Oikos Nieuws #61 / december 2010

Pagina 2
Predikantenberaad over
Populisme
Pagina 3
Roadmap naar groen alternatief
Pagina 5
Terugblik EEN-campagne 2010
Pagina 6–8
Schuivende panelen:
Ontwikkelingssamenwerking
onder druk
Pagina 9
Migrantenorganisaties naar
Filippijnen voor inspiratie
Pagina 11
Desert Alert
Pagina 12
Symposium over vredeseducatie

Schuivende panelen:
Ontwikkelingssamenwerking
onder druk
 2 3

Voorwoord
#61 / december 2010

Spagaat

#61 / december 2010

Laatst was het Wereldkampioenschap Turnen
op de televisie. Vol bewondering keek ik naar
de halsbrekende toeren van de turners en
turnsters. Alsof het geen enkele inspanning
kost zweven zij tussen bruggen met ongelijke
leggers en maken driedubbele salto’s op de
mat. Het spannendst vind ik de evenwichtsbalk
en dan vooral de spagaat op de balk, zeker als
die na een sprong volgt. Hoe is het mogelijk
dat mensen op zo’n smal stuk hout kunnen
balanceren! Hoe kan het dat zij met hun benen
letterlijk tegengestelde posities innemen zonder
van die balk te vallen? Het vraagt ongetwijfeld
heel veel oefening en een grote flexibiliteit.
Aan zo’n spagaat moest ik denken bij het lezen van de
artikelen in dit nummer van Oikos Nieuws. Zelden zullen
we in één nummer zulke tegengestelde berichten hebben
vermeld. In het hoofdartikel maakt David Renkema
duidelijk hoezeer ontwikkelingssamenwerking onder
druk is komen te staan. Wat vele jaren vanzelfsprekend
was, is onderwerp van kritiek geworden. Zonder veel
van mensen die niet bij de pakken neerzitten, maar
actief aan het werk zijn om deze wereld rechtvaardiger
en duurzamer te maken. Van duurzame initiatieven in
de regio tot een workshop op de dag van Sint-Maarten tot
reizen naar Mali, en van jongeren die verder kijken dan
hun neus lang is tot een symposium over vrede wereld-
wijd. Beide ontwikkelingen - groeiende weerstand tegen
ontwikkelingssamenwerking én steeds meer initiatieven
en activiteiten voor duurzaamheid en gerechtigheid –
doen zich tegelijkertijd voor. En dat vergt van organisaties
als Oikos de flexibiliteit van een turner in spagaat.
Enerzijds moeten we de weerstanden serieus nemen en
analyseren waar die vandaag komen en wat er tegen
te doen is, anderzijds blijven we nieuwe initiatieven
ondersteunen en mensen stimuleren hun steentje bij te
dragen. De spagaat verbreedt onze agenda en doet ons
zoeken naar nieuwe methoden en activiteiten, zoals
blijkt uit het Predikantenberaad. Wie echter in zo’n spa-
gaat overeind wil blijven, moet niet alleen flexibel zijn,
maar ook helder zicht hebben op de eigen positie en het
perspectief van waaruit gewerkt wordt.
Werken aan een roadmap voor een fair en groen alternatief

“Elke beweging begint met een verhaal”

protest wordt er fors op het budget gekort. Tegelijkertijd Ineke Bakker,
berichten andere artikelen over inspirerende initiatieven directeur

“Elke beweging begint met een verhaal”, blijkt uit de groeiende samenwerking in de borrelt van de initiatieven. Het is de kunst
zei David Korten tijdens de conferentie Alliantie Fair & Green Deal. Maar bij een deze initiatieven met elkaar te verbinden.
over een Fair & Green Deal, die begin dit verhaal kan het niet blijven, zelfs niet bij een Niet alleen om meer macht te ontwikkelen,
Verslag Predikantenberaad in Huissen jaar in Tilburg werd gehouden. Dat kan verhaal waarin ook wordt gesproken over de maar ook om burgers, bedrijven en overhe-

Predikant als tochtgenoot in tijden van onzekerheid

het verhaal van een outsider zijn met een urgentie en haalbare maatregelen. Er is ook den te laten zien dat in weerwil van de koers
hoogstpersoonlijke ervaring als slachtoffer macht nodig, er moeten middelen komen en van het nieuwe kabinet een brede beweging

