Ó×ÅÁÍÀ ÏÐÎÃÐÀÌÀ

ÏÎ ÌÀÒÅÌÀÒÈÊÀ
ÇÀ VII ÊËÀÑ

². ÎÁÙÎ ÏÐÅÄÑÒÀÂßÍÅ ÍÀ Ó×ÅÁÍÀÒÀ ÏÐÎÃÐÀÌÀ.

Ñåäìè êëàñ å ïðåäïîñëåäíèÿò êëàñ îò ïðîãèìíàçèàëíèÿ åòàï íà îñíîâíàòà ñòåïåí íà
îáðàçîâàíèå.
Ó÷åáíàòà ïðîãðàìà ïî ìàòåìàòèêà çà V²² êëàñ ñå ðåàëèçèðà â ðàìêèòå íà 136 ó÷åáíè
÷àñà ãîäèøíî (34 ó÷åáíè ñåäìèöè ïî 4 ÷àñà ñåäìè÷íî), îïðåäåëåíè ñ Íàðåäáà ¹ 6 îò
2001 ã.
Ó÷åáíàòà ïðîãðàìà ïî ìàòåìàòèêà çà V²² êëàñ å ïðîäúëæåíèå íà ó÷åáíàòà ïðîãðàìà
çà V² êëàñ è ñúäúðæàíèåòî £ íàäãðàæäà ìàòåìàòè÷åñêèòå çíàíèÿ íà ó÷åíèöèòå. Òóê çà
ïúðâè ïúò ÷àñò îò çíàíèÿòà ñå èçãðàæäàò àêñèîìàòè÷íî ÷ðåç çàïîçíàâàíå íà ó÷åíèöèòå
ñ ëîãè÷åñêàòà ñòðóêòóðà íà òåîðåòè÷íèòå çíàíèÿ.
Ó÷åáíîòî ñúäúðæàíèå íàäãðàæäà ÷àñò îò çíàíèÿòà íà ó÷åíèöèòå îò V² êëàñ è å îðãà-
íèçèðàíî ïî òåìè è îïðåäåëåíî âúç îñíîâà íà:
• ñòàíäàðòèòå, êîèòî ó÷åíèöèòå òðÿáâà äà ïîêðèÿò â ðåçóëòàò íà çàâúðøâàíå íà ñú-
îòâåòíîòî ðàâíèùå íà ïðîãèìíàçèàëíèÿ åòàï;
• ðåçóëòàòèòå, êîèòî ó÷åíèöèòå òðÿáâà äà ïîñòèãíàò ñëåä çàâúðøâàíå íà V² êëàñ;
• âúçìîæíîñòèòå, êîèòî äîïóñêà ó÷åáíèÿò ïëàí;
• âðúçêàòà íà ó÷åáíèÿ ïðåäìåò ìàòåìàòèêà ñ ïðåäìåòèòå îò íåãîâàòà è äðóãèòå êóë-
òóðíîîáðàçîâàòåëíè îáëàñòè.

²². ÖÅËÈ ÍÀ ÎÁÓ×ÅÍÈÅÒÎ ÏÎ ÌÀÒÅÌÀÒÈÊÀ  V²² ÊËÀÑ.

1. Ðàçøèðÿâàíå è çàäúëáî÷àâàíå íà çíàíèÿòà íà ó÷åíèöèòå çà öåëè èçðàçè.
2. Ðàçøèðÿâàíå íà çíàíèÿòà çà ãåîìåòðè÷íèòå ôèãóðè, èçâåæäàíå íà òåõíè îñíîâíè
ñâîéñòâà ÷ðåç åäíàêâè òðèúãúëíèöè è ôîðìèðàíå íà óìåíèÿ çà ïîñòðîÿâàíå íà ãåîìåò-
ðè÷íè îáåêòè.
3. Èçó÷àâàíå íà óðàâíåíèÿ è íåðàâåíñòâà íà áàçàòà íà ñâîéñòâàòà íà ÷èñëîâèòå ðà-
âåíñòâà è íåðàâåíñòâà è òåîðåìèòå çà ðàâíîñèëíîñò.
4. Ñúçäàâàíå íà ïðåäñòàâà çà ëîãè÷åñêàòà ñòðóêòóðà íà ìàòåìàòèêàòà è íåéíîòî àê-
ñèîìàòè÷íî èçãðàæäàíå íà òîçè åòàï îò îáó÷åíèåòî.
5. Èçÿâà íà ëîãè÷åñêèòå çíàíèÿ è óìåíèÿ è ñúçäàâàíå íà óñëîâèÿ çà ôîðìèðàíå íà
ìàòåìàòè÷åñêè åçèê ó ó÷åíèöèòå.
6. Óñâîÿâàíå íà îñíîâíèòå ïðèëîæåíèÿ íà èçó÷àâàíèòå çíàíèÿ, êàòî ñå ðàçøèðÿâàò
âúòðåøíîïðåäìåòíèòå âðúçêè è ñå äàâà âúçìîæíîñò çà àêöåíòè âúðõó ïðèëîæåíèÿòà
èì â ðàçëè÷íè îáëàñòè îò æèâîòà.
7. Ðàçâèâàíå íà íàáëþäàòåëíîñò, êîíöåíòðàöèÿ íà ìèñúëòà, óñëóæëèâîñò íà ïàìåò-
òà è âúîáðàæåíèå.
8. Îáîãàòÿâàíå íà ìåòîäè íà ðàçñúæäåíèå.
9. Èçãðàæäàíå íà íàâèöè çà îïàçâàíå íà îêîëíàòà ñðåäà è ñîáñòâåíîòî çäðàâå.

²²². Î×ÀÊÂÀÍÈ ÐÅÇÓËÒÀÒÈ (êîëîíè ¹ 1 è ¹ 2 îò òàáëèöàòà).

²V. Ó×ÅÁÍÎ ÑÚÄÚÐÆÀÍÈÅ (êîëîíè ¹ 3, ¹ 4, ¹ 5 è ¹ 6 îò òàáëèöàòà).

