Professional Documents
Culture Documents
MUHAMMED IKBAL
KiTABI
ULUSLARARASI MUHAMMED iKBAL
SEMPOZYUMU BiLDiRiLERi
. . .
ikbal sadece Dogu'nun §air ve di:i§tinuri.i degil, ayru zamanda gelecek
glinlerin problemleri ile ilgili olan ve insanltgm gelecekteki kaderini gore-
btlen tecri:ibeli bir dev\et adamtyd.t. Onun bazt mektuplan ile beraber kon-·
feranslan ve beyanlan, insanltgm gelecegi ile ilgili encli§elerini gosrerir.
Oli:imi.inden sonra ikbal'in felsefi ~alt§malan, sanatt ve mesajt mi.isltiman
illkeier de dahi l. olmak lizere, ·di.inyarun ~e§itli i:iniversitelerinde onemli bir
ara§ttrma konusu oldu. Bu r;ah§ma a§agtdaki gibi tic;. boli:imde smillandm-
labilir:
l.ingiliz boyundurugu alttnda inleyen Gi:iney Asya'run politik ve sosyal
problemleri.
2. Miisli:iman di:inyas1. ik~al'in ya§adtgt devirde sadece birtcac;. mi:isltiman
i.ilkesi ?zgi:irdu. Endonezya'dan Marake§'e kadar diger mi:isli:iman i:ilkeler
Battlt guc;lerin somi.irgeci basktst altmdaydt.
3. ikbal'in dejenere olmu§ "Batr ve Dogu insanltgma olan evrensel mesaj1.
ikbal'in du§tincesi Kur'ani uyanlara dayaruyordu. "Dogu'nun ve Batt'mn
Rabbi olan Allah " (Ayet-i Kerime) ·
Ve onun buttin mesajt her ikisineydi:
Dogu 'qan kafma ve Batt ya hor bakma
<;unku fttratm ozlemleri geceyi sabaha r;evirmek ir;indir
Her boltim ic;in geni§ bir kitap yaztlabilir, fakat ben bu ktsa surede ikinci
boli:imden ktsaca soz edecegim. Buradaki herkesin detaylan bildigini di:i-
§i:ini:iyorum. Aynca onun §iirinden verebildigim kadanyla ozet ·referanslar
vermeye ~alt§acagtm. <;unkli §iirsel semboller ktsa zarnanda yaptlmast
mi.imki:in olmayan ozenli ozenli bir haztrhgt .&erektirir. Bununla birlikte ik-
bal'in yaztlan ve sozleri duzyazt ic;.erisinde kendisini tarumlaytctdtr ve bu
c;alt§ma ic;.in <;ok yardtmct olabilir.
ikbal sadece u ~ musli:imap ulkesine ktsa ziyaretler yaptt. Mtstr, Filistin ve
Afganistan. Fakat o manevi olarak her musli:iman i:ilkeye ve canh hisse ait-
ti. Onun milli vatan di.i§i:incesi evrenseldi. "Bi.ittin yerler Allah'mdtr ve on-
lar hepimizin vatamdtr". Ve 0 §6yle diyordu: ·
Deroi§ Allah 'm a§kz ile dopdoludur
Ne Batt ile ne de Dogu ile akrabaltk iddia edemez
Isfahan, Delhi ya da Semerkant
iKBAL'IN ISLAM OONYASINDAKi FiKRi VE SlYASf ETKILERl /69
Anavatammt izlemeyecegim
Ne dogru ve gen;ek onu anlatmm
Korku dii§uncesinden uzak olarak
Caminin avanagz degilim
Ve Ban dii§uncesinin fOcugu da degilim.
Biz bugtin tarihl §ehir istap.bul'da bir ikbal kongresi dtizenliyoruz. Seksen
yu once ikbal baz1 onemli mtisli.iman medeniyet ve ktilttir merkezleri hak-
kmda islam Beldeleri adllli ta§tyan bir ~iir yazd1. Bir kltasmda mtisltiman
timmete bu §ehrin tarihlonemini anlaru:
istanbul b6lgesi Kayser'in eski §ehri
Ommetin Mehdi'sinin 6lumsuz §eref i§areti
: Bu yerin tozu Harem 'inki gibi kutsaldtr
Ve evrenin imparatorlugunun ikametgaht.
Bu §ehrin havasz gulun guzel kokusu gibi sa.ftzr
Eyyub el-Ensari;nin mezanndan bir ses geliyor.