en populisme
Op 15 en 16 november vond in Huissen
een Predikantenberaad plaats. Tijdens dit
beraad gingen predikanten uit de Protes-
tantse Kerk in Nederland (PKN) met elkaar
in gesprek over pastoraat in een tijd van
maatschappelijke onzekerheid en popu-
lisme. Het beraad was een vervolg op de
succesvolle landelijke werkconferentie
voor kerkelijk kader De vrees verstaan, die
in februari werd georganiseerd. Een docu-
ment met aanbevelingen naar aanleiding
van het beraad zal binnenkort worden
verspreid onder predikanten van de PKN.
In februari bleek tijdens de werkconferentie,
die door Oikos samen met Kerk in Actie,
het Protestants Centrum voor Toerusting en
Educatie en LUCE werd georganiseerd, dat er
veel behoefte is aan aandacht voor het thema
‘populisme en pastoraat’. Vijftig pastores
kwamen op deze conferentie af en de con-
ferentie kreeg ruim aandacht in de media.
Oikos en Kerk in Actie besloten na afloop met
dit thema verder te gaan en organiseerden
voor predikanten in de PKN een beraad op
uitnodiging.
De aanleiding voor het beraad, net als al
eerder bij de landelijke conferentie, was de
toenemende maatschappelijke onzekerheid
in de Nederlandse samenleving en de behoefte
van burgers aan duidelijkheid over waar
Nederland voor staat. Predikanten merken in
hun werk dat deze onzekerheid en behoefte
aan duiding ook onder kerkgangers bestaat.
Zij vragen zich af hoe zij hiermee om kun-
nen gaan en hoe zij zich als pastor verhou-
den tot politieke vraagstukken. Tijdens de
landelijke conferentie kwam één aanbeveling
telkens bovendrijven: “Pastor, wees authen-
tiek”. De voorgangers concludeerden dat het
belangrijk is om dicht bij jezelf te blijven
als het gaat om de omgang met de zorgen
en angsten van het gemeentelid voor diep
ingrijpende maatschappelijke veranderingen.
Dit is een belangrijke aanbeveling, maar
hoe geef je daar als predikant nu handen en
voeten aan?
Dat was de vraag waar predikanten uit de
PKN zich over bogen tijdens een tweedaags
beraad in de begeesterende ambiance van
het Dominicanenklooster in Huissen. De
negen predikanten spraken intensief over
deze professionele vraag onder begeleiding
van Bart Brandsma en Welmoet Boender.
Brandsma, filosoof en publicist, ontwik-
kelde de gebruikte gesprekstechniek die
de naam ‘het beraad van Huissen’ draagt.
Deze gesprekstechniek stelde de deelnemers
in staat om vanuit hun eigen ervaringen
zeven aanbevelingen te formuleren aan hun
collega-predikanten. Deze zeven aanbevelin-
gen schetsen mogelijkheden om ook in deze
roerige tijden als predikant een tochtgenoot
te zijn voor de hele gemeenschap.
Brandsma en Boender stellen een document
met deze aanbevelingen op. Dit zal verspreid
worden onder de predikanten van de Protes-
tantse Kerk in Nederland. In een volgende
editie van Oikos Nieuws hopen we u te kun-
nen berichten over deze aanbevelingen.
Welmoet Boender
van een bepaald beleid. Als dat een her-
kenbare, gedeelde ervaring is, is de kans
groot dat een beweging snel groeit. Het
kan ook het verhaal van insiders zijn, die
precies het klappen van de zweep kennen
en daarom precies weten wat er misgaat,
hoe noodzakelijk verandering is en wat
de mogelijkheden zijn. Zo is ook de Fair &
Green Deal ontstaan. Maar bij een verhaal
kan het niet blijven. Daarom wordt tijdens
een conferentie op 3 februari 2011 gespro-
ken over een roadmap op weg naar een
fair en groen alternatief.
Het verhaal van de Fair & Green Deal is in
Oikos Nieuws al vaker verteld. Uit dit verhaal
blijkt de urgentie van een maatschappelijke
omslag. Tegelijk biedt deze deal ook een
globale, positieve ambitie en een compleet
pakket van gedetailleerde maatregelen die
voor de realisering ervan nodig zijn. Niet al-
leen hebben we vergroening van belastingen
en duurzaam economieonderwijs nodig, ook
moeten er naast het Bruto Nationaal Product
andere indicatoren komen aan de hand waar-
van we kunnen toetsen hoe het er voor staat
met onze samenleving: te denken valt aan
de Mondiale Voetafdruk en het Duurzaam
Nationaal Inkomen. Dat dit verhaal aanslaat,
er moet een strategie ontworpen worden.
De geschiedenis wordt zelden gemaakt door
meerderheden, stellen Wolfgang Sachs en
zijn collega’s in Zukunftfähiges Deutschland
(2009). Maar wil een beginnende beweging
werkelijk tot maatschappelijke verandering
leiden, dan zullen op enig moment toch de
belangrijke machtscentra in de samenleving
mee moeten gaan doen. Maatschappelijke
organisaties hebben ook macht: zij hebben
de macht om te informeren, te agenderen,
te mobiliseren, soms om maatschappelijke
voorzieningen zelf te organiseren en een
enkele keer – via de rechter – maatregelen te
stoppen dan wel af te dwingen. Maar uitein-
delijk trekken toch vooral de overheden, de
politiek en de grotere bedrijven aan de touw-
tjes. In onze democratische en marktgeoriën-
teerde samenleving zijn ook deze overigens
niet onaantastbaar, maar afhankelijk van de
steun van kiezers en consumenten.
Onder het huidige gesternte in de landelijke
politiek ligt een omslag naar duurzaam-
heid en rechtvaardigheid niet in de lijn der
verwachting. Wie echter goed om zich heen
kijkt, ziet dat het bij lagere overheden, bedrij-
ven en maatschappelijke organisaties juist
voor duurzaamheid op gang komt. Vanuit de
Alliantie Fair & Green Deal roepen we bedrij-
ven, organisaties en overheden in Nederland
toe: ‘Zorg dat je er op tijd bij bent!’
Tijdens de komende werkconferentie over
de realisatie van een Fair & Green Deal
‘Routeplan voor een eerlijke economie’ op
3 februariaan de Universiteit van Tilburg,
georganiseerd door het Platform Duurzame
en Solidaire Economie en de Alliantie Fair &
Green Deal, staat de strategievraag centraal.
Zowel voor het realiseren van de Fair & Green
Deal als voor de verschillende maatregelen
die daarin worden genoemd, zullen roadmaps
ontwikkeld worden in een tiental workshops.
Ervaren mensen als Klaas van Egmond
(hoogleraar milieukunde en ‘Nederland
krijgt nieuwe energie’), Esther-Mirjam Sent
(hoogleraar economie, Radboud Universiteit),
René Grotenhuis (directeur Cordaid) en Hans
Berkhuizen (directeur Milieudefensie) geven
commentaar en advies.
Christiaan Hogenhuis
Kijk voor meer informatie op www.platformDSE.org
en www.alliantiefairgreendeal.org
 4 5
Ruimzicht biedt uitzicht op een duurzame toekomst
#61 / december 2010
De Nederlandse steden en dorpen zitten
vol met duurzame initiatieven. In het ka-
der van het Oikos-project Werk aan de We-
reld interviewde Irene Karssiens initiatie-
ven voor een betere wereld die op lokaal
niveau actief zijn. Wat kunnen we van hen
leren voor een duurzame en solidaire weg
uit de crisis? Gerjo Koskamp vertelt over
het initiatief Boerderij Ruimzicht te Halle.
Boerderij Ruimzicht ligt in het landelijk
gebied bij Halle in de Achterhoek. Het is een
biologisch-dynamisch bedrijf met veehou-
derij, tuinderij, boerderijwinkel en een
zorgboerderij. “Op diverse terreinen onder-
scheiden we ons van een normaal agrarisch
bedrijf. We onderscheiden ons doordat de
kalfjes bij ons de eerste drie maanden bij de
koe mogen blijven. Ook is de huisvesting van
de koeien bijzonder te noemen. De melk-
koeien van Boerderij Ruimzicht zijn name-
lijk gehuisvest in een Heuvelstal. Dit is een
unieke stal waarvan er in Nederland nog
maar drie te vinden zijn. De boerderij heeft
verder een eigen helofytenfilter (biologische
afvalwaterzuivering) en het koolzaad dat we
verbouwen, verwerken we tot koolzaadolie
met onze eigen pers.
De bovengenoemde innovaties waren nieuw
toen we ermee begonnen, maar worden
inmiddels ook op andere plekken toegepast.
Omdat wij veel pionierswerk doen hebben
we in februari de Ekoland Innovatieprijs
gewonnen, dit is een landelijke biologische
prijs op de jaarlijkse bio-vakbeurs voor
biologische landbouw. De jury oordeelde
