Ακαδημαϊκό έτος 2015-16 1η Γραπτή Εργασία (Χημική Θερμοδυναμική)

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Επώνυμο: ΣΙΜΕΤΗΣ
Όνομα: ΠΑΝΤΕΛΗΣ Αριθμός Μητρώου: 100397
Ημερομηνία:
Βαθμολογία θεμάτων
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Γενικός Βαθμός

1η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΣΤΗ "ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΕΙΑ"

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΤΗΣ

1ης ΓΡΑΠΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
1. Για να εκτελέσετε σωστά την εργασία αυτή, θα πρέπει να έχετε εμπεδώσει την ύλη του Τόμου Α΄
(Χημική Θερμοδυναμική, Έκδοση Β, 2008). Προσέξτε, ότι έχουν αφαιρεθεί από την ύλη οι ενότητες
2.13, 3.4, 3.6, 3.7, 4.6, 4.7, 4.9, 5.4, 5.5, όλο το Κεφ. 6, οι ενότητες 7.5, 7.6, 7.7 και 7.8.
2. Μη γράφετε περισσότερα από αυτά που ζητούνται στο θέμα, αφού τα επιπλέον, αν μεν είναι σωστά δεν
λαμβάνονται υπ' όψιν, αν όμως είναι λάθος, επηρεάζουν αρνητικά τη βαθμολογία του θέματος.
3. Όποια δεδομένα χρειάζεστε για τη λύση των ασκήσεων (φυσικές σταθερές, συντελεστές μετατροπής,
κ.λπ.), μπορείτε να τα πάρετε από το βιβλίο σας.
4. Στα αριθμητικά προβλήματα, δώστε προσοχή στα σημαντικά ψηφία, στον εκθετικό συμβολισμό, στο
στρογγύλεμα των αριθμητικών αποτελεσμάτων και στη συνέπεια ως προς τις διαστάσεις τους. Εξετάζετε
πάντοτε, αν οι διάφορες μονάδες απαιτούν μετατροπή στο σύστημα SI. Ελέγχετε πάντοτε στο τέλος, το
πόσο λογικό είναι το αποτέλεσμα στο οποίο καταλήξατε.
5. Σε ερωτήσεις (κυρίως του τύπου Σωστό – Λάθος), στις οποίες ζητείται εξήγηση, θα πρέπει αυτή να
δίνεται. Διαφορετικά, η απάντηση δεν λαμβάνεται υπ’όψη.
6. Αποθηκεύστε την τελειωμένη εργασία σας σε ψηφιακή μορφή (.doc, .docx, .pdf) στον υπολογιστή σας.
Στην περίπτωση που την εκπονήσετε χειρόγραφα, θα πρέπει να τη σαρώσετε ή/και να τη συμπιέσετε σε
ένα αρχείο. Η καταληκτική ημερομηνία και ώρα υποβολής στον Ηλεκτρονικό Χώρο Εκπαιδευτικής
Διαδικασίας (study.eap.gr) είναι: Τετάρτη, 11 Νοεμβρίου 2015, 23:59. Οι λύσεις των θεμάτων της
εργασίας, η βαθμολογία σας καθώς και ενδεχόμενα σχόλια θα σας γνωστοποιηθούν μέσω του
Ηλεκτρονικού Χώρου (study.eap.gr) έως τις 25 Νοεμβρίου 2015.
7. Όσοι θέλετε διευκρινήσεις για τη βαθμολογία σας ή έχετε απορίες σχετικά με τις απαντήσεις των
θεμάτων, μπορείτε να τις συζητήσετε τηλεφωνικά ή στην επόμενη συνάντησή σας με τον καθηγητή σας.

Καλή επιτυχία!

ΠΡΟΣΟΧΗ: Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΑΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΟΒΛΗΘΕΙ ΣΤΟΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΧΩΡΟ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ (http://study.eap.gr )

1η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (Χημική Θερμοδυναμική)

Ακαδημαϊκό έτος 2015-16 1η Γραπτή Εργασία (Χημική Θερμοδυναμική)

ΘΕΜΑ 1
Θεωρείστε ένα πραγματικό αέριο με καταστατική εξίσωση (γραμμένη για 1 mole):

pυ=RT +Dp , όπου η D είναι ανεξάρτητη των p και υ.

