7 - Chapter 1 PDF

ØekeâjCe heef n ues
ceneje°^ e Ûeer jepekeâer Ù e heeÕe& Y et c eer
1.1 ceneje°êÛeer Ssefleneefmekeâ heeÕe&Yetceer

1.2 DeeOegefvekeâ ceneje°êÛeer pe[CeIe[Ce
1.3 mebÙegòeâ ceneje°^ Deeboesueve
1.4 ÛeUJeUerÛes leelJeerkeâ DeefOe‰eve
1.5 efyeÇefšMekeâeueerve heefjefmLeleer
1.6 ØeejbefYekeâ neueÛeeueer
1.7 ØelÙe#e ceeieCeer
1.8 meb Ù eg ò eâ ceneje°^ heef j <eo
1.9 ceje"er jepÙe keâer ceje"Ÿeeb Û es jepÙe
1.10 meb Ù eg ò eâ ceneje°^ e le Demhe= M Ùeeb Û es mLeeve keâeÙe?
1.11 [e@. Deebyes[keâjebÛeer Yetefcekeâe
1.12 efJeoYee&Ûee ØeMve
1.13 oej keâefceMeve
1.14 pes.Jner.heer. keâefceMeve
1.15 les u eieg Yee<ekeâeb Û ee ØeMve
1.16 heâepeueDeueer keâefceMeve
1.17 DeeboesueveÛee JeCeJee
1.18 meb Ù eg ò eâ ceneje°^ meef c eleer
1.19 efJeMeeue owYee<eerkeâ
1.20 DeKes j Éw Y ee<eer k eâ cees [ ues
1.21 1960 veb l ejÛes jepekeâejCe
1.22 Fb e f o je ieeb O eeR Û ee GoÙe Je ceneje°^ e leer u e jepekeâejCe
1.23 veeceeblejeÛee ØeMve
1.24 ceneje°^ e le Fb e f o je heJee& Û eer meg ® Jeele
...1...
1.25 1990 veb l ejÛes jepekeâejCe
1.26 eEnoglJeeÛes jepekeâejCe
1.27 keâeb«esmesòej he#eebÛes jepekeâejCe
1.28 Meslekeâjer keâeceieej he#e
1.29 pevelee oue
1.30 meceepeJeeoer he#e
1.31 keâcÙeg e f v e° he#e
1.32 ef j heyueer k eâve heešea Dee@ h eâ Fb e f [ Ùee
1.33 yengpeve jepekeâejCe
1.34 yeng p eve meceepe he#e
1.35 mebMeesOeeÛeer heeÕe&Yetceer
1.36 mebMeesOeveeÛeer DeeJeMÙekeâlee
1.37 meb M ees O eveeÛeer Gef ö °s
1.38 ie=nerlekesâ
1.39 meb M ees O eve heOoleer
1.40 meb M ees O eveeÛeer JÙeehleer Je ceÙee& o e
1.41 ØekeâjCe Ùeespevee
1.42 mebMeesOeve meeefnlÙeeÛee Dee{eJee
...2...
ØekeâjCe heef n ues
ceneje°^ e Ûeer jepekeâer Ù e heeÕe& Y et c eer
Øeemleeef J ekeâ :
Deew h eÛeeef j keâheCes 1 ces 1960 jes p eer DeepeÛee ceneje°^ GoÙeeme Deeuee Demeuee
lejer ceneje°êuee ØeeÛeerve DeMeer heeÕe&Yegceer Deens. meceüeš DeMeeskeâeÛÙee keâeUeleÛe ’ceneje°^’
ne osMeveeceJeeÛekeâ Meyo ®{ Peeuee DemeeJee Demee DeYÙeemekeâebÛee keâÙeeme Deens. DeepeÛee
ceneje°^ Deef m lelJeele Ùes C Ùeemee"er ceje"er Yee<ekeâeb v ee G«e Deeb o es u eve keâjeJes ueeieues .
106 ØeeCeeb Û eer Deeng l eer ef o uÙeeJej YeejleeÛÙee vekeâeMeeJej 1 ces 1960 jes p eer Skeâ
veef J eve jepÙe GoÙeeme Deeues . cee$e yes U ieeJe, keâejJeej, ef y eoj, ef v eheeCeer , Yeeuekeâer Je
meb l ehet j ns ceje"er Yee<eer k eâ Yeeie keâvee& š keâele {keâueues ies u es . les L eer u e uees k eâeb v ee Deepener
hejkeä Ù ee hejos M eele [eb y euÙeemeejKes nes l es . cnCeg v e les L eer u e uees k eâ Deepener 1 vees J nW y ej ne
’keâvee&škeâ efove’ ’keâeUeefove’ cnCegve meepeje keâjleele. Ùee YeeieeyejesyejÛe [ebie Je GbyejieeJe
ne ceje"er Yeeie meg O oe ieg p ejeleuee os C Ùeele Deeuee. DeMee Øekeâejs ceneje°^ e Ûes ueÛekes â
lees [ g v e ef o uueer Õ ejeb v eer Mes J ešer ’ceneje°^ ’ ceje"er Yee<ekeâeb Û Ùee nJeeueer kes â uee. Øemleg l e
ØekeâjCeele ’ceneje°^’ DeefmlelJeele ÙesCÙeemee"er kesâuÙee iesuesuÙee mebÙegòeâ ceneje°^ ÛeUJeUerÛee
Dee{eJee Ies T ve 1960 veb l ejÛeer ceneje°^ e Ûeer jepekeâer Ù e JeešÛeeue ceeb [ CÙeeÛee ØeÙelve
Deens.
1.1 ceneje°^ e Ûeer Ss e f l eneef m ekeâ heeÕe& Y eg c eer :
’ceneje°^’ Ùee veeJeeuee oesve npeej Je<eeËÛee Fefleneme Deens. nesUs efMeueeuesKeele
’ef $ ekeâ ceneje°^ ’ Demee Guues K e Deeues u ee Deens . %eeves Õ ejer l e ’ceneje°^ ceb [ U’ Meyo
Deeues u ee Deens . ceneveg Y eeJe Jee*d c eÙeele ceneje°^ e ÛÙee ef m ecee meeb e f i eleuÙee Deens l e Je Ùee
ceneje°êÛeer Yee<ee ’ceNne"er’ cnCegve meebefieleuesueer Deens. ieesceblekeâeheemegve JeNne[heÙeËle
meJe& Øeos M e ceneje°^ e le nes l ee. Ûeeueg k eä Ù e, je°^ k eg â š, ef M eueenej Je ÙeeoJe DeMee Jeb M eeÛeer
ceneje°^ e Jej meòee nes l eer . meeleMes Je<eeË h eemeg v e meeOeg m eb l eeb v eer Deeheues meeef n lÙe ceNne"er
Yee<esleÛe jÛeues. efMeJeepeer cenejepeebveer mJejepÙeeÛeer mLeehevee kesâuÙeeJej ÙeeÛe Yee<esletve
jepÙekeâejYeej kesâuee neslee.1
...3...
’ceneje°^’ Ùee veeJeeÛeer Gheheòeer keâeÙe Deens? Ùeeyeeyele iesuÙee efo[ Melekeâeheemegve
efJeÉeveebceOÙes Jeeo-efJeJeeo jbieuee Deens. Ùee veeJeeÛÙee Gheheòeeryeeyele efJeÉeveebceOÙes leerve
ieš he[ues Deens l e. heef n uÙee iešele jepeJee[s , Yeeb [ ejkeâj, kes â lekeâj Ùeeb Û ee meceeJes M e
nes l ees . lÙeeb Û Ùee celes ceneje°^ ne Meyo ’cenejú’ eE k eâJee ’cejnó’ Ùeeb Û es meb m ke= â leer k eâjCe
Deens. ’j"er’ cnCepes ’jLeer’ cnCegve ’cenej"er’ cnCepesÛe ’cenejLeer’ Demee DeLe& ueeJeCÙeele
Deeuee. keâeneR v eer ’je"es [ ’, ’ceneje"es [ ’ Demeener DeLe& ueeJeCÙeeÛee ØeÙelve kes â uee.2
ogmeNÙee iešeleerue OeejJee[Ûes Meb. hee. peesMeer ÙeebÛÙee celes ’cenejú’ eEkeâJee ’cejnó’
ne mLeeveer k eâ Yee<es l eer u e Meyo Deens . ’cejnó’ Ùee keâeve[er MeyoeÛee DeLe& ’Pee[er ceb [ U’
Demee nes l ees . cnCepes ’nó’ eE k eâJee ’nós ’ Ùeeb Û eer meòee Je Jeemener oef # eCeheLeele nes l Ùee.
DeeÙe& ns yeens®ve Deeuesues lej ’nós’ ns mLeeveerkeâ eEkeâJee cetUÛes nesÙe. Demee DeLe& ueeJeCÙeeÛee
lÙeeb v ee ØeÙelve kes â uee. 3 ef l emeNÙee iešeleer u e ef J eÉeve ’cenejeb Û es je°^ les ceneje°^ ’ Demee
DeLe& Ies l eele. [e@ . pee@ v e ef J eumeve Ùeeb v eer cees u meJeLe& Û Ùee keâes < eele ner JÙeg l heòeer ceeb [ ueer .
Dees h heš& Ùeeb v eer n er ceuueje°^ ÙeeceOues ceuue ns Û e cenej nes Ù e Demes meeb i eCÙeeÛee ØeÙelve
kes â uee.4 heer . Jner . keâeCeW v eer ’ceneveje°^ les ceneje°^ ’ Demes cnšues Deens .
1.2 DeeOeg e f v ekeâ ceneje°^ e Ûeer pe[Ce-Ie[Ce :
ceneje°^ jepÙe 1960 meeueer Deef m lelJeele Deeues Demeues lejer lÙeehet J eea Û Ùee
keâeUele pÙee Ie[ecees [ er Ie[uÙee lÙeeÛee mhe° heef j Ceece heg { er u e keâeUeleer u e jepÙeeÛÙee
jepekeâer Ù e-meeceeef p ekeâ peer J eveeJej Peeues u ee ef o meg v e Ùes l ees . Skeâes e f C emeeJÙee Melekeâeleer u e
meg O eejCee ÛeUJeU Je cenelcee heg â uÙeeb Û eer peeef l eJÙeJemLes e f J e®OoÛeer ÛeUJeU Ùeeb Û ee
ceneje°êleerue meeceeefpekeâ peerJeveeJej KeseueJej "mee Gcešuesuee efometve Ùeslees. hegâueWÛeer
melÙeMees O ekeâ ÛeUJeU, Meeng cenejeb Û Ùee heg { ekeâejeves meg ® Peeues u eer yeÇ e cnCes ò ej ÛeUJeU
Je heg { s [e@ . Deeb y es [ keâjeb v eer meg ® kes â ues u eer Demhe= M Ùe ceg ò eâer ÛeUJeU Ùeelet v e meeceeef p ekeâ
DeefYemejCe meg® nesTve GÛÛe peeleeRÛÙee jepekeâerÙe JeÛe&mJeeuee ceÙee&oe IeeueCÙeele DeeuÙee.5
og m ejer k eâ[s uees . ef š Ukeâ Je ce. ieeb O eer Ùeeb Û Ùee meeceevÙe ceeCemeeheÙeË l e jepekeâer Ù e
ÛeUJeU IesTve peeCÙeeÛÙee ØelÙeveelecegUs ueeskeâmenYeeieeÛeer jepekeâerÙe Øeef›eâÙee efJekeâefmele
nesT Mekeâueer. efJemeeJÙee MelekeâeÛÙee DeejbYeeheemegveÛe ceneje°êle mheOee&lcekeâ jepekeâejCeeÛeer
meg ® Jeele Peeueer nes l eer . yeÇ e cnCe-yeÇ e cnCes ò ejJeeo Ùee mJe®heele leer JÙeòeâ Peeueer nes l eer .
...4...
keâeb « es m eceOeer u e GÛÛeJeCeea Ù e ieš Je yeÇ e cnCes ò ej ieš Ùeeb Û Ùeele ner mheOee& nes l eer .
MebkeâjjeJeosJeebmeejKes veslesner yeÇecnCeebÛeerÛe yeepeg Iesleele, Demee Deejeshe kesâMeJejeJe pesOeWveer
kes â uee nes l ee. keâeb « es m eÛÙee he#emeb I ešves l e yeÇ e cnCeeb Û eeÛe JejÛe<cee nes l ee Je les DeeheuÙee
cepeea l eer u e uees k eâeb v eeÛe meòee heos os l e Demele.6
veblejÛÙee keâeUele [e@. Deebyes[keâjebÛee mJeleb$e cepegj he#e Je meeJejkeâjebÛÙee eEnog
cenemeYesÛeer lÙeele Yej he[ueer. keâcÙegefvemš efveJe[CegkeâerÛÙee jepekeâejCeeheemegve otj nesles.
ef š Ukeâ Je lÙeeb Û Ùee Deveg Ù eeÙeeb M eer yeÇ e cnCes l ej he#eeÛes leer › e celeYes o DemeuÙeeceg U s lees
keâeb « es m eØeCeer l e mJeeleb $ Ùe ÛeUJeUer h eemeg v e ot j ns e lee. cee$e pes J ne ieeb O eer p eeR k eâ[s pes J ne
keâeb « es m eÛes ves l e= l Je Deeues les J ne yeÇ e cnCes ò ej he#eeleer u e keâener ieš keâeb « es m eceOÙes meeceer u e
Peeues . ef J e. je. ef M eb o s Ùeeb v eer keâeb « es m e Je yeÇ e cnCes l ejeb c eOÙes mecevJeÙe Ie[Jet v e DeeCeCÙeele
heg { keâeje Ies l euee nes l ee. 1935 ÛÙee keâeÙeÅeeveg m eej nes C eeNÙee ef v eJe[Ceg k eâer l e yeÇ e cnCe-
yeÇecnCeslej Demee Jeeo nesT veÙes cnCegve keâeb«esmeÛes lelkeâeueerve vesles keâekeâemeensye iee[ieerU
Ùeeb v eer yeÇ e cnCes l ej iešeÛes kes â MeJejeJe pes O es Ùeeb Û ÙeeMeer yees u eCeer keâ®ve meces š Ie[Jet v e
DeeCeuee neslee. lÙeecegUsÛe heg{s ceje"e meceepe keâeb«esme peJeU Deeuee DeeefCe keâeb«esmeceOÙes
ceje"e JeÛe& m JeeÛeer ceg n g l e& c es { jes J eueer ies u eer . lemes Û e yeÇ e cnCe ves l e= l Jeeves og Ù Ùece ves l e= l Je
mJeerkeâejCÙeeÛeer leÙeejer oeKeefJeuÙeecegUs yeÇecnCeebÛes JewÛeejerkeâ-meebmke=âeflekeâ JeÛe&mJe keâeÙece
jnegve veJÙee jepekeâerÙe-meeceeefpekeâ ÛeewkeâšerÛeer GYeejCeer keâjCÙeele Deeueer.7
kesâMeJejeJe pesOeWÛeer keâenermeer hejJe[ Peeueer Demeueer lejer lÙeebÛÙeeÛe heg{keâejecegUs
heg{s YeeTmeensye efnjs Je ÙeMeJeblejeJe ÛeJneCe Ùee ceje"e vesle=lJeeÛee efJekeâeme nesT Mekeâuee.
pes O es - iee[ieer U Ss k eä Ù eeceg U s «eeceer C e Mes l ekeâjer meceepe keâeb « es m eÛee keâCee yeveg v e heg { ÛÙee
keâeUele meòes Û eer meg $ es «eeceer C e ves l e= l Jeekeâ[s ies u eer .8
1.3 meb Ù eg ò eâ ceneje°^ Deeb o es u eve :
ceneje°^ e ÛÙee jepekeâer Ù e Fef l enemeele meJe& ceje"er Yee<eer k eâ Yeeie Skeâ$e keâ®ve
ceneje°^ jepÙe yeveefJeCÙeemee"er kesâuÙee iesuesuÙee mebÙegòeâ ceneje°^ Deeboesueveeme DevevÙe
meeOeejCe cenlJe Deens . meb Ù eg ò eâ ceneje°^ ef v ecee& C e keâjCÙeemee"er Flej keâes C elÙeener
peveleshes#ee ceje"er pevelesuee DeefOekeâ mebIe<e& keâjeJee ueeieuee. ’Oeefj$eeruee ieoieoe nueefJeCeejs
YewjJeve=lÙe’ Demes ueeuepeer heW[mes Ùee DeeboesueveeÛes JeCe&ve keâjleele. mebÙegòeâ ceneje°êÛÙee
...5...
ef v eef c e& l eer Û ee Fef l eneme pemee ceje"er peveles Û Ùee les m Jeer h eCeeÛee Fef l eneme Deens , lemee lees
keâeb « es m epeCeeb Û Ùee Keg p es h eCeeÛeener Fef l eneme Deens . meeceü e pÙeJeeoer ef y eÇ š er M eeb Û Ùee ef J e®Oo
ue{e osTve mJeeleb$Ùe efceUefJeCeeNÙee pevelesuee Deeheuee vÙeeÙÙe nkeäkeâebmee"er mJeefkeâÙeeefJe®Oo
ue{e ÅeeJee ueeieuee. Jeemleef J ekeâ mJeeleb $ Ùe Deeb o es u eve meg ® Demeleeb v eeÛe ce. ieeb O eeR m en
yengleskeâ veslÙeebveer mJeeleb$Ùeeveblej Yee<eeJeej ØeeblejÛevee kesâueer peeF&ue DeMeer iJeener efoueer
nes l eer , cee$e mJeeleb $ Ùeeveb l ej Ùee ves l Ùeeb v eer lÙeekeâ[s og u e& # e kes â ues , lÙeeceg U s peveles u ee
veeF&ueepeeves DeeboesueveeÛee ceeie& efmJekeâejeJee ueeieuee.9 Yee<eeJeej ØeeblejÛevescegUs je°êÛÙee
Ss k eä Ù eeuee Oees k eâe hees n es Û es u e Demee heb . ves n ®, ceew u eevee DeePeeo Je mejoej hešs u e Ùeeb Û ee
mecepe neslee.
