‫فصلنامه روند‪ ،‬سال بيست و پنجم‪ ،‬شمارههاي ‪ 18‬و ‪ ،18‬بهار و تابستان ‪ ،8931‬صفحات ‪5-81‬‬

‫نگاهي به اقتصاد‬

‫سردبير‬

‫ررفيت‪ .‬در‬ ‫در ماههاي پاياني سال ‪ 8931‬با بروز نااطمينانيهايي در خصوص تداوم توافقنامه هستهاي‪ ،‬نرخ ارز روند افزايشي در پيي‬
‫صيادرات نفيت و افيزاي‬ ‫ادامه‪ ،‬در ماههاي ابتدايي سال ‪ 8931‬با خروج آمريکا از برجام و تعميق انتظارات منفي نسيتت بيه هياه‬
‫هزينههاي معامالتي در حوزه تجارت خارجي‪ ،‬تالطمها و نوسانها در بازارهاي ارز و طال شدت بيشتري يافت‪ .‬در اين شيراي ‪ ،‬فعيا ن‬
‫از‬ ‫نرخهاي ارز در آينده‪ ،‬تقاضاي آتي ارز خود را به حال تتديل هرده و در هنيار ايين ب ي‬ ‫ريسک افزاي‬ ‫اقتصادي به منظور پوش‬
‫شدت ررفت‪.‬‬ ‫از پي‬ ‫تقاضا‪ ،‬فعاليتهاي سوداررانه در بازار ارز نيز بي‬
‫نستي نسيتت بيه‬ ‫از سوي ديگر‪ ،‬بهرغم تالشهاي انضتاطررايانه بانک مرهزي‪ ،‬رشد نقدينگي در سالهاي اخير با وجود هاه‬
‫روند بلندمدت خود‪ ،‬بهدليل بروز مشکالت ترازنامهاي شتکه بانکي همچنان ارقام با يي را نشان ميداد‪ .‬اين موضيو در شيرايطي رخ‬
‫داد هه به دليل با بودن نرخهاي سود سپردههاي بانکي (ناشي از وجود تنگناي اعتتاري در شتکه بانکي)‪ ،‬ماندراري سپرده در بانکهيا‬
‫سهم شته پول در نقدينگي در هنار عواملي مانند ثتات بازار ارز و هنترل انتظارات تورمي در سالهاي پيشيين‬ ‫يافته و افزاي‬ ‫افزاي‬
‫قابل توجه نرخ تورم منجر شد‪ ،‬بهطوري هه نرخ تورم تکرقمي شيد و در سيالهياي‬ ‫(از زمان روي هار آمدن دولت يازدهم) به هاه‬
‫‪ 8935‬و ‪ 8931‬به ترتيب به ‪ 3/0‬و ‪ 3/1‬درصد رسيد؛ ولي به دنتال التهابات و نااطمينانيهاي بهوجود آميده ناشيي از خيروج آمريکيا از‬
‫سيالبودن سپردههياي بيانکي و‬ ‫هزينههاي توليد‪ ،‬در هنار افزاي‬ ‫شتابان نرخ ارز و آثار ناشي از آن‪ ،‬از جمله افزاي‬ ‫برجام و افزاي‬
‫ررفت‪ ،‬بهطوريهه نرخ تيورم‬ ‫تقاضا براي داراييها و ها هاي بادوام‪ ،‬نرخ تورم از ابتداي سال ‪ 8931‬روند فزايندهاي را در پي‬ ‫افزاي‬
‫نقطه به نقطه شاخص قيمت مصرفهننده از ‪ 1/3‬درصد در فروردينماه ‪ 8931‬به ‪ 98/1‬درصد در شهريورماه ‪ 8931‬رسيد‪ .‬بيا توجيه بيه‬
‫موارد يادشده و با درک شراي آتي هشور‪ ،‬بانک مرهزي مجموعهاي از اقدامها و تدابير سياستي و نظارتي را با هدف ثتات ب شيي بيه‬
‫بازارهاي پول و ارز و هنترل فعاليتهاي سفته بازانه انجام داد هه تقويت نستي ثتات بيازار ارز در نيميه دوم سيال ‪ 8931‬را بيه هميراه‬
‫داشت‪.‬‬
‫فصلنامه روند‪ ،‬سال بيست و پنجم‪ ،‬شمارههای ‪ 18‬و ‪ ،18‬بهار و تابستان ‪8931‬‬ ‫‪6‬‬

