తేనె పలుకుల అన్నమయ్య PDF

‘˚HÓ|ü\T≈£î\ nqïeTj·T´
&Ü. <˚e>∑TbÕÔ|ü⁄ dü÷s¡´>∑D|ü‹sêe⁄

s¡d»ü „ yêÚ≤´qeTT
‘˚HÓ|ü\T≈£î\ nqïeTj·T´
yêÚ≤´q+ : &Ü.&ç.j·Tdt. >∑D|ü‹ sêe⁄
düs¡« Vü≤≈£îÔ\T Á>∑+<∏äø£s¡Ô$
First Edition : November 2019
Dr. D.S. Ganapati Rao

Flat No. 202, Vietla Vantage
Pedawaltair Junction,
Vijaya Nagar Palace Layout
VISAKHAPATNAM - AP - 530 017
Cell : 98491 29917
e-mail : drdsganapatirao@gmail.com
Presented Serially in RASAJNA BHARATI

a literary whats app group
E-book is prepared by
K. Prakash,
Cell : 9652275487
e-mail : kpkonathalaprakash@gmail.com
yÓ\ : neT÷\éTT
:: ii ::
&Üˆˆ <˚e>∑TbÕÔ|⁄ü dü÷s¡´ >∑D|ü‹sêe⁄
n+‘·s¡+>∑+
Áo n\y˚T\à+>± düV≤æ ‘· y˚+ø£fXÒ «¯ s¡TìøÏ Á|üD‘·T\T.
Ä˝À#·HêeTè‘·yTÓ qÆ kÕVæ≤‘·´+ >±˙, ÄbÕ‘· eT<ÛTä s¡yTÓ qÆ dü+^‘·+ >±˙
- <˚ìø£<˚ s¡kÕq+<ä+ ø£*–+#·&ÜîøÏ düeTs¡yú TÓ qÆ $. eT] á¬s+&É÷ düeTbÕfi¯fl˝À
y˚Tfi¯$ùdÔ s¡kÕq+<ä+ ~«>∑TD°øè£ ‘·+ ne⁄‘·T+<äq&É+˝À dü+<˚V≤ü y˚TeTTqï~?
Ç˝≤ dü+^‘·kÕVæ≤‘ê´\qT s¡+>∑]+∫ y˚qy˚\ ø°sqÔ¡ \T #˚dæ y˚+ø£fXÒ «¯ s¡Tìø°
n\y˚T\TeT+>∑eTà≈£L düeT]Œ+∫ n»sêeTs¡T&ÓH’ ê&ÉT nqïeTj·T´. Ä ø°s¡qÔ \T
‘˚HôÓ |s¡\˝≤+{Ï r|æ |ü<ë\‘√, bÕ\MT>∑&˝É ≤+{Ï eTè<äTeT<ÛTä s¡yTÓ qÆ uÛ≤yê\‘√,
ø£d÷ü ]Ô ‘·≥Tº|⁄ü qT>∑T e+{Ï düTs¡_fiÛ ¯ kÂs¡u≤Û \‘√ uÛ>Ñ e∑ Á‘·ŒkÕ<äeTT>± eTq
‘Ó\T>∑Tyê]øÏ n+~+#ê&ÉT nqïe÷#ês¡T´&ÉT.
H˚qT dü>≥∑ T ‘Ó\T>∑TyêDÏ.í Hê≈£L e÷$T&ç|fiü fl¯ Hêï, |üqdü‘=q\Hêï,
Äeø±j·THêï, >∑&¶É ô|s¡T>∑Hêï, |üP‘·sπ ≈£î\Hêï, ô|<äq› |ü<´ä eTHêï, nqïe÷#ês¡´
ø°sqÔ¡ \Hêï sTTwü+º .
Ç$ mìïkÕs¡T¢ $Hêï ‘·ì$rπs~ ø±<äT. ø±˙ $qï|ü⁄&ÉT á ø°sqÔ¡ \˝Àì
|ü<ë\≈£î #ê˝≤#√≥¢ nsêú\T ‘Ó*ùd$ ø±e⁄. nπs ns¡+ú ‘Ó*ùdÔ Ç+ø± u≤>∑T+&˚<˚
nqT≈£îH˚yêDÏ.í á ø°sqÔ¡ \˝Àì |ü<ë\T ì|òTü +≥Te⁄\˝À <=]πø$ ø±e⁄.
>∑‘· s¬ +&ÉT eT÷&ÉT <äXÊu≤›\T>± M{ÏøÏ nsêú˝e… s¬ H’ ê #ÓãT‘êπsyÓ÷,
yêÚ≤´Hê\T #˚kÕÔsπ yÓ÷ nì m<äTs¡T#·÷|ü⁄\‘√H˚ >∑&bç ÕqT. n|ü⁄Œ&É|ü⁄&ÉT ˇø=ÿø£ÿ
ø°sqÔ¡ ≈£î mes√ Áyêdæq nsêú\T HÓ{Ÿ ˝À ø£qã&˚$ ø±˙ n$ düeTÁ>∑+>±q÷,
:: iii ::
dü+‘·è|æøÔ s£ +¡ >±q÷ ñ+&˚$ø±e⁄. nqïeTj·T´ e÷+&É*ø£ |ü<øä √X¯+ (Áo s¡yê«
ÁoVü≤] >±] dü+ø£\q+) yÓ\Te&çq ‘·sT¡ yê‘· ø=ìï |ü<ë\≈£î nsêú\T ‘Ó *ùd
kÂ\uÛ´Ñ + ø£*–+~. Ç+ø± ø=ìï |ü<ë\T |ü]cÕÿsêìøÏ H√#·Tø√H˚˝<Ò Tä .
Çø£ Ç+‘·≈î£ eTT+<äT nø£ÿ&Éøÿ£ &É <=]πø ‘ê‘·Œsê´\T, {°ø\ £ ÷
ø°sqÔ¡ \˝Àì central idea qT Á|ü‹bÕ~+#˚y˚ ø±ì øÏ¢wüº |ü<ë\÷ yê{Ï
nq«j·÷\÷ <ë≥y˚ùd$. yÓqø£{øÏ Ï $X¯«Hê<∏ä yês¡qï≥Tº bÕsƒ≈¡ î£ ìøÏ mø£ÿ&É
nqTe÷qyÓ÷ yêÚ≤´‘·≈L£ nø£ÿ&˚ nqTe÷qeTT nqï Ø‹˝ÀH˚ kÕπ>$.
mHêïfi¯fl qT+#√ nqïe÷#ês¡´ ø°sqÔ¡ \≈£î düT\uÛ+Ñ >± ns¡eú Tj˚T´
Ø‹˝À yê´K´\T Áyêj·÷\qT≈£î+≥÷ ñ+&˚yê&çì. $+≥Tqï|ü⁄&ÉT ø=ìï
$∫Á‘êsêú\T düTŒ¤]+#˚$. ø±˙ düeTÁ>∑+>± ø°sqÔ¡ qT $e]+#·&ÜìøÏ e÷Á‘·+
n~ dü]b˛<äì|æ+#˚~. á ˝À>± e÷ ô|<äq› ï >±] ≈£îe÷s¡T&ÉT ∫. düT˙˝Ÿ
nqïe÷#ês¡´ ø°sqÔ¡ \≈£î $es¡D\T Áyêj·TeTì n&ÉT>∑T‘·÷ ñ+&˚yê&ÉT.
ªn˝≤π>μ nq&Éy˚T ø±˙ $wüj·T+ <ë≥y˚dü÷Ô e#êÃqT. ∫e]øÏ düπs
Á|üjT· ‹<ë›eTì|æ+∫+~. ~–‘˚H˚ ø±ì ˝À‘·T ‘Ó*j·T˝Ò<Tä .
á yê´K´\T sêùd $wü j · T +˝À H˚ q T ø=ìï ìj· T e÷\T
ô|≥Tº≈î£ HêïqT. n$
1. ø°s¡Ôq\≈£î $es¡D düeTÁ>∑+>± ñ+&Ü*. nìï |ü<ë\≈£L ns¡ú
düeTq«j·T+ #˚j÷· *.
2. |ü<ë\≈£î nsêú\T #Óù|Œ≥|ü⁄&ÉT ‘Ó*j·Tì |ü<ë\qT <ë≥y˚j·T
≈£L&É<äT. ‘Ó*dæq #√≥¢ #ÓãT‘·÷H˚ ‘Ó*j·Tì$ ‘Ó*j·T˝Ò<äì
ìC≤sTTr>± #ÓbÕŒ*.
3. y˚sπ yês¡T n|üŒ{Ïøπ #˚dqæ yê´K´˝Àì eT+∫#Ó&\
¶É CÀ*øÏ b˛≈£L&É<äT.
me]ô|’Hê $eTs¡Ù\T #˚jT· ≈£L&É<Tä .
4. s¡øs£ ø¡ ±\ nq«j·÷\≈£î M\Tqï|ü⁄&ÉT - n˝≤ nq«sTT+#·&ÜìøÏ
:: iv ::
M\Tqï<ä˙, H˚qT #Ó|Œæ q<˚ ìX¯ÃsTT+|ü<–ä q ns¡eú TT ø±<ä˙ $e]+∫
#ÓbÕŒ*.
5. e÷+&É*ø£ |ü<ë\≈£î nsêú\T #Óù|ŒeTT+<äT ˇø£{øÏ Ï s¬ +&ÉTkÕs¡T¢
ìsêúsD
¡ #˚dTü ≈£îì e÷Á‘·yT˚ Áyêj·÷*.
6. ø=s¡T≈£î&ÉT |ü&ìÉ bÕ<äeTT\/|ü<eä TT\ uÛ≤yê\T ‘√∫q $<Û+ä >± #Ó|æŒ
Äj·÷ ‘êe⁄\˝À Ç+ø± ô|<ä\ › |ü]cÕÿs¡+ nedüse¡ Tî ‘Ó*j·T
CÒj÷· *.
|ü<ë\≈£î nsêú\T ‘Ó*j·Tø£ b˛‘˚ m˝≤>√ ø£w|ºü &ü ç ì|òTü +≥Te⁄\˝À
yÓ‘·Tø√ÿe#·TÃ. ˇø=ÿø£ÿkÕ] |ü<äã+<Ûë\≈£î nsêú\T ‘Ó*ùd$ ø±e⁄.
ñ<ëVü≤s¡D≈£î ªª>±*H˚ b˛j·÷ ø£\ø±\eTTμμ nH˚ ø°sqÔ¡ ˝À >±*H˚ b˛j·÷
nH˚<ëìøÏ ns¡+ú @$T{À #ê˝≤s√E\T Ä˝À∫+#êqT. >±*/H˚/b˛j·÷ nH˚
eT÷&ÉT |ü<ë\÷ ‘Ó*dæqy˚. ø±˙ Ä |ü<ãä +<ÛëìøÏ ns¡yú T˚ $T{Ï? >±*ì ndü\T
b˛j·T&ÉyT˚ $T{Ï? ì|òTü +≥Te⁄\T øπ e\+ |ü<ë\πø nsêú*kÕÔsTT. düe÷kÕ\≈£L,
dü+~Ûs÷¡ bÕ\≈£L nsêú\T Çj·Té⁄. n+<äT#˚‘· ì|òTü +≥Te⁄\˝À <ëìø√dü+
#·÷&É˝<Ò Tä . ø±˙ <˚ìø√düy÷Ó yÓ<Tä ≈£î‘·÷+fÒ s¡yê« yê] |ü<øä √X¯+˝À ª>±*H˚
b˛e⁄ R e´s¡e∆ TT>± ‹s¡T>∑T nì ÁyêXÊs¡T. e÷eT÷\T uÛ≤wü˝À yê&ÉT >±*øÏ
‹s¡T>∑T‘·THêï&É+{≤y˚T - n<äqïe÷≥. Ç˝≤ #ê˝≤ kÕs¡T¢ Çã“+~|ü&¶É
$wüj·÷\T yê≥+‘·≥y˚ j·÷<äè∫Ãø£+>± Ç‘·s¡ $wüj·÷H˚«wüD˝À
$&çb˛j˚T$.
eTTK´+>± nqïe÷#ês¡T´ì yÓs’ ê>∑´ ø°sqÔ¡ \T $e]+#˚≥|ü⁄&ÉT yÓw’ eíü
dü+Á|ü<ëj·÷\T, $•cÕº<«’Ó ‘· dü+Á|ü<ëj·÷\÷ ‘Ó*dæ ñ+&É&+É nedüs+¡ .
Ç$ |ü⁄düøÔ ±˝À¢ ˇø£ #√≥ <=s¡øe£ ⁄. ô|<ä\› <ë«sê ‘Ó\TdüTø√yê*. á $wüjT· +˝À
Hê≈£î ô|<ä› ne>±Vü≤q ˝Ò<Tä . n+<äT#˚‘· yê{Ïì H˚qT düeTÁ>∑+>± $e]+#·˝øÒ £
b˛j·÷qT. M{ÏøÏ Hê X¯øÔÏ y˚Ts¡≈î£ $e]+#·&ÜìøÏ Á|üjT· ‹ï+#˚qT. nsTT‘˚
Hê≈£î ‘·è|æÔ ø£\T>∑˝<Ò Tä . ø±e⁄q M{Ïì #·~y˚≥|ü⁄&ÉT bÕsƒ≈¡ î£ \T eT]ìï
:: v ::
$wüj÷· \T yê]øÏ ‘Ó*dæq ô|<ä\
› <ë«sê Á>∑V≤æ +#·e\dæq<äì $qï|üeTT.
Ç+ø=ø£ $wüjT· + #ÓbÕŒ*. Hê≈£î dü+^‘·+˝À ÁbÕ<∏$ä Tø£ Á|üyX˚ +¯ ≈£L&Ü
˝Ò<Tä . n+<äT#˚‘· nqïe÷#ês¡´ ø°sqÔ¡ \˝Àì dü+^‘· bÕsêÙ«ìï düè•+#·˝qÒ T.
øπ e\+ kÕVæ≤‘·´ $wüj÷· \T e÷Á‘·yT˚ $X¯<|ä sü #¡ >· \
∑ qT.
á $wüj·÷\T #·<äe&É+ e\¢ kÕVæ≤‘ê´_Û˝≤wüß\≈£î Äq+<ä+
ø£\T>∑e#·TÃ. eT] dü+^‘·E„\πø$T ˝≤uÛÑ+ n+{≤πsyÓ÷? ø°s¡Ôq˝Àì
uÛ≤es¡eT´‘· |ü<ä ÁbÕeTTK´+ ‘Ó\TdüT≈£î+fÒ øπ e\+ dü+^‘ê_Û˝≤wü‘√ bÕ&˚
yê]øÏ Ä uÛ≤eeTTqT |ü*øÏ+#˚ $<Û+ä >± bÕ&É&ÜìøÏ M\e⁄‘·T+~. ‘·<ë«sê
yê] dü+^‘ê_Ûe´øÏÔ yÓTs¡T>ö‘·T+~.
H˚ì$ Áyêj·T&É+ yÓTT<ä\Tô|{Ïº ù|òdãt Tø˘ ˝À Ä&çj÷Ó *+≈£î‘√ düV‰ü
Á|üø{
£ +Ï #˚yê&çì. ø=+‘· eT+~ ÁX‚j÷Ó _Û˝≤wüß\‘√ yê{≤‡|ü⁄˝À |ü+#·T≈£îH˚
yê&çì. n$ #·÷∫ ùdïVæ≤‘·T\T ø=+‘·eT+~ ø=ìï n|üŒ{Ïøπ ø=+‘·eT+~
Á|üeTTKT\T #˚dqæ yê´K´\T Hê≈£î yê{≤‡|ü⁄˝À |ü+|ü⁄‘·÷ ñ+&˚yês¡T.
yê{Ï˝À Áo neTs¡yê~ düTÁãVü≤àD´BøÏ‘å T· \T >±s¡T, Áo ‘ê&˚|*ü ¢ |ü‘·+»*
>±s¡T Áyêdæq$ m≈£îÿ>± e#˚Ã$. ø=ìï mes¡T #˚dqæ yê´K´˝À ‘Ó*j·T≈£î+&Ü
ñ+&˚$. ø±˙ n$ #·~y˚ yê&çì ø±<äT. m+<äTø£+fÒ n$ #·~$‘˚ bias
nsTTb˛‘êH˚yÓ÷qì uÛÑj·T+. yê{Ï #Ûêj·T\˝ÀìøÏ b˛sTT yê´K´˝À
ˇ]õHê*{° b˛‘·T+<äì n$ #·<eä ≈£î+&ÜH˚ ÁyêùdqT.
<ë<ë|ü⁄ >∑‘· ø=ìï <äXø¯ ±\ qT+&ç nqïe÷#ês¡´ ø°sqÔ¡ \T $]$>±
Á|ü#ês¡+ #˚jT· ã&ÉT#·Tqï$. ø£#Ø˚ \˝À düu\ ÑÛ ˝À Ä\|æ+#·ã&ÉT#·Tqï$. Ç+ø±
ø=‘·Ô ø°sqÔ¡ \qT dü«s¡|sü #
¡ &· +É , Ä\|æ+#·&+É ˝ÀH˚ X¯øj ÔÏ T· T≈£î\
Ô T yÓ∫Ã+|ü
ã&ÉT#·Tqï$. eT]jÓTTø£ |üøÿ£ ø°sqÔ¡ \ uÛ≤eeTT\T düsfi¡ y¯ TÓ qÆ ‘Ó\T>∑T˝À
‘Ó*j·TCÒjT· &ÜìøÏ ‘·>Z∑ ø£èwæ »s¡>˝∑ <Ò Hä ˚ nì|ædTü qÔ ï~. W‘ê‡Væ≤≈£î\T |üPqTø=ì
á ø°sqÔ¡ \≈£î ns¡eú TT\T, $es¡D\T ÁyêsTT+#·&+É , Áyêj·T&É+ uÛ$Ñ wü´‘·T˝ Ô À
$]$>± »s¡T>∑ >∑\eì Äø±+øÏdå Tü HÔ êïqT.
:: vi ::
Hê eT≥T≈£î Hê≈£î nqïe÷#ês¡´ kÕVæ≤‘ê´<Û´ä j·Tq+˝À Ç+ø± H˚qT
‘=*yÓTf…HºÆ ê mø£ÿ˝Ò<Hä ˚ nì|ædTü qÔ ï~. n|üŒ{Ïø|£ ⁄ü Œ&ÉT |ü<ë\≈£î nsêú\T
ì|òTü +≥Te⁄\T #·÷dæ ÁyêdæHêH˚ ø±˙ - me¬sH’ ê H˚qT ns¡+ú #Ó|Œæ q ø°sqÔ¡
>∑T]+∫ n&ç–‘˚ eTs¡˝≤ #·~$ #ÓbÕŒ*‡+<˚. Ä |ü<ë\T yê&ÉTø£˝À ˝Òøb£ ˛e&É+
e\¢ Ä |ü<eä TT\qT »„|˝ Ôæ À ñ+#·Tø√e&É+ ø£w+ºü . á Á|üjT· ‘·ï+ e\¢
nqïe÷#ês¡´ ø°sqÔ¡ \ô|’ Hê≈£î ÁbÕ<Û$ä Tø£yTÓ qÆ ne>±Vü≤q e÷Á‘·eTT ø£*–q~.
á |ü⁄düøÔ ±ìï Áo n\y˚T\à+>± düV≤æ ‘· y˚+ø£fXÒ «¯ s¡T\ |ü<|ä <ü àä eTT\
ø£&É ìy˚~+∫ #·<Tä es¡T≈£î ‘·Á‘·ŒkÕ<äeTT>± n+~düTHÔ êïqT. #·~$ ÄkÕ«~+∫
Äq+~+‘·Ts¡T>±ø£.
$XÊK|ü≥D º + uÛeÑ Bj·TT&ÉT

6`11`2019 &Üˆˆ <˚e>∑TbÕÔ|⁄ü dü÷s¡´ >∑D|ü‹sêe⁄
:: vii ::
$wüjT· dü÷∫ø£
$wüjT· eTT........................................................ |ü⁄≥
1. nqsê<äT $qsê<äT n‘·ì e÷j·T\T H˚&ÉT .......................... 1
2. Äìï dæ+>±sê\T ˙πø neT¬s >±ø£ ................................... 3
3. n|üŒ&ÉT+&˚ ø=+&É˝Àq................................................. 5
4. neTàeTà @eTeTà n\y˚T\à+>∑ Hê+#ês¡e÷à..................... 14
5. n\y˚T\TeT+>∑ ˙ n_Ûqes¡÷|üeTT ................................ 18
6. n\y˚T\T eT+>± Vü≤]j·T+‘·s¡+>± ............................... 21
7. n\s¡ #·+#·\yÓTqÆ Ä‘·à\+<äT+&É .................................. 23
8. n\s¡T\T ≈£î]j·T>∑ Hê&Óq<˚ ....................................... 27
9. Äs¡–+∫ ≈£Ls¡TÃHêï&É\y¢ ê&˚ ........................................ 29
10. Ç{Ïº eTT<äT›˝≤&ç u≤\T&˚&Éyê&ÉT .................................... 31
11. Ç{Ïº dü+kÕ]πø~j·TT ˝Ò<ëj·T ...................................... 34
12. Ç~>√ Hê uÛ≤>∑éTT @$Tôdù|ŒH˚ ................................... 36
13. Ç<ä›] ‘·eTø£eTT sTT≥Te˝…H˚ ....................................... 39
14. Çìï sêX¯ó\ j·TTìøÏ sTT+‹ #Ó\Te|ü⁄ sê• ...................... 42
15. Ç+‘·T˝≤\ #·÷&És¡eTà .............................................. 46
16. Ç+<ä]ø° nuÛj
Ñ T· eTTà *#·TÃ#˚sTT ................................... 48
17. ñ>∑TZ yÓ≥ºπs y√j·Te÷à .............................................. 51
:: viii ::
18. ñqïe÷≥ *ø£H˚\ y√<˚e .......................................... 53
19. }s¡T˝Òì bı*y˚Ts¡ .................................................. 55
20. me«&Ós¡T>∑TqT MT jÓT‘·TÔ\T ........................................ 57
21. myê«s¡T˝Òs√ Væ≤‘·e⁄ #Ó|üŒ>∑ ........................................ 59
22. m+<äT ˙≈£î Á|æj·TyÓ÷ sT÷ ‘Ó|üŒ ‹s¡TD≤fi¯ófl ...................... 61
23. @&É e\ù|&É eT∫Ãø£ j˚T&É düT<äT›\T ............................... 63
24. @eTì bı>∑&ÉT<äTy˚T sTTø£ìqT...................................... 65
25. @yÓTTø√ ∫>∑Ts¡T≥<Ûsä e¡ TTq .......................................... 67
26. @eT+{Ï y˚eT+{ÏysÓ T¡ >∑ H˚qT ....................................... 70
27. ˇø£|]ü ø=ø£|]ü y=j·÷´s¡yTÓ Æ ....................................... 74
28. z |üeHê‘·à» z|òüTqT&Ü ........................................... 77
29. n+>∑q©πs Vü‰s¡‘T· \T................................................ 80
30. n+‘·sê´MT n\dæ‹ kı\dæ‹ ...................................... 82
31. ø£f…º<äTs¡ yÓ’≈£î+sƒ¡eTT ø±D≤#Ó’q ø=+&É .............................. 85
32. ø£&É\T&ç|æ ˙sê&É>± <ä\#·T yês¡\≈£î .............................. 87
33. ø£\˝Àq ìs¡Te⁄s¡eTT n*^ ........................................ 89
34. ø±qe∫Ã ø±qsê<äT ø£eT˝≤ø£å ˙ e÷j·T .......................... 92
35. ≈£î\Tø£ø£ q&Ées√ ø=eTà˝≤\ ....................................... 94
36. ø¬ e’ \éTTqø£+f… ø¬ +’ ø£s´¡ yÓT≈£îÿ&ÉT .................................. 96
37. ø=qs√ ø=qs√ MTs¡T ≈£L]$T eT+<äT ............................. 98
:: ix ::
38. ø=eTà ‘·q eTT‘ê´\ø=+>∑T C≤s¡>∑ ................................100
39. ø=eTà˝≤\ jÓT+‘·yê&˚ >√$+<äsêE .............................102
40. ø=\ì <√|ü]øÏ >=_“fiÀfl...........................................104
41. ø£+{Ï ø£+{Ï ì\Te⁄ #·ø£ÿì y˚Tì <ä+&É\÷q÷ ...................106
42. ø£+{Ï X¯óÁø£yês¡eTT >∑&çj·T˝Ò&ç+≥ ................................109
43. >±*H˚ b˛j·÷ ø£\ø±\eTT........................................112
44. >∑Ts¡T‘Ó]–q <=+>∑ ≈£L>∑÷>∑÷ ....................................114
45. #·ø£ÿì ‘·*¢øÏ #ê+>∑TuÛÑfi≤...........................................116
46. #·\Te≈£î y˚&çøÏ dü]øÏdü] ..........................................119
47. ∫‘·E
Ô y˚&TÉ ø=qs√ #Ó*j·T˝≤\ ...................................121
48. ∫ìï •X¯óe⁄ ∫ìï •X¯óe⁄ .........................................124
49. ∫s¡T‘· qe⁄«\yê&ÉT dæHÓïø£ .........................................126
50. #·÷&Ése¡ Tà dü‘·T˝≤s¡ ...............................................129
51. #˚] j·TXÀ<ä≈£î •X¯ó$‘·&ÉT ........................................132
52. #·+<äe÷eT sêy√ C≤_*¢ sêy√ ..................................135
53. p≥T<äHê\ yê&Ée⁄ düTÁê qs¡dæ+Vü≤ ..........................138
54. CÀ n#·T´‘êq+<ä CÀCÀ eTT≈£î+<ë ..............................140
55. ‹qsêì ø=qsêì <˚e˝Àø£|⁄ü |ü+&ÉT ............................... 144
56. ‘Ó|üŒ>± eTÁsê≈£î MT<ä ‘˚˝≤&ÉTyê&ÉT ..............................150
57. ‘Ó*j·T Nø£{øÏ Ï B|üyTÓ ‘·øÔ £ .........................................153
:: x ::
58. ‘Ó*dæ‘˚ yÓ÷ø£åeTT ‘Ó*j·T≈£îqï ã+<ÛäeTT..........................155
59. ‘Ó*dæq yê]øÏ <˚e⁄&ç‘·&˚ ..........................................157
60. ‘=&çã&É dü+<äTdüT&ç <=+>±&ûì ...................................159
61. ‘=*¢ ø£\yÓ sTT$j·TT ‘=*¢ ‘êqT ø£\&Ó ..........................162
62. ‘=*¢j·TTqT eTÁsê≈£î ‘=f…º\qT q÷¬>qq ......................... 165
63. ~ã“\T yÓ≥Tº#·T <˚*q~~y√......................................167
64. BqT&ÉqT H˚qT <˚e⁄&Ée⁄ ˙e⁄......................................169
65. <˚e sT÷‘·>∑e⁄ rs¡Ãej·T´.........................................171
66. q>∑e⁄\T ì»eTì qy˚Tà<ë ........................................173
67. qyÓ÷ Hêsêj·TD Hê $qï|ü$T~y√ ..............................175
68. q\¢ì y˚Tì q>∑e⁄ #·÷|ü⁄\yê&ÉT ..................................177
69. Hê≈£î Hêπø dæ>∑ZsT÷´ì..............................................180
70. Hê≈£î+C…|üŒ¬s e\|ü⁄ q\Tb˛ ‘Ó\Tb˛ .............................182
71. HêHê{Ï Áã‘·T≈£î Hê≥ø£eTT ........................................185
72. Hêsêj·TD ˙ HêeTy˚T >∑‹ sTTø£ .................................187
73. ì‘ê´‘·Tà&Ó’ j·TT+&ç .................................................189
74. ˙eq>∑ H=ø£#√≥T ì*∫ j·TT+&ÉT≥ ˝Ò<äT .......................191
75. ˙e⁄ ‘·Ts¡>∑eTT MT<ä H˚s¡TŒ yÓTs¡j·T ...............................193
76. HÓj·TéTT\˝À¢ H˚πsfiÀfl .............................................195
77. HÓs¡_s¡T<äìï{≤qT ˙ ã+≥T .......................................199
:: xi ::
78. H˚HÓ+<äT uÀjÓT ‘êHÓ+<äT uÀjÓT ..................................201
79. |æ&øç {Ï Ï ‘·\+Áu≤\ ô|+&ç≈¢ L£ ‘·Ts¡T .................................204
80. bı*‹ »e«qeTTq ã÷eø£ |üP#Ó ................................207
81. ã+&ç $]∫ |æqïbÕ|ü\‘√ Hê&ç ..................................210
82. ÁãVü≤à ø£&ç–q bÕ<äeTT ............................................213
83. uÛ≤s¡yÓTÆq y˚|üe÷qT bÕ\Tb˛dæ ô|+∫HêqT ......................216
84. eTqdæ» düeTTÁ<ä eT<∏äq$T<˚ .....................................218
85. eTqTE&Ó’ |ü⁄{Ïº eTqTEì ùd$+∫ ................................ 221
86. eTs¡* eTs¡* »j·T eT+>∑fi¯eTT ..................................223
87. e÷|ü⁄˝Ò eTs¡DeTT\T πs|ü⁄˝Ò |ü⁄≥Tºe⁄\T..........................225
88. $Tqïø£ y˚kÕ\T e÷ì y˚T\Tø√ej·T´ .............................227
89. eTT<äT›>±πs j·TXÀ<ä ................................................229
90. eTT<äT›\T yÓ÷eTTq eTT+#·>∑qT ...................................234
91. eT÷dæq eTT‘ê´\πø˝Ò yÓTTs¡>∑T\T .................................236
92. y˚T&É˝…øÏÿ ìqTï pdæ ...............................................240
93. y˚T\Tø√ X¯+>±s¡sêj·T y˚T{Ï eT<äq >√bÕ˝≤ ...................244
94. yÓTT\¢˝Ò˝… Hê≈£î ‘·H˚ï eTT&ÉT#·T ø=eTàqy˚ ........................247
95. sêeT sêeT#·+Á<ä sê|òüTe .........................................251
96. sêeTTì X¯s¡D+fÒ s¡øÏå+N .........................................253
97. sêsê ∫qïqï .......................................................255
:: xii ::
98. sêy˚ ø√&É\ s¡≥º&ç ø√&É\ ..........................................257
99. ˝…+&√ ˝…+&√ e÷{≤*+#·s√ MTs¡T ...............................260
100. e\∫e∫Ã‹ H˚qT yêìøÏ>±qT ....................................263
101. e\|ü⁄\T e\|ü⁄\T ej·÷[ .......................................265
102. yê&É\ yê&É\ yÓ+≥ edü+‘·eTT ..................................267
103. yê&É\ yê&É\ yÓ+≥ yê&˚b˛ .....................................269
104. $qïbÕ\T $qe˝… $+‘·$+‘·\T .................................272
105. $X¯«Á|üø±X¯óq≈£î yÓ*j˚T&É ˝ÀH˚&É .................................275
106. M&ÉT ø£<˚ X‚wüß&ÉT Áo y˚+ø£{≤Á~ X‚wüß&ÉT .........................277
107. yÓ>∑Z\$T+‘ê e<Ûë e<Ûë .........................................280
108. yÓ{Ïº e\|ü⁄ #·\¢≈£î $wüßíeT÷]‹ Hêô|’ ............................282
109. yÓqπø<√ eTT+<äπs<= yÓÁ] H˚qT ................................... 285
110. y˚&TÉ ø=+<ëe÷ y˚+ø£≥–] y˚+ø£fXÒ «¯ s¡Tì ........................287
111. yÓ’wüíe⁄\T >±ìyê¬se«s¡÷ ˝Òs¡T .....................................289
112. X¯s¡DT X¯s¡DT düTπs+Á<ä düqTï‘· ...................................291
113. c˛&ÉX¯ ø£fi≤ì~ÛøÏ c˛&ÉXÀ|ü#ês¡eTT\T............................293
114. dü+<Óø±&É|⁄ü {Ïqº {Ïº kÕj·T\|ü+≥ ..................................296
115. dæ>]Z∑ ô|+&ç*≈£L‘·Ts¡ d”‘e· Tà......................................299
116. ø°åsê_∆ ø£q´ø£≈£î ÁoeTVü‰\øÏåàøÏì ...................................302
:: xiii ::
‘˚H|Ó \ü T≈£î\ nqïeTj·T´ &Üˆˆ &ç.j·Tdt. >∑D|ü‹sêe⁄
1. nqsê<äT $qsê<äT n‘·ìe÷j·T\T H˚&ÉT

nqsê<äT $qsê<äT n‘·ìe÷j·T\T H˚&TÉ
~q~q Áø=‘·Ô˝≤jÓT Á~wüº$T<˚ e÷≈£î
Ä&Ó&ç u≤\Ts¡ Vü≤] n+–* #·÷|ü⁄eTì
‘√&ÉH˚ yê]H√+&É¢ <äTeTTà\T #·*¢
á&Ée÷‘√ C…|Œü >±qT Ç+<äse¡ T÷ >∑÷&ç b˛sTT
#·÷&ÉuÀ‘˚ |ü+#·<ë¬s’ #√<äé÷jÓTqe÷à ˆˆnqsê<äTˆˆ
r≥r¬>\TkıeTà+{≤ <˚V≤ü eTT ì+&Ü>∑{ºÏ
r≥≈£î u≤\Ts¡T ‘Ó– yêb˛>±
bÕ{Ï+∫ ádüT~›$ì bÕ]‘Ó+∫ #·÷∫‘˚qT
ø√{Ï ø√{Ï kıeTTà˝≤j·T ø=‘·˝Ô Àj·Te÷à ˆˆnqsê<äTˆˆ
ø±øÏEqTï EqTï\+{≤ >∑+ô|&˚dæ ‹ì|æ+∫
yêø=*|æ u≤\T˝…\¢ yêb˛e>∑
Äø£&É Áoy˚+ø£fXÒ ó¯ &Ü u≤\\ ø£+{Ï˙s¡T
CÀø£>∑ eTT‘ê´\T ù|yÓ p&É>±H˚ y˚TeTT ˆˆnqsê<äTˆˆ
á ø°s¡Ôq˝À u≤\ø£wüßíì n\¢] e]ídüTÔHêï&ÉT.
nqsê<äT $qsê<äT n‘·ì e÷j·T\T....... ÇB m‘·TÔ>∑&É. ø£\yê]
_&É&¶ ç n\¢sêjÓT. >∑{>ºÏ ± nq˝ÒsT¡ . #Óe⁄\T ø=s¡Tø√ÿ≈£î+&Ü ñ+&É˝sÒ T¡ . Ç˝≤+{Ï
$wüj·÷\T #Ó|üŒe\dæ e∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT eTq+ kÕ<Ûës¡D+>± ªnq≈£L&É<äT >±˙
yê&ç Ä\¢] s√Eø=ø£ ø=‘·sÔ ø¡ +£ >± ø£ì|æk˛Ô+<äqTø√μ nq&É+ |ü]bÕ{Ï. nB á
m‘·T>Ô &∑ .É ªªnqsê<äT $qsê<äT yêìe÷j·T\T ~q~q Áø=‘·˝Ô ≤jÓT <äwüºe÷jÓT
e÷≈£îμμ (<äwüeº TT R ø£qã&ÉT, #·÷&Éã&ÉT). nq≈£L&É<+ä ≥÷H˚ n˙ï #Ó|⁄ü Œø√e&É+
‘Ó\T>∑T yê] n\yê≥T!
:: 1 ::
&Üˆˆ &ç.j·Tdt. >∑D|ü‹sêe⁄ ‘˚H|Ó \ü T≈£î\ nqïeTj·T´
1. Ä&ÉT≈£îH˚ ‘√{Ï |æ\¢\qT H√s¡T #·÷|æ+#· eTq&É+ (n+–* R H√{Ï
˝À|ü* uÛ≤>∑+). yêfi¯ófl H√s¡T ‘Ós¡e>±H˚ H√{À¢ <äTeTTà ø=≥º&É+.
yêfi¯ófl b˛sTT ô|<ä\› ≈£î #Ó|Œü &É+. yêfi¯fl+<äs÷¡ ≈£L&ç e∫Ã #·÷ùdÔ |æ\\¢
H√fi¯fl˝À eT{Ïº ø±<äT. |ü+#·<ës¡ø£qã&çq~. @$T #√<ä´+.
2. <ä÷\>∑T+&Ü≈£î r>∑\T (r≥ r>∑\T) ÄuÛÑs¡D≤\Tsê (kıeTà+{≤) nì
|æ\\¢ X¯Øsê\≈£î #·T≥º&+É . <ëì‘√ <äTs¡<yä d˚ æ |æ\\¢ T @&Ée&É+ (yêb˛e⁄
R u≤<Ûä‘√ @&ÉTÃ). áyês¡Ô (düT<äT›) $ì ô|<ä›\T |ü]¬>‹Ôsêe&É+. Ä
r>∑\T yêfi¯fl≈£î ø=‘·Ôø=‘·Ô ÄuÛÑs¡D≤\˝≤>± ø£ì|æ+∫q$. @+#ÓbÕŒ*?
3. ˇπsjYT EqTï rdüTø√+&çsê nì ø±øÏEqï >∑+ô|&˚dæ (>∑+|ü R ãT≥º)
‹ì|æ+#·&É+. |æ\¢\T ≈£L&Éã\Tø=ÿì (yêø=*|æ) n~ EqTïø±<äì
@e–+#·T≈£îì @&Ée&É+. n~ $ì ô|<ä›\T yÓ&ç‘˚ Ä u≤\ø£wüßíì ©\
e\¢ - yês¡T #·÷#˚≥|üŒ&çøÏ |æ\¢\ ø£˙ïfi¯ófl eTT‘ê´˝…’ ø£ì|æ+#˚$. ÇB
es¡d.ü
ø±øÏ EqTï n+fÒ ã÷E |ü{qºÏ bı<ä\ Ä≈£î\ô|’ eT+#·T|ü&ç ‘·j÷· s¬ q’
‘Ó\¢ì |ü<ës¡úeT≥ (nqïeTj·T´ e÷+&É*ø£ |ü<äø√X¯+ - s¡yê« yês¡T)
:: 2 ::
2. Äìï dæ+>±sê\T ˙¬ø neT¬s >±ø£

Äìï dæ+>±sê\T ˙πø neT¬s >±ø£
nìï≥ <˚e‘·\T ììï+<äTøπ yÓT#˚Ãs¡T
#·+Á<äTì e+{Ï yÓ÷eTT »\C≤˝Ò ø£qTï\≥
Ç+~s¡ ˙πø ‘·>∑T ˙ ø=‘·Ô\T
>=+~ H=ø£ÿ{§ø£{øÏ Ï >∑÷&Ée+<äT]~ ˙≈£î
bı+<Ó’ bÕ\yÓ*¢ ‘√ãTfÒ¢ ø£<ë ˆˆnìï dæ+>±sê\Tˆˆ
eTT≈£îÿ dü+ô|+>∑ e+{Ï~ eTT+>∑Ts¡T\T ‘˚+≥¢≥
Ç≈£îÿe\T ˙πø‘·>∑T ˙ ø=‘·Ô\T
n≈£îÿq es¡\øÏåà$ Vü≤] edü+‘· e÷<Ûäe⁄
&Óø£ÿ&É MTøÏ<ä›]ø° jÓTqsTTπø ø£<ë ˆˆnìï dæ+>±sê\Tˆˆ
<Ûsä ¡ q&ÉTeTT dæ+Vü≤eTT ‘·>T∑ >∑»>∑eTHê\T
‹s¡yÓTÆ Áoy˚+ø£fÒX¯ó <˚$ ˙πø b˛
qs¡d+æ VüQ&Ó’ j·TT+&ç ø£]>±∫ q{Ïyº êì
düTs¡‘e· T+~‹$ >±q #·T≥ºeTT˝Ò ø±yê ˆˆnìï dæ+>±sê\Tˆˆ
á ø°s¡Ôq˝À n\y˚T\TeT+>∑ n+<ëìï e]ídüTÔHêï&ÉT nqïeTj·T´.
Á|ü‹bÕ<ä+˝Àq÷ ÄyÓT s¡÷|ü+˝Àì ¬s+&ÉT $s¡T<ä∆yÓTÆq n+XÊ\T #ÓãT‘ê&ÉT.
eTs¡\ n~ m˝≤ düeT+»düyÓ÷ #Ó|æŒ düeT]úkÕÔ&ÉT.
nìï n+<ë\÷ ˙πø neT]q$. n+<äTøπ ìqTï <˚e‘·\T bı>∑T&ÉT‘ês¡T.
<˚ e ‘· \ T n+<ä y Ó T Æ q yês¡ T . yê] bı>∑ & É Ô \ T n+<ä T ≈£ î H˚ ˝≤eD´+
neTàyê]<äq&É+.
1. ˙ eTTKeTT #·+Á<äT&É≥. |ü<ëà\T (»\C≤\T) ø£qTï\≥. dü÷ø£åà+>±
#·÷ùdÔ (ø=+~ R ∫qï ∫qï eTTø£ÿ\T #˚j·T&É+) M{ÏøÏ ˇø£<ëì ø=ø£{Ï
:: 3 ::
≈£î<äs¡<äT n+{≤s¡T. ø±˙ z Ç+~sê! Ç˝≤+{Ï$ ˙πø #Ó\T¢qT (˙πø
‘·>T∑ ˙ ø=‘·\Ô T). #·+Á<äTì sêø£‘√ |ü<ëà\T eTT&ÉT#·T≈£îb˛‘êsTT. ø£\Te\T
$#·TÃ≈£î+{≤sTT ø£<ë. eT] ˙ yÓ÷eTT˝À á ¬s+&É÷ m˝≤ ø£*dæq$?
ne⁄qT á s¬ +&É÷ (#·+Á<äT&É÷, |ü<ëà\÷) bÕ\düeTTÁ<ä+˝À |ü⁄{Ïqº $.
n+<äT#˚‘· ˙≈£î ‘√ãT≥Tºe⁄\T. ø£qTø£ ˙ yÓ÷eTT˝À n$ ø£*dæyÓT*dæ
ñ+&É&É+ kÕ<Ûä´|ü&ç+~. #·ø£ÿì düeTs¡úq.
2. ˙ eTT≈£îÿ dü+ô|+>∑ j·T≥. eTT+>∑Ts¡T\T ‘·TyÓTà<ä\≥ (‘˚+≥T¢ R
‘·TyÓTà<ä\T). Ç˝≤+{Ï ø=‘·Ô kÕe÷´\T (Ç≈£îÿe\T) ˙πø ‘·>T∑ qT. ‘·TyÓTà<ä\T
dü+|ü+– ô|’ yê\e⁄. eT] eTT+>∑Ts¡T\T (eTT+<äTqTqï ‘·\ yÓ+Á≥Tø£\T)
eTT≈£îÿ MT<ä |ü&ÉT‘·÷H˚ ñ+{≤sTT.
BìøÏ düeTs¡úq #ÓãT‘·THêï&ÉT.
˙e⁄ Vü≤]øÏ Ç˝≤¢*$. (es¡ \øÏåÙ$) n+<äT#˚ Äj·Tq e÷<Ûäe⁄&ÉT (e÷
R \øÏåà. \øÏåà uÛÑs¡Ô e÷<Ûäe⁄&ÉT) e÷<Ûäe⁄&ÉT n+fÒ eT]jÓTTø£ ns¡ú+
edü+‘·T&ÉT. MT Çs¡Te⁄] ≈£L&çøj £ T˚ (mqj·TTø£) edü+‘·eTT nì ‘˚*q~.
edü+‘·+˝À dü+ô|+>∑\÷ ‘·TyÓTà<ä\÷ |üøÿ£ |üøÿ£ H˚ ñ+&ç ‘·eT‘·eT ñìøÏ
#ê≥T‘êsTT ø£<ë. n˝≤H˚ ˙ yÓ÷eTT˝Àq÷q÷.
3. ˙ q&ÉTeTT dæ+Vü≤eTTq&ÉTeTT. Ç#·≥ <Ûäs¡ ÄqT |ü<äeTT ÁbÕdü ø=s¡ πø
#˚s¡Ãã&çq~. ˙ q&Éø£\≈£î ø£]q&Éø£\T (>∑»>∑eTqeTT\T) ‘·>∑TqT.
dæ+Vü≤eTTq≈£L @qT>∑T≈£L >∑\ yÓ’s¡T<ÛäéTT eTq≈£î ‘Ó*dæq<˚.
Ç˝≤+{Ï yÓs’ T¡ <Û´ä eTT Áoy˚+ø£fXÒ «¯ s¡Tì <˚y]˚ yÓq’ ˙πø #Ó\T¢qT (˙πø b˛).
‘êqT qs¡d+æ VüQ&Ó’ (dæ+Vü≤eTT) j·TT+&ç ø£]ì (@qT>∑T) ø±∫q yêì‘√
˙e⁄ Áø°&+ç ‘·Te⁄ ø£qTø£ ˙˝À dæ+Vü≤eTT (q&ÉTeTT), @qT>∑T (>∑» >∑eTqeTT)
#·T≥º]ø£eTT ø£\T|ü⁄ø=qï$ (#·T≥ºeTT˝Ò ø±yê).
#·ø£ÿì #·eT‘êÿs¡eTT\T ø£\ ø°s¡Ôq.
:: 4 ::
3. n|üŒ&ÉT+&˚ ø=+&É˝Àq
1. n|üŒ&ÉT+&˚ ø=+&É˝Àq
Ç|üŒ|üP\ @s¡uÀ‘˚
Ç|üŒ|üP\T ø£|Œü ˝≤jÓTsê - z y˚+ø£fXÒ ¯
n|ü⁄Œ\T>∑\ yêì e\H˚ - z y˚+ø£fÒX¯
2. Äø£XÊq b˛j˚T´ø±øÏ
eT÷ø£p∫ øπ ø£yù˚ d
eT÷ø£ eT÷&ÉT $<ÛäeTT˝≤jÓTsê - z yÓ+ø£fÒX¯
Bì uÛ≤eeTT ˙πø ‘Ó\TdüTsê - z yÓ+ø£fÒX¯
3. nôVA_\j·T´ >∑T+≥˝Àq
y=\«\T ñ<äTø£b˛‘˚
y=\«˝…\¢ eT˝…˝¢ ≤j·Tsê - z yÓ+ø£fXÒ ¯
Bì uÛ≤eeTT ˙πø ‘Ó\TdüTsê - z yÓ+ø£fÒX¯
4. nôVA_˝≤q #Ó≥TºãTfÒº
uÛÑ÷$T jÓT\¢ r>∑bÕπs
ø£+∫˝Àq ø±j·Tø±#Ósê - z y˚+ø£fÒXÊ
Áos¡+>±q |ü+&ÉT|ü+&˚sê - z yÓ+ø£fÒXÊ
5. |ü⁄≥ºMT<ä #Ó≥Tº ãTfÒº
uÛ÷Ñ $TjÓT\¢ r>∑bÕπs
|üs«¡ ‘êq |ü+&ÉT |ü+&˚sê - z y˚+ø£fXÒ Ê
n+<äe#·TÃ ø√j·Tsê<äTsê - z y˚+ø£fXÒ Ê
:: 5 ::
6. #˚sTT˝Òìyê&ÉT ø√ùd
HÓ‹˝Ô ìÒ yê&ÉT y˚Tùd
ø±fi¯ófl˝Òìyê&ÉT q&É#˚ - zy˚+ø£fXÒ Ê
ô|<ä$˝Òì ∫\Tø£ ‹H˚sê - z y˚+ø£fÒXÊ
7. >∑T+≥jÓT+&ç |ü+&ÉT |ü+&˚
|ü+&ÉTø√dæ ≈£î|üŒy˚ùd
≈£î|üŒø±* j·T|ü⁄Œ r¬ssê - z y˚+ø£fÒX¯
Bì uÛ≤eeTT˙πø ‘Ó\TdüTsê - z y˚+ø£fÒXÊ
8. dü+<Óø±&É ‘·\Áyê\T
dü+~ÛB] y˚+ø£≥sêj·÷
‘Ó\y¢ ês¡Hêj·T˙&Ésê - z y˚+ø£fXÒ ¯
BìuÛ≤eeTT ˙πø ‘Ó\TdüTsê - z y˚+ø£fÒX¯
9. eTT‘ê´\ |ü+~{Ï˝Àq
eTT>∑TsZ T¡ y˚+#˚dsæ ê>∑
eTTø£ÿ+{Ï <˚e⁄ì p#˚s¡T - z y˚+ø£fÒX¯
10. @{Ï˝Àq e\y˚ùd
‘ê{Ïe÷qT ˙&É˝≤jÓT
<ä÷s¡b˛‘˚ #√≥T˝Ò<Tä sê - z y˚+ø£fXÒ ¯
11. eTT+<äT ≈£L‘·Tsê\T
ÄyÓT Ä\T≈£L‘·TsêjÓT
bı+<äT>± ô|+&Ü¢eTT ‘êHêjÓT - z y˚+ø£fÒX¯
:: 6 ::
12. Ä≈£î˝Òì n&É$ ˝Àq
eT÷&ÉT‘√ø£\ ô|<ä|› ⁄ü *ì
y˚Tø£ jÓTTø£{Ïm‹Ô $T+¬>sê - z y˚+ø£fÒX¯
13. |ü⁄qïeT yÓHïÓ \˝Àq
eHÓï˝≤&ç‘√qT>∑÷&ç
øÏHÓïs¡ MT≥T#·T bıj˚Té⁄ - z y˚+ø£fÒX¯
14. ns¡s∆ êÁ‹ y˚fi˝¯ Àì
s¡TÁ<äMDHÓ‘T· ≈Ô î£ ì
ìÁ~+∫q ìqTï bı>∑&É - z y˚+ø£fÒX¯
‘ê‹Ô«ø£∫+‘·q n~Ûøy£ TÓ qÆ yês¡T ‘·s#¡ T· ‘ê‹Ô«ø£ |ü]uÛ≤wü˝À e÷{≤¢&&É +É
#·÷dü÷Ô ñ+{≤+. Ä bÕ]uÛ≤wæø£ |ü<äC≤\+ #ê˝≤ »{Ï\+>± ñ+≥T+~.
#ê˝≤ düT\TyÓ’q uÛ≤wü˝À |ü<ë´\T #Ó|æŒq y˚eTqï ≈£L&Ü ‘ê‹Ô«ø£ |ü]uÛ≤wü˝À
Á|üùV≤[ø£\ e+{Ï |ü<ë´\T Áyêùd&ÉT. á nqïeTj·T´ |ü<+ä ≈£L&Ü n˝≤+{Ï<.˚
Bì˝À 14 #·s¡D≤\THêïsTT. n˙ï bı&ÉT|ü⁄ø£<∏ä\ e÷~] ñHêïsTT. BìøÏ
me] }Vü≤ qqTdü]+∫ yês¡T $&ÉT|ü⁄\T #Ó|üŒe#·TÃ. nsTT‘˚ nqïeTj·T´
nqT≈£îqï ns¡yú T˚ $T{À Äj·Tq≈£L, Ä ô|s¡Te÷fi¯fl≈£L e÷Á‘·yT˚ jÓTs¡Tø£. ô|>’ ±
#ê˝≤ #·s¡D≤˝À¢ Bì uÛ≤eeTT ˙πø ‘Ó\TdüTsê n+{≤&ÉqïeTj·T´ y˚+ø£fÒX¯«s¡
kÕ«$Tì ñ<˚›•+∫.
Hê≈£î ‘√∫q nq«j·÷\T H˚qT #ÓãT‘·THêïqT. Çy˚ d”«ø£]+|ü<ä–q$
nì e÷Á‘·+ nqqT. mes¡T #Ó|æŒHê n˝≤ nq˝Òs¡T.
:: 7 ::
Çø£ ø°s¡Ôq ˝ÀøÏ..........
1. n|üŒ&ÉT+&˚ ø=+&É˝Àq Ç|üŒ|üP\ @s¡uÀ‘˚ Ç|üŒ|üP\T ø£|üŒ˝≤jÓTsê z
y˚+ø£fÒX¯ n|ü⁄Œ\T>∑\ yêì e\H˚ z y˚+ø£fÒX¯
n|üŒ&ÉT R <Óe’ eTT y˚+ø£fXÒ «¯ s¡T&ÉT.
n|üŒ&ÉT+&˚ ø√≥ á <˚Vü≤eTT. á <˚Vü≤eTTqT q&çù|$ Ç+Á~j·÷\T.
Ç$ e÷qe⁄ì ÁuÛ$Ñ T+|üCkÒ ÕÔsTT. eTqdüTqT <Óe’ ∫+‘·q qT+&ç Á|üøÿ£ ‘√e\T
|ü{kºÏ ÕÔsTT. Ç|üŒ|üP\T <Óe’ dü+ã+<Ûyä TÓ qÆ $uÛ÷Ñ ‘·T\≈£î Á|ürø£\T. yê{Ïì
@s¡T≈£î+<ëeT+fÒ @s¡Tø√˙j·Te⁄. ø£|üŒ\e˝Ò #·+#·\‘·«+ ø£*–q
uÛÀ>±\qT #·÷|æ Á|ü˝ÀuÛÑô|&É‘êsTT.
Ç~ n|ü⁄Œ#˚dæ |ü|⁄ü Œ≈£L&ÉT ‹+≥Tqï yêì #·\y˚! y˚+ø£fXÒ «¯ s¡T&ÉT $yêVü‰s¡+∆
#˚dæq n|ü⁄Œ rs¡Ã&É+ ø√dü+ e&û¶ø±düT\T edü÷\T #˚düTÔHêï&ÉT ø£<ë.
Äj·Tqô|’ $düTs¡T,
2. Äø£XÊq b˛j˚T´ø±øÏ eT÷ø£p∫ øπ ø£yX˚ ‚ eT÷ø£ eT÷&ÉT $<Ûeä TT˝≤jÓTsê
z yÓ+ø£fÒX¯ Bì uÛ≤eeTT ˙πø ‘Ó\TdüTsê z yÓ+ø£fÒX¯
Äø±X¯ e÷sêZq b˛j˚Tyês¡T dæ<äT∆\T. n˝≤ e÷eT÷\T yê]øÏ n+<ä
q+‘· ñqï‘·yTÓ qÆ e÷s¡+Z ˝À yÓfifl‚ dæ<|∆ä ⁄ü s¡Twüß&ÉT (ø±øÏ) X¯+ø£sê#ês¡T´&ÉT.
Äj·Tq ø±, ø± nì øπ ø£yX˚ Ê&ÉT. X¯+ø£sT¡ ì ø±øÏ nq&ÉyT˚ $T{Ï? Äj·Tq
ø± ø± nì øπ ø£yj˚ T· &ÉyT˚ $T{Ï? ø=+#Ó+ $e]kÕÔqT. ø±øÏøÏ Ä‘·à|òTü ÀwüeTT
nH˚ |üsê´j·T|ü<+ä ñ+~ . Äj·Tq Ä‘·à ì‘·éTT nì |òTü ÀwüD #˚dHæ ê&ÉT.
ø± nH˚~ ìX¯Ãj·÷s¡úø£eTT. n~jÓTø± n+fÒ n<˚ nì ìX¯Ãj·T+>±
#Ó|üŒ&É+. Äj·Tq Ä‘·àj˚T ì‘·ýÓTÆq<äì |òüTÀwüD #˚dæ ªn<Ó’«‘·eTTμ
uÀ~Û+∫Hê&ÉT.
me]øÏ? ÁøÏ+<äqTqï eT÷ø£øÏ. eT÷ø£ nqï|ü⁄&ÉT X‚¢wü. düeT÷Vü≤eTT
nì ˇø£ ns¡ú+. eT÷>∑ nì ˇø£ ns¡ú+. Äj·Tq ne‘·]+#˚≥|üŒ&çøÏ
:: 8 ::
düHê‘·q <Ûsä à¡ + \T|üyÔ TÓ Æ b˛j˚T dæ‹ú ˝À ìØ«s¡ýÓTÆ C≤‹ eT÷>∑uÀsTT+~.
Ç{Ïº ªªeT÷ø£≈£îμμ X¯+ø£s¡T\T ªªÄ‘·à|òüTÀwüμμ ªªìX¯Ãj·÷s¡úeTTqμμ ø± ø±
j·Tì $ì|æ+∫].
Ä ‘·s¡Tyê‘· eTs¡˝≤ <Ó’«‘·eTT, n<Ó’«‘·eTT, $•cÕº<Ó’«‘·eTT nì eT÷ø£
eT÷&ÉT>± $&çb˛sTT+~.
3. nôVA_\j·T´ >∑T+≥˝Àq y=\«\T ñ<äTø£b˛‘˚ y=\«˝…\¢ eT˝…˝¢ ≤j˚T z
yÓ+ø£fÒX¯ Bì uÛ≤eeTT ˙πø ‘Ó\TdüTsê z yÓ+ø£fÒX¯
Ä ø±\eTT˝ÀH˚ X¯+ø£s¡T\T n<Ó’«‘·eTH˚ C≤„q e÷s¡Z+ uÀ~Ûdü÷ÔH˚
uÛÑøÏÔe÷s¡ZeTTqT ìs¡dæ+#·≈£î+&Ü <ëìì ≈£L&Ü Á|üuÀ~Ûdü÷Ô e#˚Ãs¡T.
nôVA_\eTT˝À uÛÑeHê•˙ q~ (BìH˚ >∑T+≥ n+≥THêï&çø£ÿ&É)
ñqï~. á X¯Øsê\T ã≥º\ e+{Ïe˙, M{Ïì Jyê‘·à\T <Ûä]+∫
eTqT>∑&É kÕ–kÕÔjT· ˙, Je⁄&ÉT ˇø£ X¯Øs¡+ e~* y˚s=ø£ X¯Øs¡+ ˝ÀìøÏ
e÷s¡&yÉ T˚ eTs=ø£ »qà n˙ y˚<ë+‘· |ü]uÛ≤wü. n+<äT#˚‘· á X¯Øs¡eTT\H˚
e\Te\qT nôVA_\+˝Àì uÛÑeHê•ì nH˚ >∑T+≥˝À ñ‹øÏ‘˚ n$
X¯ó<ä∆yÓTÆ eT\¢|üP\e˝Ò ne⁄‘êj·Tì Bì˝Àì uÛ≤eeTT.
4. nôVA_˝≤q #Ó≥TºãTfÒº uÛ÷Ñ $T jÓT\¢ r>∑bÕπs ø£+∫˝Àq ø±j·Tø±#Ósê
z y˚+ø£fÒXÊ Áos¡+>±q |ü+&ÉT|ü+&˚sê z yÓ+ø£fÒXÊ
nôVA_\eTT˝À qdæ+Vü≤kÕ«$T ø£\Œeø£åyÓTÆ ne‘·]+#ê&ÉT. Ä
$wüß‘í ‘· «Ô· y˚T uÛ÷Ñ $T n+‘ê n\eTTø=qï~ (r>∑bÕ¬s). Ä ‘·‘«Ô· y˚T ø£+∫˝À
es¡<sä ê» ô|s¡Te÷fi¯ófl nH˚ ø±j·T, Áos¡+>∑eTTq s¡+>∑Hê<∏Tä &ÉH˚ |ü+&ÉT
nsTTq$. Çe˙ï yÓ’wüíe eT‘·eTTq≈£î ñ‘·ÿ wüºyÓTÆq πøåÁ‘ê\T.
5. |ü⁄≥ºMT<ä #Ó≥Tº ãTfÒº uÛ÷Ñ $TjÓT\¢ r>∑bÕπs |üs«¡ ‘êq |ü+&ÉT |ü+&˚sê z
y˚+ø£fXÒ Ê n+<äe#·TÃ ø√j·Tsê<äTsê z y˚+ø£fXÒ Ê
:: 9 ::
Çø£ ‹s¡T|ü‹ πøåÁ‘·eTT Á|ükÕÔ$düTÔHêï&ÉT. $wüßíe⁄ \ø°åà<˚$ì yÓ<äT≈£î‘·÷
e∫Ã ˇø£ |ü⁄≥º˝À $ÁX¯$T+#ê&ÉT. <ëì˝ÀqT+∫ |üXó¯ \ø±|ü] ø=≥º&+É ‘√
n#·{qÏ T+&ç yÓ\Te&ç ‹s¡T|ü‹ ø=+&Éô|’ ∫es¡≈î£ ø£\Œ‘·sT¡ yÓ’ yÓ*XÊ&ÉT.
á y˚+ø£fXÒ ¯ ‘·‘«Ô· eTT ˝Àø£yTÓ \¢ yê´|æ+∫+~ (r>∑ bÕ¬s). n<˚ ‹s¡T|ü‹
ø=+&Éô|’ |ü+&çq |ü+&Óq’ ~. n~ uÛøÑ ‘ÔÏ √ n+<äTø=qe#·TÃ. ø±ì ø√j·T˝ÒeTT.
n+fÒ n~ XÊX¯«‘·yÓTÆq<äì nq&É+.
6. #˚sTT˝Òìyê&ÉT ø√ùd HÓ‹˝Ô ìÒ yê&ÉT y˚Tùd ø±fi¯ófl˝Òìyê&ÉT q&É#˚ zy˚+ø£fXÒ Ê
ô|<ä$˝Òì ∫\Tø£ ‹H˚sê z y˚+ø£fÒXÊ.
Çø£ eTqdüT‡qT >∑T]+∫ #ÓãT‘·THêï&ÉT. á eTqdüT‡ ∫Á‘·yÓTÆq~.
Ç+Á~j·TeTT\ <ë«sê düe÷#ês¡+ Á>∑Væ≤+∫ ì\e#˚düT≈£î+≥T+~.
Ç+Á~j·÷\qT ìÁ>∑Væ≤+#· >∑*π> kÕ<Ûäq <ë«sê eTqdüTqT n<äT|ü⁄
#˚j·T&É+ jÓ÷>∑kÕ<Ûäq. Ç+Á~j·T ìÁ>∑Vü≤+ #˚≈£L]Hê eTqdüT
XÊ+‹+#·<äT. n<˚ Bì˝À #Óù|Œ $wüj·T+. Ç~ es¡≈£L ‘êqT
Ç+Á~j·TeTT\ <ë«sê Á>∑Væ≤+∫ <ë∫q düeT#ês¡+‘√ eTqdüT
ø£fió¯ fleT÷düT≈£îHêï n˙ï ªª#·÷|ædTü +Ô ~μμ. ø£sπ à+Á~j·÷\qT ìX¯Ã\+ #˚dHæ ê
}Vü≤\˝À n$#˚ùd e˙ï #˚sTT+∫q nqTuÛÑ÷‹ ø£*–düTÔ+~ (#˚sTT
˝Òì yê&ÉT ø=j·T´&É+ Ç~). H√{Ïì ø£fÒºdæHê ‹qï nqTuÛÑ÷‹
nqTuÛÑ$+|üCÒdüTÔ+~ (H√s¡T ˝Òìyê&ÉT yÓTj·T´&É$T~). n˝≤π> ø±\T˝Ò
yê&ÉT ‹s¡T>∑&ÉeT÷, ô|<ä$ ˝Òìyê&ÉT ‹q&ÉeT÷q÷.
eTH√ìÁ>∑Vü≤+ düT\Te⁄ ø±<äì ìs¡÷|æ+#ê&û #·s¡D+˝À.
7. >∑T+≥jÓT+&ç |ü+&ÉT |ü+&˚ |ü+&ÉTø√dæ ≈£î|üŒy˚X‚ ≈£î|üŒø±* j·T|ü⁄Œ r¬ssê
z y˚+ø£fÒX¯ Bì uÛ≤eeTT˙πø ‘Ó\TdüTsê z y˚+ø£fÒXÊ
e÷qe Jeq |ü]D≤eT+ $e]düTÔHêï &ç+<äT˝À. Je⁄&ÉT J$‘·eTH˚
ãTs¡<ä>∑T+≥˝À ∫≈£îÿ≈£î+{≤&ÉT. Ä ãTs¡<ä ˝ÀH˚ @<√ ø=+#Ó+ kÕ<Ûäq
:: 10 ::
e\q ãTs¡<ä Ç+øÏ+#·T≈£îì ø=~› |ü⁄D≤´ìï |òü\+>± dü+bÕ~+#·T
≈£î+{≤&ÉT (n<˚ |ü+&çq |ü+≥). n~ø√dæ rsê ≈£î|üŒy˚ùd≥|üŒ{ÏøÏ M&ç
|üPs¡« bÕbÕ\≈£î á |ü⁄D´+ #Ó\T¢. n<˚ ≈£î|üŒ ø±*b˛e&É+. ãTTD+
#Ó\T¢y˚ùd&˚ ‘·|üŒ ø±e\dæq<ëìì #˚s¡Tø√˝Ò<äT. eTs¡\ eTs=ø£ »qà+
‘·j·÷s¡T. Ç<˚ Jeq eTs¡D #·Áø£+.
8. dü+<Óø±&É ‘·\Áyê\T dü+~ÛB] y˚+ø£≥sêj·÷ ‘Ó\¢yês¡Hêj·T˙&Ésê z
y˚+ø£fXÒ ¯ BìuÛ≤eeTT ˙πø ‘Ó\TdüTsê z y˚+ø£fXÒ ¯
ô|’q #Ó|æŒq<ëìH˚ eT]jÓTTø£ <äcÕº+‘·+‘√ H=øÏÿ#ÓãT‘·THêï&ÉT. ˙
bÕ|ü|ü⁄D≤´\T ˙&É˝≤ ˙yÓqï+{Ï ekÕÔsTT. kÕj·T+ø±\+ nsTT´+~.
(ˇø£ »qà eTT–dæ+~) ˙&É ‘·\yê˝ÒÃdæ+~. Nø£{Ï˝À ø£*dæb˛sTT+~
nqT≈£î+≥THêïe⁄. eT∞fl ñ<äj·TyÓTÆ+~. (y˚s=ø£ »qà e∫Ã+~).
ñ<äjT· +‘√ bÕfÒ ˙ ˙&É ˙ yÓqTø£ ‘·j÷· s¡T. (‘Ó\y¢ ê¬s Hêj·T ˙&Ésê).
9. eTT‘ê´\ |ü+~{Ï˝Àq eTT>∑TsZ T¡ y˚+#˚dsæ ê>∑ eTTø£ÿ+{Ï <˚e⁄ì p#˚sT¡ z
eTT‘ê´\ |ü+~] øÏ+<ä ÁoìyêdüT&ÉT ÁãôVAà‘·‡yê\˝À Áo<˚$ uÛ÷Ñ <˚$
düy˚T‘·+>± y˚+#˚kÕÔ&ÉT. Ä <äX¯´+ eTTø£ÿ+{Ï <˚e⁄ì (eTTø£ÿ+{Ï R
eT÷&ÉTø£qTï\ •e⁄&ÉT) #·÷dæq≥T¢qï<ä≥. @$T{Ï Bqs¡ú+?
ø=+#Ó+ $e]kÕÔqT. »>∑‘·TÔ≈£î qø£åÁ‘ê\‘√ ≈£L&çq Äø±X¯y˚T eTT‘ê´\
|ü+~]. Ä Äø±X¯y˚T •e»{≤p≥+. n »{≤p≥eTT ÁøÏ+<ä
eT÷&ÉTø£qTï\ yÓ÷eTT }Væ≤+#·T≈£î+fÒ •edü«s¡÷|ü+ bı&É>&∑ TÉ ‘·T+~.
<ëìøÏ Á|ürø£>± eTT‘ê´\ |ü+~] ÁøÏ+<ä eT÷&ÉTeT÷s¡TÔ\÷ (Áo uÛÑ÷
düy˚T‘· eT\j·T|üŒ kÕ«$T) eT÷&ÉTø£qTï˝…’ Ä •edü«s¡÷|üeTT ø£~*
e#·TÃ#·Tqï≥T¢qï~.
:: 11 ::
10. @{Ï˝Àq e\y˚X‚ ‘ê{Ïe÷qT ˙&É˝≤jÓT <ä÷s¡b˛‘˚ #√≥T˝Ò<Tä sê z y˚+ø£fÒX¯
BìuÛ≤eeTT ˙πø ‘Ó\TdüTsê z y˚+ø£fXÒ ¯
e÷qe⁄&ÉT ‘ê{Ïe÷qT ˙&É˝À ≈£Ls¡TÃHêï&ÉT. ‘ê{Ïe÷qT ˙&É düqï+>±
ñ+&ç m+‘√ùd|ü⁄ ì\Te<äT. nXÊX¯«‘·yÓTÆq~ nìns¡ú+. e÷qe⁄&ÉT
yÓ\T>∑T ˙&É\H˚ düqïì <ësê\‘√ ø£{qºÏ e\˝À ã+B. yÓ\T>∑T |ü>\∑ T,
˙&É Nø£{Ï. á ¬s+&É÷ ø£*dæ ø±\+. á ø±\+˝À e÷qe⁄&ÉT ã+B.
<ëì˝À qT+∫ M&ÉT ‘·|Œæ +#·Tø√˝Ò&TÉ . M&çì ã+B #˚dqæ u…dyÔü ê&ÉT Ä
e\˝À qT+∫ M&çì ô|’q|ü&˚ùd <ëø±H˚ M&ç Hê≥ø£+. n~ ‘Ó©ø£
n<˚<√ ô|<ä› dü‘´· + nqT≈£î+≥÷ J$‘·+ >∑&TÉ |ü⁄‘÷· ñ+{≤&û e÷qe⁄&TÉ .
n+‘˚ø±<äT ‘êqT á e\˝ÀqT+∫ ‘·|æŒ+#·Tø√˝Ò&ÉT (<ä÷s¡uÀ‘˚ #√≥T
˝Ò<äT). ø±˙ ∫Á‘·y˚T$T{À ‘Ó\TkÕ? á ‘ê{Ïe÷qT ˙&É\ e\˝À
ñ+&ç ‘êqT y˚πs Je⁄\ ø√dü+ j˚T{Ï˝À e\y˚kÕÔ&ÉT. Ç<˚ #√<ä´+.
11. eTT+<äT ≈£L‘·Tsê\T ÄyÓT Ä\T≈£L‘·TsêjÓT bı+<äT>± ô|+&Ü¢eTT ‘êHêjÓT
z y˚+ø£fÒX¯ BìuÛ≤eeTT ˙πø ‘Ó\TdüTsê z y˚+ø£fÒX¯
eTT+<äT $wüßíe⁄ ≈£L‘·Ts¡T >∑+>∑ düeTTÁ<äTìøÏ Ä˝…’+~ (eTT+<äT
≈£L‘·Tsê\T).
ÄyÓT≈£î (>∑+>∑≈£î) ‘·q Ä\T (\øÏåà) ≈£L‘·T¬s’q~. düeTTÁ<äTìøÏ >∑+>∑≈£L
\øÏåà ≈£L‘·T¬s’+~.
‘·s¡Tyê‘· ÄyÓT (\øÏåà) #·ø£ÿ>± $wüßíe⁄≈£î ô|+&Ü¢yÓTÆ+~.
12. Ä≈£î˝Òì n&É$ ˝Àq eT÷&ÉT‘√ø£\ ô|<ä|› ⁄ü *ì y˚Tø£ jÓTTø£{mÏ ‹Ô $T+¬>sê
z y˚+ø£fÒX¯ BìuÛ≤eeTT ˙πø ‘Ó\TdüTsê z y˚+ø£fÒX¯
eT÷&ÉT‘√ø£\ ô|<ä|› ⁄ü * e÷qe⁄&TÉ . M&ÉT dü‘«Ô· s¡»düyÔ ÷Ó >∑TD≤\ düyT˚ àfi¯q+.
á >∑TD≤˝Ò eT÷&ÉT ‘√ø£\T. s¡»düÔyÓ÷ >∑TD≤\ Á|üø√|üy˚T e÷qe⁄&ç˝À
:: 12 ::
m≈£îÿe. dü‘«Ô· >∑TD+ ‘·≈î£ ÿe (dü‘«Ô· >∑TD ÁbÕuÛeÑ y˚T m≈£îÿyÓ‘’ ˚ M&ÉT ãTTwæ
nj˚Týê&˚). n+<äT#˚‘· M&ÉT JeqeT+‘ê <äs¡Œ+‘√ $Ás¡M>∑T‘·÷
kÕ>∑T‘ê&ÉT. M&ç yÓqø±˝Ò eT‘·Té⁄ y˚Tø£˝≤>∑ ø=+#Ó+ <ä÷s¡+˝À edü÷Ô
ñ+≥T+~. <ëì ñìπ ø M&ç ø Ï ‘Ó © <ä T . ÄKs¡ T ≈£ î M&ç
»edü‘ê«\T&ÉT>∑T‘êsTT. Ä yês¡∆ø£´H˚ï ••s¡+‘√ b˛\TkÕÔs¡T. n+fÒ
Ä≈£î\T sê\T ø±\+. BH˚ï Ä≈£î\ sê*q n&É$ n+≥THêï&ÉT. n|ü⁄Œ&ÉT
yÓqø±\ y˚Tø£ nH˚ eT‘·Té⁄ X¯øÔÏ ñ&ç–q eT÷&ÉT‘√ø£\ |ü⁄*ì ø£ã[düT+Ô ~.
13. |ü⁄qïeT yÓHÓï\˝Àq eHÓï˝≤&ç‘√qT>∑÷&ç øÏHÓïs¡ MT≥T#·T bıj˚Té⁄ z
ø=+‘· eT+~ |ü⁄D≤´‘·Tà\T+{≤s¡T. yês¡T Vü≤]HêeTdüàs¡D #˚d÷ü Ô Vü≤]ì
M&ç ñ+&É˝sÒ T¡ . n˝≤+{Ï yê]ì Vü≤] øÏHïÓ s¡ MT{Ï Äø£]¸+#·T≈£î+{≤&ÉT.
n|ü⁄&Ü Je⁄&ÉT Vü≤]ì ≈£L&çq eHÓï˝≤&ç W‘ê&ÉT. (düwæ˝º À ø£wüß&í =ø£&˚
|ü⁄s¡Twüß&ÉT. $T–*q yês¡+‘ê Ád”Ô˝Ò j·Tì nq«j·T+) Ä eHÓï˝≤&ç
$wüßkí Õj·TT»´+ bı+~ yÓ÷ø£+å bı+~q<äì uÛ≤e+. Ç<˚ ø£wüsí êdü©˝≤
s¡V≤ü dü´+.
14. ns¡s∆ êÁ‹ y˚fi˝¯ Àì s¡TÁ<äMDHÓ‘T· ≈Ô î£ ì ìÁ~+∫q ìqTï bı>∑&É z y˚+ø£fXÒ ¯
BìuÛ≤eeTT ˙πø ‘Ó\TdüTsê z y˚+ø£fXÒ ¯
ns¡úsêÁ‹ n+fÒ Á|üfi¯j·T+ e∫Ã »>∑‘·TÔ »\eTj·TyÓTÆq sêÁ‹. n|ü⁄&ÉT
\j· T ø±s¡ T &É T MDyêsTTdü ÷ Ô Äq+<ä |ü s ¡ e X¯ ó &Í‘ê&É T . n<˚
s¡TÁ<äMD≤yê<äq+. Ä »\eTTô|’ e≥|üÁ‘·X¯j·÷qT&Ó’ $wüßíe⁄ •X¯ó
s¡÷|ü+˝À Ä$s¡“$¤ kÕÔ&TÉ . n˝≤ ìÁ~+#˚ u≤\TìøÏ á s¡TÁ<äMD≤ >±q+
y˚T\Tø=\TbÂ‘·T+~. n<˚ ‹]– düwæºøÏ y˚T\Tø=\T|ü⁄ bÕ≥ ≈£L&Ü.
:: 13 ::
4. neTàeTà j˚TeTeTà n\y˚T\à+>± Hê+#ês¡e÷à!

neTàeTà j˚TeTeTà n\y˚T\à+>± Hê+#ês¡e÷à!
‘·$Tà sTT+≥ q\s¡T ø=e÷à! zj·Te÷à!
˙]˝ÀHê ‘·\&¢ +ç ∫ ˙πø ‘·\e+N
˙]øÏ+<ë |ü⁄\øÏ+∫ ˙s¡eTDT+&É÷
ø√Ø ø=q #ÓeT]+N ø√|üy˚T |ü#·]+N
kÕ¬s≈£î ˙ n\ø£ ÇfÒ #ê*+#·ee÷à! ˆˆneTàeTà j˚TeTe÷àˆˆ
˙≈£î>±H˚ #˚sTT kÕN ì+&Ü ø√|üeTT πsN
y˚Tø=ì ˙ $s¡Vü‰Hê y˚Tq÷ u…+#˚˙
Äø£&Üø£&û dü‘T· ˝≤ Vü≤<äjT· y˚T ô|s¡Bdæ
Ä≈£L eT&çNj·THÓq’ Äqrj·Tee÷à! ˆˆneTàeTà j˚TeTe÷àˆˆ
#·øÿ£ <äqeTT˝… ô|+N düø\£ eTT ø±\<ä+∫
ìø£ÿ|üP yÓ+ø£fÒX¯ó&É÷ ˙πø bı+Nì
eT≈£îÿe‘√ n\y˚T\à+>± Hê+#ês¡e÷à
n≈£îÿq Hê‘·ì ìfÒº n\]+#·ee÷à! ˆˆneTàeTà j˚TeTe÷àˆˆ
á ø°sqÔ¡ ˇø£ n<ÛTä “‘·yTÓ qÆ düwæ.º Bì˝À uÛ≤cÕ|üsy¡ TÓ qÆ uÛ≤eHê|üsy¡ TÓ qÆ
ø=ìï Hêp¬ø’q n+XÊ\THêïsTT. n$ ‘Ó\TdüT≈£îì ø°s¡Ôq ˝ÀìøÏ Á|üy˚•<ë›+.
kÕ<Ûës¡D+>± uÛ÷Ñ ‘·ø±\+˝Àì düe÷|üøÁ£ øÏjT· \T ªmqTμ nì eTT>∑TkÕÔsTT.
n+fÒ »]–b˛sTTq $wüj÷· \T #˚ôdqT, e#ÓÃqT, b˛jÓTqT nì #Ó|⁄ü Œ≈£î+{≤eTT.
nqïe÷#ês¡T´\ yês¡T á ÁøÏjT· \qT ˇø=ÿø£ÿkÕ] uÛ÷Ñ ‘·ø±\+ ˝À ndüe÷|üø£
ÁøÏjT· \ (M{ÏøÏ uÛ≤cÕ|üs+¡ >± ø±Ô«s¡øú e£ TT\T nì eéVü‰s¡+) e÷~]>± yê&É‘ês¡T.
n+fÒ #˚ôdqT nq&ÜìøÏ #˚dæ nq&É+. á ø°s¡Ôq˝Àì ÁøÏj·T\˙ï Ç˝≤yê&çqy˚
- ‘·\e+∫ (‘·\e+#ÓqT) |ü⁄\øÏ+∫ (|ü⁄\øÏ+#ÓqT) Ç˝≤. ˇø=ÿø£ÿ kÕ] á
:: 14 ::
s¡÷bÕ\≈£î Bs¡ÈeTT ø±˙, ª@ìμ ªáìμ nì≈£L&Ü #˚s¡TkÕÔs¡T. |ü#·]+#Óq T
nq&ÜìøÏ ã<äT\T |ü#·]+N nq&É+. ô|+#ÓqT nq&ÜìøÏ ô|+#˚ì, ô|+Nì
nq&É+ >∑eTì+|üe#·TÃqT. á |ü\T≈£îã&ÉT\T ˇø£ $+‘· n+<ä+ rdüT≈£îekÕÔsTT.
Çø£ uÛ≤eHê|üs¡yÓTÆq n+X¯+. nqïe÷#ês¡T´\ yês¡T <äXÊe‘êsê\ô|’
#ê˝≤ ø°s¡Ôq\T #˚XÊs¡T. ø±˙ á ø°s¡Ôq˝À á ne‘êsê\˙ï kÕ«$Tyês¡T
n\y˚T\à+>∑eTà ø√düy˚T m‹ÔHês¡ì ˇø£ #·eT‘êÿs¡yÓTÆq ìs¡÷|üD #˚dæHês¡T.
bÕ+&ÉTs¡+>∑ eTVü‰‘·àéTT ø±e´+˝À ‘ÓHê* sêeTø£wüßí&ÉT <äXÊe‘êsê\qT
ˇø£ Hêe˝À n<äT“¤‘·+>± bı~–Hê&ÉT. n˝≤¢+{Ï$ ø±yê´˝À¢ ‘ês¡dü|ü&É‘êsTT.
ø±˙ ˇø£ yêπ>Zj·Tø±s¡T&ÉT ‘·q ø°s¡Ôq\˝À Ç{Ïº kÕVæ≤r|ü]DÏ‹ ø£qãs¡T#·T≥
nãT“s¡bÕ≥T ø£*–düTÔ+~.
Çø£ ø°s¡Ôq ˝ÀøÏ Á|üy˚•<ë›+.
neTàyês¡T nj·Týê]ì Á|üDj·T ø£\Vü≤+ e\q ñù|øÏådüTÔHêïs¡T. n~
≈£L&É<ìä ˇø£ #Ó*ø£‘ÔÓ neTàqT ôV≤#·Ã]düTqÔ ï~. Ä #Ó*ø£‘ÔÓ s¡÷|ü+˝À ìC≤ìøÏ
nqïe÷#ês¡T´˝Ò á e÷≥\T #ÓãT‘·Tqï≥Tº uÛ≤$+#ê*.
neTàeTà, @eTe÷à, n\y˚T\à+>±, Hê+#ês¡e÷à! Ç~ neTàyê]øÏ
dü+uÀ<Ûqä . yÓ+≥yÓ+≥H˚ nìï dü+uÀ<Ûqä \T Ä‘·‘·qT ‘Ó*j·TCÒkÕÔsTT. neTàeTà
nq&É+˝À s¬ +&Ésêú\T. ne÷à, ne÷à nì s¬ +&ÉTkÕs¡T¢ dü+uÀ~Û+#·&+É ˇø£{.Ï
neTàe÷à (nj·T´jÓ÷´) nq&É+˝À $#ês¡+, kÕqTuÛ÷Ñ ‹ ø£qãs¡#&· +É . neTàe÷à
m+‘·|üì#˚XÊe⁄ ‘·©¢! nì eTs=ø£ ns¡ú+.
‘·$Tà sTT+{≤ q\s¡T ø=e÷à `
˙e⁄ e÷Á‘·+ ˇ&É\T ø£+<ä≈£î+&Ü |ü<äà+˝À ≈£Ls¡TÃHêïe⁄.
˙]˝ÀHê ‘·\¢&ç+∫ ˙πø ‘·\e+∫ ˙]øÏ+<ä |ü⁄\øÏ+∫ -
Ç$ eT‘· ‡ ´, esêVü ≤ , ≈£ L sêàe‘ês¡ e TT\T. ˙{Ï ˝ À ˙ø√dü +
:: 15 ::
‘·\¢&ç*¢b˛sTTHê&Ée÷à. ìC≤ìøÏ Äj·Tq eT‘ê‡é‘ês¡+ y˚<ë\T yÓ‘·ø£&ÜìøÏ
m‹ÔHê&ÉqT≈£î+≥THêïy˚y÷Ó . y˚<+ä ˙ dü«s¡÷|üyT˚ ø£<ë. n+<äTøπ ìqTï yÓ<øä &£ Üìπø
eT‘·‡ýÓTÆ ˙{Ï˝À ‘·\¢&ç*¢Hê&ÉT!
˙πø ‘·\e+∫Hê&Ée÷à! uÛÑ÷$T ˙ dü«s¡÷|üy˚T ø£<ë (uÛÑ÷<˚$) n~
˙{Ï˝À eTTì–b˛‘˚ ‘·q ‘·\e+∫ ø=eTTà‘√ ìqTï ô|ø¬’ ‹ÔHê&ÉT. á ne‘ês¡eT÷
˙ ø=s¡πø qe÷à!
˙]øÏ+<ë |ü⁄\øÏ+N - kÕ«$T yês¡T ≈£Ls¡àyÓTÆ ˙{Ï˝À eTTì– j·TT+&ç
eT+<∏sä –¡ ] m‹ÔHê&ÉT. á ne‘ês¡+ neT‘√‘êŒ<äq+ ø√dü+ m‹ÔHê&ÉqTø√≈£î.
bÕ\ø£&*É ‘·s∫¡ q|ü⁄Œ&ÉT <ëì˝ÀqT+&ç ˙e⁄ (\ø°àå <˚$) ñ<ä“$¤ +‘·Teì Äj·Tq≈£î
‘Ó*j·TTqT. n+<äTøπ Äj·Tq |ü⁄\ø£]+|ü⁄. á ne‘ês¡eT÷ ˙ø√düyT˚ m‹ÔHê&ÉT!
ø=q #ÓeT]+∫ ø√|üeTT |ü#·]+N -
Ç~ qdæ+Vü‰e‘ês¡+. ø=q nq>± p\T. p\T n+‘ê #ÓeT≥‘√
‘·&çdæb˛sTTq~(#ÓeT]+∫). ñÁ>∑T&Ó’ ø√|üeTT ø£qã]#˚&ÉT (|ü#·]+∫). á
ne‘ês¡+ Á|üV‰ü <¢ sä ø¡ Då£ ø¬ ’ m‹ÔHê&Éì n+<äs÷¡ nqT≈£î+{≤s¡T. ø±<äT Ä HÓ|+ü ‘√
#Ó+#Ó‘·yÓ’ j·TTqï ìqTï (#Ó+#·T\øÏåà) ô|+&ç¢j·÷&ÉT≥≈£î m‹ÔHê&Ée ÷à!
ne÷à kÕ«$Tyês¡T Ç+‘· ø£wüº|ü&ç Çìï ne‘ês¡eTT\T ˙ ø=s¡≈£î m‹Ô
ø£wüº|ü&ÉT‘·THêï&Ée÷à. Çø£ á n\ø£ Ç|üŒ{Ï¬ø’Hê (kÕ¬s≈£î R áe÷{Ïø Ï)
#ê*+#·ee÷à!
˙≈£î>±H˚ #˚sTT kÕ∫ - y˚Tø=ì ˙$s¡Vü‰Hê y˚TqT u…+#˚ì -
˙ ø√dü+ Äj·Tq |üs¡Tì e<ä› #˚sTTkÕ∫Hê&ÉT ‘·©¢. ã*e<ä›≈£î b˛sTT
#˚sTT kÕ∫ eT÷&É&TÉ >∑T\ H˚\ n&ÉT>∑T≈£îHêï&Ée÷à. uÛ÷Ñ $T (uÛ÷Ñ <˚$) ˙ s¡÷|üyT˚
ø£<ë. ˙ $s¡Vü≤eTT e\qH˚ y˚TqT ô|+∫Hê&ÉT (y˚Tø=ì R |üPì)
ì+&Ü ø√|üyÓT πsN `
:: 16 ::
˙e⁄ ø£qã&Éø£ ñÁ>∑T&Ó’b˛sTTHê&ÉT (Ç~ |üs¡X¯ósêeTT&Ó’Hê ø±e#·TÃ,
qdæ+VüQ&Ó’Hê ø±e#·TÃ)
Äø£&ûø£&û dü‘·T\ Vü≤<äj·Ty˚T ô|s¡Bdæ -
ãT<ë∆e‘ês¡+ m‹Ô Á‹|ü⁄sêdüTs¡T\ dü‘T· \ e<ä≈› î£ b˛sTT yê] bÕ‹Áe‘·éTT
‘·–Z+#·T≥≈£î yê]ì Äø£]¸+∫ yÓ÷Vü≤eTTqT ø£*–+#ÓqT. (yê] bÕ‹Áe‘·´
ã\eTT e\q •eeTVü‰<˚e⁄&ÉT Á‹|ü⁄sêdüTs¡T\qT e~Û+|üC≤\$T#˚ <˚e‘·©
ñbÕj·TeTT |üìï]) ˙e⁄ <ä>∑Zs¡ ˝Ò≈£î+&ÉT≥ e\q Äj·Tq |üs¡dü‘·T\
Vü≤<äjT· eTT\T ô|s¡Bj·TT#·THêï&ÉT (ô|s¡Bj·TT R y˚sT¡ e÷s¡eZ TT\≈£î Á‹|ü⁄Œ).
Ç~ eTØ Á|üe÷<äeTì #Ó*ø£‘ÓÔ ôV≤#·Ã]+#·T#·Tqï~.
Ç|üŒ{Ï¬ø’Hê Ä‘·ì #˚s¡Bj·TTeTT. ø£˙dü+ ˇø£ Ä¬ø’Hê eT&ç∫
Äj·Tqø°jT· eTì Äqrj·TTeTT. ‘·eT\bÕ≈£î eT&ç∫ Ç#·TÃ≥ Áù|eT≈£î ∫Vü≤ïeTT.
˙$j·T´ø£ b˛‘˚ b˛jÓT. ø£˙dü+ Çj·TéTì Hê≈£î Äq‹sTT´ nì n+≥Tqï~
#Ó*ø£‘.ÔÓ
ˇø£ÿkÕ] #·÷&ÉT. #·ø£ÿ<äqeTT\T ô|+#·T≈£îHêï&ÉT. ˙e⁄ |ü\ø£]+#·ø£
b˛j˚Tdü]øÏ á $X¯«eT+‘ê ø±*‘√ ‘·ìïy˚XÊ&ÉT (Á‹$Áø£eTs¡÷|ü+).
Á‹$Áø£eT‘ê«ìï Ç˝≤ dü+<äsê“¤qTkÕs¡+>± yê&çHê&ÉT nqïeTj·T´.
Ä #·ø£ÿì y˚+ø£fÒX¯«s¡T&ÉT ˙ø=s¡πø bı+∫j·TTHêï&ÉT (bı+Nì). Çø£
ñù|ø£å e\<äT. Çø£ Á|”‹‘√ (eT≈£îÿe‘√) Ä‘·ìì n\]+#·ee÷à!
Ç~ m+‘√ kÕs¡d´ü + ø£*–q ø°sqÔ¡ . #Ó*ø£‘ÔÓ ôV≤#·Ã]ø£>± <äXÊe‘ês¡eTT\T
kÕ«$T yês¡T n\y˚T\à+>∑ ø=s¡πø m‹ÔHês¡ì ìs¡÷|üD #˚dæq nqïe÷#ês¡T´ì
n|üPs¡« Á|ü‹uÛ.Ñ á ø°sqÔ¡ Hêô|’ m+‘·{Ï eTTÁ<ä y˚dqæ <ä+fÒ kÕ«$T ne‘ês¡eTT\T
n\y˚T\à+>∑eTà ø=s¡øπ qì #ÓãT‘·÷ ˇø£ ªn\y˚T\à+>∑ X¯‘ø· e£ TTμ Hê#˚ #Ó|Œæ +∫q~.
:: 17 ::
5. n\y˚T\TeT+>∑ ˙ n_Ûqe s¡÷|üeTT
n\y˚T\TeT+>∑ ˙ n_Ûqe s¡÷|üeTT
»\C≤≈£îå ø£qTï\≈£î #·e⁄*#˚Ãee÷à
>∑sT¡ &Ü#·˝≤BÛXó¯ |òTü q eø£eå TTq qT+&ç
|üse¡ ÷q+<ä dü+uÛ]Ñ ‘·y’Ó
HÓi‘·qeTT\T #·÷|æ ìs¡+‘·se¡ TT Hê<∏Tä ì
Vü≤s¡Twæ+|ü>∑ CÒd‹æ >∑<eä e÷à ˆˆn\y˚T\TeT+>±ˆˆ
X¯• øÏsD¡ eTT\≈£î #·\Te\ #·÷|ü⁄\T
$X¯<eä TT>± MT<ä yÓ<»ä \T¢#T·
s¡dæø£‘· ô|+|ü⁄q ø£s¡–+∫ jÓT|ü⁄&ÉT ˙
eX¯eTT CÒdTü ø=+{Ï e\¢uTÑÛ H√j·Te÷à ˆˆn\y˚T\TeT+>±ˆˆ
s¡≥&º ç Áoy˚+ø£≥sêj·TìøÏ ˙e⁄
|ü≥|º ⁄ü sêDÏy’Ó |üs>¡ T∑ #·÷
e{Ïeº ÷≥T ‹–]+|ü⁄ e\|ü⁄e÷≥\
»{Ï>º =ì ñs¡eTTq #·≥yº TÓ ‹Æ y√j·Te÷à! ˆˆn\y˚T\TeT+>±ˆˆ
nqïe÷#ês¡T´ìøÏ y˚+ø£≥|ü‹ ‘√q÷, n\y˚T\TeT+>∑eTà‘√q÷ uÛøÑ ‘ÔÏ √
≈£L&çq #·qe⁄ jÓT≈£îÿe. á ø°s¡Ôq˝À neTàyê]ô|’ ˇø£ ìwüO˜s¡|ü⁄ $dü Ts¡T
$düTs¡T‘·THêï&ÉT. kÕ«$T yê]ì ÄyÓT e÷j·T#˚dæ e\˝À y˚düTø=qï<äì
n_ÛjÓ÷>∑+ yÓ÷|ü⁄‘·THêï&ÉT. ÄyÓT jÓT+‘· #Ó_‘˚ n+‘·sTTb˛sTT+<ä≥
kÕ«$Tyê]øÏ.
z n\y˚T\TeT+>±! ˙ Äø£s¸¡ Dj° T· eT÷ qMqeT÷ (n_ÛqeeTT) nsTTq
s¡÷|üeTT‘√ »\C≤≈£åî&Ó’q Äj·Tq ø£qTï\≈£î eTT‘·´|ü⁄ø±+‹ (#Í\T, #·e⁄\T)
Ç∫ÃHêee÷à! nq>± nj·Týê]øÏ áyÓT Äø£s¸¡ Dj ° T· yÓTqÆ s¡÷|üeTTqT #·÷∫
:: 18 ::
ø£qTï\˝À ø=‘·ÔyÓTs¡T|ü⁄ e∫Ã+<äì uÛ≤e+. ÄyÓT yÓ’|ü⁄ #·÷∫q kÕ«$Tyê]øÏ
eT] jÓTe] ô|’øÏ <Ûë´dü b˛e&É+ ˝Ò<äì ìwüO˜s¡+!
1. Ä >∑sT¡ &Ü#·˝≤BÛXó¯ ì eø£eå TTô|q’ #˚] Äq+<ä|&ü TÉ #·THêïe⁄. ˙ HÓsC¡ ≤D
‘·qeTT‘√ kÕ«$Tì ìs¡+‘·s¡eTT dü+‘√wüô|≥Tº#·THêïe⁄ (Vü≤s¡Twæ+|ü>∑
CÒd‹æ $)
2. yÓHÓï\ $Vü‰s¡ y˚fi¯˝À #·+Á<äøÏs¡DeTT\≈£î ˙ #·\Te#·÷|ü⁄\T
CÀ&ç+#·T#·THêïe⁄. yÓHÓï\ øÏs¡DeTT˝Ò #·\¢ì$. yêìøÏ ÄyÓT #·\e
#·÷|ü⁄\T eT]+‘· düŒwüº‘ê, ‘Ó\T|ü⁄<äqeT÷ ≈£Ls¡TdüTÔqïe≥. (neTà
#·÷|ü⁄\T yÓHïÓ \≈£î eHÓïô|≥Tº#T· qïeì nq&É+). <ëìì ‘√&ÉT ˙ s¡døæ £‘·
Á|ü<ä]Ù+∫ kÕ«$Tì eX¯|üs¡#·Tø=Hêïe⁄.
3. Áoy˚+ø£≥sêj·TìøÏ ˙e⁄ |ü≥º|ü⁄ sêDÏyÓ’ dü+#·]dü÷Ô (|üs¡>∑T#·÷) ø=+‘·
>√|ü´‘· (s¡≥&º )ç bÕ{ÏdTü HÔ êïe⁄. á s¡≥&º ç Äqï |ü<ëìøÏ ø=+#Ó+ negative
ns¡+ú ñ+~. >∑T≥Tº s¡≥Tº n+{≤eTT. >∑T≥Tº>± ne‘·*yê]øÏ ‘Ó*j·T≈£L&Éì
düe÷#ês¡+ <ë∫Hês¡qTø√+&ç. n~ yÓ\&¢ ç ø±e&É+ s¡≥Tº. Çø£ÿ&É neTàyês¡T
y˚+ø£≥|ü‹øÏ |ü≥|º ⁄ü sêDÏjTÆÓ @<√ >√|ü´‘· bÕ{Ï+#·T ñqï<äì #·÷#êj·T>±
‘Ó\TdüTÔqï<äì uÛ≤eeTT.
m+<äT≈£î Ç˝≤ uÛ≤$+#·e\dæ e#·TÃ#·Tqï<√ ÁøÏ+<ä ø=qkÕ–+|ü⁄>±
#ÓãT‘·THêï&ÉT nqïeTj·T´.
e´s¡úyÓTÆq, b˛dæø√\T (e{Ïºe÷≥T) Äø£]¸+#˚ (‹–]+#·T , ‹–j·TT R
Äø£]¸+#·T) e\|ü⁄ e÷≥\T #Ó|æŒ Äj·TqqT eX¯|üs¡#·Tø=ì (»{Ïº>=ì)
Äj·Tq eø£eå TTô|’ ‹wüº y˚dæ #·≥yº TÓ HÆ êe⁄. ˙e⁄ #Ó|Œæ q<˚ Äj·Tq neT\T
#˚j·TTqT. ø£qTø£ ˙e÷fÒ XÊdüqeTT. ˙y˚ #·≥ºeTT.
m+‘· ìwüOs˜ y¡ TÓ qÆ $düTs√¢. Ç$ $+fÒ nqïeTj·T´ Ä <˚e⁄ìøÏ, <˚y]˚ øÏ
m+‘· kÕMT|üéTT dü+bÕ~+#ÓH√, m+‘· #˚sT¡ e<äqeTT ñ+fÒ n≥Te+{Ï
:: 19 ::
ìwüO˜s¡|ü⁄ e÷≥\q>∑\&√ eTqeT÷Væ≤+|ü>∑\eTT
Ç~ ì+<ë düTÔ‹. nqïe÷#ês¡T´&ÉT Ä+‘·s¡eTTq n\y˚T\TeT+>∑eTà
n_Ûqe s¡÷|ü˝≤eDé‹j·T˙, ÄyÓT Áoyê] eø£eå TTq |üse¡ ÷q+<äeTT‘√
ø±|ü⁄s¡eTT #˚j·TTq˙, ÄyÓT HÓs¡C≤D ‘·qeTT kÕ«$TøÏ Á|”‹bÕÁ‘·eT˙,
neTà #·÷|ü⁄\T yÓHÓï\≈£î #·\¢<äqeTTq÷ dü«#·Ã¤‘·q÷ H˚s¡ŒC≤\Tq˙,
ÄyÓT s¡dæø£‘· kÕ«$Tì eX¯eTT #˚düTø=qC≤\Tq˙, ÄyÓT dü+kÕs¡eTT
>∑T≥Tº ø±bÕ&ÉTq˙, ÄyÓT rj·Tì e÷≥\T #·≥ºeTT\˙, XÊdüq
ÁbÕj·TeTT\˙ ø°]Ô+#·T#·THêï&ÉT. Ç~ n+‘·sês¡úeTT.
:: 20 ::
6. n\y˚T\T eT+>±! Vü≤] j·T+‘·s¡+>±!

n\y˚T\T eT+>±! Vü≤] j·T+‘·s+¡ >±!
ø£*‘· Hê≥´s¡+>±! ø£sT¡ D≤bÕ+>±!
Ä* ˙\y˚D!° n+ãT»bÕD°!
yÓ\j·T>∑ »>∑<˚ø£ $uÛÑTì sêD°! ˆˆn\y˚T\TeT+>±ˆˆ
dæ‘#· +· Á<ä e<äHê! X¯+>±s¡ dü<Hä ê!
#·‘·Ts¡ <ë&çeT ;» #·j·T s¡<äHê! ˆˆn\y˚T\TeT+>±ˆˆ
Væ≤‘·yq’Ó Áoy˚+ø£fXÒ ó¯ &ç<˚ ìqT>∑÷&Ó
dü‹ ‘·\b˛‘·\ düeT≈£L&Ó ≈£L&Ó! ˆˆn\y˚T\TeT+>±ˆˆ
nqïeTj·T´ yÓ’$<Ûä´ uÛÑ]‘·yÓTÆqkÕVæ≤‘·´ düwæ˜ #˚kÕ&ÉT. Ç‘·ì s¡ #·q\T
#ê˝≤eT≥T≈£î dü+uÛ≤wüD≤‘·àø±\T. y˚+ø£≥|ü‹, n\y˚T\TeT+>∑, #Ó*ø£‘Ó Ô\T
Á|ü<ÛëqbÕÁ‘·<Ûës¡T\T. Ms¡T ˇø£]‘√ ˇø£s¡T #Óù|Œe÷≥\T>± #ê˝≤
ø°s¡Ôq\T+{≤sTT. ø=ìï e÷qdüuÀ<Ûä\T, ø=ìï Je/|üs¡e÷‘·à dü+yê<ë\÷,
ø=ìï @\\T, ø=ìï CÀ\\T, ø=ìï #Ó+#Ó‘· dü+yê<ë\÷, ø=ìï <˚e‘ê düT‘Ô T· \T
..... Ç˝≤ yÓ’$<ÛäúÛÑ]‘·yÓTÆq kÕVæ≤‘·´+ düwæº+#ê&ÉT nqïeTj·T´.
ô|’q #·÷|æq ø°s¡Ôq nqïeTj·T´ kÕVæ≤‘·´+˝À eT]jÓTTø£ ø√DeTT.
<ëìì ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
z n\y˚T\T eT+>±! Vü≤] eTqdüT ì+&çq<ëHê! Hê≥´s¡+>∑ C≤„qeTT
ø£\<ëHê! ø£s¡TD≤ uÛÑ]‘·yÓTÆq nbÕ+>∑Mø£åDeTT ø£\<ëHê!
1. ‘·TyÓTà<ä\ e+{Ï q\¢ì »&Éø£*–q <ëHê!
|ü<äàeTT #˚‘· |ü≥Tº≈£îqï<ëHê! Ä »>∑<˚ø£ $uÛÑTì sêD°!
:: 21 ::
2. ‘Ó\ì¢ #·+Á<äTì e+{Ï yÓ÷eTT<ëHê! X¯+>±s¡ dü«s¡÷|üyTÓ qÆ <ëHê! <ëìeTà
–+»\ e+{Ï (<ë&çeT ;») <ä+‘·eTT\<ëHê!
3. ˙ ‘·\|ü⁄\˝Àì (dü‹ ‘·\b˛‘·\T) ˙øÏ≥T¢ düeT≈£L&ç ˙≈£î Væ≤‘·T&Ó’q
y˚+ø£fXÒ «¯ s¡T&ÉT ìqT ≈£L&çHê&Ée÷à!
Bì˝À ô|<ä› kÕVæ≤‘·´ $X‚cÕ\T ˝Òe⁄. πøe\+ dü+uÀ<Ûäq\T es¡Tdü>±
≈£L]ÃHê&ÉT. nsTT‘˚ nqïeTj·T´ ø°sqÔ¡ \˝À #·sD¡ ≤ìøÏ Hê\T>∑T bÕ<ë\T+{≤sTT.
ø±˙ ô|’ ø°s¡Ôq˝À #·s¡D≤\˝À ¬s+&˚dæ bÕ<äeTT˝Ò #Ó|üŒã&Ü¶sTT. á \ø£åD≤\qT
Ç˝≤ ns¡ú+ #˚düTø√yê*. Ç˝≤+{Ï ø°s¡Ôq\T uÛ≤eÁbÕ<Ûëq´+ ø£+fÒ Ä_Ûqj·T
ÁbÕ<Ûëq´+ ø£*–q$. Ç$ XÊÁd”Ôj·T Hê≥´ø£fi≤ø±s¡T\T n_ÛqsTT+∫
Á|ü<ä]Ù+#·&ÜìøÏ M\T>± ñ+{≤sTT.
ø£*‘· Hê≥´s¡+>∑ ! (ø£*‘· R ms¡Tø£ >∑*–q) Äqï dü+uÀ<Ûäq˝À á
$wüj·T+ yê#·´+>± ≈£L&Ü nqïeTj·T´ #ÓbÕŒ&ÉT. ndü\T ˝À|ü\ >∑T|üÔ|ü s¡∫q
$wüjT· + Ç˝≤ yê#·´+>± #Ó|Œü &É+ n+‘· ÁX‚wy˜ü TÓ qÆ |ü<‹∆ä ø±<äì XÊÁdüìÔ |ü⁄DT\
e#·q+.
˙\y˚D° nqTq|ü⁄Œ&ÉT »&É kı>∑dTü , |ü<àä bÕD° nqTq|ü⁄&ÉT |ü<àä eTTÁ<ë,
»<˚ø£$uÛÑTì sêD° nqï|ü⁄&ÉT sê»dü+,dæ‘·#·+Á<ä e<äHê nqï|ü⁄&ÉT yÓ ÷eTT˝À
$˝≤dü+, X¯+>±s¡ dü<äHê nqTq|ü⁄&ÉT ˝≤eDéT÷, <ë&çeT;» s¡<äHê
nqTq|ü⁄&ÉT q>∑e⁄\ ôVQj·T\÷, ÄKs¡Tq |ü‹ ìqT ≈£L&Ó nqï|ü⁄&ÉT
düe÷>∑e÷*+>∑Hê<äT\÷ Hê≥éTTq Á|ü<ä]Ù+#·T≥≈£î M\T>± á ø°s¡Ôq
≈£Ls¡Ãã&çq~.
dü+^‘· Hê{≤´_Ûqj·T ø£fi≤øöX¯\ Á|ü<äs¡ÙHê $<Û˚j·TyÓTÆq ø=ìï Ç{Ïº
ø°s¡Ôq\T nqïeTj·T´ ÁyêdæHê&ÉT.
:: 22 ::
7. n\s¡ #·+#·\yÓTÆq Ä‘·à\+<äT+&É

n\s¡ #·+#·\yÓTqÆ Ä‘·à\+<äT+&É ˙
n\yê≥T CÒôd˙ e⁄j·÷´\
|ü\Te÷s¡T ñ#êÃ¤«dü |üeqeT+<äT+&ÉT ˙
uÛ≤e+ãT <Ó*ô|˙ e⁄j·÷´\
ñ<äj·÷düÔ XË’\+ãT ˝§qs¡ ø£+ãeTT˝…’q
e⁄&ÉTeT+&É\eTT yÓ÷#ÓqTj·÷´\
Ä<äq Äø±X¯|<ü ä eT&É<¶ ÷ä \+u…q’
nœ\+ãT ì+&Ó˙ e⁄j·÷´\
|ü~\eTT>∑ y˚<eä TT\T ã+>±s¡T #˚sT¡ ˝…’
|ü{Ïº yÓs¡ô|’ <√#Ó e⁄j·÷´\
e<ä\øÏ≥T <Ûsä à¡ <˚e‘· |”sy¡ƒ TÓ Æ $T>∑T\
e]í+|üqs¡T<ëj·T e⁄j·÷´\ ˆˆn\s¡ˆˆ
y˚T\Tø£f¢Æ… MT≈£î y˚T|òTü eT+&É\yÓT\¢
yÓTs¡T>∑T\≈£î yÓTs¡T>±j·T e⁄j·÷´\
˙\XË\’ eTT e+{Ï ˙y˚Tì ø±+‹øÏ
ì»yÓTqÆ ‘=&ÉyêjÓT e⁄j·÷´\
bÕ*+&ÉT¢ ø£<\ä >± |üjTÓ ´<ä\T sêbÕ&É
uÛ≤$TqT\T e&çq÷#·T e⁄j·÷´\
y√* ÁãVü‰à+&ÉeTT\T y=s¡T>∑Ty√j·Tì ;Û‹
H=j·T´H=j·T´q q÷∫s¡Tj·÷´\ ˆˆn\s¡ˆˆ
ø£eT\≈£îqTuÛ÷Ñ dü‹øÏ ø£<\ä Tø£<\ä Tq$TeTTà
øö–*+|ü>∑ CÒôd qTj·÷´\
:: 23 ::
neTsê+>∑q\≈£î ˙ Vü‰düu≤Û e$˝≤dü
eT+<ä+<ä pô|˙ e⁄j·÷´\
ø£eT˝≤düHê<äT\≈£î ø£qTï\ |ü+&ÉTyÓ’
>∑DT‹+|ü qs¡T<ëjÓT qTj·÷´\
ø£eT˙j·TeT÷]Ô y˚+ø£≥XË\’ |ü‹ ˙≈£î
ø£&TÉ y˚&TÉ ø¬ ’ e⁄+&Ó e⁄j·÷´\ ˆˆn\s¡ˆˆ
Ç~ u≤>± Á|üdæ~∆ eVæ≤+∫q nqïeTj·T´ ñj·÷´\ ø°s¡Ôq. Ä‘·ì
uÛ≤e⁄ø£‘·≈£î ì\Te⁄≥<ä›+.
#·+#·\yÓTqÆ Ä‘·à\˝À qT+&ÉT≥ ˙≈£î n\yê≥T #˚jT· T#·Tqï<ë nqï≥T¢
ñj·÷´\ }>∑T‘·Tqï~.
˙y˚ ÁbÕDdü«s¡÷|ü⁄&yÉ ’Ó Á|ü‹J$ ñ#êÃ¤«düeTT˝À ô|ø’ Ï ìXÊ«düeTT˝À ÁøÏ+~øÏ
dü+#·]+#·T#·Tqï ˙ dü«uÛ≤eeTT ‘Ó\T|ü⁄‘·Tqï≥T¢>± ñj·÷´\ }>∑T#·Tqï~.
n<äT“¤‘y· TÓ qÆ m‘·T>Ô &∑ .É
ø±˙ Bì˝À ∫qï ∫≈£îÿqï~. e÷≥\˝À á ∫≈£îÿ >∑T]+∫ #Ó|æŒ
<ëì˝Àì yÓ’s¡T<ÛäéTT m≥T¢ ‘=\–+#·e#·TÃH√ Hê≈£î #Ó|æŒqyês¡T Áo ù|]
s¡$≈£îe÷sY >±s¡T. $wüj·Ty˚T$T≥+fÒ ∫‘·ÔeTTq≈£î #ê+#·\éTT+&ÉTqT ø±ì,
Ä‘·à≈£î #ê+#·\éTT+&É<Tä . Ä‘·à ì‘·ýÓTqÆ ~ , #·*+#·ìBqT. eT] nqïeTj·T´
#·+#·\yÓTÆq Ä‘·àj·TqT#·THêï&˚$T?. |üs¡e÷‘·à Jyê‘·à ˇø£ÿfÒ jÓÆTqq÷ -
Jyê‘·à X¯Øs¡eTT\˝À Á|üy•˚ +#·T≥, Á|üj÷· DÏ+#·T≥, X¯Øs¡eTT qT+&ç $&ÉTe&ÉT≥
ìs¡+‘·se¡ TT »s¡T>∑T#·Tqï~. BìH˚ nqïeTj·T´ #·+#·\‘·«eTT>± ù|s=ÿìHê&Éì
yês¡T #Ó|æŒq düe÷<ÛëqeTT.
1. ñ<äj·T |üs¡«‘·eT÷, |ü•ÃeT |üs¡«‘·eT÷ düÔ+uÛÑeTT\T>± neT] qø£å Á‘·
eT+&É\eTTqT sT÷ }j˚T\ yÓ÷j·TT#·Tqï≥T¢qï~.
}j˚T\≈£î $qTM~Û n&ÉT¶<ä÷\yÓTÆq~. düø£\eTTq÷ <ëì˝Àì+&çq~
:: 24 ::
Hê\T>∑T y˚<äeTT\÷ Hê\T>∑TyÓ’|ü⁄\ ã+>±s¡T >=\TdüT\T (#˚s¡T\T) >±
neT] ÄX¯Ãs¡éTT >=\T|ü⁄#·Tqï$ (yÓs¡ô|’ <√#Ó).
<Ûsä à¡ <˚e‘· }j˚T\ e<ä› dæsú y¡ TÓ qÆ (e<ä\ø£) bÕ<ä|s” y¡ƒ TÓ Æ e]í+|üq\$>±ì
j·T≥T\ qTqï~ (e]í+|ü qs¡T<ëj·T).
2. y˚T|òüTeT+&É\eTT Ä }j˚T\≈£î yÓT≥T¢>± (y˚T\Tø£f…Æ¢) neT]
‘·fi‘¯ fi· ˝¯ ≤&ÉT#·Tqï~ (yÓTs¡T>∑T\≈£î yÓTs¡T>±j·T)
q\¢ì ø=+&Ée+{Ï ˙s¡÷|üeTTq≈£î Ä }j˚T\ ÄuÛÑs¡DeTT>±
ø£ì|æ+#·T#·Tqï~ (‘=&Éyêj·T). Ç~ #·ø£ÿì e÷≥. ÁãVü‰à+&ÉeTT˝Àì
‘·øÏÿqeìïj·TT }j˚T\≈£î uÛÑ÷wüDeTT˝À n+>∑eTT˝À n>∑T#·T+&É Ä
ñj·÷´\j˚T kÕ«$TøÏ uÛÑ÷wüDyÓTÆq~.
bÕ*+&ÉT¢ ø£<ä\>± |üjÓT´<ä\T sêdüTø=q>± \\HêeTDT\T e&çe&ç>±
Ä ñj·T´\q÷#·T#·THêïs¡T (e&çq÷#·T).
nø£kÕà‘·TÔ>± yê]øÏ ˇø£ $wüj·TeTT düTŒ¤]+∫q~. kÕ«$Tyê]
ñ<äse¡ TT˝Àì ˝Àø£eTT\T sT÷ }|ü⁄\≈£î ˇ]–b˛e⁄ H˚y÷Ó qì uÛj
Ñ T· |ü&ç
yÓT\¢yÓT\¢>± (ˇj·T´H=j·T´q) }#·T#·THêïs¡T.
3. kÕ«$Tyê]øÏ sT÷ }j·T\\÷>∑T≥˝À eT]jÓTTø£ kÂ\uÛ´Ñ eTT ø£*–q<ä≥.
}|ü⁄}|ü⁄q≈£î ˇø£kÕ] Áo<˚$ì ˇø£kÕ] uÛ÷Ñ <˚$ì øö–*+|ü>∑ CÒdqæ B
&√\.
<˚eø±+‘·\≈£î kÕ«$T Vü‰euÛ≤e $˝≤düeTT\T <ä÷s¡eT>∑T#·T <ä>sZ∑ >¡ T∑ #·T
|ü+∫ô|{Ïqº B }j·÷´\.
ÁãVü‰à<äT\≈£î (ø£eT˝≤düHê<äT\≈£î) ø£qTï\ |ü+&ÉTyÓ’ >∑DÏ+|ü X¯ø£éTT
ø±≈£î+&Ü yÓ\T>=+~q~.
z y˚+ø£{≤ÁBX¯«sê! Äq+<ädü«s¡÷bÕ! (ø£eT˙j·TeT÷]Ô) ˙≈£î sT÷
:: 25 ::
ñj·÷´\ $TøÏÿ*y˚&ÉTø£ ø£*–+#·T#·Tqï~.
s¡#q· ˝Àì ˇø£ kÕ+πø‹ø±+X¯eTT #·÷ô|<äqT. ‘·q ø°sqÔ¡ \˝À nqïeTj·T´
$~Û>± ÁbÕdü, j·T‹ bÕ{Ï+#·TqT. Ç~ nø£ÿs¡˝Òø£ b˛sTTHê Äj·Tq
ô|≥Tº≈£îqï ìj·TeTeTT. á ø°s¡Ôq˝Àì bÕ<äeTT\T m≈£îÿe ì&ç$
ø£*–q$. #Û·+<√ã<ä›yÓTÆq |ü<äéTT\˝À bÕ<äeTT\ ì&ç$ m≈£îÿe>∑\
e‘·ÔeTT\Tqï$ (Ádü>∑∆s¡/eTVü‰Ádü>∑∆s¡\ e+{Ï$). Ä |ü<äéTT\˝À
bÕ<ëìøÏ ¬s+&ÉT#√≥¢ j·T‹ bÕ{Ï+#·T ìj·TeTeTT+&ÉTqT. n+<äTπø
ø±uÀ\T á ø°s¡Ôq bÕ<äeTT\˝À nqïeTj·T´ ¬s+&˚dæ #√≥¢ j·T‹
bÕ{Ï+∫Hê&ÉT.
(n)\s¡ #·+#·\yÓTqÆ (Ä)‘·à\+<äT+&É ˙ (n)\yê≥T CÒôd˙ e⁄j·÷´\.
ÇfÒ¢ nìï bÕ<äeTT\˝Àq÷ j·T‹ bÕ{Ï+ãã&çq<äì >∑eTì+#·e˝…qT.
:: 26 ::
8. n\s¡T\T ≈£î]j·T>∑ Hê&Óq<˚

n\s¡T\T ≈£î]j·T>∑ Hê&Óq<˚
n\ø£\ ≈£î\T≈£î\ n\y˚T\à+>∑
ns¡$] kıã>∑T\ n‹e\T yÓT#·Ã>∑
ns¡‘sÓ ¡ eTs¡T>∑Tq Hê&Óq<˚
es¡Tdü |üPs¡« <äTyêfi¯|⁄ü ‹s¡T|ü⁄\
Vü≤] >∑s–¡ +|ü⁄#·T q\y˚T\à+>∑ ˆˆn\s¡T\T ≈£î]j·T>∑ˆˆ
eT≥º|⁄ü eT\|ü⁄\ eTf…\º ø¬ \|ü⁄\
‘·f&º… ç q&É|⁄ü \ <ëf…q<˚
ô|{Ïqº eÁ»|ü⁄ ô|+&Ó|⁄ü ‘·fió¯ ≈£î\T
q{Ï≥º T ∫eTTà#·T q\y˚T\à+>∑ ˆˆn\s¡T\T ≈£î]j·T>∑ˆˆ
∫+<äT\ bÕ≥\ dæ] bı\j·÷≥\
n+<Ó\ yÓ÷‘·\ Hê&Óq<˚
ø£+<äTe ‹s¡Ty˚+ø£≥|ü‹ yÓT#·Ã>∑
n+<ä|⁄ü ‹s¡T|ü⁄\ q\y˚T\à+>∑ ˆˆn\s¡T\T ≈£î]j·T>∑ˆˆ
á ø°sqÔ¡ ˝À n\y˚T\TeT+>∑ $uÛTÑ ì eTT+<äT #˚ùd Hê≥éTT e]ídTü HÔ êï&ÉT
nqïeTj·T´.
$s¡T\ yêq (n\s¡T\T R |ü⁄e⁄«\T) ≈£îs¡TdüTÔqï~. Ä |üP\yêq˝À
n\y˚T\TeT+>∑eTà q‘·´+ #˚dTü qÔ ï~. neTà q‘·´+ #˚dTü +Ô fÒ ÄyÓT eTT&ÉT#·T≈£îqï
|üP\T »\T¢>± C≤] |ü&ÉT‘·THêïj·T˙ ns¡ú+ #Ó|ü⁄Œø√e#·TÃ. Ä n_Ûqj·T eTT˝À
n\Tø£\÷ (ø√bÕ\T), ≈£î\T≈£î\÷ (dü+‘√cÕ\T) #·÷|ü⁄‘·Tqï~.
1. #·T≥÷º düVü≤Hê≥´+ #˚düTÔqï #Ó*ø£‘ÓÔ\T yÓT|ü⁄Œ<ä\‘√ #·÷düTÔHêïs¡T
(n‹e\T yÓT#·Ã>∑). ns¡$]dæq yÓTT>∑eZ +{Ï kı>∑dTü ‘√ ns¡ ‘Ós#¡ ê≥T>±
:: 27 ::
ÄyÓT Hê≥´+ #˚düTÔqï~.
<äTyêfi¯|ü⁄‹s¡T|ü⁄ n+fÒ y˚>∑eTT>± ¬>+‘·T‘·÷ ‹s¡>∑&É+ Ç~ nX¯«|ü⁄
q&Éø£\˝À ˇø£ uÒ<Ûä+. n˝≤ eTT+<äT Á|ü<ä]Ù+#˚ bÕ<ä $Hê´dü+‘√
(|üPs¡« <äTyêfi¯|ü⁄ ‹s¡T|ü⁄\‘√) Vü≤] eTqdüT ø£s¡T>∑Tq≥T¢>± (Vü≤]
>∑s¡–+#·T#·T) Hê≥´+ ÁbÕs¡+_Û+∫q~.
2. dü]|ü&TÉ (eT≥º|⁄ü ) $»+uÛDÑ eTT (eT\j·TT R $»+_Û+#·T)\‘√, eTf…\º
(ø±fi¯fl≈£î ô|≥Tº≈î£ H˚ ÄuÛsÑ D¡ ≤\T) yÓ÷‘·\ sê»düeTT (¬ø\j·TT R $Ás¡M>∑T,
>∑]«+#·T) ‘√, bÕ<ë\T ‘ê{Ï+#˚ (‘·≥Tº R ‘ê{Ï+#·T) n&ÉT>∑T\‘√
(q&É|ü⁄ R q&Éø£) <ë≥T¢ y˚dü÷Ô q]ÔdüTÔqï~. Ä <ë≥T\˝À ø±*øÏ
ô|≥Tº≈î£ qï eÁ»|ü⁄ >∑+&Éô|+&Üs¡|⁄ü (eÁ»|ü⁄ ô|+&Ó|⁄ü ) ‘·fió¯ ≈£î\T n≥÷
Ç≥÷ ∫+<äT‘·Tqï$.
3. Hê≥éTT˝À y˚jT· T ∫+<äT\T, <ëì˝À dü]|ü&TÉ q≥Tºyê+>∑|⁄ü bÕ≥\T,
<ëìøÏ dü]|ü&TÉ >∑C\®… yÓ÷‘·\T, n+<äyTÓ qÆ q&Éø\£ (‹s¡T|ü⁄\T)‘√ Á|üDj·T
Áø° & É q T (bı\j· ÷ ≥qT) H˚ s ¡ Œ ] (ø£ + <ä T e) jÓ Æ T q
Áoy˚+ø£fÒX¯ó&ÉT yÓT#·Ã>± n\y˚T\TeT+>∑ n_ÛqsTT+#·T#·÷ Hê≥éTT
#˚dæq~.
á ø°s¡Ôq˝À Hê≥éTTqT e]í+#·T≥≈£î mìï n#·Ã ‘Ó\T>∑T |ü<ë\T
yê&çHê&√ #·÷&É+&ç.
<äTyêfi¯eTT, ‹s¡T|ü⁄\T, eT≥º|ü⁄ eT\|ü⁄\T, eTf…º\ ¬ø\|ü⁄\T, ‘·f…º &ç
q&É|⁄ü \T, <ë≥T\T, bı\j·÷≥\T. zôVA Ç˝≤+{Ï mìï |ü<eä TT\T yê&ÉTø£˝À
˝Ò≈£î+&Ü ø±\>∑s¡“¤eTT˝À ø£*dæb˛sTTqy√. ˇø=ÿø£ÿ $Hê´düeTTqT #·ø£ ÿ>±
Á|üø£{Ï+|ü>∑\ |ü<äeTT\T mìï eTqeTT b˛>=≥Tº≈£îqïyÓ÷?
nqïeTj·T´ |ü<äø√X¯+ - s¡yê« ÁoVü≤].
eT]jÓTTø£ yÓTs¡T|ü⁄ ` nqïeTj·T´ dü+ø°s¡Ôq\T yÓ\T>∑T #·÷ùdø±
yÓTT≥ºyÓTT<ä≥ sêfi¯fl|ü*¢ yês¡T dü«|üs¡∫q ø°s¡Ôq Ç<˚qì $ìøÏ&ç.
:: 28 ::
9. Äs¡–+∫ ≈£Ls¡TÃHêï&É\¢yê&˚
Äs¡–+∫ ≈£Ls¡TÃHêï&É\y¢ ê&˚
#˚sT¡ eH˚ #·÷&És¬ \ø°àå Hês¡d+æ VüQ&ÉT
Ç+~s¡qT ‘=&ÉMT<ä ì&ÉTø=ì ø=\T$NÃ
n+<ä|⁄ü qe⁄«\ #·©¢ q\¢yê&˚
ì+&çq e÷DÏøe£ TT\ X‚wßü ì |ü&>É M∑ T<ä
#Ó+~ esê*NÃ \ø°àå Hês¡d+æ VüQ&ÉT ˆˆÄs¡–+∫ˆˆ
ã+>±s¡T y˚T&É˝Àq |ü#Ã· \ >∑~j › T· \MT<ä
n+>∑q\ Ä≥ #·÷∫ Ä\¢yê&˚
s¡+>∑>T∑ kıeTTà\ ‘√&É sê»dü|⁄ü $uÛyÑ ê\
#Ó+>∑≥ qTHêï&ÉT \ø°àå Hês¡d+æ VüQ&ÉT ˆˆÄs¡–+∫ˆˆ
ô|+&Ó|⁄ü bÕ<äeTT #ê∫ ô|q∫ ˇø£bÕ<äeTT
n+&ÉH˚ |üP»>=˙ q\¢yê&˚
ø=+&É\ Áoy˚+ø£{≤Á~ ø√] nôVAã\eTTq
yÓT+&ÉT>±qT yÓTs¡d” \ø°àå Hês¡d+æ VüQ&ÉT ˆˆÄs¡–+∫ˆˆ
ø£$r«ø£s¡D+ ˇø£ ø£fi¯. Ç~ #ê˝≤ ns¡T<äT>± ø£qã&˚ ~qTdüT.
nqïe÷#ês¡T´ìøÏ Ç~ #ê˝≤ |ü⁄wüÿ\+>± ñqï ÄdæÔ. áj·Tq #ê˝≤ ø±\+
nôVA_\+˝À ìyêdüeTTHêï&ÉT. n#·Ã{Ï qdæ+VüQìô|’ #·øÿ£ ì ø°sqÔ¡ \T #˚XÊ&ÉT.
nqïe÷#ês¡T´&ÉT qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T <äs¡ÙHêìøÏ y˚fi‚fl&ÉT. ‘Ós¡y˚dæ
ns¡Ãø£kÕ«eTT\T kÕ«$TøÏ ìy˚<qä + n]Œ+#ês¡T. n\+ø£]+∫ ‘Ósr¡ kÕs¡T. nB
<äX¯´+. m+‘· #·ø£ÿ>± e]ídüTÔHêï&√ Ä kÕ«$Tì.
n|ü⁄Œ&˚ HÓ’y˚<ä´+ d”«ø£]+∫q kÕ«$Tì - Äs¡–+∫ ≈£Ls¡TÃHêï&É\¢yê&˚
:: 29 ::
nHêï&ÉT. m˝≤¢ ‘√∫+<√ n˝≤ nHê\ì. n\¢yê&˚ n+fÒ kÕ«$T <ä÷s¡yTÓ qÆ ≥T¢
nì|æ+∫+~ ø±uÀ\T. á <ä>∑Zs¡>± ñqï áj·TH˚ (#˚s¡TeH˚ ) #·÷&É+&ç nì
ø=+#Ó+ dü<Tä ≈› î£ Hêï&ÉT.
\ø°åà<˚$ì n+ø£eTTô|’ ≈£Ls¡TÃ+&Éu…≥Tº≈£îì ø=\Te⁄ r] n+<ä+>±
qe⁄«‘·THêï&ÉT kÕ«$T. X‚wyü êVü≤q+ e÷DÏø±´\‘√ ≈£L&çq |ü&>É \∑ ô|’ Äd”qT&Ó’
(#Ó+~) es¡eTT*j·T´&Üìπø Á|üdüqï&Ó’ ≈£Ls¡TÃHêï&ÉT. \ø°åà düVæ≤‘· T&Ó’q
kÕ«$Tm|ü⁄Œ&É÷ Á|üdqü ï+>±H˚ ñ+{≤&Éì Á|ür‹.
|ü#Ã· \T bı~>∑q dæ+Vü‰düq+ (|ü#Ã· \ >∑~j › T· ) ≈£Ls¡TÃì n+>∑HêeTDT\
q‘·´+ ‹\øÏ+∫ j·TTqïyê&É&>ç √. ÄuÛsÑ D¡ ≤\T <Û]ä +∫ sê»dü+‘√ $sêõ\T¢‘T· qï
eT÷]Ôì #·÷&É+&ç.
ô|+&ÓeTT n+fÒ ø±*øÏ <Û]ä +#˚ >∑+&Éô|+&˚se¡ TT. n~ ‘=&ÉT≈£îÿqï ø±*ì
eTT+<äT≈£î #ê∫Hê&ÉT. ¬s+&Ée ø±*ì eT&ç∫ (ô|ì∫) <ëìô|’ y˚dæ <äsê® >±
≈£Ls¡TÃHêï&ÉT.n˝≤ $˝≤dü+>± ≈£Ls¡TÃì |üP»\+<äT≈£î+≥THêï&ÉT.
‘·÷s¡TŒ ø£qTeT\˝À ñqï X‚wßü ìs¡÷|ü+>± y˚+ø£{≤Á~ –] düeT÷Vü‰ìï
uÛ≤$kÕÔs¡T. Ä X‚cÕÁ~ –s¡T\ ‘·\yÓ’|ü⁄q ‹s¡TeT\, ‘√ø£ yÓ’|ü⁄q ÁoXË’\eTT
πøåÁ‘ê\T $sêõ\T¢‘·THêïsTT. Ä ø=+&É\ q&ç$T Á|ü<˚X¯+˝À nôVA_\eTT
ñ+≥T+~. ø£qTø£ á<˚e⁄&ÉT ≈£L&Ü y˚+ø£{≤Á~ yêdüT&˚.
ˇø£kÕ] eTs¡˝≤ düà]ùdÔ - Äs¡–+|ü⁄ nsTTq~ ø£qTø£ kÕ«$T dæ$Ô T‘·+>±
≈£Ls¡TÃqï&Éì <Ûä«ì. uÛÀ»q $sêe÷ìøÏ ˝Ò∫b˛j˚T Vü≤&Ü$&ç ˝Ò<äT. <˚y˚]ì
n+ø£eT+<äT <ë*ÃHê&ÉT ø±e⁄q Á|üdüqTï&Ó’ ñHêï&Éqe#·TÃ. n+>∑q\ q‘·´+
‹\øÏ+∫ $H√<ëdü≈£îÔ&Ó’ j·TTHêï&ÉT. ø±\Tô|’ ø±\T y˚düT≈£îì ì<ëq+>±
≈£Ls¡TÃHêï&ÉT. Çe˙ï Äj·Tq Á|üdüqï‘·qT ‘Ó\T|ü⁄#·Tqï$. n+<äTπø n+<ä]˙
#·÷&ÉeTì (#·÷&És¬ ) nqïeTj·T´ Á|üuÀ<Û+ä . n+‘· Á|üdqü ï ∫‘·T&Ô q’Ó yê&ÉT @$T
ø√s¡T≈£î+fÒ n<˚ Çj·T´>∑\&ÉT.
:: 30 ::
10. Ç{Ïº eTT<äT›˝≤&ç u≤\T&˚&É yê&ÉT