ne ue{e DeheIeeleeves Ie[g v e Deeuee veJnlee, eE k eâJee keâes C eeÛÙeener ef J e®Oo kes â uee
iesuee veJnlee MebYej Je<eeËheemegve ’ceje"er Deefmcelee’ Je ’ceneje°^ Oece&’ peeieefJeCÙeeÛes pes
ØeÙelve Peeues nes l es , lÙeeÛee heef j heekeâ ne ue{e ns e lee. Ùee ue{Ÿeehee"er c eeies oes v e npeej
Je<eeË h eg J eea h eemeg v eÛÙee ’ceneje°^ ’ Ùee MeyoeÛeer Je Fef l enemeeÛeer heeÕe& Y eg c eer nes l eer . lemes Û e
ef M eJeepeer cenejepeeb Û Ùee keâeUele ceje"er jepÙe ef v ecee& C e PeeuÙeeJej ceneje°^ e leer u e meJe&
peeleer O ecee& Û Ùee ceje"er Yee<eer k eâ uees k eâeb c eOÙes meceeve Yee<ee, meceeve Fef l eneme Je meceeve
mJeYeeJe JewefMe°s Ùee DeeOeejs Skeâ ØekeâejÛee YeeJeefvekeâ yebOe leÙeej Peeuee neslee. lÙeecegUsÛe
Fb«epeer Deeceoeveerle efJeKegjuesuÙee ceje"er Yee<eerkeâ ØeosMeebvee Skeâ$e keâ®ve ’mebÙegòeâ ceje"er
Yee<eerkeâ jepÙe’ efvecee&Ce keâjeJes Ùeemee"er mJeeleb$ÙeehetJeea peer ÛeUJeU meg® Peeueer nesleer,
lÙeehee"erceeies neÛe YeeJeveerkeâ yebOe neslee.10
1.4 ÛeUJeUer Û es leelJeer k eâ Deef O e‰eve :
Yeejleele Deveskeâ Yeieeebveer Yee<eerkeâ DeeOeejeJej mJeeÙeòelesÛeer ceeieCeer kesâueer. lÙeele
meJe&ØeLece ’efyenNÙeebmee"er efyenej’ ner ceeieCeer keâjCÙeele Deeueer nesleer. cee$e ner ceeieCeer
Gce& š mJe®heeÛeer nes l eer . lÙeeveb l ej heóeYeer ef m eceejecceÙÙeeb v eer Deeb O eÇ Û eer ceeieCeer kes â ueer ,
efleÛee DeeMeÙe leeefceUeRÛÙee menJeemeelegve DeeuesuÙee le›eâejermeejKee Je lesueieg Yeeef<ekeâebÛÙee
leef c eU Yee<ekeâeb n t v e Demeues u Ùee ef Y eVelJeeÛee nes l ee. DeMeer Û e iele keâvee& š keâeÛeer ner nes l eer ,
keâejCe peJeU-peJeU yeejehebOeje ueneve-ueneve Øeebleeble keâVe[ Yee<ekeâebÛeer efÛejheâe[ Peeueer
...6...
nes l eer . ceneje°^ e Ûeer ceeieCeer meg O oe DeMeeÛe ØekeâejÛeer Demeueer lejer leer lÙeehes # ee ef Y eVe
nes l eer . ef l eÛeer Ûeew k eâš Je ue#Ùeef y eb o g JÙeehekeâ nes l es . ceneje°^ e ÛÙee ceeieCeer l e Yeejleer Ù e
mJeeleb $ Ùe Je uees k eâMeneer y eöueÛeer eE Û elee nes l eer . meb I ejepÙeeÛÙee cepeyeg l eer yeöueÛeer eE Û elee
nesleer. SkeâYee<eer jepÙes ner jepÙe Je mebIe oesneWmee"er hetjkeâ Deens, DeMeer lÙeeceeies YeeJevee
nes l eer . lÙeeceg U s Û e ceneje°^ e le yeng Y ee<eer k eâ meceg o eÙe jnele Demeuee lejer , keâes C elÙeener
Skeâe Yee<ee meceg n eef J e®Oo ner ÛeUJeU Ûeeueef J eueer ies u eer veener . cnCeg v eÛe Ùee ÛeUJeUer l e
Flej Yee<eer k eâ keâeceieej meg O oe meeceer u e Peeues nes l es .11
lemes heeefnuÙeeme ceneje°êÛeer ceeieCeer meJee&le MesJešer kesâueer iesueer. Kejslej efmebOe
Øeeble cegbyeF& Øeebleeletve Deueie PeeuÙeeJej yengmebKÙe DemeuesuÙee ceje"er Yee<ekeâebvee DeuhemebKÙe
iegpejeLeer Yee<ekeâebvee efYeCÙeeÛeer iejpeÛe Gjueer veJnleer. JeemleefJekeâ DeeOegefvekeâ ÙegieeÛÙee
jnešiee[Ÿeele ceneje°^ e leer u e heejb h eef j keâ JÙeJemeeÙe cees [ keâUer m e Ùes T ve Je Mes l eer O eb o e
DeeleyeóÙeeÛee yeveuÙeecegUs «eeceerCe Yeeieeleerue Deveskeâebveer cegbyeF&Ûeer Jeeš Oejueer nesleer.
cegbyeF&le Jee{le peeCeeNÙee Yeeb[Jeueer efJeÕeele ceje"er ceeCegme keâ°Ceeje keâeceieej cnCegve
Ghejs peerJeve peiele neslee. mebhetCe& «eeceerCe ceneje°^ cegbyeF&Ûeer Jemeenle DemeuÙeemeejKee
Peeuee nes l ee. keâeUeyeepeej keâjCeeNÙee Yeeb [ Jeueoejeb Û eer ceg b y eF& J ej Ieó hekeâ[ ef v ecee& C e
Peeueer nesleer. DeMeerÛe keâenerMeer efmLeleer ceneje°êleerue yesUieeJe JeieUlee meJe&Ûe MenjebÛeer
Je yeepeejhes " eb Û eer Peeues u eer nes l eer . ne Yeeb [ Jeueoej Jeie& Gvceòe nes T ve YeejleeÛeer
meeJe&Yeewcemeòee lÙeeÛÙeekeâ[s ieneCe he[uÙeemeejKeer DeJemLee efvecee&Ce Peeueer nesleer. lespemJeer
Ss e f l eneef m ekeâ hejb h eje Demeues u Ùee ceje"er ceeCemeeuee ns Ghejs h eCe Je lÙeelet v e Deeues u ee
heb i eg h eCee [eÛele nes l ee. cnCeg v e ceje"er ceeCeemeeb v eer lÙeeb e f J e®Oo ue{e GYeejuee.12
Kejslej ne ue{e DeuhemebKÙe DeMee iegpejeLeer meceepeeefJe®Oo veJnlee. mJeleŠÛÙee
GOJemle peerJeveeÛÙee JewheâuÙeeletve ne ue{e GYee jeneruee neslee Je ue{uee iesuee. Yeeb[JeueMeener
JÙeJemLes e f J e®OoÛee lees ue{e nes l ee. Ùee Yeeb [ JeueMeener Meòeâer keâeb « es m eÛÙee neleele nele
Ieeueg v e JeeJejle nes l Ùee. cnCeg v eÛe ceg b y eF& mee"er Û Ùee Ùee meb « eeceeves ®õ ®he OeejCe kes â ues
nes l es . meg Ù eb ò eâ ceneje°^ e mee"er Û eer ÛeUJeU kes â JeU ceneje°^ ef c eUef J eCÙeeheg j leer ceÙee& o er l e
veJnleer, lej meceepeJeeoer ceneje°^ Ie[efJeCÙeemee"erner nesleer. MesJešer keWâõmeòee efve<ØeYe
Peeueer, Yeeb[JeueMeener kegbâ"erle Peeueer Je ceneje°êÛeer mejMeer Peeueer.13
...7...
1.5 ef y eÇ e f š Me keâeueer v e heef j ef m Leleer :
Yeejleeuee mJeeleb $ Ùe ef c eUCÙeehet J eea ceje"er Yee<eer k eâ JeNne[, ceje"Jee[e, Deeef C e
ieesceblekeâ ns Yeeie Deveg›eâces efyeÇšerMe, efvePeece Je heeleg&ieerpe Ùee leerve meòeeDeefOehelÙeeKeeueer
nes l es . peJeU-peJeU 3 keâes š er 90 ueeKe uees k eâ Ùee Yeeieele jnele nes l es .14 Yeejleele
ef y eÇ š er M e DeeceueeKeeueer yeng l es k eâ Yeejleer Ù e Yeg Y eeie nes l ee Je heâej Lees [ Ÿee Yeg Y eeieeJej
hees l eg & i eer p eeb Û eer meòee nes l eer . ef y eÇ š er M eeb v eer Meb Y ej Je<ee& Û Ùee keâeueeJeOeer l e meb h et C e& YeejleeJej
keâypee ef c eUef J euee nes l ee. ef y eÇ š er M eeb v eer pemepemes Øeos M e ef p eb k eâues , lemes les Skeâces k eâeb v ee
pees [ ues . lÙeele keâes C eles n er leejlecÙe veJnles . lÙeeb v eer meb h et C e& Yeejleer Ù e Yet Y eeieeuee leer v e
Yeeieele ef J eYeeef p ele kes â ues nes l es . keâuekeâòee Øeeb l e, ceõeme Øeeb l e Je ceg b y eF& Øeeb l e. ceg b y eF&
Øeeb l eele Gòejs l eer u e ef m eb O e Øeeb l eeheemeg v e oef # eCes l eer u e OeejJee[heÙeË l eÛee Yeeie Ùes l e Demes .
efyeÇšerMeebveer meesÙeermkeâj Demes Úesšs-Úesšs Øeeble efvecee&Ce keâjCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee veJnlee.15
’YejleKeb [ ’ Ùee JÙeef ò eâJeeÛekeâ meb % es h eemeg v e heg { s Deves k eâ ef m LelÙeb l ejelet v e Deeheuee
os M e ’Yeejle’ Ùee meb I emeòeeJeeÛekeâ meb % es h eÙeË l e Ùes T ve hees n es Û euee. meceü e š DeMees k eâeÛÙee
keâeUeheemegve Fb«epeebheÙeËle Deveskeâ meòeebveer leueJeejerÛÙee peesjeJej jepÙes Ie[efJeueer DeLeJee
ve° kes â ueer , heCe meJe& Ø eLece Fb « epeeb v eer Û e Yeejleele keâeÙeÅeeÛÙee DeeOeejs Øeeb l eeb Û eer pe[Ce
Ie[Ce DeLeJee cees [ lees [ kes â ueer .
Skeâ cee$e Kejs keâer, efyeÇšerMe meòesÛÙeener hetJeeaheemegve ÙesLeerue ØeosMeebceOÙes je°^ØeJe=òeer
ef J ekeâmeer l e Peeues u eer nes l eer . Fb « epeer Deeceoeveer l e DeMee ef J eef J eOe je°^ k eâeb v ee Skeâ$e keâeW y eg v e
mees Ù eer h eg j les ef J eYeeie hee[CÙeele Deeues nes l es . cee$e mJeeleb $ Ùeeveb l ej meceeve meb m ke= â leer ,
meueie YetYeeie, Je meceeve Yee<ee Ùee DeeOeejs jepÙeefveefce&leer PeeuÙeeme lÙee-lÙee ØeosMeeÛee
efJekeâeme nesF&ue, DeMeer ceeb[Ceer nesle nesleer. ÙegjesheceOeerue Deveskeâ veJemJeleb$e je°^s ’Yee<ee’
Ùee IeškeâeÛÙee DeeOeejsÛe efvecee&Ce Peeueer nesleer. ÙeeÛe OeleeaJej Yeejleele Yee<eerkeâ DeeOeejeJej
Øeeb l e ef v eef c e& l eer Û eer ceeieCeer nes l e nes l eer . uee@ [ & ne[eA i eÛÙee 1909 ÛÙee Keef u elÙeele
’efyeneNÙeebmee"er efyenej’ Ùee JeeoeÛee GuuesKe keâjCÙeele Deeuee neslee. efyeÇšerMeebveer yebieeue
Øeebleebletve Deemeeceer Yee<eerkeâ ØeosMe Deueie kesâuee nesleeÛe. veblej efyenej, meer.heer., Ùet.heer.,
Demes Øeeb l ener Deueie kes â ues nes l es . 1905 meeueer keâPe& v eves yeb i eeueÛeer kes â ues u eer heâeUCeer
1911 meeueer jö Peeueer , lÙeehee"er c eeies n er yeb i eeueer Yee<es Û ee peepJeuÙe Deef Y eceeve Je
...8...
lÙeemee"er peveles v es kes â ues u eer keâ[Jeer ÛeUJeU ns Û e keâejCeer Y et l e nes l es . SJn[s Û e veJns lej
1927 meeueer Yeejleele Deeues u Ùee meeÙeceve keâef c eMeveves n er Yee<eeJeej Øeeb l e jÛeves Û eer
efMeheâejme kesâueer nesleer.16
1.6 Øeejb e f Y ekeâ neueÛeeueer :
1912 ÛÙee keâeb « es m eÛÙee je°^ e r Ù e Deef O eJes M eveele ØeLeceÛe ceg b y eF& F& u eeKÙeelet v e
ef m eb O e Øeeb l e Je les u eieg Yee<ekeâ Yeeie Jes i eUs keâ®ve lÙeeb Û eer mJeleb $ e jepÙes keâjeJeer l e Demee
"jeJe ceevÙe keâjCÙeele Deeuee nes l ee. cee$e lÙeeJej Meemeveelehex â keâes C eleer n er keâeÙe& J eener
Peeueer veener. 1920 ÛÙee je°êrÙe DeefOeJesMeveelener leMee metÛevee keâjCÙeele DeeuÙee heCe
lÙeeb Û eer mejkeâejves oKeue Ies l eueer veJnleer . 1920 veb l ej cee$e Ùee Deveg < eb i eeves ÛeÛee&
nes C Ùeeme meg ® Jeele Peeueer , keâejCe ueJekeâjÛe mJeeleb $ Ùe ef c eUCeej Deens Demes JeeleeJejCe
leÙeej Peeues nes l es , lÙeeceg U s mJeeleb $ Ùeeveb l ej Yee<eeJej Øeeb l e jÛeves Û eb meg $ e ef m Jekeâe®ve
veJÙee Øeeb l eeb Û eer ef v eef c e& l eer kes â ueer peeJeer , ns lelJeleŠ je°^ e r Ù e meYes v eb ceevÙe kes â ueb nes l eb .17
ceneje°^ e le 1923 heemeg v eÛe ceje"er Yee<ee Je meb m ke= â leer Ùee DeeOeejs ceje"er
Deefmcelee efvecee&Ce nesCÙeeme meg®Jeele Peeueer nesleer. efJeveesyeebÛes ’ceneje°^ Oece&’ ns ceeefmekeâ
Je efJe. keâe. jepeJee[s ÙeebÛÙee neleer ueeieuesueer 1448 ÛÙee keâeUeleerue ’ceefnkeâeJeleerÛeer
yeKej’ Ùee meeef n lÙeke= â leer Û Ùee Deveg < eb i eeves ceneje°^ O ecee& Û eer JÙeeKÙee Je JÙeehleer ÙeeJej
ÛeÛee& nesCÙeeme meg®Jeele Peeueer. 1933 ÛÙee veeiehetj meeefnlÙe mebccesueveele meebieueerÛÙee
Meb k eâj jeceÛeb õ MeW [ s Ùeeb v eer ceje"er Yee<ekeâeb Û es mJeleb $ e jepÙe DemeeJes DeMeer meJe& Ø eLece
ceeieCeer kes â ueer Je lÙeemee"er FmeJeer m evehet J e& Fef l enemeeÛee oeKeuee ef o uee. 18 1938 uee
oòees Jeeceve hees l eoej Ùeeb v eer ’ceneje°^ e Ûee Skeâ meg Y ee keâje’ Ùee Meer < e& k eâeKeeer Skeâ ues K e
efuentve ceje"er Yee<ekeâ Yeeie Skeâ$e keâjCÙeeÛeer ceeieCeer kesâueer nesleer.
1.7 ØelÙe#e ceeieCeer :
Fb « epe keâeUele JeNne[ Øeeb l e ceOÙe Øeeb l eele nes l ee. ne Yeeie ef M euekeâer GlheVeeÛee
nes l ee. Ùee Yeeieelet v e ef c eUCeejs GlheVe Flej YeeieeJej KeÛe& nes T ve JeNne[keâ[s og u e& # e
JneÙeÛes, cnCegve yeNÙeeÛe keâeUeheemegve JeNne[uee mJeleb$e, mJeeÙeòe cnCepesÛe ieJnve&jÛee
Øeos M e yeveJeeJes DeMeer ceeieCeer nes l eer , heCe lÙeekeâ[s keâes C eer n er ue#e ef o ues veener . cee$e
1935 ÛÙee keâeÙeÅeeves Øeeleeb v ee mJeeÙeòelee os C ÙeeÛes "jueÙeeJej ne ceg ö e Ss j Ceer J ej
...9...
Deeuee. meJe&ØeLece jecejeJe osMecegKe Ùeebveer 1 Dee@keäšesyej 1938 jespeer ceOÙe ØeebleeÛÙee
efJeefOeceb[Uemeceesj JeNne[uee ceOÙe Øeebleeheemegve JesieUe keâjCÙeeÛee ØemleeJe ceeb[uee neslee.
ne "jeJe Skeâceleeves cebpegj Peeuee. lÙeeveblej hebOeje efoJemeebveer cegbyeF&le meeefnlÙe meccesueve
Yejues , lÙeele JeNne[men ceneje°^ e Ûee Skeâ Yee<eer Øeos M e yeveJeeJee Deeef C e ef v ePeeceeÛes
jepÙe Keeuemee keâ®ve lÙeeleer u e ceje"Jee[e lemes Û e hees l eg & i eer p e meòee ueÙeeme ies u ÙeeJej
iees c eb l ekeâ ns Yeeie lÙeele meeceer u e keâjeJes Demee "jeJe heeme keâjCÙeele Deeuee. lÙeeveb l ej
heg { er u e Je<eea n er veiej meeef n lÙe mecces u eveele os K eer u e ner Û e ceeieCeer keâjCÙeele Ùes T ve Ùee
ceje"er ØeosMeeuee ’mebÙegòeâ ceneje°^’ cnCeeJes Demes cnšues.19
JeNne[ÛÙee ceeieCeer Û Ùee ØeÙelveemee"er 1940 ÛÙee Øeejb Y eer Û e jecejeJe os M eceg K e
ÙeebÛÙee DeOÙe#elesKeeueer meYee nesTve ’mebÙegòeâ ceneje°^ meYee’ mLeeheve keâjCÙeele Deeueer.