1
2

III. Î÷àêâàíè ðåçóëòàòè IV. У÷åáíî ñúäúðæàíèå (òåìè, ïîíÿòèÿ, êîíòåêñò è äåéíîñòè, ìåæäóïðåäìåòíè âðúçêè)
Колона №1 Колона №2 Колона №3 Колона №4 Колона №5 Колона №6
Яäðà íà О÷àêâàíè ðåçóëòàòè íà íèâî О÷àêâàíè ðåçóëòàòè ïî òåìè Оñíîâíè íîâè Кîíòåêñò è Вúçìîæíîñòè
ó÷åáíîòî ó÷åáíà ïðîãðàìà ïîíÿòèÿ äåéíîñòè çà ìåæäó-
ñúäúðæàíèå (ïî òåìè) (çà öÿëîòî ÿäðî ïðåäìåòíè
è/èëè çà öÿëàòà âðúçêè
ïðîãðàìà)
Ó÷åíèöèòå òðÿáâà äà óñâîÿò: Íà ó÷åíèöèòå
òðÿáâà äà ñå
Òåìà 1. Öåëè èçðàçè äàäå âúçìîæ-
íîñò äà:
• îñìèñëÿò
×èñëà. Ñòàíäàðò 1: Ó÷åíèêúò: ñèìåòðè÷íîñòòà
Àëãåáðà Èçâúðøâà îïåðàöèè (äåëåíèå è 1. çíàå ôîðìóëèòå çà ñúêðàòåíî óìíîæå- òúæäåñòâåíè íà òúæäåñòâå- âúòðåøíî-
ñòåïåíóâàíå ñ åñòåñòâåí íèå è óìåå äà ãè ïðèëàãà ïðè òúæäåñòâå- èçðàçè; íîñòòà; ïðåäìåòíè
ïîêàçàòåë) ñ ðàöèîíàëíè èçðàçèíè ïðåîáðàçóâàíèÿ íà èçðàçè; òúæäåñòâî; • èçïîëçâàò
âðúçêè
è òúæäåñòâåíè ïðåîáðàçóâàíèÿ 2. óìåå äà ðàçëàãà ìíîãî÷ëåíè íà îáù ìíîæèòåë; ðàçëè÷íè
ñ òÿõ. ìíîæèòåëè ÷ðåç: íà÷èíè çà
• èçíàñÿíå íà îáù ìíîæèòåë ïðåä ñêîáè; äîêàçâàíå íà
òúæäåñòâà;
Î÷àêâàí ðåçóëòàò: • ôîðìóëèòå çà ñúêðàòåíî óìíîæåíèå;
• èçïîëçâàò
Óìåå äà ïðèâåæäà ìíîãî÷ëåíè â • ÷ðåç ãðóïèðàíå; çíàíèÿòà çà
íîðìàëåí âèä è äà ðàçëàãà 3. óìåå äà èçïîëçâà èçó÷åíèòå çíàíèÿ çà: ñòåïåíè çà
ìíîãî÷ëåíè íà ìíîæèòåëè. • ðàöèîíàëíî ïðåñìÿòàíå íà ÷èñëåíà ïðåäñòàâÿíå íà
ñòîéíîñò íà èçðàç; åäíî÷ëåí êàòî
• ïðåäñòàâÿíå íà öåëè èçðàçè âúâ âèä íà òî÷åí êâàäðàò
ïðîèçâåäåíèå. èëè êóá;
• ñå çàïîçíàÿò ñ
ìåòîäà „äîïúë-
âàíå äî òî÷åí
êâàäðàò“.
Ëîãè÷åñêè Ñòàíäàðò 1: 1. óìåå äà ïîäáèðà ðàöèîíàëåí ïîäõîä
çíàíèÿ Óìåå äà ïðåöåíÿâà âÿðíîñò è ïðè òúæäåñòâåíè ïðåîáðàçóâàíèÿ íà • âúçïðèåìàò
ðàöèîíàëíîñò â êîíêðåòíà èçðàçè. ôîðìóëèòå çà
ñèòóàöèÿ. ñúêðàòåíî
Î÷àêâàí ðåçóëòàò: óìíîæåíèå êàòî
Óìåå äà îòêðèâà ïîäõîäÿùè òåîðåìè;
 ìåòîäè è ñðåäñòâà ïðè òúæäåñò-
âåíè ïðåîáðàçóâàíèÿ íà èçðàçè.

Ìîäåëèðà- Ñòàíäàðò 1: 1. óìåå äà ñúñòàâÿ èçðàçè êàòî • òúëêóâàò

íå Óìåå äà îöåíÿâà ñúäúðæàòåëíî ìîäåë íà ñèòóàöèÿ; äàäåí èçðàç
ïîëó÷åíèÿ ïðè ìîäåëèðàíå 2. óìåå äà àíàëèçèðà êàòî ìîäåë íà
ðåçóëòàò è äà ãî èíòåðïðåòèðà. ïîëó÷åíèòå ðåçóëòàòè è â ïðîöåñà íà ñèòóàöèÿ;
Ñòàíäàðò 2: ðåøàâàíå äà ïðàâè ïðåîöåíêà íà • íàìèðàò íàé-
Ïðåäâèæäà â îïðåäåëåíè ðàìêè èçáðàíèÿ ïîäõîä. ìàëêà èëè íàé-
î÷àêâàí îò ìîäåëèðàíåòî ãîëÿìà
ðåçóëòàò. ñòîéíîñò íà
Î÷àêâàí ðåçóëòàò: íÿêîè èçðàçè.
Óìåå äà èçáèðà è îñúùåñòâÿâà
ìåòîä çà ïðåîáðàçóâàíå íà
èçðàçè ñúîáðàçíî êîíêðåòíà
ñèòóàöèÿ.

