ÉÖ ? iÉä¹́ÉÊ{É +ÊvÉEÞ òiÉÉÊvÉEòÉ® úÉiÉÂ|ÉEÞ òiÉÉ{ÉÚ ´ÉǺÉÆÊxÉEò¹ÉæhÉè́É ¡ ò± ÉEò± {ÉxÉÉ
ª ÉÖHòÉ, MÉÉänùÉä½þxÉÉÊnùÊxɪ É̈É́ÉiÉÂ* ¡ ò± ÉÉi¨ÉEòi´ÉÉSSÉ +ÉÊnùiª ÉÉnùÒxÉÉ̈ÉÂ=n ùMÉÒlÉÉÊnù¦ª É& Eò¨ÉÉÇi¨ÉEäò¦ª É& =iEò¹ÉÉæ{É{ÉÊkÉ&;
+ÉÊnùiª ÉÉÊnù|ÉÉÎ{iɱ ÉIÉhÉÆ Ê½þEò¨ÉÇ¡ò± ÉÆ Ê¶É¹ªÉiÉä ¸ÉÖÊiɹÉÖ * +Ê{É SÉ ` +ÉäÊ̈Éiª ÉäiÉnùIÉ® ú̈ÉÖn ùMÉÒlÉ̈ÉÖ{Éɺ ÉÒiÉ ' `
Jɱ ´Éäiɺ ª Éè́ÉÉIÉ® úºª ÉÉä{É́ª ÉÉJª ÉÉxÉÆ ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ =n ùMÉÒlÉ̈Éä́É ={Éɺ ª Éi´ÉäxÉÉä{ÉGò¨ª É, +ÉÊnùiª ÉÉÊnù̈ÉiÉÒÌ́ÉnùvÉÉÊiÉ * ª ÉkÉÚ Hò¨É --
=n ùMÉÒlÉÉÊnù̈ÉÊiÉʦɯû{Éɺ ª É̈ÉÉxÉÉ +ÉÊnùiª ÉÉnùªÉ& Eò¨ÉǦÉÚ ª ÉÆ ¦ÉÚ
i´ÉÉ ¡ ò± ÉÆ EòÊ® ú¹ªÉxiÉÒÊiÉ, iÉnùªÉÖHò¨É , º ´Éª É̈Éä́ÉÉä{Éɺ Éxɺ ª É
Eò¨ÉÇi´ÉÉiÉ¡ ò± É́Ék´ÉÉä{É{ÉkÉä& +ÉÊnùiª ÉÉÊnù¦ÉÉ́ÉäxÉÉÊ{É SÉ où¶ª É̈ÉÉxÉÉxÉÉ̈ÉÖn ùMÉÒlÉÉnùÒxÉÉÆ Eò¨ÉÉÇi¨ÉEòi´ÉÉxÉ{Éɪ ÉÉiÉÂ* `
iÉnäùiÉnäùiɺ ª ÉÉ̈ÉÞ Sª Évª ÉÚ
fÆø º ÉÉ̈É ' <ÊiÉ iÉÖ ± ÉÉIÉÊhÉEò B´É {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉMxª ÉÉä& @ñCº ÉÉ̈ɶ ɤ nù|ɪ ÉÉäMÉ&; ± ÉIÉhÉÉ SÉ ª ÉlÉɺ ÉƦÉ́ÉÆ
º ÉÆÊxÉEÞ ò¹]äõxÉ ẾÉ|ÉEÞ ò¹]äõxÉ ´ÉÉ º ´ÉÉlÉǺÉƤÉxvÉäxÉ |É́ÉiÉÇiÉä; iÉjÉ ª ÉtÊ{É @ñCº ÉÉ̈ɪ ÉÉä& {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÎMxÉoùι]õÊSÉEòÒ¹ÉÉÇ, iÉlÉÉÊ{É |Éʺ ÉrùªÉÉä&
@ñCº ÉÉ̈ɪ ÉÉä¦ÉænäùxÉÉxÉÖEòÒiÉÇxÉÉiÉ , {ÉÞÊlÉ́ª ÉMxª ÉÉä SÉ º ÉÆÊxÉvÉÉxÉÉiÉ , iɪ ÉÉä® äú́É B¹É @ñCº ÉÉ̈ɶ ɤ nù|ɪ ÉÉäMÉ& @ñCº ÉÉ̈ɺ ÉƤÉxvÉÉÊnùÊiÉ
ÊxÉ SÉÒªÉiÉä; IÉkÉÞ ¶ ɤ nùÉä%Ê{É Ê½þEÖòiÉÎSÉiEòÉ® úhÉÉpùÉVÉÉxÉ̈ÉÖ{ɺ É{ÉÇxÉÂxÉ ÊxÉ́ÉÉ® úʪÉiÉÖÆ {Éɪ ÉÇiÉä * ` <ª É̈Éä́ÉEÇò ' <ÊiÉ SÉ
ª ÉlÉÉIÉ® úxª Éɺ É̈ÉÂ@ñSÉ B´É {ÉÞ ÊlÉ́ÉÒi´É̈É́ÉvÉÉ® úªÉÊiÉ; {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉ Ê½þ@ñCi´Éä%´ÉvÉɪ ÉÇ̈ÉÉhÉä--<ª É̈ÉÞ MÉä́Éäiª ÉIÉ® úxª Éɺ É& º ª ÉÉiÉÂ* ` ª É
B´ÉÆ ẾÉuùÉxº ÉÉ̈É MÉɪ ÉÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ +R óMÉɸɪ É̈É́ÉẾÉYÉÉxÉ̈ÉÖ{ɺ Éƽþ®úÊiÉ, xÉ {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉtɸɪ É̈ÉÂ* iÉlÉÉ ` ± ÉÉäEäò¹ÉÖ {É\SÉẾÉvÉÆ
º ÉÉ̈ÉÉä{Éɺ ÉÒiÉ ' <ÊiÉ ª ÉtÊ{É º É{iÉ̈ÉÒÊxÉÌnù¹]õÉ ± ÉÉäEòÉ&, iÉlÉÉÊ{É º ÉÉ̈xª Éä́É iÉä +vª ɺ ª Éä® úxÉ , ÊuùiÉÒªÉÉÊxÉnæù¶ÉäxÉ º ÉÉ̈xÉ
={Éɺ ª Éi´ÉÉ́ÉMÉ̈ÉÉiÉ ; º ÉÉ̈ÉÊxÉ Ê½þ± ÉÉäEäò¹́Évª ɺ ª É̈ÉÉxÉä¹ÉÖ º ÉÉ̈É ± ÉÉäEòÉi¨ÉxÉÉä{ÉÉʺ ÉiÉÆ ¦É́ÉÊiÉ, +xª ÉlÉÉ {ÉÖxÉ& ± ÉÉäEòÉ&
º ÉÉ̈ÉÉi¨ÉxÉÉ={ÉÉʺ ÉiÉÉ& º ª ÉÖ& * BiÉäxÉ ` BiÉn ùMÉɪ ÉjÉÆ |ÉÉhÉä¹ÉÖ |ÉÉäiÉ̈ÉÂ' <iª ÉÉÊnù´ª ÉÉJª ÉÉiÉ̈ÉÂ* ª ÉjÉÉÊ{É iÉÖ± ª ÉÉä ÊuùiÉÒªÉÉÊxÉnæù¶É&
` +lÉ Jɱ ´É̈ÉÖ̈ÉÉÊnùiª ÉÆ º É{iÉẾÉvÉÆ º ÉÉ̈ÉÉä{Éɺ ÉÒiÉ ' <ÊiÉ, iÉjÉÉÊ{É-- ` º É̈ɺ iɺ ª É Jɱ ÉÖ º ÉÉ̈xÉ ={Éɺ ÉxÉÆ º ÉÉvÉÖ ' ` <ËiÉ iÉÖ
{É\SÉẾÉvɺ ª É ' ` +lÉ º É{iÉẾÉvɺ ª É ' <ÊiÉ SÉ º ÉÉ̈xÉ B´É ={Éɺ ª Éi´ÉÉä{ÉGò¨ÉÉiÉ -- iÉκ ¨ÉzÉä́É +ÉÊnùiª ÉÉtvª Éɺ É& * Biɺ ¨ÉÉnäù́É
SÉ º ÉÉ̈xÉ ={Éɺ ª Éi´ÉÉ́ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ` {ÉÞ ÊlÉ́ÉÒ˽þEòÉ® ú& ' <iª ÉÉÊnùÊxÉnæù¶ÉẾÉ{ɪ ÉǪÉä%Ê{É Ë½þEòÉ® úÉÊnù¹́Éä́É {ÉÞ ÊlÉ́ª ÉÉÊnùoùι]õ& * iɺ ¨ÉÉiÉÂ
+xÉR óMÉɸɪ ÉÉ +ÉÊnùiª ÉÉÊnù̈Éiɪ É& +R óMÉä¹ÉÚnÂùMÉÒlÉÉÊnù¹ÉÖ ÊIÉ{ª Éä® úÊzÉÊiÉ Êº Érù̈ÉÂ**

+ɺ ÉÒxÉ& º É̈¦É́ÉÉiÉÂ** 4.1.7 **

+ɺ ÉÒxÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.1.7 **

Eò¨ÉÉÇR óMɺ ÉƤÉräù¹ÉÖ iÉÉ́ÉiÉÂ={Éɺ ÉxÉä¹ÉÖ Eò¨ÉÇiÉxjÉi´ÉÉiÉÂxÉ +ɺ ÉxÉÉÊnùÊSÉxiÉÉ; xÉÉÊ{É º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉä,
´Éº iÉÖiÉxjÉi´ÉÉÊuùYÉÉxɺ ª É; <iÉ® äú¹ÉÖ iÉÖ ={Éɺ ÉxÉä¹ÉÖ ÊEò¨ÉÂ+Êxɪ É̈ÉäxÉ Êiɹ`öxÉÂ+ɺ ÉÒxÉ& ¶ ɪ ÉÉxÉÉä ´ÉÉ |É́ÉiÉæiÉ =iÉ Êxɪ É̈ÉäxÉ +ɺ ÉÒxÉ
B´ÉäÊiÉ ÊSÉxiɪ ÉÊiÉ * iÉjÉ ¨ÉÉxɺ iÉÉ́ÉnÖù{Éɺ Éxɺ ª É +xÉʪÉ̈É& ¶ É® úÒ®úκlÉiÉäÊ® úiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä, ¥É́ÉÒÊiÉ---+ɺ ÉÒxÉ B´ÉÉä{Éɺ ÉÒiÉäÊiÉ;
EÖòiÉ& ? º ÉƦÉ́ÉÉiÉÂ* ={Éɺ ÉxÉÆ xÉÉ̈É º É̈ÉÉxÉ|Éiª ɪ É|É́ÉɽþEò® úhÉ̈É ; xÉ SÉ iÉiÉÂMÉSUôiÉÉä vÉÉ́ÉiÉÉä ´ÉÉ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, MÉiª ÉÉnùÒxÉÉÆ
ÊSÉkÉẾÉIÉä{ÉEò® úi´ÉÉiÉ ; Êiɹ`öiÉÉä%Ê{É näù½þvÉÉ® úhÉä ´ª ÉÉ{ÉÞ
iÉÆ ¨ÉxÉÉä xÉ º ÉÚ I ¨É́ɺ iÉÖÊxÉ® úÒIÉhÉIÉ̈ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ; ¶ ɪ ÉÉxɺ ª ÉÉÊ{É +Eòº ¨ÉÉnäù́É
ÊxÉpùªÉÉ +ʦɦÉÚ ª ÉiÉä; +ɺ ÉÒxɺ ª É iÉÖ B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉä ¦ÉÚ ª ÉÉxnùɹäÉ& º ÉÖ{ÉÊ® ú½þ®ú<ÊiÉ º ÉƦÉ́ÉÊiÉ iɺ ª ÉÉä{Éɺ ÉxÉ̈ÉÂ**
 vª ÉÉxÉÉSSÉ ** 4.1.8 **
** 4.1.8 **

+Ê{É SÉ vª Éɪ Éiª ÉlÉÇB¹É&, ª Éiº É̈ÉÉxÉ|Éiª ɪ É|É́ÉɽþEò® úhÉ̈É ; vª Éɪ ÉÊiÉ SÉ |ÉʶÉÊlɱ ÉÉR óMÉSÉä¹]äõ¹ÉÖ |ÉÊiÉι`öiÉoùι]õ¹ÉÖ
BEòẾɹɪ ÉÉÊIÉ{iÉÊSÉkÉä¹ÉÖ ={ÉSɪ ÉÇ̈ÉÉhÉÉä où¶ª ÉiÉä--vª Éɪ ÉÊiÉ ¤ ÉEò&, vª Éɪ ÉÊiÉ |ÉÉäʹÉiɤ ÉxvÉÖÊ® úÊiÉ * +ɺ ÉÒxÉ SÉ +xÉɪ Éɺ ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ;
iɺ ¨ÉÉnùÊ{É +ɺ ÉÒxÉEò¨ÉÉæ{Éɺ ÉxÉ̈ÉÂ**

+Sɱ Éi´ÉÆ SÉÉ{ÉäIª É ** 4.1.9 **

** 4.1.9 **

+Ê{É SÉ ` vª Éɪ ÉiÉÒ́É {ÉÞ

ÊlÉ́ÉÒ' <iª ÉjÉ {ÉÞ
ÊlÉ́ª ÉÉÊnù¹ÉÖ +Sɱ Éi´É̈Éä́ÉÉ{ÉäIª É vª Éɪ ÉÊiÉ́ÉÉnùÉä ¦É́ÉÊiÉ; iÉSSÉ Ê± ÉRÂ
óMÉ̈ÉÂ={Éɺ Éxɺ ª É
+ɺ ÉÒxÉEò¨ÉÇi´Éä **

º ¨É® úÎxiÉ SÉ ** 4.1.10 **

** 4.1.10 **

º ¨É® úxiª ÉÊ{É SÉ Ê¶É¹]õÉ ={Éɺ ÉxÉÉR óMÉi´ÉäxÉ +ɺ ÉxÉ̈É ---` ¶ ÉÖSÉÉènäù¶Éä |ÉÊiɹ`öÉ{ª É Îº lÉ® ú̈Éɺ ÉxÉ̈ÉÉi¨ÉxÉ& ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ * +iÉ B´É
{ÉsEòÉnùÒxÉÉ̈Éɺ ÉxÉẾɶ Éä¹ÉÉhÉÉ̈ÉÖ{Énäù¶ÉÉä ª ÉÉäMɶ Éɺ jÉä **

ª ÉjÉèEòÉOÉiÉÉ iÉjÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ** 4.1.11 **

BEòÉOÉiÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.1.11 **

ÊnùMnäù¶ÉEòɱ Éä¹ÉÖ º Éƶ ɪ É&--ÊEò¨Éκ iÉ EòÎSÉÊzɪ É̈É&, xÉÉκ iÉ ´ÉäÊiÉ * |Éɪ ÉähÉ ´ÉèÊnùEäò¹́ÉÉ® ú̈¦Éä¹ÉÖ ÊnùMÉÉÊnùÊxɪ É̈Énù¶ÉÇxÉÉiÉ ,
º ª ÉÉÊnù½þÉÊ{É EòÎSÉÊzɪ É̈É <ÊiÉ ª ɺ ª É ¨ÉÊiÉ&, iÉÆ |Éiª Éɽþ--- ÊnùMnäù¶ÉEòɱ Éä¹ÉÖ +lÉDZÉIÉhÉ B´É Êxɪ É̈É&; ª ÉjÉè́É +º ª É ÊnùʶÉ
näù¶Éä Eòɱ Éä ´ÉÉ ¨Éxɺ É& º ÉÉèEòª ÉæhÉèEòÉOÉiÉÉ ¦É́ÉÊiÉ, iÉjÉè́ÉÉä{Éɺ ÉÒiÉ, |ÉÉSÉÒÊnùC{ÉÚ ´ÉÉǼhÉ|ÉÉSÉÒxÉ|É́ÉhÉÉÊnù́ÉiÉÂẾɶ Éä¹ÉɸÉ́ÉhÉÉiÉÂ,
BEòÉOÉiÉɪ ÉÉ <¹]õɪ ÉÉ& º É́ÉÇjÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ* xÉxÉÖ Ếɶ Éä¹É̈ÉÊ{É EäòÊSÉnùÉ̈ ÉxÉÎxiÉ-- ` º É̈Éä ¶ ÉÖSÉÉè¶ ÉEÇò® úÉ́ÉμxÉ́Éɱ ÉÖEòÉẾÉ́ÉÌVÉiÉä
¶ ɤ nùVɱ Éɸɪ ÉÉÊnùʦÉ& * ¨ÉxÉÉäxÉÖEÚ ò± Éä xÉ iÉÖ SÉIÉÖ{ÉÒb÷xÉä MÉÖ½þÉÊxÉ́ÉÉiÉɸɪ ÉhÉä |ɪ ÉÉäVɪ ÉäiÉÂ' <ÊiÉ ª ÉlÉäÊiÉ--- =Sª ÉiÉä; º Éiª É̈Éκ iÉ
B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉä Êxɪ É̈É&; º ÉÊiÉ i´ÉäiÉκ ¨ÉxÉ , iÉn ùMÉiÉä¹ÉÖ Ếɶ Éä¹Éä¹́ÉÊxɪ É̈É <ÊiÉ º ÉÖ¾þnÂ
ù¦ÉÚ
i´ÉÉ +ÉSÉɪ ÉÇ+ÉSɹ]äõ* ` ¨ÉxÉÉäxÉÖEÚ ò± Éä '
<ÊiÉ SÉè¹ÉÉ ¸ÉÖÊiÉ& ª ÉjÉèEòÉOÉiÉÉ iÉjÉè́É-<iª ÉäiÉnäù́É nù¶ÉǪÉÊiÉ **

+É|Éɪ ÉhÉÉkÉjÉÉÊ{É Ê½þoù¹]ṏÉÂ** 4.1.12 **

+É|Éɪ ÉhÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.1.12 **

+É́ÉÞ ÊkÉ& º É́ÉÉæ{Éɺ ÉxÉä¹́ÉÉnùiÉḈª ÉäÊiÉ Îº lÉiÉ̈ÉÉtä%ÊvÉEò® úhÉä; iÉjÉ ª ÉÉÊxÉ iÉÉ́Éiɺ É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉÉlÉÉÇxª ÉÖ{Éɺ ÉxÉÉÊxÉ, iÉÉÊxÉ
+´ÉPÉÉiÉÉÊnù́ÉiÉÂEòɪ ÉÇ{ɪ ÉḈɺ ÉÉxÉÉxÉÒÊiÉ YÉÉiÉ̈Éä́É B¹ÉÉ̈ÉÉ́ÉÞ ËkÉ{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉ̈ÉÂ
; xÉ Ê½þº É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉä Eòɪ Éæ Êxɹ{ÉzÉä ª ÉixÉÉxiÉ® Æú
ËEòÊSÉSUôÉʺ ÉiÉÖÆ ¶ ÉCª É̈É , +Êxɪ ÉÉäVª É¥ÉÀ Éi¨Éi´É|ÉÊiÉ{ÉkÉä& ¶ Éɺ jɺ ª ÉÉẾɹɪ Éi´ÉÉiÉÂ* ª ÉÉÊxÉ {ÉÖxÉ& +¦ª ÉÖnùªÉ¡ ò± ÉÉÊxÉ, iÉä¹́Éä¹ÉÉ
ÊSÉxiÉÉ---ËEò ÊEòª ÉxiÉÆÊSÉiEòɱ ÉÆ |Éiª ɪ É̈ÉÉ́Éiª ÉÇ={É® ú̈ÉäiÉ , =iÉ ª ÉÉ́ÉVVÉÒ́É̈ÉÉ́ÉiÉǪÉäÊnùÊiÉ * ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ?
ÊEòª ÉxiÉÆÊSÉiEòɱ ÉÆ |Éiª ɪ É̈ɦª ɺ ª É =iº ÉÞ VÉäiÉÂ
, +É́ÉÞÊkÉẾÉʶɹ]õºª ÉÉä{Éɺ Éxɶ ɤ nùÉlÉǺª É EÞ
òiÉi´ÉÉÊnùiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä, ¥ÉÚ
¨ É&--- +É
|Éɪ ÉhÉÉnäù́É +É́ÉiÉǪÉäi|Éiª ɪ É̈É , +xiª É|Éiª ɪ É́ɶ ÉÉnùoù¹]õ¡ ò± É|ÉÉ{iÉä&; Eò¨ÉÉÇhª ÉÊ{É Ê½þVÉx¨ÉÉxiÉ® úÉä{ɦÉÉäMª ÉÆ ¡ ò± É̈ÉÉ® ú¦É̈ÉÉhÉÉÊxÉ
iÉnùxÉÖ°ü{ÉÆ ¦ÉÉ́ÉxÉÉẾÉYÉÉxÉÆ |Éɪ ÉhÉEòɱ Éä +ÉÊIÉ{ÉÎxiÉ---- ` º ÉẾÉYÉÉxÉÉä ¦É́ÉÊiÉ º ÉẾÉYÉÉxÉ̈Éä́ÉÉx´É́ÉGòɨÉÊiÉ ' ` ª ÉÎSSÉkɺ iÉäxÉè¹É
 |ÉÉhÉ̈Éɪ ÉÉÊiÉ ' ` |ÉÉhɺ iÉäVɺ ÉÉ ª ÉÖHò& º ɽþÉi¨ÉxÉÉ ª ÉlÉɺ ÉÆEòα {ÉiÉÆ ± ÉÉäEÆò
xɪ ÉÊiÉ ' <ÊiÉ SÉè́É̈ ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É&; iÉÞ hÉVɱ ÉÚ
EòÉÊxÉnù¶ÉÇxÉÉSSÉ; |Éiª ɪ Éɺ i´ÉäiÉä º ´É°ü{ÉÉxÉÖ́ÉÞ
ËkÉ ¨ÉÖCi´ÉÉ ÊEò¨Éxª ÉiÉÂ|Éɪ ÉhÉEòɱ ɦÉÉẾÉ
¦ÉÉ́ÉxÉÉẾÉYÉÉxÉ̈É{ÉäIÉ® äúxÉÂ* iɺ ¨ÉÉiɪ Éä |ÉÊiÉ{ÉkÉ́ª É¡ ò± ɦÉÉ́ÉxÉÉi¨ÉEòÉ& |Éiª ɪ ÉÉ&, iÉä¹ÉÖ +É |Éɪ ÉhÉÉiÉÂ+É́ÉÞ ÊkÉ& * iÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ&-
-` º É ª ÉÉ́ÉiGòiÉÖ® úªÉ̈ɺ ¨Éɱ ± ÉÉäEòÉi|ÉèÊiÉ ' <ÊiÉ |Éɪ ÉhÉEòɱ Éä%Ê{É |Éiª ɪ ÉÉxÉÖ́ÉÞ
ËkÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ * º ¨ÉÞ ÊiÉ® úÊ{É---` ª ÉÆ ª ÉÆ ´ÉÉÊ{É
º ¨É® úx¦ÉÉ́ÉÆ iª ÉVÉiª ÉxiÉä Eò± Éä¤É® ú̈ÉÂ* iÉÆ iÉ̈Éä́ÉèÊiÉ EòÉèxiɪ É º ÉnùÉ iÉnÂ
ù¦ÉÉ́ɦÉÉẾÉiÉ& ' <ÊiÉ, ` |ɪ ÉÉhÉEòɱ Éä ¨Éxɺ ÉÉSɱ ÉäxÉ ' <ÊiÉ
SÉ * ` º ÉÉä%xiÉ́Éä± Éɪ ÉÉ̈ÉäiÉxjɪ ÉÆ |ÉÊiÉ{ÉtäiÉ ' <ÊiÉ SÉ ¨É® úhÉ́Éä± Éɪ ÉÉ̈ÉÊ{É EòiÉḈª ɶ Éä¹ÉÆ ¸ÉÉ́ɪ ÉÊiÉ **

iÉnùÊvÉMÉ̈É =kÉ® ú{ÉÚ

´ÉÉÇPɪ ÉÉä® ú± Éä¹ÉẾÉxÉɶ ÉÉèiÉnÂ
ù́ª É{Énäù¶ÉÉiÉÂ** 4.1.13 **
iÉnùÊvÉMÉ̈ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.1.13 **

MÉiɺ iÉÞ
iÉҪɶ Éä¹É&; +lÉänùÉxÉÓ¥ÉÀ ẾÉtÉ¡ ò± ÉÆ |ÉÊiÉ ÊSÉxiÉÉ |ÉiÉɪ ÉiÉä * ¥ÉÀ ÉÊvÉMÉ̈Éä º ÉÊiÉ iÉÊuù{É® úÒiÉ¡ ò± ÉÆ nÖùÊ®úiÉÆ IÉÒªÉiÉä, xÉ
IÉÒªÉiÉä ´ÉäÊiÉ º Éƶ ɪ É& * ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ? ¡ ò± ÉÉlÉÇi´ÉÉiEò¨ÉÇhÉ& ¡ ò± É̈Énùk´ÉÉ xÉ º ÉƦÉÉ́ª ÉiÉä Iɪ É&; ¡ ò± ÉnùÉʪÉxÉÒʽþ+º ª É
¶ ÉÊHò& ¸ÉÖiª ÉÉ º É̈ÉÊvÉMÉiÉÉ; ª ÉÊnùiÉiÉÂ+xiÉ® äúhÉè́É ¡ ò± ÉÉä{ɦÉÉäMÉ̈É{É́ÉÞVª ÉäiÉ, ¸ÉÖÊiÉ& EònùÌlÉiÉÉ º ª ÉÉiÉ ; º ¨É® úÎxiÉ SÉ--- ` xÉ Ê½þ
Eò¨ÉÇIÉÒªÉiÉä ' <ÊiÉ * xÉx´Éä́ÉÆ º ÉÊiÉ |Éɪ ÉÎSÉkÉÉä{Énäù¶ÉÉä%xÉlÉÇEò& |ÉÉ{xÉÉäÊiÉ-- xÉè¹É nùɹäÉ&, |Éɪ ÉÎSÉkÉÉxÉÉÆ xÉèÊ̈ÉÊkÉEòi´ÉÉä{É{ÉkÉä&
MÉÞ½þnùɽäþ¹]õ¬ ÉÊnù́ÉiÉÂ* +Ê{É SÉ |Éɪ ÉÎSÉkÉÉxÉÉÆ nùɹäɺ Éƪ ÉÉäMÉäxÉ ẾÉvÉÉxÉÉn ù¦É́ÉänùÊ{É nùɹäÉIÉ{ÉhÉÉlÉÇiÉÉ; xÉ i´Éä́ÉÆ ¥ÉÀ ẾÉtɪ ÉÉÆ
ẾÉvÉÉxÉ̈Éκ iÉ * xÉx´Éxɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉä ¥ÉÀ ẾÉnù& Eò¨ÉÇIɪ Éä iÉi¡ ò± ɺ ª ÉÉ́ɶ ª ɦÉÉäHò´ª Éi´ÉÉnùÊxÉ̈ÉÉæIÉ& º ª ÉÉiÉ -- xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä;
näù¶ÉEòɱ ÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉ{ÉäIÉÉä ¨ÉÉäIÉ& Eò¨ÉÇ¡ò± É́ÉiɦÉẾɹªÉÊiÉ * iɺ ¨ÉÉzÉ ¥ÉÀ ÉÊvÉMÉ̈Éä nÖùÊ®úiÉÊxÉ́ÉÞ ÊkÉÊ® úiª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

¥ÉÚ ¨ É&--- iÉnùÊvÉMÉ̈Éä ¥ÉÀ ÉÊvÉMÉ̈Éä º ÉÊiÉ =kÉ® ú{ÉÚ ´ÉǪÉÉä® úPɪ ÉÉä® ú± Éä¹ÉẾÉxÉɶ ÉÉè¦É́ÉiÉ&-- =kÉ® úºª É + ± Éä¹É&, {ÉÚ ´ÉǺª É ẾÉxÉɶ É& *
Eòº ¨ÉÉiÉÂ? iÉn ù́ª É{Énäù¶ÉÉiÉÂ; iÉlÉÉ Ê½þ¥ÉÀ ẾÉtÉ|ÉÊGòª Éɪ ÉÉÆ º ÉƦÉÉ́ª É̈ÉÉxɺ ÉƤÉxvɺ ª É +ÉMÉÉÊ̈ÉxÉÉä nÖùÊ®úiɺ ª ÉÉxÉʦɺ ÉƤÉxvÉÆ ẾÉnÖù¹ÉÉä
´ª É{ÉÊnù¶ÉÊiÉ--- ` ª ÉlÉÉ {ÉÖ¹Eò® ú{ɱ Éɶ É +É{ÉÉä xÉ Î± ɹªÉxiÉ B´É̈Éä́ÉÆẾÉÊnù{ÉÉ{ÉÆ Eò¨ÉÇxÉ Î± ɹªÉiÉä ' <ÊiÉ; iÉlÉÉ ẾÉxÉɶ É̈ÉÊ{É
{ÉÚ ´ÉÉæ{ÉÊSÉiɺ ª É nÖùÊ®úiɺ ª É ´ª É{ÉÊnù¶ÉÊiÉ--- ` iÉtlÉä¹ÉÒEòÉiÉÚ ± É̈ÉMxÉÉè|ÉÉäiÉÆ |ÉnÚùªÉäiÉè́ÉÆ ½þɺ ª É º É́Éæ {ÉÉ{¨ÉÉxÉ& |ÉnÚ ùªÉxiÉä ' <ÊiÉ;
+ª É̈É{É® ú& Eò¨ÉÇIɪ É́ª É{Énäù¶ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ--- ` ʦÉtiÉä ¾þnùªÉOÉÎxvÉζUôtxiÉä º É́ÉǺÉƶ ɪ ÉÉ& * IÉÒªÉxiÉä SÉɺ ª É Eò¨ÉÉÇÊhÉ iÉκ ¨Éxoù¹]äõ
{É® úÉ́É® äú' <ÊiÉ * ª ÉnÖùHò¨É -- +xÉÖ{ɦÉÖHò¡ ò± ɺ ª É Eò¨ÉÇhÉ& Iɪ ÉEò± {ÉxÉɪ ÉÉÆ ¶ Éɺ jÉÆ EònùÌlÉiÉÆ º ª ÉÉÊnùÊiÉ, xÉè¹É nùɹäÉ&; xÉ Ê½þ´Éª ÉÆ
Eò¨ÉÇhÉ& ¡ ò± ÉnùÉʪÉxÉÓ¶ ÉÊHò¨É́ÉVÉÉxÉÒ̈ɽäþ; ẾÉtiÉ B´É º ÉÉ; º ÉÉ iÉÖ ẾÉtÉÊnùxÉÉ EòÉ® úhÉÉxiÉ® äúhÉ |ÉÊiɤ Évª ÉiÉ <ÊiÉ ´ÉÉnù̈É&;
¶ ÉÊHòº Én ù¦ÉÉ́É̈ÉÉjÉä SÉ ¶ Éɺ jÉÆ ´ª ÉÉÊ|ɪ ÉiÉä, xÉ |ÉÊiɤ ÉxvÉÉ|ÉÊiɤ Éxvɪ ÉÉä® úÊ{É * ` xÉ Ê½þEò¨ÉÇIÉÒªÉiÉä ' <iª ÉäiÉnùÊ{É
º ¨É® úhÉ̈ÉÉèiº ÉÌMÉEò¨É --xÉ Ê½þ¦ÉÉäMÉÉoùiÉä Eò¨ÉÇIÉÒªÉiÉä iÉnùlÉÇi´ÉÉÊnùÊiÉ; <¹ªÉiÉ B´É iÉÖ |Éɪ ÉÎSÉkÉÉÊnùxÉÉ iɺ ª É Iɪ É&---- ` º É́ÉÈ
{ÉÉ{¨ÉÉxÉÆ iÉ® úÊiÉ, iÉ® úÊiÉ ¥ÉÀ ½þiª ÉÉ̈É , ª ÉÉä·É̈ÉävÉäxÉ ª ÉVÉiÉä, ª É = SÉèxÉ̈Éä́ÉÆ ´Éänù' <iª ÉÉÊnù¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ Êiɦª É& * ª ÉkÉÚ Hò¨É --
xÉèÊ̈ÉÊkÉEòÉÊxÉ |Éɪ ÉÎSÉkÉÉÊxÉ ¦ÉẾɹªÉxiÉÒÊiÉ, iÉnùºÉiÉ , nùɹäɺ Éƪ ÉÉäMÉäxÉ SÉÉät¨ÉÉxÉÉxÉÉ̈Éä¹ÉÉÆ nùɹäÉÊxÉPÉÉÇiÉ¡ ò± ɺ ÉƦÉ́Éä
¡ ò± ÉÉxiÉ® úEò± {ÉxÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä& * ª Éi{ÉÖxÉ® äúiÉnÖùHò¨ÉÂ-- xÉ |Éɪ ÉÎSÉkÉ́ÉiÉÂnùɹäÉIɪ ÉÉäqäù¶ÉäxÉ ẾÉtÉẾÉvÉÉxÉ̈ɺ iÉÒÊiÉ, +jÉ ¥ÉÚ ¨ É&---
º ÉMÉÖhÉɺ ÉÖ iÉÉ́ÉÊuùtɺ ÉÖ ẾÉtiÉ B´É ẾÉvÉÉxÉ̈É , iÉɺ ÉÖ SÉ ´ÉÉCª ɶ Éä¹Éä Bä·Éª ÉÇ|ÉÉÎ{iÉ& {ÉÉ{ÉÊxÉ́ÉÞ ÊkÉ SÉ ẾÉtÉ́ÉiÉ =Sª ÉiÉä,
iɪ ÉÉä SÉÉẾÉ́ÉIÉÉEòÉ® úhÉÆ xÉÉκ iÉ--<iª ÉiÉ& {ÉÉ{¨É|ɽþÉhÉ{ÉÚ ´ÉÇEèò·Éª ÉÇ|ÉÉÎ{iÉ& iÉɺ ÉÉÆ ¡ ò± ÉÊ̈ÉÊiÉ ÊxÉ SÉÒªÉiÉä; ÊxÉMÉÖÇhÉɪ ÉÉÆ iÉÖ ẾÉtɪ ÉÉÆ
ª ÉtÊ{É ẾÉvÉÉxÉÆ xÉÉκ iÉ, iÉlÉÉÊ{É +EòjÉÉÇi¨Éi´É¤ ÉÉävÉÉiEò¨ÉÇ|Énùɽþʺ ÉÊrù& * + ± Éä¹É <ÊiÉ SÉ +ÉMÉÉÊ̈ɹÉÖ Eò¨ÉǺÉÖ EòiÉÞ Çi´É̈Éä́É xÉ
|ÉÊiÉ{ÉtiÉä ¥ÉÀ ẾÉÊnùÊiÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ * +ÊiÉGòÉxiÉä¹ÉÖ iÉÖ ª ÉtÊ{É Ê̈Élª ÉÉYÉÉxÉÉiEòiÉÞ Çi´ÉÆ |ÉÊiÉ{Éänù<´É, iÉlÉÉÊ{É
ẾÉtɺ ÉÉ̈Élª ÉÉÇÎx¨Élª ÉÉYÉÉxÉÊxÉ́ÉÞ kÉä& iÉÉxª ÉÊ{É |ÉẾɱ ÉÒªÉxiÉ <iª Éɽþ-- ẾÉxÉɶ É <ÊiÉ * {ÉÚ ´ÉÇʺÉrùEòiÉÞ Çi´É¦ÉÉäCiÉÞi´ÉẾÉ{É® úÒiÉÆ Ê½þ
Êjɹ́ÉÊ{É Eòɱ Éä¹́ÉEòiÉÞ Çi´ÉɦÉÉäCiÉÞ
i´Éº ´É°ü{ÉÆ ¥ÉÀ ɽþ̈Éκ ¨É, xÉäiÉ& {ÉÚ ´ÉÇ̈ÉÊ{É EòiÉÉǦÉÉäHòÉ ´ÉÉ +½þ̈Éɺ É̈É , xÉänùÉxÉÒ̈É , xÉÉÊ{É
¦ÉẾɹªÉiEòɱ Éä--- <ÊiÉ ¥ÉÀ ẾÉnù́ÉMÉSUôÊiÉ; B´É̈Éä́É SÉ ¨ÉÉäIÉ ={É{ÉtiÉä; +xª ÉlÉÉ Ê½þ+xÉÉÊnùEòɱ É|É́ÉÞ kÉÉxÉÉÆ Eò¨ÉÇhÉÉÆ Iɪ ÉɦÉÉ́Éä
¨ÉÉäIÉɦÉÉ́É& º ª ÉÉiÉÂ* xÉ SÉ näù¶ÉEòɱ ÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉ{ÉäIÉÉä ¨ÉÉäIÉ& Eò¨ÉÇ¡ò± É́ÉiɦÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; +ÊxÉiª Éi´É|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ,
{É® úÉäIÉi´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä SÉ YÉÉxÉ¡ ò± ɺ ª É * iɺ ¨ÉÉiÉÂ¥ÉÀ ÉÊvÉMÉ̈Éä nÖùÊ®úiÉIɪ É <ÊiÉ Îº lÉiÉ̈ÉÂ**

