Кейибей айткын созунду, Баары келип калды эми.

Керегеден шыкаалап, Жанына булар келген сон

Алтындай болуп корунгон Кайраттанып шерденип
Айдалган жалгыз козубу? Тундугунун буркогун,
Аралашып калды деп, Сыр найза менен ачты дейт,
Айыптар кылба озумду. Эшигинин кирпичин
Кор болгонсун туугандан, Ай балка менен чапты дейт,
Коркпогун жалгыз бугунку Эмине болуп кетти ? деп,
Кошулушуп тургандан. Баатыр Бокой шашты дейт.
Эч бир кудук кылбагын Сыртка бир жан чыгарбай
Колунда чайды сунгандан. Алып келген кырк солдат
Бирге отурат дебесен, Тегеректеп алды дейт.
Мен тазамын Саринжи, Тойго келген канча адам,
Алам деп жургон ургандан. Токтошкон бойдон калды дейт.
Билгемин сенин келерин Кылычты кынга кайра деп,
Душманды бут чогулттум Жалгызсынткан жалгызга,
Кордунбу менин онорум? Табылды жардам- айла деп,
Кейибе жалгыз жакыным, Чырагданын сындырып,
Келерин билип жатырмын. Кез келгенин келтектеп,
Ага-ининди чогултуп, Уйго кирди он солдат.
Ар жерде болуп калар деп, Баланын зайбын алам деп,
Тушунунуз, Саринжи; Жургон Бокой кайда? Деп.
Ак Берметтин акылын. Кармасан колдон чыгарбай,
Кайсыга жазып турганым, Колу-бутун байла деп.
Кармап берген тууганын, Акылдан жаман шашты эми,
Капшыттан каарып коркутпай Бу создун жонун уккан сон,
Каруун келсе Бокойго, Ак Бермет кантип токтосун,
Канакей кастык кылганын? Жанындагы Бокойдун
Анда жалгыз Саринжи Чайын бетке чачты дейт.
Жанында турган кылычты Кирип барып солдаттар
Канынан суруп алды эми. Бокой ушул деген сон
Кыйкырык-чуу ун менен Чалкасынан басты дейт.
Арт жактагы беш жолдош Зарланттын далай мени деп,
Алар да жетип берки онго, Бермет анын сакалын кармап жулду
дейт,

186 187
Say your words without sadness,
Watching at the door,
Looking like gold
Saying mixed,
Do not make me the perpetrator.
Getting kicked by relatives,
Don’t afraid of today’s meeting.
Do not do any digging
Extends in the hands of tea.
Don’t say sitting together,
I am clean, Sarinzhi,
I’ll take than beat.
I knew you would come
Gathered all enemies,
Do you see my ability?
Don’t worry my brother
I know you’re come.
Gather your brothers,
It would be different,
Understand, Sarinzhi;
Ak Bermet’s mind.
To which I would write,
His brother,
Backed funding anger
If you strength is enough for Bokoi
Where is your opposition
Then Sarinzhi
He drew his sword from scabbard.
With a loud voice
Five friends behind
They also got to this side,
186
They all almost come.
When they come to him
cheered and sang
Cheese has opened with a spear,
the brick of the door
Moon struck with a hammer,
What happened? saying,
The hero Bokoi hastened.
Without missing a soul,
Forty soldiers surround him.
Guests who came to wedding,
Immediately stopped.
The vagina, the sword
Found that aid scheme,
Beating anyone on the way,
Ten soldiers went in instead of home.
I’ll show him
Where is Bokoi?
Catch him without letting go of your hands,
Tie his arms and legs.
Hearing these words
Ak Bermet poured the tea into Bokoi’s face.
Soldiers go into the
When said it’s Bokoi
They were surprised.
You tortured me ,
Bermet took hold his beard and tore it out,
187
Солдаттар тытып бир жактан,
Элуу ашкан Бокойду,
Ээгинде бир тал кылы жок –
Он беште бала кылды дейт.
Оз келинин алам деп,
Бокойду, ушинтип кудай урду дейт.