dat we op verschillende terreinen innovatief
bezig zijn, niet alleen agrarisch, maar ook
op sociaal-economisch terrein. Zo laten we
mensen investeren in duurzaamheid door
middel van het initiatief ‘Boer zoekt Buur
voor zonnepanelen’. Als mensen 250 euro in-
vesteren in onze boerderij, krijgen ze er voor
300 euro aan bonnen voor terug. Daarmee
kunnen ze jaarlijks 50 euro besteden door
in de boerderijwinkel kaas, melk, vlees of
groente af te nemen.
Op dit moment worden er wekelijks 160
pakketten gevuld. Wat we vanmiddag gaan
uitdelen, hebben we vanmorgen geoogst.
Op maandag bezorgen we de pakketten bij
de ‘buren’ uit de Achterhoek, op donderdag
bezorgen we de resterende pakketten in de
regio Rheden/Velp.
Duurzaamheid
Voor mij betekent duurzaamheid dat onze
leefwijze overdraagbaar is. Overdraagbaar
naar komende generaties in alle opzichten,
doordat je de aarde op zo’n manier bewerkt
dat ze kan groeien, net zoals wij moeten
groeien. Dat houdt dus ook in dat je de aarde
niet aftakelt en leegzuigt. Dat is duurzaam-
heid voor mij en daar wordt alles op afge-
wogen wat ik doe. Mijn omgeving vindt dat
soms teveel van het goede, omdat ik daar
zoveel verder in wil gaan dan de meeste
anderen. Dat is voor mij dan ook een les,
want soms moet je even terugschakelen, de
maatschappij is nu eenmaal nog niet zo ver.
Als ik denk aan een duurzame economie in
Nederland, dan is het volgens mij niet alleen
belangrijk om lokaal bezig te zijn, het is
vooral belangrijk dat consumenten kiezen
voor de regio. Kies voor een product uit de
regio en niet voor het goedkoopste product
dat aan de andere kant van de wereld is ge-
produceerd. Ik ben een voorstander van een
mondiale economie, maar dan wel regionaal
mondiaal. In een dergelijke economie wer-
ken de regio’s zelfstandig, maar zoeken op
bepaalde terreinen mondiale samenwerking.
Een duurzame economie houdt in dat je nie-
mand uitbuit, dat je uitgaat van het principe
‘wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat
ook een ander niet’. Dit klinkt zo vanzelf-
sprekend, maar het is blijkbaar heel moeilijk
om dat in de economie als leidend principe
te gebruiken. Als je dit zou aanhouden, zou
je vanzelf uitkomen op eerlijke handel. Maar
zover is het helaas nog lang niet, ook niet in
Nederland, waar ook de biologische boeren
een veel te lage prijs ontvangen voor hun
melk.
Toekomst
De ontwikkeling van ons bedrijf gaat verder.
We werken verder aan de invulling van
het zorgaspect in ons bedrijf. Nieuw is de
zorgrecreatie: in de zomer organiseren we
eenoudervakanties. Maar ook verhuren
we de bouwbiologische bedrijfsruimte en
kantine. Doordat we extra slaapruimte heb-
ben gecreëerd, kunnen mensen bij ons voor
langere tijd mee draaien. Dit noemen we:
Beleving Ruimzicht. Dit betreft niet alleen
mensen met een persoonsgebonden budget,
maar ook mensen die in een reïntegratietra-
ject zitten of een come back maken na een
burn-out.
Als ik naar de toekomst kijk, dan hoop ik dat
over tien jaar 50% van de mensen biologisch
producten koopt. Ook hoop ik dat de meeste
producten fairtrade geproduceerd zijn. Het
is nu nog moeilijk voor te stellen, maar ik
geloof dat het kan!”
Opgetekend door Irene Karssiens
‘Steengoed wat jij doet!’ campagne in
vogelvlucht
Dit najaar barstte de campagne ‘Steen-
goed wat jij doet!’ los. Met de campagne
daagde EEN, het samenwerkingsverband
van 55 organisaties, Nederlanders uit om
te laten zien wat hun bijdrage is aan een
betere wereld. Door een spreekwoordelijk
steentje bij te dragen, konden ook anderen
op het idee gebracht worden iets goeds te
doen. Alle ‘steentjes’ vormden zo al snel
een grote virtuele muur van stenen met
goede acties. Een overzicht van de activi-
teiten in het afgelopen najaar.
Kamerleden massaal de bouw in
Met het leggen van gekleurde stenen bouw-
den kamerleden op 14 september mee aan de
Millenniumdoelen. Onder andere Kathleen
Ferrier (CDA) en Marianne Thieme (PvdD)
kwamen naar cafe Dudok in Den Haag om
flink aan de slag te gaan. Zij bouwden samen
met nog een aantal andere kamerleden
onder leiding van Antonie Kamerling aan
een metershoge millenniummuur. Ook gaf
Sylvia Borren (voorzitter Nederlands Platform
Millenniumdoelen) een brief mee aan
Christiaan Rebergen, de Nederlandse ambas-
sadeur voor de Millenniumdoelen, om mee
te nemen naar de VN Millenniumtop.
Koffertje reist mee met Balkenende
naar VN-top
Op Prinsjesdag werd een brief van het Neder-
lands Platform Millenniumdoelen overhan-
digd, ditmaal aan demissionair premier
Balkenende. Op Schiphol gaf Farah Karimi,
directeur van Oxfam Novib, aan Balkenende
een koffertje met de millenniummuur op
reisformaat. De demissionair premier was op
weg naar de VN Millenniumtop in New York
en het EEN-campagneteam was erbij om hem
uit te zwaaien. De muur en de brief waren
bedoeld om hem te inspireren tijdens de
stevige onderhandelingen op de top.
Wereldwijde campagne Global Call
to Action Against Poverty
Niet alleen in Nederland werd campagne
gevoerd voor het behalen van de Millen-
niumdoelen. In meer dan 120 landen werden
de afgelopen twee maanden duizenden
evenementen georganiseerd om aandacht te
vragen voor wereldwijde armoede en politici
te wijzen op hun verantwoordelijkheid om
tijdens de VN Millenniumtop met concrete
acties te komen. Deze activiteiten vonden
plaats onder de naam Global Call to Action
Against Poverty.
EEN op het UN&me event
EEN was ook te vinden op
UN&me op 24 oktober. Deze dag
stond in het teken van de ver-
jaardag van de VN, de toekomst
van de wereld en de positieve
bijdrage die bezoekers van de
dag daaraan konden leveren.
EEN bouwde samen met de
bezoekers een gigantische
muur. Bezoekers konden
briefjes met hun acties voor
een betere wereld op de stenen
plakken. Velen bleven kijken
wat andere mensen voor goede
acties doen. De score aan het
eind van de dag: ruim 320 nieuwe stenen
voor een betere wereld!
6 beloftes en 330 kippen
Aan het begin van de campagne deden
14 verschillende organisaties hun belofte.
Bij meer dan 1000 gelegde stenen voor hun
millenniumdoel kwamen ze die na. Zowel
voor de millenniumdoelen 1 en 7 zijn meer
dan 1000 stenen gelegd. Nu worden er zes
fantastische beloftes waargemaakt en zorgt
EEN voor 320 kippen voor arme gezinnen in
ontwikkelingslanden.
Prenatal en Triodosbank bouwen mee
aan een betere wereld!
Alle medewerkers van Prénatal kregen een
fairtrade chocoladereep met campagnewikkel.
Bij de reep kreeg iedereen ook een mooie
kaart om te laten zien dat kleine verande-
ringen al grote verschillen kunnen maken.
Prénatal-medewerkers werd gevraagd een
steen te leggen op EEN.nl. Ook alle mede-
werkers van de Triodosbank werd door hun
directeur gevraagd hun steen te leggen voor
een betere wereld.
Thomas van Oosterom
Kijk eens wat
dieper in je
#61 / december 2010
glaasje
Zo kun je ook genieten van
armoedebestrijding: organiseer
een party voor je vrienden en
maak samen cocktails met
biologische en/of fair trade
ingrediënten. Je maakt vast ook
indruk met frisse mocktails (zon-
der alcohol).
Actietip!
Vraag bij oikosXplore een (gratis)
cocktailworkshop aan of doe
mee aan één van de vele andere
activiteiten. OikosXplore is
onderdeel van Stichting Oikos en
brengt je op verrassende manie-
ren in aanraking met ingewik-
kelde thema’s als
Millenniumdoelen, eerlijke han-
del en duurzame ontwikkeling.
oikosXplore.nl
Dit is Tip 3 uit het boekje 52
Simpele manieren om armoede
de wereld uit te helpen van Fons
en Jacqui Burger, uitgegeven door
Brighter World in samenwerking
met EEN. In de komende periode
verschijnt in Oikos Nieuws telkens
één tip uit deze uitgave. Lezers
van Oikos Nieuws kunnen nu met
korting 52 simpele manieren om
armoede de wereld uit te helpen
bestellen. Geef uw bestelling op
via het bestelformulier op pagina
7 en ontvang het boekje voor € 10
i.p.v. de standaardprijs € 14,90.
 6 7