<iÉ® úºª ÉÉ{ª Éä́É̈ ɺ ÉÆ ± Éä¹É& {ÉÉiÉä iÉÖ ** 4.1.14 **

<iÉ® úɺ ÉÆ ± É乪ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.1.14 **
 {ÉÚ
´ÉÇκ¨ÉzÉÊvÉEò® úhÉä ¤ ÉxvɽäþiÉÉä® úPɺ ª É º ´ÉɦÉÉẾÉEòº ª É + ± Éä¹ÉẾÉxÉɶ ÉÉèYÉÉxÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉè¶ Éɺ jÉ́ª É{Énäù¶ÉÉÊzÉ°üÊ{ÉiÉÉè; vÉ̈ÉǺª É {ÉÖxÉ&
¶ Éɺ jÉÒªÉi´ÉÉiɶ Éɺ jÉÒªÉähÉ YÉÉxÉäxÉ +ẾÉ® úÉävÉ <iª Éɶ ÉR óCª É iÉÊzÉ® úÉEò® úhÉɪ É {ÉÚ´ÉÉÇÊvÉEò® úhÉxª Éɪ ÉÉÊiÉnäù¶É& ÊGòª ÉiÉä---<iÉ® úºª ÉÉÊ{É
{ÉÖhª ɺ ª É Eò¨ÉÇhÉ& B´É̈ÉÂ+PÉ́ÉiÉÂ+º ÉÆ ± Éä¹ÉÉä ẾÉxÉɶ É SÉ YÉÉxÉ́ÉiÉÉä ¦É́ÉiÉ&; EÖòiÉ& ? iɺ ª ÉÉÊ{É º ´É¡ ò± ɽäþiÉÖi´ÉäxÉ
YÉÉxÉ¡ ò± É|ÉÊiɤ ÉÎxvÉi´É|ɺ ÉR óMÉÉiÉ , ` =¦Éä = ½èþ́Éè¹É BiÉä iÉ® úÊiÉ ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɹÉÖ SÉ nÖù¹EÞ òiÉ́Éiº ÉÖEÞòiɺ ª ÉÉÊ{É |ÉhÉɶ É́ª É{Énäù¶ÉÉiÉÂ
,
+EòjÉÉÇi¨Éi´É¤ ÉÉävÉÊxÉÊ̈Ékɺ ª É SÉ Eò¨ÉÇIɪ ɺ ª É º ÉÖEÞ òiÉnÖù¹EÞ òiɪ ÉÉäº iÉÖ± ª Éi´ÉÉiÉÂ
, ` IÉÒªÉxiÉä SÉɺ ª É Eò¨ÉÉÇÊhÉ ' <ÊiÉ SÉ +Ếɶ Éä¹É¸ÉÖiÉä&
* ª ÉjÉÉÊ{É Eäò´É± É B´É {ÉÉ{¨É¶ ɤ nù& {É`ö¬ iÉä, iÉjÉÉÊ{É iÉäxÉè́É {ÉÖhª É̈É{ª ÉÉEòʱ ÉiÉÊ̈ÉÊiÉ pù¹]ṍª É̈É , YÉÉxÉÉ{ÉäIɪ ÉÉ ÊxÉEÞ ò¹]õ¡ ò± Éi´ÉÉiÉÂ
* +κ iÉ SÉ ¸ÉÖiÉÉè{ÉÖhª Éä%Ê{É {ÉÉ{¨É¶ ɤ nù&--` xÉèxÉÆ º ÉäiÉÖ̈ɽþÉä® úÉjÉä iÉ® úiÉ& ' <iª ÉjÉ º ɽþnÖù¹EÞ òiÉäxÉ º ÉÖEÞ
òiÉ̈É{ª ÉxÉÖGò¨ª É, ` º É́Éæ
{ÉÉ{¨ÉÉxÉÉä%iÉÉä ÊxÉ́ÉiÉÇxiÉä ' <iª ÉẾɶ Éä¹ÉähÉè́É |ÉEÞ òiÉä {ÉÖhª Éä {ÉÉ{¨É¶ ɤ nù|ɪ ÉÉäMÉÉiÉÂ* ` {ÉÉiÉä iÉÖ ' <ÊiÉ iÉÖ-¶ ɤ nùÉä%´ÉvÉÉ® úhÉÉlÉÇ& * B´ÉÆ
vÉ̈ÉÉÇvÉ̈ÉǪÉÉä¤ÉÇxvɽäþi´ÉÉä& ẾÉtɺ ÉÉ̈Élª ÉÉÇnù± Éä¹ÉẾÉxÉɶ Éʺ Éräù& * +´É¶ ª ÉƦÉÉẾÉxÉÒẾÉnÖù¹É& ¶ É® úÒ®ú{ÉÉiÉä ¨ÉÖÊHòÊ® úiª É́ÉvÉÉ® úªÉÊiÉ **

+xÉÉ® ú¤vÉEòɪ Éæ B´É iÉÖ {ÉÚ

´Éæ iÉnù́ÉvÉä& ** 4.1.15 **
+xÉÉ® ú¤vÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.1.15 **

{ÉÚ
´ÉǪÉÉä® úÊvÉEò® úhɪ ÉÉäYÉÉÇxÉÊxÉÊ̈ÉkÉ& º ÉÖEÞ òiÉnÖù¹EÞ òiɪ ÉÉäÌ́ÉxÉɶ ÉÉä%´ÉvÉÉÊ® úiÉ&; º É ÊEò¨ÉẾɶ Éä¹ÉähÉ +É® ú¤vÉEòɪ ÉǪÉÉä® úxÉÉ® ú¤vÉEòɪ ÉǪÉÉä SÉ
¦É́ÉÊiÉ, =iÉ Ếɶ Éä¹ÉähÉÉxÉÉ® ú¤vÉEòɪ ÉǪÉÉä® äú́ÉÊäiÉ ẾÉSÉɪ ÉÇiÉä * iÉjÉ ` =¦Éä SÉ ½èþ́Éè¹É BiÉä iÉ® úÊiÉ '
<iª Éä́É̈ ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɹ́ÉẾɶ Éä¹É¸É́ÉhÉÉnùẾɶ Éä¹ÉähÉè́É Iɪ É <iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä, |Éiª Éɽþ-- +xÉÉ® ú¤vÉEòɪ Éæ B´É Îi´ÉÊiÉ * +|É́ÉÞ kÉ¡ ò± Éä B´É {ÉÚ
´Éæ
VÉx¨ÉÉxiÉ® úºÉÆÊSÉiÉä, +κ ¨ÉzÉÊ{É SÉ VÉx¨ÉÊxÉ |ÉÉMYÉÉxÉÉäi{ÉkÉä& º ÉÆÊSÉiÉä, º ÉÖEÞ òiÉnÖù¹EÞ
òiÉä YÉÉxÉÉÊvÉMÉ̈ÉÉiÉÂIÉÒªÉäiÉä; xÉ iÉÖ +É® ú¤vÉEòɪ Éæ
º ÉÉÊ̈ɦÉÖHò¡ ò± Éä, ª Éɦª ÉÉ̈ÉäiÉiÉÂ¥ÉÀ YÉÉxÉɪ ÉiÉxÉÆ VÉx¨É ÊxÉÌ̈ÉiÉ̈ÉÂ* EÖòiÉ BiÉiÉÂ? ` iɺ ª É iÉÉ́Énäù́É ÊSÉ® Æúª ÉÉ́ÉzÉ ẾÉ̈ÉÉäIª Éä%lÉ
º ÉÆ{Éiº ª Éä ' <ÊiÉ ¶ É® úÒ®ú{ÉÉiÉÉ́ÉÊvÉEò® úhÉÉiIÉä̈É|ÉÉ{iÉä&; <iÉ® úlÉÉ Ê½þYÉÉxÉÉnù¶Éä¹ÉEò¨ÉÇIɪ Éä º ÉÊiÉ Îº lÉÊiɽäþi´É¦ÉÉ́ÉÉiÉÂ
YÉÉxÉ|ÉÉ{iª ÉxiÉ® ú̈Éä́É IÉä̈É̈ɶ xÉÖ́ÉÒiÉ; iÉjÉ ¶ É® úÒ®ú{ÉÉiÉ|ÉiÉÒIÉÉÆ xÉ +ÉSÉIÉÒiÉ * xÉxÉÖ ´Éº iÉ֤ɱ ÉäxÉè́É +ª É̈ÉEòjÉÉÇi¨ÉÉ́ɤ ÉÉävÉ& Eò¨ÉÉÇÊhÉ
IÉ{ɪ ÉxÉÂEòlÉÆ EòÉÊxÉÊSÉiIÉ{ɪ ÉäiÉÂEòÉÊxÉÊSÉSSÉÉä{ÉäIÉäiÉ ? xÉ Ê½þº É̈ÉÉxÉä%ÎMxɤ ÉÒVɺ ÉÆ{ÉEæò, Eäò¹ÉÉÆÊSÉn ù¤ÉÒVɶ ÉÊHò& IÉÒªÉiÉä, Eäò¹ÉÉÆÊSÉzÉ
IÉÒªÉiÉä-- <ÊiÉ ¶ ÉCª É̈ÉR óMÉÒEòiÉÖÇÊ̈ÉÊiÉ; =Sª ÉiÉä--- xÉ iÉÉ́ÉnùxÉÉʸÉiª É +É® ú¤vÉEòɪ ÉÈEò¨ÉÉǶɪ ÉÆ YÉÉxÉÉäi{ÉÊkɯû{É{ÉtiÉä; +ÉʸÉiÉä
SÉ iÉκ ¨ÉxEÖò± Éɱ ÉSÉGò´Éi|É́ÉÞ kÉ́ÉäMɺ ª É +xiÉ® úɱ Éä |ÉÊiɤ ÉxvÉɺ ÉƦÉ́ÉÉiɦÉ́ÉÊiÉ ´ÉäMÉIɪ É|ÉÊiÉ{Éɱ ÉxÉ̈ÉÂ* +EòjÉÉÇi¨É¤ ÉÉävÉÉä%Ê{É Ê½þ
Ê̈Élª ÉÉYÉÉxɤ ÉÉvÉxÉäxÉ Eò¨ÉÉÇhª ÉÖÎSUôxÉÊkÉ; ¤ ÉÉÊvÉiÉ̈ÉÊ{É iÉÖ Ê̈Élª ÉÉYÉÉxÉÆ ÊuùSÉxpùYÉÉxÉ́Éiº Éƺ EòÉ® ú́ɶ ÉÉiEÆòÊSÉiEòɱ É̈ÉxÉÖ́ÉiÉÇiÉ B´É *
+Ê{É SÉ xÉè́ÉÉjÉ ẾÉ́ÉÊnùiÉ́ª É̈É -- ¥ÉÀ ẾÉnùÉ EÆòÊSÉiEòɱ ÉÆ ¶ É® úÒ®ÆúÊwɪ ÉiÉä xÉ ´ÉÉ Êwɪ ÉiÉ <ÊiÉ; EòlÉÆ Ê½þBEòº ª É º ´É¾þnùªÉ|Éiª ɪ ÉÆ
¥ÉÀ ´ÉänùxÉÆ näù½þvÉÉ® úhÉÆ SÉ +{É® äúhÉ |ÉÊiÉIÉä{iÉÖÆ ¶ ÉCª ÉäiÉ ? ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ ÊiɹÉÖ SÉ Îº lÉiÉ|ÉYɱ ÉIÉhÉÊxÉnæù¶ÉäxÉ BiÉnäù́É ÊxɯûSª ÉiÉä *
iɺ ¨ÉÉnùxÉÉ® ú¤vÉEòɪ ÉǪÉÉä® äú́É º ÉÖEÞòiÉnÖù¹EÞ òiɪ ÉÉäÌ́Étɺ ÉÉ̈Élª ÉÉÇiIɪ É <ÊiÉ ÊxÉhÉǪÉ& **

+ÎMxɽþ
ÉäjÉÉÊnùiÉÖ iÉiEòɪ ÉÉǪÉè́É iÉqù¶ÉÇxÉÉiÉÂ** 4.1.16 **
+ÎMxɽþ
ÉäjÉÉtÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.1.16 **

{ÉÖhª ɺ ª ÉÉ{ª É ± Éä¹ÉẾÉxÉɶ ɪ ÉÉä® úPÉxª Éɪ ÉÉä%ÊiÉÊnù¹]õ&; º ÉÉä%ÊiÉnäù¶É& º É́ÉÇ{ÉÖhª ÉẾɹɪ É <iª Éɶ ÉRÂ
óCª É |ÉÊiÉ́ÉÊHò---+ÎMxɽþÉäjÉÉÊnùÎi´ÉÊiÉ
* iÉÖ-¶ ɤ nù+ɶ ÉR óEòɨÉ{ÉxÉÖnùÊiÉ; ª ÉÊzÉiª ÉÆ Eò¨ÉÇ´ÉèÊnùEò¨ÉÎMxɽþÉäjÉÉÊnù, iÉiÉÂiÉiEòɪ ÉÉǪÉè́É ¦É́ÉÊiÉ; YÉÉxɺ ª É ª ÉiEòɪ ÉÈiÉnäù́É
+º ª ÉÉÊ{É Eòɪ ÉÇÊ̈Éiª ÉlÉÇ&; EÖòiÉ& ? ` iÉ̈ÉäiÉÆ ´ÉänùÉxÉÖ́ÉSÉxÉäxÉ ¥ÉÉÀ hÉÉ ẾÉẾÉÊnù¹ÉÎxiÉ ª ÉYÉäxÉ nùÉxÉäxÉ ' <iª ÉÉÊnùnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* xÉxÉÖ
YÉÉxÉEò¨ÉÇhÉÉäÌ́ɱ ÉIÉhÉEòɪ ÉÇi´ÉÉiEòɪ ÉêEòi´ÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉ&--xÉè¹É nùɹäÉ&, V´É® ú̈É® úhÉEòɪ ÉǪÉÉä® úÊ{É nùÊvÉẾɹɪ ÉÉä&
MÉÖb÷¨Éxjɺ Éƪ ÉÖHòª ÉÉäº iÉÞÎ{iÉ{ÉÖι]õEòɪ ÉÇnù¶ÉÇxÉÉiÉ , iÉuùiÉÂEò¨ÉÇhÉÉä%Ê{É YÉÉxɺ Éƪ ÉÖHòº ª É ¨ÉÉäIÉEòɪ ÉÉæ{É{ÉkÉä& * xÉxÉÖ +xÉÉ® ú¦ª ÉÉä ¨ÉÉäIÉ&,
EòlÉ̈ɺ ª É Eò¨ÉÇEòɪ ÉÇi´É̈ÉÖSª ÉiÉä ? xÉè¹É nùɹäÉ&, +É® úÉnÖù{ÉEòÉ® úEòi´ÉÉiEò¨ÉÇhÉ&; YÉÉxɺ ª Éè́É Ê½þ|ÉÉ{ÉEÆò º ÉiÉÂEò¨ÉÇ|ÉhÉÉb÷¬ É
¨ÉÉäIÉEòÉ® úhÉÊ̈Éiª ÉÖ{ÉSɪ ÉÇiÉä; +iÉ B´É SÉ +ÊiÉGòÉxiÉẾɹɪ É̈ÉäiÉiEòɪ ÉêEòi´ÉÉʦÉvÉÉxÉ̈ÉÂ* xÉ Ê½þ¥ÉÀ ẾÉnù+ÉMÉÉ̈ª ÉÎMxɽþÉäjÉÉÊnù
º ÉƦÉ́ÉÊiÉ, +Êxɪ ÉÉäVª É¥ÉÀ Éi¨Éi´É|ÉÊiÉ{ÉkÉä& ¶ Éɺ jɺ ª ÉÉẾɹɪ Éi´ÉÉiÉÂ* º ÉMÉÖhÉɺ ÉÖ iÉÖ ẾÉtɺ ÉÖ EòiÉÞ Çi´ÉÉxÉÊiÉ́ÉÞ
kÉä& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ
+ÉMÉÉ̈ª ÉÊ{É +ÎMxɽþÉäjÉÉÊnù* iɺ ª ÉÉÊ{É ÊxÉ® úʦɺ ÉÆÊvÉxÉ& Eòɪ ÉÉÇxiÉ® úɦÉÉ́ÉÉÊuùtɺ ÉÆMÉiª ÉÖ{É{ÉÊkÉ& **

ËEòẾɹɪ ÉÆ {ÉÖxÉÊ® únù̈ÉÂ+ ± Éä¹ÉẾÉxÉɶ É́ÉSÉxÉ̈É , ËEòẾɹɪ ÉÆ ´ÉÉ +nùÉä ẾÉÊxɪ ÉÉäMÉ́ÉSÉxÉ̈ÉÂBEäò¹ÉÉÆ ¶ ÉÉÊJÉxÉÉ̈ÉÂ
-- ` iɺ ª É {ÉÖjÉÉ
nùɪ É̈ÉÖ{ɪ ÉÎxiÉ º ÉÖ¾þnù& º ÉÉvÉÖEÞ
òiª ÉÉÆ Êuù¹ÉxiÉ& {ÉÉ{ÉEÞ
òiª ÉÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ---+iÉ =kÉ® Æú{É`öÊiÉ---
 +iÉÉä%xª ÉÉ%Ê{É Á äEäò¹ÉÉ̈É֦ɪ ÉÉä& ** 4.1.17 **
** 4.1.17 **

+iÉÉä%ÎMxɽþÉäjÉÉnäùÌxÉiª ÉÉiEò¨ÉÇhÉ& +xª ÉÉÊ{É Á κ iÉ º ÉÉvÉÖEÞ òiª ÉÉ, ª ÉÉ ¡ ò± É̈Éʦɺ ÉÆvÉɪ É ÊGòª ÉiÉä, iɺ ª ÉÉ B¹É ẾÉÊxɪ ÉÉäMÉ =Hò&
BEäò¹ÉÉÆ ¶ ÉÉÊJÉxÉÉ̈É -- ` º ÉÖ¾þnù& º ÉÉvÉÖEÞ
òiª ÉÉ̈ÉÖ{ɪ ÉÎxiÉ ' <ÊiÉ * iɺ ª ÉÉ B´É SÉ <nù̈ÉÂ+PÉ́Énù± Éä¹ÉẾÉxÉɶ ÉÊxÉ°ü{ÉhÉ̈É --
<iÉ® úºª ÉÉ{ª Éä́É̈ ɺ ÉÆ ± Éä¹É <ÊiÉ * iÉlÉÉVÉÉiÉÒªÉEòº ª É Eòɨª ɺ ª É Eò¨ÉÇhÉÉä ẾÉtÉÆ |Éiª ÉxÉÖ{ÉEòÉ® úEòi´Éä º ÉÆ|ÉÊiÉ{ÉÊkÉ& =¦Éª ÉÉä® úÊ{É
VÉèÊ̈ÉÊxɤ ÉÉnù®úɪ Éhɪ ÉÉä® úÉSÉɪ ÉǪÉÉä& **

ª Énäù́É ẾÉtª ÉäÊiÉ Ê½þ** 4.1.18 **

ẾÉtÉYÉÉxɺ ÉÉvÉxÉi´ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.1.18 **

º É̈ÉÊvÉMÉiÉ̈ÉäiÉnùxÉxiÉ® úÉÊvÉEò® úhÉä--- ÊxÉiª É̈ÉÎMxɽþÉäjÉÉÊnùEÆò Eò¨ÉǨÉÖ̈ÉÖIÉÖhÉÉ ¨ÉÉäIÉ|ɪ ÉÉäVÉxÉÉäqäù¶ÉäxÉ EÞ òiÉ̈ÉÖ{ÉÉkÉnÖùÊ®úiÉIɪ ɽäþiÉÖuùÉ® äúhÉ
º Ék´É¶ ÉÖÊrùEòÉ® úhÉiÉÉÆ |ÉÊiÉ{Ét¨ÉÉxÉÆ ¨ÉÉäIÉ|ɪ ÉÉäVÉxÉ¥ÉÀ ÉÊvÉMÉ̈ÉÊxÉÊ̈ÉkÉi´ÉäxÉ ¥ÉÀ ẾÉtª ÉÉ º ɽþBEòEòɪ ÉȦÉ́ÉiÉÒÊiÉ; iÉjÉ
+ÎMxɽþÉäjÉÉÊnùEò¨ÉÉÇR óMÉ́ª É{Éɸɪ ÉẾÉtɺ Éƪ ÉÖHÆò Eäò´É± ÉÆ SÉÉκ iÉ--- ` ª É B´ÉÆ ẾÉuùÉxª ÉVÉÊiÉ ' ` ª É B´ÉÆ ẾÉuùÉ\VÉÖ½þÉÊäiÉ ' ` ª É B´ÉÆ
ẾÉuùÉ\¶ Éƺ ÉÊiÉ ' ` ª É B´ÉÆ ẾÉuùÉxMÉɪ ÉÊiÉ ' ` iɺ ¨ÉÉnäù́ÉÆẾÉnù̈Éä́É ¥ÉÀ ÉhÉÆ EÖò´ÉÔiÉ ' ` iÉäxÉÉä¦ÉÉèEÖò¯ûiÉÉä ª É SÉèiÉnäù́ÉÆ ´Éänùª É SÉ xÉ
´Éänù' <iª ÉÉÊnù́ÉSÉxÉ䦪ÉÉä ẾÉtɺ Éƪ ÉÖHò¨Éκ iÉ, Eäò´É± É̈É{ª Éκ iÉ * iÉjÉänÆùẾÉSÉɪ ÉÇiÉä---ËEò ẾÉtɺ Éƪ ÉÖHò¨Éä́É +ÎMxɽþÉäjÉÉÊnùEÆò Eò¨ÉÇ
¨ÉÖ̈ÉÖIÉÉäÌ́ÉtɽäþiÉÖi´ÉäxÉ iɪ ÉÉ º ɽþBEòEòɪ ÉÇi´ÉÆ |ÉÊiÉ{ÉtiÉä, xÉ Eäò´É± É̈É ; =iÉ ẾÉtɺ Éƪ ÉÖHÆò Eäò´É± ÉÆ SÉ +Ếɶ Éä¹ÉähÉäÊiÉ * EÖòiÉ&
º Éƶ ɪ É& ? ` iÉ̈ÉäiÉ̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ ª ÉYÉäxÉ ẾÉẾÉÊnù¹ÉÎxiÉ ' <ÊiÉ ª ÉYÉÉnùÒxÉÉ̈ÉẾɶ Éä¹ÉähÉ +Éi¨É́ÉänùxÉÉR óMÉi´ÉäxÉ ¸É́ÉhÉÉiÉ , ẾÉtɺ Éƪ ÉÖHòº ª É
SÉ +ÎMxɽþÉäjÉÉnäùÌ́Éʶɹ]õi´ÉÉ́ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ* ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ? ẾÉtɺ Éƪ ÉÖHò¨Éä́É Eò¨ÉÇ+ÎMxɽþÉäjÉÉÊnù+Éi¨ÉẾÉtɶ Éä¹Éi´ÉÆ
|ÉÊiÉ{ÉtiÉä, xÉ ẾÉtɽþÒxÉ̈É , ẾÉtÉä{Éäiɺ ª É ẾÉʶɹ]õi´ÉÉ́ÉMÉ̈ÉÉÊuùtÉẾɽþÒxÉÉiÉ -- ` ª Énù½þ®äú́É VÉÖ½þÉÊäiÉ iÉnù½þ& {ÉÖxÉ̈ÉÞÇiª ÉÖ̈É{ÉVɪ Éiª Éä́ÉÆ
ẾÉuùÉxÉÂ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É&, ` ¤ ÉÖn ùvª ÉÉ ª ÉÖHòÉä ª ɪ ÉÉ {ÉÉlÉÇEò¨ÉǤÉxvÉÆ |ɽþɺ ª Éʺ É ' ` nÚù®äúhÉ Á ´É® ÆúEò¨ÉǤ ÉÖÊrùªÉÉäMÉÉrùxÉÆVɪ É '
<iª ÉÉÊnùº¨ÉÞ Êiɦª É SÉ <iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä---

|ÉÊiÉ{ÉÉtiÉä--- ª Énäù́É ẾÉtª ÉäÊiÉ Ê½þ* º Éiª É̈ÉäiÉiÉ --- ẾÉtɺ Éƪ ÉÖHÆò Eò¨ÉÇ+ÎMxɽþÉäjÉÉÊnùEÆò
ẾÉtÉẾɽþÒxÉÉiEò¨ÉÇhÉÉä%ÎMxɽþÉäjÉÉÊuùʶɹ]ṏÉ , ẾÉuùÉÊxÉ́É ¥ÉÉÀ hÉÉä ẾÉtÉẾɽþÒxÉÉn ù¥ÉÉÀ hÉÉiÉÂ; iÉlÉÉÊ{É xÉÉiª ÉxiÉ̈ÉxÉ{ÉäIÉÆ
ẾÉtÉẾɽþÒxÉÆ Eò¨ÉÇ+ÎMxɽþÉäjÉÉÊnùEò¨É ; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? iÉ̈ÉäiÉ̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ ª ÉYÉäxÉ ẾÉẾÉÊnù¹ÉÎxiÉ ' <iª ÉẾɶ Éä¹ÉähÉ
+ÎMxɽþÉäjÉÉnäùÌ́ÉtɽäþiÉÖi´ÉäxÉ ¸ÉÖiÉi´ÉÉiÉÂ* xÉxÉÖ ẾÉtɺ Éƪ ÉÖHòº ª É +ÎMxɽþÉäjÉÉnäùÌ́ÉtÉẾɽþÒxÉÉÊuùʶɹ]õi´ÉÉ́ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ
ẾÉtÉẾɽþÒxÉ̈ÉÎMxɽþÉäjÉÉÊnù+Éi¨ÉẾÉtɽäþiÉÖi´ÉäxÉÉxÉ{ÉäIÉ̈Éä́ÉÊäiÉ ª ÉÖHò¨É -- xÉèiÉnäù́É̈ ÉÂ; ẾÉtɺ ɽþɪɺ ª ÉÉÎMxɽþÉäjÉÉnäùÌ́ÉtÉÊxÉÊ̈ÉkÉäxÉ
º ÉÉ̈Élª ÉÉÇÊiɶ ɪ ÉäxÉ ª ÉÉäMÉÉiÉÂ+Éi¨ÉYÉÉxÉÆ |ÉÊiÉ EòÎSÉiEòÉ® úhÉi´ÉÉÊiɶ ɪ ÉÉä ¦ÉẾɹªÉÊiÉ, xÉ iÉlÉÉ ẾÉtÉẾɽþÒxɺ ª É---<ÊiÉ ª ÉÖHÆò
Eò± {ÉʪÉiÉÖ̈É ; xÉ iÉÖ ` ª ÉYÉäxÉ ẾÉẾÉÊnù¹ÉÎxiÉ ' <iª ÉjÉÉẾɶ Éä¹ÉähÉÉi¨ÉYÉÉxÉÉR óMÉi´ÉäxÉ ¸ÉÖiɺ ª ÉÉÎMxɽþÉäjÉÉnäù®úxÉRÂ
óMÉi´ÉÆ
¶ ÉCª É̈ɦª ÉÖ{ÉMÉxiÉÖ̈ÉÂ; iÉlÉÉ Ê½þ¸ÉÖÊiÉ&--- ` ª Énäù́É ẾÉtª ÉÉ Eò® úÉÊäiÉ ¸ÉrùªÉÉä{ÉÊxɹÉnùÉ iÉnäù́É ´ÉÒªÉḈÉkÉ® Æú¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ
ẾÉtɺ Éƪ ÉÖHòº ª É Eò¨ÉÇhÉÉä%ÎMxɽþÉäjÉÉnäù& ´ÉÒªÉḈÉkÉ® úi´ÉÉʦÉvÉÉxÉäxÉ º ´ÉEòɪ ÉÈ|ÉÊiÉ EÆòÊSÉnùÊiɶ ɪ ÉÆ ¥ÉÖ́ÉÉhÉÉ ẾÉtÉẾɽþÒxɺ ª É iɺ ª Éè́É
iÉi|ɪ ÉÉäVÉxÉÆ |ÉÊiÉ ´ÉÒªÉḈÉk´ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ; Eò¨ÉÇhÉ SÉ ´ÉÒªÉḈÉk´ÉÆ iÉiÉ , ª Éiº ´É|ɪ ÉÉäVÉxɺ ÉÉvÉxɺ ɽþi´É̈ÉÂ* iɺ ¨ÉÉÊuùtɺ Éƪ ÉÖHÆò
ÊxÉiª É̈ÉÎMxɽþÉäjÉÉÊnùẾÉtÉẾɽþÒxÉÆ SÉ =¦Éª É̈ÉÊ{É ¨ÉÖ̈ÉÖIÉÖhÉÉ ¨ÉÉäIÉ|ɪ ÉÉäVÉxÉÉäqäù¶ÉäxÉ <½þVÉx¨ÉÊxÉ VÉx¨ÉÉxiÉ® äúSÉ |ÉÉMYÉÉxÉÉäi{ÉkÉä&
EÞòiÉÆ ª ÉiÉ, iÉtlÉɺ ÉÉ̈Élª ÉÈ¥ÉÀ ÉÊvÉMÉ̈É|ÉÊiɤ ÉxvÉEòÉ® úhÉÉä{ÉÉkÉnÖùÊ®úiÉIɪ ɽäþiÉÖi´ÉuùÉ® äúhÉ ¥ÉÀ ÉÊvÉMÉ̈ÉEòÉ® úhÉi´ÉÆ |ÉÊiÉ{Ét¨ÉÉxÉÆ
¸É́ÉhÉ̈ÉxÉxɸÉrùÉiÉÉi{ɪ ÉÉÇtxiÉ® úR óMÉEòÉ® úhÉÉ{ÉäIÉÆ ¥ÉÀ ẾÉtª ÉÉ º ɽþBEòEòɪ ÉȦÉ́ÉiÉÒÊiÉ Îº lÉiÉ̈ÉÂ**

¦ÉÉäMÉäxÉ Îi´ÉiÉ® äúIÉ{ÉʪÉi´ÉÉ º É̈{ÉtiÉä ** 4.1.19 **

<iÉ® úIÉ{ÉhÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.1.19 **

+xÉÉ® ú¤vÉEòɪ ÉǪÉÉä& {ÉÖhª É{ÉÉ{ɪ ÉÉäÌ́Étɺ ÉÉ̈Élª ÉÉÇiIɪ É =Hò& * <iÉ® äúiÉÖ +É® ú¤vÉEòɪ Éæ {ÉÖhª É{ÉÉ{Éä ={ɦÉÉäMÉäxÉ IÉ{ÉʪÉi´ÉÉ ¥ÉÀ
º ÉÆ{ÉtiÉä, ` iɺ ª É iÉÉ́Énäù́É ÊSÉ® Æúª ÉÉ́ÉzÉ ẾÉ̈ÉÉäIª Éä%lÉ º ÉÆ{Éiº ª Éä ' <ÊiÉ ` ¥ÉÀ è́É º Éx¥ÉÀ É{ª ÉäÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ
B´É̈ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É& * xÉxÉÖ º Éiª ÉÊ{É º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉä ª ÉlÉÉ |ÉÉMnäù½þ{ÉÉiÉÉn ù¦Éänùnù¶ÉÇxÉÆ ÊuùSÉxpùnù¶ÉÇxÉxª Éɪ ÉäxÉÉxÉÖ́ÉÞ
kÉ̈ÉÂ
, B´ÉÆ
{É SÉÉnù{ª ÉÖxÉÖ́ÉiÉæiÉ--xÉ, ÊxÉÊ̈ÉkÉɦÉ́ÉÉiÉÂ* ={ɦÉÉäMɶ Éä¹ÉIÉ{ÉhÉÆ Ê½þiÉjÉÉxÉÖ́ÉÞ ÊkÉÊxÉÊ̈ÉkÉ̈ÉÂ, xÉ SÉ iÉÉoù¶É̈ÉjÉ ËEòÊSÉnùκiÉ * xÉxÉÖ
+{É® ú& Eò¨ÉÉǶɪ ÉÉä%ʦÉxÉ́É̈ÉÖ{ɦÉÉäMÉ̈ÉÉ® ú{º ª ÉiÉä-- xÉ, iɺ ª É nùMvɤ ÉÒVÉi´ÉÉiÉÂ; Ê̈Élª ÉÉYÉÉxÉÉ́ɹ]ṏ¦ÉÆ Ê½þEò¨ÉÉÇxiÉ® Æúnäù½þ{ÉÉiÉ
={ɦÉÉäMÉÉxiÉ® ú̈ÉÉ® ú¦ÉäiÉ; iÉSSÉ Ê̈Élª ÉÉYÉÉxÉÆ º É̈ª ÉMYÉÉxÉäxÉ nùMvÉ̈É --<iª ÉiÉ& º ÉÉv´ÉäiÉiÉÂ+É® ú¤vÉEòɪ ÉÇIɪ Éä ẾÉnÖù¹É& Eèò´É± ª É̈É́ɶ ª ÉÆ
¦É́ÉiÉÒÊiÉ **

<ÊiÉ ¸ÉÒ̈Éi{É® ú̈ɽÆþºÉ{ÉÊ® úµÉÉVÉEòÉSÉɪ ÉǺª É ¸ÉÒMÉÉäẾÉxnù-

¦ÉMÉ́Éi{ÉÚ
Vª É{ÉÉnùʶɹªÉº ª É ¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́ÉiÉ& EÞ òiÉÉè
¶ ÉÉ® úÒ®úEò¨ÉÒ̈ÉÉƺ Éɺ ÉÚ
jɦÉɹªÉä
SÉiÉÖlÉÉÇvª Éɪ ɺ ª É |ÉlÉ̈É& {ÉÉnù& **
 ** ¥ÉÀ º ÉÚ jÉ̈ÉÂ**
*¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́Éi{ÉÉnèù& ẾÉ® úÊSÉiÉ̈ɦÉɹªÉ̈ÉÂ
*

** SÉiÉÖlÉÉæ%vª Éɪ É& **

** ÊuùiÉÒªÉ& {ÉÉnù& **

´ÉÉRÂ
ó̈ÉxÉʺ É nù¶ÉÇxÉÉSUô¤ nùÉSSÉ ** 4.2.1 **
´ÉÉMÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.2.1 **

+κ iÉ |Éɪ ÉhÉẾɹɪ ÉÉ ¸ÉÖÊiÉ&--- ` +º ª É º ÉÉä̈ª É {ÉÖ¯û¹Éº ª É |ɪ ÉiÉÉä ´ÉÉRÂ

ó̈ÉxÉʺ É º ÉÆ{ÉtiÉä ¨ÉxÉ& |ÉÉhÉä |ÉÉhɺ iÉäVÉʺ É iÉäVÉ& {É® úºª ÉÉÆ
näù́ÉiÉɪ ÉÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ * ÊEòÊ̈ɽþ´ÉÉSÉ B´É ´ÉÞ ÊkÉ̈Ékª ÉÉ ¨ÉxÉʺ É º ÉÆ{ÉÊkɯûSª ÉiÉä, =iÉ ´ÉÉM´ÉÞ kÉäÊ® úÊiÉ Ếɶ ɪ É& * iÉjÉ ´ÉÉMÉä́É iÉÉ́ÉiÉÂ
¨ÉxÉʺ É º ÉÆ{ÉtiÉ <ÊiÉ |ÉÉ{iÉ̈É ; iÉlÉÉ Ê½þ¸ÉÖÊiÉ® úxÉÖMÉÞ
½þÒiÉÉ ¦É́ÉÊiÉ; <iÉ® úlÉÉ ± ÉIÉhÉÉ º ª ÉÉiÉ ; ¸ÉÖÊiɱ ÉIÉhÉÉẾɶ ɪ Éä SÉ
¸ÉÖÊiÉxª ÉÉǪª ÉÉ, xÉ ± ÉIÉhÉÉ; iɺ ¨ÉÉiÉ´ÉÉSÉ B´É +ª ÉÆ ¨ÉxÉʺ É |ɱ ɪ É <ÊiÉ **

B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, ¥ÉÚ¨ É&--- ´ÉÉM´ÉÞ ÊkÉ̈ÉÇxÉʺ É º ÉÆ{ÉtiÉ <ÊiÉ * EòlÉÆ ´ÉÉM´ÉÞ ÊkÉÊ® úÊiÉ ´ª ÉÉJª Éɪ ÉiÉä, ª ÉÉ́ÉiÉÉ ` ´ÉÉR ó̈ÉxÉʺ É ' <iª Éä́É
+ÉSÉɪ ÉÇ& {É`öÊiÉ ? º Éiª É̈ÉäiÉiÉ ; {ÉÊ`ö¹ªÉÊiÉ iÉÖ {É® úºiÉÉiÉ --- ` +ẾɦÉÉMÉÉä ´ÉSÉxÉÉiÉÂ' <ÊiÉ; iɺ ¨ÉÉnùjÉ ´ÉÞ kª ÉÖ{ɶ É̈É̈ÉÉjÉÆ
ẾÉ́ÉIÉiÉÒÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä * iÉk´É|ɱ ɪ ÉẾÉ́ÉIÉɪ ÉÉÆ iÉÖ º É́ÉÇjÉè́É +ẾɦÉÉMɺ ÉÉ̈ª ÉÉiÉÂËEò {É® újÉè́É ẾÉ˶ɹªÉÉiÉ -- ` +ẾɦÉÉMÉ& ' <ÊiÉ;
iɺ ¨ÉÉnùjÉ ´ÉÞ kª ÉÖ{ɺ ÉƽþÉ® úẾÉ́ÉIÉÉ * ´ÉÉM´ÉÞ ÊkÉ& {ÉÚ ´ÉÇ̈ÉÖ{ɺ ÉÆÊ¿ ª ÉiÉä ¨ÉxÉÉä́ÉÞ
kÉÉ́É́Éκ lÉiÉɪ ÉÉÊ̈Éiª ÉlÉÇ& * Eòº ¨ÉÉiÉÂ? nù¶ÉÇxÉÉiÉ ---
où¶ª ÉiÉä ʽþ´ÉÉM´ÉÞ kÉä& {ÉÚ ´ÉÉæ{ɺ ÉƽþÉ® úÉä ¨ÉxÉÉä́ÉÞ
kÉÉèẾÉt¨ÉÉxÉɪ ÉÉ̈É ; xÉ iÉÖ ´ÉÉSÉ B´É ´ÉÞ ÊkÉ̈Ékª ÉÉ ¨Éxɺ ª ÉÖ{ɺ ÉƽþÉ® ú& EäòxÉÊSÉnùÊ{É pù¹]ÖõÆ
¶ ÉCª ÉiÉä * xÉxÉÖ ¸ÉÖÊiɺ ÉÉ̈Élª ÉÉÇiÉ´ÉÉSÉ B´Éɪ ÉÆ ¨Éxɺ ª É{ª ɪ ÉÉä ª ÉÖHò <iª ÉÖHò¨É --- xÉäiª Éɽþ, +iÉi|ÉEÞ òÊiÉi´ÉÉiÉ ; ª ɺ ª É Ê½þª ÉiÉ
=i{ÉÊkÉ&, iɺ ª É iÉjÉ |ɱ ɪ ÉÉä xª Éɪ ª É&, ¨ÉÞ nùÒ́É ¶ É® úÉ́ɺ ª É; xÉ SÉ ¨Éxɺ ÉÉä ´ÉÉMÉÖi{ÉtiÉ <ÊiÉ ËEòSÉxÉ |É̈ÉÉhÉ̈Éκ iÉ *
´ÉÞ
kª ÉÖnÂ
ù¦É́ÉÉʦɦÉ́ÉÉèiÉÖ +|ÉEÞ òÊiɺ É̈Éɸɪ ÉÉ́ÉÊ{É où¶ª ÉäiÉä; {ÉÉÌlÉ́É䦪ÉÉä ʽþ<xvÉxÉ䦪É& iÉèVɺ ɺ ª ÉÉMxÉä́ÉÞ ÇÊkɯûn ù¦É́ÉÊiÉ, +{º ÉÖ SÉ
={ɶ ÉÉ̈ª ÉÊiÉ * EòlÉÆ iÉ̽þ+κ ¨Éx{ÉIÉä ¶ ɤ nù&-- ` ´ÉÉR ó̈ÉxÉʺ É º ÉÆ{ÉtiÉä ' <ÊiÉ ? +iÉ +ɽþ--- ¶ ɤ nùÉSSÉäÊiÉ;
¶ ɤ nùÉä%{ª Éκ ¨Éx{ÉIÉä%´ÉEò± {ÉiÉä, ´ÉÞ ÊkÉ́ÉÞÊkÉ̈ÉiÉÉä® ú¦ÉänùÉä{ÉSÉÉ® úÉÊnùiª ÉlÉÇ& **