Òåìà 2. Îñíîâíè ãåîìåòðè÷íè

ôèãóðè
Ôèãóðè è Ñòàíäàðò 1: Ó÷åíèêúò: ñðåäà íà îòñå÷êà; • èçïîëçâàò âúòðåøíî-
òåëà Çíàå îñíîâíèòå ãåîìåòðè÷íè 1. çíàå îïðåäåëåíèÿ íà åëåìåíòè íà ñèìåòðàëà íà âðúçêèòå ïðåäìåòíè
ôèãóðè (òðèúãúëíèê), òåõíèòå òðèúãúëíèê è íà ïîíÿòèÿ, ñâúðçàíè ñ òÿõ; îòñå÷êà; ìåæäó ìåðíèòå âðúçêè;
åëåìåíòè è ñâîéñòâà. 2. óìåå äà ïîñòðîÿâà îòñå÷êà, ðàâíà íà: úãëîïîëîâÿùà íà åäèíèöè çà úãëè áèò è
Ñòàíäàðò 2: • äàäåíà îòñå÷êà; úãúë; è èçâúðøâàò òåõíîëîãèè
Óìåå äà ïîñòðîÿâà ãåîìåòðè÷- • ñáîð è ðàçëèêà íà îòñå÷êè. ìåäèàíà â òðèúãúë- äåéñòâèÿ ñ òÿõ.
íèòå îáåêòè, îïèñàíè â îñíîâíè- 3. óìåå äà ñðàâíÿâà îòñå÷êè. íèê;
òå ïîñòðîèòåëíè çàäà÷è. úãëîïîëîâÿùà â
Î÷àêâàí ðåçóëòàò: òðèúãúëíèê;
Óìåå äà ðàçïîçíàâà îñíîâíèòå
åëåìåíòè íà òðèúãúëíèê è äà ãè
÷åðòàå.
3
4

Ôóíêöèè. Ñòàíäàðò 1: 1. ïîçíàâà âèäîâåòå úãëè, èçïðàâåí úãúë; • íàìèðàò ñáîð

Èçìåðâàíå Çíàå äà îïðåäåëÿ ïî âèä è ïîëó÷åíè ïðè ïðåñè÷àíåòî íà ïðàâè â ñúñåäíè úãëè; îò úãëè
íàìèðà úãëè, ïîëó÷åíè ïðè ðàâíèíàòà, çíàå òâúðäåíèÿ, ñâúðçàíè ñ ïðîòèâîïîëîæíè (âúòðåøíè è
úãëè; âúíøíè) çà
ïðåñè÷àíåòî íà ïðàâè â òÿõ, è óìåå äà ãè ïðèëàãà;
êðúñòíè úãëè; ðàçëè÷íè
ðàâíèíàòà. 2. óìåå äà ñðàâíÿâà úãëè. ñúîòâåòíè úãëè; ìíîãîúãúëíèöè;
Î÷àêâàí ðåçóëòàò: ïðàâ úãúë; • ïàðàìåòðèçè-
Óìåå äà íàìèðà ìåðêè íà úãëè â îñòúð úãúë; ðàò ãåîìåòðè÷-
ðàçëè÷íè ãåîìåòðè÷íè ñèòóà- òúï úãúë; íè ñèòóàöèè
öèè. ïðèëåæàùè úãëè; ïðè ðåøàâàíåòî
âúíøåí úãúë íà íà çàäà÷è çà
òðèúãúëíèê; èç÷èñëåíèå è
äîêàçàòåëñòâî.
Ëîãè÷åñêè Ñòàíäàðò 1: 1. èìà ïðåäñòàâà çà àêñèîìàòè÷íî • ñå çàïîçíàÿò ñ
çíàíèÿ Ðàçáèðà íà êîíêðåòíî íèâî èçãðàæäàíå íà òåîðèÿ; èñòîðè÷åñêè
ñìèñúëà íà ëîãè÷åñêèòå ñúþçè 2. óìåå äà ôîðìóëèðà òâúðäåíèÿ â ñâåäåíèÿ,
„è“, „èëè“, „àêî ..., òî ...“. óñëîâíà ôîðìà è äà ðàçãðàíè÷àâà ñâúðçàíè ñ
Ñòàíäàðò 2: óñëîâèå îò çàêëþ÷åíèå; òåìàòà;
Ðàçáèðà ñìèñúëà íà äóìèòå 3. çíàå è óìåå äà ïðèëàãà ïðèçíàöè è • ñè èçÿñíÿò
îïðåäåëåíèå, àêñèîìà, òåîðåìà, ñâîéñòâà çà óñïîðåäíè ïðàâè; ñìèñúëúò íà
äóìèòå
òåîðåìà – ñâîéñòâî, òåîðåìà – 4. óìåå äà îáðàçóâà îòðèöàíèå íà
òâúðäåíèå,
ïðèçíàê; óìåå äà ðàçãðàíè÷àâà òâúðäåíèå; âÿðíî òâúðäå-
óñëîâèå îò çàêëþ÷åíèå íà 5. äà äîáèå ïðåäñòàâà çà êîñâåí ìåòîä íà íèå, àêñèîìà,
òåîðåìà. äîêàçàòåëñòâî. òåîðåìà, ëåìà,
Î÷àêâàí ðåçóëòàò: ñëåäñòâèå.
Óìåå äà èçâúðøâà äîêàçàòåëñò-
âà íà áàçàòà íà ëîãè÷åñêàòà
ñòðóêòóðà íà èçó÷åíàòà òåîðèÿ.

• íàìèðàò áðîé
Åëåìåíòè Ñòàíäàðò 1: 1. óìåå äà îïðåäåëÿ áðîÿ íà ãåîìåòðè÷íè íà äèàãîíàëè â
îò âåðîÿò- Óìåå äà èçïîëçâà ïðèíöèïèòå çà îáåêòè ïî äàäåí ÷åðòåæ; ìíîãîúãúëíèê
íîñòè è ñúáèðàíå è óìíîæåíèå íà 2. óìåå äà èç÷åðïâà âñè÷êè âúçìîæíîñòè,
ñòàòèñòèêà âúçìîæíîñòè ïðè ïðåáðîÿâàíå êîèòî ïðîèçòè÷àò îò äàäåíà èíôîðìàöèÿ.
 â êîíêðåòíè ñèòóàöèè.
Î÷àêâàí ðåçóëòàò:
Óìåå äà èçïîëçâà îñíîâíèòå
ïðèíöèïè çà áðîåíå â ãåîìåò-
ðè÷íè ñèòóàöèè.