Het is te vroeg om te kunnen stellen dat in het jaar 2010 de ommekeer voor

Schuivende panelen:
#61 / december 2010

ontwikkelingssamenwerking is geweest. Maar in de beleving van velen is er wel

wat gaande. De verleiding is groot om de (vermeende) ommekeer te verbinden met
de verkiezingsoverwinning en van VVD en PVV. In het kabinet Rutte kan die

#61 / december 2010

Ontwikkelingssamenwerking
ommekeer politiek gestalte krijgen. Maar er is meer gaande dan een wisselende
parlementaire meerderheid. De betrokkenheid van mensen bij internationale
samenwerking is in verandering. David Renkema schetst voor Oikos Nieuws een

onder druk
beeld van schuivende panelen en laat ook zien waar de mogelijkheden liggen.

Een eerste teken van ommekeer was een ad-
vies van de Wetenschappelijke Raad voor het
Regeringsbeleid (WRR): Minder pretentie, meer
ambitie. Dit advies was aanleiding tot vele
reacties. De waardering voor de analyse van
de WRR is onverdeeld groot. De kritiek con-
centreert zich vooral op de aanbevelingen.
Terugkijkend op de uiteenlopende reacties,
is mijn conclusie dat de sector zich vooral
concentreert op de ontwikkelings-
samenwerking in enge zin, dus op wat de
WRR consequent ontwikkelingshulp noemt.
De WRR waarschuwt ook voor te hoge
pretenties van deze ontwikkelingshulp.
De werkelijke waarde van het WRR advies
ligt bij de pleidooien voor beleidscoherentie
en voor de internationale publieke goede-
ren. Zo zou Nederland volgens de WRR in
Europees verband het handelsbeleid moeten
toetsen aan de millenniumdoelstellingen.
Daarnaast dient Nederland zich in te zetten
tégen het versterkte broeikaseffect, vóór
biodiversiteit, voedselzekerheid en de
toegang tot schoon drinkwater. Alleen
dergelijke ambities rechtvaardigen een
relativering van de hoogte van het budget.
In de Basisbrief Ontwikkelingssamenwerking
van 26 november 2010 geeft staatssecretaris
Ben Knapen zijn visitekaartje af: minder
landen, budget en thema’s en meer eigen
belang, bedrijfsleven en economie.
De verkiezingsuitslag is zondermeer een
volgend teken aan de wand. De winst van
politieke partijen die expliciet pleitten voor
forse bezuinigingen op het budget voor ont-
wikkelingssamenwerking stemt allesbehalve
vrolijk. Vanuit dit oogpunt valt de tekst in
het regeerakkoord nog alleszins mee. Het
WRR advies zal als leidraad dienen voor de
modernisering van het ontwikkelingsbeleid;
mensenrechten en millenniumdoelstellingen
blijven richtinggevend voor het beleid. De
pijn zit uiteraard in de verlaging van het
budget naar 0,7% van het bruto nationaal
product en in de vervuiling van dit kleinere
budget met kosten voor klimaatbeleid,
migratiebeleid en veiligheidsbeleid. Boven-
dien is de full time minister vervangen door
een parttime staatssecretaris. Hiermee lijkt
ontwikkelingssamenwerking naar de marge
van het politieke beleid te zijn geschoven.
Dat er daadwerkelijk wat aan het veranderen
is onder de Nederlandse bevolking, bleek
ook uit de laatste Barometer Internationale
Samenwerking. De steun voor het overheids-
budget voor ontwikkelingssamenwerking is
sinds 2006 fors gedaald. Een groeiend deel
van de bevolking zou volgens deze
monitor prioriteit geven aan de aanpak van
de binnenlandse problemen.
Weerstanden
Het is evident dat zich binnen de sector
ontwikkelingssamenwerking een verande-
ring voltrekt. De maatschappelijke druk om
goede bedoelingen te vertalen in meetbare
resultaten is groter dan ooit. Donateurs en
belastingbetalers willen zekerheid dat hun
geld goed is besteed. De sector staat wat dit
betreft onder kritiek. Het WRR advies en
het regeerakkoord gaan mee in deze kritiek.
Hoe we het ook wenden of keren, de verkie-
zingsuitslag en de barometer internationale
samenwerking laten een vergelijkbare ver-
schuiving zien. Deze op zich redelijke kritiek
op ontwikkelingssamenwerking vermengt
zich echter met emotionele weerstanden.
Ook al is dit gelukkig niet zichtbaar in het
WRR advies en, naar de letter genomen, ook
niet in het regeerakkoord, we horen en zien
deze verwarring wel ontstaan aan de borrel-
tafel, op straat en op internet. Het gaat om
een onderstroom die de laatste jaren meer en
meer aan de oppervlakte komt. De PVV van
Geert Wilders is daarvan niet de oorzaak, wel
een gevaarlijke exponent.
Dergelijke weerstanden zijn niet nieuw. Maar
ze zijn de laatste jaren wel steeds nadruk-
kelijker aanwezig. Mensen krijgen op radio,
TV en internet alle gelegenheid hun afkeer
te etaleren. Een argument van meer dan drie
zinnen wordt dan al snel als te elitair opzij
geschoven. Een deel van die weerstand tegen
internationale samenwerking kan herleid
worden tot de zorg over de eigen positie in
een globaliserende wereld. Velen voelen zich
onzeker over de mogelijke gevolgen van de
economische en financiële crisis en de veran-
derde samenstelling van buurten en wijken.
Ze dreigen het vertrouwen in de autoriteiten
te verliezen. Deze autoriteiten lijken weinig
grip meer te hebben op de situatie, ze bieden
Lees verder >
 8 9
geen bescherming tegen alle onzekerheid,
#61 / december 2010
laat staan een perspectief op betere tijden.
De voorbeelden van schaamteloze zelfver-
rijking (beloningen, bonussen etc.) zorgen
daarbij niet bepaald voor een herstel van
vertrouwen in de maatschappelijke en econo-
mische elites. Het is in die onzekerheid en
verlatenheid dat mensen prioriteit kunnen
geven aan de eigen veiligheid en de eigen
identiteit. Deze krijgen gestalte in de onze-
kere burger en ook in de fundamentalist.
Toch delen niet alle burgers die onzeker-
heid en verlatenheid. Er zijn ook mensen die
‘onzekerheid’ eerder als een nieuwe kans
