Professional Documents
Culture Documents
Η Πορνεία στο Βυζάντιο.
Η Πορνεία στο Βυζάντιο.
1. Αρκούμαι σ' αυτόν το σύντομο ορισμό. Με τον όρο πορνεία ασχολείται λε
πτομερειακά ο Iwan Bloch, Die Prostitution, Ι, Βερολίνο 1912, σ. 7 κ.ε.
2. Παρατηρήθηκε από τον L. ν. Wiese στο: Max Marcuse, Handwörterbuch
der Sexualwissenschaft, Βόννη 21926, σ. 601.
3. Peter G. Hesse - Hans Grimm, Sexuologie, Λιψία 21978, σ. 124 κ.ε.
4. Κατά τον Karl Sudhoff, στο: Marcuse, ό.π. 594.
5. Για παράδειγμα Karl Dietz - Peter G. Hesse, Wörterbuch der Sexuologie
und ihrer Grenzgebiete, Rudolstadt 41971, σ. 271 και Huchthausen στο: Joa
chim Herrmann, Lexikon früherer Kulturen, Π, Λιψία 21987, σ. 176.
6. Vern L. Bullough - Bonnie L. Bullough, The history of prostitution, Νέα
Τόρκη 1964, σ. 31.
254 JOHANNESIRMSCHER
πορνεία.7 Για τους Ρωμαίους δεν ίσχυε ούτε η θρησκευτική ούτε η καλ
λιτεχνική ερμηνεία του αγοραίου έρωτα. Γι' αυτούς αποτελούσε μια νο
μική σχέση,8 και ανάλογα εντασσόταν στο σύστημα του δικαίου τους.
Η νέα ηθική του Χριστιανισμού, τα ιδανικά του οποίου ήταν η παρθενία
και ο ασκητισμός, απαιτούσε σεξουαλική αγνότητα. Σύμφωνα μ' αυτό
δεν θα έπρεπε να υπάρχει στη χριστιανική κοινωνία πορνεία.9 Η πραγμα
τικότητα της ζωής απέδειξε ότι οι σεξουαλικές ανάγκες των ανθρώπων
δεν ήταν πιο αδύνατες από τις θρησκευτικές τους. Όλες αυτές οι παρα
δόσεις συνέχιζαν να ζουν και να γίνονται αισθητές στο Βυζάντιο.
Τπάρχουν πολυάριθμες παρουσιάσεις της ιστορίας της πορνείας. Όλες
σχεδόν όμως υπερπηδούν τα βυζαντινά δεδομένα.10 Η αιτία βρίσκεται
από τη μια, στο ότι οι συγγραφείς — στην πλειοψηφία τους ιατροί —
δεν έχουν γλωσσική πρόσβαση στις αυθεντικές πηγές. Μια άλλη αιτία
είναι το ότι στην ιστορική συνείδηση της ευρύτερης κοινής γνώμης το
Βυζάντιο θεωρείται ακόμη αμελητέα ποσότητα και ο Μεσαίωνας περιο
ρίζεται στα δυτικά χαρακτηριστικά του. 11 Έτσι, πρέπει να εκτιμηθεί
ακόμη περισσότερο η προσφορά του έλληνα βυζαντινολόγου Φαίδωνα
Κουκουλέ (1881-1956), 12 ο οποίος στο έργο του Αι πάνδημοι γυναίκες
του 1948 13 παρουσίασε για πρώτη φορά το θέμα σε όλες του τις συναρ
τήσεις. Χάρη στην εκπληκτική πολυμάθεια του. αθηναίου καθηγητή, η
έδρα του οποίου είχε σαν αντικείμενο την ιστορία του βυζαντινού πολι
τισμού, συνελέγη ένας μεγάλος αριθμός τεκμηρίων, πολύ εντυπωσιακών.
Έμειναν όμως πολλές επιθυμίες ανεκπλήρωτες, γιατί οι πρωτοποριακές
εργασίες προσέκρουσαν σε παρθένο έδαφος και ταυτόχρονα δημιούργη
σαν νέα καθήκοντα. Μερικά απ' αυτά θ' αναφερθούν εδώ. Ο περιορισμέ
νος χρόνος ομιλίας δεν επιτρέπει μια συγκεκριμενοποίηση τους.
Δικαιολογημένα ο Κουκούλες μιλούσε μόνο για τις «πάνδημους γυ
ναίκας», τις πόρνες, και όχι για την πορνεία, η οποία σαν θεσμός χαρα
κτηρίζεται από περισσότερους παράγοντες, από ότι μόνο από τις πόρ-
17
258 JOHANNESIRMSCHER
νείας, Περί των βία πορνενομενων γυναικών, Περί τον πορνενσαι, Περί
πορνοβοσκών.38 Το Σύνταγμα προοριζόταν κυρίως για τους κληρικούς.
Τα Βασιλικά, που αναφέρει ο Αρμενόπουλος, αποτέλεσαν προσωρινά το
Αστικό Δίκαιο του ελληνικού κράτους. Ο Βλαστάρης βρήκε, πέρα από
τους Έλληνες, και επίδοξους χρήστες στους βαλκανικούς λαούς και τους
Ρώσους.39 Είναι σαφής η συνέχεια της σκέψης του δικαίου.
Αυτά τα συνοπτικά όσον αφορά τις πηγές. Η πορνεία δεν αφορούσε μόνο
νομικές περιπτώσεις, αλλά ανθρώπους και ανθρώπινες σχέσεις. Η κατα
γραφή, παρουσίαση και κατανόηση τους είναι ένα αναγκαίο καθήκον για
τους ιστορικούς του Βυζαντίου, που δεν έχει ως τώρα απασχολήσει
αρκετά τους ερευνητές.40 Δεν πρέπει να παραβλέψουμε ότι εκτός της
γυναικείας πορνείας, υπήρχε πάντα, σε περιορισμένο βαθμό, και η αν
δρική πορνεία.