+iÉ B´É SÉ º É́ÉÉÇhª ÉxÉÖ ** 4.2.2 **

** 4.2.2 **

` iɺ ¨ÉÉnÖù{ɶ ÉÉxiÉiÉäVÉÉ& {ÉÖxɦÉḈÉÊ̈ÉÎxpùªÉè̈ÉÇxÉʺ É º ÉÆ{Ét¨ÉÉxÉè& ' <iª ÉjÉ +Ếɶ Éä¹ÉähÉ º É́Éæ¹ÉÉ̈Éä́ÉÎ
äxpùªÉÉhÉÉÆ ¨ÉxÉʺ É º ÉÆ{ÉÊkÉ& ¸ÉÚ
ª ÉiÉä;
iÉjÉÉÊ{É +iÉ B´É ´ÉÉSÉ <´É SÉIÉÖ® úÉnùÒxÉÉ̈ÉÊ{É º É́ÉÞ ÊkÉEäò ¨Éxɺ ª É́Éκ lÉiÉä ´ÉÞ Êkɱ ÉÉä{Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂiÉk´É|ɱ ɪ Éɺ ÉƦÉ́ÉÉiɶ ɤ nùÉä{É{ÉkÉä SÉ
´ÉÞ
ÊkÉuùÉ® äúhÉè́É º É́ÉÉÇhÉÒÎxpùªÉÉÊhÉ ¨ÉxÉÉä%xÉÖ́ÉiÉÇxiÉä * º É́Éæ¹ÉÉÆ Eò® úhÉÉxÉÉÆ ¨Éxɺ ª ÉÖ{ɺ ÉƽþÉ® úÉẾɶ Éä¹Éä º ÉÊiÉ ´ÉÉSÉ& {ÉÞ
lÉMOɽþhÉ̈ÉÂ`
´ÉÉRÂó̈ÉxÉʺ É º ÉÆ{ÉtiÉä ' <iª ÉÖnùɽþ®úhÉÉxÉÖ® úÉävÉäxÉ **

iÉx¨ÉxÉ& |ÉÉhÉ =kÉ® úÉiÉÂ** 4.2.3 **

¨ÉxÉÉä%ÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.2.3 **

º É̈ÉÊvÉMÉiÉ̈ÉäiÉiÉÂ--- ` ´ÉÉR ó̈ÉxÉʺ É º ÉÆ{ÉtiÉä ' <iª ÉjÉ ´ÉÞ Êkɺ ÉÆ{ÉÊkÉẾÉ́ÉIÉäÊiÉ; +lÉ ª ÉnÖùkÉ® Æú´ÉÉCª É̈ÉÂ` ¨ÉxÉ& |ÉÉhÉä ' <ÊiÉ,
ÊEò¨ÉjÉÉÊ{É ´ÉÞ Êkɺ ÉÆ{ÉÊkÉ® äú́É ẾÉ́ÉIª ÉiÉä, =iÉ ´ÉÞ ÊkÉ̈Éiº ÉÆ{ÉÊkÉ&-- <ÊiÉ ẾÉÊSÉÊEòiº Éɪ ÉÉ̈É , ´ÉÞ ÊkÉ̈Éiº ÉÆ{ÉÊkÉ® äú́É +jÉ <ÊiÉ |ÉÉ{iÉ̈ÉÂ
,
¸ÉÖiª ÉxÉÖOɽþÉiÉÂ
; iÉi|ÉEÞ òÊiÉi´ÉÉä{É{ÉkÉä SÉ; iÉlÉÉ Ê½þ---` +zÉ̈ɪ ÉÆ Ê½þº ÉÉä̈ª É ¨ÉxÉ +É{ÉÉä̈ɪ É& |ÉÉhÉ& ' <iª Ézɪ ÉÉäÊxÉ ¨ÉxÉ +É̈ÉxÉÎxiÉ,
+¤ ª ÉÉäËxÉ SÉ |ÉÉhÉ̈É ; +É{É SÉÉzÉ̈ɺ ÉÞ VÉxiÉ---<ÊiÉ ¸ÉÖÊiÉ& * +iÉ SÉ ª Éx¨ÉxÉ& |ÉÉhÉä |ɱ ÉÒªÉiÉä, +zÉ̈Éä́É iÉnù{º ÉÖ |ɱ ÉÒªÉiÉä; +zÉÆ
ʽþ¨ÉxÉ&, +É{É SÉ |ÉÉhÉ&, |ÉEÞ òÊiÉẾÉEòÉ® úɦÉänùÉÊnùÊiÉ * B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, ¥ÉÚ ¨ É&--- iÉnùÊ{É
+ÉMÉÞ ½þÒiɤ ÉÉÁ ÎäxpùªÉ́ÉÞ ÊkÉ ¨ÉxÉÉä ´ÉÞ ÊkÉuùÉ® äúhÉè́É |ÉÉhÉä |ɱ ÉÒªÉiÉ <ÊiÉ =kÉ® úÉuùÉCª ÉÉnù́ÉMÉxiÉ́ª É̈É ; iÉlÉÉ Ê½þº ÉÖ¹ÉÖ{º ÉÉä̈ÉÖÇ̈ÉÚ
¹ÉÉæ SÉ
|ÉÉhÉ́ÉÞ kÉÉè{ÉÊ® úº{ÉxnùÉÎi¨ÉEòɪ ÉÉ̈É́Éκ lÉiÉɪ ÉÉ̈É , ¨ÉxÉÉä́ÉÞkÉÒxÉÉ̈ÉÖ{ɶ É̈ÉÉä où¶ª ÉiÉä; xÉ SÉ ¨Éxɺ É& º ´É°ü{ÉÉ{ª ɪ É& |ÉÉhÉä º ÉƦÉ́ÉÊiÉ;
+iÉi|ÉEÞ òÊiÉi´ÉÉiÉÂ* xÉxÉÖ nù̶ÉiÉÆ ¨Éxɺ É& |ÉÉhÉ|ÉEÞ òÊiÉi´É̈É ---xÉèiÉiº ÉÉ® ú̈ÉÂ
; xÉ Ê½þ<Çoù¶ÉäxÉ |ÉÉhÉÉÊb÷EäòxÉ iÉi|ÉEÞ òÊiÉi´ÉäxÉ ¨ÉxÉ&
|ÉÉhÉä º ÉÆ{ÉkÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; B´É̈ÉÊ{É Ê½þ+zÉä ¨ÉxÉ& º ÉÆ{ÉtäiÉ, +{º ÉÖ SÉÉzÉ̈É , +{º ´Éä́É SÉ |ÉÉhÉ&; xÉ Á äiÉκ ¨ÉzÉÊ{É {ÉIÉä
|ÉÉhɦÉÉ́É{ÉÊ® úhÉiÉɦª ÉÉä%n ù¦ª ÉÉä ¨ÉxÉÉä VÉɪ ÉiÉ <ÊiÉ ËEòSÉxÉ |É̈ÉÉhÉ̈Éκ iÉ; iɺ ¨ÉÉiÉÂxÉ ¨Éxɺ É& |ÉÉhÉä º ´É°ü{ÉÉ{ª ɪ É& *
´ÉÞ
kª É{ª ɪ Éä%Ê{É iÉÖ ¶ ɤ nùÉä%´ÉEò± {ÉiÉä, ´ÉÞ ÊkÉ́ÉÞ ÊkÉ̈ÉiÉÉä® ú¦ÉänùÉä{ÉSÉÉ® úÉiÉÂ<ÊiÉ nù̶ÉiÉ̈ÉÂ**

º ÉÉä%vª ÉIÉä iÉnÖù{ÉMÉ̈ÉÉÊnù¦ªÉ& ** 4.2.4 **

+vª ÉIÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.2.4 **

κ lÉiÉ̈ÉäiÉiÉ ---ª ɺ ª É ª ÉiÉÉä xÉÉäi{ÉÊkÉ&, iɺ ª É iÉκ ¨Éx´ÉÞ ÊkÉ|ɱ ɪ É&, xÉ º ´É°ü{É|ɱ ɪ É <ÊiÉ; <nùÊ̈ÉnùÉxÉÒ̈ÉÂ` |ÉÉhɺ iÉäVÉʺ É ' <iª ÉjÉ
ÊSÉxiª ÉiÉä---ËEò ª ÉlÉɸÉÖÊiÉ |ÉÉhɺ ª É iÉäVɺ ª Éä́É ´ÉÞ kª ÉÖ{ɺ ÉƽþÉ® ú&, ËEò ´ÉÉ näù½äþÎxpùªÉ{É\VÉ® úÉvª ÉIÉä VÉÒ́É <ÊiÉ * iÉjÉ
¸ÉÖiÉä® úxÉÊiɶ ÉR óCª Éi´ÉÉiÉÂ|ÉÉhɺ ª É iÉäVɺ ª Éä́É º ÉÆ{ÉÊkÉ& º ª ÉÉiÉ , +¸ÉÖiÉEò± {ÉxÉɪ ÉÉ +xª Éɪ ª Éi´ÉÉiÉ -- <iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä |ÉÊiÉ{ÉtiÉä---
º ÉÉä%vª ÉIÉ <ÊiÉ * º É |ÉEÞ òiÉ& |ÉÉhÉ&, +vª ÉIÉä +ẾÉtÉEò¨ÉÇ{ÉÚ ´ÉÇ|ÉYÉÉä{ÉÉÊvÉEäò ẾÉYÉÉxÉÉi¨ÉÊxÉ +´ÉÊiɹ`öiÉä; iÉi|ÉvÉÉxÉÉ
|ÉÉhÉ́ÉÞ ÊkɦÉḈÉiÉÒiª ÉlÉÇ&; EÖòiÉ& ? iÉnÖù{ÉMÉ̈ÉÉÊnù¦ª É&--- ` B´É̈Éä́Éä̈É̈ÉÉi¨ÉÉxÉ̈ÉxiÉEòɱ Éä º É́Éæ |ÉÉhÉÉ +ʦɺ É̈Éɪ ÉÎxiÉ
ª ÉjÉèiÉnÚ ùv´ÉÉçSU ố Éɺ ÉÒ ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ Ê½þ¸ÉÖiª ÉxiÉ® ú̈ÉÂ+vª ÉIÉÉä{ÉMÉÉÊ̈ÉxÉ& º É́ÉÉÇx|ÉÉhÉÉxÉÂ+Ếɶ Éä¹ÉähÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ; Ếɶ Éä¹ÉähÉ SÉ `
iÉ̈ÉÖiGòɨÉxiÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ, iÉnùxÉÖ́ÉÞ ÊkÉiÉÉÆ iÉ <iÉ® äú¹ÉÉ̈ÉÂ` |ÉÉhÉ̈ÉxÉÚ iGòɨÉxiÉÆ º É́Éæ |ÉÉhÉÉ +xÉÖiGòɨÉÎxiÉ ' <ÊiÉ; ` º ÉẾÉYÉÉxÉÉä ¦É́ÉÊiÉ
' <ÊiÉ SÉ +vª ÉIɺ ª É +xiÉÌ́ÉYÉÉxÉ́Ék´É|Énù¶ÉÇxÉäxÉ iÉκ ¨ÉxÉÂ+{ÉÒiÉEò® úhÉOÉÉ̈ɺ ª É |ÉÉhɺ ª É +´Éº lÉÉxÉÆ MÉ̈ɪ ÉÊiÉ * xÉxÉÖ `
|ÉÉhɺ iÉäVÉʺ É ' <ÊiÉ ¸ÉÚ ª ÉiÉä; EòlÉÆ |ÉÉhÉÉä%vª ÉIÉä <iª ÉÊvÉEòÉ´ÉÉ{É& ÊGòª ÉiÉä ? xÉè¹É nùɹäÉ&,
+vª ÉIÉ|ÉvÉÉxÉi´ÉÉnÖùiGò¨ÉhÉÉÊnù́ª É́ɽþÉ® úºª É, ¸ÉÖiª ÉxiÉ® úMÉiɺ ª ÉÉÊ{É SÉ Ếɶ Éä¹Éº ª ÉÉ{ÉäIÉhÉÒªÉi´ÉÉiÉÂ**

EòlÉÆ iÉ̽þ` |ÉÉhɺ iÉäVÉʺ É ' <ÊiÉ ¸ÉÖÊiÉÊ® úiª ÉiÉ +ɽþ---

¦ÉiÚɹÉÖ iÉSUØôiÉä& ** 4.2.5 **

** 4.2.5 **

º É |ÉÉhɺ ÉÆ{ÉÞ HòÉä%vª ÉIÉ& iÉäVÉ&º ɽþSÉÊ® úiÉä¹ÉÖ ¦ÉÚ

iÉä¹ÉÖ näù½þ¤ÉÒVɦÉÚ
iÉä¹ÉÖ º ÉÚ
I ¨Éä¹ÉÖ +´ÉÊiɹ`öiÉ <iª É́ÉMÉxiÉ́ª É̈É , ` |ÉÉhɺ iÉäVÉʺ É ' <ÊiÉ
¸ÉÖiÉä& * xÉxÉÖ SÉ <ª ÉÆ ¸ÉÖÊiÉ& |ÉÉhɺ ª É iÉäVÉʺ É Îº lÉËiÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ, xÉ |ÉÉhɺ ÉÆ{ÉÞ Hòº ª ÉÉvª ÉIɺ ª É---- xÉè¹É nùɹäÉ&, º ÉÉä%vª ÉIÉä-- <ÊiÉ
+vª ÉIɺ ª ÉÉ{ª ÉxiÉ® úɱ É ={ɺ ÉÆJª ÉÉiÉi´ÉÉiÉ ; ª ÉÉä%Ê{É Ê½þ» ÉÖPxÉÉx¨ÉlÉÖ® úÉÆ MÉi´ÉÉ ¨ÉlÉÖ® úɪ ÉÉ& {ÉÉ]õʱÉ{ÉÖjÉÆ µÉVÉÊiÉ, º ÉÉä%Ê{É
» ÉÖPxÉÉi{ÉÉ]õʱÉ{ÉÖjÉÆ ª ÉÉiÉÒÊiÉ ¶ ÉCª ÉiÉä ´ÉÊnùiÉÖ̈ÉÂ; iɺ ¨ÉÉiÉÂ` |ÉÉhɺ iÉäVÉʺ É ' <ÊiÉ |ÉÉhɺ ÉÆ{ÉÞ Hòº ª ÉÉvª ÉIɺ ª Éè́É BiÉiÉÂ
iÉäVÉ&º ɽþSÉÊ® úiÉä¹ÉÖ ¦ÉÚ
iÉä¹́É́ɺ lÉÉxÉ̈ÉÂ**

EòlÉÆ iÉäVÉ&º ɽþSÉÊ® úiÉä¹ÉÖ ¦ÉÚ

iÉäίÉiª ÉÖSª ÉiÉä, ª ÉÉ́ÉiÉÉ BEò¨Éä́É iÉäVÉ& ¸ÉÚ
ª ÉiÉä-- ` |ÉÉhɺ iÉäVÉʺ É ' <ÊiÉ ? +iÉ +ɽþ---

xÉèEòκ ¨ÉxÉÂnù¶ÉǪÉiÉÉäʽþ** 4.2.6 **

** 4.2.6 **

xÉ BEòκ ¨ÉzÉä́É iÉäVÉʺ É ¶ É® úÒ®úÉxiÉ® ú|Éä{º ÉÉ́Éä± Éɪ ÉÉÆ VÉÒ́ÉÉä%´ÉÊiɹ`öiÉä, Eòɪ ÉǺª É ¶ É® úÒ®úºª ÉÉxÉäEòÉi¨ÉEòi´Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* nù¶ÉǪÉiÉ SÉ
BiÉ̈ÉlÉÈ|É xÉ|ÉÊiÉ́ÉSÉxÉä ` +É{É& {ÉÖ¯û¹É́ÉSɺ É& ' <ÊiÉ; iÉn ù́ª ÉÉJª ÉÉiÉ̈ÉÂ` jª ÉÉi¨ÉEòi´ÉÉkÉÖ ¦ÉÚ ª ɺ i´ÉÉiÉÂ' <iª ÉjÉ * ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ
ÊiÉ SÉ
BiÉ̈ÉlÉÈnù¶ÉǪÉiÉ&; ¸ÉÖÊiÉ&--- ` {ÉÞ l´ÉÒ̈ɪ É +É{ÉÉä̈ɪ ÉÉä ´Éɪ ÉÖ̈ɪ É +ÉEòɶ É̈ɪ ɺ iÉäVÉÉä̈ɪ É& ' <iª ÉÉtÉ; º ¨ÉÞ ÊiÉ® úÊ{É--- +h´ª ÉÉä
¨ÉÉjÉÉẾÉxÉÉʶÉxª ÉÉä nù¶ÉÉvÉÉÇxÉÉÆ iÉÖ ª ÉÉ& º ¨ÉÞ
iÉÉ& * iÉÉʦÉ& º ÉÉvÉÇÊ̈ÉnÆùº É́ÉȺ ÉƦÉ́Éiª ÉxÉÖ{ÉÚ ´ÉǶÉ& ' <iª ÉÉtÉ * xÉxÉÖ SÉ ={ɺ ÉƾþiÉä¹ÉÖ
´ÉÉMÉÉÊnù¹ÉÖ Eò® úhÉä¹ÉÖ ¶ É® úÒ®úÉxiÉ® ú|Éä{º ÉÉ́Éä± Éɪ ÉÉ̈ÉÂ` C´Éɪ ÉÆ iÉnùÉ {ÉÖ¯û¹ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É ¸ÉÖiª ÉxiÉ® ÆúEò¨ÉÉÇ̧ɪ ÉiÉÉÆ ÊxÉ°ü{ɪ ÉÊiÉ-
- ` iÉÉè½þª ÉnÚ ùSÉiÉÖ& Eò¨Éǽèþ́É iÉnÚ ùSÉiÉÖ® úlÉ ½þª Éi|ɶ ɶ Éƺ ÉiÉÖ& Eò¨Éǽèþ́É iÉi|ɶ ɶ Éƺ ÉiÉÖ& ' <ÊiÉ; +jÉÉäSª ÉiÉä--- iÉjÉ
Eò¨ÉÇ|ɪ ÉÖHòº ª É OɽþÉÊiÉOɽþºÉÆYÉEòº ª É <ÎxpùªÉẾɹɪ ÉÉi¨ÉEòº ª É ¤ ÉxvÉxɺ ª É |É́ÉÞ ÊkÉÊ® úÊiÉ Eò¨ÉÉÇ̧ɪ ÉiÉÉäHòÉ; <½þ{ÉÖxÉ&
¦ÉÚ
iÉÉä{ÉÉnùÉxÉÉqäù½þÉxiÉ® úÉäi{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ ¦ÉÚ iÉɸɪ Éi´É̈ÉÖHò¨ÉÂ; |ɶ Éƺ Éɶ ɤ nùÉnùÊ{É
iÉjÉ |ÉÉvÉÉxª É̈ÉÉjÉÆ Eò¨ÉÇhÉ& |Énù̶ÉiÉ̈É , xÉ i´Éɸɪ ÉÉxiÉ® ÆúÊxÉ́ÉÉÊ® úiÉ̈É ; iɺ ¨ÉÉnùẾÉ® úÉävÉ& **

º É̈ÉÉxÉÉ SÉɺ ÉÞ
iª ÉÖ{ÉGò¨ÉÉnù̈ÉÞ
iÉi´ÉÆ SÉÉxÉÖ{ÉÉä¹ªÉ ** 4.2.7 **
+ɺ ÉÞ
iª ÉÖ{ÉGò¨ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.2.7 **

º ÉäªÉ̈ÉÖiGòÉÎxiÉ& ËEò ẾÉuùnùẾÉnÖù¹ÉÉä& º É̈ÉÉxÉÉ, ËEò ´ÉÉ Ếɶ Éä¹É́ÉiÉÒ-- <ÊiÉ Ếɶ ɪ ÉÉxÉÉxÉÉÆ Ếɶ Éä¹É́ÉiÉÒÊiÉ iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ*
¦ÉÚ iÉɸɪ ÉẾÉʶɹ]õÉ Á ¹äÉÉ; {ÉÖxɦÉḈÉɪ É SÉ ¦ÉÚiÉÉxª ÉɸÉÒªÉxiÉä; xÉ SÉ ẾÉnÖù¹É& {ÉÖxɦÉḈÉ& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ; +¨ÉÞ iÉi´ÉÆ Ê½þẾÉuùÉxɶ xÉÖiÉä--- <ÊiÉ
κ lÉÊiÉ&; iɺ ¨ÉÉnùẾÉnÖù¹É B´É B¹ÉÉ =iGòÉÎxiÉ& * xÉxÉÖ ẾÉtÉ|ÉEò® úhÉä º É̈ÉÉ̈xÉÉxÉÉiÉÂẾÉnÖù¹É B´É B¹ÉÉ ¦É́ÉäiÉ -- xÉ, º ´ÉÉ{ÉÉÊnù́ÉiÉÂ
ª ÉlÉÉ|ÉÉ{iÉÉxÉÖEòÒiÉÇxÉÉiÉ ; ª ÉlÉÉ Ê½þ` ª ÉjÉèiÉi{ÉÖ¯û¹É& º ´ÉÊ{ÉÊiÉ xÉÉ̈É ' ` +ʶÉʶɹÉÊiÉ xÉÉ̈É ' ` Ê{É{Éɺ ÉÊiÉ xÉÉ̈É ' <ÊiÉ SÉ
º É́ÉÇ|ÉÉÊhɺ ÉÉvÉÉ® úhÉÉ B´É º ´ÉÉ{ÉÉnùªÉÉä%xÉÖEòÒiª ÉÇxiÉä ẾÉtÉ|ÉEò® úhÉä%Ê{É |ÉÊiÉÊ{É{ÉÉnùʪÉʹÉiÉ́ɺ iÉÖ|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉÉxÉÖMÉÖhª ÉäxÉ, xÉ iÉÖ ẾÉnÖù¹ÉÉä
Ếɶ Éä¹É́ÉxiÉÉä ẾÉÊvÉiº ª ÉxiÉä; B´É̈ÉÂ<ª É̈ÉÊ{É =iGòÉÎxiÉ& ¨É½þÉVÉxÉMÉiÉè́ÉÉxÉÖEòÒiª ÉÇiÉä, ª ɺ ª ÉÉÆ {É® úºª ÉÉÆ näù́ÉiÉɪ ÉÉÆ {ÉÖ¯û¹Éº ª É |ɪ ÉiÉ&
iÉäVÉ& º ÉÆ{ÉtiÉä º É +Éi¨ÉÉ iÉk´É̈Éʺ É-- <iª ÉäiÉi|ÉÊiÉ{ÉÉnùʪÉiÉÖ̈ÉÂ* |ÉÊiÉʹÉrùÉ SÉ B¹ÉÉ ẾÉnÖù¹É&-- ` xÉ iɺ ª É |ÉÉhÉÉ =iGòɨÉÎxiÉ
' <ÊiÉ * iɺ ¨ÉÉiÉÂ+ẾÉnÖù¹É B´Éè¹ÉäÊiÉ **

B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, ¥ÉÚ ¨ É&---º É̈ÉÉxÉÉ SÉè¹ÉÉ =iGòÉÎxiÉ& ` ´ÉÉR ó̈ÉxÉʺ É ' <iª ÉÉtÉ ẾÉuùnùẾÉnÖù¹ÉÉä& +ɺ ÉÞ iª ÉÖ{ÉGò¨ÉÉiɦÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ,
+Ếɶ Éä¹É¸É́ÉhÉÉiÉ ; +ẾÉuùÉxÉÂnäù½þ¤ÉÒVɦÉÚ iÉÉÊxÉ ¦ÉÚ iɺ ÉÚ
I ¨ÉÉhª ÉÉʸÉiª É Eò¨ÉÇ|ɪ ÉÖHòÉä näù½þOɽþhÉ̈ÉxÉÖ¦É́Éxɺ Éƺ É® úÊiÉ, ẾÉuùÉƺ iÉÖ
YÉÉxÉ|ÉEòÉʶÉiÉÆ ¨ÉÉäIÉxÉÉb÷ÒuùÉ® ú̈Éɸɪ ÉiÉä-- iÉnäùiÉiÉÂ` +ɺ ÉÞ iª ÉÖ{ÉGò¨ÉÉiÉÂ' <iª ÉÖHò¨ÉÂ* xÉxÉÖ +¨ÉÞ iÉi´ÉÆ ẾÉnÖù¹ÉÉ |ÉÉ{iÉ́ª É̈ÉÂ
, xÉ SÉ
iÉqäù¶ÉÉxiÉ® úɪ ÉkÉ̈ÉÂ, iÉjÉ EÖòiÉÉä ¦ÉÚiÉɸɪ Éi´ÉÆ º ÉÞ
iª ÉÖ{ÉGò¨ÉÉä ´ÉäÊiÉ-- +jÉÉäSª ÉiÉä--- +xÉÖ{ÉÉä¹ªÉ SÉ, <nù̈É , +nùMv´ÉÉ
+iª ÉxiÉ̈ÉẾÉtÉnùÒxC± Éä¶ ÉÉxÉ , +{É® úẾÉtɺ ÉÉ̈Élª ÉÉÇiÉÂ+É{ÉäÊIÉEò¨É̈ÉÞ iÉi´ÉÆ |Éä{º ÉiÉä º ÉƦÉ́ÉÊiÉ iÉjÉ º ÉÞ iª ÉÖ{ÉGò¨É&; ¦ÉÚ
iÉɸɪ Éi´ÉÆ SÉ--
xÉ Ê½þÊxÉ® úɸɪ ÉÉhÉÉÆ |ÉÉhÉÉxÉÉÆ MÉÊiɯû{É{ÉtiÉä; iɺ ¨ÉÉnùnùɹäÉ& **

iÉnùÉ{ÉÒiÉä& º Éƺ ÉÉ® ú́ª É{Énäù¶ÉÉiÉÂ** 4.2.8 **

º Éƺ ÉÉ® ú́ª É{Énäù¶ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.2.8 **

` iÉäVÉ& {É® úºª ÉÉÆ näù́ÉiÉɪ ÉÉ̈ÉÂ' <iª ÉjÉ |ÉEò® úhɺ ÉÉ̈Élª ÉÉÇiÉÂiÉiɪ ÉlÉÉ |ÉEÞ òiÉÆ iÉäVÉ& º ÉÉvª ÉIÉÆ º É|ÉÉhÉÆ º ÉEò® úhÉOÉÉ̈ÉÆ
¦ÉÚiÉÉxiÉ® úºÉʽþiÉÆ |ɪ ÉiÉ& {ÉÖƺ É& {É® úºª ÉÉÆ näù́ÉiÉɪ ÉÉÆ º ÉÆ{ÉtiÉ <iª ÉäiÉnÖùHÆò ¦É́ÉÊiÉ; EòÒoù¶ÉÒ{ÉÖxÉÊ® úªÉÆ º ÉÆ{ÉÊkÉ& º ª ÉÉÊnùÊiÉ ÊSÉxiª ÉiÉä *
iÉjÉ +Éiª ÉÎxiÉEò B´É iÉÉ́Éiɺ ´É°ü{É|ÉẾɱ ɪ É <ÊiÉ |ÉÉ{iÉ̈É , iÉi|ÉEÞ òÊiÉi´ÉÉä{É{ÉkÉä&; º É́ÉǺª É Ê½þVÉÊxÉ̈ÉiÉÉä ´Éº iÉÖVÉÉiɺ ª É
|ÉEÞ òÊiÉ& {É® úÉ näù́ÉiÉäÊiÉ |ÉÊiɹ`öÉÊ{ÉiÉ̈É ; iɺ ¨ÉÉiÉÂ+Éiª ÉÎxiÉEòÒ<ª É̈ÉẾɦÉÉMÉÉ{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ * B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, ¥ÉÚ ¨ É&----iÉiÉÂiÉäVÉ+ÉÊnù
¦ÉÚiɺ ÉÚ
I ¨ÉÆ ¸ÉÉäjÉÉÊnùEò® úhÉɸɪ ɦÉÚiÉ̈ÉÂ+É{ÉÒiÉä& +ɺ Éƺ ÉÉ® ú̈ÉÉäIÉÉiɺ É̈ª ÉMYÉÉxÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉiÉÂ+´ÉÊiɹ`öiÉä--- ` ª ÉÉäÊxÉ̈Éxª Éä |É{ÉtxiÉä
¶ É® úÒ®úi´Éɪ É näùʽþxÉ& * º lÉÉhÉÖ̈Éxª Éä%xÉÖº Éƪ ÉÎxiÉ ª ÉlÉÉEò¨ÉǪ ÉlÉɸÉÖiÉ̈ÉÂ' <iª ÉÉÊnùºÉƺ ÉÉ® ú́ª É{Énäù¶ÉÉiÉ ; +xª ÉlÉÉ Ê½þº É́ÉÇ&
|Éɪ Éhɺ É̈ɪ É B´É ={ÉÉÊvÉ|Éiª ɺ iÉ̈ɪ ÉÉnùiª ÉxiÉÆ ¥ÉÀ º ÉÆ{ÉtäiÉ, iÉjÉ ẾÉÊvɶ Éɺ jÉ̈ÉxÉlÉÇEÆò º ª ÉÉiÉ , ẾÉtɶ Éɺ jÉÆ SÉ;
Ê̈Élª ÉÉYÉÉxÉÊxÉÊ̈ÉkÉ SÉ ¤ ÉxvÉÉä xÉ º É̈ª ÉMYÉÉxÉÉoùiÉä ẾÉ» ÉÆʺ ÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; iɺ ¨ÉÉiÉÂiÉi|ÉEÞ òÊiÉi´Éä%Ê{É º ÉÖ¹ÉÖÎ{iÉ|ɱ ɪ É́ÉiÉÂ
¤ ÉÒVɦÉÉ́ÉÉ́ɶ Éä¹Éè́É B¹ÉÉ º Éiº ÉÆ{ÉÊkÉÊ® úÊiÉ **

º ÉÚ
I¨ÉÆ |É̈ÉÉhÉiÉ SÉ iÉlÉÉä{ɱ ɤ vÉä& ** 4.2.9 **
** 4.2.9 **

iÉSSÉ <iÉ® ú¦ÉÚ

iɺ ÉʽþiÉÆ iÉäVÉÉä VÉÒ́ɺ ª É +º ¨ÉÉSUô® úÒ®úÉi|É́ɺ ÉiÉ +ɸɪ ɦÉÚ
iÉÆ º ´É°ü{ÉiÉ& {ÉÊ® ú̈ÉÉhÉiÉ SÉ º ÉÚ
I ¨ÉÆ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ *
iÉlÉÉ Ê½þxÉÉb÷ÒÊxɹGò¨ÉhɸÉ́ÉhÉÉÊnù¦ª ÉÉä%º ª É º ÉÉèI¨ª É̈ÉÖ{ɱ ɦª ÉiÉä * iÉjÉ iÉxÉÖi´ÉÉiº ÉÆSÉÉ® úÉä{É{ÉÊkÉ&; º ´ÉSUôi´ÉÉSSÉ
+|ÉÊiÉPÉÉiÉÉä{É{ÉÊkÉ&; +iÉ B´É SÉ näù½þÉÊzÉMÉÇSUôiÉÂ{ÉÉ·ÉǺlÉèxÉÉæ{ɱ ɦª ÉiÉä **

xÉÉä{É̈ÉnæùxÉÉiÉ& ** 4.2.10 **
** 4.2.10 **

+iÉ B´É SÉ º ÉÚ
I ¨Éi´ÉÉiÉÂxÉɺ ª É º lÉÚ
± ɺ ª É ¶ É® úÒ®úºª ÉÉä{É̈ÉnæùxÉ nùɽþÉÊnùÊxÉÊ̈ÉkÉäxÉ <iÉ® úiº ÉÚ
I ¨ÉÆ ¶ É® úÒ®ú̈ÉÖ{É̈ÉÞ
tiÉä **

+º ª Éè́É SÉÉä{É{ÉkÉä® äú¹É >ð¹̈ÉÉ ** 4.2.11 **

** 4.2.11 **

+º ª Éè́É SÉ º ÉÚ
I ¨Éº ª É ¶ É® úÒ®úºª É B¹É >ð¹̈ÉÉ, ª É̈ÉäiÉκ ¨É\VÉÒ́ÉSUô® úÒ®äúº Éƺ {ɶ ÉæxÉÉä¹̈ÉÉhÉÆ ẾÉVÉÉxÉÎxiÉ * iÉlÉÉ Ê½þ¨ÉÞ
iÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉ̈ÉÂ
+´Éκ lÉiÉä%Ê{É näù½äþẾÉt¨ÉÉxÉä¹́ÉÊ{É SÉ °ü{ÉÉÊnù¹ÉÖ näù½þMÉÖhÉä¹ÉÖ, xÉ >ð¹̈ÉÉ ={ɱ ɦª ÉiÉä, VÉÒ́Énù́ɺ lÉɪ ÉÉ̈Éä́É iÉÖ ={ɱ ɦª ÉiÉä---
<iª ÉiÉ ={É{ÉtiÉä |Éʺ Érù¶É® úÒ®ú́ª ÉÊiÉÊ® úHò´ª É{Éɸɪ É B´É B¹É >ð¹̈ÉäÊiÉ * iÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ&--- ` =¹hÉ B´É VÉÒẾɹªÉ\¶ ÉÒiÉÉä
¨ÉÊ® ú¹ªÉxÉÂ' <ÊiÉ **

|ÉÊiɹÉävÉÉÊnùÊiÉ SÉäzÉ ¶ ÉÉ® úÒ®úÉiÉÂ** 4.2.12 **

|ÉÊiɹÉävÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.2.12 **

` +¨ÉÞ
iÉi´ÉÆ SÉÉxÉÖ{ÉÉä¹ªÉ ' <iª ÉiÉÉä Ếɶ Éä¹ÉhÉÉiÉÂ+Éiª ÉÎxiÉEäò%¨ÉÞ
iÉi´Éä MÉiª ÉÖiGòÉxiª ÉÉä® ú¦ÉÉ́ÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉiÉ&; iÉjÉÉÊ{É EäòxÉÊSÉiEòÉ® úhÉäxÉ
=iGòÉÎxiÉ̈Éɶ ÉR óCª É |ÉÊiɹÉävÉÊiÉ--- ` +lÉÉEòɨɪ É̈ÉÉxÉÉä ª ÉÉä%EòɨÉÉä ÊxɹEòÉ¨É +É{iÉEòÉ¨É +Éi¨ÉEòɨÉÉä ¦É́ÉÊiÉ xÉ iɺ ª É |ÉÉhÉÉ
=iGòɨÉÎxiÉ ¥ÉÀ è́É º Éx¥ÉÀ É{ª ÉäÊiÉ ' <ÊiÉ * +iÉ& {É® úẾÉtÉẾɹɪ ÉÉi|ÉÊiɹÉävÉÉiÉÂxÉ {É® ú¥ÉÀ ẾÉnùÉä näù½þÉiÉÂ
|ÉÉhÉÉxÉÉ̈ÉÖiGòÉÎxiÉ® úºiÉÒÊiÉ SÉäiÉ , xÉäiª ÉÖSª ÉiÉä, ª ÉiÉ& ¶ ÉÉ® úÒ®úÉnùÉi¨ÉxÉ B¹É =iGòÉÎxiÉ|ÉÊiɹÉävÉ& |ÉÉhÉÉxÉÉ̈É , xÉ ¶ É® úÒ®úÉiÉÂ*
EòlÉ̈É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä ? ` xÉ iɺ ¨ÉÉi|ÉÉhÉÉ =iGòɨÉÎxiÉ ' <ÊiÉ ¶ ÉÉJÉÉxiÉ® äú{É\SÉ̈ÉÒ|ɪ ÉÉäMÉÉiÉ ; º ÉƤÉxvɺ ÉÉ̈ÉÉxª ÉẾɹɪ ÉÉ Ê½þ¹É¹`öÒ
¶ ÉÉJÉÉxiÉ® úMÉiɪ ÉÉ {É\SÉ̈ª ÉÉ º ÉƤÉxvÉẾɶ Éä¹Éä ´ª É́ɺ lÉÉ{ª ÉiÉä; ` iɺ ¨ÉÉiÉÂ' <ÊiÉ SÉ |ÉÉvÉÉxª ÉÉiÉÂ+¦ª ÉÖnùªÉÊxÉ&¸ÉäªÉº ÉÉÊvÉEÞ òiÉÉä näù½þÒ
º ÉƤÉvª ÉiÉä, xÉ näù½þ&; xÉ iɺ ¨ÉÉnÖùÎSSÉGòÊ̈ɹÉÉäVÉỐÉÉiÉÂ|ÉÉhÉÉ +{ÉGòɨÉÎxiÉ, º ɽèþ́É iÉäxÉ ¦É́ÉÎxiÉ--- <iª ÉlÉÇ& * º É|ÉÉhɺ ª É SÉ
|É́ɺ ÉiÉÉä ¦É́Éiª ÉÖiGòÉÎxiÉnæù½þÉÊnùÊiÉ **