Ç{Ïº eTT<äT˝› ≤&ç u≤\T&˚&É yê&ÉT - yêì
ã{Ïº ‘Ó∫Ã bı≥ºì+&É u≤\Ty√j·Tπs
>±$T&Ó’ bÕ]‘Ó+∫ ø±¬>&ç yÓqï\˝Àq
#˚eT|üPe⁄ ø£&çj·÷\ #˚sTT ô|{Ïº
NeT ≈£îf…ºqì ‘·q #ÓøÏÿ≥ ø£˙ïs¡T C≤s¡
y˚eTs¡T yêb˛j˚Tyêì yÓ&TÉ ¶ yÓ≥sπº ˆˆÇ{Ïº eTT<äTˆ› ˆ
eTT#·TÃe˝… e∫Ã ‘·q eTT+>∑eTTs¡Te⁄\ #˚sTT
‘·#ÓÃ&ç ô|s¡T>∑T ˝Àq ‘·>∑ u…{Ïº
H=#ÓÃqì #˚sTTBdæ H√s¡H\Ó ¢ C§\T¢>±s¡
y=#ÓÃ* yêb˛e⁄yêì q÷s¡&+ç #·sπ ˆˆÇ{Ïº eTT<äTˆ› ˆ
m|ü⁄Œ&ÉT e#ÓÃH√ e÷sTT\T¢#=∫Ã ô|f…˝º Àq
#Ó|Œü sêì e⁄+>∑sê\ #˚sTTô|{Ïº
n|üŒ&Óq’ y˚+ø£{≤Á~ ndüyê\≈£î&ÉT >±q
‘·|Œü ≈£î+&É u…fº… yêì ‘·\ø¬ ‘·sπÔ ˆˆÇ{Ïº eTT<äTˆ› ˆ
Ç+‘· eTT<äT›˝§*πø u≤\T&ÉT (Ç{Ïº eTT<äT›˝≤&ç u≤\T&ÉT) mø£ÿ&ç qT+&ç
e#˚Ã&√? (j˚T&Éyê&√). yê&çì |ü≥Tºø√+&ç. |üfÒºdüT≈£îì bı≥º ì+&Ü
bÕ\Tb˛ôdj·T´+&ç.
dü]>±Z eTT<=›#˚Ã ∫ìï |æ\¢\qT |ü≥Tºø√+&ç |ü≥Tºø√+&ç nì yÓqTø£
|ü]¬>‹Ô |ü≥Tºø√e&É+ Á|ür ‘Ó\T–+≥ kÕe÷qý˚T. ô|’>± |ü≥Tº≈£îì <=+>∑
<=]ø±&Éq&É+ kÕ<Ûës¡D+. ô|’>± á ªª<=+>∑μμ ≈£î •ø£å≈£L&Ü Ksês¡T #˚dæHê&ÉT
nqïeTj·T´. bı≥ºì+&Ü bÕ\T b˛j·T&ÉyT˚ •ø£.å |üø±ÿ ‘Ó\T–+{Ï |üd≈æ £ Lq á
Ä\¢] øÏwüº|üŒ.
:: 31 ::
Çø£ #·s¡D≤\˝À u≤\ø£wüßíì Ä\¢] |üqT\T j˚Tø£s¡e⁄ ô|&ÉT‘·THêï&ÉT.
1. eTT+<äT yÓTT<ä{Ï #·s¡D+˝À yê&çq ¬s+&ÉT ∫Á‘·yÓTÆq |ü<ë\T #·÷<ë›+.
>±$T&ç R <äTwüº‘·«eTT, ÁX‚wüº‘·«eTT.
yÓ&ÉT¶ ô|≥Tº R e+∫+#·T, yÓ÷dü–+#·T, ãT»®–+#·T.
dü]>±Z e´‹πsø£yÓTÆq nsêú\÷ ñHêïsT÷ |ü<ë\≈£î.
n\¢]yê&Ó’ (>±$T&Ó’) |ü]¬>‘·TÔ≈£î e∫Ã |ü≥Tº≈£îH˚˝À|ü⁄H˚ ø±π> yÓq ï˝À
#˚eT|üP\ ø£&çj·÷\ #˚sTTô|{ÏºHê&ÉT. ø£\yê] ø£qïj·T´ ø£qTø£
∫qï#˚‘T· \≈£î #˚eT|üP\ &çCq’… T ñqï ∫qï∫qï eTTs¡T>∑T\T ô|≥Tº≈î£ Hêï&ÉT.
ø£\yê] ø=&ÉTø£ì <Ûä«ì+|üCÒXÊ&û e÷≥‘√. ô|’>± #ÓsTT´ ø±\>±H˚
ãj·T≥≈£î rdæy˚dæ <Óã“˝≤&É‘ês¡ì NeT≈£î{Ïº+B nì e÷{Ïe÷{Ïø°
(y˚eTs¡T) @&ÉTdüTqÔ ï≥Tº q{ÏdTü HÔ êï&ÉT. M&çì <ä>sZ∑ ≈¡ î£ rdæ ãT»®–+#·+&ç
(yÓ&TÉ ¶ yÓ≥sπº ?)
>±$T&ç øÏ Ä\¢] (<äTwü‘º «· + ø£Hêï ø=+#Ó+ ÁøÏ+~kÕúsTT) nì ns¡+ú #Ó|Œæ
yÓ&ÉT¶≈£î e÷Á‘·+ ãT»®–+#·&É+ nH˚ ns¡ú+ #ÓbÕŒ*. m+<äTø£+fÒ •ø£å
bı≥ºì+&Ü bÕ\Tbıj·T´&ÉeTì eTT+<˚ #ÓbÕŒ&ÉT nqïeTj·T´. m+‘·
n‘·&ç n\¢]‘√ |üø£ÿ\yês¡T $dæ–b˛sTTHê yê]øÏ u≤\øÏwüº|üŒ n+fÒ
#Ó|üŒ˝Òì eTT<äT›.
2. <=+>∑ (eTT#·TÃ) e˝… e∫Ã ‘·q eTT+>∑eTTs¡T>∑T\T y˚düT≈£îqï #˚‹ì
yÓqï∫*πø –HÓï˝À ô|{Ïº (‘·#ÃÓ &ÉT yÓqï\ ˝Àq) yÓqïrdüTø√uÀsTT |ü≥Tºã&ç
#ÓsTT´ rdæy˚dæ ø£e«+ ‘·–* HÓ|æŒ |ü⁄{Ïºq<äì ø£|ü≥+>± (ˇ∫Ã*)
@&ç#y˚ êìì }s¡Tø√u…≥sπº ? <=+>∑@&ÉTô|H’ ê }s¡Tø√u…≥eº \dæq<˚.
eTT+>∑ eTTs¡T>∑T ˝Ò<ë eTT+>±eTTsê] n+fÒ #˚‹øÏ <Û]ä +#˚ ˇø£$<Ûyä ÓTqÆ
ø£&j
ç T· +. á eTT+>±eTTsê] ‘√ ô|<äq› >±s¡T eTqT#·]Á‘·˝À ˇø£ eT+∫
:: 32 ::
|ü<´ä + Áyêùds¡T. eTT+>∑eTTs¡T>∑T eTs¡\ á u≤\T&ÉT ø£\yê] ø£qïj·T´
nì dü÷∫düT+Ô ~. n+‘˚ø±<äT. ∫ìï ø£wüßìí y˚w<ü ëÛ s¡D ø£fifl¯ ≈£î ø£{Ïdº Tü +Ô ~
≈£L&Ü.
3. ÄK] #·s¡D+˝À ∫ìïø£wüßíì MT<ä ∫qïyÓ≥ø±s¡+ ñ+~.
m|ü⁄Œ&ÉT e#˚Ã&√ #·÷&ÉH˚ ˝Ò<Tä . rsê #·÷ùd dü]øÏ ‘·q ñ+>∑sê\ #ÓsTT´
e÷ ô|f…º˝À ô|{Ïº <ëì˝Àì edüTÔe⁄\qT düe]düTÔHêï&ÉT. ne⁄qe⁄qT
á y˚+ø£{≤Á~ n|üŒ&ÉT (∫ìïø£wüß&í ˚ á yÓ+ø£|Œü ) #ê˝≤ ã\eTTqïyê&ÉT
(ndüyê\≈£î&ÉT). Ä ô|f…º m‹Ô yê&ç HÓ‹ÔMT<ä ô|≥º+&ç! ÇB eTq+
∫qï|æ\¢\‘√ #˚ùd yÓ≥ø±s¡y˚T.
ndüyê\≈£î&ÉT nqï |ü<+ä mø£ÿ&ç qT+&ç |ü≥Tº≈î£ ì e#˚Ã&√ dü]>±Z j·T‹
<ä>∑Zs¡ y˚XÊ&ÉT. Ç~ nqïeTj·T´≈£î uÛ≤wüô|’ >∑\ |ü≥Tº ‘Ó*j·TCÒdüT Ô+~.
Ç˝≤ ø°s¡Ôqø=ø£ÿ ø=‘·Ô |ü<ä+ H˚s¡TÃø√e#·TÃ. (Ç~ es¡≈£î #Ó|ü⁄Œ≈£îHêïyÓ÷
˝Ò<√ >∑Ts¡TÔ ˝Ò<äT. nqïeTj·T´ ø°s¡Ôq\˝À Á|ü‹ #·s¡D≤ìø° ÁbÕdü, Á|ü‹
bÕ<ä+˝ÀqT j·T‹>±ì, ÁbÕdüj·T‹ >±ì ‘·|üŒìdü]>± yê&É‘ê&ÉT).
∫e]>± ˇø£e÷≥. á #˚eT|üPe⁄ ø£&çj·÷\÷, eTT+>∑eTTs¡T>∑T\÷,
#Ó|Œü sêì ñ+>∑sê\÷ <Û]ä +∫q á #˚sTT uÛTÑ eHê\qT XÊdæ+#˚ #ÓsTT´.
∫qï|ü⁄&ÉT mìï n\¢]|üqT\T #˚dæ+<√ Ç~. Ä#˚j˚T Ç+<ä]ø°
nuÛj Ñ T· +ãT*#·TÃ #˚sTT.
:: 33 ::
11. Ç{Ïº dü+kÕ]πø~j·TT ˝Ò<ëj·T
Ç{Ïº dü+kÕ]πø~j·TT ˝Ò<ëj·T
‘·≥Tºe&ÉTfÒ ø±ì <ä]#˚s¡ ˝Ò<Tä
eTT*– uÛ≤s¡|⁄ü yÓ÷|ü⁄ yÓ÷#˚{yÏ ê&ÉT
n\dæ ~+#·Tø=qT Hê&Ü&ÉqT
n\] dü+kÕ]øÏ q~j·TT ˝Ò<ëj·T
‘=\>∑ì uÛ≤s¡yTÓ +<äTqT ~+#· ˝Ò<Tä ˆˆÇ{Ïº dü+kÕ]øÏˆˆ
‘·&É$ y˚|ü#˚<äT Á‘êyÓ&ç yê&ÉT
m&ÉjTÓ &É ~qT rù|yÓTqÆ qT
n&ÉsT¡ dü+kÕ]øÏ q~j·TT ˝Ò<ëj·T
ø£&ÉT CÒ<Ó >±ì jÓTø£ÿ&É r|æ˝Ò<äT ˆˆÇ{Ïº dü+kÕ]øÏˆˆ
<=s¡ø=ì ùV≤j·Ty˚T ‘√&˚{yÏ ê&ÉT
|ü]&Û$É +#·TqT y˚Tq |ü]eTfi¯eTT
n]~ dü+kÕ]øÏ q~j·TT ˝Ò<ëj·T
Çs¡e⁄ Áoy˚+ø£≥|ü‹ HÓsT¡ >∑˝&Ò TÉ ˆˆÇ{Ïº dü+kÕ]øÏˆˆ
dü+kÕs¡+ kÕ>∑s¡+ n+{≤s¡T. á ø°s¡Ôq˝À dü+kÕ] ø£cÕº\T kÕ«$TøÏ
$qï$düTÔHêï&ÉT nqïeTj·T´.
kÕ«MT! á dü+kÕ]øÏ ø£w|ºü &ü ≥É y˚T ø±ì >∑eT´+ #˚s&¡ +É ø±˙, >∑føº… £ÿ&ÉeTT
ø±˙ ø£qsê<äT (‘·≥Tºe&ÉT≥jÓT ø±ì <ä]#˚s¡ ˝Ò<äT).
1. ô|<ä› uÛ≤s¡yÓTÆq yÓ÷|ü⁄ yÓ÷ùdyê&ÉT n\dæq|ü⁄&ÉT mø£ÿ&Ó’Hê (Ä&É G Ä&É
R Ä&Ü&É) ~+|ü⁄ø√e#·TÃ. ø±˙ dü+kÕ]≈£î n˝≤ ≈£î<äs¡<äT. m‘·TÔ≈£îqï
ãs¡Te⁄ yÓ÷dæ rs¡e\dæq<˚. ~+#·&ÜìøÏ M\T˝Ò<äT.
:: 34 ::
2. nedüsês¡+ú (‘·&$É ) y˚|øü c£ Õj·T+ (y˚|ü #˚<Tä ) ‘êπ>yê&ÉT eT<Û´ä eT<Û´ä ˝À
(m&ÉH&Ó )É r|æ |ü<ës¡yú T˚ <ÓH’ ê ‹+{≤&ÉT. ø±˙ dü+kÕsêìøÏ |üPqTø=qïyê&çøÏ
(n&ÉsT¡ R |üPqT) n˝≤+{Ï kÂ\uÛ´Ñ eTT ˝Ò<Tä . Mì J$‘·+˝À #˚<˚ ø±ì
r|æ˝Ò<äT (ø£&ÉT #˚<Ó ø±ì jÓTø£ÿ&É r|æ˝Ò<äT).
3. eTTs¡T>∑T m‹Ôb˛j·TT≥≈£î dæ<|∆ä &ü y¶É ê&ÉT m|ü⁄Œ&ÓH’ ê X¯ØsêìøÏ |ü]eTfi¯Á<äe´+
n\<äTø√ >∑\T>∑T‘ê&ÉT. á dü+kÕ]øÏ Ä kÂ\uÛ´Ñ eTT ˝Ò<Tä . dü+kÕs¡eTT
nH˚ eTT]øÏ ≈£L|ü+˝À |ü&ç |üs¡e÷‘·à ‘·‘·Ô«eTT ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ
M\T|ü&<É Tä .
dü+kÕs¡T\ô|’ kÕqTuÛÑ÷‹ #·÷|æ yê]ì <ä]#˚s¡ÃeTì kÕ«$TøÏ eTq$
#˚dTü HÔ êï&ÉT.
:: 35 ::
12. Ç~>√ HêuÛ≤>∑éTT @$T#Óù|ŒH˚
Ç~>√ HêuÛ≤>∑éTT @$T#Óù|ŒH˚
eTT<äeTT‘√ ‘·qøÏfºÒ yÓTTøÏÿ‹ H˚qqy˚
#·T≥ºyTÓ qÆ j·T{Ïyº ê&ÉT düT\uÛTÑ &Óq’ {Ïyº ê&ÉT
<ä≥yº TÓ Æ Hêø£ìï{≤q÷ ‘êH˚ ø±<˚
bı≥ºbıs¡T>∑Tq qT+&ç bıs¡∫ yÓ{+ºÏ ô| H˚&TÉ
>∑{Ïº>± ì+‘· ø£s¡TD >∑\<äT>± Hê≈£î ˆˆÇ~>√ˆˆ
n+‘·s+¡ >∑yTÓ qÆ yê&ÉT Äj·TyÓTqÆ yê&ÉT
#Ó+‘·\ ‘êH˚j·Tì #Óù|Œ>±<˚
e+‘·T\ yêdüT˝…+#·ø£ yêøÏ{øÏ Ï e#˚ÃH˚&TÉ
sTT+‘· eTìï+#· <ë>±ø£ sTTø£HeÓ «πs ˆˆÇ~>√ˆˆ
eVæ≤+#·T≈£îH˚ yê&ÉT e<äì› f…º qT+&˚yê&ÉT
$Vü≤]+#· Hêø£ìï{≤ yÓ\ùd ‘êH˚
eVæ≤ø¬ ø£ÿ Áoy˚+ø£≥e\¢uTÑÛ &ç‘&· ˚ qqTï
‘·V≤ü ‘·V≤ü rs¡>÷∑ &Ó ‘·>e∑ ] j·TÚ>±<˚ ˆˆÇ~>√ˆˆ
á ø°sqÔ¡ ≈£î ø=+#Ó+ H˚|<ü ´ä∏ + #ÓãT‘êqT. kÕVæ≤‘·´ $<ë´s¡T\ú ≈£î nwü$º <Ûä
X¯  +>±s¡ H êsTTø£ \ T |ü ] ∫‘· y ˚ T . Ä HêsTTø£ \ ˝À @ n_Û k Õ]ø£ H √,
$s¡ôVA‘·ÿ+]ƒ‘·H√ e]í+#·eT+fÒ ø£e⁄\≈£î |ü≥º |ü>±Z\T+&Ée⁄. ñÁ‘˚Œø£å\÷
ñ|üeT\÷ >∑T|æŒ+#ÓkÕÔsT¡ . nsTT‘˚ á ø°sqÔ¡ ˝À #Ó|Œæ q HêsTTø£ dü÷ø£àå |ü]o\q
#˚ùdÔ Ä mì$T~ ø√e\˝À #˚s¡<äì|ædüTÔ+~. áyÓT Hêj·T≈£îì |ü≥¢ >ös¡eeTT
ø£*– Äj·Tq düT>∑TD≤\qT e÷Á‘·yT˚ Á>∑V≤æ düT+Ô ~. Hêj·T≈£îìøÏ ø£‘·Es„ ê\T>±
ø£qã&ÉT‘·T+~. Ç˝≤+{Ï HêsTTø£\qT ø£e⁄\T n+‘·>± Çwüº|ü&És¡T. ø£$‘·«+
n+‘·>± |ü+&ç+#·&ÜìøÏ ≈£î<äs<¡ Tä ø£qTø£. ø±˙ nqïeTj·T´ n˝≤+{Ï HêsTTø£ô|’
:: 36 ::
ø°s¡Ôq #˚XÊ&ÉT. ‘·q<Ó’q XË’*˝À ø£$‘·«+ |ü+&ç+#ê&ÉT. n+<äTø£ì á ø°s¡Ôq
düeT]ŒdüTHÔ êïqT.
‘·q≈£L ‘·qHê<∏Tä ìø° ‘Ó*dæq #Ó*ø£‘‘ÔÓ √ HêsTTø£ Ä y˚+ø£{≤Á~ Áoø£wüßìí
>∑T]+∫ #ÓãT‘·Tqï~.
Ç~>√ #Ó*j·÷! Hê uÛ≤>∑éTT j˚TeTì #Ó|üŒqT (Hê uÛ≤>∑éTT j˚T$T
#Óù|Œ<˚). m+‘√ dü+‘√wüeTT‘√ H˚qT kÕ«$TøÏ yÓTTøÏÿHêqì #Ó|⁄ü Œ. (eTT<äeTT‘√
‘·qøÏfºÒ yÓTTøÏÿ‹ qqy˚)
1. Hê≈£î Äj·Tq #·T≥ºeTT. düT\uÛ+Ñ >± n+<äTu≤≥T˝À ñ+{≤&ÉT. Hêø£ìï{Ïø°
‘êH˚. Hê <ä>∑Zs¡˝À bıs¡T>∑TH˚ ñ+{≤&ÉT. (bıs¡T>∑T G bıs¡T>∑T R
bı≥ºbıs¡T>∑T. bıs¡T>∑TH˚ ñ+{≤&Éì H=øÏÿ #Ó|Œü &É+). á s√E @yÓTqÆ <√
#Ó|Œü Hê?
bıs¡∫ R #˚ã<äT\T≈£î ‘Ó#·TÃ≈£îqï <ÛäqeTT.
yÓ{Ïº+|ü⁄ R nqïbÕHê<äT\≈£î Ks¡TÃ.
‘êqT #˚ã<äT\T rdüT≈£îqï kıeTTà Hê kÕ<äsT¡ Ks¡TÃ\ø£ì |ü+|æ+#ê&ÉT!
Ç+‘· >=|üŒ ø£s¡TD Hêô|’ Ä‘·ì≈£îqï~.
Çø£ÿ&É ¬s+&ÉTe÷≥\T #ÓbÕŒ*. kÕ«$T ≈£îuÒs¡Tì <ä>∑Zs¡ ô|[fløÏ Ä|ü⁄Œ
#˚XÊ&ÉT. Ä|ü⁄Œ rs¡Ã&ÜìøÏ yê]e<ë› M] e<ë› &ÉãT“ rdüT≈£îH˚ |ü]dæú‹.
<ëì˝À Hê≈£î Ks¡TÃ\ø£ì <Ûäq+ |ü+bÕ&Éì kÕs¡düéTT.
s¬ +&Ée~. á bıs¡∫, yÓ≥+º |æ nqï |ü<ë\T m+‘·>± dü+<äsê“¤qTkÕs¡yTÓ Æq
ns¡+ú Ç#˚Ã |ü<ë˝À? Ç|ü⁄Œ&ÉT ì|òTü +≥T\˝À e÷Á‘·+ $T–*b˛j·÷sTT.
Ç˝≤ m+‘· uÛ≤cÕ dü+|ü<ä ø√˝ÀŒj·÷yÓ÷. ‘·\T#·T≈£î+fÒ u≤<Ûä
ø£\T>∑T‘·T+~.
2. Hê eTqdü+‘ê ‘êH˚ (n+‘·s+¡ >∑yTÓ qÆ yê&ÉT). Hê JeHê<Ûës¡eTT (Äj·TeTT
:: 37 ::
R Ä<ëj·TeTT) ‘êH˚. ‘êHÓ|ü⁄Œ&É÷ Hê#Ó+‘·H˚ ñ+{≤&ÉT.e+‘·T\÷
‘ês¡‘e· ÷´\T (yêdüT\T) ˝Ò≈î£ +&Ü ás√E Hê sTT+{ÏøÏ e#˚Ã&ÉT. Ç+‘·
qqTï eTìï+#˚ yê&ÉT ‘êqT>±ø£ Ç+¬øes¡THêïs¡T? (‘ê >±ø£ sTTø£HeÓ «πs)
3. |æ\e>±H˚ ekÕÔ&ÉT (e<ä›ìf…º ñ+&˚yê&ÉT).n˙ï ‘êHÓ’ #·÷düT≈£î+{≤&ÉT
(eVæ≤+#·T≈£îH˚ yê&ÉT). mø£ÿ&É $Vü‰s¡yTÓ HÆ ê Ä‘·ì<˚ u≤<Û´ä ‘·. Áoy˚+ø£≥
e\¢uÛÑT&ÉT $<Ûëqø£s¡ÔjÓÆT (eVæ≤ R $<ÛäeTT, ˝…ø£ÿ) ‘·Vü≤‘·Vü≤Bs¡ qqTï
≈£L&çjT· THêï&ÉT.
ÇB Hê uÛ≤>∑éTT.
Bì˝Àì n+‘·sês¡eú TT :
düwæº˝À uÛÑ>∑yêqT&=ø£ÿ&˚ |ü⁄s¡Twüß&ÉT. $T–*q Je⁄\ìïj·TTq÷ Ád”Ô ˝Ò.
nìï Je⁄\T Äj·Tq˝À |üs¡édæ+#·e\dæq<˚. eTqeTT Äj·Tqô|’ uÛ≤s¡eTT
y˚dæ Äj·Tqj˚T eTq uÛ≤>∑éTì q$Tàq#√ - Äj·Tq eTq bıs¡T>∑TqqTqï
#·T≥ºyÓTÆ n+<äTu≤≥T˝À qT+&ÉTqT. nedüs¡yÓTÆq <Ûäq yÓTTdü>∑TqT. eTq
~qyÓ#·ÃeTT\T Äj·Tq eVæ≤+#·TqT. eTq JeHê<Ûës¡eT÷ n<ëj·TeT÷HÓ’
eTìï+#·TqT. |æ\Te>∑H˚ e∫Ã eTq ‘√&Ó’ j·TT+&ÉTqT.
#·ø£ÿì ø°s¡Ôq.
:: 38 ::
13. Ç<ä›] ‘·eTø£eTT sTT≥Te˝…H˚

Ç<ä]› ‘·eTø£eTT sTT≥Te˝…H˚
bı<äTq› j˚TeTì u§+≈£î<äeTj·÷´
\* Hêø£<säÛ e¡ TT \+#·MTj·T>±
|ü\T k˛≈£î\sT÷ |üs>¬¡ qy˚
|æ\Te>∑ sê>± u…sd¡ æ ì+<ä|&ü Ó
bı\‹øÏ H˚eTì u§+≈£î<äeTj·÷´ ˆˆÇ<ä]› ‘·eTø£eTTˆˆ
n&ÉT>∑Tø=qT#·T ìqï+{Ï ô|q>∑>±
‘·&j
É T· ø£ qKeTT\T ‘ê¬øqy˚
‘=&ÉTø=ì sê>± <ä÷s¡T MT<äã&Ó
bı&Ée⁄>∑ H˚eTì u§+≈£î<äeTj·÷´ ˆˆÇ<ä]› ‘·eTø£eTTˆˆ
ô|≈£îÿ\T Á|æj·TeTT\T #Ó$˝À #Ó|üŒ>∑
eTT≈£îÿq »yê«~ yÓ÷#Óì<˚
Çø£ÿ&É Áoy˚+ø£fÒX¯ó&Ü dü&çe&Ó
|ü⁄ø£ÿ{Ï H˚eTì u§+≈£î<äeTj·÷´ ˆˆÇ<ä]› ‘·eTø£eTTˆˆ
sêÁ‹ y˚+ø£{≤Á~ Áoø£wüßí&ÉT ˇø£ >√|æø£‘√ ≈£L&ç j·TTHêï&ÉT. Ä >√|æø£
n+‘·s+¡ >∑+ Ä$wüÿ ‘·eT>∑T#·Tqï~.
kÕ«MT! eTq Çs¡Te⁄] ‘·eTø£eTT $TøÏÿ* ô|#·TÃMT]q~ (Ç<ä]› ‘·eTø£eTT
sTT≥Te˝…H˚). πs|ü⁄ Ábı<äT›fÒ mìï nã<ë∆˝≤&Ü˝À? (bı<äT›q j˚TeTì
u§+≈£î<äeTj·÷´)
1. ˙e⁄ Hê≈£î Áù|eT‘√ (\*Hé) n<Ûäs¡eTT \+#·yÓTTdü–‹$. n<Ûäs¡eTT
\+#·MTj·T&ÉeT≥. Ç~ nqïeTj·T´ e÷Á‘·y˚T nq>∑*–q e÷≥.
:: 39 ::
<ëìe\q <ä+‘·ø£å‘·eTT\T (|ü\T k˛≈£î\T. k˛≈£î R ‘ê≈£î, yê´|æ+#·T)
◊q$ (|üs¡¬>qy˚).
˙e⁄ |æ\Te>±H˚ e∫Ãq+<äT≈£î (|æ\Te>∑ sê>±) Hê≈£î yÓTT‘·Ô+MT<ä
(yÓs¡dæ/u…s¡dæ) ì+<ä <äøÏÿq~ (ì+<äe&Ó). πs|ü⁄ MT Ä$&É n&ç–‘˚
@eTì u§+ø±*? (bı\‹øÏ j˚TeTì u§+≈£î<äeTj·÷´)
2. eTq |üsd¡ Œü sêH√´qýÓTqÆ e÷≥\‘√ ≈£L&çq (n&ÉT>∑Tø=qT#·T) ø£\sTTø£\
‘=+<äs˝¡ À (‘·&j É T· ø£) ˙ >√fi¯ófl Hê≈£î ‘êøÏq$. qKø£‘å e· TT˝…q’ $. Ç$
H˚qT yÓ+≥ rdüT≈£îì b˛sTTHêHê (‘=&ÉTø=ì sê>±) ì+<ä/n|üø°]Ô
(<ä÷s¡T) MT<ä|ü&ÉT‘·T+~.
Çø£ÿ&É ÁøÏjT· \T uÛ÷Ñ ‘·ø±\+˝À yê&˚&TÉ (‘=&ÉTø=ì sê>± <ä÷s¡T MT<ä|&ü Ó
nHêï&ÉT. ìC≤ìøÏ ÄyÓT πs|ü{Ï bı<äT›q e÷≥ #ÓãT‘·Tqï~. ìC≤ìøÏ
@eTHê*? ªªÇ$ ‘√&ÉT≈£îì b˛>± ì+<ä (<ä÷s¡T) MT<ä|ü&ÉT ªª nHê*.
@$T #ÓbÕŒ˝À nH˚ ø£+>±s¡T˝À ‘·&uÉ ≤≥T e\q uÛ$Ñ wü´<äsøú¡ ±ìøÏ ã<äT\T
uÛÑ÷‘·ø±\ ÁøÏj·T yê&É&ÉeTqïe÷≥.
Ç~>√ Bì>∑T]+∫ (qKø£å‘ê\ >∑T]+∫) bı&Ée⁄>± @eTì nã<ä∆+
Ä&Ü*. bı&ÉyÓ’q u§+≈£î #·ø£ÿì Á|üjÓ÷>∑+. n+‘· bı&ÉyÓ’q u§+≈£î
nedüs¡yÓTÆ+<ä+fÒ qKø£å‘·eTT\T m+‘· m≈£îÿyÓ’qy√ nH˚ dü+<˚Vü≤+
bÕsƒ¡≈£îìøÏ ø£\>±\qïe÷≥. Ç˝≤+{Ï #·eT‘êÿs¡eTT\T Á|üã+<Ûä
ø£e⁄\˝Àø£ì|ækÕÔsTT. yê]πøe÷Á‘·+ rdæb˛&ÉqïeTj·T´.
3. ˙yÓH√ï Á|æjT· yÓTqÆ e÷≥\T #Ó$˝À #Ó|Œæ Hêe⁄. n|ü⁄Œ&ÉT ˙ eTT≈£îÿ≈£îqï
»yê«õ Hê #Ó$øÏ n+{Ïq~. Çø£ÿ&É ≈£L&Ü nq>± á $wüj·T+˝À
≈£L&Ü z kÕ«MT Hêô|’ ì+<ä |ü&ç+~ (Çø£ÿ&É Áoy˚+ø£fÒX¯ó&É dü&çe&Ó.
dü&ç R ì+<ä). ì+<ä |ü&ÉT‘·T+~ nq&ÜìøÏ ì+<ä |ü&çq~ nq&É+
>∑eTì+#ê*.
:: 40 ::
Bìπø$T |ü⁄øÏÿ{Ï |ü⁄sêD+ #ÓbÕŒ˝À.
á ø°sqÔ¡ ˝À uÛ$Ñ wü´<äsøú¡ e£ TT\T>± yê&Ée\dæq ÁøÏjT· \qT uÛ÷Ñ ‘·ø±\+˝À
yê&É&Üìï eT]jÓTTø£ $<ÛäeTT>± düeT]ú+#·e#·TÃ.
Ç˝≤+{Ï düeTj·÷˝À¢ ªªá <ä+‘·ø‘å£ ê\÷, á qKø£‘å ê\÷ ø£ì|æùdÔ sπ |ü⁄
Hê |üqsTT+~. Hê |üqsTTb˛sTT+~μμ Ç˝≤ ø£+>±s¡T>± #Ó|üŒ&É+ ˝Àø£+˝À
ñqï<˚. ∫Á‘·yTÓ qÆ á e´ø°øÔ s£ D¡ \qT #·øÿ£ >± ø°sqÔ¡ \˝ÀøÏ ‘Ó#T· Ã≈£î+{≤&ÉqïeTj·T´.
n~ XË’*øÏ dü+ã+~Û+∫q ˇø£ n+<ä+.
:: 41 ::
14. Çìï sêX¯ó\ j·TTìøÏ Ç+‹ #Ó\Te|ü⁄sê•
Çìï sêX¯ó\ j·TTìøÏ Ç+‹ #Ó\Te|ü⁄sê•
ø£HÓï ˙sê• ≈£L≥$T >∑*–q sê•
ø£*øÏ u§eT$+&ÉT¢ >∑\ ø±+‘·≈î£ qT <Ûqä Tsê•
yÓT\j·TT MTHêøÏøå ìÏ MTqsê•
≈£î\T≈£î ≈£î#·≈î£ +uÛeÑ TT\ ø=eTà≈£îqT ≈£î+uÛÑ sê•
#Ó\>∑T Vü≤]eT<Û´ä ≈£îqT dæ+Vü≤sê• ˆˆÇìïˆˆ
∫ìï eTø£sê+ø£|ü⁄ |üjÓT´<ä #˚&çj·T≈£î eTø£s¡ sê•
ø£HïÓ ÁbÕj·T|ü⁄ dü‹øÏ ø£HïÓ sê•
eHÓï yÓTôÆ |&’ ç ‘·T\‘·÷>∑T eì‘·≈î£ qT ‘·T˝≤ sê•
‹qïì yê&ç>√fi¯fl dü‹øÏ e•Ãø£sê• ˆˆÇìïˆˆ
ÄeTTø=qT H=s¡|⁄ü \ yÓTs¡jT· T q‹e≈£îqT ewüusÑÛ ê•
>±$T&ç >∑T≥Tº e÷≥\ dü‹øÏ ø£s¡ÿ≥ø£sê•
ø√eT\|ü⁄ ∫>∑Ts¡TyÓ÷$ ø√eT*øÏ y˚Twüsê•
Áù|eT y˚+ø£≥$uÛÑT >∑*ùd Á|æj·T $T<∏äTqsê• ˆˆÇìïˆˆ
neTà n\y˚T\TeT+>∑˝À nìï qø£Áå ‘· sêX¯ó\T ñqïeì #·÷|æ+#˚ ø°sqÔ¡
sTT~.
y˚Twü+ qT+&ç MTq+ es¡≈£L >∑\ Á>∑Vü≤sêX¯ó\T áyÓT˝À ñ+&É&É+
e\q (Çìï sêX¯ó\ j·TTìøÏ) á ˝ÒeT n+<ë\sê• (#Ó\Te|ü⁄sê•). á ø£q´
˙ sê•øÏ dü]|ü&ÉT Á>∑Vü≤sêX¯ó\T ø£\~ (ø£HÓï ˙ sê• ≈£L≥$T ø£*–q sê•)
1. eTH√»„yÓTÆq ø£qTu§eT $+&ÉT¢ (ø£*øÏ u§eT$+&ÉT¢) ø£\e⁄ ø£qTø£ n~
<ÛäqTsê•. ø£qTu§eTà\≈£î $+{ÏøÏ b˛*ø£.
:: 42 ::
2. MTHêøÏå ø£qTø£ MTqsê• (yÓT\j·TT R Á|üe]Ô\T¢)
3. ≈£î\T≈£î ˝§\T≈£î ≈£î#·≈£î+uÛÑeTT\T ø£\~ ø£qTø£ ÄyÓT˝À ≈£î+uÛÑsê•
j·TTqï~.
4. Vü≤]eT<Û´ä (dæ+Vü≤eTTq&ÉTeTT e+{Ï düqïì q&ÉTeTT) neTs¡Tq~ (#Ó\>∑T)
ø£qTø£ dæ+Vü≤sê• j·TTqï~.
5. ∫ìï eTø£sê+ø£|ü⁄ |üjÓT´<ä #˚&çj·T≈£î eTø£s¡sê•:
ÄyÓ T Ns¡ | ü $ T≥ô|’ eTø£ s ê+ø£ e TT (yÓ T Tdü * u§eTà)
eTTÁ~+|üã&çq~.n+<äT#˚‘· eTø£s¡ sê• ÄyÓT˝À ñqï~. eTqà<ÛäTì
C…+&Ü MT<ä eTø£s¡eTT ˝≤+#Û·qeTT>± ñ+≥T+~. n+<äT#˚ ÄyÓT
q&ç∫q|ü⁄&ÉT ÄyÓT ô|’≥#Ó+>∑T m–]‘˚ eTqà<ÛäT&ÉT s¡<∏äeTTô|’
edüTqÔ ï≥T¢+≥T+<äì kÕs¡d´ü eTT.
#ê˝≤eT+~ #ÓøÏÿfi¯flMT<ä ø£\ eTø£s¡|üÁ‘ê\T (áHê&ÉT {≤≥÷\T
y˚dTü ≈£îqï≥T¢ |ü⁄sêDø±\+˝À #ÓøÿÏ fi¯flô|’ yÓTTdü* u§eTà\T y˚dTü ≈£îqï≥T¢
e]í+#·&É+ kÕ<Ûës¡D+). <ëìì eTø£s¡ sê•>± #·÷|üe#·TÃ. ø±˙
ÄqïeTj·T´ eTø£s¡ sê•øÏ ø£*Œ+∫q ø£\Œq #ê\ düeTT∫‘·yÓTÆq~.
6. ÄyÓT ø£HÓïÁbÕj·TeTT˝À ñqï~ ø£qTø£ ÄyÓT˝À ø£Hê´sê• j·TTqï~.
7. ÄyÓT X¯Øs¡|⁄ü s¡+>∑T˝À ( yÓTÆ eHÓï) ã+>±s¡eTTq≈£î (ô|&’ )ç ‘·T\‘·÷>∑TqT.
ø£qTø£ ÄyÓT˝À ‘·T˝≤sê• ø£\<äT. ‘·T˝≤ sê• ø√dü+ nqïe÷≥ Ç~.
ÄyÓTj˚T ã+>±s¡eTT (\øÏàå ). ã+>±s¡eTT‘√ ‘·T\‘·÷>∑TqqT Á|üdøü ÔÏ ˝Ò<Tä .
8. ‹qïì yê&çjÓÆTq >√fi¯ófl ø£\e⁄ >±q ÄyÓT˝À e•Ãø£sê• ø£\<äT.
9. ÄeTTø=qT ˇs¡|⁄ü \ yÓTs¡jT· T q‹e≈£îqT ewüusÑÛ ê•.
BìøÏ ø=+‘· $es¡DeTT nedüse¡ TT. >±&ÛyÉ TÓ qÆ (ÄeTTø=qT R >±&ÛyÉ TÓ Æq,
n‹X¯sTT+∫q) ˇ]|æ&ç‘√ (ˇs¡|ü⁄) ˇ|ü⁄Œq~ m<äT› (ewüuÛÑeTT).
:: 43 ::
ewüueÑÛ TT\T eø£eå TT\‘√ ø±ì, sê≥\‘√ ø±ì >±&ÛeÉ TT>± ˇs¡dTü ø=qTqT.
Bì˝À ˇs¡|ü⁄ nqï|ü⁄&ÉT X‚¢wü. ˇs¡|ü⁄ nq>± ˇ]|æ&ç nH˚ ø±<äT.
kÂ+<äs´¡ eTT nì ≈£L&Ü ns¡eú TT ñqï~. neTàyê] |üs+¡ >± >±&ÛeÉ T>∑T
kÂ+<äs¡éTT ø£\~ nì ns¡úeTT #Ó|üŒe#·TÃ
X‚¢wü‘√ ewüuÛÑkÕeT´+ rdüT≈£îe#êÃ&ÉT. ÇB ewüuÛÑsê• ÄyÓT˝À
ñqï≥Tº #˚dæq ø£\Œq.
10. >±$T&ç >∑T≥Tºe÷≥\ dü‹øÏ ø£s¡ÿ≥ø£ sê•.
ø£s¡ÿ≥ø£eTT n+fÒ |”‘·. Ç~ ø£qã&É≈£î+&Ü <ë– ñ+≥T+~.
nedüsy¡ TÓ qÆ |ü⁄&ÉT ô|ø’ Ï edüT+Ô ~. áyÓT e÷≥\T >∑T≥Tºe÷≥\≥. n˝≤
>∑T≥Tº<äq+ b˛*ø£ e\¢ áyÓT˝À ø£s¡ÿ≥ø£sê• j·TTqï<ä≥.
Ç+ø=ø£ $wüj·T+. Äø±X¯+˝À ≈£L&Ü ø£s¡ÿ≥ø£ sê• qø£åÁ‘ê\T
ø£˙ø£qã&É≈î£ +&Ü ñ+&ç >∑T]Ô+#·&ÜìøÏ ø£wãºü &Ü\≥. ndü\T Ä sê•j˚T
>∑Tf…Æºq sê•.
(>±$T&ç R ÁX‚wü˜‘·«+, <äTwüº‘·«+)
11. ø√eT\|ü⁄ ∫>∑Ts¡TyÓ÷$ ø√eT*øÏ y˚Twüsê•.
y˚TwüeTTq≈£î e⁄´‘·Œ‹Ô ªª $Twü‹ düŒs¡ú‘· Ç‹ y˚Twü'μμ m<äT{Ï bıfÒ º\T‘√
b˛{≤¢&ÉTq~ y˚TwüeTT nì. ø±ãfÒº y˚TcÕìø° ô|<ä$ø° b˛*ø£.
X¯+>±s¡+ |üs+¡ >± ô|<äe⁄\T ô|<äe⁄\‘√H˚ ‘·\|ü&‘É êsTT. á $wüjT· eTT
dü÷∫+#·T≥πø ø√eT\|ü⁄..... ø√eT*øÏ - nì j·T‹e<ä› n<˚ |ü<äeTT
yê&çHê&ÉT nqïeTj·T´. Ç~ kÕ<Ûës¡D+>± Ä‘·&ÉT #˚ùd |üìø±<äT.
eT]+‘· düTø£sy¡ TÓ qÆ nq«j·Ty˚T<ÓH’ ê <=s¡T≈£î‘·T+<˚y÷Ó ô|<ä\› T dü÷∫+‘·Ts¡T
>±ø£.
:: 44 ::
12. Áù|eT‘√ y˚+ø£≥$uÛÑTì ÄyÓT ø£\dæq~ ø±e⁄q ÄyÓT˝À $T<∏äTqsê•
j·TTqï~. $T<∏äTqeTT nq>± »+≥.
neTàyê]˝À Ç˝≤ <ë«<äX¯sêX¯ó\T ñHêïj·Tì ìs¡÷|æ+#·&É+˝À ˇø£
‘ê‹Ô«ø±s¡eú TT ñqï~. ÄyÓT Á|üø£ ‹ dü«s¡÷|æD.Ï á s√<ädæ ÄyÓT s¡÷|üyT˚ .
dü÷s¡T´&ÉT Äj·÷sêX¯ó\˝À Á|üy˚•+#·T≥qT dü+Áø£eTDeTì n+{≤s¡T.
dü÷s¡T´ì˝À ñ+&˚~ Hêsêj·TDT&˚. Ä <ä+|ü‘·T\ ø£\sTTø£ e\qH˚
ø±\eTT˝Àì e÷s¡TŒ\T, ãTT‘·Te⁄\÷ @s¡Œ&É&É+, esê¸\T ≈£îs¡e&É+,
|ü+≥\T |ü+&É&+É ˝≤+{Ïe˙ï »s¡T>∑T‘·THêïsTT. ˇø£ÿ e÷≥˝À #ÓbÕŒ\+fÒ
n<˚ e÷qe eTqT>∑&É≈£î Ä<Ûës¡+.
:: 45 ::
15. Ç+‘·T˝≤˝≤#·÷&És¡eTàsTT<ä›s¡TC≤D˝ÒMs¡T
Ç+‘·T˝≤˝≤#·÷&Ése¡ TàsTT<äs› T¡ C≤D˝ÒMs¡T
#Ó+‘· s¡e÷<˚$ >∑÷&Ó Áoqs¡dæ+VüQ&ÉT
dü]>=+&É ˝…≈î£ ÿ≈£îì düsd¡ eü TT ˝≤&ÉTø=+{≤
kı]~ yÓ÷eTT\ ‘=+– #·÷#·Tø=+{≤qT
$s¡T\#Ó+&ÉT\>=ì y˚≥T˝≤&ÉTø=+{≤qT
dæ]‘√&É $Vü≤]+N Áoqs¡d+æ VüQ&ÉT
uÛeÑ Hê•˝À ˙s¡T ô|»’ \T¢ ˝≤&ÉTø=+{≤qT
qeø£|⁄ü dæsT¡ \qT qe⁄«ø=+{≤qT
»e[ ø¬ yÓ÷àe⁄\T düqï\ p|ü⁄ø=+{≤qT
∫eq ì+~s¡q+f… Áoqs¡d+æ VüQ&ÉT
y˚eTs¡T <=&É˝≈… î£ ÿø£ M&ÉT<√&ÉT˝≤&ÉTø=+{≤
Áù|eTeTTq øö–fi¯fl u…q>∑Tø=+{≤
ÄeTTø£ Áoy˚+ø£{≤Á~ HÍuÛfiÑ ≤q ì*∫]
ÁoeTVü‰\øÏàå ‘√&É Áoqs¡d+æ VüQ&ÉT
#Ó*ø£‘ÓÔ\T qdæ+Vü≤ kÕ«$T, #Ó+#·T\øÏåà neTàyê]øÏ >∑T]+∫
nqT≈£î+≥Tqï e÷≥\T.
z sTT+‘·T˝≤sê! #·÷&É+&ç. á qdæ+VüQ&ÉT, #Ó+#·T\øÏàå ø£&TÉ C≤D\T.
yê]s¡Te⁄s¡÷ »‘·>∑÷&çHês¡T. #·÷&É+&ç.
1. ø=+&É#·]j·T˝…øÏÿ düs¡düeTT ˝≤&ÉT≈£î+{≤, Áø£eTeTT>± (kı]~) ˇø£ ]
yÓTT>∑eTT˝ÀìøÏ ˇø£sT¡ ‘=+–#·÷düT≈£î+{≤, |üP\#Ó+&ÉT\‘√ ˇø£]H=ø£sT¡
ø=≥Tº≈£î+{≤ (y˚≥T˝≤&ÉT≈£î+{≤) dæ]‘√ qs¡dæ+VüQ&ÉT $Vü≤]+#·T
#·THêï&ÉT.
:: 46 ::
2. uÛeÑ Hê•˙ q~˝À ˙s¡T ô|q’ #·\T¢≈î£ +{≤, eT <äTyÓq’ (qeø£|⁄ü ) XÀuÛ\Ñ ≈£î
(dæs¡T\≈£î) qe⁄«ø=+{≤qT. BìøÏ eT]jÓTTø£ ns¡úeT÷ #Ó|ü⁄Œø√e#·TÃ.
qeø£eTT n+fÒ ‘=$Tà~. qeì<ÛäT\qT (qeø£|ü⁄ dæs¡T\T) #·÷∫
qe⁄«ø=+{≤qT,
mÁs¡ì ô|<äe⁄\T ¬s+&É÷ (»e[) ôd’>∑\‘√ (düqï\) ˇø£]ø=ø£s¡T
#·÷|ü⁄≈£î+{≤q÷ (eTT<äT› ô|{Ïºq≥Tº n_ÛqsTT+#·&ÉeTqï e÷≥.
(Ä<Û ä T ì≈£ î \T Bìì flying kiss n+≥THêïs¡ T . Bìì
nqïe÷#ês¡T´&ÜHê&˚ ÁyêdæHê&ÉT)
oÁ|òüTeTT>± (∫eq R ∫e«q) qs¡dæ+VüQ&ÉT Ç+~s¡qT #˚¬sqT.
3. ˇø£] ˇ&ç˝À ˇø£s¡T ≈£Ls¡TÃì ( y˚eTs¡T <=&É ˝…≈£îÿø£) düeTñJ®\T>±
(M&ÉT<√&ÉT R á&ÉT<√&ÉT) Ä≥˝≤&ÉT≈£î+{≤, Áù|eT‘√ ˇø£]ø=ø£s¡T
øö–*+#·T≈£î+{≤qT, ô|’ø=ì (ÄeTTø£ R ÄeTTø=ì) Áoy˚+ø£≥–]
ø=+&É\˝Àì nôVAã\eTTq (WuÛÑfi≤q) Áoqs¡dæ+VüQ&ÉT Áo\øÏåà‘√
ì*∫Hês¡T.
:: 47 ::
16. Ç+<ä]ø° nuÛÑj·T+ãT *#·TÃ #˚sT÷
Ç+<ä]ø° nuÛÑj·T+ãT *#·TÃ #˚sT÷
ø£+<äTe>∑T eT+∫ ã+>±s¡T #˚sT÷
yÓ\˝Òì y˚<äeTT\T yÓ<äøÏ ‘Ó∫Ãq#˚sTT - 1
∫\T≈£î >∑Tã“* ÁøÏ+<ä #˚s¡TÃ #˚sTT - 2
ø£*øÏj·T>∑T uÛÑ÷ø±+‘· øö–*+∫q #˚sTT- 3
ã\yÓTÆq ø=q>√fi¯fl yê&ç#˚sTT -4
‘·ìy√ø£ ã*#˚‹ <ëq eT&ç–q#˚sTT -5
ˇqs¡+>∑ uÛÑ÷<ëq yÓTTdü>∑T #˚sTT -6
yÓTTqdæ »\ì~Û neTTà yÓTTq≈£î ‘Ó∫Ãq #˚sTT -7
mqj·T Hêπ>\T <Ûä]sTT+#·T #˚sTT -8
|ü⁄s¡d‘ü T· \ e÷qeTT\T bı\¢#d˚ qæ #˚sTT-9
‘·Ts¡>∑eTTà ãs¡ô|&ç <=&É¶ #˚sTT -10
‹s¡Ty˚+ø£{≤#·˝≤ÁBX¯ó&Ó’ yÓ÷ø£eå TTà
‹s¡T>∑T ÁbÕDT\¬ø\¢ ‘Ó*ô|&û #˚sTT
á H˚sT¡ Œ>∑\ (ø£+<äTe>∑T) ã+>±s¡T #˚sTT Ç+<ä]ø° yÓ÷ø£eå TT ì#·TÃqT.
Ç+<ä]ø° nq&É+ ˇø£ ˇ&ÉT|ü⁄. á ø£ì|æ+#˚ n+<ä]ø° nì ns¡ú+. Ç+<ä]ø°
nq≈£î+&Ü n+<ä]ø° nqe#·TÃ. Ç+ø=ø£fifl’Ë ‘˚ n˝≤π> yÓTT<ä\T ô|fÒyº ês¡T. ø±˙
á n+<ä+ <ëì‘√ sê<äH˚~ ì]«yê<ä+. n+<äTπø m‘·TÔ>∑&É˝ÀH˚ á ø°s¡Ôq
n+‘· m‘·TÔ˝À ì\ã&ÉT‘·T+~.
#·ø£ÿ>± |ü~ ne‘êsê\÷ #Ó|üŒã&Ü¶sTT sT÷ ø°s¡Ôq˝À
n$ -
:: 48 ::
1. yÓ\ ø£≥º˝Òì y˚<äeTT\qT yÓ~øÏ ‘Ó∫Ãq #˚sTT ` eT‘ê‡é‘ês¡+.
2. ∫\T≈£î >∑Tã“* (ø£e«|ü⁄ ø=+&É) ÁøÏ+<ä #˚]Ãq #˚sTT - ≈£Lsêàe‘ês¡+.
3. eTH√E„sê\T (ø£*øÏ) n>∑T uÛ÷Ñ <˚$ì øö–*+∫q #˚sTT. ˝Ò<ë uÛ÷Ñ <˚$
øö–*+∫q #˚sTT. s¬ +&ÉT $<Ûë\T>±q÷ #Ó|Œü e#·TÃ - es¡V‰ü e‘ês¡eTT.
4. ã\yÓTÆq yê&çjÓÆTq ø=q>√fi¯ófl ø£*–q #˚sTT. ø=q>√fi¯fl yê&ç #˚sTT
nHêï&ÉT ‘·e÷cÕ>±. yê&ç ø=q>√fi¯fl #˚sTT nHê*. Ç~ ˝≤e⁄bÕ{Ï
|üøÏÿ+{Ï |æqï>±s¡T e+{Ï Á|üjÓ÷>∑+ ` qdæ+Vü‰e‘ês¡+.
5. ‘·|æ˝Ô øÒ £ (‘·ìy√ø£) ã* #˚‹ <ëqeTT q&ç–q#˚sTT ` yêeTHêe‘ês¡eTT
6. kı>∑dTü >± (ˇqs¡+>∑) uÛ÷Ñ <ëqeTT Ç∫Ãq #˚sTT ` |üsX¡ ó¯ sêe÷e‘ês¡eTT.
|üs¡X¯ósêeTT&ÉT ‘êqT sêE\qT dü+Vü≤]+∫ ¬>*∫q uÛÑ÷$Tq+‘·{Ï˙
eTTqT\≈£L Áu≤Vü≤àDT\≈£L <ëq$T∫Ãq e‘êÔ+‘·+ #Ó|üŒã&ç+~.
7. |üPì (yÓTTqdæ) düeTTÁ<äeTTqT u≤D|ü⁄ (ÄeTTà) yÓTTq≈£î ‘Ó∫Ãq #˚sTT
- sêe÷e‘ês¡+.
kı>∑ôd’q e÷≥ Ç~. sêeTT&ÉT - düeTTÁ<äT&ÉT ‘·q≈£î Á‘√e Çe«&É+
˝Ò<äì u≤D+ m≈£îÿô|fÒº&ÉT. n+‘˚ n+‘·{Ï düeTTÁ<äT&É÷ ˝§+–b˛sTT
Á‘√e sTT#êÃ&ÉT. n+‘· ô|<ä› »\ì~Ûì ÄeTTà yÓTTq≈£î rdüT≈£îe#êÃ&É≥.
neTTà Äqï |ü<ëìøÏ u≤DeTT, ˙s¡T nì s¬ +&Ésêú\T. eTT\T¢qT eTT\T¢‘√
rdæq≥T¢ »\eTTqT (neTTà) ˇø£ ∫qï ÄeTTà (u≤DeTT) yÓTTq≈£î
‘Ó#êÃ&ÉT. nq>± n+‘·{Ï »\sê•ì ˇø£ ∫qï _+<äTe⁄>± (neTTàyÓTTq)
e÷]Ãy˚dæq≥T¢ ˝§+>∑BdüT≈£îHêï&ÉT.
8. Hêπ>\T (Hê>∑*) <Ûä]sTT+#·T #˚sTT ` ã\sêe÷e‘ês¡eTT.
9. |ü⁄s¡dü‘·T\ e÷q<ÛäqeTTqT bı\T¢ #˚dæq #˚sTT. (bı\¢ R bı\T¢ R
e´s¡úeTT) ` ø£ècÕíe‘ês¡eTT, ãT<ë∆e‘ês¡eTT.
:: 49 ::
(i) lø£ècÕíe‘ês¡+˝À Áy˚|ü˝…¢˝Àì >=˝…¢‘·\ e÷qeTT\qT ø£èwüßí&ÉT
Vü≤]+#ê&ÉT.
(ii) Á‹|ü⁄sêdüTs¡T\qT »sTT+#·&ÜìøÏ •eeTVü‰<˚e⁄&TÉ j·TT<ä+
∆ #ÓjT· ´&É+
yÓTT<ä\Tô|fÒº&ÉT. ø±˙ yê] uÛ≤s¡´\ bÕ‹Áe‘·´ eTVæ≤eT yê]ì
ø±bÕ&ÉT‘·T+&É&+É e\¢ yê]ì »sTT+#·&+É ø£wyºü TÓ +Æ ~. n|ü⁄Œ&ÉT $wüßeí ⁄
ãT<ë∆e‘ês¡+ m‹Ô yê] e<ä≈› î£ _ø£≈å î£ yÓfi≤fl&É≥. á j·T‹sêE n+<ëìøÏ
|ü⁄s¡d‘ü T· \T yÓ÷Vü≤eTT˝À |ü&Hç ês¡≥. n{≤¢ yê] bÕ‹Áe‘·úÛ+Ñ >∑yTÓ Æ+~.
nø£ÿ&É Á‹|ü⁄sêdüT\qT •eeTVü‰<˚e⁄&ÉT e~Û+#ê&ÉT. ÇB Bì yÓqTø£
>±<∏ä.
10. >∑TÁs¡eTTqT q&ÉT|ü⁄ (|üs¡|ü⁄) #˚sTT ` ø£*øÏ ne‘ês¡eTT
Çìï s¡÷|üeTT\T m‹Ôq yê&ÉT á ‹s¡Ty˚+ø£{≤ÁBX¯ó&Ó’ ªªÇ+<ä]ø°μμ
nuÛÑj·TeT÷ yÓ÷ø£åeT÷ Ç#·TÃ≥¬ø’ yÓ\dæj·TTHêï&ÉT.
:: 50 ::
17. ñ>∑TZ yÓ≥ºπs zj·Te÷à

ñ>∑TZ yÓ≥ºπs zj·Te÷à
#ÓjTÓ T´^Zì<Ó •X¯óy√j·Te÷à
ø£&TÉ |ü⁄˝Àì ˝Àø£eTTà\T >∑<©ä
H=&É\÷#·≈î£ sπ zj·Te÷à
‘=&ç¬ø&ç ‘·s¡>∑\ <=\>∑ Bj·Tπs
j·TT&çø¬ &ç bÕ*yÓ y√j·Te÷à ˆˆñ>∑TyZ ≥Ó sπº ˆˆ
#·|Œü \T |ü≥Tºø£ düqï|ü⁄ u≤\Tì
ñ|üŒs¡yTÓ ‘·≈Ô î£ s√j·Te÷à
n|ü⁄Œ&Ó düø£\eTT q~MT H√s¡HÓ
y=|üŒ<äT ‹j·T´¬s y√j·Te÷à ˆˆñ>∑TyZ ≥Ó sπº ˆˆ
‘=j·T´\T*≥ #˚‘T· \ q\–+#·ø£
qTj·T´\ ì&Ésπ y√j·Te÷à
ø=j·Té÷≥\qT ø=+&É\ ‹eTàì
y=j·T´q ‹≥º≈î£ s√j·Te÷à ˆˆñ>∑TyZ ≥Ó sπº ˆˆ
á ø°s¡Ôq˝À j·TXÀ<ä ∫ìïø£wüßíì Ä\Hê bÕ\Hê #·÷ùd >√|æø£\qT
n»e÷sTTw” #˚dTü qÔ ï~. ø±<äT ø±<äT j·TXÀ<ä HÓ|eü TTq nqïeTj·T´j˚T Ä |üì
#˚jT· T#·THêï&ÉT.
z eì‘·˝≤sê! ∫ìïbÕ|ü&ÉT #˚sTT #ê∫ eTØ n&ÉT>∑T‘·THêï&ÉT (#ÓsTT´
ˇ^Zì. ˇ>∑TZ R #ê#·T) ñ>∑TZ ø±yê\ì. ñ>∑TZ |ü≥º+&ç.
#·qTu≤\˝ÀH√, HÓsTT´˝ÀH√ ÄeTT<ä+ø£*|æ ∫qï|æ\¢\≈£î |üfÒºyês¡T.
<ëìøÏ ñ>∑TZ nì ù|s¡T. n~ |ü≥º&ÜìøÏ ñ>∑TZ–HÓï\T+&˚$ Ç~es¡˝À Á|ür
sTT+{À¢q÷.
:: 51 ::
1. @<Ó’Hê |üfÒºø± ∫ìï|æ\¢\qT uÛÑT»+ MT<ä y˚düT≈£îì yÓT\¢>± }|ü⁄‘·÷
yÓqTï ìeTs¡&+É kÕe÷q´+. nj·T´jÓ÷´ n˝≤ }ô|j·T´ø£+&ç. |æ˝≤¢&ç
ø£&TÉ |ü⁄˝Àì ˝Àø±\T ø£~*b˛‘êsTT. á ôV≤#·Ã]ø£jT˚ Ä n»e÷sTTw”
j·TXÀ<ä~ ø±<ä˙, nqïeTj·T´<ä˙ |ü{ºÏ sTTdüT+Ô ~. bÕ|ü+ Ä ne÷j·Tø£|⁄ü
>=\¢ sTT˝≤¢*øÏ ø£wüßíì u§»®˝À ˝Àø±\THêïj·Tì @$T ‘Ó\TdüT? Ç~
nqïeTj·T´ nqï e÷fÒ.
á˝À>± nø£ÿ&É bÕ\T ø±– ‘·sø¡ \£ T ø£&TÉ ‘·Tqï$. bÕ\T eT]–b˛‘·Tqï$
(bÕ\T ñ&ç¬ø&ç). ô|’q ø£{Ïºq ‘·s¡ø£\T rdæ |üø£ÿq |üfiËfl+˝À yÓj·T´+&ç
(‘·s>¡ /∑ ø£ \ ‘=\>∑Bj·Tsπ ). Ä bÕ\ ‘·sø¡ \£ ‘√ @y√ eT<ÛTä s¡ |ü<ësêú\T
#˚kÕÔs¡qïe÷≥.
2. ‘=&É\T (#·|Œü \T) |ü≥Tº≈î£ ì Ä |üdyæ ê&çì n˝≤ Äø±X¯+˝À ø¬ ‘Ój Ô T· ´ø£+&ç.
(ñ|üŒs¡eTT R Äø±X¯eTT). Ç~ ≈£L&Ü eTq sTTfi¯fl˝À |æ\\¢ Hê&ç+#˚≥|ü⁄&TÉ
#Óùd |üH˚. n˝≤ m‹Ô‘˚ uÛÑj·T|ü&É‘ê&Éì e<ä›q&É+.
n~>√ Ç|ü⁄Œ&˚ ø£<ë ñ>∑TZ ‘êπ>&ÉT. yê&ç H√{À¢ n˙ï ô|fÒdº Tü ≈£î+≥THêï&ÉT
(n|ü⁄Œ&Ó düø\£ eTT q~MT H√s¡H)Ó . #·÷kÕÔsπ +? eT+∫~ ø±<äT (ˇ|üŒ<äT).
rôdj·T´+&ç.
3. z eì‘·˝≤sê! (‘=j·T´\T\T) eTT<äT› u≤>±H˚ ñ+~ ø±˙ n˝≤ øÏw|ºü Œü ì
#˚‘·T˝À¢ q*ô|j·T´ø£+&ç (Ç<Ó #˚‘·T\ q\–+#·ø£). ñj·÷´\˝À
|ü&TÉ ø√u…≥+º &ç.
n~>√ Ä ô|&Édsü +¡ e÷≥˝§<äT› (ø=j·Té÷≥\T) e÷ ø=+&É\ ‹eTàqïqT
‹{§º<äT›. ∫qï |æ\¢\≈£î #ÓsTT´ ø=fÒº≥≥Tº #·÷|æ+∫ ªªM&çì ø=≥º+&ç,
s¬ +&ÉT yÓjT· ´+&çμμ nq&É+ kÕe÷q´+. ny˚ nqïeTj·T´ ø=j·Té÷≥\T
nHêï&ÉT. ∫qï|æ\¢\≈£î eTT<äT›>± e÷s¡Tù|s¡T¢ ô|≥º&É+ ≈£L&Ü ‘Ó\T–fi¯fl
eTT#·ÃfÒ. n+<äTøπ ∫ìïø£wüßìí ø=+&É\ ‹eTà&ÉT nHêï&ÉT. ô|<äj › ÷· ´ø±
<ëìH˚ ø=+&É\sêj·T&ÉT nì e÷sêÃ&ÉT.
yÓTT‘·Ô+ MT<ä m+‘· Vü≤&Ü$&ç |ü&Ü¶&√ ∫ìï ø£wüßíì‘√ nqïeTj·T´
j·TXÀ<ä˝À |üs¡ø±j·T Á|üy˚X¯+ #˚dæ.
:: 52 ::
18. ñqïe÷≥ *ø£H˚\ y√<˚yê

ñqïe÷≥ *ø£H\˚ y√<˚yê
jÓTqï{Ï øÏ<e˚ ÷≥ Ç+ø±ì+ø±qT
ø=+‘· Hê ø£s¡à|òü\eTT ø=+‘· ˙ s¡ø£åø£‘·«eTT
sTT+‘·\÷ s¬ +&ÉT >∑\yê j˚TyÓ÷ <˚yê
n+‘·sê´$T$ ˙e⁄ Ä&˚{Ï u§eTàqTH˚qT
#Ó+‘·>±#·T≥ ˙|üì ùdeCÒjT· T≥ Hê|üì ˆˆñqïe÷≥ˆˆ
H˚q|üsê~Û qj˚T´B ˙e⁄ eVæ≤+#·Tø=H˚B
sT÷ HÓbÕ\T ¬s+&É÷H˚\ j˚TyÓ÷ <˚yê
e÷qø£ sTTf…‘¢Æ ˚ ˙eTVæ≤eT≈£î >∑Ts¡T‘˚~
nì ∫+‹+#˚ q+<äT\ ø£|üø°]Ô j·TqT#·T ˆˆñqïe÷≥ˆˆ
yÓT<ä˝Ò Hêj·T<Ûeä TeTT ˙|òTü q‘·H+Ó ∫ø±e⁄
Ç~j˚T Hê $qï|üeTT j˚TyÓ÷ <˚yê
jÓT<ä≥ Áoy˚+ø£fXÒ ¯ sTTìï≥ ˙ã+≥Tã+≥
|ü~y˚\T HêH˚sê\T |ü≥≈º î£ MT sTTø£qT ˆˆñqïe÷≥ˆˆ
j·T<ës¡úeTT (ñqïe÷≥) eTs¡\ #Ó|üŒ>±H˚\? (Çø£H˚\?)
z<˚yê! m|üŒ{Ï¬ø’Hê á e÷≥˝Ò eTØeTØ (Ç+ø±ì+ø±) #ÓãT‘êqT/
#Ó|⁄ü Œø√yê*.
1. e÷qe Jeq $<Ûëq$T≥T¢ »s¡T>∑T#·Tqï <äìq ø±s¡Dy˚T$T{À? ø=+‘·
Je⁄\ |üPs¡«»qà ø£s¡à|òü\eTT\÷, ø=+‘· ˙ e\q bı+<˚ s¡ø£åD (˙
s¡ø£åø£‘·«eTT) ø£*dæ áØ‹ kÕ>∑T#·Tqï~ ø±uÀ\TH˚yÓ÷!
ø±<äT kÕ«MT! ø±<äT. ˙e⁄ n+‘·sê´$T$. H˚qT Ä&˚{Ï u§eTàqT.
:: 53 ::
˙yê&ç+#·Tq{≤¢&TÉ ≥j˚T ì»eTT . n|ü⁄Œ&ÉT ø£sà¡ eTT\T yêì |ò\ü eTT\ô|’
Hê≈£î ìj·T+Á‘·D ˝Ò<qä &É+. ùdeCÒjT· T≥ Hê|üì. qqTï >±#·T≥ ˙|üì.
2. H˚q|üsê<ÛäeTT\T #˚j·TT#·T+<äTqT. ˙yê n|üsê<ÛäeTT\ qT+&ç qqTï
s¡øÏå+#Ó<äe⁄ (˙e⁄ eVæ≤+#·T≈£îH˚~). á ¬s+&ÉT ø±s¡DeTT\(HÓbÕ\T
¬s+&É÷) e\q á Jeqj·÷qeTT »s¡T>∑T#·Tqï<˚yÓ÷?
ø±<äT kÕ«MT! ø±<äT.
n˝≤π > nsTT‘˚ Hê eTqT>∑ & É ˝ À HêbÕÁ‘· ≈£ L &Ü ñqï<ä ì
uÛ≤ey˚Ts¡Œ&ÉT#·Tqï~. n|ü⁄&ÉT ˙ eTVü≤‘·«eTT ‘·>∑TZ#·Tqï~. <ëì e\q
˙e⁄ düs«¡ X¯øeÔÏ T+‘·T&É eqT e÷≥≈£î n|üø]° Ô e#·TÃ#·Tqï~. ø£qTø£ H˚qT
Hê¬ø’ n|üsê<ÛäeTT\÷, eT+∫ |üqT\÷ #˚j·T˝ÒqT. n$ n˙ï ˙y˚
#˚sTT+#·T#·THêïeì qeTTà#·THêïqT.
3. kÕ«MT ø±ã{Ïº ˙y˚ Hê HÓ#’ ´· eTTqT ø£ìô|{Ïº ˙ |òTü q‘· ì\u…≥Tºø=qT≥¬ø’
qqTï s¡øÏå+#·e\j·TTqT. Ç<˚ Hê$qï|üeTT.
z y˚+ø£fÒX¯«sê! H˚qT ˙ <ëdüT\≈£î <ëdüT&ÉqT (ã+≥ã+≥). H˚qT
#˚dqæ n>∑D‘Ï y· TÓ qÆ (|ü~y˚\T R ˝…øÿ£ ≈£î $TøÏÿ* nq&É+) H˚sê\T >∑D+Ï |üø£
qqTï s¡ø+åÏ |ü⁄eTT.
|üPs¡í X¯s¡D≤>∑‹ á ø°s¡Ôq˝À Á|ü‹bÕ~+#ê&ÉT nqïeTj·T´. BìH˚
yÓ’wüíe |ü]uÛ≤wü˝À HÓ’#ê´qTdü+<ÛëqeTT n+{≤s¡T.
:: 54 ::
19. }s¡T˝Òì bı*y˚Ts¡ ù|s¡Tô|+|ü⁄ ˝ÒìÁã‘·T≈£î

}s¡T˝Òì bı*y˚Ts¡ ù|s¡Tô|+|ü⁄ ˝ÒìÁã‘·T≈£î
>±s¡e+ãT ˝Òì Á|æj·TeTT ø£~j·TH˚{Ïπø
ñ+&Ésêì $s¡V≤ü y˚<qä ñ+&Éì düTs¡‘· düTKy˚T\
m+&É˝Òì Hê{Ï ˙&É @$Tùdj·TH˚
<ä+&ç >∑\T>∑T ‘·eTø£eTHÓ&ç <ä+&É˝ìÒ ‘ê*y˚T\
¬s+&ÉT H=ø£{Ï ø±ì s¡#·q Á|æj·T$T˝Ò{Ïπø ˆˆ}s¡T˝Òìˆˆ
yÓT#·TÃ˝Òì #√≥ eT+∫ y˚T\Tø£*^ H˚$T |ò\ü eTT
eT∫Ãø£ ˝Òì#√≥ eT+∫e÷≥ ˝Ò{øπÏ
ô|#·TÃô|s¡>∑˝Òì #√≥ Á|æj·TeTT >∑*– j˚T$T |òü\eTT
Ç#·Ã˝Òì Hê{Ï kıã>∑T ˝Ò$T ùdj·TH˚ ˆˆ}s¡T˝Òìˆˆ
u§+≈£î˝Òì #Ó*$T>±ì bı+<äT˝Ò\ eTqdüT ˝Àq
X¯+ø£˝Òø£ ø£~j·T˝Òì #·qe⁄ ˝Ò{Ïπø
ø=+≈£î ø=düs¡T˝Òì eT+∫ ≈£L≥eT\s¡ ì≥T¢ >∑÷&ç
y˚+ø£{≤Á~ $uÛTÑ &ÉT˝Òì y˚&TÉ øπ {Ïøπ ˆˆ}s¡T˝Òìˆˆ
J$‘·+˝À |üs¡düŒs¡ $s¡T<ä∆yÓTÆq |òüT≥q\T »s¡T>∑T‘êsTT. ˇø=ÿø£ÿkÕ]
eTq eTqdüT≈£î q#·Ãì |ü]dæú‘·T\‘√ sêJ |ü&Ée\d” sêe#·TÃ. á ø°s¡Ôq ˝À
n˝≤ sêJ |ü&Ée<ä›ì nqïeTj·T´ ôV≤#·Ã]düTÔHêï&ÉT.
}s¡T ˝Òì bı*y˚Ts¡, eTq≈£î ù|s¡T ø±˙ ô|s¡T>∑T<ä\ ˝Òì Áã‘·T≈£î,
˝À|ü\ >ös¡eeTT ˝Ò≈î£ +&Ü ô|ô’ |’ yÓT#·TÃø√fi¯Sfl Ç˝≤+{Ï yê{Ï <ä]#˚s&¡ yÉ TÓ +<äT≈£î?
(ø£~j·TH˚{ÏøÏ?) @MT Á|üjÓ÷»q+ ˝Ò<äq&É+.
1. #Ó|üŒ˝Òì $s¡Vü≤y˚<äq qqTuÛÑ$+∫ düTK$Te«ì s¡‹Áø°&É e\q
ˇ]π><˚$T{Ï? m+&É ˝Òì Hê&ÉT ˙&É @$T #˚düT≈£î+{≤e⁄?
:: 55 ::
<ä+&ç>± ø£*–q yÓ÷Vü≤+ ñ+&û ‘√&ÉT˝Òø£ ˇ]$T eVæ≤+#ê*‡ eùdÔ
ñ|üjÓ÷>∑y˚T$T? Çø£ÿ&É ø=+#Ó+ nq«j·Tπø¢X¯+ ñ+~. ªª<ä+&ç >∑\T>∑T
yÓ÷Vü≤eTHÓ&ÉT <ä+&É˝Òì ‘ê*$Tμμ nì s¡÷|üø£+ #˚ùd&ÉT nqïeTj·T´.
Ç+‘·ø£+f… eT+∫ nq«j·T+ #˚j·T>∑\y˚TyÓ÷ Ä˝À∫+#ê*.
¬s+&ÉT H=ø£{Ï ø±ì s¡#·q Á|æj·TeTT ˝Ò{Ïπø?
ªª¬s+&ÉT ˇø£{Ï j·T>∑T≥μμ nq>± @ø√qTàKeT>∑T≥ nì. @ø√qTàKeTT
>± s¡#·q kÕ>±* ø±˙ düìïy˚XÊ˝À¢ düeTq«j·T+ ˝Òø£ n˙ï ‘·˝À<ëØ
|ü&‘ç ˚ Á|üj÷Ó »qy˚T$T{Ï?
2. yÓT|ü⁄Œ<ä\\T ˝Òì#√≥ ˇøÏ+‘· y˚T\T ø£*–‘˚ j˚T$T{Ï?
ùdïVü≤+ (eT∫Ãø£) ˝Òì #√≥ eT+∫e÷≥ ˝…+<äT≈£î?
ñqï‹ ø£\>∑ì#√≥ (ô|#·TÃô|s¡>∑ ˝Òì#√≥) ø=~›bÕ{Ï Á|æj·TeTT\≈£î
Á|üj÷Ó »qy˚T$T{Ï?
ø√]ø£\T (Ç#·Ã) ˝Òì kÂ+<äsê´˝…+<äT≈£î ? (kıã>∑T˝Ò\)
3. ø£\àwü+˝Òì Áù|eT eTqdüT˝À ˝Ò≈î£ +&Ü (u§+≈£î˝Òì #Ó*$T ø±ì) ô|ô’ |’q
q{Ï+#˚ Áù|eT\ e\¢ ˇ]π><˚$T{Ï?
Ä<äeTs¡∫ (X¯+ø£˝Òì) #˚s¡Teø±˝Òì #·qe⁄ e\¢ ˇq>∑÷&˚<˚$T{Ï?
dü+<˚Vü≤+, »+≈£î (ø=+≈£îø=düs¡T) ˝Ò≈£î+&Ü Ç˝≤ Ç+<äs¡+ø£*ùd
dü+<äs¡“¤+˝À Áoy˚+ø£{≤Á~ $uÛÑT&ÉT ˝Òø£b˛‘˚ y˚&ÉTπø$T{Ï?
kÕyÓT‘·\T ≈£î|üŒ\T b˛XÊ&ÉqïeTj·T´ á ø°s¡Ôq˝À.
:: 56 ::
20. me«&Ós¡T>∑TqT MT jÓT‘·TÔ\T

me«&ÓsT¡ >∑TqT MT jÓT‘·T\Ô T
eTTe«+ø£ yÓT]ùd MT eTT]|üyT˚ eTj·T´
kı\|ü⁄\ ìHêïô| #·÷Nì
q\T>∑&É ˙y˚\ qy˚«e⁄
‘Ó*j·Te⁄ e÷≈£î MT ‘Ós¡>∑T\T
ã*$Tì jÓTf…Æºq ã‘·Tø£s¡j·÷´ ˆˆme«&ÓsT¡ >∑TqTˆˆ
$s¡T\ Hêô| ìqTï y˚d”˙
ø¬ s¡* u§eTà\ »+øÏ+#˚e⁄
dü]>±qeTT MT #·+<äeTT\T
|ü]|ü] $<Ûeä TT\ Áã‘·Tø£sj
¡ ÷· ´ ˆˆme«&ÓsT¡ >∑TqTˆˆ
ô|q– Äô| ìqTï |æ*N˙
mqdæ‹$ Áoy˚+ø£fXÒ «¯ s¡T&Ü
qqT H˚*‹$≥T qj·TeTTqq÷
|üìe&ç sTT{≤¢HÓ Áã‘·Tø£sj
¡ ÷· ´ ˆˆme«&ÓsT¡ >∑TqTˆˆ
nqïe÷#ês¡T´\T eTqdüT˝À y˚+ø£fÒX¯«s¡Tì, n\y˚T\TeT+>∑q÷
‘·\∫q+‘·H˚ uÛ≤yê+ãs¡ M~Û˝À $Vü≤]kÕÔ&TÉ . Ä‘·ì }Vü≤\T ˇø£ eT<ÛTä s¡yTÓ qÆ
ø°sqÔ¡ >± s¡÷|ü⁄ ~<äT≈› î£ +{≤sTT. n\¢+{Ï<˚ ô|’ò ø°sqÔ¡ . n\y˚T\à+>± y˚+ø£fXÒ «¯ s¡T\
∫s¡T Á|üDj·T dü+πø‘ê\qT #·÷dæq≥Tº e]ídüTÔHêï&ç+<äT˝À.
MTs¡T y˚ùd m‘·T\Ô T me«&ÓsT¡ >∑TqT? MT eTT]ô|eTT\T eT÷&ÉT e+ø£˝≤
yÓTs¡j·TT#·Tqï$. Hê\T>∑T ~X¯˝≤ nq&É+ ]yêE. ø±˙ Ä<ä+|ü‘·T\qT
nqïeTj·T´ eTT+<äT qT+&ç <ä]ÙdüTÔHêï&ÉT. yê] yÓqTø£ yÓ’|ü⁄ ø£qã&É<äT ø£<ë.
n+<äT≈£î eT÷&ÉTe+ø£˝≤ nHêï&ÉT. Ç˝≤+{Ï Á|üjÓ÷>±\T uÛÑ˝Ò #˚kÕÔ&ÉT
:: 57 ::
nqïeTj·T´.
1. ÄyÓT ìqTï kı\|ü⁄\‘√ #·÷#·TqT. kı\|ü⁄ ÄqT |ü<eä TTq≈£î s¬ +&Ésêú\T.
|üse¡ X¯eTT, $eTTK‘· nì. ˙ yÓ|’ ⁄ü ÄyÓT |üse¡ X¯eTT>±q÷ #·÷düT+Ô ~.
n|ü⁄Œ&É|ü⁄&ÉT - n+<äs¡÷ ñHêïs¡T - @$T{≤ #˚wüº\T? nqï≥T¢
$eTTKeTT>±q÷ #·÷düTÔ+~. ˙e⁄ <ëìøÏ q\T~X¯\ qe⁄«‘êe⁄.
eTTe«+ø£ eTT+<äT yê&˚ùd&ÉT, n+<äTø£ì áe÷≥T q\T>∑&\É nHêï&ÉT.
e÷≈£î MT |ü<ä∆‘·T\T (‘Ós¡>∑T\T) ‘Ó*j·Te⁄. y˚TeTT MT ôd’>∑\T
‘Ó\TdüTø√˝ÒeTT nì nq&ÉeTqïe÷≥. MT]˝≤ n‹X¯j·TeTT‘√
(ã*$Tì) |ü~ø±˝≤\ bÕ≥T e]∆\¢+&ç (Áã‘·Tø£s¡j·T´) nì <˚e⁄˙,
<˚y˚]˙ B$düTÔHêï&ÉT nqïeTj·T´.
á #·s¡D+˝À HêsTTø£ #·÷|üP, <ëìøÏ Á|ü‹ÁøÏj·T Hêj·T≈£îì qeP«
#ÓbÕŒ&ÉT.
2. ÄyÓT ìqTï $s¡T\‘√ ø=≥TºqT (y˚d”ì). <ëìøÏ Á|ü‹>± ˙e⁄
ø£$«+#·Tq≥Tº>± (¬øs¡*) ø£qTu§eT\T uÛÑj·T|ü&ÉT‘·Tqï≥Tº (»+øÏ+#·T)
e+#·T<äTe⁄. Ç˝≤+{Ï #·+<äeTT\T y˚TyÓTø£ÿ&Ü #·÷&ÉeTT (dü] >±qeTT).
n$ $+‘Ó’q dü+πø‘·eTT\q&É+. MT¬s|ü⁄&É÷ Ç˝≤H˚ e]∆\¢+&ç! Bì˝À
HêsTTø£ eT<äTe⁄>± ø=&ç‘˚ Hêj·T≈£î&ÉT uÛj
Ñ T· + q{Ï+#·&+É . Ç$ düTìï‘·yTÓ qÆ
X¯+>±s¡ #˚wüº\T.
3. Á|üjT· ‹ï+∫ (ô|q–) ÄyÓT ìqTï |æ\∫q~. ˙yêyÓTqT bı<äTe⁄ø=+{Ï$
(mqdæ‹$). MT]s¡Te⁄s¡T ˇø£f…Æ qqTï @\Tø=+{Ï]. MT]s¡Te⁄s¡÷
eTy˚Tà\T#·÷ (|üì>=ì) Ç˝≤ e]∆\T¢<äTs¡T >±ø£!
X¯+>±s¡+ ˝ÀqT+∫ ªªqqTH˚*‹$μμ nì uÛøÑ ˝ÔÏ ÀìøÏ uÛ≤yêìï ˇø£ÿe÷≥˝À
rdüT≈£îì e#˚Ã&ÉT ∫es¡≈£î.
:: 58 ::
21. myê«s¡÷ ˝Òs√ Væ≤‘·e⁄ #Ó|üŒ>∑

myê«s¡÷ ˝Òs√ Væ≤‘·e⁄ #Ó|üŒ>∑ e{Ïº
H=e⁄«\ ã&ç H˚eTT H=–˝ÒeTj·÷´
n&É$ ã&çqyê&ÉT yÓ&É\ CÀ≥T ˝Òø£
‘=&É] ø£+|ü\ ÁøÏ+<äT <ä÷]q≥T¢
q&ÉTeT <äT]‘· ø±qqeTT\ ‘·]ã&ç
yÓ&É\ ˝Òø£ y˚TeTT $dæπ>eTj·÷´ ˆˆmyê«s¡÷ ˝Òs√ˆˆ
‘Óe⁄\T |ü&qç yê&ÉT ‹quÀsTT eT<ÛTä s¡eTT
#·$>±ø£ |ü⁄\TdüT\T #·$>√]q≥T¢
uÛeÑ s√>∑eTT\ã&ç |üse¡ ÷eT‘·eTT H√s¡
#·$>±ø£ uÛeÑ eTT\T #·e⁄˝≤j˚Tqj·÷´ ˆˆmyê«s¡÷ ˝Òs√ˆˆ
‘·qyê] $&ç∫ Ç‘·sy¡ TÓ qÆ yê]
yÓqTø£ ~]– ‘ê yÓÁs¬ q’ ≥T¢
nqj·TeTT ‹s¡Ty˚+ø£{≤BÛXó¯ >=\Teø£
eTqdüT˝Àì yêì eTs¡#e˚ Tj·÷´ ˆˆmyê«s¡÷ ˝Òs√ˆˆ
nqïeTj·T´ á ø°s¡Ôq˝À kÕe÷q´ e÷qe⁄\ y˚<äq kÕ«$TøÏ
$qï$düTHÔ êï&ÉT.
me«s¡÷ e÷≈£î Væ≤‘·e⁄ #Ó|Œæ dü]jÓTÆ q e÷s¡+Z ˝À q&ç|+æ #·Tyês¡T ˝Òsê?
y˚TeTT y˚<äq\˝À (H=e⁄«\) ∫øÏÿ u≤<Ûä|ü&ÉT‘·TqïeTT (H=–˝ÒeTT)
1. e÷ |ü]dæú‹ n&É$˝À |ü&çqyê&ÉT ãj·T≥|ü&ÉT <ë] ‘Ó*j·Tø£
eTTfi¯flø£+|ü\ ÁøÏ+<ä<÷ä ]q≥T¢qï~. y˚TeTT á Jeqj·÷qeTT eT<Û´ä ˝À
(q&ÉTeT) bÕ|ü|ü⁄≥&É$˝À (<äT]‘· ø±qqeTT) |ü&ç ãj·T≥|ü&˚ <ë]
:: 59 ::
‘Óq÷ï ‘Ó*j·Tø£ $dæ–b˛sTTHêeTT.
2. s√>∑Á>∑dTü &Ô TÉ r|æ|<ü ës¡eú TT ‹qe˝…qqT ÄX¯ j·TTqïq÷ H√{ÏøÏ Væ≤‘·e⁄
>±ø£ |ü⁄\¢ì |ü⁄\TdüT\T s¡T∫#·÷∫q≥T¢qï~ e÷ dæ‹ú . á dü+kÕs¡eTqT
s√>∑eTTq ∫≈£îÿ≈£îì (uÛÑ>∑eHêïeTeTqT) |üs¡e÷eT‘·eTT e÷ H√{ÏøÏ
s¡T∫+#·ø£ á dü+kÕs¡y˚T s¡T∫>± j·TTqï≥¢ì|æ+#·T#·Tqï~.
3. e÷ dæ‹ú ‘·qyê]ì $&ç∫ yÓÁs¡T\e˝… |üsy¡ ê] yÓqTø£ ‹s¡T>∑T#·Tqï≥T¢qï~.
e÷ eTqdüT˝Àì |üs¡e÷‘·à j·T>∑T Áo y˚+ø£{≤BÛX¯óì ùd$+|ü˝Òø£
b˛e⁄#·THêïeTT.
#·ø£ÿì ñ|üe÷qeTT\‘√ Je⁄\ |ü]dæú‹ $e]+∫Hê&ÉT.
:: 60 ::
22. m+<äT ˙≈£î Á|æj·TyÓ÷ sT÷ ‘Ó|üŒ‹s¡TD≤fi¯ófl

m+<äT ˙≈£î Á|æjT· yÓ÷ sT÷ ‘Ó|Œü ‹s¡TD≤fi¯ófl
~+<äTe&Ó dæsT¡ \‘√ sT÷ ‘Ó|Œü ‹s¡TD≤fi¯ófl
bÕ\»\ì~Û˝À" |üe«[+Nì bÕeTT‘Ó|Œü "
‘˚\T#·Tqï~ n<Ó ‘Ó|Œü ‹s¡TD≤fi¯ófl
y√* H˚ø√<äøy£ TÓ Æ y=ø£ÿ eTiÏj
¿ ÷· ≈£îMT"<ä
‘˚\T#·Tqï<ä~j˚T á ‘Ó|Œü ‹s¡TD≤fi¯ófl
neT‘·eTT <ä#T· ÃHê"&ÉT n+ãT~Û˝À eT+<Ûsä e¡ TT
‘˚eT\" ‘˚*+#·T sT÷ ‘Ó|Œü ‹s¡TD≤fi¯ófl
j·TeTTq˝À ø±[+>∑Tì n+>∑|⁄ü |ü&>¬ç MT"<ä
‹$T] ‘=øÏÿq~ á ‘Ó|Œü ‹s¡TD≤fi¯ófl
n|ü⁄Œ&ÉT |ü<Vä ‰ü s¡Ty˚\T n+>∑q\ #ÓeT≥\-
‘Ó|Œü \" ‘˚*q~ n<Ó ‘Ó|Œü ‹s¡TD≤fi¯ófl
ˇ|ü⁄Œ>∑ Áoy˚+ø£{≤Á~ ñqï‹" ø√H˚{˝Ï Àq
‘Ó|Œæ ]˝…¢ @≥ @≥ á ‘Ó|Œü ‹s¡TD≤fi¯ófl
kÕ«$T yê]øÏ ‘Ó|Œü ô|q’ $Vü≤]+|üCùÒ d ñ‘·‡eeTT n+fÒ #ê˝≤ sTTwüeº T≥.
n~ m+<äT≈£î ÇwüºyÓ÷ es¡Tdü>± #ÓãT‘·THêï&ÉT á ø°s¡Ôq˝À. Ä ñ‘·‡yêìï
‘Ó|Œü ‹s¡TD≤fi¯ófl >± ù|s=ÿ+≥THêï&çøÿ£ &É.
kÕ«MT ˙¬ø+<äT≈£î sT÷ ‘Ó|Œü ‹s¡TD≤fi¯ófl n+fÒ Ç+‘· Á|æjT· yÓ÷. dæsT¡ \‘√
Ä ‘Ó|üŒ‹s¡TD≤fi¯ófl Çø£ÿ&çøÏ ~–e∫Ãq~. (~+<äTe&Ó R ÁøÏ+<ä |ü&ÉT)
1. bÕ\düeTTÁ<äeTT MT<ä Ä~X‚wüßìô|’ (bÕeTT ‘Ó|üŒ) ‘˚\T Äj·T\yêfÒ
á ‘Ó|Œü ‹s¡TD≤fi¯ófl
:: 61 ::
düwæº Áø£eTeTT>± (z*Hé) »\eTj·T yÓTÆq|ü⁄&ÉT (@ø£ G ñ<äø£eTT R
@ø√<äø£eTT) ˇø£ eTÁsê≈£îô|’ ‘˚*‹$ ø£<ë. n<˚ Ç#·≥ ‘Ó|üŒ
‹s¡TD≤fiËfl’ q~.
2. neT‘·eTT ø√düs¡+ bÕ\»\~Û Á‘·#·TÃ q|ü⁄&ÉT eT+<Ûäs¡ |üs¡«‘·eTT‘√
bÕ≥T ‘˚eT˝À ‘˚*Hêe⁄ ø£<ë. n<˚ Ç#·≥ ‘Ó|Œü ‹s¡TD≤fi¯ó>¢ ± neT]q~.
j·TeTTq˝À ø±[+>∑Tì |ü&É>∑\ô|’ ñÁ<˚øÏ+∫ (‹$T]) ‘=≈£îÿ#·÷ ‘˚*q
n\yêfÒ Ç#·≥ ‘Ó|üŒ ‹s¡TD≤fiË’flq~.
3. |ü<äVü‰s¡T y˚\ n+>∑q\ yÓTÆ #·eTà≥\˝À <=|üŒ<√–q nqTuÛÑey˚T
Ç|ü⁄&ç#≥· ‘Ó|Œü ‹s¡TD≤fiËfl’ q~.
á nqTuÛeÑ eTT\ n\yê≥T e\q ‹s¡TeT\ ˝Àì sT÷ >=|üŒ (ñqï‹)
ø√H˚{˝Ï À j˚T{Ïø=ø£e÷s¡T (j˚T≥j˚T≥) ‘Ó|Œü ‹s¡TD≤fi¯fl HÓ|eü TT‘√ n\dü≥
qT+&ç ‘Ó|æŒ]˝…¢<äe⁄.
:: 62 ::
23. @&É e\ù|&É eT∫Ãπø&É düT<äT›\T

@&É e\ù|&É eT∫Ãπø&É düT<äT\› T
Ä&ÉTø=qï e÷≥˝…\¢ q$ ìC≤˝≤
‘=\Tø±s¡T yÓTs¡T|ü⁄\T ‘√∫b˛e⁄>±ø£
HÓ\ø=ì $T+≥ q$ ì*Nq
bı\‘·T\e\|ü⁄\T bı\dæb˛e⁄>±ø£
ø£\ø±\+ ã$ ø£&‘É Ø˚ Hê
jÓT+&Ée÷e⁄\T #·÷&ÉHs˚ T¡ ˝…b’ Õs¡T>±ø£
n+&É≈î£ uÀe <ëVü≤ eTD^Hê
ì+&çq{Ïyº ÷Ó Vü≤eTT HÓ\‘·\eT~ p&É
e⁄+&çqfÒeº ⁄+&ÉT>±ø£ eP‘·sT÷´Hê
ø£\˝Àì dæsT¡ ˝…\¢ ø£qT≈£Ls¡Tÿ˝Òø±ø£
yÓT\≈£îe p&É q$ yÓTs¡d”Hê
n*y˚DT\y˚T\T ÄdübÕfÒø±ø£
‘·\|ü⁄ y˚+ø£≥|ü‹ <ä–©Hê
dü+kÕs¡ ã+<Ûä+˝À ∫≈£îÿ≈£îqï e÷qe⁄&ÉT sT÷ e\|ü⁄\T, eT∫Ãø£\T,
r|ædTü <äT\› T, Ä&ÉT≈£îH˚ e÷≥\T XÊX¯«‘·eTT\ì uÛ≤$kÕÔ&TÉ . ej·TdüT‘√ M{Ï˝Àì
ÄuÛ≤dü ‘Ó\T≈£îH˚dü]øÏ J$‘·eTT eTT–+|ü⁄≈£î e#ÓÃdüTÔ+~. á $wüj·T+˝À
ôV≤#·Ã]ø£\T #˚düTÔHêï&ÉqïeTj·T´.
mø£ÿ&ç e\|ü⁄, mø£ÿ&ç yÓ÷Vü≤eTT (eT∫Ãø£), mø£ÿ&ç düT<äT\› T? áe÷≥\T
ì»eTT\ì qeTà≈£î.
#·s¡D≤\˝À <äcÕº+‘ê\T, b˛*ø£\÷ #Ó|æŒ ‘·‘·Ô«+ $X¯Bø£]düTÔHêï&ÉT.
1. ‘=\Tø±s¡T n+fÒ esê¸ø±\+. Ä ø±\+˝À e#˚Ã yÓTs¡T|ü⁄\T ˇø£ÿkÕ]
:: 63 ::
ø£ì|æ+∫ (‘√∫) e÷j·TyÓTbÆ ˛‘êsTT. n$ dæsú +¡ >± (HÓ\ø=ì) Äø±X¯+˝À
ì\TkÕÔj·÷? (ì*NHê?)
n˝≤π> Ád”Ô\ e\|ü⁄\T Á|üdü]+∫ (bı\dæ - bı\j·TT jÓTTø£ÿ ø±Ô«s¡úø£
s¡÷|üeTT) eTs¡T¬>’b˛‘êsTT (b˛e⁄). ny˚MT XÊX¯«‘·yÓTÆq$ ø±e⁄.
ø£\ø±\eT÷ ø£&É‘˚s¡e⁄.
Ád”Ô\ e\|ü⁄\T ø£åDÏø£yÓTÆq yÓTs¡T|ü⁄\e+{Ï$.
2. m+&Ée÷e⁄\T <ä÷s¡+qT+∫ ì+&ÉT>± bÕs¡T‘·Tqï j˚T{Ïe˝… ø£ì|ækÕÔsTT.
<ä>∑Zs¡≈£î b˛‘˚ @MT ñ+&É<äT. m+&Ée÷e⁄\T <ëVü≤+ rs¡Ã>∑\yê?
rs¡Ã˝Òeq&É+.
#·÷&É>± (#·÷&É) Ád”Ô\ eTqdüT‡˝À (HÓ\‘·\ eT~) yÓ÷Vü≤eTT ì+&Ü
ñqï≥Tº>± ø£ì|ædTü +Ô ~ (ñ+&çqfÒº ñ+&ÉT) ø±˙ <ëìì }‘·+>± #˚dTü ≈£îì
‘·]+#·&ÜìøÏ M\T|ü&ÉT‘·T+<ë (eP‘·eTsT÷´Hê?) . ø±<äq&É+.
3. ø£+{Ïì+&Ü ì<äT]+#˚≥|ü⁄&ÉT (ø£qT≈£Ls¡Tÿ. ≈£Ls¡Tÿ R ìÁ<ä) ø£\˝À
ø£qã&çq dæ] ø£qTï\T ‘Ó]∫q yÓqTø£ (yÓT\T≈£îe p&É) ø£ì|ædTü +Ô <ë?.
ø£ì|æ+#·<Tä .
n*y˚DT\ e\|ü⁄ (y˚T\T) ø√dü+ Ädü|&ü &É yÉ T˚ $T>∑T\T‘·T+~ ø±ì n~
eTqdüTqT |üse¡ ÷‘·à yÓ|’ ⁄ü ‹|ü⁄Œ‘·T+<ë? |üse¡ ÷‘·à ∫+‘·q≈£î eT>∑Te\
e\|ü⁄ nes√<Ûä+ nì uÀ<Ûä.
:: 64 ::
24. @eTì bı>∑&ÉTy˚T sTTø£ìqT

@eTì bı>∑&TÉ y˚T sTTø£ìqT
ÄeTì kıã>∑T\ n\y˚T\à+>±
‘Ó*ø£qTï\ ˙ ‘˚≥˝Ò ø£<äy˚
yÓ\j·T>∑ $uÛTÑ ìøÏ yÓHïÓ \\T
|ü⁄\ø£\ yÓTT\ø£\ bı<äT*$ ø£<yä ˚
|ü\TeTs¡T |ü⁄e⁄«\ bÕqT|ü⁄\T ˆˆ@eTìˆˆ
‹j·T´ì ˙yÓ÷$ ‘˚HÓ˝Ò ø£<äy˚
$j·T´|ü⁄ s¡eTDTì $+<äT*$
eTTj·T´ø£ eT÷dæq yÓTT\ø£qe⁄« >∑<Ó
HÓjT· ´|ü⁄ ø£|⁄ü Œs¡|⁄ü HÓ]u≤>±\T ˆˆ@eTìˆˆ
¬ø’edüeT>∑T ˙ øö–˝Ò ø£<äy˚
Áoy˚+ø£fXÒ ó¯ ì dæ]q>∑sT¡
‘êe⁄ø=qï MT ‘·eTø£eTT˝Ò ø£<Ó
ø±$+∫q MT ø£˝≤´DeTT\T ˆˆ@eTìˆˆ
neTàyês¡T Á|üø£‹ dü«s¡÷|æDÏ. ÄyÓT˝À edü+‘· ø±\|ü⁄ kı>∑düT\T
|ü⁄s¡Twüd«ü s¡÷|ü⁄&Óq’ kÕ«$TøÏ dü+|ü<˝ä q’… eì #·eT‘·ÿ]düTHÔ êï&ÉT nqïeTj·T´ á
ø°s¡Ôq˝À.
z n\y˚T\TeT+>∑e÷à! ˙˝Àì edü+‘·XÀuÛqÑ T (ÄeTì kıã>∑T\) @eTì
bı>∑&É>∑\eTT?
1. ˙ ‘Ó\¢ì ø£qTï\ ‘˚≥yÓ\T>∑T˝Ò Á|üuÛÑTìøÏ yÓHÓï\>∑T#·Tqï$.
˙ y˚Tq yÓTT\∫q |ü⁄\ø£\ <=+‘·T\T ˙ kÕ«$TøÏ |üP\ bÕqT|ü⁄\T.
:: 65 ::
2 ˙ r|æ ô|<äe⁄\ ‘˚HÓ˝Ò ˙ s¡eTDTìøÏ ‘˚HÓ $+<äT\T.
˙ eT÷d” eT÷j·Tì (<ëN <ëj·Tì) yÓTT\ø£ qe⁄«˝Ò kÕ«$TøÏ
ùdïVü≤|üPs¡«ø£eT>∑T (HÓj·T´|ü⁄) ø£s¡÷Œs¡eT÷, #·ø£ÿì eø£ÿ\÷q÷ (HÓ]
u≤>±\T). yÓTT\ø£ qy˚« ‘ê+ã÷\eTq&É+.
3. ÄBÛqeT>∑T (¬ø’edüeTT) ˙ øö–* kÕ«$Tyê]øÏ XÀuÛ≤j·Te÷qyÓTÆq
ìyêdükÕúqeTT (dæ] q>∑s¡T) ˝Ò<ë n+‘·'|ü⁄s¡eTT.
MT Çs¡Te⁄] q&ÉTeT HÓ\ø=ìq (‘êe⁄ø=qï) ‘·eTø£eTT˝Ò MT≈£î »]|æ+∫q
ø£˝≤´DeTT\T.
Á|üø£ ‹ |ü⁄s¡Twüß\ dü+>∑eTy˚T edü+‘·ùV≤\. edü+‘· ø±\eTT˝Àì yÓHÓï\,
≈£îdüTeT dü+|ü<,ä |üP\‘˚ìj·T\T, ø£s÷¡ Œsê~ düT>∑+<Ûä uÛ]Ñ ‘·eT>∑T u≤>±\
$&çjT· eTT\T, Á|üø£ ‹ dü«s¡÷|æDÏ »>∑<ø˚ £ $uÛTÑ ìøÏ dæ<|∆ä sü #¡ T· ≥ n+<äeTT>±
ø°sqÔ¡ ˝À nqïeTj·T´ ìs¡÷|æ+∫Hê&ÉT.
:: 66 ::
25. @yÓTTø√ ∫>∑Ts¡T≥<Ûäs¡eTTq