‫تجزيه و تحليل سياستهای اقتصادی‬

‫با توجه به شرايط ويژه پديدد مددده ب بدا اب اب ب ابتددا سدا ‪ 7931‬ناشد ا انتاداب پسوسدته ار داب‬
‫ب ردروب ي دداه‬ ‫ولت مدريکا ب رصوص برجام‪ ،‬ولت و بانک درکدي‬ ‫دوضعگسر ها دنف دقامها‬
‫ولدت‬ ‫جديد با پايدهبيدي کر ندد‪ .‬ب ايد باسدتا‪ ،‬دصدوبه سدتا ااتصدا‬ ‫سا ‪ 7931‬ترتس ات اب‬
‫بهدنظوب هدايت واب ات کاالها و رددات به کانا ها بسم ‪ ،‬اطمسنان ا با گات اب حاصد ا صدا بات‬
‫کاوب به اولويتها و نسا ها وااع کادوب و جودوگسر ا‬ ‫کاوب‪ ،‬تخصسص دنابع اب‬ ‫به چرره ااتصا‬
‫ب ررضده و تقاضدا بدا اب اب ‪،‬‬ ‫ا طريق ااچاق و رروج سردايه و ايجا شفارست کادد‬ ‫رروج دنابع اب‬
‫تنظسم و اجرا شد‪ .‬ب چابچوب ترتس ات جديد اب ‪ ،‬دقرب شد بانک درکي نس ت به تأدس اب برا تمام‬
‫کاوب بر‬ ‫ب چابچوب اوانس و دقربات صا بات و واب ات و دقربات اب‬ ‫نسا ها اانون تجاب و تولسد‬
‫د نا هر الب ‪ 00444‬بيا اادام کند و ضوابط و دقربات جديد نسي ب رصوص تدأدس اب ددوب نسدا‬
‫يگدر‬ ‫واب کنندگان‪ ،‬رريد و رروش اب و نگهداب من و نسي تأدس نسا ها وااع دطرح شد‪ .‬ا اادامهدا‬
‫بانک درکي بهدنظوب تسهس تأدس اب ‪ ،‬ايجا رضا اد برا رريدابان و رروشندگان اب و ادکان ايجدا‬
‫(نسمدا) بدو ‪.‬‬ ‫رضا باابت صراران برا تأدس اب دتقاضسان‪ ،‬استقراب سادانه نظام يکپابچه دعدادتت اب‬
‫و ب اب ي هادتدداه سدا ‪7931‬‬ ‫اي سادانه ب اوارر بهم داه سا ‪ 7931‬بدهطدوب م داياد باهانددا‬
‫اجراي شد‪.‬‬
‫و نسي اريايش تقاضا بدرا واب ات‬ ‫ب ا اده‪ ،‬با تاديد تنشها و دنف شدن انتظابات محا ااتصا‬
‫ب نرخ ثابت هر الب ‪ 00444‬بيا ‪ ،‬ولت و بانک درکي بدا دتحظده بدا روب سساسدتهدا يا شدده و‬
‫اادام کر ه و ب تابيخ‬ ‫به با بسن سساستها اب‬ ‫بهدنظوب صسانت و جووگسر ا هدب برت ذراير اب‬
‫جديد با ابائه کر ند‪ .‬دوا اي دصوبه شاد دحدو شدن اب باندک‬ ‫‪ 71‬در ا داه سا ‪ 7931‬بسته اب‬
‫درکي (اب حاص ا صا بات نفت ) به واب ات کاالهدا گدروه يدک (کاالهدا اساسد ‪ ،‬ضدروب ‪ ،‬ابو و‬
‫دويودات و تجهسيات پيشک )‪ ،‬با گات صرار ها بده ررصده د دا الت اب ‪ ،‬تعسدس ندرخ اب بدا اب ثانويده‬
‫بهصوبت توارق بس صا بکنندگان و واب کنندگان و بدون دداروه بانک درکدي ‪ ،‬بده بسدمست شدنارت‬
‫بهصوبت اسکناس با تضمس باندک درکدي بدو ‪ .‬ا‬ ‫با اب م ا اب و دجا شدن بانکها به سپر هگسر اب‬
‫‪1‬‬ ‫نگاهي به اقتصاد‬