Miisluman! islam milletinin kalbi bu §ehirdir
Yuz;nllann kanlt kavgasmm 6dulu bu §ehirdir.
· Gtiney .Asya'nm insanlan manevi olarak Ti.irkiye'nin insanlan ile baghdtr
ve ikbal bunlardan biriydi. ikbal yi.iksek ogrenimi i~in inglltere'de iken
yakin arkada§t ~eyh Abdi.ilkadir 1906'da (Eyltil-Agustos) Ti.irkiye'yi ziyaret
. etti. Ve Ttirkiye hakk.mdaki izlenim1erini Urduca ve ingilizce olarak yazdt.
Boylece ·Jkbal Londra'da iken sevgili tilkesi hakkmdaki birinci el bilgileri
arkada§t Seyh Abdulkadir vasttastyla elde etti. Bu · zaman (1907) ikbal'in ·
mi.isli.iman i.ilkelet: arasmda· yeni di.inya dtizeninin ortaya ~lkmasllli tasav-
vur ettigi zamandtr. ·
Musltiman timmet her yerde bir gerileme ile kar§tla§ttgt bir zamanda bu ·
bir. §iirsel onsezi midir? Bununla birlikte §air-dti§tini.ir ikba] bliytik bir rnis-
yon ile ortaya 9kmaya karar verdi:
Gecenin karanltgmda bitkin kervamma yo! g6sterecegim
if geyirmem ate§ tutU§turqcak, nefesim alevler sayacak
Kervan! ikbal'm §iirinde mtisli.iman i.immete delalet eden bir mecazdtr. Ay-
m zamanda "kafile" bu ama~ i~in kullamhr, §U beyitinde oldugu gibi:
70/MUJ-IAMMED IKBAL KiTABl
•
kOID§U karde§ musli..iman i.ilkelerini bagtrlanna ba~acaklanru? Sadece ikbal
a<;tk gori.i§i.i ile gorebildi.
Dr. A. S. Ahsan'dan ab.nrru§ttr: "Ozgi.iiluk haberi kole ntilletlerin yeniden
canlandmlmas1 ve ·savunulmast ve parlak bir gelecegin vaacli Batt somtir-
geciliginin en gi.i<;lU doneminde tek bir hayal ya da ruya gibi <;aktlmaltdtr.
Fakat §air hayatt boyunca bu tempoyu inan<; ve vakar ile devam ettirdi.
~a ir stktntt!r:geli§menin ortasmda i.imit 1§1g1 ve teselli getirdi."
~aldt ve alayh bir ~ekilde "Selahaddin sen uyuyorsun, biz geldik!" diyerek
sesl(:!ndi. Yedi buc;uk astrdan sonra, bu, modern Ha~Wann miisluman dun-
yarun yurune arugt bilyi.ik bir tokaru. Bu, ikbal i~in ~ok buyl.ik bir ~oktu.
Tarih1 §iir Khizar the Guide bu milthi§ trajedinin neticesidir. $air §iirinde
tizuntii ile kanayan kalbinin en onernll sorusuna ve gilncel meseleler hak-
kmda \=e§itli sorulara yer verir:
Ha§im 'm torunu Mustafa 'ntn k1ymetli itimadtnt, kutsal §erejini sat1.yor.
Kzrmtzt. kan ve ·kum haltsmda kuvvetli Turk 6lurken.
Khizar'm cevabt yeniden uyanmarun mesaj1 ile milslilman ummetin gerile-
mesinin sebeplerini is;erir:
Ah arkada§tm Turklerin ve Araplann kavga:sznm tSttrabm~ hatzrlat-
maya gt?re~ yok. ·
Miisluman dunyarim derin ve sessiz kede1~ni benden gizleme
Muthi§ Khaleel'in kutsal mirast teslisi': ogullan taraftndan kavrandt.
Ve Hicaz'm kutsal topragt Htristiyan kilisesi iyin ta§ bir binaya ~ev
rildi.
Bugun jes sade y6kii§un ve gozden dii§menin semboludur.
Ve yol g6stermek i~in dogan insanlar ~6pler arasmda suriinuyor
Miisluman kam daha once ktymetl(iken §imdi su gibi ucuza gidi-
yor.
Ve onlar bu trajediden dolayt act ir;inde. aglarlar
Ni~in? Rumf der ki: "Actlar i~inde ytktlan bir evi yeniden irl§a etmek,
j[k olarak enkazt temizlemek, sonra yeniden binayt kurmak."