zien voor de eigen ontplooiing. Zij zien de
‘verlatenheid’ juist als bevrijding van knel-
lende banden. Deze wereldburgers treden
de wereld met een open vizier tegemoet,
ze willen leren en ervaren. De ontplooiing
van wereldburgers kan exclusief gericht
zijn op het eigen welbevinden. Zo zijn er
wetenschappers, ondernemers en managers
die voor hun werk en inkomen niet meer ge-
bonden zijn aan Nederland. De ontplooiing
kan echter ook een meer inclusief karakter
hebben, dus mede gericht op het welbevinden
van mensen die zij ontmoeten. Deze laatste
houding leidde tot een veelheid van particu-
liere initiatieven op het terrein van ontwik-
kelingssamenwerking. Ook migranten en
hun organisaties begeven zich op dit terrein.
Zij vertalen hun banden met de landen van
herkomst in projecten en investeringen in
ontwikkeling.
Toch is er één overeenkomst tussen de onze-
kere burgers en de wereldburgers, namelijk
hun negatieve houding ten opzichte van de
Uit het Regeerakkoord 2010
‘Het externe beleid zal zich in het bijzonder
richten op bevordering van internationale
stabiliteit en veiligheid, energie- en grond-
stoffenzekerheid, bevordering van de internatio-
nale rechtsorde, alsmede bevordering van
handels- en economische belangen van
Nederland en Nederlandse bedrijven’.
‘De Nederlandse rechtsstatelijke verworven-
heden, de internationale solidariteit die in
ontwikkelingssamenwerking tot uitdrukking
komt en de blijvende betrokkenheid bij Europese
samenwerking en integratie zijn traditioneel
kenmerkend voor het Nederlands buitenland
beleid. Nederland … komt op voor … de bescher-
ming van mensenrechten wereldwijd ….’
‘Het ontwikkelingsbeleid wordt fundamenteel
herzien en gemoderniseerd, waarbij het rap-
port “Minder pretentie, meer ambitie” van de
Wetenschappelijke Raad voor het Regerings-
overheid. Voor de één biedt de overheid niet
(meer) de zekerheid van weleer; voor de ander
is de wet- en regelgeving van de overheid een
sta in de weg.
De keerzijde
Hiermee is niet het hele verhaal geschetst.
De vele particuliere initiatieven getuigen
van een grote mate van betrokkenheid bij
internationale samenwerking. Dat deze
initiatieven niet boven alle kritiek verheven
zijn, spreekt voor zich. Andersom geldt dat
de gevestigde organisaties zich de kritiek
aantrekken en zich vernieuwen. Maar veel
interessanter zijn de initiatieven buiten de
eigenlijke ontwikkelingssector. De inzet
voor mondiale ontwikkeling, coherentie van
beleid en publieke goederen dringt stapje
voor stapje door in de samenleving. De WRR
noemt in dit verband de term ‘persoonlijke
coherentie’: consumenten kiezen voor eerlij-
ke producten. In de kerken noemden we dat
vroeger Nieuwe Levensstijl. Ondernemingen
die al of niet onder druk van maatschappe-
lijke bewegingen de verantwoordelijkheid
voor heel de keten nemen. Koffie, cacao en
thee zijn hier slechts enkele voorbeelden
van. Een groeiend aantal gemeenten zet
zichzelf op de kaart als Fair Trade gemeente of
Transition Town. Binnen het Platform Duur-
zame en Solidaire Economie zetten tiental-
len organisaties en individuen zich in voor
een Fair & Green Deal. Dergelijke initiatieven
voor veranderingen maken deel uit van mon-
diale netwerken.
Deze tekenen van betrokkenheid bij heel de
bewoonde wereld nemen de weerzin tegen
de formele ontwikkelingssector zeker niet
beleid als leidraad dient. Uitgangspunt hierbij is
te gaan van hulp naar investeren, met als doel
zelfredzaamheid in ontwikkelingslanden. Het
kabinet zet daartoe in op coherentie van beleid,
economische groei en handelsbevordering. De
inzet wordt gericht op minder partnerlanden en
minder sectoren om de effectiviteit te bevor-
deren. Begrotingssteun wordt niet gegeven als
sprake is van corruptie, schending van mensen-
rechten en onvoldoende good governance.’
‘Binnen het budget voor Ontwikkelingssamen-
werking zal een sterke uitbreiding plaatsvinden
van mogelijkheden voor het bedrijfsleven.
Ontwikkeling van de private sector zal één van
de speerpunten worden, evenals het bijdragen
aan het behalen van de Millennium Development
Goals. In de ontwikkelingssamenwerking zal
gezocht worden naar meer samenhang met het
brede buitenlands beleid.’
www.kabinetsformatie2010.nl
weg. Maar ze laten wel een andere kant van
de medaille zien: een veelkleurige betrokken-
heid bij rechtvaardige en duurzame ontwik-
keling wereldwijd.
David Renkema
Uit: de Barometer Internationale
Samenwerking 2010
‘Nederlanders zijn nog steeds overwegend
positief ten opzichte van internationale samen-
werking. De meerderheid vindt het belangrijk
om mensen in arme landen te helpen zich te
ontwikkelen en is van mening dat de proble-
men in ontwikkelingslanden zo groot zijn dat
we niet kunnen toekijken zonder te helpen.’
‘In vergelijking met vorig jaar is de bevolking
op sommige punten wel iets terughoudender
geworden. Dit zien we zowel bij onderwerpen
die betrekking hebben op het belang om (arme
mensen in) ontwikkelingslanden te helpen als
de verantwoordelijkheid van rijkere landen om
ontwikkelingslanden te steunen.’
‘Het meest opvallende verschil ten opzichte
van voorgaande jaren is dat er, voor het eerst
sinds 2006, fors minder steun is voor het over-
heidsbudget voor internationale samenwer-
king. Deze vermindering in steun komt vanuit
de gehele bevolking’.
‘Velen zijn van mening dat de problemen in
Nederland eerst aangepakt moeten worden
alvorens er (meer) overheidsbudget naar inter-
nationale samenwerking moet gaan’.
www.ncdo.nl
Uit: Minder pretentie,
meer ambitie (WRR)
‘Niet de kwantiteit van hulp, maar de kwaliteit
