6 επανάληψη Γλώσσας

10η ενότητα
ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ
 Αντωνυμίες λέγονται οι λέξεις που
χρησιμοποιούνται στο λόγο μας αντί για
ονόματα (αντικαθιστούν ουσιαστικά).

Οι αντωνυμίες είναι 8 ειδών:

Οι προσωπικές αντωνυμίες που φανερώνουν τα 3 πρόσωπα
του λόγου (εκείνον που μιλάει α΄ πρόσωπο: εγώ, εκείνον που
του μιλάμε β΄ πρόσωπο: εσύ και εκείνον για τον οποίο μιλάμε
γ΄ πρόσωπο: αυτός).

π.χ. Αυτός διαβάζει. Εγώ παίζω. Δεν τον είδα καθόλου. Εσένα
θέλω. Μου το πήρε. Φέρε το.

Οι κτητικές αντωνυμίες που φανερώνουν σε ποιον ανήκει

κάτι. Είναι οι εξής: οι αδύνατοι τύποι της προσωπικής
αντωνυμίας: μου, σου, του, της, του, μας, σας, τους και οι
λέξεις δικός μου, δικός σου, δικός του … (σε διάφορους
τύπους και στους δύο αριθμούς).

π.χ. Το βιβλίο μου. Ο Γιάννης είναι φίλος του. Το παιδί παίζει

με το ποδήλατό του. Η τσάντα είναι δική μου.
Οι αυτοπαθείς αντωνυμίες που φανερώνουν ότι το ίδιο
πρόσωπο ενεργεί και το ίδιο δέχεται την ενέργεια. Είναι η
λέξη: εαυτός σε διάφορα πρόσωπα και πτώσεις.

π.χ. Μπορώ να φροντίζω τον εαυτό μου. Αυτός σκέπτεται

μόνο τον εαυτό του.

Οι οριστικές αντωνυμίες που ξεχωρίζουν κάτι από άλλα του

ίδιου είδους. Είναι οι εξής: ο ίδιος – η ίδια – το ίδιο, μόνος –
μόνη – μόνο.

π.χ. Ήρθε ο ίδιος για να μας πει τα νέα. Κάνει τις δουλειές του
σπιτιού μόνος του. Μας επισκέφθηκαν την ίδια μέρα.
Οι δεικτικές αντωνυμίες που τις χρησιμοποιούμε όταν
δείχνουμε. Είναι οι εξής: αυτός-αυτή-αυτό, ετούτος-ετούτη-
ετούτο, εκείνος-εκείνη-εκείνο, τέτοιος-τέτοια-τέτοιο, τόσος-
τόση-τόσο.
π.χ. Θα μας επισκεφθεί αυτές τις ημέρες. Τούτο είναι το σπίτι
μου. Εκείνο το πουλάκι τραυματίστηκε. Πέρασαν τόσα χρόνια
από τότε. Δεν είναι τέτοιος χαρακτήρας που νομίζεις.

Οι αναφορικές αντωνυμίες με τις οποίες μια ολόκληρη

πρόταση αναφέρεται σε μία άλλη. Είναι οι εξής: που, ό,τι, ο
οποίος-η οποία-το οποίο, όποιος-όποια-όποιο, όσος-όση-
όσο.
π.χ. Άκουσα τις φωνές των παιδιών που έπαιζαν στην αυλή.
Όποιος θέλει, ας δοκιμάσει. Ήρθαν όσοι μπόρεσαν. Έλα ό,τι
ώρα μπορείς.
Οι ερωτηματικές αντωνυμίες που τις χρησιμοποιούμε όταν
ρωτάμε. Είναι οι εξής: τι; ποιος-ποια-ποιο; πόσος-πόση-πόσο;
π.χ. Τι ώρα θα έρθει; Ποια ώρα θα φύγουμε; Πόσες μέρες
πέρασαν;

Οι αόριστες αντωνυμίες που τις χρησιμοποιούμε όταν μιλάμε

για κάτι που δεν το ονομάζουμε, όταν μιλάμε αόριστα. Είναι οι
εξής: ένας-μία-ένα, κανένας-καθεμιά-κανένα, κάποιος-
κάποια-κάποιο, μερικοί-μερικές-μερικά, κάτι-κατιτί, τίποτε,
κάμποσος-κάμποση-κάμποσο, καθένας-καθεμιά-καθένα,
καθετί, ο (η, το) δείνα, ο (η, το) τάδε, άλλος-άλλη-άλλο.
π.χ. Είδα έναν άντρα. Κανένας δε μου είπε το μυστικό. Κάποιος
στέκεται στην πόρτα μας. Κάτι θέλω να σου πω. Έμαθες τίποτε;
Πέρασε κάμποση ώρα. Μας επισκέπτεται κάθε εβδομάδα. Θ’
ακούσω καθετί που θα πεις. Σε ψάχνει ο δείνα και ο τάδε. Έλα
άλλη μέρα.
Οι χρονικοί & οι τοπικοί προσδιορισμοί
 
Οι χρονικοί και οι τοπικοί προσδιορισμοί μπορεί να είναι:
 

Επιρρήματα (π.χ. Εσύ να μείνεις εδώ. Έλα μέσα. Θα μιλήσουμε αύριο.)

ουσιαστικά σε πτώση γενική (π.χ. Η ναυμαχία του Ναυαρίνου. Να έρθεις του χρόνου.)

ουσιαστικά σε πτώση αιτιατική (π.χ. Πάω σπίτι. Το τζάκι το ανάβουμε το χειμώνα.)

εμπρόθετοι προσδιορισμοί δηλαδή ομάδες λέξεων που εισάγονται (ξεκινούν) με προθέσεις

(π.χ. Ακούμπησε το γράμμα στο τραπέζι. Πάω για τη Δράμα. Έτρεχαν στην αυλή. Από τότε

δεν ξαναφάνηκε. Κράτησε το μυστικό ως το θάνατό του. Η γυμναστική κατά την εφηβική

ηλικία βελτιώνει τον σωματότυπο του ανθρώπου.)

αναφορικές προτάσεις (π.χ. Ψάξε όπου θέλεις)

χρονικές προτάσεις (π.χ. Μόλις ξύπνησε, ήρθε κοντά μας. Όταν έφτασε, μας είπε το μυστικό.)

μετοχές (π.χ. Τραγουδούσε βαδίζοντας. Ο ήλιος έβαψε τον ουρανό βασιλεύοντας.)

Καλή μελέτη