@yÓTTø√ ∫>∑Ts¡T≥<Ûsä e¡ TTq jÓT&ÉH&Ó É ø£d÷ü ]Ô ì+&ÓqT
uÛ≤$Tì Á|æj·TTq≈£î Áyêdæq |üÁ‹ø£ ø±<äTø£<ë
ø£*øÏ #·ø√sêøÏåøÏ ø£&Éø£qTï\T ¬ø+ô|’ ‘√#Ó ˙
#Ó\Te+_|ü⁄Œ&ç<y˚ ÷Ó ∫+‹+#·sπ #Ó\T\T
q\Te⁄q ÁbÕDÒX«¯ s¡Tô|’ Hê{Ïq j·÷ ø=q#·÷|ü⁄\T
ì\Te⁄>∑ ô|s¡Tø£>q∑ +{Ïq HÓ‘T· sÔ T¡ ø±<äTø£<ë ˆˆ@yÓTTø√ˆˆ
|ü&‹É øÏ #·qT>∑e yÓTs¡T>∑T\T ô|ô’ |’ |üjTÓ ´<ä yÓ\T|ü\
ø£&TÉ $T+∫q $<Ûyä T˚ yÓ÷ ø£qT>=qπs#Ó\T\T
ñ&ÉT>∑ì y˚&ÉTø£‘√ Á|æj·TT&=‹Ôq qK X¯•πsK\T
yÓ&\É >∑ y˚d$ü ø±\|ü⁄ yÓHïÓ \ ø±<äTø£<ë ˆˆ@yÓTTø√ˆˆ
eTT~›jT· #Ó≈î£ ÿ\ ø¬ \≈£î\ eTT‘·´|ü⁄ »\T¢\ #˚sT¡ Œ\T
ˇ~›ø£ u≤>∑T*y˚y÷Ó }Væ≤+#·sπ #Ó\T\T
>∑<]›ä ‹s¡Ty˚+ø£≥|ü‹ øö–{Ï n<Ûsä êeT‘·eTT\
n~›q düTs¡‘|· ⁄ü #ÓeT≥\ n+<äeTT ø±<äTø£<ë ˆˆ@yÓTTø√ˆˆ
nqïeTj·T´ uÛ≤e⁄ø£‘·≈£î ñ<ëVü≤s¡D+>± ì*#˚ ø°s¡Ôq\˝À Ç~
‘·\e÷ìø£yTÓ qÆ ~.
X¯j·THê>±s¡eTT qT+&ç yÓ\T|ü\≈£î e#·TÃ#·Tqï n\y˚T\TeT+>∑
X¯Øs¡eTTô|q’ >∑\ X¯+>±s¡∫Vü≤ïeTT\qT #·÷∫ #Ó*ø£‘\ÔÓ T >∑Tdü>T∑ dü\‘√ ÄyÓTqT
Ä≥|ü{Ïº+#·T≥ Ç+<äT˝Àì n+X¯eTT.
n\y˚T\TeT+>∑ ∫>∑Tsê≈£î e+{Ï ô|<äe⁄\ô|’ (∫>∑Ts¡T≥<Ûäs¡eTTq)
nø£ÿ&Éø£ÿ&É ø£dü÷Ô] n+{Ïq<Ó+<äTø√? (@$T ˇø√ - @yÓTTø√). n~ ÄyÓT
:: 67 ::
(uÛ≤$Tì) ‘·q $uÛÑT&Ó’q y˚+ø£≥ |ü‹øÏ Áyêdæq Áù|eT˝ÒK ø±<äTø£<ë!
kÕ«$Tì eTT<ë›&TÉ ≥#˚ n\y˚T\TeT+>∑ ô|<äe⁄\ô|’ kÕ«$T X¯Øs¡eTTq≈£î
ÁyêdüTø=ìq ø£dü÷Ô] (q\¢ì |ü]eTfi¯ Á<äeéTT) n+{Ïq~. <ëìì $uÛÑTq≈£î
Áyêdæq Áù|eT˝ÒK (|üÁ‹ø£ R ˝ÒK) ø±<äTø£<ë n+≥THêïs¡T #Ó\T\T.
Bì˝Àì kÕs¡d´ü $T~ - ô|<äe⁄\T ∫>∑Tsê≈£î\T. ø£d÷ü ]Ô q\¢ì eT#·Ã\e˝…
n+{Ïq~. Ä s√E\˝À Áyê‘·\˙ï (‘ê{Ï)Ä≈£î\ô|’ Áyêj·TT≥ Ä#ês¡eTT.
nqïeTj·T´ ≈£L&É ‘·q ø°s¡Ôq\T Ä≈£î\ô|’qH˚ Áyêôd&çyê&ÉT. n+<äT#˚ <ëìì
Áù|eT˝ÒK>± ñÁ‘˚ŒøÏå+#·T≥. Ç{Ïº ñ|üe÷qeTT ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·éTTq Hê≈£î
‘Ó*dæq+‘· es¡≈£L m#·Ã≥q÷ ˝Ò<äT.á uÛ≤e⁄ø£‘· $wüj·TeTTq ˙‘·&ÉT
Áoø£wüí<˚esêj·T\, ‘ÓHê* sêeTø£wüßí\ düs¡düq ì\Te<ä–qyê&ÉT.
1. eTH√»„yTÓ qÆ (ø£*øÏ) á #·ø√sêøÏå ø£qT>=q\T (ø£&øÉ q£ Tï\T) ms¡Tô|øÏÿq$
(¬ø+|ü⁄ R ms¡T|ü⁄). Ä kı>∑düT (#Ó\TeeTT) @$T{À z #Ó\T˝≤sê!
Ä˝À∫+#·+&ç. Çø£ÿ&É #·ø√sêøÏå nq&É+ #ê˝≤ n+<ä+ ‘Ó∫Ã+~. #·ø√s¡
|ü≈£åî\T yÓHÓï\ø√dü+ n˝≤ ø£qT\T ‘Ós¡T#·Tø=ì ø±#·T≈£îì ñ+{≤j·Tì
Á|ür‹. áyÓT ≈£L&Ü sêÁ‹ ì<äT]+#·ø£ |ü‹ ø£\sTTø£˝À C≤>∑s¡eTT
#˚dæq<äì #·eT‘êÿs¡eTT.
Ä ø£&Éø£qTï\ ms¡T|ü⁄≈£î ˇø£ #·ø£ÿì ø±s¡DeTT #·÷|ædüTÔHêï&ÉT. m+‘√
n+<äeTT>± (q\Te⁄ R kÂ+<äs¡éTT) ‘·q ÁbÕDÒX¯«s¡Tìô|’ áyÓT ‘·q
ø=q#·÷|ü⁄\T ÄqT u≤DeTT\T Hê{Ïq~. ø=q#·÷|ü⁄\T nqï|ü⁄&ÉT X‚w¢ .ü
ø£&øÉ +£ {Ï #·÷|ü⁄\T nì ˇø£ ns¡+ú . yê&ç (ø=q)jÓTÆ q #·÷|ü⁄\T nì ˇø£
ns¡ú+. Ä#·÷|ü⁄‘·÷|ü⁄\qT yÓ÷eTT ‹|ü⁄Œø=qTq|ü⁄&ÉT ã\e+‘·eTT>±
ô|]øÏq~. Ä ô|s¡T≈£î≥˝À $uÛTÑ ì HÓ‘T· sÔ T¡ n+≥T≈£îì ÄyÓT ø£&øÉ q£ Tï\T
ms¡Tô|øÏÿqe≥. á b˛*ø£ ≈£L&Ü Ç+¬øø£ÿ&Ü $ìqB ø£ìqB ø±<äT.
2. n\y˚T\TeT+>∑ #·qT>∑e jÓTTø£ÿ yÓTs¡T|ü⁄\T ÄyÓT ô|≥’ (|üjTÓ ´<ä) yÓ\T|ü\
:: 68 ::
≈£L&Ü ‘·fi¯‘·fi¯˝≤&ÉT#·Tqï$ (ø£&ÉT $T+∫q$). n˝≤ n>∑T≥≈£î
ø±s¡Dy˚T$T{À z #Ó\T˝≤sê ø£ìô|≥º+&ç #·÷<ë›+.
ÄyÓT Á|æj·TT&ÉT rs¡ì y˚&ÉTø£‘√ (ñ&ÉT>∑ì y˚&ÉTø£) ÄyÓT ≈£î#·eTT\ô|’
ˇ‹Ôq X¯•πsK\T (>√{Ï eTTÁ<ä\T) yÓHÓï\\T yÓ˝≤s¡TÃ≥#˚ Ä y˚dü$
yÓHÓï\ø±+‹ Ä ‘·fi¯‘·fi¯≈£î ø±s¡DeTT.
3. HêsTTø£ #ÓøÏÿfi¯fl bÕs¡Ù«eTT\˝À (¬ø\≈£î\) eTT‘ê´\T ≈£î]dæ #˚]q
(»\T¢\ #˚s¡TŒ\T) eTT‘ê´\Áb˛e⁄\ n+<ä+ @$T{À z #Ó\T˝≤sê!
}Væ≤+#·>∑\sê?
ì|ü⁄DT&Óq’ (>∑<]›ä R Bì˝À ø=+#Ó+ HÓ>{∑ yÏ é ns¡+ú ñ+~. #Ó&¶É |üqT\˝À
H˚s¡Œ] nì ns¡ú+ #Ó|ü⁄Œø√yê*) Ä y˚+ø£≥|ü‹ øö–*˝À qTqï|ü⁄&ÉT
n<ÛäsêeT‘·eTT, düTs¡‘·|ü⁄ #ÓeT≥ n+{Ï Ä _+<äTe⁄\T eTT‘·éTT\
e˝… ÄyÓT #ÓøÏÿfi¯fl bÕs¡Ù«eTT\ j·T+<äT yÓTs¡TdüTÔqïe≥.
á uÛ≤e⁄ø£‘· nqïe÷#ês¡T´ì ø±sê>±s¡eTT˝À |ü&Éy˚dæq~. á ø°s¡Ôq
$ìq kÕfi¯óe qs¡d+æ Vü≤sêj·T\T ‘·qô|’ ≈£L&É Ç{Ïº ø°sqÔ¡ #˚jT· eTHêï&É≥.
Hêsêj·TDTì qT‹+#·T Hê\ÿ‘√ qs¡Tì qT‹+#·qì ìsêø£]+∫q
nqïeTj·T´qT ø±sê>±s¡eTTq ã+~Û+∫ Væ≤+dæ+#Óqì ø£<∏ä.
:: 69 ::
26. @eT+{Ï y˚eT+{Ï yÓs¡T>∑ H˚qT
@eT+{Ï y˚eT+{Ï yÓs¡T>∑ H˚qT - z
ø±$Tì ˙øÏ|⁄ü Œ&Óq’ ø±qe#ÓÃ>±
y˚\ ‘·\T|ü⁄ MT{Ïq $≥T&Óe«&˚ - z
‘ê*$T H˚H˚ e÷<Ûeä ⁄&ÉqT
yê*q e÷<Ûeä ⁄&Ée+fÒ edü+‘·T&Éyê-ø±<˚
>±*+|ü⁄ #·Áø£eTT #˚‘· ø£\yê&ÉH˚ ˆˆ@eT+{Ï y˚eT+{Ï?ˆˆ
<Ûäs¡ #·ÁøÏyÓ’‘˚ ≈£îeTàs¡yê&Éyê - ø±<˚
dæsT¡ \ uÛ÷Ñ $T <Û]ä +∫qyê&ÉH˚
•s¡düTq uÛÑ÷$T yÓ÷#˚ X‚wüß&Éyê - ø±<˚
ns¡j·T ììïj·TT H˚˝Ò Vü≤]H˚ H˚qT ˆˆ@eT+{Ï y˚eT+{Ï?ˆˆ
e+‘·T\≈£î Vü≤]yÓ‘’ ˚ yêqs¡eTyê - ˙
eT+‘·q|ü⁄ \ø°àå s¡eTDT&É H˚qT
Ç+‘·jT˚ \ Áoy˚+ø£fXÒ ó¯ &É qq>∑sê<ë - ‘=*¢
n+‘˚b˛ Hêe÷s¡T ˙e+{Ï$ >∑<yä ˚ ˆˆ@eT+{Ï y˚eT+{Ï?ˆˆ
ˇø£ düsd¡ ü dü+uÛ≤wüD≤‘·àø£yTÓ qÆ ø°sqÔ¡ #·÷<ë+. neTàyês¡÷ nj·Týês¡÷
ø£\Væ≤+#·T≈£îHêïs¡T. |ü+‘ê\T ô|]–q$. nj·Týês¡T ø√|ü+>± ãj·T≥≈£î
yÓ[flb˛j·÷s¡T. ‹]– Äj·TqqT ˝ÀìøÏ sê˙j·T≈£L&É<äì ìs¡ísTT+#·T≈£îì
neTàyês¡T ˝À|ü\ ‘·\T|ü⁄ _–+#·T≈£îì ≈£Ls¡TÃHêïs¡T.
ø√|ü+ ‘·–Z kÕ«$T sêH˚ e#êÃs¡T.
ªªeT+>± ‘·\T|ü⁄ ‹sTT´ @<√ Ç+<ëø£ ‘=+<äs¡˝À @<√ nH˚ùdqTμμ
......... Çø£ ø°s¡Ôq˝ÀøÏ
:: 70 ::
ª@$TfÒ$T{° Hêπø+ ‘Ó©<äTμμ (@eT+{Ï y˚eT+{Ï yÓs¡T>∑ H˚qT) - Ç~
˝À|ü\qT+∫ Ä$&É »yêãT. Hêø£˙ï ‘Ó\TdüT nq&É+ n+‘·sês¡ú+.
ªªz ø±$T˙! ˙øÏ|⁄ü Œ&ÓH’ ê ì»+ ‘Ó*dæ+~ ø£<ë (˙ øÏ|⁄ü Œ&Óq’ ø±qe#ÓÃ>±)
Ç|üŒ{Ïø¬ H’ ê ÄyÓT Ä˝À∫+#·T≈£îì ì»+ Á>∑V≤æ +∫ ñ+≥T+<äì áj·Tq }Vü≤.
˝À|ü\ qT+∫ dü&û #·|⁄ü Œ&É÷ ˝Ò<Tä . ø=+#Ó+ ùd|ü⁄ #·÷∫ ‘·\T|ü⁄ ‘·{≤º&TÉ
kÕ«$T.
nsTT‘˚ Äj·Tq ãT»®–+#·&ÜìøÏ ªø±$T˙μ nì dü+uÀ~Û+∫Hê&ÉT. ø±˙
áyÓT≈£î ø√|ü+ ‘·>∑Zø£b˛e&É+‘√ Ä |æ\T|ü⁄ q#·Ã˝Ò<äT. @eTqï<√ #·÷&É+&ç
1. n\ : y˚*‘√ ‘·\T|ü⁄ ‘·{Ïºq ª$≥Tμ&Óe«s√?
ø±$TqT\ e<ä›≈£î b˛j˚Tyês¡T $≥T\ì m‹Ôbı&ÉT|ü⁄. á $≥ X¯ã›+
ø=ìï ø°s¡Ôq\˝À b˛dæ{Ïyé >±H˚ yê&Ü&ÉT nqïeTj·T´. Çø£ÿ&É e÷Á‘·+
HÓ>∑{Ïyé >±H˚ yê&çHê&ÉT.
kÕ«$T: z ø£åe÷>∑TDe÷! (‘ê*$T R ø£åeT, zs¡TŒ, <ÛÓ’s¡´+)H˚H˚
e÷<Ûeä ⁄&ÉqT. ‘ê*$T |ü<ëìï dü+uÀ<Ûqä >± Á|üj÷Ó –+#ê&ÉT ∫Á‘·+>±.
n~ ø£å$T+#·eTì ns¡ú+ düTŒ¤]+|üCÒdüTÔqï~ #·ø£ÿ>±.
n\: (e÷<Ûäe⁄&ÉT R $wüßíe⁄, edü+‘·T&ÉT)
yê\T n+fÒ e+>∑T, ~–e#·TÃ, Á≈£Ls¡eTT Ç˝≤+{Ï nsêú\THêïsTT.
n+‘· e+– e+– q+– e÷≥˝≤&ÉT‘·THêïe⁄. e÷<Ûeä ⁄&qÉ T n+≥THêïe⁄.
e÷<Ûäe⁄&É+fÒ edü+‘·T&Éyê?. ne‘·* yê&ÉT q#·Ãq|ü⁄Œ&ÉT e÷≥\≈£î
$|üØ‘êsêú\T rj·T&É+ e÷eT÷˝Ò ø£<ë!
kÕ«$T: edü+‘·T&ÉqT ø±<˚ H˚qT #·Áø£<ëÛ ]ì nHêï&ÉT. (>±*+|ü⁄ #·Áø£eTT
R yÓ~øÏ yÓ~øÏ - >±*+∫ y˚{≤&˚ #·Áø±j·TT<Ûä+)
:: 71 ::
2. n\ : #·ÁøÏ n+fÒ ≈£îeTà]yê&çyê?
≈£îeTà] ≈£L&Ü #·Áø£+ ‹|ü⁄Œ‘ê&ÉT ø£<ë.
kÕ«$T: ªªdæs¡T\ uÛÑ÷$T <Ûä]+∫q yê&ÉH˚μμ ≈£îeTà]yê&ÉT nqï e÷≥øÏ
kÕ«$T ∫qïãT#·TÃ≈£îHêï&ÉT. ≈£îeTà]yê&ÉT ∫qï eT{Ïº eTT<ä‘› √ |üì#˚kÕÔ&TÉ .
ø=+#Ó+ ãT~∆ e#˚Ã˝≤ düe÷<Ûëq+ #ÓbÕŒ\qT≈£îHêï&ÉT. H˚qT $\TyÓq’
uÛ÷Ñ $TH˚ <Û]ä +∫qyê&ÉH.˚ ∫qï eT{Ïº eTT<äø› ±<äT, yÓTT‘·+Ô uÛ÷Ñ eT+&É\y˚T
m‹Ôqyê&çì (es¡Vü‰e‘ês¡+) nHêï&ÉT.
n\: ªª•s¡düTq uÛÑ÷$T yÓ÷ùd X‚wüß&Éyêμμ
eT∞fl á$&É s¬ +&Ée ns¡+ú rdæ+~. uÛ÷Ñ $Tì Ä~X‚wßü &ÉT |ü&>É \∑ MT<ä
yÓ÷kÕÔ&ìÉ Á|ür‹.
kÕ«$T: ªªø±<˚ Çìï{Ï˙ j˚T˝Ò Vü≤]H˚μ
X‚wüß&Éyê nq&É+ eTØ |òüTÀs¡+. Ä X‚wüß&ÉT ‘·q≈£î yêVü≤q+. ‘Ó*d”
‘·qqT ‘·q yêVü≤q+‘√ b˛\Ã&É+ uÛ]Ñ +#·˝øÒ .£ yê#·´+>± #Ó|⁄ü Œ≈£îHêï&ÉT.
ø±<äT H˚qT M{Ïqìï{Ï˙ (X‚wßü &ÉT ˝≤+{Ï yêVü≤Hê\T Ç+ø± ñHêïj·Tì
<Ûä«ì) j˚T˝Ò j·T»e÷qT&ÉqT nHêï&ÉT. bÕ|ü+!
3. n\: ªªe+‘·T\≈£î Vü≤]q+fÒ yêqs¡e÷?μμ
Vü≤] X¯u≤›ìøÏ $wüßíe⁄‘√ bÕ≥T Ç+Á<äT&ÉT, ø√‹, dæ+Vü≤+ Ç˝≤+{Ï
nsêú\THêïsTT. á$&É |ü≥Tºe<ä\≈£î+&Ü ø√‹ ns¡+ú rdüT≈£îì ø√‹yê
nì n&ç–+~
kÕ«$T: ªª˙ eT+‘·q|ü⁄ \ø°åàs¡eTDT&ÉH˚μμ
eTØ ø√‹ nì ‘·≥Tºø√˝Òì <Óã“ ø={Ïqº <ë$&É. n|ü⁄Œ&ÉT dü÷{Ï>± m|ü⁄Œ&É÷
˙‘√ eT+‘·Hê˝≤&˚ \ø°åàs¡eTDT&ÉqT nHêï&ÉT. Ç˝≤ nq&É+˝À
>∑&ÉTdüT<äq+ #·÷|æ+#ê&ÉT. ÄyÓT ù|s¡Tø£\T|ü⁄≈£îì Ä$&É>±] uÛÑs¡Ô> ±
:: 72 ::
|ü]#·j·T+ #Ó_‘˚ - Ä$&É Çø£ y˚πs ns¡ú+ ‹j·T´˝Ò<äT. ô|’>± H˚qT
uÛ≤sê´$<Û̊jT· T&ÉqT nqï|ü⁄Œ&ÉT Ç+ø£ kÕ>∑‹j·T´<äT.
n\: ªªÇ+‘·j˚T\ Áoy˚+ø£fÒX¯ó&É qq>∑sê<ëμμ
@~ j˚TyÓTÆHê ô|’ e÷≥ nHê\H˚ |ü≥Tº Ä$&É~. nìïe÷≥˝…+<äT≈£î
ªÁoμy˚+ø£fXÒ ó¯ &É qqsê<ë? nqï~. Áo e÷Á‘·+ e<ä\˝Ò<Tä . Ä_ÛC≤‘·´+
n+fÒ Ç<˚!
kÕ«$T: ªªn+‘˚b˛ Hêe÷s¡T ˙e+{Ï$ ø£<äy˚μμ
}|æ]|”\TÃ≈£îHêï&ûjT· q. Vü≤eTàj·T´ Hêã<äT\T H˚HeÓ s√ ˙y˚ #ÓbÕŒe⁄
ø£<ë! ÄyÓT #˚‘˚ #Ó|Œæ +#êqì ˇø£ Äq+<ä+. ÄyÓT #Ó|Œæ n\Tø£ M&çq<äì
eT]jÓTTø£ Äq+<ä+!
Ç+‘·ø° á dü+yê<ä+˝À mes¡T HÓ–Zq≥T¢?
Ç˝≤ Á|üXÊï, »yêãT\‘√ |ü<ä´+ / ø£$‘· Áyêj·T&É+ kÕ+πø‹ø£+>±
ªyêø√yêø£´μ ìsêàD+ n+{≤s¡T.
:: 73 ::
27. ˇø£|ü] ø=ø£|ü] ˇj·÷´s¡yÓTÆ
ˇø£|]ü ø=ø£|]ü ˇj·÷´s¡yTÓ Æ
yÓTT>∑eTTq ø£fi˝¯ \… ¢ yÓTT\∫q≥T¢+&Ó
»>∑<˚ø£|ü‹ y˚Tq #·*¢q ø£s¡÷Œs¡<Ûä÷[
õ–>=ì q\Te+ø£ ∫+<ä>±q÷
yÓTT– #·+Á<äeTTœ qTs¡eTTq ì*ô|>±q
bı>∑s÷¡ yÓHïÓ \ ~>∑uÀdæ q≥T¢+&Ó ˆˆˇø£|]ü ø=ø£|]ü ˆˆ
bı] yÓTs¡T>∑T #˚‘T· \ |üPdæq ‘·≥Tº|⁄ü qT>∑T
ø£s^¡ Çs¡T<Ód\ü ø±s¡>±qT
ø£]>∑eTq $uÛTÑ &ÉT <äqTø£ yÓ÷Vü≤eT<äeTT
‘=]– kÕeT»dæ] ‘=\∫ q≥T¢+&Ó ˆˆˇø£|]ü ø=ø£|]ü ˆˆ
yÓTs¡jT· Áoy˚+ø£fXÒ ó¯ y˚Tq dæ+>±s¡eTT>±qT
‘·s#¡ q’Ó kıeTTà\T <Û]ä sTT+#·>±
yÓTs¡T>∑TuÀ&ç n\y˚T\TeT+>∑jT· T ‘êqT
yÓTs¡T|üP y˚T|òTü eTT >∑÷&ç yÓTs¡dqæ ≥T¢+&Ó ˆˆˇø£|]ü ø=ø£|]ü ˆˆ
á ø°sqÔ¡ ˝À Ä »>∑<ø˚ |£ ‹ü kÂ+<äs´¡ es¡qí #˚dTü HÔ êï&ÉT nqïe÷#ês¡T´\T.
yêπ>Zj·T ø±s¡T\˝À Ç+‘·{Ï kÕVæ≤‘·´ $\Te\T ø£*–q ø°s¡Ôq\T #˚j·T>∑ *–q
yês¡sT¡ <äT.
Ä »>∑<ø˚ |£ ‹ü ˇj·÷´s¡eTT e]í+|üq\$ ø±ì~. kÕ<Ûës¡DeTT>± Ád”\Ô ˝À
ˇj·÷´s¡eTT Á|ükÕÔeq≈£î e#·TÃqT. Ç#·≥ y˚+ø£fÒX¯«s¡Tì˝Àì n+<äeTT,
˝≤eDéTT nqïe÷#ês¡T´ìøÏ ˇj·÷´s¡yTÓ Æ uÛ≤dæ+∫q~. n~ #·÷&É>± #·÷&É>±
eT]+‘· n~Ûø£eT>∑T#·Tqï~. n+<äTπø ˇø£|ü] ø=ø£|ü] ˇj·÷´s¡yÓTÆ nHêï&ÉT.
ˇø£e÷{Ï ø=ø£e÷{ÏøÏ ô|s¡T>∑T‘·Tqï<äq&É+. n~ Ä <˚e<˚e⁄ì yÓ÷eTTqT ø£fi\¯ ‘√
:: 74 ::
ì+|æ |üPs¡#í +· Á<ä dü<ä X¯eTT #˚dqæ ~ ` ø£fi\¯ T yÓTT*∫q≥T¢qï<ä≥ m+‘·#ø· ÿ£ ì
n_Ûe´øÏ!Ô
‘·s¡Tyê‘· Á|ü‹ #·s¡DeTT˝Àq÷ ˇø£ ùV≤‘·Te⁄, ˇø£ ñ|üe÷qeTT
#ÓãT‘ê&ÉT. yê{Ï˝Àì n+<ë\T #·÷<ë›+.
Ä »>∑‘Œ· ‹ X¯Øs¡eTTô|’ #·*q¢ ø£s÷¡ Œs¡<÷äÛ [ Hê\T>∑TyÓ|’ ⁄ü ˝≤ yÓTs¡jT· T#·T
(õ–>=ì) ∫+<äT#·Tqï~. n~ jÓT≥T¢qï~?
Äj·Tq |üPìø£‘√ (yÓTT–Hé) #·+Á<ëqq jÓÆTq Áo<˚$ì eø£åeTTq
ì*|ü⁄≈£îHêï&ÉT ø£<ë! ÄyÓT eTTK#·+Á<äT&ÉT yÓ˝≤]Ãq |ü]eTfi¯eTT‘√ ≈£L&çq
(bı>∑s¡T R rø£åíyÓTÆq >∑+<ÛäeTT) yÓqï\ ~>∑uÀdæq≥T¢qï~. ø£s¡÷Œs¡ eTTq≈£î
|ü]eTfi¯eT÷ ‘Ó\¢ìø±+‹ ¬s+&É÷ ñ+{≤sTT. n+<äTπø bı>∑s¡÷, yÓqï\
~>∑uÀdæq≥T¢ ñqï<äq&É+. #·ø£ÿì ñ|üe÷q+.
kÕ«$T$ <ä&ÛÉyÓTÆq (bı]) yÓT]ùd #˚‘·T\T. yê{ÏøÏ ‘·≥Tº|ü⁄qT>∑T
|üPdüT≈£îHêï&ÉT. Ä |ü⁄qT>∑T Äj·Tq #˚‘T· \qT+&ç ø£]– #·Tø£ÿ #·Tø£ÿ ø±s¡T#·Tqï~.
á ‘·≥Tº|ü⁄qT>∑T |ü⁄qT>∑T|æ*¢ nqT »+‘·Te⁄qT+&ç \_Û+#·T ns¡T<Ó’q
düT>∑+<ÛäÁ<äeéTT.
kÕ«$T ø£]>∑eTq$uÛÑT&ÉT. @qT>∑Te+{Ï q&Éø£ ø£\yê&ÉT.@qT>∑T
eT<ä»\eTT Ádü$+#·TqT. ø£] e˝… kÕ«$Tq&ÉTdü÷Ô+fÒ Ä #˚‘·T\ qT+&ç ø±πs
|ü⁄qT>∑T Á<äeéTT @qT>∑T≈£î Ádü$+#˚ (‘=s¡T>∑T R Ádü$+#·T) Ä eT<ä»\eTT
ø±s¡T‘·Tqï≥T¢qï~. Çø£ÿ&É ‘=*∫q≥T¢qï~ nHêï&ÉT. eTqeTT –HÓï\qT
‘=\TkÕÔeTT. nq>± –HÓïqT X¯óÁuÛeÑ TT #˚jT· &ÜìøÏ ˇø£kÕ] ˙{Ï<ëÛ s¡˝À Ä&ç+∫
rôdkÕÔeTT. <ëìøÏ ‘=\#·T≥ nì e´Vü‰s¡+. ‘=*∫q –HÓïqT+&ç ˙s¡T z&ÉT‘·T+~.
<ëìì Çø£ÿ&É yê&çHê&ÉT. eT<ä»\+˝À ‘=*∫q≥T¢ |ü⁄qT>∑T Ádü$düTÔqï<äì
uÛ≤e+. m+‘· dü]jÓÆTq ñ|üe÷qyÓ÷!
Áo y˚+ø£fXÒ «¯ s¡T&ÉT yÓT]dæb˛j˚T≥≥T¢ uÀ˝…&TÉ ÄuÛsÑ D¡ eTT\T (‘·s#¡ q’Ó R
:: 75 ::
kÕ+Á<äyÓTÆq, kıeTTà\T R uÛÑ÷wüDeTT\T) <Ûä]+∫Hê&ÉT. n~ jÓT≥T¢qï~?
yÓTs¡T>∑TuÀ&ç (yÓTs¡T|ü⁄e+{Ï Ád”)Ô jÓTÆ q n\y˚T\TeT+>∑‘√ ø£*dæ yÓTs¡T|üP y˚T|òTü eT÷
ø£*dæ yÓT]dæq≥T¢Hêï&ÉT. ÄyÓT~ yÓTs¡T|ü⁄ e+{Ï |ü#·Ãì es¡íeT÷, kÕ«$T
˙\y˚T|òüTXÊéTT&É÷ ø£<ë!
Bì˝À eT]jÓTTø£ $X‚wüeTTqï~. yÓTT<ä{Ï #·s¡DeTTHê, eT÷&Ée
#·s¡DeTTHê neTàyê]ì ≈£L&çq kÕ«$Tì e]í+∫Hê&ÉT. q&ç$T #·s¡DeTTq
ˇø£ÿ y˚+ø£fÒX¯«s¡Tì e÷Á‘·eTT e]í+∫Hê&ÉT. nq>±H˚$T? n≥Tì≥T Áo<˚$
uÛ÷Ñ <˚e⁄\qT ≈£L&ç ñuÛj
Ñ T· <˚ys˚ T¡ \ q&ÉTeT ì*∫q kÕ«$Tì nqïe÷#ês¡T´&ÉT
<ä]Ù+∫ #Ó|æŒq ø°s¡Ôq j·Tì uÛ≤$+|üe#·TÃqT.
kı>∑ôd’q ø°s¡Ôq.
:: 76 ::
28. z |üeHê‘·à» z |òüTqT&Ü

z |üeHê‘·à» z |òüTqT&Ü
u≤|ü⁄ u≤|üq>± |üs–¡ ‹>±
z Vü≤qTeT+‘·T&É ñ<äj·÷#·\ ì
sê«Vü≤ø£ ì» düs¡« Á|üã˝≤
<˚V≤ü eTT yÓ÷∫q ‘Ó>T∑ e≈£î ì≥Te˝…
kÕVü≤dü$T≥Te˝… #ê{Ï‹>± ˆˆz |üeHê‘·à»ˆˆ
z s¡$ Á>∑Vü≤D z <äqTC≤+‘·ø£
e÷s¡T˝Òø£ eT‹ eT\dæ‹>±
<ës¡TD|ü⁄ $q‘ê ‘·qj·÷<äT\T
>±s¡$+|ü ì≥T ø£*–‹>± ˆˆz |üeHê‘·à»ˆˆ
z <äX¯eTTK Vü≤s¡ z y˚+ø£≥|ü‹
bÕ<ä düs√s¡TVü≤ bÕ\≈£î&Ü
á <˚V≤ü eTT‘√ Çìï ˝Àø£eTT\T
˙ <˚V≤ü yÓTø± ì*∫‹>± ˆˆz |üeHê‘·à»ˆˆ
Vü≤qTeT+‘·Tì MT<ä #˚dæq ø=ìï nqïeTj·T´ ø°s¡Ôq\T ÁbÕ#·Ts¡´+
bı+<ësTT. ø£fi¯XÊ|ü⁄s¡+ Vü≤qTeT+‘·T&ÉT, Vü≤+|” e<ä› ø=+&ÉMT~ ô|<ä›
Vü≤qTeT+‘·T&ÉT nqïeTj·T´#˚‘· ø°]+Ô |üã&Ü¶sT¡ . ‘·q e<ä› qTqï Áoyê] |üPC≤
$Á>∑Vü≤+ b˛‘˚ Äj·Tq Vü≤qTeT+‘·Tì ÁbÕ]úùdÔ n$ ‹]– \_Û+∫q≥Tº ˇø£
ø£<∏ä ≈£L&Ü Á|ü#ês¡+˝À ñ+~.
z |üeq ≈£îe÷s¡T&Ü! z |òüTqT&Ü!
n+<äs¡÷ uÛÑ[ uÛÑ∞ (u≤|ü⁄ u≤|ü⁄) nq>± Á|üe]Ô*¢‹$ ø£<ë!
:: 77 ::
1. z ‘·÷s¡TŒø=+&ÉqT (ñ<äj·÷#·\) ìs¡«Væ≤+#·Tyê&Ü! Vü≤qTeT+‘·T&ÉT
ñ<äj÷· #·\ ìsê«≈£î&ÉfH¢Æ… ê&√?
BìøÏ e÷ >∑Ts¡T‘·T\T´\T l ∫ÁsêeP] •esêeTø£èwüíX¯s¡à>±]≥T¢
düeTq«sTT+∫]. Bìì ãVüQÁMVæ≤ düe÷düeTT#˚dæ ªªñ<äj÷· #·\eTT#˚
ìs¡«Væ≤+|üã&çqyê&ÉTμμ nì $Á>∑Vü≤ yêø£´+ #Ó_‘˚ ` Vü≤qTeT+‘·T&ÉT
dü÷s¡T´ì e<ä› $<ä´quÛ´Ñ dæ+#·Tq|ü&ÉT ñ<äj÷· #·\eTTô|’ ˇø£ bÕ<äeTT,
nkÕÔÁ~ô|’ ˇø£ bÕ<äeTT y˚dæ ì*∫ bÕsƒe¡ TT H˚sT¡ Ã≈£îqï|ü⁄&ÉT Äj·TqqT
ñ<äj·÷Á~ ìs¡«Væ≤+∫q~ (uÛÑ]+∫q~) nì ns¡úeTT e#·TÃqT.
ì»yÓTÆq düs¡« ã\eTT\T ø£\yê&Ü!
<˚Vü≤eTT yÓ÷∫q ‘Ó>∑Te - $∫Á‘·yÓTÆq e÷≥. @ <˚Vü≤yÓTÆHê Ç+‘·
‘Ó>T∑ e, Ç+‘· kÕVü≤düeTT Ç{≤¢ (Ç≥Te˝…) yÓ÷∫q~ nqT<ëìì #ê{Ï‹$
ø£<ë. ø=+#Ó+ Á‹|æŒ #Ó$ #·÷|æ+∫q≥Tº #ÓbÕŒ&Éqïe÷≥. Ç+‘· ‘Ó>T∑ e
sTT+‘· kÕVü≤düeTT #Ój·T´>∑\ J$ (<˚Vü≤eTT) ˇø£&ÉT ø£\&Éì #ê{Ïq
yê&Ée⁄ ˙y˚ kÕ«MT nq&ÉeTqïe÷≥. ˙ ‘Ó–+|üP, kÕVü≤düeT÷ eT]
jÓTTø£]#˚ ø±ìeì |æ+&ç‘ês¡úeTT.
2. z dü÷s¡T´ì (|òü\eTì) |ü{Ïºqyê&Ü! (s¡$ Á>∑Vü≤D), z sêø£åkÕ+‘·ø±!
m<äTs¡T˝Òì ãT~∆‘√ ñ<ä´$T+∫qyê&Ü! (eT\j·TT R ñ<ä´$T+#·T,
ñÁ<˚ø+Ï #·T, ‹s¡T>∑T, ô|q>∑T, ‘·|+æ #·T) eT\dæ‹$ ø£<ë nqTq|ü⁄Œ&ÉT ô|’
ns¡úeTT\˙ï dü]b˛e⁄qT. Ç≥T¢ ˇø£ |ü<äeTTq≈£î >∑\ HêHês¡úeTT\T
nìïj·TT dü]|ü&ÉTq≥T¢ #Ó|ü⁄Œ≥ ø£$ÁãVü≤à ‹ø£ÿq>±] |ü<ä∆‹. Ç˝≤¢+{Ï
|ü≥¢˝À Ç‘·ì bÕ+&ç‘·éTT ãj·T≥|ü&ÉTqT.
<ës¡TDyÓTÆq $q‘ê‘·qj·÷<äT\T: $q‘· ø=&ÉT≈£î (yÓ’q‘˚j·TT&ÉT)
>∑sT¡ ‘·à+‘·T&ÉT. n‘·&TÉ eTVü‰ã\e+‘·T&ÉT. uÛj
Ñ T· +ø£sy¡ TÓ qÆ (<ës¡TDyÓTqÆ )
ã\eTT >∑\ >∑s¡T&ç yÓTT<ä˝…’qyêπs ìqTï yÓT#·TÃø=q>± (>±s¡$+|ü)
:: 78 ::
ñHêïe⁄ø£<ë. nq>± >ös¡$+|üã&çqyê&Ée⁄ ø£<ë nqT≥. Çø£ÿ&É
<ës¡TDeTT ÄqT e÷≥ negative >± yê&É˝Ò<äT nqïeTj·T´.
3. z <äX¯eTTKT&Ó’q sêeDTì »sTT+∫qyê&Ü! ‹s¡Ty˚+ø£fÒX¯«s¡Tì
bÕ<ä|ü<äàeTT\ ø£&É πøåÁ‘·bÕ\≈£î&Ü!
á <˚V≤ü eTT‘√ Çìï ˝Àø£eTT\T ˙<˚V≤ü yÓTø± ì*∫‹>±: Ç~ $∫Á‘·yTÓ qÆ
n_Ûe´øÏ.Ô nìï˝Àø£eTT\÷ á ˙ <˚V≤ü eTT˝À ø£ì|æ+#·T#·Tqï$. nq>±
düeTdüÔ $X¯«eT÷ ˙ s¡÷|üyT˚ ø±Hé (˙s¡÷|üyTÓ ø±) ˙ s¡÷|üyT˚ ø±>± á
<˚Vü≤eTT‘√ ì*∫j·TT+{Ï$ ø£<ë (ì*∫‹>±).
á ø°s¡Ôq≈£î $∫Á‘·yÓTÆq uÛ≤ee´ø°Ôø£s¡D n+<äeTT ‘Ó∫Ãq~. #Ó|æŒq
$wüjT· eTT\T kÕe÷qýÓTqÆ y˚.
:: 79 ::
29. n+>∑q©πs Vü‰s¡‘·T\T

n+>∑q©πs Vü‰s¡‘T· \T
n+>∑» >∑Ts¡Tq≈£î Vü‰s¡‘·T\T
Áo<˚$ ‘√&ÉT‘· #Ó\>∑T#·T qy˚«
Ä~eT |ü⁄s¡Twüßq ø±s¡‘T· \T
y˚T~˙ s¡eTDÏ y˚T\eTT˝≤&˚{Ï
Ä~‘·´ ‘˚Eq ø±s¡‘T· \T ˆˆn+>∑q©πsˆˆ
düTs¡\≈£î qeT‘·eTT kı]~ H=dü+–q
Vü≤]øÏy˚ |üd&æ ç Vü‰s¡‘T· \T
‘·s$¡ T~ <äTwüß\º <äqTE\ q&É∫q
Ä] uÛj Ñ T· +ø£sT¡ q ø±s¡‘T· \T ˆˆn+>∑q©πsˆˆ
ì#·Ã\T ø£˝≤´D ì~ÛjÓÆT j˚Tπ>{Ï
n#·T´‘·Tq≈£î ìyÓ Vü‰s¡‘T· \T
#=∫Ã Áoy˚+ø£fXÒ ó¯ &ÉT q\y˚T\à+>∑
j·T#·TÃ>± ì*∫] Vü‰s¡‘T· \T ˆˆn+>∑q©πsˆˆ
Ç~ kÕ«$T yê] Vü‰s¡‹ bÕ≥.
n+>∑HêeTDT˝≤sê! Vü‰s¡‘T· ©j·Tsπ !
eTqà<ÛäTì ø£qï‘·+Á&çøÏ (n+>∑» >∑Ts¡T&ÉT R uÛÑs¡Ô, Çø£ÿ&ç dü+<äs ¡“¤+˝À
eTqà<ÛTä ì ‘·+Á&ç) Vü‰s¡‘T· ©j·Tsπ !
1. Ä eTVü‰\øÏåà‘√ #˚] qe⁄«˝§\T≈£î Ä Ä~|ü⁄s¡TwüßìøÏ Vü‰s¡‘·T©j·Tπ s.
|ü⁄{Ïº˝…’¢q bÕ\ø£&É*˝À eTVü‰\øÏåà ñ+fÒ Äj·Tq Ä~X‚wüßìô|’ nø£ÿ&˚
X¯jT· ìkÕÔ&TÉ . Äj·Tq <ä>sZ∑ ¡ neTàyês¡T+fÒ Äj·Tq eø£eå TTq+<äT ÄyÓT
sêDÏyêdüeTT. M]~ $&ÉBj·Tsêì ã+<ÛäeTT.
:: 80 ::
Ä uÛ÷Ñ <˚$ (y˚T~ì R uÛ÷Ñ $T. y˚T~˙s¡eTDÏ R uÛ÷Ñ <˚$) y˚T\eTT˝≤&˚{Ï
s¡$‘˚EìøÏ Vü‰s¡‘T· ©j·Tsπ !
kÕ«$T dü÷s¡éT+&É\+˝À edækÕÔ&ÉT. Äj·TqqT #·T{Ïº neTàyês¡T
uÛÑ÷<˚$jÓÆT ìs¡+‘·s¡eTT Á|ü<äøÏåD #˚düTÔ+~.
Áo<˚$ø° uÛÑ÷<˚$ø° uÒ<Ûä+ ˝Ò<äT. nB á #·s¡D+˝À Á|ü‹bÕ~+∫q
dü‘´· +.
2. düTs¡\≈£î (<˚e‘·\≈£î) neT‘·eTT es¡Tdü>± (kı]~) Ç∫Ãq Ä ÁoVü≤]øÏ
ã+>±s¡T Vü‰s¡‘·T©j·Tπs. Çø£ÿ&É ∫qï #·eT‘êÿs¡+. <˚e‘·\≈£î Vü≤]
Ç∫Ãq neT‘·eTT ‘ê–q ‘·s¡Tyê‘˚ düTs¡\T (düTs¡ Á‘ê–qyês¡T) nì
ù|s¡Te∫Ã+~. n+‘·≈î£ eTT+<äT yês¡T ªªdüTs¡\Tμμ ø±s¡T. düTs¡\≈£î neT‘·eTT
Ç#êÃ&Éq&É+ ø=+f…‘q· +.
X¯Á‘·TuÛj
Ñ T· +ø£sT¡ &Ó’ <äqTE\qT nD∫y˚dqæ X¯øeÔÏ T+‘·Tq≈£î (‘·se¡ TT R
X¯øÏÔ) Vü‰s¡‘·T\T.
3. ì‘·´ø£˝≤´DeT÷]Ô jÓÆTq n#·T´‘·Tq≈£î Vü‰s¡‘·T\T.
Áoy˚+ø£fXÒ «¯ s¡T&É÷, n\y˚T\TeT+>∑ Ç#·≥#˚] (#=∫Ã) Ä<äsÙ¡ <ä+|ü‘T· ˝…’
(n#·TÃ R Ä<äs¡ÙeTT, >∑Ts¡TÔ, $Á>∑Vü≤eTT) ì*∫j·TTHêïs¡T. Çø£ÿ&É nìï
ªn#·TÃμ≈£î >∑\ nsêú\÷ dü]b˛‘êsTT. Ç˝≤ ˇø£ |ü<ëìøÏ >∑\ nsêú\˙ï
nq«j· T T+#˚ ˝ ≤ #Ó | ü Œ &É + ø£ $ ÁãVü ≤ Ù ‹ø£ ÿ q >±] |ü < ä ∆ ‹ . z
n+>∑HêeTDT˝≤sê Vü‰s¡‘T· ˝…‘+Ô· &ç.
:: 81 ::
30. n+‘·sê´MT n\dæ‹ kı\dæ‹
n+‘·sê´MT n\dæ‹ kı\dæ‹
n+‘·≥ ˙X¯sD¡ <Ï Ó C§∫Ã‹ì
ø√]q ø√s¡Tÿ\T ø√j·Tì ø£≥T¢
rs¡e⁄ ˙e$ ‘Ó+#·ø£
uÛ≤s¡|⁄ü |ü>±Z\T bÕ|ü|⁄ü DéTT\T
H˚sT¡ |ü⁄\ uÀ˙e⁄ ˙e⁄ e<äq› ø£ ˆˆn+‘·sê´MTˆˆ
»qT\ dü+>∑eTT\ »ø£ÿ s√>∑eTT\T
$qT $&ÉTee⁄ ˙e⁄ $&ç|æ+#·ø£
$qj·T|ü⁄ <Óq’ éTT $&ÉTeì ø£sà¡ eTT
#·q~~ ˙$≥T XÊ+‘·|sü #¡ ø· £ ˆˆn+‘·sê´MTˆˆ
eT~˝À ∫+‘·\T yÓT\Æ \T eTDT>∑T\T
e<ä\e⁄ ˙e$ e<äq› ø£
m<äT≥HÓ Áoy˚+ø£fXÒ «¯ s¡ ˙e<Ó
n<äq >±∫‹$ n{Ïº≥ºqø£ ˆˆn+‘·sê´MTˆˆ
dü+kÕs¡ j·÷‘·q\T |ü&|ç &ü ç Çø£ |ü&˝É øÒ ,£ yêìqT+&ç $&çe&É˝øÒ £ Jyê‘·à
#˚ùd X¯s¡D≤>∑‹ á ø°s¡Ôq.
˝À|ü\ qT+&˚ yê&ÉT n+‘·sê´$T. á Je⁄&ÉT u≤Vü≤ééVü‰sê\˝À
eT>∑Tï&Ó’ Ä ã+<ÛäeTT\qT Á‘Ó+#·Tø=q˝Òø£ BqT&Ó’ n\dæb˛sTTHê&ÉT. ˝Àø£+˝À
yê&ÉT n\T|üP kı\T|üP ˝Ò≈î£ +&Ü |üì#˚dTü HÔ êï&Éq&É+ eTq+ $+{≤+. Çø£ÿ&É
n+<äTπø nqïeTj·T´ n\dæ‹, kı\dæ‹ nHêï&ÉT. Çø£ ãj·T{Ï eéVü‰sê\˝À
n\dæb˛sTT mø£ÿ&çø° b˛˝Òø£ ‘·q˝À|ü\ ñqïyê&ç‘√H˚ yÓTTs¡ô|≥Tº≈î£ +≥THêï&ÉT.
:: 82 ::
n+<äTøπ ˙ X¯sD
¡ T ªÇ<Óμ C§∫Ã‹ì nq&É+. C§#·TÃ n+fÒ ˝ÀìøÏ b˛e⁄≥. Ç~
kÕ_ÛÁbÕj·T Á|üjÓ÷>∑+.
1. eTqdüT˝À ø√s¡T≈£îqï ø√]ø£\T qqTï ã+~Û+∫ ø£{Ïºq ø£≥T¢. ø£≥Tº
nq>± ã+<ÛäqeTT, <Ûä]+∫q eÁdüÔeTT (ø£≥Tº u§≥Tº), ìj·TeTeTT
(ø£≥Tºu≤≥T),‹H˚ |ü<ës¡úeTT (ô|düs¡ø£≥Tº e˝…), #Ó|ü⁄Œ ø£\¢ (ø£≥Tº ø£<∏ä),
#˚ùd e÷j·T (ø£ìø£≥Tº) Ç‘ê´~ ns¡eú TT\Tqï$. kÕ«MT H˚qT ø√]ø£\≈£î
ã+Bì. ø√]ø£\qT #·T≥Tº≈£îì ‹]¬><äqT. ø√]ø£˝Ò Hê ìj·T‹. ø£\¢\T
ø√] #Ó|ü⁄Œ<äTqT. ø√] e÷j·T\T#˚dæ J$+#Ó<äqT. á ªªø£≥T¢μμ H˚qT
$&ç|æ+#·Tø=qC≤\qT. n$ ˙e⁄μ‘Ó+#·ø£μ ‘Ó>∑e⁄
á bÕ|ü|ü⁄DéTT\T ãs¡TyÓ’q |ü>±Z\T. ‘ê{Ï ‘·&É|ü\‘√ ù|H˚ ‘êfi¯ófl
yê{Ï eT+<ëìï ã{Ïº |ü\T>∑T\T, |ü>±Z\T yÓTT<ä˝…’q ù|fi¯fl‘√
eéVü≤]+#·ã&É‘êsTT. n‹eT+<äyTÓ qÆ ‘êfi¯ófl |ü>±Z\T. bÕ|ü|⁄ü DéTT\T
≈£L&Ü qqTï ø£{|ºÏ &ü yÉ ù˚ d |ü>eZ∑ TT\e+{Ï$. bÕ|ü|⁄ü DéTT\T es¡T\Ô eTT\T.
bÕ|ü+ #˚j·TT≥. <ëì |òü*‘·eTqTuÛÑ$+#·T≥. |ü⁄DéTT #˚j·TT≥.
|òü*‘·eTTq¬ø<äTs¡T #·÷#·T≥. Ç$ ˙e⁄ªªe<ä›qø£μμ qqTï ìqT CÒs¡T
ãTTEe÷s¡ZeTTq b˛˙j·Te⁄.
2. <ësê |ü⁄Á‘· u≤+<Ûäe ùdeø±<äT\T Hê#·T≥÷º ñ+&ÉT »qT\T. M]
dü+>∑eTT qT+&ç Hê¬ø’ H˚qT ‘·|ü⁄Œø=qC≤\qT.nfÒ¢ á uÛÑes√>∑eTT\
qT+&û Hê j·T+‘· H˚qT $&çe&É˝ÒqT. $qT |ü<äeTTq≈£î Äø£s¡¸D nì
ns¡ ú e TTqï~. Mì Äø£ s ¡ ¸ D\qT+&ç ˙e⁄ ªª$&ç | æ + #· ø £ μ μ H˚ q T
ãj·T\T|ü&˝É qÒ T.
Á|ü‹yêì eTT+<ä÷ #˚‘T· \T ø£≥Tºø=ì ì\Te e\dæq <Óq’ éTTq÷, qqT
yÓHêï&ÉT ø£s¡àã+<ÛäeTT\Tq÷ ˙e⁄ ªªXÊ+‹+|üCÒj·Tø£μμ ñ|üX¯$T+|üe⁄.
:: 83 ::
3. kÕ«MT Hê eTqdüT‡˝À eT*qyÓTqÆ Ä˝À#·q\T (eT~˝À ∫+‘·\T yÓT\Æ \T)
eTDT>∑T\ ø=B› j·TTqï$. eTDT>∑T ãs¡Te⁄≈£î ø=\‘·. mì$T~ MX¯\T
ˇø£ eTDT>∑ì >∑Ts¡TÔ. ˙e⁄ ªªe<ä›qø£μμ n$ e<ä\e⁄
Hê m<äT≥ >∑\ z <˚yê! (n+‘·sê´$T X¯s¡D≤>∑‹ #˚dæq ‘·s¡Tyê‘·
m<äT≥ qTqï≥Tº nqTuÛÑ÷‹ #Ó+~Hê&ÉT) y˚+ø£fÒX¯«sê! qqT n{Ïº≥ºqø£
(n≥÷ #Ó|üŒø£ Ç≥÷ #Ó|üŒø£) ÁuÀ∫‹$. |üs¡e÷‘·à uÛ≤wü eTÚqeTT.
nqïeTj·T´ ÁøÏjT· \qT ∫Á‘·$∫Á‘·eTT\T>± Á|üj÷Ó –+#·TqT. Ç~es¡˝À
ø=ìï #·÷|æ+∫j·TTHêïqT. á ø°s¡Ôq˝À ‘Ó+#·ø£, e<ä›qø£, XÊ+‘·|üs¡#· ø£,
$&ç|+æ #·ø,£ n{Ï≥º qº ø£ Ç‘ê´~ e´‹πsø£ ø±Ô«s¡øú £ s¡÷|üeTT\T yêø£éTT\ ∫es¡\
ñ|üjÓ÷–+∫ bÕ<äeTT\qT eTT–+#·T≥ ˇø£ düTìï‘·yÓTÆq n+<äeTT.
:: 84 ::
31. ø£f…º<äTs¡ yÓ’≈£î+sƒ¡eTT ø±D≤#·sTTq ø=+&É

ø£f<º… Tä s¡ yÓ≈’ î£ +sƒe¡ TT ø±D≤#·sTTq ø=+&É
‘Óf˝º… ≤j·T eTVæ≤eT˝Ò ‹s¡TeT\ ø=+&É
y˚<eä TT˝Ò •\˝…’ yÓ\dæq~ ø=+&É
j˚T<Ódü |ü⁄D´sêdüT˝Ò j˚Ts¡T˝…q’ B ø=+&É
>±~* ÁãVü‰à~˝Àø£eTT\ ø=q\ ø=+&É
Áo <˚e⁄&ÉT+&˚{Ï X‚cÕÁ~ sT÷ ø=+&É
düs«¡ <˚e‘·\T eT>∑ C≤‘·T˝…’ #·]+#˚ ø=+&É
ìs¡«Væ≤+∫ »\<ÛTä ˝Ò ì≥º#s· T¡ ˝…q’ ø=+&É
e⁄]«‘·|dü Tü ˝Ò ‘·sT¡ e⁄˝…’ ì\∫q ø=+&É
|üPs¡«|ü⁄≥+»HêÁ~ bı&Éyê{Ï sT÷ ø=+&É
es¡eTT\T ø={≤s¡T>± eø£ÿDÏ+∫ ô|+#˚ ø=+&É
|üs>¡ T∑ \ø°àå ø±+‘·T k˛ãq|ü⁄ ø=+&É
≈£î]dæ dü+|ü<˝ä \… ¢ >∑TVü≤\ ì+&çq ø=+&É
$]yÓq’ ~~y√ Áoy˚+ø£≥|ü⁄ ø=+&É
ø£&ÉT G m<äTs¡ R ø£f…º<äTs¡
eTq≈£î n‘·´+‘· düMT|ü+˝À (ø£f<º… Tä s¡) yÓ≈’ î£ +sƒe¡ TTq≈£î ÄyêdükÕúqyÓTqÆ B
‹s¡TeT\ ø=+&É. ‹s¡TeT\j˚T yÓ’≈£î+sƒ¡eTq&É+. Bì eTVæ≤eT\T ‘˚HÓ‘·Tf…º\
e˝… n\eTTø=ì j·TTqï$. (‘Óf…º˝≤jÓT)
1. Ç#·≥ y˚<äeTT˝Ò •\\T. Äìï ~X¯\˝Àq÷ |ü⁄D´sêX¯ó˝Ò j˚Ts¡T\T.
ÁãVü≤à˝Àø£eT÷ yÓTT<ä˝…’q ˝Àø£eTT\T á ø=+&Éø=q\˝À ñ+{≤sTT.
Ç<˚ ÁokÕ«$T j·TT+&˚{Ï X‚cÕ#·\eTT.
:: 85 ::
2. Çø£ÿ&É <˚e‘·\T eT>∑C≤‘·T˝…’ #·]kÕÔs¡T. düeTTÁ<äeTT\T ì&ç$>∑\
ø=+&É#]· j·T\T>± neT] $<ÛTä \T ìs¡«Væ≤kÕÔsTT. Ç#·Ã≥ uÛ÷Ñ $Tô|’ ø£\
‘·|dü Tü «\T #Ó≥T¢>± neT]j·TT+<äTs¡T. bı&Éyq’Ó á düHê‘·qyÓTqÆ (|üPs¡«|ü⁄)
ø=+&É n+»HêÁ~ j·TqT ù|s¡ ì\∫j·TTqï~.
3. ‘êqT es¡eTT\qT ì\Te#˚ùd ø={≤s¡eTTqì (ø={≤s¡eTT R ø=≥Tº)
Á|üø{£ +Ï ∫ (eø£ÿDÏ+∫) eTØ ì*∫q ø=+&É. Çø£ÿ&É @ es¡eTT\T ø±e*ùdÔ
n$ <=s¡T≈£î‘êj·Tq&É+.
\ø°åàø±+‘·TqøÏ~ XÀuÛ≤j·Te÷qeT>∑T ìyêdüeTT.
dü+|ü<ä\T e]¸+∫ á ø=+&ÉjÓTTø£ÿ >∑TVü≤\T ì+&ç j·TTqï$.
Ç~ y˚+ø£≥–] nH˚ ô|<ä› ø=+&É ($]$ jÓÆTq~)
X‚cÕÁ~ •Ks¡eTT }s¡∆«˝Àø£eTT\≈£î ì\j·TeTT (ÁãVü≤à˝Àø£eTT
ø=+&Éø=q. kÕ«$T dü«j·TeTT>± Ç#·≥ ìedæ+#·TqT).
n+»HêÁ~ ÄeTs¡ ˝Àø£eTT qT+&ç uÛÑ÷˝Àø£ |üs¡´+‘·eTT yê´|æ+∫q~
(Çø£ÿ&É <˚e‘·\T eT>∑eTT\T. uÛÑ÷˝Àø£eTT q+<ä* ãTTwüß\T #Ó≥T¢.
Ms¡T Ç#·Ã≥ ø£*dæ j·TTHêïs¡T).
y˚+ø£{≤Á~ dü+|ü<\ä ≈£î kÕúqeTT (ø√XÊ>±s¡eTT) eT]j·TT es¡Á|ü<ësTTì.
ÇM Bì˝À Á|ü‹bÕ~+#·ã&çq $wüj·÷\T.
:: 86 ::
32. ø£&É\T&ç|æ ˙sê&É>± ‘·\#·T yês¡\≈£î

ø£&\É T&ç|æ ˙sê&É>± ‘·\#·T yês¡\≈£î
ø£&˝É ìÒ eTqdüTq≈£î ø£&eÉ T jÓTø£ÿ&ç~?
<ëVü≤eTD–q yÓqTø£ ‘·‘«Ô· yÓT]¬><ä qqï
<ëVü≤y˚T\D>∑T ‘ê ‘·‘«Ô· y˚T˝…sT¡ >∑T
<˚V≤ü +ãT >∑\j·Tìï ~qeTT\≈£îqT |ü<ës¡ú
yÓ÷Vü≤y˚T\T&ÉT>∑T ‘ê eTT<äyT˚ \ ø£\T>∑T ˆˆø£&\É T&ç|ˆæ ˆ
eTT+<äs¬ ]–q yÓqTø£ yÓTT<ä\TeT]#Ó<qä qï
eTT+<äsπ yÓTs¡T>∑T ‘ê yÓTT<ä˝\Ò eTs¡#T·
n+<äeTT>± ‹s¡Ty˚+ø£{≤ÁBX¯ó eTqïq\
ø£+<äTyÓ]–q y˚T\T ø£\HÓq’ ˝Ò<Tä ˆˆø£&\É T&ç|ˆæ ˆ
ø£&\É T n+fÒ n\\T. ø£&*É n+fÒ düeTTÁ<ä+. n\\T n&É–q ‘·sT¡ yê‘·
düeTTÁ<äkÕïq+ #˚<ë›eTqTø√e&É+, (˙sê&É>± ‘·\#·T yês¡\≈£î), eTqdü T˝À
Ä˝À#·q\T ‘·–Zq ‘·s¡Tyê‘· uÛÑ>∑eÁ‘êŒs¡úq #˚<ë›eTqTø√e&É+ nj˚T´ |üH˚?
ø£&*É n\\≈£î, eTqdüT˝À Ä˝À#·q\≈£î n+‘·T ñqï<ë? (ø£&eÉ T jÓTø£ÿ&ç ~?)
ÇVü≤˝Àø£eTT q+<äT |ü⁄fÒº <ëVü≤eTT\T nD–q ‘·s¡Tyê‘· eTT~$T˝À
uÛÑ>∑e+‘·Tì ‘·‘·Ô« ∫+‘·q #˚j·THÓ+∫‘˚ - á <ëVü≤+ nDÏπ><Ó|ü⁄&ÉT
‘·‘«Ô· yÓT]π><Ó|⁄ü &ÉT?
<˚V≤ü eTTqïHêïfi¯Sfl |ü<ës¡eú TT\ |ü≥¢ yÓ÷Vü≤eT÷ ‘=\T>∑<Tä . eTT<äeT÷
ø£\T>∑<äT.
eTT+<äT ÁbÕ|ü+∫ø£ düTKeTT\HÓ\¢ p∫ |æ<ä|ü M{Ïì eT]∫b˛j·T<ä
qìq n~ kÕ<ÛäéT>∑Tq~j˚THê?
:: 87 ::
Ä yÓ+ø£{≤Á~|ü‹ì <Ûë´ì+∫ eTqïq bı+<äT≥ø£Hêï y˚sπ y˚T\T ø£\˝À
≈£L&Ü ˝Ò<äT.
Ç~ e÷qdüuÀ<Ûë $<ÛëqeTT. dü+kÕs¡eTT q+<äT eTTì– ‘˚\T#·TH˚
Ä<Ûë´‘·à $<ä´ kÕ~Û+|üe\j·TTqT. Ç{Ïº ø°sqÔ¡ \T ô|≈£îÿ\T ≈£L]ÃHê&ÉT nqïeTj·T´.
n\‹ n\‹ |ü<äeTT\T. n+<ä]ø° ns¡úeT>∑T $<ÛäeTT\T.
:: 88 ::
33. ø£\˝Àq Çs¡Te⁄s¡eTT n*–

ø£\˝Àq Çs¡Te⁄s¡eTT n*– y˚>∑
ø£\j·TqT#·T ‘Ó*dæ ìqT øö–*+∫‹sê
n\T>∑T<äTs¬ dü‘T· \T |ü‘T· \q>± $q>∑
q\yê≥T ˝Òø£ H˚q\T>∑T #·T+&ÉT<äTsê
n*–‘·{≤ e⁄s¡ø£ ˙e+‘· Hê‘√qT eT]
j·T\T>∑T˝Öq≥ |üPe⁄ \+‘·˝À|ü\H˚ ˆˆø£\˝ÀHÓˆˆ
#·+<äTs¡T&Ó dü÷s¡T´&Ó’ »s¡>∑ $T>∑T\
ø¬ +<äeTTà˝ÖqTs¡ ø¬ +π>\T <√sTT
>∑+<äy˚T ‘√#Óq≥ ø£dü÷Ô] j·Tq>∑ Hê
#·+<äeT|ü⁄ &=ø£˝≤>∑T #·+<äeTÚq≥sê ˆˆø£\˝ÀHÓˆˆ
$≥es¡T&É ø√H˚{$Ï uÛTÑ &É ˙
$≥T <=\+–q <˚V≤ü yÓT≥Tº ì\T|ü⁄<äTsê
sTT≥Te˝…HÓ eTq˝Àì HÓ\$T eTs¡∫
‘·≥T≈£îqqT >∑\j·TqT#·T ‘·\øÏ ‘Ó*dæ‹sê ˆˆø£\˝ÀHÓˆˆ
Ç~ ˇø£ ‘·e÷cÕ ø°s¡Ôq. sêÁ‹ ‘·q≈£î e∫Ãq ø£\ >∑T]+∫ kÕ«$TøÏ
$e]düTÔqï~ n\y˚T\TeT+>∑eTà. düTìï‘·yÓTÆq uÛ≤yê\ düe÷Vü‰s¡$T~.
sêÁ‹ Hê≈£î ø£\ e∫Ãq~. ø£\˝À ˇø£]ô|’ ˇø£s¡eTT n*–HêeTT.
n+‘·˝ÀH˚ yÓT\T≈£îe e∫Ãq~. zôVA! ø£\j˚T ø£<ë nì }s¡&ç*¢ yÓ+≥H˚
ìqTï øö–*+#·Tø=+{Ïì. ø£\˝À ≈£L&Ü ˙ô|’ n\Tø£‘√ <ä÷s¡eTT ø±˝Òqì
#Ó|üŒ&É+ nqïe÷≥.
1. ø£\˝À »]–q dü+>∑‘·T\T #Ó|ü⁄Œ#·Tqï~. dür|ü‘·T\T ˇø£]ô|’ ˇø£s¡T
:: 89 ::
n\T>∑T‘·÷+&˚ eTT#·Ã≥\T mes√ #Ó|⁄ü Œ≈£î+≥÷+fÒ $HêïqT. n\yê≥T
˝Òø£b˛sTTHê (!!!) ø£\˝À ˙ô|’ n\T>∑T‘·THêïqT≥. (n\yê≥T ˝Òø£ H˚
q\T>∑T#·T+&ÉT<äTsê). <ëì‘√ ˙≈£L ø√|ü+ e∫Ã+~≥. ˙e⁄ ≈£L&Ü
}s¡øπ n*– nø£ÿ&çqT+&ç yÓ&*É b˛sTT‹e≥ (}s¡ø£ Hê‘√qT ˙e*–‘·≥).
˙e⁄ ˝Òø£ ˙ô|’ $s¡Vü≤eTT ø£*–q~. n|ü⁄Œ&ÉT nø£ÿ&ç |üP\T u≤D≤˝…’
b˛j·÷sTT≥ (n\T>∑T ˝Öq≥ |üP\T n+‘·˝À|ü\H˚).
2. n|ü⁄Œ&˚yÓTÆ+<√ ‘Ó\TkÕ? #·+Á<äT&ÉT dü÷s¡T´ì˝≤ y˚&ç>± ◊b˛j·÷&ÉT
(#·+<äTs¡T&Ó dü÷s¡T´&Ó’ $T>∑T\ »s¡T>∑ - yÓHÓï\ y˚&ÓøÏÿb˛sTT
uÛ]Ñ +#·˝øÒ b£ ˛sTTHê qqT≥). ndü˝Ò Hê#˚‘T· \T mÁs¡>± ñ+{≤sTT (¬ø+|ü⁄
G πø\T R ¬ø+π>\T. @Ás¡ì #˚‘·T\T). n$ Ä y˚&çøÏ mÁs¡‘êeTs¡\ e˝…
eT]+‘· ms¡Tô|øÏÿq$ (¬ø+<äeTTà ˝ÖqT. ø¬ +|ü⁄ G ‘·eTTà\T R ø¬ +<äeTTà\T
R mÁs¡ ‘êeTs¡\T). dü÷s¡T´ì sêø£‘√ ‘êeTs¡\T $ø£dkæ ÕÔsTT. #·+Á<äT&˚
dü÷s¡T´&ÉHê&ÉT ø£qTø£ #˚‘·T\T mÁs¡‘êeT˝…’Hêj·Tì kÕs¡düéTT.
n+‘· ø£+~b˛sTTq #˚‘T· \≈£î #·\>¢ ± >∑+<Û+ä sêdüT≈£î+<ëeTì >∑+<Û+ä
rdüT≈£îHêïqT. Ä y˚&çøÏ n~ e÷&çb˛sTT ø£dü÷Ô] nsTTb˛sTT+~≥
(>∑+<äyT˚ ‘√#Óq≥ ø£d÷ü ]Ô j·Tq>∑). ø£d÷ü ]Ô q\¢>± ñ+≥T+~. >∑+<Û+ä
Ä $s¡Vü≤+ y˚&çøÏ e÷&çb˛sTT ø£dü÷Ô] e˝… q\¢ã&çq<äì uÛ≤eeTT.
n|ü⁄Œ&ÉT Hê yê\ø£eTT (#·+<äeTT) n<√˝≤>∑ nsTTb˛sTT+~≥ (ˇø£˝≤>∑T
#·+<äeTÚq≥).
3. z $≥es¡T&Ée>∑T ø√H˚{Ï sêj·T&Ü! ∫Á‘·yTÓ qÆ dü+uÀ<Ûqä $uÛTÑ ì $≥T&Ü
nì |æ\e&É+. z X¯+>±s¡sêj·÷! nì |æ\T|ü⁄. Bìì nqïe÷#ês¡T´&ÉT
#ê˝≤ #√≥¢ b˛õ{Ïyé >±H˚ yê&˚&ÉT. ˙e⁄ Ç˝≤ eTq eT<Ûä´ eT∫Ãø£\T
eTs¡∫ (Ç≥T e˝…H˚ eTq˝Àì jÓT\$T eTs¡∫. m\$T R eT∫Ãø£,
ùdïVü≤eTT) $&ç∫ô|{Ïº yÓ[flb˛‘˚ (Ç≥T <=\+–q) H˚qT J$+∫ m˝≤
ñ+{≤qT? (<˚Vü≤yÓT≥Tº ì\T|ü⁄<äT?)
:: 90 ::
Ç˝≤ nìø√>±H˚ #·≥T≈£îÿq (‘·≥T≈£îqqT) uÛj
Ñ T· eTT y˚dæ (‘·\øÏ) yÓT\T≈£îe
e∫Ãq~. n|ü⁄&ÉT ø£\j·Tì ‘Ó\TdüT≈£îHêïqT.
m+‘· #·ø£ÿì ≈£Ls¡TŒ?
ø£\ >∑T]+∫ #Ó|Œü &É+ ø£<ë. n+<äTøπ |ü\T#√≥¢ ªn≥μ Á|üj÷Ó >∑+ #˚ùd&ÉT.
ø£\˝À n˝≤ nsTT+~≥, Ç˝≤ nsTT+~≥ nì #Ó|üŒ&É+ e÷eT÷˝Ò
ø£<ë.
$s¡Vü‰edüú˝À #·+Á<äT&ÉT dü÷s¡T´&Ée«&É+, yÓHÓï\ y˚&Óø£ÿ&É+, #˚‘· T\T Ä
y˚&øç Ï ø£+~b˛e&É+, >∑+<Û+ä ø£d÷ü ]Ô e˝… q\¢>± e÷&çb˛e&É+, <˚V≤ü eTT
ì\T|ü⁄≥ ø£weºü Te&É+ Çìï n‹X¯j÷Ó ≈£î\Ô T m+‘· düsd¡ +ü >±, düTìï‘·+>±
ø£*Œ+∫Hê&√. zôVA nqïeTj·÷´ ˙ uÛ≤e⁄ø£‘·≈£î C§Vü‰s¡T!
:: 91 ::
34. ø±qe∫Ã ø±qsê<äT ø£eT˝≤ø£å ˙ e÷j·T
ø±qe∫Ã ø±qsê<äT ø£eT˝≤ø£å ˙ e÷j·T
‘êHÓ yÓ+≥ yÓ+≥ ‘·–©ì~y√
‘=*¢ ˙e⁄ >∑\e⁄ ‘√&ÉH˚ H˚qT >∑\qT
m\¢>∑ á Á|ü|ü+#·eTT Ç+‘ê >∑\<äT
ø=\¢ m<äT\› |üŒ{Ïy˚ >√H˚˝Ò ø=‘·yÔ q’Ó ≥T¢
#·\¢ì H˚H=ø£&ÉH˚ »qàeTT˝Ò y˚s¡T
y˚<eä TT\T Hê{Ïy˚ $qT≈£î\T Hê{Ïy˚
Ä~qT+&ç #·~y˚q~j˚T H˚qT
y˚<‘ä √ yÓqïã{Ïº H˚sTT yÓ<øä u£ ÀsTTq≥T¢
<ë<ë‘· Hê ‘Ó*$ Ç‘·s¡T\ q&ç¬>qT
yÓ≈’ î£ +sƒe¡ TT ñqï~ es¡eTT\T ñqï$
áø£≥ Áo y˚+ø£fÒX¯ j˚T*‹ qqTï
ø¬ ø’ =ì |ü⁄e⁄« eTT~] Á>∑øÿ£ q |æ+<äsTTq≥T¢
˙≈£î X¯s¡Dq >±qT H˚˙&˚]‹ì
Ç~ ˇø£ eT+∫ ‘·‘·Ô«uÀ<Ûäø±‘·àø£yÓTÆq ø°s¡Ôq.
z ø£eT\eTT\ e+{Ï ø£qTï\T >∑\yê&Ü! (ø£eT˝≤øå±) ˙ e÷j·T
‘Ó*dæq≥Tº>±H˚ ñ+≥T+~. ø±˙ ‘Ó*j·T˝ÒeTT (ø±qe∫Ã ø±qsê<äT). <ëìì
‘Ó\TdüTø√e&É+ düT\uÛÑyÓTÆq |üì ø±<äT.
1. kÕ«MT! eTT+<äT (‘=*¢) ˙e⁄+{Ï$. |üø£ÿH˚ (‘√&ÉH˚) ˙e⁄ düõ+∫q
H˚qT+{Ïì. düsπ Çø£ÿ&˚ düeTdüyÔ TÓ qÆ (m\¢ R n+‘ê) Á|ü|+ü #·eT÷ ñ+~.
á m<äT\› düeT÷Vü≤eTT (ø=\¢ R düeT÷Vü≤eTT) bÕ‘·<.˚ >√HÓ˝Ò ø=‘·Ô$.
n+fÒ @$T{Ï? >√HÓdü+#·T\T á X¯Øsê\T. Ç$ ø=‘·Ôø=‘·Ô>±
:: 92 ::
|ü⁄≥Tºø=kÕÔsTT. ø±˙ yê{Ï˝Àì Ä‘·à\T e÷Á‘·+ bÕ‘·y˚ nq&É+. H˚qT
e÷Á‘·+ ˇø£&ÉH˚ (Hê ˝Àì Ä‘·à ì‘·ýÓTÆq~). ø±˙ »qàeTT˝Ò y˚s¡T.
˙eP, á Á|ü|ü+#·+ n˝≤π> ñHêïsTT. H˚qT e÷Á‘·+ »qàø=ø£ ªdü+∫μ
(>√HÓ =X¯Øs¡eTT) e÷s¡TÃ≈£î+≥THêïqT. Ç<˚ e÷j·T. Ç<˚ H˚qT >∑T]Ô+#·˝øÒ £
b˛‘·THêïqT. n<˚ ˙ e÷j·T.
2. kÕ«MT! y˚<ë\÷ m|üŒ{ÏqT+#√ ñqïy˚ (Hê{Ïy)˚ . yê{Ïì $ì H˚sT¡ Ãø√e&É+
($ìøÏ G \T R $qT≈£î\T R $q&Ü\T) m|üŒ{ÏqT+#√ ñqï<˚. H˚qT
Á|ü‹ »qà˝Àq÷ (Ä~qT+&ç) ny˚ #·<äTe⁄‘·THêïqT. ø±˙ n$ #·~y˚
dü]øÏ »qà ◊b˛‘√+~. #·<äe&Éy˚T >±ì n$ Á|ü‹bÕ~+∫q ìqTï
‘Ó\TdüTø√˝Òø£ b˛‘·THêïqT. Ç~ m˝≤ ñqï<ä+fÒ y˚<äeTT\T nH˚ yÓqï
#˚‘ô· |≥Tº≈î£ ì HÓsTT´ ø√dü+ yÓ<øä qÏ ≥T¢qï~. (y˚<ä R y˚<dä eü TT<ëj·TeTT.
y˚<Hä ˚ nq&ÜìøÏ y˚<‘ä √ nHêï&Éì >∑eTì+#ê*. Ä|ü⁄&É|⁄ü &ÉT ˇø£ $uÛøÑ øÔÏ Ï
eTs=ø£{Ï yê&É‘ê&ÉT nqïeTj·T´ >±s¡T). Ç+ø=ø£ b˛*ø£ #ÓãT‘·THêï&ÉT.
Hê ‘Ó*$ #·÷&ÉT kÕ«MT! m<äTs¡T>± ˙e⁄+fÒ qTyÓ«ø£ÿ&ÉT+{≤eì >∑{>ºÏ ±
(<ë<ë‘· R >∑{Ïº>±, s¡÷&Ûç>±) Ç‘·s¡T\qT n&ÉT>∑T‘·THêïqT. Ç<˚ ˙
e÷j·T.
3. yÓ’≈£î+sƒ¡eT÷ ñ+~. esê\÷ ñHêïsTT. ñ+fÒ ñ+&É˙. Hêø=<äT›.
m<äTs¡T>± (áø£≥) ˙e⁄Hêïe⁄. ìqTï X¯s¡DT C§#·TÃ#·THêïqT. H˚qT
ª|ü⁄e⁄« eTT~] Á>∑øÿ£ q |æ+<Óq’ ≥Tºμ |ò\ü eTT bı+~‹ì. |ü⁄e⁄« ø£ì|ædTü +Ô ~.
n~ m|ü⁄&ÉT |æ+<Ó>± e÷]+<√ ø£ìô|≥º˝ÒeTT. n<˚ <Ó’e eTVæ≤eT.
n˝≤π> Ä uÛÑ>∑e+‘·Tì X¯s¡D≤>∑‹ #˚dæqyê&ÉT ‘·q≈£î ‘Ó*j·T≈£î+&ÜH˚
‘·]kÕÔ&ÉT. Ç<˚ e÷j·T.
:: 93 ::
35. ≈£î\Tø£ø£ q&Ées= ø=eTà˝≤˝≤
≈£î\Tø£ø£ q&Ées= ø=eTà˝≤˝≤
»\»\ sê©ì C≤E\T e÷ j·TeTà≈£î
ˇj·T´H˚ y˚TqT ø£<ä© H=|ü⁄Œ>± q&Ées=
>∑j÷· ´[ ÁobÕ<ä ‘ê≈£î ø±+‘·˝≤\
|üjÓT´<ä #Ós¡>∑T C≤Ø uÛ≤s¡|ü⁄ >∑Tã“\MT<ä
njÓ÷´ #ÓeT]+#Ó e÷j·TeTà≈£îHÓqTï<äTs¡T ˆˆ≈£î\Tø£øˆ£ ˆ
#·˝&¢… ç >∑+<äy=&ç yÓTÆ C≤Ø ì\Tes=
|ü\ø¢ Ï e{Ïqº eTT<äT› ãD‘·T˝≤\
yÓTT\¢yTÓ qÆ ≈£î+<äq|ü⁄ eTT‘ê´\ ≈£î#·TÃ \<äs¡
|òTü \¢qT#·T >∑+ø£D≤\T >∑<©ä e÷j·TeTà≈£î ˆˆ≈£î\Tø£øˆ£ ˆ
»eT[ eTT‘ê´\ ‘√{Ï #·e÷à[>∑*&És√
s¡eTDÏøÏ eTDT\ Vü‰s¡‘T· ˝…‘sÔ· √
neT]+∫ øö–≥ q\y˚T\TeT+>∑ ì<˚
düeT≈£L&Ó y˚+ø£fXÒ «¯ s¡T&ÉT e÷j·TeTà≈£î ˆˆ≈£î\Tø£øˆ£ ˆ
n\y˚T\à+>∑eTà neTàyê]ì y˚+ø£fXÒ «¯ s¡Tì düìï~ÛøÏ |ü\ø¢ ˝° À y˚+#˚|ü⁄
#˚dTü HÔ êïs¡T. |ü\ø¢ ° ø=+#Ó+ ≈£î<äT|ü⁄\≈£î >∑T]jÓTÆ q~. uÛøÑ ±ÔÁ>π düsT¡ &Óq’ nqïeTj·T´≈£î
‘·*ø¢ Ï »]–q nkÂø£s´¡ eTTq≈£î y˚<qä ø£*–q~. Ä |ü\ø¢ ° yÓ÷ùd Ä&ÉuÀsT÷\qT
n»e÷sTTw” #˚dTü HÔ êï&ÉT.
z |ü&TÉ #·T˝≤sê (ø=eTà˝≤˝≤) ≈£î\T≈£î q&Éø\£ T e÷q+&ç. Ä ≈£î<äT|ü⁄\≈£î
|ü\ø¢ ˝° Àì e÷ ‘·*ø¢ Ï ‘·\˝À ‘·Ts¡TeTT≈£îqï C≤E\T »\»˝≤ sê* |ü&TÉ #·Tqï$.
1. z >∑j÷· ´[ \ø°àå bÕ<ä<ëd”˝≤sê - #·øÿ£ >± q&Ée+&ç (ˇ|ü⁄Œ>± q&ÉTes√).
:: 94 ::
˝À|ü\ neTà≈£î ≈£î<äT|ü⁄\≈£î ∫qï>± y˚TqT ø£<äT\T#·Tqï~. n~
nkÂø£s´¡ eTqT≥.
ÁobÕ<ä ‘ê≈£î ø±+‘·˝≤s¡ - nì dü+uÀ<Ûqä . Áo bÕ<äeTT\qT ‘êø£>\∑
eì‘·\T nq>± bÕ<ä <ëo\T nì ns¡ú+.
ÄyÓT ≈£î#·d”eT ô|’qT+&ç ô|’≥ #Ó+>∑T C≤s¡T#·Tqï~ (|üjÓT´<ä #Ós¡ >∑T
C≤Øì). njÓ÷´ ÄyÓT n+<äyÓTÆq qT<äTs¡Tô|’ #ÓeT≥ |ü&ÉT‘·Tqï~.
(#ÓeT]+#Ó HÓqTï<äTs¡T).
2. á eT<äT |ü<äeTT\ nqïeTj·T´ <ëd”\qT ≈£L&Ü ø=+#Ó+ ø£≥Te⁄
|ü<äeTT\‘√ eT+<ä*+#·˝Ò&ÉT. yÓTT<ä{Ï #·s¡DeTT˝À >∑j·÷´[ ÁobÕ<ä
‘ê≈£î ø±+‘·˝≤s¡! nHêï&ÉT ø£<ë. >∑j·÷´[ nH˚ |ü<äy˚T |üs¡Twü+>±
ñqï<äqT≈£îqï≥T¢qï~. s¬ +&Ée #·sD¡ +˝À z eTT<äT› |ü&‘É T· ˝≤sê! nì
dü+uÀ<Ûäq e÷sêÃ&ÉT.
ô|»’ \T¢ ø=ìq >∑+<Û|ä ⁄ü bı&ç C≤]b˛e⁄#·Tqï~. n‹X¯sTT+#·T (yÓTT\¢|ü⁄)
ÄyÓT ã+>±s¡T Ns¡ø=+>∑T eTT‘ê´\ ≈£î#·TÃ\T n<äTs¡T#·Tqï$. ø£+ø£D≤\T
Ä n<äTs¡T≈£î |òTü \T¢eTqT#·Tqï$. Çø£ Ä ≈£î\T≈£îq&Éø\£ T Ä|ü+&ç nì
ôV≤#·Ã]düTÔHêï&ÉT. yÓTT‘êÔìøÏ |ü\¢ø° Ä–q~.
3. neTàyês¡T ø±\T ÁøÏ+<äô|≥ºuÀ‘·Tqï~. eTT‘ê´\ bÕe⁄ø√fi¯ófl
(#·e÷à[>∑\T R bÕ<äTø£\T, bÕ<äs¡ø£å\T) ¬s+&É÷ (»eT[ R »‘·)
dæ<+∆ä >± ô|≥º+&ç. ÄyÓT #·øÿ£ ì~ (s¡eTDÏ) ø£qTø£ B≥T>± eTDÏ Vü‰s¡‘T· \T
Çj·T´+&ç.
∫e]øÏ n\y˚T\T eT+>∑eTà Áoy˚+ø£fXÒ «¯ s¡Tì øö–* #˚]q~. Vü≤eTàj·T´!
nqïeTj·T´ }|æ] |”\TÃ≈£îHêï&ÉT.
:: 95 ::
36. ¬ø’e\éTTqø£+f… ¬ø’+ø£s¡ýÓT≈£îÿ&ÉT
ø¬ e’ \éTTqø£+f… ø¬ +’ ø£s´¡ yÓT≈£îÿ&ÉT
Áo$uÛÑT&É ˙e⁄ e÷≈£î õπøÿ eTs¡à$T~y=
#˚|ü{Ïº ˙•s¡düT |üPõ+#˚ nVü≤$Tø£ ø£+fÒ
˙ bÕ<ë\÷ |üPõ+#˚ ˙eT yÓT≈£îÿ&ÉT
e÷|ü⁄<ëø± ìqT>=*Ã eT+<äyT˚ fi¯eTÚ>∑+f…
<ë|ü>T∑ ˙<ëdüT\ X‚w‘ü «· yÓT≈£îÿ&ÉT ˆˆ¬øe’ \éTTqˆˆ
Vü≤] ˙ Á|ükÕ<äJ$HÓ’ >∑]«+#·T≥ ø£+fÒ
qs¡j·T ˙ <ëdüT\ ˝…+øö f…≈£îÿ&ÉT
yÓs|¡ ⁄ü q ˙ #Ó$˝À$qïbÕ\T #˚jT· T≥ø£+fÒ
<Ûsä ¡ ˙ eP&ç>ø∑ ±+&É¢ ‘·\|æ+#·Tf…≈î£ ÿ&ÉT ˆˆ¬øe’ \éTTqˆˆ
»{Ïº $TeTTà <Ûë´ì+∫ kÕj·TT»éT+<äT≥ ø£+f…
nf…º ˙ HêeT |ò\ü eT+<äTf…≈î£ ÿ&ÉT
Çf…º Áoy˚+ø£fÒX¯ j˚T*‹ $+<äT e+ø£H˚
‹≥º|⁄ü e÷ >∑Ts¡T dü+<˚Xy¯ TÓ ≈£îÿ&ÉT ˆˆ¬øe’ \éTTqˆˆ
á ø°s¡Ôq˝À Vü≤]<ëdüT\≈£î ùde #˚j·T&É+ Vü≤]ùde ø£qï $Tqïj·TqT
$wüj·TeTT nqïeTj·T´ $e]düTÔHêï&ÉT.
z \ø°åà|ür! (Áo$uÛÑT&É) ìqTï ∫øÏÿ+#·T≈£îH˚ øÏ≥T≈£î (eTs¡àeTT)
‘Ó\TdüT≈£îHêïqT. ø¬ e’ \éTTq≈£î |ü&TÉ bÕ≥¢ ø£qï düT\TyÓq’ e÷s¡eZ TT Vü≤]<ëdüT\
ªªùdeμμ nì ‘Ó*dæq~. (¬ø’e\éTTq ø£qï ¬ø’+ø£s¡´ yÓT≈£îÿ&ÉT).
1. #˚‘T· \‘√ ˙ •s¡dTü qT |üPõ+∫‹qqT nVü≤+ø±s¡eTT/>∑s«¡ eTT ø£+f… ˙
bÕ<äeTT\qT ìj·TeTeTT‘√ ùd$+#·T≥j˚T m≈£îÿe. ˙bÕ<ä <ëdüT&˚
$Tqï j·TqT≥.
:: 96 ::
Nø£{Ï |ü&ÉTq+‘· es¡≈£L ìqTï ø=*∫ ‘·s¡Tyê‘· kÕyêdü>±fi¯fl‘√ ø£*dæ
ìqT ñù|øÏå+#·T≥ ø£qï, <ä>∑Zs¡˝Àì (˙≈£î <ä>∑Zs¡yê¬s’q j·TqT≥) ˙
<ëdüT\ <ëdüéTT (X‚wü‘·«eTT) y˚T\T.
2. z Vü≤Ø! ˙ Á|ükÕ<äeTT ¬>’ø=+{ÏqqT >∑s¡«eTT ø£+fÒ, ˙ <ëdüT\≈£î
ùde≈£î&É q>∑T≥ (˝…+ø£ R ùde≈£î&ÉT) m≈£îÿe.
uÛÑj·TeTT‘√ s¡ø£åD¬ø’ ˙ #Óe⁄\˝À $qï|üeTT\T ùdj·TT≥ ø£+f… ˙≈£î
}&ç>∑eTT ùdj·TTyês¡\ düà]+#·T≥ y˚T\T ùdj·TTqT (‘·\|æ+#·T R
düà]+#·T).
3. $TeTTà |ü≥Tºø=ì <Ûë´ì+∫ kÕj·TT»éTT dü+bÕ~+#·T ø£+f…, MT HêeT
düàs¡DeTT y˚T\T. á e+ø£H˚ (˙ <ëdüT\ ùde #˚j·TT≥#˚) qH˚ï*Hêe⁄
kÕ«MT!
~≥ºj·T>∑T e÷ >∑Ts¡TuÀ<Ûä e\q Bìì kÕ~Û+∫‹ì.
:: 97 ::
37. ø=qs√ ø=qs√ MTs¡T ≈£L]$T eT+<äT

ø=qs√ ø=qs√ MTs¡T ≈£L]$T eT+<äT
ñìøÏ eTìøÏ ¬ø˝≤¢ ˇø£ÿfÒ eT+<äT
Á<ÛTä e⁄&ÉT >=ìq eT+<äT ‘=*¢ Á|üV‰ü <¢ Tä &ÉT
#·$>± >=ìq eT+<äT #·\¢ì eT+<äT
uÛeÑ s√>∑eTT\T M&ç bÕs¡>∑ ô|<ä\› T eTTqTï
»eø£≥Tºø=ìq ì#·Ã\yÓTqÆ eT+<äT ˆˆø=qs√ ø=qs√ˆˆ
ì*∫ Hês¡<äT&ÉT ø=ìq eT+<äT »q≈£î&ÉT
¬>\T|ü⁄‘√ ø=ì Áã‹øÏq j·÷ eT+<äT
yÓTT\∫ Hê\T>∑T j·TT>∑eTT\ sêE\T |òTü qT\T
ø£\ø±\eTT >=ì ø£&>É q∑ ï eT+<äT ˆˆø=qs√ ø=qs√ˆˆ
nEq≈£î |üse¡ ÷j·TTyÓ’ ˇdü–q eT+<äT
ì»yÓTÆ ˝Àø£yTÓ ˝≤¢ ì+&çq eT+<äT
Á‹»>∑eTT\T HÓsT¡ >∑ ‹s¡Ty˚+ø£{≤Á~ô|’
<Û«ä »yÓT‘˚Ô ø√H˚{Ï <ä]qTqï eT+<äT ˆˆø=qs√ ø=qs√ˆˆ
sêeT<ëdüT >±] ø±˝≤ìøÏ nqïeTj·T´ ø°s¡Ôq\T yÓ\T>∑T #·÷XÊjÓ÷
˝Ò<√ ‘Ó*j·T<äT ø±˙ sêeT<ëdüT >±s¡T ≈£L&Ü ªªsêeTCÀ– eT+<ä÷ ø=qs√ z
»qT˝≤s¡μμ nì sêeTCÀ– eT+<äT e÷¬sÿ{Ÿ #˚XÊs¡T. nsTT‘˚ n|üŒ{ÏøÏ ø=ìï
X¯‘êu≤›\ eTT+<˚ nqïe÷#ês¡T´&ÉT ≈£L&Ü n˝≤π> ‹s¡Ty˚+ø£≥ –]ô|’ ø√H˚{Ï
<ä]ì <Û«ä »dü+Ô uÛ+Ñ ÁbÕ+‘·+˝À ñqï eT+<äTqT ø=qs√ ø=qs√ nì Ä ≈£L]$T
eT+<äTqT Á|ü»\e<ä›≈£î rdüT≈£îì yÓfi≤fls¡T.
ø=qs√ ø=qs√ nq&É+˝À X‚¢wü. rdüTø=qs√ nì ˇø£ ns¡ú+, KØ<äT
#˚j·Ts√ nì ˇø£ ns¡ú+.
:: 98 ::
Ç~ ñ+&É&ÜìøÏ (ñìøÏøÏ) J$+#ê&ÜìøÏ (eTìøÏøÏ) ñ|üjÓ÷>∑|ü&˚
eT+<äT.
1. á eT+<äT Ç~es¡≈£î Á<ÛäTe⁄&ÉT, Á|üVü‰¢<äT&É÷ s¡T∫ eT]– (#·$>±)
|ü⁄#T· Ãø=qï #·\ì¢ eT+<äT. n+‘˚ø±<äT. Ç+‘·≈î£ eTT+<äT m+<äs√ ô|<ä\› T
uÛeÑ s√>±\T b˛e&ÜìøÏ (bÕs¡>±) nqTdü+~Û+#·Tø=qï (»e>∑≥Tºø=qï)
ì»yÓTÆq (ì#·Ã\yÓTÆq) eT+<äT. s¡+&ç MTs¡T ≈£L&Ü |ü⁄#·TÃø√+&ç.
2. Hês¡<äT&ÉT yê&çq eT+~~. »qø£ eTVü≤sêE »j·TeTì (¬>\T|ü⁄‘√)
ø=ì Áã‹øÏq eT+<äT. j·TT>∑j·TT>±\T>± |ü⁄{Ïºq (yÓTT*∫q) sêE\T
nìïø±\eTT\˝À (ø£\ø±\eTT) rdüTø=ì ∫≥º∫es¡ ¬ø’e\éTT (ø£&É
>∑qï R ∫es¡ #·÷∫q, ø£≥øº &£ |É {ü ~Ï ø¬ e’ \éTì nqïeTj·T´) bı+~q
eT+<äT. MTs¡T ≈£L&Ü yê&É+&ç.
3. ÁãVü≤à<˚e⁄ìøÏ (nEìøÏ) Äj·TT$∫Ãq~~. ˝Àø±\˙ï ì+&çq~~.
eTT˝À¢ø±\ yê]ø° sTT~ ‹s¡T y˚+ø£{≤Á~ MT<ä ø√H˚{Ï <ä]ì <Û«ä »dü+Ô uÛeÑ TT
|üø£ÿH˚ ì*∫j·TTqï<äì ‘Ó\TdüT. Bìì MTs¡T ≈£L&Ü ªªùd$+#·+&çμμ
:: 99 ::
38. ø=eTà ‘·q eTT‘ê´\ ø=+>∑T C≤s¡>∑
ø=eTà ‘·q eTT‘ê´\ ø=+>∑T C≤s¡>∑ ã>∑≥T
≈£îeTà]+|ü⁄#·T ‘Ó#T· Ã≈£îqïB e\|ü⁄
≈£îeTà]+|ü⁄#·T ‘Ó#T· Ã≈£îqïB
ˇj·÷´s¡eTTq $uÛTÑ ì ˇs¡|⁄ü ø£qT>=ì¬s|üŒ
eTTj·T´H˚sø¡ £ eTVü‰ eTT]ô|eTTqq÷
ø£j·T´+|ü⁄ ≈£L≥$TøÏ ø±\T <äTe⁄«#·T HÓ+‘·
ø=j·T´<äqeTTq ‘Ó#T· Ã≈£îqïB e\|ü⁄
≈£îeTà]+|ü⁄#·T <Ó#T· Ã≈£îqïB ˆˆø=eTàˆˆ
m|ü⁄Œ&É÷ |ü‹‘√&É ì+‘˚dæ y˚T\eTT\T
ˇ|üŒeì #Ó*>√s¡ H=‘·>Ô ±H˚
m|ü⁄Œ&√ ‹s¡Ty˚+ø£fXÒ ó¯ øö–≥ >∑÷&ç
ø=|ü⁄Œ ≈£î\T≈£î#·T ‘Ó#T· Ãø=qïB e\|ü⁄
≈£îeTà]+|ü⁄#·T ‘Ó#T· Ã≈£îqïB ˆˆø=eTàˆˆ
nqïeTj·T´ Ä\j·T+ ˝ÀìøÏ Á|üy˚•+∫Hê&ÉT. ø£˝≤´D√‘·‡eeTTq¬ø’
nj·Týê]ì, neTàyê]ì n\+ø£]+∫Hês¡T. n|ü⁄&ÉT neTàyê]øÏ ø£{Ïºq Ns¡
ø=+>∑T ø=+#ÓeTT>± C≤]q~. Ä <äX¯éTT nqïeTj·T´ ø£qT\ ã&çq~. Ä
|üse¡ T uÛ≤e⁄ø±Áπ>düsT¡ &ÉT ‘·\|ü⁄\˝ÀìøÏ C≤]b˛sTTHê&ÉT. n‘·ì n+‘·s+¡ >∑eTTq
ˇø£ ø°s¡Ôq s¡÷|ü⁄ ~<äT›ø=qï~. ˇø£ #·ø£ÿì X¯+>±s¡ dü+ø°s¡Ôq eTq≈£î <äøÏÿq~.
n\y˚T\T eT+>∑ $uÛÑTì zs¡>± #·÷∫q~. kÕ«$T yê] $˝≤düeTT
(ˇs¡|ü⁄) ÄyÓTqT eTT>∑T∆sê*ì #˚dæq~. ÄyÓT ¬s|üŒ ≈£L&Ü eT÷j·TT≥ eTs¡∫
(¬s|üŒ eTTj·T´H˚s¡ø£) Ä kÂ+<äsê´_Û∆˝À z\˝≤&ÉT#·÷ eTT]dæb˛e⁄#·Tqï~.
(eTVü‰ eTT]ô|eTT)ø=+>∑T düe]+#·Tø=qT≥j˚T eTs¡∫q~.
:: 100 ::
Ä <äX¯éTT m≥T¢qï~?
|ü>∑≥T nq>± ˝≤eDéTT. n\y˚T\T eT+>∑ ‘·q eTT‘ê´\ ø=+>∑T
C≤s¡>± ‘·q ˝≤eDéTTqT ≈£îeTà]+#·T#·T $uÛTÑ ì e\|ü⁄ ø=ì ‘Ó#T· Ãø=qï≥T¢qï~!
n+‹j·T ø±<äT. Äj·Tq‘√ mf…q¢Æ ø£\j·Te\j·TTqqT ø√]ø£‘√ ªªø£jT· ´+|ü⁄
≈£L≥$Tμμ øÏ ø±\TÁ‘·e⁄«q≥T¢ ˇø£$<ÛäeTT>± ø=+#ÓeTT yÓTTs¡≥T<äqeTT
(ø=j·T´<äqeTT) Á|ü<]ä Ù+∫q≥T¢qï~. ø£≥\º T ‘Ó+#·Tø=ìq uÛ≤e⁄ø‘£ · nqïeTj·T´~.
Ç~ #·÷∫ Á|üøÿ£ q j·TTqï #Ó*ø£‘ÔÓ ÄyÓTqT |ü‹‘√ ªªÇ+‘˚dμæ μ y˚T\e÷&ÉT≥\T
‘·>∑<äT nì yÓT\¢>± >√]‘√ –∫Ãq~. n|üŒ{Ïπø ÄyÓT }Vü≤\˝À Áoy˚+ø£f ÒX¯ó
ì øö–*˝À H=~– (m|ü⁄Œ&√ Áo y˚+ø£fÒX¯ó øö–≥ >∑÷&ç)
ø=|ü⁄Œ≈£î\T≈£î#·÷ eT]+‘· ˝≤eDéTT dü+‘·]+#·T≈£îqï~.
ø=|ü⁄Œ≈£î\T≈£î≥ nq>± $TøÏÿ*>± ≈£î\T≈£î≥ nì ø±uÀ\T. á |ü<eä TTq≈£î
Áo s¡yê« yês¡T ‘·eT ì|òüT+≥Te⁄˝À á ø°s¡Ôqj˚T bÕsƒ¡eTT>± #·÷|æ ns¡úeTT
áj·Tø£ Á|üXÊïs¡úø£eTT (?) y˚dæ e~*y˚dæHês¡T.
Ç~ nqïeTj·T´ uÛ≤e⁄ø£‘≈· î£ , n\y˚T\à+>± y˚+ø£fXÒ «¯ s¡T\qT #·÷&É>H∑ ˚
Äj·Tq≈£î ø£\T>∑T ‘·qàj·T‘·≈£L n<ä›eTT |üfÒº ø°s¡Ôq. ˇø£ ∫qï $wü j·TeTTô|’
yÓ+≥H˚ düTŒ¤]+∫q uÛ≤eeTTqT ˇø£ ø°s¡Ôq>± #Ó|üŒ >∑*–q nqïe÷#ês¡T´ì
dü÷Œ¤]ÔøÏ ñ<ëVü≤s¡DMT ø°s¡Ôq.
:: 101 ::
39. ø=eTà˝≤\ m+‘·yê&˚ >√$+<äsêE
ø=eTà˝≤\ m+‘·yê&˚ >√$+<äsêE
≈£îeTà]+N sê»düyT˚ >√$+<äsêE
ñ*|ü∫Ã qe⁄«\‘√ ˇ‹Ô–* |üe[+∫
ø=\Te⁄ ùdsTT+#·T≈£î˙ >√$+<äsêE
»\C≤≈£îå *<äs› T¡ qT dü]bÕ<ë ˝§‘·>Ô ±qT
ø=\~ MTs¡ yÓTNÃ˙ >√$+<äsêE ˆˆø=eTà˝≤\ˆˆ
n<Ó Hê_Ûøe£ T˝≤q nEì |ü⁄{Ï+º ∫ ‘êqT
ø=<ä ˝Òø£ ñqïyê&ÉT >√$+<äsêE
#Ó<sä ø¡ £ ‘·qe<ä› ùdeùdùd dü‘T· \≈£î
>∑T~>∑TNÃ e\|ü⁄\T >√$+<äsêE ˆˆø=eTà˝≤\ˆˆ
ˇ|ü⁄Œ>± yêeTø£se¡ TT ˇ–#ê∫ e\πø\
ø=|ü⁄Œ ‘·>∑ HÓ‹HÔ ê&ÉT >√$+<äsêE
Ç|ü⁄Œ&ÉT Áoy˚+ø£{≤Á~ ìs¡y’Ó X¯+KT#·Áø±\
≈£îô|Œ ø£{≤s¡eTT ãf…º >√$+<äsêE ˆˆø=eTà˝≤\ˆˆ
nqïeTj·T´ |ü<ë\T |ü\T$<ÛäeTT\T. á ø°s¡Ôq #Ó*ø£‘ÓÔ\T ‘·eT˝À
‘êeTT nqT≈£î+≥Tqï eTT#·Ã≥.
z uÛ≤$TqT˝≤sê (ø=eTà˝≤\) á >√$+<äsêE m+‘· >=|üŒyê&√/
n+<ä>±&√ (m+‘·yê&Ó) sê»düeTT ˇ\ø£uÀdüTHÔ êï&ÉT (≈£îeTà]+N sê»düeTT)
1. ˇø£y|’Ó ⁄ü ≈£î ‹]– (ˇ‹Ô–*) |üe«[+∫Hê&ÉT. yÓ÷eTT˝À ñ*|ü∫Ã qe⁄«
m+‘· n+<äeTT>± ñqï<√! ø£e⁄\T qe⁄«\˝À nH˚ø£ uÒ<eäÛ TT\T e]íkÕÔsT¡ .
eTq+ kÕ<Ûës¡D+>± ˝Ò‘q· e⁄« n+{≤+. n+fÒ ©\>± ø£ì|æ+#˚ qe⁄«
:: 102 ::
nì. <ëìì nqïeTj·T´ |ü∫Ãqe⁄« nHêï&ÉT. n+‘˚ø±<äT ñ*|ü∫Ã
qe«≥. nq>± ø=+#Ó+ |ü∫Ãqe⁄« nìns¡ú+. qT*yÓ#·Ãì ˙s¡T e˝….
yÓqø£{øÏ Ï Ä+Á&É X‚w–ü ]sêe⁄ >±s¡qT≈£î+{≤qT - ‹ø£ÿq >±s¡T e]í+∫q
qe⁄«\T ˇø£ e+<ä es¡≈£L ñHêïj·Tì ˇø£ yê´dü+ Áyêùds¡≥. ‹ø£ÿq
>±s¡T ≈£L&Ü nqïeTj·T´ e˝…H˚ n#·Ã‘Ó\T>∑T |ü<ë\T >∑T~>∑T#·TÃ‘ês¡T .
á >√$+<äsêE\T ñ*|ü∫Ã qe⁄«‘√ ˇ‹Ô–* |ü&TÉ ≈£îì ø=\Te⁄B]Hê&ÉT.
ø±<äT ø±<äT ø=\Te⁄ #˚sTT+#·T≈£îHêï&ÉT. n+<äyÓTÆq n_Ûe´øÏÔ.
<˚ys˚ T¡ *s¡Te⁄s¡÷ s¬ +&ÉT bÕ<ë\÷ ˇ‘·T‘Ô ÷· +fÒ (dü]bÕ<ë ˝§‘·>Ô ±q÷)
m+‘· yÓT#·TÃø=q e#√Ã n+‘· (ø=\~ MTs¡) yÓT#·TÃ≈£î+≥THêï&ÉT. bÕ<äeTT
˝§‹Ôq|ü⁄&É˝≤¢ uÛÒwt u≤e⁄+~ nì ÄyÓ÷<ä+ ‘Ó\T|ü⁄‘·THêï&Éqï e÷≥!
nB sê»dü+ ≈£îeTà]+|ü⁄!
2. n~>√ Hê_Ûø£eT\+˝À ÁãVü≤àqT |ü⁄{Ïº+∫ ø=<äe˝Ò≈£î+&Ü ñHêï&ÉT.
düwæº ø£s¡ÔqT düwæº+∫q yê&çøÏ ø=<äy˚$T{Ï? ø£ìô|≥Tº≈£îì (#Ó<äs ¡ø£)
‘·q≈£î ùde#˚ùd |ü]#ê]ø£\≈£î HÓj·T´|ü⁄ (e\|ü⁄\T) Áb˛>∑T*düTÔHêï&ÉT.
3. ‘·–q≥Tº>± (ˇ–) jÓT&ÉeT#˚sTT (yêeTø£s¡eTT) n+<ä+>± #ê∫,
≈£î&ç#˚‹‘√ (e\πø\) ø=|ü⁄Œ ô|’¬ø‹ÔHê&ÉT. n+fÒ ≈£î&ç#ÓsTT´ ‘·\ÁøÏ +<ä
ô|≥Tº≈£îHêï&ÉT. n|ü⁄Œ&ÉT ø=|ü⁄Œ (•s¡düT uÛ≤>∑+) ô|’øÏ ˝Ò∫q~.
Ç‘·&eÓ s√ ø±<äT. y˚+ø£{≤Á~ô|’ X¯+K#·Áø£eTT\T, ≈£îô|Œ >∑\ q+<äøe£ TqT
ø£{≤] <ë*Ãq Ä Áoy˚+ø£fÒX¯«s¡T&˚!
≈£îô|Œ ø£{≤s¡eTT R >∑Tã“ (knob) ø£*–q ø£‹Ô.
:: 103 ::
40. ø=\ì <√|ü]øÏ >=_“fiÀfl

