Çeli̇kleri̇n Ve Dökme Demi̇rleri̇n Mi̇kroyapilari PDF

GAZİ ÜNİVERSİTESİ
TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ
METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ
MEM-317 MALZEME KARAKTERİZASYONU
ÇELİKLERİN VE DÖKME DEMİRLERİN

MİKROYAPILARI
Yrd. Doç. Dr. Volkan KILIÇLI
ANKARA 2012
Fe- Fe3C Faz diyagramı
Gazi Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Yrd. Doç. Dr. Volkan KILIÇLI 2
Fe- Fe3C Faz diyagramında denge halindeki
yapılar ve fazlar
Ferrit (α): Karbonun α demiri içinde erimesi sonucu oluşan katı eriyiğe ferrit adı
verilir. Saf demir 910 °C’ye kadar HMK kristal kafes yapısına sahiptir. Ferrit en
fazla 723 °C'de (A1 sıcaklığı) % 0.02 karbon çözebilir. Sıcaklık derecesinin
düşmesine bağlı olarak bu oranda azalır. Oda sıcaklığında ise bu oran % 0.008’tir.
Ferritin çözemediği karbon kristalin dışına atılır ve sementit oluşur.
Saf Fe’in mikroyapısı. %0.02 C içeren çelikte ferritin

Dağlama: % 2 Nital mikroyapısı. Dağlama: Marshall
çözeltisi, X500
yapılar ve fazlar
Östenit (γ): Karbonun γ demiri içinde erimesi sonucu oluşan katı eriyiğe östenit
adı verilir. Saf demir 910-1400°C arasında kadar YMK kristal kafes yapısına
sahiptir. Östenit en fazla 1148 °C'de % 2 karbon çözebilir. Östenitin farklı hızlarda
soğutulması sonucu çeliklerde farklı mikroyapılar elde edilir.
Östenitin mikroyapısı. AISI 316 östenitik paslanmaz çeliğin

Dağlama: % 2 Nital mikroyapısı. Dağlama: % 4 pikral +
HCl çözeltisi, X500
yapılar ve fazlar
Perlit: α demir ve Fe3C’nin lamellar karışımıdır. Perlit faz değildir. İki fazın (α
demir+Fe3C) karışımıdır. Çeliklerde perlitik yapı, östenitin ötektoid reaksiyona
uğraması sonucu oluşur. Ötektoid kompozisyona (%0.77 C - %0.8 C) sahip çelik
yavaş soğutulduğunda %100 perlitik yapı elde edilir.
Östenitten perlit
oluşumunun şematik
gösterimi
yapılar ve fazlar
Perlit
Tamamen perlitik yapıya sahip ray Tamamen perlitik yapıya sahip ray
çeliğinin (%0.8C) optik mikroyapısı. çeliğinin (%0.8C) SEM resmi.
Dağlama: % 4 Pikral. X1000 Dağlama: % 4 Pikral. X10000
Ötektoidaltı çeliklerin (%C<0.77) mikroyapıları
%0.38 C içeren çeliğinin mikroyapısı.

Mikroyapı ötektoid öncesi ferrit ve
perlitten oluşmaktadır. X635
AISI 1010 çeliğinin mikroyapısı. AISI 1045 çeliğinin mikroyapısı.

Dağlama: Marsall’den sonra %2 Dağlama: %4 Pikralden sonra sonra
Nital. X200 %2 Nital. X300
Ötektoid çeliğin (%C=0.77) mikroyapısı
Ötektoid çeliğin mikroyapısı. Koyu

renkli faz Fe3C, açık renkli faz α. X470
Ötektoid çeliğin mikroyapısı
AISI 1080 çeliğinin optik mikroyapısı. Perlitin SEM mikroyapısı. X5000

Dağlama: %4 pikral. X500
Perlit (Pearlite)
Ferrit (α) ve Fe3C’nin lamellar karışımıdır. Perlit ötektoid reaksiyon ürünüdür.
İzotermal dönüşüm diyagramında a) Kaba perlit (coarse pearlite),

ötektoid çelik için kaba perlit ve b) İnce perlit (fine pearlite) X3000.
ince perlit için soğuma eğrileri
Kaba ve ince perlitin mikroyapıları
AISI 1080 çeliği, kaba perlitik yapı. AISI 1080 çeliği, ince perlitik yapı.
Dağlama: %4 pikral, X500. Dağlama: %4 pikral, X500.
Ötektoidüstü çeliklerin (%C>0.77) mikroyapıları
%1.4 C içeren ötektoid üstü çeliğin

mikroyapısı. Ötektoid öncesi Fe3C östenit tane
sınırlarında ağ şeklinde yer almaktadır.
Dağlama: %2 Nital. X1000
%1.4 C içeren ötektoid üstü çeliğin %1 C içeren ötektoid üstü çeliğin

mikroyapısı. Ötektoid öncesi Fe3C SEM mikroyapısı. Ötektoid öncesi
östenit tane sınırlarında ağ şeklinde Fe3C östenit tane sınırlarında ağ
ve perlitik matriste iğneler şeklinde şeklinde yer almaktadır. Dağlama:
yer almaktadır. Dağlama: %4 Pikral. %4 Nital.
X500
Ötektoidaltı ve Ötektoidüstü çeliklerde soğuma esnasında mikroyapı değişimi ve
Fe – Fe3C faz diyagramı ile ilişkisi
Beynit (Bainite)
Çeliklerde östenitin izotermal dönüşüm ürünü olan beynit, ferrit (α) ve Fe3C’in
lamelar olmayan karışımıdır. 250-350 °C izotermal beklemede alt beynit, 350-550 °C
izotermal beklemede ise üst beynit oluşur.
a) Üst beynit (gri tüylü levhalar), b) Alt beynit (siyah iğneler)
Alt Beynit ve Üst Beynit
Üst beynit ve Alt beynit oluşumunun şematik gösterimi