‫کاوب‪ ،‬دحدو شدن نقدش ولدت و باندک درکدي بده‬ ‫ديايا اي بسته د توان به صسانت ا ذراير اب‬
‫انجام اادامها نظابت و تنظسم ‪ ،‬اريايش شفارست با اب اب ‪ ،‬اريايش تمايد صدا بکنندگان بده ررضده اب‬
‫ب شرايط تحريم اشابه کر ‪.‬‬ ‫حاص ا صا بات و تخصسص هدرمند دنابع دحدو اب‬
‫و تعمسدق بدا اب ثانويده‪ ،‬ضدوابط‬ ‫ب اي باستا‪ ،‬بانک درکي به دنظوب اجدرا بسدته جديدد اب‬
‫اجراي ‪ ،‬بخانادهها و ستوبالعم ها تکمسو با ابتغ کر که بهطوب نمونه دد تدوان بده " سدتوبالعم‬
‫رريد و رروش اب ب ش که صرار ها دجا "‪" ،‬بخاناده تأدس اب دصابف رددات "‪" ،‬ضدوابط اجرايد‬
‫ترتس ات سپر هگذاب اب "‪" ،‬بخاناده دربوط به رروش و پر اردت اب دسداررت و انادجوي توسدط‬
‫بانکها"‪ " ،‬ستوبالعم رريد و رروش اب به صوبت اسکناس توسط صدرار هدا دجدا "‪ " ،‬سدتوبالعم‬
‫کادوب حدداک ر‬ ‫دربوط به تعهد صا بکنندگان به با گر اندن اب حاص ا صا بات کاال به چرره ااتصا‬
‫ظرف سه داه ا تابيخ صدوب پروانه صا بات گمرک " و ابتغ "بخادناده بده ‪ 77‬باندک رادد بده دنظدوب‬
‫تأدس اب به صوبت اسکناس برا بخا ا دصابف رددات (دانند شهريه اناجويان‪ ،‬اب بدان ‪ ،‬هيينه‬
‫ولت و غسر ولت و هيينده ث دت ندام بدرا شدرکت ب م ددونهدا‬ ‫شرکتها هواپسماي ايران شاد‬
‫بس الموو )" اشابه کر ‪.‬‬
‫ب داهها ارسدر دجمورده ااددامهدا و تددابسر سساسدت و‬ ‫ب کناب دواب پسشگفته‪ ،‬بانک درکي‬
‫نظابت با با هدف دهاب و کنتر رعالستها سفتهبا انه ب ستوب کاب رو اراب ا ه است که ا جموه اي‬
‫اادامها د توان به "ارما دحدو يت بر سقف تدراکنش بو انده کدابتهدا بدانک "‪" ،‬صددوب چدکهدا‬
‫و ردابج ا کادوب" و‬ ‫ب دناطق در‬ ‫تضمسن صرراً ب وجه ذينفع"‪" ،‬دحدو کر ن کابتخوانها بانک‬
‫"نظابت اسق بر د ا الت بانک و رددات پر ارت الکترونسک" اشابه کر ‪ .‬گفتن است کده ب هدههدا‬
‫(شداد دداروده و ررضده اب ب بدا اب و يدا دحددو يت‬ ‫پساس ‪ ،‬دديريت با اب اب هموابه بر رموسات اب‬
‫وبه دؤلفه جديد به رنوان کنتر جريان بيدا بده‬ ‫ب اي‬ ‫واب ات برر ااتم) دتمرکي بو ه است؛ ول‬
‫رنوان دؤلفه جد و دؤثر ب تقاضا با اب اب ب ستوب کاب اراب گررت و ااددامهدا انجدام شدده ب ايد‬
‫با بدر بو‬ ‫ب جادعه‪ ،‬توانست دديريت دناسد‬ ‫رصوص بدون ايجا هسچگونه لطمها به د ا الت را‬
‫دحدو نمايد‪ .‬اريون بر ايد ‪،‬‬ ‫اب با به نحو دناس‬ ‫نقدينگ ايجا کند و ب اي باستا‪ ،‬تقاضا سفته با‬
‫فصلنامه روند‪ ،‬سال بيست و پنجم‪ ،‬شمارههای ‪ 18‬و ‪ ،18‬بهار و تابستان ‪8931‬‬ ‫‪8‬‬

‫ب باستا هدايت در م به سمت سپر ههدا بونددددت و ارديايش دانددگاب سدپر ههدا‬ ‫بانک درکي‬
‫ب شد که بدانک ‪ ،‬کمدک بده تدأدس‬ ‫بانک ‪ ،‬اريايش توان تسهستت ه بانکها‪ ،‬کاهش هيينه تجهسي پو‬
‫دال واحدها تولسد و نسي ث ات بخاد بده ااتصدا کادوب‪ ،‬نسد ت بده بدا بسن دعسداب دحاسد ه سدو‬
‫ا بو شماب به داهشماب و احسا دصوبه پساس شدوبا پدو و ارت داب (ددا ه‬ ‫سپر هها کوتاهددت را‬
‫(‪ )00‬ستوبالعم اجراي ا و سپر ه‪ ،‬دصوب پانصد و چهاب همس جوسه ددوبخ ‪ 7910/74/71‬شدوبا‬
‫اب ‪ -‬ااددام‬ ‫پو و ارت اب)‪ -‬که ب رس حا همخوان بساتر نسي با داهست سپر هها کوتاهددت ردا‬
‫کر ‪.‬‬
‫ب دسنه دسأله بده بانک ها به بانک درکي کده ب سدا هدا ارسدر همدوابه ا دهدمتدري‬
‫دعضتت با اب پو بو ه و بخش رمده بشد پايه پول و نقدينگ تحت تأثسر من بو ه است‪ ،‬سع شد تا‬
‫ا طريق تقويت با اب بس بانک و دذاکره جد با بانکها بدهکاب نس ت به ددديريت اضداره بر اشدت‬
‫ب نسمده وم‬ ‫بانک ها و جووگسر ا اريايش منها اادام ال م به رم ميد که اي سساست با مثداب د تد‬
‫سا ‪ 7931‬همراه بو ه است‪.‬‬
‫ب حو ه سساستها ارت اب ‪ ،‬با توجه به بانکدحوب بو ن ااتصا ايران و وجو تنگناهدا جدد‬
‫ب تأدس دال بخشها دختوف ااتصا ‪ ،‬ب سا ها ارسر جهتگسر بانک درکي بدر اولويدتبندد و‬
‫به و تخصسص دنابع بانک ‪ ،‬هدايت دنابع به سمت رعالستها تولسد ‪ ،‬تنوعبخا به دنابع تأدس ددال‬
‫ااتصا و تقويت توان تسهستت ه بانکها دتمرکي بو ه است‪ .‬ب اي باستا‪ ،‬د توان بده ارطدا رطدوط‬
‫ب بدا اب پدو و‬ ‫ب با اب بس بانک به دنظوب کداهش تنگندا ارت داب‬ ‫ارت اب به بانکها و سپر هگذاب‬
‫تأدس بخا ا نقدينگ دوب نسا بانکها ب تخصسص تسهستت به بخشهدا دولدد و تولسدد ‪ ،‬تدأدس‬
‫دال سردايه ب گر ش واحدها تولسد و رمدتاً با هددف بهدرهبدر اب ا ظررسدتهدا ردال ااتصدا ‪،‬‬
‫ب االب کدابگروههدا اسدتان ‪ ،‬تدأدس‬ ‫حمايت ا بنگاهها کوچک و دتوسط و تسهستت بونق و اشتغا‬
‫دنابع تسهستت تکوسف (دانند رريد تضمسن دحصوالت کاداوب ‪ ،‬حدوا غ غسردترا ده و اشدتغا ايد‬
‫دد جويان و نها ها حمايت )‪ ،‬همچنس ‪ ،‬تأدس دال رر رانوابها (دانند تسهستت ارضالحسنه ا واج‬
‫و تسهستت رريد کاالها دصرر با وام) اشابه کر ‪.‬‬
‫‪3‬‬ ‫نگاهي به اقتصاد‬