Ùee meYes l ehex â heg { ÛÙee Je<eea Û Ùee ces ceef n vÙeele [e@ . kes â oej Ùeeb Û Ùee ves l e= l Jeele ’ceneje°^
SkeâerkeâjCe heefj<eo’ YejefJeCÙeele Deeueer. lÙeeveblej leerve ceefnvÙeebveer meJe& ue#e JeNne[ÛÙee
ØeMveeJej keWâõerle keâjCÙeemee"er JeNne[ÛÙee ØeefleefveefOebÛeer yew"keâ Yejueer, lÙeebveer JeNne[mee"er
ØeÙelve keâjer l e Demeleeb v eeÛe meJe& ceneje°^ e ÛÙee Skeâer k eâjCeemee"er ØeÙelve keâjCÙeeÛes
"jef J eues .20 ’meb Ù eg ò eâ ceneje°^ meYee’ ef v e<ØeYe PeeuÙeeJej heg { s meeef n lÙe mecces u eves Je
he$ekeâej heef j <eoeb c eOeg v e ne ceg ö e les J ele jener u ee. heg { s Dee@ k eä š es y ej 1943 ceOÙes [e@ .
ceg k eg b â o peÙekeâj Ùeeb Û Ùee DeOÙe#eles K eeueer ’ceneje°^ Skeâer k eâjCe heef j <eo’ Yejef J eCÙeele
Deeueer nes l eer , cee$e og m eNÙee ceneÙeg O oeÛÙee JeCeJÙeeceOÙes ne ef J e<eÙe yeepeg u ee he[uee.21
1.8 meb Ù eg ò eâ ceneje°^ heef j <eo :
yes U ieeJe Ùes L es Peeues u Ùee meeef n lÙe mecces u eveele 1 ces 1946 jes p eer ie. $Ùeb .
cee[Keesuekeâj ÙeebÛÙee DeOÙe#elesKeeueer ’mebÙegòeâ ceneje°^’ efveefce&leerÛee DeefOeke=âle "jeJe
ceb p eg j keâjCÙeele Deeuee Je lÙeeveb l ejÛe KeNÙee DeLee& v es meb Ù eg ò eâ ceneje°^ e ÛÙee ue{Ÿeeuee
meg ® Jeele PeeuÙeeÛes ceeveues peeles . yes U ieeJe meeef n lÙe mecces u eveeleer u e "jeJeeceg U s Deves k eâ
jepekeâer Ù e ves l Ùeeb v ee Ùeeyeeyele keâener lejer keâjeJes , DeMeer peeCeer J e PeeuÙeeves 18 peg u ew
1947 uee cegbyeF&le ’ceneje°^ SkeâerkeâjCe heefj<eo’ YejefJeCÙeele Deeueer, lÙeeceOÙes Yeejleeleerue
meJe& ceje"er Yee<eerkeâ Yeeie Skeâ$e keâjCÙeeÛes ceevÙe keâjCÙeele Deeues Je ns OÙesÙe Deeceueele
DeeCeCÙeemee"er MebkeâjjeJe osJe ÙeebÛÙee vesle=lJeeKeueeer ’mebÙegòeâ ceneje°^ heefj<eo’ ie"erle
...10...
keâjCÙeele Deeueer.22
Kejs l ej ceneef J eoYe& Je meb Ù eg ò eâ ceneje°^ e ÛÙee ef v eef c e& l eer l e keâeb « es m epeeCeeb v ee jme
veJnlee. keâeb«esme ceOegve Ùee vee lÙee keâejCeeves yeensj he[uesuÙee ueeskeâebveerÛe Ùee ceeieCeerÛee
ØeÛeej kes â uee, lÙeeb Û ÙeeceOes n er Skeâes h ee veJnlee. yeeheg p eer DeCes Ùeeb v ee ceneef J eoYe& Jes i eUe
JneJee Demes Jeešle nes l es . SkeâeÛe Yee<es Û eer oes v e jepÙes yeveef J eCÙeele keâener JeeJeies veener ,
DeMeer lÙeeb Û eer YeeJevee nes l eer . cee$e veeiehet j ef J eÅeeheer " eÛes keg â ueieg ® kes â oej Ùeeb v ee meJe&
ceje"er Yee<eer k eâ Yeeie ef c eUg v e ceneje°^ e Ûes Skeâer k eâjCe JneJes , Demes Jeešle nes l es . ye@ .
jecejeJe os M eceg K ener ceneef J eoYee& Û Ùee Skeâer k eâjCeeme Deveg k et â ue nes l es . Dee@ i emš 1940
ceOÙes jecejeJe os M eceg K eeb Û ÙeeÛe DeOÙe#eles K eeueer ’ceneef J eoYe& meYes Û eer ’ mLeehevee kes â ues u eer
nes l eer . Ùeemee"er DeCes Ùeeb v eer cenlJehet C e& Yeg e f c ekeâe heej hee[ueer nes l eer . ceneef J eoYee& l eer u e
ueeskeâebÛÙee efnmebyebOeeÛes j#eCe keâjCes, ns Ùee meYesÛes Gefö° nesles. keâejCe mebÙegòeâ ceneje°^
ef v ecee& C e PeuÙeeJej lÙeeJej he. ceneje°^ e Ûes JeÛe& m Je jener u e DeMeer Yeer l eer ef J eoYe& J eeÅeeb v ee
Jeešle nes l eer . 1946 ceOÙes ef y eÇ š veÛÙee ceb $ eer ceb [ Ueleer u e leer v e ceb $ eer pes J ne Yeejleele
Deeues nes l es , les J ne ceneef J eoYe& meYes v es ’ceneef J eoYe& mJeleb $ e Øeeb l e ef v ecee& C e keâjeJee’ DeMeer
efJevebleer kesâueer nesleer. hebpeeyejeJe osMecegKeebveerner ÙeeÛe DeeMeÙeeÛes efveJesove efoues nesles.23
1.9 ceje"er jepÙe keâer ceje"Ÿeeb Û es jepÙe? :
ceneje°êÛÙee SkeâerkeâjCeeÛeer ÛeUJeU meg® nesJes vee nesles leesÛe veJÙeeves efvecee&Ce
nes C eejs jepÙe ’ceje"er jepÙe DemeCeej keâer ceje"e jepÙe DemeCeej?’ DeMeer keg â peyet p e
meg® Peeueer nesleer. lÙeecegUsÛe cee[Keesuekeâjebveer le®Ce Yeejle ceOÙes DeMeer Mebkeâe ve Ieslee
meJeeË v eer Skeâef $ ele ØeÙelve keâ®ve meb Ù eg ò eâ ceneje°^ mLeeheves Û Ùee keâeceer ueeieeJes Demes
cnšues nes l es . heCe pes J ne 1 ces 1960 uee ceneje°^ jepÙe Deef m lelJeele Deeues les J ne
cee[Kees u ekeâjeb v eer Û e ’ceje"er jepÙe keâer ceje"e jepÙe?’ Demee ØeMve ef J eÛeejuee les J ne
ÙeMeJeblejeJe ÛeJneveebvee lÙeeÛes Gòej ÅeeJes ueeieues nesles keâer ns jepÙe ceje"erÛe DemeCeej.24
1.10 meb Ù eg ò eâ ceneje°^ e le Demhe= M Ùeeb Û es mLeeve keâeÙe? :
peg u ew 1946 uee ’le®Ce Yeejle’ ceOÙes vee. je. MeW [ s Ùeeb v eer Skeâ ues K e ef u ent v e
ceOÙeØeeble JeNne[ele 24.5 ueeKe Demhe=MÙe peeleeRÛeer ueeskeâmebKÙee Demetve [e@. Deebyes[keâjebveer
mebÙegòeâ ceneje°êÛÙee Deeboesueveeuee hee"eRyee ÅeeJee Demes DeeJeenve kesâues. lemesÛe mebÙegòeâ
...11...
ceneje°^ e ÛÙee heg j mkeâlÙeeË v ee leer v e ØeMve ef J eÛeejues -
1) ceneje°êleerue keâesCeleerner peele ’ceje"e’ mecepeueer peeF&ue keâe?
2) Demhe= M Ùe peeleeR v ee meb K Ùes Û Ùee ceeveeves Øeef l eef v eef O elJe ef o ues peeF& u e keâeÙe?
3) meceYeeJeeves DeeefLe&keâ-jepekeâerÙe-meeceeefpekeâ DeeefCe Oeeefce&keâ meJeueleer efouÙee peeleerue
keâeÙe?
ceOÙeØeeb l e JeNne[eleer u e Demhe= M Ùeeb Û es ves l es jeJemeens y e ieb . ce. "Jejs Ùeeb v ee cee$e
meb Ù eg ò eâ ceneje°^ ef v ecee& C e PeeuÙeeJejner Demhe= M Ùeeb Û eer Demhe= M Ùelee peeCeej veener , Demes
Jeešle nes l es . ÙeeGueš ieCes M e ieJeF& Je jeceÛeb õ Keeb [ s k eâj Ùeeb v ee ceneje°^ e Ûes Skeâer k eâjCe
PeeuÙeeJej Demhe= M Ùeeb v ee lÙeeb Û Ùee meb K Ùes Û Ùee ØeceeCeele meòes l e Jeeše ef c eUs u e Demes Jeešle
nes l es Je cnCeg v e lÙeeb v eer Ùee ÛeUJeUer m e hee"eR y eener ef o uee nes l ee. 25
1.11 [e@ . Deeb y es [ keâjeb Û eer Yet e f c ekeâe :
lelJele: [e@. Deebyes[keâj Yee<eeJeej Øeeble jÛevesme Devegketâue veJnles, keâejCe lÙeecegUs
YeejleeÛeer DeJemLee Ùeg j es h emeejKeer nes T ve lÙeele Deves k eâ je°^ ef v ecee& C e nes l eer u e Deeef C e
ØelÙes k eâ Øeeb l eeves les L eer u e uees k eâeb Û eer Yee<ee ner Û e mejkeâejer keâejYeejeÛeer Yee<ee kes â uÙeeme
ceOÙeJeleea mejkeâejuee Ùee Øeeb l eeb M eer Deves k eâ Yee<eeb c eOet v e he$eJÙeJenej keâjeJee ueeies u e.
lemes Û e Ss k eä Ù e YeeJeves u eener le[e peeTve heg â šer j Je= ò eer Jee{s u e, DeMeer Yeer l eer JÙeòeâ kes â ueer ,
cee$e Yee<eeJeej Øeeb l e jÛevee keâjeÙeÛee ef v eCe& Ù e PeeueeÛe lej meb h et C e& ceje"er Yee<eer k eâ
Yeeieebvee Skeâ$e keâ®ve Skeâ jepÙe efvecee&Ce keâjeJes Je cegbyeF& Menj ns ceneje°êÛes DeefJeYeepÙe
DemeuÙeeceg U s lÙeeÛee ceneje°^ e le meceeJes M e keâjeJee Demes ef v eJes o ve [e@ . Deeb y es [ keâjeb v eer
’oej DeeÙeesieeuee’ meeoj kesâues nesles.26
1.12 ef J eoYee& Û ee ØeMve :
ef J eoYee& l eer u e ves l Ùeeb v eer meb Ù eg ò eâ ceneje°^ e uee hee"eR y ee ÅeeJee Ùeemee"er Meb k eâjjeJe
osJe, ve. efJe. iee[ieerU Je oe. efJe. ieesKeues ns vesles JewoYeeaÙe vesles jecejeJe osMecegKe, oeoe
Oecee&efOekeâejer, ieesheeUjeJe keâeUs, n. efJe. keâeceLe Je cee[Keesuekeâj ÙeebÛÙeeMeer JeešeIeeDeer
keâjerle nesles. efJeoYee&leerue veslÙeebvee ceneefJeoYe& JneJee Demes Jeešle DemeuÙeeves les mebÙegòeâ
ceneje°^ e uee ef v eŠmeb k eâes Û eheCes hee"eR y ee os l e veJnles . yeeheg p eer DeCes lej nÙeeleYej mJeleb $ e
efJeoYee&ÛeerÛe ceeieCeer keâjerle jenerues. keâVeceJeejner mebÙegòeâ ceneje<šêÛÙee efJejesOeer nesles.
...12...
ef y eÇ p eueeue ef y eÙeeCeer cee$e meb Ù eg ò eâ ceneje°^ e ÛÙee yeepeg v es nes l es . 7 Je 8 Dee@ i emš 1947
jespeer efyeÙeeCeeRÛÙee Dekesâeue ÙesLeerue Iejer he. ceneje°^ Je efJeoYee&leerue ØecegKe 16 heg{eNÙeebÛÙee
JeešeIeešer nesTve Skeâ keâjej keâjCÙeele Deeuee. lÙeele mebÙegòeâ ceneje°êleerue he. ceneje°^
Je ceneef J eoYe& Demes oes v e GheØeeb l e ef v ecee& C e keâ®ve lÙeeb Û Ùeemee"er mJeleb $ e keâeÙeos ceb [ U Je
GÛÛe vÙeeÙeeueÙes mLeeheveue keâjeJes, Demes ceevÙe keâjCÙeele Deeues nesles. mebyebOe Øeebleemee"er
Skeâ ieJnve& j og Ù Ùece ieJn& v ej Demes u e lemes Û e Skeâ uees k eâmes J ee DeeÙees i ener Demes u e "jues
nes l es . ne keâjej ’Dekeâes u ee keâjej’ cnCeg v e Øeef m eOo Deens .27
1.13 oej keâef c eMeve :
Yee<eeJeeo Øeeb l e jÛevee JneJeer Ùeemee"er keâeb « es m eceOÙes meJe& ØeLece heóeYeer
efmeleejeceÙÙeebveer ØeÙelve meg® kesâues nesles. les mJeleŠ ØecegKe DemeuesuÙee mebefJeOeeve meYesÛÙee
Skeâe meef c eleer v es Deeb O eÇ , keâvee& š keâ, kes â jU Je ceneje°^ Ùee jepÙeeb Û eer Yee<eer k eâ DeeOeejs
ef v eef c e& l eer keâjCÙeemee"er Skeâ DeeÙes e ie ves c eeJee DeMeer met Û evee kes â ueer nes l eer . cee$e os M eeÛeer
heâeUCeer PeeuÙeeves , lÙeeef o Mes v es keâener Û e neueÛeeue Peeueer veener . meb e f J eOeeve meYes l e Ùee
ØeMveeuee vesn®bveer šeUCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee. cee$e DeebOeÇÛÙee yeeyeleerle vesn® mekeâejelcekeâ
nes l es . lÙeeceg U s ceneje°^ e le Gueš meg u eš Øeef l eef › eâÙee GcešuÙee nes l Ùee. Yee<eeJeej Øeeb l e
jÛevesyeeyeele vesn®, hešsue Je ieebOeer ÙeebÛeer celes hejmhej efJejesOeer nesleer, cee$e cegbyeF& men
ceneje°^ Ùee mebkeâuhevesme efleIeebÛeener efJejesOe neslee. [e@. Deebyes[keâj Je [e@. jepesõ Øemeeo
Ùeeb Û Ùee Dee«eneceg U s ves n ®-hešs u e Ùeeb v eer ef v eJe= ò e vÙeeÙeceg l eea oej Ùeeb Ù ee DeOÙe#eles K eeueer
17 pet v e 1948 uee Skeâ $eer m eomÙeer DeeÙees i e ves c euee. cee$e keâef c eMeve mecees j mee#e
osCÙeeÛÙee yeeyeleerle cegbyeF& Øeeble keâeb«esmeceOÙesÛe SkeâJeekeäÙelee veJnleer. mJeleŠ cegKÙeceb$eer
yeeUemeensye Kesj Je Deceje"er GÅeespekeâ ceneje°êle cegbyeF& meeceerue keâjCÙeeÛÙee efJe®Oo
nesles, lÙeemee"er lÙeebveer ’yee@cyes efmešerpevme keâefcešer’ mLeeheve kesâueer nesleer Je lemes efveJesovener
keâef c eMeveuee meeoj kes â ues nes l es . me. keâe heešer u e ner ÙeeÛe celeeÛes nes l es . 28
ceneje°êleerue keâeb«esme vesles keWâõerÙe vesle=lJeeÛÙee oyeeJeecegUs me›eâerÙe veJnles. lej
ef J eoYee& l eer u e ves l Ùeeb c eOÙes n er ceneef J eoYe& J eeoer Je meb Ù eg ò eâ ceneje°^ J eeoer Demes ieš he[ues
nes l es . DeeÙees i eemecees j 1000 ef v eJes o ves Je 700 peCeeb v eer mee#e ef o ueer . 13 ef [ meW y ej
1948 uee DeeÙees i eeves Deeheuee DenJeeue meeoj kes â uee. lÙeele DeeÙees i eeves mhe°heCes
...13...
Yee<eeJeej Øeeble jÛevee veekeâejle ne ØeMve yescegole keâeueeJeOeermee"er lenkegâye keâjeJee DeMeer
efMeheâejme kesâueer nesleer. lÙeeJej lesueieg, ceje"er Je keâeve[er Yee<eerkeâebveer efleKeš Øeefleef›eâÙee
JÙeòeâ kesâuÙee neslÙee.29
1.14 ’pes J ner h eer ’ keâef c eMeve :
oej DenJeeueeÛÙee heeÕe&YegceerJej 15 ef[meWyej 1948 uee peÙehetj ÙesLes keâeb«esmeÛes
je°^ e r Ù e Deef O eJes M eve Yejues Demeleeb v ee peveles Û Ùee YeeJevee ue#eele Ies T ve ’pes J ner h eer ’
keâefceMeveÛeer mLeeheCee keâjCÙeele Deeueer. Ùee keâefceMeveves keâesCeeueener mee#eeruee ve yeesueeefJelee
hejmhej DenJeeue peener j kes â uee. Yee<eer k eâ DeeOeejs jepÙeef v eef c e& l eer u ee meb k eg â ef Û ele "jJet v e,
DeMee ceieeCÙee ef v ejeOeej Je És < eeme Øees l meenve os C eeNÙee Deens l e cnCeg v e ner ceeieCeer
leglee&me DeceevÙe kesâueer.30
oej DeeÙees i e Je pes J ner h eer DeeÙees i eeveb l ej ceneje°^ e le Skeâ ØekeâejÛeer ieeW O eUeÛeer
ef m Leleer nes l eer . ves l Ùeeb c eOÙes Jew Û eejer k eâ Ss k eä Ù e veJnles . ef o uueer Õ ej ef J ejes O eer DemeuÙeeves
ceneje°êleerue keâeb«esmepeCe ieYe&ieUerle Peeues nseles. Lees[keäÙeele Ûeesnerkeâ[s Skeâ ØekeâejÛeer
Goemeerve Meeblelee nesleer. ceOeuÙee keâeUele MbekeâjjeJe ceesjs, Øe. kesâ. De$es, ieesjs, Sme.Sce.
pees M eer , cee[Kees u ekeâj Ùee ves l Ùeeb v eer Ùee vee lÙee ef v eef c eòeeves ÛeÛex u ee leeW [ heâes [ CÙeeÛee
ØeÙelve kesâuee, heCe lÙeecegUs heâejmee heâjkeâ he[uee veener. mesveeheleer yeeheš 1950 ÛÙee
Je<ee&le ceneje°^Yej SkeâšsÛe ØeÛeej keâjerle nesles, lÙeebvee keâesCeeÛeer meeLe efceUeueer veener.
1952 ÛÙee meeJe&ef$ekeâ efveJe[CegkeâerhetJeea celeoejmebIeeÛÙee efmecee "jefJeCÙeeÛÙee Øeef›eâÙesle
’[ebie’ JeeoeÛee cegöe yeveuee neslee. ceje"er Yee<eerkeâ DemeuesuÙee Ùee ØeosMeeJej ceneje°^ Je
iegpejele Deeheuee nkeäkeâ meebiele nesles, cee$e MesJešer lees ØeosMe iegpejeleuee efceUeuee. heCe
Ùee efveefceòeeves ceneje°êÛes jepekeâerÙe-meeceeefpekeâ peerJeve {JeUtve efveIeeues.31
1.15 les u eieg Yee<ekeâeb Û ee ØeMve :
DeepeÛee Deeb O eÇ Øeos M e les J ne ceõeme jepÙe Je nw o jeyeeo meb m Leeveele ef J eYeeieues u ee
nes l ee. ne meJe& les u eieg Yee<ekeâ Yeeie Skeâ$e keâ®ve mJeleb $ e jepÙe ef v ecee& C e keâjeJes DeMeer
1913 heemeg v eÛeer ceeieCeer nes l eer . Ùee ceeieCeer m ee"er Dee@ k eä š es y ej 1952 ceOÙes hees ó er
ßeer j eceueg Ùeeb v eer Ghees < eCe meg ® kes â ues . cee$e lÙeekeâ[s keâes C eer ieeb Y eer Ù ee& v es heeef n ues veener ,
Mes J ešer Ghees < eCeeÛÙee 58 JÙee ef o JeMeer ßeer j eceueg b v eer ØeeCeehe& C e kes â ues . lÙeeveb l ej les u eieg
...14...