Να αποδείξετε ότι η εσωτερική ενέργεια του αερίου, U, εξαρτάται μόνο από την Τ και

όχι από τον όγκο. Δηλαδή:

( ∂U∂ υ ) =0
T

Απάντηση:
RT
p  RT  Dp  p 
Από την εξίσωση που μας δίνεται έχουμε:   D (1)

Από τη 1η θερμοδυναμική εξίσωση έχουμε:

 U   p 
  T   p
    T V
(2)
Από τις (1) και (2) έχουμε:

 U     RT   R  T   U  TR
  T    p  T    p    p
    T    D  V   D  T V      D
(3)
Όμως από τις (3) και (1) έχουμε το ζητούμενο:

 U 
  0
  
Ακαδημαϊκό έτος 2015-16 1η Γραπτή Εργασία (Χημική Θερμοδυναμική)

ΘΕΜΑ 2
Ένα γραμμομόριο ιδανικού αερίου που βρίσκεται στους 227οC εκτονώνεται ισόθερμα
και έναντι σταθερής εξωτερικής πίεσης 1 atm από αρχική πίεση p1=4 atm σε τελική
πίεση p2=1 atm. Η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι 227 οC . Να υπολογιστούν
τα ακόλουθα: q, w, ΔU, ΔH, ΔS, qπεριβ , ΔSπεριβ και να καταχωριστούν τα
αποτελέσματα στον παρακάτω πίνακα.
q w ΔU ΔH ΔS qπεριβ ΔSπεριβ
3116J - 3116J 0 - 3116J 6,32J  K 1
0 11.53J  K 1

Υπόδειξη: Να ξεκινήσετε υπολογίζοντας πρώτα τον αρχικό και τον τελικό όγκο.

Δίνεται: R =0.082 atm Lmol−1 K −1 ή 8.314 J mol−1 K −1

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

 Εφόσον   0 , κατευθείαν μπορούμε να πούμε ότι U  0 και E  0 αφού

στα ιδανικά αέρια τόσο η U όσο και η E εξαρτώνται μόνο απ’ τη θερμοκρασία.

nRT  1 0.082  500  41.00  atm  L 

Είναι

Από τη καταστατική εξίσωση των ιδανικών αερίων υπολογίζουμε τους όγκους:

nRT 41 nRT
p1V1  nRT  V1    10.25L V2   41L
p1 4 και p2

Για το έργο έχουμε:


V2 V2

w    p dV   p  dV   p  V2  V1   1  41  10.25   w  30.75atm  L 

V1 V1

w  3116 J
U  q  w  0  q  w  q   w  q  3116 J
 Εξάλλου η θερμότητα που
q  3116 J
απορρόφησε το σύστημα και άρα η θερμότητα που εκλύθηκε στο
περιβάλλον.
 Για τη μεταβολή της εντροπίας του αερίου έχουμε (σχέση.164):
T2 V
S  cv ln  nR ln 2
T1 V1 . Όμως T2  T1 , άρα

V2
S  nR ln  8.314  ln 4  S  11.53J  K 1
V1
 Τέλος για τη μεταβολή εντροπίας του περιβάλλοντος έχουμε:
Ακαδημαϊκό έτος 2015-16 1η Γραπτή Εργασία (Χημική Θερμοδυναμική)

q 3116 J
S    S  6,32 J  K 1
 500 K

ΘΕΜΑ 3
−4
Η σχέση pυ=RT (1+6 .4×10 p ) , όπου η p είναι σε atm, αναπαριστά τη
συμπεριφορά του υδρογόνου ως πραγματικού αερίου στους 25οC σε πιέσεις μέχρι
1500 atm. Να υπολογίσετε την πτητικότητα του υδρογόνου, f, για πίεση ίση με 1000
atm.