van onze bijdrage aan een wereld waarin
mensen en landen zelfredzaam zijn en waarin
internationale publieke goederen adequaat
zijn geborgd, zou het oriëntatiepunt moeten
zijn voor wat we nu nog ontwikkelingshulp
noemen, maar wat straks een andere naam
zou kunnen krijgen: ‘mondiale ontwikkeling’.
Mondiale ontwikkeling gaat over gerichte stra-
tegieën, over het vermogen om op verschillen-
de borden tegelijk te spelen, en over de kunst
om je in te houden en te differentiëren tussen
doelen en daarmee tussen interventieniveaus.
Het gaat over de combinatie van ambitie en
het besef slechts een bescheiden rol te kunnen
spelen’.
www.wrr.nl
Sint-Maarten als inspiratiebron voor eerlijk delen
Kunnen theologische verdieping en prak-
tisch handelen samengebracht worden in
één workshop? De Stuurgroep Duurzame
Ontwikkeling van de Doopsgezinde
Broederschap ging deze uitdaging aan.
In samenwerking met Oikos organiseerde
de stuurgroep op 11 november een work-
shop over de bijbelse achtergronden van
armoedebestrijding en eerlijk delen. De
datum is bewust gekozen, omdat op die
dag door veel Nederlanders het feest
wordt gevierd van Sint-Maarten, de man
die volgens de overlevering zijn mantel
letterlijk deelde met een arme.
Sint-Maarten is de schutspatroon van de
stad Utrecht.
De theologe Dodo van Uden voerde de deel-
nemers aan de workshop langs de vele
betekenissen van het woord tsedaka in de
bijbelse en rabbijnse traditie. De klassieke
vertaling van tsedaka is gerechtigheid,
maar ook andere vertalingen en beteke-
Migranten(organisaties) zoeken inspiratie op de Filippijnen
Publiekbijeenkomst Moving Forward
Op 29 oktober werd in Kontakt der
Kontinenten te Soesterberg de derde
publieksbijeenkomst van Oikos, SMS en
Cordaid gehouden. Centraal stond het
Transcode-project dat dit jaar werd uitge-
voerd in samenwerking met een Filippijnse
organisatie. Meer dan 85 vertegenwoor-
digers van de overheid, van migrantenor-
ganisaties, van ontwikkelingsorganisaties
en het bedrijfsleven namen deel aan het
discussieforum. De ervaringen die werden
opgedaan op de Filippijnen bleken zeer
leerzaam te zijn voor Nederlandse migran-
tenorganisaties.
nissen zijn mogelijk: eerlijkheid, oprecht-
heid, rechtschapenheid, deugd, goede daden
en barmhartigheid. Tsedaka is volgens Van
Uden een mengsel van recht en erbarmen.
Haar conclusie is dat de optimale vorm van
‘tsedaka doen’ is zorgen dat de ander geen
tsedaka nodig heeft.
Vanuit deze theologische inzet is het een
betrekkelijk kleine stap naar het anders
omgaan met geld. Het delen van de overvloed
met mensen die het minder hebben (dona-
ties, giften, voedselbanken etc.) is vanuit dit
perspectief hoogstens een vorm van Eerste
Hulp Bij Ongelukken. De uitdaging is om te
zoeken naar wat we als preventie kunnen
doen om ‘ongelukken’ te voorkomen.
Als individuen kunnen we bijvoorbeeld bij
voorkeur fairtrade producten kopen. Maar
wat dat in de praktijk zal betekenen is niet
alleen afhankelijk van onze goede bedoelin-
gen. Is er een voldoende aanbod van fairtrade
producten? Sluit het aanbod aan bij onze
Transcode staat voor Transnational Synergy
and Cooperation for Development en heeft als
doel Nederlandse migrantenorganisaties in
contact te brengen met projecten in het land
van herkomst. Het project is een gezamenlijk
initiatief van het Scalabrini Migration Center
(SMC) in Manilla, de Migratie en Ontwikke-
ling onderzoekgroep van de Radboud
Universiteit (RU), de Universiteit Utrecht (UU)
Afdelingen Sociale Geografie en de Stichting
Mondiale Samenleving (SMS). In het kader
van dit project hebben 15 mensen uit Neder-
land de Filippijnen bezocht en brachten 15
Filippino’s een bezoek aan Nederland.
Er is gekozen voor de Filippijnen omdat
ongeveer tien procent van de Filippijnse
bevolking migrant is (8 miljoen personen).
In de loop der jaren is er een uitgebreide
infrastructuur ontstaan rond migratie.
Inmiddels bestaat er een grote verscheiden-
heid aan lokale initiatieven op de Filippij-
nen. De initiatiefnemers van Transcode zijn
van mening dat daarvan valt te leren. Maar
omgekeerd wil Transcode ook Filippino’s
kennis laten nemen van de verscheidenheid
aan initiatieven van migrantenorganisaties
in Nederland.
Tijdens de bijeenkomst in Soesterberg bena-
drukte Oikos-bestuurder Gert van Maanen
dat het noodzakelijk is dat migrantenorga-
smaak en onze gewoontes? Kunnen we het
ons (financieel) permitteren? Geloofsgenoten
#61 / december 2010
kunnen elkaar daarop gerust aanspreken.
Niet om elkaar de maat te nemen, maar om
elkaar te ondersteunen. Een geloofsgemeen-
schap kan zo uitgroeien tot een oefenplaats
voor een rechtvaardige en duurzame samen-
leving, als deel van een bredere beweging
voor een fair & green deal.
Oikos en de Stuurgroep Duurzame Ontwik-
keling van de Doopsgezinde Broederschap
hebben de ambitie dit initiatief voort te zet-
ten. Ze zullen volgend jaar rond Sint-Maarten
binnen en buiten de Doopsgezinde Broe-
derschap aandacht vragen voor het anders
omgaan met geld. Dan zal opnieuw worden
gezocht naar een samenspel tussen verdie-
ping en praktisch handelen.
David Renkema
nisaties samenwerken, om zo het tij te kun-
nen keren, om meer effectiviteit te bewerk-
stelligen en een internationale agenda op te
stellen. Volgens van Maanen is het goed om
op de hoogte te zijn van elkaars doelen, ge-
bruik te kunnen maken van elkaars netwerk
van experts en om van elkaar te leren.
In juni vonden de eerste ontmoeting en
workshops in Manilla plaats. Deelnemers uit
diverse diaspora-organisaties, leden van het
Migranten Consortium, vertegenwoordigers
van lokale overheden, ontwikkelingsorga-