‫ب‬ ‫ب اي ابت اط‪ ،‬ک تسهستت پر ارت شده ش که بانک کاوب به بخشها دختوف ااتصدا‬
‫ششداهه نخست سا ‪ 7931‬برابر ‪ 9490/7‬هياب دسوساب بيا بو ه که نس ت بده بادم وبه دادابه سدا‬
‫پساس (‪ 0140/0‬هياب دسوساب بيا ) به دسيان ‪ 70/7‬بصدد ارديايش نادان دد هدد‪ .‬بسادتري سدهم ا‬
‫وبه‪ ،‬دربوط به بخدشهدا "با بگدان ‪ ،‬صدا بات‪،‬‬ ‫ب اي‬ ‫تسهستت پر ارت بانکها و دؤسسات ارت اب‬
‫رددات و دتفراه"‪" ،‬صنعت و دعدن"‪" ،‬کااوب " و "دسک و سارتمان" (به ترتسب برابر ‪،01/3 ،40/0‬‬
‫وبه صدرف‬ ‫‪ 3/7‬و ‪ 1/4‬بصد) بو ه است‪ .‬اريون بر اي ‪ 17/0 ،‬بصد ا تسدهستت پر اردتشدده ب ايد‬
‫ب بخش صنعت‬ ‫تأدس دال سردايه ب گر ش واحدها تولسد شده است‪ .‬اي سساست با اوت بساتر‬
‫و دعدن ن ا شده است؛ به طوب که ا دجموع تسهستت پر ارت شده ب اي بخش‪ 10/4 ،‬بصدد من‬
‫صرف سردايه ب گر ش واحدها صنعت و دعدن شده است‪.‬‬

‫تحوالت بخش واقعي اقتصاد‬

‫ب سهداهه نخسدت سدا‬ ‫بربس تحوالت بخش وااع ااتصا کاوب ناان د هد‪ ،‬تولسد نارالص ارو‬
‫‪( 7931‬به اسمتها ثابت سا ‪ )7934‬بر اساس دحاس ات اولسه و دقدددات بده ‪ 7111/1‬هدياب دسوسداب‬
‫بيا بسسده که ب دقايسه با بام وبه داابه سدا پسادس (‪ 7101/1‬هدياب دسوسداب بيدا )‪ 7/1 ،‬بصدد‬
‫ب رص نخست سا ‪ 7931‬بدر حسدب بخدشهدا‬ ‫اريايش يارته است‪ .‬دروب بر رموکر بشد ااتصا‬
‫وبه‪ ،‬اب ش اريو ه رعالستها "نفت"‪"،‬حم و نقد ‪ ،‬ان داب اب و‬ ‫ناان د هد ب اي‬ ‫دختوف ااتصا‬
‫ابت اطات"‪" ،‬برق‪ ،‬گا و مب" و "رددات دستغتت و رددات حررها و تخصص " بده ترتسدب بدا سدهم‬
‫ب اريايش تولسدد ناردالص ارود‬ ‫برابر ‪ 4/7 ،4/4 ،7/0‬و ‪ 4/7‬واحد بصد ا بشد ااتصا ‪ ،‬نقش دؤثر‬
‫اشتهاند‪ .‬ب دقاب ‪ ،‬اب ش اريو ه رعالستها "صنعت" و "با بگان ‪ ،‬بستوبان و هتوداب " با سهم برابدر‬
‫وبه ددان‬ ‫ب ايد‬ ‫ب تولسد نارالص ارو‬ ‫‪ -4/0‬و ‪ -4/7‬واحد بصد ا بشد ااتصا ‪ ،‬نقش کاهندها‬
‫اشتهاند‪.‬‬
‫تحوالت شارصها رموکر گروهها کااوب ‪ ،‬نفت‪ ،‬صنايع و دعا ن و ردددات‪ ،‬د دت بدو ن‬
‫بشد اب ش اريو ه ب تماد بخشها يا شده ب سدهداهده نخسدت سدا ‪ 7931‬با نادان دد هدد‪ .‬ب‬
‫نس ت به وبه داابه سدا پسادس ‪ 4/9‬بصدد‬ ‫سهداهه نخست سا ‪ 7931‬اب ش اريو ه گروه کااوب‬
‫فصلنامه روند‪ ،‬سال بيست و پنجم‪ ،‬شمارههای ‪ 18‬و ‪ ،18‬بهار و تابستان ‪8931‬‬ ‫‪01‬‬