Απάντηση

Από τη σχέση που μας δίνεται έχουμε:

1
p  RT (1  6.4 104 p)    RT (  6.4 10 4 )
p
(1)

Από τη σχέση 191 του βιβλίου έχουμε:

 1 
 RT (  6.4 104 )
1
p p
 f   u 1  f  p
ln     
p  0 
 dp 
(1)
 ln      dp 
 p  0  RT p   RT p
 
 
p

ln  f   ln  p   6.4 10 4
 dp  ln  f   p  6.4 10
4
 ln  p   ln  f   1000  6.4 10 4  6.9 
0

ln  f   7.54  f  1881.83atm
Ακαδημαϊκό έτος 2015-16 1η Γραπτή Εργασία (Χημική Θερμοδυναμική)

ΘΕΜΑ 4

Θεωρείστε ένα πραγματικό αέριο με καταστατική εξίσωση: pυ=RT +bp , όπου η

b είναι ανεξάρτητη των p και υ. Για ένα τέτοιο πραγματικό αέριο δίνεται ότι η
εσωτερική του ενέργεια, U, εξαρτάται μόνο από τη θερμοκρασία.
Υπολογίστε τη θερμότητα που απορροφάται όταν 1 mole ενός τέτοιου αερίου
εκτονώνεται ισόθερμα (Τ = 25οC) και αντιστρεπτά από αρχικό όγκο 250 cm3 σε
τελικό όγκο 25000 cm3.
Δίνεται ότι: b = 20 cm3 mol-1.

Απάντηση

Σε ισόθερμη μεταβολή έχουμε:

25 L 25 L

U  q  w  0  q   w
w  pdu q 
0.25 L
pdu
. Όμως 0.25 L άρα (1).

Σημ. εφόσον η μεταβολή είναι αντιστρεπτή, το p της (1) μπορούμε να θεωρήσουμε

ότι είναι του συστήματος δηλ. του αερίου.

RT
p  RT  bp  p  bp  RT  p 
Από τη καταστατική εξίσωση έχουμε:   b (2).

Έτσι (1),(2)
25000 25000
RT 1 RT
  du  q  RT  ln(u  b) 250  q   ln(u ) 250 
25000 25000
q du  q  RT
250
 b 250
 b ln  b 

8.314  J  mol 1  K 1  298.15  K  2479  J  mol 1 

q  ln(25000)  ln(250)  q   10.13  5.52 
ln  20  3
Ακαδημαϊκό έτος 2015-16 1η Γραπτή Εργασία (Χημική Θερμοδυναμική)

q  12932 J
ΘΕΜΑ 5
Η πίεση ισορροπίας του CO2 πάνω από τα στερεά CaCO3 και CaO είναι 42.86 kPa και
194.95 kPa στους 1100 και 1200 Κ, αντίστοιχα. Να υπολογιστούν οι τιμές της
πρότυπης ελεύθερης ενέργειας Gibbs για την αντίδραση
CaCO3(s) = CaO(s) + CO2(g)
στους 1100 και 1200 Κ, καθώς και οι αντίστοιχες τιμές της σταθεράς χημικής
ισορροπίας. Επιπλέον, να υπολογίσετε την ενθαλπία της αντίδρασης στην περιοχή
1100-1200 Κ. Να καταχωρίσετε τα αποτελέσματά σας (μαζί με τις μονάδες) στον
παρακάτω πίνακα.

Τ = 1100 Κ Τ = 1200 Κ
G  7,868KJ  mol 1 6,528  KJ  mol 1 
0 0
1100 ΔG1200 =
K p ,1100= 0, 4229 K p ,1200= 1,924
0
ΔH =

Σχολιάστε την εφικτότητα της αντίδρασης στις δύο θερμοκρασίες.