B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, |Éiª ÉÖSª ÉiÉä---

º {ɹ]õÉä Á äEäò¹ÉÉ̈ÉÂ** 4.2.13 **

** 4.2.13 **

xÉèiÉnùκiÉ-- ª ÉnÖùHò¨É , {É® ú¥ÉÀ ẾÉnùÉä%Ê{É näù½þÉiÉÂ+º iª ÉÖiGòÉÎxiÉ& =iGòÉÎxiÉ|ÉÊiɹÉävɺ ª É näùÁ {ÉÉnùÉxÉi´ÉÉÊnùÊiÉ; ª ÉiÉÉä näù½þÉ{ÉÉnùÉxÉ
B´É =iGòÉÎxiÉ|ÉÊiɹÉävÉ BEäò¹ÉÉÆ º É̈ÉÉ̈xÉÉiÉßhÉÉÆ º {ɹ]õ={ɱ ɦª ÉiÉä * iÉlÉÉ Ê½þ--- +ÉiÉǦÉÉMÉ|É xÉä ` ª ÉjÉɪ ÉÆ {ÉÖ¯û¹ÉÉä ʩɪ ÉiÉ
=nùº¨ÉÉi|ÉÉhÉÉ& GòɨÉxiª ÉɽþÉäxÉäÊiÉ ' <iª ÉjÉ, ` xÉäÊiÉ ½þÉä́ÉÉSÉ ª ÉÉYÉ́ɱ Cª É& ' <iª ÉxÉÖiGòÉÎxiÉ{ÉIÉÆ {ÉÊ® úMÉÞ Á , xÉ
iÉÁ ǪÉ̈ÉxÉÖiGòÉxiÉä¹ÉÖ |ÉÉhÉä¹ÉÖ ¨ÉÞ iÉ&- <iª ɺ ª ÉÉ̈Éɶ ÉR óEòɪ ÉÉ̈ÉÂ` +jÉè́É º É̈É́ÉxÉÒªÉxiÉä ' <ÊiÉ |ÉẾɱ ɪ ÉÆ |ÉÉhÉÉxÉÉÆ |ÉÊiÉYÉɪ É,
iÉÎiº ÉrùªÉä ` º É =SU ố ɪ Éiª ÉÉv¨Éɪ Éiª ÉÉv¨ÉÉiÉÉä ¨ÉÞ
iÉ& ¶ ÉäiÉä ' <ÊiÉ º É-¶ ɤ nù{É® úÉ̈ ÉÞ
¹]õºª É |ÉEÞ
òiɺ ª É =iGòÉxiª É́ÉvÉä&
=SU ố ɪ ÉxÉÉnùÒÊxÉ º É̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ; näù½þºª É SÉ BiÉÉÊxÉ º ª ÉÖ& xÉ näùʽþxÉ&; iÉiº ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉiÉ , ` xÉ iɺ ¨ÉÉi|ÉÉhÉÉ =iGòɨÉxiª ÉjÉè́É
º É̈É́ÉxÉÒªÉxiÉä ' <iª ÉjÉÉÊ{É---+¦ÉänùÉä{ÉSÉÉ® äúhÉ näù½þÉ{ÉÉnùÉxɺ ª Éè́É =iGò¨Éhɺ ª É |ÉÊiɹÉävÉ&-- ª ÉtÊ{É |ÉÉvÉÉxª ÉÆ näùʽþxÉ&--- <ÊiÉ
´ª ÉÉJª ÉäªÉ̈ÉÂ, ª Éä¹ÉÉÆ {É\SÉ̈ÉÒ{ÉÉ`ö& * ª Éä¹ÉÉÆ iÉÖ ¹É¹`öÒ{ÉÉ`ö&, iÉä¹ÉÉÆ ẾÉuùiº ÉƤÉÎxvÉxÉÒ=iGòÉÎxiÉ& |ÉÊiÉʹÉvª ÉiÉ <ÊiÉ,
|ÉÉ{iÉÉäiGòÉÎxiÉ|ÉÊiɹÉävÉÉlÉÇi´ÉÉiÉÂ+º ª É ´ÉÉCª ɺ ª É, näù½þÉ{ÉÉnùÉxÉè́É º ÉÉ |ÉÊiÉʹÉrùÉ ¦É́ÉÊiÉ näù½þÉnÖùiGòÉÎxiÉ& |ÉÉ{iÉÉ, xÉ näùʽþxÉ&; +Ê{É
SÉ ` SÉIÉÖ¹]õÉä ´ÉÉ ¨ÉÚ vxÉÉæ ´ÉÉxª É䦪ÉÉä ´ÉÉ ¶ É® úÒ®únäù¶É䦪ɺ iÉ̈ÉÖiGòɨÉxiÉÆ |ÉÉhÉÉä%xÉÚ
iGòɨÉÊiÉ |ÉÉhÉ̈ÉxÉÚ iGòɨÉxiÉÆ º É́Éæ |ÉÉhÉÉ
+xÉÚ iGòɨÉÎxiÉ ' <iª Éä́É̈ ÉẾÉuùÊuù¹Éª Éä º É|É{É\SÉ̈ÉÖiGò¨ÉhÉÆ º Éƺ ÉÉ® úMÉ̈ÉxÉÆ SÉ nù¶ÉÇʪÉi´ÉÉ, ` <ÊiÉ iÉÖ Eòɨɪ É̈ÉÉxÉ& ' <ÊiÉ ={ɺ Éƾþiª É
+ẾÉuùiEòlÉÉ̈É , ` +lÉÉEòɨɪ É̈ÉÉxÉ& ' <ÊiÉ ´ª É{ÉÊnù¶ª É ẾÉuùÉƺ É̈É ---ª ÉÊnùiÉÊuù¹Éª Éä%{ª ÉÖiGòÉÎxiÉ̈Éä́É |ÉÉ{ɪ ÉäiÉÂ
, +º É̈É\Vɺ É B´É
´ª É{Énäù¶É& º ª ÉÉiÉÂ
; iɺ ¨ÉÉiÉÂ+ẾÉuùÊuù¹Éª Éä |ÉÉ{iɪ ÉÉäMÉÇiª ÉÖiGòÉxiª ÉÉä& ẾÉuùÊuù¹Éª Éä |ÉÊiɹÉävÉ&--<iª Éä́É̈ Éä́É ´ª ÉÉJª ÉäªÉ̈ÉÂ
,
´ª É{Énäù¶ÉÉlÉḈÉk´Éɪ É * xÉ SÉ ¥ÉÀ ẾÉnù& º É́ÉÇMÉiÉ¥ÉÀ Éi¨É¦ÉÚ iɺ ª É |ÉIÉÒhÉEòɨÉEò¨ÉÇhÉ& =iGòÉÎxiÉ& MÉÊiÉ́ÉÉÇ={É{ÉtiÉä,
ÊxÉÊ̈ÉkÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ* ` +jÉ ¥ÉÀ º É̈ɶ xÉÖiÉä ' <ÊiÉ SÉ B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ& ¸ÉÖiɪ ÉÉä MÉiª ÉÖiGòÉxiª ÉÉä® ú¦ÉÉ́ÉÆ º ÉÚ Sɪ ÉÎxiÉ **

º ¨Éª ÉÇiÉä SÉ ** 4.2.14 **

** 4.2.14 **

º ¨Éª ÉÇiÉä%Ê{É SÉ ¨É½þɦÉÉ® úiÉä MÉiª ÉÖiGòÉxiª ÉÉä® ú¦ÉÉ́É&--- ` º É́ÉǦÉÚ iÉÉi¨É¦ÉÚiɺ ª É º É̈ª ÉM¦ÉÚiÉÉÊxÉ {ɶ ª ÉiÉ& * näù́ÉÉ +Ê{É ¨ÉÉMÉæ
¨ÉÖÁ xiª É{Énùºª É {ÉnèùʹÉhÉ& ' <ÊiÉ * xÉxÉÖ MÉÊiÉ® úÊ{É ¥ÉÀ ẾÉnù& º É́ÉÇMÉiÉ¥ÉÀ Éi¨É¦ÉÚ iɺ ª É º ¨Éª ÉÇiÉä-- ` ¶ ÉÖEò& ÊEò± É
´ÉèªÉɺ ÉÊEò¨ÉÖÇ̈ÉÖIÉÖ® úÉÊnùiª É̈Éhb÷± É̈ÉʦÉ|Éiɺ lÉä Ê{ÉjÉÉ SÉÉxÉÖMÉ̈ª ÉɽÚþiÉÉä ¦ÉÉä <ÊiÉ |ÉÊiɶ ÉÖ¸ÉÉ́É ' <ÊiÉ--- xÉ; º ɶ É® úÒ®úºª Éè́É +ª ÉÆ
ª ÉÉäMɤ ɱ ÉäxÉ ẾÉʶɹ]õnäù¶É|ÉÉÎ{iÉ{ÉÚ ´ÉÇEò& ¶ É® úÒ®úÉäiº ÉMÉÇ<ÊiÉ pù¹]ṍª É̈ÉÂ
, º É́ÉǦÉÚ
iÉoù¶ª Éi´ÉÉtÖ{Éxª Éɺ ÉÉiÉ ; xÉ Ê½þ+¶ É® úÒ®ÆúMÉSUôxiÉÆ
º É́ÉǦÉÚ iÉÉÊxÉ pù¹]ÖõÆ ¶ ÉCxÉÖª ÉÖ&; iÉlÉÉ SÉ iÉjÉè́ÉÉä{ɺ ÉƾþiÉ̈É --- ` ¶ ÉÖEòº iÉÖ ¨ÉɯûiÉÉSUôÒQÉÉÆ MÉËiÉ EÞ òi´ÉÉxiÉÊ® úIÉMÉ& * nù¶ÉÇʪÉi´ÉÉ
|ɦÉÉ́ÉÆ º ´ÉÆ º É́ÉǦÉÚ iÉMÉiÉÉä%¦É́ÉiÉÂ' <ÊiÉ * iɺ ¨ÉÉnù¦ÉÉ́É& {É® ú¥ÉÀ ẾÉnùÉä MÉiª ÉÖiGòÉxiª ÉÉä&; MÉÊiɸÉÖiÉÒxÉÉÆ iÉÖ
Ếɹɪ É̈ÉÖ{ÉÊ® ú¹]õÉn ù́ª ÉÉJª Éɺ ª ÉÉ̈É& **

iÉÉÊxÉ {É® äúiÉlÉÉ Á ɽþ** 4.2.15 **

´ÉÉMÉÉÊnù±Éª ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.2.15 **

iÉÉÊxÉ {ÉÖxÉ& |ÉÉhɶ ɤ nùÉÊänùiÉÉÊxÉ <ÎxpùªÉÉÊhÉ ¦ÉÚ

iÉÉÊxÉ SÉ {É® ú¥ÉÀ ẾÉnù& iÉκ ¨ÉzÉä́É {É® úκ¨ÉzÉÉi¨ÉÊxÉ |ɱ ÉÒªÉxiÉä; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? iÉlÉÉ
ʽþ+ɽþ¸ÉÖÊiÉ&---` B´É̈Éä́Éɺ ª É {ÉÊ® úpù¹]ÖõÊ®ú̈ÉÉ& ¹ÉÉäb÷¶ É Eò± ÉÉ& {ÉÖ¯û¹Éɪ ÉhÉÉ& {ÉÖ¯û¹ÉÆ |ÉÉ{ª Éɺ iÉÆ MÉSUôÎxiÉ ' <ÊiÉ * xÉxÉÖ ` MÉiÉÉ&
Eò± ÉÉ& {É\SÉnù¶É |ÉÊiɹ`öÉ& ' <ÊiÉ ẾÉuùÊuù¹Éª Éè́ÉÉ{É® úÉ ¸ÉÖÊiÉ& {É® úº¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉÉä%xª ÉjÉÉÊ{É Eò± ÉÉxÉÉÆ |ɱ ɪ É̈ÉÂ+ɽþº ¨É--- xÉ; º ÉÉ
Jɱ ÉÖ ´ª É́ɽþÉ® úÉ{ÉäIÉÉ-- {ÉÉÌlÉ́ÉÉtÉ& Eò± ÉÉ& {ÉÞ
ÊlÉ́ª ÉÉnùÒ®äú́É º ´É|ÉEÞ
òiÉÒ® úÊ{ɪ ÉxiÉÒÊiÉ; <iÉ® úÉ iÉÖ ẾÉuùi|ÉÊiÉ{Ékª É{ÉäIÉÉ-- EÞ
òiº xÉÆ
Eò± ÉÉVÉÉiÉÆ {É® ú¥ÉÀ ẾÉnùÉä ¥ÉÀ è́É º ÉÆ{ÉtiÉ <ÊiÉ; iɺ ¨ÉÉnùnùɹäÉ& **

+ẾɦÉÉMÉÉä ´ÉSÉxÉÉiÉÂ** 4.2.16 **

+ẾɦÉÉMÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.2.16 **

º É {ÉÖxÉÌ́ÉnÖù¹É& Eò± ÉÉ|ɱ ɪ É& ÊEò¨ÉÂ<iÉ® äú¹ÉÉÊ̈É́É º ÉÉ́ɶ Éä¹ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ, +ɽþÉÎäº ´ÉÊzÉ® ú́ɶ Éä¹É <ÊiÉ * iÉjÉ |ɱ ɪ ɺ ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉiÉÂ
¶ ÉCiª É́ɶ Éä¹ÉiÉÉ|ɺ ÉHòÉè¥É́ÉÒÊiÉ---+ẾɦÉÉMÉÉ{ÉÊkÉ® äú́ÉÊäiÉ; EÖòiÉ& ? ´ÉSÉxÉÉiÉ ; iÉlÉÉ Ê½þEò± ÉÉ|ɱ ɪ É̈ÉÖCi´ÉÉ ´ÉÊHò--- ` ʦÉtäiÉä
iÉɺ ÉÉÆ xÉÉ̈É°ü{Éä {ÉÖ¯û¹É <iª Éä́ÉÆ |ÉÉäSª ÉiÉä º É B¹ÉÉä%Eò± ÉÉä%¨ÉÞiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ * +ẾÉtÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉxÉÉÆ SÉ Eò± ÉÉxÉÉÆ xÉ ẾÉtÉÊxÉÊ̈ÉkÉä
|ɱ ɪ Éä º ÉÉ́ɶ Éä¹Éi´ÉÉä{É{ÉÊkÉ& * iɺ ¨ÉÉnùẾɦÉÉMÉ B´ÉäÊiÉ **

iÉnùÉäEòÉä%OÉV´É± ÉxÉÆ iÉi|ÉEòÉʶ ÉiÉuùÉ® úÉäẾÉtɺ ÉÉ̈Élª ÉÉÇiÉÂ

iÉSUäô¹ÉMÉiª ÉxÉÖº ¨ÉÞ
Êiɪ ÉÉäMÉÉSSÉ ½þ
ÉnùÉÇxÉÖMÉÞ
½þ
ÒiÉ& ¶ ÉiÉÉÊvÉEòª ÉÉ ** 4.2.17 **
iÉnùÉäEòÉä%ÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.2.17 **
º É̈ÉÉ{iÉÉ |Éɺ ÉR óÊMÉEòÒ{É® úẾÉtÉMÉiÉÉ ÊSÉxiÉÉ; º ÉÆ|ÉÊiÉ iÉÖ +{É® úẾÉtÉẾɹɪ ÉÉ̈Éä́É ÊSÉxiÉÉ̈ÉxÉÖ́ÉiÉǪÉÊiÉ * º É̈ÉÉxÉÉ SÉ
+ɺ ÉÞ iª ÉÖ{ÉGò¨ÉÉiÉÂẾÉuùnùẾÉnÖù¹ÉÉä¯ûiGòÉÎxiÉ&-- <iª ÉÖHò¨É ; iÉ̈ÉÂ<nùÉxÉÓº ÉÞ iª ÉÖ{ÉGò¨ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * iɺ ª É
={ɺ ÉƾþiÉ́ÉÉMÉÉÊnùEò± ÉÉ{ɺ ª ÉÉäÎSSÉGòÊ̈ɹÉiÉÉä ẾÉYÉÉxÉÉi¨ÉxÉ&, +ÉäEò& +ɪ ÉiÉxÉÆ ¾þnùªÉ̈É --` º É BiÉɺ iÉäVÉÉä̈ÉÉjÉÉ& º É̈ɦª ÉÉnùnùÉxÉÉä
¾þnùªÉ̈Éä́ÉÉx´É́ÉGòɨÉÊiÉ ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä&, iÉnùOÉ|ÉV´É± ÉxÉ{ÉÚ Ì́ÉEòÉ SÉIÉÖ® úÉÊnùºlÉÉxÉÉ{ÉÉnùÉxÉÉ SÉ =iGòÉÎxiÉ& ¸ÉÚ ª ÉiÉä---` iɺ ª É ½èþiɺ ª É
¾þnùªÉº ª ÉÉOÉÆ |ÉtÉäiÉiÉä iÉäxÉ |ÉtÉäiÉäxÉè¹É +Éi¨ÉÉ ÊxɹÉGòɨÉÊiÉ SÉIÉÖ¹]õÉä ´ÉÉ ¨ÉÚ vxÉÉæ ´ÉÉxª É䦪ÉÉä ´ÉÉ ¶ É® úÒ®únäù¶É䦪É& ' <ÊiÉ * º ÉÉ
ÊEò¨ÉÊxɪ É̈ÉäxÉè́É ẾÉuùnùẾÉnÖù¹ÉÉä¦ÉḈÉÊiÉ, +lÉÉκ iÉ EòÎSÉÊuùnÖù¹ÉÉä Ếɶ Éä¹ÉÊxɪ É̈É&- <ÊiÉ ẾÉÊSÉÊEòiº Éɪ ÉÉ̈É ,
¸ÉÖiª ÉẾɶ Éä¹ÉÉnùÊxɪ É̈É|ÉÉ{iÉÉè, +ÉSɹ]äõ---º É̈ÉÉxÉä%Ê{É Ê½þẾÉuùnùẾÉnÖù¹ÉÉä¾ÇþnùªÉÉOÉ|ÉtÉäiÉxÉä iÉi|ÉEòÉʶÉiÉuùÉ® úi´Éä SÉ, ¨ÉÚ vÉǺlÉÉxÉÉnäù́É
ẾÉuùÉÊzɹGòɨÉÊiÉ, º lÉÉxÉÉxiÉ® äú¦ª ɺ iÉÖ <iÉ® äú; EÖòiÉ& ? ẾÉtɺ ÉÉ̈Élª ÉÉÇiÉ ; ª ÉÊnùẾÉuùÉxÉÊ{É <iÉ® ú́Éiɪ ÉiÉ& EÖòiÉÎSÉqäù½þnäù¶ÉÉiÉÂ
=iGòɨÉäiÉ , xÉè́É =iEÞ ò¹]Æõ± ÉÉäEÆò ± ɦÉäiÉ, iÉjÉ +xÉÌlÉEèò´É ẾÉtÉ º ª ÉÉiÉÂ* iÉSUäô¹ÉMÉiª ÉxÉÖº ¨ÉÞ Êiɪ ÉÉäMÉÉSSÉ--ẾÉtɶ Éä¹É¦ÉÚ iÉÉ SÉ
¨ÉÚvÉÇxª ÉxÉÉb÷Òº ÉƤÉrùÉ MÉÊiÉ& +xÉÖ¶ ÉÒ± ÉʪÉiÉ́ª ÉÉ ẾÉtÉẾɶ Éä¹Éä¹ÉÖ ẾÉʽþiÉÉ; iÉÉ̈ɦª ɺ ª ÉxÉÂiɪ Éè́É |ÉÊiɹ`öiÉ <ÊiÉ ª ÉÖHò¨ÉÂ* iɺ ¨ÉÉiÉÂ
¾þnùªÉɱ ɪ ÉäxÉ ¥ÉÀ hÉÉ º ÉÚ {ÉÉʺ ÉiÉäxÉ +xÉÖMÉÞ½þÒiÉ& iÉn ù¦ÉÉ́ÉÆ º É̈ÉÉ{ÉzÉÉä ẾÉuùÉxɨÉÚ vÉÇxª ɪ Éè́É ¶ ÉiÉÉÊvÉEòª ÉÉ ¶ ÉiÉÉnùÊiÉÊ® úHòª ÉÉ
BEò¶ ÉiÉiÉ̈ª ÉÉ xÉÉb÷¬ É ÊxɹGòɨÉÊiÉ, <iÉ® úÉʦÉÊ® úiÉ® äú* iÉlÉÉ Ê½þ½þÉnÇùẾÉtÉÆ |ÉEÞ òiª É º É̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ-- ` ¶ ÉiÉÆ SÉèEòÉ SÉ ¾þnùªÉº ª É
xÉÉb÷¬ º iÉɺ ÉÉÆ ¨ÉÚ vÉÉÇxÉ̈ÉʦÉÊxÉ&º ÉÞiÉèEòÉ * iɪ ÉÉäv´ÉÇ̈Éɪ ÉzÉ̈ÉÞiÉi´É̈ÉäÊiÉ Ếɹ́ÉR óRóxª ÉÉ =iGò¨ÉhÉä ¦É́ÉÎxiÉ ' <ÊiÉ **

® ú¶¨ª ÉxÉÖº ÉÉ® úÒ** 4.2.18 **

® ú¶¨ª ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.2.18 **

+κ iÉ ½þÉnÇùẾÉtÉ ` +lÉ ª ÉÊnùnù̈Éκ ¨Éx¥ÉÀ {ÉÖ® äúnù½þ®Æú{ÉÖhb÷® úÒEÆò ´Éä¶ ¨É ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É ẾÉʽþiÉÉ; iÉi|ÉÊGòª Éɪ ÉÉ̈ÉÂ` +lÉ ª ÉÉ BiÉÉ
¾þnùªÉº ª É xÉÉb÷¬ & ' <iª ÉÖ{ÉGò¨ª É º É|É{É\SÉÆ xÉÉb÷Ò® úζ¨Éº ÉƤÉxvÉ̈ÉÖCi´ÉÉ =Hò¨É --- ` +lÉ ª ÉjÉèiÉnùº¨ÉÉSUô® úÒ®úÉnÖùiGòɨÉiª ÉlÉèiÉè®äú́É
® úζ¨Éʦɰüv´ÉÇ̈ÉÉGò¨ÉiÉä ' <ÊiÉ; {ÉÖxÉ SÉÉäHò¨É --- ` iɪ ÉÉäv´ÉÇ̈Éɪ ÉzÉ̈ÉÞ
iÉi´É̈ÉäÊiÉ '
<ÊiÉ; iɺ ¨ÉÉiɶ ÉiÉÉÊvÉEòª ÉÉ xÉÉb÷¬ É ÊxɹGòɨÉxÉ® ú¶¨ª ÉxÉÖº ÉÉ® úÒÊxɹGòɨÉiÉÒÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä * iÉiÉÂÊEò¨ÉÂ+Ếɶ Éä¹ÉähÉè́É +½þÊxÉ ® úÉjÉÉè
´ÉÉ Ê©Éª É̈ÉÉhɺ ª É ® ú¶¨ª ÉxÉÖº ÉÉÊ® úi´É̈ÉÂ
, +ɽþÉÎäº ´Énù½þxªÉä́É- <ÊiÉ º Éƶ ɪ Éä º ÉÊiÉ, +Ếɶ Éä¹É¸É́ÉhÉÉiÉÂ+Ếɶ Éä¹ÉähÉè́É iÉÉ́ÉiÉÂ
® ú¶¨ª ÉxÉÖº ÉÉ® úÒÊiÉ |ÉÊiÉYÉɪ ÉiÉä **

ÊxÉʶ É xÉäÊiÉ SÉäzÉ º É̈¤ Éxvɺ ª É ª ÉÉ́Éqäù½þ

¦ÉÉẾÉi´ÉÉqù¶ÉǪÉÊiÉ SÉ ** 4.2.19 **
** 4.2.19 **

+κ iÉ +½þÊxÉ xÉÉb÷Ò® úζ¨Éº ÉƤÉxvÉxÉ <ÊiÉ +½þÊxÉ ¨ÉÞ iɺ ª É º ª ÉÉiÉ® ú¶¨ª ÉxÉÖº ÉÉÊ® úi´É̈ÉÂ
; ® úÉjÉÉèiÉÖ |Éäiɺ ª É xÉ º ª ÉÉiÉÂ
,
xÉÉb÷Ò® úζ¨Éº ÉƤÉxvÉẾÉSUäônùÉiÉ --- <ÊiÉ SÉäiÉ , xÉ, xÉÉb÷Ò® úζ¨Éº ÉƤÉxvɺ ª É ª ÉÉ́Éqäù½þ¦ÉÉẾÉi´ÉÉiÉ ; ª ÉÉ́Éqäù½þ¦ÉÉ́ÉÒʽþ
ʶɮ úÉÊEò® úhɺ ÉÆ{ÉEÇò&; nù¶ÉǪÉÊiÉ SÉèiÉ̈ÉlÉȸÉÖÊiÉ&--- ` +¨ÉÖ¹̈ÉÉnùÉÊnùiª ÉÉi|ÉiÉɪ ÉxiÉä iÉÉ +ɺ ÉÖ xÉÉb÷Ò¹ÉÖ º ÉÞ {iÉÉ +ɦª ÉÉä xÉÉb÷Ò¦ªÉ&
|ÉiÉɪ ÉxiÉä iÉä%¨ÉÖϊÉzÉÉÊnùiª Éä º ÉÞ{iÉÉ& ' <ÊiÉ; ÊxÉnùÉPɺ É̈ɪ Éä SÉ Êxɶ Éɺ ´ÉÊ{É ÊEò® úhÉÉxÉÖ́ÉÞ Êkɯû{ɱ ɦª ÉiÉä, |ÉiÉÉ{ÉÉÊnùEòɪ ÉÇnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ
;
º iÉÉäEòÉxÉÖ́ÉÞ kÉäº iÉÖ nÖù±ÉÇIª Éi´É̈ÉÂ@ñi´ÉxiÉ® ú®úVÉxÉÒ¹ÉÖ, ¶ Éèʶɮ äúίÉ́É nÖùÌnùxÉä¹ÉÖ; +½þ®äú́ÉèiÉpùÉjÉÉènùvÉÉÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ BiÉnäù́É nù¶ÉǪÉÊiÉ *
ª ÉÊnùSÉ ® úÉjÉÉè|ÉäiÉ& ẾÉxÉè́É ® ú¶¨ª ÉxÉÖº ÉÉ® äúhÉ >ðv´ÉÇ̈ÉÉGò¨ÉäiÉ, ® ú¶¨ª ÉxÉÖº ÉÉ® úÉxÉlÉÇCª ÉÆ ¦É́ÉäiÉ ; xÉ Á äiÉiÉÂẾÉʶɹªÉ +ʦÉvÉÒªÉiÉä-- ª ÉÉä
Ênù́ÉÉ |ÉèÊiÉ, º É ® ú¶¨ÉÒxÉ{ÉäIª ÉÉäv´ÉÇ̈ÉÉGò¨ÉiÉä, ª ɺ iÉÖ ® úÉjÉÉèº ÉÉä%xÉ{ÉäIª Éè́ÉÊäiÉ; +lÉ iÉÖ ẾÉuùÉxÉÊ{É ® úÉÊjÉ|Éɪ ÉhÉÉ{É® úÉvÉ̈ÉÉjÉähÉ
xÉÉäv´ÉÇ̈ÉÉGò¨ÉäiÉ, {ÉÉÊIÉEò¡ ò± ÉÉ ẾÉtäÊiÉ +|É́ÉÞ ÊkÉ® äú́É iɺ ª ÉÉÆ º ª ÉÉiÉÂ
, ¨ÉÞ iª ÉÖEòɱ ÉÉÊxɪ É̈ÉÉiÉÂ
; +lÉÉÊ{É ® úÉjÉÉ́ÉÖ{É® úiÉÉä%½þ®úÉMÉ̈É̈ÉÂ
=nùÒIÉäiÉ , +½þ®úÉMÉ̈Éä%{ª ɺ ª É EònùÉÊSÉiÉÂ+® úζ¨Éº ÉƤÉxvÉɽÈþ¶ É® úÒ®Æúº ª ÉÉiÉÂ{ÉÉ́ÉEòÉÊnùºÉÆ{ÉEòÉÇiÉ ; `º É
ª ÉÉ́ÉÎiIÉ{ª Éäx¨Éxɺ iÉÉ́ÉnùÉÊnùiª ÉÆ MÉSUôÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ& +xÉÖnùÒIÉÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ * iɺ ¨ÉÉiÉÂ+Ếɶ Éä¹ÉähÉè́É <nÆù® úÉËjÉÊnù́ÉÆ
® ú¶¨ª ÉxÉÖº ÉÉÊ® úi´É̈ÉÂ**

+iÉ SÉɪ ÉxÉä%Ê{É nùÊIÉhÉä ** 4.2.20 **

nùÊIÉhÉɪ ÉxÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.2.20 **
+iÉ B´É SÉ =nùÒIÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä&, +{ÉÉÊIÉEò¡ ò± Éi´ÉÉSSÉ ẾÉtɪ ÉÉ&, +Êxɪ ÉiÉEòɱ Éi´ÉÉSSÉ ¨ÉÞ iª ÉÉä&, nùÊIÉhÉɪ ÉxÉä%Ê{É Ê©Éª É̈ÉÉhÉÉä
ẾÉuùÉxÉÂ|ÉÉ{xÉÉäiª Éä́É ẾÉtÉ¡ ò± É̈ÉÂ* =kÉ® úɪ ÉhÉ̈É® úhÉ|Éɶ ɺ iª É|Éʺ Éräù&, ¦ÉÒ¹̈ɺ ª É SÉ |ÉiÉÒIÉÉnù¶ÉÇxÉÉiÉ ,`
+É{ÉÚ ª ÉÇ̈ÉÉhÉ{ÉIÉÉtÉx¹ÉbÖ÷nùR óRäóÊiÉ ¨Éɺ ÉÉƺ iÉÉxÉÂ' <ÊiÉ SÉ ¸ÉÖiÉä&, +{ÉäÊIÉiÉ́ª É̈ÉÖkÉ® úɪ ÉhÉ̈ÉÂ
-- <iÉÒ̈ÉÉ̈Éɶ ÉR óEòɨÉÂ+xÉäxÉ
º ÉÚjÉähÉÉ{ÉxÉÖnùÊiÉ; |Éɶ ɺ iª É|Éʺ ÉÊrù& +ẾÉuùÊuù¹Éª ÉÉ; ¦ÉÒ¹̈ɺ ª É |ÉÊiÉ{Éɱ ÉxÉ̈ÉÂ+ÉSÉÉ® ú{ÉÊ® ú{Éɱ ÉxÉÉlÉÈ
Ê{ÉiÉÞ|ɺ ÉÉnù±É¤ vɺ ´ÉSUôxnù̈ÉÞ iª ÉÖiÉÉJª ÉÉ{ÉxÉÉlÉÈSÉ * ¸ÉÖiÉäº iÉÖ +lÉÈ´ÉIª ÉÊiÉ ` +ÉÊiÉ́ÉÉʽþEòɺ iÉα ± ÉR óMÉÉiÉÂ' <ÊiÉ **

xÉxÉÖ SÉ ` ª ÉjÉ Eòɱ Éä i´ÉxÉÉ́ÉÞ

ÊkÉ̈ÉÉ́ÉÞ
ËkÉ SÉè́É ª ÉÉäÊMÉxÉ& * |ɪ ÉÉiÉÉ ª ÉÉÎxiÉ iÉÆ Eòɱ ÉÆ ´ÉIª ÉÉÊ̈É ¦É® úiɹÉÇ¦É ' <ÊiÉ Eòɱ É|ÉÉvÉÉxª ÉäxÉ
={ÉGò¨ª É +½þ®úÉÊnùEòɱ ÉẾɶ Éä¹É& º ¨ÉÞiÉÉ́ÉxÉÉ́ÉÞ
kɪ Éä Êxɪ ÉiÉ&; EòlÉÆ ® úÉjÉÉènùÊIÉhÉɪ ÉxÉä ´ÉÉ |ɪ ÉÉiÉÉä%xÉÉ́ÉÞ
ËkÉ ª Éɪ ÉÉiÉÂ
--
<iª ÉjÉÉäSª ÉiÉä---

ª ÉÉäÊMÉxÉ& |ÉÊiÉ SÉ º ¨Éª ÉÇiÉä º ¨ÉÉiÉæ SÉèiÉä ** 4.2.21 **

** 4.2.21 **

ª ÉÉäÊMÉxÉ& |ÉÊiÉ SÉ +ª É̈ÉÂ+½þ®úÉÊnùEòɱ ÉẾÉÊxɪ ÉÉäMÉ& +xÉÉ́ÉÞ kɪ Éä º ¨Éª ÉÇiÉä; º ¨ÉÉiÉæ SÉèiÉä ª ÉÉäMɺ ÉÉÆJª Éä, xÉ ¸ÉÉèiÉä; +iÉÉä Ếɹɪ ɦÉänùÉiÉÂ
|É̈ÉÉhÉẾɶ Éä¹ÉÉSSÉ xÉɺ ª É º ¨ÉÉiÉǺª É Eòɱ ÉẾÉÊxɪ ÉÉäMɺ ª É ¸ÉÉèiÉä¹ÉÖ ẾÉYÉÉxÉä¹ÉÖ +´ÉiÉÉ® ú& * xÉxÉÖ ` +ÎMxÉVª ÉÉæÊiÉ® ú½þ&¶ ÉÖC± É& ¹Éh¨Éɺ ÉÉ
=kÉ® úɪ ÉhÉ̈ÉÂ* vÉÚ ¨ ÉÉä ® úÉÊjɺ iÉlÉÉ EÞ
ò¹hÉ& ¹Éh¨Éɺ ÉÉ nùÊIÉhÉɪ ÉxÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉ ¸ÉÉèiÉÉ́ÉèiÉÉènäù́ɪ ÉÉxÉÊ{ÉiÉÞ ª ÉÉhÉÉè|Éiª ÉʦÉYÉɪ ÉäiÉä
º ¨ÉÞiÉÉ́É{ÉÒÊiÉ, =Sª ÉiÉä--- ` iÉÆ Eòɱ ÉÆ ´ÉIª ÉÉÊ̈É ' <ÊiÉ º ¨ÉÞ iÉÉèEòɱ É|ÉÊiÉYÉÉxÉÉiÉÂẾÉ® úÉävÉ̈Éɶ ÉR óCª É +ª ÉÆ {ÉÊ® ú½þÉ® ú& =Hò& *
ª ÉnùÉ {ÉÖxÉ& º ¨ÉÞ
iÉÉ́ÉÊ{É +Mxª ÉÉtÉ näù́ÉiÉÉ B´É +ÉÊiÉ́ÉÉʽþCª ÉÉä MÉÞ Á xiÉä, iÉnùÉ xÉ EòÎSÉÊuù®úÉävÉ <ÊiÉ **

<ÊiÉ ¸ÉÒ̈Éi{É® ú̈ɽÆþºÉ{ÉÊ® úµÉÉVÉEòÉSÉɪ ÉǺª É ¸ÉÒMÉÉäẾÉxnù¦ÉMÉ́É-

i{ÉÚ
Vª É{ÉÉnùʶɹªÉº ª É ¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́ÉiÉ& EÞ òiÉÉè
¶ ÉÉ® úÒ®úEò¨ÉÒ̈ÉÉƺ Éɺ ÉÚ
jɦÉɹªÉä
SÉiÉÖlÉÉÇvª Éɪ ɺ ª É ÊuùiÉÒªÉ& {ÉÉnù& **
 ** ¥ÉÀ º ÉÚ jÉ̈ÉÂ**
*¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́Éi{ÉÉnèù& ẾÉ® úÊSÉiÉ̈ɦÉɹªÉ̈ÉÂ
*