Yee<ekeâ peveles l e Gõs k eâ nes T ve lÙeeb v eer eE n mekeâ Deeb o es u eve meg ® kes â ues , lÙeeceg U s ves n ®b v ee
DeebOeÇÛeer Iees<eCee keâjeJeer ueeieueer. lemesÛe peevesJeejer 1953 ceOÙes yesUieeJe ÙesLes efmeceeØeMve
Je Yee<eeJeej Øeeb l e jÛeves Û ee ØeMve mees [ ef J eCÙeemee"er Skeâ DeeÙees i e ves c eCÙeeÛeer Iees < eCee
kes â ueer . lÙeeceg U s heg v ne neueÛeeueer nes C Ùeeme meg ® Jeele Peeueer .32
vesn®bÛÙee Iees<eCesveblej keâeb«esmepeCeebceOÙes Glmeen efvecee&Ce nesTve, lÙeebveer Yesšeriee"er-
yew"keâebÛes me$e meg® kesâues. lÙeecegUs efJeoYee&men mebÙegòeâ ceneje°^ efvecee&Ce keâjCÙeemee"er
ÛeÛex D eb l eer 25 mehšW y ej 1953 jes p eer meJe& m eef c eleer v es Skeâ keâjej keâjCÙeele Deeuee, pees
’veeiehetj keâjej’ cnCegve ØeefmeOo Deens. Ùee keâjejele efJeoYe&, ceje"Jee[e ns ØeosMe mebÙegòeâ
ceneje°^ e le meeceer u e keâ®ve Ies l euÙeeJej lÙeeb Û Ùeemee"er ef J eMes < e lejleg o eR Û ee meceeJes M e
keâjCÙeele Deeuee nes l ee. cee$e cees j ejpeer os m eeF& Je me. keâe. heešer u e ns ves l es ceg b y eF&
ceneje°^ e le peeT ÅeeÙeÛeer veener Ùee FMex v es hes š ues nes l es . ceneje°^ Skeâer k eâjCe heef j <eo
Deef m lelJener v e Peeueer nes l eer heCe Meb k eâjjeJe os J eeb v eer cee$e ves n ®b M eer he$e JÙeJenej meg ®
"sJeuee neslee.33s
1.16 heâepeue Deueer keâef c eMeve :
yesUieeJe Iees<eCesvegmeej vesn®bveer 22 ef[meWyej 1953 uee jepÙehegvej&Ûevee DeeÙeesieeÛeer
Iees < eCee kes â ueer . Je 29 ef [ meW y ej 1953 uee vÙee. heâpeueDeueer Ùeeb Û Ùee DeOÙe#eles K eeueer
DeeÙes e ie ie"er l e kes â uee. kes â . Sce. heCeer k eä k eâj Je ùoÙeveeLe keg b â pe® ns meomÙe nes l es .
DeeÙees i eeÛÙee Iees < eCes v eb l ej 9 hes â yeÇ g J eejer 1954 uee ceneje°^ Skeâer k eâjCe heef j <eos Û eer
yew " keâ Ies C Ùeele Deeueer . lÙeele ef J ejes O eer he#eeÛes n er Øeef l eef v eOeer npej ns e les . Ùee yew " keâer l e
meJeeË Û Ùee Jeleer v es heef j <eos v es Û e DeeÙees i eeuee ef v eJes o ve os C ÙeeÛes ceevÙe keâjCÙeele Deeues .
lÙeemee"er OevebpeÙe iee[ieerU ÙeebÛÙee DeOÙe#elesKeeueer ceneje°êÛÙee efmecee "jefJeCÙeemee"er
Skeâ meef c eleer ie"er l e keâjCÙeele Deeueer nes l eer . Yee<eer k eâ jepÙeeb Û eer ef m ecee "jef J eleeb v ee
leeuegkeâe, efpeune ÙeeSsJepeer Kes[s ne Ieškeâ DeeOeejYetle ceeveeJee DeMeer cenlJehetCe& metÛevee
heefj<eosves DeeheuÙee efveJesoveele kesâueer nesleer. ogmejerkeâ[s GÅeesieheleer Je iegpejeLeer Yee<ekeâebÛÙee
’cegbyeF& veeiejerkeâ meefceleerves’ cegbyeF&Ûes JesieUs jepÙe efvecee&Ce keâjeJes, Ùee DeeMeÙeeÛes efveJesove
DeeÙeesieeuee meeoj kesâues nesles. eflekeâ[s yesUieeJeÛeener ØeMve GYee jeneruee. keâeneRveer yesUieeJe
Menj Je yes U ieeJe ef p eune keâvee& š keâceOÙes Û e jneJee Demes ef v eJes o ve ef o ues . 10 Dee@ k eä š es y ej
...15...
1955 uee DeeÙeesieeves Deeheuee DenJeeue meeoj kesâuee lÙeele keâvee&škeâ, kesâjU Je lesuebieeCee
jepÙeeme Devegkegâuelee oMe&Jeerueer lej mebÙegòeâ ceneje°^ Je ceneiegpejeLeÛeer ceeieCeer hesâšeUle
ÉwYee<eerkeâ jepÙeeÛeer efMeheâejme kesâueer. yesUieeJe Menj keâvee&škeâele IeeueCÙeeÛeer efMeheâejme
kes â ueer lej ef J eoYee& Û es Jes i eUs jepÙe keâjCÙeeÛeer n er met Û evee kes â ueer ns e leer .34
DeeÙees i eeÛÙee ef M eheâejMeer v eb l ej ceneje°^ e le ef v ejeMes Û eer ef M eleuenj hemejueer .
DenJeeueeJej ÛeÛee& keâjCÙeemee"er efouueerle keâeb«esme keâeÙe&keâejCeerÛeer oesve efoJeme yew"keâ
Peeueer. lÙeele ceesjejpeer osmeeF& Je osJeefiejerkeâjebÛeer Ke[epebieer Peeueer. cees. DeePeeo Ùeebveer
mJeleb$e cegbyeF& jepÙe, efJeoYee&men ceneje°^ Je mJeleb$e iegpejeLe DeMeer $eerYeepeve Ùeespevee
met Û eef J eueer Je lÙeeJej ÛeÛee& keâjCÙeemee"er ceneje°^ e r Ù eve ves l Ùeeb v ee ef o uueer l e heeÛeejCe
kes â ues . ceg b y eF& l e ef J eef J eOe he#eeb Û Ùee ef v e<es O ee meYee DeeÙees e f p ele kes â uÙee nes l Ùee. he#eßes ‰ er
ceg b y eF& m en ceneje°^ Ùees p eves m e Deveg k et â ue vemeuÙeeves Meb k eâjjeJe os J eeb v eer ef É Yee<eer k eâeÛee
heÙee&Ùe metÛeefJeuee. Fkeâ[s hegCÙeele 23 Dee@keäšesyej 1955 uee ’mebÙegòeâ ceneje°^ heefj<eosÛeer’
yew"keâ nesTve keâeb«esme ceb[UeRveer kesâuesuÙee keâjejceoejemeer Deeheuee keâenerner mebyebOe vemetve
ceg b y eF& m en meb Ù eg ò eâ ceneje°^ ner Û e Deeheueer ceeieCeer DemeuÙeeÛes mhe° kes â ues Je heg { er u e
keâeÙee&Ûes meJe& DeefOekeâej MebkeâjjeJe osJeebvee efoues. yew"keâerveblej efMeJeepeer heeke&âJej meJJeeueeKe
uees k eâeb Û Ùee Gheef m Lele peb i eer meYee nes T ve uees k eâMeener c eeiee& v es ue{e os C ÙeeÛes "jues . DeMee
OekeâeOekeâerÛÙee JeeleeJejCeele 9 veesJnWyej 1955 uee keâeb«esme keâeÙe&keâeefjCeerves $eerjepÙe
Ùees p evee Iees < eer l e kes â ueer Je meJe& ØeÙelveeJej heeCeer ef h eâjues . lÙeeveb l ej meb h et C e& jepÙeele
DemJemLelee efvecee&Ce nesTve, lÙeeefJejesOeele meYee-meccesueves, ceesÛex ÙeebÛes DeeÙesepeve keâjCÙeele
Deeues. ceje"er DeeceoejebceOÙesner KeUyeU ceepeueer nesleer heCe he#e vesle=lJeeÛÙee oyeeJeecegUs
lÙeebvee Deeheueer Yegefcekeâe ceeb[lee Ùesle veJnleer. 20 veesJnWyej 1955 uee cegbyeF& ÛeewheešerJej
ceesjejpeer osmeeF& Je me. keâe. heešueebveer meYee Iesleueer. meYesle ieeWOeU PeeuÙeecegUs ceesjejpeeRveer
ceneje°êuee cegbyeF& keâOeerÛe efceUCeej veener, Demes efJeOeeve kesâues. lej me. keâe. heešueebveer
eE n mekeâ ceeiee& Û ee Jeehej kes â uÙeeme 5 Je<ex Û e keâeÙe heCe 5 npeej Je<ex ceg b y eF& ceneje°^ e uee
efceUCeej veener, DeMeer JeuieCee kesâueer.35
1.17 Deeb o es u eveeÛee JeCeJee :
$eerjepÙe Iees<eCesÛÙee heeÕe&YetceerJej 21 veesJnWyej 1955 uee efnjWÛÙee efveJeememLeeveer
...16...
yew"keâ nesTve ceje"er Yee<ekeâ Deveskeâ Deeceoejebveer efnjWkeâ[s jepeerveeces meesheefJeues. keâeb«esme
ceOÙes os J e-ef n js ef J e®Oo ÙeMeJeb l ejeJe ÛeJneCe DeMeer het â š he[ueer ns e leer . mekeâeUheemeg v e
ceg b y eF& l e KeUyeU ceepeueer nes l eer . 5-6 ueeKe keâeceieejeb v eer meb h e heg k eâejuee. peLÙes Û Ùee-
peLLes HeäueesjeheâeTbšveJej ÙesTve Oe[keâle nesles. heesueermeebveer peesjoej uee"ernuuee kesâuee
Mes J ešer iees U er y eej kes â uÙee ies u ee, lÙeele 15 peCe "ej Peeues . Jes i eàÙee ef J eoYee& Û Ùee
efMeheâejMeercegUs efJeoYee&lener ÛeueefyeÛeue meg® Peeueer nesleer. cee$e eflekeâ[s keâesCeeÛes heâejmes
ue#e veJnles. mebmeosle 14 les 23 ef[mesyej 1955 ojcÙeeve jepÙehegvej&Ûevee DenJeeueeJej
ØeoerIe& ÛeÛee& Ie[gve Deeueer. lÙeele DeeÙeesieeÛÙee efMeheâejmeeRJej Devegketâue-Øeefleketâue Øeefleef›eâÙee
GcešuÙee. Ùee OekeâeOekeâer l e ceg b y eF& ceneheeueer k es â lener ceg b y eF& m en meb Ù eg ò eâ ceneje°^ JneJee
Demee "jeJe heeme keâjCÙeele Deeuee. lÙeeveb l ej 15 peeves J eejer heÙeË l e os J e-cees j ejpeer ,
osJe-JeuueYeheble ÙeebÛÙeele ÛeÛee& JeešeIeešer nesle jeneruÙee Je Deveskeâ heÙee&Ùe leheemeCÙeele
Deeues, cee$e Skeâcele nesle veJnles. jepÙehegvej&Ûevee ØeMveeJe®ve ØepeemeceepeJeeoer he#eele
yes y eveeJe Jee{le peeTve he#eele het â š he[ueer . [e@ . uees n er Ù eeb v eer ’meceepeJeeoer he#eeÛeer ’
mJeleb $ eheCes mLeeheCee kes â ueer . lÙeele ceOeg ef u eceÙes ieš meeceer u e nes l ee.36
keâeb«esme he#eele ÛeÛee& Pe[le DemeleebveeÛe efÉYee<eerkeâeÛÙee yeelecÙee ÙesT ueeieuÙee
Je lÙeeme MebkeâjjeJe osJe Devegketâue DemeuÙeeÛeerner ÛeÛee& nesT ueeieueer, lÙeecegUs efJejesOeerhe#eerÙe
ves l Ùeeb l e DeMeeb l elee hemejueer . lÙeeceg U s 15 peeves J eejer 1956 uee ceg b y eF& Ûeew h eešer J ej
cees"er meYee nesTve efÉYee<eerkeâeÛee keâ[keâ[erle efJejesOe keâjCÙeeÛes "jues. 16 peevesJeejeruee
meYee Ies C ÙeÛes "jues . 16 peeves J eejer u eeÛe ceb g y eF& y eeyele ef o uueer J e®ve Iees < eCee nes C eej
DemeuÙeeves ceesjejpeeRveer henešsÛe ØecegKe veslÙeebvee Deškeâ keâjefJeueer nesleer. 16 peevesJeejeruee
lejer n er peb i eer meYee Peeueer Û e ef M eJeepeer heeke& â Jejer u e Ùee meYes l e Deves k eâeb v eer DeeJes M ehet C e&
Yee<eCes kesâueer. lÙeeÛe je$eer 8 Jeepelee vesn®bveer DeekeâeMeJeeCeerJe®ve cebgyeF& keWâõMeemeerle
keâjCÙeeÛeer Iees < eCee kes â ueer . uees k eâ Ûeew k eâeÛeew k eâele peceg v e Yee<eCe Ss k eâle nes l es . ves n ®b Û Ùee
Iees < eCes v eb l ej meb l ehle peceeJe Iees < eCee os l e Ûees n er k eâ[s ef h eâ® ueeieues . je$eer mee[s o neuee
hees u eer m eeb v eer kes â ues u Ùee Deb o eOeg b o iees U er y eejele Skeâ peCe "ej Peeuee. 17 peeves J eejer u ee
hees u eer m eeb v eer o[heMeener kes â ueer . Ùee ef o JeMeer n er SkeâpeCe "ej Peeuee. ef l ekeâ[s yes U ieeJe,
keâejJeej Yeeie ceneje°êle peeCeej veener Ùee efveCe&ÙeecegUs ueeskeâ meblehle nesTve jmlÙeeJej
...17...
Glejues. heesueermeebveer kesâuesuÙee ieesUeryeejele oesIes peCe "ej Peeues. 18 Je 19 leejKesueener
ceg b y eF& l e njleeU heeUCÙeele Deeuee. uees k eâeb v eer De#ejMe: Oeg [ ieg m e Ieeleuee. hees u eer m eeb v eer
kesâuesuÙee ieesUeryeejele oesve efoJemeele 43 peCe "ej Peeues. 21 leejKesheÙeËle Ùee Pe[hee
nesle jeneruÙeeJe SketâCe 90 ceeCemes "ej Peeueer. eflekeâ[s yesUieeJe, efveheeCeer, keâesunehetj,
veeefMekeâ Yeeieelener 9 peCeebÛee yeUer iesuee. vesn®bveer lej cegbyeF&le Meeblelee-megÙeJÙeJemLee
jeKeCÙeemee"er ue<keâjeuee heeÛeejCe keâ®ve jCeiee[ŸeeÛee Jeehej keâjCÙeeÛeener ceesjejpeeRvee
meuuee efouee neslee.37
19 peeves J eejer u ee heg C Ùeele ceneje°^ keâeb « es m e meef c eleer Û eer yew " keâ Peeueer Je lÙeele
Yeejle mejkeâejÛÙee ef v eCe& Ù eeef J e®Oo meeceg n er k eâ jepeer v eeces os C ÙeeÛee "jeJe heeme kes â uee.
Meb k eâjjeJe os J eeb v eer n er 30 peeves J eejer h eemeg v e 30 ef o Jemeeb Û es Ghees < eCe keâjCÙeeÛes peener j
kesâues. lej 20 peevesJeejeruee ’mebÙegòeâ ceneje°^ heefj<eosÛeer’ meYee nesTve cegbyeF&le Meeblelee
efvecee&Ce keâjCÙeeÛes "jues. lemeÛes MeblejjeJe osJeebveer heefj<eo efJemepeeale keâjCÙeeÛee efveCe&Ùe
peener j keâ®ve meJe& he#eeb v ee Skeâ$eer l e eE k eâJee mJeleb $ e ke= â leer keâjCÙeeÛeer ceg Y ee ef o ueer .
efouueerle vesn®bveer Iesleuesuee efveCe&Ùe yeoueuee peeCeej veener, Demes cnšues. efouueerÕejebveer
[es U s JešejuÙeeves ceneje°^ e leer u e heoeef O ekeâeNÙeeb Û es jepeer v eeceeveešŸe yeejieUues . cee$e
meer . [er . os M eceg K e jepeer v eecee os T ve cees k eâUs Peeues . DeMee jer e f l eves meb Ù eg ò eâ ceneje°^ e Ûee
ue{e keâeb « es m epeCeeb Û Ùee neleelelet v e ef v emešt v e heg { s ef J ejes O eer he#eeb Û Ùee neleele ies u ee Je 30
peevesJeejer jespeer hegCÙeele efJejesOeer he#eebÛÙee 26 melÙee«eneRveer efpeuneefOekeâejer keâeÙee&ueÙeeJej
cees Û ee& keâe{g v e melÙee«en kes â uee. lÙeeyeöue lÙeb e vee oes v e ceef n vÙeeb Û eer ef M e#ee Peeueer .
1.18 meb Ù eg ò eâ ceneje°^ meef c eleer :
Yeejle mejkeâejÛÙee ceg b y eF& keW â õ Meeef m ele keâjCÙeeÛÙee ef v eCe& Ù eeceg U s ceg b y eF&
ceneje°^ e leer u e jepekeâer Ù e-meeceeef p ekeâ peer J eve {JeUt v e ef v eIeeues , pejer keâeb « es m eÛÙee
heoeefOekeâNÙeebveer jepeerveeces osCÙeeÛee efveCe&Ùe efouueerÕejebÛÙee OeekeâecegUs yeemeveele iegb[eUtve
"sJeuee Demeuee lejer efJejesOeer he#eeÛÙee Dee" Deeceoejebveer jepeerveeces efoues. ØepeemeceepeJeeoer
he#eelener GYeer het â š he[ueer . DeMee Ùee heeÕe& Y et c eer J ej 6 hes â yeÇ g J eejer 1956 uee heg C Ùeele
Sme. Sce. pees M eer Je kes â MeJejeJe pes O es Ùeeb Û Ùee ves l e= l JeeKeeueer meJe& ef J ejes O eer he#eeb Û Ùee
ves l Ùeeb Û eer meYee Ies C Ùeele Deeueer Je meJeeË v eer mees y eleÛe ceg b y eF& m en meb Ù eg ò eâ ceneje°^ e mee"er
...18...
ue{CÙeeÛes "jues . lÙeemee"er Skeâ ke= â leer m eef c eleer mLeeheve keâjCÙeele Deeueer . ner ke= â leer
meef c eleer meg ® Jeeleer u ee ’meb Ù eg ò eâ ceneje°^ heef j <eos Û eer ’ ke= â leer meef c eleer cnCeg v e keâeÙe& keâ®
ueeieueer heCe MebkeâjjeJe osJeebveer Dee#eshe IesleuÙeeJej Ùee mebIešvesÛes veeJe ’mebÙegòeâ cenje°^
meefceleer’ Demes "sJeCÙeele Deeues. 7 hesâyeÇgJeejeruee PeeuesueÙee heefnuÙee yew"keâerle Deej. kesâ.