Òåìà 3. Óðàâíåíèå
×èñëà. Ñòàíäàðò 1: Ó÷åíèêúò: ÷èñëîâî ðàâåíñòâî; • îáîñíîâàâàò âúòðåøíî-
Àëãåáðà Óìåå äà ðåøàâà ëèíåéíè 1. çíàå ñâîéñòâàòà íà ÷èñëîâèòå ðàâåíñò- âÿðíî ÷èñëîâî òâúðäåíèÿ ñ ïðåäìåòíè;
óðàâíåíèÿ, óðàâíåíèÿ, âà è óìåå äà ãè ïðèëàãà; ðàâåíñòâî; èçïîëçâàíå íà ïðèðîäíè
ñâåæäàùè ñå äî ëèíåéíè, è 2. çíàå ïîíÿòèåòî óðàâíåíèå è ïîíÿòèÿòà, óðàâíåíèå; ñâîéñòâàòà íà íàóêè è
íåèçâåñòíî; ÷èñëîâèòå åêîëîãèÿ
ìîäóëíè óðàâíåíèÿ îò âèäà ñâúðçàíè ñ íåãî; ïàðàìåòúð; ðàâåíñòâà è
|ax + b| = c. 3. óìåå äà ðåøàâà óðàâíåíèÿ îò âèäà: ëèíåéíî óðàâíåíèå; òåîðåìèòå çà
ax + b = 0; f (x).g (x) = 0; |ax + b| = c êîðåí (ðåøåíèå) íà ðàâíîñèëíîñò íà
Î÷àêâàí ðåçóëòàò: è ñâåæäàùè ñå äî òÿõ. óðàâíåíèå; óðàâíåíèÿ;
Óìåå äà ðåøàâà óðàâíåíèÿ, ðåøàâàíå íà • ðåøàâàò
ñâåæäàùè ñå äî ïîñî÷åíèòå. óðàâíåíèå; ëèíåéíè
ìîäóëíî óðàâíåíèå; ïàðàìåòðè÷íè
óðàâíåíèÿ è äà
íàìèðàò
ñòîéíîñòè íà
ïàðàìåòúðà ïðè
îïðåäåëåíè
óñëîâèÿ çà
êîðåíèòå.

Ëîãè÷åñêè Ñòàíäàðò 1:
1. çíàå òåîðåìèòå çà åêâèâàëåíòíîñò è ãè åêâèâàëåíòíè
çíàíèÿ Ðàçáèðà íà êîíêðåòíî íèâî (ðàâíîñèëíè)
èçïîëçâà ïðè îáîñíîâêè;
ñìèñúëà íà ëîãè÷åñêèòå ñúþçè
2. ðàçáèðà ñìèñúëà íà ëîãè÷åñêèòå ñúþçè óðàâíåíèÿ;
„è“, „èëè“, „àêî ...òî“ è íà ðå-
„è“, „èëè“ ïðè ðåøàâàíå íà óðàâíåíèÿ îò
ëàöèÿòà åêâèâàëåíòíîñò „<=>“.
âèäà f (x).g (x) = 0 è
Ñòàíäàðò 2:
|ax + b| = c;
Óìåå äà îáðàçóâà íà êîíêðåòíî
3. óìåå äà îáðàçóâà îòðèöàíèå íà
íèâî îòðèöàíèå íà òâúðäåíèå,
òâúðäåíèÿ, ñâúðçàíè ñ òåìàòà.
ñúäúðæàùî ëîãè÷åñêèòå ñúþçè
5
6

„è“/„èëè“.
Î÷àêâàí ðåçóëòàò:
Óìåå ïðàâèëíî äà èçïîëçâà
ëîãè÷åñêèòå ñúþçè „è“, „èëè“,
è äà äîêàçâà åêâèâàëåíòíîñò íà
óðàâíåíèÿ.

Ìîäåëèðà- Ñòàíäàðò 1:
íå Óìåå äà ìîäåëèðà ñ óðàâíåíèÿ, 1. óìåå äà èçïîëçâà óðàâíåíèÿ ïðè • êîìáèíèðàò
ñâåæäàùè ñå äî ëèíåéíè. ìîäåëèðàíå íà ñèòóàöèè; àðèòìåòè÷íè è
Ñòàíäàðò 2: 2. äà îöåíÿâà ïîëó÷åíèÿ ðåçóëòàò, àëãåáðè÷íè
íà÷èíè ïðè
Óìåå äà îöåíÿâà ñúäúðæàòåëíî ñúîáðàçíî ìîäåëèðàíà ñèòóàöèÿ.
ðåøàâàíå íà
ïîëó÷åí ïðè ìîäåëèðàíåòî òåêñòîâè çàäà÷è
ðåçóëòàò è äà ãî èíòåðïðåòèðà. è äà îöåíÿâàò
Î÷àêâàí ðåçóëòàò: ðàöèîíàëíîñòòà
Óìåå äà ðåøàâà ïðèëîæíè íà ïîäõîäà;
çàäà÷è.
Òåìà 4. Åäíàêâè òðèúãúëíèöè
Ôèãóðè è Ñòàíäàðò 1:
Ó÷åíèêúò:
òåëà Çíàå îñíîâíèòå ãåîìåòðè÷íè åäíàêâè òðèúãúëíè- • ñå çàïîçíàÿò âúòðåøíî-
1. çíàå ïðèçíàöèòå çà åäíàêâîñò íà ñúñ ñâîéñòâîòî ïðåäìåòíè
ôèãóðè è òåõíèòå ñâîéñòâà. öè;
òðèúãúëíèöè; íà ïðàâîúãúëåí
âðúçêè;
ñúîòâåòíè åëåìåíòè; òðèúãúëíèê ñ
2. óìåå äà îòêðèâà åäíàêâè òðèúãúëíèöè, ïðèðîäíè
Ñòàíäàðò 2: úãúë 15°;
äà äîêàçâà åäíàêâîñò íà òðèúãúëíèöè è íàóêè è
Óìåå äà ïðèëàãà ïðèçíàöèòå çà • ñå çàïîçíàÿò ñ
äà ñúçäàâà ñèòóàöèè, â êîèòî äà ãè åêîëîãèÿ
åäíàêâîñò íà òðèúãúëíèöè. èñòîðè÷åñêè
ïðèëàãà; ñâåäåíèÿ,
3. çíàå è óìåå äà ïðèëàãà ñâîéñòâà íà: ñâúðçàíè ñúñ
Ñòàíäàðò 3:
• ðàâíîáåäðåí òðèúãúëíèê; çàäà÷èòå çà
Óìåå äà ïîñòðîÿâà ãåîìåòðè÷íè
• ìåäèàíà êúì õèïîòåíóçàòà â ïðàâîúãú- ïîñòðîåíèå;
îáåêòè, îïèñàíè â îñíîâíèòå
ëåí òðèúãúëíèê; • èçïîëçâàò
ïîñòðîèòåëíè çàäà÷è. åäíàêâè
• ïðàâîúãúëåí òðèúãúëíèê ñ úãúë 30°.
4. çíàå ñâîéñòâàòà íà ñèìåòðàëà íà òðèúãúëíèöè
Î÷àêâàí ðåçóëòàò: ïðè îáîñíîâêà
îòñå÷êà è úãëîïîëîâÿùà íà úãúë è óìåå
1. Óìåå äà îòêðèâà åäíàêâè íà îñíîâíèòå
äà ãè ïðèëàãà; ïîñòðîåíèÿ;
 òðèúãúëíèöè â ðàçëè÷íè
ãåîìåòðè÷íè ñèòóàöèè, äà ãè
äîêàçâà è èçïîëçâà
ñâîéñòâàòà èì.
2. Óìåå äà èçâúðøâà îñíîâíè
ïîñòðîåíèÿ.
5. óìåå äà èçâúðøâà îñíîâíèòå ïîñòðîåíèÿ:
• ïîñòðîÿâàíå íà úãúë, ðàâåí íà äàäåí
úãúë;
• ñáîð è ðàçëèêà íà úãëè;
• ïîñòðîÿâàíå íà ïðàâà, óñïîðåäíà íà
äàäåíà ïðàâà;
• ïîñòðîÿâàíå íà úãëîïîëîâÿùà íà äàäåí
úãúë;
• ïîñòðîÿâàíå íà ñèìåòðàëà íà äàäåíà
îòñå÷êà;
• ïîñòðîÿâàíå íà òðèúãúëíèê ïî äâå
ñòðàíè è úãúë ìåæäó òÿõ;
• ïîñòðîÿâàíå íà òðèúãúëíèê ïî ñòðàíà è
äâà ïðèëåæàùè úãúëà.