nisaties en wetenschappelijk instellingen
gingen naar Manilla om met hun Filippijnse
counterparts kennis en best practices uit te
wisselen en lokale projecten te bezoeken.
Tussen 24 en 29 oktober hebben de Filippijnse
deelnemers Nederland bezocht.
Het Transcode project is voor veel Neder-
landse migrantenorganisaties een eye opener
geweest. Zo ook voor Stephanie Mbanzendore
van Burundian Women for Peace and
Development. Deze stichting steunt
geremigreerde vrouwen in Burundi door
middel van microkredieten. Mbanzendore:
“Ik heb erg veel geleerd in de Filippijnen.
Deze kennis zal mij zeker helpen om de
effectiviteit van mijn project in Burundi te
verhogen.”
Max Koffi
 10
Gezicht en stem geven aan klimaatverandering
#61 / december 2010
Desert alert
Begin januari vertrekt Bernice Notenboom
voor een nieuwe expeditie naar Mali. Deze
expeditie rond duurzaamheid, die de naam
Desert Alert! heeft meegekregen, wordt
mogelijk gemaakt in nauwe samenwerking
met Oikos. Met deze expeditie willen Oikos
en Bernice Notenboom aandacht vragen
voor de gevolgen van klimaatverandering
op kwetsbare ecosystemen.
In de afgelopen jaren hebben Oikos en Noten-
boom drie expedities ondernomen; naar de
Zuidpool, Groenland en de Himalaya. Dit
keer gaat zij naar Mali, om de gevolgen van
toenemende droogte en oprukkende woestijn
te laten zien en bespreekbaar te maken. Doel
is om de urgentie van klimaatverandering te
agenderen bij een breed publiek in Neder-
land en mensen aan te sporen tot duurzaam
gedrag.
Bernice Notenboom zal met haar expeditie-
team eerst over de rivier de Niger kajakken.
Ze zal daarbij verschillende dorpen bezoeken
en spreken met de lokale bevolking. De Niger
is een belangrijke levensader voor de miljoe-
JOIN! – verder kijken dan je eigen tuin
JOIN! is een nieuw project van Stichting
Oikos in samenwerking met SKIN, de lan-
delijke vereniging van migrantenkerken.
Tijdens drie bijeenkomsten die dit najaar
in de grote steden werden georganiseerd,
bleek dat er veel animo is voor uitwisseling
tussen jongeren uit verschillende kerken.
In Amsterdam waren we te gast bij de Evan-
gelische Broedergemeente. De deelnemers
kwamen uit vier verschillende kerken en
vanuit een christelijke studentenvereniging.
De avond werd geopend met een welkomst-
woord en gebed. Daarna was er een lekkere
Surinaamse maaltijd. Door speed meeting
konden de deelnemers op een leuke manier
even kort kennismaken met elkaar. In de
groepsgesprekken werd al gauw duidelijk dat
alle deelnemers enthousiast waren. De jonge-
ren willen graag kennismaken met leeftijd-
genoten die uit andere kerken en culturen
komen. De bijeenkomst in Rotterdam telde
deelnemers uit maar liefst tien verschillende
protestantse kerken. Tijdens de Chinese
maaltijd kwam de sfeer er al goed in. In de
groepsgesprekken bleek al snel dat ook hier
de deelnemers oren hadden naar meer. Ook
in Utrecht trok de JOIN-avond een diverse
nen mensen die in dit gebied wonen. Deze
rivier begint echter langzaam uit te drogen.
Dit heeft niet alleen met het droger en heter
worden van het klimaat te maken, maar
ook met het aanleggen van stuwdammen
stroomopwaarts. In het tweede gedeelte van
de expeditie trekt ze in februari noordwaarts
door de woestijn naar een dorp dat sterk te
lijden heeft onder de verwoestijning. Voor
zover mogelijk bezoekt Bernice ook lokale
groep jongeren, die enthousiast waren over
het concept. Eind november heeft de vierde
en laatste bijeenkomst plaatsgevonden in
Den Haag.
Activiteiten
Ideeën voor activiteiten en bijeenkomsten
zijn er genoeg. De jongeren kwamen met
uiteenlopende voorstellen die zich leuk laten
combineren. In Amsterdam werd er bijvoor-
beeld gedacht aan een gezellige thema-avond
met een hapje en een drankje. Het programma
zou dan veel ruimte moeten bieden om el-
kaar vragen te stellen en te ontdekken wie de
ander is in zijn of haar geloof. In Rotterdam
ngo’s die zich actief inzetten om aanpas-
singen te doen aan de klimaatverandering.
Dit kunnen projecten zijn voor herbebossing
of projecten die mensen wijzen op andere
teeltwijzen.
Om de Nederlandse bevolking te informeren
over de bevindingen tijdens de expeditie
zullen diverse kanalen worden gebruikt.
Zo zal Margot Ribberink van Meteoconsult
meegaan met de expeditie en samen met
Bernice het dagelijkse weer en de gevolgen
van klimaatverandering in Mali verslaan
voor www.weer.nl. Van de expeditie wordt
een filmdocumentaire gemaakt door regis-
seur/cameraman Mark Verkerk, die ook
de documentaire Himalaya Alert maakte
(uitgezonden door de BOS). Oikos organi-
seert wederom het educatieprogramma voor
scholen en verzorgt de website. De website
www.desertalert.nl met weblog en videoclips
zal geïntegreerd worden met diverse social
media (zoals Twitter, Facebook en Hyves) en
zal gelegenheid voor discussie bieden.
Irene Karssiens
willen de jongeren graag een dagprogramma
met een gezamenlijke viering. Na de viering
moeten er activiteiten zijn zoals sport en
workshops zodat iedereen op zijn eigen
manier de anderen kan ontmoeten. Een bar-
becue en ander lekker eten mogen volgens de
jongeren dan niet ontbreken.
Omdat het lastig is een tussenpersoon te
vinden die alle jeugdleiders regelmatig bij
elkaar kan roepen om de organisatie van
gezamenlijke activiteiten op te starten en
gaande te houden, zullen de JOIN-project-
medewerkers deze rol voorlopig op zich
nemen. Het is bemoedigend om te zien dat
de nieuwe generatie
niet bang is om voor-
bij de eigen tuin te
kijken en benieuwd
is naar anderen,
katholiek of protes-
tant, allochtoon of
autochtoon.
Suhail Tafur
Deelnemers aan de
JOIN-bijeenkomst in Utrecht