‫دسنه حاک ا من است که تولسد دحصدوالت بارد ‪،‬‬ ‫اريايش ناان د هد‪ .‬برموب ها انجام شده ب اي‬
‫وبه نس ت به وبه داابه سا پسادس بده ترتسدب ‪ 9/1 ،0/7‬و ‪ 4/4‬بصدد ارديايش‬ ‫ب اي‬ ‫باغ و اد‬
‫يارته است؛ همچنس ‪ ،‬اب ش اريو ه گروه نفت نسي ب رص نخست سا ‪ 7931‬بشد ‪ 4/0‬بصدد نسد ت‬
‫دسنده نادان‬ ‫ب ايد‬ ‫به وبه داابه سا پساس با تجربه کر ه است‪ .‬نتايج حاص ا دحاس ات دقددات‬
‫د هد که اريايش نرخ بشد اب ش اريو ه اي گروه ناش ا اريايش نرخ بشد صا بات نفدت ردام‪ ،‬تولسدد‬
‫و نسي اريايش تولسد و صا بات گا ط سع نس ت به وبه داابه سا پساس بو ه است‪.‬‬ ‫دسعانات گا‬
‫گروه صنايع و دعا ن ب سهداهه نخست سا ‪ 7931‬ا نرخ بشد برابر ‪ 4/7‬بصد برروب اب شدد‬
‫که ب اي گروه‪ ،‬اب ش اريو ه بخشها "صنعت"‪" ،‬دعدن"‪" ،‬سارتمان" و "برق‪ ،‬گا و مب" بده ترتسدب‬
‫با نرخها بشد ‪ 4/7 ،0/4،-7/4‬و ‪ 0/7‬بصد دواجه بو هاند‪.‬‬
‫ب بخش صنعت‪ ،‬شارص تولسد کابگاهها بيبگ صنعت با ب ارتساب اشت سدهم حددو ‪14‬‬
‫بصد ا اب ش اريو ه بخش صنعت‪ ،‬ب سهداهه نخست سا ‪ 7931‬نس ت به وبه داابه سدا پسادس ‪،‬‬
‫وبه‪،‬‬ ‫ب ايد‬ ‫‪ 4/4‬بصد کاهش يارته است‪ .‬گفتن است که ا دجموع ‪ 00‬بشته رعالست رمدده صدنعت‬
‫اشتهاند؛ همچنس ‪ ،‬بساتري سدهم‬ ‫يا ه بشته رعالست صنعت با ضريب اهمست ‪ 03‬بصد بشد د ت‬
‫ا اريايش شارص تولسد کابگاهها بيبگ صنعت به ترتسب دربوط به رعالست تولسد صنايع رويات اساسد ‪،‬‬
‫صنايع تولسد وساي نقوسه دوتوب تريور‪ ،‬نسم تريور و صنايع تولسد دوا غذاي بو ه است‪.‬‬
‫ب سدارتمان دنداطق شدهر بده‬ ‫ب بخش سدارتمان‪ ،‬اب ش سدردايه گدذاب بخدش رصوصد‬
‫ب رص نخست سا ‪ 7931‬نس ت به وبه داابه سدا پسادس ‪ 71/3‬بصدد ارديايش‬ ‫اسمتها جاب‬
‫يارته است‪ .‬با ارما شارصها اسمت دتناظر و تعدي بام يا شده‪ ،‬ندرخ بشدد اب ش ارديو ه سدارتمان‬
‫بخش رصوص به اسمتها ثابت سا ‪ 7934‬برابر ‪ -0/4‬بصد برموب شده است‪ .‬سرانجام‪ ،‬بدا احتسداب‬
‫بام يا شده و نسي بدا ب نظدر گدررت اب ش ارديو ه سدارتمان ولتد ‪ ،‬ندرخ بشدد بخدش سدارتمان بده‬
‫اسمتها ثابت سا ‪ 7934‬برابر ‪ 4/7‬بصد برموب د شو ‪.‬‬
‫همچنس ‪ ،‬اب ش اريو ه گروه ردددات نسدي ب سدهداهده نخسدت سدا ‪ 7931‬ا ندرخ بشدد ‪7/7‬‬
‫بصد برروب اب شده است‪.‬‬
‫‪88‬‬ ‫نگاهي به اقتصاد‬