Ëîãè÷åñêè Ñòàíäàðò 1: 1. óìåå äà ðàçãðàíè÷àâà ñèòóàöèè, â • ïðîñëåäÿâàò

çíàíèÿ Ðàçáèðà ñìèñúëà íà äóìèòå êîèòî ïðèëàãà òåîðåìè ïðèçíàöè è àíàëèòèêî-
òåîðåìà ñâîéñòâî è òåîðåìà òåîðåìè ñâîéñòâà; ñèíòåòè÷íè
ïðèçíàê. 2. óìåå äà ôîðìóëèðà õèïîòåçà è äà ÿ ðàçñúæäåíèÿ
ïðè ðåøàâàíå íà
Ñòàíäàðò 2: ïðîâåðÿâà.
çàäà÷è.
Óìåå äà ïðåöåíÿâà âÿðíîñò â
êîíêðåòíà ñèòóàöèÿ.
Î÷àêâàí ðåçóëòàò:
Çíàå ðàçëè÷íè íà÷èíè çà
äîêàçâàíå íà çàâèñèìîñòè
ìåæäó îòñå÷êè è úãëè.

Òåìà 5. Íåðàâåíñòâà • îáîñíîâàâàò âúòðåøíî-

òâúðäåíèÿ ñ ïðåäìåòíè
×èñëà. Ñòàíäàðò 1: Ó÷åíèêúò: ÷èñëîâî íåðàâåíñò- èçïîëçâàíå íà âðúçêè;
Àëãåáðà Óìåå äà ðåøàâà ëèíåéíè 1. çíàå ñâîéñòâàòà íà ÷èñëîâèòå íåðàâåíñ- âî; ñâîéñòâàòà íà
íåðàâåíñòâà ñ åäíî íåèçâåñòíî. òâà è óìåå äà ãè ïðèëàãà; ëèíåéíî íåðàâåíñò- ÷èñëîâèòå
Î÷àêâàí ðåçóëòàò: 2. çíàå ïîíÿòèåòî ëèíåéíî íåðàâåíñòâî ñ âî ñ åäíî íåèçâåñò- íåðàâåíñòâà è
Óìåå äà ðåøàâà íåðàâåíñòâà, åäíî íåèçâåñòíî è ïîíÿòèÿòà, ñâúðçàíè ñ íî; òåîðåìèòå çà
7
8