Ордунан зорго турду дейт,
Ак Бермет алчу сенби, деп –
Сулуу кыз сага тенби, деп,
Гулдурдон келген солдаттар,
Ортого алып урду дейт.
Жамаке менен Конурду
Саринжи эшиктен кармап алды дейт.
Алган жары Бокойдун
Акчайымды олтургон,
Ак Бермет алып берем деп,
Араны бузган ошолор,
Акча энеме тийсин деп,
Солдаттарга карматып,
Саринжи койдой союп салды дейт.
Олтурду эки бузганды,
Жан кишиге бербестен,
Жабылып солдат тепкилеп,
Алып келет суйрошуп
Агасы Бокой душманды.
Ак Бермет тием деген сон
Бокой тиктирген экен ордону.
Дагы душман барбы? Деп,
Гулдурдон барган солдаттар
Айылдын баарын жойлоду.
Дин жагынан жол ачкан,
Акене тийгин бала деп,
Алакан жайып кол ачкан,
Бу да ушуга жакын деп,
188
Айдады кошо молдону,
Орт койду тикен уйуно,
Асманга кулук сапырды,
Бокойдун акмактыгын карачы,
Ак Берметти алам деп,
Айыбы жок олтургон
Акчайым деген катынды.
Ортого алып солдаттар,
Ар кимиси бир муштап,
Айдайбыз деп жатканда
Айласы кеткен шерменде.
Саринжини бет алып,
Бокой кечирим сурап бакырды:
-Кагылайын, жалгызым,
Жакшы кайтып келгенин
Катынымды алат деп,
Аганды жаман коргонун,
Катынын албайм, мен сенин
Катыгып, бышып келсин деп,
Кармап берип Гулдурго,
Кайрат-сыноо бергемин.
Кангыртып арам олтурбо,
Картайганда жанымды.
Айдатпагын алып кал,
Алжыган мендей чалынды.
Алгын озун жан иним,
Акенден калган тагынды.
Кайтарып берип журормун,
Картайсам да малынды.
Колун менен комгун сен,
Кор кылба мендей аганды.
Ортону бузуп жоо кылган,
Олтуруп соогун итке сал,
Жамаке, Конур арамды,
189
On the one hand, the soldiers
Pulled out his beard
And in an instant turned him
From 50-year old man to a 15-year-old boy.
He wanted to marry his daughter-in-law,
That’s why God left him.
He barely got up from his seat,
You wanted to marry Ak Bermet -
You are not worthy of such a beautiful girl,
Soldiers that came from Guldur,
Surrounded him and beat.
Sarinzhi caught Zhamake and Konur at the
yard
They killed Bokoi’s wife Akchayim,
And wanted to marry him on Ak Bermet,
They are the perpetrators,
The money went to his mother,
The soldiers held them,
And Sarinzhi slaughtered them like sheeps,
He killed two libertines.
Instead of the man,
The soldier beat and Bokoi to his brother,
When Ak Bermet said she would marry him
He ordered establish the Ordo.
Any other enemies? saying,
Soldiers come from Guldur
Captured the whole village.
He opened the door to Religion,
Daughter “marry him”,
Opened hands and raised his hands,
He is also relative to him,
188
They chase away a moldo,
Burned the house down,
Look how a scoundrel Bokoi is
He want to marry Ak Bermet,
That’s why he killed
Innocent Akchayim.
Soldiers from the center,
Each one a hit
When they wanted to get rid of Bokoi
Left with no outlet began to apologize
Sarinzhi:
-Dear, and the only one,
It’s good that you came,
Don’t be offended with your brother
I’ll not take Ak Bermet to wife,
Let her prepare well,
I sent you to Guldur to learn something
Don’t kill me old man.
Don’t run away leave an old man like me
Take the throne left over
From your brother.
I’m giving back your cattle,
Even if I’m old.
Bury with your hand,
Do not such a brother.
Breaking a middle ground troops,
Kill Jamake and Konur,
And theirs bone to the dog,
189
Анда жалгыз кеп айтат:
-Мен Саринжи, сен Бокой,
Кордук экообузго тен, Бокой,
Жалгызсынтып кордодун,
Жалдырасам болбодун,
Келининди алам деп,
Кара нээтти ойлодун.