** SÉiÉÖlÉÉævª Éɪ É& **

** iÉÞ
iÉÒªÉ& {ÉÉnù& **

+ÌSÉ® úÉÊnùxÉÉ iÉi|ÉÊlÉiÉä& ** 4.3.1 **

+ÌSÉ® úÉtÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.3.1 **

+ÌSÉ® úÉÊnùxÉäÊiÉ; º É́ÉÉæ ¥ÉÀ |Éä{º ÉÖ& +ÌSÉ® úÉÊnùxÉè́ÉÉv´ÉxÉÉ ® Æú½þiÉÒÊiÉ |ÉÊiÉVÉÉxÉÒ̈ɽäþ; EÖòiÉ& ? iÉi|ÉÊlÉiÉä&; |ÉÊlÉiÉÉä Á ¹äÉ ¨ÉÉMÉÇ&
º É́Éæ¹ÉÉÆ ẾÉnÖù¹ÉÉ̈É ; iÉlÉÉ Ê½þ{É\SÉÉÎMxÉẾÉtÉ|ÉEò® úhÉä-- ` ª ÉäSÉÉ̈ÉÒ+® úhª Éä ¸ÉrùÉÆ º Éiª É̈ÉÖ{Éɺ ÉiÉä ' <ÊiÉ ẾÉtÉxiÉ® ú¶ÉÒʱ ÉxÉÉ̈ÉÊ{É
+ÌSÉ® úÉÊnùEòÉ º ÉÞ ÊiÉ& ¸ÉÉ́ª ÉiÉä * º ª ÉÉnäùiÉiÉ --ª Éɺ ÉÖ ẾÉtɺ ÉÖ xÉ EòÉÊSÉn ùMÉÊiɯûSiÉä, iÉɺ ÉÖ <ª É̈ÉÌSÉ® úÉÊnùEòÉ ={ÉÊiɹ`öiÉÉ̈É ; ª Éɺ ÉÖ
iÉÖ +xª ÉÉ ¸ÉÉ́ª ÉiÉä, iÉɺ ÉÖ ÊEòÊ̈Éiª ÉÌSÉ® úÉtɸɪ ÉhÉÊ̈ÉÊiÉ, +jÉÉäSª ÉiÉä--- ¦É́ÉänäùiÉnäù́É̈ É , ª Étiª ÉxiÉʦÉzÉÉ B´É BiÉÉ& º ÉÞ iɪ É& º ª ÉÖ&;
BEèò´É i´Éä¹ÉÉ º ÉÞ ÊiÉ& +xÉäEòẾɶ Éä¹ÉhÉÉ ¥ÉÀ ± ÉÉäEò|É{ÉnùxÉÒC´ÉÊSÉiÉÂEäòxÉÊSÉiÉÂẾɶ Éä¹ÉhÉäxÉÉä{ɱ ÉÊIÉiÉäÊiÉ ´ÉnùÉ̈ É&,
º É́ÉÇjÉèEònäù¶É|Éiª ÉʦÉYÉÉxÉÉiÉÂ<iÉ® äúiÉ® úẾɶ Éä¹ÉhÉẾɶ É乪ɦÉÉ́ÉÉä{É{ÉkÉä&; |ÉEò® úhɦÉänäù%Ê{É Ê½þẾÉtèEòi´Éä ¦É́ÉÊiÉ
<iÉ® äúiÉ® úẾɶ Éä¹ÉhÉÉä{ɺ ÉƽþÉ® ú́ÉiÉÂMÉÊiÉẾɶ Éä¹ÉhÉÉxÉÉ̈É{ª ÉÖ{ɺ ÉƽþÉ® ú&; ẾÉtɦÉänäù%Ê{É iÉÖ MÉiª ÉäEònäù¶É|Éiª ÉʦÉYÉÉxÉÉiÉÂMÉxiÉ́ª ÉɦÉänùÉSSÉ
MÉiª ɦÉänùB´É; iÉlÉÉ Ê½þ--- ` iÉä iÉä¹ÉÖ ¥ÉÀ ± ÉÉäEäò¹ÉÖ {É® úÉ& {É® úÉ́ÉiÉÉä ´Éº ÉÎxiÉ ' ` iÉκ ¨Éx´Éº ÉÎxiÉ ¶ ÉÉ·ÉiÉÒ& º É̈ÉÉ& ' ` º ÉÉ ª ÉÉ
¥ÉÀ hÉÉä ÊVÉÊiɪ ÉÉÇ´ª ÉÖι]õºiÉÉÆ ÊVÉËiÉ Vɪ ÉÊiÉ iÉÉÆ ´ª ÉÖϹ]õ´ª ɶ xÉÖiÉä ' ` iÉt B´ÉèiÉÆ ¥ÉÀ ± ÉÉäEÆò ¥ÉÀ Sɪ ÉæhÉÉxÉÖẾÉxnùÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ
iÉjÉ iÉjÉ iÉnäù́É BEÆò ¡ ò± ÉÆ ¥ÉÀ ± ÉÉäEò|ÉÉÎ{iɱ ÉIÉhÉÆ |Énù¶ª ÉÇiÉä * ª ÉkÉÖ ` BiÉè®äú́É ' <iª É́ÉvÉÉ® úhÉ̈ÉÂ+ÌSÉ® úÉtɸɪ ÉhÉä xÉ º ª ÉÉÊnùÊiÉ,
xÉè¹É nùɹäÉ&, ® úζ¨É|ÉÉÎ{iÉ{É® úi´ÉÉnùºª É; xÉ Ê½þBEò B´É ¶ ɤ nùÉä ® ú¶¨ÉÓSÉ |ÉÉ{ÉʪÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ, +ÌSÉ® úÉnùÓSÉ ´ª ÉÉ́ÉiÉÇʪÉiÉÖ̈É ; iɺ ¨ÉÉiÉÂ
® úζ¨Éº ÉƤÉxvÉ B´Éɪ É̈É́ÉvÉɪ ÉÇiÉ <ÊiÉ pù¹]ṍª É̈ÉÂ* i´É® úÉ́ÉSÉxÉÆ iÉÖ +ÌSÉ® úÉt{ÉäIÉɪ ÉÉ̈ÉÊ{É MÉxiÉ́ª ÉÉxiÉ® úÉ{ÉäIɪ ÉÉ IÉè|ª ÉÉlÉÇi´ÉÉiÉÂ
xÉÉä{ɯûvª ÉiÉä-- ª ÉlÉÉ ÊxÉ̈Éä¹É̈ÉÉjÉähÉÉjÉÉMÉ̈ª ÉiÉ <ÊiÉ * +Ê{É SÉ ` +lÉèiɪ ÉÉä& {ÉlÉÉäxÉÇEòiÉ® äúhÉSÉxÉ ' <ÊiÉ ¨ÉÉMÉÇuùªÉ§ ɹ]õÉxÉÉÆ Eò¹]Æõ
iÉÞ
iÉÒªÉÆ º lÉÉxÉ̈ÉÉSÉIÉÉhÉÉ Ê{ÉiÉÞ ª ÉÉhÉ́ª ÉÊiÉÊ® úHò¨ÉäEò¨Éä́É näù́ɪ ÉÉxÉ̈ÉÌSÉ® úÉÊnù{É́ÉÉÇhÉÆ {ÉxlÉÉxÉÆ |Élɪ ÉÊiÉ; ¦ÉÚ
ª ÉÉƺ ª ÉÌSÉ® úÉÊnùºÉÞ
iÉÉè
¨ÉÉMÉÇ{É́ÉÉÇÊhÉ, +± {ÉÒªÉÉÆʺ É i´Éxª ÉjÉ; ¦ÉÚ ª ɺ ÉÉÆ SÉ +ÉxÉÖMÉÖhª ÉäxÉ +± {ÉҪɺ ÉÉÆ xɪ ÉxÉÆ xª Éɪ ª ÉÊ̈Éiª ÉiÉÉä%Ê{É +ÌSÉ® úÉÊnùxÉÉ
iÉi|ÉÊlÉiÉäÊ® úiª ÉÖHò¨ÉÂ**

´Éɪ ÉÖ̈ɤ nùÉnùẾɶ Éä¹ÉẾɶ Éä¹ÉɦªÉÉ̈ÉÂ** 4.3.2 **

´Éɪ ´ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.3.2 **

EäòxÉ {ÉÖxÉ& º ÉÆÊxÉ́Éä¶ ÉẾɶ Éä¹ÉähÉ MÉÊiÉẾɶ Éä¹ÉhÉÉxÉÉ̈ÉÂ<iÉ® äúiÉ® úẾɶ Éä¹ÉhÉẾɶ É乪ɦÉÉ́É&--<ÊiÉ iÉnäùiÉiɺ ÉÖ¾þn ù¦ÉÚ
i´ÉÉ +ÉSÉɪ ÉÉæ OÉlɪ ÉÊiÉ
* ` º É BiÉÆ näù́ɪ ÉÉxÉÆ {ÉxlÉÉxÉ̈Éɺ ÉÉtÉÎMxɱ ÉÉäEò¨ÉÉMÉSUôÊiÉ º É ´Éɪ ÉÖ± ÉÉäEÆò º É ´É¯ûhɱ ÉÉäEÆò º É <xpù±ÉÉäEÆò º É |ÉVÉÉ{ÉÊiɱ ÉÉäEÆò º É
¥ÉÀ ± ÉÉäEò¨ÉÂ' <ÊiÉ EòÉè¹ÉÒiÉÊEòxÉÉÆ näù́ɪ ÉÉxÉ& {ÉxlÉÉ& {É`ö¬ iÉä; iÉjÉ +ÌSÉ® úÎMxɱ ÉÉäEò¶ ɤ nùÉèiÉÉ́ÉiÉÂBEòÉlÉÉêV´É± ÉxÉ́ÉSÉxÉi´ÉÉÊnùÊiÉ
xÉÉjÉ º ÉÆÊxÉ́Éä¶ ÉGò¨É& EòÎSÉnùx´É乪É&; ´Éɪ ÉÖº iÉÖ +ÌSÉ® úÉnùÉè´Éi¨ÉÇÊxÉ EòiÉ̈Éκ ¨Éxº lÉÉxÉä ÊxÉ́Éä¶ ÉʪÉiÉ́ª É <ÊiÉ, =Sª ÉiÉä--- `
iÉä%ÌSɹÉ̈Éä́ÉÉʦɺ ÉƦÉ́Éxiª ÉÌSɹÉÉä%½þ®ú¼xÉ +É{ÉÚ ª ÉÇ̈ÉÉhÉ{ÉIÉ̈ÉÉ{ÉÚ
ª ÉÇ̈ÉÉhÉ{ÉIÉÉtÉx¹ÉbÖ÷nùR óRäóÊiÉ ¨Éɺ ÉÉƺ iÉÉx¨Éɺ É䦪É& º ÉǼÉiº É® Æú
º ÉǼÉiº É® úÉnùÉÊnùiª É̈ÉÂ' <iª ÉjÉ º ÉǼÉiº É® úÉi{É® úÉ\SÉ̈ÉÂ+ÉÊnùiª ÉÉnù́ÉÉÇ\SÉÆ ´Éɪ ÉÖ̈Éʦɺ ÉƦÉ́ÉÎxiÉ;
Eòº ¨ÉÉiÉÂ? +Ếɶ Éä¹ÉẾɶ Éä¹Éɦª ÉÉ̈ÉÂ* iÉlÉÉ Ê½þ` º É ´Éɪ ÉÖ± ÉÉäEò¨ÉÂ' <iª ÉjÉ +Ếɶ Éä¹ÉÉä{ÉÊnù¹]õºª É ´Éɪ ÉÉä& ¸ÉÖiª ÉxiÉ® äúhÉ
Ếɶ Éä¹ÉÉä{Énäù¶ÉÉä où¶ª ÉiÉä--- ` ª ÉnùÉ ´Éè{ÉÖ¯û¹ÉÉä%º ¨Éɱ ± ÉÉäEòÉi|ÉèÊiÉ º É ´Éɪ ÉÖ̈ÉÉMÉSUôÊiÉ iɺ ¨Éèº É iÉjÉ ẾÉÊVɽþÒiÉä ª ÉlÉÉ ® úlÉSÉGòº ª É
JÉÆ iÉäxÉ º É >ðv´ÉÇ̈ÉÉGò¨ÉiÉä º É +ÉÊnùiª É̈ÉÉMÉSUôÊiÉ ' <ÊiÉ; Biɺ ¨ÉÉiÉÂ+ÉÊnùiª ÉÉiÉ´Éɪ ÉÉä& {ÉÚ ´ÉÇi´Énù¶ÉÇxÉÉiÉÂẾɶ Éä¹ÉÉiÉÂ
+¤ nùÉÊnùiª ɪ ÉÉä® úxiÉ® úɱ Éä ´Éɪ ÉÖÌxÉ́Éä¶ ÉʪÉiÉ́ª É& * Eòº ¨ÉÉi{ÉÖxÉ® úMxÉä& {É® úi´Énù¶ÉÇxÉÉÊuù¶Éä¹ÉÉnùÌSɹÉÉä%xÉxiÉ® Æú´Éɪ ÉÖxÉÇÊxÉ́Éä¶ ª ÉiÉä ?
xÉè¹ÉÉä%κ iÉ Ếɶ Éä¹É <ÊiÉ ´ÉnùÉ̈ É&; xÉxÉÚ nùɾþiÉÉ ¸ÉÖÊiÉ&--` º É BiÉÆ näù́ɪ ÉÉxÉÆ {ÉxlÉÉxÉ̈Éɺ ÉÉtÉÎMxɱ ÉÉäEò¨ÉÉMÉSUôÊiÉ º É ´Éɪ ÉÖ± ÉÉäEÆò º É
´É¯ûhɱ ÉÉäEò¨ÉÂ' <ÊiÉ; =Sª ÉiÉä---Eäò´É± ÉÉä%jÉ {ÉÉ`ö& {ÉÉè́ÉÉÇ{ɪ ÉæhÉÉ́Éκ lÉiÉ&, xÉÉjÉ Gò¨É́ÉSÉxÉ& EòÎSÉSUô¤ nùÉä%κ iÉ;
{ÉnùÉlÉÉæ{Énù¶ÉÇxÉ̈ÉÉjÉÆ Á jÉ ÊGòª ÉiÉä-- BiÉÆ BiÉÆ SÉ +ÉMÉSUôiÉÒÊiÉ; <iÉ® újÉ {ÉÖxÉ& ´Éɪ ÉÖ|ÉkÉäxÉ ® úlÉSÉGò¨ÉÉjÉähÉ ÎSUôpäùhÉ
>ðv´ÉÇ̈ÉÉGò¨ª É +ÉÊnùiª É̈ÉÉMÉSUôiÉÒÊiÉ--- +´ÉMÉ̈ª ÉiÉä Gò¨É&; iɺ ¨ÉÉiɺ ÉÚ Hò¨ÉÂ+Ếɶ Éä¹ÉẾɶ Éä¹Éɦª ÉÉÊ̈ÉÊiÉ * ´ÉÉVɺ ÉxÉäʪÉxɺ iÉÖ `
¨Éɺ É䦪ÉÉä näù́ɱ ÉÉäEÆò näù́ɱ ÉÉäEòÉnùÉÊnùiª É̈ÉÂ' <ÊiÉ º É̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ; iÉjÉ +ÉÊnùiª ÉÉxÉxiɪ ÉÉÇªÉ näù́ɱ ÉÉäEòÉuùɪ ÉÖ̈Éʦɺ ÉƦÉ́ÉäªÉÖ&; `
´Éɪ ÉÖ̈ɤ nùÉiÉÂ' <ÊiÉ iÉÖ SUôxnùÉäMɸÉÖiª É{ÉäIɪ ÉÉäHò¨ÉÂ* UôÉxnùÉäMª É́ÉÉVɺ ÉxÉäªÉEòª ÉÉäº iÉÖ BEòjÉ näù́ɱ ÉÉäEòÉä xÉ ẾÉtiÉä, {É® újÉ
º ÉǼÉiº É® ú&; iÉjÉ ¸ÉÖÊiÉuùªÉ|Éiª ɪ ÉÉiÉÂ=¦ÉÉ́ÉÊ{É =¦Éª ÉjÉ OÉlÉʪÉiÉ́ª ÉÉè; iÉjÉÉÊ{É ¨Éɺ ɺ ÉƤÉxvÉÉiº ÉǼÉiº É® ú& {ÉÚ ´ÉÇ& {ÉÎSÉ̈ÉÉä näù́ɱ ÉÉäEò
<ÊiÉ ẾÉ́ÉäHò´ª É̈ÉÂ**

iÉÊb÷iÉÉä%ÊvÉ ´É¯ûhÉ& º É̈¤ ÉxvÉÉiÉÂ** 4.3.3 **

iÉÊb÷nùÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.3.3 **

` +ÉÊnùiª ÉÉSSÉxpù̈ɺ ÉÆ SÉxpù̈ɺ ÉÉä ẾÉtÖiÉ̈ÉÂ' <iª ɺ ª ÉÉ ẾÉtÖiÉ ={ÉÊ® ú¹]õÉiÉÂ` º É ´É¯ûhɱ ÉÉäEò¨ÉÂ' <iª ɪ ÉÆ ´É¯ûhÉ& º ÉƤÉvª ÉäiÉ;
+κ iÉ Ê½þº ÉƤÉxvÉÉä ẾÉtÖuù̄ûhɪ ÉÉä&; ª ÉnùÉ Ê½þẾɶ Éɱ ÉÉ ẾÉtÖiɺ iÉҵɺ iÉÊxÉiÉÊxÉPÉÉæ¹ÉÉ VÉÒ̈ÉÚ
iÉÉänù®äú¹ÉÖ |ÉxÉÞ
iª ÉÎxiÉ, +lÉ +É{É&
|É{ÉiÉÎxiÉ; ` ẾÉtÉäiÉiÉä º iÉxɪ ÉÊiÉ ´É̹ɹªÉÊiÉ ´ÉÉ ' <ÊiÉ SÉ ¥ÉÉÀ hÉ̈É ; +{ÉÉÆ SÉ +ÊvÉ{ÉÊiÉ́ÉÇ̄ûhÉ <ÊiÉ ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ ÊiÉ|Éʺ ÉÊrù&;
´É¯ûhÉÉnùÊvÉ <xpù|ÉVÉÉ{ÉiÉÒº lÉÉxÉÉxiÉ® úɦÉÉ́ÉÉiÉÂ{ÉÉ`öº ÉÉ̈Élª ÉÉÇSSÉ; +ÉMÉxiÉÖEòi´ÉÉnùÊ{É ´É¯ûhÉÉnùÒxÉÉ̈ÉxiÉä B´É ÊxÉ́Éä¶ É&,
´Éè¶ÉäʹÉEòº lÉÉxÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ
; ẾÉtÖSSÉ +xiª ÉÉ +ÌSÉ® úÉnùÉè´Éi¨ÉÇÊxÉ **

+ÉÊiÉ́ÉÉʽþ
Eòɺ iÉα ± ÉRÂ
óMÉÉiÉÂ** 4.3.4 **
+ÉÊiÉ́ÉÉʽþ
EòÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.3.4 **

iÉä¹́Éä́É +ÌSÉ® úÉÊnù¹ÉÖ º Éƶ ɪ É&--- ÊEò¨ÉäiÉÉÊxÉ ¨ÉÉMÉÇÊSɼxÉÉÊxÉ, =iÉ ¦ÉÉäMɦÉÚ ¨ ɪ É&, +lÉ́ÉÉ xÉäiÉÉ® úÉä MÉxiÉßhÉÉÊ̈ÉÊiÉ * iÉjÉ
¨ÉÉMÉDZÉIÉhɦÉÚ iÉÉ +ÌSÉ® úÉnùªÉ <ÊiÉ iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈É, iÉiº ´É°ü{Éi´ÉÉnÖù{Énäù¶Éº ª É; ª ÉlÉÉ Ê½þ± ÉÉäEäò EòÎSÉn ùOÉÉ̈ÉÆ xÉMÉ® Æú´ÉÉ
|ÉÊiɹ`öɺ É̈ÉÉxÉÉä%xÉÖʶɹªÉiÉä--MÉSUô <iɺ i´É̈É̈ÉÖÆ ÊMÉË® úiÉiÉÉä xª ÉOÉÉävÉÆ iÉiÉÉä xÉnùÓiÉiÉÉä OÉÉ̈ÉÆ iÉiÉÉä xÉMÉ® Æú´ÉÉ |ÉÉ{º ª ɺ ÉÒÊiÉ--
B´ÉÊ̈ɽþÉÊ{É ` +ÌSɹÉÉä%½þ®ú¼xÉ +É{ÉÚ ª ÉÇ̈ÉÉhÉ{ÉIÉ̈ÉÂ' <iª ÉÉtɽþ* +lÉ́ÉÉ ¦ÉÉäMɦÉÚ ¨ ɪ É <ÊiÉ |ÉÉ{iÉ̈ÉÂ
; iÉlÉÉʽþ± ÉÉäEò¶ ɤ näùxÉ
+Mxª ÉÉnùÒxÉxÉÖ¤ÉvxÉÉÊiÉ-- ` +ÎMxɱ ÉÉäEò¨ÉÉMÉSUôÊiÉ ' <iª ÉÉÊnù; ± ÉÉäEò¶ ɤ nùSÉ |ÉÉÊhÉxÉÉÆ ¦ÉÉäMÉɪ ÉiÉxÉä¹ÉÖ ¦ÉɹªÉiÉä-- ` ¨ÉxÉÖ¹ªÉ± ÉÉäEò&
Ê{ÉiÉÞ± ÉÉäEòÉä näù́ɱ ÉÉäEò& ' <ÊiÉ SÉ; iÉlÉÉ SÉ ¥ÉÉÀ hÉ̈É -- ` +½þÉä® úÉjÉä¹ÉÖ iÉä ± ÉÉäEäò¹ÉÖ º ÉVVÉxiÉä ' <iª ÉÉÊnù* iɺ ¨ÉÉzÉÉÊiÉ́ÉÉʽþEòÉ
+ÌSÉ® úÉnùªÉ& * +SÉäiÉxÉi´ÉÉnù{ª Éä¹ÉÉ̈ÉÉÊiÉ́ÉÉʽþEòi´ÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉ&; SÉäiÉxÉÉ Ê½þ± ÉÉäEäò ® úÉVÉÊxɪ ÉÖHòÉ& {ÉÖ¯û¹ÉÉ nÖùMÉæ¹ÉÖ ¨ÉÉMÉæ¹́ÉÊiÉ́ÉÉÁ ÉxÉÂ
+ÊiÉ́ÉɽþªÉxiÉÒÊiÉ * B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, ¥ÉÚ ¨ É&--- +ÉÊiÉ́ÉÉʽþEòÉ B´ÉèiÉä ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÎxiÉ; EÖòiÉ& ? iÉα ± ÉR óMÉÉiÉÂ
; iÉlÉÉ Ê½þ--` SÉxpù̈ɺ ÉÉä
ẾÉtÖiÉÆ iÉi{ÉÖ¯û¹ÉÉä%¨ÉÉxÉ́É& º É BiÉÉx¥ÉÀ MÉ̈ɪ ÉÊiÉ ' <ÊiÉ Êº Érù́Én ùMÉ̈ÉʪÉiÉÞ i´ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ; iÉuùSÉxÉÆ iÉÊuù¹Éª É̈Éä́ÉÉä{ÉIÉÒhÉÊ̈ÉÊiÉ
SÉäiÉÂ
, xÉ, |ÉÉ{iÉ̈ÉÉxÉ́Éi´ÉÊxÉ́ÉÞ ÊkÉ{É® úi´ÉÉÊuù¶Éä¹Éhɺ ª É; ª ÉtÌSÉ® úÉÊnù¹ÉÖ {ÉÖ¯û¹ÉÉ MÉ̈ÉʪÉiÉÉ® ú& |ÉÉ{iÉÉ& iÉä SÉ ¨ÉÉxÉ́ÉÉ&, iÉiÉÉä ª ÉÖHÆò
iÉÊzÉ́ÉÞ kª ÉlÉÈ{ÉÖ¯û¹ÉẾɶ Éä¹ÉhÉ̈ÉÂ-- +¨ÉÉxÉ́É <ÊiÉ **

xÉxÉÖ iÉα ± ÉRÂ

óMÉ̈ÉÉjÉ̈ÉMÉ̈ÉEò¨ÉÂ
, xª Éɪ ÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ
; xÉè¹É nùɹäÉ&---

=¦Éª É́ª ÉÉ̈ÉÉä½þ

ÉkÉÎiº Éräù& ** 4.3.5 **
** 4.3.5 **

ª Éä iÉÉ́ÉnùÌSÉ® úÉÊnù̈ÉÉMÉÇMÉÉ& iÉä näù½þẾɪ ÉÉäMÉÉiɺ ÉÆÊ{ÉÎhb÷iÉEò® úhÉOÉÉ̈ÉÉ <ÊiÉ +º ´ÉiÉxjÉÉ&, +ÌSÉ® úÉnùÒxÉÉ̈É{ª ÉSÉäiÉxÉi´ÉÉnùº´ÉÉiÉxjª É̈ÉÂ-
-<iª ÉiÉ& +ÌSÉ® úÉtʦÉ̈ÉÉÊxÉxÉ SÉäiÉxÉÉ näù́ÉiÉÉẾɶ Éä¹ÉÉ +Êiɪ ÉÉjÉɪ ÉÉÆ Êxɪ ÉÖHòÉ <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä; ± ÉÉäEäò%Ê{É Ê½þ¨ÉkÉ̈ÉÚ ÌUôiÉÉnùªÉ&
º ÉÆÊ{ÉÎhb÷iÉEò® úhÉÉ& {É® ú|ɪ ÉÖHò´Éi¨ÉÉÇxÉÉä ¦É́ÉÎxiÉ * +xÉ́Éκ lÉiÉi´ÉÉnù{ª ÉÌSÉ® úÉnùÒxÉÉÆ xÉ ¨ÉÉMÉDZÉIÉhÉi´ÉÉä{É{ÉÊkÉ&; xÉ Ê½þ® úÉjÉÉè|Éäiɺ ª É
+½þ&º ´É°ü{ÉÉʦɺ ÉƦÉ́É ={É{ÉtiÉä; xÉ SÉ |ÉÊiÉ{Éɱ ÉxÉ̈ɺ iÉÒiª ÉÖHÆò {ÉÖ® úºiÉÉiÉ ;
wÉÖ́Éi´ÉÉkÉÖ näù́ÉiÉÉi¨ÉxÉÉÆ xÉɪ ÉÆ nùɹäÉÉä ¦É́ÉÊiÉ * +ÌSÉ® úÉÊnù¶É¤ nùiÉÉ SÉ B¹ÉÉ̈ÉÂ+ÌSÉ® úÉtʦÉ̈ÉÉxÉÉnÖù{É{ÉtiÉä; ` +ÌSɹÉÉä%½þ&'
 <iª ÉÉÊnùÊxÉnæù¶Éº iÉÖ +ÉÊiÉ́ÉÉʽþEòi´Éä%Ê{É xÉ Ếɯûvª ÉiÉä--+ÌSɹÉÉ ½äþiÉÖxÉÉ +½þ®úʦɺ ÉƦÉ́ÉÊiÉ, +¼xÉÉ ½äþiÉÖxÉÉ +É{ÉÚ ª ÉÇ̈ÉÉhÉ{ÉIÉÊ̈ÉÊiÉ;
iÉlÉÉ SÉ ± ÉÉäEäò |Éʺ Éräù¹́É{ª ÉÉÊiÉ́ÉÉʽþEäò¹ÉÖ B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEò ={Énäù¶ÉÉä où¶ª ÉiÉä--MÉSUô i´É̈ÉÂ<iÉÉä ¤ ɱ É́É̈ÉÉÇhÉÆ iÉiÉÉä Vɪ É˺ ɽÆþiÉiÉ&
EÞò¹hÉMÉÖ{iÉÊ̈ÉÊiÉ * +Ê{É SÉ ={ÉGò¨Éä ` iÉä%ÌSÉ® úʦɺ ÉƦÉ́ÉÎxiÉ ' <ÊiÉ º ÉƤÉxvÉ̈ÉÉjÉ̈ÉÖHò¨É , xÉ º ÉƤÉxvÉẾɶ Éä¹É& EòÎSÉiÉ ; ={ɺ ÉƽþÉ® äú
iÉÖ ` º É BiÉÉx¥ÉÀ MÉ̈ɪ ÉÊiÉ ' <ÊiÉ º ÉƤÉxvÉẾɶ Éä¹É& +ÊiÉ́ÉÉÁ ÉÊiÉ́ÉɽþEòi´É± ÉIÉhÉ =Hò&; iÉäxÉ º É B´ÉÉä{ÉGò¨Éä%{ÉÒÊiÉ ÊxÉvÉÉǪÉÇiÉä *
º ÉÆÊ{ÉÎhb÷iÉEò® úhÉi´ÉÉnäù́É SÉ MÉxiÉßhÉÉÆ xÉ iÉjÉ ¦ÉÉäMɺ ÉƦÉ́É&; ± ÉÉäEò¶ ɤ nùºiÉÖ +xÉÖ{ɦÉÖ\VÉÉxÉä¹́ÉÊ{É MÉxiÉÞ
¹ÉÖ MÉ̈ÉʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä,
+xª Éä¹ÉÉÆ iɱ ± ÉÉäEò´ÉÉʺ ÉxÉÉÆ ¦ÉÉäMɦÉÚ
Ê̈Éi´ÉÉiÉÂ* +iÉ& +ÎMxɺ ´ÉÉÊ̈ÉEÆò ± ÉÉäEÆò |ÉÉ{iÉ& +ÎMxÉxÉÉ +ÊiÉ́ÉÉÁ iÉä, ´Éɪ ÉÖº ´ÉÉÊ̈ÉEÆò |ÉÉ{iÉÉä
´Éɪ ÉÖxÉÉ--- <ÊiÉ ª ÉÉäVÉʪÉiÉ́ª É̈ÉÂ**

EòlÉÆ {ÉÖxÉ® úÉÊiÉ́ÉÉʽþEòi´É{ÉIÉä ´É¯ûhÉÉÊnù¹ÉÖ iÉiº ÉƦÉ́É& ? ẾÉtÖiÉÉä Á ÊvÉ ´É¯ûhÉÉnùªÉ ={ÉÊIÉ{iÉÉ&, ẾÉtÖiɺ i´ÉxÉxiÉ® ú̈ÉÂ+É
¥ÉÀ |ÉÉ{iÉä& +¨ÉÉxÉ́ɺ ª Éè́É {ÉÖ¯û¹Éº ª É MÉ̈ÉʪÉiÉÞ
i´ÉÆ ¸ÉÖiÉ̈ÉÂ
--<iª ÉiÉ =kÉ® Æú{É`öÊiÉ---

´ÉètÖiÉäxÉè́É iÉiɺ iÉSUØôiÉä& ** 4.3.6 **

** 4.3.6 **

iÉiÉÉä ẾÉtÖnùʦɺ ÉƦÉ́ÉxÉÉnÚùv´ÉÈẾÉtÖnùxÉxiÉ® ú́ÉÌiÉxÉè́ÉÉ̈ÉÉxÉ́ÉäxÉ {ÉÖ¯û¹ÉähÉ ´É¯ûhɱ ÉÉäEòÉÊnù¹́ÉÊiÉ́ÉÉÁ¨ÉÉxÉÉ ¥ÉÀ ± ÉÉäEÆò

MÉSUôxiÉÒiª É́ÉMÉxiÉ́ª É̈É , ` iÉÉx´ÉètÖiÉÉi{ÉÖ¯û¹ÉÉä%¨ÉÉxÉ́É& º É ` Biª É ¥ÉÀ ± ÉÉäEÆò MÉ̈ɪ ÉÊiÉ ' <ÊiÉ iɺ ª Éè́É MÉ̈ÉʪÉiÉÞ i´É¸ÉÖiÉä& *
´É¯ûhÉÉnùªÉº iÉÖ iɺ ª Éè́É +|ÉÊiɤ ÉxvÉEò® úhÉäxÉ º Éɽþɪª ÉÉxÉÖ¹`öÉxÉäxÉ ´ÉÉ EäòxÉÊSÉiÉÂ+xÉÖOÉɽþEòÉ <iª É́ÉMÉxiÉ́ª É̈ÉÂ* iɺ ¨ÉÉiº ÉÉvÉÚ Hò¨ÉÂ
--
+ÉÊiÉ́ÉÉʽþEòÉ näù́ÉiÉÉi¨ÉÉxÉÉä%ÌSÉ® úÉnùªÉ <ÊiÉ **

Eòɪ ÉȤ ÉÉnùÊ® ú®úºª É MÉiª ÉÖ{É{ÉkÉä& ** 4.3.7 **

Eòɪ ÉÉÇÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.3.7 **

` º É BxÉÉx¥ÉÀ MÉ̈ɪ ÉÊiÉ ' <iª ÉjÉ ẾÉÊSÉÊEòiº ª ÉiÉä--- ËEò Eòɪ ÉÇ̈É{É® Æú¥ÉÀ MÉ̈ɪ ÉÊiÉ, +ɽþ ÉÎäº ´Éi{É® ú̈Éä́ÉÉẾÉEÞ
òiÉÆ ¨ÉÖJª ÉÆ ¥ÉÀ ÊäiÉ
* EÖòiÉ& º Éƶ ɪ É& ? ¥ÉÀ ¶ ɤ nù|ɪ ÉÉäMÉÉiÉ , MÉÊiɸÉÖiÉä SÉ * iÉjÉ Eòɪ ÉÇ̈Éä́É º ÉMÉÖhÉ̈É{É® Æú¥ÉÀ BxÉÉxMÉ̈ɪ Éiª É̈ÉÉxÉ́É& {ÉÖ¯û¹É <ÊiÉ
¤ ÉÉnùÊ®ú®úÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä; EÖòiÉ& ? +º ª É MÉiª ÉÖ{É{ÉkÉä&-- +º ª É Ê½þEòɪ ÉÇ¥ÉÀ hÉÉä MÉxiÉ́ª Éi´É̈ÉÖ{É{ÉtiÉä, |Énäù¶É́Ék´ÉÉiÉ ; xÉ iÉÖ
{É® úκ¨Éx¥ÉÀ ÊhÉ MÉxiÉÞ i´ÉÆ MÉxiÉ́ª Éi´ÉÆ MÉÊiÉ́ÉÉÇ+´ÉEò± {ÉiÉä, º É́ÉÇMÉiÉi´ÉÉi|Éiª ÉMÉÉi¨Éi´ÉÉSSÉ MÉxiÉßhÉÉ̈ÉÂ**

Ếɶ ÉäʹÉiÉi´ÉÉSSÉ ** 4.3.8 **

** 4.3.8 **

` ¥ÉÀ ± ÉÉäEòÉxMÉ̈ɪ ÉÊiÉ iÉä iÉä¹ÉÖ ¥ÉÀ ± ÉÉäEäò¹ÉÖ {É® úÉ& {É® úÉ́ÉiÉÉä ´Éº ÉÎxiÉ ' <ÊiÉ SÉ ¸ÉÖiª ÉxiÉ® äúẾɶ ÉäʹÉiÉi´ÉÉiÉÂEòɪ ÉÇ¥ÉÀ Ếɹɪ Éè́É
MÉÊiÉÊ® úÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä; xÉ Ê½þ¤ ɽÖþ́ÉSÉxÉäxÉ Ếɶ Éä¹ÉhÉÆ {É® úκ¨Éx¥ÉÀ hª É́ÉEò± {ÉiÉä; Eòɪ Éæ iÉÖ +´Éº lÉɦÉänùÉä{É{ÉkÉä& º ÉƦÉ́ÉÊiÉ ¤ ɽÖþ́ÉSÉxÉ̈ÉÂ*
± ÉÉäEò¸ÉÖÊiÉ® úÊ{É ẾÉEòÉ® úMÉÉäSÉ® úɪ ÉÉ̈Éä́É º ÉÆÊxÉ́Éä¶ ÉẾÉʶɹ]õɪ ÉÉÆ ¦ÉÉäMɦÉÚ
¨ ÉÉ́ÉÉ\Vɺ ÉÒ; MÉÉèhÉÒi´Éxª ÉjÉ ` ¥ÉÀ è́É ± ÉÉäEò B¹É º É©ÉÉ]Â
õ'
<iª ÉÉÊnù¹ÉÖ * +ÊvÉEò® úhÉÉÊvÉEòiÉḈª ÉÊxÉnæù¶ÉÉä%Ê{É {É® úκ¨Éx¥ÉÀ ÊhÉ +xÉÉ\Vɺ É& º ª ÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉiÉÂEòɪ ÉÇẾɹɪ É̈Éä́ÉänÆùxɪ ÉxÉ̈ÉÂ**

xÉxÉÖ Eòɪ ÉÇẾɹɪ Éä%Ê{É ¥ÉÀ ¶ ɤ nùÉä xÉÉä{É{ÉtiÉä, º É̈Éx´Éª Éä ʽþº É̈ɺ iɺ ª É VÉMÉiÉÉä VÉx¨ÉÉÊnùEòÉ® úhÉÆ ¥ÉÀ ÊäiÉ º lÉÉÊ{ÉiÉ̈ÉÂ
--
<iª ÉjÉÉäSª ÉiÉä---

º ÉÉ̈ÉÒ{ª ÉÉiÉÖ iÉnÂ

ù́ª É{Énäù¶É& ** 4.3.9 **
** 4.3.9 **
iÉÖ-¶ ɤ nù+ɶ ÉRÂóEòÉ´ª ÉÉ́ÉÞ
kª ÉlÉÇ&; {É® ú¥ÉÀ º ÉÉ̈ÉÒ{ª ÉÉiÉÂ+{É® úºª É ¥ÉÀ hÉ&, iÉκ ¨ÉzÉÊ{É ¥ÉÀ ¶ ɤ nù|ɪ ÉÉäMÉÉä xÉ Ếɯûvª ÉiÉä * {É® ú̈Éä́É Ê½þ
¥ÉÀ Ếɶ ÉÖrù{ÉÉÊvɺ ÉƤÉxvÉÆ C´ÉÊSÉiEèòÎSÉÊuùEòÉ® úvÉ̈Éê̈ÉÇxÉÉä̈ɪ Éi´ÉÉÊnùʦÉ& ={Éɺ ÉxÉɪ É ={ÉÊnù¶ª É̈ÉÉxÉ̈ÉÂ+{É® úÊ̈ÉÊiÉ Îº lÉÊiÉ& **

xÉxÉÖ Eòɪ ÉÇ|ÉÉ{iÉÉè+xÉÉ́ÉÞ ÊkɸÉ́ÉhÉÆ xÉ PÉ]õiÉä; xÉ Ê½þ{É® úº¨ÉÉn ù¥ÉÀ hÉÉä%xª ÉjÉ C´ÉÊSÉÊzÉiª ÉiÉÉÆ º ÉƦÉÉ́ɪ ÉÎxiÉ; nù¶ÉǪÉÊiÉ SÉ
näù́ɪ ÉÉxÉäxÉ {ÉlÉÉ |Éκ lÉiÉÉxÉÉ̈ÉxÉÉ́ÉÞ ÊkÉ̈ÉÂ
--` BiÉäxÉ |ÉÊiÉ{Ét¨ÉÉxÉÉ <¨ÉÆ ¨ÉÉxÉ́É̈ÉÉ́ÉiÉÈxÉÉ́ÉiÉÇxiÉä ' <ÊiÉ, iÉä¹ÉÉÊ̈ɽþxÉ
{ÉÖxÉ® úÉ́ÉÞ
ÊkÉ® úκiÉ--` iɪ ÉÉäv´ÉÇ̈Éɪ ÉzÉ̈ÉÞ
iÉi´É̈ÉäÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ; +jÉ ¥ÉÚ¨ É&---

Eòɪ ÉÉÇiª ɪ Éä iÉnùvª ÉIÉähÉ º ɽþ

ÉiÉ& {É® ú̈ÉʦÉvÉÉxÉÉiÉÂ** 4.3.10 **
** 4.3.10 **

Eòɪ ÉÇ¥ÉÀ ± ÉÉäEò|ɱ ɪ É|Éiª ÉÖ{ɺ lÉÉxÉä º ÉÊiÉ iÉjÉè́É =i{Ézɺ É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉÉ& º ÉxiÉ&, iÉnùvª ÉIÉähÉ Ê½þ®úhª ÉMɦÉæhÉ º ɽþ+iÉ& {É® ú{ÉÊ® ú¶ÉÖrÆù
ẾɹhÉÉä& {É® ú̈ÉÆ {ÉnÆù|ÉÊiÉ{ÉtxiÉä---<iÉÒilÉÆ Gò¨É̈ÉÖÊHò& +xÉÉ́ÉÞ kª ÉÉÊnù̧ÉÖiª ÉʦÉvÉÉxÉ䦪ÉÉä%¦ª ÉÖ{ÉMÉxiÉ́ª ÉÉ * xÉ Á \Vɺ Éè́É MÉÊiÉ{ÉÚ
Ì́ÉEòÉ
{É® ú|ÉÉÎ{iÉ& º ÉƦÉ́ÉiÉÒiª ÉÖ{É{ÉÉÊnùiÉ̈ÉÂ**

º ¨ÉÞ
iÉä SÉ ** 4.3.11 **
** 4.3.11 **

º ¨ÉÞ
ÊiÉ® ú{ª ÉäiÉ̈ÉlÉÇ̈ÉxÉÖVÉÉxÉÉÊiÉ---` ¥ÉÀ hÉÉ º ɽþiÉä º É́Éæ º ÉÆ|ÉÉ{iÉä |ÉÊiɺ ÉÆSÉ® äú* {É® úºª ÉÉxiÉä EÞ
òiÉÉi¨ÉÉxÉ& |ÉẾɶ ÉÎxiÉ {É® Æú{Énù̈ÉÂ'
<ÊiÉ * iɺ ¨ÉÉiEòɪ ÉÇ¥ÉÀ Ếɹɪ ÉÉ B´É MÉÊiɸÉÖiɪ É& <ÊiÉ Êº ÉrùÉxiÉ& **