ñâåæäàùè ñå äî èçó÷åíèòå. íåãî; ðåøåíèå íà åêâèâàëåíòíîñò

3. óìåå äà ðåøàâà íåðàâåíñòâà, ñâåæäàùè íåðàâåíñòâî; íà íåðàâåíñòâà;
ñå êúì ëèíåéíè; ÷èñëîâ èíòåðâàë; • íàìèðàò
ðåøåíèÿ íà
4. óìåå äà ïðåäñòàâÿ ðåøåíèå íà ëèíåéíî îòâîðåí èíòåðâàë;
íåðàâåíñòâà,
íåðàâåíñòâî ñ èíòåðâàëè è ãðàôè÷íî. çàòâîðåí èíòåðâàë; óäîâëåòâîðÿâà-
ñòðîãî íåðàâåíñò- ùè îïðåäåëåíè
âî; óñëîâèÿ;
íåñòðîãî íåðàâåíñ- • ïðåäñòàâÿò
òâî; ÷èñëîâ èíòåðâàë
ñ íåðàâåíñòâà;
• ðåøàâàò
ëèíåéíè
ïàðàìåòðè÷íè
íåðàâåíñòâà è äà
íàìèðàò
ñòîéíîñòè íà
ïàðàìåòúð ïðè
îïðåäåëåíè
óñëîâèÿ çà
ðåøåíèåòî;
• óñåòÿò
ñõîäñòâàòà è
ðàçëè÷èÿòà
ìåæäó óðàâíå-
íèÿ è íåðàâåíñ-
òâà ñ àêöåíò
âúðõó ðàçëèêè-
òå;
• îáâúðçâàò ñ
íåðàâåíñòâà
äóìèòå ïîíå, íå
ïîâå÷å, íå ïî-
ìàëêî, íàé-
Ôèãóðè è Ñòàíäàðò 1: ìíîãî è ò.í.
1. çíàå òåîðåìèòå çà íåðàâåíñòâà ìåæäó
òåëà Çíàå îñíîâíèòå ãåîìåòðè÷íè • ïðèëàãàò èçó-
ñòðàíè è úãëè â òðèúãúëíèê è óìåå äà ãè ÷åíèòå ñâîéñòâà
ôèãóðè è òåõíèòå ñâîéñòâà. ïðèëàãà; íà ãåîìåòðè÷-
 Ñòàíäàðò 2: 2. çíàå òåîðåìè çà íåðàâåíñòâà ìåæäó íèòå ôèãóðè â
Óìåå äà ïîñòðîÿâà ãåîìåòðè÷íè ñòðàíè íà òðèúãúëíèê è ãè ïðèëàãà; çàäà÷è îò
îáåêòè, îïèñàíè â îñíîâíèòå 3. óìåå äà ïîñòðîÿâà òðèúãúëíèê ïî òðè íåðàâåíñòâà;
• îòêðèÿò ñëåä-
ïîñòðîèòåëíè çàäà÷è. ñòðàíè.
ñòâèÿ îò
Î÷àêâàí ðåçóëòàò: èçó÷åíè
Óìåå äà äîêàçâà íåðàâåíñòâà òåîðåìè â ñèòó-
ìåæäó îòñå÷êè è úãëè. àöèè, ñâúðçàíè ñ
òåìàòà;
• ñå çàïîçíàÿò è
èçïîëçâàò êîñâåí
ìåòîä çà äîêàçà-
Ëîãè÷åñêè Ñòàíäàðò 1: 1. çíàå òåîðåìèòå çà åêâèâàëåíòíîñò íà åêâèâàëåíòíè òåëñòâî íà òâúð-
çíàíèÿ Ðàçáèðà íà êîíêðåòíî íèâî íåðàâåíñòâà è ãè èçïîëçâà çà îáîñíîâêè; íåðàâåíñòâà äåíèÿ.
ñìèñúëà íà ëîãè÷åñêèòå ñúþçè 2. óìåå äà îïðåäåëÿ âÿðíîñò íà ñúæäå-
„è“, „èëè“, „àêî ...òî“ è íà
íèÿ, ñâúðçàíè ñ ðåëàöèèòå <, >,<=,>=, =
ðåëàöèÿòà åêâèâàëåíòíîñò „<=>“.
Ñòàíäàðò 2: è íà òåõíèòå îòðèöàíèÿ;
Óìåå äà îáðàçóâà íà êîíêðåòíî 2. óìåå äà îòêðèâà ãåîìåòðè÷íèòå
íèâî îòðèöàíèå íà òâúðäåíèå, ñèòóàöèè, â êîèòî ìîãàò äà ñå ïðèëàãàò
ñúäúðæàùî ëîãè÷åñêèòå ñúþçè êîíêðåòíèòå òåîðåìè.
„è“/„èëè“.
Î÷àêâàí ðåçóëòàò:
Óìåå ïðàâèëíî äà îáîñíîâàâà
èçâîäè ïðè äîêàçâàíå è ðåøàâàíå
íà íåðàâåíñòâà.

Ìîäåëèðà- Ñòàíäàðò 1: 1. óìåå äà èçïîëçâà íåðàâåíñòâàòà ïðè

íå Óìåå äà ìîäåëèðà ñ íåðàâåíñò- ìîäåëèðàíå íà ñèòóàöèè;
âà, ñâåæäàùè ñå äî ëèíåéíè. 2. óìåå äà îöåíÿâà è èíòåðïðåòèðà
Ñòàíäàðò 2: ïîëó÷åíèÿ ðåçóëòàò ñúîáðàçíî ìîäåëè-
Óìåå äà îöåíÿâà ñúäúðæàòåëíî ðàíàòà ñèòóàöèÿ.
ïîëó÷åíèÿ ïðè ìîäåëèðàíå
ðåçóëòàò è äà ãî èíòåðïðåòèðà.
Î÷àêâàí ðåçóëòàò:
Óìåå äà ðåøàâà ïðèëîæíè
çàäà÷è, ñâúðçàíè ñ íåðàâåíñòâà.
9
10

Òåìà 6. Óñïîðåäíèê. Òðàïåö.

Ôèãóðè è Ñòàíäàðò 1: Ó÷åíèêúò:
Çíàå îñíîâíèòå ãåîìåòðè÷íè
òåëà 1. çíàå îïðåäåëåíèåòî çà óñïîðåäíèê, ñðåùóëåæàùè úãëè
ôèãóðè (÷åòèðèúãúëíèê),
òåõíèòå åëåìåíòè, âèäîâå è åëåìåíòèòå ìó, âèäîâå óñïîðåäíèöè, â ÷åòèðèúãúëíèê;
ñâîéñòâà. òåõíèòå ñâîéñòâà è óìåå äà èçïîëçâà
Ñòàíäàðò 2: òâúðäåíèÿ, ñâúðçàíè ñ òÿõ; ïðèëåæàùè úãëè â
Óìåå äà ïðèëàãà ïðèçíàöèòå çà 2. çíàå îïðåäåëåíèåòî çà òðàïåö, ÷åòèðèúãúëíèê;
âèäîâåòå ÷åòèðèúãúëíèöè.
åëåìåíòèòå ìó, âèäîâåòå òðàïåöè, òåõíèòå
Î÷àêâàí ðåçóëòàò:
Óìåå äà îòêðèâà âèäîâåòå ñâîéñòâà è óìåå äà èçïîëçâà òâúðäåíèÿ, ðàâíîáåäðåí
óñïîðåäíèöè, äà ãè äîêàçâà è ñâúðçàíè ñ òÿõ; òðàïåö.
èçïîëçâà òåõíèòå ñâîéñòâà. 3. çíàå ïðèçíàöèòå çà âèäîâåòå ÷åòèðè-
Ñòàíäàðò 3: úãúëíèöè è óìåå äà ãè ïðèëàãà;
Óìåå äà ïîñòðîÿâà ãåîìåòðè÷íè-
4. óìåå äà ïîñòðîÿâà óñïîðåäíèê è
òå îáåêòè, îïèñàíè â îñíîâíèòå
ïîñòðîèòåëíè çàäà÷è. âèäîâåòå óñïîðåäíèöè.
Î÷àêâàí ðåçóëòàò:
Óìåå äà èçâúðøâà îñíîâíè
ïîñòðîåíèÿ, èçïîëçâàéêè
ñâîéñòâàòà íà óñïîðåäíèê.