Symposium ‘On speaking terms’
Op dinsdag 5 oktober organiseerde Oikos in
samenwerking met de Utrechtse Studiever-
eniging Internationale Betrekkingen (SIB)
en Studium Generale het symposium
‘On Speaking Terms’ met als thema ‘vredes-
educatie’. Het jaarlijks terugkerende evene-
ment werd gehouden in het kader van de
Universitaire Vredesdagen.
In het Academiegebouw in Utrecht kwamen
ruim honderd mensen samen om met elkaar
te na te denken en te discussiëren over het
thema vredeseducatie. De vraag stond daar-
bij centraal hoe de wetenschap kan worden
ingezet voor vrede in plaats van oorlogsvoe-
ring. Colin Craig was de hoofdgast op het
symposium; hij liet het publiek tijdens de
openingslezing kennismaken met de rol van
de dialoog. Craig is in Noord-Ierland al meer
dan dertig jaar betrokken bij vredesvragen
en vredesprocessen. Vanuit zijn ervaringen
ontwikkelde hij samen met Oikos-medewer-
ker Jaap van der Sar, de methode Dialogue
for Peaceful Change.
Tijdens de workshops konden deelnemers
onder leiding van Colin Craig kennis maken
met Dialogue for Peaceful Change. Bezoekers
konden ook de film Weapon of War bekijken;
Over Oikos
Oikos
Stichting Oikos is een oecumenische organisatie die
zich sterk maakt voor armoedebestrijding en duur-
zame ontwikkeling. Oikos spoort politici én burgers
in Nederland aan om actie te ondernemen tegen
armoede en onrecht in de wereld. Oikos doet dit door
campagnes, lobby, workshops en diverse activiteiten
uit te voeren rond verschillende thema’s. Oikos doet
ook onderzoek naar de oorzaken van armoede en hoe
deze het beste kan worden bestreden.
Vrienden van Oikos
Oikos krijgt al vanaf de oprichting financiële steun
van de Vrienden van Oikos. Zij maken een deel van het
werk van Oikos financieel mogelijk. Met de bijdra-
gen worden nieuwe thema’s opgepakt en projecten
geïnitieerd. Nog geen Vriend van Oikos? Vraag dan de
folder aan via het bestelformulier. Maar u kunt ook
rechtstreeks een gift overmaken op giro 2324411 t.n.v.
Stichting Vrienden van Oikos. Wij stellen uw betrok-
kenheid zeer op prijs.
stuur het bestelformulier naar:
oikos
antwoordnummer 51008
3501 vb utrecht
u kunt uw bestelling ook via e-mail versturen:
oikos@stichtingoikos.nl
11
een indrukwekkende documentaire waarin vreedzame scholen kunnen kinderen door de
slachtoffers en daders van verkrachtingen nadruk op empathie en zelfreflectie worden
#61 / december 2010
in de Congolese burgeroorlog aan het woord voorbereid op een rol in de gemeenschap. Dit
komen. Wies van Bemmel (Amnesty Interna- noemt De Winter democratisch burgerschap.
tional) gebruikte de film om slachtoffers en
Vergeving en verzoening in post-conflict
daders met elkaar in gesprek te brengen en
situaties stond centraal tijdens de lezing van
sprak hierover met de bezoekers. Daarnaast
Dr. Bas van Stokkum (Centrum voor Ethiek,
was er ook de mogelijkheid om te debatteren
Radboud Universiteit). Na deze begrippen
over ‘Onderhandelen met de Taliban’, met
toegelicht te hebben sprak hij over de rol van
journaliste Deedee Derksen en Qader Shafiq.
de Waarheids- en Verzoeningscommissies
George Weiss, oprichter en directeur van
aan de hand van het bekende Zuid-Afrikaan-
Radio La Benevolencija HTF, lichtte zijn
se voorbeeld, waarbij daders amnestie kon-
project toe en ging in discussie over de rol
den verkrijgen ruil voor de waarheid. Volgens
van media in vredesopbouw.
Desmond Tutu is er namelijk geen toekomst
Na het traditionele ‘Patatje Oorlog’ werd er zonder vergeving.
tijdens het avondprogramma uitvoerig van
Tijdens het daaropvolgende paneldebat werd
gedachten gewisseld over hoe vrede tot stand
geconcludeerd dat conflict volstrekt normaal
gebracht kan worden. Professor Micha de
is, ook in Nederland. Conflicten zijn inhe-
Winter (Pedagogiek, Universiteit van Utrecht)
rent aan een (democratische) samenleving,
stelde dat ruimte voor vredeseducatie in
waarin mensen van mening verschillen.
de samenleving nodig is als een remedie
Conflicten moeten echter wel erkend worden
tegen het geweld en de agressie waar we
en bespreekbaar worden gemaakt. Het is de
voortdurend tegenaan lopen. Het erkennen
uitdaging om vooral met elkaar ‘on speaking
en respecteren van verschillen zou volgens
terms’ te blijven.
De Winter een cruciaal onderdeel moeten
zijn van de opvoeding van kinderen. Er zou Geke Kieft
al een wereld gewonnen zijn als kinderen
zich kunnen inleven in andere mensen. Op
Bestelformulier
ik bestel:
Algemene folder Oikos (gratis) nederlands english
‘Oikos zoekt vrienden’ Wervingsfolder Vrienden van Oikos (gratis)
Oikos Jaarverslag 2009 (gratis)
Publicatie ‘De Omgekeerde Wereld’ ( 6,95)*
Praktijkboek Geloofwaardige Globalisering ( 2,50)
Boek ‘Uitsluitend Participatie’, onder redactie van Hielke Wolters en Greetje Witte-Rang ( 17,50)*
Boek ‘Economie van de eerbied’ door Roelf Haan ( 14,50)*
Boek ‘Van grenzen weten’ onder redactie van Koo van der Wal en Bob Goudzwaard ( 17,90)*
Boek ‘Leven alsof ’t niet op kan’ door Christiaan Hogenhuis ( 14,90)*
Oikos Nieuws Kwartaalblad (gratis) per e-mail (pdf) per post
Informatiefolder Kenniscentrum Religie & Ontwikkeling (gratis) nederlands english
DVD ‘Ons IJs Smelt’ ( 7,50)*
‘Moving Forward’ Publicatie Migranten en Ontwikkelingssamenwerking (gratis)
Informatiefolder Dialogue for Peaceful Change (gratis)
Publicatie ‘52 simpele manieren om armoede de wereld uit te helpen’, uitgave van Brighter World ( 10,–)*
Voor een volledig overzicht van publicaties kunt u contact opnemen met het secretariaat van Oikos of raadpleeg de
website.
*excl. verzendkosten
naam
adres
postcode
woonplaats
telefoon
email