‫تحوالت بخش اسمي اقتصاد‬

‫الف) وضعيت متغيرهای حوزه پولي و اعتباری‬

‫ب پايان شهريوب سا ‪ 7931‬به ‪ 71109/1‬هياب دسوساب بيا بسسد کده نسد ت بده پايدان‬ ‫حجم نقدينگ‬
‫ب ‪ 70‬داهه دنته به شهريوب سا‬ ‫شهريوب سا ‪ 7931‬به دسيان ‪ 04/9‬بصد بشد اشت‪ .‬بشد نقدينگ‬
‫‪ 7931‬ب دقايسه با بشد اي دتغسر ب ‪ 70‬داهه دنته به شهريوب سدا ‪ )09/1( 7931‬برابدر ‪ 9/4‬واحدد‬
‫ب ششداهه نخسدت سدا ‪ 7931‬ا بشدد برابدر ‪ 3/9‬بصدد‬ ‫بصد کاهش اشت؛ همچنس ‪ ،‬نقدينگ‬
‫برروب اب شد که ب دقايسه با بشد وبه داابه سا ‪ 74/3( 7931‬بصد)‪ ،‬برابر ‪ 7/1‬واحد بصدد کداهش‬
‫ناان د هد‪.‬‬
‫ب پايان شهريوب سا ‪ 7931‬با بشد برابر ‪ 3/1‬بصدد نسد ت بده پايدان اسدفند‬ ‫حجم پايه پول‬
‫‪ 044/9( 7931‬هياب دسوساب بيا اريايش) به ‪ 0904/7‬هياب دسوساب بيا بسسد که نسد ت بده بشدد وبه‬
‫داابه ب سا ‪( 7931‬برابر ‪ 3/9‬بصد)‪ 4/9 ،‬واحد بصد ارديايش نادان دد هدد‪ .‬ردالص ابايد هدا‬
‫رابج بانک درکي با ‪ 3/4‬بصد اريايش نس ت به پايان سا ‪ 7931‬و سهم ريايندده برابدر ‪ 3/1‬واحدد‬
‫ب ششداهه سا ‪ 7931‬بو ه است‪ .‬دطال ات بانک درکدي‬ ‫بصد‪ ،‬دهمتري راد رياينده بشد پايه پول‬
‫ا بانکها با ‪ 70/7‬بصد اريايش نس ت به پايان سا ‪ 7931‬و با سهم ريايندده برابدر ‪ 1/1‬واحدد بصدد‪،‬‬
‫ب ششداهه نخست سا ‪ 7931‬بو ه است‪.‬‬ ‫يگر رياينده بشد پايه پول‬ ‫راد‬
‫ب پايان شهريوب ‪ ،7931‬ضريب رياينده نقدينگ بده بادم ‪ 1/797‬بسدسد‪ .‬بددي ترتسدب‪ ،‬ضدريب‬
‫رياينده نقدينگ نس ت به پايان سا ‪ 4/9 ،7931‬بصد کاهش يارت که ب دقايسه بدا بشدد وبه دادابه‬
‫سا ‪ 7/4( 7931‬بصد)‪ 7/1 ،‬واحد بصد کاهش ناان د هد‪.‬‬
‫ب) تحوالت بخش خارجي اقتصاد‬
‫بر اساس برموب ها دقددات ‪ ،‬ب سهداهه نخست سا ‪ 7931‬ددا ا حسداب جداب تدرا پر اردتهدا بدا‬
‫اريايش ‪ 731/7‬بصد نس ت به ددت داابه سا ‪ ،7931‬به ‪ 77/7‬دسوساب الب بسسد‪ .‬ارديايش صدا بات‬
‫ب ايد‬ ‫نفت و به ن ا من اريايش دا ا حساب کاال‪ ،‬دهمتري راد دؤثر ب اريايش دا ا حساب جاب‬
‫وبه بو ‪ .‬ب سهداهه نخست سا ‪ ،7931‬اب ش روب صا بات کاال با ‪ 91/4‬بصد اريايش نس ت بده وبه‬
‫فصلنامه روند‪ ،‬سال بيست و پنجم‪ ،‬شمارههای ‪ 18‬و ‪ ،18‬بهار و تابستان ‪8931‬‬ ‫‪01‬‬