Kee[er u ekeâj Ùeeb Û eer DeOÙe#e lej Sme. Sce. pees M eer Ùeeb Û eer mejef Û ešCeer m eheoer ef v eÙeg ò eâer
keâjCÙeele Deeueer nesleer.39
24 hes â yeÇ g J eejer 1956 uee meef c eleer Û eer yew " keâ nes T ve yes U ieeJeele Ie[ues u Ùee
Ie[ecees[eRÛee Dee{eJee IesTve heg{erue efoMee efveef§ele kesâueer. yesUieeJe, keâejJeej, efveheeCeer
Ùee Yeeieele ueeskeâebveer 16 hesâyeÇgJeejer ne ’ceneje°^ efove’ cnCegve meepeje kesâuee neslee. Ùee
efoJeMeer IejebJej Je veiejheeueerkesâJej keâeUs PeW[s heâ[keâefJeues nesles. meefceleerves 9 ceeÛe& ne
’ØelÙe#e ke=âleer efove’ cnCegve meJe&$e Deeboesueve keâjCÙeeÛes "jefJeues, lÙeeØeceeCes 9 ceeÛe& uee
melÙee«en keâ®ve Deves k eâeb v eer Deškeâ keâ®Jet v e Ies l eueer . ue{ŸeeÛeer meg ® Jeele yes U ieeJeelet v e
Peeueer nesleer. Øepee meceepeJeeoer he#eeÛÙee keWâõerÙe vesle=lJeeves ceneje°^ MeeKesuee Deeboesueveele
menYeeieer nesT veÙes Demes yepeeJeues cee$e lÙeeme keâesCeerner Yeerkeâ Ieeleueer veener. ceOeuÙee
keâeUele keâeb«esme veslÙeebÛee Deeheehemeele he$e JÙeJenej Je Yesšeriee"er Ûeeueg neslÙee. vesn®bÛes
ceve JeUef J eCÙeeÛeener ØeÙelve kes â uee heCe ves n ® Øeef l emeeo os l e veJnles . 17 ceeÛe& 1956
jespeer cegbyeF& efJeOeevemeYesle jepÙehegvej&Ûevee efJeOesÙekeâ ceeb[ues iesues. pÙeele cegbyeF& JesieUer
"sJeCÙeeÛeer lejleto nesleer, keâeb«esmeÛÙee Deveskeâ Deeceoejebveerner he#eeosMe Pegiee®ve lÙeeefJe®Oo
celeoeve kesâues. eflekeâ[s nwojeyeeo efJeOeeve meYesle SefØeue ceOÙes jepÙehegvej&Ûevee efJeOesÙekeâ
ÛeÛexuee Deeues Demelee ceje"Jee[Ÿeeleerue keâeb«esme Deeceoejebveer lešmLe jenCÙeeÛee heefJe$e
IesleuÙee cegUs ’cegbyeF&men ceneje°^’ PeeueeÛe heenerpes Demee "jeJe heeme Peeuee. jepekeâerÙe
hešueeJej DeMee Iešvee Ie[le Demeleebvee mebÙegòeâ ceneje°^ meefceleerves melÙee«eneÛee OegceOe[ekeâe
ueeJeuee nes l ee. npeejeW Œeer - heg ® <eeb v ee Deškeâ Peeueer nes l eer . meb m eos l ener jepÙeheg v ej& Û evee
ef J eOes Ù ekeâ ÛeÛex u ee Deeues Demelee Deves k eâeb v eer ef J eOes Ù ekeâeJej Yee<eCes kes â ueer . lÙeele oes v e
Yee<eCes cenlJehetCe& nesleer. Skeâ nesles ùoÙeveeLe kegbâPe® ÙeebÛes Je ogmejs [e@. Deebyes[keâjebÛes
oesIeebveerner cegbyeF& ceneje°êÛeerÛe Deens, Demes efve:meoeriOeheCes meebefieleues. petve ceefnvÙeele
ceg b y eF& l e keâeb « es m eÛes je°^ e r Ù e Deef O eJes M eve Yejues nes l es , lÙeele ves n ®b v eer ceg b y eF& keW â õMeemeer l e
...19...
keâjCÙeeÛeer Iees<eCee kesâueer. DeefOeJesMeveeveblej vesn®bveer ÛeewheešerJej meYee Iesleueer. lÙeele
uees k eâeb v eer ØeÛeb [ ieeW O eU Ieeueg v e oie[hes â keâ kes â ueer . ves n ® Skeâer k eâ[s $eer j epÙe Ùees p eves Û eer
Iees < eCee keâjer l e nes l es lej og m ejer k eâ[s ef J eMeeue Éw Y ee<eer k eâ ef v ecee& C e keâjCÙeeÛes cevemeg y es
jÛeerle nesles.40
1.19 ef J eMeeue Éw Y ee<eer k eâ :
$eer j epÙe Ùees p eves m eb y eb O eer ieeW O eU G[euÙeeceg U s ef É Yee<eer k eâeÛee heÙee& Ù e ÛeeÛehe[g v e
heeefnuee peele neslee. 26 peguewuee vesn®bveer mebÙegòeâ ceneje°^ meefceleerÛÙee keâener veslÙeebvee
Yes š CÙeeme yees u eeJet v e lÙeeb Û es ceve JeUef J eCÙeeÛee ØeÙelve kes â uee. heCe lÙeele lÙeeb v ee ÙeMe
Deeues veener . 27 peg u ew jes p eer meef c eleer v es meb m eos y eens j melÙee«en kes â uee. 26 peg u ew u ee
peener j meYee Ies C Ùeele Deeueer nes l eer . Ùee ieoejes U ele 7 Dee@ i emšuee ves n ®b v eer ef J eMeeue
Éw Y ee<eer k eâeÛeer Iees < eCee kes â ueer , lÙeemee"er 272 Keemeoejeb v eer ves n ®b v ee ef v eJes o ve ef o ues
nes l es . Kejs l ej ns ef v eJes o ve veešŸe Ie[Jet v e DeeCeues nes l es . ves n ®b v eer ceneje°^ e r Ù e keâeb « es m e
veslÙeebÛÙee ieUer ns efÉYee<eerkeâ GlejefJeues nesles. efÉYeeef<ekeâeÛÙee Iees<eCesveblej Denceoeyeeosle
8 Dee@iemšuee efJeÅeeLÙeeËveer OegceekegâU Ieeleuee. heesueermeebveer kesâuesuÙee ieesUeryeejele 5 peCe
"ej Peeues. 15 Dee@iemšheÙeËle ne ieeWOeU Ûeeueg neslee. SketâCe 14 peCe ceejues iesues. Ùee
keâeUele ceesjejpeeRveer efouueer mees[ueer veener. meJe& Meeble PeeuÙeeJej les pesJne Denceoeyeeouee
ies u es les J ne lÙeeb v ee oie[hes â keâer u ee meecees j s peeJes ueeieues .41
mebÙegòeâ ceneje°^ meefceleerÛÙee ØeKej DeeboesueveecegUsÛe vesn®bvee $eerjepÙe Ùeespevee
ieg b [ eUg v e ceje"er Je ieg p ejeLeer Yee<eer k eâeb Û es ef c eUg v e ef J eMeeue ef É Yee<eer k eâ ef v ecee& C e keâjeJes
ueeieues. Kejslej meeceevÙe iegpejeLeer pevelesÛee cegbyeF&men ceneje°^ Ùeeme efJejesOe veJnlee.
cee$e ceg b y eF& l eer u e Yeeb [ Jeueoej, GÅees i eheleer ieg p ejeLÙeeb v ee ceg b y eF& ceneje°^ e le peeT veÙes
Demes Jeešle nes l es Je lÙeeÛeer hee"jeKeCe keâeb « es m eÛes ef o uueer Õ ej keâjer l e nes l es . ceg b y eF&
SkeâšŸee ceneje°êuee efceUg veÙes cnCegve ne meJe& Kešešeshe Ûeeueg neslee. cnCegveÛe cegbyeF&
os M eeÛeer jepeOeeveer keâjeJeer veener lej keW â õMeemeer l e keâjeJeer , Demes ves n ® Je cees j ejpeer
Ùeeb Û Ùeele ceg b y eF& l e Peeues u Ùee ieg h le yew " keâer l e "jues nes l es .42
ÙesT IeeleuesuÙee ÉwYee<eerkeâeÛee veslee yeveCÙeemee"er ceje"er veslÙeebceOÙes Ûe{eDees{
meg ® Peeueer nes l eer . keâešekeâešer Û Ùee Ùee jepekeâejCeele ÙeMeJeb l ejeJe ÛeJneCeeb Û eer mejMeer
...20...
Peeueer . lÙeeb v ee cees j ejpeer iešeÛee hee"eR y ee nes l ee. ÛeJneCe Je ef n js DeMeer keâeb « es m e ceOÙes
hetâš he[ueer nesleer. 1 veesJnWyej 1956 uee ÛeJneCeebveer efJeMeeue ÉwYee<eerkeâeÛeer meg$es neleer
Iesleueer. efÉYee<eerkeâeÛÙee Iees<eCesveblej ’mebÙegòeâ ceneje°^ meefceleerves’ Deeboesueve DeeCeKeer
JejÛÙee heeleUer J ej ves u es . lÙeeleÛe ef v eJe[Ceg k eâener ueeieuÙee. meef c eleer lÙeele Glejueer Je
efleuee IeJeIeJeerle ÙeMe efceUeues, lÙeecegUs keâeb«esme neojueerÛe. mebÙegòeâ ceneje°^ meefceleerÛÙee
ceeies peveles Û ee ØeÛeb [ js š e nes l ee.43
Ùee efveJe[Cegkeâerle keâeb«esmeÛes jLeer-cenejLeer noues nesles. keâeb«esmeceOeerue ceeleyyej
yeÇecnCe vesles njuÙeecegUs, yeÇecnCe vesle=lJeeÛee ØeYeeJe mebheg°ele Deeuee. ÙeeGueš ueeskeâmeYesÛÙee
keâeshejieeJe celeoejmebIeeletve Mes[gu[ keâemš hesâ[jsMeveÛes yeer. meer. keâebyeUs ns 64 škeäkesâ
celes IesTve efJepeÙeer Peeues. meJe& meeOeejCe peeiesJe®ve oefuele veslee efveJe[tve ÙesCÙeeÛeer ner
heef n ueer Û e Iešvee nes l eer . meb h et C e& ceneje°^ e le keâeb « es m euee 136 lej meef c eleer u ee 128
peeiee ef c eUeuÙee nes l Ùee. cee$e ieg p ejeles l e keâeb « es m eÛeer mejMeer Peeueer nes l eer . lÙeeceg U s
keâeb « es m euee 235 peeiee ef c eUt v e yeng c ele Øeehle Peeues nes l es . lÙeeceg U s 12 Sef Ø eue 1957
uee ÛeJneCeeb v eer og m eNÙeeb o e ef É Yee<eer k eâeÛes ceg K Ùeceb $ eer cnCeg v e MeheLe Ies l eueer .44
1.20 DeKes j Éw Y ee<eer k eâ cees [ ues :
ef v eJe[Ceg k eâer v eb l ej 4 Sef Ø eue 1957 uee meb Ù eg ò eâ ceneje°^ meef c eleer Û eer yew " keâ
nesTve meefceleeruee JÙeeheekeâ mJe®he osCÙeeÛes "jues. lÙeemee"er «eecehebÛeeÙele heeleUerheÙeËleÛÙee
efveJe[Cegkeâe ue{efJeCÙeeÛes "jues. cegbyeF& ceneheeueerkesâÛÙee efveJe[Cegkeâerle meefceleerves 131
peeieeb h ew k eâer 97 peeiee ue{ef J euÙee Je 73 ef p eb k eâuÙee. lÙeeceg U s ceg b y eF& l eer u e me. keâe.
heešueebÛeer SkeâeefOekeâejMeener mebheg°ele Deeueer. meefceleerletve yeensj he[uesueÙee meceepeJeeÅeebÛÙee
Deveecele jkeâcee pehle PeeuÙee. efveJe[Cegkeâerveblej 4 peguew 1957 uee cegbyeF& ceneheeuekesâves
ef É Yee<eer k eâ jö keâjCÙeeÛee "jeJe heeme keâ®ve ceg b y eF& l eer u e iees U er y eejeÛeer vÙeeÙeeueÙeer v e
Ûeew k eâMeer keâjCÙeeÛeer ef M eheâejme kes â ueer . ef J eef O eceb [ Uelener meef c eleer Û es Deeceoej pees j oej
keâeÙe& keâjer l e nes l es . ojcÙeeve meb Ù eg ò eâ ceneje°^ meef c eleer Je ceneieg p ejeLe heef j <eo Ùeeb v eer
Éw Y ee<eer k eâ cees [ CÙeemee"er ØeÙelve keâjCÙeeÛes "jues . lelkeâeuekeâer v e ceg b y eF& Û es jepÙeheeue
njs k e= â <Ce ces n leeb Û Ùee met Û eves J e®ve Øeleeheie[eJej ef M eJeepeer cenejepeeb Û ee heg l eUe mLeeheve
keâjCÙeele Deeuee. lÙeeÛes DeveeJejCe keâjCÙeemee"er ÛeJneCeebveer vesn®bvee Deecebef$ele kesâues.
...21...
30 vees J nW y ej 1957 uee ne mees n Ue nes C eej nes l ee. meceejb Y e ef c eeKeele heej he[uee.
lÙeemee"er ÛeJneCeb e veer š^ k eâ Ye®ve Yee[es $ eer ceeCemes DeeCeueer nes l eer . Yee[es $ eer ceeCemes
meceejbYeeme DeeCeCÙeeÛee ne ceneje°êleerue heefnueeØeÙeesie nesÙe. ÙeeJesUer pevelesves Meeblelesves
ef v eoMe& v es kes â ueer . lÙeeceg U s ves n ®b Û Ùee ceveeJej mekeâejelckeâ ØeYeeJe he[uee. heg { s 1962
ÛÙee meeJe&ef$ekeâ efveJe[Cegkeâener neslÙee, lÙeecegUs vesn®bveer mehšWyej 1958 uee ceje"Jee[e
ef J eÅeeheer " eÛes God I eešve keâjleeb v ee ef É Yee<eer k eâ jepÙeeÛee hes â jef J eÛeej keâjCÙeeÛes meb k es â le
ef o ues nes l es . Fkeâ[s meb Ù eg ò eâ ceneje°^ meef c eleer l eer u e Ieškeâ he#eeb c eOeer u e yes y eveeJe Jee{le
iesuÙeecegUs yesUieeJeeleerue melÙee«enekeâ[s keâenermes ogue&#e Peeues nesles.45
peevesJeejer 1959 ÛÙeeveblej ÛeJneCe vesn® Yesšeriee"er nesTve efÉYee<eerkeâ cees[CÙeeÛeer
Ùeespevee yeveefJeCÙeele Deeueer. Ùeeyeeyele ceesjejpeer cee$e DeveefYe%e nesles. pesJne lÙeebvee ner
iees ° keâUueer les J ne lÙeeb v eer meb l eehe JÙeòeâ kes â uee cee$e ves n ®b v ee keâener n er Peeues lejer
ceneje°^ neleÛee peeT ÅeeÙeÛee veJnlee. lÙeemee"erÛe ie=nceb$eer heble ÙeebÛÙee DeOÙe#elesKeueeer
9 peCeeb Û eer meef c eleer ves c eCÙeele Deeueer . Ùee meef c eleer v es 2 ef [ meW y ej 1959 uee keâeb « es m e
DeOÙe#eebvee Deeheuee DenJeeue meeoj kesâuee. lÙeele cegbyeF&men ceneje°^ efvecee&Ce keâjCÙeeÛeer
Je lÙeele efJeoYee&Ûeener meceeJesMe keâjCÙeeÛeer efMeheâejme keâjCÙeele Deeueer nesleer. iegpejeleuee
DeeefLe&keâ yeeyeleerle Pegkeâles ceehe osCÙeele Deeues nesles. lemesÛe [ebie, TbyejieebJe ne Yeeiener
ieg p ejeleuee os C ÙeeÛeer ef M eheâejme keâjCÙeele Deeueer nes l eer . ceeÛe& 1960 ceOÙes ceg b y eF&
jepÙe hegvej&Ûevee efJeOesÙekeâ cegbyeF& efJeefOeceb[Uele ÛeÛexuee Deeues Je keâener og®mlÙeebmen les
meccele Peeues. Flej meeshemkeâej hetCe& nesTve 21 SefØeueuee ueeskeâmeYesle Je 23 SefØeueuee
jepÙemeYes l e ef J eOes Ù ekeâ heeme nes T ve 1 ces 1960 jes p eer ves n ®b v eer jepeYeJeveele veJÙee
jepÙeeÛÙee heâuekeâeÛes DeveeJejCe kesâues.46
1.21 1960 veb l ejÛes jepekeâejCe :
ceneje°^ jpÙe efvecee&Ce PeeuÙeeJej ceneje°êle ÙeMeJeblejeJe ÛeJneCeebÛes heJe& meg®
Peeues . lÙeeb Û ÙeeÛe keâeUele ceneje°^ e le keâeb « es m eÛeer heeÙeeYejCeer Peeueer . peg v Ùee ves l Ùeeb v ee
nUtnUg yeepeguee mee®ve veJÙee keâeÙe&keâlÙeeËÛeer heâUer lÙeebveer leÙeej kesâueer. hebÛeeÙelejepe
JÙeJemLee Je menkeâej Ùee meb m Leelcekeâ DeeOeejeves mLeeveer k eâ keâeÙe& k eâlÙeeË v ee lÙeeb v eer
jepekeâejCeeÛes Skeâ veJes oeueve ef v ecee& C e keâ®ve ef o ues . menkeâej JÙeJemLee ner heg { ÛÙee
...22...