Келсем болуп жатыптыр,
Нике кыяр тойлорун.
Мен барган жерге бар, Бокой:
Нак мыкачы ит элен,
Арам олуп кал, Бокой.
Батырдын эле тырмагын,
Арам нээт мыкачы,
Азабындан куурадым:
Айдатам деп жатканда
Алдына келип ыйладым,
Ошол залим сенсин да,
Бир ырайым кылбадын.
Эми Бокой билдинби,
Жамгырдын сага тууганын?
Ыйлаттын жетим, жесирди
Кыз Берметти алам деп,
Кылдын го залим, кесирди.
Балдыркан журок- жаш жаным,
Байлоодо журуп эзилди.
Барып, Бокой, тентип ол
Корбойун сенин козунду,
Ангыча солдат тепкилеп.
Арабага салышты.
Буту-колун залимдин
Чырмап байлап-танышты.
Барчу жерге жеткизбей
Ар кимиси бир муштап.
190
Бокойду узатпай союп салышты.
Саринжи элге кеп айтат:
-Мен айдалган кезекте,
Жузумду корбой калды деп,
Арам олгон мыкачы,
Журоко колун салды деп,
Карангы тамда камалып,
Ак Бермет ыйлап калды деп,
Ак сутун берип эмизген,
Кимдин уулу? дегизген.
Колунан тамак жегизген;
Эркелетип чонойткон,
Энекем аман барбы? Деп.
Анда бироо кеп айтат:
-Кечетен бери тили жок,
Энен эстен танды деп.
Ак Бермет менен Саринжи,
Эч нерсеге карабай
Деген сон кесел энени,
Башканы ойго санабай,
Уйун коздоп жоноду.
Барса энеси талыптыр,
Башчысы курман болушуп,
Жыйылышып калыптыр.
Ангыча жалгыз барды эми,
Апам тируу барбы? Деп
Аттан тушо жугуруп,
Кируудон Бермет уялып,
Талаада туруп калды эми.
Мунун унун уккан сон
Жабыла чыгып тууганы,
Кагылайын, жалгыз деп,
Жамгырчы менен бирге оскон –
Жакын корчу курманы;
191
Then he says:
I am Sarinzhi, you are Bokoi,
The torment for both of us, Bokoi,
You wanted to marry
To your daughter-in-law,
Your thoughts were bad.
When I came here was your wedding.
Go where I go, Bokoi:
You were a bad man,
Die Bokoi.
I’m tired of you;
When you wanted to send me away,
I came to you and cried,
But you didn’t care.
Now you know,
Who are your relatives?
You made the beggars cry,
You wanted to marry Ak Bermet.
Go away and die,
I don’t want to see your eyes.
Suddenly a soldier kicking him,
And put him in a cart.
The guilty man’s hands
And feet were tied tightly.
Not having driven to the destinations,
Each soldiers beat him.
190
Bokoi was slaughtered a leash.
Sarinzhi told to people:
When I was kicked out,
Where is my mom,
Who thinking that Ak Bermet was crying,
Who gave me food from the hand,
Who gave me milk.
Then someone sais:
She has’t spoken since yesterday,
She’s weak.
Hearing these words,
Ak Bermet, and Sarinzhi
Went to his mother.
When they came to her,
His mother was tired.
Sarinzhi went to see his mother alone,
Ak Bermet can’t to enter the house of shame.
Ak Bermet stands in the field.
After hearing his voice
His relative went out into the yard,
Oh, dear, the only one,
Grown up with Jamgyrchy -
The inn near the victim;
191
Балдар учун экенго,
Кемпирдин баш которбой турганы.
Башына келип Саринжи:
-Айланайын, апа ! деп,
Айдалып журдук нечен кун.
Бирок, бул агабыз кылган жапа деп,
Башын суйоп кемпирдин
Суйлоп турду Саринжи:
-Уксанчы, деп зарымды,
Кармап бердим солдатка
Бузуку Бокой залимди.