‫وبه‪ ،‬اب ش ردوب واب ات کداال بدا ‪4/0‬‬ ‫ب ايد‬ ‫داابه سا پساس به ‪ 03/9‬دسوساب الب بسسد‪ .‬همچندس‬
‫بصد اريايش نس ت به بام داابه سا ‪ ،7931‬به ‪ 71/0‬دسوسداب الب بسدسد‪ .‬دجمدوع تعهددات ردابج‬
‫کاوب ب پايان شهريوبداه سا ‪ 7931‬بام ‪ 90/1‬دسوساب الب بو کده ‪ 14/0‬بصدد (‪ 07/9‬دسوسداب الب)‬
‫من با تعهدات بالقوه و ‪ 90/1‬بصد (‪ 77/9‬دسوساب الب) من با تعهدات بالفع (بده ها رابج ) تاکس‬
‫د ا ‪ .‬سهم بده ها کوتاهددت ا کد بدده هدا ردابج (تعهددات بالفعد ) ‪ 93/0‬بصدد و سدهم‬
‫ب دقطع دان يا شده‪ 14/1 ،‬بصد بو ‪.‬‬ ‫بده ها بوندددت ا ک بده ها رابج‬
‫پ) تحوالت بودجه عمومي دولت‬
‫رموکر دنابع و دصابف بو جه ولت ب ششداهه نخست سا ‪ 7111/4 ،7931‬هياب دسوسداب بيدا بدو‬
‫که نس ت به وبه داابه سا پساس ‪ 90/1 ،‬بصد اريايش يارت‪.‬‬
‫ولت ب ششداهه نخست سا ‪ ،7931‬با ارديايش ‪ 77/1‬بصدد نسد ت بده‬ ‫بمددها رمود‬
‫وبه داابه سا ‪ 7931‬به حدو ‪ 190/1‬هياب دسوساب بيا بسسد‪ .‬اي بام نس ت به بادم دصدوب بو جده‬
‫وبه‪ ،‬بمددها دالسات با اريايش ‪ 71/1‬بصدد و سداير بمدددها بدا‬ ‫‪ 41/1‬بصد تحقق اشت‪ .‬ب اي‬
‫کاهش ‪ 0/4‬بصد نس ت به ددت داابه سا پساس همراه بو ند‪ .‬سهم بمددها دالسات ا ک دندابع‬
‫وبه‪ 03/3 ،‬بصد بو ‪.‬‬ ‫ولت ب اي‬ ‫بو جه رمود‬
‫اباي ها سردايها با بشد ‪ 04/1‬بصد نس ت بده‬ ‫ب ششداهه نخست سا ‪ ،7931‬واگذاب‬
‫ددت داابه سا ‪ 7931‬و دا ا تحقق ‪ 74/9‬بصد ‪ ،‬به بام ‪ 190/4‬هياب دسوساب بيا بسسد‪ .‬سهم دنابع‬
‫وبه‪ 91/4 ،‬بصد بدو ‪.‬‬ ‫ولت ب اي‬ ‫اباي ها سردايها ا ک دنابع بو جه رمود‬ ‫حاص ا واگذاب‬
‫ب ششداهه ابتداي سدا ‪ 7931‬ب دقايسده بدا دددت دادابه سدا ‪ 7931‬بدا‬ ‫اباي ها دال‬ ‫واگذاب‬
‫ولدت با بده ردو‬ ‫اريايش ‪ 14/4‬بصد دواجه بو و حدو ‪ 00/3‬بصد ا کد دندابع بو جده رمدود‬
‫اباي ها دال ‪ ،‬اوباق دال استد با رموکدر ‪739/0‬‬ ‫ارتصاص ا ‪ .‬ا رواد اصو بشد باال واگذاب‬
‫هياب دسوساب بيال بو ‪.‬‬
‫‪89‬‬ ‫نگاهي به اقتصاد‬

‫ب ششداهه نخست سا ‪ ،7931‬پر ارت هيينهها جاب بدا بشدد ‪ 07/3‬بصدد نسد ت بده‬
‫وبه داابه سا ‪ 7931‬به ‪ 7943/3‬هياب دسوساب بيا اريايش يارت و بسش ا ‪ 11/1‬بصد دصابف بو جه‬
‫با جذب کر ‪.‬‬
‫پر ارت بابت تموک اباي ها سردايها (پر ارتهدا رمراند ) ب شدشداهده نخسدت سدا‬
‫‪ 7931‬به بسش ا ‪ 011/0‬هياب دسوساب بيا بسسد که ب دقايسه با ددت دادابه سدا ‪ 11/0( 7931‬هدياب‬
‫دسوساب بيا ) اريايش ااب دتحظها يارته و با ردم تحقق ‪ 74/1‬بصد نس ت به بادم دصدوب دواجده‬
‫وبه‪ 74/1 ،‬بصد بو ‪.‬‬ ‫ولت ب اي‬ ‫شده است‪ .‬سهم پر ارتها رمران ا ک دصابف بو جه رمود‬
‫ولدت ا دحد‬ ‫ب ششداهده نخسدت سدا ‪ 7931‬تنهدا ‪ 01/4‬بصدد پر اردتهدا هييندها‬
‫بمددها رمود تأدس شده است و تحت تأثسر بشد کمتر بمدددها رمدود نسد ت بده هييندههدا‬
‫جاب ‪ ،‬کسر "ترا رموسات " با اريايش ‪ 97/0‬بصد نس ت به وبه داابه سا پساس به ‪ 101/1‬هياب‬
‫وبه‪ 14/0 ،‬بصدد ا پر اردتهدا هييندها و رمراند ا دحد‬ ‫دسوساب بيدا بسدسده اسدت‪ .‬ب ايد‬
‫ابايد هدا ددال‬ ‫بمددها رمود و رروش اباي ها سردايها و باا دانده ا دح رالص واگدذاب‬
‫وبه‪ ،‬تحت تأثسر بشد کمتر دجموع بمددها رمود و واگدذاب‬ ‫(ايجا بده ) تأدس شده است‪ .‬ب اي‬
‫ب دقايسه با بشد دجموع پر ارتها جاب و رمراند ‪ ،‬کسدر "تدرا رموسدات و‬ ‫اباي ها سردايها‬
‫سردايها " نسي با ‪ 744/4‬بصد اريايش نس ت به وبه داابه سا ‪ 7931‬بده ‪ 910/9‬هدياب دسوسداب بيدا‬
‫بسسد‪.‬‬
‫ت) تحوالت بازار داراييها‬
‫ب ششداهه نخست سا ‪ ،7931‬دتوسط نرخ اسدم يدوبو و الب ب بدا اب بدس بدانک بده ترتسدب برابدر‬
‫‪ 03011‬و ‪ 07340‬بيا بو که نس ت به وبه داابه سدا پسادس ‪ 99/1 ،‬و ‪ 01/9‬بصدد بشدد اشدت‪.‬‬
‫اسمت تماد اطعات سکه طت نسي ب ششداهه نخست سا ‪ 7931‬نس ت به وبه دادابه سدا پسادس‬
‫اريايش يارت که اي اريايشها رمدتاً ناش ا تحوالت نرخ الب ب وبه دوب بربس بدو ‪ .‬ب ايد دسدان‪،‬‬
‫ببع سکه با ‪ 749/1‬بصد و سکه طرح جديد با ‪ 794/9‬بصد به ترتسب کمتري و بساتري اريايش با بده‬
‫رو ارتصاص ا ند‪ .‬ب پايان ششداهه نخست سا ‪ ،7931‬شارص ک بدوبس و اب ش بدا اب بدوبس‬
‫فصلنامه روند‪ ،‬سال بيست و پنجم‪ ،‬شمارههای ‪ 18‬و ‪ ،18‬بهار و تابستان ‪8931‬‬ ‫‪01‬‬