ø=\ì <√|ü]øÏ >=_“fiÀfl j·T<äT
≈£î\eTT kÕ«$TøÏì >=_“fiÀfl
ø=+&É >=&ÉT>∑T>± >√e⁄\ >±∫q
ø=+&=ø£ •X¯óe⁄≈£î >=_“fiÀfl
<äT+&É>+∑ |ü⁄ <Ó‘’ T· ´\ ø¬ \¢qT ‘·\
>∑T+&ÉT >∑+&ÉìøÏ >=_“fiÀfl ˆˆø=\ì <√|ü]øÏˆˆ
bÕ|ü $<ÛTä \ •X¯óbÕ\Tì ‹≥Tº\
ø√|ü>±ìøÏì >=_“fiÀfl
@|ü⁄q ø£+düTì sTT&ÉTeT\ u…{qºÏ
>√|üu≤\TìøÏ >=_“fiÀfl ˆˆø=\ì <√|ü]øÏˆˆ
<ä+&ç yÓs’ T¡ \qT ‘·]$Tq <äqTE\
>∑T+&Ó ~>∑T\Tq≈£î >=_“fiÀfl
yÓ+&ç ô|&’ ç j·T>∑T y˚+ø£≥–]ô|’
ø=+&É\j·T´≈£îqT >=_“fiÀfl ˆˆø=\ì <√|ü]øÏˆˆ
Ç~ >=_“bÕ≥. Ä&É|æ\¢\T eTT>∑TZy˚dæ eT<Ûä´˝À >=u…“eTà (Äe⁄ù|&É‘√
ø√Hé e˝… #˚dæq~) ô|{Ïº <ëìô|’ >∑TeTà&ç, ‘·+π>&ÉT |üP\T neT]Ã <ëì#·T≥÷º
‹s¡T>∑T‘·÷ <ÛäqTsêàdü+˝À bÕ≥˝Ò >=_“ bÕ≥\T. >√|æø£\ bÕ≥˝Ò
>=u…“eTàbÕ≥˝…’Hêj·Tì ø=+<äs¡+{≤s¡T. @<Ó’‘˚H˚$T? >=;“j·T˝À¢ >=;“j·T˝À¢
nì eTTø±ÔsTTdü÷Ô ø£wüßíì düTÔ‹ #˚ùd bÕ≥*$.
ø=\qTqT <√#·T≈£îqïyê&çøÏ >=_“fi¯ófl. ø£wüßí&ÉT ø=\qT˝À |üP∫q
|ü<ëà\qT <√#·T≈£îHêï&ÉT. Äj·Tq |ü<àä Vü≤düT&Ô TÉ . ô|>’ ± sTT˝≤¢*øÏ |ü≥Tºø√e&Üìø°
(|ü<äàVü≤düÔ) ≈£Ls√Ãe&Üìø° (|ü<ëàdüq) ≈£L&Ü |ü≥Tº≈£îb˛j·÷&ÉT. X¯+KeTT
:: 104 ::
≈£L&Ü ˙{Ï˝Àì<˚. nB ø=\¢>={ÏºHê&ÉT. ø=\ì˝À XÀuÛÑ ø£eT\eTT˝Ò. Ç+ø=ø£
$wüj·T+. X¯+KeT÷, |ü<äàeT÷ qe ì<ÛäT\˝Àì ¬s+&ÉT ì<ÛäT\ ù|s¡T¢.
j·T<äT≈£î\eTTqT @*qyêìøÏ (kÕ«$TøÏ) >=_“fi¯ófl (qeTkÕÿs¡eTT\T).
1. ø=+&É (>√es¡qú |üs«¡ ‘·eTT) >=&ÉT>∑T e˝… m‹Ô |ü{ºÏ >√e⁄\qT s¡ø+åÏ ∫q
∫qï (ø=+&=ø£) •X¯óe⁄≈£î >=_“fi¯ófl. ø=+&=ø£ nq>± ∫qï nì ns¡eú TT.
ø=+&É ô|<ä~› . •X¯óe⁄ n+fÒH˚ ∫qï|æ\y¢ ê&ÉT. nqïeTj·T´≈£î eTØeTT<äT.›
ø=+&=ø£ •X¯óe⁄ n+≥THêï&ÉT. ∫qï ∫s¡T‘·&TÉ nqT≈£î+<ë+. ø=+&É≈î£
ø=+&=ø£≈£î ÁbÕdüy˚dæ |ü]e÷DeTT˝À ‘ês¡‘·eTéTT #·÷|æ+#·&É+
ñ‘·ÔeT s¡#·Hê•\ŒeTT.
<äT+&É>∑T˝…’q sêø£ådüT\+<ä]ø° ‘·\>∑T+&ÉT >∑+&É&Ó’q ø£ wüíj·T´≈£î
>=_“fi¯ófl (qeTkÕÿs¡eTT\T). H˚s+¡ #˚dqæ yêfi¯fl≈£î HÓ‹MÔ T<ä ãs¡TyÓq’ sêsTT
ô|{Ïº q&ç|æ+#·&É+ ˇø£ •ø£å. n˝≤ ô|fÒº sêsTTì ‘·\>∑T+&ÉT n+{≤s¡T .
>∑+&É&ÉT n+fÒ ã\e+‘·T&ÉT. ø£wüßí&ÉT <Ó’‘·T´\≈£î ‘·\>∑T+&ÉT e+{Ï
Ms¡T&ÉT. nDÏ∫y˚kÕÔ&Éqïe÷≥.
2. bÕ|ü|ü⁄ |üqT\T (bÕ|ü$<ÛäT\T) #˚ùd •X¯óbÕ\Tì ‹≥¢≈£î ø√|ü–+∫q
yêìøÏ >=_“fi¯ófl (qeTkÕÿs¡eTT\T).
<ä≥eº TT>± (@|ü⁄>)∑ ø£+düTì ø£cÕº\ (Ç&ÉTeTT\T R ø£weºü TT\T) bÕ\TCÒdqæ
>√|üu≤\TìøÏ >=_“fi¯ófl (qeTkÕÿs¡eTT\T).
3. sêø£ådüT\ >∑T+&Ó~>∑T˝…’q yêìøÏ, ã\yÓTÆq X¯Á‘·Te⁄\qT (<ä+&ç yÓ’s¡T\T)
‘·]$Tq yêìøÏ >=_“fi¯ófl (qeTkÕÿs¡eTT\T).
yÓ+&ç ô|&’ ç j·T>∑T - yÓ+&çø=+&É (¬ø˝’ ≤dü+), ã+>±s¡T ø=+&É (y˚Ts¡T|üs«¡ ‘·+)
\≈£î düe÷qyÓTÆq sT÷ y˚+ø£≥–]ô|’ yÓ\dæq yê&Ó’q (ø=+&É\j·T´)
y˚+ø£≥|ü‹øÏ >=_“fi¯ófl (qeTkÕÿs¡eTT\T).
:: 105 ::
41. ø£+{Ï ø£+{Ï ì\Te⁄ #·ø£ÿì y˚TqT <ä+&É\Tq÷
ø£+{Ï ø£+{Ï ì\Te⁄ #·ø£ÿì y˚TqT <ä+&É\Tq÷
q+≥T #·÷|ü⁄\qT #·÷#˚ q>∑TyÓ÷eTT <˚e⁄ì
ø£qø£|⁄ü bÕ<äeTT\T >∑C\®… ÷q÷ n+<Ó\÷q÷
|òTü q |”‘ê+ãs¡eTTô|’ ø£≥Tº ø£{≤ºØ
yÓTTqdæ e&Ü¶D|ü⁄ yÓTT>∑|⁄ü q yÓTT\q÷\T
ˇqs¡ Hê_Ûøe£ T\+ ñ<äs¡ ã+<Ûeä TT\÷ ˆˆø£+{Ï ø£+{Ïˆˆ
>∑]eT es¡<Vä ≤ü düÔ ø£{VÏ ≤ü düeÔ TT\Tq÷
düsd¡ qü {Ï\ X¯+K#·Áø£ Vü≤düeÔ TT\÷
ñs¡eTTô|’ øödüTuÔ eÑÛ T÷ ˇ|üŒ>∑T Vü‰s¡eTT\T
‘·sT¡ DÏ n\y˚T\à+>± <Ûsä D¡ Ï uÛ≤eTj·TTqT ˆˆø£+{Ï ø£+{Ïˆˆ
ø£{qºÏ ø£+sƒd¡ sü T¡ \T |òTü q uÛTÑ »ø°sT¡ \Ô T
ø£{≤ºDÏ eTT‘ê´\ X¯+>±s¡ HêeTeTT
HÓ≥qº Áoy˚+ø£fXÒ ¯ ˙≈£î ø£s|í¡ Áü ‘·eTT\T
nfÒº •s¡düTMT<ä neTπs øÏØ≥eTT. ˆˆø£+{Ï ø£+{Ïˆˆ
nqïeTj·T´ |üse¡ T uÛ≤e⁄≈î£ &ÉT. kÕ<Ûës¡D+>± yêπ>j
Z T· ø±s¡T\˝À dü+^‘·+
bÕ\T m≈£îÿe, kÕVæ≤‘·´+ bÕ\T ‘·≈£îÿe ñ+&É&É+ >∑eTì+#·e#·TÃ. sê>±ìøÏ
dü]|ü&É |ü<äeTT\T ≈£Ls¡TÃ≥j˚T yêπ>Zj·Tø±s¡T\ Á|ü<ÛëHêX¯j·T+>± ñ+≥T+~.
@ ø=~›eT+<√ kÕVæ≤‘·´ $\Te\T ≈£L&Ü bÕ{Ï+∫ eTT+<äT es¡Tdü˝À ì\TkÕÔsT¡ .
n{Ïº yê]˝À nqïe÷#ês¡T´ì~ nÁ>∑‘ê+ã÷\+.
á ø°s¡Ôq˝À yÓ+ø£fÒX¯«s¡Tì s¡÷|ü+ e]ídüTÔHêï&ÉT nqïe÷#ês¡T´&ÉT.
<˚e‘êdü«s¡÷|üeTT\qT bÕ<äeTT\ qT+&ç πøX¯eTT\ es¡≈£L e]í+#·&É+
dü+Á|ü<ëj·TeTT. n~ á ø°s¡Ôq˝À bÕ{Ï+#·ã&ç+~.
:: 106 ::
ì\TyÓ‘·TÔ #·ø£ÿìy˚TqTyê&Ó’q (ì\Te⁄ #·ø£ÿì y˚TqT) Ä y˚+ø£≥|ü‹
<ä+&É\÷ (<ä+&É\T nq&É+˝À u≤VüQe⁄\T n˙, |üP\e÷\\T n˙ s¬ +&Ésêú\T
- u≤VüQe⁄\T y˚Tì n+<ëìøÏ dü+ã+~Û+∫q$. |üP\e÷\\T y˚Tì
n\+ø±sêìøÏ dü+ã+~Û+∫q$) q>∑TyÓ÷eTT ø£\yê&ÉT. Ä q>∑TyÓ÷eTT
e÷eT÷\T yÓ÷eTT ø±<äT. ªq+≥Tμ#·÷|ü⁄\T #·÷#˚ yÓ÷eTT. q+≥T n+fÒ
ùdïVü≤eTT nì ns¡eú TT. n˝≤ ì\ã&ç ùdïVü≤uÛ≤e+‘√ #·÷dü÷Ô ñqï Á|üdqü ïyÓTqÆ
q>∑TyÓ÷eTT yêìì e]ídüTÔHêïqì |ü\¢$˝À #Ó|æŒHê&ÉT.
ã+>±s¡T bÕ<ë\÷, yê{ÏøÏ >∑C…®\÷ ø£&çj·÷\T. Äô|’ yÓT]dæb˛j˚T
|üdüT|ü⁄ |ü≥Tº |ü+#ê (|”‘ê+ãs¡eTT). <ëìô|’ ø£{Ïºq q+<äø£eTT nH˚ ø£{≤].
Äô|’ |üPìø£‘√ (yÓTTqdæ) ô|≥Tº≈î£ qï e&Ü¶DeTT. <ëì yÓTT>∑|⁄ü q ø£qã&ÉT‘·Tqï
yÓTT\Á‘ê&ÉT.
yÓTT>∑|⁄ü n+fÒ u…\Tº ô|≥Tºø√e&ÜìøÏ buckle ñ+≥T+~ø£<ë. n˝≤+{Ï~.
<ëìH˚ eTq+ clasp nì≈£L&Ü n+{≤eTT. yÓTT>∑|ü⁄ m+‘· #·ø£ÿì |ü<äyÓ÷.
Äô|’ì Hê_Û˝À ø£eT\eT÷, ñ<äsêìøÏ _–+∫ ø£≥Tº≈£îqï n<äq|ü⁄
ã+<ÛäHê\÷ ‘·s¡Tyê‘· >=|üŒyÓ’q (>∑]eT) es¡<ä Vü≤düÔeT÷, ø£{Ï Vü≤ düÔeT÷. á
kÕ«$T es¡<ä eTTÁ<äe÷Á‘·yT˚ |ü&‘É ê&ÉT. nuÛj
Ñ T· eTTÁ<ä≈î£ ã<äT\T ˇø£ Vü≤kÕÔìï
ˇj·÷´s¡+>± q&ÉTeTTq ô|≥Tº≈î£ +{≤&ÉT.
>∑]eT nwüdº <æ Tä \∆ ˝À ˇø£{.Ï Ä kÕ«$Tì <äsÙ¡ q+#˚ùdÔ #ê\T nqT≈£îqï$
dæ~∆kÕÔj·Tì <Ûä«ì.
düs¡düq X¯+K#·Áø£Vü≤düÔeTT\T ø£ì|ædüTÔqï$. Çø£ÿ&É ªdüs¡düq{Ï\Tμ nì
ñqï~. (ªªq{Ï\Tμμ R ? q{Ï+#·T. ø±ì á X¯ã›eTT ì|òüT+≥T\˝À ˝Ò<äT)
ñs¡eTTq øödüTÔuÛÑeTD°, #·ø£ÿì (ˇ|üŒ>∑T) Vü‰s¡eTT\T. eø£åeTTô|’
n˝Òà\TeT+>∑ (Áo<˚$), uÛÑ÷<˚$ ø=\Te⁄r]j·TTHêïs¡T.
:: 107 ::
Äô|’ ø£+sƒd¡ sü T¡ \T (Ç$ ã+>±s¡T ÄuÛsÑ D¡ ≤\T. ø£+sƒd¡ sü T¡ \T ˇø£sø¡ y£ TÓ qÆ
ã+>±s¡T >=\TdüT\T) uÛÑT»ø°s¡TÔ\T.
ø£{≤ºDÏ eTT‘ê´\ HêeTeTT qT<äT≥q sêõ\T¢#·Tqï~.
ÄDÏeTT‘ê´\T n+{≤eTT. ÄDÏ nq>± >∑T+Á&Éì, ÁX‚wy˜ü TÓ qÆ nì ns¡eú TT.
eTT‘ê´\≈£î ÄDÏ ˇø£ $X‚wüDeTT. n+‘˚ø±ø£ eTs=ø£ $X‚wüDeTT y˚ùd&çø£ÿ&É.
ø£&ÉT nq>± $TøÏÿ*, n‘·´+‘· nì nsêú\T.
ø£&ÉT G ÄDÏ R ø£{≤ºDÏ (~«s¡Tø£Ô ≥ø±s¡dü+~Û)
n‘·´+‘· ÁX‚wüºyÓTÆq eTT‘ê´\‘√ ≈£L]Ãq HêeTeTT nqïe÷≥.
nìyês¡éTT>± (HÓ≥ºq) z y˚+ø£fÒX¯«sê ˙e⁄ <Ûä]+#·T ø£s¡í|üÁ‘·eTT\÷
(#Óe⁄\≈£î ô|≥Tº≈£îH˚ ÄuÛÑs¡D≤\T)
Ä $<ÛäeTT>±H˚ (nfÒº) ˙ •s¡düTq neT]q øÏØ≥eT÷
ø£+{Ï ø£+{Ï nì Á|ü‹ #·s¡DeTT ∫esê ÁøÏj·TqT ÄÁy˚T&ç‘·eTT>±
yê&çHê&ÉT. nq>± Ä s¡÷|üeTTqT #·÷∫Hêqì H=øÏÿ #Ó|Œü &ÉeTqï e÷≥. n+‘˚
ø±<äT. ÄÁy˚T&ç‘e· TT nqT |ü<eä TTq≈£î düT‹Ô nì ≈£L&Ü ns¡eú TT. ø±ã{Ïº ˇø£{øÏ Ï
¬s+&ÉT kÕs¡T¢ düTÔ‹düTÔHêïqì X‚¢wü / <Ûä«ì.
á ø°sqÔ¡ ˝À HÓ≥qº Áoy˚+ø£fXÒ ¯ nqT q|ü⁄&TÉ y˚+ø£fXÒ ¯ |ü<eä TT nqïeTj·T´
eTTÁ<ä>± yê&É˝Ò<äT. y˚+ø£fÒX¯ó&ÉT nH˚ ns¡ú+˝ÀH˚ yê&˚&ÉT. (ˇø=ÿø£ÿ
yêπ>Zj·Tø±s¡T&ÉT ˇø=ÿø£ÿ |ü<ä+ yê] π>j·TeTTqT >∑Ts¡TÔ |ü≥Tº ˇø£ Á|ürø£qT
yê&ÉT<äTs¡T. ‘ê´>∑sê» eTTÁ<ä ˇø£]~. >∑TVü≤ eTTÁ<ä ˇø£]~. nfÒ¢ y˚+ø£fÒX¯
eTTÁ<ä nqïeTj·T´~). yêπ>Zj·Tø±s¡T&ÉT ‘·q eTTÁ<äqT eTTÁ<ä>± ø±ø£
HêeTyê#·ø£eTT>± yê&ÉT≥ ˇø£ #·eT‘êÿs¡eTT.
:: 108 ::
42. ø£+{Ï X¯óÁø£yês¡eTT >∑&çj·T˝Ò&ç+≥

ø£+{Ï X¯óÁø£yês¡eTT >∑&j
ç T· ˝Ò&+ç ≥
n+{Ï n\y˚T\à+>∑ yÓ+≥qT+&˚ kÕ«$Tì
kıeTTà\˙ï ø£&uÉ {… ºÏ kı+|ü⁄‘√ >√DeTT >∑{ºÏ
ø£eTàì ø£<+ä ãeTT ø£|⁄ü Œ |ü˙ïs¡T
#ÓeTà ‘√&É y˚wüßºe\T s=eTTà ‘·\ yÓTT\ E{Ïº
‘·TyÓTà<ä yÓT#Æ êj·T‘√Hê HÓeTà~ qT+&˚ kÕ«$Tì
ˆˆø£+{Ï X¯óÁø£yês¡eTTˆˆ
|ü#Ã· ø£s÷¡ Œs¡yTÓ q÷] |üd&æ –ç HÓï\ ì+∫
‘Ó∫Ã •s¡kÕ~>∑ ~>∑ q\~
n#ÓÃs¡T|ü&ç #·÷&É n+<ä] ø£qTï\øÏ+ô|’
ì‘·éT˝…¢ |üPe⁄e˝… ì+&ÉT>∑qT+&˚ kÕ«$Tì ˆˆø£+{Ï X¯óÁø£yês¡eTTˆˆ
‘·≥Tº|ü⁄qTπ> ≈£L]∫ #·≥º\T #˚]∫ ì|ü⁄Œ
|ü{Ïº ø£s¡–+∫ yÓ+&ç |üfi≤´\ ì+∫
<ä≥ºeTT>∑ y˚TqT ì+&É |ü{Ïº+∫ ~~›
_≥Tº y˚&TÉ ø£ eTT]j·TT#·T+&˚ _‘·]Ô kÕ«$Tì ˆˆø£+{Ï X¯óÁø£yês¡eTTˆˆ
Á|ü‹ X¯óÁø£yês¡+ kÕ«$Tyê]øÏ n_Ûùwø£+ »s¡T>∑T‘·T+~. n~ #·÷∫
nqïeTj·T´ eTq ø£qTï\≈£î ø£{Ïºq≥Tº e]ídüTÔHêï&ÉT.
eTTVüAs¡+Ô X¯óÁø£yês¡+ @&ÉT>∑&j
ç T· \≈£î. eTq ‘Ó\T>∑T ˝…øÿ£ \ Á|üø±s¡+
ˇø£ ~qeTTq≈£î mì$T~ C≤eTT\T ( n+fÒ ˇø£ C≤eTT R 3 >∑+≥\T)
ˇø£ C≤eTTq≈£î @&ÉTqïs¡ >∑&çj·T\T.
sêÁ‹ |üHïÓ +&ÉT <ë{Ï @&ÉT >∑&j
ç T· \T n+fÒ ñ<äjT· + eT÷&ÉT>∑+≥\qï
:: 109 ::
e÷≥. Ç|üŒ{Ïø° n_Ûùwø£+ X¯óÁø£yês¡+ ‘Ó\¢yês¡TC≤eTT (3 >∑+≥\T) qH˚
»s¡T>∑T‘·Tqï~.
n\y˚T\TeT+>∑ Äj·Tq eø£åeTTqH˚ ø£\<äT ø£<ë. n+<äTπø n+{Ï
n\y˚T\TeT+>∑ ñqï<äq&É+.
ÄuÛÑs¡DeTT\˙ï (kıeTTà\˙ï) ˇø£ ∫es¡ ô|fÒºdæ (ø£&Éu…{Ïº) n+<ä+>±
>√N (>√DeTT) ø£{ÏºHês¡T. ø£<ä+ãeTT nq>± $TÁX¯eTT. ø£eTàì ø£<ä+ãeTT
n+fÒ |ü]eTfi¯ Á<äyê´\ $TÁX¯eTeTT. nH˚ø£ |ü]eTfi¯ Á<äyê´\T ø£*|æ Ä
$TÁX¯eTeTT |ü˙ï{Ï˝À ø£*|æ Hês¡qïe÷≥. Çø£ÿ&É ø£|⁄ü Œ |ü˙ïs¡T nHêï&ÉT. ø£|⁄ü Œ
n+fÒ (cup) ø±<äT. ø£|ü⁄Œ≥ nì ns¡úeTT. Ä|ü]eTfi¯ Á<äyê´\qT |ü˙ï{Ï‘√
ø£|æŒ(Ä#êÃ~+∫) - Ä ø£<ä+u≤ìï |ü˙ï≥ ø£*|æHês¡ì |æ+&ç‘ês¡úeTT.
‘·&ç ñ‘·ÔØj·T+ (y˚wüºø£eTT) s=eTTà MT<ä, ‘·\ô|’q, yÓTT\ (ø£{Ï)
ô|q’ #·T{ÏHº ês¡T.
n_Ûùwø±ìøÏ @sêŒ≥T¢ |üP]Ô nsTTq$. n|ü⁄&TÉ kÕ«$T ‘·TyÓTà<äyTÓ #Æ êj·T‘√
HÓeTà~>± ñHêïs¡≥. #ê˝≤ #·ø£ÿìe÷≥. ‘·TyÓTà<ä q\¢ì~. ‘·TyÓTà<äe+{Ï
q\T|ü⁄ #êj·T‘√ Äj·Tq n+<ä+>± ñHêï&ÉT. kÕ«$T yê] s¡+>∑TqT ‘·TyÓT à<ä
<˚V≤ü #êj·T‘√ b˛\Ã≥+ H˚H‘’Ó ˚ yÓTT<ä{kÏ Õ] #·÷XÊqT. Ç~ m˝≤ |ü≥Tº≈£îe#êÃ&√
nqïeTj·T´. ˇø£ ÄdüøøÔÏ s£ y¡ TÓ qÆ $wüjT· y˚TeT+fÒ ‘·TyÓTà<ä≈î£ |üsê´j·T |ü<eä TT\˝À
ªªø£wüí<˚Vü≤eTTμμ ˇø£{Ï.
ã+>±s¡T –HÓï\˝À q÷]q |ü#·Ã ø£s¡÷Œs¡+ ì+|æHês¡T. <ëìì ‘·\
qT+∫ bÕ<ë\ es¡≈£L n\~Hês¡T. ~>∑q\~ nq>± ô|’qT+&ç ÁøÏ+~øÏ
n\~Hês¡ì uÛ≤eeTT. á ~>∑ |ü<äeTT ˝Àø£eéVü‰s¡eTTq <ä≥ºeTT>± nì
ns¡+ú ˝Àyê&É‘êeTT. ÄuÛsÑ D¡ \T ~>∑yd˚ Tü ≈£îHêï&ÉT n+{≤eTT. n+<äT#˚ <ä≥eº TT>±
q\~ nì≈£L&É ns¡eú TT #Ó|⁄ü Œø=qe#·TÃqT. n˝≤ |ü#Ã· ø£s÷¡ Œs¡+ n~›‘˚ Äj·Tq
ø£qT\øÏ+|ü⁄>± ì‘·éT˝…¢ |ü⁄e⁄«˝≤ yÓT]dæHê&É≥.
:: 110 ::
‘·sT¡ yê‘· ‘·≥Tº|⁄ü qT>∑T (|ü⁄qT>∑T |æ*¢ qT+&ç e#·TÃ ˇø£ |ü]eTfi¯ Á<äeéTT.
Ä |æ*¢ ùd«<äeT≥) ‘Ó∫Ã #·≥º\T (ˇø£ ø=\‘·) #˚dæ, ôd>∑MT<ä ø£]–+∫ yÓ+&ç
|üfi≤´\˝À ì+∫Hês¡T. <ëìì ˇ+{ÏøÏ |ü{+ºÏ #·>± eTT]dæb˛‘·÷ eTH√Vü≤s¡yTÓ qÆ
(_‘·Ô]) kÕ«$Tì #·÷∫HêqT (ø£+{Ï).
n_Ûùwø£ ùde düe÷s¡+uÛ+Ñ ø£qTï\≈£î ø£{qºÏ ≥Tº>± á ø°sqÔ¡ ˝À n<äT“¤‘+· >±
eTqeTT+<äT+#ê&ÉT dü+ø°sHÔ¡ ê#ês¡T´&ÉT.
:: 111 ::
43. >±*H˚ b˛j·÷ ø£\ø±\eTT

>±*H˚ b˛j·÷ ø£\ø±\eTT
‘ê*$TøÏ >=+‘·jT· T bı<äT˝› <Ò Tä
n&ÉTdüT C§s¡H˚ |üf…º n≥÷ì≥T ø±fi¯ófl
>∑&TÉ >∑Tø=qH˚ |üfº… ø£\ø±\eTT
ˇ&É*øÏ Je⁄ìøÏ ˇ&Éj·T&Ó’Hê Vü≤]
‘·&eÉ >∑ düT+‘·jT· T u§<äT› ˝Ò<Tä ˆˆ>±*H˚ b˛j·÷ˆˆ
ø£\∫ ∫+<ä>∑ ãf…º ø£&Ée ì+|ü>∑ ãf…º
ø£\Twü <˚V≤ü |ü⁄u≤<Ûä ø£\ø±\eTT
‘·\b˛dæ ‘·qbÕ* <Óe’ yÓTqÆ Vü≤]
<ä\#·>± >=+‘·j·TT u§<äT› ˝Ò<äT ˆˆ>±*H˚ b˛j·÷ˆˆ
•s¡eTT eTT&ÉTe>∑ãf…º ∫≈£îÿ‹j·T´>∑ãf…º
>∑]eT\ >∑|{ü ≤\ >∑\ø±\eTT
‹s¡Ty˚+ø£≥–] <˚e⁄&Óq’ Vü≤]
<ä]#˚s¡ >=+‘·jT· T u§<äT› ˝Ò<Tä ˆˆ>±*H˚ b˛j·÷ˆˆ
e÷qe »qà≈£î |üs¡e÷e~Û yÓ÷ø£åeTT. ø±˙ e÷qe⁄&ÉT Ä jÓTs¡Tø£ ˝Òø£
J$‘·eTT e<Ûë>± >∑&|ç yæ k˚ ÕÔ&TÉ .ø£˙dü+ Vü≤] HêeT düàs¡D≈£î ≈£L&Ü düeTj·Ty˚T
ø=s¡e&ÉT‘·T+~..... Ç~ eTq+<ä] ø£<∏˚.
>±*H˚ b˛e⁄ R >±*øÏ ‹s¡T>∑T, e´s¡úeTT>± ‹s¡T>∑T (n.e÷+.|ü.ø√)
H˚qT ø±\eT+‘ê (ø£\ø±\eTT) e´s¡úeTT>± ‹s¡T>∑T#·THêïqT.
ø=+#ÓyTÓ qÆ q÷ Hê≈£î z]$T (‘ê*$T) ‘√ Ä˝À∫+#·T≥≈£î düeTj·TeTT (bı<äT)›
<=s¡ø<£ Tä .
:: 112 ::
1. m|ü⁄Œ&É÷ n&ÉTdüT Á‘=ø£ÿ&Éy˚T. ø±fi¯ófl ø£&ÉT>∑Tø=q&Éy˚T. Bì‘√H˚ bı<äT›
|ü⁄#·TÃ#·T+<äTqT. Çø£ÿ&É n&ÉTdüT n+fÒ dü+kÕs¡eTqT ãTs¡<äj˚T. á
X¯Øs¡eTTq≈£L (ˇ&É*øÏ),<ëì˝Àì Je⁄ìø° Á|üuÛÑTyÓ’q (ˇ&Éj·T&ÉT R
Á|üuÛÑTe⁄) Ä Vü≤]ì ‘·\#·T≥¬ø’qq÷ düeTj·TeTT ˝Ò<äT.
2. á <˚V≤ü eTT ˇø£ ≈£î+&É. Bìì |ü]X¯óÁuÛyÑ TÓ qÆ uÛøÑ ÔÏ »\eTT‘√ ì+|üe˝….
ø±˙ Bìì m|üŒ{Ï ø£|ü⁄Œ&ÉT ø=+#Ó+ ˙s¡T ∫\ø£]+∫ bÕs¡uÀdæ ˙{Ï‘√
ì+|ü⁄ø√e&Éy˚T. eTq+ |üP» nH˚dü]øÏ n|ü$Á‘·' |ü$Á‘√yê nì
yÓTT≈£îÿã&çøÏ düu≤Vü‰úÛ´Ñ +‘·sX¡ ó¯ Ù∫' nqTø√e&ÉyT˚ ø±ì ì»yÓTqÆ X¯ó∫ì
n\es¡ # · T ø√eTT. á <˚ V ü ≤ eTT nX¯ ó ∫ ø±s¡ D +>± u≤<Û ä \ ≈£ î
˝Àq>∑T#·Tqï~. X¯ó∫HÓ’ Vü≤]ì ø=\T#·T≥≈£î e÷Á‘·eTT Hê≈£î düeTj·TeTT
˝Ò<äT.
3. J$‘·eT+‘ê #·øÿ£ >±<äT$« ≈£îs¡T\T eTT&ÉT#·T≥. eTs¡THê{ÏøÏ n~ ∫≈£îÿ\T
|ü&TÉ ≥. eTs¡\ ∫≈£îÿBj·TT≥. áØ‹>±H˚ >∑&∫É b˛e⁄∫qï~. Ç<˚ >=|üŒ
(>∑ ] eT) j· T qTø=ì á ø£ | ü ≥ Hê≥ø£ e TTH˚ ø£ \ ø±\eT÷
kÕ–+#·T#·THêïqT.
‹s¡Ty˚+ø£≥|ü‹ì ªªì»eTT>±μμ <Ûë´ì+#·T≥≈£î Hê≈£î düeTj·TeTT ∫≈£îÿ≥
˝Ò<äT.
Je⁄&ÉT ‘·q˝À ‘êqT eT<∏äq|ü&ÉT Ø‹ #·ø£ÿì kÕyÓT‘·\‘√ kÕ«$TøÏ
$qï$düTÔHêï&ÉT nqïeTj·T´.
(n.e÷+.|ü.ø√ R nqïeTj·T´ e÷+&É*ø£ |ü<äø√X¯eTT)
:: 113 ::
44. >∑Ts¡T‘Ó]–q <=+>∑ ≈£L>∑÷>∑÷
>∑Ts¡T‘Ó]–q <=+>∑ ≈£L>∑÷>∑÷ M&ÉT
>∑T]˝ÀHÓ <ë^HÓ ≈£L>∑÷>∑÷
HÓ\‘·\ <√Nì ˙fi≤fl&É>±H˚
ø=\ì <ä]ì <=+>∑ ≈£L>∑÷>∑÷
ã\TyÓq’ e⁄≥¢ bÕ˝≤s¡–+Nì
ø=\~ MT]q <=+>∑ ≈£L>∑÷>∑÷ ˆˆ>∑Ts¡T‘Ó]–qˆˆ
#·\\¢ eTà>∑ #·qTø£≥Tº <=&Éøì°
>=˝…¢‘·\qT <=+>∑ ≈£L>∑÷>∑÷
sTT*¢\T¢ <ä|Œü ø£ sTT+<ä] bÕ*+&ÉT¢
ø=\¢˝≤&çq <=+>∑ ≈£L>∑÷>∑÷ ˆˆ>∑Ts¡T‘Ó]–qˆˆ
‘êe⁄ø=qï <=+>∑ <ä–* |ü≥Tº&<ç Ó
>√e⁄\˝À <=+>∑ ≈£L>∑÷>∑÷
Áoy˚+ø£≥–] #Ó\Te⁄&√ j˚TyÓ÷
ø√$<äT&É>∑T <=+>∑ ≈£L>∑÷>∑÷ ˆˆ>∑Ts¡T‘Ó]–qˆˆ
Ç~ uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT uÛ≈Ñ î£ ìÔ ‘√ Ä&˚ <=+>±≥. >∑Ts¡T‘Ó]–q <=+>∑ ≈£L>∑÷>∑÷
M&ÉT >∑T]˝ÀHÓ <ë^HÓ ≈£L>∑÷>∑÷. eTT+<äT ªª≈£L>∑÷>∑÷μμ n+fÒ j˚T$T{À
$#ê]<ë›+. Ç~ ‘·+<äHêq ‘êq ˝≤>± ˇø£ }‘·|ü<ä+. Á|ü‹ bÕ<ä+ ∫esê
yê&É&+É e\¢ ˇø£sø¡ y£ TÓ qÆ }|ü⁄ ‘Ó|Œæ düT+Ô ~~. BìøÏ ns¡+ú #ÓbÕŒ\+fÒ ≈£L>∑T G
≈£L>∑T nì $&ÉBj·÷*. ≈£L>∑T n+fÒ ns¡T|ü⁄ (Äe⁄\T ø±ùdyês¡T >√..z...z
nì n]#˚e÷~]). ≈£L>∑÷>∑÷ n+fÒ ˇø£s¡ø£yÓTÆq πøø£. ˝Ò<ë ≈£L>∑T G }>∑T
n|ü⁄Œ&ÉT ˇø£ πøø£ ˇø£ }|ü⁄ ne⁄‘·T+~, Ä&ÉT‘·÷ bÕ&˚bÕ≥ nì |æ+&ç‘ês¡ú+.
Çø£ |ü\¢$øÏ kÕe÷Hê´s¡ú+. Bì˝À ∫ìï ø£wüßíì <=+>∑‘·Hê\T
:: 114 ::
e]ídüTÔHêï&ÉT. <ëìøÏ ñb˛<ëÈ‘·+>± - M&ÉT >∑T≥TºeT≥¢˙ï ‘Ó*dæq <=+>∑
(>∑Ts¡T‘Ó]–q <=+>∑). M&ÉT j·TTøÏÔ (>∑T])>± <ë≈£îÿ+{≤&ÉT.
Bì˝À $X‚cÕs¡ú+ j˚TeT+fÒ - M&çøÏ $X¯«dü«s¡÷|üeT+‘ê ‘Ó\TdüT. Ä
$X¯«+ M&˚ nq&É+. M&ÉT <ëìøÏ ∫Vü≤ïyÓTÆq |üs¡e÷DTe⁄˝À <ë–ñ+{≤&ÉT.
n˙ï ‘êHÓ’Hê ø£+{ÏøÏ ø£qã&É &Éq&É+.
1. ˙fi≤fl&É&ÜìøÏ yÓ[flq >√|æø\£ qT ø=\qT <ä>sZ∑ ¡ <√#·T≈£îqï <=+>∑. uÛ≤s¡yTÓ qÆ
ñ≥¢˝Àì bÕ\T Äs¡–+∫ #Ó\πs–q (ø=\~ MT]q) <=+>∑.
2. #·\\¢ y˚Tà >√|æø\£ #·qTø£≥Tº ‘·&TÉ eTT‘ê&ÉT (‘=&É≈î£ R ‘=DÏødÏ ü ˝≤&ÉT).
M&çøÏ m|ü⁄Œ&É÷ bÕ\T ‘ê>±\H˚ s¡+<Û˚. Ä~ #ê\ø£ sTT*¢\÷¢ ‹]–
yê] bÕ*+&É¢˝À <ë#·T≈£îqï bÕ\T ø=\¢>=&É‘ê&ÉT.
(bÕ\ I Ç+&ÉT¢ R bÕ*+&ÉT.¢ bÕ\T ô|≥Tº≈î£ H˚ >∑<Tä \T. |üPs¡«+ bÕ&ç>\∑
yê]+&É¢˝À bÕ\>∑<äT\T $&ç>± ñ+&˚$)
3. n~>√ >√e⁄\eT+<ä eT<Ûä´˝À ì\ã&ç ñHêï&˚ (‘êe⁄ø=qT R ì\#·T)
yê&˚ Ä bÕ\<=+>∑. yÓ[fl |ü≥Tºø√+&ç (‘·–* |ü≥Tº&<ç )Ó . M&˚ Ä y˚+ø£{≤Á~
ô|q’ yÓ\dæqyê&ÉT. yê&ÉT u≤>± H˚sŒ¡ ]jÓTÆ q <=+>∑ (ø√$<äT&Í <=+>∑).
C≤Á>∑‘·Ô>± |ü≥Tºø√yê*.
@$T{° bÕ\<=+>∑‘q· +?
eTq˝À ø=ìï HÓ’|ü⁄D≤´\T ñ+{≤sTT. ø±˙ n$ uÛÑ>∑e+‘·Tì
‘Ó\TdüTø=q&ÜìøÏ #ê\e⁄. ny˚ bÕ\T. n$ d”«ø£]+∫ kÕ«$T yê{ÏøÏ |ü<äT qT
ô|{Ïº bÕ\˝À <ë–q ô|s¡T>∑T, <ëìqT+&ç yÓqï, <ëìqT+&ç HÓsTT´ ‘·j·÷ s¡T
#˚dqæ ≥Tº Ä HÓ|’ ⁄ü D≤´\qT |ü⁄D≤´\T>± e÷]Ã uÛøÑ ìÔÏ ∫Ã X¯sD¡ ≤>∑‹ ùdsTT+#·&yÉ T˚
n+‘·sês¡ú+. <ëìøÏ eTq˝Àì nVü≤yéT uÛ≤e+ (H˚qT Hê~ ÄqT uÛ≤eq)
n+#Ó\+#Ó\T>± ‘=\–+#·&Éy˚T Ä bÕ\<=+>∑ \ø£å´+. Äj·Tq >∑Ts¡T‘Ó]–q
<=+>∑.
:: 115 ::
45. #·ø£ÿì ‘·*¢øÏ #ê+>∑T uÛÑfi≤

#·ø£ÿì ‘·*¢øÏ #ê+>∑T uÛÑfi≤ ‘·q
#·¬øÿs¡ yÓ÷$øÏ #ê+>∑T uÛÑfi≤
≈£î*¬ø&ÉT eTT]ô||ü⁄ ≈£îeTà]+|ü⁄ ‘·q
düfió¯ |ü⁄ #·÷|ü⁄\≈£î #ê+>∑T uÛfiÑ ≤
|ü\T≈£î\ kı+|ü⁄\ |ü‹‘√ >∑ds¬ü &ç
#·\eTT\ j·T\Tø£≈î£ #ê+>∑TuÛfiÑ ≤ ˆˆ#·ø£ÿì ‘·*¢øÏˆˆ
øÏHÓïs¡‘√ |ü‹ ¬ø\q ì\T#·T ‘·q
#·qTï yÓTs¡T>∑T\≈£î #ê+>∑T uÛÑfi≤
ñqï‹ ã‹ô|’ H=]– ì\T#·T ‘·q
düqï|ü⁄ q&ç$TøÏ #ê+>∑T uÛÑfi≤ ˆˆ#·ø£ÿì ‘·*¢øÏˆˆ
»+<Ó|⁄ü eTT‘·´|ü⁄ düsT¡ \ Vü‰s¡eTT\
#·+<äq >∑+~ÛøÏ #ê+>∑T uÛÑfi≤
$+<Ó’ y˚+ø£≥ $uÛÑT u…q∫q ‘·q
dü+~ <ä+&É\≈£î #ê+>∑T uÛÑfi≤ ˆˆ#·ø£ÿì ‘·*¢øÏˆˆ
‘·q Äsê<Ûä´ <Ó’eyÓTÆq n\y˚T\T eT+>∑eTàqT ø°]ÔdüTÔHêï&û ø°s¡Ôq˝À
nqïeTj·T´.
uÛ≤wü˝À Á|üX+¯ XÊyê#·ø±\T ø=ìï ñHêïsTT. #ê>∑T, #ê+>∑T, uÛfiÑ ≤, uÛ∞Ñ ,
uÛÑfi≤πs, ôdu≤düT, X¯Vü≤uÛ≤wt Ç‘ê´<äT\T. M{Ï˝À #ê>∑T (bı&ÉyÓ’q, Á|üX¯+X¯)
uÛÑfi≤ (ôdu≤düT) Çø£ÿ&É ñ|üjÓ÷–+#ê&ÉT.
neTà #·ø£ÿì ‘·*¢. ÄyÓT≈£î ôdu≤düT
ÄyÓT rj·Tì ô|<äe⁄\≈£î ôdu≤düT
:: 116 ::
1. ÄyÓT$ düfi¯ó|ü⁄ #·÷|ü⁄\T. (düfi¯ó|ü⁄ R dü\T|ü⁄) ÄyÓT #·÷|ü⁄\T ‘êøÏq#√
n$ ≈£Ls√Ãìe«e⁄. Ä bÕs¡eX¯´+ rj·Tì r|ü⁄\T ô|&ÉT‘·T+~. Ä
düfi¯ó|ü⁄ #·÷|ü⁄\T ≈£î\T≈£î\ eTT¬s|üeTT\T ≈£îeTà]+#·T#·Tqï$. Ä
#·÷|ü⁄\≈£î ôdu≤düT.
ÄyÓT ø=+#Ó+ |ü≥Tº<\ä ‘√ (#·\eTT\T) #·qTe⁄>± kÕ«$T yê]ì >∑ds¬ü &ÉT
kı+|ü⁄˝§\T≈£î e÷≥\≈£î ôdu≤düT.
2. MTfÒ øÏHÓïs¡ |ü≥Tº≈£îì Áoyê] |üø£ÿq (|ü‹ ¬ø\q) ì\ã&çq ÄyÓT
#·qTyÓTs¡T>∑T\≈£î ôdu≤düT.
Wqï‘·éTT‘√ (ñqï‹Hé) Áoyê]ô|’ ˇ]– ÄqT≈£îì ì\ã&çq ÄeTà
düqïì q&ÉTeTT≈£î ôdu≤düT.
3. »+<Ó e TT, eTT‘ê´\ dü s ¡ T \T, Vü ‰ sê\T <Û ä ] +∫q #· + <ä q
|ü]eTfi¯eTT˝§\T≈£î ‘·*¢øÏ ôdu≤düT.
#·ø£ÿ>± ($+<Ó’) ‘·q $uÛÑT&Ó’q Áoy˚+ø£≥|ü‹ì #·T{Ïºq (ô|q∫q) ‘·*¢
u≤VüQe⁄\≈£î ôdu≤düT.
Bì˝Àì ø£eq •\ŒeTT >∑eTì+|ü<ä–q~. ˇø£ »+≥ j·TTqï|ü⁄&ÉT
yê]˝À ˇø£]ì e]í+#·T#·T s¬ +&Ée yê]ì e]í+|üøj
£ T˚ düTŒ¤]+|üCj
Ò T· T≥
ˇø£ ø£$‘·« ø£fi¯.
Çø£ÿ&É n\y˚T\TeT+>∑ Áoyê] |üø£ÿq Äj·Tqô|’ ˇ]– ì\T#·Tqï~.
ÄyÓT #˚‘· øÏHÓïs¡ <Ûä]+∫q~. Äj·Tq @<√ düs¡dü|ü⁄ e÷≥ nìHê&ÉT. áyÓT
y˚fi≤bÕfi≤ ˝Ò<ë j·Tì >∑d]ü q~. áyÓT Áù|eT‘√ Äj·Tq #·T≥÷º #˚sTT y˚dqæ ~.
Äj·Tq ø£qï ÄyÓT m‘·TÔ˝À ì\ã&çq~ (ñqï‹Hé).
Ç|ü⁄&ÉT kÕ«$Tyê] dæ‹ú }Vü≤≈£î n+<äTqT. Äj·Tq ≈£Ls¡TÃì j·TTHêïs¡T.
(n|ü⁄&˚ Äj·Tq ø£qï ÄyÓT m‘·TÔ˝À qT+&ÉTqT). ÄyÓT yÓ’|ü⁄ Áù|eT‘√ ô|’øÏ
:: 117 ::
#·÷#·T#·THêïs¡T. (n|ü⁄&˚ Äj·Tq düsd¡ |ü ⁄ü e÷≥ ÄyÓT≈£î e÷Á‘·yT˚ $qã&ÉTq≥T¢
#Ó|üŒ>∑\T>∑TqT).ÄyÓT >∑düTs¡T≈£î Äj·Tq qe⁄«#·THêïs¡ì }Væ≤+|ü e#·TÃqT.
ÄyÓT ì\ã&ç n|ü⁄&ÉT ‘·q u≤VüQe⁄qT Äj·Tq uÛÑT»eTT\ô|’ y˚dæq~.
Ç˝≤ neTàqT e]í+∫ nj·Týê]ì }Vü≤\ ø£+~+#·T ñ‘·ÔeT ø£$‘·«
ø£fi¯ á ø°s¡Ôq˝À Á|ü<ä]Ù+|üã&çq~.
:: 118 ::
46. #·\Te≈£î y˚&çøÏ dü]øÏ dü]

#·\Te≈£î y˚&çøÏ dü]øÏ dü]
ø£\~ø£ Vü≤] ˙ ø£s¡TDÒ e÷≈£î?
ø±j·TeTT >∑*–q ø£\T>∑T ‘√&ÉH˚
bÕj·T|ü⁄eT<äeTT\T ô|ô’ |H’ ˚
s√j·T<äT ‘·qT >∑ì s¡T#·T˝Ò yÓ<ä≈£îqT
j˚TjÓT&É Vü≤] ìqT ms¡T>∑T≥ jÓT|ü⁄&√?
ø£&TÉ |ü⁄ ì+&ç‘˚ |òTü qyÓTÆ ì+&ÉTqT
ã&ç |ü+#˚+Á~j·T |ü~\eTT\T
$&ÉTe HêX¯\TqT yÓ\j·TT ã+<Ûeä TT\T
ø£&>É ì∑ yÓ÷ø£eå TT >¬ ø’ =qTf…|⁄ü &√?
ô|≈£îÿ\T #·~$q ô|q>∑T ‘√&ÉH˚
‘Ó≈î£ ÿ\ |ü\T dü+<˚V≤ü eTT\T
jÓT≈£îÿe Áoy˚+ø£fÒX¯ ˙yÓ e÷
ìø£ÿ|ü⁄ y˚\Œe⁄ ˙∫‘·$Ô Tàø£qT?
J$‘·+˝À düTU≤\÷ ø£cÕº\÷ ‘·|üŒe⁄. #·\Te≈£î y˚&çøÏ dü]. yê{Ï˝À
|ü&ç ø=≥Tº≈£îH˚ eTeTTà ˙ ø£s¡TD e÷Á‘·y˚T >∑f…ºøÏÿ+#·>∑\<äT.
dü]øÏ dü]: Ç~ ˇø£ ‘Ó\T>∑T qT&çø±s¡eTT. ˇø£ ø=\‘· ≈£L&Ü. e÷
∫qï|ü⁄Œ&ÉT á‘·|fiü ó¯ fl, y˚sT¡ X¯q>∑ø±j·T\T >∑+|ü\˝À ‘Ó∫Ã ny˚Tàyês¡T. n|ü⁄Œ&ÉT
dü]øÏ dü] nH˚ |ü<ä∆‹˝À ø=qT≈£îÿH˚ yêfi¯fl+. ˇø£ &=≈£îÿ&ÉT _j·T´+ ÇùdÔ n<˚
&=≈£îÿ‘√ yê] e<ä› düs¡T≈£î Ç#˚Ãyês¡T.
1. á X¯Øs¡+ ∫Á‘·yÓTÆq~. Ç~ ø£*–q~ yÓTT<ä\T (|ü⁄≥Tºø£‘√H˚ nq&É+)
:: 119 ::
eT<ëìï dü+‘·]+#·T≈£î+≥T+~. ‘·qø£qï >=|üŒ<˚B ˝Ò<äqT≈£î+≥T+~.
<˚ì˙ e~*ô|≥º<äT (s√j·T<äT). ô|’>± s¡T#·T\T yÓ‘·T≈£îÿ+≥T+~. Çø£
Vü≤]ì >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø=qT≥ jÓT|ü⁄Œ&ÉT. n+<äTπø kÕ«MT! ˙ ø£s¡TD
ø±yê*.
2. ˇø£ÿkÕ] ø£&TÉ |ü⁄ ì+&ç+<ä+fÒ #ê\T |ü+#˚+Á~j·÷\T |ü~\|ü&‘É êsTT.
Ä ‘·|æÔøÏ n\yêf…Æ Ä nqTuÛÑyê\H˚ ‹]– ‹]– ø√s¡T≈£î+{≤sTT.
nø£ÿ&çqT+&ç ÄX¯\T $&ç∫ô|≥ºe⁄ ($&ÉTeyêX¯\T). ô|’>± ø=‘·Ô ø=‘·Ô
ã+<Ûë\T e∫Ã |ü&‘É êsTT. ÄKs¡T≈£î (ø£&É >∑ì) yÓ÷ø£eå TT ø√dü+ bÕ≥T|ü&˚
<Ó|⁄ü Œ&ÉT? n|üŒ{Ïøπ düeTj·TeTT $T+∫b˛‘·T+<äq&É+.
3. #·<äTe⁄\T kÕ~Û+#˚<˚MT ˝Ò<äT. m+‘· #·~$‘˚ Äìï dü+<˚Vü‰\T
ø£\T>∑T‘êsTT. (‘Ó≈£îÿ R bı+>∑T). nìïøÏ˙ ô|’q>∑\ (m≈£îÿe) z
y˚+ø£fÒX¯«sê! ˙y˚ e÷ <˚e⁄&Ée⁄. ˙ ∫‘·Ô+ kÕ«MT - eTeTTà yÓ÷ø£åeTT
yÓ|’ ⁄ü q&ç|+æ #·T.
X¯s¡D≤>∑‹. X¯s¡D≤>∑‹. n<˚ eTqqT ø£&É‘˚s¡TÃq~.
:: 120 ::
47. ∫‘·ÔE y˚&ÉTø=qπs #Ó*j·T˝≤\

∫‘·E Ô y˚&TÉ ø=qπs #Ó*j·T˝≤\
‘·‘]Ô· +∫ |ü‹MT~ ‘·\b˛‘·qTqï~
n‹eô|’ eT<äqT&ÉT nq˝≤ÁdüyÔ T˚ j·TuÀ\T
ø£‘\· T>∑ $s¡V‰ü –ï ø±^q<˚
Væ≤‘·e⁄>± es¡TD≤ÁdüyÔ T˚ j·TuÀ\T q|üŒ{Ïì
‘·‹ C…eT≥yêq\ <ä&j ç T· T#·Tqï~ ˆˆ∫‘·E
Ô ˆˆ
neTs¡>∑ q+‘·˝À yêj·Tyê´ÁdüyÔ T˚ j·TuÀ\T
e⁄eTs¡ã&ç ì≥÷ºsT¡ Œ ˝§>= sπ >¬ qT
»eT[ >∑÷&ç j·Tf…º XË’˝≤ÁdüÔy˚Tj·TuÀ\T
ÁuÛeÑ Tdæ #·qT>=+&É\T u≤sTT≥ >±ìŒ+#ÓqT ˆˆ∫‘·E
Ô ˆˆ
eTTqTø=ì|ü+‘êq düy÷Ó àVü≤HêÁdüÔ y˚Tj·TuÀ\T
eTqdüT |üse¡ XÊq eTs¡bı+<ÓqT
nìX¯eTT s¡ø>å£ ± Hêsêj·TD≤ÁdüyÔ T˚ j·TuÀ\T
|òTü q Áoy˚+ø£fXÒ ó¯ &ÉT ø±–{Ï˝À >∑÷&ÓqT ˆˆ∫‘·E
Ô ˆˆ
n\y˚T\TeT+>∑eTà Vü≤]ì ‘·\b˛dæ yê´≈£î\|ü&ÉT‘·Tqï~. n~ #·÷dæ
#Ó*ø£‘ÓÔ\T .......
z #Ó \ T˝≤sê! eTq eT+>∑ e Tà |ü ‹ jÓ Æ T q Vü ≤ ]ì ‘· \ #· T ø=ì
‘·V≤ü ‘·V≤ü |ü&TÉ #·Tqï~ (‘·‘]Ô· +#Ó). m˝≤¬>H’ ê yê]<ä]› ˙ ø£\bÕ*. Ä eTqà<∏Tä ì
ÁbÕ]ú+#·+&ç (∫‘·ÔE y˚&ÉTø=qπs).
1. #Ó\T\+‘ê eTqà<∏äTì y˚&ÉT≈£îHêïs¡T. n‘·&ÉT neTTà\bı~ ˝ÀqT+&ç
nÁkÕÔ\T n\y˚T\T eT+>∑ô|’ dü+~ÛdTü HÔ êï&ÉT. ÄyÓTqT #Ó\T\T ÄX¯Ãs¡´+>±
|ü]øÏdTü HÔ êïs¡T.
:: 121 ::
eT<äqT&ÉT ÄyÓTô|’ nq˝≤ÁdüÔ+ (nq\eTT R ì|ü⁄Œ) y˚dæq≥TºHêï&ÉT.
mes√ ø£*Œ+∫q≥Tº (ø£‘·\T>∑) ÄyÓT $s¡Vü‰–ï˝À ø±>∑T#·Tqï~.
Ä n–ïqT+&ç ø±bÕ&É&ÜìøÏ (Væ≤‘·e⁄>∑) es¡TD≤ÁdüÔ+ (es¡TDT&ÉT R
esê¸~Û<˚e‘·) y˚dæq≥TºHêï&ÉT. ÄyÓT #ÓeT≥ yêq\˝À ‘·&çdæ
eTT<äe› ⁄‘·Tqï~
2. zôVA! eT<ä q T&É T áe÷≥T yêj· T yê´Ádü Ô e TT (yêj· T Te⁄≈£ î
dü+ã+~Û+∫q~) y˚dæq≥TºHêï&ÉT. ÄyÓT ø£$T*b˛sTT (ñeTs¡ã&ç),
ÄyÓT˝ÀqT+&ç y˚&ç ì≥÷ºsT¡ Œ\T yÓ\Te&ÉT‘·Tqï$ (ì≥÷ºsT¡ Œ ˝§– sπ >¬ qT).
eT<äqT&ÉT áe÷≥T s¡r<˚$‘√&ÉT|ü&É>± (»eT[ >∑÷&ç R »+≥>±)
XË˝’ ≤ÁdüeÔ TT (ø=+&É\≈£î dü+ã+~Û+∫q~) y˚dqæ ≥TºHêï&ÉT. n+<äTøπ ÄyÓT
≈£î#·eTT\T düTŒ¤≥eTT>± ø£qã&ÉT#·Tqï$ (u≤sTT≥ ø±ìŒ+#ÓqT R yÓ\Te&ç
ø£ì|æ+∫q$).
Ç+ø=ø£ #·eT‘êÿs¡eTTqï~ø£ÿ&É. »eT[ >∑÷&çj·Tf…º XË’˝≤ÁdüÔy˚Tj·TuÀ\T
nqT<ëìì Ç˝≤ ≈£L&Ü #Ó|⁄ü Œø√e#·TÃ. s¬ +&ÉT u≤D≤\T »+≥>± ≈£L]Ã
eT+Á‹+∫ XË˝’ ≤ÁdüeÔ TT y˚dqæ ≥TºHêï&ÉT. ≈£î#·<«ä j·TeTTô|’ u≤D<ä«j·TeTT
dü+~Û+∫Hê&Éì kÕs¡d´ü eTT.
3. @$T{Ï Çìï u≤D≤\T y˚dHæ ê |ò*ü ‘·eTT sê˝Ò<ìä |ü+‘·–+∫q eTs¡T&ÉT
(eTTqTø=ì |ü+‘êq. eTTqTø=qT R Á|üj·T‹ï+#·T, ÁbÕs¡+_Û+#·T) Çø£
düyÓ÷àVü≤HêÁdüÔeTT y˚XÊ&ÉT. n|ü⁄&ÉT ÄyÓT ‘·qqT ‘êqT eTs¡∫q~.
n|ü⁄&ÉT ÄyÓTqT <ä]#˚s¡TÃ≥≈£î (s¡øÏå+|ü) Hêsêj·TD≤ÁdüÔeTT y˚XÊ&É T.
n|ü⁄&ÜyÓT |òüTqT&É>∑T y˚+ø£fÒX¯óì øö–{Ï˝À #˚]q~.
Ç+‘· ø£wüºã&Ü¶&ÉT eTs¡T&ÉT bÕ|ü+.
:: 122 ::
n+‘·sêsêú\T:
1. ‘·\b˛‘·, $s¡Vü‰–ï, #ÓeT]+|ü⁄, ì≥÷ºs¡TŒ, düyÓ÷àVü≤qeTT X¯+>±s¡
s¡dü kÕe÷Á–. Çe˙ï nqTuÛ≤eeTT\T. Ç$ nqTuÛeÑ eTT ˝ÀìøÏ e∫Ãq
|æ<|ä ü s¡dÁü bÕ|æ.Ô n+<äT#˚ á nqTuÛ≤e $uÛ≤yê<äT\qT eTs¡Tì neTTà\
e\q ø£*–q |üs¡ékÕqeTT\T>± n+<äeTT>± nqTdü+<Ûëì+∫Hê&ÉT
nqïeTj·T´.
2. Jyê‘·à |üs¡e÷‘·à˝À \j·TeT>∑T nqTuÛÑ÷‹ ≈£L&Ü Ç{Ïº nqTuÛ≤e
$uÛ≤eeTT\ |üs´¡ ekÕqyÓTÆ uÛ≤dæ+#·TqT. Ç#·≥ n\y˚T\T eT+>∑ Jyê‘·à.
kÕ«$T |üs¡e÷‘·à. Jyê‘·à kÕ<ÛäHê |ü]bÕø£eTTq ‘·|æ+∫ ‘·|æ+∫
|üs¡e÷‘·à˝À #˚s¡≈£î+&Ü ñ+&É˝Òì dæú‹ì nqTuÛÑ$+∫q |æ<ä|üH˚
$wüßíkÕj·TT»éTT ø£\T>∑TqT. <ëì ∫Á‘·DeTT n+‘·sê«Væ≤ì.
3. Jyê‘·à ªªH˚qTμμ nqT düTŒ¤sD¡ $&ÉHê&Ée˝…. n<˚ ªyÓTeÆ Ts¡|⁄ü μ. Ä ‘·sT¡ yê‹
yÓT≥Tº Hêsêj·TD düy˚Tàfi¯qeTT.
#·ø£ÿì Ä<Ûë´‘·à uÛ≤eq\ìeTT&ÉTÃø=qï X¯+>±s¡ ø°s¡Ôq.
:: 123 ::
48. ∫ìï •X¯óe⁄ ∫ìï •X¯óe⁄

∫ìï •X¯óe⁄ ∫ìï •X¯óe⁄
mqï&É÷ #·÷&ÉeTeTà sTT≥Te+{Ï •X¯óe⁄
‘√j·T+|ü⁄ ≈£îs¡T\‘√&É‘÷· >π {Ï •s¡dTü ∫+‘·
ø±j·T\e+{Ï »&É\ >∑eTT\‘√&É
ÁyÓ÷j·TT#·Tqï ø£qø£|⁄ü eTTe«\ bÕ<ë\ ‘√&É
bÕj·Tø£ j·TXÀ<ä yÓ+≥ bÕsê&ÉT •X¯óe⁄ ˆˆ∫qï •X¯óe⁄ˆˆ
eTT<äT\› y˚fifl¯ ‘√&É yÓTTs¡e+ø£ ñ+>∑sê\
ì<ä|› ⁄ü #˚‘T· \ ô|&’ ç u§<äT\› ‘√&É
n<ä|› ⁄ü #Ó≈î£ ÿ\ ‘√&É n|üŒ\|üŒ\ìq+‘·
>∑~›+∫ j·TXÀ<ä y˚TqT øö–*+#·T •X¯óe⁄ ˆˆ∫qï •X¯óe⁄ˆˆ
ã\Tô|’q bı≥º MT~ bÕ\ #ês¡\ ‘√&É
qT* y˚&ç yÓqï ‹qï H√] ‘√&É
#Ó\– H˚&<ç ˚ e∫Ã Áoy˚+ø£{≤Á~ô|’
ì*∫ ˝Àø£eTT˝…\¢ ì*|æq •X¯óe⁄ ˆˆ∫qï •X¯óe⁄ˆˆ
j·TXÀ<ä eTT+–≥ Ä≥˝≤&ÉT ∫ìï øÏwj
ºü T· ´qT düà]düTHÔ êï&ÉT nqïeTj·T´.
ø£wü©í \\T ì‘·´q÷‘·qeTT\T.
á ∫ìï •X¯óe⁄ e+{Ï yêìì mqï&É÷ #·÷&ÉeTT. eTT<äT\› ≈£î eTT<äT\› T.
Ä≥\≈£î Ä≥\T. n\¢]øÏ Ä\¢].
1. Ä≥\˝À ‘·\ ˙{Ï‘√ ‘·&çù|düT≈£îHêï&ÉT. n+<äT#˚ Ä ≈£îs¡T\T ˙{Ï‘√
(‘√j·T+|ü⁄ ≈£îs¡T\T) •s¡dTü ‡ô|’ <√>±&ÉT#·Tqï$. neTà n+<ä+>± y˚dqæ
»&É\T Ä˙{Ï‘√ ∫+‘·ø±j·T\ e˝… Áy˚˝≤&ÉT#·Tqï$. (»&É\ >∑eTT\T R
:: 124 ::
»&É\ düeT÷Vü≤eTT\T)
Ä ∫ìï |æ\y¢ ê&ÉT j·TXÀ<ä yÓqø±\ bÕsê&ÉT #·Tqï|ü⁄&ÉT ø±fi¯fl≈£î ø£{qºÏ
ã+>±s¡T eTTe«\T ÁyÓ÷j·TT#·Tqï$.
j·TXÀ<ä yÓ+≥ bÕsê&ÉT •X¯óe⁄: j·TXÀ<ä yÓqTø£ ‹s¡T>±&˚ |æ\¢yê&ÉT
n˙, yÓqTø£ j·TXÀ<ä ‹s¡T>∑T#·Tqï •X¯óe⁄ n˙ s¬ +&Ésêú\T #Ó|⁄ü Œø√e#·TÃ.
me]yÓ+≥ jÓTe] ‹s¡T>∑T#·THêïs√ - Ç~ #·eT‘êÿs¡eTT.
2. ø=+#Ó+ ˝≤yÓq’ y˚fifl¯ ≈£î yÓTTs¡e+ø£ ñ+>∑sê\T ô|≥Tº≈î£ Hêï&ÉT. yÓTTs¡e+ø£
n+fÒ ø=+#Ó+ e+ø£s¡ø£\T–q nì uÛ≤e+.Ä ñ+>∑sê\qT |üø£ÿqT+∫
#·÷ùdÔ ns¡ú#·+Á<ëø±s¡+>± e+– ñqïeqT≥.
qTqïì (ì<ä›|ü⁄) #˚‘·T\≈£î |üdæ&ç u§<äT›\T ‘=&çπ>&ÉT. u§<äT› \+fÒ
ø=+#Ó+ yÓTT<äT›>± ñqï eTTs¡T>∑T\T. ø£\yê] ø£qïj·T´ ø£<ë. ãT>∑Z\T
n<ë›\˝≤ yÓTs¡TdüTHÔ êïsTT. ‘·*¢ ªªn|üŒ\|üŒ\Tμμ nì |æ\e>±H˚ Äq+<ä+‘√
πøø£ ô|{Ïº (>∑~›+∫) ‘·|üŒ≥&ÉT>∑T\‘√ eNÃsêì |üs¡T>∑T‘√ >∑uÛ≤\Tq
j·TXÀ<äqT øö–*+#·T≈£î+≥THêï&ÉT.
n|üŒ\|üŒ\T nqTq~ ˇø£ XË’X¯eÁø°&Ü $X‚wü+.
3. á ∫ìï •X¯óe⁄≈£î ø=+#Ó+ ã*dæq bı≥º. <ëì MT<ä bÕ\T‘ê–q|ü⁄Œ&ÉT
ø±]q bÕ\ #ê]ø£\T. n|ü⁄Œ&˚ ∫*øÏq yÓqï‹qï ∫ìï H√s¡T (n|ü⁄Œ&˚
∫*øÏ rdæq yÓqï≈£î ∫s¡T yÓ#Ã· <äq+ ñ+≥T+~. <ëìH˚ qT*y˚&ç nHêï&ÉT
nqïeTj·T´). m+‘· n+<äyTÓ qÆ s¡÷|üy÷Ó ! n≥Te+{Ï n+<äyTÓ qÆ s¡÷|üeTT
‘√H˚ á ‹s¡TeT\ô|’ y˚+ø£fÒX¯ó&Ó’ yÓ\dæq yê&û <˚e⁄&ÉT. ‘êqT ì*∫
»>∑eTT\qT ì\u…{≤º&ÉT. ìC≤ìøÏ á »>±\T Äj·Tq u§»®˝À
ñHêïsTT. Äj·Tq ì\ã&ç‘˚ n$ ì\ã&çq≥Tº. Äj·Tq X¯j·TìùdÔ n$
|ü&TÉ ≈£îqï≥÷º.
:: 125 ::
49. ∫s¡T‘· qe⁄«\yê&ÉT dæHÓïø£
∫s¡T‘· qe⁄«\yê&ÉT dæHïÓ ø£
M&ÉT yÓs¡ô|s¡T>∑&ÉT dü÷&ÉyÓ dæHÓïø£
bı\düT y˚Tìyê&ÉT, uÀs¡ M|ü⁄yê&ÉT
ôd\düT yÓ÷s¡yê&ÉT dæHïÓ ø£
ø=\TdüT\ e+ø£\ ø√s¡\‘√ uÛ÷Ñ $T
yÓ\dæHê&ÉT dü÷&Éy˚ dæHïÓ ø£ ˆˆ∫s¡T‘· qe⁄«\yê&ÉTˆˆ
y˚T{Ï ≈£îs¡#y· ê&ÉT yÓT&ÉMT~ >=&É*¶
d”≥ø±\yê&ÉT dæHïÓ ø£
Ä≥<ëì u≤dæ n&É$˝À
sêø±dæ y˚≥˝≤&û p&Éy˚ dæHïÓ ø£ ˆˆ∫s¡T‘· qe⁄«\yê&ÉTˆˆ
_+ø£|⁄ü yÓ÷≥\ |æ\>¢ √$ yê&ÉT
õ+ø£ #·÷|ü⁄\yê&ÉT dæHïÓ ø£
ø=+ø£ø£ ø£*¬ø’ ø=dü] ≈£L&Ó qqTï
y˚+ø£fXÒ ó¯ &ÉT dü÷&Éy˚ dæHïÓ ø£ ˆˆ∫s¡T‘· qe⁄«\yê&ÉTˆˆ
eT<äTeT<ÛTä s¡yTÓ qÆ ‘Ó\T>∑T |ü<Cä ≤\+ ø±yê\qT≈£î+fÒ nqïe÷#ês¡T´ì
ø°sqÔ¡ \T $Hê*/#·<yä ê*. $∫Á‘·yTÓ qÆ e÷+&É©ø£ |ü<ë\T, ˝Ò‘· eTT+C…\ ˝≤+{Ï
|ü<äã+<Ûë\T áj·Tq kı‘·TÔ.
<äXÊe‘êsê\T á ø°s¡Ôq˝À m+‘· >=|üŒ |ü<ë\‘√ #Óù|Œ&√ #·÷&É+&ç.
neTàyês¡T #Ó*ø£‘ÓÔ‘√ kÕ«$T >∑T]+∫ eTT<äT› eTT<äT›>± #ÓãT‘·Tqï~.
M&ÉT ∫s¡T‘· qe⁄«\yê&ÉT. yÓs¡|ü⁄ (uÛÑj·TeTT) nqï~ ‘Ó*j·Tìyê&ÉT.
:: 126 ::
∫s¡Tqe⁄« nq&ÜìøÏ ∫s¡T‘·qe⁄« nHêï&ÉT. ∫s¡T, ∫s¡T‘·, ∫{Ïº Çe˙ï ø=+#Ó+
∫qï ø=\‘·˝À uÒ<Ûä+ dü÷∫+#˚e÷≥\T.
bı\düT y˚Tìyê&ÉT : eT‘ê‡é‘ês¡+
uÀs¡ M|ü⁄yê&ÉT : ≈£Lsêàe‘ês¡+.
uÀs¡ nqï|ü<ä+ ô|<ä› nqï ns¡ú+˝À yê&˚&ÉT. (uÀs¡ ‘·\T|ü⁄ R ô|<ä›
‘·\T|ü⁄). uÀs¡ n+fÒ eTs=ø£ ns¡úeTT eø£åeTT.
ôd\düT yÓ÷s¡yê&ÉT : es¡Vü‰e‘ês¡eTT
ôd\düT nq>± e÷qT. yÓ÷s¡ n+fÒ eTTf…º. <ä&ÛÉyÓTÆq e÷qT e+{Ï
eTTf…º ø£*–q yê&ÉT.
ø=\TdüT\ e+ø£\ ø√s¡\‘√ uÛ÷Ñ $T yÓ\dæq yê&ÉT : qdæ+Vü‰e‘ês¡eTT.
ø=\‘· >∑\ (ô|<ä›) e+|ü⁄ ‹]–q (e+ø£\) ø√s¡\T ø£*–qyê&ÉT.
y˚T{Ï ≈£îs¡#·yê&ÉT : yêeTHêe‘ês¡+.
Ç˝≤ nqïeTj·T´ e÷Á‘·y˚T nq>∑\&ÉT. y˚T{Ï (ÁX‚wü˜yÓTÆq) ≈£îs¡#·yê&ÉT
(bı{Ïyº ê&ÉT)
yÓT&É MT~ >=&É¶* d”≥ø±\yê&ÉT : |üs¡X¯ósêe÷e‘ês¡+.
yÓT&É MT<ä >=&É¶* <ë*Ã #√<äéTT\T (d”≥ø±\T - ∫≥ºø±\T -
#√<äéTT\T) #˚dæqyê&ÉT.
Ä≥<ëì u≤dæ n&É$˝À sêø±dæ y˚≥˝≤&û yê&ÉT : sêe÷e‘ês¡+
m+‘· kı>∑düT>± nHêï&û e÷≥!
_+ø£|ü⁄ yÓ÷≥\ |æ\¢>√$yê&ÉT : ø£cÕíe‘ês¡+.
ã*dæq (_+ø£|ü⁄) Áe÷≈£î\ (yÓ÷≥\) - eT~› #Ó≥¢qT ≈£L˝ÒÃ ©\
:: 127 ::
dü÷#·q. |æ\¢>√$ (eTTs¡∞) |ü≥Tº≈£îqïyê&ÉT. n+<äyÓTÆq e÷≥ Ç~. n+‘·
ã\yÓTqÆ Áe÷≈£î\T ≈£L*ÃHê&ÉT. Ç+‘· ‘˚*ø¬ q’ yÓ<Tä s¡T |ü≥Tº≈î£ Hêï&ÉT. Äj·Tq≈£î
quantity ø±<äT qualality ø±yê\q&É+.
õ+ø£ #·÷|ü⁄\yê&ÉT ø=+ø£ø£ ø£*jÓTÆ ø=dü] ≈£L&Ó qqTï : ø£*øÏ ne‘ês¡eTT.

õ+ø£#÷· |ü⁄\ yê&ÉT nq&É+˝À kı>∑ôdq’ ø£qTï\T ø£\yê&Éq&É+. uÛj
Ñ T· eTT
˝Ò ì yê&Ó ’ ø£ * øÏ s¡ ÷ |ü e TT‘√ qqTï ø=dü ] ≈£ L &ç q yê&û
y˚+ø£fXÒ ó¯ &ÉT
(m+‘· kı>∑ôd’q yê&√) #·÷&ÉT.
yÓT‘·Ôì ‘Ó\T>∑T |ü<ë\ >∑T‹Ô á ø°s¡Ôq.
:: 128 ::
50. #·÷&És¡eTà dü‘·T˝≤\

#·÷&Ése¡ Tà dü‘T· ˝≤\ k˛u≤q bÕ&Ése¡ Tà
≈£L&ÉTqïB |ü‹ #·÷&ç≈î£ &ÉT‘· Hê+#ê]
ÁoeTVü‰\øÏàå j·T≥ dæ+>±sê\ øπ eTs¡T<äT
ø±eTTì ‘·*j ¢ T· ≥ #·øÿ£ <äHê\ øπ eTs¡T<äT
k˛eTTì‘√ãT≥Tºe≥kı+|ü⁄øfi£ \¯ øπ eTs¡T<äT
ø√eT˝≤+– sT÷#·÷&ç≈î£ &ÉT‘· Hê+#ê] ˆˆ#·÷&Ése¡ Tàdü‘T· ˝≤\ˆˆ
ø£\XÊ_Û∆ ≈£L‘·Ts¡≥ >∑+;Ûsê\ øπ eTs¡T<äT
‘·\|ü ˝Àø£e÷‘·jT· ≥ <äjT· eT]@eTs¡T<äT
»\» ìyêdæìj·T≥ #·\<¢ qä y˚TeTs¡T<äT
ø=\~ MTs¡ sT÷ #·÷&ç≈£î&ÉT‘· Hê+#ê] ˆˆ#·÷&Ése¡ Tàdü‘T· ˝≤\ˆˆ
neTs¡e+~‘·jT· ≥ n{°eº TVæ≤eTπøeTs¡T<äT
neT‘·eTT#·T≥ºeT≥ Äq+<ë\πøeTs¡T<äT
‘·$T‘√ Áoy˚+ø£fXÒ ó¯ ‘êHÓe∫Ã ô|+&Ü¢&Ó
ø=yÓTs¡ej·TdüT‡sT÷#·÷&ç≈î£ &ÉT‘·Hê+#ê] ˆˆ#·÷&Ése¡ Tàdü‘T· ˝≤\ˆˆ
z dü‘T· ˝≤sê! Ç~ #Ó*ø£‘\ÔÓ qT dü+uÀ<Ûqä .#·÷&É+&ç. Çø£ÿ&É |ü‹‘√ á
#·÷&ç≈£î&ÉT‘· Hê+#ê] ≈£L&çj·TTqï~. ô|[flbÕ≥ (k˛u≤q) bÕ&É+&ç.
meØ #·÷&ç≈£î&ÉT‘· Hê+#ê]?
‘·$Tfi¯+˝À >√<ë<˚$ì #·÷&ç ≈£î&ÉT‘·Ô Hê∫Ãj·÷sY n+{≤s¡≥. >√<ë<˚$
‘êqT <Û]ä +∫q |üP\e÷\\qT kÕ«$TøÏ düeT]Œ+∫ kÕ«$Tπø ‘·qqT ‘êq+øÏ‘·eTT
#˚døæ =qï <Ûqä T´sê\T. ÄyÓT ‘êqT |üP\e÷\ <Û]ä +∫q|ü⁄&ÉT ˇø£ ‘·\yÓ+ Á≥Tø£
e÷\˝ÀìøÏ #˚]+~. n~ #·÷∫ $wüßí∫‘·TÔ&ÉT (>√<ë<˚$ ‘·+Á&ç) $wüßíe⁄≈£î
y˚πse÷\ düeT]Œ+#ê&ÉT. ø±ì $wüßíe⁄ Ä >√<ë<˚$ yÓ+Á≥Tø£ >∑\ e÷\H˚
:: 129 ::
düeT]Œ+#·eTì n&ç– eTØ n\+ø£]+#·T≈£îHêï&É≥. ‘·s¡Tyê‘· ÄyÓT kÕ«$T
yê]ì ô|+&Ü¢&çq~.
ÄyÓT \ø°àå dü«s¡÷|ü+ ø£qTø£ á ø°sqÔ¡ ˝À nqïeTj·T´ ÄyÓTqT düT‹Ô düTHÔ êï&ÉT.
1. ÄyÓT kÕøå±‘·TÔ \ø°àå dü«s¡÷|üeTT. Çø£ n\+ø±sê\πø$T ø=s¡‘?· (ns¡T<äT
R ÄX¯Ãs¡´+, n|ü⁄s¡÷|ü+)
ÄyÓT eTqà<∏äTì ø£qï‘·*¢. Çø£ #·ø£ÿ<äqeTT\ πø$T ns¡T<äT?
ÄyÓT #·+Á<äTì (k˛eTTì) ‘√ãT≥Tºe⁄. ø±ã{Ïº ø£fi\¯ ø±D≤∫. kı+ô|q’
ø£fi¯\ πø$T ø=<äe?
á >√<ë<˚$ ˇø£ÿe÷≥˝À #ÓbÕŒ\+fÒ ø√eT˝≤+–
2. ÄyÓT bÕ\ø£&*É øÏ (ø£\XÊ_Û)∆ ≈£L‘·Ts¡T. Çø£ >∑+;Ûs>¡ T∑ D≤ìøÏ @$T $T‹?
ÄyÓT ˝Àø£e÷‘·. Çø£ ø£s¡TD (<äj·T) πø$T ‘·≈£îÿe?
ÄyÓT≈£î |ü<äàeTT ìyêdü+ (»\» ìyêdæì) Çø£ #·\¢<äHêì πø$T
n|ü⁄s÷¡ |ü+?
áyÓT≈£î m{Ïº |ü]$T‘·T\÷ ˝Òe⁄ (ø=\~ MTs¡T).
3. ÄyÓTeTT+<äT neTs¡T\T e+– qeTdüÿ]kÕÔsT¡ (neTs¡e+~‘·) Çø£ ÄyÓT
eTVæ≤eT\T ø£*–j·TT+<äq&É+˝À ÄX¯Ãs¡ý˚T$T{Ï?
neT‘·+ Ä$&É |ü⁄{+ºÏ {Ï #·T≥º+ (neT‘·+ bÕ\düeTTÁ<äeTT˝ÀH˚ |ü⁄{+Ïº ~)
Çø£ ÄyÓT Äq+<ädü«s¡÷|ü+ >∑T]+∫ #Óù|Œ<˚eTTqï~?
Áoy˚+ø£fXÒ «¯ s¡Tì ÄyÓT ø√]e∫Ã ô|+&Ü¢&qç ~.
Ç+‘·ø° ÄyÓT ej·Tôd+‘√ ‘Ó\TkÕ? ∫qï ej·Tùd (ø=$T] ej·TdüT‡.
u≤\´ øöe÷s¡ j·TÚeq e<ë∆bÕ´\T ej·TdüT≈£î k˛bÕHê\T.
j·TÚeHês¡+uÛ≤ìøÏ eTT+<äT <äX¯ ø=$T] ej·TdüT)
:: 130 ::
$X‚cÕ+X¯+:
»>∑‘·TÔ ˝Àì Jesê•øÏ yê{Ïyê{Ï |ü⁄D´|ü]bÕø£eTT e\q ø=ìï ø=ìï
$uÛ÷Ñ ‘·T\T neTs¡T‘êsTT. ˇø£]øÏ <Ûëq´+ m≈£îÿe |ü+&ÉT‘·T+<äqTø√+&ç. n~
ˇø£ $uÛ÷Ñ ‹. ˇø£]øÏ Á|ü‹#√{≤ $»j·T+ \_ÛdTü +Ô <äqTø√+&ç. n~ ˇø£ $uÛ÷Ñ ‹.
á $uÛÑ÷‘·T\˙ï \ø°åàdü«s¡÷bÕ\T nì #ÓãT‘ês¡T. <Ûëq´ düeT~∆ <Ûëq´\øÏåà.
$»j·T ˝≤uÛÑ+ »j·T\øÏåà Ç‘ê´<äT\T.
á ø°sqÔ¡ ˝À #·÷&É+&ç. ø±eTTì ‘·*¢ j·T>∑T≥ e\q áyÓT≈£î kÂ+<äs´¡ eTT,
k˛eTTì ‘√ãT≥Tºe>∑T≥#˚ düø£\ ø£fi≤dü+|ü<ä, ˝Àø£e÷‘· j·T>∑T≥e\q
<äj÷· düeT~∆, ø£\XÊ_∆ ≈£L‘·Ts¡>T∑ ≥e\q >±+;Ûs´¡ eTT, »\»yêdæì j·T>∑T≥#˚
#·\¢<äqeTT, neTs¡e+~‘· j·T>∑T≥#˚ eTVæ≤eT, neT‘·|ü⁄ #·T≥º]ø£eTT#˚
Äq+<äd«ü s¡÷|üeTT dæ~+∆ ∫q≥T¢ #Ó|Œü ã&É~¶ . Ç~ ì»eTTq≈£î dü]>± e´‹]ø£eÔ TT.
ÄyÓT ‘·*¢ j·T>∑T≥#˚‘·H˚ ø±eTT&ÉT kÂ+<äs¡é+‘·T&Ó’Hê&ÉT. $T–*qeìïj·TT
nfÒ¢ nq«sTT+#·Tø=qe˝…qT. ø£fi≤dü+|ü<,ä <äjT· , >±+;Ûs´¡ eTT Ç‘ê´~ >∑TDeTT\T
uÛÑ>∑e~«uÛÑ÷‘·T\T. Ä $uÛÑ÷‘·T\ìïj·TT \ø°åàdü«s¡÷|üeTT\T.
Ç≥T¢ ø±s¡´ø±s¡DeTT\qT $|üs´¡ j·TeTT>± #Ó|⁄ü Œ≥ ˇø£ ø£$‘·«ø£fi.¯ n{Ïº
ø£eq yÓ’∫Á‹ nqïeTj·T´≈£î ≈£LdüT $<ä´.
Ç+ø=ø£ $wüjT· eTT. Ç{Ïº ñ‘·ÿ wü‘º · ÄyÓTø¬ ≥T¢ e∫Ãq~? ÄyÓT dü«s¡÷|üyT˚
$uÛ÷Ñ ‘·T\ düe÷Vü‰s¡yTÓ f…q¢Æ ~? ÄyÓT Áù|eT‘√ @$\Tej·TTq÷ ˝Òì ˇø£ yÓ+Á≥Tø£
kÕ«$TøÏ düeT]Œ+∫q~. <ëì |òü*‘·y˚T ÄyÓTø° yÓ’uÛÑeeTT. |üs¡e÷‘·à≈£î @$T
düeT]Œ+∫‹$ j·Tqq~ eTTKéTT ø±<äT. uÛÑøÏÔ‘√ Áù|eT‘√ @ dü«\ŒeTT
düeT]Œ+∫qq÷ \øÏåà>± ($uÛÑ÷‹>±) eTq≈£î <ä≈£îÿqT. ÄyÓT kÕøå±‘·TÔ \ø°åàj˚T
jÓÆTq~.
:: 131 ::
51. #˚] j·TXÀ<ä≈£î •X¯ó$‘·&ÉT
#˚] j·TXÀ<ä≈£î •X¯ó$‘·&ÉT
<Ûës¡TDÏ ÁãVü≤à≈£î ‘·+Á&çjT· Tì‘·&TÉ
kı\dæ #·÷∫qqT dü÷s¡´#·+Á<äT\qT
\* yÓ<»ä ˝…&¢ TÉ \ø£Då T&ÉT
ì*∫q ì\Te⁄q ìœ\ <˚e‘·\
ø£*–+#·T düTs¡\ >∑ìy√ sTT‘·&ÉT ˆˆ#˚] j·TXÀ<ä≈£îˆˆ
e÷≥˝≤&çqqT eT] j·TC≤+&ÉeTT\T
ø√≥T\T y=&ÉyTÓ {Ï >∑TDsê•
˙≥>∑T q÷s¡TŒ\ ìœ\ y˚<eä TT\T
#ê≥Tq q÷¬s{Ï düeTTÁ<ä$T‘·&ÉT ˆˆ#˚] j·TXÀ<ä≈£îˆˆ
eTT+–≥ u§\dæq yÓ÷Vü≤q e÷‘·à\
u§+–+#˚ |òTü q |ü⁄s¡Twüß&ÉT
dü+>∑‹ e÷e+{Ï X¯sD¡ ≤>∑‘T· \≈£î
dü+>∑eTT Áoy˚+ø£{≤~Û|⁄ü &ç‘&· TÉ ˆˆ#˚] j·TXÀ<ä≈£îˆˆ
á‘·&ÉT j·TXÀ<äqT #˚]q •X¯óe⁄. j·TXÀ<ä á u≤\TìøÏ ø£qï‘·*¢
ø±<äT. ô|+|ü⁄&ÉT ‘·*¢j·Tì <Ûä«ì.
•X¯óe⁄ nq&É+ e\¢ ∫ìïyê&ÉqT≈£îH˚s¡T. Äj·Tq ÁãVü≤à≈£î ø£qï‘·+Á&ç.
ÁãVü≤àH˚ m+<äT≈£î #Ó|üŒ&É+? ÁãVü≤à düwæºø£s¡Ô. á »>∑‘·Ô+‘ê dü wæº+∫qyê&ÉT.
eT] á‘·&√ ? düwæºø£s¡ÔH˚ düõ+∫qyê&Éì #·eT‘êÿs¡+.
á <˚e⁄ì $wüj·÷\T ÄX¯Ãs¡´ø£s¡eTT\T
1. áj·Tq |üs¡e•+∫ (kı\dæ) #·÷∫q#√ dü÷s¡´#·+Á<äT\≈£î ªª\*μμ
:: 132 ::
yÓ<ä»\¢>∑\ \ø£åDeTT ø£\yê&ÉT.
\* R Áø£eTeTT, Áù|eT, ñ‘ê‡Vü≤eTT, ˇ|æŒ<äeTT, $ø±düeTT Ç‘ê´~
ns¡eú TT\Tqï$.
nìï ns¡úeTT\÷ á yêø£éTTq dü]b˛e⁄qT.
dü÷s¡´#·+Á<äT\T kÕ«$T H˚Á‘·eTT\T ø£<ë. Äj·Tq #·÷|ü⁄ yê]øÏ $ø±düeTT
≈£Ls¡TÃqT. ñ‘ê‡Vü≤yÓTT<ä$+#·TqT. Áù|eT‘√ »>∑‘·TÔqT ø±bÕ&ÉT
X¯øìÔÏ #·TÃqT. yêìøÏ Áø£eT$ø±düeTT (ˇø£<ëì |æ<|ä ü ˇø£{Ï Á|üø±•+#·T≥)
≈£Ls¡TÃqT. yêìøÏ ˇ|æŒ<äeTT ≈£Ls¡TÃqT. Ç≥T¢ ˇø£ |ü<äeTTq≈£î >∑\
HêHês¡úeTT\T Ä dü+<äs¡“¤eTTq≈£î dü]b˛e⁄ q≥T¢ #Ó|ü⁄Œ≥ ø£$ÁãVü≤à
‹ø£ÿq |ü<ä∆‹. ÇB á |ü<äeTT˝Àì yÓ’∫Á‹.
áj·Tq ì\ã&çq #ê\TqT. <˚e‘·\ q+<ä]ì (ìœ\ <˚e‘·\) düõ+#·T
(ø£*–+#·T) >∑ìe+{Ï yê&ÉT. m+‘· ‘·$«qq÷ ‘·s¡>∑ì~ >∑ì.
eT]jÓTTø£ ∫qï $wüj·TeTT. kı\dæ #·÷∫qqT dü÷s¡´#·+Á<äTª\qTμ
nì ~«rj·÷ $uÛÑøÏÔ yê&çHê&ÉT nqïeTj·T´ (ìHé, qTHé, \Hé, ≈£L]Ã,
>∑T]+∫ - ~«rj·T). kÕ<Ûës¡DeTT>± dü÷s¡´#·+Á<äTμ\≈£îμ nì wüw”˜
$uÛÑøÏÔ yê&Éã&ÉTqT (øÏHé, ≈£îHé, jÓTTø£ÿ, ˝ÀHé, ˝À|ü\Hé - wüwæ˜ ). Ç≥T¢
ˇø£ $uÛÑøÏÔøÏ eT]jÓTTø£ $uÛÑøÏÔ yê&ÉT≥ ˝Àø£eéVü‰s¡eTTq qTqï<˚.
2. á <˚e⁄&ÉT e÷≥˝≤&çq #ê\T. ø√{≤¢~ ÁãVü‰à+&ÉeTT\T |ü⁄≥Tºø=ì
e#·TÃqT. ˇø£e÷≥˝À nC≤+&ÉeTT\T düõ+|ü >∑\&Éì kÕe÷Hê´s¡eú TT.
Äj·Tq j·TXÀ<ä≈î£ e÷{≤¢&TÉ #·÷ nìï ÁãVü‰à+&ÉeTT\÷ H√≥ #·÷|æHê&ÉT
ø£<ë. Ä >±<ÛäqT <Ûä«ì+|üCÒdüTÔHêï&çø£ÿ&É.
}|æs¡T\˝À n+<äeTT (˙≥T)>± y˚<äsê•ì $X¯<ä|üs¡#˚ (#ê≥T)
düeTTÁ<äeT+‘·{Ï $XÊ\T&ÉT. (Ä+>∑e¢ TTq neat nìq X¯óÁuÛ‘Ñ .· ‘Ó\T>∑Tq
˙≥T nìq n+<äeTT)
:: 133 ::
3. eTT+<äT á‘·&ÉT ø£ì|æ+∫q (bı\j·TT R dü+#·]+#·T) Ä‘·à˝À
yÓ÷Vü≤$eX¯‘· ø£*–+#˚ yê&ç‘·&ÉT.
Ç+<äT˝À ˇø£ #·eT‘êÿs¡eTT+~. áø£‹ì X¯ó<ä∆ edü+‘· sê>∑eTT˝Àq÷,
yÓ÷Vü≤qsê>∑eTT ˝Àq÷ dü«s¡|üs¡∫ bÕ&ÉT<äTs¡T. (Hêø° sê>∑eTT\T
>∑T]Ô+#·T≥ ‘Ó*j·T<äT. Äj·÷ ø°s¡Ôq\ ô|’q dü÷∫+∫q sê>∑eTT\qT
ã{Ïº Á>∑V≤æ +∫q $wüjT· $T~). Ä <˚e<˚e⁄&TÉ eTH√H˚Á‘·eTTq≈£î ø£ì|æ+∫q
#ê\TqT. yÓ÷Vü≤q sê>∑eTT Ä‘·à˝À qTbıŒ+>∑Tqì eT]jÓTTø£ ns¡eú TT.
nq>± á ø°s¡Ôq yÓ÷Vü≤qeTT˝À bÕ&ÉT≥j˚T nqïeTj·T´≈£î ÇwüºeTì
eTq≈£î ‘Ó*j·TT#·Tqï~.
dü+>∑‹ / dü+>∑eTT - á |ü<äeTT\≈£î #˚]ø£ ≈£L&çø£ yÓTT<ä\>∑Tq$
ns¡eú TT\T. X¯sD¡ ≤>∑‹ #˚dæ <ä]#˚]q e÷uÀ+≥¢qT <ä]#˚sT¡ Ãø=qTyê&û
‹s¡Ty˚+ø£{≤BÛXó¯ &ÉT.
:: 134 ::
52. #·+<äe÷eT sêy√ C≤_*¢ sêy√

#·+<äe÷eT sêy√ C≤_*¢ sêy√
≈£î+<äq|ü⁄ ô|&’ ç ø√s¡ yÓqïbÕ\T ‘˚y√
q>∑TyÓ÷eTT #·øÿ£ qj·T´≈£î q\Te |ü⁄{Ï+º ∫q ‘·+Á&çøÏ
ì>∑eTeTT\+<äT+&˚ n|üŒ≈£î e÷ ˙\es¡Tìí ø°
»>∑yÓT\¢ j˚T*q kÕ«$TøÏ #·ø£ÿì Ç+~s¡ eT>∑ìøÏ
eTT>∑T]øÏ yÓTT<ä˝q’… |òTü qTìøÏ e÷ eTT<äT\› eTTsê] u≤\TìøÏ
ˆˆ#·+<äe÷eTˆˆ
‘Ó*<ä$Tà ø£qTï\ y˚T{ÏøÏ ‹j·T´ì e÷≥\ >∑TeTà≈£î
ø£*øÏ #˚‘·\ ø√&Ó≈£î e÷ ø£‘·\ø±] sT÷ _&É¶≈£î
≈£î\eTT<ä]∆ +∫q |üf≈º… î£ eT+∫ >∑TDeTT\T ø£*–q ø√&Ó≈î£
ì\TyÓ\¢ ì+&Éu§j·÷´]øÏ qeì<ÛTä \ #·÷|ü⁄\#·÷ùd düT>∑TDTq≈£î
düTs¡\ >±∫q <˚es¡≈£î #·T+#·T>∑s¡T&ÉT HÓøÏÿq >∑_“øÏ
HÓs¡yê~ ãT<äT∆\ ô|<ä›≈£î e÷ ˙≥T#˚‘·\ |ü{ÏºøÏ
$s¡T\ $+{Ïyêì nj·T´≈£î y˚y˚\T s¡÷|ü⁄\ kÕ«$TøÏ
dæ]$T+#·T HÓsy¡ ê~ C≤D≈£î e÷ Áo y˚+ø£≥Hê<ÛTä ìøÏ
ãTC≤®sTT\≈£î #·+<äe÷eT sêyÓ, C≤_*¢ sêyÓ nì bÕ&ç $ì|æ+∫
nqï+ô|≥º&+É ìÁ<ä|⁄ü #·Ã&É+ ‘Ó*–fi¯fl˝À ì‘·´ø£‘·´+. nsTT‘˚
#·+<äe÷eT sêyÓ C≤_*¢ sêyÓ
ø=+&ÓøÿÏ sêyÓ ø√{Ï|Pü \T ‘˚yÓ
:: 135 ::
Ç˝≤ @y˚T$T ‘˚yê˝À #Ó|Œæ n˙ï ‘Ó∫Ã e÷ bÕbÕsTTøÏe«y˚ nì bÕ&É‘ês¡T
‘Ó\T>∑T ‘·\T¢\T.
ø±˙ nqïeTj·T´ ˇø£ÿ yÓqïbÕ\T e÷Á‘·y˚T ‘ÓeTàì #ÓãT‘·THêï&ÉT
#·+Á<äTìøÏ. m+<äTø√ ‘Ó\TkÕ? á yÓqï\T, bÕ\T á ∫ìï ø£wüßíìøÏ m+‘·
Çwüyº ÷Ó . n$ ìy˚<qä #˚ùdÔ #ê\T. ne‘·* yê]øÏ n&ç–qe˙ï ‘êH˚ sTTkÕÔ &TÉ .
#·+<äe÷e÷ sê, C≤_*¢ sê
≈£î+<äq|ü⁄ ô|&’ ç ø√s¡: ø√s¡ n+fÒ –HÓï. ø√sê–HÓï \q&É+ ≈£L&Ü ø£<Tä .›
Çø£ ≈£î+<äqeTT nHêï ã+>±s¡y˚T. ô|’&ç nHêï ã+>±s¡y˚T. ≈£î+<äq|ü⁄ ô|’&ç
–HÓï nHêï&ÉT ø£f…º|ü⁄\¢, ∫esêKs¡T nqï≥Tº.
|ü\¢$ yÓTT<ä\T ô|fÒºùd&ÉT. Çø£ #·+<äe÷eTqT ‘Ó∫ÃeTàq&ÜìøÏ @MT
nø£ÿs¡˝<Ò Tä . n+<äT#˚‘· eT÷&ÉT #·sD¡ ≤\÷ ∫ìïø£wüßìí $X‚wDü ≤\‘√ ì+|æyX˚ Ê&ÉT.
á yÓqï bÕ\T ã+>±s¡T –HÓï˝À ‘Ó∫Ã
1. qe⁄«yÓ÷eTT yêìøÏ, ÁãVü≤àqT ø£qï‘·+Á&çøÏ, y˚<ë\˝À ñ+&˚ yêìøÏ,
˙\ es¡Tìí ø°, »>∑‘T· HÔ ˝˚ Ò yêìøÏ, \ø°àå <˚$ ô|ì$T{Ïø,° eTT>∑TsZ j
¡ ·T´\˝À
|òüTqTìø°, eTT<äT›\ eTTsê]ø°
2. ‘Ó\¢ |ü<äàeTT\ e+{Ï ø£qTï\T ø£\yêìø°, ‹j·T´>± e÷≥˝≤&˚ yêìø°,
#·ø£ÿì |üqT\T (ø£*øÏ |üqT\T) #˚ùdyêìø°, e÷≥ø±] (ø£‘·\ø±])
_&É¶&çø°, ≈£î\+ ì\u…{Ïºqyê&çø°, eT+∫ >∑TDe+‘·Tìø°,
ì\TyÓ\¢ ˇj·÷´s¡+ ø£\yêìø°, #·÷|ü⁄\˝À qeì<ÛäT\T ‘=DÏøÏdü˝≤&˚
yêìø°
3. <˚e‘·\qT s¡øÏå+#˚ yêìø°, ∫qï (#·T+#·T) >∑s¡T&ÉTì mπøÿyêìø°, ãT~∆
H˚sŒ¡ ]‘·q+ ø£\yêìø° (HÓsy¡ ê~ R H˚sŒ¡ ]), ˙≥T (#·øÿ£ ì) #˚‘\· yêìø°,
eTqà<ÛTä ì ($s¡T\ $+{Ïyê&ÉT) ‘·+Á&çø,° y˚\y˚\ s¡÷|ü⁄\ yêìø°, $T+∫q
:: 136 ::
XÀuÛÑ\‘√ C≤D‘·qeTT #·÷ù|yêìø°, Çìï>∑TDeTT\T ø£*–q e÷
Áoy˚+ø£≥Hê<ÛTä ìø° ÇsTT´.
e÷qe⁄\ #·+<äe÷eT bÕ≥˝À #·+<äe÷eT≈£î ÁbÕ<Ûëq´+. <˚e⁄ì
#·+<äe÷eT bÕ≥˝À kÕ«$TøÏ ÁbÕ<Ûëq´+ nì >∑T]Ô+#ê*.
eTs=ø£ e÷≥. ∫qïø£wüßíìøÏ ‹j·T´ì $X‚wüD≤\T ≈£î|üŒb˛XÊ&ÉT
nqïeTj·T´ á bÕ≥˝À.
Ç˝≤+{Ï ø°s¡Ôq\T ∫qï|æ\¢\≈£î H˚sêŒ*. Bì˝À Á|ü‹ $X‚wüD+˝Àì
$X‚w+ü yês¡T ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ yê]˝À õC≤„dü ô|s¡T>∑T‘·T+~. ‘·<ë«sê
|ü⁄sêD >±<∏ä\÷ ‘Ó\TkÕÔsTT. ‘Ó\T>∑T |ü<ë\÷ ‘Ó\TkÕÔsTT.
:: 137 ::
53. p≥T<äHê\yê&Ée⁄ düTÁê qs¡dæ+Vü≤
p≥T<äHê\yê&Ée⁄ düTÁê qs¡d+æ Vü≤
bÕ{Ï+∫ ìqTï y˚TeTT |ü+–+#˚yês¡e÷
yÓTT>∑eTT dæ+Vü≤|ü⁄s¡÷|ü⁄ yÓTT– yÓTÆ e÷ìdæ s¡÷|ü⁄
õ– ‘=&É MT<ä≥ ÁoeTVü‰\øÏåà
‘·>T∑ ˙≈£î ì≥Te+{Ï ‘·>e∑ ⁄˝…˝≤¢ C…\T¢
jÓTø£düπøÿ˝≤&É e÷≈£î H˚\j·T´ ìqTïqT ˆˆp≥T<äHê\yê&Ée⁄ˆˆ
ø£{qºÏ ~ ô|&’ øç ±dü ø£+ãeTT˝Àq ñìøÏ
HÓ≥Tºø=qï qe⁄«\T ˙˝Àìy˚
Ç{Ïyº ˝Ó ≤¢ ˙ø£eTs¡T mìï˝Òe⁄ ˙#˚‘\· T
n{Ïº≥ºì ìqTï e÷≈£î n&ÉT>∑H˚$T{ÏøÏ ˆˆp≥T<äHê\yê&Ée⁄ˆˆ
neTs¡T\ øπ *ø£e⁄ ndüTs¡T\≈£î yÓ]’ $
s¡eTD Á|üV‰ü <¢ Tä q≈£î s¡ø≈å£ î£ &Ée⁄
ø=eT¬s’ Áoy˚+ø£{≤Á~ ø=‘·\Ô T ˙ >∑TDeTT\T
düeTTø±q |ü\Te÷s¡T dü+‘·d+æ #˚ $Tø£qT ˆˆp≥T<äHê\yê&Ée⁄ˆˆ
nôVAã\ qs¡d+æ VüQìô|’ ø°sqÔ¡
p≥T<äqeTT R ndü‘·éTT, yÓ÷düeTT
kÕ«MT! ˙e⁄ yÓ÷dü|Pü ]‘·yTÓ qÆ dü«uÛ≤eeTT ø£\yê&Ée⁄. (dü+Ô uÛeÑ TT ˝ÀqT+∫
}Vü≤ø£+<äì s¡÷|ü+‘√ e∫Ã <ëqe dü+Vü‰s¡+ #˚jT· &É+ ø=+#Ó+ yÓ÷dü|Pü ]‘·yTÓ qÆ
ø±s¡´Áø£eTeTq&É+). z #·ø£ÿì yÓT&É ø£*–q (düTÁê) qs¡dæ+Vü≤<˚e⁄&Ü!
˙˝À ñqï ndü‘ê´\÷, bı+<ä÷ bı+‘·Hê˝Òì<äq+ m‹Ô#÷· |æ (bÕ{Ï+∫)
ìqTï <Ó|æŒbı&Ée >∑\ yês¡e÷? (|ü+–+#˚ yês¡e÷?) ø±eTT nq&É+.
:: 138 ::
#·sD¡ ≤\˝À kÕ«$T˝À >∑\ ø=ìï bı+‘·q ˝Òì $wüj÷· \T #ÓãT‘·THêï&ÉT.
1. eTTKeTT dæ+Vü≤|ü⁄ s¡÷|ü⁄. $T–*q X¯Øs¡eTT eTìwæ s¡÷|ü⁄. ô|’>±
‘=&Éô|’ yÓTs¡Tdü÷Ô (õ–) eTVü‰\øÏåà. Ç˝≤+{Ï ≈£î<äs¡ì $wüj·÷\T
(‘·>T∑ e⁄\T) ˙πø #Ó\T¢‘êsTT. y˚TeTT ìqTï mø£døπü ÿ˝≤&É >∑\e÷? Ä&É˝eÒ TT
nq&É+.
2. ø£{Ïºq~ >√Nb˛dæ ø£{Ïºq ã+>±s¡T |ü+#· (ô|’&ç ø±dü. ø±dü R >√Nb˛dæ
ø£{Ïºq |ü+#·). dæ+Vü≤+ |ü+#· ø£≥º&Éy˚T$T≥ì. ñ+&˚~ düÔ+uÛÑeTT˝À.
dæ+Vü≤|ü⁄ yÓ÷eTT˝À n‹X¯j·TyÓTÆq (HÓ≥Tºø=qï) qe⁄«. Ç˝≤ ˙e⁄
neT]+#·T≈£îqï #˚‘·˝…H√ï! n<˚$T{Ï Ç<˚$T{Ï (n{Ïº≥ºì) y˚Ty˚TyÓTÆHê
ìqï&É>∑>∑\e÷? (e÷ø£&É>∑H˚{ÏøÏ?)
3. <˚e‘·\≈£î Á|üuÛÑTe⁄e⁄. sêø£ådüT\≈£î X¯Á‘·Te⁄e⁄. ˇø£]‘√ $TÁ‘·‘·«+
eTs=ø£]‘√ X¯Á‘·T‘·«+ nq&É+. Á|”‹‘√ Á|üV‰ü <¢ Tä ì s¡ø+åÏ #˚yê&Ée⁄. n‘·&TÉ
<ëqe⁄&Ó’Hê s¡øÏå+∫‹eq&É+.Áoy˚+ø£{≤Á~ô|’ n+<ä+>± yÓ\dæq ˙
>∑TDeTT\T ø=‘·Ô\÷ $+‘·\÷q÷.
y˚TeTT ìqTï <ä]Ù+∫ dü+‘√wæ+#Ó<äeTT.
y˚Ty˚TyÓTÆHê m‹Ôbı&Ée <ä–qyês¡e÷? n+≥÷H˚ mìï $wüj·÷\˝À
m‹Ôbı&ç#ê&√! nB nqïeTj·T´ >∑&ÉTdüT<äq+!
:: 139 ::
54. CÀ n#·T´‘êq+<ä CÀCÀ eTT≈£î+<ä
CÀ n#·T´‘êq+<ä CÀCÀ eTT≈£î+<ä
sêyÓ |üse¡ ÷q+<ä sêeT>√$+<ä
q+<äTì+≥qT CÒ] qj·TeTT MTs¡+>∑
#·+Á<äe<äq\T ˙≈£î ùde ùdj·T+>∑
n+<äeTT>∑ yê]+&É¢ Hê&ÉT#·T+&É+>∑
eT+<ä\≈£î <=+>∑ e÷eTT<äT› s¡+>∑
bÕ\yêsê•˝À |üe[+∫Hêe⁄
u≤\T>± eTTqT\ ø£uj ÑÛ T· $T∫ÃHêe⁄
y˚T\T>± edüT<˚e⁄ ≈£î<äsTT+∫Hêe⁄
u≤\T&Ó’ j·TT+&ç >√bÕ\T&ÓH’ êe⁄
n≥Tº >∑{Ïºq MT>∑&Éf…º ‹Hêï&˚
|ü{Ïº ø√&É\T eT÷‹ ô|’ sêdæHê&˚
nf…º ‹HÓqì n‘·Ô j·T&ÉT>∑ $Hêï&˚
>∑{>ºÏ ± sTT~ <=+>∑ ø=≥TºeTHêï&˚
>=\¢yê]+&É≈¢ î£ qT >=ãT“qqT uÀsTT
ø=\¢\T>∑ Á‘ê– ≈£î+&É\TqT H˚sTT
#Ó\T¢Hê eT>∑yê+Á&É C…\– sT÷XÊsT÷
∫\¢‘q· eTT\T ùdj·T #Ó\T¢q≥y√sT÷
sπ |ü˝¢… dü‘T· ˝…\¢ >√|ü+ãT‘√qT
>√|üeTà MT ø=&ÉT≈£î e÷sTT+&É˝¢ ÀqT
e÷|ü⁄>±H˚ e∫Ã e÷e÷qeTT\qT
˙ bÕ|ü&˚ #Ó]#Ó H˚eT+<äTeTeTà
:: 140 ::
ˇø£ì j·÷*ì <Ó∫Ã ˇø£ìø£&É u…{Ïº
»>∑&eÉ TT\T >∑*|æ+∫ dü‹|ü‘T· \ ã{Ïº
|ü>\∑ T q\TC≤eTT\TqT u≤\T&Óq’ {Ïº
eT>∑Hê+Á&É CÒ|{ü ºÏ eT<äqT&Ó’ q{Ïº
n+>∑Eì >∑qï e÷j·Tqï sTT≥Tsêsê
ã+>±s¡T–HÓï˝À bÕ\Tb˛ùdsê
<=+>∑ ˙eì dü‘T· \T bı+>∑T#·THêïsê
eTT+–≥ Hê&Ésê yÓ÷Vü≤Hêø±sê
>√es¡q∆ +u…\¢ >=&ÉT>∑T>± ã{Ïº
ø±es¡+ãTq qTqï ø£+düT ã&É>={Ïº
˙e⁄ eT<ÛTä sê|ü⁄s¡eTT H˚\ CÒ|{ü ºÏ
Øƒ$‘√ H˚*q <˚eø° |ü{Ïº
n+>∑T>± <ëfi¯flbÕø£qïj·T´ #ê\
X¯+>±s¡ s¡#·q>± C…ô|Œ˙ CÀ\
dü+>∑‹>∑ düø£\ dü+|ü<ä\ ˙y˚fi¯
eT+>∑fie¯ TT ‹s¡T|ü≥¢ eT<äq>√bÕ\
Ç~ ‹s¡T|ü≥¢ eT<äq>√bÕ\kÕ«$TøÏ nqïeTj·T´ bÕ&çq CÀ\bÕ≥.
‘Ó\T>∑THê≥ ‘·\T¢\T ‘·eT _&É¶\qT Hêsêj·TD dü«s¡÷|ü⁄\T>± uÛ≤$+∫ bÕ&˚
CÀ\. Ç~ ‘Ó\T>∑T C≤‹øÏ nqïeTj·T´ ø±qTø£.
z Äq+<ä dü«s¡÷bÕ (|üs¡e÷q+<ä), n#·T´‘ê! eTT≈£î+<ë! sêe÷!
>√$+<ë! CÀCÀ! CÀCÀ!
1. q+<äTì sTT+≥ y˚T\T (qj·TeTT) >± #˚]Hêe⁄. #·+Á<äeTTKT˝…q’ >√|æø\£
ùde\+~Hêe⁄. yê]+&É¢˝À Ä≥˝≤&çHêe⁄. e÷ q+<äÁe»eTTq≈£î
(eT+<ä) eTT<äT›<=+>∑e⁄.
:: 141 ::
2. bÕ\düeTTÁ<äeTT˝À |üe«[+∫Hêe⁄. ∫qï‘·qeTT˝ÀH˚ (u≤\T>±)
eTTqT\≈£î nuÛj
Ñ T· $T∫ÃHêe⁄ (sêe÷e‘ês¡+). edüT<˚e⁄q≈£î |ü⁄{ÏHº êe⁄.
u≤\T&Ée⁄, >√|üu≤\T&Ée⁄ ◊Hêe⁄.
3. bÕ\ô|’ ‘Ó≥Tº>∑{Ïºq MT>∑&É ‹Hêïe⁄. ø=+#Ó+ MT>∑&É ø√&É\T eT÷‹øÏ
sêdæHêe⁄. n‘·Ô>±s¡T MT>∑&É ˙y˚ ‹qïyê j·Tì ø√&É*ì n&É>∑&É+
$Hêïe⁄. ne⁄qT <=+>∑ sTT<˚ ‹qï~ nì#Ó|Œæ ø√&É*ì ø=≥ºeTHêïe⁄.
4. >=\¢ sTTfi¯fl≈£î y˚>∑y˚T (>=ãT“q) b˛sTT ≈£î+&É\˝Àì H˚sTT, bÕ\T
$T‹MT] (ø=\¢\T>∑) Á‘ê–Hêe⁄. Ä >=\¢\ e<ä› n\¢]|üqT\T
(∫\¢‘·qeTT\T) ùdj·TT≥ #Ó\T¢Hê z e≥|üÁ‘·XÊsT÷! áXÊsT÷ nì
j·TTqï~ yÓTT<ä{Ï ªsT÷μ #Ó\–˝Àì – øÏ |ü⁄¢‘·s¡÷|ü eTqTø=+<äTqT.
5. sπ |ü˝˝¢… Àì >√|æø\£ +<äs÷¡ ø√|ü+‘√ j·TXÀ<ä≈î£ z >√|üe÷à! ˙ ø=&ÉT≈£î
e÷sTTfi¯fl≈£î Nø£{|Ï &ü >É ±H˚ e∫Ã e÷ e÷q<Ûqä eTT ø=\¢>=≥Tº#T· Hêï&Éì
|òæsê´<äT #˚XÊs¡T.
6. ˇø£ì uÛ≤s¡´qT ‘Ó∫Ã Ç+ø=ø£&ç e<ä› ô|{Ïº, yê] uÛÑs¡Ô\˝À ‘·>±<ë\T
ô|≥º&yÉ T˚ (»>∑&eÉ TT\T ø£*|æ+∫) |ü>\∑ +‘ê (|ü>{∑ øÏ Ï Hê\T>∑T s¡a≤eTT\T.
s¡a≤eTT≈£î 3 >∑+≥\T) á u≤\T&ç |üì. ô|>’ ± Ä&Éyê+Á&ÉqT Äø£≥Tºø=H˚
eTqà<∏Tä &ÉT.
7. eTqà<∏äTì ø£qï‘·+Á&û! e÷ nHêï! sêsê!
ã+>±s¡T –HÓï˝À bÕ\Tb˛ùdqT. Á‘ê>∑T. qTe⁄« <=+>∑eì >√|æø\£ +<äs÷¡
n+≥THêïs¡T HêHêï! eTq eTT+–{À¢H˚ Ä&ÉTø√. mø£ÿ&çø° b˛≈£î.
8. >√es¡q∆ |üs«¡ ‘·+ >=&ÉT>∑Te˝… |ü{HºÏ êe⁄. bı>∑s¬ øÏÿq (ø±es¡+ãTq qTqï)
ø£+düTì |ü&É>={ÏºHêe⁄. eT<ÛäTsê|ü⁄s¡+ ¬>\T#·T≈£îHêïe⁄. Øƒ$>±
<˚eø°‘q· j·TT&Éy’Ó yÓ\dæHêe⁄.
:: 142 ::
9. ‘êfi¯flbÕø£ nqïeTj·T´ #ê˝≤ ˇ|ü⁄Œ>± (n+>∑T>±) á CÀ\bÕ≥
n+<äeTT>± (X¯+>±s¡ s¡#·q>±) düø£\ dü+|ü<ë_Ûe~∆>± #Ó|æŒHê&ÉT.
ø=ìï $X‚weü TT\T:
‘·q ø°sqÔ¡ \˝À ‘·q ø£sÔ¡ ‘·«eTT nqïeTj·T´ Á|üø{£ +Ï #·&TÉ . ªª‹s¡Ty˚+ø£≥–]μμ
ªªy˚+ø£≥|ü‹μμ e+{Ï |ü<eä TTÁ<ä\T ∫es¡ y˚jT· TqT. ø±˙ á ø°sqÔ¡ ˝À ‘êfi¯flbÕø£
nqïeTj·T´ s¡#·q>± #Ó|ü⁄Œ≈£îHêï&ÉT. ô|’>± X¯+>±s¡ s¡#·q>± (n+<ä yÓTÆq
s¡#·qj·TqT uÛ≤eeTT. CÀ\ bÕ≥ X¯+>±s¡s¡dü dü+ã+<ÛäyÓTÆq~ ø±C≤\<äT
ø£<ë) #˚dæHêì #Ó|ü⁄Œ≈£îHêï&ÉT. ô|’>± ‹s¡T|ü≥¢ eT<äq>√bÕ\ eTTÁ<ä y˚XÊ&û
ø°s¡Ôq˝À. Ç~ nqïeTj·T´ ø°s¡Ôq\˝À ns¡T<Ó’q $wüj·TeTT.
á ‹s¡T|ü≥¢ eT<äq>√bÕ\kÕ«$T mes¡T? sêj·T\d”eT˝À |ü⁄~|ü≥¢,
yÓ\¢|ü≥¢ Á>±eTeTT\Tqïy˚ >±ì ‹s¡T|ü≥¢ Á>±eTeTT ˝Ò<ä˙, Ä Á>±eTeTTqT
>∑T]Ô+#·e\dæ j·TTqï<ä˙ Áo s¡yê« ÁoVü≤]>±s¡T ÁyêdæHês¡T.
kÕ<Ûës¡DeTT>± ‘·q ø°s¡Ôq\˝À nqïeTj·T´ j·T‹ÁbÕdü\T bÕ{ÏkÕÔ&ÉT.
á ø°s¡Ôq yÓTT<ä{Ï #·s¡DeTTq ªªq+<äTì+≥qT - #·+Á<äe<äq\Tμμ nqT#√≥
ÁbÕdü bÕ{Ï+#·˝Ò<äT.
¬s+&ÉT #√≥¢ ªªy˚T\T>± edüT<˚e⁄ - ≈£î<äsTT+∫ Hêe⁄μμ — ªª>√|üeTà
˙ø=&ÉT≈£î - e÷sTT+&É¢ ˝ÀqTμμ ÄqT #√≥¢ j·T‹ ìj·TeTeTT bÕ{Ï+#·˝Ò< äT.
Ç˝≤+{Ï á nø£ÿ&Éø£ÿ&Ü düø£‘·TÔ>± ø£ì|æ+#˚ $wüj·÷\T.
:: 143 ::
55. ‹qsêì ø=qsêì <˚e˝Àø£|ü⁄ |ü+&ÉT