Алдым Бермет жарымды.
Куйутко куйгон журогун,
Куйор тууган менде жок,
Куноолуу болуп журомун.
Жетими менмин элинин,
Баш которуп созумду ук,
Айдалып бардым жалаага
Ак Бермет сындуу келинин,
Киралбай турат талаада,
Айтсанчы, апа, созунду,
Мендей жалгыз балана,
Турчу ордунан энекем,
Тууганда жалгыз мен экем.
Туугансыз- жалгыз болгончо,
Мага окшогон шордууну,
Туубай койсон жон экен!
Алсырап акыл-эси ооп,
Тошокто жаткан энеси,
Кашына уулу келгенде
Кайраттанып кеп айтат;
Карууга кирип денеси:
-Жаныма келип суйлогон,
Жалгызымдын тилиби?
Жаман тууган курусун
Жайсыз кылды кунумду.
Эркелетип остургон,
Эрчитип журуп чонойткон
Курбумдан калган белегим ,-
Кулунумдун унубу?
Колумда турчу желегим,
Карманып журчу белегим,
Байлап берди дегенде,
Корбоймун го дечу элем;
Бирок, бар экен деле корорум.
Тиледим эле омурун
Ачылды менин конулум.
Айланайын, жалгызым
Кайда калды болунуп,
Ак Бермет – менин келиним?
Чынылдап эшиктен чый чыккан,
Чымчыктай болуп ун чыккан,
Чыркыраган созундон,
Жанымды секет кылайын,
Жалгызым сенин озундон,
Жаныма келип апалап,
Жалдыраган козундон;
Келиним бермет кай жакта?
Апкелчи бери коройун,
Алган курдаш оз тенин,
А да менин мээрейим
Айланайын, кулунум,
Бетинди тосчу обойун.
Куурадым ыйлап нечен кун
Кулунум сенин зарпынан,
It’s for boys, May the bad relative perish
The old woman didn’t raise her head. He made me worry.
Sarinzhi came to her head: You grew up,
O, my mother! saying, Because I carried you with me,
We have been wandering for several days. A gift from my friend,-
However, contributions to relief. Is this your voice my beloved son?
Stroking the old woman’s head said Sarinzhi: When said you were caught,
-Hear my words, I thought I wouldn’t see you;
I let the soldiers catch Bokoi. But sill I see you.
Took my wife Ak Bermet. I wish you life
I am an orphan of my people. My mood lifted.
Look at me and listen, Oh, my only one,
Your daughter-in-law Ak Bermet, Where is my daughter-in-law- Ak Bermet?
She is standing outside and, I will die for you,
Can’t go inside. My lovely son.
Tell my mother your words, Where is my daughter-in-law Ak Bermet?
Such a son like me, Bring her to me, I want look at her,
Get up mother , please, She is my child, too
I realized that I don’t have any relatives. Oh, my lovely son,
It is better not to give birth to someone like Let me kiss you.
me! I’m tired of crying for so many days
The mother, who was lying in bed, My lovely son from your bone,
Barely got out of bed;
And says to her son:
-Is that the voice of my son?

192 193
Кууп барар дарман жок, Ак Бермет турат эшикте,
Илешип калбай артынан. Козунон жашы чубуруп.
Эсим ооп суйлобой Анда бироо мындай дейт:
Эртеден бери жатамын, -Келинин турат уялып,
Эки бала дартынан. Ырымсыз басып кируудон –
Ак кыянын белинде, Атасынын уйуно.
Алдынан солдат барды деп, Эмитен кантип барам деп,
Ак Берметтен жалгызды Убагы жок мен кирсем,
Ажыратып салды деп. Уккан менен коргонго
Агайындан кеп уккам, Уят болуп калам деп.
Айдап кетим баламды, Анда кемпир кеп айтат:
Ак Бермет мында калды деп, -Жалгызымдан кем корбойм,
Эртели-кеч зыркырап, Айланайын Бермет, балам, деп,
Эзилип ыйлап жургомун, Апкелгиле бери жакка,
Эки бирдей ботомду Отко майды салар деп.