‫نس ت به پايان سا ‪ 7931‬به ترتسب با ‪ 17/1‬و ‪ 14/7‬بصد بشد همراه بو ند‪ .‬ب ررابدوبس نسدي شدارص‬
‫ک و اب ش با اب به ترتسب با ‪ 17/9‬و ‪ 01/9‬بصد بشد نس ت به پايان سا ‪ 7931‬همراه شدند‪.‬‬

‫جمعبندی‬
‫و تادديد انگسديههدا‬ ‫رروج يکجان ه مدريکا ا برجدام بدا تغسسدر جهدت ب انتظدابات رعداالن ااتصدا‬
‫سفتهبا ‪ ،‬با ابها اب و طت با با نوسانات شديد دواجه کر ‪ .‬بپ تحوالت بخ ا ه‪ ،‬باندک درکدي بدا‬
‫توجه به اهمست و پسچسدگ ها شرايط به وجو مدده ب ااتصا کاوب‪ ،‬تمرکي رو با بر ث اتبخاد بده‬
‫با ابها پو و اب و کنتر رعالستها سفتهبا انه دعطوف اشت‪ .‬ب اي باستا‪ ،‬باندک درکدي بدا اتخداذ‬
‫ترتس ات و سساستها اب ‪ ،‬دجموره اادامها و تدابسر سساست و نظابت با با هدف کنتر جريدان بيدا‬
‫ب تقاضا با اب اب ن ا کر ‪.‬‬ ‫به رنوان دؤلفه دؤثر و جد‬
‫ب‬ ‫ب بشد پايه پول و نقددينگ‬ ‫همچنس ‪ ،‬با توجه به نقش دسوط بده بانکها به بانک درکي‬
‫ب چند داه گذشته تتش کر ه است تا ا طريق تقويت با اب بس بانک‬ ‫طو سا ها ارسر‪ ،‬بانک درکي‬
‫و دذاکره با بانکها بدهکاب‪ ،‬اضاره بر اشت بانکها با کنتر کند که با ستاوب ها د تد نسدي همدراه‬
‫بو ه است‪ .‬اريون بر اي ‪ ،‬ب باسدتا اجدرا سساسدت پدول و ددديريت بهتدر ندرخ سدو ‪ ،‬کنتدر تدوبم‪،‬‬
‫سادانده اضاره بر اشت بانکها و تعسس چابچوب داخص برا ارطا ارت اب بده باندکهدا و دؤسسدات‬
‫بيارت وثسقه با ب ستوب کاب رو‬ ‫ارت اب ‪ ،‬بانک درکي اجرا رموسات با اب با و ارطا ارت اب ب ا ا‬
‫اراب ا ه است‪.‬‬
‫انتظاب د بو با پسگسر و اجرا دجدانه دجموره اادامها و تدابسر سساست و نظابت ارسر‪ ،‬اريون‬
‫بر ث اتبخا به با اب پو و کنتر رعالستها سفتهبا انه‪ ،‬دسنه دناسبتر برا اصدتح نظدام بدانک ‪،‬‬
‫کاهش هيينه بانکها و هدايت ارت ابات بانک به سمت رعالستها دولد و تولسد رراهم شو ‪.‬‬