‹qsêì ø=qsêì <˚e˝Àø£|⁄ü |ü+&ÉT
eTqdüTq <ä*∫‘˚ eTs¡–+#˚ |ü+&ÉT
|ü+≥¬øøÏÿ bÕ\yÓ*¢ |ü+&çq bÕ\|ü+&ÉT
‘=+{Ï >=˝…‘¢ \· yÓ÷$ <=+&É|+ü &ÉT
n+≥T≈£îqï y˚Tì#êj·T n\T¢Hsπ˚ &ÉT|ü+&ÉT
eTT+{Ï dæ+Vü≤|ü⁄>√fi¯fl eTTfi¯fl|ü+&ÉT ˆˆ‹qsêìˆˆ
Ç#·Ã\ y˚<Xä ÊÁkÕÔ\T <Ó∫Ãq ù|Ø‘·|+ü &ÉT
‘·∫Ãq <Ó‘’ ´· e÷] <˚e<ës¡T|ü+&ÉT
|ü∫Ã<˚s¡ yÓTs¡dæq ã+&ç >∑Ts¡T$+<ä |ü+&ÉT
Ç#·Ãe˝… qTqïyê] Ç+≥ q+{Ï|+ü &ÉT ˆˆ‹qsêìˆˆ
‘ÓeTà>±eTTqT\bÕ* ‹j·T´ì∫+‘·|+ü &ÉT
‘Ó (‹)eTà\ dæ]e\|ü⁄ ‘˚H|Ó +ü &ÉT
ÇeTTà\ Áoy˚+ø£{≤Á~ ì+{Ï+{Ï eTT+–{Ï |ü+&ÉT
ø=eTà\ |ü<ës¡Ty˚\ >=|üŒ e÷$T&ç|+ü &ÉT ˆˆ‹qsêìˆˆ
á ø°sqÔ¡ ˝À |üfifl¯ ‘√ kÕ«$Tì n]Ã+#ê&ÉT nqïeTj·T´. ø=ìï#√≥¢ |ü+&É‘¢ √
ø=ìï ne‘êsê\qT dü÷∫+#ê&ÉT. ø=ìï#√≥¢ |ü+&ÉT Hêe÷ìï X‚¢wæ+#ê&ÉT.
ø=ìï#√≥¢ |ü+&ÉT ÁøÏj·÷|ü<ä+>± nq«j·TeTj˚T´≥≥Tº Á|üjÓ÷–+#ê&ÉT. Ä
$+‘·\˙ï <ä]Ù<ë›eTT.
á <˚e˝Àø£+˝À |ü+&çq |ü+&ÉT (<˚e˝Àø£|ü⁄ |ü+&ÉT) ‹qsêì~.
ø=qsêì~.
‹qsêì nqï|ü⁄Œ&ÉT ‹q≈£L&Éì~ nì ìùw<Ûës¡+ú ø±<äT. ‹q˝Òì~ nH˚
e´‹πsø±s¡ú+˝À yê&Ü&ÉT. n˝≤π> ø=qsêì~ nq>± dü+bÕ~~+#·˝Òì~ nì.
:: 144 ::
Ä uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT n+‘·düT\uÛÑ+>± n+<˚yê&ÉT ø±<äì uÛ≤e+.
Ä |ü+&ÉT n+<ä<Tä ø±˙ eTqdüT˝À eTqq+ #˚ùdÔ e÷Á‘·+ eT]–düT+Ô ~≥.
eT]–+#·&+É n+fÒ Ä s¡T∫ì M&É˝øÒ b£ ˛e&É+. yê&ÉT u≤>± s¡T∫eT]–Hê&Éì
nq&É+ ˝Àø£+˝À ñqï<˚. eTqdüT˝À ‘·\∫‘˚ eT]–+#˚ |ü+&ÉT - nqï|ü⁄Œ&É T
eTqdüTqT boil #˚dTü +Ô <äì eTs=ø£ ns¡+ú . eTqdüTqT boil #˚dæ eT*Hê\T ‘=\–+∫
X¯óÁuÛ|Ñ sü T¡ düT+Ô <äqïe÷≥.
Çø£ #·s¡D≤\˝À |üfi¯fl>∑T‘·TÔ\T @s¡T≈£î+<ë+!
1. |ü+≥¬øøÏÿ bÕ\yÓ*¢ |ü+&çq bÕ\|ü+&ÉT
Bìì ¬s+&ÉTs¡ø±\T>± #Ó|ü⁄Œø√e#·TÃ. Á|üfi¯j·T+ ‘·s¡Tyê‘· bÕ\yÓ*¢˝ À
eTÁsê≈£î MT<ä |üe«[dü÷Ô ‘˚*Hê&ÉT kÕ«$T. á düwæº n+‘ê ;»ÁbÕj·T+>±
Ä bÕ|ü&ç˝À ñqï~. á |ü+&ÉT qT+&˚ eTs¡˝≤ düwæº nH˚ |ü+≥
|ü+&ÉuÀe⁄#·Tqï~. nB |ü+≥¬øø£ÿ&É+ n+fÒ. ˝Ò<ë ø°ås¡kÕ>∑s¡eTTô|’
$wüßeí ⁄ X¯jT· ì+∫j·TTHêï&ÉT. Äj·TH˚ <˚e˝Àø£|⁄ü |ü+&ÉT. nø£ÿ&ÉqT+&˚
düwæº |ü+≥ |ü<äàeTT s¡÷|ü+˝À Äj·Tq u§&ÉT¶qT+&ç yÓTT<ä˝…’q~.
ªªbÕ\|ü+&ÉTμμ nqï|ü⁄Œ&ÉT ¬s+&Ésêú\T (X‚¢wü). bÕ\˝À|ü⁄{Ïºq |ü+&É T nì
ˇø£ ns¡ú+. |æ\¢\≈£î yÓTT<ä≥ e#˚Ã |üfi¯flqT bÕ\|üfi¯ófl n+{≤s¡T. ny˚
<ä&ÛÉyÓTÆq eTìïø£ ø£*–q ‘·<äT|ü] <ä+‘ê\≈£î |ü⁄Hê<äT\T. n˝≤π> á
X¯jT· qs¡÷|ü+ bÕ\|ü+&ÉT. <ëì˝ÀqT+&ç nH˚ø£ <ä&ÛyÉ TÓ qÆ ne‘ês¡eTT\T
sêuÀe⁄#·Tqïeì eTs=ø£ ns¡ú+.
2. ‘=+{Ï >=˝…‘¢ \· yÓ÷$ <=+&É|+ü &ÉT.
Ç~es¡≈î£ Äj·Tqj˚T >=\¢‘\· ô|<äe⁄\≈£î <=+&É|+ü &Óq’ yê&ÉT. ô|<ä$ø°
<=+&É|+ü &ÉT≈£L kÕeT´+ kÕ<Ûës¡Dy˚T. >=˝…‘¢ \· ô|<äe⁄\≈£î ms¡T|ü⁄s¡+>¬ ’
ô|<äe⁄\<=+&É|+ü &ÓH’ ê&Éq&É+.
:: 145 ::
3. n+≥T≈£îqï y˚Tì#êj·T n\T¢Hsπ˚ &ÉT |ü+&ÉT
Äj·Tq y˚Tì#êj·T n\T¢H˚πs&ÉT |ü+&ÉT n+≥Tø=ìq≥T¢+&ÉTqT. q\¢ì
yê&Éì ns¡+ú . ø£cÕíe‘ês¡eTT dü÷∫‘·eTT. nsTT‘˚ esêVü≤eT÷, ≈£Ls¡àeT÷
≈£L&Ü q\¢ìy˚. n$ ≈£L&Ü dü÷∫‘·eT>∑T#·Tqï$.
á |ü<ãä +<Ûeä TT˝À eTs=ø£ #·eT‘êÿs¡eTTqï~. Äj·TqqT eTT≥Tº≈î£ +fÒ
(n+≥T≈£îqï) Äj·Tq y˚Tì q\T|ü⁄ #êj·T˝À n eTT≥Tº≈£îqï yê]ì
n*¢yù˚ d(Ä\T¢ R n*¢øy£ j
˚ T· T, bÕ≈£î, H˚jT· T) H˚sπ &ÉT|ü+&Üj·Tq. n+fÒ
Äj·TqqT ø=*∫qyê]ì ‘·q˝À ø£\T|ü⁄≈£îì kÕj·TT»´+ ÇkÕÔ&qÉ &É+.
4. eTT+{Ï dæ+Vü≤|ü⁄>√fi¯fl eTT+&É|¢ +ü &ÉT
>√fi‚fl eTTfi¯fle˝… yÓ\dæq qdæ+Vü‰e‘ês¡+ dü÷∫‘·eTT. (eTT+{Ï R
eTT+&É≈¢ î£ dü+ã+~Û+∫q)
5. Ç#·Ã\ y˚<Xä ÊÁkÕÔ\T <Ó∫Ãq ù|Ø‘·|+ü &ÉT.
Á|æjT· e÷s¡>± (Ç#·Ã\Hé) y˚<ë\T yÓ<øä Ï ‘Ó∫Ãq ù|Ø‘·|+ü &ÉT. ù|Ø‘·|+ü &ÉT
n+fÒ Ks¡÷®s¡|ü⁄|ü+&ÉT. eT‘ê‡é‘ês¡ dü÷#·q. #˚|üqT Ks¡÷®s¡+‘√
b˛\Ã&ÉyT˚ $T{Ï? ø=+#Ó+ y˚Tìã+ø£ e\q õ>∑Ts¡Tõ>∑Ts¡T>± ñ+&É&yÉ T˚
kÕeT´+ nì nqT≈£î+<ë+.
ù|Ø‘·|ü+&ÉT nq&É+˝À X‚¢wü ñqï~. ô|<ä› á‘· |ü+&ÉT nì ns¡ú+.
#ê˝≤ >∑»sT÷‘·>±&Éì eTs=ø£ ns¡ú+.
‘ÓHê* sêeTø£wüßí&ÉT ªªá‘·ø±j·T s¡÷ô|’ |ü<ÛäTø£s¡Œs¡+ãTqμμ nì
≈£Lsêàe‘êsêìï e]í+#ê&ÉT.
6. ‘·∫Ãq <Ó‘’ ´· e÷] <˚e<ës¡T|ü+&ÉT
<Ó‘’ ´· <äeTqT&Óq’ kÕ«$T (<Ó‘’ ´· e÷]) ‘·∫ÃHê&ÉT. ‘·#T· Ã nq>± ‘·>T∑ <Z \ä .
‘·–Z ≈£îs¡T#·jÓÆT yêeTqT&Ó’Hê&ÉT. ‘·s¡Tyê‘· $|üØ‘·eTT>± jÓT~–
:: 146 ::
<˚e<ës¡Te+‘·jÓÆTHê&ÉT. á <˚e<ës¡T eø£åeTT\T (eT~›C≤‹ #Ó≥T¢)
bı&Ée⁄>± m<äT>∑T‘êsTT. Ä ‘·–Zqyê&˚ m~–Hê&Éì yêeTHêe‘ês¡+
dü÷#·q.
<ës¡T |ü<ä+ ˇø£ $∫Á‘·yÓTÆq~. Bìì ù|<äyê&ÉT, <Ûäqe+‘·T&É÷ nì
¬s+&És¡úeTT\Tqï$. n+<äT#˚ kÕ«$T yêeTHêe‘ês¡+˝À ù|<äyê&ÉT.
Á‹$Áø£eTT&Ó’ <Ûäqe+‘·T&ÉT. Ç~ Bì˝Àì eT]jÓTTø£ n+<äyÓTÆq ns¡ú+.
7. |ü∫Ã<˚s¡ yÓTs¡dqæ ã+&ç>T∑ s¡T$+<ä|+ü &ÉT
|ü∫Ã>± ñqï|ü⁄&˚ (|ü∫Ã<˚s¡) yÓTs¡dæq ã+&ç>∑Ts¡T$+<ä |ü+&ÉT. eTs¡˝≤
yêeTHêe‘ês¡ dü÷#·q. e≥T&ÉT |ü∫Ã |æ+~. nsTTHê Äj·TqqT #·÷∫
Ä ‘˚»düT‡≈£î ªªX¯+uÛÑT+&√, Vü≤]jÓ÷, |üjÓ÷» uÛÑe⁄&√, #·+&Ü+X¯ó&√,
eVæ≤ïjÓ÷ <ä+uÛ≤ø±s¡‘· e#ÓÃ>±ø£μμ nqT≈£îHêïs¡T ã* düuÛÑ˝Àìyês¡T.
n~ |æ+~jÓTÆ q|üŒ{Ï yÓTs¡T|ü⁄.
≈£îs¡T$+<äeTT q≈£î e÷DÏø´£ eTT, n<äe› TT nì ns¡eú TT\Tqï$. Äj·Tq
ô|]– $X¯«eTTqT n<äe› T+<äT #·÷|æqj·T≥T¢ #·÷|ü⁄#÷· e÷DÏø´£ ø±+‘·T\T
yÓ<ä»*¢Hê&Éì eT]jÓTTø£ ns¡∆eTT.
8. Ç#·Ãe˝… qTqïyê] sTT+≥ q+{Ï|+ü &ÉT
ø√] (Ç#·Ã R ø√]ø£) ø=*#˚ yê] sTT+≥ ns¡{Ï|ü+&ÉT (n+{Ï R
ns¡{Ï).n+‘·{Ï düT\uÛÑT&ÉT nq&É+. ns¡{Ï |ü+&ÉT düT\uÛÑ+>±
\uÛÑéTÚ‘·T+~. düT\uÛÑ+>± ‹qe#·TÃ ≈£L&Ü. ô|<ä› ø£]ƒq‘· ˝Ò≈£î+&Ü
ns¡úeTj˚T´ ø£$‘ê«ìï ø£<ä∞bÕø£+ nì≈£L&Ü n+{≤+.
ø√] ø=*∫‘˚ yê]ì Äj·Tq ªªn+{Ïμμô|≥Tº≈£îì ñ+{≤&Éì kÕs¡dü´+.
Ç+ø=ø£ eT+∫ ns¡+ú ≈£L&Ü dæ~d∆ Tü +Ô ~. n+{Ï|+ü &ÉT n+fÒ n+{Ïô|≥Tº≈£îì
|ü&TÉ ≈£î+{≤&Éq&É+. ø√] ø=*#˚yê] sTT\T¢ Äj·TqøÏ bÕ\düeTTÁ<ä+‘√
düe÷qeTqïe÷≥.
:: 147 ::
9. ‘ÓeTà>± eTTqT\ bÕ*{Ï ‹j·T´ì ∫+‘·|+ü &ÉT.
#·ø£ÿìe÷≥. (‘ÓeTà R ‘˚eT) eTTqT\ bÕ*{Ï ‹j·T´ì ∫+‘·|ü+&É≥.
r|æ ∫+‘·|ü+&ÉT y˚πs <=s¡T≈£î‘·T+~. ‹j·T´>± u≤e⁄+≥T+~.
∫+‘·|+ü &ÉT‘√ b˛*ø£ >∑qTø£ ‘˚eT ≈£L&Ü #˚sêÃ&ÉT. ∫+‘·|+ü &ÉT ø=+#Ó+
‘˚eT‘˚eT>± ñ+≥T+~. eTTqT\T ø£<ë n+<äTø£ì kÕ«$T ∫+‘·|ü+&ÉT
e˝… ÄÁs¡›‘· (‘˚eT) ø£*– ñ+{≤&Éq&É+.
ndü\T ns¡ú+ @eT+fÒ. eTTqT\T ‘·|üdüT‡ #˚kÕÔs¡T. nq>± eTqdüT˝À
uÛÑ>∑e+‘·Tì ∫+‘·q #˚kÕÔs¡T. n+<äTπø eTTqT\$wüj·T+˝À Äj·TqqT
ªª∫+‘·μμ |ü+&ÉT‘√ b˛\Ã&É+.
eTTqT\ ÄÁs¡›yÓTÆq ªª∫+‘·μμ˝À (eTqq+˝À) Äj·Tq ªª|ü+&ÉTμμ‘ê&Éì
|æ+&ç‘ês¡+ú . (|ü+&ÉT R |ü+&ÉTø=qT, |ü+&ÉT n+fÒ <Ûqä T´&Í‘ê&Éì ≈£L&Ü.
Áã‘·T≈£î |ü+&ç+~ nì yê&É‘êeTT ø£<ë)
10. ‘ÓeTà\ dæ]e\|ü⁄ ‘˚H|Ó +ü &ÉT.
ÄÁs¡›yÓTÆq n\y˚T\TeT+>∑ e\|ü⁄q≈£î Äj·Tq ‘˚HÓ|ü+&ÉT (r|æ |ü+&ÉT).
ø±<äT ø±<äT ÄÁs¡›yÓTÆq n\y˚T\TeT+>∑ e\|ü⁄ ‘˚ìj·T˝À Äj·Tq
X¯j·TìkÕÔ&ÉT (|ü+&ÉT - ÁøÏj·T>±)
‹eTà\ nì eT]jÓTTø£ bÕsƒ+¡ dü÷∫‘·yTÓ qÆ ~ ø°sqÔ¡ ˝À. ‹eTà R düTKeTT.
n|ü⁄Œ&ÉT ≈£L&Ü ô|’ nq«j·÷\T ì\TkÕÔsTT.
11. ÇeTTà\ Áoy˚+ø£{≤Á~ sTT+{Ï+{Ï eTT+–{Ï |ü+&ÉT.
n+<äyTÓ qÆ Áoy˚+ø£{≤Á~ô|’ Á|ü‹sTT+{Ï ˝Àì (Ç+{Ï+{Ï) eTT+–{Ï|+ü &ÉT.
eTT+–{Ï|+ü &ÉT n+fÒ Ç+{ÏeTT+–{Ï˝À ñ+{≤&Éì ˇø£ ns¡+ú . düT\uÛ+Ñ >±
bı+<ä>∑\yê&Éì ˇø£ ns¡ú+.
:: 148 ::
12. ø=eTà\ |ü<ës¡Ty˚\ >=|üŒe÷$T&ç |ü+&ÉT.
|ü<äVü‰s¡T y˚\ >√|æø£\≈£î (ø=eTà R Ád”Ô) >=|üŒ e÷$T&ç|ü+&Ó’ r|æì
|ü+∫q yê&û y˚+ø£{≤ÁBX¯ó&ÉT
˝…ø£ÿô|≥º˝Òqìï (|ü<ës¡Ty˚\T) ø=eTà\≈£î e÷$T&ç|ü+&Ó’ \_Û+#˚yê&ÉT.
yÓ<äø£qø£ÿs¡˝Ò≈£î+&Ü mø£ÿ&Éã&ç‘˚ nø£ÿ&É ø£ì|ækÕÔ&Éì ns¡ú+. ˙e⁄
#·÷&É>∑*–‘˚ ˙ #·T≥÷º ñqï Á|ü‹ nDTe⁄˝Àq÷ ñHêï&Éq&É+.
á ø°sqÔ¡ ˝À mìï |ò˝ü ≤\T eTqø£+~+#ê&√ nqïeTj·T´ eTq≈£î. n+<äTøπ
Ç~ eT<ÛäTs¡yÓTÆq ø°s¡Ôq.
:: 149 ::
56. ‘Ó|üŒ>± eTÁsê≈£î MT<ä ‘˚˝≤&ÉTyê&ÉT
‘Ó|Œü >± eTÁsê≈£î MT<ä ‘˚˝≤&ÉTyê&ÉT
m|ü⁄Œ&ÉT ˝Àø£eTT˝…\¢ j˚T˝Ò{yÏ ê&ÉT
yÓ÷‘·˙{Ï eT&ÉT>∑T˝À sT÷‘·>s∑ ∫¡ qyê&ÉT
bÕ‘·–˝Ò q÷‹ÁøÏ+<ä u≤j·Tìyê&ÉT
eT÷‹<√dæ |ü{eºÏ T{Ïeº TT<ä› ô|\¢–+#·Tyê&ÉT
s√‘·jTÆÓ q ù|>∑T\ ù|s¡T\yê&ÉT ˆˆ‘Ó|Œü >± eTÁsê≈£îˆˆ
ø√&ç≈L£ ‘· H√]yêì ≈£îÁs¡‘e· TTà&Óq’ yê&ÉT
ã÷&ç<ä ã÷dæqyêì ãT<äT\∆ yê&ÉT
e÷&ÉeHÓï ˝Ò&yç +Ó ≥ e÷j·T\ã&çqyê&ÉT
<ä÷&É\ Hêe⁄\>±∫ <=s¡jTÆÓ q yê&ÉT ˆˆ‘Ó|Œü >± eTÁsê≈£îˆˆ
Äø£kÕq bÕπseP] n‹e\ e÷qeTT\T
ø±≈£îùdj·TT yê&ÉT ‘·Ts¡>e∑ TTô|’ yê&ÉT
j˚Tø£yTÓ Æ y˚+ø£≥–] ì+~sês¡eTDÏ >∑÷&ç
j˚Tø±\eTT u≤j·Tì jÓTq˝Òìyê&ÉT ˆˆ‘Ó|Œü >± eTÁsê≈£îˆˆ
Á|üfi¯j·÷+‘·eTTq »>∑eT+‘ê »\eTj·T yÓTÆq|ü⁄&ÉT ˇø£ eTÁ]j·÷≈£î
‘Ó|üŒô|’ ∫ìï u≤\T&Ó’ |üs¡e÷‘·à ‘˚˝≤&ÉT.
‘˚˝≤&ÉTyê&ÉT nqï|ü⁄&ÉT s¬ +&Ésêú\T. ‘˚*j·÷&ÉT yê&ÉT nì ˇø£{.Ï yê&ÉT
‘˚˝≤&ÉT (e#êÃ&ÉT, b˛j·÷&ÉT e˝…) nì eT]jÓTTø£{Ï.
Çø£ÿ&ç qT+&ç düwæº Áø£eT+˝À Ä ∫qïu≤\T&ÉT m‘˚Ô ne‘êsê\÷ es¡Tdü>±
#ÓãT‘·THêï&ÉT.
:: 150 ::
1. yÓ÷‘·˙{Ï eT&ÉT>∑T˝Àq sT÷‘· H˚]Ãqyê&ÉT :
Ç~ eT‘ê‡é‘ês¡+. ãs¡Te⁄ yÓ÷dü÷Ô (yÓ÷‘·) ˙{Ï˝À á‘·ø=≥º&É+.
Ç~ #ê\ ø£wyºü TÓ qÆ |üì. Ç~ eTT+<˚ H˚sT¡ Ãø=qïyê&ÉT. n+<äT#˚ ‘·sT¡ yê‘·
‘êuÒ˝’… eT+<äs+¡ yÓ÷j·T&É+, esêVü≤yÓTÆ uÛ÷Ñ $Tì yÓ÷j·T&É+ $˝≤dü+>±
#˚j·T >∑*–Hê&Éq&É+.
2. bÕ‘·–˝Ò q÷‹ øÏ+<ä u≤j·Tìyê&ÉT
Ç~ ≈£Lsêàe‘ês¡+. bÕ‘·ã&çq q÷‘·T˝À¢ ˙{Ïì X¯óÁuÛÑ|üs¡#·&ÜìøÏ
‘êuÒfi¯flqT e<äT\T‘ês¡T. n~ Ä˙{Ï˝Àì Hê#·÷ ∫qï ∫qï yÓTTø£ÿ\÷
‹ì ˙s¡T ø=+‘·es¡≈L£ X¯óÁuÛ|Ñ sü T¡ düT+Ô ~. Çø£ÿ&É Ä e÷≥ #Óù|Œ&ÉT. bÕ‘·
u≤e⁄\˝À #˚] bÕj·Tø£ ñ+&˚yê&É≥.
3. eT÷‹<√dæ eT{Ïeº TT<ä› |ü{ºÏ ô|fi¯–¢ +#·Tyê&ÉT.
Ç~ es¡V‰ü e‘ês¡eTT. esêVü≤+ eT÷‹‘√ eT{Ïeº TT<ä\› T ô|fi¯fl–düT+Ô ~.
áj·TH√ @ø£+>± uÛ÷Ñ $TH˚ ˙{Ï˝ÀqT+&ç m‹Ô eTTf…º MT<ä |ü≥Tº≈î£ Hêï&ÉT.
4. s√‘·jTÆÓ q ù|>∑T\ ù|s¡T\yê&ÉT
Ç~ qdæ+Vü‰e‘ês¡+. E>∑T|ü‡ ø£*>π $<Û+ä >± ù|>∑T\T yÓT&É˝À <ä+&É\e˝…
(ù|s¡T\T R <ä+&É\T) <Ûä]+∫qyê&ÉT.
5. ø√&ç≈L£ ‘· H√]yêì ≈£îÁs¡‘e· TTà&Óq’ yê&ÉT
Ç~ yêeTHêe‘ês¡+. ø√&ç≈£L‘· H√]yê&ÉT Ç+Á<äT&ÉT. nVü≤\´ ø√dü+
ø√&ç≈£L‘· ≈£Ldæqyê&ÉT ø£qTø£. yê&ç ‘·eTTà&ÉT ñù|+Á<äT&ÉT. yê&˚
yêeTqT&ÉT.
6. ã÷&ç<ãä ÷dæq yêì ãT<äT\∆ yê&ÉT
Ç~ |üsX¡ ó¯ sêe÷e‘ês¡+. ã÷&ç<ä |üPdüT≈£îH˚yês¡T ‘ê|üdTü \T. n˝≤+{Ï
eTTì≈£îe÷s¡T&˚ |üsX¡ ó¯ sêeTT&ÉT.
:: 151 ::
7. e÷&ÉeHÓï ˝Ò&yç +Ó ≥ e÷j·T\ã&çq yê&ÉT
Ç~ sêe÷e‘ês¡+. e÷&É n+fÒ ã+>±s¡T HêD…eTT. e÷&ÉeHÓï n+fÒ
ã+>±s¡T s¡+>∑T. n˝≤+{Ï eHÓï>∑\ ˝Ò&çyÓ+≥ e÷j·T˝À |ü&çqyê&ÉT
sêeTT&ÉT.
8. <ä÷&É\T Äe⁄\T ø±dæ <=s¡jTÆÓ qyê&ÉT
Ç~ ø£cÕíe‘ês¡+
9. Äø£kÕq bÕπs eP]n‹e\ e÷qeTT\T ø±≈£î #˚dqæ yê&ÉT
Ç~ ãT<ë∆e‘ês¡+. Äø£kÕq bÕπs ePfi¯ófl Á‹|ü⁄sê\T. yê] uÛ≤s¡´\qT
$wüßíe⁄ ãT<äT∆&Ó’ e∫Ã ‘·q n+<äyÓTÆq s¡÷|ü+‘√ yê]˝À yÓ÷Vü≤+
ø£ * –+#ê&É T . n|ü ⁄ &É T yê] bÕ‹Áe‘· ´ + <Ó ã “‹+~. <ëì‘√
Á‹|ü⁄sêdüTs¡T\≈£î yê] n‹e\ bÕ‹Áe‘·éTT e\ì s¡ø£åD ‘=\–+~.
yê]ì eTVü‰<˚e⁄&ÉT e~Û+#· >∑*>±&ÉT.
10. ‘·Ts¡>e∑ TTô|’ yê&ÉT
>∑TÁs¡yÓTøÏÿ e#˚Ãyê&ÉT ø£*ÿ ne‘ês¡+.
11. á ne‘êsê\˙ï j˚Tø£yÓTÆ y˚+ø£≥–]ô|’ \ø°åà<˚$‘√&É XÊX¯«‘·eTT>±
(j˚T ø±\eTT u≤j·Tì) yÓ\dæq kÕ{Ï˝Òì (jÓTq˝Òì) <˚e⁄&ÉT á
y˚+ø£fXÒ «¯ s¡T&ÉT.
Ç~ ˇø£ ne‘ês¡ + ø±<ä T . |ü P s¡ í y Ó T Æ q $wü ß í d ü « s¡ ÷ |ü + nì
ìsê∆s¡DeTqïe÷≥.
u≤>± ÁbÕ#·Ts¡´+ bı+~q <äXÊe‘ês¡ ø°s¡Ôq\˝À Ç~ jÓTTø£{Ï.
:: 152 ::
57. ‘Ó*j·T Nø£{ÏøÏ B|üyÓT‘·Ôø£

‘Ó*j·T Nø£{ÏøÏ B|üyÓT‘·Ôø£ ô|<ä›
yÓ\T>∑T ˝À|ü*øÏ yÓ\Tπ>\?
ns¡j·T Hê|üqTïìøÏ nuÛÑj·TMTe˝… >±ø£
Çs¡yq’Ó düTœì >±eH˚\?
es¡<+ä uÀjÓT&çyêì e&ç rj·Te˝… >±ø£
<ä]yêì ‹$j·T+>∑ ‘êH˚\? ˆˆ‘Ó*j·T Nø£{ÏøÏˆˆ
|òüTq ø£sêà\+ãTìøÏ ø£≥T¢ $&Ée˝… >±ì
jÓTqdæ eTT≈£îìÔ >±eH˚\?
nqj·TeTT <äTs¡“\TìøÏ nqï$T&Ée˝…>±ø£
‘·ìdæq yêìøÏ ‘êH˚\? ˆˆ‘Ó*j·T Nø£{øÏ ˆÏ ˆ
$T‹˝Òì bÕ|ü ø£]àøÏ >±e˝… >±ø£
Væ≤‘·yTÓ s¡T>∑T |ü⁄DT´ìøÏ ‘êH˚\?
<Ûä ‹V”≤qT ø£|üp∫ ‹s¡Ty˚+ø£fXÒ «¯ s¡T&ÉT
‘·{Ï >±e≈£î+&çq ‘êH˚\? ˆˆ‘Ó*j·T Nø£{ÏøÏˆˆ
|ü⁄D´+ #˚dTü ≈£îqï yê]øÏ, C≤„qT\≈£î, eT+∫e÷s¡+Z nqTdü]+#˚ yê]ø°
<Óy’ êqTÁ>∑V≤ü + ø£\>∑&+É düV≤ü »+>± eTq+ uÛ≤$kÕÔeTT. nqïeTj·T´ á ø°sqÔ¡ ˝À
ìC≤ìøÏ <Óe’ + nqTÁ>∑V≤æ +#·e\dæq~ bÕ|ü⁄\qT, nC≤„qT\qT, #Ó&¶É e÷sêZ\qT
|ü{qºÏ yê]˙ nì ìwüÿs¡¸ #˚dTü HÔ êï&ÉT. <Óy’ êqTÁ>∑V≤ü + ìC≤ìøÏ yê]πø nedüs+¡ .
Nø£{Ï ñqï #√≥ B|ü+ nedüs¡+. ø±˙ ô|<ä› yÓ\T>∑T ñqï#√≥ B|ü+
yÓ\T>∑T nedüsy¡ T˚ eTTqï~?
1. Ä|ü<˝ä À ñqï yê&çøÏ (Ä|üqTïìøÏ) nuÛj
Ñ T· MTj·Te˝…qT ø±˙, dæsú e¡ TT>±
(Çs¡yq’Ó ) düTKeTT>± qTqïyêìøÏ nuÛj
Ñ T· yÓT+<äT\≈£î?
:: 153 ::
es¡<ä˝À |ü&ç ø=≥Tºø=ìb˛e⁄ yêìì <ä]#˚s¡Ãe˝…qT ø±˙, <ä]#˚]q
yêìøÏ düVü‰j·T|ü&ÉT≥≈£î ‘êH˚\?
2. dü+kÕs¡eTTq ø£sà¡ \+|ü≥T&Óq’ yêìøÏ Ä ã+<Ûqä eTT\ qT+&ç yÓ\Te&ÉTq≥T¢
#˚j·Te\j·TTqT (ø£≥T¢ $&Ée˝…) >±ì, |üPì (mqdæ) eTTøÏÔ bı+~q
yêìì s¡ø+åÏ |üH\˚ ?
m\¢|ü⁄&ÉT ã\V”≤qTìøÏ ÄVü‰s¡MTj·Te˝… >±ì, ‹ì ‘·|æÔ |ü&çqyêìøÏ
‘êqT #˚ôd&ç<˚$T?
3. ˝…ø£ÿ≈£î $TøÏÿ* ($T‹˝Òì) bÕ|üeTT\qT CÒdæq yêìøÏ <Ó’eeTedüs¡eTT
>±ì, eT+∫ e÷s¡ZeTT (Væ≤‘·e⁄) ‘Ó*dæq yêìøÏ ø±<äTø£<ë. <ÛÓ’s¡éTT
#Ó&çq yêìøÏ (<Ûä‹ V”≤qT&ÉT) <äj·T#·÷|æ Áoy˚+ø£fÒX¯«s¡T&ÉT n<äH Ó]–
(‘·‹) ø±e≈£î+&çq#√ Çø£ ‘êH˚\? n{Ïº yê]ì s¡ø+åÏ #·T≥j˚T <Óe’ eTTq≈£î
ø£seÔ¡ éTqT≥.
:: 154 ::
58. ‘Ó*dæ‘˚ yÓ÷ø£åeTT ‘Ó*j·T≈£îqï ã+<ÛäeTT

‘Ó*dæ‘˚ yÓ÷ø£eå TT ‘Ó*j·T≈£îqï ã+<Ûeä TT
ø£\ e+{Ï~ Áã<äT≈£î |òüTqTìøÏì
nqj·TeTT düTKy˚T&É <äe\ <äT'Ky˚T&É~
‘·qTe⁄ô|’ Hêdü ˝Òì ‘·‘«Ô· eT‹øÏ
bıì–‘˚ u≤|üyT˚ ~ |ü⁄Dý˚T~ ø£sà¡ eT+<äT
y=qs¡ |ò\ü yÓTT\¢ì jÓ÷–øÏì ˆˆ‘Ó*dæ‘ˆ˚ ˆ
‘·–q j·TeT‘·yT˚ ~ ‘·\|ü>∑ $wüyT˚ ~
‘Ó– ìsêVü‰]jÓTÆ q BÛsT¡ ìøÏì
|ü>y∑ ês¡q>∑ y˚] ã+<ÛTä \q>∑ y˚]
yÓ>∑≥T Á|ü|ü+#·yÓT\¢ $&ç#˚ $y˚øÏøÏ ˆˆ‘Ó*dæ‘ˆ˚ ˆ
y˚y\˚ T $<ÛTä \+<äT yÓsù¡ |~ eTs¡ù|~
<Óe’ eTT q$Tàqj·T{Ïº <Ûqä T´ìøÏì
Áoy˚+ø£fXÒ «¯ s¡T&ÉT ∫‘·eÔ TT˝À qTqïyê&ÉT
áe˝Ò~ j·÷e˝Ò~ sTT‘·ì <ëdüTìøÏ ˆˆ‘Ó*dæ‘ˆ˚ ˆ
á J$‘·+ #ê˝≤ ∫Á‘·yÓTÆq~. J$ á »>∑‘·TÔ˝ÀìøÏ ñ‹Ô#˚‘·T\‘√
ekÕÔ&ÉT. Çø£ÿ&É nH˚ø£ ã+<Ûë\T ø£*Œ+#·T≈£îì yêì ∫≈£îÿeTT&ÉT\˝À
∫≈£îÿ≈£î+{≤&ÉT. Ç~ e÷j·T nì n‘·&TÉ ‘Ó\T≈£î+fÒ n‘·&TÉ BÛXÊ* ne⁄‘ê&ÉT.
Ä e÷j·TqT ‘Ó\TdüTø=ì n+{°eTT≥ºq≥Tº dü+kÕs¡+˝À ñ+&É&Éy˚T yÓ÷ø£åe TT.
n~ ‘Ó\Tø√˝Òø£ b˛e&Éy˚T ã+<ÛäeTT.
ªª‘Ó\TdüTø=qT≥μμ j˚T ã+<ÛäeTTq≈£L, yÓ÷ø£åeTTq≈£L dü]Vü≤<äT›.
1. á X¯Øs¡eTT ‘êqT ø±qì, ‘êqT Ä‘·à dü«s¡÷|ü⁄&Éqì ‘Ó\TdüTø√e&ÉyT˚
‘·‘·Ô«eTT HÓs¡T>∑T≥. yê&˚ ‘·‘·Ô«eT‹. yêìøÏ m|ü⁄Œ&É÷ düTKeT÷ ˝Ò< äT.
:: 155 ::
Äe\ <äT'KeT÷ ˝Ò<äT. Ä‘·&ÉT Ä¬s+{Ïø° nr‘·T&ÉT.
ø£sà¡ qT |ò˝ü ≤ù|ø£å ˝Ò≈î£ +&Ü #˚jT· &ÉyT˚ jÓ÷>∑+. n{Ïº jÓ÷–øÏ |ò*ü ‘·eTT\T
‘·DÁbÕj·TeTT\T (bıqT>∑T R ‘·DeTT). yêìøÏ ø£s¡à|òü\eTT˝…’q
bÕ|üeTT\T, |ü⁄DéTT\T n+≥e⁄.
2. ñ|üedæd÷ü Ô ìsêVü‰s¡eTT>± >∑&ùç | BÛsT¡ ìøÏ eTT+<äT+∫q neT‘·yTÓ HÆ ê,
$wüyÓTÆHê ˇø£fÒ.
ÁbÕ|ü+∫ø£ $wüj÷· \qT $&ç∫ô|{Ïqº yêìøÏ ã+<ÛTä e⁄\÷ |ü>y∑ ês¡÷ nH˚
uÒ<ÛäuÛ≤yê\T ñ+&Ée⁄.
3. <Óe’ eTTqT qeTTà≈£îqï <Ûqä éT‹øÏ $~Û ìs¡«Vü≤D˝À yÓs|¡ ⁄ü eTs¡|⁄ü \≈£î
‘êe⁄ ˝Ò≈£î+&Ü #˚düTÔ+~.
∫‘·ÔeTT˝À Áoy˚+ø£fÒX¯«s¡Tì Á|ü‹wæ˜+#·T≈£îqï yê&ÉT (∫‘·ÔeTT˝À
Áoy˚+ø£fXÒ «¯ s¡T&ÉTqï yê&ÉT), Ä |üse¡ ÷‘·à≈£î <ëdüT&Óq’ yêìøÏ Ä+‘·se¡ TT,
u≤Væ≤s¡eTT nqT <ä«+<ä«eTT\T ˝Òe⁄. Ä‘·&Ó\¢jÓT&É\ <Ó’eeTTqT
<ä]Ù+#·>∑\&ÉT.
:: 156 ::
59. ‘Ó*dæqyê]øÏ <˚e⁄ &ç‘·&˚

‘Ó*dæqyê]øÏ <˚e⁄ &ç‘&· ˚
e\eì <äTwüß\º yê<äeTT ˝Ò˝≤
|ü⁄s¡Twüß\ ˝À|ü\ ãTs¡Tc˛‘·eÔ TT&ÉT
qs¡T\˝Àq qs¡Hêsêj·TDT&ÉT
|üs<¡ e’Ó eTT\≈£î ãs¡yT˚ X¯«s¡T&ÉT
es¡Tdü eT÷&ÛTÉ \ ø¬ e«s√ sTT‘·&TÉ
|ü\T ÁãVü≤à\≈£îqT |üsÁ¡ ãVü≤àeTT
eT\j·TT ˙X¯ó\≈£î eTùV≤X¯ó &ç‘&· TÉ
Ç\ Hê‘·à\˝À ì≥T |üse¡ ÷‘·Tà&ÉT
K\T\ ø¬ ≥T¢+&ÉTH√ ø±qeTT sTT‘·&TÉ
y˚<+ä ãT\˝À y˚<ë+‘·y<˚ Tä ´&ÉT
k˛~+#· ø£] >±#·T#√ Hê~eT÷\eTT
sT÷<Ódü Áoy˚+ø£fXÒ ó¯ &ç+<ä]øÏ
>±~* eT‘·T\qT >¬ ø’ =q &ç‘&· TÉ
<˚e⁄ì >∑T]+∫ ∫+‘·q #˚dæ ‘Ó\TdüTø√yê*. n˝≤ ‘Ó\TdüT≈£îqï yê]øÏ
Ä uÛÑ>∑e‘·‡«s¡÷|üeTT ns¡úeTÚ‘·T+~. Ä‘·ìì e<ä›qT≈£îH˚ yê]‘√ eTq≈£î
yê<äyÓT+<äT≈£î? eTq ∫+‘·q eTq~. eTq uÛ≤eq eTq~. me] nqTuÛÑ÷‹
yê]~.
1. |ü⁄s¡Twüß\˝À n‘·&TÉ |ü⁄s¡Tc˛‘·eÔ TT&ÉT.
qs¡T\˝À Hêsêj·TDT&ÉT.
<Óy’ ê\≈£î Ä‘·&TÉ |üsy¡ T˚ X¯«s¡T&ÉT.
:: 157 ::
eT] eT÷&ÛTÉ \ø√? eTq¬ø+<äT≈£î. mes√ yê]πø ‘Ó\TdüT+Ô ~. eT÷&ÛTÉ \≈£î
>√#·]+#·&ÉT nì uÛ≤eeTT. ˝Ò<ë yê] n_Ûs¡T∫øÏ ‘·>∑TqfÒ¢ ø£qã&ÉTqT
nì ≈£L&Ü #Ó|ü⁄Œø=qe#·TÃqT.
2. düwæº˝À #ê˝≤eT+~ ÁãVü≤à\T ñ+{≤s¡T. yês¡+<ä]ø° á‘·&ÉT
|üs¡ÁãVü≤àeTT.
‹]π> (eT\j·TT) áX¯«s¡T\+<ä]ø° á‘·&ÉT eTùV≤X¯ó&ÉT (eTVü‰*
áX¯ó&ÉT). (<˚M uÛ≤>∑e‘·+˝À |ü\T ÁãVü≤à\≈£î, áX¯ó\≈£L dü+ã+~Û+∫q
düe÷#ês¡+ <=s¡T≈£î‘·T+~)
Ç\ô|’ Ä‘·à\≈£î á‘·&ÉT |üs¡e÷‘·à.
bÕbÕ‘·Tà\≈£î m˝≤ ø£qã&ÉTH√ eTq≈£î ‘Ó*j·T<äT. (K˝Ÿ Hêj·Tø˘ ≈£î
K˝Ÿ Hêj·Tø˘ e˝…H˚ ñ+{≤&Éì #Ó|üŒø£ #Ó|üŒ&É+)
3. y˚<ë\˝À Á|ü‹bÕ~+|üã&çq yê&ç‘·&˚.
(y˚<ë+‘·y˚<äT´&ÉT R y˚<äeTT\#˚ ‘Ó\TdüTø=q ã&ÉTyê&ÉT)
nìï{Ï˝Àq÷ ñ‘·eÔ TT&É˙, y˚<ë\T bı–&˚yê&É˙ #ÓãT‘·THêïy˚T. Ä‘·&TÉ
n+‘·{Ï <äj÷· eTj·TT&ÉT ≈£L&Ü. XÀ~Û+∫ #·÷ùdÔ ˇø£ »+‘·Te⁄ (@qT>∑T)
|æ*ùdÔ |üs¡T>∑Tq e∫Ã s¡øÏå+#˚ <äj·÷eTj·TT&ÉT.
á $<ÛäeTT>± Áoy˚+ø£fÒX¯ó&ÉT Áù|eT‘√ n+<ä] uÛ≤eeTT\q÷
Á>∑Væ≤+#·TqT.
ªª>±~* eT‘·T\qT ¬>’ø=q&ç‘·&ÉTμμ Çø£ÿ&É @<√ bıs¡u≤≥Tqï≥T¢qï<äì
j·Tì|æ+#·T#·Tqï~. Bì˝À e´‹πsø±s¡úeTT ˝ÒKø£ Á|üe÷<äy˚TyÓ÷?
ªª¬>’ø=qTì‘·&ÉTμμ nì j·TT+&Ée˝…Hê?. eT÷\yÓT≥T¢qï<√? ô|<ä›\T
$#ê]+‘·Ts¡T >±ø£! ˝Òø£ y˚πs $<ÛäeTT>± düeTq«j·TeT>∑THê?
:: 158 ::
60. ‘=&çã&É dü+<äTdüT&ç<=+>±&ûì

‘=&çã&É dü+<äTdüT&ç<=+>±&ûì
yÓ&>É T∑ >=|ü⁄Œ•s¡dTü yÓqïeTT<äø› £ wüß&í TÉ
Ä~>=ì H˚sê>± qi#˚‹yÓqïeTT<ä›
bÕ<äTø=q H√s¡ ì+&Ü u≤e⁄ø=Hêï&ÉT
kÕ~+N Hêe÷{≤&É &É#Ã· eTsTT´q>√\e˝…
sT÷<Ódü »{Ïº˝À yÓqï sTTj·TéNÃ CÒ‹øÏ ˆˆ‘=&çã&Éˆˆ
≈£î‘·TøÔ ã£ +{Ï<ëø± >∑÷q˝À bÕ˝…˝≤¢ <ë–
jÓT‘·TøÔ e£ ⁄Hêï&ÉT yÓTT>∑ $T+<äT<ëø±qT
jÓT‘·TøÔ =q _*∫‘˚ jÓT+‘ÓH’ ê >∑<\ä &ÉT
y= ‹Ô|ü{Ïº eP<äTø=˙ H=ø£#‘˚ · H˚\qT ˆˆ‘=&çã&Éˆˆ
ô|s¡T>∑TMT>∑&˝É \… ¢ |æqïyê+&É¢ ø£+~∫Ã
<=s¡e˝… ˝ÀqqT+&ç ‘=+–#·÷Nì
jÓTs¡e⁄ ˝Òø£ Áoy˚+ø£fXÒ ó¯ &Éì yÓTTøÏÿ‘˚qT
Çs¡y‹’Ó qì qM« ìf…º ôd\e⁄\qT ˆˆ‘=&çã&Éˆˆ
yÓqï<=+>∑ jÓÆTq ∫ìïø£wüßíì n<äT“¤‘·yÓTÆq es¡íq á ø°s¡Ôq.
‘=&çã&ÉT R ‘=Á≥T|ü&TÉ
dü+<äTdüT&çe÷j·T\T R dü+<äT#·÷düT≈£îì yÓ÷dü+ #˚j·T&É+
yÓ&É>∑T R mu…“≥Tº, ø=øÏ_øÏ
yÓqï <=+–*+∫ ˇø£ >√|æø£≈£î <=]øÏb˛j·÷&ÉT ø£qïj·T´. ‘·|æŒ+#·T
ø√e&ÜìøÏ M\T˝Ò<äT. nB |ü]dæú‹. Çø£ ø°s¡Ôq ˝ÀøÏ........
‘=Á≥T|ü&ÉT‘·Tqï (‘=&çã&ÉT) yÓ÷dü+, e÷≥ u≤>± H˚]Ãq <=+>∑yê&ÉT
:: 159 ::
Ä&ÉT‘·÷ (dü+<äTdüT&ç <=+>±&ûì) <=]ø±&ÉT. eT] @ ñf…º\T ‹j·T´&ÜìøÏ
@$T ø£w|ºü &ü Ü¶&√ ø±˙ m|ü⁄Œ&É÷ #·øÿ£ >± Äø£s¸¡ Dj ° T· +>± ñ+&˚ ø=|ü⁄Œ ø=øÏ_øÏ>±
‘·j÷· s¬ +’ ~ (yÓ&>É T∑ ø=|ü⁄Œ •s¡dTü ). ∫ìïø£ wüß&í TÉ yÓqïeTT<ä˝› ≤ ñHêï&É≥ (yÓqïeTT<ä›
ø£wüß&í TÉ ). BìøÏ s¬ +&Ésêú\T #Ó|⁄ü Œø√e#·TÃ. yÓqïeTT<ä˝› ≤>± n+<ä+>± ñHêï&Éì
ˇø£ ns¡ú+. >=\¢\≈£î yÓqïeTT<ä› ø£Hêï >=|üŒ b˛*ø£ #Óù|Œ |ü<ës¡ú+ ñ+&É<äT.
n+<äTøπ n+<ëìøÏ <ëì‘√ b˛*ø£. e+{Ï ì+&Ü yÓqï |üPùddüT≈£îì yÓqïeTT<ä›
˝≤>± ñHêï&Éì eTs=ø£ ns¡ú+.
1. Ä~>=qT R m<äTs=ÿqT
bÕ<äTø=qT R HÓ\ø=qT, Hê≥Tø=qT
kÕ~+#·T R <Ó|ü⁄Œ, ì+~+#·T
>√\ R ne÷j·T≈£î&ÉT
»{Ïº R uÒs¡eTT, yÓ\
>√|æø£ Ç˝≤ #ÓãT‘·Tqï~.
<=]ø±&ÉT <=+>∑ nì H˚qT m<äTs¡T>± (Ä~>=qT) e#˚ÃqT. n|ü⁄Œ&ÉT Ä
<=+>∑ @$T #˚kÕ&√ ‘Ó\TkÕ? ns¡#‹˚ ˝À yÓqïeTT<ä› ñqï~. n~ H˚qT
rùddüT≈£î+{≤qì <ëìì H√{Ïì+&Ü bÕeTT≈£îHêï&ÉT! (bÕ<äTø=q H√s¡
ì+&Ü u≤e⁄ø=Hêï&ÉT). n|ü⁄Œ&ÉT H˚qT ø=+#Ó+ rÁe+>± (kÕ~+∫)
e÷≥˝≤&˚qT. @B H√s¡T ‘ÓsT¡ nì >∑{>ºÏ ± s=øÏÿ+∫+<äqïe÷≥. n|ü⁄&ÉT
m+‘· ne÷j·T≈£î&ç˝≤ q{Ï+#ê&√ ‘Ó\TkÕ? (n#·ÃyÓTÆq >√\ e˝…).
Ç+ø√ #√<ä´+ #ÓãT‘êqT. Ç+ø=ø£ #˚‹˝Àì yÓqïeTT<ä› (á <Ód)ü Hê≈£î
\+#·+>± (»{Ïº˝À) Çj·Té∫ÃHê&ÉT. á ∫qï yÓqïeTT<ä› rdüT≈£îì
e~˝…j·TéTì uÒs¡+ ô|{≤º&É≥ ∫ìï ø£wüßí&ÉT! m+‘· #·ø£ÿì ©\!
2. ≈£î+&É˝À (>∑÷q R ≈£î+&É) bÕ\˙ï |”ø\£ es¡≈L£ ‘ê– (≈£î‘·TøÔ £ ã+{Ï<ëø±
:: 160 ::
>∑÷q˝À bÕ˝…˝≤¢ ‘ê–) eTTK+ ø=+#Ó+ ô|’¬ø‘·TÔ≈£îì ≈£Ls¡TÃHêï&ÉT
∫ìïø£wüßí&ÉT. ∫Á‘·yÓTÆq e÷≥ sTT~. bÕ\T |”ø£\es¡≈£L ‘ê–Hê&ÉT
ø£<ë ø=+#Ó+ yÓT&É ~+∫‘˚ n$ ãj·T≥≈£î e#ÓÃkÕÔjT· ì uÛjÑ T· eTqïe÷≥.
n+<äTπø yÓT&É ì–&ç+∫ ≈£Ls√Ãe&É+. m‘·TÔ≈£î+{≤qT sê nì |æ*∫‘˚
ø=+#Ó+ ≈£L&Ü ø£<ä\&É+ ˝Ò<ä≥. ô|’>± ˇø£ #ÓsTT´ H˚\MT<ä Äì+∫
}<äTø=ì eTØ ≈£Ls¡TÃHêï&É≥. á bÕ\+fÒ m+‘· sTTwüºyÓ÷ Ä
∫ìïø£wüßìí øÏ. bı≥º ì+&çb˛j˚Tø± ≈£L&Ü Ç+ø=+#Ó+ ‘êπ>dæ Ä|ük˛bÕ\T
|ü&˚ Ç˝≤+{Ï ∫ìï ø£wüßíì eT<ÛäTs¡yÓTÆq es¡íq Ç+¬øø£ÿ&Ü eTq≈£î
ø£qã&É<äT. Ç˝≤ e]í+∫q nqïeTj·T´ <ÛäqT´&ÉT.
3. ô|s¡T>∑T MT>∑&\É qT ‘√{Ï ∫qï|æ\\¢ ø£+~+∫ ˝À|ü\qT+&ç ∫qïø£wüßí&TÉ
<=s¡˝≤ ‘=+–#·÷düTHÔ êï&ÉT. #˚ùd~ <=+>∑‘q· +. <=s¡˝≤ <äsŒ¡ eT÷ nq&É+.
nqéTT (ms¡e⁄) Ç+ø£ j˚TMT ˝Ò<ìä Ä ∫qïy˚+ø£fXÒ ó¯ ì ÁyÓTTøÏÿ‘˚ H˚H˚
dæús¡yÓTÆq yê&çqì (Çs¡yÓ’‹qì) ôd\e⁄\ yês¡ qe⁄«‘·THêï&ÉT.
eT<ÛäTsêqTuÛÑ÷‘·T\T |ü+#˚ u≤\ø£wüßíì es¡íq+.
:: 161 ::
61. ‘=*¢ ø£\yÓ sTT$j·TT ‘=*¢ ‘êqT ø£\&˚

‘=*¢ ø£\yÓ sTT$j·TT ‘=*¢ ‘êqT ø£\&˚
ø£\¢j·TTqT >±<äT ø£&ÉT ì»eTT ø±<äT
ø£qT <Ós¡∫q+‘·HÓ ø£\T>∑T sT÷ »>∑eTT
ø£qTeT÷dæ q+‘·HÓ ø£&TÉ X¯SqéTÚqT
ø£qT¬s|üŒ eTs¡T>∑TqHÓ ø£*$Tj·TT ˝Ò$Tj·TTqT
‘·q eTH√uÛ≤eeTT\ <ä–* ‘√Nì ˆˆ‘=*¢ˆˆ
‘·\∫q+‘·HÓ jÓT+‘· <äe«sTTq ø±ìŒ+#·T
‘·\|ü⁄ eTs¡∫q eT‹øÏ <ä≥eº TÚ <äeTeTT
bı\dæ eT‹ eTs¡T>∑TqH˚ |ü⁄≥Tº≥\T uÀe⁄≥\T
|ü\T#·+#·\ $ø±s¡ uÛ≤eMT >∑TDeTT ˆˆ‘=*¢ˆˆ
eTT+<äT ‘ê >∑*–‘˚ eT÷&ÉT˝Àø£eTT\T >∑\
yÓ+<äT ‘ê˝Ò≈î£ +fÒ j˚T$Tj·TTqT ˝Ò<Tä
n+~ Áoy˚+ø£fÒX¯ó &Ü‘·à˝ÀqHÓ M&Ó
ø£+<äTe\ ì‘·ì dü+ø£\ŒMT |üqT\T ˆˆ‘=*¢ˆˆ
á Ä<Ûë´‹àø£ ø°sqÔ¡ ˝À Á|ü‹bÕ~+#˚ n+X¯+ ø=+#Ó+ eTT+<äT>± nqT≈£îì
n|ü⁄Œ&ÉT ø°s¡Ôq #·÷<ë›+.
e÷qe⁄ìøÏ ◊<äT C≤„H˚+Á~j·÷\THêïsTT (ø£qTï, eTT≈£îÿ, #Ó$, Hê*ø£,
#·sà¡ +). M{Ï˝À eTTKýÓTqÆ ~ ø£qTï. á Ç+Á~j·÷\T yê{Ïyê{Ï |ü]$T‘·T\≈£î
˝Àã&ç u≤Vü≤´ Á|ü|+ü #·eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q düe÷#ês¡+ eTqdüT‡≈£î #˚sy¡ k˚ ÕÔsTT.
n$ Ç∫Ãq düe÷#ês¡+ y˚Ts¡≈î£ eTqdüT‡ u≤Vü≤´Á|ü|+ü #êìï ∫Á‘·+>± #·÷|ædTü +Ô ~.
<ëìH˚ eTq+ ªª#·÷düTÔHêïeTTμμ nqT≈£î+{≤+. ø±ì u≤Vü≤´Á|ü|ü+#·+ ìC≤ìøÏ
:: 162 ::
eTq eTqdüT‡≈£î dü+ã+~Û+∫q yê´bÕs¡+. n+fÒ Ç~ eTH√$ø±s¡+. Çø£
$düÔ]+#·e\dæq |üì˝Ò<äT.
Ç+Á~j·÷\qT ìÁ>∑Væ≤+#· >∑*–q yê&çøÏ eTs=ø£ ∫≈£îÿ ñ+~. n‘·&ÉT
u≤Vü≤´»>∑‘·TÔ qT+&ç $&çe&É&É+ düT\Ty˚MT ø±<äT. eTqdüT ‘·q˝À <ë#·T≈£îqï
düe÷#ês¡+‘√ ‘êH˚ u≤Vü≤´ »>∑‘·TÔqT #·÷düTÔqï nqTuÛÑ÷‹ì düwæº+#·>∑\<äT.
Ç~ eTqdüT‡ Á|ü‘˚´ø£‘·.
1. ø£qTï ‘Ó]ùdÔ á »>∑‘·TÔ ø£ì|ædüTÔqï~. ø£qTï eT÷ùdÔ á »>∑‘·TÔ
e÷j·TeT>∑T#·Tqï~. ø£qT¬s|üŒ eTs¡T>∑Tq á »>∑‘·TÔ ø£\>∑&ÉeT÷
˝Òø£b˛e&ÉeT÷ »s¡T>∑T‘·Tqï~. C≤„H˚+Á~j·T˝À¢ ø£qTï Á|ü<Ûëq+ ø£qTø£
<ëì Ä<Ûës¡+>± ‘·‘·Ô«+ #ÓãT‘·THêï&ÉT nqïeTj·T´.
ø£qTeT÷j·TT n+fÒ eTs¡DÏ+#·&ÉeT˙ ns¡ú+ ñ+~. eTqT>∑&É ñqï+‘·
es¡≈£L e÷Á‘·y˚T á Á|ü|ü+#êìï >∑T]Ô+#·>∑\>∑&É+. ÄK] bÕ<äeTT˝À
ô|’q eTq+ #Ó|ü⁄Œ≈£îqï $wüj·T+ #ÓãT‘·THêï&ÉT. ˙e⁄ ªª#·÷düTÔHêïqTμμ
nqT≈£î+≥THêïy˚ n$ ˙ eTqdüT‡˝Àì uÛ≤eq˝Ò düTe÷. (‘·q eTH√
uÛ≤eeTT\ ‘·–* ‘√Nì). n~ ì»yÓ÷ ø±<√ ˙yÓs¡T>∑e⁄
2. Ä˝À#·q˝À (‘·\∫q+‘·HÓ) m+‘·{Ï <ä÷s¡eTT˝À >∑\ edüTÔC≤\yÓTÆHê
<ä]Ù+#·e#·TÃ. Ä˝À#·q Ä–b˛‘˚ eTqdüT˝À Nø£{Ï n\eTT≈£î+≥T+~
(<ä≥ºeTÚ ‘·eTeTT). á Ä˝À#·q eTs¡T>∑T˝À »>∑‘·TÔ ñqï≥÷º ˝Òq≥÷º
uÛ≤dædüTÔqï~. Ç~ eTqdüT‡ #˚ùd ø£ìø£≥Tº (|ü\T #·+#·\ eTH√$ø±s¡
uÛ≤e$T~).
‘˚*q $wüj·Ty˚T$T? á »>∑‘·TÔ Ç+Á~j·T yê´bÕs¡eTT ˝Ò<ë
eTH√yê´bÕs¡eTT.
nf…Æ¢q eTT+<äT »>∑‘·TÔ˝Àì edüTÔJeC≤\eTT\T ø£\yê? ø±ø£ ‘êqT
eTT+<äTø£\&Ü? (‘=*¢ ø£\y˚ sTT$j·TT ‘=*¢ ‘êqTø£\&˚)
:: 163 ::
á Á|üXï¯ H˚ eTs=ø£˝≤>∑Tq y˚dTü ≈£î+<ëeTT. »>∑‘T· Ô ñìøÏ e\q H˚qTHêïqì
>∑T]Ô+#·T#·THêïHê? Hê ñìøÏ e\q (H˚qTHêïqT ø±e⁄q) »>∑‘·TÔqT
>∑T]Ô+#·T#·THêïHê? Ç~ Á|üX¯ï. Ç~ |ü\¢$˝Àì Á|üX¯ï. ‘·‘·Ô«eTT ¬s+&ÉT
#·s¡DeTT\˝À $e]+∫ ‘·q rs¡TŒ eT÷&Ée #·s¡D+˝À #ÓãT‘·THêï&ÉT
nqïeTj·T´.
3. eTT+<äT ˙e⁄+fÒH˚ eT÷&ÉT˝Àø±\T ñqï$. ˙e⁄ ˝Ò≈£î+fÒ @MT ˝Ò<äT
Je⁄&ÉT ì‘·éTT. »>∑‘·TÔ $T<Ûä´ nì ‘˚*ÃHê&ÉT. Ç+ø=ø£ ô|’e÷≥
#ÓãT‘·THêï&ÉT. Je⁄&ÉT mes√ ø±<äT. ˙ Ä‘·à˝À ñqï y˚+ø£fÒX¯ó&˚
(|üse¡ ÷‘·àj˚T). Jyê‘·à |üse¡ ÷‘·à ˇø£ÿ&˚ nq&É+. ªªÄ‘·ìμμ dü+ø£\Œy˚T
Ç<ä+‘ê (á |üqT\T).
|üse¡ ÷‘·à dü‘´· eTT. ˙e⁄ |üse¡ ÷‘·à n+X¯eTT. |üse¡ ÷‘·à dü+ø£\Œy˚T á
düwæ.º
:: 164 ::
62. ‘=*¢j·TTqT eTÁsê≈£î ‘=f…º\qT q÷¬>qq

‘=*¢jT· TqT eTÁsê≈£î ‘=f…\º qT q÷¬>qq
#Ó\T¢ã&ç q÷^ì Áos¡+>∑ •X¯óe⁄
ø£*øÏ ø±y˚] ‘·s>¡ \∑ qT u≤VüQ\‘·\H˚
‘·\>∑ø≥Ï T s¡+>∑eT<Û´ä |ü⁄ ‘=f…\º qT
|ü\Te÷s¡T <äqq÷∫ bÕ&É>± q÷^ì
∫\TbÕ\ ôd\$‘√ Áos¡+>∑ •X¯óe⁄ ˆˆ‘=*¢jT· TqTˆˆ
n~y√ ø£eT\Eì ‹s¡Tyêsê<Ûqä +ãq>∑
n<äq ø£eT\ uÛyÑ ê+&ÉeTqT ‘=f…\º qT
ñ<ä<TäÛ \T ‘·s+¡ >∑eTT\ q÷#·>± q÷^ì
#Ó<sä ì¡ dæsT¡ \‘√&É Áos¡+>∑•X¯óe⁄ ˆˆ‘=*¢jT· TqTˆˆ
y˚<eä TT˝… #˚sT¡ ˝…’ yÓ\j·T+>∑ X‚wßü &˚
bÕ<äTø=qT ‘=f…˝º ’… |üs>¡ >∑ ±qT
Áo<˚$‘√ >∑÷&ç Áoy˚+ø£fÒX¯ó&Ó’
ùd<ä B¬s&ç yê&Ó Áos¡+>∑ •X¯óe⁄ ˆˆ‘=*¢jT· TqTˆˆ
Áoyê] ‘Ób˛Œ‘·‡e+ »s¡T>∑T‘·Tqï~. ø√H˚{sÏ êj·T&ÉT |üP\‘Ó|Œü ô|’ Áo<˚$‘√
ùd<ärs¡T‘·Tqï rs¡T e]ídTü HÔ êï&ÉT nqïeTj·T´.
yÓTT≥ºyÓTT<ä≥ (‘=*¢) düwæº Äs¡+uÛÑ+˝À eTÁ]j·÷≈£î ‘=f…º˝À ‘=*•X¯ó
yÓ’ }–q≥T¢>± #Ó\T¢ã&ç‘√ ‘Ó|Œü ô|’ }>∑T‘·THêï&ÉT á Áos¡+>∑ •X¯óe⁄. #Ó\T¢ã&ç
nq>± n~Ûø±s¡ yÓ’uÛÑeeTT.
1. e÷{Ïe÷{Ïø° Ä ø±y˚Ø <˚$ (ø£*øÏ ø±y˚]) ‘·q ‘·s¡+>∑eTT\T nqT
u≤VüQ\‘·\‘√ ‘·qqT j·T÷#·T#·÷ bÕ&É>± uÛj
Ñ T· |ü&øÉ £ #·*+|üø£ (‘·\ø£ø)£
:: 165 ::
n|ü⁄Œ&˚ ‘ê–q bÕ\#ê]ø£\T ô|<ä$ yês¡ ø£qã&ÉT‘·÷+&É>± (∫\TbÕ\
ôd\$. ôd\$ R ô|<ä$ yês¡) Vü‰sTT>± }>∑T‘·THêï&û Áos¡+>∑ •X¯óe⁄.
2. n~y√ kÕøå±‘·TÔ ÁãVü≤à>±s¡T #˚ùd ‹s¡Tyêsê<Ûäq+ (ÁãôVAà‘·‡e+)
nqï≥Tº>± ÁãVü‰à+&ÉeTT (ø£eT\ uÛÑe G n+&ÉeTT. ø£eT\uÛÑe⁄&ÉT R
ÁãVü≤à) nH˚ ‘=f…º˝À düeTTÁ<äeTT\T (ñ<ä<ÛäT\T) ‘·s¡+>∑eTT\˝À
q÷–+#·>± #Ó<äs¡ì yÓ’uÛÑeeTT‘√ (#Ó<äs¡ì dæs¡T\‘√) Ä Áos¡+>∑
•X¯óe⁄ }>∑T‘·THêï&ÉT.
3. X‚wüß&˚ ‘=f…º ø±>±, y˚<ë\T Á‘êfi¯ófl/>=\TdüT\T (#˚s¡T\T) ø±>± Áo<˚$
‘√&ÉT ø±>± Ä ‘Ó|üŒô|’ Áoy˚+ø£fÒX¯ó&Ó’ ùd<ä rs¡T‘·THêï&É<˚ Áos¡+ >∑
•X¯óe⁄.
nqïeTj·T´ yÓ’wüíe πøåÁ‘ê\˙ï <ä]Ù+∫Hê&ÉT. ‹s¡TeT\ô|’ »]π>
ñ‘·‡yê\˝À Äj·÷ πøåÁ‘ê\˝À ‘êqT #·÷∫q ñ‘·‡yê\‘√ eTT&çô|{Ïº
‘·\#·T≈£îì Äq+<äeTT nqTuÛÑ$kÕÔ&ÉT. Çø£ÿ&É Áoy˚+ø£fÒX¯«s¡Tì
Áos¡+>∑Hê<ÛäTì>± uÛ≤$dü÷Ô Ä $uÛÑyê\qT #·ø£ÿ>± ø£fi¯fl≈£î ø£{Ïº+#ê&ÉT.
:: 166 ::
63. ~ã“\T yÓ≥Tº#·T ‘˚*q~~y√

~ã“\T yÓ≥Tº#T· ‘˚*q~~y√
ñãT“˙{Ïô|’ H=ø£ Vü≤+dü
nqTe⁄q ø£eT\ $Vü‰s¡eTT HÓ\yÓ’
jÓTTq] j·TTqï~<Ó ˇø£ Vü≤+dü
eTìjÓT&ç »qeTT\ e÷qdü düsd¡ Tü \
j·TTìøÏ qTqï~<Ó ˇø£ Vü≤+dü ˆˆ~ã“\T yÓ≥Tº#·Tˆˆ
bÕ\T ˙s¡T y˚sŒ¡ s¡∫ bÕ\˝À
H√\˝≤&Ó ì<Ó ˇø£ Vü≤+dü
bÕ\Tã&çq sT÷ |üse¡ TVü≤+düeTT\
z* qTqï~<Ó ˇø£ Vü≤+dü ˆˆ~ã“\T yÓ≥Tº#·Tˆˆ
‘·&$É s√eTs¡+Á<Ûeä TTà\ Á>∑T&Éq¢ T
ñ&ÉTø£>∑ bı~^ H=ø£ Vü≤+dü
ø£&TÉ y˚&TÉ ø£ y˚+ø£≥–] MT<äqT
H=&É\T ô|+#Óì<Ó ˇø£ Vü≤+dü ˆˆ~ã“\T yÓ≥Tº#·Tˆˆ
á ø°sqÔ¡ ˝À nqïe÷#ês¡T´\T düwæº n+‘·eTT, |ü⁄q'ÁbÕs¡+uÛeÑ TT >∑T]+∫
$e]düTÔHêï&ÉT.
Á|üfij¯ T· + e∫Ã düwæº n+‘·yTÓ qÆ ~. düs«¡ + »\eTj·T eTsTTq~. nB á
ñãT“˙s¡T.
Ä »\eTT\ô|’ e≥|üÁ‘·X¯j·÷qT&Ó’ $wüßíe⁄ eTs¡\ düwæº ÁbÕs¡+uÛ≤ìøÏ
düHêïVü≤eTT\T yÓTT<ä\Tô|{ÏHº ê&ÉT. Ä »\eTT\˝À @&ÉT |üs«¡ ‘·eTT\T ‘˚*q$.
n$j˚T á ~ã“\T. <ëìô|’ q÷‘·q düwæº ø£sÔ¡ Áoy˚+ø£fXÒ ó¯ &ÉT ø=\Te⁄r]Hê&ÉT.
Ä‘·&˚ Ä ~ã“\T yÓ≥Tº#·T ñãT“˙{Ïô|’ ‘˚*q Vü≤+dü.
:: 167 ::
1. Vü≤+dü\T ø£eT\eTT\˝À $Vü≤]+#·TqT. á y˚+ø£{≤Á~ |üs¡eTVü≤+dü
nqTe⁄>± ø£eT\ $Vü‰s¡eTT #˚jT· T#·T+&ÉTqT. ø£eT\ ÄqT |ü<eä TTq≈£î
\øÏàå , »\eTT, |ü<àä eT÷ nqT ns¡eú TT\Tqï$. »\eTT˝À $Vü≤]+#·TqT.
\øÏåà‘√ $Vü≤]+#·TqT. |ü<äàeTT\qT <Ûä]+#·TqT.
Vü≤+dü\T e÷qdüdüs√es¡eTT˝À ìedæ+#·TqT. á Vü≤+düyÓ÷ - sT÷
»\eTT\˝ÀH˚ ø±<ä T . ‘êqT dü  õ+∫q e÷qe⁄\ e÷qdü
düs√es¡eTT\+<äT ≈£L&É $Vü≤]+#·TqT.
2. Vü≤+dü bÕ\T ˙s¡T y˚sŒ¡ s¡∫ bÕ\T Á>∑V≤æ +#·Tqì Á|ür‹. á y˚+ø£{≤Á~
|üs¡eTVü≤+dü bÕ|ü |ü⁄DéTT\qT y˚s¡T |üs¡∫ |ü⁄DéTT\qT d”«ø£]+∫
yêì |òü\eTT\qT |ü+∫ô|≥TºqT.
ø±e⁄qH˚ Ç~ bÕ\TÁ>∑Væ≤+#Ó&ÉT (bÕ\Tã&çq) ndü\T Vü≤+dü\≈£î
b˛*¬ø’q~ (z* R düe÷qeTT)
3. Vü≤+dü Á>∑T&ÉT¢ ô|{Ïº bı~– |æ\¢\qT #˚j·TTqT. á y˚+ø£{≤Á~ Vü≤+dü
‘·q X¯Øs¡|ü⁄ ø√≥¢ s¡+Á<ÛäeTT\qT+&ç Je⁄\qT düõ+#·TqT (n~j˚T
s√eTs¡+Á<ÛäeTT\ Á>∑T&É¢ qT bı<äT>∑T≥)
Ç~ y˚+ø£{≤Á~ô|’ X¯Øs¡eTT ô|+∫ ‹s¡T>±&çq y˚+ø£{≤Á~ |üse¡ TVü≤+dü.
:: 168 ::
64. BqT&ÉqT H˚qT <˚e⁄&Ée⁄ ˙e⁄

BqT&ÉqT H˚qT <˚e⁄&Ée⁄ ˙e⁄
˙ ì»s¡÷|üy˚T HÓs¡|ü⁄≥ >±ø£
eT‹ »qqyÓTs¡T>∑ eTs¡D+u…sT¡ >∑qT
Ç‘·e⁄>∑ ìqT ì+ø£ HÓ]π>Hê
øÏå‹ ãT{Ïº+∫q Áo|ü‹$ ˙e⁄
>∑‹ Hêô|’ <äj·T <ä\‘·Te⁄ >±ø£ ˆˆBqT&ÉqTˆˆ
‘·\#· bÕ|üeTì ‘·\#· |ü⁄DéTì
‘·\|ü⁄q Çø£ ìqTï <ä\#˚Hê
n\]q Hê˝À n+‘·sê´$T$
ø£\TwüyTÓ &ÉjT· qqT >±‘·Te⁄ >±ø£ ˆˆBqT&ÉqTˆˆ
‘·&eÉ Hê ùV≤j·TeTT ‘·&eÉ Hê eT*qeTT
‘·&j É T· ø£ ˙y˚T\T ‘·&yÉ H˚ ê
$&ÉTe˝Òì Áoy˚+ø£≥ $uÛTÑ &Ée⁄
ø£&É<ëø£ ìø£ >±‘·Te⁄ >±ø£ ˆˆBqT&ÉqTˆˆ
‘˚≥e÷≥\‘√ nqïeTj·T´ Je⁄ìøÏ X¯s¡D≤>∑‹ uÀ~ÛdüTÔHêï&ÉT. ‘êH˚ Ä
|üs¡e÷‘·à düìï~Û˝À ì\ã&ç X¯s¡D≤>∑‹ #˚dæ #·÷|ædüTÔHêï&ÉT.
kÕ«MT H˚qT BqT&ÉqT. (BqT&ÉT R <ä]Á<äT&ÉT, <äs¡ŒeTT&ç–qyê&ÉT).
˙e⁄ <˚e⁄&eÉ ⁄. Ç+‘·{≤ yê´|æ+∫q~ (HÓs|¡ qæ ) ˙ s¡÷|üyT˚ nì ‘Ó\TdüT≈£îHêïqT.
1. H˚HÓìï |ü⁄≥Tºe⁄\T |ü⁄{Ïº‹H√ jÓTs¡T>∑qT. mìï e÷s¡T¢ eTs¡DÏ+∫‹H√
jÓTs¡T>∑qT. á »qàeTTq á »>∑‘·TÔ (øÏå‹) ˙e⁄ |ü⁄{Ïº+∫‹eì
‘Ó\TdüT≈£îHêïqT. ìqTï X¯sD¡ ≤>∑‹ #˚dTü HÔ êïqT. Çø£ Hêô|’ <äjT· #·÷|ü⁄eTT
:: 169 ::
kÕ«MT! (|ü⁄{Ïº+∫q yê&˚ b˛wæ+#·e˝… qqT≥).
2. Ç~ bÕ|üeTì ‘·\#·qT (‘·\#· bÕ|üeTì), Ç~ |ü⁄DéT˙ ‘·\#·qT.
bÕ|ü |ü⁄DéTT\ ‘·\+|ü⁄ ˝Òì Áã‘·TøÏ~. Çø£ ìqTï ‘·\#·T H˚sT¡ Œ ‘·\|ü⁄
Hê¬øø£ÿ&ç~. ˙e⁄ Hê˝À n+‘·sê´$TyÓ’ j·TTHêïe≥. ˙y˚ bÕ|üeTT\T
‘=\–+∫ (ø£\Twü yÓT&Éj·T) qqTï ø±bÕ&ÉT kÕ«MT!
3. Hê˝Àì s√‘·\T (ùV≤j·TeTT), <√wüeTT\T (eT*qeTT) mqï&É÷
$#ê]+#·Tø=qqT (‘·&ÉeqT). Çø£ Ä\düéTT #˚j·Tø£ (‘·&Éj·Tø£) ˙
y˚T\T (ñ|üø±s¡eTT) e÷Á‘·eTT $#ê]+#·>∑\Hê? $#ê]+#·T H˚s¡TŒ
˝Ò<äqT≥. z y˚+ø£≥Hê<∏ë! ìqT $&ÉTe˝ÒqT - ˝Ò<ë - qqT ˙e⁄
$&ÉTe˝Òe⁄. ¬s+&ÉT s¡ø£eTT˝…’q nq«j·TeT÷ ≈£î<äTs¡T‘·T+~. qqTï
ø£&Ées¡≈£L ø±bÕ&ÉT kÕ«MT!
ì»yÓTqÆ X¯sD¡ ≤>∑‹ Ç˝≤π> ñ+≥T+~. @ ø£$‘ê«&É+ãsê\÷, uÛwÒ Cü ≤\÷,
ø£\¢\÷, ø£|ü{≤\÷ ˝Ò≈£î+&Ü kÕ<ë Ø‹˝À ñqï~ ñqï≥T¢ ˇ|ü⁄Œø=ì
ø±bÕ&ÉeTì kÕ«$Tì y˚&TÉ ø=q&ÉyT˚ dü]jÓTÆ q X¯sD¡ ≤>∑‹. ìC≤ìøÏ s√p
eTqeTT |ü&ÉTø=H˚ eTT+<äT Ä s√E #˚dæq ø£s¡à\ |ü<ä›+‘ê kÕ«$TøÏ
#Ó|ü⁄Œ≈£îì Ç˝≤π> ìsê&É+ãs¡eTT>± X¯s¡DTy˚&É&Éy˚T ø£s¡ÔeéTT.
:: 170 ::
65. <˚e sT÷ ‘·>∑e⁄ rs¡Ãej·÷´

<˚e sT÷ ‘·>∑e⁄ rs¡Ãej·÷´
y˚y\˚ ≈£î ì~ $qï|üeTj·÷´
‘·qTe⁄q u§&É$Tq ‘·‹ ì+Á~j·TeTT\T
bıì– jÓT#·Ã{ÏøÏ b˛e⁄qj·÷
ô|q– ‘·*¢ ø£&É _&É¶\T uÛÑT$˝À
mq>=ì jÓTø£ÿ&çπø>∑T<äTs¡j·÷´ ˆˆ<˚e sT÷ ‘·>∑e⁄ˆˆ
bı<äT>∑T#·T eTqeTTq bı&É$Tq j·÷X¯\T
n<ä\ HÓø£ÿ&çøÏ qs¡T>∑Tqj·÷
ˇ<äT>∑T#·T »\eTT\qT+&ÉT eT‘·‡éTT\T
|ü<ä|ü&ç j˚T >∑‹ u≤d”qj·÷´ ˆˆ<˚e sT÷ ‘·>∑e⁄ˆˆ
ø£* H=ø£{§ø£{ÏøÏ \+¬ø\T ˙y˚
n\s¡T#·T H˚eTì n+<äTqj·÷
|ü\T Áoy˚+ø£≥|ü‹ Hêj·÷‘·àqT
>∑*–‹ yÓøÿ£ &ç ø£\TwüeTT\j·÷´ ˆˆ<˚e sT÷ ‘·>∑e⁄ˆˆ
uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT e÷qe⁄ìøÏ Ç+Á~j·TeTT\ì∫Ã yÓ÷dü+ #˚XÊ&ÉT. á
Ç+Á~j·T \+|ü≥+ e´øÏìÔ ~>∑˝≤¬>düT+Ô ~. M{Ïì ìÁ>∑V≤æ +#·eTq&É+ nHê´j·T+.
á $wüjT· y˚T <˚es¡yê] düeTø£+å ˝À |ü+#êj·Tr ô|&ÉT‘·THêï&û ø°sqÔ¡ ˝À.
Hê´j·T+ #˚dæ ‘·>∑e⁄ rs¡ÃeT+≥THêï&ÉT.
<˚yê! á ‘·>∑e⁄ rs¡TÃ. ˙≈£î y˚y˚\ $qï|üeTT\T.
<˚Vü≤eTT˝À |ü⁄{Ïºq Ç+Á~j·TeTT\ düeT÷Vü≤eTT m˝≤ Vü≤]+#·T≈£î
b˛‘êsTT?
:: 171 ::
(bıqT>∑T R ø±+‹#Ó&ÉT, ≈£îs¡#· j·T>∑T)
‘·*¢‘√ ô|q>=ìq _&É¶\T ‘·*¢ qT+&ç ÄyÓTqT u≤dæ (mq>=qT R
≈£L&çø£) mø£ÿ&çøÏ b˛>∑\s¡T kÕ«MT?
á eTqdüT ÄX¯\ ø±kÕs¡+.á ÄX¯\T n~*+∫q e÷Á‘êq mø£ÿ&çøÏ
b˛‘êsTT? ˙{Ï˝À ˇ~–j·TTqï #˚|ü\T ‘·<äT|ü] (|ü<ä|ü&ç) j˚T $<ÛäeTT>±
˙s¡Tu≤dæ b˛>∑\e⁄?
kÕ«MT á $wüjT· + ìs¡j í T· eTT #˚dæ #Ó|⁄ü Œ. á ‘·>T∑ e⁄ rs¡TÃ. |ò÷ü ≥T>±H˚
n&ç>±&ÉT nqïeTj·T´. uÛÑ≈£îÔì Ä]Ô rs¡TÃ≥ uÛÑ>∑yêqTì ø£s¡ÔeéTT. Ä]Ô‘√
Á|ü•ï+∫q yêìøÏ eTqdüT˝À Äj·Tq düe÷<ÛëqeTT düTŒ]+|üCÒj·TTqT.
ÄKs¡T #·sD ¡ eTT˝À ‘·q eTqdüT‡˝À kÕ«$T yÓT~*+∫q düe÷<ÛëqeTT
»‘·CÒdüTÔHêï&ÉT nqïeTj·T´. #·÷&É+&ç.
ne⁄qT kÕ«MT á ø£*ø±\eTT˝À y˚TeTT ø±s¡DeTT ˝Òì ø±s¡éTT
qeTàeTT. á ø£wüºeTTq≈£î |òü˝≤Hê~ ø±s¡DeTT. <ëìøÏ y˚s=ø£{Ï ø±s¡DeTì
‘·]ÿ+#Ó<äeTT. á ø±s¡´ ø±s¡DeTT\T ˙y˚qì ‘Ó*j·TH˚s¡eTT. á ø±s¡´
ø±s¡DeTT\≈£î >∑\ \+¬ø\T ˙y˚ |üs¡e÷‘êà! (ø£* H=ø£ {§ø£{ÏøÏ \+¬ø\T
˙y˚). Çø£ H˚H˚$T #Ó|üŒ>∑qT? (j˚TeTì n+<äTqj·÷?). Ä‘·à˝À ˙e⁄Hêïeì,
˙y˚ á Hê≥ø£eTT q&ç|æ+#·T#·THêïeH˚ jÓTs¡Tø£ Hê≈£î ø£*–q~. Çø£
bÕ|üeTT˝…øÿ£ &ç$ kÕ«MT! (ø£*–‹ yÓøÿ£ &ç ø£\TwüeTT\j·÷´) Ä jÓTs¡Tø£jT˚ ô|q’
H˚ô|{Ïºq ‘·>∑Te⁄q≈£î düe÷<ÛëqeTT.
˝Àìyê&˚ q&ç|æ+#·T#·THêï&Éì q$Tàø£‘√ sTT+Á~j·TeTT\qT n<äT|ü⁄
#˚j·Te˝…qì kÕsê+X¯eTT.
ø£˝Ö y˚+ø£≥ Hêj·Tø£'!
:: 172 ::
66. q>∑e⁄\T ì»eTì qy˚Tà<ë

q>∑e⁄\T ì»eTì qy˚Tà<ë
ˇ– q&çj÷· dü\T ˇ<äq› y˚
‘=*¢{Ï ø£sà¡ eTT <=+‘·T\ qT+&É>∑
#Ó\u¢ À sTTø£ #˚ùd<ë
jÓT\¢ ˝Àø£eTT\T j˚T˝Ò{Ï <˚e⁄&Ü!
ˇ\¢H=\¢ ìø£ ˇ<äq› y˚ ˆˆq>∑e⁄\T ì»eTìˆˆ
b˛sTTq »qàeTT bıs¡T>∑Tq qT+&É>∑
NÛ j·Tqø£ sTT+<äT #Ó\π><ë
y˚sTT HêeTeTT\ yÓqTï&Ü! e÷j·T\T
zj·Tj·÷´ sTTø£ ˇ<ä›qy˚ ˆˆq>∑e⁄\T ì»eTìˆˆ
q* ˙ HêeTeTT Hê*ø£ qT+&É>∑
‘·\ø=ì sTT‘·se¡ TT ‘·&yÉ <˚ ë
ã\T Áoy˚+ø£≥|ü‹ ìqTï >=*∫
ˇ\T≈£î #·+#·\eTT ˝§<äq› y˚ ˆˆq>∑e⁄\T ì»eTìˆˆ
n<äT“¤‘·yÓTÆq e÷qdüuÀ<Ûä á ø°s¡Ôq.
á q>∑e⁄\T ì»eTì qy˚Tà<ë? qy˚Tà<ë nq>± qeTàe˝…Hê? nì
n&É>&∑ eÉ Tqï e÷≥. qe⁄«\T dü+‘√cÕ\≈£î dü+øπ ‘ê\T. á n\ŒyÓTqÆ dü+‘√cÕ˝Ò
ì»yÓTÆqeì qeTàe˝…Hê? ø±<äì n+‘·s¡Z‘·yÓTÆq düe÷<Ûëq+ Ä Á|üX¯ï˝ÀH˚
ñqï~. Ç{Ïº q>∑e⁄\‘√ dü+‘√cÕ\‘√ ÄX¯\‘√ ø±\+ |ü⁄#·TÃ‘·Tqï eTqdüT‡qT
Çe˙ï Áø£eTeTT>± (ˇ–Hé) n&çj·÷X¯\˙ $T<Ûä´\˙ ôV≤#·Ã]düTÔHêï&ÉT
nqïeTj·T´.
:: 173 ::
1. eTT+<äT #˚dæq ø£s¡àeTT\T (‘=*¢{Ï ø£s¡àeTT) <=+‘·s¡\T>± ù|s¡T≈£îì
j·TTqï$. düsπ @<√ #˚dHæ êe⁄. nsTTb˛sTTq~ (#Ó˝u¢… À R #Ó˝q¢… T b˛).
Ä ø£sà¡ \ |ò*ü ‘·yT˚ á »qà. sTTø£ô|H’ ê á bÕ|üøs£ à¡ \T #˚jT· &ÉyT˚ Hê?
(sTTø£ #˚ùd<ë). e<äT›. m\¢˝Àø£eTT\÷ j˚T˝Ò kÕ«$TøÏ - Çø£ ˇ\¢qT
ˇ\¢qT ˇ<äT› nì #Ó|üŒy˚ z eTqkÕ ! ªe<äT›μ nq&ÜìøÏ nqïeTj·T´
ªˇ<äT›μ n+{≤&ÉT. n<=ø£ eTT<äT›.
2. b˛sTTq »qàeTT bıs¡T>∑Tq qT+&É>∑ : m+‘· #·ø£ÿì e÷≥ sTT~. ˙
eTT+<äT »qàeTT qT+&ç á »qàyÓT‹ÔHêe⁄. Ä »qàeTT ˇø£ n&ÉT>∑T
eTT+<äTqH˚ (bıs¡T>∑Tq) j·TTqï~. Ä »qà bÕ|üy˚T ø£<ë ìqTï eTs¡\
<ëì |òü*‘·eTT nqTuÛÑ$+#·T≥≈£î |ü⁄{Ïº+∫q~. <ëìì s√dæ NÛ ø=≥ºø£
eTs¡\ Bì˝À ≈£L&Ü nfÒ¢ q&Éj·÷&Ée˝…Hê? (NÛ j·Tqø£ sTT+<äT
#Ó\π><ë?).
Ä y˚sTTHêe÷\ <=s¡qT z <˚e⁄&Ü (z nj·÷´) Çø£ e<ä›ì y˚&ÉTø√y˚
z eTqkÕ!
3. z y˚+ø£{≤#·\|ür! jÓ÷>∑ýÓTÆq (q*) ã\yÓTÆq (ã\T) ˙ HêeTdüàs¡D
Hê Hê\Tø£ô|’ j·TT+&É>± eTs¡\ sTT‘·se¡ TT\qT ‘·&eÉ e˝…Hê (‘·&yÉ H˚ ê?)
ìqTï ø=*∫q yÓqTø£ - z kÕ«MT! Ç‘·s¡ #·+#·\eTT˝…’q e÷s¡ZeTT\T
ˇ<ä›ì y˚&ÉTø√y˚ z eTqkÕ! (ˇ\T≈£î #·+#·\eTT ˝§<ä›qy˚)
:: 174 ::
67. qyÓ÷ Hêsêj·TD Hê$qï|ü $T~y√

qyÓ÷ Hêsêj·TD Hê$qï|ü $T~y√
düe÷qT&É >±qT qqTï düπs«XÊ s¡øÏå+|üy˚
eTqdüT ˙j·÷BÛqeTT,e÷≥\T ˙yê&˚{yÏ ˚
‘·qTe⁄ ˙ |ü⁄{Ï+º ∫q <Ûqä $TB
eTTqT ˙ |ü+|ü⁄q ììï yÓ÷#·Tø=qï yê&É ì+‘˚
yÓqø£ qqTï H˚sê\T y˚j·Tø£ s¡øÏå+|üy˚ ˆˆqyÓ÷ˆˆ
uÛÀ>∑eTT˝…˝≤¢ ˙$ ãT<äT∆\T ˙$∫Ãq$
sT÷>∑‹ HêÁã‘·T≈£î ˙øÏsy¡ q’Ó ~
#˚>∑Bs¡ ˙e⁄ qqTï #˚dæq e÷ìdæ ì+‘˚
k˛>∑\ Hê j·TC≤„qeTT #·÷&Éø£ s¡øÏå+#·y˚ ˆˆqyÓ÷ˆˆ
yÓ*˙yÓ ˝À˙yÓ y˚&TÉ ø£˝˝… ≤¢ ˙y˚
ø£\ø±\eTTqT ˙ ø£sT¡ DÒ e÷≈£î
sTT\ Áoy˚+ø£fÒX¯ ˙y˚\Tø=qï ã+≥ ì+‘˚
HÓ\e⁄ <ä|Œæ +#·ø£ ˙y˚ s¡ø+åÏ #·y˚ ˆˆqyÓ÷ˆˆ
Ç~ dü+|üPs¡í X¯s¡D≤>∑‹ k˛ÔÁ‘·eTT.
z y˚+ø£fÒX¯«sê! qeTkÕÿs¡eTT ‘·+Á&û! H˚qT ˙ düe÷qT&É ø±qT. ˙e⁄
s¡ø≈å£ î£ &Ée⁄. H˚qT s¡ø+åÏ |üã&ÉTyê&ÉqT. z düsπ «X¯«sê! s¡ø+åÏ |üy˚?!
1. Hê eTqdüT ˙ ÄBÛqeTTq qTqï~. á e÷≥\T ˝Àq qT+&ç
˙yê&ÉT#·Tqïy˚. á X¯Øs¡eTT ˙e⁄ |ü⁄{Ïº+∫ HêøÏ∫Ãq <ÛäqeTT. Ç~
j·T+‘·j·TT ˙ Ä»„ (|ü+|ü⁄) #˚‘· H˚qT yÓ÷j·TT#·THêïì+‘˚ kÕ«MT.
‘·s¡Tyê‘· H˚ì≥¢+{Ïq˙, n≥T¢ #˚dæ‹q˙ qqTï ø£s¡ÔqT>± CÒdæ Hêô|’
H˚se¡ TT\T yÓ÷|ü≈î£ +&Ü qqTï s¡ø+åÏ #·T Áoy˚+ø£fXÒ «¯ sê!
:: 175 ::
2. á uÛÀ>∑eTT\T, ãT<äT\∆ T ˙$∫Ãqy˚. Ç≥T¢ Hê ã‘·T≈£î ˙ø£+øÏ‘y· TÓ qÆ ~.
H˚qT ˙e⁄ ã\eTT>± (#˚>∑Bs¡) ‘·j·÷s¡TCÒdæq eTìwæ s¡÷|üeTTqqTqï
u§eTàqT e÷Á‘·y˚T. Hê bı&ÉyÓ’q (k˛>∑\) nC≤„qeTTqT >∑DÏ+|üø£
s¡ø+åÏ |ü⁄eTT Áoy˚+ø£fXÒ «¯ sê!
(k˛>∑ø£fi¯ófl R Bs¡ÈyÓTÆq ø£qT\T, k˛>∑ R bı&ÉyÓ’q)
3. Hê yÓ\T|ü˝≤ ˝À|ü˝≤ ˙y˚ ì+&ç j·TT+{Ï$. á Hê dü+‘√wüeTT\÷
˙y˚. ø£\ø±\eT÷ qqTï ø£sT¡ D #·÷&ÉTeTT. á sTT\ô|’ H˚qT <˚es¡yêπs*q
ã+≥TqT. Hê ñìøÏ ‘·|æŒb˛≈£î+&Ü qqT s¡øÏå+#·T Áoy˚+ø£fÒX¯«sê!
:: 176 ::
68. q\¢ì y˚Tì q>∑e⁄ #·÷|ü⁄\yê&ÉT

q\¢ì y˚Tì q>∑e⁄ #·÷|ü⁄\yê&ÉT
‘Ó\ì¢ ø£qTï\ <˚e⁄&ÉT
_s¡Tôdq’ <äqTE\ >∑s«¡ eT&É∫q{Ïº
Çs¡TdüT ø¬ <’ Tä e CÀ<äT <˚e⁄&ÉT
dü]|ü&É¶ »>∑yÓT\¢ #·ø£ÿ #êj·T≈£î <Ó∫Ã
‘Óse¡ ⁄ #·÷|æq{Ïº <˚e⁄&ÉT ˆˆq\¢ì y˚Tìˆˆ
˙≥ ø£\dæq{Ïº ì+&çq #·<Tä e⁄\T
‘˚≥ |üs∫¡ q{Ïº <˚e⁄&ÉT
bÕ{Ïe÷*q{Ïº ÁbÕDT\ <äT]‘·|⁄ü
r≥ yê|æq{Ïº <˚e⁄&ÉT ˆˆq\¢ì y˚Tìˆˆ
>∑Ts¡T‘·T u…≥>º s∑ êì >∑TDeTT\ HÓ\ø=qï
‹s¡Ty˚+ø£{≤Á~ô|’ <˚e⁄&ÉT
‹s¡eTT>∑ Á<ÛTä e⁄ìøÏ ~e´|ü<+ä _∫Ã
‘Ós∫¡ sê»qï{Ïº <˚e⁄&ÉT ˆˆq\¢ì y˚Tìˆˆ
q\¢ì y˚TqT, ‘Ó\¢ì ø£qT\T, Ä ø£qT\qT+&ç q>∑e⁄ ˝§\T≈£î #·÷|ü⁄\T
ø£*–q <˚e⁄&û y˚+ø£≥|ü‹. q>∑e⁄#·÷|ü⁄\T nqï~ $+‘· Á|üjÓ÷>∑+. qe⁄«
ô|<äe⁄\≈£î dü+ã+~Û+∫q~. eT] #·÷|ü⁄\‘√ qe⁄«f…≥T¢? ô|<äe⁄\ô|’
Vü‰düeTTqï|ü⁄&ÉT #·÷|ü⁄\˝À ˇø£s¡ø£yÓTÆq $ø±düeTT+&ÉTqT. <ëìì <ä ]Ù+∫q
kÕ«$T Vü≤düqTàKT&Ó’ j·TTHêï&Éì >∑T]Ô+#·>\∑ eTT. Ç{Ïº $+‘Óq’ Á|üj÷Ó >∑eTT\T
nqïe÷#ês¡T´ì ø£$‘·«eTTq ø=\¢\T.
1. <ä&ÛyÉ TÓ qÆ (_s¡Tôdq’ ) s¡øÿ£ düT\ bı>∑sT¡ (_+ø£eTT) nDÏ∫q #·Áø±j·TT<ÛTä &ÉT
:: 177 ::
á <˚e⁄&ÉT. (Çs¡TdüTqï Äj·TT<ÛäeTT - Çs¡TdüT ¬ø’<äTe |ü{Ïºq CÀ<ä T -
Ms¡T&ÉT)
dü]|ü&¶É -<˚e⁄&ÉT
dü] nqT |ü<eä TTq≈£î nH˚ø±s¡eú TT\T ø£\e⁄. Çø£ÿ&É dü] j·Tìq n>±<∏eä TT
nì ns¡eú TT. n>±<∏eä TT˝À |ü&bç ˛sTTq »>∑‘T· qÔ T #·øÿ£ ì #êj·T˝ÀìøÏ
n+fÒ dü]jÓTÆ q #√≥T≈£î rdüT≈£îì e∫Ã ‹]– <ëìøÏ <ë] #·÷|æ+∫q
yê&û <˚e⁄&ÉT.
2. ˙{Ï˝À ø£*dæ b˛sTTq y˚<äeTT\T (ì+&Ó’q #·<äTe⁄\T) yÓ<äøÏ ‘Ó∫Ã
‘˚≥‘Ó\¢eTT #˚dæHê&ÉT. e<ÛënsTTq~ nq&ÜìøÏ >∑+>∑bÕ˝…’+~ nì
HêqT&ç. <ëìH˚ ˙≥ ø£*dæq nì kÕs¡úø£+>± yê&˚&ÉT Çø£ÿ&É.
bÕ{Ï nqTq~ Á|üe÷Dyê#·øe£ TT. ábÕ{Ï, @bÕ{Ï nì yê&É‘êeTTø£<ë.
Ç~ ø=\‘·, |ü]$T‹ì dü÷∫düT+Ô ~. ‘·eT |ü]$T‘·T\qT <ë{Ïq bÕ|ü⁄\
r≥ (<äTs¡<ä, >∑T\) r]Ãqyê&û <˚e⁄&ÉT. BìøÏ Äj·Tq m‹Ôq
ne‘êsê\˙ï ñ<ëVü≤s¡D˝Ò ø£<ë.
3. á <˚e⁄ì >∑TDeTT\T Ç{Ïºeì >∑T]Ô+|ü˝ÒeTT (>∑Ts¡T‘·T u…≥º>∑sêì
>∑TDeTT\T). áj·Tq ‹s¡Ty˚+ø£{≤Á~ô|’ yÓ\dæHê&ÉT.
á<˚e⁄&ÉT Á<ÛTä e⁄ìøÏ dæsú y¡ TÓ qÆ ~e´|ü<eä TT ì∫Ã ªª‘Ós∫¡ sêEμμ nìHê&ÉT.
Çø£ÿ&É ¬s+&ÉT $wüj·÷\T eTT#·Ã{ÏkÕÔqT.
1. ô|’ s¬ +&ÉT #·sD¡ eTT\˝À Á|üd<æ y∆ä TÓ qÆ ne‘ês¡ düàs¡D #˚dHæ ê&ÉT. n<ä+‘ê
<äqT» •ø£åD. ÄÁ>∑Vü≤eTT‘√ #˚dæq|üqT\T. ø±˙ Á<ÛäTe⁄ìô|’ #·÷|æq~
nqTÁ>∑Vü≤eTT. Ä‘·ì ‘·|üeTTq≈£î yÓT∫Ã n‘·ìøÏ dæús¡yÓTÆq ~eýÓTÆq
|ü<$ä Ç#êÃ&ÉT |üse¡ ÷‘·à. Á<ÛTä e X¯ãe› TTq≈£î s¬ +&Éseú¡ TT\T. ~≈£îÿ\≈£î
ø=q (pole) nìj·T÷, #·\qeTT ˝Òø£ dæús¡eTT>± ñ+&ÉTq~ nìj·TT.
:: 178 ::
s¬ +&ç{øÏ ° kÕs¡øú e£ TT ø£*Œ+#·T#·÷ Ä |ü<$ä Ç#ÓÃqT. Ä e´øÏÔ HêeTeT÷
ªªÁ<ÛäTeμμ j˚T.
ô|’ #·s¡DeTT\˝À »>∑‘·TÔqT s¡øÏå+#·T≥≈£î |üs¡e÷‘·à ‹]–Hê&ÉT.
nqTÁ>∑V≤æ +∫ Ä »>∑‘+Ô· ‘·jT· ÷ uÛ≈Ñ î£ ìÔ #·T≥÷º ‹s¡T>∑Tq≥T¢ #˚dHæ ê&ÉT.
(qø£Áå ‘·sê• dü|sÔü T¡ ¸\‘√ düV‰ü ñ‘·sÔ Á¡ <ÛTä eeT+<äT ì*∫q Á<ÛTä eqø£Áå ‘·eTTqT
Á|ü‹s√p #·T{Ïº e#·TÃqT).
ÄÁ>∑ V æ ≤ +#Ó H ê ã\e+‘· T \HÓ ’ q q÷ ‘· ] $T |ü s ¡ T e⁄˝… ‹ Ô + #· T qT.
nqTÁ>∑Væ≤+#ÓHê ã\V”≤qTHÓ’qq÷ dæús¡|üs¡#·TqT.
2. ‘Ós¡∫sêE: Ç~ #·<äs¡+>∑eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q e÷≥. ne‘·*
Ä≥>±ì ÄX¯Ãs¡´|üs¡#·Tq≥T¢ ˇø£ |”düTqT n&ÉT¶ rdæ #Óø˘ #Ó|ü⁄Œ≥qT
‘Ós∫¡ sêE n+<äTs¡T. n{Ïº ÄX¯Ãs¡´ø£yTÓ qÆ , >∑Ts¡T‘·Tu…≥>º ± sêì >∑TDeTT\T
>∑*–q <˚e⁄&û y˚+ø£{≤Á~Hê<∏äT&ÉT.
:: 179 ::
69. Hê≈£îHêπø dæ>∑ZsT÷´ì qqTï p#·T≈£î+fÒqT

Hê≈£îHêπø dæ>sZ∑ T÷´ì qqTï p#·T≈£î+fÒqT
#˚ø=ì ˙y˚ >±#· #ÓjÓTT´π>Z >±˙
#˚jT· sêì bÕ|üeTT\T ùddæe∫Ã j˚TH√s¡
HêjÓT&É ìqTï es¡eTT\&ç>π qT
ø±j·TeTT‘√ Ç+Á~j·TøÏ+ø£sT¡ &ÉH’Ó j˚TeTì
#˚j·÷s¡ ˙ã+≥qì #Ó|ü⁄Œø=H˚qT ˆˆHê≈£î Hêπøˆˆ
y˚–˝Ò∫ dü+kÕs¡ $<ÛTä \πø y=&ç>{∑ ºÏ
j˚T>∑‹ ø=dü] ˙ô|’ H˚≥ y˚ùdeTT
Ä>∑&|É ⁄ü ã+>±s¡T Ä‘·TeTH˚qeTTàø=ì
uÛÀ>∑|⁄ü yÓ÷ø£eå TTHÓ≥Tº y=+~+#·TeTH˚eTT ˆˆHê≈£î Hêπøˆˆ
ø£\T|ü⁄≥Tº>T∑ \ã‘·T≈£î ø±+‘·\ø¬ ’ yÓ#Ã· u…{ºÏ
e\dæ H˚&≥Ó Tº ˙yês¡eTj˚TéTT
HÓ\yÓ’ Áoy˚+ø£fÒX¯ ˙y˚ ø£s¡TDÏ+∫‹$
ã*$T ùddæ ˙¬ø≥Tº uÛ≤s¡eTT y˚ùdeTT ˆˆHê≈£î Hêπøˆˆ
nqïeTj·T´ eTq e÷qe ã\V”≤q‘·\qT nX¯ø£Ô‘·qT eTq ‘·s¡|ü⁄q
kÕ«$T yê]øÏ $qï$düTÔHêï&ÉT.
kÕ«MT! qqT ˙yê&ÉqqTø=ì (#˚ø=ì) ˙y˚ qqT s¡øÏå+|üeTì
#˚sTT#ê∫HêqT (#ÓjÓTT´^Zì) ø±˙ qqTï #·÷#·T≈£î+fÒ Hêπø dæ>∑TZ y˚k ˛Ô+~.
1. #˚j·T≈£L&Éì bÕ|üeTT\ìï{Ï˙ #˚dæ ˙eTT+<äT≈£î e∫Ã @H√≥ ìqTï
es¡eTT\&É>∑>∑\qT? H˚qT áX¯Øs¡eTT <ë*Ã Ç+Á~j·TeTT\≈£î
<ëk˛Vü≤eTì yê{ÏøÏ øÏ+ø£s¡T&ÉHÓ’HêqT. H˚qT #˚sTT#ê∫ (#˚j·÷s¡) ˙
ã+≥Tqì m˝≤ #Ó|ü⁄Œø√>∑\qT? dæ>∑TZ |ü&ÉT‘·THêïqT <˚yê.
:: 180 ::
2. ñ<äj·T+ ˝Ò∫q~ yÓTT<ä\T (y˚– ˝Ò∫) dü+kÕs¡ dü+ã+<ÛäyÓTÆq |üqT\πø
düeTj·TeT+‘ê yÓ∫Ã+∫ ∫e]øÏ (ø=dü]) ˙ eTT+<äT H˚H˝Ó ≤ kÕ–\|ü&~˚ ?
(H˚{Ï+#·T R kÕ–\|ü&ÉT). e+#·q‘√ (Ä>∑&É|ü⁄) Hê ã+>±s¡+ e+{Ï
Ä‘·àqT (Ä‘·TeT R Ä‘·à) ny˚TàdüT≈£îì, yÓ÷ø£åeTT nH˚ uÛÀ>∑eTTqT
HêøÏeTàì (y=+~#·TeTì) m˝≤ n&É>∑qT kÕ«MT! dæ>∑TZ |ü&ÉT‘·THêïqT.
3. á |ü⁄≥Tºø£ á Áã‘·Tø£+‘ê (ø£\T R ã+&ç#·Áø£eTT, sêsTT, ø£\T¢)
ø±+‘·\ø√düyT˚ yÓ∫Ã+∫ (yÓ#Ã· u…{)ºÏ Ç|ü⁄Œ&ÉT e∫Ã ˙yê&ÉqT nì m˝≤
#Ó|ü⁄Œø√>∑\qT? (ãVüQXÊ Çø£ÿ&É ø£\T nqT<ëìì Hê sêsTT e+{Ï
Áã‘·T≈£î nì #Ó|ü⁄Œø√yê˝ÒyÓ÷)
z yÓ+ø£fXÒ «¯ sê! ˙e⁄ Hêô|’ ø£sT¡ D #·÷|üã{Ïº ø±˙ ã\e+‘·+>± (ã*$T)
Hê s¡ø£åD uÛ≤s¡eTT ˙ô|’ m˝≤ y˚ôd&çyê&ÉqT?
ìC≤ìøÏ s√p sêÁ‹ |ü&ÉTø√uÀj˚T eTT+<äT eTq+ <˚e⁄ì eTT+<äT
ì\ã&ç á e÷≥\T Á‹ø£s¡DX¯ó~∆>± nqT≈£îì |ü&ÉTø√yê*. n<˚ ì»yÓTÆq
X¯s¡D≤>∑‹.
:: 181 ::
70. Hê≈£îHé C…|üŒ¬s e\|ü⁄ q\Tb˛ ‘Ó\Tb˛
Hê≈£îHé C…|Œü s¬ e\|ü⁄ q\Tb˛ ‘Ó\Tb˛
q÷øÏ b˛e>∑sê<äT qTjÓ÷´ ø=+&√
bı\‹ eTs¡TìøÏ yÓse¡ |ü⁄*jÓ÷ jÓT\T>√
e⁄\T≈£î ‘·TyÓTà<äy÷Ó ‘· e⁄s¡TyÓ÷ yÓTs¡TyÓ÷
‹\øÏ+|ü #·+<äqeTT ‘˚˝À bÕyÓ÷
jÓT\$T ø√$\≈£L‘· j˚T<√ bÕ<√ πs≈£î (j˚T{À b˛{À)
ˆˆHê≈£î+ C…|Œü s√ˆˆ
bı<ä*q #·*>±* bı>∑jÓ÷ e>∑jÓ÷
e<ä*q ø£˙ïs¡T yê>√ e+ø√
ñ<äse¡ TTq |ü˙ïs¡T ñ&ÉTø√ $T&ÉTø√
jÓT<äT≥ ‘·\e+#·Tø=qT≥ dæ>√Z jÓT>√Z ˆˆHê≈£î+ C…|Œü s√ˆˆ
ndüeTX¯sT¡ ìô|’ |üs|¡ ⁄ü ≥<äH√ |ü<Hä √
|üdü>∑\ yêì yÓ÷$ |ü+#·<ës√ ‘˚H√
ndüeT>∑‹ yêì sêø£ Ä<√ bÕ<√ πs≈£î (Ä{À b˛{À)
s¡d≈æ î£ y˚+ø£fXÒ ó¯ bı+<äT sê»ýÓ÷ \øå√à ˆˆHê≈£î+ C…|Œü s√ˆˆ
n\y˚T\TeT+>∑ $s¡Vü≤y˚<äq #·÷∫ #Ó*ø£‘ÓÔ ÄX¯Ãsê´ìøÏ >∑T]jÓÆTq~.
ÄyÓT≈£î ndü\T á e\ù|yÓ÷ <ëì |üs¡ékÕq˝ÒyÓ÷ u§‹Ô>± ns¡ú+ ø±˝Ò<äT.
‘√{Ï #Ó*ø£‘ÓÔ\qT yêø£ãT #˚k˛Ô+~.
HêsTTø£ e\|ü⁄˝À |ü&+ç ~ nì n+<äs÷¡ nqT≈£î+≥THêïs¡T. ÄyÓT #˚w\ºü T
$+‘·$+‘·>±q÷, ns¡ú+ ø±≈£î+&Üq÷ ñHêïsTT.
ndü\T á Áù|eT m˝≤ ñ+≥T+<√? @s¡+>∑T˝À ñ+≥T+<√? ‘Ó\TbÕ?
:: 182 ::
q\TbÕ? Hê≈£î #Ó|üŒ+&ç. ‘√dæy˚ùdÔ |ü&É&ÜìøÏ (q÷øÏuÀe>∑ sê<äT. q÷øÏuÀe⁄
R Á‘√j·Tã&ÉT) n~ qTj·÷´? ø=+&Ü?
ndü\T e\|ü⁄\÷, $s¡V‰ü \÷ nqTuÛ÷Ñ ‘·T\T. yê{Ïì black and white
˝À #·÷|æ+#·&É+ ≈£î<äs¡ì bÕ|ü+ Ä #Ó*ø£‘ÓÔ≈£î ‘Ó*j·T<äT.
1. HêsTTø£ eTs¡Tì u≤]ì |ü&çq~. ‘·TyÓTà<äyÓ÷‘· ‘·≥Tºø√˝Òø£ b˛‘√+~.
#·+<äq+ uÛÑ]+#·˝Òø£ b˛‘√+~. ø√sTT\ ≈£L‘· $q˝Òø£b˛‘√+~.
#Ó*ø£‘ÓÔ≈£î n˙ï dü+<˚Vü‰˝Ò
eTqà<∏äTìøÏ yÓs¡#·T≥≈£î n‘·&ÉT |ü⁄*j·÷? m\T>∑Tã+{≤? (|ü⁄*jÓ÷
jÓT\T>√)
‘·TyÓTà<ä s¡a+ø±s¡eTT ñs¡Te÷?yÓTs¡TbÕ?
#·+<äqeTT n\~‘˚ u≤<Ûä ñ|üX$¯ T+#·ø£ b˛>± ˇ+{Ïô|’ @<√ bÕøÏq≥Tº
n\¢˝≤&ç b˛‘√+~. #·+<äqeTT @yÓTÆHê bÕe÷? ‘˚˝≤?
ø√sTT\ ≈£L‘· $q˝Òø£ b˛e⁄≥≈£î n~ @yÓTÆHê <Óu≤“ (@{≤) ˝Òø£
bı&ÉTbÕ (b˛{≤)
2. #Ó*ø£‘ÓÔ≈£î ø£*–q eT]ø=ìï dü+<˚Vü‰\T:
ô|]–q (bı<ä*q) #·*>±* ‘·≥Tºø=q ˝Òø£b˛e⁄≥≈£î n~ bı>∑j·÷?
e>∑j·÷ (e>∑ R u≤<Ûä)
ÄyÓT n+‘· ø£˙ïs¡T eTT˙ïsö‘·Tqï<˚$T? Ä ø£˙ïs¡T yê>±? e+ø±?
(yê>∑T e+ø£\T ˙s¡T bÕs¡T @s¡T\˝Àì s¡ø£eTT\T)
ÄyÓT ø£&ÉT|ü⁄˝Àì eTeT‘· (ø£&ÉT|ü⁄˝À |ü˙ïs¡T) ‘ê|üe÷ ?(ñ&ÉTø√)
|ü]‘ê|üe÷?($T&ÉTø√).
n‘·ì ù|s¡T#Ó|üŒ>±H˚ ‘·\e+#·Tø√e&É+ dæ>±Z? ø√|üe÷? (m>√Z)
:: 183 ::
3. düπs dü+<˚Vü‰\πø$T ø±˙
Ä eTqà<ÛTä ì (ndüeTX¯sT¡ ì) |ü{ºÏ <ä+&ç+#· >∑\e÷? e÷ HêsTTø£ì≥T¢
#˚dæ‹y˚eTì ì\Bj·T>∑\e÷?(|üs¡|ü⁄≥≈£î R <ä+&Ó‘·TÔ≥≈£î) n≥T¢
#˚j·TT≥≈£î Ç~ n<äHê? nqT≈£L\ düeTj·Te÷? (n<äH√ |ü<äTH√)
Ä ñ+&ÉT+&ç M#˚ eT\j·Te÷s¡T‘·eTT ˇø£{.Ï yêì sêø£ Ä{À? b˛{À?
(∫s¡T>±*øÏ HêsTTø£ eDÏøÏb˛e⁄‘·Tqï<äq&É+)
Çìï dü+<˚Vü‰\T e<Ûë>± ø£\T>∑T‘·Tqï$ ø±˙.......
ìC≤ìøÏ á HêsTTø£ Ä y˚+ø£fÒX¯«s¡Tì ø=s¡¬ø’ Ç+‘· |ü]‘·|æ+∫
b˛e⁄#·Tqï~ ø£<ë? Äj·Tq yÓ÷$ (ô|<ä$) |ü+#·<ës¡j·÷? ‘˚HÓj·÷?
Äj·Tq n+‘· s¡dæ≈£î&Ü? Äj·Tq bı+<äT sê»é÷? \øÏåàj·÷?
#Ó*ø£‘ÓÔ dü+<˚Vü‰\÷, ne÷sTTø£|ü⁄ Á|üX¯ï\÷ nì #ÓãT‘·÷H˚
n\y˚T\TeT+>∑ $s¡Vü‰edüúqT #Ó|üŒø£ #Ó|ü⁄Œ≥ á ø°s¡Ôq ˝Àì
#·eT‘êÿs¡eTT.eT+∫ ø£$‘·« HÓ’|ü⁄D´+.
ÄKs¡Tq nqïe÷≥ düs¡düyÓTÆq~. ndü\T uÛ≤>∑éTT, \ø°åà áyÓT. eT]
áyÓT Äj·Tq bı+<˚ sê»éT÷, \ø°åà nì |ü]‘·|æ+#·&Éy˚T$T{À?
:: 184 ::
71. HêHê{Ï ã‘·T≈£î Hê≥ø£eTT

HêHê{Ï ã‘·T≈£î Hê≥ø£eTT
ø±qø£ ø£qï~ ø¬ e’ \éTT
|ü⁄≥Tº≥j·TT ì»eTT b˛e⁄≥j·TT ì»eTT
q≥º q&ç$T|üì Hê≥ø£eTT
m≥º jÓT<äT≥ ø£\~ Á|ü|ü+#·eTT
ø£≥º ø£&|É {ü ~Ï ø¬ e’ \éTT ˆˆHêHê{Ïˆˆ
≈£î&ç#˚ <äqïeTT ø√ø£ #·Tf…º&ç~
q&ÉeT+Á‘·|⁄ü |üì Hê≥ø£eTT
y=&ç >∑≥Tºø=ìq e⁄uÛj Ñ T· ø£sà¡ eTT\T
>∑&ç <ë{Ïq|ü⁄&Ó ø¬ e’ \éTT ˆˆHêHê{Ïˆˆ
‘Ó><∑ Tä bÕ|üeTT rs¡<Tä |ü⁄DéTT
q– q– ø±\eTT Hê≥ø£eTT
jÓT>∑TeHÓ Áoy˚+ø£fXÒ «¯ s¡T &˚*ø£
>∑>q∑ eTT MT~~ ø¬ e’ \éTT ˆˆHêHê{Ïˆˆ
Ç~ #ê˝≤ ÁbÕ#·Ts¡´+ bı+~q ø°s¡Ôq.
Ç~ áHê{Ï ã‘·T≈£î ø±<äT. á Je⁄&ÉT mìï »qà\ |üs¡+|üs¡\˝À
J$dü÷Ô edüTÔHêï&√. n+<äT#˚‘· Ç~ HêHê{Ï ã‘·T≈£î. Ç~ ì»eTT ø±<äT ø£\¢
(Hê≥ø£eTT).
ªªø±qø£ ø£qï~ ¬ø’e\éTTμμ - Ç~ ∫Á‘·yÓTÆq e÷≥. ø±qø£ nq>±
#·÷&Éø£ nì ns¡úeTT. <˚ìì #·÷&Éø£? ô|’q #Ó|æŒq ø£\¢ ã‘·T≈£îqT #· ÷&Éø£,
<ëìô|’ <äwæº kÕ]+|üø£b˛‘˚ n|ü⁄&ÉT ø£qï~ ¬ø’e\éTT. Hê≥ø£yÓTÆq ã‘·T≈£î≈£î
:: 185 ::
$eTTKT&Óq’ Hê&ÉT ø¬ e’ \éTT (eTTøÏ)Ô ø£ì|ædTü +Ô ~ nq&É+. n+fÒ eTTøÏÔ #·ìb˛sTTq
|æ<ä|ü e#·TÃq~ ø±<äT. J$+∫ j·TT+&çq|ü⁄&˚ dü+kÕs¡eTT |ü≥¢ $s¡øÏÔ ‘√
ø±+#·e˝…qì uÛ≤eeTT.
1. á JeqÁ|üj·÷DeTT˝À |ü⁄≥Tº≥j·TT, b˛e⁄≥j·TT e÷Á‘·y˚T ì»eTT.
J$+∫‹qqTø=qTq~ (yê{Ï q≥ºq&ç$T |üì) e÷Á‘·eTT ø£\¢. jÓT≥º
jÓT<äT≥ ø£ì|æ+#˚ á Á|ü|+ü #·eTT ø£\.¢ ø£≥º ø£&|É {ü Ï dü‘´· y˚T ø¬ ’e\éTT.
‘Ó\TdüTø√.
2. nqïeTT ‹qT≥ (≈£î&ç#<˚ qä ïeTT), >∑T&É¶ ø£≥Tº≥ (ø√ø£#T· f…&º ~ç ) dü‘´· eTT\T
ø±e⁄. Ç$ q&É$Tì #˚j·TT |üqT\ì (q&ÉeT+Á‘·|ü⁄ |üì) ‘Ó*j·TTeTT.
M{Ï e\q eT÷≥ø£≥Tº ø=ìq (ˇ&ç ø£≥Tºø=ìq) |ü⁄D´ bÕ|ü ø£sà¡ eTT\T
(ñuÛÑj·Tø£s¡àeTT\T) ˙ #·T≥Tº |ü]<ÛäT\T düwæºkÕÔsTT. Ä >√&É (>∑&ç)
<ë≥T≥j˚T eTTøÏÔ.
3. bÕ|üeTT\T #˚dæ |üXÊÃ‘êÔ|üeTT‘√ ‹]– |ü⁄DéTT\T #˚dæ yêìì
bÕs¡<√\<ä\∫y˚y÷Ó ? n~ es¡T\Ô >∑eTqeTT. Ä bÕ|üeTT\T düeTdæb˛e⁄
(‘Ó><∑ Tä bÕ|üeTT). Ä |ü⁄DéTT\T düeT≈£L&Ée⁄ (rs¡<Tä |ü⁄DéTT). Ç~
Vü‰kÕ´düŒ<äyÓTÆq ø±\>∑eTqeTT (q–q– ø±\eTT). eTq≈£î ô|’q
Áoy˚+ø£fÒX¯«s¡T&ÉTHêï&ÉT. düs√«|ü] (>∑>∑qeTT MT~~) jÓÆTq~ eTTøÏ Ô
(¬ø’e\éTT).
:: 186 ::
72. Hêsêj·TD ˙ HêeTyÓT >∑‹ sTTø£