Ëîãè÷åñêè Ñòàíäàðò 1: 1. ìîæå äà äîêàçâà åêâèâàëåíòíîñò íà

çíàíèÿ Ðàçáèðà íà êîíêðåòíî íèâî òâúðäåíèÿ â êîíêðåòíà ñèòóàöèÿ.
ñìèñúëà íà ðåëàöèèòå ñëåäâàíå
„=>“ è åêâèâàëåíòíîñò „<=>“.
Ñòàíäàðò 2:
Ðàçáèðà ñìèñúëà íà äóìèòå
îïðåäåëåíèå, àêñèîìà,òåîðåìà,
òåîðåìà ñâîéñòâî, òåîðåìà
ïðèçíàê; óìåå äà ðàçãðàíè÷àâà
óñëîâèå îò çàêëþ÷åíèå íà
òåîðåìà.
Ñòàíäàðò 3:
Óìåå äà ïðåöåíÿâà âÿðíîñò â
êîíêðåòíà ñèòóàöèÿ.
Î÷àêâàí ðåçóëòàò:
Óìåå äà îòêðèâà ëîãè÷åñêà
ñòðóêòóðà íà òâúðäåíèå.
 V. ÑÏÅÖÈÔÈ×ÍÈ ÌÅÒÎÄÈ È ÔÎÐÌÈ ÇÀ ÎÖÅÍßÂÀÍÅ ÍÀ ÏÎÑÒÈÆÅÍÈßÒÀ ÍÀ Ó×Å-
ÍÈÊÀ ÏÎ ÌÀÒÅÌÀÒÈÊÀ Â V²² ÊËÀÑ.
Ïîñòèæåíèÿòà íà ó÷åíèöèòå, êîèòî â ïðîãðàìàòà ñà ïîñî÷åíè êàòî çíàíèÿ è óìåíèÿ,
ïîñòèãíàòè ÷ðåç îñúùåñòâÿâàíå íà îáðàçîâàòåëíèòå öåëè, ìîãàò äà áúäàò ïðîâåðÿâàíè
óñòíî, ñ ïèñìåíè ðàáîòè èëè ñ òåñòîâå. Ïèñìåíàòà ôîðìà íà ïðîâåðêà ãàðàíòèðà îöåíÿ-
âàíåòî íà âñè÷êè ó÷åíèöè ïî åäèííè êðèòåðèè è äàâà âúçìîæíîñò çà òî÷íî äèàãíîñòèöè-
ðàíå è îáåêòèâåí àíàëèç íà äîïóñêàíèòå ãðåøêè è ñúùåñòâóâàùèòå ïðîïóñêè â çíàíèÿòà
èì.
Óìåíèÿòà îò îáù õàðàêòåð, êîèòî òðÿáâà äà ñå ïîñòèãíàò â ðåçóëòàò íà ïîñî÷åíèòå
âúçïèòàòåëíî-ôîðìèðàùè öåëè, ìîãàò äà ñå îöåíÿâàò ñàìî êà÷åñòâåíî, è òî ñàìî â ðåçóë-
òàò íà ïðÿêî íàáëþäåíèå íà ðåàëíèÿ ó÷åáåí ïðîöåñ.

V². ÌÅÒÎÄÈ×ÅÑÊÈ ÓÊÀÇÀÍÈß.

Ó÷åáíîòî ñúäúðæàíèå çà V²² êëàñ å ðàçïðåäåëåíî â øåñò òåìè: Òåìà 1. Öåëè èçðàçè;
Òåìà 2. Îñíîâíè ãåîìåòðè÷íè ôèãóðè; Òåìà 3. Óðàâíåíèÿ; Òåìà 4. Åäíàêâè òðèúãúëíè-
öè; Òåìà 5. Íåðàâåíñòâà; Òåìà 6. Óñïîðåäíèê. Òðàïåö.
Öåíòðàëíî ìÿñòî â ó÷åáíîòî ñúäúðæàíèå çà V²² êëàñ å îòäåëåíî íà èçó÷àâàíåòî íà
åäíàêâè òðèúãúëíèöè, ñâîéñòâà íà òðèúãúëíèöè è ÷åòèðèúãúëíèöè. Òåìàòà áëàãîïðèÿòñ-
òâà èçÿñíÿâàíåòî íà ñìèñúëà íà âÿðíî è íåâÿðíî òâúðäåíèå, îòðèöàíèå íà òâúðäåíèå,
íåîáõîäèìî è äîñòàòú÷íî óñëîâèå â äîñòúïåí âèä.
 òîçè êëàñ çàïî÷âà àêñèîìàòè÷íîòî èçãðàæäàíå íà çíàíèÿòà, êîåòî äàâà âúçìîæíîñò
çà ôîðìèðàíå íà ëîãè÷åñêî ìèñëåíå ó ó÷åíèöèòå è çà ñúçäàâàíå íà òðàéíè ëîãè÷åñêè
âðúçêè ìåæäó çíàíèÿòà.
 îñíîâàòà íà èçãðàæäàíèòå óìåíèÿ òðÿáâà äà ñå çàëîæè íà ðàçâèâàíåòî íà ãåîìåò-
ðè÷íîòî ìèñëåíå, êàòî ñúùåñòâåíî âíèìàíèå ñå îòäåëÿ íà àíàëèçà è ñèíòåçà íà ðàçëè÷-
íèòå ãåîìåòðè÷íè ôàêòè, íà ãåíåðèðàíåòî íà ðàçëè÷íè èäåè è íà ðåàëèçèðàíåòî íà íàé–
ðàöèîíàëíèòå îò òÿõ.
Àëãåáðè÷íèÿò ìàòåðèàë â ïðîãðàìàòà å çàñòúïåí â òåìèòå: „Öåëè èçðàçè“, „Óðàâíå-
íèÿ“, „Íåðàâåíñòâà“, è å ïðîäúëæåíèå íà èçó÷åíîòî â V è V² êëàñ. Çàäúëáî÷àâàíåòî è
ðàçøèðÿâàíåòî íà çíàíèÿòà ñå îñúùåñòâÿâà íà áàçàòà íà òåîðåòè÷íîòî èì èçãðàæäàíå è
èçÿâÿâàíåòî íà ëîãè÷åñêàòà èì ñòðóêòóðà. Òîâà äàâà è âúçìîæíîñò çà ïî-øèðîêîòî è
îñìèñëåíîòî èì ïðèëîæåíèå.
 êîëîíà ¹ 4 íà òàáëèöàòà ñà ïîñî÷åíè íîâèòå ìàòåìàòè÷åñêè ïîíÿòèÿ. Íàðåä ñ òÿõ ñà
ïîñî÷åíè è âå÷å âúâåäåíè â ïðåäõîäíèòå êëàñîâå ïîíÿòèÿ, òúé êàòî ñå èçïîëçâàò îòíîâî
íà òîçè åòàï.
Ñúãëàñíî îáùàòà õàðàêòåðèñòèêà íà êóëòóðíîîáðàçîâàòåëíàòà îáëàñò, ïîñî÷åíà â ÄÎÈ
çà ó÷åáíî ñúäúðæàíèå, â V²² êëàñ ïðîäúëæàâà èçïîëçâàíåòî íà ïîçíàâàòåëíè ìåòîäè è
òåõíîëîãè÷íè ïîäõîäè.
 ïðîãðàìàòà òî÷íî ñå îïðåäåëÿ ñàìî ïîñëåäîâàòåëíîñòòà íà èçó÷àâàíèòå òåìè. Íà-
ðåäáàòà íà î÷àêâàíèòå ðåçóëòàòè (êîëîíà ¹ 3) å îïðåäåëåíà îò ðàìêàòà çà èçðàáîòâàíå íà
ó÷åáíàòà ïðîãðàìà. Ïðè ðåàëèçàöèÿòà íà òåìèòå ñå ñúáëþäàâà ëîãè÷åñêàòà ïîñëåäîâà-
òåëíîñò íà çíàíèÿòà.
 ó÷åáíàòà ïðîãðàìà íå ñà ôîðìóëèðàíè òåìè çà íà÷àëåí è ãîäèøåí ïðåãîâîð. Êàòî ñå
èìàò ïðåäâèä åòàïúò íà îáó÷åíèå è æåëàíèåòî íà íÿêîè ó÷åíèöè äà ïðîäúëæàò îáðàçîâà-
íèåòî ñè â ó÷èëèùà ñúñ èëè áåç óñèëåíî èçó÷àâàíå íà ìàòåìàòèêà, âñåêè ó÷èòåë ìîæå äà
íàïðàâè ïîäõîäÿùà ñèñòåìàòèçàöèÿ è îáîáùåíèå íà èçó÷åíîòî â êðàÿ íà ãîäèíàòà.