keâeUele jepekeâejCeeÛee keWâõ efyebot "jueer. lÙeeÉeje jepekeâerÙe mebOeer Je meeOeve meeceg«eerJejerue
efveÙeb$eCe Demee ognsjer heâeÙeoe keâeb«esmeves Iesleuee. Ùee menkeâejer ÛeUJeUerletve heg{s Deeuesues
vesle=lJe efpeuneheefj<eosle mLeerj nesTve keâeb«esmeuee «eeceerCe jepekeâejCeeJej Deeheueer hekeâ[
ef v ecee& C e keâjlee Deeueer . DeMeer jepekeâer Ù e lešyeb o er ef v ecee& C e kes â uÙeeceg U s Û e 1960 les
1980 ÛÙee keâeUele ceneje°^ e le ef J ejes O eer he#e ieef u eleiee$e Peeues nes l es . lÙeeceg U s Û e
Mes k eâehe Je keâcÙeg e f v emšš he#e ns peveles l e mLeeve Demeues u es he#e nUg n Ug Deeheues Deef m lelJe
ieceeJetve yemeues Je keâener YeeieehetjlesÛe ceÙee&efole Peeues.47 ÙeMeJeblejeJe ÛeJneCeebveer efvecee&Ce
kes â ues u eer ner keâeb « es m e jepekeâejCeeÛeer Ie[er 1962 veb l ej ÛeJneCe ef o uueer l e ies u ÙeeJejner
lÙeeb Û Ùeeveb l ej Deeues u Ùee Jemeb l ejeJe veeF& k eâeb v eer n er nef j ›eâeb l eer Û eer pees [ os T ve keâeÙece
"s J eueer . mJeeleb $ ÙeeØeehleer h eÙeË l e ceneje°^ e ÛÙee jepekeâejCeeJej yeÇ e cnCeves l e= l JeeÛes JeÛe& m Je
nes l es . heCe 1930 ÛÙee keâeueKeb [ ele kes â MeJejeJe pes O eW Û Ùee ves l e= l Jeele Skeâ cees " e ieš
keâeb « es m eceOÙes meeceer u e PeeuÙeeJej heg { s heg { s yeÇ e cnCeves l e= l Jeeuee yeepeg u ee mee®ve ceje"e
ves l e= l Jeeves keâeb « es m eceOÙes Deeheues ØeYeg l Je ef v ecee& C e kes â ues . lÙeelet v e heg { s keâeb « es m eÛes mJe®he
meg O oe yeouele ies u es . Je ef l eÛee heeÙee ef J emleejuee.48
ceje"e-kegâCeyeer meceepe ceneje°êle yengmebKÙe meceepe Demetve Ùee meceepeele efyeÇšerMe
het J e& k eâeUeleer u e Ss e f l eneef m ekeâ JeejMeeÛÙee DeeOeejs peeleer Y eeve ef v ecee& C e keâjCÙeele ceje"e
ves l e= l Jeeuee ÙeMe Deeues Je lÙeeceg U s ceje"e Je keg â Ceyeer Ùee oes v e meceepe Ieškeâeb c eOeer u e
Debleie&le Yeso yegpeTve SskeäÙe efvecee&Ce keâjlee Deeues. #eef$eÙelJeeÛÙee oeJÙeecegUs ¢ee meceepeeÛes
DeelceYeeve DeefOekeâ efJekeâefmele Peeues. lemesÛe efMe#eCeeÛÙee ØemeejecegUs jepekeâerÙe Deekeâeb#ee
Deef O ekeâ heuueer J eer l e PeeuÙee. ÛeJneCeeb v eer Keeveoeveer ceje"e ves l Jeeme yeepeg u ee mee®ve
meeceevÙe ceje"e ves l e= l Jeeme meb O eer ef o ueer , lÙeeÛeyejes y ej Flej peeleer l eer u e meb l eekeâeb # eer
vesle=lJeeuee ÙeesiÙe leer mebOeer osTve ceje"e JeÛe&mJe Meeyegle "sTve yengpeve jepekeâejCeeÛeer
Ûeew k eâš ef J ekeâmeer l e keâjlee Deeueer . ÛeJneCeeb Û Ùee Ùee jepekeâejCeeme yes j pes Û es jepekeâejCe
cnCeg v e Dees U Keues peeles . Demes Demeues lejer ceje"e-keg â Ceyeer Deb l eie& l e meòeemheOee& nes l eÛe
jener u eer . cee$e keâeb « es m eÛÙee meJe& m eceeJes M ekeâ mJe®heeceg U s ceje"e JeÛe& m JeeÛÙee hees š ele
yeng p eeleer Ù e Deef Y epeve Skeâ$e veeb o g Mekeâues . lÙeeceg U s Û e heg { s ÛeJneCeeb v eer ceg K Ùeceb $ eer h eo
mees [ uÙeeJej yejeÛe keâeU ef y eiej ceje"e ves l e= l Je ceg K Ùeceb $ eer heoer jeng Mekeâues .49
...23...
1.22 Fb e f o je ieeb O eer Û ee GoÙe Je ceneje°^ e leer u e jepekeâejCe :
1969 ceOÙes keâeb « es m ehe#eele het â š he[t v e lÙeeÛes he[meeo os M eYej Gcešues . cee$e
ceneje°êle keâeb«esmehe#eeJej lÙeeÛee heâejmee heefjCeece Peeuee veener. meg®Jeeleeruee Demeuesuee
ieeWOeU efvemlejuee peeTve, ÙeMeJeblejeJe ÛeJneCe Fbefoje ieebOeermeesyele jenerues Je Lees[sheâej
DeheJeeo JeieUlee ceneje°^ e leer u e keâeb « es m eÛeer JeešÛeeue Fb e f o je ieeb O eeR Û Ùee keâueeves Ûeeueg
jener u eer . Ùee heeÕe& Y et c eer J ej 1971-72 uee Peeues u Ùee uees k eâmeYee Je ef J eOeevemeYes Û Ùee
efveJe[Cegkeâerle keâeb«esmeuee DeYetlehetJe& ÙeMe efceUeues nesles, cee$e ÙeeveblejÛÙee keâeUele ÛeJneCe
cee@ [ s u euee Oekeä k eâe yemeCÙeeme meg ® Jeele Peeueer . Fb e f o je ieeb O eeR Û Ùee JÙeg n jÛeves l e
jepÙeheeleUer J ejer u e cepeyet l e ves l Jeeme mLeeve veJnles , keâejCe DeMee ves l e= l Jeeyeeyele Fb e f o je
ieeb O eer meeMeb k eâ nes l Ùee. ns ves l e= l Je ØeyeU nes C es cnCepes keW â õer Ù e ves l e= l Jeeme Oees k eâe nes Ù e.
Demee lÙeeb Û ee mecepe nes l ee. lemes Û e os M eYej Fb e f o je ieeb O eeR v eer mJeleŠÛeer iejer y eeb Û es Je
ceeieemeJeieeaÙeebÛes leejCenej DeMeer Øeeflecee efvecee&Ce kesâueer nesleer, Ùee ØeeflecesMeer ceneje°êleerue
ceje"e meceepeeÛee leeUcesU yemesue keâe? ne lÙeebÛÙeemeceesjÛee ØeMve neslee cnCegve lÙeebveer
ceneje°^ e le ceje"e ves l e= l Jeeme Ûeej nele ot j "s J eCÙeeÛee ØeÙelve kes â uee. cee$e menkeâej
ÛeUJeUer c eg U s «eeceer C e Yeeieeleer u e cepeyet l e heeÙee Je ceje"e meceepeeÛee Yekeä k eâce hee"eR y ee
ÙeecegUs ÙeeØeÙelveebvee heâejmes ÙeMe Deeues veener. lejer osKeerue ÛeJneCe efJejesOeer vesle=lJeeme
leekeâo osCÙeeme ØeÙelve keâ®ve DeMee vesle=lJeekeâ[s meòeemeg$es meesheefJeCÙeeÛeer KesUer Fbefoje
ieebOeeRveer kesâueer. lÙeeletveÛe eflejheg[s, mee"s, Deblegues Je MebkeâjjeJe ÛeJneCeebmeejKes vesle=lJe
efJekeâefmele nesTve efouueerkeâjebÛÙee peJeU iesues.50
1978 ceOÙes Fb e f o je ieeb O eeR Û es ves l e= l Je ceeveves ve ceeveves ÙeeJe®ve keâeb « es m e he#eele
heg â š he[g v e Skeâ ieš Fb e f o je ieeb O eeR m ees y ele lej og m eje js ñ er m ees y ele ies u ee. ÙeMeJeb l ejeJe
ÛeJneCeeb Û ee ieš js ñ er i ešeyejes y ej nes l ee. Ùee heeÕe& Y et c eer J ej Peeues u Ùee ef J eOeevemeYes Û Ùee
ef v eJe[Ceg k eâer l e Fb e f o je keâeb « es m euee 62 lej js ñ er keâeb « es m euee 69 peeiee Øeehle PeeuÙee
nes l Ùee. cee$e ef v eJe[Ceg k eâer v eb l ej oes v ner keâeb « es m eves meòes m ee"er DeeIee[er yeveJeg v e mejkeâej
mLeeheve kesâues nesles. heCe ne DeeIee[erØeÙeesie heâej keâeU efškeâuee veener. Lees[ŸeeÛe keâeUele
Mejo heJeejebveer 18 Deeceoejebmen yeensj he[le meceepeJeeoer keâeb«esmeÛeer mLeeheCee kesâueer
Je efJejesOeer he#eebvee meesyele IesTve ’hegjesieeceer oueeÛeer’ efveefce&leer keâ®ve vesle=lJe mJeleŠkeâ[s
...24...
Ies l eues . lÙeeveb l ej Jemeb l eoeoe heešueeb v eer ceg K Ùeceb $ eer h eoeÛee jepeer v eecee ef o uÙeeJej Mejo
heJeejeb v eer heg u ees o Ûes mejkeâej mLeeheve kes â ues . ÙeMeJeb l ejeJe ÛeJneCeeb v eer ef v ecee& C e kes â ues u ee
jepekeâer Ù e [es u eeje Meeyeg l e jneJee cneg v e Øemeb i eer Fb e f o je ieeb O eeR M eer Deeceves meeceves meb I e<e&
keâjCes efnlekeâejkeâ jenerue Ùee peeefCeJesletve heJeejebveer JesieUer JeešÛeeue kesâuÙeeÛes yeesueues
peeles . Fb e f o je ieeb O eeR Û Ùee JeÛe& m Jeeuee Men os T ve, lÙeeb Û es ceeb [ ueer k eâlJe veekeâejCes lemes Û e
keâeb«esme meesyele jeneruÙeeme ceje"e vesle=lJeeÛÙee jepekeâejCeeJej Je menkeâej ÛeUJeUerJej
ceÙee& o e he[leer u e, lemes nes T veÙes DeMeer heJeejeb Û eer Yeg e f c ekeâe nes l eer . 51
Mejo heJeejebÛÙee hegueesoÛÙee ØeÙeeieeves ceneje°êle ceje"e jepekeâejCeeuee hegvne
JÙeehekeâ mJe®he Øeehle Peeues. keâejCe hegueesoÛÙee ØeÙeesieele Meskeâehe Je pevelee he#e osKeerue
meeceer u e nes l es heCe lÙeeb Û Ùeekeâ[s ceneje°^ e uee ves l e= l Je os C ÙeemeejKes ves l e= l Je veJnles ner
hees k eâUer Mejo heJeejeb v eer Ye®ve keâe{ueer nes l eer . lemes Û e keW â õele pevelee he#eeÛes mejkeâej
DemeuÙeeves Fbefoje ieebOeeRvee heâejmeer neueÛeeue keâjlee ÙesCeej veener Je ÙeekeâeUele Deeheues
vesle=lJe efJekeâeme keâjlee ÙesF&ue Demee heJeejebÛee ceeveme neslee. cnCegve lÙeebveer Jemebleoeoe
ef J ejes O eele yeb [ heg k eâejues nes l es . heCe Ùee Kes U er c eg U s 1960 les 1970 ÙeekeâeUele ceje"e
ves l e= l Jeele Demeues u es Ss k eä Ù e Yeb i eues Je ceneje°^ e le Mejo heJeej ef J ejes O eer Jemeb o eoe heešer u e
Demes oes v e ieš ef v ecee& C e Peeues . ner yeeye Fb e f o je ieeb O eeR Û Ùee heLÙeeJej he[ueer . keâejCe lÙee
ceje"e vesle=lJeeme Men osCÙeeÛeer mebOeerÛe MeesOeerle neslÙee leer lÙeebvee DeeÙeleerÛe efceUeueer
Je ceje"e ves l e= l Jeele keâeÙeceÛeer het â š he[ueer leer DeepeleeieÙele keâeÙece Deens .52
1.23 veeceeb l ejeÛee ØeMve :
hegueesoÛes mejkeâej mLeeheCe PeeuÙeeJej lÙeeÛÙeemeceesj ceje"Jee[e efJeÅeeheer"eÛÙee
veeceeb l ejeÛee cenlJehet C e& ØeMve GYee jener u ee. ef J eOeer c eb [ Ueves Ùee ef J eÅeeheer " eÛes veeceeb l ej
keâ®ve lÙeeme ’[e@ . yeeyeemeens y e Deeb y es [ keâjeb Û es veeJe os C ÙeeÛee "jeJe heeme kes â uee nes l ee.
lÙeeceg U s peg u ew 1978 ceOÙes ceje"Jee[ŸeeÛÙee «eeceer C e Yeeieele oef u eleeb e f J ejes O eer Yeer < eCe
obieueer GmeUuÙee. lÙeebÛÙee IejebÛeer peeUheesU keâjCÙeele Deeueer. ’ceje"Jee[ŸeeÛeer Deefmcelee’
ns obieueerceeieÛes keâejCe meebefieleues peele nesles. cee$e JeemleJeele Ùee obieueerceeies ’oefueleefJejesOe’
ne heejbheeefjkeâ mejbpeeceer Â°erkeâesve neslee. Ùee obieueeRceOÙes ceje"e meceepeeyejseyej Flej
meceepener meeceerue neslee. ceje"Jee[Ÿeeleerue keâesCelÙeener veslÙeeves Ùee obieueer LeesyeefJeCÙeeÛee
...25...
ØeÙelve kesâuee veener. Ùee Iešvesheemegve ceje"Jee[e Je heef§ece ceneje°êleerue ceje"e vesle=lJeele
heâešehet â š Peeueer Deeef C e ÙeeÛe keâeUele ef M eJemes v es v es ceje"Jee[Ÿeele ØeJes M e keâ®ve heg { s ne
Yeeie efMeJemesvesÛee yeeuesefkeâuuee cnCegve DeesUKeuee peeT ueeieuee.53
Ùee ob i eueeR c eg U s veeceb e lej keâener Peeues veener , heCe ceje"e Je keg â Ceyeer meceepe
heg j es i eeceer DemeuÙeeÛee Yeü c e ve° Peeuee. lemes Û e ceje"e ves l e= l JeeÛÙee ceÙee& o ener mhe°
PeeuÙee. lÙeeb Û ee meJe& m eceeJes M ekeâ ves l e= l JeeÛeeoeJee meb M eÙeemheo yeveuee Je yeng p eveeb Û Ùee
veeJeeKeeueer les meJe&Ûe peeleermecegnebvee meesyele IesTve jepekeâejCe keâ®ve Mekeâle veener ns
mhe° Peeues .54 Kejs l ej Jemeb l eoeje heešueeb v ee Mejo heJeejeb v eer ef o ues u Ùee Oees k eä Ù eeceg U s pes
JeeleeJejCe efvecee&Ce Peeues nesles, lÙeeJe®ve ceje"er ceeCemeebÛes ue#e JeUefJeCÙeemee"er Mejo
heJeejeb v eer ef J eÅeeheer " veeceeb l ejeÛee ceg ö e heg { s kes â uÙeeÛes n er cnšues peeles .55
1.24 ceneje°^ e le Fb e f o je heJee& Û eer meg ® Jeele :
ojcÙeeveÛÙee keâeUele keW â õeleer u e pevelee mejkeâej keâes m eUt v e os M eele peeves J eejer
1980 ceOÙes ueeskeâmeYesÛÙee efveJe[Cegkeâe PeeuÙee. ceneje°êle Ùee efveJe[Cegkeâerle Fbefoje
keâeb«esmeuee GYeejer efceUeueer. ÙeMeJeblejeJe ÛeJneCe Je Jemebleoeoe heešueebveer Fbefoje keâeb«esmeÛeer
Jeeš Oejueer . cee$e Mejo heJeejeb v eer mJeleŠÛes Jes i eUs Deef m lelJe keâeÙece "s J eues . meòes J ej
DeeuÙeeJej Fb e f o je ieeb O eeR v eer veT jepÙeeleer u e ef y eiej keâeb « es m e mejkeâejs yejKeemle kes â ueer .
lÙeele ceneje°^ e leer u e heg u ees o mejkeâejner nes l es . lÙeeveb l ej Peeues u Ùee ef J eOeevemeYes Û Ùee
efveJe[Cegkeâerlener Fbefoje keâeb«esmeÛeer mejMeer Peeueer Je petve 1980 ceOÙes Deblegues ceneje°êÛes
cegKÙeceb$eer yeveues. ceneje°êle pÙeebveer-pÙeebveer Fbefoje ieebOeer efJejesOeer yeb[ keâ®ve hegvne
keâeb«esmeceOÙes ØeJesMe kesâuee neslee, lÙeebvee De[ieUerle šekeâCÙeeÛee ØeÙelve keâjCÙeele Deeuee.
veJÙee ÛesnNÙeebvee mebOeer osTve ØemLeeefheleebvee [eJeueCÙeeÛee ØeÙelve Fbefoje ieebOeeRveer kesâuee.