Hêsêj·TD ˙ HêeTyÓT >∑‹ sTTø£
ø√]ø£\T e÷≈£î ø=qkÕ>∑T≥≈£î?
ô|ô’ |’ eTT+<ä≥ uÛeÑ »\~Û
<ë|ü⁄ yÓqø£ ∫+‘ê»\~Û
#ê|ü\eTT q&ÉTeT dü+kÕs¡ »\~Û
‘˚|ü j˚T~ Ç$ ‘Ó>∑ ˙<äT≥≈£î?
|ü+&ÓqT m&ÉeT bÕ|ü|⁄ü sê•
n+&ÉqT ≈£î&çì |ü⁄D´|ü⁄ sê•
ø=+&ÉqT q&ÉTeT Á‹>∑TDsê•-sTT$
ì+&É ≈£î&ÉT#·T≥≈£î ì\Tø£&É j˚T~?
øÏ+~ ˝Àø£eTT\T ø°&TÉ qs¡øe£ TT\T
n+<Ó{Ï dü«sêZ\yÓ MT<ä
#Ó+~ n+‘·sê‘·à Áoy˚+ø£fÒX¯ ˙-
j·T+<Ó |üse¡ T|ü<ä eTe\ eTπs~?
X¯s¡D≤>∑‹ Á|ü‹bÕ<äø£MT ø°s¡Ôq
1. z Hêsêj·TDeT÷ØÔ! e÷ |ü]dæ‹ú #·÷&ÉT. e÷ ô|q’ uÛeÑ kÕ>∑se¡ TTqï~.
ô|’q kÕ>∑s¡eTTqï~ n+fÒ <ëì˝À y˚TeTT ì+&Ü eTTì– j·TTHêïeTì
#Ó|Œü &ÉeTqïe÷≥.
Ç+ø± e÷ |üø£ÿ <äT'K kÕ>∑s¡+ (∫+‘ê »\~Û) ñ+~. eT<Ûä´˝À
#ê+#·\ý˚T \ø£åDyÓTÆq (#ê|ü\eTT) dü+kÕs¡ kÕ>∑s¡eTTqï~ kÕ«MT.
Ç˝≤ Çìï kÕ>∑sê\˝À H˚qT á<ä˝ÒqT. Bì˝À ‘˚\&ÜìøÏ Hê≈£î ‘Ó|üŒ
(‘˚|ü) j˚T<äj·÷´?
:: 187 ::
Çø£ÿ&É ˇø£ $wüj·T+. uÛÑekÕ>∑s¡+, dü+kÕs¡kÕ>∑s¡+ düe÷Hês¡úø±˝Ò.
eT] nqïeTj·T´ M{Ïì s¬ +&ÉT>± m˝≤ #ÓbÕŒ&ÉT? uÛeÑ kÕ>∑se¡ TT nqTq~
ø=+#Ó+ $düÔ ‘ês¡+ú ˝À yê&çHê&ÉqT≈£î+{≤qT. düø\£ »>∑‘T· ˝Ô Àì ø£cÕº\≈£L
n~ HÓ\e⁄ nì. Çø£ dü+kÕs¡ kÕ>∑s¡eTqï|ü⁄&ÉT πøe\eT÷ ‘·q
≈£î≥T+ãeT÷ <ëì |ü]~Û˝Àì ã+<Ûë\q÷ ñ<˚›•+∫Hê&ÉT.
2. m&ÉeTyÓ|’ ⁄ü e÷≈£î bÕbÕ\ sê•. @<√ ø=+#Ó+ n+&É>± ø=~› |ü⁄D´sê•
eTs=ø£ |üøÿ£ . M{Ï q&ÉTeT ˇø£ ø=+&Ée˝… dü‘«· s¡CÀ ‘·y÷Ó >∑TD≤\ sê•
(Á‹>∑TDsê•). Ç$ ì\ø£&>É ± nqTuÛ$Ñ +#·&ÜìøÏ (≈£î&ÉT#·T≥≈£î) e÷≈£î
düeTj·T+ ˝Ò<äT. n+<äTπø eT∞fl eT∞fl »qà˝…‘·Ôe\dæ edüTÔqï~. y˚T+
»qqeTs¡D #·Áø£+˝À ã+B˝…’ j·TTHêïeTT.
3. e÷≈£î ÁøÏ+~˝Àø£eTT\T (n<Û√˝Àø±\T) qs¡ø£eTT yÓTT<ä˝…’q~.
ô|˝’ Àø£eTT\T dü«s¡eZ TT yÓTT<ä˝q’… ~. düsπ ñ+fÒ ñ+&É˙. e÷πø$T? ˙e⁄
e÷ n+‘·sê‘·à>± ñHêïe⁄ ø£<ë. n~ ‘Ó\TdüT≈£î+fÒ e÷≈£î á ˝Àø£yT˚
yÓ≈’ î£ +sƒe¡ TT (|üse¡ T|ü<eä TT). n+‘·sê‘·à HÓ]–q n<˚ $wüßkí Õj·TT»éTì
Á|ü‹bÕ~+∫Hê&ÉT.
z Hêsêj·TDeT÷ØÔ! n+<äT#˚‘H· ˚ e÷≈£î ˙ HêeTy˚T >∑‹ (Hêsêj·TD≤
˙ HêeTyÓT >∑‹ sTTø£). ø£*˝À HêeTdü+ø°s¡Ôqy˚T yÓ÷ø£å<ëj·Tø£eTT.
<ëìe\qH˚ e÷ ø√]ø£\˙ï rs¡TqT kÕ«MT!
:: 188 ::
73. ì‘ê´‘·Tà&Ó’j·TT+&ç ì‘·T´&Ó’ yÓ\T>=+<äT

ì‘ê´‘·Tà&Ój ’ T· T+&ç ì‘·T´&Ó’ yÓ\T>=+<äT
dü‘ê´‘·Tà&Ój ’ T· T+&ç dü‘´· yÓTÆ ‘êqT+&ÉT
Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ j·TT+&ç ÁãVü≤àyÓTÆ j·TT+&ÉT dü+
düT‘Ô T· ´&û ‹s¡Ty˚+ø£{≤Á~ $uÛTÑ &ÉT
@eT÷]Ô ˝Àø£+ãT˝…\¢ H˚˝&… TÉ Hê‘·
&˚eT÷]Ô ÁãVü‰à<äT˝…\¢ yÓ<ø¬ä &ÉTHê‘·
&˚eT÷]Ô ì»yÓ÷ø£$å Tj·T´ C≤˝…&TÉ Hê‘·
&˚eT÷]Ô ˝§¬øø’ £ Væ≤‘·T&ÉT
@eT÷]Ô ì»eT÷]Ô @eT÷]ÔjT· TqT ø±&ÉT
@eT÷]Ô Á‘Óe’ T÷s¡TÔ ˝Òøy£ TÓ qÆ j·÷‘·
&˚eT÷]Ô düsê«‘·Tà &˚eT÷]Ô |üse¡ ÷‘·Tà
&ÜeT÷]Ô ‹s¡Ty˚+ø£{≤Á~ $uÛTÑ &ÉT
@<˚e⁄ <˚V≤ü eTTq ììïj·TTqT »ìà+#Ó
H˚<e˚ ⁄ <˚V≤ü eTTq ììïj·TTqT j·TD¬>eT]
@<˚e⁄ $Á>∑Vü≤+; düø£\ $T+‘·j·TTqT
@<˚e⁄ H˚Á‘·+ãT *q#·+Á<äT\T
@<˚e⁄ &ûJe⁄\ìï+{Ï˝À qT+&ÉT
H˚<e˚ ⁄ #Ó‘’ q· ´ $Tìï{ÏøÏ Hê<Ûës¡
y˚T<˚e⁄ &Ée´≈£îÔ &˚<e˚ ⁄ &É<«ä +<äT´
&Ü<˚e⁄&û y˚+ø£{≤Á~$uÛTÑ &ÉT
@y˚\TŒ bÕ<äjT· T>∑ $T\j·TT Hêø±X¯+ãT
@y˚\TŒ bÕ<äøπ XÊ+‘·+ ãq+‘·+ãT
:: 189 ::
@y˚\TŒ ìXÊ«düMT eTVü‰e÷s¡T‘·eTT
@y˚\TŒ ì»<ëdüT ©|ü⁄DT´\T
@y˚\TŒ düsπ «X¯ó &Óy\˚ TŒ |üsy¡ T˚ X¯ó
&˚y\˚ TŒ uÛTÑ eHÓø’ £ Væ≤‘·eTH√uÛ≤e⁄≈£î&ÉT
@y˚\TŒ ø£&TÉ dü÷ø£àå y˚Ty˚\TŒ ø£&TÉ |òTü qeTT
Äy˚\TŒ ‹s¡Ty˚+ø£{≤Á~ $uÛTÑ &ÉT
mes¡T ì‘·T´&√ mes¡T dü‘·T´&√, mes¡T á Á|ü‘·´ø£å+>± ø£qã&˚
ÁãVü≤à|ü<ës¡yú TÓ qÆ »>∑‘‡· «s¡÷|üy÷Ó Ä‘·&˚ ø°]+Ô |ü<>ä T∑ á Áoy˚+ø£{≤BÛX«¯ s¡T&ÉT.
@ eT÷]Ô ˝Àø£eTT\qìï+{Ïø° j˚T*ø£jÓ÷, me«ì ÁãVü‰à<äT\T
yÓ<äT≈£î<äTs√, mes¡T yÓ÷ø£åÁ|ü<ë‘·jÓ÷, mes¡T ˝Àø£Væ≤‘·T&√, mes¡ T
ì»yÓTÆj·TT+&çj·T÷ ne´≈£îÔ&√, mes¡T eT÷&ÉTeT÷s¡TÔ\ dü«s¡÷|üyÓ÷, mes¡T
düs«¡ Je⁄\ n‘·à dü«s¡÷|üy÷Ó , mes¡T |üse¡ ÷‘·àjÓ÷, Ä‘·&˚ Áoy˚+ø£{≤Á~ $uÛTÑ &ÉT.
Äìï Je⁄\÷ me] <˚Vü≤eTT qT+&ç »ìà+#ÓH√, me] <˚Vü≤eTT˝À
\j·TeT>∑TH√, á düø£\ $X¯«eT÷ me] $Á>∑Vü≤ s¡÷|üyÓ÷, Çq#·+Á<äT ˝…e]
H˚Á‘·eTT˝À, á Je⁄\ìï+{Ï˝À qTqï <˚e⁄&Óes√, me] #Ó’‘·q´ $Tìï+{Ïø°
Ä<Ûës¡yÓ÷, mes¡T ne´≈£îÔ&√, me]øÏ <ä«+<ä«eTT\T ˝Òy√ - Ä <˚e⁄&˚
‹s¡Ty˚+ø£{≤ÁBX¯«s¡T&ÉT.
@ y˚\TŒ bÕ<äeTT\T uÛÑ÷e÷´ø±X¯eTT\qT ‘ê≈£îH√, @ y˚\TŒ
bÕ<äeTT\qT+&ç πøXÊ+‘·eT÷ á nq+‘· dü«s¡÷|üyÓTÆ j·TTqï<√, @ y˚\TŒ
ì≥÷ºs¡TŒ eTVü‰ e÷s¡T‘· s¡÷|üyÓ÷, á |ü⁄DT´\+<äs¡÷ @y˚\TŒ ì»<ëdüT˝À,
@ y˚\TŒ düsπ «X¯«s¡T&É÷ |üsy¡ T˚ X¯«s¡T&ÉT ◊j·TT+&ÓH√, @ y˚\TŒ eTqdüT˝À uÛTÑ eqeTT\
Væ≤‘·eTT e÷Á‘·y˚T dü+ø£\ŒyÓTÆ j·TT+&ÉTH√, @y˚\TŒ dü÷ø£åàeTT, |òüTqeTTq÷
nsTT ˇ|ü⁄ŒH√ Äy˚˝ÒŒ Áoy˚+ø£{≤Á~ $uÛÑT&ÉT.
:: 190 ::
74. ˙eq>∑ H=ø£#√≥ ì*∫j·TT+&ÉT≥˝Ò<äT

˙eq>∑ H=ø£#√≥ ì*∫j·TT+&ÉT≥˝Ò<Tä
˙eqT#·T ø£qT>=qï ì»eT+‘· ˙y˚
‘·qj·÷‘·àe˝…HuÓ ÷ÑÛ ‘·eTT\j·÷‘·TeT˝…\¢
qqj·T+ãT ø£qT>=qï j·T‘·&˚ ˙e⁄
‘·q >∑qï‘·*¢>± ‘·>∑ ì‘·s¡ ø±+‘·\qT
nq|òTü T&Ó’ eT‹p#·T j·T‘·&˚ ˙e⁄ ˆˆ˙eq>∑ˆˆ
dü‘‘· · dü‘´· Áe‘ê#ês¡ dü+|üqTï&Ó’
n‹X¯j·T+ãT>∑ yÓT\>∑T q‘·&˚ ˙e⁄
<Ûä ‹e÷* Á<äe´+ãT ‘·DeTT>± uÛ≤$+#·T
Vü≤‘· ø±eTT≈£î&Óq’ j·T‘·&˚ ˙e⁄ ˆˆ˙eq>∑ˆˆ
yÓ÷<äeTTq düTK<äT'KeTT\ H=ø£ÿØ‹>±
Hê<ä]+#·T#·TqTqï j·T‘·&˚ ˙e⁄
y˚<√ø£Ô eT‹jÓTÆ q y˚+ø£{≤#·\Hê<∏ä
Ä~j·TTqT q+‘·éTTqT q+‘·jT· TqT ˙y˚ ˆˆ˙eq>∑ˆˆ
nqïe÷#ês¡T´\ yês¡T <˚e<˚e⁄ì ñìøÏì #ê≥T‘·THêïØ ø°s¡Ôq˝À
Ä y˚+ø£fXÒ «¯ s¡Tì <ä]Ù<ë›eTì nqïeTj·T´ yÓ[flHê&ÉT. Äj·Tq ˇø£#√≥
ì*∫ j·TTqï{≤¢j·Tq≈£î ø£qã&É˝Ò<äT.
kÕ«MT! ˙e⁄ nq&ÜìøÏ ˙e⁄ ˇø£#√≥ ì*∫j·TTqï≥Tº>± ‘√#·T≥˝Ò<Tä .
˙e⁄ nì #·÷ùdÔ n+‘·{≤ ˙y˚ ø£qã&ÉT‘·THêïe⁄! m+‘· ∫Á‘·+.
1. ‘·q Ä‘·à e˝…H˚ $T–*q Je⁄\ (uÛ÷Ñ ‘·eTT\) Ä‘·à\qT ≈£L&Ü (Ä‘·TeT
R Ä‘·à) me&ÉT #·÷düTÔHêï&√ yê&˚ ˙e⁄. n{Ïº j·T‘·ì˝À ˙e⁄
:: 191 ::
ø£qã&ÉT‘·THêïe⁄ nq&É+.
bÕ|üs¡Væ≤‘·T&Ó’ (nq|òüTT&Ó’) Ç‘·s¡ ø±+‘·\qT ‘·q ø£qï‘·*¢>± #·÷#·T
yê&˚ ˙e⁄. n{Ïºyêì˝À qTHêïe⁄.
2. n‹X¯jT· eTT>± m\¢|⁄ü &É÷ dü‘´· eTT |ü\T≈£î yêìj·T+<äT ˙y˚ j·TTHêïe⁄.
kÂKéTT\T e\<äì (<Ûä ‹e÷*) <Ûqä eTTqT >∑&|¶ç sü ø¡ >£ ± (‘·DeTqT#·T)
uÛ≤$+#·>∑\T>∑T ø√]ø£\T #·+|ü⁄ø=qï yêì˝À (Vü≤‘· ø±eTT≈£î&ÉT) ˙y˚
ø£qã&ÉT#·THêïe⁄.
kÕ<Ûës¡DeTT>± õ‘·ø±eTT&ÉT (ø√]ø£\qT »sTT+∫qyê&ÉT) nì yê&É&+É
ø£<äT›. ø±˙ Ç#·≥ Vü≤‘·ø±eTT&ÉT (ø√]ø£\qT #·+|æqyê&ÉT) nì
yê&çHê&çøÿ£ &É.
3. düTK<äT'U≤\qT dü+‘√wü+>± düeT<äwæº‘√ #·÷#·Tyêì j·T+<äT ˙y˚
>√#·]+#·T#·THêïe⁄.
y˚<äeTT\T Á|ü‹bÕ~+#·T s¡÷|üeTT ø£*–q z y˚+ø£≥Hê<∏ë! ˙y=ø£ÿ
#√≥ ì*∫ ø£ì|æ+#·T≥ ˝Ò<äqTø=+{Ïì. ø±˙ ìqTï #·÷&Ée˝…qqT
‘·\+|ü⁄‘√ mø£ÿ&É#÷· ∫q nø£ÿ&˚ <Ûsä êà‘·Tà\˝À me]ì #·÷∫q yê]˝À
ø£qã&ÉT‘·THêïe⁄ .
Ä~ n+‘·éTT n+‘ê ˙y˚qì ‘Ó\TdüTø=+{Ïì.
:: 192 ::
75. ˙e⁄ ‘·Ts¡>∑eTT MT<ä H˚s¡TŒ yÓTs¡j·T

˙e⁄ ‘·Ts¡>∑eTT MT<ä H˚s¡TŒ yÓTs¡j·T
y˚y\˚ T s¡÷bÕ\T yÓ<»ä *¢‘|· ⁄ü &ÉT
|ü~\eTT>∑ ìs¡Te+ø£ |üd&æ |ç +æ »\ j·T+|ü
bı<ä\ ‘·sø¡ d£ eü TT ˝§s¡|⁄ü \T HÓs|¡ >ü ∑
>∑<j
ä T· T X¯+KeTT #·Áø£eTT <Ûqä T'K&ÉeZ TT\T
|ü~y˚\T dü÷s¡´_+ãeTT ˝…q’ e|ü⁄&ÉT ˆˆ˙e⁄ ‘·Ts¡>e∑ TTˆˆ
kı]~ X‚wßü ì ô|<ä#› T· ≥Tº ô|qTπøe&ÉeTT
dæ] <=\ø£ H=ø£#˚‘· ∫‘·Ô–+∫
<äTs¡eTTq≈£î ‘=&Éyq’Ó <Û÷ä eTπø‘·Te⁄ #˚‘·
ìs¡yq’Ó ã˝…y¢ TÓ Æ j˚T#Óq+<ä|⁄ü &ÉT ˆˆ˙e⁄ ‘·Ts¡>e∑ TTˆˆ
ø£sø¡ »£ &É‘√ s¡e÷ø±+‘· »j·T\øÏàå jÓTÆ
‘=s¡* øö–≥ ìqTï <=&çøÏ |ü{Ïº
#·s¡#Ó yÓqT y˚+ø£≥kÕ«$T ìqT ¬>\TeeTì
yÓTs¡T>∑T ≈£î#·≈î£ +uÛeÑ TT\ $Tdæ$T‘√q|ü⁄&ÉT ˆˆ˙e⁄ ‘·Ts¡>e∑ TTˆˆ
kÕ«$T nX¯«yêVü≤Hês¡÷&ÛÉT&Ó’ e÷&É M<ÛäT\˝À y˚+#˚düTÔqï <ä X¯´+.
eTqø£fifl¯ ≈£î ø£{dºÏ Tü HÔ êï&ÉT nqïeTj·T´.
kÕ«MT! ˙e⁄ >∑TÁs¡eTT (‘·Ts¡>e∑ TT) MT<ä H˚sŒ¡ ]yÓ’ jÓTøÏÿ y˚sTT$<Ûeä TT\
yÓT]dæb˛‘·THêïe⁄ (y˚y˚\ s¡÷bÕ\T yÓ<ä»*¢ ‘·|ü⁄&ÉT).
1. n≥÷ Ç≥÷ (Çs¡Te+ø£) ã+>±s¡T |æ+»\‘√&ç (u≤D+ ∫es¡ ø£fÒº
áø£\T. M{Ïì |æ+»\T/|ü⁄+KeTT\T n+{≤s¡T) u≤DeTT\T ø£*>∑q
neTTàbı<äT\T (‘·sø¡ d£ eü TT\T) õπ>˝Ÿ eT+≥THêïsTT. Ç+ø± ˙e⁄ #˚ã{Ïºq
:: 193 ::
X¯+K #·Áø£ >∑<ë <Ûqä T' K&ÉeZ TT\T |ü~y˚\ dü÷s¡´_+u≤\ e˝… ø±+‘·T\T
yÓ<»ä \T¢‘T· qï$.
2. Äô|’ (kı]~ R Áø£eTeTT) X‚wßü ì ô|<ä#› T· ≥º e+{Ï ô|<ä› &Ü\T (πøe&ÉeTT)
XÀuÛ≤j·Te÷q+>± (dæ] <=\ø£) ˙ #˚‹˝À ø£qã&ÉT‘·Tqï~. j·TT<äe∆ TTq≈£î
uÛÑ÷wüD eTq<ä–q (<äTs¡eTTq≈£î ‘=&ÉyÓ’q) n–ï (<Ûä÷eTπø‘·Te⁄ -
ãVüQXÊ ÇB ˇø£ Äj·TT<ÛäeTT ø±uÀ\T) yÓj·T´&ÜìøÏ ‘·–q ã˝…¢eTT
e˝… j·TTqï~.
3. q\¢ì »&É‘√ (ø£s¡ø£ R q\T|ü⁄) s¡e÷<˚$ »j·T\øÏåàjÓÆT e∫Ã ìqT
øö–≥ ˇ&çdæ |ü{ºÏ ‘·q yÓTs¡T>∑T ≈£î#·≈î£ +uÛeÑ TT\ $Tdæ$T #Ó\Tyês¡ ìqT
>¬ \T|ü⁄ø¬ ’ yÓqTï‘·{qºÏ ~.
m+‘· #·ø£ÿ>± e]í+∫ s¡÷|ü⁄ ø£{Ïº+∫Hê&√. eTT+<äT nj·Týê]
XÖs¡´dü«s¡÷|ü+. Äô|’ neTà »‘· ø£\e&É+.
Bì˝À ˇø£ $X‚wüeTT ñqï~. eTq$ #˚kÕÔqT. kÕ«$T ‘·Ts¡>∑yÓT≈£îÿ
>±ø£. neTTàbı<äT\T <ë\TÃ>±ø£. X¯+K #·Áø£ <ÛäqT' øöyÓ÷<äø±>∑Tï\T
|ü≥Tº>±ø£ Äj·Tq≈£î ‘√&ÉT ø±e\dæq~ Äj·Tq X¯øÏÔs¡÷|æDÏ j·T>∑T
»j·T\øÏåà. Äy˚T yÓqTø£ ñ+fÒ Äj·Tq≈£î m<äTs¡T˝Ò<äT. nj·Týês¡T
eT÷]Ôd«ü s¡÷|ü⁄&ÉT. neTàyês¡T Ä eT÷]ÔøÏ X¯øÔÏ dü«s¡÷|æD.Ï Ç~ eT÷&Ée
#·s¡DeTTq #·ø£ÿ>± ìs¡÷|æ+∫Hê&ÉT nqïeTj·T´.
:: 194 ::
76. HÓj·TéTT\˝À¢ H˚πsfiÀfl

HÓjT· éTT\˝À¢ H˚sπ fiÀfl
y=j·T´q eP¬s&ç e⁄$«fiÀfl
|ü\T#·ì #ÓeT≥\ u≤VüQeT÷\eTT\
#Ó\eT\˝ÀHê #Ó\TeeTT˝Ò
<∏fiä <¯ fiä∏ e¯ TqT eTT‘·´|ü⁄ #Ós>¡ T∑ düTs¡{Ï
<äT*ô|&ÉT ˙fi¯fl ‘·T+|æfiÀfl ˆˆHÓjT· éTT\˝À¢ˆˆ
‘=≥‘=≥ ø£qTï\ ‘=]π>{Ï ˙fi¯fl
∫{Ïbı{Ï n\Tø£\ ∫s¡Tq>∑y˚
e≥|òü\+ãT ˙ eHÓï\ yÓ÷$øÏ
>∑T≥ø£\˝ÀHê >∑TøÏÿfiÀfl ˆˆHÓjT· éTT\˝À¢ˆˆ
>∑s>¡ ]∑ ø£\ y˚+ø£≥|ü‹ øö–≥
|ü]eTfi¯eTT\˝À ã#ÓÃq˝Ò
eTs¡Tì $+{Ï ø£eTàì j·T+|ü$s¡T\
>∑T]‘ê≈£î *qT|ü >∑T–ZfiÀfl ˆˆHÓjT· éTT\˝À¢ˆˆ
Ç~ ˇø£ #·øÿ£ ì X¯ +>±s¡ ø°sqÔ¡ . @ø±+‘·+˝À n\y˚T\TeT+>±, kÕ«MT
|üsd¡ Œü s¡eTT |ü+#·T≈£îqï r|æ düT<äT\› T.
HÓjT· éTT\T R nH√´q´‘·\T, Äràj·T‘·\T
n˝À¢H˚πsfi¯ófl R qeTkÕÿs¡eTT\T, ø£‘·»„‘·\T
ñ$«fi¯ófl R ‘·Vü≤‘·Vü≤\T, ‘=+<äs¡\T.
ˇj·T´q R yÓT\¢>±
á nH√´q´‘·\≈£L, ùdïVü‰\≈£L, <ä>]Z∑ ‘·Hê\≈£î ø£‘·»‘„ êe+<äqeTT\T
:: 195 ::
(HÓjT· éTT\˝À¢Hsπ˚ fi¯ófl)
M{Ï |ü⁄Dé÷ nì eTq˝À yÓT\¢yÓT\¢>± ‘·Vü≤‘·Vü≤\÷ ‘·eTø±\÷
}s¡T‘·Tqï$ (y=j·T´q eP¬s&ç e⁄$«fi¯ófl).
1. #Ó\eT R }≥>∑T+≥
düTs¡{Ï R >∑T+Á&Éì $düqø£Ás¡
#Ó\TeeTT R n+<äeTT, kÂ+<äs¡éTT.
Ç$ n\y˚T\TeT+>∑eTà e÷≥\T. nH√´Hê´*+>∑Hê<äT\ e\q ø£*–q
n\dü≥ rs¡TÃ≥≈£î ÄyÓT ø=+>∑T‘√ Äj·Tq≈£î $dæ]q~. n|ü⁄&Üj·Tqô|’
˙{Ï ‘·T+|üs¡\T #·ø£ÿ>± |ü&çq$. <ëìøÏ ø±s¡D+ #ÓãT‘·Tqï~.
n+<äyÓTÆq Hê u≤VüQeT÷\eTT\ #Ó\eT\ j·T+<äT }]q |ü\T#·ì
#ÓeT≥˝Ò _+<äTe⁄˝…’ <∏fiä <¯ fiä∏ ≤ $dæ]q eTT‘ê´\ ø=+>∑T j·TqT $düqø£Ás¡
qT+&ç <äT\|üã&çq ˙{Ï ‘·T+|ü⁄s¡T˝…’q$. Ç#·≥ u≤VüQeT÷\eTT\≈£î
˙{Ï#\Ó eT\≈£L, eTT‘ê´\ ø=+>∑T≈£L, düTs¡{øÏ ° #·øÿ£ ì b˛*ø£ ‘Ó∫ÃHê&ÉT.
2. ‘=s¡T>∑T R C≤]|ü&ÉT, e]¸+#·T
>∑T≥ø£\T R >∑TøÏÿfi¯ófl R ñ$Tà/˙s¡T ˇø£e÷s¡T $T+>∑T Á|üÁøÏj·T. <ëì
e\q |ü⁄≥Tº <Ûä«ì.
yê] nH√´q´‘· >∑T]+∫ áe÷≥T kÕ«$T ˇø£ $wüjT· + #ÓãT‘·THêï&ÉT.
Ç$ y˚+ø£fÒX¯«s¡Tì e÷≥\T.
˙e⁄ n|ü⁄Œ&É|ü⁄Œ&ÉT n\T>∑T‘·÷ ñ+{≤e⁄ ø£<ë. n|ü⁄&ÉT H˚qT
nqTqsTT+#·>± ‘=≥‘={≤ ø£qTï\ qT+&ç ˙s¡T ø±s¡Tdü÷Ô Ç+ø± ø=+#Ó+
n\Tø£ ‘ê\÷≈£î ø√|ü+‘√ bÕ≥T qy˚« ∫qïqe⁄« (∫{Ï bı{Ï n\Tø£\
∫s¡Tq>∑y˚) ˙ yÓ÷$ô|’ $]$>± |ü+&çq |ü+≥ e˝… m+‘· eTT#·Ã≥>±
ñ+≥T+<√ #·÷&É&ÜìøÏ.
:: 196 ::
e≥|ò\ü +ãT ˙ eHÓï\yÓ÷$øÏ : #ê˝≤ m≈£îÿe nH˚ ns¡+ú ˝À nqïeTj·T´
eTÁ]e÷ì |ü+≥ nì |ü\Tø°s¡Ôq\˝À yê&çj·TTHêï&ÉT. <ëìH˚ Çø£ÿ&É
e≥ |òü\+ãT n+≥THêï&ÉT. e≥ R eTÁ]#Ó≥Tº |òü\eTT R |üfi¯fl|ü+≥.
eTÁ]e÷ì |ü+≥ n+fÒ eTÁ]#Ó≥Tº m+‘· ô|<ä<› √ nìï m≈£îÿe ø±j·T\T
ø±düTÔ+<äq&É+. Bìπø ‘·≈£îÿe |ü+≥ nH˚ ns¡ú+ ≈£L&Ü ñ+~. n+‘·
ô|<ä›eTÁ] #Ó≥Tº≈£î Ç+‘· ∫qïø±j·T ø±j·T&É+ nì.
Ä n\Tø£‘√ ≈£L&çq ∫s¡Tq>∑e⁄ |ü+≥ |ü+&çq ˙ eHÓï\ yÓ÷$ì #·÷∫
Hê≈£î >∑T≥ø£\˝À >∑TøÏÿfi¯ófl. @<Ó’Hê #·÷∫ @<√ #˚j·÷\H˚ Ä˝À#·q
e∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT eTq≈£î ‘Ó*j·T≈£î+&Ü H√{Ï˝Àì ˝≤˝≤»\+ $T+>∑T‘êeTT.
BH˚ï >∑T≥ø£\T y˚jT· &ÉeT˙, >∑TøÏÿfi¯ófl $T+>∑&eÉ T˙ n+{≤s¡T. Ä n\Tø£‘√
≈£L&çq ∫s¡Tq>∑e⁄ $]dæq ô|<äe⁄\qT #·÷∫ eTT<ë›&Ü\H˚ Ä˝À#·q‘√
ÄÁ‘·|ü&ç kÕ«$T >∑T≥ø£\T y˚dü÷Ô >∑TøÏÿfi¯ófl $T+>∑T‘ê&Éqïe÷≥.
3. >∑s¡>∑]ø£ R HÓ’s¡à\éTT, dü«#·Ã¤‘·.
ã#ÓÃq\T R s¡+>∑T\T, #Ûêj·T\T.
>∑T–Zfi¯ófl R ñ&çøÏ+∫q e⁄\e\T/ôdq>∑\T.
eT÷&Ée #·s¡D+˝À n\y˚T\TeT+>∑ n+‘·s¡+>∑eTT.
dü«#·Ãy¤ TÓ qÆ y˚+ø£fXÒ «¯ s¡Tì øö–* #·øÿ£ ì |ü]eTfi¯eTT\T yÓ\Te]+#·TqT.
Ä |ü]eTfi¯eTT\ #êj·T\T (shades of fragrance - |ü]eTfi¯eTT\˝À
ã#ÓÃq\T) eTqà<∏Tä ì $+{ÏqT+&ç yÓ\Te&ÉT |ü⁄wüŒu≤DeTT\T >∑T]#·÷∫
y˚dqæ (n+|ü$s¡T\ >∑T]‘ê≈£î) <Óã“\T. |ü]eTfi¯eTT\˝Àì #êj·T\≈£L
eTs¡ T ì $]u≤D≤\≈£ L b˛*ø£ . n$ Çq|ü > ∑ T –Z fi ¯ ó fl. n$
‘·≥Tºø=qC≤\ì$.
Çq|ü >∑T–Zfió¯ :¢ >∑T–Zfió¯ fl nq>± Hêqu…{qºÏ e⁄\e\T (ˇø£ <Ûëq´ $X‚weü TT.
Hêqu…{Ïºq Ç‘·s¡ |ü|ü⁄Œ <ÛëHê´\qT ≈£L&Ü >∑T–Zfi¯fl+{≤s¡ì ø=+<äs¡T ).
:: 197 ::
Ç$ >∑TÁs¡eTT\≈£î <ëHê>± y˚kÕÔs¡T. Çq|ü >∑T–Zfi¯ófl nq>± Hêqì$.
n]–+#·Tø=q ˝Òì$. nq>± ‘·≥Tºø=q˝Òì$, nsêsTT+#·Tø√˝Òì$ ÄqT
ns¡úeTTq Bìì yê&É‘ês¡T.
M[fl<ä›s¡÷ ˇø£fi¯flø=ø£fi¯ófl nqï≥Tº ~«‘·« fi¯ø±s¡+ n+‘ê´qTÁbÕdü>±
yê&Éã&É¶~.
:: 198 ::
77. HÓs¡_s¡T~ìï{≤qT ˙ ã+≥T

HÓs_¡ s¡T~ìï{≤qT ˙ ã+≥T
y=s¡ôd >∑>∑qeT~y√ ˙ ã+≥T
eTT+∫q #·Tø£ÿ\T yÓTT\|üPdü\T>±"
ô|+#Ó y˚TqT ô|fi¯ô|fi¯Hê]Ã
n+#·T\T yÓ÷e>∑ qã®uyÑÛ ê+&ÉeTT
ì+#Ó Hês¡“¤≥eTT ˙ ã+≥T
>∑>q∑ ˝Àø£eTT\T >∑&>É &∑ É eD"ø£">∑
HÓ>∑ôd VüQ{≤VüQ{Ï ˙ ã+≥T
eT>∑{$Ï T yÓTs¡jT· ">∑ eT+<äT\ø=+&É≈î£
ì–&ç ø√j·TqT#·T ˙ ã+≥T
ÇeTTà\ s¡|Tüò T|ü‹ Væ≤‘·T"&Ó’ d”‘≈· î£
HÓeTàq eT\]q ˙ ã+≥T
Áø£eTàs¡ ì<Ó y˚+ø£fÒX¯ ˙#˚
ìeTà|ü+&Óq’ ˙ ã+≥T
Vü≤qTeT+‘·Tìô|’ dü+ø°sqÔ¡
z kÕ«MT ! ˙ ã+≥>∑T Ä+»H˚j·TT&ÉT dü+|üPs¡Tí&ÉT, düeTs¡T∆&ÉT (HÓs¡
_s¡T<äT). HÓs¡ X¯ãe› TT dü+|üPs¡í dü÷#·øe£ TT. _s¡T<äT nq>± X¯Ss¡T&ÉT, düeTs¡T&∆ TÉ .
Ä‘·&ÉT m+‘· ô|]–Hê&√? @ø£eTT>± Äø±X¯eTT‘√ H=s¡TdüTø=qT#·THêï&ÉT.
1. ˇø£kÕ] X¯Øs¡eTT ô|fi¯ô|fi≤ $s¡T#·Tø=ì #·Tø£ÿ\ Äø±X¯eTTqT
eTT+#Ó‹ÔHê&ÉT. Ä #·Tø£ÿ\T Ä‘·ìøÏ yÓTT\q÷\T |üPdü\e˝…
ø£ì|æ+#·T#·Tqï$. Ä‘·&ÉT ÁãVü‰à+&É|ü⁄ (nã®uÛÑe G n+&ÉeTT R
ÁãVü‰à+&ÉeTT. |ü<àä eTT qT+&ç |ü⁄{qºÏ yê&ÉT ÁãVü≤à - nã®ueÑÛ ⁄&TÉ ) n+#·T\
:: 199 ::
es¡≈£L $»+_Û+∫ (Äs¡“¤≥eTT) ì+&ç b˛sTTHê&ÉT.
2. ˙ ã+≥T ˇø£ÿkÕ] >∑>∑qd”eT≈£î y˚>∑eTT>± (VüQ{≤VüQ{Ï) m>∑Ts¡>±
>∑>q∑ ˝Àø£eTT\T eDÏøqÏ $. ø=+#Ó+ ìøÏÿ (ì–&ç) ø√j·Tì ˇø£ øπ ø£yd˚ æ
˙ã+≥T eT+<äT\ø=+&É yÓ’|ü⁄ eT>∑{Ï$T‘√ kÕ–Hê&ÉT. dü+Je˙
|üs¡«‘·eTTq≈£î eT+<äT\ø=+&É nqTq~ #·ø£ÿì ‘Ó\T>∑Te÷≥.
3. ˙ ã+≥T #·øÿ£ >± (ÇeTTà\) s¡|Tüò TsêeTTìøÏ Væ≤‘·T&Ó’ d”‘ê<˚$ eTqdüTqT
n\]+|üCÒdæHê&ÉT. n\]+∫q nqT≥≈£î n\]q nì yê&çHê&Éì
>∑eTì+|üe˝…qT.
z yÓ+ø£fÒX¯«sê! Ä Vü≤qTeT+‘·T&˚ eTs¡\ (Áø£eTàs¡) ˙ #˚‹
ìeTà|ü+&Óq’ yê&ÉT. ˝Àø£+˝À ø£s‘¡ ˝· ≤eT\ø£eTT nq&É+ ñ+~. nq>± ns¡#‹˚ ˝À
ñdæ]ø±j·T nì ns¡+ú . #ê˝≤ düT\uÛyÑ TÓ qÆ ~, m≥ºm<äT≥ ñqï~ Äqï ns¡+ú ˝À
Bìì yê&É‘ês¡T. n<˚ ns¡+ú ˝À ˙ #˚ìeTà |ü+&ÉT nì yê&çHê&ÉT nqïeTj· T´.
:: 200 ::
78. H˚HÓ+<äT y√jÓT ‘êHÓ+<äT y√j˚T

H˚H+Ó <äT y√jÓT ‘êHÓ+<äT y√j˚T
sê˙˝Ò sê˙˝Ò sê˙˝Ò
MTHÓ’q Hê{Ï ‘·q $T&ÉT¬ø\¢ ~>∑e˝…
ø±˙˝… ø±˙˝… ø±˙˝Ò
‘·\#·÷ù| Hê{Ï ‘·q ‘·\ô|\¢ ~>∑e˝…
‘·\#·˙ ‘·\#·˙ ‘·\#·˙y˚
øÏ]jÓÆTq Hê{Ï ‘·q øÏ≥T¬ø\¢ ~>∑e˝…
‹s¡T>∑˙ ‹s¡T>∑˙ ‹s¡T>∑˙y˚
Vü≤]jÓTÆ qHê{Ï ‘·q n<äf\… ¢ ~>∑e˝…
»s¡>∑˙ »s¡>∑˙ »s¡>∑˙y˚
e&ÉT>¬ q’ Hê{Ï ‘·q edü $&ÉTe+>±e˝Ò
‘·&eÉ ≈£î ‘·&eÉ ≈£î ‘·&eÉ ≈£îy˚
ø£\Twæ+#˚Hê{Ï ‘·q ø£&yÉ TÓ \¢ ~>∑e˝…
n\T>∑˙ n\T>∑˙ n\T>∑˙y˚
dü‹u≤ùd Hê{Ï ‘·q #·\yÓT˝≤¢ ~>∑e˝…
‘·‹>±˙ ‘·‹>±˙ ‘·‹>±˙y˚
eTTdü˝q’… Hê{Ï ‘·q eTTdüTô|\¢ ~>∑e˝…
$düT>∑˙ $düT>∑˙ $düT>∑˙y˚
e÷HÓq’ Hê{Ï ‘·q eT<äyTÓ \¢ ~>∑e˝…
b˛˙y˚ b˛˙y˚ b˛˙y˚
:: 201 ::
ø£*¬ø’qHê{Ï ‘·q >∑»¬s\¢ ~>∑e˝…
#Ó\>∑˙ #Ó\>∑˙ #Ó\>∑˙y˚
y˚&TÉ ø£‘√ Hê{Ï y˚+ø£≥|ü‹ qqTï
≈£L&É˙ ≈£L&É˙ ≈£L&É˙y˚
n\y˚T\TeT+>∑≈£L y˚+ø£fÒX¯«s¡Tq≈£L bıs¡bı#êÃ˝§#êÃsTT. e÷≥\T
˝Òe⁄. m&ÉyÓTT>∑+, ô|&ÉyÓTT>∑+.
á H˚|ü<∏ä´+˝À neTàyês¡T #Ó*ø£‘ÓÔ‘√ Ä‘·ì‘√ e÷{≤¢&˚~ ˝Ò<äT. |ü~
ne‘êsê˝…‘êÔqì u≤>± >∑s¡«+ ‘·\¬øøÏÿb˛sTT+~. n<ä+‘ê ~>±* nì
#ÓãT‘·Tqï~.
H˚HøÓ ÿ£ &çøÏ yÓ&TÉ ‘·THêïqT? ‘êHÓøÿ£ &çøÏ b˛‘·THêï&ÉT? Hê Á|ües¡qÔ @$T{Ï?
‘·q Á|ües¡Ôq @$T{Ï nq&É+. sê˙ sê˙ sê˙ #ÓãT‘ê!
$T{Ïº MTHÓ’Hê&ÉT ø£<ë. Ä Á‘·T[fl+‘· ($T&ÉT≈£î) n+‘ê ~>±*. @yÓTÆH ê
ø±˙ (ø±˙˝Ò)
eTT&ÉT#·T≈£î |ü&TÉ ≈£îH˚ ‘êuÒ˝Ò ø£<ë. @<√ ø=+#Ó+ ‘·\ãj·T≥≈£î ô|{≤º&√
˝Ò<√ (‘·\#·÷ô|) ô|<ä› ‘Ó*$‘˚≥˝§#˚ÃùdsTT ø±uÀdüT. @yÓTHÆ ê nqTø√˙ (‘·\#·˙)
øÏ{Ï (øÏ] R esêVü≤+) nsTTqHê{Ï ø£|≥ü + (øÏ≥T≈£î) n+‘ê ~–b˛yê*.
‹s¡>∑˙ mø£ÿ&É ‹s¡T>∑T‘ê&√! (‹s¡>∑˙)
dæ+Vü≤+ nsTTqHê{Ï bı>∑s¡T (n<ä≥T) ~>±*. n˝≤π> ø±˙ (»s¡>∑˙)
e≥Te⁄ ◊q|üŒ{Ï ø=e⁄« (edü) $&Éyê*. ‘·q >∑T]+∫ ndü\T n&É>∑≈£î
(‘·&eÉ ≈£î)
ù|<ä› ø√|ü+ #·÷|æ+#ê&˚ (ø£\Twæ+#·T R ø√|æ+#·T. |üs¡X¯ósêeTT&ÉT) Ä
$T–*q s¡Tdüs¡Tdü+‘ê (ø£&ÉeT R X‚wüeTT) ~>±*. ø√|æ+#·Tø√˙ (n\>∑˙ )
:: 202 ::
qqTï e~*q Hê{Ï |ü ≥ Tº < ä \ (#· \ eTT) n+‘ê dü & É ˝ ≤*.
(sêe÷e‘ês¡+). Ä düeTj·T+ sê˙ (‘·‹>±˙)
eTTdü* (ã\sêeTT&ÉT) nsTTq|üŒ≥T ô|<ä]› ø£+ (eTTdüT|ü⁄) n+‘ê b˛yê*.
$düTø√ÿ˙ @+|òüs¡yê˝Ò<äT ($düT>∑˙)
#ê˝≤ n+<ä>±&çqì (ø£cÕíe‘ês¡+) (e÷qT R eTH√»„+) eT<äyÓTøÏÿ
b˛sTT+~. n<ä+‘ê ‘=\>±*. b˛‘˚ b˛˙ (b˛˙y˚)
ø£*øÏ ◊HêqH˚ ñ<äT≥T (>∑»s¡T) møÏÿ+~. n<ä+‘ê ‘=\>±*. #Ó\sπ –‘˚
πs>∑˙ (#Ó\>∑˙)
ne˙ï ~–Hêø£ dü+‘√wü+‘√ Ä y˚+ø£fXÒ ó¯ &ÉT Hê <ä>sZ∑ ≈¡ î£ sê˙. n|ü⁄Œ&˚
n‘·ì‘√ ø£*ùd~ (≈£L&É˙)
@$T ø°s¡Ôq. <äXÊe‘êsê\qT á s¡ø£+>± #Ó|üŒ&É+ ˇø£ÿ nqïeTj·T´πø
#Ó*+¢ ~. |ü~ HÓbÕ\T y˚dæ ÄKs¡T≈£î ˇø£ #·sD¡ +˝À ø£<ä∏ düTU≤+‘·+ #ÓjT· ´&ÉeT÷
n‘·ìπø e#·TÃ. n<äT“¤‘·+.
:: 203 ::
79. |æ&çøÏ{Ï ‘·\+Áu≤\ ô|+&ç¢≈£L‘·Ts¡T
|æ&øç {Ï Ï ‘·\+Áu≤\ ô|+&ç≈¢ L£ ‘·Ts¡T ø=+‘·
ô|&ÉeTs¡© qM«ì ô|+&ç≈¢ L£ ‘·Ts¡T
ù|s¡T ø£\ »esê˝… ô|+&ç≈¢ L£ ‘·Ts¡T ô|<ä›
ù|s¡T\ eTT‘ê´\ yÓT&É ô|+&ç≈¢ L£ ‘·Ts¡T
ù|s¡{≤+Á&É q&ç$T ô|+&ç≈¢ L£ ‘·Ts¡T $uÛTÑ
ù|s¡T≈£î#·Ã dæ>T∑ |Z &ü û ô|+&ç≈¢ L£ ‘·Ts¡T ˆˆ|æ&øç {Ï Ï ‘·\+Áu≤\ˆˆ
_s¡T<äT ô|+&ÓeTT yÓfº… u…+&ç≈¢ L£ ‘·Ts¡T
_s¡T<äT eT>∑ìø£+f… u…+&ç≈¢ L£ ‘·Ts¡T
|æsT¡ <ä÷] q|ü⁄Œ&Ó ô|+&ç≈¢ L£ ‘·Ts¡T |ü‹
u…ssπ¡ N ì~y√ ô|+&ç≈¢ L£ ‘·Ts¡T ˆˆ|æ&øç {Ï Ï ‘·\+Áu≤\ˆˆ
ô|f…Hº ˚ ô|<ä› ‘·Ts¡TeTT u…+&ç≈¢ L£ ‘·Ts¡T H˚&Ó
ô|f…&º TÉ Ns¡\T >∑fºÒ u…+&ç≈¢ L£ ‘·Ts¡T
>∑{>ºÏ ∑ y˚+ø£≥|ü‹ øö–≥qT e&ç
u…{qºÏ ì<ÛëqyÓTqÆ ô|+&ç≈¢ L£ ‘·Ts¡T ˆˆ|æ&øç {Ï Ï ‘·\+Áu≤\ˆˆ
n\y˚T\TeT+>∑eTà eTq ‘Ó\T–+{Ï ø=‘·Ôô|[fl≈£L‘·Ts¡T. Ä ø=‘·Ô
ô|[fl≈£L‘·T] $˝≤kÕ\T e]ídüTÔHêï&ÉT á ø°s¡Ôq˝À nqïeTj·T´.
|æ&øç ≥Ï ‘·\+Áu≤\T |ü≥Tºø=qï~ eT+>∑eTà. kÕ«$T ÄyÓT yÓ÷eTT e+ø£
#·÷dü÷Ô ÄyÓT ‘·\ô|’ ‘·\+Áu≤\T b˛ùd≥|ü⁄&ÉT j˚T$T ôd’>∑ #˚dæHê&√ ø±ì
ÄyÓT≈£î qe⁄« e∫Ã+~. ÄyÓT ø=+#Ó+ |üø£ÿ≈£î ‹]– (ô|&É eTs¡*) eTTdæeTTdæ
qe⁄« qe⁄«ø=qT#·Tqï~. düT+<äs¡yÓTÆq <ä X¯´+.
1. ÄyÓT #ê˝≤ ù|s¡Tqï »esê\T. ù|s¡T nqï|ü⁄Œ&ÉT X‚w¢ .ü ù|s¡Tq≈£î HêeTeTT,
Vü‰s¡eTT nì ¬s+&És¡úeTT\T. ÄyÓT ô|<ä›ô|<ä› eTT‘ê´\ Vü‰s¡eTT\T
:: 204 ::
yÓT&Éj·T+<äT <Ûä]+∫q~. n+<äT#˚ ÄyÓT ô|<ä› ù|s¡T>∑\ »esê\ì
#·eT‘êÿs¡eTT.
ù|s¡{≤+Á&ÉT e<Ûä÷es¡T\qT >∑Vü≤Á|üy˚XÊìøÏ rdüT≈£îedüTÔHêïs¡T. ÄyÓT
yês¡+<ä] q&ÉTe÷ Á|ü‘˚´ø£eTT>± ø£qã&ÉT‘·Tqï~. ô|+&ç¢ø=&ÉT≈£îq÷,
ô|+&ç≈¢ L£ ‘·Ts¡Tì ˇø£] ù|s=ø£sT¡ #Ó|Œæ ˝À|ü\≈£î s¡eTàHêïs¡T. uÛÑsÔ¡ ($uÛTÑ )
ù|s¡T#Ó|⁄ü Œ≥≈£î (ù|s¡T≈£î#·Ã R ù|s=ÿqT≥≈£î) ô|+&ç≈¢ L£ ‘·Ts¡T dæ>T∑ |Z &ü TÉ ‘·Tqï~.
2. ÄyÓT ø±*øÏ ÁX‚wü˜yÓTÆq ø£&çj·TeTT <Ûä]+∫q~. (_s¡T<äT ô|+&ÓeTT R
ÁX‚wy˜ü TÓ qÆ >∑+&Éô|+&˚se¡ TT). Äj·Tq ≈£L&Ü ø±fi¯fl≈£î >∑+&Éô|+&˚s¡eTT\T
<Ûä]+#ê&ÉT. n$ XÖs¡´dü+ã+<ÛäyÓTÆq$. Ä _s¡T<äT (X¯Ss¡T&ÉT)
eT>∑&TÉ ô|≥Tº≈î£ qï yê{Ïø+£ f… neTàyês¡T ô|≥Tº≈î£ qïy˚ u≤>∑Tqï$ (_s¡T<äT
eT>∑ì ø£+f… _s¡T<äT ô|+&ÓeTT ô|f…º ô|+&ç¢≈£L‘·Ts¡T).
n|ü⁄Œ&˚ ø=‘·Ô ô|+&ç¢≈£L‘·Ts¡T |ü‹ yÓqTø£ <ä÷]q~ (|æ]<ä÷s¡T R
yÓqTø£<÷ä s¡T— |æ]<ä÷] q|ü⁄Œ&Ó ô|+&ç≈¢ L£ ‘·Ts¡T). yÓqø£ <ä÷s¡&yÉ ˚ Tø±<äT
|ü‹ì Áù|sπ |æ+#·T#·Tqï~ (ô|s¡sπ #·T R Áù|sπ |æ+#·T). n|ü⁄Œ&˚ nyÓT yÓqTø£
ì*∫ #Ó|æŒ Ä |üì Äj·Tq #˚j·TTq≥T¢ Áù|πs|æ+#·T HÓs¡C≤D
nsTTq<äq&ÉeTqïe÷≥.
3. Çø£ ø=‘·Ô ô|+&ç≈¢ L£ ‘·Ts¡T eTTkÕÔãT\T. ÄyÓT Ç|ü⁄&TÉ ô|<ä› ø=|ü⁄Œ (‘·Ts¡TeTT)
#·T≥Tº≈£îqï~. ‘·Ts¡TeTT n+fÒ ø=|ü⁄Œ n˙, ø=|ü⁄Œ˝À ô|≥Tº≈£îH˚ |üP\˙
≈£L&Ü nsêú\T. ô|<ä› ø=|ü⁄Œ eTT&ç∫q<ä˙ ˝Ò<ë ø=|ü⁄Œ˝À ô|<ä› <ä+&É
(‘·Ts¡TeTT) eTT&ç∫q<ä˙ #Ó|⁄ü Œø√e#·TÃ. ô|[fl˝À ø±qTø£\T>± e∫ÃqM,
ô|[fløÏ ø=qT≈£îÿqïM ˇø£ ô|f…º&ÉT Ns¡\T ø£≥Tº≈£îì ˇj·÷´sê\T
b˛‘·Tqï<ä≥ eT+>∑eTà‘·*¢.
ÄyÓT y˚+≥|ü‹ øö–{Ï ì<ÛëqeTT.
á ø°s¡Ôq˝À ø=‘·Ô ô|+&ç¢≈£L‘·Ts¡T |ü‹ e<ä› ø=+#Ó+ ø=+#Ó+>± ø=‘·Ô\T
:: 205 ::
dü&É* <ä>∑Zs¡e«&É+ s¡eT´+>± ‘Ó\T–+{Ï ô|[fl Ä#êsê\‘√ eTT&çô|{Ïº
#·÷|æ+#ê&ÉT nqïeTj·T´.
‘·\+Áu≤\T b˛düTø√e&É+, >∑Vü≤Á|üy˚X¯eT|ü⁄&ÉT uÛÑs¡Ô ù|s¡T #Ó|üŒ &ÜìøÏ
dæ>∑TZ |ü&É&É+, HÓeTà~>± eT>∑ìyÓqTø£ #˚s¡&É+, eT>∑ìøÏ Áù|eT‘√ #Ó|æŒ
|üqT\T #˚ùd≥≥Tº #˚düTø√e&É+, ÄuÛÑs¡D≤\÷, Ns¡\÷, $+‘· $+‘·
øπ X¯$Hê´dü <Ûës¡D\÷ #˚dTü ≈£îì eTT]dæb˛e&É+, |ü‹ì eTT]|æ+#·&+É
Çe˙ï eTq+ #·÷ùdy˚.
á ø°sqÔ¡ eTq ‘Ó\T>∑T ô|[flfi¯fl˝À ‘·\+Áu≤\ y˚&TÉ ø£|⁄ü Œ&ÉT d”‘êsêeTT\
‘·\+Áu≤\ bÕ≥‘√ bÕ≥T düHêïsTT yês¡T yêsTT+#·&É+ á eT<Ûä´
]yêE>± e÷]+~.
:: 206 ::
80. bı*‹ »e«qeTTq ã÷eø£ |üP#Ó

bı*‹ »e«qeTTq ã÷eø£ |üP#Ó
jÓT\$T $+<äT≈£î eTqy˚T$T CÒùd<˚
dü‹ ∫+‘ê\‘·\˝À dü+ô|>∑ |üPe⁄\T|üP#Ó
eT‹ $s¡Vü≤|ü⁄ y˚Tq eT˝…¢\T |üP#Ó
n‘·qTì ‘·\b˛‘· q&É$ C≤E\T |üP#Ó
Væ≤‘·e⁄ ‘Ó*j·T~ø£ H˚$T #˚ùd<˚ ˆˆbı*‹ˆˆ
‘=j·T´* #ÓeT≥˙≥ <=+‘Ó‘êyÓTs¡\T|üP#Ó
ø=j·T´#·÷|ü⁄ ø√|üeTT\ >∑T+≈£îeT |üP#Ó
ø£jT· ´|ü⁄ e\|ü⁄\ Jø£{eÏ ÷≈£î\T |üP#Ó
ìjÓT´&É #Ó*j·T uÛ≤ey˚T$T CÒùd<˚ ˆˆbı*‹ˆˆ
eT>∑Te s¡‘T· \˝Àq eT+¬øq|ü⁄e⁄«\T|üP#Ó
yÓTT– ø=q>√fi¯fl yÓTT>∑* |üP#Ó
bı>∑sT¡ Áoy˚+ø£fXÒ ó¯ bı+<äT\ ø£Á|üeTT |üP#Ó
Ç>∑Ts¡TuÀ+&É¢ $Tø£ H˚$T CÒùd<˚ ˆˆbı*‹ˆˆ
á ø°s¡Ôq˝À HêsTTø£ n\y˚T\TeT+>∑ j·TÚeqe‹ jÓÆTq~. ÄyÓT
dü+‘·]+#·T≈£îqï q÷‘·ï j·TÚeq XÀuÛ\Ñ T ÄyÓT #Ó*ø£‘\ÔÓ qT nãT“s¡|sü ∫¡ q$.
HêsTTø£ n+>∑yu’Ó eÑÛ eTT\÷, Ä˝À#·Hê Á|üø≥£ qeTT\÷, X¯+>±s¡ #˚w‘ºæ e· TT\÷
|ü⁄wüŒdü<äX¯eTT˝…’ $ø±düeTTq+~q$. ÄyÓT j·TÚeqeTT |üP\eqyÓTÆ
Áoy˚+ø£≥|ü‹ì n\]+∫q~.
bı\‹ j·TÚeqeTTq |üPeø£ |üP∫q~. |üPeø£ |üP#·T≥ eT+∫ n_Ûe´øÏ.Ô
n|üŒ{Ï es¡≈î£ |üPj·Tø£ (|üPeø£) ˇø£ÿkÕ]>± |üP∫q eqT≥. edü+‘ês¡+uÛeÑ TTq
ˇø£ÿ_–ì re\T |üPe⁄\ <ë*Ãq≥T¢ j·TÚeHês¡+uÛÑeTTq n|üŒ{Ïes¡≈£î ˝Òì
:: 207 ::
q÷‘·ï ‘·q÷$˝≤düeTT˝§ø£ÿ e÷fÒ >√#·s¡eT>∑T≥ Á|üø£‹˝Àì Ç+Á<äC≤\eTT.
ø°s¡Ôq #·~$HêeTT ø£<ë. #·]«‘· #·s¡«Dy˚T ø±ì @ $˝≤düy˚T |ü⁄wüŒ
dü<äX¯yÓTÆq<√ ˇø£kÕ] düà]+#·T<äeTT.
1. ‘·\|ü⁄ (∫+‘·) \HÓ&ÉT \‘·\≈£î dü+ô|>∑\T
2. $s¡Vü≤eTT‘√&ç y˚TìøÏ eT˝…¢\T
3. eTqà<∏ä (n‘·qTì) düàs¡D≈£î n&É$C≤E\T
4. ùd«<äeTTq≈£î yÓT≥º (<=+‘Ó) ‘êeTs¡|üP\T
5. eT+≈£î|ü≥Tº (ø=j·T´<äqeTT) ‘√&ç n\ø£\≈£î ≈£î+≈£îeT|üP\÷
6. $s¡dü|ü⁄ (ø£j·T´|ü⁄) e\|ü⁄\≈£î ‘·e÷\ eø£å|ü⁄ (Nø£{Ïe÷≈£î\T) |üP\÷
7. s¡‘·T\˝À eT+¬øq|üP\÷
8. ø=q>√fi¯fl yê&ç˝À yÓTT>∑*|üP\÷
9. y˚+ø£fÒX¯óì bı+<äT˝À ø£s¡÷Œs¡|ü⁄cÕŒ\÷
|üP∫q≥T¢ uÛ≤dæ*q¢ ~.
‘·\|ü⁄‘√ yÓTT<ä˝…’ (Áoy˚+ø£fÒX¯óì) bı+<äT‘√ eTT–dæq HêsTTø£
$˝≤düeTT\T X¯+>±s¡ s¡dükÕe÷Á– ($uÛ≤e, nqTuÛ≤e, kÕ‹Ô«ø£uÛ≤e,
dü+#ê]uÛ≤eeTT\T, X¯+>±s¡#˚cÕº<äT\T) s¡‹kÕ∆sT÷uÛ≤eeTT q+<äT≥ j·Tì
Á>∑Væ≤+∫q #ê\TqT. n+‘· ø£qï ˝À‘·>∑T $#ês¡D ÄeX¯´ø£eTT ø±<äT.
eT]jÓTTø£ $wüj·TeTT. Á|ü‹ JM JeHêsTTø£j˚T. eTqeT+<äs¡eTT
ªJeHêsTTø£μ\y˚T. |üs¡e÷‘·à jÓTTø£&˚ ª|ü⁄s¡Twüß&ÉTμ. Ä |üs¡e÷‘·Ù˝À ◊ø£éTT
ø±e˝…qqT ÄX¯ bı&ÉeTT≥j˚T j·TÚeHês¡+uÛÑeTT. n~ ã\|ü&ÉT≥j˚T ø±+ø£å.
Äj·Tq˝À ø£*j·TT≥j˚T bı+<äT (kÕj·TT»éTT). á ns¡úy˚T nqïeTj·T´
X¯+>±s¡ø°s¡Ôq\˝À n+‘·sê«Væ≤ì.
:: 208 ::
á ø°s¡Ôq˝À eT]jÓTTø£ ø£$‘ê«+X¯ >∑eTì+|ü<ä–q~ j·TTqï~. n~
#Ó*ø£‘ÓÔ\ nãT“s¡bÕ≥T.
yÓTT<ä{Ï #·sD¡ ≤+‘·eTTq yê]øÏ á q÷‘·ï$˝≤düeTT\≈£î @$T Á|æjT· eTT\T
(Væ≤‘·e⁄) #˚j·Te˝…H√ ‘√#·˝Ò<äHêï&ÉT.
s¬ +&Ée #·sD¡ ≤+‘·eTTq yê]øÏ Ä ø=‘·uÔ ≤Û eeTT˝Òy÷Ó ‘Ó*j·T˝Ò<Hä êï&ÉT.
eT÷&Ée #·s¡D≤+‘·eTTq <ëìøÏ ø±s¡D+ #ÓãT‘·THêï&ÉT.
ªªÇ>∑Ts¡TuÀ+&É¢$Tø£ H˚$T CÒùd<˚?μμ nHêï&ÉT.
ÄyÓT #Ó\TeeTT\T |üPe⁄\ e˝…qT+&ÉT≥ e\q HêsTTø£ ªª|üPuÀ&çμμ
◊q~.
Ms¡T Ç>∑Ts¡TuÀ+&É¢≥. Ç>∑Ts¡TuÀ&ç R ∫>∑Ts¡TuÀ&ç. ∫>∑Ts¡Te+{Ï
eTH√»„eT>∑T Ád”Ô nì ns¡úeTT. ∫>∑Ts¡TuÀ&ç |ü]D‹ #Ó+~ |üPuÀ&ç j· T>∑TqT.
HêsTTø£ Ä kÕúsTT #˚s¡T≈£îqï~. ø±ì #Ó*ø£‘ÓÔ\T Ç+ø± Ç>∑Ts¡TuÀ+&ÉT¢ >±H˚
j·TT+&ÉT≥#˚ ÄyÓT $˝≤düeTT\qT Ms¡T ns¡úeTT#˚düTø=q˝Òø£ b˛sTTHês¡ì
kÕs¡d´ü eTT.
Ç{Ïº #·eT‘êÿs¡eTT\T Á|üã+<Ûäø£e⁄\ |ü<äéTT\˝À ø±qe#·TÃqT.
nqïeTj·T´ yê]øÏ rdæb˛&ÉqT≥≈£î á ø°s¡Ôq ñ<ëVü≤s¡DeTT.
:: 209 ::
81. ã+&ç $]∫ |æqïbÕ|ü\‘√ Hê&ç
ã+&ç $]∫ |æqïbÕ|ü\‘√ Hê&ç
<äT+&É^&ÉT e#ÓÃ <√ã÷∫
ô|s¡T>∑T yÓqï\T Á|æj·TeTTq y˚
eTs¡T eTT∫Ã*+#·T e÷j·T>±&ÉT
yÓs|¡ ⁄ü q ‘·q $<Ûeä TT <ë#·Tø=ì
<=s¡<=+>∑ e#ÓÃ <√ã÷∫ ˆˆã+&ç $]∫ˆˆ
|ü&TÉ #·T >∑Tu…“‘· |üsT¡ |ü⁄ô|’ b˛ø£
eTT&çø=+>∑T ìÁ<ä eTT+|ü⁄qqT
|ü&j
ç T· T ‘ê e<ä› |üe«[+∫q{Ïº
‘=&ÉT≈£î <=+>∑ e#ÓÃ <√ã÷∫ ˆˆã+&ç $]∫ˆˆ
>=\¢|˝ü ˝¢… À sTT*¢\÷¢ #=∫Ã
ø=\¢˝≤&çq ø√&Ó>±&ÉT
jÓT\¢sTTq y˚+ø£fXÒ ó¯ &ÉT Ç<Ó
‘=*¢{Ï <=+>∑ e#ÓÃ <√ã÷∫ ˆˆã+&ç $]∫ˆˆ
<√ã÷∫ |üdæbÕ|ü\‘√ Ä&˚ ‘Ó\T–+{Ï Ä≥. ‘·*¢ ‘·q yÓ÷eTTq≈£î
#˚‘T· \T n&É+¶ ô|≥Tº≈î£ ì ˇø£ÿkÕ] #˚‘T· \T ‘=\–+∫ ªª<√ã÷∫μμ #Ó_‘˚ |üdyæ ê&ÉT
$düàj·÷ìøÏ >∑T] ne⁄‘ê&ÉT. neTà ‘·qeTT+<äT ˇø£ÿkÕ]>± Á|ü‘´· ø£yå ÓTqÆ nqTuÛ÷Ñ ‹
bı+<äT‘ê&ÉT.
<√ã÷∫ n+fÒ ø£ì|æ+N ø£ì|æ+#·≈£î+&Ü ñ+&É&É+. #·+<äe÷eT
y˚T|òü÷\˝À <ë– <√ã÷#·T˝≤&ÉT‘·Tqï~ n+{≤+ ø£<ë.
Çø£ÿ&É yÓÁ] j·TXÀ<ä |üs¡e÷‘·àqT |üdæ_&É¶ nqT≈£îì <√ã÷#·T˝≤&ÉT
:: 210 ::
‘·Tqï~. ìC≤ìøÏ Äj·Tq ‘·q ‘·‘êÔ«ìï eTs¡T>∑T|üs¡∫ |üdæyê&Ó’ ‘·q‘√
<√ã÷#·T˝≤&ÉT‘·THêï&Éì Ä ‘·*¢øÏ ‘Ó©<äT. Ç~ |üs¡e÷‘·à ©˝≤$H√<ä+.
Çø£ ø°s¡Ôq ˝ÀøÏ.......
ã+&ç $]∫, ‘√{Ï ∫qïyê]‘√ Ä&ÉT≈£îH˚ <äT+&É^&ÉT (n\¢]yê&ÉT)
M&ÉT. ªª<√ã÷∫μμ.
X¯ø£{≤düTs¡Tì @MT ‘Ó*j·Tì u≤\Tì e˝… ø±*‘√ ‘·ìï‘˚ Ä ã+&ç
s¡÷|ü+˝À ñqï sêø£då Tü &ÉT eTTø£ÿ˝…H’ ê&ÉT. Ä >=\¢\T Ç+‘· ∫qïyê&ÉT ªã+&çìμ
$]#ê&Éì yÓs¡>∑T|ü&Ü¶s¡T.
1. >√|æø£\ Çfi¯fl˝ÀìøÏ #=∫Ã |ü\Te÷s¡T¢ (y˚eTs¡T) ô|s¡T>∑T, yÓqï
<=+–*+∫qyê&ÉT M&ÉT. <ä+&çkÕÔsH¡ ˚ uÛjÑ T· +‘√ (yÓs|¡ ⁄ü q) ‘êqT #˚dæq
<=+>∑‘·q+ ‘·q˝ÀH˚ <ë#·T≈£îì (‘·q $<ÛäeTT <ë#·T≈£îì) <=s¡˝≤>±
e∫Ãq á <=s¡<=+>∑≈£î ªª<√ã÷∫μμ. <=s¡<=+>∑ - #ê˝≤ #·ø£ÿì
e÷≥. <=]øÏ‘˚ <=+>∑. <=s¡øø£ £ b˛‘˚ <=s¡. M&ÉT <=s¡ø&£ TÉ , <=s¡≈î£ ‘ê&ÉT
≈£L&Ü. n+<äT#˚‘· <=s¡<=+>∑, <=+>∑<=s¡!
2. á #·s¡D+ ø=#Ó+ øÏ¢cÕºq«j·T+ ø£*–q~.
z |ü&TÉ #·T >=˝…‘¢ · ø£wüj
í T· ´qT ìÁ<ä|⁄ü #êÃ\ì ‘·q >∑T+&Ó\MT<ä |ü&TÉ ø√
u…≥Tºø=qï~. Çø£ÿ&É >∑Tu…“‘· kÕ_ÛÁbÕj·T+>± yê&çq e÷≥. ô|<ä› eø£åeTT
ø£*–q |ü&TÉ #·T nì ns¡+ú . nsTT‘˚ Ä >∑Tu…“‘· |üsT¡ |ü⁄ô|’ |ü&TÉ ø√≈£î+&Ü
(|ü&ÉT#·T >∑Tu…“‘· |üs¡T|ü⁄ô|’ b˛ø£) ÁøÏ+~øÏ C≤]Hê&ÉT.
‘êqT (‘ê R ‘êHé) ÄyÓT eTT&ç ø=+>∑T (eTTìø=+>∑T R eTT+<äT|ü]∫q
ø=+>∑T. ˝Ò<ë eTT&çø=+>∑T nH˚ #Ó|ü⁄Œ≈£î+fÒ eTT&çy˚dæ |ü&ÉTø√e&ÜìøÏ
nkÂø£s¡´+>± ñqï ø=+>∑T nì ns¡ú+ #Ó|ü⁄Œø√e#·TÃ.) Ä eTTìø=+>∑T
e<ä› ìÁ<ä Ä|ü⁄ø√˝Òø£ (ìÁ<äeTT+|ü⁄qqT) |ü&ç ìÁ<äb˛sTTHê&ÉT. n˝≤
ìÁ~+∫q ‘Ó>∑Te ø£*–q (‘=&ÉT≈£î <=+>∑) <=+>∑≈£î ªª<√ã÷∫μμ
:: 211 ::
Çø£ÿ&É ø£wüj
í T· ´ #˚dqæ <=+>∑‘q· y˚TMT ˝Ò<Tä . nkÂø£s´¡ +>± |ü&TÉ ≈£îHêï&Éì
<=+>∑ø£qïj·T´ nì j·TXÀ<ä eTT<äT› #˚dæ+<äqïe÷≥.
ìe«] eTT\T¢ô|’ H=e«≈£î+&Ü ìX¯Ã\+>± ì\Te>∑*>π |üse¡ ÷‘·à >=˝…‘¢ ·
bÕ*+&É|¢ sü T¡ |ü⁄ô|’ |üe«[+#·ø£ nkÂø£s´¡ eT>∑T eTTìø=+>∑Tô|’ |ü&TÉ ø√e&ÜìøÏ
#·ø‘Ï j
· TÆÓ q~ |æ∫Ã‘·*!¢
3. >=\¢|˝ü ˝¢… À Ç*¢\÷¢ <ä÷] <=+>∑‘H· ê\T #˚dqæ (ø=\¢˝≤&çq) Ä |üdyæ ê&˚
(ø√&Óyê&ÉT), Ä eTT+<äT #Ó|ü⁄Œ≈£îqï <=+>∑yê&˚ (‘=*¢{Ï <=+>∑) Çø£ ÿ&É
>∑Ts¡T‘·T>± (m\¢jTÆÓ q) y˚+ø£fXÒ «¯ s¡Tì>± e∫ÃHê&ÉT. yêìøÏ ªª<√ã÷∫μμ.
Ç~ |æ\¢\ <√ã÷∫ Ä≥˝À y˚+ø£≥|ü‹ uÛÑøÏÔbÕ≥.
:: 212 ::
82. ÁãVü≤à ø£&ç–q bÕ<äeTT

ÁãVü≤à ø£&–ç q bÕ<äeTT
ÁãVü≤àeTT ‘êH˚ ˙ bÕ<äeTT
#Ó\– edüT<Ûä >=*∫q ˙bÕ<äeTT
ã* ‘·\ yÓ÷|æq bÕ<äeTT
‘·\ø£ø£ >∑>q∑ eTT ‘·ìïq bÕ<äeTT
ã\]|ü⁄ >±∫q bÕ<äeTT ˆˆÁãVü≤à ø£&ç–qˆˆ
ø±$Tì bÕ|üeTT ø£&–ç q bÕ<äeTT
bÕeTT ‘·\ì&çq bÕ<äeTT
Áù|eT|ü⁄ Áodü‹ |ædø¬æ &ç bÕ<äeTT
bÕ$T&ç ‘·Ts¡>|∑ ⁄ü bÕ<äeTT ˆˆÁãVü≤à ø£&ç–qˆˆ
|üse¡ T jÓ÷>∑T\≈£î |ü]|ü] $<Ûeä TT\
es¡yTÓ Tdü>¬ &ç ˙ bÕ<äeTT
‹s¡Ty˚+ø£≥–] ‹s¡eTì #·÷|æq
|üse¡ T |ü<eä TT ˙ bÕ<äeTT ˆˆÁãVü≤à ø£&ç–qˆˆ
nqïe÷#ês¡´ ø°s¡Ôq\˝À #ê˝≤ ÁbÕ#·Ts¡´+ bı+~q ø°s¡Ôq Ç~. Ç~
$qì ‘Ó\T>∑Tyês¡T ñ+&Ésπ yÓ÷.
kÕ«$Tyê] bÕ<äeTTqT e]ídüTÔHêï&û ø°s¡Ôq˝À
ÁãVü≤à ø£&ç–q bÕ<ä$T~. kÕøå±‘·TÔ ÁãVü≤ày˚T ˙ bÕ<äeTT.
n<äT“¤‘y· TÓ qÆ m‘·T>Ô &∑ .É ø=+#Ó+ ˝À‘·T>± #·÷<ë›+. yêeTqT&ÉT Á‹$Áø£eTT&Ó’
ÁãVü‰à+&ÉeT+‘ê ‘·q bÕ<äeTT‘√ ÄÁø£$T+#ê&ÉT. $wüßíe⁄ düs¡«yê´|ü≈£ î&É˙,
‘·q˝ÀH˚ n˙ï ñHêïj·Tì, nìï{Ï˝Àq÷ ‘êqTHêïq˙ - Ä ÁãVü≤à|ü<ësêúìøÏ
sTT‘·sy¡ TÓ qÆ ~ @B ˝Ò<Hä ˚ Ä<Ó«’ ‘· uÛ≤yêìï #·÷|üsT¡ \≈£î nqTuÛeÑ + ø£*–+#ê&ÉT
:: 213 ::
(ÁãVü≤àeTT ‘êH˚ ˙ bÕ<äeTT). Ç|ü⁄&ÉT Ä <äXÊ´ìï q\T eTTKeTT\‘√ ñ+&˚
ÁãVü≤à >±s¡T e÷Á‘·y˚T ˇπø kÕ] MøÏå+#·>∑\ e´øÏÔ. ‘êH˚ ªªÁãVü≤àeTTμμq+<äT
ø£\&√ Ä ÁãVü≤àeTTqT ˇπø kÕ] q\TyÓ|’ ⁄ü \ ˇπøkÕ] <ä]Ù+|ü>\∑ yê&Üj·TH=ø£ÿ&˚.
yÓ+≥H˚ ÁãVü≤à Ä bÕ<äeTT q+<äT |ü⁄{Ïqº >∑+>∑‘√fÒ Ä bÕ<äeTTqT ø£&–ç Hê&ÉT.
ÄbÕ<äeTTq≈£î _ÛqïyÓTÆq<˚B ˝Ò<äT ø£qTø£. á n<äT“¤‘·yÓTÆq uÛ≤eq ¬s+&ÉT
∫qïbÕ<äeTT\ |ü\¢$˝À #Ó|æŒHê&ÉT.
1. yÓTT<ä{Ï bÕ<äeTT˝À yêeTHêe‘ês¡+, ø±<äT ø±<äT, Á‹$Áø£e÷e‘ês¡+
e]ídTü HÔ êï&ÉT.
#Ó\– edüT<Ûä ø=*∫q ˙ bÕ<äeTT: Bì˝À ¬s+&ÉT nsêú\THêïsTT.
ñ‘ê‡Vü≤eTT‘√ (#Ó\–) ˙ bÕ<äeTT uÛÑ÷$Tì ø=*∫q~ (Ç+‘· y˚Ts¡
nì ø=\‘· y˚j·T&É+). ø±<äTø±<äT -
dü+‘√wüeTT‘√ (#Ó\–) Ä uÛÑ÷<˚$ ˙ bÕ<äeTTqT |üPõ+∫q~
(ø=\∫q~)
ã* ‘·\ yÓ÷|æq bÕ<äeTT: Bì˝Àq÷ ¬s+&Ésêú\T.
Ç~ ã* #·Áø£e]Ô ‘·\ô|’ yÓ÷|æq bÕ<äeTT.
ø±<äT ø±<äT
‘·q e÷≥ ì\T|ü⁄ø√˝Òø£ ã*#·Áø£e]Ô ‘·\ e+∫ @bÕ<äeTTô|’ yÓ÷|æHê&√
Ä bÕ<äeTT.
‘·\ø£ø£ (q<äTs¡÷ u…<Tä s¡÷ ˝Ò≈î£ +&Ü) >∑>q∑ eTTqT ‘·ìï Ç+Á<äTì (ã\]|ü⁄&TÉ
R Ç+Á<äT&ÉT) ø±∫q~ á bÕ<äeTT. ã*ì nD∫ ã\]|ü⁄ìøÏ yÓu’ eÑÛ eTT
Ç∫Ãq bÕ<äeTT. ã\]|ü⁄&ÉT kÕ_ÛÁbÕj·TyÓTÆq e÷≥. ã\eTT ø£*–q
ã*ì ‘=øÏÿ ã\]|ü⁄&Ó’q yêìì >∑<Ó›HÓøÏÿ+∫q bÕ<äeTì <Ûä«ì.
2. nVü≤\´ jÓTTø£ÿ bÕ|üeTTqT (ø±$Tì bÕ|üeTT) ø£&ç–y˚dæq bÕ<ä$T~.
:: 214 ::
ø±$Tì kÕ_ÛÁbÕj·T+>± yê&Éã&çq~. ÄyÓT sTT+Á<äTì‘√ uÛÀ–+∫q~
ø£qTø£ ø±$Tì.
bÕeTT ‘·\ì&çq bÕ<äeTT:
ø±[j·T düs¡ŒeTT jÓTTø£ÿ ‘·\ô|’ ñ+∫q bÕ<äeTT. ø±<äT ø±<äT
Ä~X‚wüß&ÉT ‘·q ‘·\ô|’ ì&ÉTø=qï bÕ<äeTT.
Áù|eT‘√ \ø°àå <˚$ (Áodü‹) ˇ‘˚{Ô Ï bÕ<äeTT. &ÉãT“≈£î ˝Àø£+ <ëk˛Vü≤eT+fÒ
Ä <Ûäq\øÏåà ˙ bÕ<äeTTq≈£î <ëk˛Vü≤eT+≥Tqï<äì <Ûä«ì.
>∑sT¡ ‘·à+‘·T&ÉT (bÕ$T&ç R bÕeTT\qT ˝Ò≈î£ +&Ü #˚jT· Tyê&ÉT R >∑sT¡ &ÉT&ÉT)
yêVü≤qeTT>± (‘·Ts¡>∑eTT R >∑TÁs¡+) ø£*–q bÕ<ä$T~.
Çø£ÿ&É bÕ$T&ç kÕ_ÛÁbÕj·T+>± yê&çHê&ÉT. @ bÕ<äeTT e<ä› Ä~X‚wßü &ÉT
‘·\e+#·T‘·THêï&√ ÄbÕ<äeTT e<ä› >∑sT¡ ‘·à+‘·T&É÷ nD– ñ+≥THêï&ÉT.
Ä bÕ<äeTT e<ä› Je⁄\T ‘·q ñìøÏ ø√˝ÀŒsTT |üs¡e÷‘·à uÛ≤eeTT˝À
ñ+{≤s¡q&É+ (ÁãVü≤àeTT ‘êH˚ ˙ bÕ<äeTT)
3. jÓ÷>∑T\≈£î $$<Ûeä TT˝…q’ (|ü]|ü] $<Ûeä TT\) es¡eTT*#˚Ã~ ˙ bÕ<äeTT.
‹s¡Ty˚+ø£≥–] ‹s¡eTì #·÷ô|&ç |üs¡eT |ü<äeTT ˙ bÕ<äeTT:
á ‹s¡T y˚+ø£≥–] dæús¡eTT>± uÛÑ÷$Tô|’ ñ+≥T+<äì ˙ bÕ<äeTT
dü÷∫düTqÔ ï~.
ø±<äT ø±<äT `
á ø£*j·TT>∑ yÓ≈’ î£ +sƒy¡ TÓ qÆ (|üse¡ T|ü<eä TT R yÓ≈’ î£ +sƒe¡ TT) Áoyê] bÕ<äeTT
dæús¡yÓTÆq<äì á y˚+ø£≥–] #·÷|æ+#·T#·Tqï~.
Ä bÕ<äeTTq≈£î yÓTT≈£îÿ<ëeTT.
#·øÿ£ ì X‚w¢ \ü T, <Û«ä qT\÷ ì+|æ uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì bÕ<äeTT jÓTTø£ÿ >=|üŒ<äqeTT
≈£îeTà]+∫q ø°sqÔ¡ .
:: 215 ::
83. uÛ≤s¡yÓTÆq y˚|üe÷qT bÕ\Tb˛dæ ô|+∫HêqT

uÛ≤s¡yTÓ qÆ y˚|eü ÷qT bÕ\Tb˛dæ ô|+∫HêqT
rs¡ì #˚<>˚ ±ø£~ ‹j·T´qT+&ûHê
bÕj·TBdæ≈î£ ø£ÿ‘√ø£ ã<ä\› TyÓ{ºÏ _–dæHêqT
#êj·Tø¬ +‘· >∑{HºÏ êqT #·øÿ£ qT+&ûHê
ø±j·T|ü⁄$ø±s¡$T~ ø£\ø±\eTT #Ó|Œæ HêqT
b˛sTTq b˛ø£˝Ò ø±ø£ ãT~∆ $˙Hê ˆûÛ≤s¡yTÓ qÆ ˆˆ
eTT+∫eTT+∫ ˙{Ï˝Àq eT÷\ Hêqu…≥Tº ø=Hêï
$T+∫q >=&É¶* H˚&ÉT yÓT‘·ÔqsT÷´Hê
|ü+#· eTVü‰bÕ‘·ø±\ u≤]|ü&¶É ∫‘·$Ô T~
<ä+∫<ä+∫ #Ó|Œæ HêqT ‘êøÏ e+^Hê ˆûÛ≤s¡yTÓ qÆ ˆˆ
≈£L]$T‘√ ‘˚\T<Ó∫Ã ø√ø£˝Àq u…≥Tº≈î£ qï
kÕ¬skÕ¬s >∑T≥Tº>±ø£ »ø£ÿqT+&ûHê
y˚sT¡ ˝Òì eTVæ≤eT\ y˚+ø£≥$uÛTÑ ì ø£|ü
|òTü Às¡yTÓ qÆ Ädü y˚T\Tø√s¡ k˛ø°Hê ˆûÛ≤s¡yTÓ qÆ ˆˆ
#·ø£ÿì kÕyÓT‘·\‘√ ‘·‘·Ô«uÀ<Ûä #˚düTÔqï nqïeTj·T´ ø°s¡Ôq sTT~.
bÕ\Tb˛dæ ˇø£ uÛ≤s¡yÓTÆq y˚|üe÷qT ô|+∫qq÷ (ô|+∫HêqT) n~
#˚<äT>±H˚ ñ+≥T+~ >±ì ‹j·T´ã&ÉT‘·T+<ë?
1. ≈£îø£ÿ‘√ø£ e+ø£s¡ b˛j˚T≥≥T¢ #˚dæ (bÕj·TBdæ) ã<ä\› T ø£{ºÏ _>∑Bdæqq÷
(_–dæHêqT) jÓT+‘· #·øÿ£ >± ø£{qºÏ q÷ (#êj·Tø¬ +‘· ø£{HºÏ êqT) ‹qï>±
ne⁄‘·T+<ë?
≈£îø£ÿ‘√ø£ m+‘· e+ø£s√ eTìwæ ãTB∆ n+‘˚ e+ø£s¡. n~ X¯Øs¡+‘√
:: 216 ::
e∫Ãq $ø±s¡eTT (ø±j·T|ü⁄ $ø±s¡eTT). ø£\ø±\+ #Ó|æŒHê Ä ãT~∆
düHêàs¡Z+˝À q&Ée<äT. n~ Ç~es¡≈£î q&ç∫q<ë]H˚ (b˛sTTq b˛ø£˝Ò)
q&ÉTdüT+Ô ~.
2. ˇø£ eT÷\q ˙{Ï˝À m+‘· eTT+∫ eTT+∫ Hêqu…{ÏºHê düπs. >=&É¶*
yÓT‘·ãÔ &ÉT‘·T+<ë?
Ä >=&É¶* e˝…H˚ |ü+#· eTVü‰bÕbÕ\≈£î n\yê≥T ã&É¶ á eTqdüT‡
m+‘· ø={Ïqº ≥Tº #Ó|Œæ Hê (<ä+∫<ä+∫ #Ó|Œæ HêqT) ø=+#Ó+ ≈£L&Ü e+>∑<äT.
(|ü+#· eTVü‰bÕ‘·ø£eTT\T : dü«s¡íeTT <=+–*+#·&É+, düTsêbÕqeTT,
ÁãVü≤àVü≤‘·´, >∑Ts¡T|ürï>∑eTqeTT, eTVü‰bÕ‘·ø£ düVü≤yêdüeTT)
3. m+‘√ Áù|eT‘√ (≈£L]$T‘√) ‘˚\TqT ‘Ó∫Ã ø=+>∑T˝À <ë#·T≈£î+fÒ (ø√ø£
˝Àq u…{ÏºHêqT) n~ ≈£î&ÉT‘·T+<˚ >±ì ãT~∆>± ñ+≥T+<ë?
|òüTÀs¡yÓTÆq ≈£L&Éì ÄX¯\T >∑\yêìøÏ Ä y˚+ø£≥$uÛÑTìø£|ü y˚T\Tø√]
k˛≈£î‘·T+<ë? Ä ÄXÊ$ø±s¡eTT\ yÓ|’ ⁄ü øπ eTqdüT b˛‘·T+~ ø±˙ y˚T˝…q’
<Ó’eø£|ü ‘·q≈£î k˛ø£˙j·T<äq&É+.
n\‹ n\‹ |ü<ë\‘√ ‘Ó\T>∑T kÕyÓT‘·\T s¡+>∑]+∫ e÷qeHÓ’»+
m˝≤ ñ+≥T+<√ #·ø£ÿ>± $e]+#ê&ÉT.
:: 217 ::
84. eTqdæ» düeTTÁ<ä eT<∏äq$T<˚
eTqdæ» düeTTÁ<ä eT<∏qä $T<˚
ø£qT>=qT $T+‘·≥ ø±+‘·T&ÉMe⁄
dü‹ ∫+‘êeT‹ »\ì~Û ‘·se¡ >∑
n‹ >∑s¡fi¯|ü⁄ $s¡Vü≤eTT y=&ÉyÓT
‘·‹ Hê |æeTà≥ ‘·eTø£|⁄ü ø√s¡Tÿ\T
\‘·\ ø£\Œø£|⁄ü ˝≤ø£\T y=&ÉyTÓ ˆêTqdæ»ˆˆ
bı\‹ ≈£L≥eTT\T bı+>∑T\T bı+>∑>∑
|ü⁄\ø£\ ‘ês¡\T bı&ÉyTÓ q$
|ò\ü yÓTÆ kÕ‹«ø£ uÛ≤eeTT #·+Á<äT&ÉT
ì\Te⁄>∑ bı&ÉeT>∑ H˚sT¡ |ü⁄ \\s¡ ˆêTqdæ»ˆˆ
düT<ä‹ ‘êHÓ˙ #=ø£ÿ|ü⁄ øö–≥
q<äTeTq ì+~s¡jTÆÓ bı&ÉyTÓ
ø£~dæq Áoy˚+ø£≥|ü‹ ˙<Ódü
n<Ûsä êeT‘·e÷ j·T‹e≈£î y=&ÉyTÓ ˆêTqdæ»ˆˆ
á ø°sqÔ¡ ˝À s¡÷|üø±\+ø±sê\ b˛Vü≤[+|ü⁄‘√ kÕ>∑se¡ T<∏qä + kÕ–+#ê&ÉT
nqïeTj·T´. Ç~ eTqà<ÛäkÕ>∑s¡ eT<∏äq+..
kÕ«MT! Ç~ eTqà<∏ä kÕ>∑s¡ eT<∏qä eTT. ˙e⁄ ø±+‘·T&Ée⁄ ø£qTø£ MøÏ+å |ü⁄eTT.
ø°ås¡kÕ>∑s¡ eT<∏äq+˝À kÕ«$T eT+<äs¡ |üs¡«‘·+ M|ü⁄MT<ä ô|≥Tº≈£îì
düeTTÁ<äeTTq eTTì– j·TTHêï&ÉT. bÕ|ü+ Ä kÕ>∑s¡eT<∏äq <äX¯´+ dü]>±
#·÷&ÉH˚ ˝Ò<Tä . n+<äTøπ ø±uÀ\T. nqïeTj·T´ eTs¡\ kÕ>∑se¡ T<∏qä + #˚sTT+#·T#·T
Hêj·T≈£î&É>∑T y˚+ø£fÒX¯«s¡Tq≈£î #·÷&ÉeTì $q‹ #˚düTÔHêï&ÉT.
:: 218 ::
1. HêsTTø£ jÓÆTq n\y˚T\TeT+>∑ Ç#·≥ ‘·q eTqdüT˝Àì X¯+>±s¡
uÛ≤eq\ düeTTÁ<äeTTqT (∫+‘êeT‹ »\ì~Û) ‘·s¡#·T#·Tqï~. n|ü⁄&ÉT
n‹ $s¡Vü≤eTT nqT >∑s¡fi¯eTT |ü⁄{Ïºq~ ($s¡Vü≤|ü⁄ >∑s¡fi¯eTT bı&ÉyÓ T).
Ç~ Vü‰˝≤Vü≤\ Ä$sê“¤eeTT. >∑s¡fi¯eTT ˝Àø£eTTqT <äVæ≤+#·TqT.
$s¡Vü≤eTT $s¡Væ≤DÏ e÷qdüeTTqT <äVæ≤+#·TqT. n+<äT#˚ $s¡Vü≤|ü⁄
>∑sfi¡ e¯ TT kÕs¡øú y£ TÓ qÆ s¡÷|üøe£ TT.
Äô|’ yÓ÷Vü≤eTT‘√ ≈£L&çq ø√]ø£\ (‘·eTø£|ü⁄ ø√¬sÿ\) ø£\Œeø£å|ü⁄
r$j·T\T yÓTT\¬ø‹Ôq$ (ø£\Œø£eTT R ø£\Œ‘·sT¡ e⁄. ˝≤ø£\T R yÓTT\ø£\T).
eT]jÓTTø£ e÷≥. ˝≤ø£ X¯ãe› TTq≈£î ø£Ás¡ ÄqT ns¡eú T÷ ñqï~. n|ü⁄&ÉT
yÓ÷Vü≤|ü⁄ ø√]ø£\ ø£\Œeø£|å ⁄ü e÷qT\T |ü⁄{qºÏ $ nqe#·TÃ. ø£\Œ‘·s¡Te⁄\T
ø√]ø£\T rs¡TÃq$. eT] sTT#·≥H√? ø√]ø£\T ø£\Œ‘·s¡Te⁄˝…’q$. nB
#·eT‘êÿs¡eTT.
2. HêsTTø£ }Vü≤\˝À |ü‹‘√&ç bı+<äT\T bı+>∑T\Tyê]q$ (bı\‹
≈£ L ≥eTT\T bı+>∑ T \T bı+>∑ > ∑ ) . eT+<∏ ä q eTTq kÕ>∑ s ¡ e TT
bı+>∑T#·Tqï<äì <Û«ä ì. n|ü⁄&ÉT |ü⁄\ø£\ ‘ês¡\T |ü⁄{Ïqº $. ‘ês¡\T nqT
|ü<eä TTq≈£î |ü\T ns¡eú TT\Tqï$. n|ü‡s¡d\ü T, eTÚøÏøÔ e£ TT\T, qø£Áå ‘·eTT\T
yêì˝À ø=ìï. ì»eTT>∑H˚ düeTTÁ<äeTTq øödüTÔuÛÑeT÷ n|ü‡s¡dü\÷
|ü⁄{]ºÏ . Ç#·≥ HêsTTø£ |üse¡ TT>∑ |ü⁄\ø£\T qø£Áå ‘·eTT\T ì+–˝À ˇø=ÿø£ÿ{Ï
ø£ì|æ+#·T ‘ês¡ø£\ e˝… X¯Øs¡eTTq bı&É$Tq$. ‘ês¡\≈£î ø£\
ns¡úeTT\ìïj·T÷ düeTq«sTT+|üã&çq$. Ç~ ø£$ÁãVü≤à ‹ø£ÿq >±]
|ü<‹∆ä .
n|ü⁄&ÉT ÄyÓT˝Àì kÕ‹«ø£uÛ≤eeTT\≈£î |òü\e÷ j·TqTq≥T¢ #·+Á<äT&ÉT
ì\Te⁄>± bı&É$THê&ÉT. Ç˝≤ ÄyÓT eTqdüT˝À eTqà<∏ä düeTTÁ<äeTT
eT<∏äqeTT »s¡T>∑T#·T+&É>± Nø£{Ï |ü&ç #·+Á<äT&ÉT<äsTT+∫Hê&ÉT. Ä
#·+Á<√<äj·TeTT ÄyÓT˝Àì kÕ‹«ø£uÛ≤eeTT\ |òü\eTTe˝… j·TTqï<ä≥.
:: 219 ::
@$T }Vü≤. X¯+>±s¡ s¡dü kÕe÷Á– >∑T]+∫ #·s¡ÃøÏ≥ ‘êe⁄ ˝Ò<äT.
ø±ì X¯+>±s¡ s¡düeTTq düÔ+uÛÑ Á|üfi¯j·T s√e÷+#· ùd«<ä yÓ’es¡í´ y˚|ü<∏äT
nÁX¯óe⁄\T kÕ‹«ø£uÛ≤eeTT\ nì s¡düÁ|ükÕúq ø±s¡T\ ìs¡«#·qeTT.
HêsTTø£˝À ø£\T>∑T uÛ≤eeTT*$. <ëì |òü*‘·y˚T s¡dükÕúsT÷uÛ≤e ÁbÕ|æÔ.
Ä uÛ≤eÁbÕ|æÔ |üPs¡eí TT>∑ dæ~+∆ ∫q<äqT dü+øπ ‘·yTÓ Æ |üPs¡#í +· Á<äT&ÉT |ò\ü eTT
e˝… |ü⁄{ÏºHê&ÉT. kÕ>∑s¡ eT+<∏äqeTT q+<˚ #·+Á<äT&ÉT |ü⁄{Ïºq~ nì
düeTq«j·TeTT.
3. n|ü⁄&ÉT ˙e⁄ ÄyÓTqT _–øö–≥ q<äTeTTø=+{Ï$ (#=ø£ÿ|ü⁄ øö–* R
eTH√Vü≤s¡yTÓ qÆ øö–*). n|üŒ{Ï es¡≈L£ ÄyÓT Ä˝À#·q\ düeTTÁ<äeTT˝À
qTqï~. ˙ düŒs¡Ù≈£î ÄyÓT≈£î ª‘Ó*$μ e∫Ãq~. ÄyÓT ‘êqT Ç+~s¡qT
nì >∑T]Ô+∫q~. BìH˚ n<äT“¤‘·eTT>± düeTTÁ<äeT<∏äqeTTq Ç+~s¡
(\øÏåà) »ìà+#·T≥>± nqïeTj·T´ nqTdü+<Ûëì+∫Hê&ÉT (Ç+~s¡jÓÆT
bı&ÉyÓT).
n|ü⁄&ÉT ˙yêyÓTqT eTT<ë›&ÉT≥#˚ ˙ n<ÛäsêeT ‘·eTT ÄyÓT≈£î <äøÏÿq~.
kÕ>∑s¡ eT+<∏qä eTTq≈£î n+‹eT \ø£´å yÓTqÆ ªªneT‘√‘êŒ<äqeTTμμ ≈£L&É
»]–q~.
Ç{Ïº ø£\Œq\T #˚j·T>∑\ yÓTTq>±&ÉT ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·éTTq ˇø£
sêeTsê»uÛÑ÷wüDT&ÉT e÷Á‘·y˚T qì Hê j·T_ÛÁbÕj·TeTT. Ä‘·ìøÏ B≥T>± á
ø°sqÔ¡ qT nqïeTj·T´ yÓ\sTT+#ê&ÉT.
:: 220 ::
85. eTqTE&Ó’ |ü⁄{Ïº eTqTEì ùd$+∫

eTqTE&Ó’ |ü⁄{Ïº eTqTEì ùd$+∫
nqT~qeTTqT <äT'KeT+<äH\˚
Ef…&º TÉ ø£&TÉ |ü⁄ø¬ ’ #=s¡ì#√≥T¢ C§∫Ã
|üf…º&ÉT ≈£L{Ï¬ø’ ã‹e÷*
|ü⁄{Ïqº #√≥THÓ bıs¡* eTqdüTô|{Ïº
e{Ïº \+|ü≥eTT e<ä\H˚s&¡ TÉ >±q ˆêTqTE&Óˆ’ ˆ
n+<ä]˝À ãT{Ïº n+<ä]˝À u…]–
n+<ä] s¡÷|üeTT\≥T <ëHÓ’
n+<äyÓTÆq Áo y˚+ø£{≤ÁBX¯ó ùd$+∫
n+<äsêì |ü<eä T+<Ó q≥T>±q ˆêTqTE&Óˆ’ ˆ
e÷qe⁄ì <˚e⁄&TÉ düwæ+º #ê&ÉT. düõ+∫q yêìøÏ $<Ûj
˚ T· T&Ó’ j·TT+&É&eÉ TT
#˚j·Te\dæq |üì. Hês¡T b˛dæqyê&˚ ˙s¡T b˛kÕÔ&Éì ø£<ë kÕyÓT‘·. ø±˙ á
$wüj·T+˝À e÷qe HÓ’»+ y˚s¡T. eTqT>∑&É≈£î <˚e⁄ìô|’ Ä<Ûës¡|ü&É≈£î+&Ü ‘·q
e+{Ï eTs=ø£ e÷qe⁄ì qeTTà≈£î+{≤&ÉT. <ëì e\q <äT'KeTT eT÷≥
ø£≥Tº≈î£ +{≤&ÉT.
Bìì ìs¡dædü÷Ô Ç+ø± Ç˝≤ #ÓãT‘·THêï&ÉT.
1. Ef…&º TÉ ø£&TÉ |ü⁄ ø√dü+ ‹s¡>s∑ êì ‹s¡T>∑Tfi¯ófl. #=s¡sêì #√≥¢˝À dü+#ês¡+
#˚jT· &ÉyTÓ +<äT≈£î? |üsT¡ \qT y˚&TÉ ø√e&ÉyTÓ +<äT≈£î?
E≥Tº n+fÒ yÓ+Á≥Tø£\T, |æ\ø£ nì nsêú\÷. |æ\ø£ n+fÒ ∫qï~ nH˚
ns¡+ú ˝À Ef…&º TÉ ø£&TÉ |ü⁄ nHêï&ÉT. n+fÒ ∫qï bı≥º nq&É+. á ∫qï
bı≥ºø√dü+ Ç+‘· yÓ+|üsê¢≥ ˝…+<äT≈£î Hêj·THê nì |æ+&ç‘ês¡ú+.
:: 221 ::
á uÛÑ÷$T MT<ä |ü⁄{ÏºHê&ÉT e÷qe⁄&ÉT. |ü⁄{Ïºq #√fÒ bıs¡˝≤&ç
\+|ü{≤\˝À ∫≈£îÿ≈£îì yê{ÏqT+&ç ãj·T≥ |ü&˝É øÒ £ b˛‘·THêï&û e÷qe⁄&ÉT.
2. á dæú‹ì ‘·|æŒ+#·Tø√e&É+ m˝≤?
Ä |üs¡e÷‘·à n+<ä] Je⁄\˝À ‘êH˚jÓÆT |ü⁄{Ïº n+<ä] s¡÷|üeTT\÷
‘êH˚jÓÆT y˚+ø£fÒX¯«s¡Tì ne‘ês¡eTT˝À #·ø£ÿ>± (n+<äeTT>±) yÓ\dæ
j·TTHêï&ÉT. yêìì ùd$+∫ eTTøÏ|Ô <ü eä TT (n+<äsêì |ü<eä TT) n+<äe˝….
|ü<äeT+<ÓqT n≥T >±q: uÛÑ÷‘·ø±\ düe÷|üø£ ÁøÏj·T\qT uÛÑ$wü´s¡úø£+
>±yê&çHê&ç#·Ã≥. Ç˝≤+{Ï ÁøÏj·÷ Á|üjÓ÷>±\T #ê˝≤ ø£qã&É‘êsTT
nqïeTj·T´ ø£$‘·«+˝À.
á ø°s¡Ôq˝À ˇø£ yÓ’s¡T<Ûä´+ ñ+~. yÓTT<ä≥ |ü\¢$˝À eTqTE&Ó’ |ü⁄{Ïº
eTqTEì ùd$+#·&+É ìs¡d+æ #ê&ÉT.
s¬ +&Ée #·sD¡ +˝À n+<ä]˝Àq÷ |üse¡ ÷‘·à ñHêï&ÉT. nìï s¡÷bÕ\˝Àq÷
n‘·&˚ ñHêï&Éì #ÓãT‘·THêï&ÉT. ‘√{Ï e÷qe⁄\+<ä]˝Àq÷ |üs¡e÷‘·à ñ+fÒ
yê]ì ùd$+#·T≥˝À ‘·ù|ŒeTT+~?
ãVüQXÊ |ü⁄sT¡ wüß\+<äT |ü⁄D´ |ü⁄sT¡ wüß\T y˚sj
¡ ÷· - nqT≈£îì ‘·~‘·sT¡ \qT
ùd$+#·sê<äì nqïeTj·T´ eT‘·eTì dü]ô|≥Tºø√yê\+‘˚!
:: 222 ::
86. eTs¡* eTs¡* »j·T eT+>∑fi¯eTT

eTs¡* eTs¡* »j·T eT+>∑fie¯ TT
kı]~ ì#·Ã\TqT X¯óuÛeÑ T+>∑fie¯ TT
ø£eT˝≤ s¡eTDÏøÏ ø£eT˝≤≈£îå q≈£îqT
eTeT‘·\ »j·T»j·T eT+>∑fie¯ TT
neTs¡ »qìøÏ neTs¡ e+<äT´q≈£î
düTeTTVüAs¡eÔ TT‘√ X¯óuÛeÑ T+>∑fie¯ TT
»\~Û ø£q´≈£îqT »\~Û XÊsTTøÏì
eT\j·TT#·T X¯óuÛeÑ T+>∑fie¯ TT
ø£*$T ø±+‘·ø± ø£*øÏ $uÛÑTìøÏ
düTfi¯óe⁄\ Vü‰s¡‹ X¯óuÛeÑ T+>∑fie¯ TT
∫‘·E Ô ‘·*ø¢ Ï Áoy˚+ø£≥|ü‹øÏ
eT‹Ô*q¢ »j·TeT+>∑fie¯ TT
Ç‘·\Ô q‘·\Ô sTTs¡Te⁄s¡ øö–{Ï
u§‘·T\Ô s¡‘T· \≈£î X¯óuÛeÑ T+>∑fie¯ TT
eTs¡˝≤ eTs¡˝≤ Ç<ä›]ø° eT+>∑fi¯eT>∑T>±ø£!
Áø£eTeTT>± (kı]~Hé) Çs¡Te⁄]ø° ì‘·´ eT+>∑fi¯eT>∑T >±ø£!
1. ø£eT\eTT˝À ìedæ+#·T \øÏàå ø°, ø£eT\eTT\ e+{Ï ø£qT\T >∑\ $wüßeí ⁄≈L£
eTeT‘·\ eT+>∑fi¯eTT.
neTs¡T\≈£î ‘·*j
¢ TÆÓ q »>∑Hêà‘·≈L£ , neTs¡T\T e+– qeTdüÿ]+#·T (neTs¡
e+~‘·T&ÉT) kÕ«$Tø° düTeTTVüAs¡ÔeTT˝À X¯óuÛÑeT+>∑fi¯eTT.
:: 223 ::
2. bÕ\ø£&*É ≈£L‘·Ts¬ q’ (»\~Ûøq£ ´) \øÏàå ø°, bÕ\ø£&*É ˝À |üe[+#·T (»\~Û
XÊsTT) kÕ«$Tø° yÓ\j·TT (eT\j·TT#·T) X¯óuÛÑeT+>∑fi¯eTT.
ø£*$T s¡÷ô|’q ø±+‘êeTDÏøÏ, ÄyÓT ø±+‘·T&Ó’q kÕ«$TøÏ düT\Te⁄>±
X¯óuÛeÑ T+>∑fie¯ TT.
3. eTqà<∏Tä ì ø£qï‘·*ø¢ ,Ï Áoy˚+ø£fXÒ «¯ s¡Tìø° eT‘·TÔ ø£*–+#·T »j·TeT+>∑fie¯ TT.
Ç#·Ã{≤ n#·Ã{≤ (Ç‘·\Ô q‘·\Ô ) nq>± n+‘·{≤ M]<ä]› øö–{Ï bı‘·T\Ô ≈£î
yê] |üs¡düŒsêdüøÏÔø° (s¡‘·T\≈£î) X¯óuÛÑeT+>∑fi¯eTT.
»>∑‘·TÔ≈£î e÷‘ê|æ‘·s¡T˝…’q yê]<ä›]ø° eT+>∑fi¯eTT\q>± yê] dü+‘·‹
jÓÆTq eTq+<ä]ø° eT+>∑fi¯y˚T. n+<ä]ø° X¯óuÛÑeTT\>∑T >±ø£!
:: 224 ::
87. e÷|ü⁄˝Ò eTs¡DeTT\T πs|ü⁄˝Ò |ü⁄≥Tºe⁄\T

e÷|ü⁄˝Ò eTs¡DeTT\T sπ |ü⁄˝Ò |ü⁄≥Tºe⁄\T
#ê|ü˝≤\T e÷ì $wüßí X¯sD¡ qT eTqkÕ
#ê\Tq+fÒ sTT+#·Tø£+‘˚ #ê\TqT »qàeTTq≈£î
#ê\≈£îqï ˝Àø£yTÓ \¢ #ê\<äT
M*q sT÷ ÄXÊ yÓÁ]yêì #˚‹sêsTT
#ê\Tì+ø£ Vü≤]ìfÒº X¯s¡DqT Je⁄&Ü ˆê÷|ü⁄˝Òˆˆ
bÕs¡≈î£ qï |üXó¯ u≤˝…’ ã&É\<äT eTqdüT
bÕ]‘˚ »e«qeTTq |ü≥sº ê<äT
MT]q ˙s¡T ø=~› ‘êyÓTs¡ sTT+‘Ó jÓT+∫ #·÷&É
C≤s¡$&ç∫ <˚e⁄ì X¯s¡DqT Je⁄&Ü ˆê÷|ü⁄˝Òˆˆ
ùdj·T≈£îqï ø£s¡àeTT Áo|ü‹ ùdeH˚ ñ+&ÉT
ùdj·TuÀ‘˚ ø±\yÓT\¢ ùdHêùdHê
y√j·Tj·T´ sTT~jÓT˝≤¢ ñ$THêπø #Í‘ê\T
#êj·T\ Áoy˚+ø£fÒX¯ó X¯s¡DqT Je⁄&Ü ˆê÷|ü⁄˝Òˆˆ
e÷qe⁄ì J$‘·+ ˙{ÏãT&É>.∑ m|ü⁄Œ&ÉT @eTÚ‘·T+<√ ‘Ó©<äT. n+‘Ó+<äT≈£î?
sêÁ‹ |ü&ÉT≈£îqïyê&ÉT ñ<äj·Ty˚T ˝ÒkÕÔ&ÉH˚ s¡÷&Ûç ˝Ò<äT. n+<äTπø nqïeTj·T´
e÷qyê[øÏ uÀ<Ûä #˚düTÔHêï&ÉT.
sêÁ‹ |ü&ÉTø√e&É+ eTs¡D+‘√ düe÷q+ (e÷|ü⁄˝Ò eTs¡D≤\T).
ñ<äjT· + ˝Òe&É+ |ü⁄qs¡q® à jÓT‘·&Ô yÉ T˚ (πs|ü⁄˝Ò |ü⁄≥Tºø\£ T). Ç+‘· nXÊX¯«‘·yTÓ qÆ B
ã‘·T≈£î. á #·|ü\‘·«+ e÷qT≈£îì z eTqkÕ! $wüßíe⁄qT X¯s¡DT y˚&ÉT.
1. ˙ ¬ø+‘· ø±yê*? ‘·|æÔ |ü&ÉT. #ê\Tqì ‘·|æÔ |ü&ç‘˚ m+‘· ø=+#Ó+
dü+bÕ<äHÓ’Hê dü]b˛‘·T+~. #ê\<äqT≈£î+fÒ ˝Àø£eT+‘ê ˙ #˚‹˝À
:: 225 ::
ô|{ÏºHê #ê\<äT. á ÄX¯ yÓÁ]yêì #˚‹˝Àì sêsTT e+{Ï~. yê&ÉT
$düTs¡T‘ê&√, $düs¡&√, $dæ]‘˚ ‘·>∑T\T‘·T+<√, ndü\T <˚ìMT~øÏ
$düTs¡T‘ê&√ - n˝≤π> ˙yê•+∫q |ò*ü ‘ê\÷ nì•Ã‘ê\T. Çø£#ê\T.
z Je⁄&Ü $wüßíì X¯s¡DT y˚&ÉT.
2. eTqdüTqT |üs¡T>∑T ô|≥º≈£î+&Ü #·÷düTø√>∑*–‘˚ |üdæ<ä÷&É˝≤>±
|ü&ÉT≈£î+≥T+~. (|üX¯óu≤˝…’ R n|ü⁄Œ&˚ |ü⁄{Ïºq <ä÷&É, u≤\jÓÆTq
|üXó¯ e⁄). j·TÚeq >∑s«¡ +‘√ |ü]>¬ ‹Ô+#êyê <ëìì |ü≥Tºø√˝ÒeTT (bÕ]q
|ü≥ºsê<äT). n~ m+‘· |üs¡T>∑T ô|{ÏºHê ÄX¯ <ëìì ì\Te Çe«<äT.
˙{Ïø=\~ ‘êeTs¡ nqï≥Tº ÄX¯ Ä |üs¡T>∑T≈£î n+<ä<äT. m|ü⁄Œ&É÷ <ëì
ô|’yÓT≥Tº MT<˚ ñ+≥T+~. Çø£ á ÄX¯ $&ç∫ ô|≥Tº. z Je⁄&Ü <˚e⁄ì
X¯s¡DT y˚&ÉT.
3. ø£s¡à\+|ü≥+ ‘Ó+#·T≈£î+fÒ eTqdüT Áo|ü‹ ùde˝À ñ+≥T+~. ø£s¡à\T
#˚j·T&É+˝À ∫≈£îÿ≈£îHêïyê? - á ø±\+ #ê\<äT.
ø±\yÓT\¢ ùdHêùdHê: #·ø£ÿì |ü\T≈£îã&ç. ùdHê R XÊHê R #ê˝≤ nì
ns¡ú+. XÊHêïfi¯ófl n+{≤+ ø£<ë #ê˝≤ s√E\T nq&ÜìøÏ. ø±\eTT
#ê˝≤ #ê˝≤ nsTTHê (m+‘Ó’Hê) #ê\<äq&É+.
ø£s¡à #˚j·T&É+ - <ëìe\¢ Ç+ø=ø£ ø£s¡à #˚j·T&É+ - ÁbÕs¡ã∆+
nqTuÛÑ$+#·&É+ - Ç˝≤π> ø±\+ >∑&ÉTdüTÔ+~. Ç~ m˝≤+{Ï<ä+fÒ
ñ$Tày˚dæ eT∞fl <ëìì Hêø£&ÉeT+‘· #Ó‘·Ô|üì (ñ$T Hêπø #Í‘ê\T.
#Í‘ê\T R #Ó‘·Ô\T)
Çø£ #ê\T Áoy˚+ø£fÒX¯óì X¯s¡DT y˚&ÉT.
X¯s¡D≤>∑‹, X¯s¡D≤>∑‹, X¯s¡D≤>∑‹ Ç~ e÷Á‘·y˚T z eTqkÕ! ìqTï
>∑føº… ÿÏ +#˚~.
á ø°s¡Ôq˝À n<äT“¤‘·yÓTÆq~ |ü\¢$.
ªªe÷|ü⁄˝Ò eTs¡D≤\T πs|ü⁄˝Ò |ü⁄≥Tºe⁄\Tμμ
:: 226 ::
88. $Tqïø£ y˚kÕ\Te÷ì y˚T\Tø√ej·÷´