EÆò {ÉÖxÉ& {ÉÚ

´ÉÇ{ÉIÉ̈Éɶ ÉRÂ
óCª É +ª ÉÆ Êº ÉrùÉxiÉ& |ÉÊiɹ`öÉÊ{ÉiÉ& ` Eòɪ ÉȤ ÉÉnùÊ®ú& ' <iª ÉÉÊnùxÉäÊiÉ, º É <nùÉxÉÓº ÉÚ
jÉè®äú́ÉÉä{Énù¶ª ÉÇiÉä--

{É® úÆ VÉèÊ̈ÉÊxÉ̈ÉÖÇJª Éi´ÉÉiÉÂ** 4.3.12 **

** 4.3.12 **

VÉèÊ̈ÉÊxɺ i´ÉÉSÉɪ ÉÇ& ` º É BxÉÉx¥ÉÀ MÉ̈ɪ ÉÊiÉ ' <iª ÉjÉ {É® ú̈Éä́É ¥ÉÀ |ÉÉ{ɪ ÉiÉÒÊiÉ ¨Éxª ÉiÉä; EÖòiÉ& ? ¨ÉÖJª Éi´ÉÉiÉÂ* {É® Æúʽþ¥ÉÀ
¥ÉÀ ¶ ɤ nùºª É ¨ÉÖJª É̈Éɱ É̈¤ ÉxÉ̈ÉÂ
, MÉÉèhÉ̈É{É® ú̈ÉÂ
; ¨ÉÖJª ÉMÉÉèhɪ ÉÉä SÉ ¨ÉÖJª Éä º ÉÆ|Éiª ɪ ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ **

nù¶ÉÇxÉÉSSÉ ** 4.3.13 **
** 4.3.13 **

` iɪ ÉÉäv´ÉÇ̈Éɪ ÉzÉ̈ÉÞ

iÉi´É̈ÉäÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ MÉÊiÉ{ÉÚ
´ÉÇEò¨É̈ÉÞ
iÉi´ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ; +¨ÉÞ
iÉi´ÉÆ SÉ {É® úκ¨Éx¥ÉÀ hª ÉÖ{É{ÉtiÉä, xÉ Eòɪ Éæ,
ẾÉxÉÉʶÉi´ÉÉiEòɪ ÉǺª É--` +lÉ ª ÉjÉÉxª Éi{ɶ ª ÉÊiÉ iÉnù±{ÉÆ iÉx¨Éiª ÉÇ̈ÉÂ' <ÊiÉ |É́ÉSÉxÉÉiÉÂ{É® úẾɹɪ Éè́É SÉ B¹ÉÉ MÉÊiÉ& Eò`ö́ɱ ± ÉÒ¹ÉÖ
{É`ö¬ iÉä; xÉ Ê½þiÉjÉ ẾÉtÉxiÉ® ú|ÉGò¨ÉÉä%κ iÉ--` +xª ÉjÉ vÉ̈ÉÉÇnùxª ÉjÉÉvÉ̈ÉÉÇiÉÂ' <ÊiÉ {É® úºª Éè́É ¥ÉÀ hÉ& |ÉGòÉxiÉi´ÉÉiÉÂ**

xÉ SÉ Eòɪ Éæ |ÉÊiÉ{Ékª Éʦɺ ÉÎxvÉ& ** 4.3.14 **

** 4.3.14 **

+Ê{É SÉ ` |ÉVÉÉ{ÉiÉä& º ɦÉÉÆ ´Éä¶ ¨É |É{Étä ' <ÊiÉ xÉɪ ÉÆ Eòɪ ÉÇẾɹɪ É& |ÉÊiÉ{Ékª Éʦɺ ÉÆÊvÉ&, ` xÉÉ̈É°ü{ɪ ÉÉäÌxÉ́ÉÇʽþiÉÉ iÉä ª ÉnùxiÉ® úÉ
iÉnÂ
ù¥ÉÀ ' <ÊiÉ Eòɪ ÉÇẾɱ ÉIÉhɺ ª É {É® úºª Éè́É ¥ÉÀ hÉ& |ÉEÞ
òiÉi´ÉÉiÉ ; ` ª ɶ ÉÉä%½Æþ¦É́ÉÉÊ̈É ¥ÉÉÀ hÉÉxÉÉ̈ÉÂ' <ÊiÉ SÉ
º É́ÉÉÇi¨Éi´ÉäxÉÉä{ÉGò¨ÉhÉÉiÉ ; ` xÉ iɺ ª É |ÉÊiÉ̈ÉÉ +κ iÉ ª ɺ ª É xÉÉ̈É ¨É½þt¶ É& ' <ÊiÉ SÉ {É® úºª Éè́É ¥ÉÀ hÉÉä ª ɶ ÉÉäxÉÉ̈Éi´É|Éʺ Éräù& *
º ÉÉ SÉäªÉÆ ´Éä¶ ¨É|ÉÊiÉ{ÉÊkÉMÉÇÊiÉ{ÉÚÌ́ÉEòÉ ½þÉnÇùẾÉtɪ ÉÉ̈ÉÖÊnùiÉÉ-- ` iÉnù{É® úÉÊVÉiÉÉ {ÉÚ ¥ÉÇÀ hÉ& |ɦÉÖẾÉÊ̈ÉiÉÆ Ê½þ®úh¨Éª É̈ÉÂ' <iª ÉjÉ *
{Énäù®úÊ{É SÉ MÉiª ÉlÉÇi´ÉÉiɨÉÉMÉÉÇ{ÉäIÉiÉÉ +´Éº ÉÒªÉiÉä * iɺ ¨ÉÉi{É® ú¥ÉÀ Ếɹɪ ÉÉ MÉÊiɸÉÖiɪ É <ÊiÉ {ÉIÉÉxiÉ® ú̈ÉÂ* iÉÉ́ÉäiÉÉèuùÉè
{ÉIÉÉ́ÉÉSÉɪ ÉæhÉ º ÉÚÊjÉiÉÉè--- MÉiª ÉÖ{É{Ékª ÉÉÊnùʦɮ äúEò&, ¨ÉÖJª Éi´ÉÉÊnùʦɮ ú{É® ú& * iÉjÉ MÉiª ÉÖ{É{Ékª ÉÉnùªÉ& |ɦÉ́ÉÎxiÉ
¨ÉÖJª Éi´ÉÉnùÒxÉɦÉɺ ÉʪÉiÉÖ̈É , xÉ iÉÖ ¨ÉÖJª Éi´ÉÉnùªÉÉä MÉiª ÉÖ{É{Ékª ÉÉnùÒxÉÂ
---<ÊiÉ +Ét B´É ʺ ÉrùÉxiÉÉä ´ª ÉÉJª ÉÉiÉ&, ÊuùiÉҪɺ iÉÖ
{ÉÚ
´ÉÇ{ÉIÉ& * xÉ Á º Éiª ÉÊ{É º ÉƦÉ́Éä ¨ÉÖJª ɺ ª Éè́ÉÉlÉǺª É OɽþhÉÊ̈ÉÊiÉ EòÎSÉnùÉYÉÉ{ÉʪÉiÉÉ ẾÉtiÉä * {É® úẾÉtÉ|ÉEò® úhÉä%Ê{É SÉ
iÉiº iÉÖiª ÉlÉÈẾÉtÉxiÉ® úɸɪ ÉMÉiª ÉxÉÖEòÒiÉÇxÉ̈ÉÖ{É{ÉtiÉä-- ` Ếɹ́ÉR óRóxª ÉÉ =iGò¨ÉhÉä ¦É́ÉÎxiÉ ' <ÊiÉ́ÉiÉÂ* ` |ÉVÉÉ{ÉiÉä& º ɦÉÉÆ ´Éä¶ ¨É
|É{Étä ' <ÊiÉ iÉÖ {ÉÚ ´ÉḈÉÉCª ÉẾÉSUäônäùxÉ Eòɪ Éæ%Ê{É |ÉÊiÉ{Ékª Éʦɺ ÉÆÊvÉxÉÇ
Ếɯûvª ÉiÉä * º ÉMÉÖhÉä%Ê{É SÉ ¥ÉÀ ÊhÉ º É́ÉÉÇi¨Éi´Éº ÉÆEòÒiÉÇxÉ̈ÉÂ` º É́ÉÇEò¨ÉÉǺ É́ÉÇEòɨÉ& ' <iª ÉÉÊnù́ÉiÉÂ+´ÉEò± {ÉiÉä *
iɺ ¨ÉÉnù{É® úẾɹɪ ÉÉ B´É MÉÊiɸÉÖiɪ É& **

EäòÊSÉi{ÉÖxÉ& {ÉÚ´ÉÉÇÊhÉ {ÉÚ ´ÉÇ{ÉIɺ ÉÚ

jÉÉÊhÉ ¦É́ÉÎxiÉ =kÉ® úÉÊhÉ Êº ÉrùÉxiɺ ÉÚ jÉÉÊhÉ-- <iª ÉäiÉÉÆ ´ª É́ɺ lÉÉ̈ÉxÉÖ¯ûvª É̈ÉÉxÉÉ& {É® úẾɹɪ ÉÉ B´É
MÉÊiɸÉÖÊiÉ& |ÉÊiɹ`öÉ{ɪ ÉÎxiÉ; iÉiÉÂ+xÉÖ{É{ÉzÉ̈É , MÉxiÉ́ª Éi´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä¥ÉÇÀ hÉ&; ª Éiº É́ÉÇMÉiÉÆ º É́ÉÉÇxiÉ® Æúº É́ÉÉÇi¨ÉEÆò SÉ {É® úÆ ¥ÉÀ `
+ÉEòɶ É́Éiº É́ÉÇMÉiÉ SÉ ÊxÉiª É& ' ` ª Éiº ÉÉIÉÉnù{É® úÉäIÉÉn ù¥ÉÀ ' ` ª É +Éi¨ÉÉ º É́ÉÉÇxiÉ® ú& ' ` +Éi¨Éè́ÉänÆùº É́ÉÇ̈ÉÂ' ` ¥ÉÀ è́ÉänÆù
ẾÉ·ÉÊ̈ÉnÆù´ÉÊ® ú¹`ö̈ÉÂ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiÉÊxÉvÉÉÇÊ®úiÉẾɶ Éä¹É̈É ---iɺ ª É MÉxiÉ́ª ÉiÉÉ xÉ EònùÉÊSÉnù{ª ÉÖ{É{ÉtiÉä; xÉ Ê½þMÉiÉ̈Éä́É MÉ̈ª ÉiÉä;
+xª ÉÉä Á xª Én ùMÉSUôiÉÒÊiÉ |Éʺ ÉrÆù± ÉÉäEäò * xÉxÉÖ ± ÉÉäEäò MÉiɺ ª ÉÉÊ{É MÉxiÉ́ª ÉiÉÉ näù¶ÉÉxiÉ® úẾÉʶɹ]õºª É où¹]õÉ--ª ÉlÉÉ {ÉÞ ÊlÉ́ÉÒº lÉ
B´É {ÉÞ ÊlÉ́ÉÓnäù¶ÉÉxiÉ® úuùÉ® äúhÉ MÉSUôÊiÉ, iÉlÉÉ +xÉxª Éi´Éä%Ê{É ¤ Éɱ ɺ ª É Eòɱ ÉÉxiÉ® úẾÉʶɹ]Æõ´ÉÉvÉÇEÆò º ´ÉÉi¨É¦ÉÚ iÉ̈Éä́É MÉxiÉ́ª ÉÆ
où¹]ṏÉÂ, iÉuùiÉÂ¥ÉÀ hÉÉä%Ê{É º É́ÉǶÉCiª ÉÖ{ÉäiÉi´ÉÉiÉÂEòlÉÆÊSÉiÉÂMÉxiÉ́ª ÉiÉÉ º ª ÉÉÊnùÊiÉ---xÉ, |ÉÊiÉʹÉrùºÉ́ÉÇẾɶ Éä¹Éi´ÉÉn ù¥ÉÀ hÉ&; `
ÊxɹEò± ÉÆ ÊxÉιGòª ÉÆ ¶ ÉÉxiÉÆ ÊxÉ® ú́ÉtÆ ÊxÉ® ú\VÉxÉ̈ÉÂ' ` +º lÉÚ ± É̈ÉxÉh´É¿ º ´É̈ÉnùÒPÉÇ̈ÉÂ' ` º É ¤ ÉÉÁ ɦª ÉxiÉ® úÉä Á VÉ& ' ` º É ´ÉÉ B¹É
¨É½þÉxÉVÉ +Éi¨ÉÉVÉ® úÉä%¨É® úÉä%¨ÉÞ iÉÉä%¦Éª ÉÉä ¥ÉÀ ' ` º É B¹É xÉäÊiÉ xÉäiª ÉÉi¨ÉÉ ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ ÊiÉxª Éɪ É䦪ÉÉä xÉ
näù¶ÉEòɱ ÉÉÊnùẾɶ Éä¹Éª ÉÉäMÉ& {É® ú̈ÉÉi¨ÉÊxÉ Eò± {ÉʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä, ª ÉäxÉ ¦ÉÚ
|Énäù¶É́ɪ ÉÉä́ɺ lÉÉxª Éɪ ÉäxÉɺ ª É MÉxiÉ́ª ÉiÉÉ º ª ÉÉiÉ ; ¦Éڴɪ ɺ ÉÉäº iÉÖ
|Énäù¶ÉÉ́ɺ lÉÉÊnùẾɶ Éä¹Éª ÉÉäMÉÉnÖù{É{ÉtiÉä näù¶ÉEòɱ ÉẾÉʶɹ]õÉ MÉxiÉ́ª ÉiÉÉ * VÉMÉnÖùi{ÉÊkÉκ lÉÊiÉ|ɱ ɪ ɽäþiÉÖi´É¸ÉÖiÉä® úxÉäEò¶ ÉÊHòi´ÉÆ ¥ÉÀ hÉ
<ÊiÉ SÉäiÉ , xÉ, Ếɶ Éä¹ÉÊxÉ® úÉEò® úhɸÉÖiÉÒxÉÉ̈ÉxÉxª ÉÉlÉÇi´ÉÉiÉÂ* =i{Ékª ÉÉÊnù̧ÉÖiÉÒxÉÉ̈ÉÊ{É º É̈ÉÉxÉ̈ÉxÉxª ÉÉlÉÇi´ÉÊ̈ÉÊiÉ SÉäiÉ , xÉ,
iÉɺ ÉÉ̈ÉäEòi´É|ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ{É® úi´ÉÉiÉ ; ¨ÉÞ
nùÉÊnùoù¹]õÉxiÉè̽þº ÉiÉÉä ¥ÉÀ hÉ BEòº ª É º Éiª Éi´ÉÆ ẾÉEòÉ® úºª É SÉ +xÉÞ iÉi´ÉÆ |ÉÊiÉ{ÉÉnùªÉiÉÂ
¶ Éɺ jÉÆ xÉÉäi{Ékª ÉÉÊnù{É® Æú¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ **

Eòº ¨ÉÉi{ÉÖxɯûi{Ékª ÉÉÊnù̧ÉÖiÉÒxÉÉÆ Ếɶ Éä¹ÉÊxÉ® úÉEò® úhɸÉÖÊiɶ Éä¹Éi´É̈É , xÉ {ÉÖxÉÊ® úiÉ® ú¶Éä¹Éi´ÉÊ̈ÉiÉ® úɺ ÉÉÊ̈ÉÊiÉ, =Sª ÉiÉä---
Ếɶ Éä¹ÉÊxÉ® úÉEò® úhɸÉÖiÉÒxÉÉÆ ÊxÉ® úÉEòÉR óIÉÉlÉÇi´ÉÉiÉÂ
; xÉ Ê½þ+Éi¨ÉxÉ BEòi´ÉÊxÉiª Éi´É¶ ÉÖrùi´ÉÉt´ÉMÉiÉÉèº Éiª ÉÉÆ ¦ÉÚ ª É& EòÉÊSÉnùÉEòÉR óIÉÉ
={ÉVÉɪ ÉiÉä, {ÉÖ¯û¹ÉÉlÉǺÉ̈ÉÉÎ{iɤ ÉÖn ùvª ÉÖi{ÉkÉä&, ` iÉjÉ EòÉä ¨ÉÉä½þ&Eò& ¶ ÉÉäEò BEòi´É̈ÉxÉÖ{ɶ ª ÉiÉ& ' ` +¦Éª ÉÆ ´ÉèVÉxÉEò |ÉÉ{iÉÉä%ʺ É ' `
ẾÉuùÉzÉ Ê¤É¦ÉäÊiÉ EÖòiÉ SÉxÉ * BiÉĽþ´ÉÉ́É xÉ iÉ{ÉÊiÉ * ÊEò¨É½Äþº ÉÉvÉÖ xÉÉEò® ú́É̈ ÉÂ* ÊEò¨É½Æþ{ÉÉ{É̈ÉEò® ú́É̈ ÉÂ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É&,
iÉlÉè́É SÉ ẾÉnÖù¹ÉÉÆ iÉÖ¹]õ¬ xÉÖ¦É́ÉÉÊnùnù¶ÉÇxÉÉiÉ , ẾÉEòÉ® úÉxÉÞ
iÉÉʦɺ ÉÆvª É{É́ÉÉnùÉSSÉ-- ` ¨ÉÞ iª ÉÉä& º É ¨ÉÞ iª ÉÖ̈ÉÉ{xÉÉäÊiÉ ª É <½þxÉÉxÉä́É
{ɶ ª ÉÊiÉ ' <ÊiÉ; +iÉÉä xÉ Ếɶ Éä¹ÉÊxÉ® úÉEò® úhɸÉÖiÉÒxÉÉ̈Éxª ɶ Éä¹Éi´É̈É́ÉMÉxiÉÖÆ ¶ ÉCª É̈ÉÂ* xÉè́É̈ ÉÖi{Ékª ÉÉÊnù̧ÉÖiÉÒxÉÉÆ
ÊxÉ® úÉEòÉR óIÉÉlÉÇ|ÉÊiÉ{ÉÉnùxɺ ÉÉ̈Élª ÉÇ̈Éκ iÉ; |Éiª ÉIÉÆ iÉÖ iÉɺ ÉÉ̈ÉÉxª ÉÉlÉÇi´ÉÆ º É̈ÉxÉÖMÉ̈ª ÉiÉä; iÉlÉÉ Ê½þ--- ` iÉjÉèiÉSUÖôR óMÉ̈ÉÖi{ÉÊiÉiÉÆ
º ÉÉä̈ª É ẾÉVÉÉxÉÒʽþxÉänù̈É̈ ÉÚ ± ÉÆ ¦ÉẾɹªÉÊiÉ ' <iª ÉÖ{Éxª ɺ ª É =nùEòæ º ÉiÉ B´ÉèEòº ª É VÉMÉx¨ÉÚ ± ɺ ª É ẾÉYÉäªÉi´ÉÆ nù¶ÉǪÉÊiÉ; ` ª ÉiÉÉä ´ÉÉ
<¨ÉÉÊxÉ ¦ÉÚ iÉÉÊxÉ VÉɪ ÉxiÉä * ª ÉäxÉ VÉÉiÉÉÊxÉ VÉÒ́ÉÎxiÉ * ª Éi|ɪ Éxiª Éʦɺ ÉÆẾɶ ÉÎxiÉ * iÉÊuùÊVÉYÉɺ ɺ ´É * iÉn ù¥ÉÀ ' <ÊiÉ SÉ;
B´É̈ÉÖi{Ékª ÉÉÊnù̧ÉÖiÉÒxÉÉ̈ÉÂBäEòÉi¨ª ÉÉ́ÉMÉ̈É{É® úi´ÉÉiÉÂxÉÉxÉäEò¶ ÉÊHòª ÉÉäMÉÉä ¥ÉÀ hÉ&; +iÉ SÉ MÉxiÉ́ª Éi´ÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉ& * ` xÉ iɺ ª É |ÉÉhÉÉ
=iGòɨÉÎxiÉ ' ` ¥ÉÀ è́É º Éx¥ÉÀ É{ª ÉäÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ {É® úκ¨Éx¥ÉÀ ÊhÉ MÉËiÉ ÊxÉ́ÉÉ® úªÉÊiÉ; iÉn ù́ª ÉJª ÉÉiÉ̈ÉÂ` º {ɹ]õÉä Á äEäò¹ÉÉ̈ÉÂ'
<iª ÉjÉ **

MÉÊiÉEò± {ÉxÉɪ ÉÉÆ SÉ MÉxiÉÉ VÉÒ́ÉÉä MÉxiÉ́ª ɺ ª É ¥ÉÀ hÉ& +´Éª É́É& ẾÉEòÉ® ú& +xª ÉÉä ´ÉÉ iÉiÉ& º ª ÉÉiÉ , +iª ÉxiÉiÉÉnùÉi¨ª Éä
MÉ̈ÉxÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä& * ª Étä́É̈ ÉÂ, iÉiÉ& ËEò º ª ÉÉiÉÂ? +iÉ =Sª ÉiÉä--- ª ÉtäEònäù¶É&, iÉäxÉ BEònäùʶÉxÉÉä ÊxÉiª É|ÉÉ{iÉi´ÉÉiÉÂxÉ
{ÉÖxÉ¥ÉÇÀ MÉ̈ÉxÉ̈ÉÖ{É{ÉtiÉä; BEònäù¶ÉèEònäùʶÉi´ÉEò± {ÉxÉÉ SÉ ¥ÉÀ hª ÉxÉÖ{É{ÉzÉÉ, ÊxÉ® ú́ɪ É́Éi´É|Éʺ Éräù& * ẾÉEòÉ® ú{ÉIÉä%{ª ÉäiÉkÉÖ± ª É̈ÉÂ,
ẾÉEòÉ® äúhÉÉÊ{É ẾÉEòÉÊ® úhÉÉä ÊxÉiª É|ÉÉ{iÉi´ÉÉiÉÂ
; xÉ Ê½þPÉ]õÉä ¨ÉÞ nùÉi¨ÉiÉÉÆ {ÉÊ® úiª ÉVª É +´ÉÊiɹ`öiÉä, {ÉÊ® úiª ÉÉMÉä ´ÉÉ +¦ÉÉ́É|ÉÉ{iÉä& *
ẾÉEòÉ® úÉ́ɪ É́É{ÉIɪ ÉÉä SÉ iÉuùiÉ& κ lÉ® úi´ÉÉiÉÂ¥ÉÀ hÉ& º Éƺ ÉÉ® úMÉ̈ÉxÉ̈ÉÊ{É +xÉ́ÉC± ÉÞ {iÉ̈ÉÂ* +lÉ +xª É B´É VÉÒ́ÉÉä ¥ÉÀ hÉ&,
º ÉÉä%hÉÖ& ´ª ÉÉ{ÉÒ¨Évª É̈É{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉÉä ´ÉÉ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ; ´ª ÉÉÊ{Éi´Éä MÉ̈ÉxÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉ&; ¨Évª É̈É{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉi´Éä SÉ +ÊxÉiª Éi´É|ɺ ÉRÂóMÉ&;
+hÉÖi´Éä EÞ òiº xɶ É® úÒ®ú́ÉänùxÉÉxÉÖ{É{ÉÊkÉ&; |ÉÊiÉʹÉräùSÉ +hÉÖi´É̈Évª É̈É{ÉÊ® ú̈ÉÉhÉi´Éä Ếɺ iÉ® äúhÉ {ÉÖ® úºiÉÉiÉÂ* {É® úº¨ÉÉSSÉ +xª Éi´Éä
VÉÒ́ɺ ª É ` iÉk´É̈Éʺ É ' <iª ÉÉÊnù¶Éɺ jɤ ÉÉvÉ|ɺ ÉR óMÉ& * ẾÉEòÉ® úÉ́ɪ É́É{ÉIɪ ÉÉä® úÊ{É º É̈ÉÉxÉÉä%ª ÉÆ nùɹäÉ& *
ẾÉEòÉ® úÉ́ɪ É́ɪ ÉÉäº iÉuùiÉÉä%xÉxª Éi´ÉÉiÉÂ+nùɹäÉ <ÊiÉ SÉäiÉ , xÉ, ¨ÉÖJª ÉèEòi´ÉÉxÉÖ{É{ÉkÉä& * º É́Éæ¹ÉÖ SÉ BiÉä¹ÉÖ {ÉIÉä¹ÉÖ +ÊxÉ̈ÉÉæIÉ|ɺ ÉRÂ
óMÉ&,
º Éƺ Éɪ ÉÉÇi¨Éi´ÉÉÊxÉ́ÉÞkÉä&; ÊxÉ́ÉÞ kÉÉè´ÉÉ º ´É°ü{ÉxÉɶ É|ɺ ÉRÂóMÉ&, ¥ÉÀ Éi¨Éi´ÉÉxɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ÉÉSSÉ **

ª ÉkÉÖ EèòÎSÉVVɱ {ª ÉiÉä---ÊxÉiª ÉÉÊxÉ xÉèÊ̈ÉÊkÉEòÉÊxÉ SÉ Eò¨ÉÉÇhª ÉxÉÖ¹`öÒªÉxiÉä |Éiª É́Éɪ ÉÉxÉÖi{Ékɪ Éä, Eòɨª ÉÉÊxÉ |ÉÊiÉʹÉrùÉÊxÉ SÉ
{ÉÊ® úÊ¿ ª ÉxiÉä º ´ÉMÉÇxÉ® úEòÉxÉ́ÉÉ{iɪ Éä, º ÉÉÆ|ÉiÉnäù½þÉä{ɦÉÉäMª ÉÉÊxÉ SÉ Eò¨ÉÉÇhª ÉÖ{ɦÉÉäMÉäxÉè́É ÊIÉ{ª ÉxiÉä--<iª ÉiÉÉä ´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉnäù½þ{ÉÉiÉÉnÚ ùv´ÉÈ
näù½þÉxiÉ® ú|ÉÊiɺ ÉÆvÉÉxÉEòÉ® úhÉɦÉÉ́ÉÉiɺ ´É°ü{ÉÉ́ɺ lÉÉxɱ ÉIÉhÉÆ Eèò´É± ª ÉÆ ẾÉxÉÉÊ{É ¥ÉÀ Éi¨Éiɪ ÉÉ B´ÉǼÉÞ kɺ ª É º Éäiº ª ÉiÉÒÊiÉ---iÉnùºÉiÉ ,
|É̈ÉÉhÉɦÉÉ́ÉÉiÉÂ* xÉ Á äiÉiɶ Éɺ jÉähÉ EäòxÉÊSÉi|ÉÊiÉ{ÉÉÊnùiÉ̈É -- ¨ÉÉäIÉÉlÉÔ<ilÉÆ º É̈ÉÉSÉ® äúÊnùÊiÉ * º ´É̈ÉxÉҹɪ ÉÉ iÉÖ BiÉkÉÌEòiÉ̈É --
ª ɺ ¨ÉÉiEò¨ÉÇÊxÉÊ̈ÉkÉ& º Éƺ ÉÉ® ú& iɺ ¨ÉÉÊzÉÊ̈ÉkÉɦÉÉ́ÉÉzÉ ¦ÉẾɹªÉiÉÒÊiÉ * xÉ SÉ BiÉiÉÂiÉEÇòʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉiÉä, ÊxÉÊ̈ÉkÉɦÉÉ́ɺ ª É
nÖùYÉÉÇxÉi´ÉÉiÉÂ* ¤ ɽÚþÊxÉ Ê½þEò¨ÉÉÇÊhÉ VÉÉiª ÉxiÉ® úºÉÆÊSÉiÉÉÊxÉ <¹]õÉÊxɹ]õẾÉ{ÉÉEòÉÊxÉ BEèòEòº ª É VÉxiÉÉä& º ÉƦÉÉ́ª ÉxiÉä * iÉä¹ÉÉÆ
Ếɯûrù¡ò± ÉÉxÉÉÆ ª ÉÖMÉ{ÉnÖù{ɦÉÉäMÉɺ ÉƦÉ́ÉÉiÉÂEòÉÊxÉÊSɱ ± ɤ vÉÉ́ɺ É® úÉÊhÉ <nÆùVÉx¨É ÊxÉÌ̈É̈ÉiÉä, EòÉÊxÉÊSÉkÉÖ
näù¶ÉEòɱ ÉÊxÉÊ̈ÉkÉ|ÉiÉÒIÉÉhª Éɺ ÉiÉä--<iª ÉiÉ& iÉä¹ÉÉ̈É́Éʶɹ]õÉxÉÉÆ º ÉÉÆ|ÉiÉäxÉÉä{ɦÉÉäMÉäxÉ IÉ{ÉhÉɺ ÉƦÉ́ÉÉiÉÂxÉ ª ÉlÉÉ́ÉÌhÉiÉSÉÊ® úiɺ ª ÉÉÊ{É
´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉnäù½þ{ÉÉiÉä näù½þÉxiÉ® úÊxÉÊ̈ÉkÉɦÉÉ́É& ¶ ÉCª ÉiÉä ÊxÉ SÉäiÉÖ̈ÉÂ* Eò¨ÉǶÉä¹Éº Én ù¦ÉÉ́Éʺ ÉÊrùSÉ ` iÉt <½þ® ú̈ÉhÉÒªÉSÉ® úhÉÉ& ' ` iÉiÉ&
¶ Éä¹ÉähÉ ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ Êiɦª É& * º ª ÉÉnäùiÉiÉÂ---ÊxÉiª ÉxÉèÊ̈ÉÊkÉEòÉÊxÉ iÉä¹ÉÉÆ IÉä{ÉEòÉÊhÉ ¦ÉẾɹªÉxiÉÒÊiÉ---iÉiÉÂxÉ, ẾÉ® úÉävÉɦÉÉ́ÉÉiÉ ;
º ÉÊiÉ Ê½þẾÉ® úÉävÉä IÉä{ª ÉIÉä{ÉEò¦ÉÉ́ÉÉä ¦É́ÉÊiÉ; xÉ SÉ VÉx¨ÉÉxiÉ® úºÉÆÊSÉiÉÉxÉÉÆ º ÉÖEÞ òiÉÉxÉÉÆ ÊxÉiª ÉxÉèÊ̈ÉÊkÉEèò® úκiÉ ẾÉ® úÉävÉ&,
¶ ÉÖÊrù°ü{Éi´ÉÉẾɶ Éä¹ÉÉiÉ ; nÖùÊ®úiÉÉxÉÉÆ iÉÖ +¶ ÉÖÊrù°ü{Éi´ÉÉiɺ ÉÊiÉ ẾÉ® úÉävÉä ¦É́ÉiÉÖ IÉ{ÉhÉ̈É ; xÉ iÉÖ iÉÉ́ÉiÉÉ
näù½þÉxiÉ® úÊxÉÊ̈ÉkÉɦÉÉ́Éʺ ÉÊrù&, º ÉÖEÞ òiÉÊxÉÊ̈ÉkÉi´ÉÉä{É{ÉkÉä&, nÖùÊ®úiɺ ª ÉÉ{ª ɶ Éä¹ÉIÉ{ÉhÉÉxÉ́ÉMÉ̈ÉÉiÉÂ* xÉ SÉ ÊxÉiª ÉxÉèÊ̈ÉÊkÉEòÉxÉÖ¹`öÉxÉÉiÉÂ
|Éiª É́Éɪ ÉÉxÉÖi{ÉÊkÉ̈ÉÉjÉ̈É , xÉ {ÉÖxÉ& ¡ ò± ÉÉxiÉ® úÉäi{ÉÊkÉ& <ÊiÉ |É̈ÉÉhÉ̈Éκ iÉ, ¡ ò± ÉÉxiÉ® úºª ÉÉ{ª ÉxÉÖÊxɹ{ÉÉÊnùxÉ& º ÉƦÉ́ÉÉiÉ ; º ¨É® úÊiÉ Ê½þ
+É{ɺ iÉ̈¤ É&---` iÉtlÉÉ +É©Éä ¡ ò± ÉÉlÉæ ÊxÉÊ̈ÉkÉä Uôɪ ÉÉMÉxvÉÉ́ÉxÉÚ i{ÉtäiÉä B´ÉÆ vÉ̈ÉÈSɪ ÉÇ̈ÉÉhÉ̈ÉÂ+lÉÉÇ+xÉÚ i{ÉtxiÉä ' <ÊiÉ * xÉ SÉ
+º ÉÊiÉ º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉä º É́ÉÉÇi¨ÉxÉÉ Eòɨª É|ÉÊiÉʹÉrù́ÉVÉÇxÉÆ VÉx¨É|Éɪ ÉhÉÉxiÉ® úɱ Éä EäòxÉÊSÉi|ÉÊiÉYÉÉiÉÖÆ ¶ ÉCª É̈É , º ÉÖÊxÉ{ÉÖhÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É
º ÉÚ I ¨ÉÉ{É® úÉvÉnù¶ÉÇxÉÉiÉ ; º Éƶ ÉʪÉiÉ́ª ÉÆ iÉÖ ¦É́ÉÊiÉ; iÉlÉÉÊ{É ÊxÉÊ̈ÉkÉɦÉÉ́ɺ ª É nÖùYÉÉÇxÉi´É̈Éä́É * xÉ SÉ +xɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª É̈ÉÉxÉä YÉÉxÉMÉ̈ª Éä
¥ÉÀ Éi¨Éi´Éä EòiÉÞ Çi´É¦ÉÉäCiÉÞ i´Éº ´É¦ÉÉ́ɺ ª É +Éi¨ÉxÉ& Eèò´É± ª É̈ÉÉEòÉR óÊIÉiÉÖÆ ¶ ÉCª É̈ÉÂ, +Mxª ÉÉè¹hª É́Éiɺ ´É¦ÉÉ́ɺ ª ÉÉ{ÉÊ® ú½þɪÉÇi´ÉÉiÉÂ*
º ª ÉÉnäùiÉiÉ ---EòiÉÞ Çi´É¦ÉÉäCiÉÞ i´ÉEòɪ ÉÇ̈ÉÂ+xÉlÉÇ&, xÉ iÉSUôÊHò&, iÉäxÉ ¶ ÉCiª É́ɺ lÉÉxÉä%Ê{É Eòɪ ÉÇ{ÉÊ® ú½þÉ® úÉnÖù{É{ÉzÉÉä ¨ÉÉäIÉ <ÊiÉ---iÉSSÉ
xÉ * ¶ ÉÊHòº Én ù¦ÉÉ́Éä Eòɪ ÉÇ|ɺ É́ɺ ª É nÖùÌxÉ́ÉÉ® úi´ÉÉiÉÂ* +lÉÉÊ{É º ª ÉÉiÉ ---xÉ Eäò´É± ÉÉ ¶ ÉÊHò& Eòɪ ÉÇ̈ÉÉ® ú¦ÉiÉä +xÉ{ÉäIª É +xª ÉÉÊxÉ
ÊxÉÊ̈ÉkÉÉÊxÉ; +iÉ BEòÉÊEòxÉÒº ÉÉ Îº lÉiÉÉÊ{É xÉÉ{É® úÉvª ÉiÉÒÊiÉ---iÉSSÉ xÉ, ÊxÉÊ̈ÉkÉÉxÉÉ̈ÉÊ{É ¶ ÉÊHò± ÉIÉhÉäxÉ º ÉƤÉxvÉäxÉ
ÊxÉiª ɺ ÉƤÉrùi´ÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉiÉÂEòiÉÞ Çi´É¦ÉÉäCiÉÞ
i´Éº ´É¦ÉÉ́Éä º ÉÊiÉ +Éi¨ÉÊxÉ, +º Éiª ÉÉÆ ẾÉtÉMÉ̈ª Éɪ ÉÉÆ ¥ÉÀ Éi¨ÉiÉɪ ÉÉ̈É , xÉ EòlÉÆSÉxÉ
¨ÉÉäIÉÆ |ÉÊiÉ +ɶ ÉÉ +κ iÉ * ¸ÉÖÊiÉ SÉ--- ` xÉÉxª É& {ÉxlÉÉ ẾÉtiÉä%ª ÉxÉɪ É ' <ÊiÉ YÉÉxÉÉnùxª ÉÆ ¨ÉÉäIÉ̈ÉÉMÉÈ´ÉÉ® úªÉÊiÉ **