Martensit (Martensite)
Martensit; difüzyonsuz katı hal dönüşümünün bir sonucu olarak oluşan bir fazdır.
%0.25 C’den daha fazla karbon içeren çeliklerde YMK kristal kafesli östenit hızlı
soğutma sonucu HMT (hacim merkezli tetragonal) kristal kafesli martensite
dönüşür.
Sade C’lu çeliklerde karbon oranı ile Ms sıcaklığı arasındaki ilişki ve karbon oranı
ile martensit tipinin değişimi.
a) Düşük C’lu çelikte çıta tip martensit X80, b) Yüksek C’lu çelikte plaka tip
martensit X400.
c
a) Düşük C’lu alaşımlı bir çelikte çıta tip martensit (%0.03 C, %2 Mn), Dağlama: %2 Nital, X100.
b) %0.57 C içeren orta C’lu çelikte çıta tip martensit ve plaka tip (mixed-karışık) martensit, Dağlama:
%2 Nital, X1000.
c) %1.2 C içeren yüksek C’lu çelikte plaka tip martensit, beyaz bölgeler kalıntı östenit (retained
austenite) , Dağlama: %2 Nital, X1000.
Çeliklerde gözlenen diğer mikroyapılar
Sıcak addelenmiş ve Su verilmiş Mikroyapılar
Küreselleştirilmiş Mikroyapılar
Çeliklerde östenitleme sıcaklığı ve soğuma ızının
mikroyapıya etkisi
Su verilmiş ve temperlenmiş mikroyapılar
Çeliklerde dekarbürize bölge mikroyapıları
Beynitik mikroyapılar
Beynitik mikroyapılar
Yüzey Galvanizlenmiş Çelik Mikroyapıları
Yüzey Kaplanmış (Al veya Cr) Çelik Mikroyapıları
Yüzey Karbürlenmiş Mikroyapılar
Yüzey Karbonitrürlenmiş Mikroyapılar
Yüzey Nitrürlenmiş mikroyapılar
Takım Çeliklerinin Mikroyapıları
Paslanmaz Çeliklerinin Mikroyapıları
Dökme Demirlerin Mikroyapıları
Dökme demirlerin mikroyapılarının şematik gösterimi; a) Gri dökme demir (Gray Iron), b) Beyaz
dökme demir (White Cast Iron), c) Temper dökme demir, d) Küresel grafitli dökme demir (Ductile
Iron) ve e) Vermiküler dökme demir (Compacted Graphire Iron).
Dökme demirlerin tipik mikroyapıları; a) Beyaz dökme demir, b) Ferritik temper dökme demir (Malleable Iron), c) Su
verilmiş ve temperlenmiş temper dökme demir , d) ferritik küresel grafitli dökme demir, e) ferritik+perlitik küresel
grafitli dökme demir ve f) perlitik küresel grafitli dökme demir (Dağlama: %2 Nital)
Ticari olarak kullanılan dökme demirlerin Fe-C faz diyagramında şematik gösterimi ve Isıl işleme bağlı olarak değişen
şematik mikroyapıları. Gf: Lamel grafit, Gn: Nodül grafit, Gr: Roset grafit, α: Ötektoid öncesi ferrit, P: Perlit.
Dökme demirlerde gözlenen diğer mikroyapılar
Yukarıda verilen mikroyapıları tanımlayınız?
Kaynaklar
1. Askeland D.R. and Phulé P. Pradeep, “The Science and Engineering of Materials”,
(International Student Edition), Thomson, 2006.
2. Callister W.D. ”Materials Science and Engineering : An Introduction”, John

Wiley and Sons Inc., 2005.
3. ASM Handbook, Metallography and Microstructures, Vol. 9, Metals Park, Ohio,

2004.

Çeli̇kleri̇n Ve Dökme Demi̇rleri̇n Mi̇kroyapilari PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Çeli̇kleri̇n Ve Dökme Demi̇rleri̇n Mi̇kroyapilari PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

MEM-317 MALZEME KARAKTERİZASYONU

ÇELİKLERİN VE DÖKME DEMİRLERİN

Yrd. Doç. Dr. Volkan KILIÇLI

Saf Fe’in mikroyapısı. %0.02 C içeren çelikte ferritin

Östenitin mikroyapısı. AISI 316 östenitik paslanmaz çeliğin

%0.38 C içeren çeliğinin mikroyapısı.

AISI 1010 çeliğinin mikroyapısı. AISI 1045 çeliğinin mikroyapısı.

Ötektoid çeliğin mikroyapısı. Koyu

AISI 1080 çeliğinin optik mikroyapısı. Perlitin SEM mikroyapısı. X5000

İzotermal dönüşüm diyagramında a) Kaba perlit (coarse pearlite),

%1.4 C içeren ötektoid üstü çeliğin

%1.4 C içeren ötektoid üstü çeliğin %1 C içeren ötektoid üstü çeliğin

a) Üst beynit (gri tüylü levhalar), b) Alt beynit (siyah iğneler)

Üst beynit ve Alt beynit oluşumunun şematik gösterimi

2. Callister W.D. ”Materials Science and Engineering : An Introduction”, John

3. ASM Handbook, Metallography and Microstructures, Vol. 9, Metals Park, Ohio,

You might also like