$Tqïø£ y˚kÕ\Te÷ì y˚T\Tø√ej·÷´
düqï\ ˙jÓ÷>∑ìÁ<ä #ê\T y˚T\Tø√ej·÷´
Äe⁄\T ù|j·T\≈£î>± qs¡N |æ<Tä ø£e˝…
>√$+<äT&Ü sTT+ø£ y˚T\Tø√ej·÷´
Äe©e\ |ü&TÉ #·T˝≤≥\T eTs¡^ e∫Ã
Á‘√e>±#·T≈£îHêïs¡T Ábı<äTq› y˚T\Tø√ej·T´ ˆˆ$Tqïø£ˆˆ
yê&É\ >√|æø˝£ \… ¢ e∫Ã ìqTï eTT<ë›&É
>∑÷&çjT· THêï]<˚ y˚T\Tø√ej·T´
‘√&ÉH˚ j·TXÀ<ä –HÓï‘√ u…sT¡ >∑T e+≥ø£eTT
sT÷&É≈î£ <Ó∫Ãu…fºÒ ìø£ y˚T\Tø√ej·T´ ˆˆ$Tqïø£ˆˆ
|æ*N q+<ä>√|ü⁄&ÉT ù|s¡Tø=ì j·T<Ó ø£qTï
>=\≈£î\T $∫Ã y˚T\Tø√ej·÷´
n\]q Áoy˚+ø£{≤Á~ MT~ u≤\ø£wüí
Ç\ e÷e÷≥\T $+{Ï$ø£ y˚T\Tø√ej·T´ ˆˆ$Tqïø£ˆˆ
>√|æø£\T u≤\ø£wüßíì y˚T\Tø=\T|ü⁄‘·THêïs¡T. Äj·Tq jÓ÷>∑ìÁ<ä
q{ÏdüTÔHêï&ÉT. n~ q≥q nì >√|æø£\≈£L ‘Ó\TdüT. ìÁ<äb˛j˚T yêìì
˝Ò|üe#·TÃqT ø±˙ ìÁ<äq{Ï+#·T yêìì ˝Ò|ü˝ÒeTì kÕyÓT‘·. Ç~ Áy˚|ü˝…¢
>=\¢|ü&ÉT#·T\‘√ s√p u≤\|üs¡e÷‘·à Ä&˚ Ä≥.
Çø£ y˚dæq y˚kÕ\T #ê\Tø±˙ ($Tqïø£ y˚kÕ\T e÷ì) y˚T\Tø√ej·÷´!
˙e⁄ q{ÏdüTÔqï (düqï\T R dü+πø‘·eTT\T, dü+»„\T) jÓ÷>∑ìÁ<ä Çø£ #ê*+#·T.
kÕ«$T ˝Òe˝Ò<äT.
1. Ä u≤\>√bÕ\T&çøÏ ÇwüºyÓTÆq |üqT\T ø±s¡D+>± #·÷|æ ˝ÒbÕ\ì
Á|üjT· ‹ïdüTHÔ êïs¡T.
:: 227 ::
Äe⁄\T ô|j·T´\ø√dü+ ns¡TdüTHÔ êïsTT. (Äe⁄ <ä÷&É\T ø√&Ó\T-eT>∑$,
ù|j·T\T - Ä&É$). ˝Ò><∑ ÷ä &É\≈£î bÕ*e«&ÜìøÏ Äe⁄\T ns¡TdüTHÔ êïsTT.
bÕ\T ≈£L&Ü |æ<äø±*. z >√$+<ë y˚T\Tø√ej·÷´. Çø£ÿ&É >√$+<ä
X¯ã+› kÕ_ÛÁbÕj·T+>± yê&Éã&çq~. (>√$+<äT&ÉT R >√e⁄\≈£î Á|üuTÑÛ e⁄)
Ä≥\ø√dü+ ≈£îÁs¡ø±s¡+‘ê (Äe©e© |ü&TÉ #·T\T) ø±düT≈£îì ≈£Ls¡TÃHêïs¡T
Çø£ ˝Òej·÷´. |ü&ÉT#·T\T n+fÒ Ä&É|æ\¢\T nì ø±<äT. |ü&ÉT#·T
ejÓ÷$X‚wDü +. Ä&É eT>∑\≈£î Çs¡Te⁄]ø° e]ÔdTü +Ô ~. ej·TdüT˝À ñqï
nì ns¡ú+. kÕ«$T ˝Òe˝Ò<äT.
2. yê&É˝Àì >=˝…¢‘·\+<äs¡÷ ìqTï eTT<ë›&Ü\ì y˚∫ j·TTHêïs¡T Çø£
˝Òej·÷´.
n~>√ j·TXÀ<äeTà ˙øÏwyºü TÓ qÆ ô|s¡T>∑Te+≥ø£+ (<ä<√Û ´<äqeTT ø±uÀ\T)
#˚dæ ˙≈£î ô|≥º&ÜìøÏ |ü≥Tº≈£îì ek˛Ô+~ ˝Òe÷à! kÕ«$T ˝Òe˝Ò<äT.
3. áe÷≥T ø=+#Ó+ ô|<ä› nÁdüÔ+ y˚düTÔHêïs¡T. n~>√ Hêqï>±s¡T
(q+<ä>√|ü⁄&ÉT) ìqTï ù|s¡Tô|{Ïº eTØ (ù|s¡Tø=ì) |æ\TdüTHÔ êïs¡T. |æ\\¢ ≈£î
neTà <ä>∑Zs¡ ˝Òì uÛÑj·T+ Hêqï <ä>∑Zs¡ ñ+&É≥+ kÕe÷q´+. nsTTHê
˝Òe˝Ò<äT u≤\kÕ«$T.
Çø£ Ç|ü⁄Œ&ÉT ∫≥º∫e] y˚T\Tø=\T|ü⁄ $Hê´dü+. Áã‹$T˝≤&É&É+.
Áoy˚+ø£{≤Á~ MT<ä yÓ\dæq u≤\ø£cÕí! Ç+ø£ e÷e÷≥ $ì ˝Òe÷à!
Çe˙ï eTq sTTfi¯fl˝À ∫qï|æ\¢\qT y˚T\Tø=*ù| ∫{≤ÿ˝Ò. Ä≥\T,
‘√{Ï|æ\¢\ HÓ|ü+, ÇwüºyÓTÆq ô|{Ÿ »+‘·Te⁄\ HÓ|ü+, ÇwüºyÓTÆq e´≈£î Ô\
HÓ|+ü , Çwüyº TÓ qÆ ‹qTã+&Üsê\ HÓ|+ü , Hêqï>±s¡T |æ*#˚sq¡ ï u…~]+|üP,
∫e]øÏ Áã‹e÷\&É+. M{Ïì #·øÿ£ >± ñ|üj÷Ó –+#·T≈£îHêï &ÉqïeTj·T´
sT÷ ø°s¡Ôq˝À.
:: 228 ::
89. eTT<äT›>±πs j·TXÀ<ä eTT+–{Ï eTT‘·éTT M&ÉT

eTT<äT>› ±πs j·TXÀ<ä eTT+–{Ï eTT‘·éTT M&ÉT
~<äs› êì eTVæ≤eT\ <˚eø°dTü ‘·T&ÉT
n+‘·ì+‘· >=˝…‘¢ \· ns¡#‹˚ e÷ìø£eTT
|ü+‘·e÷&˚ ø£+düTì bÕ* eÁ»eTT
ø±+‘·T\ eT÷&ÉT˝Àø±\ >∑sT¡ &É|#ü Ã· |üPdü
#Ó+‘·\ e÷˝ÀqTqï ∫ìïø£wüß&í TÉ ˆêTT<äT>› ±πs j·TXÀ<äˆˆ
s¡‹øπ ∞ s¡TøÏàD°ø° s¡+>∑TyÓ÷$ |ü>&∑ eÉ TT
$T‹ >√es¡qú |üP >√y˚T~Ûøe£ TT
dü‘y· TÓ Æ X¯+K#·Áø±\ dü+<äT\ yÓ&’ ÷É s¡éTT
>∑‹jÓTÆ eTeTTà >±#·T ø£eT˝≤≈£îå &É÷ ˆêTT<äT>› ±πs j·TXÀ<äˆˆ
ø±[+>∑Tì |ü&>É \∑ ô|’ ø£|Œæ q |ü⁄wü´sê>∑eTT
j˚T˝Ò{Ï Áoy˚+ø£{≤Á~ sTT+Á<ä˙\eTT
bÕ\»\ì~Û˝Àq bÕj·Tì ~e´s¡‘ï· eTT
u≤\T˙ e˝… ‹Ø^ |ü<àä HêuÛTÑ &É÷ ˆêTT<äT>› ±πs j·TXÀ<äˆˆ
düTÁ|üdæ<ä∆yÓTÆq nqïe÷#ês¡T´ì qes¡‘·ï ø£‹ Ç~.
Bì˝À qes¡‘êï\T bı<ä>ã∑ &Ü¶sTT. n$ m+‘· n+<ä+>± bı<ä>ã∑ &Ü¶j÷Ó
|ü]øÏ<ë›+.
á qes¡‘êï\ ù|s¡T¢ á ø°s¡Ôq˝À ø=ìï#√≥¢ ‘Ó\T>∑THêqT&ÉT\˝À
ˇ~–+#·ã&É¶$. ø=ìï#√≥¢ X‚¢wæ+|ü&ç ¬s+&Ée ns¡úeTT Á|ü‹bÕ~+|üã&É¶~.
ø=ìï#√≥¢ πøe\eTT HêeTkÕeTéTTq yê&Éã&É¶$.
Bì˝À q\¢qj·T´ qes¡‘·ïXÀuÛÑ‘√ ‘·fi¯‘·fi¯\T yÓ˝≤s¡TÃ#·THêï&ÉT.
:: 229 ::
á <˚eøÏ ø£qï |æ\y¢ ê&ÉT ~<äs› êì eTVæ≤eT\T ø£\yê&ÉT. ‘·|Œæ <äeTT\T+fÒ
~<ä›e\dæe#·TÃqT. dü«j·TeTT>± uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT #·÷|æq eTVæ≤eT\qT
~<ä›>∑\yê¬se«s¡T? ‹<ä›sêì nì eT]jÓTTø£ bÕsƒ¡eTT ø£\<äT. ‹<äT›, ~<äT›
düe÷Hês¡úø£eTT˝Ò. Ç{Ïº <˚eø°q+<äqT&ÉT j·TXÀ<ä eTT+–≥ eTT<äT›˝§\T≈£î
eTT‘·ýÓTÆ Hê&ÉT.
eTT+–≥ eTT‘ê´\eTT>∑TZ y˚jT· T≥ ˇø£ Ä#ês¡eTT. nfÒ¢ j·TXÀ<ä eTT+–≥
yÓ\dæq á eTT‘·éTTqT <ä]Ù+#·T≥πø j·TXÀ<ä sTT+≥ m+‘√ eT+~ u≤s¡T\T
r¬s&çyês¡T.
ªªeTT‘·´|ü⁄∫|üŒ e\q $&ÉTeã&ÉTq~μμ (eTT#·´‘˚ X¯óøÏÔ dü+|ü⁄{≤~‹ eTTø±Ô',
eTT¬øeÌÔ eTÚøÏøÔ +£ , eTT#Y yÓ÷ø£D
å )Ò nì eTT‘·éTT q≈£î e⁄´‘·Œ‹Ô. ‘·sT¡ yê‘· n~
me] #˚ ‹ øÏ ∫≈£ î ÿH√ ‘Ó * j· T <ä T . Ç#· ≥ á ∫qïyê&É T <˚ e ø° > ∑ s ¡ “ ¤
X¯óøÏÔeTTø±Ô|òü\eTT. ÄyÓT qT+&ç $&çe&ç j·TXÀ<ä eTT+–{ÏøÏ Á|üj·÷DÏ+#ÓqT.
n+<äT#˚ j·TXÀ<ä eTT+–{ÏeTT‘·éTT nqTq~ kÕs¡úø£ Á|üjÓ÷>∑yÓTÆq~.
á e÷≥\T q+<äÁe»eTT˝Àì Á|ü»\$. yês¡+≥THêïs¡÷...
e÷˝À e÷ #Ó+‘·q j·TTqï á ∫ìïø£wüßí&ÉT -
1. n+‘·ì+‘· >=˝…¢‘·\ nq>± yê] ej·TdüT‘√ ì$T‘·ÔeTT˝Òø£ n+<ä]ø°
ns¡#˚‹ e÷DÏø£éTT. ns¡#˚‹˝Àì e÷DÏø£éTT nqTq~ ˇø£ ‘Ó\T>∑T
qT&çø±s¡eTT. #ê˝≤ düT\uÛÑeTT>± Á>±Vü≤éT>∑T<ëìì ns¡#˚‹ ˝Àì
e÷DÏø£éTT n+<äTs¡T. á >=˝…¢‘·\T ‘Ó*$ ˝Òì yês¡T. n+<äT#˚ n{Ïº
yê]ì <ä]#˚s¡TÃ≥≈£î ∫ìïø£wüßí&ÉT yê]øÏ ns¡#˚‹ e÷ìø£eTjÓT´qT.
eT]jÓTTø£ ns¡úeTT ø£\<äT. ªªk˛ÔÁ‘·eTT #˚j·Tã&ÉTq~μμ nì eTDÏøÏ
e⁄´‘·Œ‹ÔjT· ≥ (eTD´‘˚ dü÷jÔ T· ‘· Ç‹ eTDÏ'). k˛ÔÁ‘·eTT nq>± bı>∑&É.Ô
e÷ q\¢qj·T´ m+‘· n+<ä>±&√ nì Ms¡T bı>∑&É&Éy˚T Ms¡T #˚j·TT
düT‹Ô . <ëìπø Ä‘·&TÉ yê]ì ‘·]+|üCôÒ dqT. n+<äT#˚ e÷ìø£eTT ‘Ó\T>∑T
:: 230 ::
HêqT&ç˝À uÛ≤>∑eTT>∑q÷, kÕs¡úø£yÓTÆq e⁄´‘·Œ‹Ô>∑qT nqïe÷#ês¡T´&ÉT
yê&çHê&ÉT.
2. |ü+‘·e÷&˚ ø£+düTì bÕ* eÁ»eTT. eÁ»eTTq≈£î ¬s+&És¡úeTT\T (ˇø£
C≤‹ s¡‘ï· eTT, eÁC≤j·TT<Ûeä TT). Ç#·≥ eÁC≤j·TT<Ûeä TT nqT ns¡eú TTq
yê&çHê&ÉT. ø£+düTìøÏ á‘·&ÉT eÁC≤j·TT<ÛäeTT e+{Ïyê&ÉT.
3. eT÷&ÉT˝Àø£eTT\≈£L ø±+‘·T\T yÓ<»ä \T¢ á‘·&TÉ >∑sT¡ &É|#ü Ã· |üPdü. Ç~
>=\¢\T #Ó|⁄ü Œ#·THêïs¡T ø£<ë. n+<äTøπ Ms¡T >∑sT¡ &É|#ü Ã· qT ª|üPdüμ nìHês¡ì
kÕs¡düéTT. >∑s¡T&É|ü#·ÃqT ãT<Ûäs¡‘·ïeTT n+<äTs¡T. eTT˝À¢ø£eTT\˝À
ÁX‚wßü &˜ TÉ nì <Û«ä ì. Ç#·≥ >∑sT¡ &É|#ü Ã· qT nqïe÷#ês¡T´&ÉT ÁX‚wy˜ü ê#·øe£ TT>±
yê&çHê&ÉT. eT]jÓTTø£ ns¡eú TT ø£\<äT. >∑sT¡ &ÉTì e\q |ü⁄{Ïqº ~ ø±e⁄q
Bìì >∑sT¡ &É|#ü Ã· n+<äTs¡T. Ç~ <Û]ä +∫q eTs¡DeTTqT »sTT+|üe#·TÃqì
Á|ür‹. eTT+<äT #Ó|æŒq eÁ»eTT #·+|ü⁄q~. á >∑s¡T&É|ü#·Ã #êe⁄qT
<ä]#˚s˙¡ j·Tì~. Ä‘·&TÉ <äTwüº •ø£≈å î£ &É÷, •wüº s¡ø≈å£ î£ &É÷ nq&ÉeTqïe÷≥.
e÷¬ø\¢s¡≈£L >∑eTýÓTÆ (>∑‹jÓÆT) ø±#·T sT÷ ø£eT˝≤≈£åî&ÉT `
1. s¡‹πø[ s¡TøÏàDÏøÏ s¡+>∑TyÓ÷$ |ü>∑&ÉeTT.
ô|<ä$øÏ |ü>&∑ eÉ TT‘√ kÕeTéTT #Ó|⁄ü Œ≥ düTÁ|üd<æ e∆ä TT. s¡‹øπ [˝À s¡TøÏàDÏøÏ
Ç‘·&TÉ |ü>&∑ eÉ TT e+{Ïyê&ÉT. Ç‘·ì eTT<ë›&TÉ ≥ e\qH˚ ÄyÓT ô|<äe⁄\T
mÁs¡ã&çqeqT≥. ˝Ò<ë ÄyÓT ô|<äe⁄\≈£L á ª|ü>∑&ÉeTTμ q≈£L
dü]|ü&qç <äqT≥.
2. ø£wüß&í TÉ >√es¡qú yÓT‹ÔHê&ÉT. <ëì ÁøÏ+~øÏ e∫Ãq >√e⁄\q÷, eTqTwüß\q÷
es¡¸eTT u≤]qT+&ç s¡øÏå+∫Hê&ÉT. ‘·q |ü]~Û ($T‹ R ø=\‘·, Vü≤<äT›)
˝ÀìøÏ e∫Ãqyê]ì s¡øÏå+#·T≥ n‘·ì HÓ’»eTT. Ç#·≥ >√y˚T~Ûø£eTT
nqT≥ πøe\eTT >√es¡∆q –]˝Àì >√kÕeTéTT e÷Á‘·y˚T ø±<äT.
ªy˚T~Ûμ X¯ã›eTTq≈£î |üX¯óe⁄\qT ø£≥Tº ø=j·T´ nì ns¡úeTTqï~.
:: 231 ::
ª>√y˚T~Ûμø£eTT nqT≥˝À Ä‘·&ÉT >√es¡∆q–]HÓ‹Ô |üX¯óe⁄\≈£î ìÁ{≤≥
njÓT´qqT $+‘· ns¡eú TT düTŒ¤]+#·TqT. Ç{Ï$º eTVü‰ ø£e⁄˝Ò #˚jT· >∑\s¡T.
3. dü‘·yÓTÆ X¯+K#·Áø±\ dü+<äT\ yÓ’&É÷s¡éTT -
Ç~ jÓTTø£ $+‘· Á|üjÓ÷>∑eTT. Ç~ ≈£L&Ü nqïe÷#ês¡T´&ÉT e÷Á‘·y˚T
#˚j·T>∑\&ÉT. m\¢|ü⁄&É÷ (dü‘·eTT) Ç‘·&ÉT X¯+K#·Áø£eTT\ dü+<äT˝À
(nq>± eT<Ûä´q >∑\ #√≥T˝À) ø£qã&ÉTq≥. yÓ’&É÷s¡éTTq≈£î ª|æ*¢
ø£+{Ï s¡‘·ïeTTμ nì ù|s¡T. Nø£{Ï˝À |æ*¢ ø£fi¯ófl $+‘·>± yÓT]j·TTqT.
n{Ïº yÓTs¡T|ü⁄ ø£\T>∑T≥#˚ Bìø± ù|s¡T e∫Ãq~. |æ*¢ ≈£L&Ü @<√
eT÷\qT+&√, @<√ dü+<äT˝ÀqT+&√ |æ*ø¢ fi£ ó¯ fl Nø£{˝Ï À yÓT]dæ >∑>T∑ sêŒ≥T
ø£*Œ+#·TqT. <ëìì m+‘· #·eT‘êÿs¡eTT>± |ü≥Tº≈£îì e∫ÃHê&√
#·÷&É+&ç. ‹s¡T|ü‹˝À kÕ«$T <äs¡ÙqeTT #˚düT≈£îH˚ Á|ü]yê]ø° Ç~
nqTuÛeÑ y˚T. <ä÷s¡eTT qT+&ç X¯+KeTT, #·Áø£eT÷ yê{Ï q&ÉTeT HêeTeTT
<Û]ä +∫q kÕ«$TyÓ÷eTT ‘·fió¯ ≈£îÿeTqTqT. X¯+K#·Áø£eTT\ dü+<äT˝ÀqT+&ç
kÕ«$T yÓ’&É÷s¡éTT (|æ*¢ø£+{Ï s¡‘·ïeTT) e˝… yÓTs¡j·TTq≥.
u≤\Tì e˝… e÷eT<Û´ä ‹s¡T>±&ÉT sT÷ |ü<àä HêuÛTÑ &ÉT kÕe÷qT´&ÉT ø±&ÉT.
1. ø±[+>∑ düs¡ŒeTT |ü&É>∑\ô|’ ø£|æŒq |ü⁄wü´sê>∑eTT. ø£wüßí&ÉT ø±∞j·TTì
|ü&É>∑\ô|’ ì\ã&ç eT]›+∫Hê&ÉT. n|ü⁄&ÉT Ä bÕeTT |ü&É>∑ô|’
|ü⁄wü´sê>∑yÓTÆHê&ÉT. düs¡ŒeTT\ |ü&É>∑\˝À eTDT\T ñ+&ÉTqì Á|ür‹.
n+<äT#˚ |ü&>É \∑ ô|’ eTDÏ nq&É+. |ü⁄wü´sê>∑+ ‘Ó\>¢ ± Á|üø±•+#·Tq≥.
ø±∞j·TT&ÉT q\¢Á‘ê#·T. kÕ«$T dü«‘·V‰ü >± q\¢ìyê&Óq’ q÷ Ä‘·ì ø±+‹
Ä q\¢ì |ü&>É \∑ ô|’ kÕù|ø£eå TT>± ‘Ó\H¢ ’Ó ˇô|Œqì nqïeTj·T´ uÛ≤eeTT.
2. á‘·&ÉT Áoy˚+ø£≥–] qT+&ç »>∑eTT\H˚\T ªÇ+Á<ä˙\eTTμ e+{Ï
q\¢ì yê&ÉT. Ç+ø=ø£ $X‚weü TTqï~. ˙\eTTq≈£î e⁄´‘·Œ‹Ô ªªìs¡+‘·se¡ TT
ø=ìj·÷&É ã&ÉTq~μμ nìj·T≥ (ì‘·sê+ á&É´‘˚ ˙\') ø±ã{Ïº áj·Tq
:: 232 ::
y˚+ø£≥–] ì\j·TT&Ó’ »>∑eTTH˚\T#·÷ ìs¡+‘·se¡ TT XÊ¢|Tüò ˙j·TT&ÓH’ ê&Éì
uÛ≤eeTT.
3. ndü\T $wüj·TeTT ÄKs¡Tq #ÓãT‘·THêï&ÉT. áj·Tq bÕ\»ì~Û˝À
ìs¡+‘·s¡eT÷ ø=\Te⁄+&ÉT ªªÁoeTVü‰$wüßíe⁄μμ. ~e´s¡‘·ïeTT nHêï&ÉT.
Ç~ ÁX‚wy˜ü ê#·øe£ TT. n+‹j·T ø±<äT. s¡‘ï· eTTq≈£î ªªBìj·T+<äT eTqdüT
s¡$T+#·TqTμμ (s¡eTH˚Ô dæàìï‹ s¡‘ï· +) nì e⁄´‘·Œ‹Ô. n+<äT#˚ eTqeTdüT\T
s¡$T+|üCÒj·TT kÕøå±‘·TÔ ÁoeTVü‰$wüßíy˚ á‘·&Éì #Ó|üŒ&ÉeTqïe÷≥.
ø=düyTÓ s¡T|ü⁄:
ø°sqÔ¡ ˝À ø£wüßìí eTT‘·éTT,e÷ìø£eTT, eÁ»eTT, >∑sT¡ &É|#ü Ã· ,|ü>∑&eÉ TT,
>√y˚T~Ûø£eTT, yÓ’&É÷s¡éTT, |ü⁄wü´sê>∑eTT, Ç+Á<ä˙\eTT >± düeT]∆+∫Hê&ÉT.
Ç$ qe s¡‘ï· eTT\T. ÄKs¡T≈£î bÕ\»\ì~Û ˝Àì ~e´ s¡‘ï· eTTqT ù|s=ÿHêï&ÉT.
ø£qTø£ ô|’ ‘=$Tà~ ù|fi¯ófl >∑\ C≤‹sêfi¯ófl á ~e´s¡‘·ïeTT ($wüßíe⁄) ˝À
|üs´¡ edæ+#·TqT nì ‘˚*ÃHê&Éqïe÷≥.
n<äT“¤‘y· TÓ qÆ ø°sqÔ¡ sTT~.
:: 233 ::
90. eTT<äT›\T yÓ÷eTTq eTT+#·>∑qT
eTT<äT\› T yÓ÷eTTq eTT+#·>q∑ T
ì<ä›|ü⁄ ≈£L]$T ì+Nì
yÓTT\∫s¡T>∑+≥\T eTTe«\T >∑C\®… T
>∑\>∑\eTq>± ø£<\ä >∑qT
m\qe⁄«\‘√ á‘·&TÉ e∫Ã
»\»|ü⁄ #˚‘·T\T #êN˙
n#·Ã|ü⁄ >∑T#·TÃ eTT‘ê´\ Vü‰s¡eTT\T
|ü#Ã· \ #·+Á<ëuÛsÑ D¡ eTT\T
‘·∫Ãq #˚‘T· \ ‘êHÓ <Óe’ eTì
n#·Ã≥ ì#·Ã≥ Ä&ûì
u≤\T&ÉT ø£wüß&í TÉ |üse¡ T|ü⁄s¡Twüß&ÉT
H˚\≈£î ì+–øÏ HÓ] bı&ÉyÓ’
#ê\ y˚+ø£{≤#·\|ü‹ ‘êHÓ’
y˚T*$T #˚‘·\ $T+Nì
∫ìïø£wüßíì s¡÷|ü⁄ e]ídüTÔHêï&û ø°s¡Ôq˝À
eTT<äT›˝§*πø yÓ÷eTT dæï>∑∆yÓTÆ ≈£L]$T ì+#·T#·Tqï~.
1. yÓTT\˝À ø£{qºÏ ∫s¡T>∑+≥\T, >∑C\®… T >∑\>∑\˝≤&ÉT‘·÷ ø£<Tä \T‘·T+&É>±
˝Ò‘·qe⁄«\‘√ á ∫ìïbÕ|ü&ÉT e∫Ã ‘êeTs¡\e+{Ï #˚‘·T\T
#ê#·T#·THêï&ÉT. m‘·TÔø√+&ç.
2. #·ø£ÿ>± >∑T∫Ãq eTT‘ê´\düs¡T\T, |ü#·Ã\ ‘ê|æq #·+Á<äe+ø£\T (ˇø£
ÄuÛÑs¡D $X‚wüeTT) <Ûä]+∫, #˚‘·T\T #·÷|ædü÷Ô (nuÛÑj·T es¡<ä
:: 234 ::
Vü≤düÔeTT\e˝… n_ÛqsTTdü÷Ô) ‘·∫Ã nq>± ôV≤∫Ã ‘êH˚ <Ó’eeTT Äqï
nqTuÛÑe$Tdü÷Ô n+‘·{≤ (nø£ÿ&É ìø£ÿ&É) Ä&ÉT‘·THêï&ÉT. <äs¡Ùq+
#˚dTü ø√+&ç.
3. á u≤\ø£wüß&í ˚ |üse¡ TeTT|ü⁄s¡Twüß&Ó’ H˚\qT+&ç ì+–øÏ n+<äeTT>± (HÓ])
bı&Ée⁄ >∑*– Á‹$Áø£eTT&Ó’ y˚+ø£≥–] Hê<∏äT&Ó’ >=|üŒ|üqT\T (y˚T*$T
#˚‘·\T) #˚j·TT#·THêï&ÉT. #˚‘·T\T CÀ&ç+#·+&ç.
∫ìï ø£wüßíì˝À Á‹$Áø£eTTì Áø£eTeTT>± Ä$wüÿ]+∫q ø°s¡Ôq sTT~.
:: 235 ::
91. eT÷dæq eTT‘ê´\πø˝Ò yÓTTs¡>∑T\T
eT÷dæq eTT‘ê´\πø˝Ò yÓTTs¡>T∑ \T
Ädü\ ∫‘êÔìøπ ˝Ò n\y√ø£\T
ø£+<äT˝Òì yÓ÷eTTπø˝Ò ø£d÷ü ]Ô
∫+<äT ˙ ø=|ü⁄Œqπø˝Ò #˚eT+‘·T\T
eT+<äj÷· qeTTq øπ ˝Ò eTf…\º yÓ÷‘·\T
>∑+<Ûäy˚T˝Ò ô|’ø£eTàì ˙ y˚TìøÏ ˆêT÷dæqˆˆ
uÛ≤s¡|⁄ü >∑Tã“\πø˝Ò |üjTÓ ´<ä
;s¡|⁄ü #·÷|ü⁄\πø˝Ò ô|&Éy÷Ó eTT
Ns¡\ ãTC≤\πø˝Ò #ÓeT≥\T ˙
>√s¡+≥ >√+&Éøπ¢ ˝Ò ø=qyêfi¯ófl ˆêT÷dæqˆˆ
eTT<äT\› e÷≥\πø˝Ò eTT<äeTT\T ˙
n<ä›|ü⁄ #Ó≈£îÿ\πø˝Ò ns¡$]
ˇ~›ø£ e÷≥\πø˝Ò }s¡TŒ\T ˙≈£î
n<äy› T˚ ˝Ò ‹s¡Ty˚+ø£{≤ÁBX¯ó >∑÷&ç ˆêT÷dæqˆˆ
neTàyê] n+<äeTTqT e]ídü÷Ô ˇø£ ˇ&ÉTô|’q |ü<ä$Hê´dü+‘√ Áyêdæq
ø°s¡Ôq sTT~. á yêø±´\≈£î düeTs¡úHê, ìùw<ÛäeT÷ (positive and negative
meanings) ≈£L&Ü nsêú\T>± #Ó|ü⁄Œø√e#·TÃ.
eT÷dæq eTT‘ê´qπø˝Ò yÓTTs¡>T∑ \T:

<˚ìHÓH’ ê <ë∫ô|&ç‘˚ <ëìì eT÷dæq eTT‘·´+ n+{≤s¡T. yÓTTs¡>T∑ n+fÒ
bı+#·T, <ë>∑T nì ns¡ú+. neTàyê] n+<ä+ eT÷dæq eTT‘·´+. ªª<ëìπø
<ë|ü]ø£+ (yÓTTs¡>∑T) ø±yê*μμ. <ëìπø˝Ò <ë|ü]ø£+ nq&É+
:: 236 ::
Çø£ÿ&É eT÷dæq eTT‘ê´ìπø ˝Ò (eTT‘ê´ìπø ˝…eTTà) nì #Ó|⁄ü Œ≈£î+≥THêï+.
n˝≤ ø±ø£ eT÷dæq eTT‘ê´ìøÏ G @\ G @ (@˝Ò?)nì $&ÉBùdÔ
eT÷dæq eTT‘ê´ìøÏ @\H˚ nì ne⁄‘·T+~. n|ü⁄&ÉT ªªeT÷dæq eTT‘ê´ìøÏ
<ë|ü]ø£yÓT+<äT≈£î?μμ nì e´‹πsø±s¡ú+ edüTÔ+~. Ç˝≤π> nìï#√{≤¢
uÛ≤$+#·Tø√yê*.
Çø£ÿ&ÉqT+&ç $T–*q yêø±´\≈£î e\dæq #√≥¢ nedüsy¡ TÓ qÆ +‘· y˚Ts¡≈î£
positive ˝Ò<ë negative ˝Ò<ë ¬s+&Ésêú\÷ ÁyêkÕÔqT,
ÄX¯\Tqï eTqdüTπø˝Ò ‘·Vü≤‘·Vü≤\÷ ñã˝≤{≤\÷ (n\y√ø£\T). MT~

ÄX¯\ ∫‘·ÔeTT ø£qTø£ <ëìøÏ ‘·Vü≤‘·Vü≤ ˝…≈£îÿe.
1. ø£+<äT˝Òì yÓ÷eTTπø˝Ò ø£d÷ü ]Ô .
eT#·Ã (ø£+<äT) ˝Òì yÓ÷eTTπø ø£dü÷Ô] u§≥Tº ô|≥Tºø√yê*. n|ü⁄&ÉT n~
~wæº #·Tø£ÿ˝≤ n+<ä–düT+Ô ~. ˙ yÓ÷eTTq≈£î ø£d÷ü ]Ô #·Tø£ÿ ø±yê*. n~
eT#·Ã ˝Òì~ ø£qTø£.
∫+<äT ˙ ø=|ü⁄Œqπø˝Ò #˚eT+‘·T\T:
n+<ë\T ∫+<äT ˙ ø=|ü⁄Œq≈£î #˚eT+‘·T\T ø±yê*. eT]+‘· n+<ä+
#˚≈£Ls¡T‘·T+~. ìùw<Ûës¡úeT÷ u≤>±H˚ ñ+≥T+~. ndü\T ˙ ø=ù|Œ
n+<äyÓTÆq~. <ëìøÏø£ #˚eT+‘·T\T m+<äT≈£î?
eT+<ä j·÷qeTTqπø˝Ò eTf…\º ÁyÓ÷‘·\T:
yÓT\¢yTÓ \¢>± q&ç#˚ q&Éø\£ ≈£î (eT+<äj÷· qeTT) eTf…\º ÁyÓ÷‘·\T ‘√&Ó‘’ ˚
Ä q&Éø£\ n+<ä+ ÇqTeT&çdüTÔ+~. ø£qTø£ ˙ eT+<äj·÷qeTT q≈£î
eTf…º\ ÁyÓ÷‘·\T ø±e˝…qT.
:: 237 ::
e´‹πsø±s¡eú TT
yÓT\¢yTÓ \¢>± q&ç#˚ q&Éø≈£ î£ eTf…\º yÓ÷‘·\T m+<äT≈£î? >∑ã>∑u≤ q&çùdÔ
|òTü \T¢|Tüò \T¢ eT+{≤sTT ø±˙. Ç+ø=ø£ ˝≤ ≈£L&Ü #Ó|Œü e#·TÃ. eT+<äj÷· qeTT˝À
eTf…\º ÁyÓ÷j·Te⁄. n+<äT#˚‘· á eTf…\º yÓ÷‘·˝+… <äT≈£î? yÓ÷‘· <ä+&É>∑ nq&É+!
>∑+<Ûäy˚T˝Ò ô|’ ø£eTàì ˙ y˚TìøÏ:
˙~ ø£eTàì |ü]eTfi¯eTT >∑\ y˚TqT. <ëìøÏ Çø£ >∑+<ÛäyÓT+<äT\≈£î?
e\<äq&É+. ˙ ø£eTàì y˚TìøÏ düVü≤»>∑+<Ûäy˚T˝Ò (>∑+<Ûäy˚T˝Ò)nì eT]jÓTTø£
nq«j·T+.
2. uÛ≤s¡|⁄ü >∑Tã“\πø˝Ò |üjTÓ ´<ä.
MT~ uÛ≤s¡yÓTÆq eø£åeTT. <ëìøÏ |üjÓT´<ä ø±yê*.
_+ø£|⁄ü #·÷|ü⁄\πø˝Ò ô|&Éy÷Ó eTT:
˙ #·÷|ü⁄\T _+ø£yÓTÆq$ (bÂs¡TwüeTT‘√ ≈£L&çq$) ø£qTø£ ˙e⁄ yÓ÷eTT
Á‹|ü⁄Œø=q qedüs¡eTT ˝Ò<äT
Ns¡\ ãTC≤\πø˝Ò #ÓeT≥\T:
˙e⁄ Ns¡ø=+>∑T uÛÑT»eTT\ô|’ ø£|ü⁄Œø=+<äTe⁄. n+<äT#˚‘·H˚ uÛÑT»eTT\T
#ÓeT]+#·TqT.
>√s¡+≥¢ >√fi¯fløπ ˝Ò ø=qyêfi¯ófl:
>√]+≥#˚ |ü+&çq mÁs¡ì ˙ >√fi¯fl ø=q\T yê&ç#˚j·TT≥ ‘·>∑TqT.
<ëìe\q n+<äeTT ÇqTeT&ç+#·TqT. e´‹πsø±s¡eú TT ≈£L&É düeT+»düyT˚ .
>√]+≥#˚ mÁs¡>± |ü+&çq >√fi¯ófl n+<äeTT>±qTqï$. Çø£ yê{Ï ø=q\qT
yê&ç#˚j·Tqedüs¡y˚TeTTqï~? e\<äqT≥.
:: 238 ::
3. eTT<äT\› e÷≥\πø˝Ò eTT<äeTT\T:
˙ eTT<äT› e÷≥˝Ò eTT<äeTT ø£*–+#·TqT.
n<ä|› ⁄ü #Ó≈î£ ÿ\πø˝Ò ns¡$]:
ns¡$] nq>± $ø£dæ+N $ø£dæ+#·ì |üPe⁄. Bì‘√ Ç#·≥ #·ø£ÿì
nq«j·TeTT ≈£î<äTs¡T≥ ˝Ò<äT. ãVüQXÊ Ç~ Ä$] jÓÆTj·TT+&ÉTqì
Hê}Vü≤. ˙ n<ä›eTT e+{Ï #ÓøÏÿfi¯flπø Hê<∏äTì }s¡TŒ{≤$] ø±e˝…qT.
n<ä›eTTqT Ä$] ô|{Ïº X¯óÁuÛÑ|üs¡#·T≥ ˝Àø£$~‘·eTT. ô|<ä›\T á
$wüj·TeTTq dü÷#·q˝ÒyÓ’q #˚‘·Ts¡T>±ø£!
ˇ~›ø£ e÷≥\πø˝Ò }s¡TŒ\T:
ˇ~›ø>£ ± e÷≥˝≤&ÉT ˙e÷≥\qT }|æ]‘√ nqTdü+<Ûëì+#·T#·T+<äTe⁄.
n~ $TøÏÿ* ‘·–j·TTqï~. ø=+<äs¡T >∑&É>∑&É }|æ] rj·T≈£î+&Ü
e÷≥˝≤&ÉT<äTs¡T. n≥T¢ #˚j·TT≥ ‘·>∑<äqT≥.
n<äy› T˚ ˝Ò ‹s¡Ty˚+ø£{≤ÁBX¯ó >∑÷&ç:
˙e⁄ Çìï kıã>∑T\‘√ $uÛTÑ ì >∑÷&çq |æ<|ä ü n<äe› TT ø±e˝…qT. ‘·ì$rs¡
Ä‘·ì‘√ ≈£L&çq ìqT #·÷#·Tø=qT≥≈£î.
ø±˙ e´‹πsø±s¡úy˚T n+<äyÓTÆq~. #·÷#·T<äeTT. ˙e⁄ Hê<ÛäTì ≈£L&çq
|æ<ä|ü n<ä›eTT nedüs¡eTT ˝Ò<äT. ˙yê‘·ì˝À \j·TyÓTÆq |æ<ä|ü n~
n<Ó«’ ‘êqTuÛeÑ eTT. ‘·~“¤qïyÓTqÆ <˚~j·T÷ q|ü⁄&ÉT ñ+&ÉC≤\<äT. n<ä›eT÷
˝Ò<äT. |ü]düs¡eTT\÷ ˝Òe⁄. ñqï~ ˇø£fÒ ÁãVü≤à|ü<ës¡úeTT.
:: 239 ::
92. y˚T&É˝…øÏÿ ìqTïp∫ ≈£L&ÓqH˚ ÄX¯‘√&É

y˚T&É˝…øÏÿ ìqTïp∫ ≈£L&ÓqH˚ ÄX¯‘√&É
yê&ÉT<˚] e⁄düT‡s¡+<äTsê yÓ+ø£fXÒ ¯
j·÷&ÉqT+{Ï $+<ëø±qTsê
|æøÿ£ {Ï\T¢ #·qTï\ô|’ #=ø£ÿ|ü⁄ ˙ñ+>∑se¡ TT
>∑øÿ£ q H˚q<äTø› =+<äTsê - yÓ+ø£fXÒ ¯
\ø£ÿe˝… eTTÁ<ä\+f…sê
<ä|Œæ ø=+{Ïeì ˙≈£î >∑|⁄ü Œs¡eTT bÕs¡$T∫Ã
eTT|æŒ] ˙ $s¡Vü‰qq÷ - y˚+ø£fÒX¯
ì|üŒqT#·÷ ÁãeTdæ‹sê
ø£+<äTe yÓT#Æ e· T]+∫ >∑+<äy=&ç #·\T¢ø=ì
bı+<äìqTï <ä\∫‹sê - y˚+ø£fXÒ ¯
n+~ #=≈£îÿ eT+<äT˝≤jÓTsê
u§+&ÉTeT˝…¢ bÕqT|ü⁄ô|’ qT+&çqqTï u≤&ç bÕ&ç
ì+&ÉT C≤>∑se¡ TT\T+{Ïsê - y˚+ø£fXÒ ¯
jÓT+&É˝≤jÓT yÓHïÓ \\Tsê
eT˝…|¢ ⁄ü e⁄« >=q<ëøÏ s¡a\¢qqT ãT\øÏ+∫
e⁄\¢eTT ˙ø=|æŒ+∫‹sê - y˚+ø£fXÒ ¯
ø£\>¢ ±<äT eTeTTà >±esê
ñqï‹ Áoy˚+ø£fÒX¯ eTìï+∫ ≈£L&ç‹ì<˚
qqTï HÓ+‘· yÓT#·TÃ yÓT#˚Ãe⁄ - y˚+ø£fÒX¯
ø£qTï\ |ü+&ÉTe˝≤jÓTsê
:: 240 ::
$Tqï πøfi≤≈£î∞˝À e⁄qï ‘·$Tà $s¡T\T˙
ø£qTï\+{≤ CÒsu¡ À>±q÷ - y˚+ø£fXÒ ¯
|üìï eTs¡TqeTTà˝≤jÓTsê
ì~›]+∫ ˙e⁄Hê≈£î y=<äq› T+&É ø£\>∑+{Ï
#·~y› &˚ ç e\bÕjÓTsê - y˚+ø£fXÒ ¯
düT<äT*› +ø± H˚$T ùdX‚y√
CÀ&ÉT≈£L&ç ˙e⁄H˚qT Hê&Éø=qï e÷≥˝…\¢
>√&É˝Àq ∫‘·sÔ T¡ e⁄˝…’ - y˚+ø£fXÒ ¯
j·÷&Ü Hê eT‹ u≤j·Te⁄sê
nqïeTj·T´ Áyêdæq ˇø£ #·ø£ÿì j·÷\bÕ≥ ˇø£{Ï #·÷<ë›+. @\
(j·÷\) bÕ≥\T HêsTTø± Hêj·T≈£î\ eT<Ûä´ »]π> X¯+>±s¡ dü+uÛ≤wüD\T.
Ç$ C≤q|ü<ä^‘ê\T. ø=ìï düs¡dü dü+uÛ≤wüD\T, ø=ìï $yê<ë\T, ø=ìï
ìwüßºsê‘·àø±\T Ç˝≤ |ü\T s¡ø±\T>± ñ+{≤sTT$.
Bì˝À HêsTTø£ Jyê‘·à. Hêj·T≈£î&ÉT |üs¡e÷‘·à. Jyê‘·à |üs¡e÷‘·à˝À
ø£*j·T&ÜìøÏ |ü&˚ Äsê≥+ sT÷ ^‘ê\˝À n+‘·sê«Væ≤ì. n<˚ Ä<Ó«’ ‘· uÀ<Ûqä .
nqïeTj·T´ e÷eT÷\T>± Áyêdæq X¯+>±s¡ ø°s¡Ôq\T ≈£L&Ü ìC≤ìøÏ Ç˝≤π>
nq«sTT+#ê*. Á|ür X¯+>±s¡ dü+ø°s¡Ôq á ø√D+ ˝Àì+∫ #·÷&Ü*.
eTT+<äT kÕe÷Hê´s¡+ú Áyêdæ Ä<Ûë´‹àø£ uÛ≤yêìï Á|ü‹ #·sD
¡ ≤ìøÏ ÁøÏ+<ä
Áu≤¬ø≥¢˝À ÁyêkÕÔqT.
Çø£ ø°s¡Ôq˝ÀìøÏ e<ë›+. Ç~ HêsTTø£ n+‘·s¡+>∑+.
y˚T&É˝…øÏÿ ìqTï #·÷∫ ˙‘√ ≈£L&Ée˝…qH˚ (≈£L&˚qH˚) ÄX¯‘√ e#êÃqT.
˙e⁄ ø£ì|æ+#·˝<Ò Tä . ìsêX¯‘√ (yê&ÉT<˚sT¡ R e÷¢qeT>∑T) ñdüT‡s¡HêïqT. Ç|üŒ&ç
es¡≈£L mø£ÿ&ÉTHêïe⁄sê (Ç+<ëø±qT R Ç+‘·es¡≈£î).
:: 241 ::
(y˚T&É˝ø… ÿ£ &É+ n+fÒ Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûqä ˝À yÓTf…ø¢ ÿ£ &É+. nsTTHê |üse¡ ÷‘·à
ø£ì|æ+#·&É+ ˝Ò<äì Je⁄ì y˚<äq)
1. ì+&Óq’ (|æøÿ£ {Ï\T¢) Hê #·qT<√sTTô|’ |üse¡ •+∫ ˙ ñ+>∑s+¡ ÄÁ‘·+ >±
(Á>∑ø£ÿq R yÓ+≥H˚) H˚q<äT›≈£îHêïqT. z y˚+ø£fÒXÊ! \ø£ÿMT<ä y˚dæq
eTTÁ<ä˝≤>± eTTÁ<ä|ü&ç+~ #·÷&ÉT.
(yÓ’wüíe⁄\T uÛÑTC≤\MT<ä X¯+K#·Áø£ eTTÁ<ä\T y˚sTT+#·T≈£î+{≤s¡T. n˝≤
eTTÁ<ä\T y˚sTT+#·T≈£îì ˙¬ø’ ‘·|ædüTÔHêï ˙ <äj·T sêe&É+ ˝Ò<äq&É+)
2. ˙e⁄ ÁX¯eT|ü&ç b˛sTT‹eì (<ä|æŒ>=+{Ïeì) ˙≈£î #·ø£ÿ>± ø£s¡÷Œs¡eTT
q]Œ+∫‹ì (bÕs¡$T#·TÃ R eTsê´<ä#˚j·TT). ˙ $s¡Vü≤eTT e\q z
y˚+ø£fXÒ Ê! H˚qT ≈£L&Ü ì|ü⁄Œ\˝À qTqïfÒ¢ j·TT+{Ïì. (Çø£ÿ&É nq«j·T+
n+‘·>± n‘·ø˝£ <Ò Tä .<ä|Œæ >=qT n+fÒ <ëVü≤eTT y˚jT· T nì ns¡+ú #Ó_‘˚
<ëVü‰ìøÏ ø£|ü⁄Œs¡+ bÕs¡$Te«&É+ n‘·ø£<äT. ÁX¯eT|ü&ÉT nì #Ó|ü⁄Œ≈£ îHêï
dü]>± nq«j·T+ ø±˝Ò<Tä . ø£|⁄ü Œs¡eTT bÕs¡$T#·TÃ nqï<ëìøÏ eTπs<ÓH’ ê
ns¡ú+ ñ+<˚yÓ÷ $E„\T $e]+‘·Ts¡T >±ø£)
(ìqTï #˚s¡T≥≈£î ˙e˝…H˚ H˚q÷ Ä‘·‘·>± ñHêïqq&É+)
3. y˚TqT #·eT]+∫q<äì n+<ä+>± (ø£+<äTe) >∑+<Û+ä bı&ç #·\T¢≈î£ HêïqT.
ìqTï bı+<ë\ì #·÷düTÔHêïqT. z y˚+ø£fÒXÊ! Ç~ eT‘·TÔeT+<äT
(#=≈£îÿeT+<äT) #·*¢q≥T¢+~. Çø£ sêsê!
(kÕ«MT uÛøÑ ‘ÔÏ √ y˚TqT #·eT]+∫q~. ˙ ø£]Œ+∫q >∑+<Û+ä <Û]ä +#êqT.
˙e⁄ ø£qsêy˚$T?)
4. u§+&ÉT eT˝…¢\ bÕqTŒ MT<ä ìqTï ‘·\#·T≈£îì ‘·\#·T≈£îì (bÕ&ç bÕ&ç)
|üP]Ô C≤>∑s¡eTT #˚dæ‹ì. z y˚+ø£fÒXÊ! á yÓHÓï\ jÓT+&Ée˝… y˚&ç>±
nì|æ+∫q~.
(uÛÑøÏÔ‘√ C≤>∑s¡+ #˚j·T&É+. |üs¡e÷‘·àqT ‘·\∫ ‘·\∫ ‘·|æ+#·&É+)
:: 242 ::
5. eT˝…|¢ Pü e⁄ ø=q‘êøÏ |ü⁄\øÏ+∫ b˛sTT á eTqdüT‡qT ˙ø√dü+ ˇ|æŒ+#êqT.
z y˚+ø£fÒXÊ! Ç~ ì»+. qqTï #˚s¡BsTT.
(uÛÑøÏÔ |üs¡+>± ≈£L&Ü Ç~ nq«j·T+ ne⁄‘·T+~.)
6. ˙ >=|üŒ<äq+ (ñqï‹) eTqïqCÒdæ ìqTï ≈£L&ç‹ì. ˙ yÓT|ü⁄Œ bı+~‹ì
(yÓT#·TÃ yÓT#˚Ãe⁄). z y˚+ø£fÒXÊ! ø£qTï\ |ü+&ÉT¬>’q~.
(uÛÑøÏÔ‘√ ≈£L&çq nq«j·TeTT - Ä<Ûë´‹àø£eTT>±)
7. #·ø£ÿ{Ï Áø°&Üdüs¡düT‡ (πøfi≤≈£î[)˝À ˙e⁄ á<äT‘·÷+fÒ ˙ ø£qTï\÷
ø£eT˝≤\÷ ø£\dæ z y˚+ø£fÒXÊ! eTqà<∏äu≤D≤˝≤¢ nì|æ+#êsTT. ˙
ø£qTï\≈£L |ü<ëà\≈£L ‘˚&Ü ‘Ó*j·T˝Ò<äT. #·ø£ÿì n_Ûe´øÏÔ.
(˙ #·÷|ü⁄\T qHêïø£≥Tº≈£îqïeq&É+)
8. ˙e⁄ Hêe<ä›H˚ ñHêïeì ìÁ<ä˝À ø£\>∑HêïqT. z y˚+ø£fÒXÊ! @$T
#˚dæHêy√ ø±ì (düT<äT›*+ø± @$T CÒùdy√?) Ábı<äT›{≤ (#·~›)
eT<Ûë´Vü≤ïeT÷ (y˚&ç) ˙ e\ù|. s√»+‘ê ˙ e\|ü⁄ }Vü≤˝Ò nq&É+.
(ø£\˝À ìqTï >∑ì ˙ uÛÑøÏÔ˝À eTTì–‹qq&É+)
9. ˙eP H˚q÷ »+≥>± Ä&ÉTø=qï e÷≥\˙ï >√&ÉMT<ä ÁyêdüT≈£îqï
∫‘·Ôs¡e⁄\ e˝… Hê eTqdüT˝À #Ó]–b˛≈£î+&Ü ñqï$. e÷≥\qT
#Ó]–b˛ì ∫‘·Ôs¡e⁄\‘√ b˛\Ã&É+ eT+∫ ø£$‘·«|ü⁄ |üdü+<äT.
(eTqdüT˝À uÛÑ>∑e+‘·Tì‘√ dü+uÛ≤wüD\T Je HêsTTø£ #Ó]–b˛ì
∫Á‘ê\e˝… uÛ≤$+#·&+É - uÛ≤$+#·T≈£îì uÛ≤$+#·T≈£îì eTT]dæ b˛e&É+
uÛøÑ øÔÏ Ï ‘êsêkÕúsTT)
(Ç˝≤ á ø°s¡Ôq˝À <ë<ë|ü⁄ bÕ‹ø£ ô|’∫\T≈£î #·s¡D≤\T Áyêùd&ÉT
nqïeTj·T´.)
:: 243 ::
93. y˚T\Tø√ X¯>±s¡sêj·T y˚T{Ï eT<äq>√bÕ˝≤
y˚T\Tø√ X¯>±s¡sêj·T y˚T{Ï eT<äq>√bÕ˝≤
y˚T\Tø√y˚ HêbÕ\ ì+∫q ì<Ûëqe÷
dü+<ä&+ç #˚ >√|æø\£ »e«qeqeTT ˝Àq
ø£+<äTe ~]π> eT<ä>»∑ eTe⁄
Ç+<äTeTTœ dü‘´· uÛ≤eT Vü≤<äjT· |ü<àä eTT ˝Àì
>∑+<Ûeä TT eT]–q{Ïº >∑+&ÉT‘·TyÓTà<ë! ˆˆy˚T\Tø√ˆˆ
>∑‹>∑÷&ç s¡TøÏàDÏ øö–{Ï|+ü »s¡eTT˝À
s¡‹eTT<äT› ≈£î]ùd{Ï sêõ\Tø£
dü‘T· \T |ü<ës¡Ty˚\T »+≥ø£qTïø£\Te\≈£î
Væ≤‘·y’Ó u§&É$Tq Hê Ç+<äT_+ãe÷ ˆˆy˚T\Tø√ˆˆ
es¡Tdü ø=\ì˝Àì yê] #·qTïø=+&É\ô|’
ìs¡‹ yê*q Hê ˙\y˚T|òTü e÷
dæ]qTs¡eTTq yÓ÷∫ Áoy˚+ø£{≤Á~ MT<ä
>∑]eT esê*#˚Ã ø£\Œ‘·sT¡ yê! ˆˆy˚T\Tø√ˆˆ
y˚T\Tø=\T|ü⁄ ^‘ê\÷, düTÁ|üu≤Û ‘ê\÷ #ê˝≤ Á|üd<æ y∆ä TÓ qÆ y˚. á ø°sÔ¡q˝À
nqïe÷#ês¡T´&ÉT Ä y˚+ø£≥|ü‹ì y˚T\Tø=\T|ü⁄‘T· Hêï&ÉT. Ç~ uÛ≈Ñ î£ ìÔ y˚T\Tø=\T|ü⁄.
y˚+ø£fXÒ «¯ s¡ düTÁ|üu≤Û ‘·+ ªñ‹Ôw˜ü qs¡XÊs¡÷˝› ≤ ø£seÔ¡ ´+ <Óe’ ee÷Væ≤ïø£+μ
n+≥T+~. #˚j·Te\dæq $<ÛäT\qT >∑Ts¡TÔ#˚dü÷Ô ˝Ò|ü⁄‘·T+~. ø±˙ áuÛÑ≈£îÔ&ÉT
m+‘· eTT<äT›>± ˝Ò|ü⁄‘·THêï&√ #·÷&É+&ç.
z X¯+>±s¡sêj·÷ y˚T\Tø√! z eT<äq>√bÕ˝≤ y˚T\Tø√! Hê bÕ*{Ï
ô|ìïBÛ y˚T\Tø√!
:: 244 ::
kÕ«MT! >√|æø£\ j·TÚeqeTT nqT eqeTT˝À j·T<Û˚#·Ã¤>± $Vü≤]+#˚
eT<ä|ü⁄fÒqT>∑T e+{Ïyê&Ü! y˚T\Tø√!
#·+Á<äe<äq jÓÆTq dü‘·úÛ≤e÷<˚$ Vü≤<äj·TeTqT |ü<äàeTT ˝Àì
düT>∑+<ÛäeTTqT eT]– eT‘·TÔ˝À ‘·÷>∑T >∑+&ÉT‘·TyÓTà<ë! y˚T\Tø√.
Ç#·≥ ˇø£ $wüj·TeTT #Ó|ü⁄Œø=qe˝…qT. dü‘·úÛ≤eT eTTKeTT
#·+Á<ä_+ãeTT (Ç+<äTeTTœ R #·+Á<äTìe+{Ï yÓ÷eTT ø£\~). ÄyÓT Vü≤<äjT· eTT
|ü<àä eTT. #·+Á<äTì sêø£‘√ |ü<àä eTT eTT≈£î[+#·TqT. n+<äT#˚ <ëì|ü]eTfi¯eTT
ø=s¡≈î£ |ü<àä eTT˝À Á|üy•˚ +∫q y˚+ø£≥|ü‹ j·TqT ‘·TyÓTà<ä Ä |ü<àä eTT˝À sêÁ‹
j·T+‘·jT· T ∫øÏÿq<äì kÕs¡d´ü eTT. Ç{Ïº j·T÷Vü≤\˝À Á|üã+<Ûä ø£e⁄\≈£î rdæb˛&ÉT
nqïeTj·T´.
s¡TøÏàD° <˚$ øö–* j·TqT |ü+»s¡eTT˝À s¡‹ dü+ÁuÛÑeTeTTq ≈£L&çq z
sê∫\Tø±! y˚T\Tø√!
|ü<äVü‰s¡T y˚\ >√|æ\ »+≥ ø£\Teø£fi¯fl≈£î (eTT|üŒ~¬s+&ÉTy˚\ ø£qT\T)
$ø£dæ+|üCÒj·TT≥≈£î (Væ≤‘·yÓTÆ) ñ<äsTT+∫q z #·+Á<ä_+ãe÷! y˚T\Tø√!
Ç#·Ã≥ eTs¡\ ˇø£ $X‚wüeTT #Ó|ü⁄Œø=qe˝…qT. dü‘·úÛ≤eT Äj·TqqT
‘·q Vü≤<äjT· |ü<àä eTTq, s¡TøÏàDÏ ‘·q øö–{Ï |ü+»s¡eTTq ã+~Û+∫Hês¡T. ø±˙
kÕ«$T e÷Á‘·eTT ‘êqT #·+Á<ä_+ãyÓTÆ ñ<äsTT+∫ >√|æø\£ ø£qTï\qT ø£\Te\≈£î
$ø±düeTT ø£*–+#ÓqT. Äj·Tq≈£î >√|æø£\ |ü≥¢ >∑\ nqTsê>∑eTT ˇøÏ+‘·
m≈£îÿe j·Tì <Ûä«ì.
n+<äTøπ ø±uÀ\T ø°sqÔ¡ ÁbÕs¡+uÛyÑ T˚ >√|æø± »e«q eqeTT‘√ ÁbÕs¡+_Û+∫
eTs¡\ ¬s+&Ée #·s¡DeTTq yê] Á|üdüøÏÔ rdüT≈£îì e#êÃ&ÉT.
ø=\qT˝À kÕïqeTT #˚jT· T#·Tqï >√|æø\£ ≈£î#·eTT\qT ø=+&É\ô|’ yê*q
z ˙\y˚T|òTü e÷! y˚T\Tø√! \øÏàå ì (dæ]ì) eø£eå TTq yÓ÷j·TT#·÷ á y˚+ø£{≤Á~ô|’
:: 245 ::
yÓ\dæ ô|<ä›ô|<ä› es¡eTT*#˚Ã z ø£\Œeø£åe÷! y˚T\Tø√!
eT÷&ÉekÕ] eTs¡\ >√|æø£\ Á|üdüøÏÔ ‘Ó#êÃ&ÉT. yê]j·T+<äT kÕ«$T
yê]øÏ Á|”‹ yÓT+&Éì nqïeTj·T´ ø£ìô|{ÏHº ê&ÉT. Ç|ü⁄Œ&ÉT #·÷&É+&ç. ‘·q≈£î Á|”‹
j·T>∑T $wüj·TeTT #Ó|ü⁄Œ#·÷ y˚T\Tø=\T|ü⁄ #Ó|æŒq#√ kÕ«$T m+‘· Á|ü düqTï&Ó’
ìÁ<ä ˝Ò#T· H√ nqïeTj·T´≈£î ‘Ó*j·TTqT. ÄKs¡Tq ø√]q esê*#˚Ã ø£\Œ‘·sT¡ yê
nìHê&ÉT. Ç‘·ì ø√]ø£\qT kÕ«$T ‘·|üŒø£ rs¡TÃqqT≥˝À dü+<˚Vü≤y˚TyÓTÆq
ø£\<ë?!
Ç{Ïº #·ø£ÿì y˚T\Tø=\T|ü⁄ bÕ&çq nqïe÷#ês¡T´ìøÏ kÕ«$Tyês¡T ˇø£
n|üPs¡«yÓTqÆ es¡eTT H=dü–Hês¡T. nqïe÷#ês¡T´ì e+X¯eTT yês¡T y˚T\Tø=\T|ü⁄
bÕ&çq |æ<ä|üH˚ y˚T˝§ÿ+<äTqì kÕ«$Tyês¡T nqïeTj·T´≈£î es¡$T∫ÃHês¡T.
‹s¡T|ü‹˝À ªªdüTÁ|üu≤Û ‘·ùdeμμ #·÷#·T≥≈£î yÓfió¯ flyês¡T #·÷&Ée\dæq $wüjT· $T~.
düìï~Û >=\¢ ø±>∑&Ü‘√ ns¡Ãø£kÕ«eTT\qT rdüT≈£îì e∫Ã >∑T&ç ‘êfi¯eTT\Trdæ
˝À|ü*øÏ Á|üy•˚ +#·TqT. M]‘√ bÕ≥T ‘·+ãTsê |ü≥Tºø=ì ˇø£ eTVü‰qTuÛ≤e⁄&ÉT
≈£L&Ü yê]‘√ Ä\j·TeTT˝ÀìøÏ b˛e⁄qT. n‘·&˚ nqïe÷#ês¡´ e+X¯d+ü C≤‘·T&ÉT.
Ä‘·&ÉT kÕ«$Tyê] jÓT<äT≥ì*∫ y˚T\Tø=\T|ü⁄ bÕ&ÉTqT. Ç~ nqïeTj·T´
#˚dTü ø=qï |ü⁄D´|ò\ü eTT.
ªª≈£î\eTT ˝Àq H=ø£&TÉ >∑TDe+‘·T&ÉT+&çq
≈£î\eTT yÓ\T>∑T yêì >∑TDeTT #˚‘·μμ
:: 246 ::
94. yÓTT\¢˝Ò˝…Hê≈£î ‘·HÓï eTT&ÉT#·Tø=eTàqy˚

yÓTT\¢˝˝Ò H… ê≈£î ‘·HïÓ eTT&ÉT#·Tø=eTàqy˚ H˚
C…\|¢ Pü \ ø=|ü⁄Œ ‘ê$ #Ó+#·T<ëqH˚
|ü≥TºNsπ {Ïøπ Hê≈£î bÕs¡T{≤≈£î˝Ò #ê\T
ø£≥Tºø=eTàqy˚ ‘·q yÓTT\qT
|üfeº… T+#·yT˚ ˝Ò Hê≈£î |üe«[+#·TeTqy˚ H˚
C…≥Tºø+Ï <ä u§s¡˝≤&˚ #Ó+#·T<ëqH˚ ˆˆyÓTT\¢˝˝Ò ˆ… ˆ
dü+~<ä+&É˝˝Ò Ò Hê≈£î dü+≈£î>∑&j
ç T· y˚T #ê\T
sTT+<äy˚ jÓTe«‹¬øH’ ê sTTeTàqy˚
>∑+<äy˚T˝… Hê≈£î #·ø£ÿì ‘·qπø >±ø£
õ+<äTe+<äT #ÓeT≥ yÓTÆ #Ó+#·T<ëqH˚ ˆˆyÓTT\¢˝˝Ò ˆ… ˆ
≈£î#·TÃeTT‘ê´˝Ò˝Ò Hê≈£î >∑Ts¡T$+<ä˝Ò #ê\T
≈£î∫Ã ‘·q yÓT&É ø£≥Tºø=eTàqy˚
ø£#T· Ãô|{Ïº ≈£L&Ó y˚+ø£≥–Ø+Á<äT&ÉT qqT
∫∫Ã H˚q&É$˝À #Ó+#·T<ëqH˚ ˆˆyÓTT\¢˝˝Ò ˆ… ˆ
#ê˝≤ düsd¡ yü TÓ qÆ ø°sqÔ¡ sTT~. qdæ+Vü≤kÕ«$T Á|üV‰ü <¢ eä s¡<Tä &Ó’ ne‘·]+∫
Væ≤s¡D≤´≈£åîì e~Û+∫ ∫es¡≈£î ˇø£ #Ó+#Ó‘·qT ô|+&Ü¢&ç XÊ+‹+∫ ø£˝≤´D
qdæ+VüQ&Ó’Hê&ÉT. qdæ+VüQ&ÉT Ä #Ó+#·T\øÏåàøÏ ø=ìï ø±qTø£\T |ü+ bÕ&ÉT. Ä
#Ó+#·T\øÏåà Äø±qTø£\qT ‹s¡düÿ]dü÷Ô <ëìøÏ ø±s¡Dy˚T$T{À n$ ‘Ó∫Ãq
|ü]#ê]ø£≈£î $e]düTÔqï~.
Á|ür yêø£´+˝À #·ø£ÿì X‚¢wü ìs¡«Væ≤+∫Hê&ÉT nqïeTj·T´. neTàyês¡T
nj·Týê]ô|’ ∫qï∫qï Vü‰düúÛ]Ñ ‘·yTÓ qÆ $düTs¡T¢ $düTs¡T‘·TqïB ø°s qÔ¡ ˝À. Çø£
ø°s¡Ôq ˝ÀìøÏ...
:: 247 ::
kÕ«$T yÓTT\¢|Pü \T |ü+|æHês¡T. Hê≈£î á yÓTT\¢˝+… <äT≈£î? Ç$ kÕ«$TH˚
eTT&ÉT#·Tø=eTàì #Ó|ü⁄Œ (‘·HÓï eTT&ÉT#·T ø=eTàqy˚). H˚qT #Ó\¢|üP\T ø=|ü⁄Œ˝À
ô|≥Tº≈£îH˚ #Ó+#Ó‘·qT.
#Ó\¢|üP\T ∫qï∫qï ‘Ó\¢ì >∑&ç¶|üP\T. ‘·q≈£î $\TyÓ’q yÓTT\¢\T
e<ä›+≥Tqï~.
H˚qT #Ó+#Ó‘·qT. Hê≈£î >∑&ç¶|üP\T #ê\T yÓTT\¢\e+{Ï $\TyÓ’q |üP\T
nø£ÿs¡˝Ò<äT. Ç$ Äj·TH˚ï eTT&ÉT#·Tø=eTàqT. kÕ«$T qdæ+VüQ&ÉT ø£<ë. ô|<ä›
p\T ø£ \ yê&É T . Ä p\T (E≥Tº ) ˝À eTT&É T #· T ø=eTàì Vü ‰ dü ´ +
#Ój·T´&ÉeTqïe÷≥.
kÕ«$Tyês¡T n\+ø±s¡ Á|æjT· T\T. ø±e⁄q Äj·Tq n\+ø£]+#·Tø=qT≥
ñ∫‘·eTT. Hê≈£î #Ó\¢|üP\T #ê\TqT. Ç~ n+‘·sês¡úeTT.
1. kÕ«$Tyês¡T |ü≥TºNs¡ ø±qTø£>± |ü+|æHês¡T. Hê≈£î |ü≥TºNs¡ ˝…+<äT≈£î.
H˚qT yÓTT\≈£î Ä#êÃ¤<qä >± bÕs¡T{≤≈£î\T (|ü+&ç sê*q Ä≈£î\T) ø£≥Tº≈î£ H˚
#Ó+#Ó‘q· T. á Ns¡ Äj·TqqT yÓTT\≈£î |ü+#Ó (<ä{)ºÏ e˝… ø£≥Tºø=eTàqT
kÕ«$T eT>∑s¡÷|ü⁄&ÉT. ø£{ÏøÏ n#êÃ¤<äq qT+#·Tø=qT n\yê≥T
eTs¡∫Hê&˚y÷Ó . á Ns¡ ‘·qH˚ yÓTT\≈£î #·T≥Tºø=qTeTqTeTT nì Vü‰dü´+.
kÕ«$Tyês¡T |”‘ê+ãs¡<ëÛ ]. á qs¡eT>±e‘ês¡eTTq bÕ|ü+ |ü≥Tºã≥º
ø£≥Tº#·THêïs√ ˝Ò<√. Äj·TqqT |ü≥Tº<ä{Ïº ø£≥Tºø=eTàqTeTT nqT≥ -
˝Àì uÛ≤eeTT.
eT]jÓTTø£ ø±qTø£ |üf…ºeT+#·+. |üf…ºeT+#·+ Hê¬ø+<äT≈£î? Äj·TqH˚
|ü&ÉTø=eTàqT. H˚qT #Ó≥TºøÏ+<ä bıs¡˝≤&˚ #Ó+#·T<ëqqT.
kÕ«$T yês¡T dæ+Vü≤dü«s¡÷|ü⁄&ÉT. dæ+Vü‰\T H˚\MT<ä >∑TVü≤˝À¢q÷ #Ó ≥¢
ÁøÏ+<ë |ü&TÉ ≈£î+{≤sTT. Äj·TqqT eT+#·+ MT<ä |ü&TÉ ø√e&É+ n\yê≥T
:: 248 ::
#˚døæ =eTàì Vü‰dü´+.
kÕ«$Tyês¡T X‚wXü j
¯ ÷· qT&ÉT. bÕ|ü+ á ne‘ês¡+˝À Äj·TqqT eT+#·+
MT<äHÓ’Hê |ü&ÉTø√eTì #Ó|ü⁄Œ nq&É+ - ˝À|ü* ns¡ú+.
2. dü+~<ä+&É\T nqTq$ #˚‘·T\≈£î ô|≥Tºø=qT ÄuÛÑs¡DeTT\T. Ç$
Hê¬ø+<äT≈£î? Ç+<ä rdüTø√. Äj·Tqπø Çe⁄«. me«‹¬ø’Hê ÇeTàqT.
Hê≈£î X¯+≈£î (düeTTÁ<ä+ ˇ&ÉTq¶ <=]πø >∑e«\÷, X¯+U≤\T) \‘√ >∑T∫Ãq
<ä+&É\T #˚‘·T\≈£î ô|≥Tºø√e&Éy˚T n\yê≥T.
kÕ«$T ãVüQuÛ≤s¡´‘·«eTT ‘Ó*dæq<˚. á ne‘ês¡+˝À ≈£L&Ü me«‘ÓH√
ábÕ{ÏøÏ <ä]rùd ñ+{≤&ÉT. <ëìøÏ sTT#·TÃø=eTàqT.
Bì˝À ¬s+&Ée ns¡ú+ #Ó|üŒ&É+ ø£wüºy˚T. eTVü‰ #Ó_‘˚ @ uÛÑ≈£îÔsê*¬ø’Hê
ÇeTàqT nì #ÓbÕŒ*. ø±ì n‹øÏq≥T¢ ˝Ò<äT.
‘·sT¡ yê‹ ø±qTø£ >∑+<Ûeä TT. Hê≈£î >∑+<Ûyä T˚ \? Äj·Tqπø sTTsTT´. H˚qT
#ÓeT≥\˝À <√π> #Ó+#Ó‘·qT.
á qs¡dæ+VüQ&ÉT ñÁ>∑eT÷]Ô. #·+<äq+ |üPdüT≈£îì #·+<äq+ eTT<ä›˝À
≈£Ls¡TÃ+{≤&ÉT. (dæ+Vü‰#·˝XÒ ó¯ &çøÏ eTDT>∑T\ ø=B› #·+<äq+ |üPkÕÔsT¡ ).
Äj·Tqπø Ç#˚Ãdæ sêdüTø=eTàqT.
kÕ«$Tyês¡T $˝≤dü|⁄ü s¡Twüß&ÉT. ø£d÷ü ]Ô #·+<äq+ ‘·≥Tº|⁄ü qT>∑T Ç‘ê´<äT\T
Äj·Tq≈£î Çwüº+. yê]øÏ düeT]Œ+#·eTì nuÛÑ´s¡úq - ˝Àì e÷≥.
3. Çø£ ø°sqÔ¡ ˝ÀìøÏ y˚+ø£fXÒ «¯ s¡T&ÉT e#˚Ãùd&ÉT. á eTT‘ê´\≈£î#·TÃ\T (≈£î#·TÃ
R >∑T#·Ã¤eTT) Hê¬ø+<äT≈£î? <ä+&É >∑T#·TÃ≈£îì (≈£î∫Ã) ‘·q yÓT&É˝À
y˚düTø=eTàqT. Hê≈£î >∑T]$+<ä |üPdü\T #ê\T.
|üìã{Ïº (ø£#T· ÃyÓ{ºÏ R |ü+‘·eTT ã{Ï)º Hê≈£î <ä>s¬Z∑ H’ ê&û y˚+ø£≥–]Hê<∏Tä &ÉT.
NÛ NÛ (∫∫Ã) H˚qT n&É$˝À #Ó+#·T|æ\¢qT.
:: 249 ::
s¬ +&ÉT $wüj÷· \T #Ó|⁄ü Œø√yê*
1. kÕ«$T nqTÁ>∑Væ≤+#·&ÜìøÏ e´øÏÔ>∑‘· $wüj·÷\T (≈£î\+, |ü⁄≥Tºø£
yÓTT<ä˝…’q$) #·÷&É&ÉT nH˚~ ˇø£{Ï
2. neTà dü«j·T+>± \øÏåà. ÄyÓTj˚T dü+|ü<ä. ÄyÓT≈£î ø±qTø£\T Çj·T´&É+
dü÷s¡T´ì eTT+<äT ~${° #·÷|ü&É+ nH˚<=ø£{°
á¬s+{Ï˙ ø=+#Ó+ Vü‰dü´+ CÀ&ç+∫ #˚dæq ø°s¡Ôq sTT~.
:: 250 ::
95. sêeT sêeT#·+Á<ä sê|òüTe sêJe˝À#·q sê|òüTe

sêeT sêeT#·+Á<ä sê|òTü e sêJe˝À#·q sê|òTü e
kÂ$TÁ‹ uÛsÑ ‘¡ · X¯Á‘·T|òTü Tï\‘√&É »j·TeT+<äT <äXs¯ <¡ ä∏ sê|òTü e
•s¡dTü ≈£Lø£≥T\ sê|òTü e ∫Hêï] bıHêï] sê|òTü e
>∑]eT\ ej·TdüTq ‘ê≥øÏ »+|æq øödü\´ q+<äq sê|òTü e
n]~ j·T»„eTT >±#·T sê|òüTe nf…º Vü≤]$\T¢ $]∫q sê|òüTe
dæsT¡ \‘√ »q≈£îì sTT+≥qT C≤qøÏ #Ó\– ô|+&Ü¢&qç sê|òTü e
ˆˆsêeT sêeT#·+Á<äˆˆ
<˚e‘·\T #·÷&É sê|òTü e ˙e⁄ <˚y+˚ Á<äT s¡<yä∏ TÓ øÏÿ sê|òTü e
sêeD≤<äT\qT »+|æ $;ÛwDü T sê»ý˚T*+∫q sê|òTü e
y˚y˚>∑ eTs¡* sê|òüTe e∫Ã $»j·T|ü≥º y˚T*q sê|òüTe
Áoy˚+ø£≥–] MT<ä nuÛÑj·TeTT #˚s¡ e÷øÏ∫Ãq sê|òüTe
ˆˆsêeT sêeT#·+Á<äˆˆ
sêe÷j·TD+ ‘·&Éeì ‘Ó\T>∑T ø£$ ñ+&É&ÉT. @<√ dü+<äs¡“¤+˝À ˇø£
sêe÷j·TD |òüT≥ºyÓTÆHê Á|ükÕÔ$+#·ì ‘Ó\T>∑T ø£$‘·«+ ñ+&É<äT. n~ Ä ø£<∏ä
Áyêj·T&ÜìøÏ yê©à≈£î\ yês¡T ô|{Ïºq eTTVüAs¡Ôã\eT~.
nqïe÷#ês¡T´\T yê©àøÏ sêe÷j·TD≤ìï ‘Óì–+∫Hê&Éì ô|<ä›\T
#Ó|üŒ>± $HêïqT. ø±ì n~ \T|üÔyÓTÆ b˛sTTq<ä≥.
nsTT‘˚H˚$T? ø=ìï eT<ÛäTs¡yÓTÆq ø°s¡Ôq\T sêeT|üs¡+>± Áyêdæq$
ñqï$. yêì˝À Ç<=ø£{Ï. ˇø£ ø°s¡Ôq˝À dü+øÏå|üÔ sêe÷j·TD$T~.
Á|ü‹ bÕ<ä+˝À ¬s+&ÉT |üsê´j·÷\T sêeTHêeT düàs¡D.
ø°s¡Ôq uÛ≤e+ düTuÀ<Ûäø£y˚T. nsTTHê sêeTø£<∏ä ø£<ë. ªªeT]jÓTTø£ kÕ]μμ
#Ó|⁄ü Œ≈£î+<ë+.
:: 251 ::
sêe÷, sêeT#·+Á<ë, sêJe˝À#·Hê, sê|òüTe
kÂ$TÁ‹ uÛÑs¡‘· X¯Á‘·T|òüTTï\‘√ »j·TeTTq+<˚ sêe÷!
1. ∫ìï E\bÕ\E≥Tº (•s¡düT ≈£Lø£{Ï) ø£*–q ∫Hêï] u≤\sêeTj·÷´!
Çø£ÿ&É ˇø£ e÷≥ #ÓbÕŒ*. |üPs¡« ø£e⁄\ Á|üjÓ÷>±\T ‘·s¡Tyê‹ ø£e⁄\
MT<ä Á|üu≤Û e+ #·÷|ærs¡T‘êsTT. ªª∫Hêï] bıHêï] ∫s¡T‘· ≈£Lø£{HÏ ê&ÉTμμ
Ç~ ÁoHê<∏Tä ì Á|üj÷Ó >∑+. n~ Çø£ÿ&É •s¡dTü ≈£Lø£≥T\ sê|òTü e ∫Hêï]
bıHêï] sê|òTü yê nsTT+~. |ü<ë\T ‘ês¡Te÷s¡T nj·÷´sTT. ∫s¡T‘·≈L£ ø£{Ï
•s¡düT ≈£Lø£{Ï nsTT+~.
2. >=|üŒ>± (>∑]eT\) Ä ∫qï ej·TdüTq ‘ê≥øÏ á #·+|æq sêe÷
j·÷>∑s¡ø£åD #˚dæ Vü≤]$\T¢ $]∫q sêe÷
»q≈£îì sTT+≥ d”‘·qT ô|fi≤fl&çq sêe÷
<˚e‘·\+‘ê #·÷dü÷Ô+&É>± <˚y˚+Á<äTì s¡<∏äeTTHÓøÏÿq sêe÷
sêeDTì #·+|æ $;ÛwüDTìøÏ sê»´$T∫Ãq sêe÷
y˚>∑y˚T njÓ÷<Ûä´≈£î e∫Ã |ü≥ºeTTø£≥Tºø=ì sê»ý˚T*q sêe÷!
Áoy˚+ø£≥–]ô|’ yÓ\dæ e÷ø£uÛÑj·T yÓTTdü–q sêe÷!
:: 252 ::
96. sêeTTìøÏ X¯s¡D+fÒ s¡øÏå+N Áã‘·Tø£s√

sêeTTìøÏ X¯sD¡ +fÒ s¡ø+åÏ N Áã‘·Tø£s√
j˚T$T{ÏøÏ $#êsê\T sTTø£ <Ó‘’ T· ´˝≤\
#·\eTTq ‘ê≥øÏ »~|æq u≤DeTT
\* e÷Ø#·dTü u≤VüQ\ô|’ u≤DeTT
yÓT\– |üsX¡ ó¯ sêeTT y˚TfÒd¢ qæ u≤DeTT
‘·fi‘¯ fi· ¯ yÓTs¡dì” ‘·\s√ ndüTs¡T\T
e÷j·÷eT>∑eTT MT<ä eT] y˚dqæ u≤DeTT
#˚sTT#ê∫ yê* H˚dqæ u≤DeTT
‘√j·T~ÛMT<ä q≥T ‘=&ç–q u≤DeTT
#êj·T\T <˚sT¡ #·Tqï~ #·qs√ <Ó‘’ ´˚ j·TT\T
‘·>∑ ≈£î+uÛøÑ s£ T¡ ìí ‘·\ Á<äT+∫q u≤DeTT
õ– sêeDT |ü]e÷]Ãq u≤DeTT
$T>∑T\ Áoy˚+ø£fXÒ ó¯ y˚T{Ïbı~˝ÀqTqï~
|ü>∑ kÕ~Û+N ìø£ u≤s¡s√ sêø±düT\T
sêeTu≤D+, sêeTHêeT+ ‹s¡T>∑T˝Òì$. yê{Ï <Ûë{Ï ndüTs¡T\≈£î u≤>±
‘Ó\TdüT. sêeT$»j·T+ ‘·s¡Tyê‘· ÄdüTØX¯≈£îÔ\T ‘=\–b˛sTTq$. eTs¡\
ø£*ø±\+˝À ÄdüTØ X¯≈£îÔ\T bı&Édü÷|ü⁄#·Tqï$. j·TT>±\T >∑&ç∫ b˛sTTq$
ø£<ë, sêeTT&ÉT Çø£sê&ÉT ø£<ë nì yê{Ï Ä˝À#·q. n+<äTπø á ø°s¡Ôq˝À
yê{ÏøÏ ôV≤#·Ã]ø£ C≤Ø #˚dTü HÔ êï&ÉT nqïeTj·T´. z yÓÁ] sêø±düT˝≤sê! sêeTT&˚
ø£*j·TT>∑eTTq y˚+ø£fXÒ «¯ s¡T&Ó’ j·TTHêï&ÉT. Ä sêeTu≤DeTT\T áj·Tq bı~˝À
ñqï$. sêeTTìøÏ X¯s¡DT nq+&ç. s¡øÏåkÕÔ&ÉT (s¡øÏå+N). Áã‹øÏbı+&ç. z
sêø£ådüT˝≤sê! Ç+ø± j˚T$T{Ï Ä˝À∫düTÔHêïs¡T?
:: 253 ::
1. |ü+‘·+‘√ (#·\eTT R |ü+‘·eTT) ‘ê≥øÏì #·+|æq (#·<äT|ü⁄ R #·+|ü⁄)
u≤DeTT, e÷Ø#·T düTu≤VüQ\ô|’ kı>∑düT>± (\*Hé) y˚dæq u≤DeTT,
C≤Á>∑‘>Ô· ± (yÓT\–) |üsX¡ ó¯ sêeTTìô|’ ≈£î|üŒ\T>± (y˚T≥T\T) y˚dqæ u≤DeTT
‘·fi¯‘·fi≤ yÓTs¡TdüTÔHêïsTT. Ä˝À∫+#·Tø√+&ç (‘·\s¡T R ‘·\b˛j·TT,
∫+‹+#·T).
ìC≤ìøÏ |üs¡X¯ósêeTTìô|’ sêeTT&ÉT u≤D+ dü+~Û+#·H˚ ˝Ò<äT. πøe\+
Hêsêj·TD #ê|ü+ ‘êøÏ |üsX¡ ó¯ sêeTTìøÏ dü‘´· + ne>∑‘e· Tj˚T´˝≤ #˚XÊ&ÉT.
Ç~ πøe\+ n‹X¯jÓ÷øÏÔ e÷Á‘·y˚T. ô|’>± ≈£î|üŒ\T>± y˚dæq u≤D≤\T
n+≥THêï&ÉT. Bì˝À ˇø£ $wüjT· + ñ+~. sêeD≤düTs¡T&ÉT ndüTs¡T\≈£î
nsê<ÛäT´&ÉT. yêìì ø±s¡ÔMsê´s¡T®qT&ÉT ã+B>± |ü≥Tº≈£îHêï&ÉT. Ä
ø±s¡MÔ sê´s¡Tq® Tì |üsX¡ ó¯ sêeTT&ÉT ì]®+#ê&ÉT. Ä |üsX¡ ó¯ sêeTTì sêeTT&ÉT
»sTT+#ê&ÉT. n+<äT#˚‘· |üsX¡ ó¯ sêeTTì $wüjT· +˝À ø=+#Ó+ n‹X¯j÷Ó øÏÔ
yê&ç sêø±düT\qT eTØ uÛÑj·Tô|{≤º&ÉqTø√yê*.
2. e÷j·T˝Ò&ç MT<ä y˚dæq u≤DeTT, #˚sTT#ê∫ yê*ì ø={Ïºq u≤DeTT,
düeTTÁ<äeTT (‘√j·T~Û) MT<ä ‘=&ç–q u≤DeTT (dü+~Û+∫Hê&É+‘˚
yÓj·T´˝Ò<äT. <ëìπø düeTTÁ<äT&ÉT ˝§+–b˛j·÷&Éq&É+) yÓTs¡TdüTÔqï$
(#êj·T\T<˚¬s) z sêø£ådüT˝≤sê! (<Ó’‘˚´j·TT\T R ~‹ dü+‘êq+)
yÓ[flbı+&ç.
3. ≈£î+uÛøÑ s£ T¡ ìí ‘·\ ‘Ó+∫q u≤DeTT, z»düT‡ (õ–)‘√ sêeDTì #·+|æq
u≤DeTT Áoy˚+ø£≥–] sêeTTì y˚T{Ï bı~˝À ñHêïsTT. Ç+ø£ Ä\dü´+
e<äT.› ø√|ü+ eùdÔ dü+~ÛkÕÔ&TÉ . z sêø£då Tü ˝≤sê! (sêø±düT\T) bÕ]bı+&ç.
yêfi¯fl≈£î ns¡úeTj˚T´ u≤D≤\ >∑T]+∫ #Ó|æŒ ‘=\–bıeTà+≥THêï&ÉT
nqïeTj·T´!
:: 254 ::
97. sêsê ∫qïqï sêsê ∫qïqï

sêsê ∫qïqï sêsê ∫qïqï
sês√] ∫qïyê&É sêsê eTT<äT˝› ≤&É
sês√] u≤\ø£wüí sêsê ø£wüí sêsê
sêsê ∫qïqï sês√] ∫qïyê&É
sêsê eTT<äT˝› ≤&É sês√] u≤\ø£wüí
øÏ+~ #·÷|ü⁄\ –*–+∫ Ä\
eT+<ä >=˝…‘¢ \· eTs¡–+∫
dü+<ä&ç e\|æ+∫ »esê+Á&É }s¡
$+<äyq’Ó j·T{Ïº y˚&TÉ ø£ ø±&É ˆˆsêsê ∫qïqïˆˆ
ø=<ä\T e÷≥\HÓ >=DT≈£î#·T uÛÑ÷$T
düT<ä‘T· \ dæ>T∑ \Z T #·÷sê&ç
∫<äT≈£î #˚wüº\HÓ #ÓDT≈£î#·÷ eTT<äT›
ô|<ä$ #·e⁄\T #·÷|æq C≤Dø±&É ˆˆsêsê ∫qïqïˆˆ
ø£*øÏ ‘·qeTTqHÓ ø£]–+N ø±∫
#Ó\T\ ø±–≥HÓ #Ó\–
\\HêeTDÏ jÓTÆ q \øÏÿeTeTà
>∑\düTø£ Áoy˚+ø£≥ Hê<∏Tä &Óq’ yê&É ˆˆsêsê ∫qïqïˆˆ
z ∫qïHêï! z ∫qïyê&Ü! z u≤\ø£cÕí!
z eTT<äT›˝≤&Ü! sêsê. zs√] sêsê.
#·øÿ£ ì m‘·T>Ô &∑ .É ∫ìï |æ\\¢ qT Hê ø£qïyê&É˙, ∫qïyê&É˙,eTT<äT˝› ≤&É
:: 255 ::
á |æ\e&É+ ‘Ó\T–+{Ï |ü\T≈£îã&ÉT\T. z] zs√] ˝≤+{Ï n_Ûe´≈£îÔ\T
Äràj·Tyê#·ø±\T.
Ç+ø=ø£ $X‚wü+: sêsê eTT<äT›˝≤&É nqï~ ˇø£ dü+uÀ<Ûäq e÷Á‘·y˚T
ø±<äT. H˚qT eTT<äT›˝≤&Ó<äqT sêsê! nìj·T÷ qqTï eTT<äT›˝≤&ÉT≥≈£î sêsê
nìj·T÷ ≈£L&É ns¡úeTT\T düTŒ¤]+#·TqT.
1. øÏ+~øÏ zs¡#÷· |ü⁄\T #·÷dæ Ä u≤\ø£wüß&í TÉ Ä\eT+<ä\q÷ >=˝…‘¢ \· q÷
≈£L&Ü eT]–+#·T≈£îHêï&ÉT. mH√ï dü+<ä&ÉT\T #˚dæ >=\¢»esê+Á&ÉqT
e\|æ+#·T≈£îHêï&ÉT. Çìï#˚dæ Ä u≤\|üs¡e÷‘·à }]yês¡+<ä]ø°
$+<ÓH’ ê&ÉT. nq>± Á|”‹bÕÁ‘·T&ÓH’ ê&ÉT. n{Ïº y˚&TÉ ø£ø±&Ü! ∫qïHêï sêsê!
}]$+<äT ˇø£ C≤rj·T+. }]yês¡+<ä]˙ |æ*∫ $+<äT sTTùdÔ
<ëìì }]$+<äT n+{≤s¡T.
2. ø=<ä\ e÷≥\T #·ø£ÿì Á|üjÓ÷>∑+. e÷≥ |üP]Ô>± nq≈£î+&Ü ø=+#Ó+
n˙nq≈£î+&Ü $&ç∫ô|≥º&+É . Ç+ø± e÷≥˝À ø=+#Ó+ ø=<äe ñ+#·&+É .
n˝≤ >=DT>∑T‘·÷ e÷{≤&ç uÛÑ÷$T MT<ä ñqï Ád”Ô\+<ä] dæ>∑TZ\÷
ø=\¢>={ÏºHê&û ø£wüßí&ÉT (#·÷sê&ÉT R ø=\¢>=qT).
∫qï∫qï ∫|æŒ˝Ò¢ (∫<äT≈£î) $+‘·|üqT\ (#˚wüº\) ‘√ ô|<ä$ s¡T#·T\qT
|ü+∫q HÓs¡C≤D! u≤\ø£cÕí! sêsê!
3. eTH√»„yÓTÆq ˙ e÷≥\‘√ (ø£*øÏ e÷≥\T) ø£]–+∫, yê]ì ø±∫,
yê] øö–≥ ì*∫qyê&Ü. Ád”\Ô ˝À s¡‘ï· yÓTqÆ (\\HêeTDÏ) \øÏÿeTeTàqT
ø£*dæ Áoy˚+ø£≥Hê<∏äT&ÉT Äqï ù|s¡TqT >=qï yê&Ü!
eTT<äT›˝≤&Ü! sêsê!
\ø°åà<˚$ì eTT<äT›>± \øÏÿeTeTà n+≥THêï&ÉT nqïeTj·T´.
:: 256 ::
98. sêy˚ ø√&É\ s¡≥º&ç ø√&É\

sêy˚ ø√&É\ s¡≥º&ç ø√&É\
b˛y˚ b˛y˚ n‘·j
Ô T· ´ bı+<äT\T ˙‘√ #ê\TqT
s¡+ø¬ \T y˚jT· T#·T sêE˝…<Tä ≥ ˙e⁄
ø=+≈£î >=düs¡T ˝Òì ø√&É\
|ü+ø£»eTTœ ˙e⁄ ãVüQ <=&Éy¶ ê]+&É¢
n+¬ø\ ~]π>e⁄ n‘·j Ô T· ´ ˆˆsêy˚ ø√&É\ˆˆ
á&Ü&É q\T>∑Ts¡T @>∑Ts¡T yÓTT>∑\‘√
≈£L&ç dæ>∑TZ˝Òì ø√&É\
yê&É≈î£ ã<äT>∑T] e\|æ+#·T≈£îì ˙e⁄
Ä&Ü&É ~]π>e⁄ n‘·Ôj·T´ ˆˆsêy˚ ø√&É\ˆˆ
u§&ÉTq¶ |ü⁄{Ïqº |üP|üìøπ ìqT
>=&˚¶] ‘ÓdæÔH˚ ø√&É\
>∑T&Ée¶ TT ô|q’ Tqï ø√H˚{sÏ êj·Tì
q&É–¶ +#·T≈£î+{Ï e‘·j Ô T· ´ ˆˆsêy˚ ø√&É\ˆˆ
‘Ó\T>∑T C≤q|ü<ä kÕVæ≤‘·´+˝À u≤yêeTs¡<fiä ó¯ fl, $j·T´|ü⁄sêfi¯ófl, e~Hê
Ä&É|ü&ÉT#·T\T, n‘êÔø√&Éfi¯ófl - M] dü+yê<ë\T ‘·s¡#·T>± ø£q|ü&˚y˚. M{Ï˝À
u≤yêeTs¡<fiä fl¯ dü+yê<ë\T X¯+>±s¡+ |ü+&çùdÔ n‘êÔø√&Éfifl¯ dü+yê<ë\T |ò÷ü f…qÆ
ø£\Vü≤+‘√&ç Vü‰dü´+ |ü+&çkÕÔsTT. Ç˝≤+{Ï dü+yê<ë\T nqïeTj·T´ |ü<ë\˝À
ñHêïsTT. á n‘êÔø√&Éfi¯fl dü+yê<ä+ m+‘· |òü÷f…Æq<√ #·÷<ë›+.
n‘·Ô n\y˚T\TeT+>∑ (\øÏåà), ø√&É\T #·<äTe⁄\eTà düs¡dü«‹. ˇø£]~
n~Ûø±s¡+. ˇø£]~ yÓ’<äTwü´+.
:: 257 ::
n‘·Ô: sêy˚ ø√&É˝≤! z >∑j·÷´[ (s¡≥º&ç R ì+<äýÓTÆq) ø√&É˝≤!
ø√&É\T: b˛y˚ b˛y˚ n‘·Ôj·÷´! ˙‘√ Hê≈£î bı‘·TÔ˝Ò$T{Ï?(bı+<äT\T
˙‘√ #ê\TqT)
1. n‘·Ô: sê»düuÛÑ˝À¢ n+<ä] jÓT<äT{≤ ˙e⁄ »+≈£î, dü+ø√#·+ (ø=düs¡T )
˝Ò≈£î+&Ü s¡+¬ø\T y˚kÕÔe⁄
˙e⁄ sê» düu\ÑÛ ˝À ìs¡“j
¤ T· +>± eéVü≤]kÕÔe⁄. nø£ÿ&É »]π> kÕVæ≤‘·´
>√wüß˜\T ˙ $˝≤düy˚T. Ç~ n+‘·sês¡ú+.
ø√&É\T: z |ü<àä eTTF! (Ç~ \øÏàå øÏ n+<ä>‘∑ qÔÓ ì >∑s«¡ + ø£qTø£ m<˚›yê>±
#˚dæq dü+uÀ<Ûäq>± Á>∑Væ≤+#ê*) ˙e⁄ ô|<ä›ô|<ä› yê]+{À¢ n+¬ø\˝À
‹s¡T>∑T‘êe⁄.
n+¬ø\ ‹s¡T>∑T: eT+∫ Á|üjÓ÷>∑+. BìøÏ eX¯yÓTÆ ‹s¡T>∑T nì ns¡ú+.
\øÏàå &ÉãT“ dü«s¡÷|ü+ ø£<ë. e+<ä\T,ø√≥T¢ Ç˝≤ ˝…øÿ£ ô|&É‘ê+ ø£<ë. Ä
n+¬ø\˝À ÄyÓT ñqï<äì eTs=ø£ ns¡ú+.
˙e⁄ |ü⁄D´+ #˚düT≈£îqï yê] (ãVüQ<=&É¶ yê]+≥) eX¯yÓTÆ ñ+{≤e⁄
nì nq&É+ n+‘·sês¡+ú .
2. n‘·:Ô Çø£ÿ&É nø£ÿ&É (á&É G Ä&É - á&Ü&É) q\T>∑Ts¬ <’ Tä >∑Ts¡T (@>∑Ts¡T
R ◊<äT>∑Ts¡T) yÓTT>∑Tfi¯fl‘√ dæ>∑TZ˝Ò≈£î+&Ü ñ+{≤e⁄. Ç~ #ê˝≤ |òü÷f…Æq
e÷≥.
˙e⁄ ø£‹ø£s¡Ô≈£î ≈£L‘·T]$. Ä‘·&ÉT me]øÏ ø£‹ n+øÏ‘·+ #˚ùdÔ yê&É T
ø£‹|ü‹ (uÛsÑ )Ô¡ W‘ê&ÉT. ø±e´+ #˚ø=ì <ëìì n»sêeTs¡+ #˚ùd e´øÏìÔ
e\∫ yÓfi¯fl&ÜìøÏ ˙e⁄ dü+ø√∫+#·e⁄. Ç~ n+‘·sês¡ú+.
ø√&É\T : WqT eT] ˙y√? ù|≥≈£î |ü~eT+~ì e\|æ+#·T≈£îì nø£ÿ&Éøÿ£ &˚
‹s¡T>∑T‘êe⁄. ‘·qì q\T>∑T¬s’<äT>∑T]‘√ ‹s¡T>∑T‘êeqï~ n‘·Ô>±s¡T.
:: 258 ::
n+<äT≈£î Ä$&É ù|≥≈£î |ü~eT+~‘√ ñ+≥T+<äqï~ nì »yêãT.
<Óã“≈£î <Óã“. ˝ÖøÏø£+>± |òü÷≥T ø±<äT |òüTÀs¡yÓTÆq »yêãT.
n‘êÔ! Hê<˚eTT+~ #·<äTe⁄≈£îì Ä #·<äTe⁄ HêkÕ«~+#˚ yêfi¯ófl ‘·≈£îÿy˚ .
&ÉãT“≈£î <ëk˛Vü≤+ nH˚ yêfi‚fl ˝Àø£+˝À m≈£îÿe. ø±ã{Ïº Hê ÁbÕã\´+
ø£Hêï ˙ n~Ûø±s¡y˚T m≈£îÿe. Ç~ n+‘·sês¡ú+.
3. n‘·:Ô u§&ÉTq¶ |ü⁄{qºÏ ˝Ò‘|· +æ ~ e÷ nu≤“sTT. yê&çøÏ yÓ÷düb˛sTT (>=&˚]¶ )
ìqTï rdüTø£e∫Ã ø£≥ºu…fÒºqT.
ì»y˚T. e÷ yê&çøÏ @MT ‘Ó©<äT. yê&ÉT y˚<ë\T #·~y˚&É+fÒ n~ ˙
düVü≤yêdü |òü\y˚T (#·<äTe⁄ ˙y˚ ø£<ë nq&É+) Ç~ ˝À|ü* e÷≥ .
ø√&É\T: WqT. bı\eTT˝À ñqï (>∑T&Ée¶ TT R bı\eTT) Ä ø√H˚{sÏ êj·TDÏí
n&É¶+ ô|≥Tº≈£îì Hê≥ø£+ Ä&É‘êe⁄ qTe⁄«.
ì»y˚T. MT nu≤“sTTøÏ H˚qT #·<äTe⁄ H˚]Œ+#êqT n+{Ï$. Ä
XÊéT˝≤ø±s¡Tì ˙e⁄ n&É¶eTT>± ì&ÉTø=+{Ï$. nq>± @»qà˝ÀH√
$wüßíHêeTdüàs¡D≤ uÛ≤>∑éTT ˝ÒìyêìøÏ ˙e⁄ ø£qsêe⁄. ($wüßíuÛÑ≈£îÔqπø ˙
n+&É - uÛ≤>∑´+ - \_ÛdüTÔ+<äq&É+)
#·ø£ÿì dü+yê<ä+. ô|’øÏ e÷Á‘·+ $yê<ä+.
:: 259 ::
99. ˝…+&√ ˝…+&√ e÷{≤*+#·s√
˝…+&√ ˝…+&√ e÷{≤*+#·s√
ø=+&É\sêj·THÓ ù|s=ÿqï~<˚ C≤*
$T‹MT¬s Jø£≥T¢ y˚T{Ï ‘·\es¡T˝≤\
»‘·qeTT »‘·qeTT C≤˝À C≤*
Ç‘·es¡T˝≤\ yêsTT+#˚ yê<ë´\ø£+f…
q‹ |òTü ÀwüeTT\ ‘√&É qqs√ C≤* ˆˆ˝…+&√ ˝…+&√ˆˆ
>±eTT\T yê¬s&ç bı<äT› ø±e*ø±+&Ü¢\
C≤eTT C≤eTT ~s¡T>∑s√ C≤˝À C≤*
BeTdü|⁄ü |ü]‘êdü ~e|ü+C≤\T #˚ã{Ïº
j˚TeTs¡ø£ MT˝À MTs¡T sTTj·T´s√ C≤* ˆˆ˝…+&√ ˝…+&√ˆˆ
ø±s¡Tø£yTÓ à q&ÉTsπ sTT >∑&#ç Ó ø£{øºÏ y£ êsê
kÕ¬skÕ¬s ã\Tø£s√ C≤˝À C≤*
sT÷Ø‹ Áoy˚+ø£fXÒ ó¯ &çfº… y˚T\Tø=Hêï&ÉT
>±s¡yêq ìø£ e÷q>∑<sä √ C≤* ˆˆ˝…+&√ ˝…+&√ˆˆ
Ç~ nqïeTj·T´ C≤*bÕ≥>± Á|üd~æ ø¬∆ øÏÿq~. sê#·]ø±\Tqï s√E\˝À
sê»q>∑s¡T M<ÛäT\˝Àq÷, bı*y˚Ts¡˝À¢q÷ sêÁ‹fi¯ó¢ ø±|ü˝≤ ø±ùd eédüú
ñ+&˚~. Ä ø±|ü˝≤<ës¡T\qT |üVü≤sê\˙, ‘·\es¡T\˙, ‘·˝≤s¡T\˙, ø£{Ïø£
yês¡˙ eéVü≤]+#˚yês¡T. á |ü<ë\T Ä ø±e*ø±+Á&É ôVA<ë\˝À ø=+#Ó+
uÒ<Ûë\qT dü÷∫+#˚ e÷≥\T. yês¡T &É|ü⁄Œ\e+{Ï yê<ë´\T ÁyÓ÷sTT+∫
sêE>±]øÏ eT<Û´ä eT<Û´ä ãsêãs¡T\T #˚d÷ü Ô ìÁ<ä˝À ñqï Á|ü»\qT nÁ|üeT‘·+Ô
#˚ùdyês¡T.
ô|’øÏ Ç~ y˚+ø£fÒX¯«s¡T&ÉT ìÁ~dü÷Ô+fÒ ø±e* yê]ì ôV≤#·Ã]düTÔqï≥T¢
:: 260 ::
nqïeTj·T´ #ÓãT‘·THêï Bì˝À eT+∫ Ä<Ûë´‹àø£ ‘·‘·Ô«eTT <ë–j·TTqï~.
eTT+<äT á Ä<Ûë´‹àø£ Á|üuÀ<ÛëìøÏ H˚|<ü ´äÛ + #ÓãT‘êqT. e÷qe<˚V≤ü +
|ü⁄s¡eTT. Bì˝À |üse¡ ÷‘·à ø=\Te⁄Hêï&ÉT. <ëìì eTs¡∫ e÷qe⁄\T nC≤„qeTT
nH˚ eT‘·T˝Ô À CÀ>∑T‘·THêïs¡T. ãj·T≥ ø±eT Áø√<Ûä ˝ÀuÛÑ yÓ÷Vü≤ eT<ä e÷‘·‡sê´\H˚
<=+>∑\T ˝ÀìøÏ <ä÷s¡&ÜìøÏ dæ<ä∆+>± ñHêïs¡T. eT]jÓTTø£ Á|üø£ÿ ÁbÕj·TeTH˚
bı<äT› >∑÷≈£î#·Tqï~. Ç|üŒ{Ï¬ø’Hê y˚T\Tø=eTàì ‘·\es¡T\T ôV≤#·Ã]düTÔHêïs¡T.
á ‘·\es¡T˝…es¡T? y˚T\Tø=ì C≤>∑s¡÷≈£î˝…’ Vü≤]ì >∑T]Ô+∫q Ä#ês¡T´\T.
Ms¡T ‘·+ãTs¡\T MT{Ï ‘·‘êÔ«\T bÕ&ç eTqô|’ C≤*‘√ eTq#·T≥÷º ‹]– á
ªªNø£{Ïμμ˝À ø±e*ø±∫ eTqqT C≤>∑‘·T\qT #˚düTÔHêïs¡T.
Ç|ü⁄&ÉT ø°s¡Ôq #·÷<ë›+.
˝Òe+&ç ˝Òe+&ç (˝…+&√ ˝…+&ç).e÷≥ $q+&ç. Ç~ ø=+&É\sêj·T&Ó’q
y˚+ø£fÒX¯«s¡Tì ù|s¡ #ÓãT‘·Tqï e÷≥. (ø=+&É\sêj·THÓ ù|s=ÿqï~~)
1. Nø£≥T¢ $T‹MT]q$. z ‘·\es¡T˝≤sê!
C≤Á>∑‘·Ô C≤Á>∑‘·Ô (»‘·qeTT »‘·qeTT) <äj·T‘√ n+<ä]˙ nÁ|üeT‘·Ô+
#˚j·T+&ç (C≤˝À C≤*). z Væ≤‘·es¡T˝≤sê (eT+∫ #Óù|Œ yê]øÏ
dü+uÀ<Ûäq) MTs¡T yêsTT+#˚ yê<ë´\ø£Hêï Ç+ø± >∑{Ïº>± <äj·T‘√
y˚T\Tø=\|ü+&ç.
2. Nø£{Ï |ü&˚ düeTj·TeTÚ‘·Tqï~ (bı<äT› >±eTT\T yê¬s&ç) z ø±e*
ø±#˚yês¡˝≤sê (ø±e* ø±+&Ü¢˝≤) C≤eTT C≤eTT ‹s¡>∑+&ç. <äj·T‘√
y˚T\Tø=eTàì #Ó|üŒ+&ç (C≤˝À C≤*).
<Ûs’Ó ´¡ +‘√ (BeTdüeTT R <Ûs’Ó ´¡ eTT) n+‘·{≤ (|ü]‘·dt R n+‘·{≤) ~${°\T
(~e|ü+E\T) #˚ã{Ïº MTs¡T ˇø£]H=ø£s¡T ôV≤#·Ã]+#·T≈£î+≥÷
j˚TeTs¡TbÕ≥T |ü&É≈£î+&Ü y˚T\Tø=\|ü+&ç (C≤˝À C≤*)
:: 261 ::
3. ns¡úsêÁ‹ nsTT+~. ô|’>± eTTdüTs¡T|ü{Ïº+~ (ø±s¡T ø£yÓTà). z
ø£{Ïø£yêfi¯fl˝≤sê! e÷{Ï e÷{Ïø° (kÕ¬s kÕ¬s) |üVü≤sê Çj·T´+&ç.
#ê˝≤ u≤>± ø±e* ø±dæHês¡T. kÕ«$T Áoy˚+ø£fÒX¯ó&ÉT y˚T\Tø=Hêï&ÉT.
>ös¡e+‘√ Çø£ |üVü≤sê Çj·T´&É+ e÷q+&ç!
Ç˝≤ eTqø=s¡≈£î eTq nC≤„Hê+<Ûäø±s¡+ b˛>={Ïº eTq˝Àì <Ó’eeTT
y˚T\Tø=q>± eTq≈£î #·÷|æ+∫ eTq eTqT>∑&É ø=s¡≈î£ |ü]‘·|+æ ∫ ø±|ü˝≤
ø±∫ eTqqT #Ó’‘·q´ |üs¡∫q Ä#ês¡T´&ÉT nqïeTj·T´. n+<äTπø eTq+
Äj·TqqT ªªnqïe÷#ês¡T´&ÉTμμ n+{≤+. Äj·Tq≈£î eTqeTeT+fÒ m+‘·
ªªC≤˝Àμμ.
:: 262 ::
100. e\∫ e∫Ã‹ H˚qT yêìøÏ >±qT

e\∫ e∫Ã‹ H˚qT yêìøÏ >±qT
HÓ\yÓ’ MT >=\¢yê&ÉH˚ ‘êqT+&ÉTq+≥
#Ó+<ä$Tà ø£qTï\yê&ÉT #˚‹ |æ\>¢ √$yê&ÉT
Ç+<äT e#˚Ã ø£+{Ïsê @$Tπs ne÷à
eT+<ä\ |üXó¯ e⁄\yê&ÉT eTø£sê+ø£eTT\ yê&ÉT
m+<äTqTHêï&ÉT #Ó|Œü sπ j˚T\ <ë#˚se¡ ÷à ˆê\∫ e∫Ã‹ˆˆ
HÓeT* |æ+#Ûe· TTyê&ÉT ˙\y˚T|òTü ø±+‹ yê&ÉT
s¡eTDT&Ü‘·&TÉ yÓTTπøÿqT s¡eTàqs¡e÷à
»eT[ #˚‘T· \yê&ÉT dü+≈£î#·Áø£eTT\ yê&ÉT
ÄeTs¡ MTbÕ\ ∫≈£îÿq≥ #·÷|üse¡ ÷à ˆê\∫ e∫Ã‹ˆˆ
|ü#Ã· ô|&’ <ç {ä ºÏ yê&ÉT |üøyåÏ êVü≤q|ü⁄ yê&ÉT
Ç∫ÃHê&ÉT Hê≈£î+>∑se¡ TT Ç~y√ ne÷à
#Ó#ÃÓ s¡ ø√H˚{yÏ ê&ÉT Áoy˚+ø£fXÒ «¯ s¡T&ÉT
e∫ÃqqTï ≈£L&çHê&ÉT yê&ÉT zj·Te÷à ˆê\∫ e∫Ã‹ˆˆ
ˇø£ kÕj·T+ dü+<Ûë´ düeTj·T+˝À j·TeTTHê |ü⁄*q‘·\eTT\ qT+&ç
yêj·TT‘·s+¡ >∑eTT\T ˇø£ eT<ÛTä sê‹eT<ÛTä s¡eT>∑T eTTs¡∞ Hê<äeTTqT yÓ÷düTø=ì
e∫Ãq$. Áy˚|ü˝…¢ ˝Àì eì‘·\ ñ\¢eTT\T ‘·_“ã“sTTq$. ñqïyês¡Tqï≥T¢ Ä
Hê<ä|ü⁄ r|æ r>∑\ qdüsê>± j·TeTTHê |ü⁄*q ‘·\eTT\T #˚] ø£wüßíìøÏ ‘·eT
düs«¡ dü«eT]Œ+∫]. yê] Hê r|æ&√*ø£\ H√\˝≤&ç+∫q |üse¡ ÷‘·à nø£kÕà‘·T>Ô ±
n+‘·sê∆qyÓTHÆ ê&ÉT. n|ü⁄&ÉT >√|æø\£ T Ä q\¢qj·T´qT yÓ<≈ä î£ #·÷ Ä j·TeTTHêrs¡
>∑Vü≤Hê≥e⁄\˝À ‹s¡T>±&çHês¡T.
:: 263 ::
Ç#·≥ ‘·<«ä ´‹]ø£eÔ TT>± y˚+ø£{≤Á~ >√|æø£ Ä |üse¡ ÷‘·àqT yÓ<Tä ≈£î≥≈£î
>=\¢yê&É\ M<ÛäT\qT #˚]q~.
H˚Hê‘·ìì¬ø’ e\∫ e∫Ã‹ì. Ä‘·&û >=\¢yê&É˝ÀH˚ j·TT+&ÉTqì $ìøÏ&.ç
1. Ä‘·&Óes¡T? >∑Ts¡TÔ\T #ÓãT‘·Tqï~.
n+<äyÓTÆq |ü<äàeTT\ e+{Ï (#ÓqTï ‘·$Tà R #Ó+<ä$Tà) ø£qTï\yê&ÉT.
b˛‘·q>±s¡T |ü<äàqj·TqeTTà\ yê&ÉT nHêïs¡T. #˚‹˝À |æ\¢+Á>√$
ñ+&˚yê&ÉT. Çø£ÿ&çπø e∫ÃHê&É≥ #·÷∫Hêsê neTà˝≤sê? |üX¯óe⁄\
eT+<ä\T ø±kÕÔ&ÉT. #Óe⁄\≈£î eTø£sê+ø±\T (yÓTTdü* Äø±s¡+ >∑\
≈£î+&É˝≤\T) ñ+{≤sTT. m+<äT≈£î <ëdüTHÔ êïs¡T? mø£ÿ&ÉTHêï&√ #Ó|Œü sê?
2. HÓeT* |æ+#Û·eTT yê&ÉT, ˙\y˚T|òüT XÊéTT&ÉT, #ê˝≤ n+<ä>±&ÉT
(s¡eTDT&ÉT). yêìøÏ yÓTT≈£îÿ‘êqT s¡eTàqπs?. s¬ +&ÉT#˚‘T· \yê&ÉT (»eT[
#˚‘·T\ yê&ÉT). X¯+KT#·Áø±\ yê&ÉT. ˝Ò<ë Ç˝≤ ≈£L&Ü #Ó|ü⁄Œø√e#·TÃ.
¬s+&ÉT #˚‘·T\˝Àq÷ X¯+K#·Áø±\T yê&ÉTyê&ÉT. yê&ÉT nqT<ëìì
ÁøÏj÷· s¡÷|ü+ #˚ùdÔ Ç˝≤ns¡+ú edüT+Ô ~. Ä‘·&TÉ MTπø ∫øÏÿ j·TT+{≤&É≥.
#·÷|æ+#·sê?
3. |ü#·Ãì ã+>±s¡Ts¡+>∑T |ü+#Ó (ô|’&ç<ä{Ïº) ø£≥Tº≈£î+{≤&ÉT. |üøÏå yêVü≤q+
m≈£îÿ‘ê&ÉT. H˚qT #Óù|Œ~ nã<ä∆+ ø±<äT. Hê≈£î ñ+>∑s¡+ Ç#êÃ&ÉT.
Ç~>√ #·÷&É+&ç. Ä ø√H˚{Ï |üø£ÿH˚ ñ+{≤&ÉT.
Äy˚+ø£fÒX¯«s¡T&ÉT e∫Ã qqTï ≈£L&çHê&ÉT. ø£<∏ä düTU≤+‘·yÓTÆ+~.
Ç~ dü]>±Z b˛‘·q>±] (q\¢ì yê&ÉT |ü<äà qj·Tq+ãT\ yê&ÉT)
>√|æø±^‘·\qT b˛*q ø°s¡Ôq. Ç+#·T$T+#·T ny˚ |ü<ë\÷. uÛ≤eq\T.
:: 264 ::
101. e\|ü⁄\T e\|ü⁄\T ej·÷[

e\|ü⁄\T e\|ü⁄\T ej·÷[
#·\eT] eTs¡T&ÉTqT düyT˚ [
HÓ\‘· yÓ÷eTTq≈£î ˙ ø£qT#·÷|ü⁄\T
ì\Te⁄q eTT‘ê´\ ìyê[
ø=\~øÏ MT]q >∑Ts¡T≈£î#·eTT\≈£îqT
‘=\≈£î ˙ eTqdüT <äTyê[ ˆê\|ü⁄\T e\|ü⁄\Tˆˆ
eì‘· ì+&ÉT »e«q >∑s«¡ eTTq≈£î
|òüTqeT>∑T ˙ s¡‹ ø£sê[
yÓqø£ eTT+<äs\¡ yÓ\~ y˚TìøÏì
ô|q>∑T >√]ø=q |ækÕ[ ˆê\|ü⁄\T e\|ü⁄\Tˆˆ
|ü&‹É ø√]ø£\ uÛ≤e+ãTq≈£îqT
ø£&ÉT ø£&ÉT ˙ ‘·$T >∑j·÷´[
∫&çeTT&ç eì‘·\T Áoy˚+ø£≥|ü‹
$&ÉTeì ≈£L≥|ü⁄ $sê[ ˆê\|ü⁄\T e\|ü⁄\Tˆˆ
á ø°sqÔ¡ ˝À n\y˚T\T eT+>± düV≤æ ‘· y˚+ø£fXÒ «¯ s¡T\ e\|ü⁄ $Vü‰s¡eTT\T
e]í+#·ã&ÉT‘·Tqï$.
Ç$ e\|ü⁄ $Vü‰s¡eTT\T (ej·÷[ R $Vü‰s¡eTT). ásê¸´fi¯óyÓq’ (#·\eT])
eT<äqT&ÉT ≈£L&Ü ø£*dæ ãj·T\T<˚]Hê&ÉT. (düy˚T[ R ø£\j·TT≥). e\|ü⁄
$Vü‰s¡eTT\T mø£ÿ&É ñ+&ÉTH√ eT<äqT&ÉT n#·≥H˚ j·TT+&ÉTqq&É+.
1. ÄyÓT yÓ÷eTTq≈£î ˙ #·÷|ü⁄\T eTT‘ê´\ Vü‰s¡‹ ì#·TÃ#·Tqï$. (ìyê[
R Vü‰s¡‹). ˙ #·÷|ü⁄\T ÄyÓT yÓ÷eTT #·T≥÷º ‹s¡T>∑T#·Tqïeq&É+.
:: 265 ::
ø=\‘·≈î£ n+<äì (ø=\~øÏ MT]q) ÄyÓT ≈£î#·eTT\≈£î #·*+∫q (‘=\≈£î)
˙eTqdüT <Í&ÉT rj·TT#·Tqï~. (<äTyê[ R >∑TÁs¡|ü⁄ |üs¡T>∑T $X‚wüeTT).
2. ÄyÓT ì+&É>T∑ »e«q >∑s«¡ eTTq≈£î ˙e⁄ #˚jT· T ñ<Ûä ‘·yTÓ qÆ s¡‹$Hê´düeTT
dü]|ü&çj·TTqï~. (ø£sê[ R ñÁ>∑eTT)
ÄyÓT ‘·qTe⁄ eTT+<äT yÓqTø£\ ‘·fi‘¯ fi· \¯ T ô|q>∑T ø√]ø£\T |ü⁄{+ºÏ #·T#·Tqï$.
(|ækÕ[ R ‘·fi¯‘·fi¯).
3. |ü&É‹ ø√]ø£\T ÄyÓT Vü‰euÛ≤eeTT\ ˝À e´ø£ÔeT>∑T#·T+&É>± ˙ e\|ü⁄
ìqTï ì\Teì#·TÃ≥ ˝Ò<äT. (>∑j·÷[ R ~Ûø£ÿ]+#·Tq~)
eì‘·\+<äs÷¡ - z y˚+ø£≥Hê<∏ë! ˙ ø£\sTTø£\T $&ÉTe˝Òø£ $s¡V≤ü eTT
bÕ\>∑T#·THêïs¡T. ($sê[ R $s¡Vü≤eTT).
ø°sqÔ¡ ˝À ô|<ä› $X‚weü TT\T ˝Òe⁄ ø±ì, [ø±sê+‘·eT>∑T kı>∑ôdq’ |ü<äeTT\T
n+‘ê´qTÁbÕdü>± Á|üjÓ÷–+∫Hê&ÉT.
:: 266 ::
102. yê&É\ yê&É\ yÓ+≥ edü+‘·eTT