ÙeeÛe keâeUele ceneje°êle ’ÛeJneCe cee@[sueÛeer’ he[Pe[ nesCÙeeme meg®Jeele Peeueer nesleer.56
Deb l eg u es Û eer keâejkeâer o & n er heâej keâeU ef š keâueer veener . ’ef m eceW š Jeešhe ØekeâjCe’ Je
’Fbefoje ØeefleYee Øeefle‰eveÛee’ efveOeer ns efveefceòe "®ve lÙeebvee meòesJe®ve heeÙeGleej JneJes
ueeieues . lÙeeb Û Ùeeveb l ej Fb e f o je ieeb O eeR v eer heâejmee peveeOeej vemeues u es heCe Ss k eâCÙeeleer u e
yeeyeemeensye Yeesmeues Ùeebvee meòesJej yemeefJeues. Ùee KesUerves lÙeebveer ceeleyyej ceje"e vesle=lJeeme
Men os T ve ceneje°^ e ÛÙee jepekeâejCeeJej Deeheueer hekeâ[ ef v ecee& C e keâjCÙeeÛee ØeÙelve
...26...
kes â uee. Ùee keâeUeheemeg v eÛe ceneje°^ e le keâCee Demeues u es jepekeâejCe meb h eg ° ele Ùes T ve
nesÙeyeebÛes heJe& meg® Peeues. ceneje°êÛee cegKÙeceb$eer efouueerJe®ve vesceCÙeeÛee Je efouueerÛÙee
keâueeves jepekeâejCe keâjCÙeeÛee heeÙeb [ ener Ùes L eg v eÛe he[uee. yeeyeemeens y e Yees m eues Û es
ceg K Ùeceb $ eer h eoner heâej keâeU ef š keâues veener . lÙeeb Û Ùeeveb l ej meòes Û eer meg $ es heg v ne Skeâoe
Jemebleoeoe heešueebkeâ[s Deeueer heCe lÙeebvee Fbefoje ieebOeeRveer mJeeleb$Ùe cee$e efoues veJnles.
heg { s ØeYee jeJe Ùeeb v ee Øeos M eeOÙe#eheo ef o uÙeeceg U s Jemeb l eoeoeb v eer jepeer v eecee ef o uee. Je
lÙeeb Û ÙeeÛe iešeleer u e ef M eJeepeer j eJe ef v eueb i es k eâjeb k eâ[s ceg K Ùeceb $ eer h eo ies u es heCe ceg u eer Û Ùee
ieg C eJee{ ØekeâjCeeceg U s lÙeeb v ee Je<ee& Û Ùee DeeleÛe meòee mees [ eJeer ueeieueer . lÙeeb Û Ùeeveb l ej
heg v ne Skeâoe Meb k eâjjeJe ÛeJneCeeb k eâ[s meòes Û eer meg $ es Deeueer . Jemeb l ejeJe veeF& k eâeb v eb l ej
ceneje°êle keâeb«esmeceOÙes DeefmLejlee Je iešyeepeeruee Tle Deeuee neslee, cnCegveÛe 1975
les 1988 Ùee keâeUele ceneje°^ e ves Dee" ceg K Ùeceb $ eer heeef n ues .57
1984 uee Fb e f o je ieeb O eeR Û eer nlÙee PeeuÙeeJej meòes Û eer meg $ es jepeer J e ieeb O eeR k eâ[s
iesueer Je ceneje°êleerue jepekeâejCeeueener keâueešCeer efceUeueer. 1978 uee keâeb«esmeceOegve
yeens j he[ues u Ùee Mejo heJeejeb v eener mJeie= n er hejleCÙeeÛes Jes O e ueeieues . keâeb « es m e yeens j
jeng v e mJeleb $ eheCes jepekeâejCe keâjCes mees h es veener ns ue#eele DeeuÙeeJej lÙeeb v eer heg v ne
keâeb « es m e ØeJes M e kes â uee. yees h eâes m e& ØekeâjCe, Jner . heer . ef m eb i eeb Û ee je°^ e r Ù e jepekeâejCeeleer u e
GoÙe Je lÙeecegUs keâeb«esmeÛeer Deveskeâ jepÙeele Peeuesueer efheÚsneš ÙeecegUs jepeerJe ieebOeeRveer
MebkeâjjeJe ÛeJneCeebkeâ[tve cegKÙeceb$eerheo keâe{gve IesTve Mejo heJeejebkeâ[s efoues Je ceneje°êle
heg v ne Skeâoe ceje"e jepekeâejCeeÛeer veJÙeeves meg ® Jeele Peeueer .58
1.25 1990 veb l ej Ûes jepekeâejCe :
1986 ceOÙes heJeej keâeb « es m eceOÙes hejle ies u ÙeeJej ef v ecee& C e Peeues u eer hees k eâUer
ef M eJemes v es Ye®ve keâe{ueer . lÙeeceg U s ceje"Jee[e Je ef J eoYee& l e mes v es Û es ØeeyeuÙe Jee{ues .
1989 ceOeerue efMeJemesvee-Yeepehe ÙegleercegUs ceneje°êle jepekeâejCeeÛeer veJeer meceerkeâjCes
ef v ecee& C e Peeueer . 1990 ceOÙes ef M eJemes v ee ne meJee& l e cees " e ef J ejes O eer h e#e cnCeg v e heg { s
Deeuee Je ceneje°^ e le mheOee& l cekeâ Je yeng h e#eer Ù e jepekeâejCeeÛeer meg ® Jeele Peeueer . Goe.
ef M eJemes v ee, Yeepehe, pevelee oue Je Mes k eâehe DeMeer yeng h e#eer Ù e jepekeâejCeeÛeer meg ® Jeele
Peeueer Øeeceg K Ùeeves ef M eJemes v ee-Yeepehe Ùeg l eer Û es jepekeâer Ù e cenlJe DeOees j s K eer l e Peeues . heg { s
...27...
1995 ceOÙes Ùee Ùeg l eer v es ceneje°^ e Ûeer meòee keâeyeer p e kes â ueer . heg { s - heg { s meòee mheOex Û Ùee
ieoejes U ele pevelee oueeÛeer JeeleeJenle Peeueer Je lees he#e ceneje°^ e ÛÙee jepekeâejCe
hešeueJe®ve nUg n Ug Demleb i ele nes l e ies u ee.1999 ceOÙes Mejo heJeejeb v eer heg v ne Skeâoe
keâeb«esme ceOÙes hetâš hee[ueer Je je°^Jeeoer keâeb«esme ne veJeerve he#e mLeeheve kesâuee. ner hetâš
je°êrÙe mlejeJejerue Demeueer lejer ceneje°êle efleÛes Mejo heJeej meceLe&keâ Je Mejo heJeej
ef J ejes O ekeâ Demes mJe®he nes l es . {es y eUceeveeves je°^ J eeoer keâeb i es Ç m ehe#e ceje"Ÿeeb Û ee he#e
cnCeg v e heg { s Deeuee nes l ee lejer heCe pemes je°^ J eeoer keâeb « es m eÛes 1999 ceOÙes 35 ceje"e
Deeceoej efveJe[tve Deeues nesles lemesÛe mesvesÛesner 35 ceje"e Deeceoej efveJe[gve Deeues nesles.
Ùee Iešves v es ceneje°^ e leer u e ceje"e meceepeeleer u e het â š heg v ne Skeâoe "UkeâheCes mecees j
Deeueer.59
1990 ÛÙee keâeueKeb[ele jepekeâerÙe heâešehegâšercegUs he#eerÙe jepekeâejCe yeoueues
Je Deves k eâ Úes š Ÿeecees " Ÿee he#eeb v ee meòes l e Jeeše ef c eUeuee. Goe. 1999 ceOÙes oes v ner
keâeb « es m e he#eeb v ee mhe° yeng c ele vemeuÙeeceg U s pevelee he#e, Mes k eâehe, yeng p eve cenemeb I e,
Deejheer D eeÙe Ùeeb v ee ceb $ eer c eb [ Uele mLeeve ef c eUeues nes l es . Ùee keâeueKeb [ ele Skeâhe#eer Ù e
jepekeâejCe ceeies he[tve DeeIee[ŸeebÛes jepekeâejCeeuee cenlJe Deeues. he#eeÛeer OÙesÙeOeesjCes,
efJeÛeejmejCeer ÙeebÛes cenlJe keâceer nesTve le[pees[erÛÙee jepekeâejCeeuee cenlJe Deeues. Ùee
keâeueKeb[eleerue jepekeâejCeeÛes DeeCeKeer Skeâ JewefMe°Ùe cnCepes he#eerÙe jepekeâejCeeÛÙee
yeoueeyejes y ej meeceeef p ekeâ jepekeâer Ù e Yet e f c ekeâeb c eOÙes n er yeoue Ie[t v e Deeuee. 1980 ÛÙee
oMekeâeheÙeËle iejerye Je yengpeve meceepeeÛee hee"eRyee keâeb«esmeuee neslee heCe heg{s Ùee meceepeeves
DevÙe heÙee&Ùe MeesOeCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee, lÙeecegUsÛe efMeJemesvesÛee efJekeâeme nesT Mekeâuee.
DeeleeheÙeË l e meòes Û eer meg $ es ceje"e ves l e= l Jeekeâ[s nes l eer Je yeng p eve meceepeeÛÙee jepekeâer Ù e
Deekeâeb#ee ceÙee&efole neslÙee, heCe heg{s yengpeve meceepeeÛÙeener jepekeâerÙe Deekeâeb#ee heuueJeerle
PeeuÙee. ef M eJeeÙe ceje"e meceepeeÛeer Flej peele meceg n eb v ee meòes l e meeceeJet v e Ies C ÙeeÛeer
#eceleener keâceer Peeueer . lÙeeceg U s n er yeng p eve meceepeeleer u e meòeekeâeb # eer ves l e= l Je
efMeJemesvesmeejKÙee he#eekeâ[s Pegkeâues. ceje"e vesle=lJeeÛeer Deeheehemeeleerue mheOee&, iešyeepeer,
eEnoglJeeÛÙee jepekeâejCeeÛee GoÙe Ùee Ieškeâebveer ØeÛeueerle jepekeâejCeeÛeer efoMee yeoueueer
Je keâeb « es m eÛeer ef m Leleer KeeueeJele peeTve ceneje°^ e leer u e jepekeâejCe yeng O eÇ g J eer yeveues .60
...28...
1990 Ûes oMekeâ ns yengpeve jepekeâejCeeÛes oMekeâ cnCegve DeesUKeues peeles. 73
Je 74 JÙee Iešvee og ® mleer v es mLeeveer k eâ mlejeJej Deej#eCe ueeieg PeeuÙeeves npeejes
oefuele-yengpeve keâeÙe&keâlex meòesle efMejues lejerner lÙeebÛes jepekeâerÙe DeelceYeeve efJekeâmeerle
Peeues Demes cee$e cnCelee Ùes C eej veener . cnCeg v eÛe 1993 meeueer Keeme yeng p eveeb Û es
jepekeâejCe keâjCÙeemee"er mLeeheCe PeeuesueÙee yengpeve cenemebIeeuee Deeheues mLeeve yeUkeâš
keâjCÙeele DeheÙeMe Deeues . ceje"e meceepeeves n er yeng p eveeb Û Ùee jepekeâejCeeme neleYeej
ueeJeCÙeeSs J epeer , lÙeeef J e<eÙeer ves n ceer Û e meb o er i Oe Yet e f c ekeâe Ies l eueer . ceje"e Je keg â Ceyeer Ùee
meceepeeÛeer Deef m celee SkeâÛe DemeuÙeeves ceje"e ves l e= l Jeeves ceje"e-keg â Ceyeer Yes o
ef c ešef J eCÙeemee"er meJe& Û e ceje"e meceepeeuee mejmekeâšheCes Deej#eCe ueeieg keâjCÙeeÛeer
ceeieCeer ueeTve Oejueer . pej keâe keg â Ceyeer meceepe yeng p eveeb h eemeg v e Jes i eUe Peeuee lej
yengpeve jepekeâejCeeÛee heeÙeeÛe {emeUlees. oefuele meceepeeÛeer efmLeleerner heâejMeer Ûeebieueer
veener. [e@. Deebyes[keâjebÛÙee vesle=lJeecegUs Ùee meceepeele DeelceYeeve efvecee&Ce Peeues. lÙeecegUs
ceneje°^ e le oef u ele ÛeUJeUer v es Deeheues Skeâ Jes i eUs meLeeve ef v ecee& C e kes â ues nes l es . oef u ele
meeef n lÙe ÛeUJeU Je oef u ele heB L ej Ùeeceg U s ef l euee ue{eT Je les p emJeer mJe®he Øeehle Peeues
nes l es heCe heg { s iešleš Je heâešeheg â šer c eg U s ef j heef y uekeâve jepekeâejCeeÛeer Mekeâues G[eueer Je
oefuele jepekeâejCeeÛeer Jeeleenle Peeueer. efjheefyuekeâve he#eeJej OeceeËlejerle yeewOo meceepeeÛeeÛe
JejÛe<cee DemeuÙeecegUs ceelebie Je Ûece&keâej meceepe Ùee he#eeheemegve ogjeJeuee Je DeueieoheCes
ef M eJemes v ee-YeepeheÛÙee ieUeuee ueeieuee. 2003 uee GOoJe "ekeâjW v eer ef M eJeMeòeâer -
ef Y eceMeòeâer Û ee veeje ef o uee Je lÙeeme oef u ele keâeÙe& k eâlÙeeË k eâ[t v e Øeef l emeeoner ef c eUeuee.
Deeef C e 2011 ceOÙes ’ef M eJeMeef ò eâ-ef Y eceMeòeâer ’ Ùeg l eer Deekeâejemener Deeueer heCe 2012
ÛÙee ceg b y eF& ceneheeueer k eâe ef v eJe[Ceg k eâer l e ef l eÛee heâejmee ØeYeeJe peeCeJeuee veener .61
1.26 eE n og l JeeÛes jepekeâejCe :
yeeUemeensye osJejmeebveer DeejSmeSmeÛeer meg$es neleer IesleuÙeeveblej Je DeeCeeryeeCeerÛÙee
heeÕe&YegceerJej DeejSmeSme Je pevemebIeeves Flej efJejesOeer he#eebvee meesyele IesTve keâeb«esmeuee
heÙee&Ùe GYee keâjCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee, lÙee ØeÙeesieeme ÙeMe ÙesTve keWâõele pevelee he#eeÛes
mejkeâej mLeeheve Peeues nesles. ceneje°êceOÙesner pevelee he#eeÛee Skeâ Ieškeâ he#e cnCegve
1978 ÛÙee heg u ees o mejkeâejceOÙes pevemeb I e menYeeieer nes l ee. lÙeeceg U s keâeÙe& k eâlÙeeË l e
...29...
Deelceef J eÕeeme ef v ecee& C e Peeuee. ÙeekeâeUeleÛe DeejSmeSmeves ceneje°^ e leer u e oef u ele,
DeeefoJeemeer Je yengpeve meceepeele eEnoglJeJeeoer efJeÛeejebÛee Dee›eâcekeâheCes Øemeej keâjCÙeeÛes
ØeÙelve meg® kesâues nesles. heejbhejerkeâ yeewefOokeâ keâJeeÙeleer ÙeemeejKÙee iees°eeRvee yeepeguee
"sTve eEnog je°^JeeoeÛes Lesš jepekeâerÙe DeeJeenve keâjCÙeele Deeues. heefjCeeceer ceneje°êÛÙee
Menjs Je leeueg k eä Ù eeb Û Ùee ef " keâeCeer heleer l eheeJeve meb I ešvee, yeng p eve Ùeg J ee, eE n og Skeâlee
Deeboesueve, ÙeemeejKÙee mebIešvee efvecee&Ce PeeuÙee. Ùee mebIešveebÛeer keâeÙe&Mewueer Dee›eâcekeâ
nesleer Je lÙeele ØeecegKÙeeves yeÇecnCesòej peeleeRÛee meceeJesMe neslee. Ùee mebIešvee ØeecegKÙeeves
cegefmuece efJejesOeer je°^JeeoeJej DeeOeeefjle neslÙee.62
oefueleebÛes FmueececeOÙes OeceeËlejCe, ef¡e§eve efceMeveNÙeebÛÙee F&MeevÙe Yeejleeleerue
keâejJeeÙee, OeceeË l ej yeb o er Û es Øemleeef J ele ef J eOes Ù ekeâ, mLeeveer k eâ oes v e peceeleeR c eOeer u e les { ,
Dejye ØeJeeMeeb Û es Deef m lelJe Ùee meJe& heeÕe& Y eg c eer J ej ceg e f m uece ns os M eões n er Deens l e, Demes
efJeÛeej «eeceerCe Yeeeieleerue le®CeebJej LeesefheefJeCÙeele efnboglJeJeeoer Meòeâer ÙeMemJeer PeeuÙee.
¢eeÛeer heefjCeleer heg{s obies hesšefJeCÙeele Peeueer. DeesefjmeeceOÙes ef¡e§eve efceMevejer kegâšgbyeeuee
peeUg v e ceejCÙeele Deeues nes l es . ne ¢eeÛe jepekeâejCeeÛee Skeâ hew u eg nes l ee. ceg e f m uece
ef J ejes O eeyejes y ejÛe oef u ele ef J ejes O ener Ùee eE n og l JeJeeoer jepekeâejCeeÛee Skeâ hew u eg nes l ee.
veeceeb l ejeÛee ØeMve, ieeÙejeve peef c eveer Û es Jeeo, jeKeer J e peeiee, ÙeeÛeer lÙeeme heeÕe& Y eg c eer
nesleer. veeceeblejeÛÙee ØeMveebJe®ve ceje"Jee[Ÿeele 1978 uee obieueer PeeuÙee, Deebyes[keâj
heg l eàÙeb Û es ef J ešb y eve keâjCÙeele Deeues . ceg e f m uece ef J ejes O e Je oef u ele ef J ejes O e Ùee DeeOeejs
ueneve-ueneve mebIešvee ceneje°êÛÙee «eeceerCe YeeieeheÙeËle heesnesÛeuÙee Je «eeceerCe ÙegJekeâebveer
lÙeebme Ûeebieuee Øeeflemeeo efouee. ns Dee›eâcekeâ eEnoglJe DeejSmeSmeÛÙee heejbheefjkeâ eEnoglJeehes#ee
ef v ejeUs nes l es , cnCeg v e lÙeeme ’veJeeE n og l Je’ cnCeg v e meb y ees O eues ies u es .63
1984 ÛÙee oe®Ce hejeYeJeeveblej Yeepeheves ieebOeerJeeoer meceepeJeeoeuee mees[efÛeúer
osTve eEnoglJeeÛee hegjmkeâej kesâuee. ÙeeÛe heeÕe&YetceerJej Yeepeheves jecepevce YegceerÛee cegöe
neleer Ies T ve heOoleMeer j heCes eE n og l JeeÛes jepekeâejCe keâjCÙeeÛee ØeÙelve meg ® kes â uee.
ÙeeÛekeâeUele efMeJemesvesvesner ceje"er DeefmcelesÛeer meebie[ eEnoglJeeÛÙee DeefYeceeveeMeer Ieeleueer,
lÙeemee"er ef M eJeepeer cenejepeemeejKÙee Øeef l ekeâeÛee Keg y eer v es Jeehej kes â uee. 1975 les
1983 Ùee keâeUele Deef m lelJe njJet v e yemeues u Ùee mes v es v es 1984 veb l ej ceg e f m uece ef J ejes O e
...30...