Απάντηση:

K p   pi 
Η σταθερά χημικής ισορροπίας είναι: i για τα αέρια συστατικά με πίεση
0
αναφοράς p =1atm=101,3kPa και εφόσον έχουμε ένα μόνο αέριο συστατικό θα είναι:
pco2
Kp 
p0
Έτσι:
K p ,1100  pco2 ,1100 K / p 0  42,86 KPa /101,3KPa  K p ,1100  0, 4230
και
K p ,1100  pco2 ,1200 K / p  194,95KPa /101,3KPa  K p ,1200  1,924
0

Έτσι απ το τύπο 221 έχουμε:

G1100
0
  RT ln K p ,1100  8,314  J  K 1  mol 1   1100( K )  ln 0, 4230 
G1100
0
 7,868 KJ  mol 1 και
G1200
0
  RT ln K p ,1200  8,314 1200  ln1,924  98, 40  0.654   6,528  KJ  mol 1 
Ακαδημαϊκό έτος 2015-16 1η Γραπτή Εργασία (Χημική Θερμοδυναμική)

ΘΕΜΑ 6

Δίνονται τα ακόλουθα θερμοδυναμικά δεδομένα για τις παρακάτω αντιδράσεις στους

1500 Κ:

Χημική Αντίδραση 0
ΔG1500 , kJ mol-1
H2(g) + 1/2O2(g) = H2O(g) (1) -164.09
CO(g) + 1/2O2(g) = CO2(g) (2) -152.66
α) Να υπολογίσετε τη σταθερά χημικής ισορροπίας, Κp, σε θερμοκρασία 1500 Κ για
την αντίδραση
CO(g) + H2O(g) = CO2(g) + H2(g) (3)
β) Ποιά θα είναι η τελική σύσταση ισορροπίας του αερίου μείγματος που θα
προκύψει όταν 0.5 moles CO, 1 mole H2O και 0.5 moles CO2 εισαχθούν σε θάλαμο
αντίδρασης στους 1500 Κ σε συνολική πίεση 1 atm;
Υπόδειξη: Η αντίδραση (3) μπορεί να γραφεί ως κάποιος συνδυασμός των (1) και (2).
Απάντηση:
α) Η αντίδραση (3) μπορεί να γραφτεί ως άθροισμα των (1) και (2) ως ακολούθως:
H2O(g) = H2(g) + 1/2O2(g)
CO(g) + 1/2O2(g) = CO2(g)
-----------------------------------
CO(g) + H2O(g) = CO2(g) + H2(g)
Έτσι η πρότυπη ενέργεια Gibbs της αντίδρασης στους 1500Κ είναι:
G1500
0
  f G1500
0
( H 2O )   f G1500
0
(CO2 )  (164, 09)  (152, 66)  G1500
0
 11, 43kJ × mol -1
Και συνεπώς
0
G1500 11,43103 J×mol -1
G1500
0
 
8,314 J mol-1K-11,500103 K
G1500
0
  RT ln K p ,1500    ln K p,1500  K p,1500  e RT
e 
RT
K p ,1500  e0,9166  0, 4

β) Η ισορροπία μας είναι προφανές ότι θα κινηθεί προς τα δεξιά λόγο της μηδενικής
συγκέντρωσης Η2. Έχουμε λοιπόν τα παρακάτω:
CO(g) + H2O(g) = CO2(g) + H2(g)
Αρχικά 0,5mol 1mol 0,5mol -
Αντιδρούν χ χ - -
Παράγονται - - χ χ
Ισορροπούν 0,5-χ 1-χ 0,5+χ χ
Επειδή το άθροισμα συντελεστών αντιδρώντων και προϊόντων είναι το ίδιο ισχύει:
Kc  Kp  0, 4 .Έτσι
 x  0,5
2

 0, 4   x  0,5   0, 4 x  0,5  x   0, 6 x 2  1, 2 x  0, 25  0
2
Kc 
x  0,5  x 

με ρίζες x1  0, 24mol , x2  1, 76mol . Η 2η απορρίπτεται καθώς υπερβαίνει τα αρχικά

mol CO. Έτσι τελικά έχουμε:
CO(g) + H2O(g) = CO2(g) + H2(g)
Ισορροπούν 0,26mol 0,76mol 0,74mol 0,24mol

ΘΕΜΑ 7
Ακαδημαϊκό έτος 2015-16 1η Γραπτή Εργασία (Χημική Θερμοδυναμική)