yê&É\ yê&É\ yÓ+≥ edü+‘·eTT
C≤&É‘√ »˝Ò¢s¡T ˙ô|’ C≤»s¡ C≤»s¡ C≤»
ø£*øÏ qe⁄«˝… ˙≈£î ø£|⁄ü Œs¡ edü+‘·eTT
e\#·÷|ü⁄ ø£\Te\ edü+‘·eTT
≈£î*øÏ e÷{≤¢&qç <Ó ≈£î+≈£îeT edü+‘·eTT
#·\eTTq #·˝…¢ ˙ô|’ C≤»s¡ C≤»s¡ C≤» ˆˆyê&É\ yê&É\ˆˆ
ø±$Tì »+¬øq ˙≈£î ø£dü÷Ô] edü+‘·eTT
yêeTT\ yÓ÷Vü≤|ü⁄ ˙{Ï edü+‘·eTT
ã÷yÓT\ düsd¡ eü TT\ |ü⁄bıŒ&ç edü+‘·eTT
kÕeT» >∑Ts¡T&É ˙ô|’ C≤»s¡ C≤»s¡ C≤» ˆˆyê&É\ yê&É\ˆˆ
n+>∑q n<Ûäs¡$T#ÓÃ neT‘· edü+‘·eTT
dü+>∑&ç Áoy˚+ø£fÒX¯ dü‹ >∑÷&ç‹
eTT+–{Ï s¡‹#ÓeT≥ eTT‘˚\Ô edü+‘·eTT
dü+>∑‘êjÓT ì<ä›]øÏ C≤»s¡ C≤»s¡ C≤» ˆˆyê&É\ yê&É\ˆˆ
edü+‘√‘·‡eeTT e]ídüTÔHêï&ÉT nqïeTj·T´ á ø°s¡Ôq˝À. Ç~ áHê{Ï
ôVA© e+{Ï~. ø£d÷ü ØÔ ,ø£s÷¡ Œs¡+ ˝≤+{Ï düT>∑+<Ûä Á<äyê´\÷, |ü⁄bıŒ&ç ≈£î+≈£îeT
˝≤+{ÏM bı&çbı&ç>± >±˙, ˙{Ï˝À ø£*|æ ø±˙ ˇø£]ô|’ ˇø£s¡T »\T¢ø√e&É y˚T
edü+‘·e÷&É&ÉeT˙, C≤»s¡ »\¢&ÉeT˙ n+{≤s¡T.
yê&Éyê&É˝≤ edü+‘·eTT »\T¢≈î£ +≥THêïs¡T. n+<äs÷¡ >∑Ts¡T|Ô {ü ºÏ (C≤&É‘√)
˙ô|’ edü+‘·eTT »\T¢‘T· Hêïs¡T
C≤»s¡ C≤»s¡ C≤»: Ç~ bÕ≥˝À }‘·|ü<ä+. á }‘·|ü<ä+ ñqï
bÕ≥\qT C≤»s¡ bÕ≥\T n+{≤s¡T. ø=+‘·eT+~ ÁoHê<ÛäT&ÉT e]í+∫q »s¡®Ø
:: 267 ::
^‘·eTT˝Ò C≤»s¡ bÕ≥\ì #ÓãT‘·THêïs¡T. ìC≤ìøÏ C≤»s¡ X¯u≤›ìøÏ ø=+#Ó+
HÓ¬>{Ïyé ns¡ú+ ñ+~. BìøÏ e+#·q nì ns¡ú+. ãVüQXÊ ne‘·* yê]øÏ
‘Ó*j·T≈£î+&Ü <=+>∑#ê≥T>± yê]MT<ä edü+‘·+ »\¢&+É e\¢ sTT~ e+#·q‘√
≈£L&çq Ä≥>± C≤»s¡ »\¢&É+ nì yê&ÉTø£ e∫Ã j·TT+&Ée#·TÃ.
1. kÕ«MT ! ˙≈£î n\y˚T\TeT+>∑ Vü‰dü Vü‰euÛ≤e $˝≤düeTT˝Ò C≤»s¡\T.
ÄyÓT eTH√»„yÓTÆq qe⁄«\T (ø£*øÏ qe⁄«\T) ˙≈£î ø£s¡÷Œs¡ edü+‘·eTT.
nq>± ø£s¡÷Œs¡|ü⁄ bı&ç »\¢&ÉeTT‘√ düe÷qeTT. ÄyÓT
H˚s¡TŒ #·÷|ü⁄\T ˝Ò<ë ÄqT≈£L\ýÓTÆq #·÷|ü⁄\T (e\qT R H˚s¡TŒ,
nqT≈£L\eTT. e\qT G #·÷|ü⁄ R e\#·÷|ü⁄. e‹Ô˝À qTø±s¡+
˝À|ædüTÔ+<äì dü÷Á‘·+) ˙≈£î ø£\Te\ edü+‘·eTT.
ÄyÓT ≈£î\T≈£î e÷≥˝Ò ˙≈£î ≈£î+≈£îeT edü+‘·eTT.
nsTTHê n+<äs¡÷ ˙ô|’ |ü+‘·eTT‘√ C≤»s¡\T #·\T¢#·THêïs¡T.
2. n\y˚T\TeT+>∑ düsd¡ yü TÓ qÆ u…~]+ù| (»+¬øq R u…<]ä +|ü⁄) ˙≈£î ø£d÷ü ]Ô
edü+‘·eTT.
ÄyÓT ã+<ÛäT‘·«y˚T (yêeTT) ˙≈£î yÓ÷Vü≤eTT‘√ #·˝Ò¢ ˙{Ï edü+‘·eTT.
ø£|ü≥|ü⁄ düs¡düeTT˝Ò (ã÷yÓT\ düs¡düeTT\T) |ü⁄bıŒ&ç edü+‘·eTT.
@qT>∑Te+{Ï Øƒ$ø£\yê&Ü (kÕeT»>∑Ts¡T&Ü - BìøÏ H˚qT #Ó|Œæ q ns¡eú TT
dü]jÓÆTq<˚qì ‘·\#·T#·THêïqT. eTπs<Ó’q $X‚wüeTTqï#√ ô|<ä›\T
$e]+|ü>∑\s¡T) ˙ô|’ C≤»s¡ #·\T¢#·THêïs¡T.
3. n\y˚T\TeT+>∑ n<Ûäs¡eTT ˙≈£î neT‘· edü+‘·eTT ì∫Ãq~.
˙yêyÓTqT ùdïVü≤eTT‘√ »‘·>÷∑ &ç‹$ (dü+>∑&ç R »+≥, »‘·, ùdïVü≤eTT)
MT≈£î s¡‹ #ÓeT≥˝Ò eTT‘ê´\ edü+‘·eTT. MT sTTs¡Te⁄]ø° kÕ+>∑‘´· eTT
ø£*dæq~ (dü+>∑‘êj·T ì<ä›]øÏ).
:: 268 ::
103. yê&É\ yê&É\ yÓ+≥ yê&Óy√ yê&˚y√

yê&É\ yê&É\ yÓ+≥ yê&Óy√ yê&˚y√
˙&É qT+&ç Ns¡\y˚Tà H˚‘· uÒVü‰]
|ü+#·u÷ÑÛ ‘·eTT \HÓ&ç |ü\TeHÓï q÷\T
#·+#·\|ü⁄ >∑+õy√dæ ‘√&É #·]CÒdæ
ø=+#Ó|⁄ü ø£+&Ó\ q÷\T>∑TDeTT\ H˚dæ
eT+∫eT+∫ Ns¡\y˚Tà e÷s¡TuÒV‰ü ] ˆˆyê&É\ yê&É\ˆˆ
eT≥e÷j·TeTT\ ‘·q eT>∑Te |üd&æ ˙ç s¡T
∫{Ïbı{Ï j·T\ø£\ õ*øÏ+#·>±
≈£î{Ï\+|ü⁄ CÒ‘\· T ≈£î#·TÃ\T>± ø£{ºÏ
|ü≥yê[ Ns¡\y˚Tà ã\TuÒV‰ü ] ˆˆyê&É\ yê&É\ˆˆ
eT∫Ãø£ ø£sà¡ eTH˚{Ï Je⁄\ ô|<äy› TÓ \Æ dü+‘· ˝Àq
yÓ#Ã· |ü⁄ ø£sà¡ <Ûqä eTT $\TeCÒdæ
|ü#Ã· &Ü\T>± ≈£î{Ïº ã\Ty˚+ø£≥|ü‹
Ç#·Ã ø=\<äT\ qy˚Tà sTT+{ÏuVÒ ‰ü ] ˆˆyê&É\ yê&É\ˆˆ
Ç~ ˇø£ ∫Á‘·yTÓ qÆ ø°sqÔ¡ . kÕ«$Tì ã≥º\ yê´bÕ]>± #˚dæ Äj·Tq #˚ùd
yê´bÕs¡+ e]ídüTÔHêï&ÉT nqïeTj·T´.
yê&Éyê&É˝≤ Ä H˚‘· ã≥º\yê´bÕ] @#Ó≥Tº ˙&É˝ÀH√ <äTø±D+ ‘ÓsT¡ kÕÔ&TÉ .
Ä yê´bÕsêìøÏ ãC≤s¡T˝À #ê˝≤ –sêø° ñ+~. mø£ÿ&É #·÷∫Hê n‘·&˚ (yê&Ób˛
yê&˚b˛)
(uÒVü‰] R es¡Ô≈£î&ÉT R yê´bÕ])
1. |ü+#·u÷ÑÛ ‘ê\T nH˚ s¡+>∑Ts¡+>∑T\ (|ü\T eHÓï\) q÷\T #·+#·\‘·«eTT
:: 269 ::
nH˚ >∑+õ‘√ #·]#˚kÕÔ&ÉT. q÷\T <ësê\T bı&Ée⁄>± |ü]∫ y˚&ç>∑+õ
yê{Ïô|’ b˛dæ ˇø£ ô|<ä› Áãwüß¸ ˝≤+{Ï~ n{§ø£s¡÷ Ç{§ø£s¡÷ |ü≥Tº≈£î ì
Ä q÷\T <ësê\ô|’ ˝≤>∑T‘·÷ Ä >∑+õì q÷\T≈£î |ü{ÏºkÕÔs¡T. Ä
Á|üÁøÏjT· qT #·]#˚jT· &É+ n+{≤s¡T. Ä <ësê\qT ø£Ás¡eTTø£ÿ\≈£î #·T&É‘ês¡T.
yê{Ïì ø£+&Ó\T n+{≤s¡T. Ä ø£+&Ó\ q÷\TqT eT>±Z\≈£î ì\Te⁄>±q÷
n&É¶+>±q÷ HÓs¡|æ (M{ÏH˚ |ü&ÉT>∑T ù|ø£ nì eéVü≤]kÕÔs¡T) yê{Ï‘√
eT>∑Z+ MT<ä ã≥º>± H˚kÕÔs¡T.
|ü+#·u÷ÑÛ ‘·eTT\T q÷\T. #·+#·\‘·«eTT nH˚ >∑+õ‘√ #·]#˚dæ ø£+&Ó\T
#·T{Ïº Ä q÷\T>∑TDeTT\‘√ eT+∫eT+∫ Ns¡\T H˚dæ neTTà‘ê&É≥ á
uÒVü‰]. Çø£ÿ&É >∑TDeTT\T nqï|ü⁄&ÉT X‚¢wü. >∑TDeTT\≈£î Á‘êfi¯ófl nì
ˇø£ ns¡+ú . q÷\T‘êfi¯fl‘√ H˚jT· &É+ nì. >∑TDeTT\T n+fÒ dü«uÛ≤eeTT\T
nì eT]jÓTTø£ ns¡+ú . #·+#·\‘·«+ ˇ+≥|ü{+ºÏ #·T≈£îqï |ü+#·u÷ÑÛ ‘ê\≈£î
ø=ìï eT+∫ ø=ìï #Ó&ÉT >∑TDeTT\T ø£*|æ H˚dæq Ns¡˝Ò (Ns¡\T R
>∑T&É¶\T) á <˚Vü‰\T. nB dü+>∑‹.
Çø£ÿ&É ˇø£ #·eT‘êÿs¡+ ñ+~. Ç˝≤ ‘·j·÷s¡T #˚dæq Ns¡\÷ >∑T&É¶\÷
Ç‘·&ÉT e÷s¡TuÒsêìøÏ neTTà‘ê&É≥. n+<äTπø Ç‘·ìì e÷s¡TuÒVü‰]
nHêï&ÉT. e÷s¡TuÒs¡+ n+fÒ ¬sf…Æ˝Ÿ e÷¬sÿ{Ÿ nì ns¡ú+. (Wholesale
price at retail outlet!) uÛÑ>∑e+‘·T&Ó’Hê nìï e÷¬sÿ{Ï+>¥ $<ÛëHê\÷
ne\+_+#· e\dæq<˚.
Ç+ø=ø£ kÕs¡dü´+ ñ+~ á e÷s¡TuÒVü‰] nq&É+˝À. á Ns¡\÷,
>∑T&É¶\÷ Ç‘·&ÉT e÷s¡TìøÏ (eTqà<ÛäTìøÏ) nyÓTàkÕÔ&Éqïe÷≥. Çø£ á
>∑T&É¶\‘√ (X¯Øsê\‘√) n‘·&ÉT #˚ùd $Hê´kÕ\T n˙ï Ç˙ï ø±e⁄. Ç~
<Û«ä ì
2. ‘·s¡Tyê‘· ÄNs¡\ MT<ä Ä yê´bÕ] uÛ≤s¡´ ø=+#Ó+ $düT>∑T‘√ e÷j·T
|üd&æ ç ˙s¡T b˛düT+Ô ~. Ä˙≥ eTT+∫ Äs¡yd˚ qæ ‘·sT¡ yê‘· bÕ|ü|⁄ü |üqT\T
:: 270 ::
(≈£î{Ï\+|ü⁄ #˚‘·\T) nH˚ ≈£î#·TÃ\T Ä Ns¡\≈£î ø±&É‘ês¡T. H˚‘· |ü P]Ô
nsTTq ‘·s¡Tyê‘· n+#·T\ yÓ+ã&ç $T–*q ì\Te⁄ <ësê\T ≈£î#·TÃ\
˝≤>± #·øÿ£ >± eTT&ÉT\T y˚kÕÔsT¡ . Ns¡eT&É‘· ô|{Ïº Ä eT&É‘\· ˝À düT>∑+<Ûä
uÛ]Ñ ‘·yTÓ qÆ |ü⁄bıŒ&ç (bÂ&ÉsT¡ ) #·\T¢‘ês¡T. M{Ïì |ü≥yêdüøe£ TT\T n+{≤s¡T.
n˝≤ ‘·j·÷¬s’q Ns¡\H˚ |ü≥yê∞ Ns¡\T n+≥THêï&ÉT nqïeTj·T´.
neTàø±ìøÏ Ns¡\T ‘·j·÷s¡j·÷´sTT.
|ü+#·u÷ÑÛ ‘ê\ >∑T&É.¶ #·+#·\‘·«eT÷ >∑TDeTT\÷ ø£*|æ H˚dHæ ê&ÉT. bÕ|ü|⁄ü
|üqT\ ≈£î#·TÃ\eT]ÃHê&ÉT. |üdæ&ç e÷j·T ˙≥ ‘·&ç|æ Äs¡y˚dæHê&ÉT.
eT&É‘·\˝À düT>∑+<Ûä+ »*¢Hê&ÉT. Ns¡\T ‘·j·÷¬s’q$.
Ç+ø=ø£ e÷≥ #Ó b ÕŒ*. Ä yê´bÕ] sTT˝≤¢ \ T (neTàyês¡ T )
eT≥e÷j·TeTT\ eT>∑Te. J$øÏ ndü\T <Óe’ dü«s¡÷|üeTT ø£qã&É≈î£ +&Ü
ÄyÓT e÷j·T ø£*ŒdüT+Ô ~. n|ü⁄&ÉT J$øÏ |üse¡ ÷‘·à ã<äT\T s¡+>∑Ts¡+>∑T\
düwæº ø£ì|ædüTÔ+~. Je⁄&ÉT <ëì˝À |ü&ç ø=≥Tº≈£î+{≤&ÉT, á e÷j·T
qT+&ç ãj·T≥ |ü&Ü\+fÒ neTàyê]ì |ü≥Tºø√yê*. n|ü⁄&ÉT ÄyÓT
e÷j·TqT ‘=\–düT+Ô ~. n|ü⁄&ÉT J$øÏ düwæº ã<äT\T |üse¡ ÷‘·à dü«s¡÷|ü+
ø£qã&ÉT‘·T+~. Ç~ y˚<ë+‘·T\T #Óù|Œ e÷≥. Çø£ÿ&É n~ nq«j·T+
#˚dæHê&ÉT nqïeTj·T´.
3. m+‘√ n+<äyÓTÆq Je⁄\ bÕbÕ\ dü+‘· (yÓTÆ\ dü+‘·) »s¡T>∑T‘·T+<ä≥.
Ä bÕbÕ\ dü+‘·˝À Je⁄\T ‘·eT‘·eT |üPs¡« ø£sà¡ |ò\ü eTT\T nH˚ <Ûqä +
yÓ∫Ã+∫ ‘·eT≈£î dü]|ü&TÉ ôdE ’ |ü#Ã· &ÉeTT\T>± Ä yê´bÕ] e<ä› Ns¡\T
(>∑T&É¶\T) ø=ì <äTdüTÔ\T>± ≈£î{Ïº+#·T≈£îì |ü≥Tºø£yÓ&É‘ês¡≥.
Çø£ÿ&É eT]jÓTTø£ $wüj·T+. ô|’q #Ó|æŒq dü+‘·˝À ø=qTø√ÿ˝Òì yêfi¯fl
ø√dü+ Ä uÒV‰ü ] sTT+{ÏøÏ |ü≥Tºø=ì e∫Ã eTØ neTTà‘ê&É≥. n+<äTøπ
á #·s¡D≤+‘·+˝À n‘·ìì sTT+{ÏuÒVü‰] nHêï&ÉT.
:: 271 ::
104. $qïbÕ\T $qe˝… $+‘·$+‘·\T
$qïbÕ\T $qe˝… $+‘·$+‘·\T
|üqï>∑|⁄ü <√eT‘Ós¡ ô|ø¬’ ‘·yÔ \˚ j·÷´
‘Ó\y¢ ê¬s C≤yÓTø¬ ÿ <˚e‘·\÷ eTTqT\T
n\¢q\¢ q+‘· ì+‘· q~>√ yê¬s
#·\ì¢ ‘·$Tàπs≈£î\ kÕs¡d|ü ⁄ü ø£qTï\T
yÓT\¢yTÓ \¢H˚ $∫Ã y˚T\Tø=qy˚\j·÷´ ˆˆ$qïbÕ\Tˆˆ
>∑s¡T&É øÏqïs¡ j·Tø£å ø±$TqT\T >∑eTT˝…’
$s¡V≤ü |ü⁄ ^‘·eTT\ $+‘ê˝≤bÕ\
|ü]|ü] $<Ûeä TT\ bÕ&˚sT¡ ìqï~y√
dæ]yÓTT>∑eTT <Ós∫¡ ∫‘·–Ô +#·ye˚ Tj·÷´ ˆˆ$qïbÕ\Tˆˆ
bı+ø£|⁄ü X‚cÕ<äT\T ‘·T+ãTs¡T Hês¡<ë<äT\T
|ü+ø£»uÛyÑ ê<äT\T ˙ bÕ<ë\÷ #˚Ø
n+¬ø\qTHêïs¡T ˝Ò∫ n\y˚T\TeT+>∑qT
y˚+ø£fÒX¯ó&Ü ¬s|üŒ\T $∫Ã#·÷∫ ˝Òej·÷´ ˆˆ$qïbÕ\Tˆˆ
Ç~ kÕ«$Tyê] y˚T\Tø=\T|ü⁄ ø°sqÔ¡ . nqïeTj·T´ ‘·q eT<ÛTä s¡>±q+‘√
kÕ«$TøÏ düTÁ|üuÛ≤‘êq y˚T\Tø=\T|ü⁄ $qï|ü+ #˚düTÔHêï&ÉT.
$+‘· $+‘·˝…’q $qï|üeTT\T $qe\dæq düeTj·TyÓTÆq~. kÕ«MT
y˚T\Tø=qTeTT. Ä~X‚wü ‘·\ŒeTTq≈£î ø£{Ïºq <√eT‘Ós¡ ô|’¬ø‘·Ôej·÷´. ˝Ò<ë
X‚wßü &ÉqT <√eT‘Ósq¡ T ô|ø¬’ ‘·eÔ j·÷´.
á <√eT\T, <√eT‘Ós\¡ T m+‘· |ü⁄sê‘·qyÓTqÆ y√ #·÷&É+&ç. Äø±˝≤ìπø
<√eT‘Ós¡\T yê&ÉTø£˝À ñqïeqïe÷≥.
:: 272 ::
1. ‘Ó\¢yês¡T#·Tqï~. C≤yÓTøÏÿq~. C≤eTT n+fÒ eT÷&ÉT>∑+≥\
düeTj·TeTTq≈£î ø=\‘·. ns¡úsêÁ‹ <ë{Ï eT÷&ÉT>∑+≥\T >∑&É∫q~
(‘Ó\y¢ ês¡T C≤eTTq eT÷&ÉT>∑+≥ ˝…q’ ~). n~>√ <˚e‘·\÷ eTTqT\÷
˙ <äs¡ÙHês¡úyÓTÆ e∫Ãj·TTHêïs¡T.
n\¢q\¢ q+‘· ì+‘· n~>√ yêπs: #·÷∫q+‘· y˚Ts¡ (n\¢q\¢) düs«¡ eT÷
(n+‘êì+‘ê) ì+&çjT· Tqïs¡Hê&É+. ˙ |ü<àä eTT\ e+{Ï ø£qT\T (kÕs¡d|ü ü⁄
ø£qTï\T) πs≈£î\T $∫Ãq≥T¢ yÓT\¢yÓT\¢>± ¬s|üŒ\T $∫Ã ˝Òeej·÷´.
ø£qT\T ‘êeTs¡\T, ¬s|üŒ\T ‘êeTs¡πs≈£î\T. #·ø£ÿì b˛*ø£ ‘Ó#êÃ&ÉT.
2. ìqT >∑÷]Ã j·Tø£å øÏqïs¡ >∑sT¡ &É (Ç$ <˚e‘·\˝À ‘Ó>\∑ T. Ms¡T »+Á‘·>±Á‘·
$<ë´ ì|ü⁄DT\T) ø±+‘êeTDT\T (ø±$TqT\T) ˙MT~ $s¡Vü≤^‘ê\T
$+‘·$+‘· sê>±˝≤|üq\‘√ ($+‘ê˝≤bÕ\) s¡øs£ ø¡ e£ TT\T>± (|ü]|ü]
$<ÛäeTT\) >±q+#˚düTÔHêïs¡T. ˙ ø£qTï\T ‘Ós¡∫ ∫‘·Ô–+#·T kÕ«MT.
dæ]yÓTT>∑eTT ‘Ó]∫: Çø£ÿ&É dæ] ÁX‚wyü̃ ê#·ø+£ . yÓTT>∑eTT ‘Ós#¡ T· ≥ $+‘·
Á|üjÓ÷>∑+. á dü+<äs¡“¤+˝À ø£qT\T ‘Ós¡∫ nH˚ ns¡ú+. á Á|üjÓ÷>∑+
H˚ì~es¡ø¬ |ü⁄Œ&ÉT $q˝Ò<Tä .
3. ã\e+‘·T˝…’q X‚wüß&É÷ yÓTT<ä˝…’q yês¡÷, ‘·T+ãTs¡T&ÉT, Hês¡<äT&É÷
yÓTT<ä˝q’… yês¡÷, ÁãVü≤à (|ü+ø£» uÛeÑ ⁄&ÉT) yÓTT<ä˝q’… yês¡÷ ˙ bÕ<äeTT\
#Ó+‘· #˚] ˙≈£î $<Ûj˚ T· T˝…’ j·TTHêïs¡T (n+¬ø\ qTHêïs¡T). n\y˚T\TeT+>∑
Çø£ÿ&˚ j·TTqï~. ¬s|üŒ\T ‘Ó]∫ ÄyÓTqT #·÷∫ y˚T\Tø√ej·÷´.
Bì˝À ˇø£ >∑&ÉTdüT b˛ø£&É ñqï~. eTq$ #˚kÕÔqT.
yÓTT<ä{Ï #·s¡DeTTq <˚e‘·\T eTTqT\÷ e∫Ã y˚∫Hês¡ìHê&ÉT. kÕ«$T
ø£qT\T ‘Ós¡Te˝Ò<äT.
¬s+&Ée#·s¡DeTTq <˚e‘êÁd”Ô\T bÕ&ÉT‘·THêïs¡˙ n+<äTHê ˙MT<ä
:: 273 ::
$s¡Vü≤^‹ø£\T bÕ&ÉT‘·THêïs¡˙ nHêï kÕ«$T ø£qTï\T ‘Ós¡e˝Ò<äT.
eT÷&Ée #·s¡DeTTq X‚wüß&ÉT,Hês¡<ä ‘·T+ãTs¡T\T,Ä ô|’q ø=&ÉT¬ø’q
ÁãVü≤à |üø£ÿH˚ ñHêïs¡Hêï ˝≤uÛÑ+ ˝Òø£b˛sTT+~.
Çø£ ˝≤uÛÑ+ ˝Ò<äì ÁãVü‰àÁdüÔ+ y˚XÊ&ÉT. |üø£ÿH˚ ªªn\y˚T\TeT+>∑μμ ñ+~
¬s|üŒ\T $∫Ã #·÷∫ ˝Òej·÷´ nHêï&ÉT. n+‘˚. kÕ«$T ˝Ò∫Hê&ÉT.
<ëìøÏ ‘êsêÿD eT]jÓTTø£ |ü<ä+ nø£ÿs¡˝Ò≈£î+&Ü y˚T\Tø=\T|ü⁄ ø°s¡Ôq
|üPs¡sÔ TT+~.
:: 274 ::
105. $X¯« Á|üø±X¯óq≈£î yÓ*j˚T&É ˝ÀH˚&É

$X¯« Á|üø±X¯óq≈£î yÓ*j˚T&É ˝ÀH˚&É
XÊX¯«‘·Tq ≈£LVæ≤+|ü »qà$Tø£ H˚&É
düs«¡ |ü]|üPs¡Tqí ≈£î dü+#ês¡$Tø£H&˚ É
ìsê«D eT÷]ÔøÏì ì\j·T$Tø£ H˚&É
ñØ«<Ûsä T¡ q≈£îqT ø±\÷<ä H=ø£ #√fÒ&É
bÕs¡«r düT‘Ô T· ´q≈£î uÛ≤e$Tø£ H˚&É ˆˆ$X¯«Á|üø±X¯óq≈£îˆˆ
HêHê Á|üu≤Û e⁄q≈£î q&ÉTy˚T\ yÓTT<ä˝&Ò É
Äqq düV≤ü ÁdüTq≈£î qe«*eH˚&É
eTÚì Vü≤<äjT· düTqú ≈£î e÷fÒ&É |ü\Tπø&É
C≤„q |ü]|üPs¡Tqí ≈£î >±q $qH˚&É ˆˆ$X¯«Á|üø±X¯óq≈£îˆˆ
|üse¡ TjÓ÷^+Á<äTq≈£î |üsT¡ ˝Ò&É ‘êH˚&É
<äT]‘· <ä÷s¡Tq≈£î dü+düT‹Ô ì+<ä˝&Ò É
‹s¡Ty˚+ø£fXÒ ó¯ q≈£î ~e´ $Á>∑V≤ü y˚T&É
Vü≤]øÏ Hêsêj·TDTq øö>±eTT˝Ò&É ˆˆ$X¯«Á|üø±X¯óq≈£îˆˆ
kÕ«$T $X¯«eTTqT Á|üø±•+|ü CÒj·TTyê&ÉT. ˝ÀyÓ\T>∑÷ ‘êH˚. ãj·T{Ï
yÓ\T>∑÷ ‘êH˚. Çø£ Ä |üs¡e÷‘·à≈£î yÓ\T|ü\ ãj·T≥ nqT ‘˚&Ü @eTT+~.
|üs¡e÷‘·à XÊX¯«‘·T&ÉT. Äj·Tq≈£î »qà |ü⁄qs¡®qà\ »+C≤≥eTT ˝Ò<äT.
1. |üse¡ ÷‘·à düs«¡ dü+|üPs¡T&í TÉ . n+‘·{≤ ì+&çq yê&ÉT. ‘·q≈£î y˚πs dü+#·]#·T
‘êe⁄˝Ò$T{Ï?
düs¡«ã+<ÛäqeTT\≈£î nr‘·T&ÉT (ìsê«D s¡÷|ü⁄&ÉT) Ä‘·ìøÏ ñ+&ÉT≥≈£î
ˇø£ HÓ\yÓ+<äT≈£î?
:: 275 ::
uÛÑ÷$Tì <Ûä]+∫qyêìøÏ ø±\÷qT≥ø=ø£ #√fÒ$T{Ï?
»>∑Hêà‘· bÕs¡«r<˚$ qT‹+∫qyê&çøÏ ˇø£uÛ≤eeTì m˝≤ #Ó|üŒ&É+
(uÛ≤yêr‘·T&Éq&É+)
2. düs¡«X¯øÏÔeT+‘·TìøÏ (HêHê Á|üuÛ≤e⁄&ÉT) q&ç$T, yÓTT<ä\T @$T{Ï?
y˚sTT eTTKeTT\Tqï yêìøÏ Äe\ áe\ jÓTø£ÿ&ÉT+≥T+~?
eTTqT\ (eTÚqÁe‘·eTT <ë*Ãq yês¡T) Vü≤<äj·TeTT\˝À ñqïyê&çøÏ
e÷≥˝≤&ÉT \+|ü≥eTT˝Ò$T{ÏøÏ?
|ü]|üPs¡í C≤„ìøÏ Çø£ $qe\dæqB #·÷&Ée\dæqB @eTT+≥T+~?
3. |üs¡eT jÓ÷^+Á<äT&Ó’q yêìøÏ dü«|üs¡ uÒ<ÛäeTT\T ñ+&Ée⁄ ø£<ë.
bÕ|üs¡Væ≤‘·T&Ó’q yê&ÉT düTÔ‹ ì+<ä\≈£î nr‘·T&ÉT ø£<ë.
Ä Áoy˚+ø£fXÒ «¯ s¡T&ÉT Ä ~e´$Á>∑V≤ü eTT˝ÀH˚ ñHêï&Éq˝ÒeTT ø£<ë (Vü≤]
düs«¡ yê´|ü≈î£ &Éq&É+)
Ä Vü≤]Hêsêj·TDTq≈£î <ä«+<ä«eTT\T ñ+&Ée⁄. (n>∑T≥, ø±≈£î+&ÉT≥
R W>±eTT\T)
Ç+‘·≈L£ ‘˚*q<˚$T.
Äqq düV≤ü ÁdüT&Óq’ Hêsêj·TDT&ÉT (düV≤ü Ádü Áosê¸' |ü⁄s¡TcÕ') dü+|üPs¡T&í TÉ .
Äj·Tq≈£î eTq≈£îqï |ü]$T‘·T\T ˝Òe⁄. n{Ïº |üse¡ ÷‘·à Áoy˚+ø£{≤Á~ô|’
yÓ\dæjT· THêï&ÉT.
á ø°s¡Ôq˝À $wüßí‘·‘·Ô«eTT düT\uÛÑeTT>± Á>∑Væ≤+#·T≥≈£î M\T>±
Á|ü‹bÕ~+∫Hê&ÉT nqïe÷#ês¡T´&ÉT.
:: 276 ::
106. M&ÉT ø£<˚ X‚wüß&ÉT Áoy˚+ø£{≤Á~ X‚wüß&ÉT

M&ÉT ø£<˚ X‚wüß&ÉT Áoy˚+ø£{≤Á~ X‚wüß&ÉT
y˚&TÉ ø£ >∑sT¡ &Éì‘√ ô|qTï<Óq›’ X‚wßü &ÉT
y˚sTT |ü&ç¬>\ ‘√&É yÓ\dæq X‚wüß&ÉT
#êj·T y˚Tì ‘·fi¯ó≈£î eÁC≤\ X‚wüß&ÉT
e÷j·Tì •s¡dTü \ô|’ e÷DÏø±\ X‚wßü &ÉT
j˚TjÓT&É Vü≤]øÏ ˙&Ó’ j˚Tπ>{Ï X‚wüß&ÉT ˆˆM&ÉTˆˆ
|ü≥|º ⁄ü yêVü≤qyÓTqÆ ã+>±s¡T X‚wßü &ÉT
#·T≥Tº #·T≥Tºø=ìq $T+#·T\ X‚wüß&ÉT
q≥Tºø=qï s¬ +&ÉTy˚\ Hê\Tø£\ X‚wßü &ÉT
HÓ≥ºq Vü≤] bı>∑&É H˚s¡T|ü] X‚wüß&ÉT ˆˆM&ÉTˆˆ
ø£~dæ |üqT\¬ø\¢ >±#·T≈£îqï X‚wßü &ÉT
yÓTT<ä\ <˚e‘·˝˝… ≤¢ yÓTTπøÿ X‚wßü &ÉT
n<Ó Áoy˚+ø£≥|ü‹ ø£\y˚T\TeT+>∑≈L£ q÷
e<äsø¡ £ j˚Tbı<ä÷› bÕqTô|q’ X‚wßü &ÉT ˆˆM&ÉTˆˆ
nqïeTj·T´ kÕ«$Tyê]˙ neTàyê]˙ e÷Á‘·y˚T ø±≈£î+&Ü yê]
yêVü≤Hê\MT<ä ≈£L&Ü ø°s¡Ôq\T #˚XÊ&ÉT.
á ø°s¡Ôq˝À kÕ«$Tyê] yêVü≤qyÓTÆq X‚wüyêVü≤qeTTqT e]ídüTÔHêï&ÉT.
á X‚wüyêVü≤q+ MT<ä kÕ«$Tyês¡T e÷&ÉM<∏äT\˝À $Vü≤]kÕÔs¡T.
kÕ<Ûës¡D+>± kÕ«$T >∑s¡T&ÉyêVü≤qT&ÉT nì n+<äs¡÷ nqT≈£î+{≤s¡T.
n+<äTπø yÓTT<äfÒ #ÓãT‘·THêï&ÉT. á y˚+ø£{≤Á~ X‚wüß&ÉT e÷eT÷\T yê&ÉT
ø±&ÉT. Ä >∑s¡T&çì‘√ ã\eTT˝À ô|<ä› ñJ® jÓÆTqyê&ÉT (ô|qTï~› R ô|qT ñ~›.
ñ~› n+fÒ ñJ®, kÕ{Ï, b˛*ø£ nì ns¡ú+)
:: 277 ::
1. á X‚wüß&ÉT y˚sTT |ü&É>∑\T (|ü&ç¬>\T) ø£*–qyê&ÉT. y˚Tì#êj·T
eÁ»eTT\e˝… ‘·fió¯ ≈£î©qT‘·T+~.
Ç‘·ì e÷j·Tì •s¡düT\ô|’ e÷DÏø£éTT\T ñ+≥$.
e÷j·Tì •s¡düT\T: Ç~ ∫Á‘·yÓTÆq |ü\T≈£îã&ç. E≥Tº ô|]– ≈£åîs¡ø£s¡à
#˚sTT+#·Tø=q e\dæ eùdÔ ‘·\e÷dæq~ nì yê&Éø£+. uÛ≤s¡´ >±ì,
uÛÑs¡Ô>±ì >∑‹ùdÔ yê]ì ‘·\e÷dæq yês¡q&É+ ≈£L&Ü ñqï<˚. Çø£ÿ&É
<ëìøÏ e´‹πsø£+>± e÷j·Tì •s¡düT\T n+≥THêï&ÉT X‚wüßì. Ä
¬s+&Éedüú\÷ ˝Òìyê&ÉT nq&É+ø±<äT düTe÷. Ä~X‚wüßì s¡+>∑T ‘Ó\¢ì
‘·fi‘¯ fi· \¯ ‘Ó\T|ü⁄. n~ e÷j·Tìs¡+>∑T (e÷|ü⁄ ˝Òì~). e÷j·Tì ‘Ó\ì¢
s¡+>∑T >∑*–q ‘·\\T ø£\yê&Éì #·eT‘êÿs¡+.
áj·Tq mø£ÿ&ç¬ø’Hê düπs (j˚TjÓT&É) Vü≤]øÏ ˙&ÉjÓÆT yÓ&É‘ê&ÉT. ˙&É >±
j·TT+&ÉT n+fÒ yÓqï+{Ï ñ+&ÉT≥ nì ns¡+ú . Ç~ X‚wßü ì $wüjT· +˝À
e÷Á‘·+ kÕs¡úø£+. ‘·q |ü&É>∑\‘√ m\¢|ü⁄Œ&É÷ kÕ«$TøÏ ˙&É ø£*ŒkÕÔ&É T.
Ç˝≤ ‘Ó\T>∑T |ü\T≈£îã&ÉT\qT kÕs¡úø£+>±H√ e´‹πsø£+>±H√ yê&É&É+
ˇø£ ø£$‘·« ø£fi¯.
2. á X‚wßü &ÉT |ü≥|º ⁄ü yêVü≤qeTT. |ü≥|º ⁄ü yêVü≤q+ ø£qTø£ ø=ìï n\+ø£sD¡ \
e+{Ï ø=ìï dü<äTbÕj·÷\÷ (eTq n~Ûø±s¡T\≈£î mÁs¡ãT>∑Z, ôd’s¡qT
e˝…) , kÕπ> e÷s¡+Z ˝À ø=ìï sêsTTr\T ñ+{≤sTT. Äj·Tq≈£î ã+>±s¡T
‘=&ÉT>∑T ñ+≥T+~ (ã+>±s¡T X‚wüß&ÉT). #·T≥º\T #·T≥Tºø=ì ≈£Ls¡TÃH˚
yÓdüT\Tu≤≥T ø£\yê&ÉT ( #·T≥º #·T≥Tºø=ìq $T+#·T\ X‚wüß&ÉT - Ç~
bÕ]ÿ+>¥ Á|æ$˝ÒCŸ). $T+#·T\ X‚wüß&ÉT nq&É+˝À ˇø£ n+<ä+ ñ+~.
$T+#·T nq>± yÓTs¡T|ü⁄. ‘·fi¯‘·fi¯ ˝≤&ÉT‘·÷ ñ+{≤&ÉT. $T+#·T nqï~
|ü]e÷D yê#·ø£+. #ê˝≤ ô|<ä› Äø±s¡+ nì #Ó|üŒ&É+. eTq sê»ø°j·T
Hêj· T ≈£ î \π ø ô|<ä › yÓ T ]dæ b ˛j˚ T ø±s¡ T ¢ + &É > ± nœ˝≤+&É ø √{Ï
:: 278 ::
ÁãVü‰à+&ÉHêj·T≈£îì yêVü≤q+ ã+>±s¡T ‘=&ÉT>∑T\ $T\$T\\‘√
n‹ô|<ä>› ± ñ+&ç ˇø£#√≥ ñ+&Ü\+fÒ #·T≥º #·T≥Tº≈î£ +fÒ ø±ì |ü≥qº +‘·
ô|<ä›~>± ñ+&É&É+˝À $+‘· @eTT+~?
á X‚wßü ìøÏ s¬ +&ÉTy˚\ Hê\Tø£\Tqï$ (q≥Tºø=qT R HÓ\ø=qT). m|ü⁄Œ&É÷
Vü≤]ì düTÔ‹dü÷Ô ñ+{≤&ÉT. ¬s+&ÉTHê\ÿ\ <Û√s¡DÏ ø±<äì #Ó|üŒ&ÜìøÏ
¬s+&ÉTy˚\ Hê\Tø£\Tqï$ nHêï&ÉT.
3. kÕ«$TøÏ <ä>sZ∑ >¡ ± (ø£~dæ) @ |üì #ÓãT‘ês√ nì (|üqT\¬ø\¢) ø±#·T≈£îì
≈£Ls¡TÃ+{≤&É≥ X‚wüß&ÉT. yÓTT<ä≥ kÕ«$T e<ä›≈£î b˛j˚T <˚e‘·\+‘ê
áj·Tq≈£î yÓTT≈£îÿ‘ês¡≥. Ç+ø=ø£ eTTKýÓTqÆ |üì ≈£L&Ü sT÷ X‚wßü &ÉT
#˚kÕÔ&ÉT. m\¢|ü⁄&É÷ (@bı<ä÷›) øÏeTàq≈£î+&Ü (e<äs¡ø£) kÕ«$Tø°
n˝Òà\à+>∑≈L£ bÕqT|ü⁄>± neT]j·TT+{≤&ÉT. ªe<ä\ø£μ nì eT]jÓTTø£
bÕsƒ¡+. e~*ô|≥º≈£î+&Ü nì #Ó|ü⁄Œø√yê*.
:: 279 ::
107. yÓ>∑Z\$T+‘ê e<Ûë e<Ûë
yÓ>\Z∑ $T+‘ê e<Ûë e<Ûë
‘·–Z |üsT¡ \‘√ <Óq’ éTT˝Ò˝≤
ô|+#·>∑ ô|+#·>∑ ô|]^HêX¯\T
‘·T+#·>∑ ‘·T+#·>∑ ‘=\>∑Tq$
ø£+#·eTT ≈£L&ÉTqT ø£{Ïºq ø√ø£j·TT
e+#·q y˚TìøÏ e\dæq~+‘˚ ˆˆyÓ>\Z∑ $T+‘êˆˆ
‘·&eÉ >∑ ‘·&eÉ >∑ ‘·–© ã+<Ûeä TT
$&ÉTe>∑ $&ÉTe>∑ M&ÉTq$
>∑T&çX¯ ˝Àq H=ø£ ≈£îøÏÿeT+#·eTTq
H=&É\T dü>e∑ TTq≈£î e⁄+&Ó&~ç +‘˚ ˆˆyÓ>\Z∑ $T+‘êˆˆ
eTs¡e>∑ eTs¡e>∑ e÷≥˝Ò sTT+‘ê
eTTs¡V≤ü s¡T <ä*∫‘˚ yÓ÷ø£eå TT
ìs¡‹ Áoy˚+ø£≥ ì\j·TT&˚ ø±j·T|ü⁄
>∑]eT\ ì*∫q ø±D≤∫+‘˚ ˆˆyÓ>\Z∑ $T+‘êˆˆ
yÓ>∑Z\eTT R n~Ûø£eTT.
e÷qe⁄&ÉT ‘·q≈£î ø±e\dæq <ëìø£+fÒ m≈£îÿe edüTÔ, <Ûäq dü+#·j·T+
#˚dæ ì\e CÒdTü ≈£î+{≤&ÉT. uÛ≤$ ‘·sê\≈£î ≈£L&Ü nedüsêìøÏ $T+∫ <ë#·&+É
≈£L&É e÷qe HÓ’»+. á nedüsêìøÏ $T+∫q<˚ ªªyÓ>∑Z\eTTμμ. Ç~ e<Ûë
e<Ûë nì nqïeTj·T´ ˇø£{ÏøÏ ¬s+&ÉT e÷s¡T¢ H=øÏÿ #ÓãT‘·THêï&ÉT.
Ç˝≤ dü+bÕ~+#ê\+fÒ $\Te\T e<äT\Tø√yê*. ø±ì yê] eTT+<äT
‘·\e+#ê*. n˝≤ |üs¡T\ e<ä› <Ó’qéTT‘√ ì\e&É+ m+<äT≈£î?
:: 280 ::
1. á ÄX¯\T rπs$ ø±e⁄. yê{Ïì rs¡TÃ≈£îH˚+<äT≈£î Á|üjT· ‹ïùdÔ ô|s¡T>∑T‘·÷H˚
ñ+{≤sTT. ø±ã{Ïº yê{Ïì ô|+#·≈î£ +&Ü ‘·T+#˚ Á|üjT· ‘·ïeTT #Ój÷· ´*.n˝≤
Á|üjT· ‹ï+∫ yê{Ïì ìs√~Û+#ê*.
ìC≤ìøÏ e÷qe⁄&çøÏ @$T ø±yê*? ø£+#·+˝À ≈£L&ÉT, ø£≥Tºø√e&ÜìøÏ
ø√ø£ (>∑T&É¶), y˚TqT yê\Ã&ÜìøÏ dü<äTbÕj·T+ Çy˚ ø±e\dæq$. Çø£ÿ&É
e+#·q ÄqT |ü<äeTT yÓ÷dü+ nH˚ ns¡ú+˝À ø±ø£ e+#·T≥ nH˚
ns¡ú+˝À yê&çHê&ÉT.
2. á u≤+<Ûyä ê´\÷ n+‘˚ ô|+#·T≈£î+fÒ ô|s¡T>∑T‘·÷H˚ ñ+{≤sTT (‘·&eÉ >∑
‘·&Ée>∑ ‘·–© ã+<ÛäeTT). yê{Ïì ≈£L&Ü Á|üj·T‘·ï |üPs¡«ø£+>±
e~*+#·Tø√yê* ($&ÉTe>∑ $&ÉTe>∑ M&ÉTq$) ej·TdüT ñ&ç–b˛sTTq
∫e] <äX˝¯ À }Væ≤+#·Tø√- ˇø£ >∑T&çX˝¯ À ≈£îøÏÿeT+#·+˝À |ü&TÉ ≈£î+fÒ
áX¯Øs¡+ <ëì˝À dü>±ìπø edüTÔ+~. Ç+‘·e÷Á‘·+ X¯Øsêìï
b˛wæ+#·&ÜìøÏ Çìï \+|ü{≤˝≤? Ç+‘· j·÷yê?
3. á <Ûqä + <ädÿü + $&ç∫ô|{Ïº #·÷&ÉT. n$ ˇ{Ïº e÷≥\e+{Ïe˙ yê{ÏøÏ
$\Te˝Ò<˙ä ˙πø ns¡+ú ne⁄‘·T+~ (eTs¡e>∑ eTs¡e>∑ e÷≥˝Ò sTT+‘ê).
ø£qTø£ yê{Ïì $&ç∫ô|{Ïº Ä eTTsê]ì y˚&ÉTø√. á »qq eTs¡D
e\j·T+ qT+&ç eTTøÏÔ bı+<äT (eTTs¡Vü≤s¡T <ä*∫‘˚ yÓ÷ø£åeTT)
#·÷&ÉT - eTqeT+<äse¡ TT #˚se¡ *dæq yêdükÕúqyÓTÆ (ø±D≤∫ R ì\j·TeTT)
eTqqT s¡øÏå+|üe˝…qqT ÄdüøÏÔ‘√ (ìs¡‹Hé) ì\TyÓ‘·TÔ $Á>∑Vü≤eTT>±
(ø±j·T|ü⁄ >∑]eTHé) Ä y˚ø£{≤Á~ ô|’ kÕ«$T ì*∫j·TTHêï&ÉT.
:: 281 ::
108. yÓ{Ïº e\|ü⁄ #·\¢≈£L $wüßíeT÷]‹ Hê‘√
yÓ{ºÏ e\|ü⁄ #·\≈¢ L£ $wüßeí T÷]‹ Hê‘√
yÓ≥º Bs¡ e÷{≤&ÉT $wüßeí T÷]‹
$qj·TeTT ùdùde⁄ $wüßeí T÷]‹
yÓqø£{Ï yê&ÓyøÓ ± $wüßeí T÷]‹
$qej·÷é÷e÷≥ $wüßeí T÷]‹ eTeTTà
yÓqT>=ì |ü≥≈º î£ MT $wüßeí T÷]‹ ˆˆyÓ{ºÏ e\|ü⁄ˆˆ
yÓs|¡ ⁄ü >∑\yê&Ée⁄ $wüßeí T÷]‹ H˚&TÉ
yÓs>¬¡ ‹’ ìqTïp∫ $wüßeí T÷]‹
$]yêjÓT ˙e÷≥\T $wüßeí T÷]‹ Hê≈£î
$s¡T*#˚Ã e|üŒ{ÏøÏ $wüßeí T÷]‹ ˆˆyÓ{ºÏ e\|ü⁄ˆˆ
yÓ\ôd ˙#˚‘˝· \… ¢ $wüßeí T÷]‹ e÷
yÓ\T|ü\ ˝Àq ˙yÓ $wüßeí T÷]‹
yÓ\˝Òì Áoy˚+ø£≥ $wüßeí T÷]‹ ≈£L&ç
$\dæ*‹¢ $ Hê‘√ $wüßeí T÷]‹ ˆˆyÓ{ºÏ e\|ü⁄ˆˆ
á y˚+ø£{≤Á~ ø£wüßí&ÉT eì‘êe÷qdü #√s¡T&ÉT. y˚qy˚\ >√|æø£\‘√
Á|üDj·T+ kÕ–+∫q ~≥º. eTs¡T\T >=ìq eì‘·qT $&ç∫ |üs¡ø±+‘·\ yÓqTø£
‹]– eTs¡\ $#˚Ãdæq kÕ«$Tì Ä >√|æø£ ì\BdüTÔqïB ø°s¡Ôq˝À. ø=+#Ó+
ø√|ü+, ø=+#Ó+ ìwüOs˜ +¡ , eTqdüT ì\T|ü⁄ø√˝Òì yÓ÷Vü≤+ n˙ï ‘=DÏødÏ ü˝≤&É‘êsTT
á ø°s¡Ôq˝À. |ü<ä+&ç #·÷<ë›+.
Ç+ø=ø£ $wüjT· +. á ø°sqÔ¡ ≈£î ø√˝≤≥+ bÕ≥>± ÁyêdæHê&ÉT nqïeTj·T´.
|ü\¢$˝À ~«‘·« ≥ø±s¡ ÁbÕdü ø√˝≤≥+ ø√\\ ‘êøÏ&ç ˝≤>± <Ûä«ìdüTÔ+~.
:: 282 ::
Á|ü‹ bÕ<ä+ ∫es¡ $wüßeí T÷]‹ nì eTTø±ÔsTT+|ü⁄. kÕ«$Tì ù|s¡Tô|{Ïº
|æ\e&É+ >√|æø£ $eTTK‘· ‘Ó*j·TCÒdüTÔ+~.
yÓ{ºÏ e\|ü⁄ - ÄVü‰ m+‘· #·øÿ£ ì |ü<+ä . yÓ{ºÏ n+fÒ Á|üj÷Ó »q+˝Òì~,
e<ÛëjÓÆTq~ nì ns¡ú+. yÓ{Ïº#êøÏØ n+{≤+. e<ÛëÁX¯eT nqïe÷≥. <ëìøÏ
|òü*‘·+ ñ+&É<äT. sêø£ sêø£ e∫Ã Ç#·Ãø£|ü⁄ e\|ü⁄ e÷≥\T #Ó|æŒ >√|æ ø£qT
ãT]&û ø={Ïº+#ê\qT≈£îHêï&ÉT kÕ«$T. ÄyÓT n+≥Tqï~.
ã÷≥ø£|ü⁄ e<Ûë e\|ü⁄ Hêe<ä› #·÷|üe<äT› (yÓ{Ïº e\|ü⁄ #·\¢≈£î). Hê≈£î
˙ô|’ #ê\ ø√|ü+>± ñqï~. á y˚&ç ‘·–Z+#˚˝≤ e÷{≤&ÉT (yÓ≥º R y˚&ç,
‘ê|üeTT). n+fÒ dü]>±Z e÷{≤&ÉeTì ôV≤#·Ã]ø£ nqïe÷≥.
1. ÄVü‰! $qj·÷\T #·÷|ædüTÔHêïe⁄. Ç~es¡≈£î Ç$ H˚qT #·÷∫qy˚ ø£<ë
(yÓqø£{Ï yê&Éy˚ ø± - Ç+‘·≈£î eTT+<äT ≈£L&Ü Ç˝≤H˚ #˚XÊe⁄ ø£<ë
nq&É+). e÷e÷≥ $qT. Äj·TqqT ˙e⁄ nì dü+uÀ~ÛdTü qÔ ï~. ‘·qqT
‘êqT y˚TeTT n+≥Tqï~. kÕ«‹X¯j·TeTqïe÷≥. yÓqTø£ qT+&ç
(yÓqT>=ì) |ü≥º&É+ e÷qTø√. yÓqø£ |ü≥Tº n+fÒ <=+>∑|ü≥Tº. eTT+<äT
qT+∫ kÕ~Û+#·˝Òìyê&ÉT #˚ùd ø£|ü{≤ìï yÓqø£|ü≥Tº n+{≤s¡T. ˙
ø£|ü≥+ #Ó\¢<äì ìwüÿs¡¸ nqïe÷≥.
2. yÓs|¡ ⁄ü / yÓs>¡ T∑ n+fÒ uÛj
Ñ T· eTT, ÄX¯Ãs¡éTT. @$T≥˝≤ ÄX¯Ãs¡´ b˛‘·THêïe⁄.
uÛj
Ñ T· + q{ÏdTü HÔ êïe⁄. (yÓs>¡ T∑ >∑\ yê&Ée⁄). ìqTï #·÷ùdÔ Hê≈£î uÛj Ñ T· +
y˚k˛Ô+~ mø£ÿ&É yÓT‘·Ôã&ç b˛‘êH√qì (yÓs¡>±jÓT ìqTï#·÷&É). #ê˝≤
ø£ãTs¡T¢ #Ó|üŒ>∑\e⁄ ($]yêjÓT ˙ e÷≥\T. $]$ R n~Ûø£eTT).
Ç|üŒ{Ï¬øìï |üP\T ô|{≤ºy√ ($s¡T*#˚Ãe⁄). |üP\T ô|≥ºe<ä›ì ô|{ÏºHê
#Ó\¢<äì u…~]+|ü⁄.
3. ˙e⁄ #˚dæq |üqT\˙ï yÓ\¢&Éj·÷´sTT (yÓ\ùd ˙ #˚‘·˝…\¢). m+<äTøÏ˝≤
#˚kÕÔe⁄? Çø£ _+ø£eTT Ä>∑&É+˝Ò<äT. qqTï >∑T]+∫ Ä˝À∫+#êyê?
:: 283 ::
Hê≈£î yÓ\T|ü˝≤ ˝À|ü˝≤ ˙y˚. ˙‘√H˚ Á|ü|+ü #·eTq&É+. Çø£ ÄyÓT eTqdüT
z|ü˝Òø£ ø£]–b˛sTT+~. kÕ«$T <ä] #˚]q~. ˙e⁄ Hê‘√ ≈£L&ç
$\dæ*¢‹$ nqï~ ∫e]øÏ.
Ç<√ ∫Á‘·+. ÄyÓT kÕ«$Tì ≈£L&ç Á|üø±•+∫q<ë? ÄyÓTqT ≈£L&ç
kÕ«$T Á|üø±•+#ÓHê?. Çø£ Ä Á|üX¯ï nÁ|üdüTÔ‘·+!
:: 284 ::
109. yÓqπø<√ eTT+<äπs<= yÓÁ] H˚q÷

yÓqπø<√ eTT+<äπs<= yÓÁ] H˚q÷, Hê
eTqdüT eTs¡T\T <˚s¡ eT+<˚<√ø√?!
#˚Ø MT<ä{Ï »qàeTT dæs¡T\≈£L H√yÓT>±˙
j˚Ts¡÷ô|’ |ü⁄f…<º Hä √ jÓTs¡T>∑Hq˚ ÷
ø√Ø ìÁ~+#· ãs¡#T· ø=q qT<√´–+‘·T>±ì
kÕ¬s ˝Ò‘·TH√ ˝ÒeH√ C≤&É ‘Ó*j·T H˚q÷ ˆˆyÓqøπ <√ eTT+<äsπ <=ˆˆ
‘Ó\y¢ ê]q|ü⁄Œ&Ó\¢ ‘Ó*dærqH˚ >±ì
ø£\¢ j˚T<= ì»y˚T<√ ø±q H˚qT
e\¢ p∫ ø±$TqT\ e\]+#˚ >±˙
yÓTT\¢yTÓ Æ Hêy˚TqT eTT~dæq <ÓsT¡ >∑ ˆˆyÓqøπ <√ eTT+<äsπ <=ˆˆ
bÕbÕ\÷ #˚dæ eTs¡∫ Áã‘·T≈£î#·THêï&É>±ì
yÓ|’ ⁄ü >∑ ∫Á‘·>T∑ |ü⁄&Ô TÉ Áyêj·TTf…sT¡ >∑
j˚T|ü⁄q Áoy˚+ø£fÒX¯ó &Óø£ÿ&√ yÓ<äπø >±˙
HêbÕ© <Óe’ eTì qqTï >±#·Tf…sT¡ >∑ ˆˆyÓqøπ <√ eTT+<äsπ <=ˆˆ
H˚qT eTT+<˚<√ yÓqøπ <√ ‘Ó*j·Tì yÓÁ]yê&çì. yÓ÷Vü≤eTTq ∫≈£îÿ≈£îqï
Hê eTqdüT≈£î eT+<˚$T{À? (eT+<äT G j˚T~ G ˇø√ R eT+<˚<=ø√)
MT<ä{Ï nqï |ü<ä+ uÛÑ÷‘·ø±˝≤ìï dü÷∫+#·&Üìø°, uÛÑ$wü´‘·TÔqT
dü÷∫+#·&Üìø° ≈£L&Üyê&É‘ês¡T. Çø£ÿ&É MT<ä{Ï nqï~ Ç+‘·≈î£ eTT+<äT »qàeTT
eT+∫ #˚düTø=qT≥ e\¢ (dæs¡T\≈£îHé G zyÓT) Hêø° e÷qe »qà ø£*–q~.
eTT+<˚$T »qà ø£\T>∑TH√ Hê≈£î ‘Ó\Tj·T<äT.
|ü&TÉ ø√e&ÜìøÏ yÓT‘·ìÔ |üsT¡ |ü⁄ |üsT¡ #·Tø=ì |ü&TÉ ø=qT≥≈£î Á|üjT· ‹ï‘·TH˚ø±ì
:: 285 ::
(ñ<√´>∑eTT R Á|üjT· ‘·ïeTT) ‹]– ñ<äjT· y˚T ˝Ò‘T· H√ ˝ÒeH√ Hê≈£î ‘Ó*j·T<äT.
‘Ó\¢yê] yÓ\T>∑T sê>±H˚ ‘Ó*$e∫Ã #·÷#·T≥j˚T ø±ì ø£\¢ j˚T<√
ì»y˚T<√ H˚qT ‘Ó*j·T˝ÒqT.
#·÷∫q ø±$TqT\qT e\#·TfÒ ø±ì (e\]+#·T ?) ô|]– (yÓTT\¢yÓTÆ)
H˚qT eTT<äTdü* HÓ’‹qì ms¡T>∑˝ÒqT.
bÕ|üeTT\T #˚dæ, n$ eT]∫ Áã‘·T≈£îfÒ ø±˙ ˇ&ÉT|ü⁄>±(yÓ’|ü⁄>∑)
∫Á‘·>T∑ |ü⁄&Ô TÉ ∫{≤º Áyêj·TT#·THêï&Éì ‘Ó*j·TH˚sq¡ T.
mø£ÿ&√ @<√ ‘·sT¡ D√bÕj·TeTì yÓ<≈ä î£ ˝≤fÒ >±˙ qqT s¡ø+åÏ #·T <˚e⁄&ÉT
Áoy˚+ø£fXÒ «¯ s¡T&Éì jÓTs¡T>∑qT.
Ç~ uÛÑT$ ô|’qTqï Á|ü‹ ªªJ$μμ jÓTTø£ÿ dæú‹. y˚+ø£fÒX¯óì X¯s¡D≤>∑‹
ùdj·TT≥j˚T X¯s¡DéTì á ø°s¡Ôq kÕsê+X¯eTT.
:: 286 ::
110. y˚&ÉT≈£î+<ëe÷ yÓ+ø£≥–] yÓ+ø£fÒX¯«s¡Tì

y˚&TÉ ≈£î+<ëe÷ yÓ+ø£≥–] yÓ+ø£fXÒ «¯ s¡Tì
ÄeT{Ï ÁyÓTT≈£îÿ\yê&˚ Ä~<˚e⁄&˚ yê&ÉT
‘√eTì |üfi≤´\yê&Ó <äT]‘·<÷ä s¡T&˚ ˆˆy˚&TÉ ˆˆ
e&ûø¶ ±düT\ yê&˚ eq»HêuÛTÑ &˚ |ü⁄≥Tº
>=Á&Ü+Á&É≈£î _&É¶*#˚Ã >√$+<äT&˚ ˆˆy˚&TÉ ˆˆ
m\$T ø√]q esê*#˚Ã <˚e⁄&˚ yê&ÉT
n\y˚T\à+>± Áo y˚+ø£{≤Á~ Hê<∏Tä &˚ ˆˆy˚&TÉ ˆˆ
uÛÑ≈£îÔ\T Áoyê] ø=+&É jÓTπøÿ≥|ü⁄&ÉT Vü≤]HêeTdüàs¡D #˚kÕÔs¡T. ÁX¯eT
‘Ó*j·T≈£î+&Ü bÕ&ÉT≈£îH˚ bÕ≥>± á ø°s¡Ôq #˚XÊ&ÉT nqïeTj·T´.
y˚+ø£≥–] y˚+ø£fXÒ «¯ s¡Tì y˚&TÉ ≈£î+<ëe÷?
1. Ä‘·&TÉ ÄeT{ÏyTÓ T≈£îÿ\ yê&ÉT. Bìì ø=+<äsT¡ Ä|ü<ä yÓTT≈£îÿ\yê&ÉT nì
ns¡ú+ #ÓbÕŒs¡T. ªÄeTμ nH˚~ eTq+ me¬s’Hê Á|ü•ï+∫q|ü⁄&ÉT ªªWqTμμ
nì #Óù|Œ düe÷<Ûëq+ - ˝Ò<ë - yês¡T #Ó|æŒq<ëìì $Hêïqq&ÜìøÏ
#˚ùd n+^ø±s¡ yê#·ø£+. ÄeT{Ï yÓTT≈£îÿ\ yê&ÉT n+fÒ eTqeTT #˚ùd
yÓTT≈£îÿ\qT $ìrπsÃ yê&Éì Hê }Vü≤. y˚sπ düeTT∫‘·yTÓ qÆ ns¡+ú ñ+fÒ
ô|<ä›\T dü÷∫+‘·Ts¡T >±ø£.
yê&˚ Ä~<˚e⁄&ÉT.
ªª‘√eTì |üfi≤´\yê&ÉTμμ : Bì yÓqTø£ ˇø£ ø£<ä∏ ñ+~. ≈£îeTà] ≈£îs¡Teq+_
kÕ«$TøÏ eT{Ïº eT÷≈£î&ÉT˝À ô|s¡T>∑T nqï+ ìy˚<qä + #˚ùdÔ kÕ«$T m+‘√
Çwü+º >± uÛTÑ õ+#˚yês¡≥. n+<äTøπ Ç|üŒ{Ïø° kÕ«$Tyê]øÏ mìï ìy˚<qä \T
#˚dæHê n$ ≈£î\X‚Ks¡|ü&ç (kÕ«$T yê] eTT+<äT ÄK] >∑&É|ü)
:: 287 ::
yÓ\T|ü*qT+&˚ #˚jT· ã&É‘êsTT. ˇø£ÿ ªz&ÉT HÓy’ <˚ ´ä +μ nH˚ eT{Ïeº T÷≈£î&ÉT˝À
bÕ\T, MT>∑&,É eTõ®>∑ ø£*|æq nqï|ü⁄ HÓy’ <˚ ´ä + e÷Á‘·+ ≈£î\X‚Ks¡|ü&ìç
<ë{Ï kÕ«$Tyê] eTT+<äT ñ+∫ ìy˚~kÕÔs¡T. eTs¡THê&ÉT eT∞fl ˇø£
ø=‘·Ô eT{Ïº eT÷≈£î&ÉT‘√ ìy˚<äq+ dæ<ä∆+ #˚kÕÔs¡T. n+<äTπø kÕ«$Tì
‘√eTì |üfi≤´\yê&ÉT nq&É+. ‘√$Tq |üfiËfl+˝À HÓ’y˚<ë´\T Äj·Tq
d”«ø£]+#·sT¡ .
Ä bÕbÕ\qT <ä÷s¡+#˚ùd yê&çì y˚&ÉTø=+<ëe÷?
2. yê&ÉT e&ç¶ø±düT\yê&ÉT : ô|[fløÏ #˚dæq n|ü⁄Œ ‘ê\÷≈£î e&û¶ø±düT\T
#Ó*¢+#·&Üìπø kÕ«$T yês¡T eTqqT+∫ eTT&ÉT|ü⁄\T d”«ø£]kÕÔs¡T. n{Ïº
e&û¶ø±düT\yê&Ó’q eq»HêuÛÑTì y˚&ÉTø=+<ëeTT.
Äj·Tq |ü⁄≥Tº >√Á&Ü+Á&É≈î£ _&É\¶ T Ç#˚Ãyê&ÉT. Äj·TqqT y˚&TÉ ø=+<ëe÷?
|ü⁄≥Tº>∑T&ç¶ e˝… |ü⁄≥Tº>=Á&Ü\T |ü<ä+ yê&çHê&ÉT.
3. ø√]q esê\qT dü+‘√wü+>± (m\$THé) Ç#˚Ã <˚e⁄&É‘·&ÉT. yê&˚
n\y˚T\TeT+>∑ ô|ì$T{Ï jÓÆTq y˚+ø£≥|ü‹.
y˚&ÉT≈£î+<ë+ s¡+&ç.....
:: 288 ::
111. yÓ’wüíe⁄\T>±ìyês¡˝…e«s¡T ˝Òs¡T

yÓw’ eíü ⁄\T>±ìyês¡˝e… «s¡T ˝ÒsT¡
$wüßÁí |üu≤Û eMT $X¯«eT+‘·jT· T >±q
n+‘·j·TT $wüßí eTj·T+ã≥ eT] <˚e-
‘ê+‘·se¡ TT\T ø£\eqH˚˝≤
ÁuÛ≤+‹ u§+~ sT÷ uÛ≤eeTT uÛ≤$+∫-
n+‘·H˚ |ü⁄DT´\e⁄≥ ‘·|Œü <äT>±q
jÓTe«] >=*∫qH˚$T ø=s¡‘· eT]
jÓTe«] <ä\∫q H˚$T
ne«*e«\ ÁoVü≤]s¡÷|ü⁄>±ìyê-
s¬ e«s¡T ˝Òsì¡ jÓTs¡Tø£<√∫q C≤\T
n‹#·+#·\+u…q’ Ä‘·TeT >∑*–+#·T-
ø£‘e· TTq ãVüQ∫‘·>Ô ‘∑ T· ˝…’
sTT‘·sT¡ \ >=*∫q jÓT&ÉjT· ø£ j·THê<∏-ä
|ü‹‹s¡Ty˚+ø£≥|ü‹ #˚ø=qT>±ø£
á $X¯«+ $wüßeí ⁄ düwæ.º Äj·Tq Hê_Û ø£eT\eTT qT+&ç Ä$s¡“$¤ +∫q~.
ø£qTø£ $X¯«eTT˝Àì yês¡+‘ê yÓ’wüíe⁄˝Ò. yÓ’wüíe⁄\T ø±ìyês¡T Ç#·≥ me«s¡÷
˝ÒsT¡ .
1. düs«¡ + $wüßeí Tj·T+ »>∑‘Y n+{≤+. eT] á »>∑‘T· Ô n+‘ê $wüßeí Tj·T+
◊‘˚ á <˚e‘ê+‘·s¡eTT\T (Ç+‘· eT+~ <˚e‘·\÷ yê] eT<Ûä´
e´‘ê´düeTT\÷) ñHêïj·Tq&É+ m˝≤≈£î<äTs¡T‘·T+~? á uÒ<Ûä+
uÛ≤$+#·&É+ ÁuÛ≤+‹. <ëì qT+&ç ‘˚s¡Tø√e&É+ |ü⁄DT´\T #˚ùd |üì.
:: 289 ::
2. n+<äs÷¡ $wüßdí «ü s¡÷bÕ˝Ò nì ‘˚*q~ ø£<ë. Çø£ me]ì ø=*∫‘˚H$˚ T?
me]ì ‘·\∫‘˚H$˚ T? @MT ø=s¡‘· ˝Ò<Tä . ø±˙ ˇø£ $wüjT· + C≤Á>∑‘>Ô· ±
>∑T]Ô+#ê*. dü<ë eTqdüT˝À mø£ÿ&Ü (ne«\ ìe«\) Vü≤]dü«s¡÷|ü⁄\T
ø±ìyê¬se«s¡÷ ˝Òs¡H˚ ms¡Tø£ ø£*–j·TT+&Ü*.
3. á ∫‘·Ô+ ãVüQ #·+#·\yÓTÆq~. düø£\eT÷ $wüßídü«s¡÷|üy˚T nH˚
ms¡Tø£qT+∫ e÷{Ïe÷{Ïø° |üøÿ£ ≈£î ˝≤¬>dü÷+Ô ≥T+~. nsTTHê $&ÉTe≈£î+&Ü
(jÓT&ÉjT· ø£) Ç‘·sT¡ \qT Ä <äwæ‘º √H˚ ø=\yê*. n|ü⁄Œ&ÉT Ä nHê<∏sä ¡ø≈å£ î£ &Óq’
Vü≤] ìqTï ‘·|üŒ≈£î+&Ü #˚ø=+{≤&ÉT (#˚ø=qT >±ø£)
:: 290 ::
112. X¯s¡DT X¯s¡DT düTπs+Á<ä düqTï‘· !

X¯s¡DT X¯s¡DT düTπs+Á<ä düqTï‘· ! X¯s¡DT Áodü‹ e\¢uÛ≤!
X¯s¡DT sêø£ådü >∑s¡«dü+Vü≤s¡! X¯s¡DT y˚+ø£≥Hêj·Tø±!
ø£eT\<Ûsä T¡ &ÉTqT ø£eT\$TÁ‘·T&ÉT ø£eT\X¯Á‘·T&ÉT |ü⁄Á‘·T&ÉT
Áø£eTeTT‘√ MT ø=\Te⁄ øÏ|ü⁄Œ&ÉT ø±∫Hê ¬s#·Ã]ø£j·÷ ˆˆX¯s¡DT X¯s¡DTˆˆ
nì$Tùw+Á<äT\T eTTqT\T ~ø£Œ‘·T \eTs¡ øÏHïÓ s¡ dæ<Tä \∆ T
|òTü q‘·‘√ s¡+uÛ≤~ ø±+‘·\T ø±∫Hê s¬ #·Ã]ø£j÷· ˆˆX¯sD¡ T X¯sD¡ Tˆˆ
mqï>∑\ Á|üVü‰¢<ä eTTKT´\T ìqTï ø=\Te>∑ e∫ÃØ
$qï|üeTT $qej·T´ ‹s¡T|ü‹ y˚+ø£{≤#·\Hêj·Tø± ˆˆX¯s¡DT X¯s¡DTˆˆ
sêC≤kÕú H ê\˝À yÓ ’ ‘ ê[≈£ î \÷, e+~e÷>∑ < Û ä T \÷ Ç‘ê´~
ñ<√´>∑T\T+&˚yês¡T.
ìÁ<ä˝ùÒ |yê]ì yÓ‘’ ê[≈£î\T/Á|üuÀ<Û≈ä î£ \T n+{≤s¡T.
ìÁ<ä ˝Òe>±H˚ n_Ûyê<ä+, e+<äq+ #˚ùdyêìì e+~ n+{≤s¡T.
e+X¯k˛ÔÁ‘·+ #˚ùdyê]ì e÷>∑<ÛäT\T n+{≤s¡T.
á ñ<√´>±\˙ï »$T*>± ìs¡«Væ≤düTÔHêï&û ø°s¡Ôq˝À nqïeTj·T´.
kÕ«$Tì k˛ÔÁ‘·+‘√ ìÁ<ä ˝Ò|ü&É+. me¬ses¡T <äs¡ÙHêìøÏ y˚∫j·TTHêïs√
ìy˚~+#·&eÉ T÷ »s¡T>∑T‘·Tqï~.
z düTsπ +Á<ä düqTï‘ê! z Áodü‹ e\¢u≤Û ! X¯sD¡ T. z sêø£då ü >∑s«¡ dü+Vü‰sê!
z y˚+ø£≥Hêj·Tø±! X¯s¡DT.
1. ø£ e T\<Û ä s ¡ T &É ÷ , ø£ e T\eTT\≈£ î $TÁ‘· T &É ÷ nsTTq dü ÷ s¡ T ´&É T
(@ø£|<ü àä <Ûsä T¡ &ÉT dü÷s¡T´&ÉT), ø£eT˝≤\≈£î X¯Á‘·TyÓq’ #·+Á<äT&É÷, MT |ü⁄Á‘·T&Óq’
:: 291 ::
ÁãVü≤à >±s¡÷ es¡Tdü˝À (Áø£eTeTT‘√) MT ø=\Te⁄˝À ø±#·T≈£îì j·TTHêïs¡T.
ôV≤#·Ã]ø£ kÕ«MT! (ôV≤#·Ã]ø£ R dü÷#·q, C≤Á>∑‘·Ô, kÕe<ÛëqeTT)
á Áø£eTeTTq≈£î ns¡yú T˚ $T?. yÓTT<ä≥ dü÷s¡T´&ÉT ñ<äsTT+#·&ÜìøÏ nqT»„
rdüTø√yê*. yÓqTyÓ+≥ #·+Á<äT&ÉT $~ÛqT+&ç X¯\e⁄ rdüTø√e&ÜìøÏ
nqT»„ dü+bÕ~+#ê*. Áø=‘·Ô ~edü+˝À düwæº Áø£eTeTT ÁãVü≤à ìy˚~+∫
nqT»„ y˚&Ü*. n|ü⁄Œ&ÉT ˝Àø±\˝À q÷‘·q düTÁ|üu≤Û ‘·+ yÓTT<ä˝Ö‘·T+~.
2. nì$Twüß\T n+fÒ <˚e‘·\T. yê]˝À ÁX‚wüß˜\T (Ç+Á<ä X¯ã›+ Çø£ÿ&É
ÁX‚wü˜yê#·ø£eTT) nì$Tùw+Á<äT\T. <˚e‘êÁX‚wüß˜\≈£L, eTTqT\≈£L ‘=*
<äs¡Ùq+. ‘·s¡Tyê‘· ~ø±Œ\≈£î\≈£î nqT»„.
‘·sT¡ yê‘· $T–*q <˚e‘·\T (neTs¡T\T), øÏHïÓ s¡T\T, dæ<Tä \∆ T yÓTT<ä˝q’…
yê]øÏ <äs¡Ùq+.
‘·sT¡ yê‘· s¡+uÛ≤<äT\≈£î Á|üyX˚ +¯ .
ÇB Áb˛{Àø±˝Ÿ.
3. ‘·sT¡ yê‘· $TeTTà\qT MT ‘·‘«Ô· eTTqT Á>∑V≤æ +∫ yÓ\&¢ +ç #·>\∑ (mqï>∑\)
Á|üVü‰¢<äT&ÉT yÓTT<ä\>∑T uÛÑ≈£îÔ\T y˚∫j·TTHêïs¡T. yê] yê] $qï|ü eTT\T
$qe\dæj·TTqï~. ôV≤#·Ã]ø£ kÕ«MT!
kÕ«$Tì ìÁ<äqT+&ç ˝Ò|&ü eÉ T÷, n~Ûø±]ø£ $<ÛTä \T ìs¡«]Ô+|üCj
Ò T· &ÉeT÷
≈£L&Ü ô|’q y˚düT≈£î+{≤&û uÛÑ≈£îÔ&Ó’q nqïeTj·T´.
#·ø£ÿì ø°s¡Ôq.
:: 292 ::
113. c˛&ÉX¯ ø£fi≤ì~ÛøÏ c˛&ÉXÀ|ü#ês¡eTT\T

c˛&ÉX¯ ø£fi≤ì~ÛøÏ c˛&ÉXÀ|ü#ês¡eTT\T
C≤&É‘√&É ì#·Ã*qT düeTs¡Œj·÷$T
n\s¡T $XÊ«‘·à≈£îq≈£î ÄyêVü≤q$T<˚ düs«¡
ì\j·TTq≈£î ÄdüqeTT HÓ$Tàì<˚
n\>∑+>±»q≈£îq≈£îns¡´È bÕ<ë´#·eTHê\T
»\~ÛXÊsTTøÏì eT»®q$T<˚ ˆˆc˛&ÉXˆ¯ ˆ
es¡|‘” ê+ãs¡Tq≈£î eÁkÕÔ\+ø±s¡$T<˚
dü] ÁoeT+‘·Tq≈£î uÛ÷Ñ wüDeTT*y˚
<Ûsä D¡ <° säÛ T¡ q≈£î >∑+<Û|ä ⁄ü wüŒ <Û÷ä |üeTT\T
‹s¡$T<˚ ø√{Ï dü÷s¡´‘˚Eq≈£î B|üeTT ˆˆc˛&ÉXˆ¯ ˆ
neT‘· eT<Ûqä Tq≈£î n~y√ HÓy’ <˚ ´ä eTT
>∑$T #·+Á<äHÁ˚ ‘·Tq≈£î ø£|⁄ü Œs¡$&ÓeTT
neT]q Áoy˚+ø£{≤Á~ MT~ <˚e⁄q≈£î
‘·$T‘√ Á|ü<øä DåÏ ≤\T <ä+&ÉeTT\T Ç$>√ ˆˆc˛&ÉXˆ¯ ˆ
|üse¡ ÷‘·à dü+|üPs¡T&í TÉ , düs«¡ yê´|ü≈î£ &ÉT, düs«¡ düeTs¡T&ú TÉ . Ä‘·&˚ eTq≈£î
Á|üø£‹˝Àì eqs¡T\T düeT≈£L]Ãqyê&ÉT. ìC≤ìøÏ Ä‘·&ç∫Ãq $uÛÑ÷‹ ‘·|üŒ
eTqe<ä›H˚eTTqï~. n‘·&ç∫Ãq<˚ Ä‘·ìøÏ uÛÑøÏÔ‘√ düeT]Œ+#·&É+ ‘·|üŒ |üP»˝À
#˚jT· >∑*–q<˚eTTqï~?
eTq |üP»˝À uÛ>Ñ e∑ +‘·TìøÏ c˛&ÉXÀ|ü#ês¡eTT\T (16 ñ|ü#ês¡eTT\T)
#˚ùd |ü<‹∆ä ñqï~. Ä |üP» eTq+<ä] ‘·s|¡ ⁄ü q kÕ«$TøÏ #˚dTü HÔ êï&ÉT nqïeTj·T´
á ø°s¡Ôq˝À.
:: 293 ::
|ü<Vä ‰ü s¡T ø£fi\¯ T ø£*–q dü+|üPs¡T&í q’Ó uÛ>Ñ e∑ +‘·TìøÏ (c˛&ÉX¯ ø£fi≤ì~Ûø)Ï
|ü<äVü‰s¡T ñ|ü#ês¡eTT\ |üP» ì‘·éTT >∑T¬sÔ]– (C≤&É‘√&É) düeT]Œ+#·T
#·T+{Ïì.
1. $X¯«eT+‘ê ì+&çjT· Tqï yêìì ($XÊ«‘·à≈£î&ÉT) ˇø£#√{ÏøÏ ªªÄyêVü≤qμμ
#˚jT· T#·THêïqT
2. nìï{≤ ì+&çq (düs¡«ì\j·TT&ÉT) yêìøÏ Áù|eT‘√ (HÓ$Tà R Áù|eT)
ªªÄdüqeTTμμ y˚jT· T#·THêïqT.
3,4,5 : |ü$Á‘·yÓTÆq >∑+>∑ - bÕ<äeTT\+<äT »ìà+∫q yêìøÏ ªªns¡ÈéTTμμ,
ªªbÕ<äéTTμμ, ªªÄ#·eTqeTTμμ düeT]Œ+#·T#·THêïqT.
6. düeTTÁ<äeTT q+<äT |üe«[+#·T yêìøÏ (»\~ÛXÊsTTøÏ) ªªeT»®qeTTμμ
nq>± kÕïqeTT #˚sTT+#·T#·THêïqT.
7. ÁX‚wy˜ü TÓ qÆ |üdTü |ü⁄ |ü#Ã· ì |ü≥TºeÁdüeÔ TT <Û]ä +#·T yêìøÏ (es¡ |”‘ê+ãs¡TìøÏ)
ø£≥Tºø=qT eÁdüÔeTT düeT]Œ+#·T#·THêïqT.
8. \ø°åàdüVæ≤‘·T&É>∑T yêìøÏ (ÁoeT+‘·Tq≈£î) ÄuÛÑs¡DeTT\T düeT]Œ+#·T
#·THêïqT.
9, 10, 11 : uÛ÷Ñ <˚$ì <Û]ä +∫q yêìøÏ (<Ûsä D¡ <° säÛ T¡ &ÉT) ªª>∑+<ÛäeTTμμ ªª|ü⁄wüŒeTTμμ
ªª<Û÷ä |üeTTμμ\T düeT]Œ+#·T#·T+{Ïì. Bìì $e]+‘·TqT. >∑+<Ûeä TT >∑+<Û|ä ⁄ü
#Ó≥q¢ T+&ç, |ü⁄wüŒeTT\T |üP\ yÓTTø£ÿ\qT+&ç, <Û÷ä |üeTT y˚jT· T≥≈£î yê&ÉT
Á<äeéTT\T - Çe˙ï uÛ÷Ñ $TqT+&ç ñ‘·Œ‹ÔjTÆÓ qy˚. Ä uÛ÷Ñ $TH˚ <Û]ä +∫q
yêìøÏ Ç$ Ç#·TÃ#·THêïqì uÛ≤eeTT.
12. ø√{Ï dü÷s¡T´\ ‘˚»eTT ø£\yêìøÏ ì\ø£&É (‹s¡eTT) >± B|üeTT
düeT]Œ+#·T#·THêïqT.
:: 294 ::
13. »\~Û eT~Û+∫ neT‘·eTTqT ñ‘êŒ<äqeTT #˚j·T>∑\yêìøÏ Ç~>√
ªªHÓy’ <˚ ´ä eTTμμ düeT]Œ+#·T#·THêïqT.
14. dü÷s¡T´&ÉT #·+Á<äT&ÉT ø£qT˝…’q yêìøÏ (>∑$T #·+Á<äH˚Á‘·T&ÉT, >∑$T R
düeT÷Vü≤eTT. á >∑$TX¯ã›eTT Ç#·≥ n+‘· bıdü>∑T≥ ˝Ò<äT. n+<äT#˚
s¡$#·+Á<ä H˚Á‘·Tq≈£î nì y˚s¡T bÕsƒ¡eTT‘√ ø=+<äs¡T bÕ&ÉT#·THêïs¡T.
ø±˙ n|ü⁄&ÉT ÁbÕdü uÛÑ+>∑eT>∑T#·Tqï~) ø£s¡÷Œs¡ ‘ê+ã÷\eTT
ì#·TÃ#·THêïqT. BìøÏ ≈£L&Ü $es¡D nedüse¡ TT. #·+Á<äø±+‹ (yÓHïÓ \)øÏ
zwüBÛeø£åeTT\T e~∆#Ó+<äTqT. ø£qTø£ #·+Á<äT&ÉT Wwü<ÛäeTT\≈£î
eT÷\eTT. ‘ê+ã÷\eTT q+<ä* ~qTdüT\T (Ä≈£î, eø£ÿ, düTqïeTT,
ø£s÷¡ Œs¡eTT yÓTT<ä\>∑T düT>∑+<Ûä Á<äeéTT\T) zwü<TäÛ ˝Ò. n+<äT#˚‘· y˚ìe\q
Wwü<ÛäeTT\T \_Û+#·T#·Tqïy√ Ä #·+Á<äH˚Á‘·TìøÏ ‘ê+ã÷\eTT
düeT]Œ+#·T#·THêïqì uÛ≤eeTT.
15, 16 : á y˚+ø£{≤Á~ ô|’ yÓ\dæq (neT]q) Áoy˚+ø£fÒX¯«s¡Tq≈£î Äù| ø£å‘√
(‘·$T R Äù|ø£å, ≈£î‘·÷Vü≤\eTT) ªªÁ|ü<äøÏåDμμ ªªqeTkÕÿs¡eTT\Tμμ
düeT]Œ+#·T#·THêïqT.
ÄKs¡T≈£î ‘˚*q<˚$T? eTqqT, Á|üø£‹ì, »>∑‘·TÔqT düõ+∫qyêìøÏ
eTqeTT ø£‘·E\„ yÓTÆ j·TT+&Ée˝…qT. n+‘˚ ø±ì yêìøÏ ø±qTø£ *#·TÃ≥≈£î
eTq e<ä› ªªHê~μμ j·TqTq<˚$Tj·TTq÷ ˝Ò<äT. yê&ç∫Ãqy˚ yêìøÏ
düeTs¡ŒD#˚j·TT≥ eTqeTT yêì |ü≥¢ $qj·TeTT, ø£‘·»„‘· #·÷|ü⁄≥
e÷Á‘·y˚T j·Tì Á>∑Væ≤+#·e˝…qT. á X¯s¡D≤>∑‹ |üP» yê´»eTTq á
ø°s¡Ôq˝À nqïeTj·T´ Á|ü‹bÕ~+∫Hê&ÉT.
:: 295 ::
114. dü+<Óø±&É |ü⁄{Ïºq{Ïº kÕj·T\ |ü+≥

dü+<Óø±&É |ü⁄{Ïqº {Ïº kÕj·T\ |ü+≥ jÓT+‘·
#·+<äe÷jÓT #·÷&Ése¡ Tà #·+<äe÷eT|ü+≥
eTTq|ü bÕ\yÓ*¢ yÓTT\∫ |ü+&çq |ü+≥
ìqTô|’ <˚e‘·\≈£î ì‘·´|ü+≥
>=qø=ì Vü≤] ø£qTï ø=q#·÷|ü⁄\ |ü+≥
$qTM~Û HÓ>∑&çq yÓHÓï\\ |ü+≥ ˆˆdü+<Óø±&Éˆˆ
e\sêE |ü+|ü⁄q e\|ü⁄ $‹Ôq |ü+≥
#·\TyÓ’ |ü⁄qïeTHê{Ï C≤»s¡ |ü+≥
ø£*$Tø±$Tì ‘√&ç ø±s¡T ø£$Tàq |ü+≥
eT\j·TT#·T ‘·eT˝Àì eTÁ]e÷ì |ü+≥ ˆˆdü+<Óø±&Éˆˆ
$s¡VQü \ >∑T+&Ó\≈£î yÓøÿ£ düyTÓ qÆ |ü+≥
|üs>¡ ∑ #·Tø£ÿ\sê• uÛ≤>∑éTT |ü+≥
ns¡T<Ó’ ‘·÷s¡T|ü⁄ø=+&É Äs¡>∑ |ü+&çq |ü+≥
Çs¡y’Ó Áoy˚+ø£fXÒ ó¯ sTT+{Ï˝Àì |ü+≥ ˆˆdü+<Óø±&Éˆˆ
á ø°s¡Ôq˝À nqïeTj·T´ #·+<äe÷eTqT e]ídüTÔHêï&ÉT. πøe\+ Á|üø£‹
es¡íq\T #˚ùd n\yê{°j·Tq≈£î ˝Ò<äT. ‘·q ø£$‘·«eT+‘ê y˚+ø£fÒX¯óìø° ,
n\y˚T\TeT+>∑ø° ≈£î<äTe ô|{Ïºq |òüTqT&ÉT nqïeTj·T´. eT] #·+<äe÷eTqT
e]í+#·&yÉ T˚ $T{Ï? #·+Á<äT&ÉT neTàyê]øÏ k˛<äsT¡ &ÉT. y˚Tqe÷eT es¡Tdü. ô|>’ ±
á #·+<äe÷eT y˚+ø£fÒX¯óìøÏ H˚Á‘·eTT. n+<äT#˚‘· e]ídüTÔHêï&ÉT.
#·+<äe÷eT˝À neT‘·+ |ü+&ÉT‘·T+~. n~ <˚e\≈£î ÄVü‰s¡+. Çø£
ø°s¡Ôq ˝ÀìøÏ....
:: 296 ::
á #·+<äe÷eT |ü+≥ kÕj·T+dü+<Ûë´ ø±\+˝À (dü+<Óø±&É) |ü⁄{Ïºq
nH˚ø£ #Ûêj·T\T - shades ˝Ò<ë - ø£fi¯\T - (kÕj·T\ R#êj·T\) ø£*–q
|ü+≥.
1. |üPs¡«+ (eTTqT|ü⁄) bÕ\düeTTÁ<äeTT˝À yÓTT*∫ |ü+&çq |ü+≥ Ç~
(#·+Á<äT&ÉT bÕ\ düeTTÁ<ä+˝À |ü⁄{≤º&TÉ ø°så k¡ Õ>∑s¡ eT<∏qä +˝À - <ëìì
Ç˝≤ #·eT‘êÿs¡+>± #Ó|üŒ&É+)
<˚e‘·\≈£î Ç~ ì+&Óq’ / düeT~∆jTÆÓ q (ìqTô|)’ ì‘·´|ü+≥. e÷eT÷\T
|ü+≥\T |ü+&É&ÜìøÏ ø=+‘·deü Tj·T+ |ü&TÉ ‘·T+~. ø±˙ á #·+<äe÷eT
|ü+≥ ì‘·´|ü+≥. ì‘·´|ü+≥ nq&É+˝À X‚¢wü. Á|ü‹s√p nì ˇø£
ns¡úeTT. ‘·|üŒ≈£î+&Ü |ü+&˚ |ü+≥ nì ˇø£ ns¡úeTT.
á |ü+≥ n‹X¯sTT+∫ (>=qø=ì) Vü≤] ø=q#·÷|ü⁄\˝À |ü+&ÉT‘·T+~.
#·ø£ÿì e÷≥. y˚+ø£fÒX¯óìøÏ dü÷s¡T´&=ø£ ø£qTï, #·+Á<äT&=ø£ ø£q÷ï.
n+<äT#˚‘· Äj·Tq ø=q#·÷|ü⁄˝À düeT~∆>± |ü+&˚B #·+<äe÷eT |ü+≥.
nq>± kÕ«$T ø=q#·÷|ü⁄\˝À neT‘·+ |ü+&ÉT‘·T+<äì #Ó|üŒø£
#Ó|Œü &ÉeTqïe÷≥.
Ç~ Äø±X¯eTTq ($qTM~Û) e]ú*¢q |ü+≥ (HÓ>∑&ÉT R e]∆\T¢).
2. eTqà<∏äT&ÉT (e\sêE) #·+<äe÷eTqT e\|ü⁄\ $‘·ÔqeTT\T (Á|ü»\
eTqdüT\˝À) »\¢eTì |ü+|æHê&É≥. n+<äT#˚ á |ü+≥ |ü+&çq yÓ+≥H˚
e\|ü⁄ $‘·ÔHê\T »*¢q~.
Ç~ |ü⁄qïeTHê&ÉT #·\Te<äqeTT yÓ<»ä \T¢ C≤»s¡|+ü ≥. C≤»s¡ X¯u≤›ìøÏ
ø=+#Ó+ HÓ>{∑ yÏ é ns¡+ú ñ+~. Ç~ $s¡VQü \qT u≤<Ûä ô|&ÉT‘·T+~ ø£<ë.
y˚~Û+#˚ \ø£åD≤ìï C≤»s¡ nì dü+πø‹+#ê&ÉT.
\ø°åà<˚$ (ø£*$T ø±$Tì) ‘√ á #·+<äe÷eT |ü+≥ »‘·>∑÷&ç
yê´|æ+∫q~ (ø±s¡Tø£eTTà R yê´|æ+#·T). \øÏåà, #·+Á<äT&É÷ bÕ\yÓ*¢˝À
:: 297 ::
ø£*dæ |ü⁄{ÏºHês¡T. Ms¡T Á|ü|ü+#·eT+‘ê yê´|æ+∫Hês¡T. ˇø£s¡T <Ûäq+,
ˇø£s¡T yÓ\T>∑T.
á #·+<äe÷eT sêÁ‹ (‘·eT R sêÁ‹, Nø£{)Ï ø±\eTTq ‹s¡T>∑T‘·T+~.
Çø£ÿ&É ˇø£{Ï ¬s+&ÉT $wüj·÷\T #Ó|ü⁄Œø√yê*.
eTÁ]e÷ì |ü+≥ : eTÁ] #Ó≥Tº m+‘√ ô|<ä›~. <ëì |ü+&ÉT #ê˝≤
∫qï~. Bìì s¬ +&ÉT s¡ø±\T>± nq«j·T+ #˚kÕÔsT¡ . n+‘· ô|<ä› #Ó≥Tº≈î£
∫qï |ü+&ÉT ø±ã{Ïº #ê˝≤ ‘·≈î£ ÿe |ü+≥ nH˚ ns¡+ú ˝À yê&É‘ês¡T. m+‘·
ô|<ä› #Óf…Æº‘˚ nìï |òü˝≤\ìdüTÔ+~. ø£qTø£ düeT~∆ jÓÆTq |ü+≥ nH˚
ns¡ú+˝À ≈£L&Ü yê&É‘ês¡T. ô|<ä› ‘·eTdüT‡≈£î ∫qï|ü+&ÉT #·+Á<äT&ÉT .
˝Ò<ë Ç+‘· ô|<ä› ‘·eTdüT‡≈£î yÓ\T>∑Tì#˚Ã ô|<ä› yÓHïÓ \ |ü+≥ #·+Á<äT&ÉT.
m˝≤ nsTTHê #Ó|ü⁄Œø√e#·TÃ.
Ç+ø=ø£ $wüj·T+ ªª‘·eT˝Àì eTÁ]e÷ì |ü+≥μμ á |ü<äã+<Ûä+
$∫Á‘·yTÓ qÆ ~. Bì‘√ düTŒ¤]+|üCùÒ d <˚$T≥+fÒ - #·+Á<äT&ÉT eTqdüT‡≈£î
dü+πø‘·+. ‘·eT˝Àì nq>± e÷qe⁄\˝À|ü\ eTqdüT (#·+<äe÷eT)
nH˚ eTÁ]e÷ì |ü+≥ e+{Ïyê&ÉT nq&É+.
3. á #·+<äe÷eT $s¡VüQ\ >∑T+&Ó\≈£î uÛÑ]+#·sêì~.
#·Tø£ÿ\≈£î uÛ≤>∑éTT.
‘·÷s¡TŒ ø=+&É≈£î ì+&ÉT>± (Äs¡>∑) neTs¡Tq~ (Äs¡ |ü<äeTT ø£Hêïs¡,
ø£&ÉTbÕs¡ Ç˝≤ ñ|üjÓ÷–kÕÔeTT. ‘·÷s¡TŒ ø=+&Üs¡ |ü+&çq~)
Ç~ Áoy˚+ø£fÒX¯«s¡Tì Ç+{Ï|ü+≥. y˚+ø£fÒX¯ó&ÉT bÕ\ düeTTÁ<äeTT˝À
X¯jT· ìkÕÔ&TÉ . ÄsTT+{Ï _&É¶ #·+Á<äT&ÉT. Äø±X¯eTT e÷Á‘·eTT kÕ«$Tyê]~
ø±<ëj˚T$T?
n+<äyTÓ qÆ ø°sqÔ¡ .
:: 298 ::
115. dæ>∑Z] ô|+&ç* ≈£L‘·Ts¡ d”‘·eTà

dæ>∑Z] ô|+&ç* ≈£L‘·Ts¡ d”‘·eTà
<ä>]Z∑ dæ+>±s¡u§eTà ‘·\e+#·øe£ Tà
n\¢Hê&˚ sê|òTü e⁄&ÉT Vü≤s¡T$\T¢ $]#ÓqT
m*¢H˚&˚ ô|+&Ü¢&˚ q~y√ ìqTï
jÓT\¢>± »q≈£î&ÉT ììïNÃq≥ M&Ó
yÓ*$¢ ] ˙e÷≥ qeTàeeTà ˆˆdæ>]Z∑ ˆˆ
n<Ó ô|+&ç¢ ‘Ósj
¡ TÓ rÔ s¡+&ÉHÓ e•wüß&º TÉ +&ç
#·~M eT+Á‘ê\T ùddü #·\¢ee÷à
yÓTT<ä\ sêeTTìø£+fÒ eTT+∫ ‘·\+Áu≤\T b˛dæ
düT<ä‹ Ä‘·ì yÓ÷eTT #·÷&ÉeeTà ˆˆdæ>]Z∑ ˆˆ
ø£+ø£D<ësê\T ø£{ºÏ ø±\T <=øÏÿ‹$ MTs¡T
bı+ø±q ãTe«eT+<äs√ bı‘·T\Ô qeTà
ñ+≈£îe yê$*bÕ≥ qT+&ç Áoy˚+ø£≥–]
‘Ó+≈£î\ ìqTï>∑÷&ç ‹s¡e÷jÓTqeTà ˆˆdæ>]Z∑ ˆˆ
nqïeTj·T´≈£î neTàyês¡+fÒ mq˝Òì Á|”‹.
yê$*bÕ&ÉT (yêj·T˝≤Œ&ÉT, ∫‘·÷Ôs¡Tõ˝≤¢) Á>±eT+˝À d”‘êø£˝≤´D+
»s¡T>∑T‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT nqïeTj·T´ #Ó|Œæ q ø°sìÔ¡ ~.
dæ>∑TZ\ yÓTT¬>’Zq ô|+&ÉT¢≈£L‘·Tsê d”‘·e÷à! ô|+&ç¢≈£îe÷s¡Tì düMT|æ+∫
(<ä>∑Z]) eTØ n˝≤ ‘·\e+#˚düTø√ø£e÷à!
1. n+‘· dæ¬>’Z‘˚ jÓT˝≤ ‘·©¢! sêeTT&ÉT $\T¢ $]∫ #ê˝≤ s√E˝…’+~
(n\¢Hê&Ó $\T¢ $]N) áyêfi¯ πs|ü⁄ (nq‹ø±\+˝À) ìqTï »q≈£î&ÉT
:: 299 ::
düeTdüÔ ˝≤+#Ûq· eTT\‘√ (m\¢ R düs«¡ eTT) sêeTTìøÏ sTT∫Ã ô|[fl#˚kÕÔ&TÉ .
áe÷≥ yê´|æ+∫+~ (yÓ\¢$] R yê´|æ+#·T). qeTTà.
m*¢ R sπ |ü⁄. H˚&TÉ R á s√E. m*¢H&˚ TÉ Ç˝≤ áyêfi¯sπ |ü⁄ nì yê&É&+É
˝Àø£+˝À ñ+~. Ä |ü<äã+<ÛëìøÏ ‘=+<äs¡˝À nì ns¡ú+.
2. n~>√ n≥T#·÷&ÉT. e•wüß\º yês¡T ô|[fl y˚&TÉ ø£\≈£î ‘Ósr¡ XÊs¡T. s¡eTàì
eT+Á‘ê\T #·<äTe⁄‘·THêïs¡T. |ü<ä. nøÏå+‘·\‘√ |üP» yÓTT<ä\Tô|≥Tº
(ùddü #·\¢eeTà). dæ>∑TZ|ü&ÉøÏ+ø£. sêeTTì ø£Hêï eTT+<˚ eTT+∫ rdæ
‘·\+Áu≤\T bısTT´. b˛dæ z düT<är! n‘·ìyÓ’|ü⁄ #·÷&ÉT.
eTq ‘Ó\T>∑T ô|[flfi¯fl˝À Ç<=ø£ y˚&ÉTø£. ô|[fl≈£L‘·T] ‘·s¡T|ü⁄ yês¡÷
ô|+&çø¢ =&ÉT≈£î ‘·sT¡ |ü⁄yês¡÷ <ä>sZ∑ #¡ ]˚ ôV≤#·Ã]ø£\T #˚d÷ü Ô e<Û÷ä es¡T\
#˚‘· ‘·\+Áu≤\T b˛sTTkÕÔs¡T.
Çø£ÿ&É d”‘·eTàqT düT<är nì dü+uÀ~Û+#ê&ÉT. Ç~ kÕ_ÛÁbÕj·TyÓTÆq~.
düT<ä‹ n+fÒ eT+∫ |ü\Tes¡Tdü >∑*–q~ nì. ‘·\+Áu≤\T b˛dæ
n‘·ìyÓ|’ ⁄ü ˙ n+<äyTÓ qÆ |ü\Tes¡Tdü ø£qã&˚˝≤ qe⁄«‘·÷ #·÷&ÉeTq&ÉeTqï
e÷≥.
3. ô|[fl‘√sê\T (ø£+ø£D <ësê\T) ø£≥Tº≈£îHêïs¡T. ø±\T ‘=ø£ÿ&ÉyÓTÆ+~.
Ç~≈£L&Ü ô|[fl y˚&ÉTπø. e<Ûä÷es¡T\#˚ ø±\T ‘=øÏÿ+#·&É+.Ç+ø£
dü+s¡+uÛÑ+>± (bı+ø±q) uÛÀ»Hê\T #˚j·T+&ç. ãTe«eTT n+fÒ
e<Û÷ä es¡T\ ã+<ÛTä e⁄\T yÓ≥ø±sê˝≤&ÉT ≈£î+≥÷ #˚ùd |ü+øÏuÔ ÀÛ »qeTT.
Ç|ü⁄Œ&É+fÒ ãTù|ò\T e#êÃsTT ø±˙, yÓTTqïyÓTTqï{Ï es¡≈£L á
ãTe«|ü⁄ã+‘·T\T ñ+&˚$. Ç~≈£L&Ü ˇø£ $yêVü≤|ü⁄ y˚&TÉ øπ . Ä ãTe«eTT
eTØ düs¡dü+ jÓT≈£îÿyÓ’ $s¡dü+ ˝ÀøÏ ~>∑≈£î+&Ü ùdïVü≤|üPs¡«ø£+>±
(bı‘·T\Ô ‘√&É) ìs¡«Væ≤+#ê\+≥THêï&ÉT. Ç~es¡˝À ô|[flfi¯fl˝À ndü\T
‘·>∑Te⁄\T á uÛÀ»Hê˝À¢H˚ e#˚Ã$!
:: 300 ::
eTTø±ÔsTT+|ü⁄˝À y˚+ø£{≤Á~ eTTÁ<ä. ììïø£ÿ&É yê$*bÕ&ÉT nH˚ dü\ú +˝À
(ñ+≈£îe R kÕúqeTT) ô|fi≤fl&ç Áoy˚+ø£{≤Á~ MT<ä ˙‘√ dæús¡|ü&Ü¶&Ée÷à
Äj·Tq!
neTàyê] ‘·s¡|ü⁄q eø±˝≤Ô |ü⁄#·TÃ≈£îì ô|[fl eTT+<äT qT+N Ä$&É‘√
ñ+&ç ô|[fl y˚&TÉ ø£\T j·T<Ûë$~Û »]|æ+∫, e<Û÷ä es¡T\qT yê$*bÕ&ÉT
qT+∫ ‹s¡Ty˚+ø£{≤Á~øÏ rdüTø£e∫Ã ø±|ü⁄s¡+ ô|{Ï+º #ê&ÉT nqïeTj·T´!
:: 301 ::
116. ø°åsê_∆ ø£q´ø£≈£î ÁoeTVü‰\øÏåàøÏì
ø°så ê_∆ ø£q´ø£≈î£ ÁoeTVü‰\øÏàå øÏì
˙s¡C≤\j·TeTTq≈£î ˙sê»q+
»\C≤øÏå yÓ÷eTTq≈£î »ø£ÿe ≈£î#·+ãT\≈£î
HÓ\ø=qï ø£|⁄ü Œs¡|⁄ü ˙sê»q+
n*y˚DÏ ‘·Ts¡TeTTq≈£î Vü≤düøÔ e£ T\+ãT\≈£î
ì\Te⁄ e÷DÏø´£ eTT\ ˙sê»q+ ˆˆø°så ê_∆ˆˆ
#·sD¡ øÏd\ü j·TeTT\≈£î düøj
Ï T· s¡+uÛÀs¡T\≈£î
ìs¡‘e· T>∑T eTT‘˚\Ô ˙sê»q+
n]~ »|òüTq+ãTq≈£î n‹e ì»Hê_ÛøÏì
ìs¡‹ HêHê es¡í ˙sê»q+ ˆˆø°så ê_∆ˆˆ
|ü>≥∑ T Áoy˚+ø£fXÒ ó¯ |ü≥|º ⁄ü sêDÏjTÆÓ
HÓ>∑&ÉT dü‹ ø£fi¯\≈£îqT ˙sê»q+
»>∑‹ q\y˚T\TeT+>∑ #·øÿ£ <äqeTT\¬ø\¢
ì>∑T&ÉT ì» XÀuÛÑq|ü⁄ ˙sê»q+ ˆˆø°så ê_∆ˆˆ
á Vü‰s¡‹bÕ≥ ‘Ó\T>∑THê≥ ãVüQ ÁbÕ#·Ts¡éTT bı+~q~. Vü‰s¡‹
düeTj·TeTTq ô|+&ç+¢ &É˝¢ Àq÷, <˚yê\j·TeTT\ ˝Àq÷ düHêïsTTy˚Tfi¯eTT yês¡T
Bìì yêsTT+#·T≥ Ä#ês¡eTT>± s¡÷|ü⁄ ~<äT›ø=qT#·Tqï~.
Ç~ n\y˚T\à+>∑≈£î n]Œ+#˚ ˙sê»qeTT.
bÕ\düeTTÁ<äeTTq |ü⁄{Ïºq |ü&É‹øÏ (ø°åsê_∆ ø£q´ø£≈£î) Ä ÁoeTVü‰\øÏåàøÏ
Vü‰s¡‹ (˙sê»q+). |ü<àä eTT Ä\j·TeTT>± >∑\ (˙s¡C≤\j·TeTT) eTVü‰\øÏàå øÏ
Vü‰s¡‹.
:: 302 ::
1. ÄyÓT |ü<äàeTT e+{Ï ø£qTï\T >∑\ yÓ÷eTTq≈£î (»\C≤øÏå yÓ÷eTTq≈£î),
»ø£ÿe |æ≥º\ e+{Ï ≈£î#·eTT\≈£î neT]q ø£s¡÷Œs¡ Vü‰s¡‹ sTT~.
Ä q\¢ì ‘·TyÓTà<ä\u≤s¡T e+{Ï »&É ø£*–q (n*y˚D)Ï ÄyÓT ‘·Ts¡TeTTq≈£L,
ø£s¡ ø£eT\eTT\≈£L ì\Te⁄Hê e÷DÏø£´ Vü‰s¡‹.
2. ÄyÓT ∫>∑Tfi¯fle+{Ï bÕ<äeTT\≈£L (#·s¡D øÏdü\j·TeTT\≈£î), Ä dü‹
ns¡ { Ï u À<Ó \ e+{Ï }s¡ T e⁄\≈£ L (s¡ + uÛ À s¡ T \T) Ädü ø Ï Ô ‘ √/
m\¢|ü⁄&É÷(ìs¡‘·eTT) eTT‘ê´\ Vü‰s¡‹.
n|ü⁄s¡÷|üyÓTÆq (n]~) ÄyÓT |æs¡T<äT\≈£î (»|òüTq+ãTq≈£î), ÄyÓT
Hê_ÛuÛ≤>∑eTTq≈£L uÛÑøÏÔ‘√ (ìs¡‹) HêHê es¡íeTT\ Vü‰s¡‹.
3. ˝≤eD≤´‹X¯jT· eTT‘√ (|ü>≥∑ T) Áoy˚+ø£fXÒ «¯ s¡Tì |ü≥|º ⁄ü sêDÏjTÆÓ $sêõ\T¢
ÄyÓT ø£fi≤dü«s¡÷|üeTTq≈£î Vü‰s¡‹. »>∑‹˝À mìïø£>∑qï n\y˚T\à+>∑
#·ø£ÿ<äqeTT\≈£î ì\Te⁄Hê XÀuÛÑ\H=dü>∑T Vü‰s¡‹.
:: 303 ::

తేనె పలుకుల అన్నమయ్య PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

తేనె పలుకుల అన్నమయ్య PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‘˚HÓ|ü\T≈£î\ nqïeTj·T´

&Ü. <˚e>∑TbÕÔ|ü⁄ dü÷s¡´>∑D|ü‹sêe⁄

düs¡« Vü≤≈£îÔ\T Á>∑+<∏äø£s¡Ô$

First Edition : November 2019

Dr. D.S. Ganapati Rao

Presented Serially in RASAJNA BHARATI

$XÊK|ü≥D º + uÛeÑ Bj·TT&ÉT

1. nqsê<äT $qsê<äT n‘·ìe÷j·T\T H˚&ÉT

2. Äìï dæ+>±sê\T ˙¬ø neT¬s >±ø£

4. neTàeTà j˚TeTeTà n\y˚T\à+>± Hê+#ês¡e÷à!

6. n\y˚T\T eT+>±! Vü≤] j·T+‘·s¡+>±!

7. n\s¡ #·+#·\yÓTÆq Ä‘·à\+<äT+&É

8. n\s¡T\T ≈£î]j·T>∑ Hê&Óq<˚

10. Ç{Ïº eTT<äT›˝≤&ç u≤\T&˚&É yê&ÉT

13. Ç<ä›] ‘·eTø£eTT sTT≥Te˝…H˚

17. ñ>∑TZ yÓ≥ºπs zj·Te÷à

18. ñqïe÷≥ *ø£H˚\ y√<˚yê

19. }s¡T˝Òì bı*y˚Ts¡ ù|s¡Tô|+|ü⁄ ˝ÒìÁã‘·T≈£î

20. me«&Ós¡T>∑TqT MT jÓT‘·TÔ\T

21. myê«s¡÷ ˝Òs√ Væ≤‘·e⁄ #Ó|üŒ>∑

22. m+<äT ˙≈£î Á|æj·TyÓ÷ sT÷ ‘Ó|üŒ‹s¡TD≤ﬁ¯óﬂ

23. @&É e\ù|&É eT∫Ãπø&É düT<äT›\T

24. @eTì bı>∑&ÉTy˚T sTTø£ìqT

25. @yÓTTø√ ∫>∑Ts¡T≥<Ûäs¡eTTq

28. z |üeHê‘·à» z |òüTqT&Ü

29. n+>∑q©πs Vü‰s¡‘·T\T

31. ø£f…º<äTs¡ yÓ’≈£î+sƒ¡eTT ø±D≤#·sTTq ø=+&É

32. ø£&É\T&ç|æ ˙sê&É>± ‘·\#·T yês¡\≈£î

33. ø£\˝Àq Çs¡Te⁄s¡eTT n*–

37. ø=qs√ ø=qs√ MTs¡T ≈£L]$T eT+<äT

40. ø=\ì <√|ü]øÏ >=_“ﬁÀﬂ

42. ø£+{Ï X¯óÁø£yês¡eTT >∑&çj·T˝Ò&ç+≥

43. >±*H˚ b˛j·÷ ø£\ø±\eTT

45. #·ø£ÿì ‘·*¢øÏ #ê+>∑T uÛÑﬁ≤

46. #·\Te≈£î y˚&çøÏ dü]øÏ dü]

47. ∫‘·ÔE y˚&ÉTø=qπs #Ó*j·T˝≤\

48. ∫ìï •X¯óe⁄ ∫ìï •X¯óe⁄

õ+ø£ #·÷|ü⁄\yê&ÉT ø=+ø£ø£ ø£*jÓTÆ ø=dü] ≈£L&Ó qqTï : ø£*øÏ ne‘ês¡eTT.

50. #·÷&És¡eTà dü‘·T˝≤\

52. #·+<äe÷eT sêy√ C≤_*¢ sêy√

55. ‹qsêì ø=qsêì <˚e˝Àø£|ü⁄ |ü+&ÉT

57. ‘Ó*j·T Nø£{ÏøÏ B|üyÓT‘·Ôø£

58. ‘Ó*dæ‘˚ yÓ÷ø£åeTT ‘Ó*j·T≈£îqï ã+<ÛäeTT

59. ‘Ó*dæqyê]øÏ <˚e⁄ &ç‘·&˚

60. ‘=&çã&É dü+<äTdüT&ç<=+>±&ûì

61. ‘=*¢ ø£\yÓ sTT$j·TT ‘=*¢ ‘êqT ø£\&˚

62. ‘=*¢j·TTqT eTÁsê≈£î ‘=f…º\qT q÷¬>qq

63. ~ã“\T yÓ≥Tº#·T ‘˚*q~~y√

64. BqT&ÉqT H˚qT <˚e⁄&Ée⁄ ˙e⁄

65. <˚e sT÷ ‘·>∑e⁄ rs¡Ãej·÷´

66. q>∑e⁄\T ì»eTì qy˚Tà<ë

67. qyÓ÷ Hêsêj·TD Hê$qï|ü $T~y√

68. q\¢ì y˚Tì q>∑e⁄ #·÷|ü⁄\yê&ÉT

69. Hê≈£îHêπø dæ>∑ZsT÷´ì qqTï p#·T≈£î+fÒqT

71. HêHê{Ï ã‘·T≈£î Hê≥ø£eTT

72. Hêsêj·TD ˙ HêeTyÓT >∑‹ sTTø£

73. ì‘ê´‘·Tà&Ó’j·TT+&ç ì‘·T´&Ó’ yÓ\T>=+<äT

74. ˙eq>∑ H=ø£#√≥ ì*∫j·TT+&ÉT≥˝Ò<äT

75. ˙e⁄ ‘·Ts¡>∑eTT MT<ä H˚s¡TŒ yÓTs¡j·T

76. HÓj·TéTT\˝À¢ H˚πsfiÀfl

77. HÓs¡_s¡T~ìï{≤qT ˙ ã+≥T

78. H˚HÓ+<äT y√jÓT ‘êHÓ+<äT y√j˚T

80. bı*‹ »e«qeTTq ã÷eø£ |üP#Ó

õ+ø£ #·÷|ü⁄\yê&ÉT ø=+ø£ø£ ø£jÓTÆ ø=dü] ≈£L&Ó qqTï : ø£øÏ ne‘ês¡eTT.

58. ‘Ódæ‘˚ yÓ÷ø£åeTT ‘Ój·T≈£îqï ã+<ÛäeTT

61. ‘=¢ ø£\yÓ sTT$j·TT ‘=¢ ‘êqT ø£\&˚