{É® úº¨ÉÉnùxÉxª Éi´Éä%Ê{É VÉÒ́ɺ ª É º É́ÉḈª É́ɽþÉ® ú±ÉÉä{É|ɺ ÉR óMÉ&, |Éiª ÉIÉÉÊnù|É̈ÉÉhÉÉ|É́ÉÞ kÉäÊ® úÊiÉ SÉäiÉÂ
--- xÉ, |ÉÉC|ɤ ÉÉävÉÉiÉÂ
º ´É{xÉ́ª É́ɽþÉ® ú́ÉiÉÂiÉnÖù{É{ÉkÉä&; ¶ Éɺ jÉÆ SÉ ` ª ÉjÉ Ê½þuèùiÉÊ̈É́É ¦É́ÉÊiÉ iÉÊnùiÉ® ú<iÉ® Æú{ɶ ª ÉÊiÉ ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ +|ɤ ÉÖrùẾɹɪ Éä
|Éiª ÉIÉÉÊnù́ª É́ɽþÉ® ú̈ÉÖCi´ÉÉ, {ÉÖxÉ& |ɤ ÉÖrùẾɹɪ Éä-- ` ª ÉjÉ i´Éº ª É º É́ÉÇ̈ÉÉi¨Éè́ÉɦÉÚkÉiEäòxÉ EÆò {ɶ ª ÉäiÉÂ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ iÉnù¦ÉÉ́ÉÆ
nù¶ÉǪÉÊiÉ * iÉnäù́ÉÆ {É® ú¥ÉÀ ẾÉnùÉä MÉxiÉ́ª ÉÉÊnùẾÉYÉÉxɺ ª É ¤ ÉÉÊvÉiÉi´ÉÉiÉÂxÉ EòlÉÆSÉxÉ MÉÊiɯû{É{ÉÉnùʪÉiÉÖÆ ¶ ÉCª ÉÉ * ËEòẾɹɪ ÉÉ&
{ÉÖxÉMÉÇÊiɸÉÖiɪ É <ÊiÉ, =Sª ÉiÉä---º ÉMÉÖhÉẾÉtÉẾɹɪ ÉÉ ¦ÉẾɹªÉÎxiÉ * iÉlÉÉ Ê½þ---C´ÉÊSÉi{É\SÉÉÎMxÉẾÉtÉÆ |ÉEÞ òiª É MÉÊiɯûSª ÉiÉä,
C´ÉÊSÉi{ɪ ÉÇR óEòẾÉtÉ̈ÉÂ, C´ÉÊSÉuèù·ÉÉxÉ® úẾÉtÉ̈É ; ª ÉjÉÉÊ{É ¥ÉÀ |ÉEÞ òiª É MÉÊiɯûSª ÉiÉä--- ` ª ÉlÉÉ |ÉÉhÉÉä ¥ÉÀ EÆò ¥ÉÀ JÉÆ ¥ÉÀ '
<ÊiÉ ` +lÉ ª ÉÊnùnù̈Éκ ¨Éx¥ÉÀ {ÉÖ® äúnù½þ®Æú{ÉÖhb÷® úÒEÆò ´Éä¶ ¨É ' <ÊiÉ SÉ, iÉjÉÉÊ{É ´ÉÉ̈ÉxÉÒi´ÉÉÊnùʦÉ& º Éiª ÉEòɨÉÉÊnùÊ¦É SÉ MÉÖhÉè&
º ÉMÉÖhɺ ª Éè́É ={Éɺ ª Éi´ÉÉiɺ ÉƦÉ́ÉÊiÉ MÉÊiÉ& * xÉ C´ÉÊSÉi{É® ú¥ÉÀ Ếɹɪ ÉÉ MÉÊiÉ& ¸ÉÉ́ª ÉiÉä, ª ÉlÉÉ MÉÊiÉ|ÉÊiɹÉävÉ& ¸ÉÉẾÉiÉ&-- ` xÉ
iɺ ª É |ÉÉhÉÉ =iGòɨÉÎxiÉ ' <ÊiÉ * ` ¥ÉÀ ẾÉnùÉ{xÉÉäÊiÉ {É® ú̈ÉÂ' <iª ÉÉÊnù¹ÉÖ iÉÖ, º Éiª ÉÊ{É +É{xÉÉäiÉäMÉÇiª ÉlÉÇi´Éä, ´ÉÌhÉiÉäxÉ xª Éɪ ÉäxÉ
näù¶ÉÉxiÉ® ú|ÉÉ{iª ɺ ÉƦÉ́ÉÉiɺ ´É°ü{É|ÉÊiÉ{ÉÊkÉ® äú́ÉäªÉ̈ÉÂ+ẾÉtÉvª ÉÉ® úÉÊä{ÉiÉxÉÉ̈É°ü{É|ÉẾɱ ɪ ÉÉ{ÉäIɪ ÉÉ +ʦÉvÉÒªÉiÉä-- ` ¥ÉÀ è́É
º Éx¥ÉÀ É{ª ÉäÊiÉ ' <iª ÉÉÊnù́ÉiÉÂ<ÊiÉ pù¹]ṍª É̈ÉÂ* +Ê{É SÉ {É® úẾɹɪ ÉÉ MÉÊiÉ́ª ÉÉÇJª Éɪ É̈ÉÉxÉÉ |É® úÉäSÉxÉɪ É ´ÉÉ º ª ÉÉiÉ , +xÉÖÊSÉxiÉxÉɪ É
´ÉÉ; iÉjÉ |É® úÉäSÉxÉÆ iÉÉ́ÉiÉÂ¥ÉÀ ẾÉnùÉä xÉ MÉiª ÉÖCiª ÉÉ ÊGòª ÉiÉä, º ´Éº ÉǼÉätäxÉè́É +´ª É́ÉʽþiÉäxÉ ẾÉtɺ É̈ÉÌ{ÉiÉäxÉ º ´Éɺ lª ÉäxÉ iÉÎiº Éräù&;
xÉ SÉ ÊxÉiª Éʺ ÉrùÊxÉ&¸ÉäªÉº ÉÊxÉ́Éänùxɺ ª É +º ÉÉvª É¡ ò± ɺ ª É ẾÉYÉÉxɺ ª É MÉiª ÉxÉÖÊSÉxiÉxÉä EòÉÊSÉnù{ÉäIÉÉ ={É{ÉtiÉä; iɺ ¨ÉÉnù{É® úẾɹɪ ÉÉ
MÉÊiÉ& * iÉjÉ {É® úÉ{É® ú¥ÉÀ ẾÉ́ÉäEòÉxÉ́ÉvÉÉ® úhÉäxÉ +{É® úκ¨Éx¥ÉÀ ÊhÉ ´ÉiÉÇ̈ÉÉxÉÉ MÉÊiɸÉÖiɪ É& {É® úκ¨ÉzÉvª ÉÉ® úÉä{ª ÉxiÉä * ËEò uäù¥ÉÀ hÉÒ-
-- {É® ú̈É{É® ÆúSÉäÊiÉ ? ¤ ÉÉfø¨É -- ` BiÉuèùº Éiª ÉEòɨÉÆ {É® ÆúSÉÉ{É® ÆúSÉ ¥ÉÀ ª ÉnùÉåEòÉ® ú& ' <iª ÉÉÊnùnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ* ËEò
{ÉÖxÉ& {É® Æú¥ÉÀ ÊEò¨É{É® úÊ̈ÉÊiÉ, =Sª ÉiÉä--- ª ÉjÉ +ẾÉtÉEÞ òiÉxÉÉ̈É°ü{ÉÉÊnùẾɶ Éä¹É|ÉÊiɹÉävÉÉiÉÂ+º lÉÚ ± ÉÉÊnù¶É¤ nèù¥ÉÇÀ Éä{ÉÊnù¶ª ÉiÉä,
 iÉi{É® ú̈ÉÂ; iÉnäù́É ª ÉjÉ xÉÉ̈É°ü{ÉÉÊnùẾɶ Éä¹ÉähÉ EäòxÉÊSÉÊuùʶɹ]ṏÉÂ={Éɺ ÉxÉɪ ÉÉä{ÉÊnù¶ª ÉiÉä--` ¨ÉxÉÉä̈ɪ É& |ÉÉhɶ É® úÒ®úÉä ¦ÉÉ°ü{É& '
<iª ÉÉÊnù¶É¤ nèù&, iÉnù{É® ú̈ÉÂ* xÉxÉÖ B´É̈ÉÊuùiÉҪɸÉÖÊiɯû{ɯûvª ÉäiÉ-- xÉ, +ẾÉtÉEÞ òiÉxÉÉ̈É°ü{ÉÉä{ÉÉÊvÉEòiɪ ÉÉ {ÉÊ® ú¾þiÉi´ÉÉiÉÂ* iɺ ª É
SÉ +{É® ú¥ÉÀ Éä{Éɺ Éxɺ ª É iÉiº ÉÆÊxÉvÉÉè¸ÉÚ ª É̈ÉÉhÉ̈ÉÂ` º É ª ÉÊnùÊ{ÉiÉÞ ± ÉÉäEòEòɨÉÉä ¦É́ÉÊiÉ ' <iª ÉÉÊnùVÉMÉnèù·Éª ÉDZÉIÉhÉÆ
º Éƺ ÉÉ® úMÉÉäSÉ® ú̈Éä́É ¡ ò± ÉÆ ¦É́ÉÊiÉ, +ÊxÉ́ÉÌiÉiÉi´ÉÉnùẾÉtɪ ÉÉ&; iɺ ª É SÉ näù¶ÉẾɶ Éä¹ÉÉ́ɤ Érùi´ÉÉiÉÂiÉi|ÉÉ{iª ÉlÉÈMÉ̈ÉxÉ̈ÉẾɯûrù̈ÉÂ*
º É́ÉÇMÉiÉi´Éä%Ê{É SÉ +Éi¨ÉxÉ&, +ÉEòɶ ɺ ª Éä́É PÉ]õÉÊnùMÉ̈ÉxÉä, ¤ ÉÖn ùvª ÉÉtÖ{ÉÉÊvÉMÉ̈ÉxÉä MÉ̈ÉxÉ|Éʺ ÉÊrù& <iª É́ÉÉÊnù¹̈É `
iÉnÂùMÉÖhɺ ÉÉ® úi´ÉÉiÉÂ' <iª ÉjÉ * iɺ ¨ÉÉiÉÂ` Eòɪ ÉȤ ÉÉnùÊ®ú& ' <iª Éä¹É B´É κ lÉiÉ& {ÉIÉ&; ` {É® ÆúVÉèÊ̈ÉÊxÉ& ' <ÊiÉ iÉÖ
{ÉIÉÉxiÉ® ú|ÉÊiɦÉÉxÉ̈ÉÉjÉ|Énù¶ÉÇxÉÆ |ÉYÉÉẾÉEòɺ ÉxÉɪ ÉäÊiÉ pù¹]ṍª É̈ÉÂ**

+|ÉÆiÉÒEòɱ É̈¤ ÉxÉÉzɪ ÉiÉÒÊiÉ ¤ ÉÉnù®úɪ ÉhÉ =¦Éª ÉlÉÉnùɹäÉÉkÉiGòiÉÖ SÉ ** 4.3.15

**
+|ÉiÉÒEòɱ É̈¤ ÉxÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.3.15 **

κ lÉiÉ̈ÉäiÉiÉ --- Eòɪ ÉÇẾɹɪ ÉÉ MÉÊiÉ&, xÉ {É® úẾɹɪ ÉäÊiÉ * <nùÊ̈ÉnùÉxÉÓº ÉÆÊnùÁ iÉä--- ËEò º É́ÉÉÇÎx´ÉEòÉ® úɱ É̈¤ ÉxÉÉxÉÂ+Ếɶ Éä¹ÉähÉè́É
+¨ÉÉxÉ́É& {ÉÖ¯û¹É& |ÉÉ{ɪ ÉÊiÉ ¥ÉÀ ± ÉÉäEò¨É , =iÉ EòÉÆÎSÉnäù́ÉÊäiÉ * ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ? º É́Éæ¹ÉÉ̈Éä́É B¹ÉÉÆ ẾÉnÖù¹ÉÉ̈ÉÂ+xª ÉjÉ
{É® úº¨ÉÉn ù¥ÉÀ hÉ& MÉÊiÉ& º ª ÉÉiÉ ; iÉlÉÉ Ê½þ` +Êxɪ É̈É& º É́ÉÉǺÉÉ̈ÉÂ' <iª ÉjÉ +Ếɶ Éä¹ÉähÉè́É B¹ÉÉ ẾÉtÉxiÉ® äú¹́É́ÉiÉÉÊ® úiÉäÊiÉ * B´ÉÆ
|ÉÉ{iÉä, |Éiª Éɽþ---+|ÉiÉÒEòɱ É̈¤ ÉxÉÉÊxÉÊiÉ; |ÉiÉÒEòɱ É̈¤ ÉxÉÉx´ÉVÉÇʪÉi´ÉÉ º É́ÉÉÇxÉxª ÉÉÎx´ÉEòÉ® úɱ É̈¤ ÉxÉÉxÉÂxɪ ÉÊiÉ ¥ÉÀ ± ÉÉäEò¨ÉÂ-- <ÊiÉ
¤ ÉÉnù®úɪ ÉhÉ +ÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä; xÉ Ê½þB´É̈ÉÂ=¦Éª ÉlÉɦÉÉ́Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä EòÎSÉqùɹäÉÉä%κ iÉ, +Êxɪ É̈Éxª Éɪ ɺ ª É
|ÉiÉÒEò´ª ÉÊiÉÊ® úHäò¹́É{ª ÉÖ{Éɺ ÉxÉä¹ÉÚ
{É{ÉkÉä& * iÉiGòiÉÖ SÉ +º ª É =¦Éª ÉlÉɦÉÉ́ɺ ª É º É̈ÉlÉÇEòÉä ½äþiÉÖpùǹ]ṍª É&; ª ÉÉä ʽþ¥ÉÀ GòiÉÖ&, º É
¥ÉÉÀ ¨Éè·Éª ÉÇ̈Éɺ ÉÒnäùiÉÂ
---<ÊiÉ Î± ɹªÉiÉä, ` iÉÆ ª ÉlÉÉ ª ÉlÉÉä{Éɺ ÉiÉä iÉnäù́É ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä&, xÉ iÉÖ |ÉiÉÒEäò¹ÉÖ ¥ÉÀ GòiÉÖi´É̈Éκ iÉ,
|ÉiÉÒEò|ÉvÉÉxÉi´ÉÉnÖù{Éɺ Éxɺ ª É * xÉxÉÖ, +¥ÉÀ GòiÉÖ® úÊ{É ¥ÉÀ MÉSUôiÉÒÊiÉ ¸ÉÚ ª ÉiÉä; ª ÉlÉÉ {É\SÉÉÎMxÉẾÉtɪ ÉÉ̈É -- ` º É BxÉÉx¥ÉÀ
MÉ̈ɪ ÉÊiÉ ' <ÊiÉ--- ¦É́ÉiÉÖ, ª ÉjÉ B´É̈ÉÂ+ɽþiª É́ÉÉnù={ɱ ɦª ÉiÉä; iÉnù¦ÉÉ́Éä iÉÖ +Éèiº ÉÌMÉEäòhÉ iÉiGòiÉÖxª Éɪ ÉäxÉ ¥ÉÀ GòiÉÚ xÉÉ̈Éä́É
iÉi|ÉÉÎ{iÉ&, xÉ <iÉ® äú¹ÉÉ̈É -- <ÊiÉ MÉ̈ª ÉiÉä **

Ếɶ Éä¹ÉÆ SÉ nù¶ÉǪÉÊiÉ ** 4.3.16 **

** 4.3.16 **

xÉÉ̈ÉÉÊnù¹ÉÖ |ÉiÉÒEòÉä{Éɺ ÉxÉä¹ÉÖ {ÉÚ

´ÉǺ¨ÉÉi{ÉÚ
´ÉǺ¨ÉÉiÉ¡ ò± ÉẾɶ Éä¹É̈ÉÂ=kÉ® úκ¨ÉzÉÖkÉ® úκ¨ÉxÉÂ={Éɺ ÉxÉä nù¶ÉǪÉÊiÉ--- ` ª ÉÉ́ÉzÉÉ̈xÉÉä MÉiÉÆ
iÉjÉɺ ª É ª ÉlÉÉEòɨÉSÉÉ® úÉä ¦É́ÉÊiÉ ' ` ´ÉÉM´ÉÉ́É xÉÉ̈xÉÉä ¦ÉÚ ª ɺ ÉÒ' ` ª ÉÉ́ÉuùÉSÉÉä MÉiÉÆ iÉjÉɺ ª É ª ÉlÉÉEòɨÉSÉÉ® úÉä ¦É́ÉÊiÉ ' ` ¨ÉxÉÉä ´ÉÉ́É
´ÉÉSÉÉä ¦ÉÚ
ª É& ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ * º É SÉ +ª ÉÆ ¡ ò± ÉẾɶ Éä¹É& |ÉiÉÒEòiÉxjÉi´ÉÉnÖù{Éɺ ÉxÉÉxÉÉ̈ÉÂ={É{ÉtiÉä * ¥ÉÀ iÉxjÉi´Éä iÉÖ
¥ÉÀ hÉÉä%ẾÉʶɹ]õi´ÉÉiÉÂEòlÉÆ ¡ ò± ÉẾɶ Éä¹É& º ª ÉÉiÉÂ* iɺ ¨ÉÉiÉÂxÉ |ÉiÉÒEòɱ É̈¤ ÉxÉÉxÉÉ̈ÉÂ<iÉ® úèº iÉÖ± ª É¡ ò± Éi´ÉÊ̈ÉÊiÉ **

<ÊiÉ ¸ÉÒ̈Éi{É® ú̈ɽÆþºÉ{ÉÊ® úµÉÉVÉEòÉSÉɪ ÉǺª É ¸ÉÒMÉÉäẾÉxnù¦ÉMÉ́É-#Ã

i{ÉÚ
Vª É{ÉÉnùʶɹªÉº ª É ¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́ÉiÉ& EÞ òiÉÉè
¶ ÉÉ® úÒ®úEò¨ÉÒ̈ÉÉƺ Éɺ ÉÚ
jɦÉɹªÉä
SÉiÉÖlÉÉÇvª Éɪ ɺ ª É iÉÞ
iÉÒªÉ& {ÉÉnù& **
 ** ¥ÉÀ º ÉÚ jÉ̈ÉÂ**
*¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́Éi{ÉÉnèù& ẾÉ® úÊSÉiÉ̈ɦÉɹªÉ̈ÉÂ
*

** SÉiÉÖlÉÉæ%vª Éɪ É& **

** SÉiÉÖlÉÇ& {ÉÉnù& **

º É̈{ÉtÉẾɦÉÉḈÉ& º ´ÉäxÉ ¶ ɤ nùÉiÉÂ** 4.4.1 **

º ÉÆ{ÉtÉẾɦÉÉḈÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.4.1 **

Eäò´É± ÉäxÉè́É +Éi¨ÉxÉÉ +ÉẾɦÉḈÉÊiÉ, xÉ vÉ̈ÉÉÇxiÉ® äúhÉäÊiÉ; EÖòiÉ& ? ` º ´ÉäxÉ °ü{ÉähÉÉʦÉÊxɹ{ÉtiÉä ' <ÊiÉ º ´É¶ ɤ nùÉiÉ ; +xª ÉlÉÉ Ê½þ
º ´É¶ ɤ näùxÉ Ếɶ Éä¹ÉhÉ̈ÉxÉ́ÉC± ÉÞ
{iÉÆ º ª ÉÉiÉÂ* xÉxÉÖ, +Éi¨ÉÒªÉÉʦÉ|Éɪ É& º ´É¶ ɤ nùÉä ¦ÉẾɹªÉÊiÉ-- xÉ, iɺ ª ÉÉ́ÉSÉxÉÒªÉi´ÉÉiÉ ; ª ÉäxÉè́É Ê½þ
EäòxÉÊSÉpÚ ù{ÉähÉÉʦÉÊxɹ{ÉtiÉä, iɺ ª Éè́É +Éi¨ÉÒªÉi´ÉÉä{É{ÉkÉä&, º ´ÉäxÉäÊiÉ Ếɶ Éä¹ÉhÉ̈ÉxÉlÉÇEÆò º ª ÉÉiÉÂ
; +Éi¨É́ÉSÉxÉiÉɪ ÉÉÆ iÉÖ +lÉḈÉiÉÂ---
Eäò´É± ÉäxÉè́É +Éi¨É°ü{ÉähÉÉʦÉÊxɹ{ÉtiÉä, xÉ +ÉMÉxiÉÖEäòxÉÉ{É® ú°ü{ÉähÉÉ{ÉÒÊiÉ **

Eò& {ÉÖxÉÌ́ɶ Éä¹É& {ÉÚ

´ÉÉḈɺ lÉɺ ÉÖ, <½þSÉ º ´É°ü{ÉÉxÉ{Éɪ ɺ ÉÉ̈ª Éä º ÉiÉÒiª ÉiÉ +ɽþ---

¨ÉÖHò& |ÉÊiÉYÉÉxÉÉiÉÂ** 4.4.2 **

** 4.4.2 **

ª ÉÉä%jÉ +ʦÉÊxɹ{ÉtiÉ <iª ÉÖHò&, º É º É́ÉǤÉxvÉẾÉÊxÉ̈ÉÖÇHò& ¶ ÉÖräùxÉè́É +Éi¨ÉxÉÉ +´ÉÊiɹ`öiÉä; {ÉÚ ´ÉÇjÉ iÉÖ-+xvÉÉä ¦É́Éiª ÉÊ{É ® úÉÊänùiÉÒ́É
ẾÉxÉɶ É̈Éä́ÉÉ{ÉÒiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ-<ÊiÉ SÉ +´Éº lÉÉjɪ ÉEò± ÉÖʹÉiÉäxÉ +Éi¨ÉxÉÉ---<iª ɪ ÉÆ Ếɶ Éä¹É& * EòlÉÆ {ÉÖxÉ® ú́ÉMÉ̈ª ÉiÉä-¨ÉÖHòÉä%ª ÉÊ̈ÉnùÉxÉÓ
¦É́ÉiÉÒÊiÉ ? |ÉÊiÉYÉÉxÉÉÊnùiª Éɽþ* iÉlÉÉ Ê½þ--- ` BiÉÆ i´Éä́É iÉä ¦ÉÚ ª ÉÉä%xÉÖ́ª ÉÉJª Éɺ ª ÉÉÊ̈É ' <ÊiÉ +´Éº lÉÉjɪ ÉnùɹäÉẾɽþÒxÉ̈ÉÂ
+Éi¨ÉÉxÉ̈É´ª ÉÉJª ÉäªÉi´ÉäxÉ |ÉÊiÉYÉɪ É, ` +¶ É® úÒ®Æú´ÉÉ́É º ÉxiÉÆ xÉ Ê|ɪ ÉÉÊ|ɪ Éä º {ÉÞ ¶ ÉiÉ& ' <ÊiÉ SÉ ={Éxª ɺ ª É, ` º ´ÉäxÉ
°ü{ÉähÉÉʦÉÊxɹ{ÉtiÉä º É =kÉ̈É& {ÉÖ¯û¹É& ' <ÊiÉ SÉ ={ɺ Éƽþ®úÊiÉ; +ÉJª ÉÉʪÉEòÉä{ÉGò¨Éä%Ê{É ` ª É +Éi¨ÉÉ{ɽþiÉ{ÉÉ{¨ÉÉ ' <iª ÉÉÊnù
¨ÉÖHòÉi¨ÉẾɹɪ É̈Éä́É |ÉÊiÉYÉÉxÉ̈ÉÂ* ¡ ò± Éi´É|Éʺ ÉÊrù®úÊ{É ¨ÉÉäIɺ ª É ¤ ÉxvÉÊxÉ́ÉÞ ÊkÉ̈ÉÉjÉÉ{ÉäIÉÉ, xÉ +{ÉÚ ´ÉÉæ{ÉVÉxÉÉ{ÉäIÉÉ * ª ÉnùÊ{É
+ʦÉÊxɹ{ÉtiÉ <iª ÉÖi{ÉÊkÉ{ɪ ÉÉǪÉi´É̈É , iÉnùÊ{É xÉ +{ÉÚ ´ÉÉḈɺ lÉÉ{ÉäIÉ̈ÉÂ-- ª ÉlÉÉ ® úÉäMÉÊxÉ́ÉÞ kÉÉè+® úÉäMÉÉä%ʦÉÊxɹ{ÉtiÉ <ÊiÉ, iÉuùiÉÂ*
iɺ ¨ÉÉnùnùɹäÉ& **

+Éi¨ÉÉ |ÉEò® úhÉÉiÉÂ** 4.4.3 **

** 4.4.3 **

EòlÉÆ {ÉÖxÉ̈ÉÖÇHò <iª ÉÖSª ÉiÉä, ª ÉÉ́ÉiÉÉ ` {É® ÆúVª ÉÉäÊiɯû{ɺ ÉÆ{Ét ' <ÊiÉ Eòɪ ÉÇMÉÉäSÉ® ú̈Éä́É BxÉÆ ¸ÉÉ́ɪ ÉÊiÉ, Vª ÉÉäÊiÉ&¶ ɤ nùºª É ¦ÉÉèÊiÉEäò
Vª ÉÉäÊiÉÊ¹É °üføi´ÉÉiÉÂ? xÉ SÉ +xÉÊiÉ́ÉÞ kÉÉä ẾÉEòÉ® úẾɹɪ ÉÉiÉÂEòÎSÉx¨ÉÖHòÉä ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ, ẾÉEòÉ® úºª É +ÉiÉÇi´É|Éʺ ÉräùÊ®úÊiÉ---xÉè¹É
nùɹäÉ&, ª ÉiÉ& +Éi¨Éè́ÉÉjÉ Vª ÉÉäÊiÉ&¶ ɤ näùxÉ +É́ÉätiÉä, |ÉEò® úhÉÉiÉ ; ` ª É +Éi¨ÉÉ{ɽþiÉ{ÉÉ{¨ÉÉ ẾÉVÉ® úÉä ẾÉ̈ÉÞ
iª ÉÖ& ' <ÊiÉ |ÉEÞ òiÉä
{É® úκ¨ÉzÉÉi¨ÉÊxÉ xÉ +Eòº ¨ÉÉn ù¦ÉÉèÊiÉEÆò Vª ÉÉäÊiÉ& ¶ ÉCª ÉÆ OɽþÒiÉÖ̈ÉÂ
, |ÉEÞ
òiɽþÉxÉÉ|ÉEÞ
òiÉ|ÉÊGòª ÉÉ|ɺ ÉRÂóMÉÉiÉÂ
; Vª ÉÉäÊiÉ&¶ ɤ nùºiÉÖ
+Éi¨Éxª ÉÊ{É où¶ª ÉiÉä-- ` iÉqäù́ÉÉ Vª ÉÉäÊiɹÉÉÆ Vª ÉÉäÊiÉ& ' <ÊiÉ * |É{ÉÎ\SÉiÉÆ SÉ BiÉiÉÂ` Vª ÉÉäÊiÉnÇù¶ÉÇxÉÉiÉÂ' <iª ÉjÉ **

+ẾɦÉÉMÉäxÉ où¹]õi´ÉÉiÉÂ** 4.4.4 **

+ẾɦÉÉMÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.4.4 **

{É® ÆúVª ÉÉäÊiɯû{ɺ ÉÆ{Ét º ´ÉäxÉ °ü{ÉähÉÉʦÉÊxɹ{ÉtiÉäªÉ ª É&, º É ËEò {É® úº¨ÉÉnùÉi¨ÉxÉ& {ÉÞ lÉMÉä́É ¦É́ÉÊiÉ, =iÉ +ẾɦÉÉMÉäxÉè́ÉÉ́ÉÊiɹ`öiÉ
<ÊiÉ ´ÉÒIÉɪ ÉÉ̈É , ` º É iÉjÉ {ɪ ÉæÊiÉ ' <iª ÉÊvÉEò® úhÉÉÊvÉEòiÉḈª ÉÊxÉnæù¶ÉÉiÉÂ` Vª ÉÉäÊiɯû{ɺ ÉÆ{Ét ' <ÊiÉ SÉ EòiÉÞ ÇEò¨ÉÇÊxÉnæù¶ÉÉiÉÂ
¦ÉänäùxÉè́ÉÉ́ɺ lÉÉxÉÊ̈ÉÊiÉ ª ɺ ª É ¨ÉÊiÉ&, iÉÆ ´ª ÉÖi{ÉÉnùªÉÊiÉ---+ẾɦÉHò B´É {É® äúhÉ +Éi¨ÉxÉÉ ¨ÉÖHòÉä%´ÉÊiɹ`öiÉä; EÖòiÉ& ? où¹]õi´ÉÉiÉ ;
iÉlÉÉ Ê½þ--- ` iÉk´É̈Éʺ É ' ` +½Æþ¥ÉÀ Éκ ¨É ' ` ª ÉjÉ xÉÉxª Éi{ɶ ª ÉÊiÉ ' ` xÉ iÉÖ iÉÊuùiÉÒªÉ̈Éκ iÉ iÉiÉÉä%xª ÉÊuù¦ÉHÆò ª Éi{ɶ ª ÉäiÉÂ'
<iª Éä́É̈ ÉÉnùÒÊxÉ ´ÉÉCª ÉÉxª ÉẾɦÉÉMÉäxÉè́É {É® ú̈ÉÉi¨ÉÉxÉÆ nù¶ÉǪÉÎxiÉ; ª ÉlÉÉnù¶ÉÇxÉ̈Éä́É SÉ ¡ ò± ÉÆ ª ÉÖHò¨ÉÂ
, iÉiGòiÉÖxª Éɪ ÉÉiÉÂ
; ` ª ÉlÉÉänùEÆò
¶ ÉÖräù¶ ÉÖrù̈ÉÉʺ ÉEÆò iÉÉoùMÉä́É ¦É́ÉÊiÉ * B´ÉÆ ¨ÉÖxÉäÌ́ÉVÉÉxÉiÉ +Éi¨ÉÉ ¦É́ÉÊiÉ MÉÉèiÉ̈É ' <ÊiÉ SÉ B´É̈ÉÉnùÒÊxÉ
¨ÉÖHòº ´É°ü{ÉÊxÉ°ü{ÉhÉ{É® úÉÊhÉ ´ÉÉCª ÉÉxª ÉẾɦÉÉMÉ̈Éä́É nù¶ÉǪÉÎxiÉ; xÉnùÒºÉ̈ÉÖpùÉÊnùÊxÉnù¶ÉÇxÉÉÊxÉ SÉ * ¦ÉänùÊxÉnæù¶Éº iÉÖ +¦Éänäù%{ª ÉÖ{ÉSɪ ÉÇiÉä
` º É ¦ÉMÉ́É& Eòκ ¨Éx|ÉÊiÉι`öiÉ <ÊiÉ º ´Éä ¨Éʽþ Î̈xÉ ' <ÊiÉ, ` +Éi¨É® úÊiÉ® úÉi¨ÉGòÒb÷& ' <ÊiÉ SÉ B´É̈ÉÉÊnùnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ**

¥ÉÉÀ ähÉ VÉèÊ̈ÉÊxɯû{Éxª Éɺ ÉÉÊnù¦ªÉ& ** 4.4.5 **

¥ÉÉÀ ÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.4.5 **

κ lÉiÉ̈ÉäiÉiÉÂ` º ´ÉäxÉ °ü{ÉähÉ ' <iª ÉjÉ---+Éi¨É̈ÉÉjÉ°ü{ÉähÉÉʦÉÊxɹ{ÉtiÉä, xÉ +ÉMÉxiÉÖEäòxÉÉ{É® ú°ü{ÉähÉäÊiÉ * +vÉÖxÉÉ iÉÖ
iÉÊuù¶Éä¹É¤ ÉÖ¦ÉÖiº Éɪ ÉÉ̈ÉʦÉvÉÒªÉiÉä---º ´É̈ÉÂ+º ª É °ü{ÉÆ ¥ÉÉÀ ¨ÉÂ+{ɽþiÉ{ÉÉ{¨Éi´ÉÉÊnùºÉiª ɺ ÉÆEò± {Éi´ÉÉ́ɺ ÉÉxÉÆ iÉlÉÉ º É́ÉÇYÉi´ÉÆ
º É́Éæ·É® úi´ÉÆ SÉ, iÉäxÉ º ´É°ü{ÉähÉÉʦÉÊxɹ{ÉtiÉ <ÊiÉ VÉèÊ̈ÉÊxÉ® úÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä; EÖòiÉ& ? ={Éxª Éɺ ÉÉÊnù¦ª ɺ iÉlÉÉi´ÉÉ́ÉMÉ̈ÉÉiÉ ; iÉlÉÉ
ʽþ` ª É +Éi¨ÉÉ{ɽþiÉ{ÉÉ{¨ÉÉ ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ ` º Éiª ÉEòɨÉ& º Éiª ɺ ÉÆEò± {É& ' <iª Éä́É̈ ÉxiÉäxÉ ={Éxª Éɺ ÉäxÉ B´É̈ÉÉi¨ÉEòiÉÉ̈ÉÉi¨ÉxÉÉä
¤ ÉÉävɪ ÉÊiÉ; iÉlÉÉ ` º É iÉjÉ {ɪ ÉæÊiÉ VÉIÉiGòÒb÷x® ú̈É̈ ÉÉhÉ& ' <ÊiÉ Bä·Éª ÉÇ°ü{É̈ÉÉ́ÉänùªÉÊiÉ, ` iɺ ª É º É́Éæ¹ÉÖ ± ÉÉäEäò¹ÉÖ EòɨÉSÉÉ® úÉä
¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ; ` º É́ÉÇYÉ& º É́Éæ·É® ú& ' <iª ÉÉÊnù́ª É{Énäù¶ÉÉ SÉ B´É̈ÉÖ{É{ÉzÉÉ ¦ÉẾɹªÉxiÉÒÊiÉ **

ÊSÉÊiÉiÉx¨ÉÉjÉähÉ iÉnùÉi¨ÉEòi´ÉÉÊnùiª ÉÉèbÖ÷± ÉÉäÊ̈É& ** 4.4.6 **

** 4.4.6 **

ª ÉtÊ{É +{ɽþiÉ{ÉÉ{¨Éi´ÉÉnùªÉÉä ¦ÉänäùxÉè́É vÉ̈ÉÉÇÊxÉÌnù¶ª ÉxiÉä, iÉlÉÉÊ{É ¶ ɤ nùẾÉEò± {ÉVÉÉ B´É BiÉä; {ÉÉ{¨ÉÉÊnùÊxÉ́ÉÞ ÊkÉ̈ÉÉjÉÆ Ê½þiÉjÉ
MÉ̈ª ÉiÉä; SÉèiÉxª É̈Éä́É iÉÖ +º ª É +Éi¨ÉxÉ& º ´É°ü{ÉÊ̈ÉÊiÉ iÉx¨ÉÉjÉähÉ º ´É°ü{ÉähÉ +ʦÉÊxɹ{ÉÊkɪ ÉÖÇHòÉ; iÉlÉÉ SÉ ¸ÉÖÊiÉ& ` B´ÉÆ ´ÉÉ
+® äú%ª É̈ÉÉi¨ÉÉxiÉ® úÉä%¤ ÉÉÁ & EÞòiº xÉ& |ÉYÉÉxÉPÉxÉ B´É ' <iª Éä́ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ +xÉÖMÉÞ ½þÒiÉÉ ¦ÉẾɹªÉÊiÉ; º Éiª ÉEòɨÉi´ÉÉnùªÉº iÉÖ ª ÉtÊ{É
´Éº iÉÖº ´É°ü{ÉähÉè́É vÉ̈ÉÉÇ=Sª ÉxiÉä--º Éiª ÉÉ& EòɨÉÉ +º ª ÉäÊiÉ, iÉlÉÉÊ{É ={ÉÉÊvɺ ÉƤÉxvÉÉvÉÒxÉi´ÉÉkÉä¹ÉÉÆ xÉ SÉèiÉxª É́Éiɺ ´É°ü{Éi´Éº ÉƦÉ́É&,
+xÉäEòÉEòÉ® úi´É|ÉÊiɹÉävÉÉiÉÂ; |ÉÊiÉʹÉrÆùʽþ¥ÉÀ hÉÉä%xÉäEòÉEòÉ® úi´É̈ÉÂ` xÉ º lÉÉxÉiÉÉä%Ê{É {É® úºª ÉÉä¦Éª Éʱ ÉR óMÉ̈ÉÂ' <iª ÉjÉ * +iÉ B´É
SÉ VÉIÉhÉÉÊnùºÉÆEòÒiÉÇxÉ̈ÉÊ{É nÖù&JÉɦÉÉ́É̈ÉÉjÉÉʦÉ|Éɪ ÉÆ º iÉÖiª ÉlÉÇ̈ÉÂ` +Éi¨É® úÊiÉ& ' <iª ÉÉÊnù́ÉiÉÂ* xÉ Ê½þ¨ÉÖJª ÉÉxª Éä́É
® úÊiÉGòÒb÷ÉÊ̈ÉlÉÖxÉÉÊxÉ +Éi¨ÉÊxÉÊ̈ÉkÉÉÊxÉ ¶ ÉCª ÉxiÉä ´ÉhÉÇʪÉiÉÖ̈É , ÊuùiÉÒªÉẾɹɪ Éi´ÉÉkÉä¹ÉÉ̈ÉÂ* iɺ ¨ÉÉÊzÉ® úºiÉɶ Éä¹É|É{É\SÉäxÉ |ɺ ÉzÉäxÉ
+´ª É{Énäù¶ª ÉäxÉ ¤ ÉÉävÉÉi¨ÉxÉÉ +ʦÉÊxɹ{ÉtiÉ <iª ÉÉèbÖ÷± ÉÉäÊ̈É® úÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä **

B´É̈É{ª ÉÖ{Éxª Éɺ ÉÉiÉÂ{ÉÚ

´ÉǦÉÉ́ÉÉnùẾÉ® úÉävÉÆ ¤ ÉÉnù®úɪ ÉhÉ& ** 4.4.7 **
** 4.4.7 **

B´É̈ÉÊ{É {ÉÉ® ú̈ÉÉÌlÉEòSÉèiÉxª É̈ÉÉjɺ ´É°ü{Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä%Ê{É ´ª É́ɽþÉ® úÉ{ÉäIɪ ÉÉ {ÉÚ

´ÉǺª ÉÉÊ{É ={Éxª Éɺ ÉÉÊnù¦ª ÉÉä%´ÉMÉiɺ ª É ¥ÉÉÀ º ª É
B·Éª ÉÇ°ü{ɺ ª É +|Éiª ÉÉJª ÉÉxÉÉnùẾÉ® úÉävÉÆ ¤ ÉÉnù®úɪ ÉhÉ +ÉSÉɪ ÉÉæ ¨Éxª ÉiÉä **