11
VІІ. ПОСЛЕДОВАТЕЛНОСТ И БРОЙ НА ТЕМИТЕ ЗА НОВИ ЗНАНИЯ ПО
МАТЕМАТИКА ЗА VІІ КЛАС

ТЕМА 1. ЦЕЛИ ИЗРАЗИ

1. Тъждествени изрази
2. Формулата ( a ± b ) = a 2 ± 2ab + b 2
2

3. Формулата ( a + b )( a − b ) = a 2 − b 2
4. Формулата ( a ± b ) = a 3 ± 3a 2b + 3ab 2 ± b3
3

5. Формулата a 3 ± b3 = ( a ± b ) ( a 2 ∓ ab + b 2 )
6. Разлагане на многочлени на множители чрез изнасяне на общ множител
7. Разлагане чрез формулите за съкратено умножение
8. Разлагане чрез групиране
9. Разлагане чрез комбинирано използване на различни методи
10. Тъждествено преобразуване на изрази - приложение

ТЕМА 2. ОСНОВНИ ГЕОМЕТРИЧНИ ФИГУРИ

11. Точка, права и отсечка
12. Лъч, полуравнина и ъгъл
13. Съседни ъгли, противоположни ъгли. Перпендикулярни прави.
14. Ъгли получени при пресичането на две прави с трета. Признак за успоредност
на две прави
15. Аксиома за успоредните прави
16. Свойства на успоредните прави
17. Триъгълник
18. Сбор на ъглите в триъгълник
19. Външен ъгъл на триъгълник

ТЕМА 3. УРАВНЕНИЕ
20. Числови равенства. Свойства
21. Уравнение с едно неизвестно
22. Еквивалентни уравнения
23. Уравнението ax + b = 0
24. Уравнението ( ax + b )( cx + d ) = 0
25. Уравнението ax + b = c
26. Уравнения свеждащи се до линейни
27. Линейно параметрично уравнение
28. Моделиране с линейни уравнения
29. Задачи от движение
30. Задачи от работа
31. Задачи от капитал
32. Задачи от смеси и сплави

12
ТЕМА 4. ЕДНАКВИ ТРИЪГЪЛНИЦИ
33. Първи признак за еднаквост
34. Втори признак за еднаквост
35. Равнобедрен триъгълник
36.Симетрала на отсечка
37. Трети признак за еднаквост на триъгълници
38. Перпендикуляр от точка към права
39. Правоъгълен триъгълник с ъгъл 30°
40. Медиана към хипотенузата в правоъгълен триъгълник
41. Признак за еднаквост на правоъгълни триъгълници
42. Ъглополовяща на ъгъл
43. Височина, ъглополовяща и медиана в равнобедрен триъгълник
44. Построения с линия и пергел
45. Построяване на триъгълник по две страни и ъгъл между тях
46. Построяване на триъгълник по страна и два прилежащи ъгъла

ТЕМА 5. НЕРАВЕНСТВА
47. Числови неравенства. Свойства
48. Еквивалентни неравенства
49. Неравенство с едно неизвестно
50. Линейно неравенство с едно неизвестно
51. Представяне решенията на линейно неравенство с интервали и графика
52. Неравенства свеждащи се до линейни
53. Приложение на линейните неравенства
54. Неравенства между страни и ъгли в триъгълника
55. Неравенство на триъгълника
56. Построяване на триъгълник по три страни

ТЕМА 6. УСПОРЕДНИК. ТРАПЕЦ

57. Успоредник. Свойства на страните.
58. Свойства на диагоналите на успоредник
59. Свойства на ъглите на успоредника
60. Построяване на успоредник
61. Правоъгълник
62. Ромб
63. Квадрат
64. Трапец. Равнобедрен трапец

13