Για το νερό στους 100οC, η ποσότητα dp/dT έχει την τιμή 27.12 mmHg/oC. Ο όγκος
1 g κορεσμένων ατμών νερού στους 100οC είναι 1674 cm3. Υπολογίστε τη
λανθάνουσα θερμότητα εξαερώσεως του νερού.
Υπόδειξη: Η φράση κορεσμένος ατμός υποδηλώνει την ισορροπία νερού/υδρατμών.
Δίνονται τα ατομικά βάρη: Η = 1, Ο = 16.
Ακαδημαϊκό έτος 2015-16 1η Γραπτή Εργασία (Χημική Θερμοδυναμική)

ΘΕΜΑ 8
Η τάση ατμών μιας ουσίας σε διάφορες θερμοκρασίες μετρήθηκε ως εξής:

θ/οC 57.4 100.4 133.0 157.3 203.5 227.5

p*/Torr 1.00 10.0 40.0 100 400 760

Να βρεθούν:
Α) Το κανονικό σημείο βρασμού (θερμοκρασία στην οποία η τάση ατμών είναι 1 atm)
B) H ενθαλπία εξαερώσεως της ουσίας
Ακαδημαϊκό έτος 2015-16 1η Γραπτή Εργασία (Χημική Θερμοδυναμική)

ΘΕΜΑ 9
Αέρας (που αποτελείται από 21% Ο2 και 79% Ν2) ψύχεται στους 80 Κ και σε
συνολική πίεση 1 atm, οπότε και ένα μέρος του υγροποιείται. Υπολογίστε τη
σύσταση της υγρής και της αέριας φάσης σε αυτές τις συνθήκες, υποθέτοντας ότι
ισχύει ο Νόμος του Raoult (ιδανική υγρή φάση) καθώς επίσης ότι και η αέρια φάση
είναι ιδανική.
Δεδομένα: Στους 80 Κ, οι πιέσεις των κορεσμένων ατμών Ν 2 και Ο2 είναι αντίστοιχα
1.341 και 0.297 atm.
Προσοχή: Λόγω μερικής υγροποίησης δεν ισχύει η αναλογία 21:79 (Ο2:Ν2) για τη
σύσταση του αέρα στους 80 Κ.
Ακαδημαϊκό έτος 2015-16 1η Γραπτή Εργασία (Χημική Θερμοδυναμική)

ΘΕΜΑ 10
Στον ακόλουθο πίνακα δίνονται τα γραμμομοριακά κλάσματα της ουσίας Α, xA, σε
υγρά (πραγματικά) μείγματα με μια ουσία Β. Το πραγματικό διάλυμα των υγρών Α
και Β είναι σε ισορροπία με τα αντίστοιχα ιδανικά αέρια και ο Πίνακας δίνει επίσης
το γραμμομοριακό κλάσμα της ουσίας Α στην αέρια φάση, yA, καθώς και τη συνολική
πίεση του μείγματος των δύο συστατικών, pολ, σε μονάδες kPa.
Η τάση ατμών της υγρής ουσίας Α στη συγκεκριμένη θερμοκρασία είναι

p¿A=12 .3 kPa .
Θεωρείστε ότι οι ατμοί συμπεριφέρονται ως ιδανικά αέρια και υπολογίστε τις μερικές

πιέσεις της ουσίας Α, p A , σε κάθε σύσταση.

α) Κατασκευάστε τη γραφική παράσταση της pA ως προς το γραμμομοριακό

κλάσμα της Α στην υγρή φάση, x A . Τι παρατηρείτε για την περιοχή της καμπύλης

όπου x A →0 και για την περιοχή όπου x A →1 ;

β) Με τη βοήθεια του πίνακα υπολογισμών, βρείτε το συντελεστή ενεργότητας της Α,

σε κάθε σύσταση στα πραγματικά διαλύματα.

xA 0 0.09 0.25 0.35 0.50 0.60 0.74 0.85 0.90 1

yA 0 0.05 0.14 0.19 0.29 0.36 0.47 0.59 0.70 1
pολ 36 34 31 29 25 23 20.5 18 16 12.3
pA
γA