º ÉÆEò± {ÉÉnäù́É iÉÖ iÉSUØôiÉä& ** 4.4.8 **

º ÉÆEò± {ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.4.8 **

½þÉnÇùẾÉtɪ ÉÉÆ ¸ÉÚ ª ÉiÉä--- ` º É ª ÉÊnùÊ{ÉiÉÞ ± ÉÉäEòEòɨÉÉä ¦É́ÉÊiÉ º ÉÆEò± {ÉÉnäù́Éɺ ª É Ê{ÉiÉ® ú& º É̈ÉÖÊkɹ`öÎxiÉ ' <iª ÉÉÊnù* iÉjÉ º Éƶ ɪ É&
--- ËEò º ÉÆEò± {É B´É Eäò´É± É& Ê{ÉjÉÉÊnùºÉ̈ÉÖilÉÉxÉä ½äþiÉÖ&, =iÉ ÊxÉÊ̈ÉkÉÉxiÉ® úºÉʽþiÉ <ÊiÉ * iÉjÉ º Éiª ÉÊ{É ` º ÉÆEò± {ÉÉnäù́É ' <ÊiÉ
¸É́ÉhÉä ± ÉÉäEò´ÉiÉÂÊxÉÊ̈ÉkÉÉxiÉ® úÉ{ÉäIÉiÉÉ ª ÉÖHòÉ; ª ÉlÉÉ ± ÉÉäEäò +º ¨ÉnùÉnùÒxÉÉÆ º ÉÆEò± {ÉÉiÉÂMÉ̈ÉxÉÉÊnù¦ª É SÉ ½äþiÉÖ¦ª É&
Ê{ÉjÉÉÊnùºÉÆ{ÉÊkɦÉḈÉÊiÉ B´ÉÆ ¨ÉÖHòº ª ÉÉÊ{É º ª ÉÉiÉ ; B´ÉÆ où¹]õẾÉ{É® úÒiÉÆ xÉ Eòα {ÉiÉÆ ¦ÉẾɹªÉÊiÉ; `
º ÉÆEò± {ÉÉnäù́É ' <ÊiÉ iÉÖ ® úÉYÉ <´É º ÉÆEòα {ÉiÉÉlÉÇʺÉÊrùEò® úÓº ÉÉvÉxÉÉxiÉ® úºÉÉ̈ÉOÉÓº ÉÖ± ɦÉÉ̈É{ÉäIª É ª ÉÉäIª ÉiÉä; xÉ SÉ
º ÉÆEò± {É̈ÉÉjɺ É̈ÉÖilÉÉxÉÉ& Ê{ÉjÉÉnùªÉ& ¨ÉxÉÉä® úlÉẾÉVÉÞ Î̈¦ÉiÉ́ÉiÉÂSÉ\Sɱ Éi´ÉÉiÉÂ{ÉÖ¹Eò± ÉÆ ¦ÉÉäMÉÆ º É̈É{ÉÇʪÉiÉÖÆ {ɪ ÉÉÇ{iÉÉ& º ª ÉÖÊ® úÊiÉ * B´ÉÆ
|ÉÉ{iÉä, ¥ÉÚ ¨ É&--- º ÉÆEò± {ÉÉnäù́É iÉÖ Eäò´É± ÉÉiÉÂÊ{ÉjÉÉÊnùºÉ̈ÉÖilÉÉxÉÊ̈ÉÊiÉ; EÖòiÉ& ? iÉSUØôiÉä&; ` º ÉÆEò± {ÉÉnäù́Éɺ ª É Ê{ÉiÉ® ú&
º É̈ÉÖÊkɹ`öÎxiÉ ' <iª ÉÉÊnùEòÉ Ê½þ¸ÉÖÊiÉÌxÉÊ̈ÉkÉÉxiÉ® úÉ{ÉäIÉɪ ÉÉÆ {ÉÒb÷¬ äiÉ; ÊxÉÊ̈ÉkÉÉxiÉ® ú̈ÉÊ{É iÉÖ ª ÉÊnùº ÉÆEò± {ÉÉxÉÖẾÉvÉɪ ª Éä́É º ª ÉÉiÉ ,
¦É́ÉiÉÖ; xÉ iÉÖ |ɪ ÉixÉÉxiÉ® úºÉÆ{ÉÉtÆ ÊxÉÊ̈ÉkÉÉxiÉ® úÊ̈ɹªÉiÉä, |ÉÉCº ÉÆ{ÉkÉä& ´Éxvª ɺ ÉÆEò± {Éi´É|ɺ ÉR óMÉÉiÉÂ
; xÉ SÉ ¸ÉÖiª É́ÉMÉ̈ª Éä%lÉæ
± ÉÉäEò´ÉÊnùÊiÉ º ÉÉ̈ÉÉxª ÉiÉÉä où¹]ÆõGò¨ÉiÉä; º ÉÆEò± {ɤ ɱ ÉÉnäù́É SÉ B¹ÉÉÆ ª ÉÉ́Éi|ɪ ÉÉäVÉxÉÆ º lÉèªÉÉæ{É{ÉÊkÉ&,
|ÉÉEÞ òiɺ ÉÆEò± {ÉẾɱ ÉIÉhÉi´ÉÉx¨ÉÖHòº ÉÆEò± {ɺ ª É **

+iÉ B´É SÉÉxÉxª ÉÉÊvÉ{ÉÊiÉ& ** 4.4.9 **

** 4.4.9 **

+iÉ B´É SÉ +´Éxvª ɺ ÉÆEò± {Éi´ÉÉiÉÂ+xÉxª ÉÉÊvÉ{ÉÊiÉÌ́ÉuùÉx¦É́ÉÊiÉ-- xÉɺ ª ÉÉxª ÉÉä%ÊvÉ{ÉÊiɦÉḈÉiÉÒiª ÉlÉÇ& * xÉ Ê½þ|ÉÉEÞ òiÉÉä%Ê{É
º ÉÆEò± {ɪ ÉxÉÂ+xª ɺ ´ÉÉÊ̈ÉEòi´É̈ÉÉi¨ÉxÉ& º Éiª ÉÉÆ MÉiÉÉèº ÉÆEò± {ɪ ÉÊiÉ * ¸ÉÖÊiÉ SÉèiÉqù¶ÉǪÉÊiÉ--- ` +lÉ ª É <½þÉi¨ÉÉxÉ̈ÉxÉÖẾÉt
µÉVÉxiª ÉäiÉÉÆ SÉ º Éiª ÉÉxEòɨÉÉƺ iÉä¹ÉÉÆ º É́Éæ¹ÉÖ ± ÉÉäEäò¹ÉÖ EòɨÉSÉÉ® úÉä ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ **

+¦ÉÉ́ÉÆ ¤ ÉÉnùÊ® ú®úɽþÁ ä́É̈ ÉÂ** 4.4.10 **

+¦ÉÉ́ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.4.10 **

` º ÉÆEò± {ÉÉnäù́Éɺ ª É Ê{ÉiÉ® ú& º É̈ÉÖÊkÉι`öÎxiÉ ' <iª ÉiÉ& ¸ÉÖiÉä& ¨Éxɺ iÉÉ́Éiº ÉÆEò± {ɺ ÉÉvÉxÉÆ Êº Érù̈ÉÂ* ¶ É® úÒ®äúÎxpùªÉÉÊhÉ {ÉÖxÉ&
|ÉÉ{iÉè´Éª ÉǺª É ẾÉnÖù¹É& º ÉÎxiÉ, xÉ ´ÉÉ º ÉÎxiÉ---<ÊiÉ º É̈ÉÒIª ÉiÉä * iÉjÉ ¤ ÉÉnùÊ®úºiÉÉ́ÉnùÉSÉɪ ÉÇ& ¶ É® úÒ®úºª ÉäÎxpùªÉÉhÉÉÆ SÉ +¦ÉÉ́ÉÆ
¨É½þÒªÉ̈ÉÉxɺ ª É ẾÉnÖù¹ÉÉä ¨Éxª ÉiÉä; Eòº ¨ÉÉiÉÂ? B´ÉÆ Ê½þ+ɽþ+É̈xÉɪ É&--- ` ¨Éxɺ ÉèiÉÉxEòɨÉÉx{ɶ ª Éx® ú̈ÉiÉä ' ` ª É BiÉä ¥ÉÀ ± ÉÉäEäò '
<ÊiÉ; ª ÉÊnù¨Éxɺ ÉÉ ¶ É® úÒ®äúÎxpùªÉèSÉ Ếɽþ®äúiÉ, ¨Éxɺ ÉäÊiÉ Ếɶ Éä¹ÉhÉÆ xÉ º ª ÉÉiÉÂ
; iɺ ¨ÉÉnù¦ÉÉ́É& ¶ É® úÒ®äúÎxpùªÉÉhÉÉÆ ¨ÉÉäIÉä **

¦ÉÉ́ÉÆ VÉèÊ̈ÉÊxÉÌ́ÉEò± {ÉÉ̈ÉxÉxÉÉiÉÂ** 4.4.11 **

** 4.4.11 **

VÉèÊ̈ÉÊxɺ i´ÉÉSÉɪ ÉÇ& ¨ÉxÉÉä́Éiɶ É® úÒ®úºª ÉÉÊ{É º ÉäÎxpùªÉº ª É ¦ÉÉ́ÉÆ ¨ÉÖHÆò |ÉÊiÉ ¨Éxª ÉiÉä; ª ÉiÉ& ` º É BEòvÉÉ ¦É́ÉÊiÉ ÊjÉvÉÉ
¦É́ÉÊiÉ ' <iª ÉÉÊnùxÉÉ +xÉäEòvÉɦÉÉ́ÉẾÉEò± {É̈ÉÉ̈ÉxÉÎxiÉ * xÉ Ê½þ+xÉäEòẾÉvÉiÉÉ ẾÉxÉÉ ¶ É® úÒ®ú¦ÉänäùxÉ +É\Vɺ ÉÒº ª ÉÉiÉÂ* ª ÉtÊ{É
ÊxÉMÉÖÇhÉɪ ÉÉÆ ¦ÉÚ
¨ ÉẾÉtɪ ÉÉ̈ÉÂ+ª É̈ÉxÉäEòvÉɦÉÉ́ÉẾÉEò± {É& {É`ö¬ iÉä, iÉlÉÉÊ{É ẾÉt¨ÉÉxÉ̈Éä́ÉänÆùº ÉMÉÖhÉÉ́ɺ lÉɪ ÉÉ̈ÉÂBä·Éª ÉÈ
¦ÉÚ
¨ ÉẾÉtɺ iÉÖiɪ Éä º ÉÆEòÒiª ÉæiÉ <iª ÉiÉ& º ÉMÉÖhÉẾÉtÉ¡ ò± ɦÉÉ́ÉäxÉ ={ÉÊiɹ`öiÉ <ÊiÉ **

=Sª ÉiÉä---
uùÉnù¶Éɽþ́ÉnÖù¦Éª ÉẾÉvÉÆ ¤ ÉÉnù®úɪ ÉhÉÉä%iÉ& ** 4.4.12 **
** 4.4.12 **
¤ ÉÉnù®úɪ ÉhÉ& {ÉÖxÉ® úÉSÉɪ ÉÇ& +iÉ B´É =¦Éª Éʱ ÉR óMɸÉÖÊiÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ=¦Éª ÉẾÉvÉi´ÉÆ º ÉÉvÉÖ ¨Éxª ÉiÉä---ª ÉnùÉ º ɶ É® úÒ®úiÉÉÆ º ÉÆEò± {ɪ ÉÊiÉ
iÉnùÉ º ɶ É® úÒ®úÉä ¦É́ÉÊiÉ, ª ÉnùÉ iÉÖ +¶ É® úÒ®úiÉÉÆ iÉnùÉ +¶ É® úÒ®ú<ÊiÉ; º Éiª ɺ ÉÆEò± {Éi´ÉÉiÉ , º ÉÆEò± {É́ÉèÊSÉjª ÉÉSSÉ * uùÉnù¶Éɽþ́ÉiÉ ---
ª ÉlÉÉ uùÉnù¶Éɽþ&º ÉjÉ̈ÉÂ+½þÒxÉ SÉ ¦É́ÉÊiÉ, =¦Éª Éʱ ÉR óMɸÉÖÊiÉnù¶ÉÇxÉÉiÉÂ
-B´ÉÊ̈Énù̈É{ÉÒÊiÉ **

iÉx´É¦ÉÉ́Éä º Éxvª É́ÉnÖù{É{ÉkÉä& ** 4.4.13 **

** 4.4.13 **

ª ÉnùÉ iÉxÉÉä& º ÉäÎxpùªÉº ª É ¶ É® úÒ®úºª É +¦ÉÉ́É&, iÉnùÉ, ª ÉlÉÉ º ÉÆvª Éä º lÉÉxÉä ¶ É® úÒ®äúÎxpùªÉẾɹɪ Éä¹́ÉẾÉt¨ÉÉxÉä¹́ÉÊ{É ={ɱ ÉΤvÉ̈ÉÉjÉÉ B´É
Ê{ÉjÉÉÊnùEòɨÉÉ ¦É́ÉÎxiÉ, B´ÉÆ ¨ÉÉäIÉä%Ê{É º ª ÉÖ&; B´ÉÆ Ê½þBiÉnÖù{É{ÉtiÉä **

¦ÉÉ́Éä VÉÉOÉuùiÉÂ** 4.4.14 **

** 4.4.14 **

¦ÉÉ́Éä {ÉÖxÉ& iÉxÉÉä&, ª ÉlÉÉ VÉÉMÉÊ® úiÉä ẾÉt¨ÉÉxÉÉ B´É Ê{ÉjÉÉÊnùEòɨÉÉ ¦É́ÉÎxiÉ, B´ÉÆ ¨ÉÖHòº ª ÉÉ{ª ÉÖ{É{ÉtiÉä **

|ÉnùÒ{É́ÉnùÉ́Éä¶ Éº iÉlÉÉ Ê½þnù¶ÉǪÉÊiÉ ** 4.4.15 **

|ÉnùÒ{ÉÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.4.15 **

` ¦ÉÉ́ÉÆ VÉèÊ̈ÉÊxÉÌ́ÉEò± {ÉÉ̈ÉxÉxÉÉiÉÂ' <iª ÉjÉ º ɶ É® úÒ®úi´ÉÆ ¨ÉÖHòº ª ÉÉäHò¨ÉÂ

; iÉjÉ ÊjÉvÉɦÉÉ́ÉÉÊnù¹ÉÖ +xÉäEò¶ É® úÒ®úºÉMÉæ ËEò ÊxÉ® úÉi¨ÉEòÉÊxÉ
¶ É® úÒ®úÉÊhÉ nùɯûªÉxjÉ́Éiº ÉÞ Vª ÉxiÉä, ËEò ´ÉÉ º ÉÉi¨ÉEòÉxª ɺ ¨ÉnùÉÊnù¶É® úÒ®ú́ÉiÉ ---<ÊiÉ ¦É́ÉÊiÉ ´ÉÒIÉÉ * iÉjÉ SÉ +Éi¨É̈Éxɺ ÉÉä&
¦ÉänùÉxÉÖ{É{ÉkÉä& BEäòxÉ ¶ É® úÒ®äúhÉ ª ÉÉäMÉÉiÉÂ<iÉ® úÉÊhÉ ¶ É® úÒ® úÉÊhÉ ÊxÉ® úÉi¨ÉEòÉÊxÉ--- <iª Éä́ÉÆ |ÉÉ{iÉä, |ÉÊiÉ{ÉtiÉä--- |ÉnùÒ{É́ÉnùÉ́Éä¶ É
<ÊiÉ; ª ÉlÉÉ |ÉnùÒ{É BEò& +xÉäEò|ÉnùÒ{ɦÉÉ́É̈ÉÉ{ÉtiÉä, ẾÉEòÉ® ú¶ÉÊHòª ÉÉäMÉÉiÉ , B´É̈ÉäEòÉä%Ê{É º ÉxÉÂẾÉuùÉxÉÂ
Bä·Éª ÉǪÉÉäMÉÉnùxÉäEò¦ÉÉ́É̈ÉÉ{Ét º É́ÉÉÇÊhÉ ¶ É® úÒ®úÉhª ÉÉẾɶ ÉÊiÉ; EÖòiÉ& ? iÉlÉÉ Ê½þnù¶ÉǪÉÊiÉ ¶ Éɺ jÉ̈ÉäEòº ª ÉÉxÉäEò¦ÉÉ́É̈É ---- ` º É
BEòvÉÉ ¦É́ÉÊiÉ ÊjÉvÉÉ ¦É́ÉÊiÉ {É\SÉvÉÉ º É{iÉvÉÉ xÉ́ÉvÉÉ ' <iª ÉÉÊnù; xÉèiÉqùɯûªÉxjÉÉä{É̈Éɦª ÉÖ{ÉMÉ̈Éä%´ÉEò± {ÉiÉä, xÉÉÊ{É VÉÒ́ÉÉxiÉ® úÉ́Éä¶ Éä;
xÉ SÉ ÊxÉ® úÉi¨ÉEòÉxÉÉÆ ¶ É® úÒ®úÉhÉÉÆ |É́ÉÞ ÊkÉ& º ɦ
Æ É́ÉÊiÉ * ª ÉkÉÖ +Éi¨É̈Éxɺ ÉÉä¦ÉænùÉxÉÖ{É{ÉkÉä& +xÉäEò¶ É® úÒ®úªÉÉäMÉɺ ÉƦÉ́É <ÊiÉ--- xÉè¹É
nùɹäÉ&; BEò¨ÉxÉÉäxÉÖ́ÉiÉÔÊxÉ º É̈Éxɺ EòÉxª Éä́ÉÉ{É® úÉÊhÉ ¶ É® úÒ®úÉÊhÉ º Éiª ɺ ÉÆEò± {Éi´ÉÉiÉ» ÉIª ÉÊiÉ; º ÉÞ ¹]äõ¹ÉÖ SÉ iÉä¹ÉÖ ={ÉÉÊvɦÉänùÉiÉÂ
+Éi¨ÉxÉÉä%Ê{É ¦ÉänäùxÉÉÊvɹ`öÉiÉÞ i´ÉÆ ª ÉÉäIª ÉiÉä; B¹Éè́É SÉ ª ÉÉäMɶ Éɺ jÉä¹ÉÖ ª ÉÉäÊMÉxÉÉ̈ÉxÉäEò¶ É® úÒ®úªÉÉäMÉ|ÉÊGòª ÉÉ **

EòlÉÆ {ÉÖxÉ& ¨ÉÖHòº ª É +xÉäEò¶ É® úÒ®úÉ́Éä¶ ÉÉÊnù±ÉIÉhÉ̈Éè·Éª ÉÇ̈ɦª ÉÖ{ÉMÉ̈ª ÉiÉä, ª ÉÉ́ÉiÉÉ ` iÉiEäòxÉ EÆò ẾÉVÉÉxÉÒªÉÉiÉÂ' ` xÉ iÉÖ
iÉÊuùiÉÒªÉ̈Éκ iÉ iÉiÉÉä%xª ÉÊuù¦ÉHÆò ª ÉÊuùVÉÉxÉÒªÉÉiÉÂ` º Éʱ ɱ É BEòÉä pù¹]õÉuèùiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ ' <ÊiÉ SÉ B´ÉÆVÉÉiÉÒªÉEòÉ ¸ÉÖÊiÉ&
Ếɶ Éä¹ÉẾÉYÉÉxÉÆ ´ÉÉ® úªÉÊiÉ-- <iª ÉiÉ =kÉ® Æú{É`öÊiÉ---

º ´ÉÉ{ª ɪ ɺ É̈{Ékª ÉÉä® úxª ÉiÉ® úÉ{ÉäIÉ̈ÉÉẾɹEÞ

òiÉÆ Ê½þ** 4.4.16 **
** 4.4.16 **

º ´ÉÉ{ª ɪ É& º ÉÖ¹ÉÖ{iÉ̈ÉÂ

, ` º ´É̈É{ÉÒiÉÉä ¦É́ÉÊiÉ iɺ ¨ÉÉnäùxÉÆ º ´ÉÊ{ÉiÉÒiª ÉÉSÉIÉiÉä ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä&; º ÉÆ{ÉÊkÉ& Eèò´É± ª É̈ÉÂ, ` ¥ÉÀ è́É
º Éx¥ÉÀ É{ª ÉäÊiÉ ' <ÊiÉ ¸ÉÖiÉä&; iɪ ÉÉä® úxª ÉiÉ® úÉ̈ É́ɺ lÉÉ̈É{ÉäIª É BiÉiÉÂẾɶ Éä¹Éº ÉÆYÉɦÉÉ́É́ÉSÉxÉ̈ÉÂ
-- C´ÉÊSÉiɺ ÉÖ¹ÉÖ{iÉÉ́ɺ lÉÉ̈É{ÉäIª ÉÉäSª ÉiÉä,
C´ÉÊSÉiEèò´É± ª ÉÉ́ɺ lÉÉ̈ÉÂ* EòlÉ̈É́ÉMÉ̈ª ÉiÉä ? ª Éiɺ iÉjÉè́É BiÉnùÊvÉEòÉ® ú́ɶ ÉÉiÉÂ+ÉẾɹEÞ òiÉ̈ÉÂ--- ` BiÉ䦪ÉÉä ¦ÉÚiÉ䦪É& º É̈ÉÖilÉɪ É
iÉÉxª Éä́ÉÉxÉÖ ẾÉxɶ ª ÉÊiÉ xÉ |Éäiª É º ÉÆYÉɺ iÉÒÊiÉ ' ` ª ÉjÉ i´Éº ª É º É́ÉÇ̈ÉÉi¨Éè́ÉɦÉÚ iÉÂ' ` ª ÉjÉ º ÉÖ{iÉÉä xÉ EÆòSÉxÉ EòɨÉÆ Eòɨɪ ÉiÉä xÉ
EÆòSÉxÉ º ´É{xÉÆ {ɶ ª ÉÊiÉ ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É& * º ÉMÉÖhÉẾÉtÉẾÉ{ÉÉEòº lÉÉxÉÆ iÉÖ BiÉiɺ ´ÉMÉÉÇÊnù́ÉiÉÂ+´Éº lÉÉxiÉ® ú̈É ,
ª ÉjÉèiÉnèù·Éª ÉÇ̈ÉÖ{É́Éhª ÉÇiÉä * iɺ ¨ÉÉnùnùɹäÉ& **
 VÉMÉnÂ
ù́ª ÉÉ{ÉÉ® ú́ÉVÉÈ|ÉEò® úhÉÉnùºÉÆÊxÉʽþ
iÉi´ÉÉSSÉ ** 4.4.17 **
VÉMÉnÂ
ù́ª ÉÉ{ÉÉ® úÉÊvÉEò® úhÉ̈ÉÂ** 4.4.17 **

ª Éä º ÉMÉÖhÉ¥ÉÀ Éä{Éɺ ÉxÉÉiɺ ɽèþ́É ¨Éxɺ ÉÉ <Ç·É® úºÉɪ ÉÖVª ÉÆ µÉVÉÎxiÉ, ËEò iÉä¹ÉÉÆ ÊxÉ® ú́ÉOɽþ̈Éè·Éª ÉȦÉ́ÉÊiÉ, +ɽþÉÎäº ´Éiº ÉÉ́ÉOɽþÊ̈ÉÊiÉ
º Éƶ ɪ É& * ËEò iÉÉ́Éi|ÉÉ{iÉ̈ÉÂ? ÊxÉ® úR óEÖò¶ É̈Éä́É B¹ÉÉ̈Éè·Éª ÉȦÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ, ` +É{xÉÉäÊiÉ º ´ÉÉ® úÉVª É̈ÉÂ' ` º É́Éæ%º ¨Éènäù́ÉÉ
¤ Éʱ É̈ÉÉ́ɽþÎxiÉ ' ` iÉä¹ÉÉÆ º É́Éæ¹ÉÖ ± ÉÉäEäò¹ÉÖ EòɨÉSÉÉ® úÉä ¦É́ÉÊiÉ ' <iª ÉÉÊnù̧ÉÖÊiɦª É <ÊiÉ * B´ÉÆ |ÉÉ{iÉä, {É`öÊiÉ---
VÉMÉn ù́ª ÉÉ{ÉÉ® ú́ÉVÉÇÊ̈ÉÊiÉ; VÉMÉnÖùi{Ékª ÉÉÊnù́ª ÉÉ{ÉÉ® Æú´ÉVÉÇʪÉi´ÉÉ +xª ÉiÉÂ+ÊhÉ̈ÉÉtÉi¨ÉEò¨Éè·Éª ÉȨÉÖHòÉxÉÉÆ ¦ÉẾÉiÉÖ̈ɽÇþÊiÉ,
VÉMÉn ù́ª ÉÉ{ÉÉ® úºiÉÖ ÊxÉiª Éʺ Érùºª Éè́É <Ç·É® úºª É; EÖòiÉ& ? iɺ ª É iÉjÉ |ÉEÞ òiÉi´ÉÉiÉÂ; +º ÉÆÊxÉʽþiÉi´ÉÉSSÉäiÉ® äú¹ÉÉ̈ÉÂ
; {É® úB´É ʽþ
<Ç·É® úÉä VÉMÉn ù́ª É{ÉÉ® äú%ÊvÉEÞ
òiÉ&, iÉ̈Éä́É |ÉEÞ òiª É =i{Ékª ÉÉtÖ{Énäù¶ÉÉiÉ , ÊxÉiª ɶ ɤ nùÊxɤ ÉxvÉxÉi´ÉÉSSÉ; iÉnùx´Éä¹ÉhÉẾÉÊVÉYÉɺ ÉxÉ{ÉÚ
´ÉÇEÆò
iÉÖ <iÉ® äú¹ÉÉ̈ÉÊhÉ̈ÉÉtè·Éª ÉȸÉÚ ª ÉiÉä; iÉäxÉɺ ÉÆÊxÉʽþiÉɺ iÉä VÉMÉn ù́ª ÉÉ{ÉÉ® äú* º É̈Éxɺ Eòi´ÉÉnäù́É SÉ BiÉä¹ÉÉ̈ÉxÉèEò¨Éiª Éä,
Eòº ª ÉÊSÉÎiº lÉiª ÉʦÉ|Éɪ É& Eòº ª ÉÊSÉiº ÉƽþÉ® úÉʦÉ|Éɪ É <iª Éä́ÉÆ ẾÉ® úÉävÉÉä%Ê{É EònùÉÊSÉiº ª ÉÉiÉ ; +lÉ Eòº ª ÉÊSÉiɺ ÉÆEò± {É̈ÉxÉÖ +xª ɺ ª É
º ÉÆEò± {É <iª ÉẾÉ® úÉävÉ& º É̈Élª ÉæiÉ, iÉiÉ& {É® ú̈Éä·É® úÉEÚ òiÉiÉxjÉi´É̈Éä́ÉäiÉ® äú¹ÉÉÊ̈ÉÊiÉ ´ª É́ÉÊiɹ`öiÉä **

|Éiª ÉIÉÉä{Énäù¶ÉÉÊnùÊiÉ SÉäzÉÉÊvÉEòÉÊ® úEò¨Éhb÷± ɺ lÉÉäHäò& ** 4.4.18 **

** 4.4.18 **

+lÉ ª ÉnÖùHò¨É -- ` +É{xÉÉäÊiÉ º ´ÉÉ® úÉVª É̈ÉÂ' <iª ÉÉÊnù|Éiª ÉIÉÉä{Énäù¶ÉÉiÉÂÊxÉ® ú́ÉOɽþ̈Éè·Éª ÉÈẾÉnÖù¹ÉÉÆ xª Éɪ ª ÉÊ̈ÉÊiÉ, iÉi{ÉÊ® ú½þiÉḈª É̈ÉÂ
;
+jÉÉäSª ÉiÉä--- xÉɪ ÉÆ nùɹäÉ&, +ÉÊvÉEòÉÊ® úEò¨Éhb÷± ɺ lÉÉäHäò& * +ÉÊvÉEòÉÊ® úEòÉä ª É& º ÉẾÉiÉÞ ¨ Éhb÷± ÉÉÊnù¹ÉÖ Ếɶ Éä¹Éɪ ÉiÉxÉä¹́É́Éκ lÉiÉ&
{É® ú<Ç·É® ú&, iÉnùɪ ÉkÉè́É <ª ÉÆ º ´ÉÉ® úÉVª É|ÉÉÎ{iɯûSª ÉiÉä; ª ÉiEòÉ® úhÉ̈ÉÂ+xÉxiÉ® ú̈ÉÂ` +É{xÉÉäÊiÉ ¨Éxɺ ɺ {ÉÊiÉ̈ÉÂ' <iª Éɽþ; ª ÉÉä ʽþ
º É́ÉÇ̈Éxɺ ÉÉÆ {ÉÊiÉ& {ÉÚ
´ÉÇʺÉrù<Ç·É® ú& iÉÆ |ÉÉ{xÉÉäiÉÒiª ÉäiÉnÖùHÆò ¦É́ÉÊiÉ; iÉnùxÉÖº ÉÉ® äúhÉè́É SÉ +xÉxiÉ® ú̈ÉÂ` ´ÉÉC{ÉÊiÉ SÉIÉÖ¹{ÉÊiÉ&
¸ÉÉäjÉ{ÉÊiÉÌ́ÉYÉÉxÉ{ÉÊiÉ& ' SÉ ¦É́ÉÊiÉ <iª Éɽþ* B´É̈Éxª ÉjÉÉÊ{É ª ÉlÉɺ ÉƦÉ́ÉÆ ÊxÉiª Éʺ Éräù·É® úɪ ÉkÉ̈Éä́É <iÉ® äú¹ÉÉ̈Éè·Éª ÉȪ ÉÉäVÉʪÉiÉ́ª É̈ÉÂ
**

ẾÉEòÉ® úÉ́ÉÌiÉ SÉ iÉlÉÉ Ê½þκ lÉÊiÉ̈Éɽþ** 4.4.19 **

** 4.4.19 **

ẾÉEòÉ® úÉ́Éiª ÉÇÊ{É SÉ ÊxÉiª É̈ÉÖHÆò {ÉÉ® ú̈Éä·É® Æú°ü{É̈ÉÂ, xÉ Eäò´É± ÉÆ ẾÉEòÉ® ú̈ÉÉjÉMÉÉäSÉ® Æúº ÉẾÉiÉÞ
¨ Éhb÷± ÉÉtÊvɹ`öÉxÉ̈ÉÂ; iÉlÉÉ Ê½þ+º ª É
Êuù°ü{ÉÉÆ Îº lÉÊiÉ̈Éɽþ+É̈xÉɪ É&-- ` iÉÉ́ÉÉxɺ ª É ¨Éʽþ̈ÉÉ iÉiÉÉä Vª Éɪ ÉÉÄ SÉ {ÉÚ̄û¹É& * {ÉÉnùÉä%º ª É º É́ÉÉǦÉÚ iÉÉÊxÉ ÊjÉ{ÉÉnùºª ÉÉ̈ÉÞ
iÉÆ
ÊnùẾÉ ' <iª Éä́É̈ ÉÉÊnù& * xÉ SÉ iÉiÉÂÊxÉÌ́ÉEòÉ® ú°ü{É̈ÉÂ<iÉ® úɱ É̈¤ ÉxÉÉ& |ÉÉ{xÉÖ́ÉxiÉÒÊiÉ ¶ ÉCª ÉÆ ´ÉCiÉÖ̈ÉÂ+iÉiGòiÉÖi´ÉÉkÉä¹ÉÉ̈ÉÂ* +iÉ SÉ
ª ÉlÉè́É Êuù°ü{Éä {É® ú̈Éä·É® äúÊxÉMÉÖÇhÉÆ °ü{É̈ÉxÉ́ÉÉ{ª É º ÉMÉÖhÉ B´ÉÉ́ÉÊiɹ`öxiÉä, B´ÉÆ º ÉMÉÖhÉä%Ê{É ÊxÉ® ú́ÉOɽþ̈Éè·Éª ÉÇ̈ÉxÉ́ÉÉ{ª É º ÉÉ́ÉOɽþ
B´ÉÉ́ÉÊiɹ`öxiÉ <ÊiÉ pù¹]ṍª É̈ÉÂ**

nù¶ÉǪÉiÉ SÉè́ÉÆ |Éiª ÉIÉÉxÉÖ̈ÉÉxÉä ** 4.4.20 **

** 4.4.20 **

nù¶ÉǪÉiÉ SÉ ẾÉEòÉ® úÉ́ÉÌiÉi´ÉÆ {É® úºª É Vª ÉÉäÊiɹÉ& ¸ÉÖÊiɺ ¨ÉÞ ÊiÉ--- ` xÉ iÉjÉ º ÉÚª ÉÉæ ¦ÉÉÊiÉ xÉ SÉxpùiÉÉ® úEÆò xÉä̈ÉÉ ẾÉtÖiÉÉä ¦ÉÉÎxiÉ
EÖòiÉÉä%ª É̈ÉÎMxÉ& ' <ÊiÉ, ` xÉ iÉn ù¦Éɺ ɪ ÉiÉä º ÉÚ
ª ÉÉæ xÉ ¶ ɶ ÉÉRÂ
óEòÉä xÉ {ÉÉ́ÉEò& ' <ÊiÉ SÉ * iÉnäù́ÉÆ ẾÉEòÉ® úÉ́ÉÌiÉi´ÉÆ {É® úºª É
Vª ÉÉäÊiɹÉ& |Éʺ ÉrùÊ̈Éiª ÉʦÉ|Éɪ É& **

¦ÉÉäMÉ̈ÉÉjɺ ÉÉ̈ª É˱ ÉMÉÉSSÉ ** 4.4.21 **

** 4.4.21 **

<iÉ SÉ xÉ ÊxÉ® úR óEÖò¶ ÉÆ ẾÉEòÉ® úɱ É̈¤ ÉxÉÉxÉÉ̈Éè·Éª ÉÇ̈ÉÂ

, ª ɺ ¨ÉÉiɦÉÉäMÉ̈ÉÉjÉ̈Éä́É B¹ÉÉ̈ÉÂ+xÉÉÊnùʺÉräùxÉä·É® äúhÉ º É̈ÉÉxÉÊ̈ÉÊiÉ ¸ÉÚ ª ÉiÉä---`
iÉ̈ÉɽþÉ{ÉÉä ´ÉèJɱ ÉÖ ¨ÉÒªÉxiÉä ± ÉÉäEòÉä%º ÉÉè' <ÊiÉ ` º É ª ÉlÉèiÉÉÆ näù́ÉiÉÉÆ º É́ÉÉÇÊhÉ ¦ÉÚ iÉÉxª É́Éxiª Éä́ÉÆ ½èþ́ÉÆẾÉnÆùº É́ÉÉÇÊhÉ ¦ÉÚ
iÉÉxª É́ÉÎxiÉ '
` iÉäxÉÉä Biɺ ª Éènäù́ÉiÉɪ Éèº Éɪ ÉÖVª ÉÆ Vɪ ÉÊiÉ ' <iª ÉÉÊnù¦Éänù́ª É{Énäù¶Éʱ ÉRÂ
óMÉ䦪É& **

xÉxÉÖ B´ÉÆ º ÉÊiÉ º ÉÉÊiɶ ɪ Éi´ÉÉnùxiÉ́Ék´É̈ÉÂBä·Éª ÉǺª É º ª ÉÉiÉÂ

; iÉiÉ SÉ B¹ÉÉ̈ÉÉ́ÉÞ
ÊkÉ& |ɺ ÉVª ÉäiÉ-- <iª ÉiÉ& =kÉ® Æú¦ÉMÉ́ÉÉx¤ ÉÉnù®úɪ ÉhÉ
+ÉSÉɪ ÉÇ& {É`öÊiÉ---

+xÉÉ́ÉÞ
ÊkÉ& ¶ ɤ nùÉnùxÉÉ́ÉÞ
ÊkÉ& ¶ ɤ nùÉiÉÂ** 4.4.22 **
** 4.4.22 **

xÉÉb÷Ò® úζ¨Éº É̈ÉÎx´ÉiÉäxÉ +ÌSÉ® úÉÊnù{É́ÉÇhÉÉ näù́ɪ ÉÉxÉäxÉ {ÉlÉÉ ª Éä ¥ÉÀ ± ÉÉäEÆò ¶ Éɺ jÉÉäHòẾɶ Éä¹ÉhÉÆ MÉSUôÎxiÉ--- ª Éκ ¨ÉzÉ® úSÉ ½þ
´Éèhª É SÉÉhÉḈÉÉè¥ÉÀ ± ÉÉäEäò iÉÞiÉҪɺ ª ÉÉÊ̈ÉiÉÉä ÊnùẾÉ, ª Éκ ¨ÉzÉè®Æú¨ÉnùÒªÉÆ º É® ú&, ª Éκ ¨ÉzÉ·ÉilÉ& º ÉÉä̈ɺ É́ÉxÉ&, ª Éκ ¨ÉzÉ{É® úÉÊVÉiÉÉ
{ÉÚ¥ÉÇÀ hÉ&, ª ÉϺ ¨É SÉ |ɦÉÖẾÉÊ̈ÉiÉÆ Ê½þ®úh¨Éª ÉÆ ´Éä¶ ¨É, ª É SÉÉxÉäEòvÉÉ ¨ÉxjÉÉlÉḈÉÉnùÉÊnù|Énäù¶Éä¹ÉÖ |É{É\Sª ÉiÉä---- iÉä iÉÆ |ÉÉ{ª É xÉ
SÉxpù±ÉÉäEòÉÊnù́É ¦ÉÖHò¦ÉÉäMÉÉ +É́ÉiÉÇxiÉä; EÖòiÉ& ? ` iɪ ÉÉäv´ÉÇ̈Éɪ ÉzÉ̈ÉÞ iÉi´É̈ÉäÊiÉ ' ` iÉä¹ÉÉÆ xÉ {ÉÖxÉ® úÉ́ÉÞ
ÊkÉ& ' ` BiÉäxÉ |ÉÊiÉ{Ét¨ÉÉxÉÉ
<¨ÉÆ ¨ÉÉxÉ́É̈ÉÉ́ÉiÉÈxÉÉ́ÉiÉÇxiÉä ' ` ¥ÉÀ ± ÉÉäEò¨Éʦɺ ÉÆ{ÉtxiÉä ' ` xÉ SÉ {ÉÖxÉ® úÉ́ÉiÉÇiÉä ' <iª ÉÉÊnù¶É¤ näù¦ª É& * +xiÉ́Ék´Éä%Ê{É iÉÖ
Bä·Éª ÉǺª É ª ÉlÉÉ +xÉÉ́ÉÞ ÊkÉ& iÉlÉÉ ´ÉÌhÉiÉ̈É -- ` Eòɪ ÉÉÇiª ɪ Éä iÉnùvª ÉIÉähÉ º ɽþÉiÉ& {É® ú̈ÉÂ' <iª ÉjÉ; º É̈ª ÉMnù¶ÉÇxÉẾÉv´Éº iÉiÉ̈ɺ ÉÉÆ iÉÖ
ÊxÉiª Éʺ ÉrùÊxÉ́ÉÉÇhÉ{É® úɪ ÉhÉÉxÉÉÆ Êº Érèù́É +xÉÉ́ÉÞ ÊkÉ&; iÉnùɸɪ ÉhÉäxÉè́É Ê½þº ÉMÉÖhɶ É® úhÉÉxÉÉ̈É{ª ÉxÉÉ́ÉÞ ÊkÉʺ ÉÊrùÊ®úÊiÉ * +xÉÉ́ÉÞ ÊkÉ&
¶ ɤ nùÉnùxÉÉ́ÉÞ ÊkÉ& ¶ ɤ nùÉiÉÂ
--- <ÊiÉ º ÉÚ jÉɦª Éɺ É&
¶ Éɺ jÉ{ÉÊ® úºÉ̈ÉÉÏ{iÉ tÉäiɪ ÉÊiÉ **

<ÊiÉ ¸ÉÒ̈Éi{É® ú̈ɽÆþºÉ{ÉÊ® úµÉÉVÉEòÉSÉɪ ÉÉǺª É ¸ÉÒMÉÉäẾÉxnù¦ÉMÉ-

´Éi{ÉÚ
Vª É{ÉÉnùʶɹªÉº ª É ¸ÉÒ̈ÉSUÆôEò® ú¦ÉMÉ́ÉiÉ& EÞ òiÉÉè
¶ ÉÉ® úÒ®úEò¨ÉÒ̈ÉÉƺ Éɺ ÉÚjɦÉɹªÉä
SÉiÉÖlÉÉÇvª Éɪ ɺ ª É SÉiÉÖlÉÇ& {ÉÉnù& **

** <ÊiÉ ¸ÉÒ̈ÉSUôÉ® úÒ®úEò¨ÉÒ̈ÉÉƺ Éɺ ÉÚ

jɦÉɹªÉÆ º ÉÆ{ÉÚ
hÉÇ̈ÉÂ**