Коро кунум барбы? – деп. Алдын тосуп жугуруп,
Кармады деп кеп угуп. Элдин кылган ырымын
Уйдон чыктым жугуруп, Кийин отоп алар деп.
Кулунум деп чынырып, Энеси мындай деген сон,
Кан кочонун башында. Эки аял чыкты жугуруп.
Кубатым жок баралбай Ортого алып Берсетти,
Кулачтап жерге жыгылып. Ошол уйго кийирип,
Кулагым салып тыншасам, Келинин келет деген сон,
Аман келип калыптыр, Кайраттанып кемпирдин
Айланайын жалгызым. Конулу толкуп – суйунуп.
Апалап ыйлап чынырып. Кыншылап ыйлап Ак Бермет,
Ак Бермет балам кай жакта? Кыз дабышын салыптыр,
Апкелгиле коройун, Эки келин жетелеп,
Корбойм го деп журчу элем, Энесине алып барыптыр.
Койгон экен кудайым
Келинимдин колунан Кемпир турду ордунан;
Татар тузун буюруп. Айланайын, кулунум,
Бул добушту уккан сон, Ак Берсет менен Саринжи!
Энекем ушул экен деп, Азабындан курудум.

195
194
I couldn’t speak,
And I’ve been in bed since morning.
The soldiers came and,
Separated my son from Ak Bermet.
I heard from someone,
That my son was sent to prison,
Ak Bermet were here,
I cried from morning till night,
Wondering if I would see my childs
I heard you were caught.
I ran out of the house,
But on the street couldn’t stand it
And fell to the ground,
Then I heard your voice,
And you are come alive,
My only one.
Where is Ak Bermet my child?
Bring up to me, I’ll look at her,
I thought I wouldn’t see both of you,
But God gave me a chance
Eat food from the hands
Of my daughter-in-law
After hear that voice,
It’s my mother,
194
Ak Bermet is standing outside,
Tears were streaming down her face.
Then someone says:
Your daughter-in-law is stay with shame,
Enter to father’s house-
Without rituals.
How can I go right now,
I do not have the time I arrived,
According to rumors
That it would be a shame.
Then old woman said:
-I’ll love her as much as my son,
Bring her to me,
She’ll pass rituals later.
After the mother has said this,
Two women came out backwards.
And called Ak Bermet home.
When they said,
Your daughter-in-law would come,
The old woman was happy,
And her mood lifted.
Bermet cried like a child,
And the two women escorted her to mother.
The old woman stood up from her place;
My dear,
Ak Bermet and Sarinzhi!
pain.
195
Кулунум деп кучакта,
Кемпир байкуш кубанып,
Келип жургон кайгысын,
Кетирди ичтен чыгарып.
Куло багып коп суйлоп
Кемпирдин журогу толду чыналып.
Курман айтты бир созду.
Саринжини эшикке чыгарып:
-Мыкачыдан кутулдук,
Эми чон той кылалык.
Кабар салып калкына,
Кары- жашын жыялык.
Кайтып аман келсе деп,
Канчабыз ыйлап сурадык.
Кайгырып жургон элдерин
Балам, калса боло кубанып.
Тууганын жыйып тойду бер,
Турба, балам, уялып.
Адашып кеткен жалгызы,
Ата ордуна конду деп,
Озунду хан кылалык.
Кармалып кеткен Саринжи,
Кайтып аман келди деп,
Катынын алам деп журуп;
Кангырып Бокой олду деп;
Торт агайын залимди,
Каргадай жалгыз женди деп;
Жамаке менен Конурду,
Кубат кармап мууздап,
Жазасын колго берди деп.
Ак Бермет менен Саринжи,
Аман-эсен кошулуп;
Олгону жаткан энеси
Ойдо туруп суйунуп
Оз балдарын корду деп.
Тойго суйлоп туралык:
Бала конду макул деп,
Аке, бул айтканын акыл деп.
Туш-тушка кабар жиберип,
Толгон элди чакыр деп.
Акылдашып бул экоо,
Бир пикирге келишти,
Ак ниет тойду кылмакка,
Туш-тушка кабар беришти.
Ак кыянын белинде,
Алтымыш тоодо септерин
Алды эле талап копчулук,
Жалгыз, келди деген сон
Ат чылбырын албастан,
Талаган элдин барысы,
Жеткирип озу беришти.
Кереге тартып, уй тигип
Керилтип жукту жыйышты.
Келбеген киши калган жок;
Колдотуп чон той кылышты.
Желини карыш бээ союп,
Желпилдеген тоо союп;
Кемеге катар каздырып,
Чон-чон казан астырып
Тенме-тенин май кылып,
Демдетип палоо бастырып.
Эл экиге болунуп,
Балбанды тандап чыгарып,
Эки жактан балдбандар
Элинен бата-дуба алып,
Жыккан балбан пул алып,
“Балбаныбыз жакты” деп,
Байгесин алып бут бойдон,
The old woman hugged her son,
And was happy,
The sadness that came,
She has sacked it from her soul.
She talk a lot and cheerfully
Her heart filled with warmth.
She said something to Sarinjini:
-We got rid of the guilty man,
Now we have to have a big wedding.
We must inform the people,
Gather the older and childs.
A lot of peoples have prayed,
For you to come.
Let the people who were in sorrow, rejoice.
Gather your relatives,
And arrange a wedding,
Don’t stand my son ashamed.
The missing son returned
To his father’s place,
We will make you a khan.
Caught Sarinzhi come back to home,
Bokoi died,
Because he wanted to marry Sarinzhi’s wife;
Kubat caught Jamake and Konur,
And gave them the
Ak Bermet and Sarinzhi joined;
Mother who was barely alive,
Got up from her bed,
And look at her childs.
Sarinzhi agreed with mother,
It’s true, mother.
Inviting a lot of people.
After talking about it,
They came to a conclusion,
Invite everyone.
Many people took the dowry in 60 camels,
When said that come alone,
The people who took the dowry,
Brought them home themselves.
They built a yurt ,
Dowry put in a yurt.
There are no people left
Who didn’t come to wedding;
They made a big wedding.
A camel and a horse were slaughtered,
Along the ship dug
Big hang-large pot
Half of them were covered with fat,
Demdetip kazans publication.
People were divided into two groups,
Each team choose one hero,
Two heroes received blessings
From the people,
The hero who wins another hero
Received money,
"Our hero won" people said,
And hero took the whole prize,
Шаттанып эли кубанып;
Аттарды мыктап беришти,
Ач борудой жулкушуп,
Ат устунон энишип,
Эништеп жыгып чыккандын,
Эл олжосун болушуп;
Топчулап чепкен кийгизип,
Карагай найза колго алып,
Качырышып баатырлар,
Жалтанбай, жумбай коздорун,
Колунда найза тирелип,
Аттарына камчы уруп,
Бир-биринен коркпостон
Сундуруп найза жиберип.
Тогуздап сайып байгеге,
Торпок союп улакка
Кырк жигиттеп чаптырып,
Кызык кылды бул тоюн,
Келгендин коонун шат кылып.
Берген тою тарады,
Атанын тагын минсин деп,
Хан шайлашты баланы.
Камоодо журуп бозоруп,
Кайта келди ордуна,
Алтындай болуп жаркырап,
Ак Берметтин жамалы.
Кордук коргон жаштардын
Кошулду кайра талабы.
The people of the land rejoiced with joy;
The horses were heathens,
Like hungry wolves,
They fought on the saddle,
The man who won the fight,
People shared wealth;
Put on a chapan,
Picked up a spear,
The heroes attacked each other,
And didn’t close their eyes,
Piled up a spear in their hands,
They whipped their horses,
Without fear of each other,
Sent to subdue the spear.
They were betting big,
A calf was slaughtered on Ulak
Forty men were playing Ulak,
The wedding was interesting,
And pleasing to the one who came.
That the son took the place of his father,
Declared him khan.
He had been in prison,
And now he had come back to his place.
Shine as gold,
The beauty of Ak Bermet.
Fortification of oppressed youth
Has been added to the request.