Je oef u ele ef J ejes O e Ùee DeeOeejs heg v ne pees j hekeâ[uee. heg { s jecepevceYeg c eer Deeb o es u eveele
menYeeieer nesTve efMeJemesvesves ceneje°^Yej JeeleeJejCe leeheefJeues cnCegveÛe veJeefnboglJeeves
ØeYeeef J ele Peeues u es keâeÙe& k eâlex mes v es k eâ[s JeUues . Yeepeheves pejer jececeb o er j eÛÙee ef v eef c eòeeves
ceneje°êle eEnoglJeeÛes jepekeâejCe keâjCÙeeme meg®Jeele kesâueer Demeueer lejer, eEnoglJeeÛee
ØeÛeej «eeceer C e Yeeieeb h eÙeË l e keâjCÙeeÛes Kejs ßes Ù e mes v es u eeÛe peeles . "eCÙee-ceg b y eF& h eÙeË l e
ef m eef c ele Demeues u Ùee ef M eJemes v es Û ee Ùee heeÕe& Y eg c eer J ej ceneje°^ Y ej ef J emleej Peeuee.
ef M eJemes v es c eg U s Û e eE n og l JeeÛee yeÇ e cnCeer - heeb { jhes M ee Ûes n je peeTve lÙeeme «eeceer C e Ûes n je
Øeehle Peeuee.64
1984 ÛÙee efYeJeb[er obieueerveblej efMeJemesvesÛeer ueeskeâefØeÙelee Jee{ueer. Ùee obieueerle
ef M eJemes v es Û ee nele DemeuÙeeÛeer peener j ele ef M eJemes v es v es Deef Y eceeveeves kes â ueer . 1989 ÛÙee
Yeepehe-efMeJemesvee ÙegleercegUs eEnoglJeeÛÙee jepekeâejCeeves GYeejer Iesleueer Je Menjer YeeieeyejesjÛe
«eeceer C e Yeeieele ner ceg e f m uece ef J ejes O e Je ob i eueeR Û es meceLe& v e keâjCÙeeÛeer ceeveef m ekeâlee
ef v ecee& C Peeueer . peeves J eejer 1993 ceOÙes ceg b y eF& l e Yeer < eCe ob i eueer PeeuÙee. Ùee keâeUele
efMeJemesvesuee ceOÙeceJeieeaÙeebÛes meceLe&ve efceUeues. efMeJemesvescegUsÛe cegbyeF&le eEnoglJeeÛes j#eCe
Peeues, DeMeer mecepetle cegbyeF&le hemejueer Je hegvne eEnoglJeeÛÙee jepekeâejCeeuee ueeskeâefØeÙele
ef c eUeueer .65 eE n og l JeeÛÙee jepekeâejCeeÛee cees " e heâeÙeoe Yeepeheves Ies l euee. 1980 uee
mLeeheCee PeeuÙeeJej meg®Jeeleeruee Ùee he#eeves GIe[heCes eEnoglJeeÛee hegjmkeâej kesâuee veener.
heCe heg { s «eeceer C e Yeeieekeâ[s cees Û ee& JeUef J euÙeeJej 1987-88 ÛÙee keâeUele lÙeeves
veJeeEnoglJeeJeeoer keâeÙe&keâlÙeeËÛeer ceole Iesleueer. jecepevceYegceer DeeboesueveecegUs lees «eeceerCe
Yeeieelener ef m LejeJeuee. lÙeelet v eÛe yeng p eve keâeÙe& k eâlÙeeË Û eer Skeâ heâUer ef v ecee& C e Peeueer .
Goe. vee. me. heâjebos, metÙe&Yeeve Jene[Ces, ieesheerveeLe cegb[s F. ÙeecegUs Mesšpeer-YešpeeRÛee
he#e ner Dees U Ke heg m eueer peeTve lÙeeuee yeng p eve Ûes n je Øeehle Peeuee.66
1995 uee keâeb«esmeÛÙee hejeYeJeeveblej Deveskeâ vesles Je keâeÙe&keâlex mesvee-YeepeheceOÙes
meeceerue PeeuÙeeJej KeNÙee DeLee&ves «eeceerCe Yeeieele eEnoglJeeÛÙee jepekeâejCeeme Øeefle‰e
Øeehle Peeueer. DeeefCe lÙeeveblej KeNÙee DeLee&ves eEnoglJeeÛÙee jepekeâejCeeÛee peemle Øemeej
Peeuee. ceje"e, Deesyeermeer Je keâener oefuele peeefle Goe. ceelebkeâ-Ûece&keâej mesvee-Yeepehekeâ[s
JeUuÙeecegUs eEnoglJeeÛes jepekeâejCe efmLejmLeeJej Peeues.67 eEnoglJeJeeoer jepekeâejCeeÛee
...31...
"Ukeâ heefjCeece cnCepes heg{s ceneje°êÛes jepekeâejCe peceeleJeeoer Je peeleerÙeJeeoer yeveues
Je ceneje°^ e le Jeejb J eej Je ef J eef J eOe ef " keâeCeer peeleer Ù e ob i eueer nes C Ùeele lÙeeÛeer heef j Celeer
Peeueer . eE n og l JeeÛÙee jepekeâejCeeuee Deece yeng p eeleer Ù e Ûes n je Øeehle PeeuÙeeceg U s lÙeeÛee
Øeeflekeâej keâjCÙeemee"erÛee JewÛeejerkeâ Je meeceeefpekeâ DeJekeâeMe keâceer Peeuee.68
1.27 keâeb « es m eòej he#eeb Û es jepekeâejCe :
keâeb « es m eÛÙee ØeYeeJeMeeueer Je meJe& m eceeJes M ekeâ jepekeâejCeeceg U s ceneje°^ e le Flej
he#eeb v ee heâejmee DeJekeâeMe ef c eUg Mekeâuee veener . kes â JeU Mes l ekeâjer keâeceieej he#eekeâ[s
keâeb « es m euee heÙee& Ù eer jepekeâejCe keâjCÙeeÛeer Meef ò eâ nes l eer , hejb l eg ne he#e ØeYeeJeer ef J e<eÙe
Ies T ve jepekeâejCe keâ® Mekeâuee veener . lÙeeyejes y ej ne he#e ves c ekeä Ù ee keâes C elÙee iešeÛes
ves l e= l Je keâjer l e nes l ee Goe. peef c eveoejeb Û es keâer Úes š Ÿee Mes l ekeâNÙeeb Û es keâe Mes l ecepeg j eb Û es ns
mhe° veJnles . lemes Û e ne he#e ceje"Ÿeeb Û ee keâe yeng p eveeb Û ee keâe os M eceg K eeb Û ee? ne meg O oe
ØeMve neslee. DeMee meboeriOelescegUsÛe ne he#e keâesCelÙeener Skeâe efJeefMe° meceepe IeškeâeÛeer
hee"jeKeCe keâ® Mekeâuee veener . lÙeeceg U s Û e Mes k eâehe meb O eer ef c eUs u e lÙeeØeceeCes keâeb « es m e
efJejesOeer jepekeâejCe keâjerle jeneruee.69
1980 ÛÙee oMekeâele efMeJemesvee-Yeepehee Ùegleerves KeNÙee DeLee&ves keâeb«esmeuee heÙee&Ùe
GheueyOe keâ®ve os C ÙeeÛee ØeYeeJeer ØeÙelve kes â uee. Ùee JÙeef l eef j òeâ keâeb « es m e Je ef M eJemes v ee-
Yeepehe Ùegleer JeieUlee pÙee Flej he#eebveer jepekeâejCe keâ®ve Skeâ Meefòeâ efvecee&Ce keâjCÙeeÛee
ØeÙelve kesâuee, lÙeeme eflemejer DeeIee[er Demes mebyeesOeues peeles. Ùee DeeIee[erle ceneje°êÛÙee
jepekeâejCeele keâceer Deef O ekeâ Yeejer h e, pevelee oue, Je meceepeJeeoer he#e F. ner DeeIee[er
keâOeer keâeb « es m e Je ef M eJemes v ee-Yeepehe Ùeg l eer e f J e®Oo ue{eÙeÛeer lej keâOeer keâeb « es m e yejes y ej
peeTve meebØeoeÙeJeeoer MeefòeâefJe®Oo ue{eÙeÛeer Demes Demeues lejer Ùee he#eebvee ceneje°êÛÙee
jepekeâejCeele mJeleŠÛeer JÙeJeef m Lele Ie[er yemeef J elee Deeueer veener . DeMee Ùee he#eeb Û Ùee
jepekeâejCeeÛeer Lees[keäÙeele DeesUKe keâ®ve IesT.
1.28 Mes l ekeâjer keâeceieej he#e :
mJeeleb$ÙeehetJeea yeÇecnCesòej ÛeUJeUerleerue kesâMeJejeJe pesOes Je keâeb«esmeÛes keâekeâemeensye
iee[ieerU ÙeebÛÙee ÙegleercegUs pesOebsmen lÙeebÛes Deveskeâ menkeâejer keâeb«esmeceOÙes iesues heCe heg{s
ceg b y eF& Øeeb l e ceb $ eer c eb [ Uele keâeb « es m e yeng p eveeb v ee Ùees i Ùe Øeef l eef v eef O elJe os l e veener Je keâeb « es m e
...32...
MeslekeâNÙeebÛÙee ØeMveebkeâ[s ogue&#e keâjerle Deens, Ùee keâejCeebJe®ve kesâMeJeeJe pesOes, MebkeâjjeJe
ceesjs ner ceb[Uer keâeb«esmeceOetve yeensj he[ueer Je lÙeebveer 1948 ceOÙes MeskeâeheÛeer mLeeheCee
kes â ueer . 1950 ceOÙes ’oeYee[er Øeyeb O e’ ef m Jekeâe®ve Mes k eâeheves Deeb l ejje°^ e r Ù e meecÙeJeeoer
he#eeMeer yeeb O eer u ekeâer Je ef v e‰e ceevÙe kes â ueer . lemes Û e ues e f v eve-mš@ u eer v eÛÙee lelJe%eeveeJej
efJeÕeeme JÙeòeâ kesâuee. Yeejleeleerue meecÙeJeeoer-meceepeJeeoer he#eebJej efškeâe keâ®ve DeeheueeÛe
he#e Keje meecÙeJeeoer he#e Deens , DeMeer Yeg e f c ekeâe Ùee he#eeves Ies l eueer nes l eer . cee$e heg { s
meecÙeJeeoer he#eeMeer efveJe[Cegkeâerle menkeâeÙe& keâjCÙeeÛÙee cegÅeebJe®ve he#e hegâšuee, heefjCeeceer
1952 ÛÙee efveJe[Cegkeâerle he#eeuee hejeYeJeeuee meeceesjs peeJes ueeieues, lÙeecegUs DeeCeKeerÛe
heâešehet â š Peeueer . he#eeb l eie& l e JeeoeJeeoer c eg U s pes O es keâeb « es m eceOÙes hejle ies u es , lÙeeveb l ej
cees j s n er keâeb « es m eceOÙes meeceer u e Peeues . Ùee heâešeheg â šer v eb l ej Mes k eâeheÛÙee Deef m lelJeeueeÛe
Oeeskeâe efvecee&Ce Peeuee neslee. heCe mebÙegòeâ ceneje°êÛÙee Deeboesueveele he#e GlejuÙeecegUs
lÙeeme Ûeebieues efoJeme ÙesTve 1957 ÛÙeeefveJe[Cegkeâerle he#eeuee Ûeebieues ÙeMe Øeehle Peeues
nes l es . heCe heg { ÛÙee keâeUele Mes k eâeheuee Deeheuee ØeYeeJe ef š keâJeg v e "s J elee ve DeeuÙeeves lees
nUg n Ug #eer C e nes l e ies u ee.70
DeeCeer y eeCeer Û Ùee heeÕe& Y et c eer J ej 1978 ceOÙes Peeues u Ùee ef J eOeevemeYes Û Ùee
ef v eJe[Ceg k eâer l ener Mes k eâeheves Ûeeb i eueer keâeceef i ejer yepeeJet v e 13 peeiee Øeehle kes â uÙee nes l Ùee
Je lees pevelee he#eeÛÙee DeeIee[erlener meeceerue neslee. Mejo heJeejebÛÙee hegueeso ceb$eerceb[Uelener
meeceer u e nes l ee. 1980 uee 9 Je 1985 ÛÙee ef v eJe[Ceg k eâer l e Mes k eâeheves 13 peeiee
ef c eUef J eCÙeele ÙeMe ef c eUef J eues nes l es . 71 1980 heÙeË l e "eCes heef j mej, ef J eoYee& Û ee keâener
Yeeie Je ceje"Jee[Ÿeele MeskeâeheÛee ÛeebieueeÛe pece neslee heCe efMeJemesvee-Yeepehe ÙegleerÛÙee
Peb P eeJeeleele Mes k eâeheÛeer oeCeeoeCe G[eueer Deeef C e lees Ùee Yeeieelet v e veeceMes < e Peeuee.
heef § ece ceneje°^ Je oef # eCe ceneje°^ e le ner Mes k eâehe ØeYeeJeer nes l ee heCe Ùee Yeeieelet v ener
lees nUt n Ut ueg h le nes l e ies u ee. ceneje°^ e le meJe& $ e Mes k eâeheÛes heeef C ehele Peeues Demeues lejer
lees jeÙeie[ heef j mejele leie Oe®ve Deens cee$e Deves k eâ keâeÙe& k eâlex keâeb « es m e Je Yeepehe-
efMeJemesvee Ùegleerle menYeeieer PeeuÙeeves ÙesLesner he#eeÛeer JeerCe ef{ueer Peeueer Deens. yeÇecnCesòej
ÛeUJeUerletve DeeuesuÙee vesle=lJeeves Meskeâehe mLeeheCe kesâueÙeecegUs Meslekeâjer, ceje"e meceepe,
Oeveiej, oefuele, Deeiejer, keâesUer DeMee yengpeve meceepeeÛee meg®Jeeleeruee he#eeuee hee"eRyee
...33...
Øeehle Peeuee nes l ee. heCe heg { s oef u eleeb J ejer u e DelÙeeÛejeb e f J e®Oo "es m e Yeg e f c ekeâe Ies l eueer
vemeuÙeeves Je ceb [ ue DeeÙees i eemeb y eb O eer leàÙeele ceàÙeele Yeg e f c ekeâe Ies l euÙeeves oef u ele Je
yengpeve meceepe Msekeâehe heemetve ogjeJeuee Demetve kesâJeU ßeerceble ceje"e Meslekeâjer meceepeeÛee
he#e DeMeer he#eeÛeer Dees U Ke Gjueer Deens .72
Deef u ekeâ[ÛÙee keâeUele Mes l ekeâjer DeelcenlÙee keâjer l e Demeleeb v ee Mes k eâehe keâener
neueÛeeue keâjer l e veener . Skes â keâeUer Mes k eâeheves ceneje°^ e ÛÙee jepekeâejCeele cenlJehet C e&
Yegefcekeâe heej hee[ueer nesleer, Goe. MeslekeâNÙeebÛÙee ØeMveebJej DeeJeepe G"efJeCes, nwojeyeeo
ceg ò eâer m eb « eeceeleer u e menYeeie ceneje°^ - keâvee& š keâ ef m eces J ejer u e ceje"er Yeeie ceneje°^ e le
meeefceue keâjCÙeemee"er Iesleuesueer Yegefcekeâe, uesJnerÛÙee DevÙeeÙÙe DeekeâejCeerefJe®Oo GYeejuesueer
ÛeUJeU, keâmes u e lÙeeÛeer peceer v e Je ceeies u e lÙeeuee keâece, Yeg e f c eef n veeb v ee peceer v e ef c eUeJeer
cnCeg v e ef m eef u eb i e keâeÙeÅeeÛee hee"heg j eJee, meceeve keâeceeme meceeve oece, ceeCemeer yeeje
efkeâuees OeevÙe F. yeeyele he#eeves YejerJe keâeceefiejer kesâuesueer Deens. jespeieej nceer Ùeespevee
Je keâeheg m e Skeâeef O ekeâej Ùees p evee Mes k eâeheÛÙee ØeÙelveeÛee heef j heekeâ Deens . lemes Û e
peeieeflekeâerkeâjCe Je KeepeieerkeâjCe efJe®Oo Meskeâeheves meelelÙeeves Yegefcekeâe Iesleuesueer Deens.73
1.29 pevelee oue :
keâeb « es m eceOeg v e yeens j he[uÙeeJej 1989 ceOÙes Jner . heer . ef m eb i e Ùeeb v eer pevelee
oueeÛeer mLeeheCee kes â ueer . os M eYej keâeb « es m e ef J ejes O eer Øeeos e f M ekeâ he#e, [eJes Je Yeepehe
Ùeeb Û Ùeemees y ele JeešeIee[er keâ®ve peoves 1989 ÛÙee uees k eâmeYee ef v eJe[Ceg k eâer Û eer leÙeejer
kesâueer nesleer. Yeü°eÛeej efveceg&ueve, DeLe&mebkeâuheeleerue efveccee hewmee «eeceerCe YeeieeJej KeÛe&
keâjCes , Jee{leer ceneieeF& ef v eÙeb e f $ ele keâjCes F. ceg Å eeb c eg U s uees k eâ peokeâ[s Deekeâef < e& l e Peeues
nes l es . 1989 [eJes Je YeepeheÛÙee menkeâeÙee& v es peoves keW â õele meòeener mLeeheCe kes â ueer
nes l eer . ceneje°^ e lener mes v ee-Yeepehe Ùeg l eer v es peomees y ele DeeIee[er keâjeJeer Demee Øecees o
cenepeveeb Û ee ceeveme nes l ee, peoÛes pee@ p e& heâvee& [ er m e, Ûeb õ Mes K ej Je keâener ceneje°^ e r Ù eve
ves l es n er lÙeeme Deveg k et â ue nes l es hejb l eg peoÛÙee ceneje°^ Øeos M eeOÙe#e ce= C eeue iees j s Ùeeb Û ee
efMeJemesvesmeejKÙee he@âefmemš Je eEnoglJeeÛes jepekeâejCe keâjCeeNÙee he#eeme keâ[Jee efJejesOe
neslee, lÙeecegUs ner DeeIee[er nesT Mekeâueer veener. 1990 ÛÙee efJeOeevemeYee efveJe[Cegkeâerle
peouee heâejMeer Ûecekeâoej keâeceef i ejer keâjlee Deeueer veener . ceb [ ueÛee ceg ö e Je Ûeb õ Mes K ej
...34...
ÙeebÛeer cenlJeekeâeb#ee ÙeecegUs ueJekeâjÛe peoceOÙes hetâš he[gve ÛebõMesKej 53 Keemeoejebmen
yeens j he[ues Je lÙeeb v eer meceepeJeeoer pevelee oueeÛeer mLeeheCee kes â ueer .74
1991 ceOÙes ceneje°^ e leer u e peoceceOÙes het â š he[t v e yeyevejeJe heeÛeheg l es 9
Deeceoejeb m en keâeb « es m eceOÙes ies u es . keW â õmlejeJej peoceOÙes DeeCeKeer heâešehet â šer nes T ve
he#eeÛeer Jeeleenle Peeueer. Goe. mecelee heešea, je°êrÙe pevelee oue, efyepeg pevelee oue ns
he#e pevelee oueeÛÙee het â šer l et v e ef v ecee& C e Peeues nes l es . 1995 veb l ej keâes C elÙeeÛe he#eeuee
yengcele vemeuÙeeves pevelee oueeÛÙee osJesieew[e Je veblej Fbõkegâceej iegpejeue Ùeebveer keâeb«esmeÛÙee
hee"eR y Ùeeves meòee mLeeheve kes â ueer nes l eer . 1999 ceOÙes YeepeheÛÙee ves l e= l JeeKeeueer u e
mejkeâejceOÙes meeceer u e nes C ÙeeJe®ve heg v ne het â š he[t v e pevelee oue (meb Ù eg ò eâ) Je pevelee
oue (mes k eä Ù eg u ej) ns he#e ef v ecee& C e Peeues . ceneje°^ e leer u e pevelee oue, pevelee oue (mes . )
meesyele jeneruee. heCe heg{s he#eeÛes DeefmlelJeÛe keâcekegâJele nesle iesues. jepeehetj, ceeuesieeJe,
ie[eE n iuepe, heg j b o j, os i eueg j Je ef y euees u eer Ùee Yeeieele Ûeeb i euee ØeYeeJe Demeues u ee nehe#e
2004 ÛÙee ef v eJe[Ceg k eâer h eemeg v e veeceMes < e nes l e ies u ee. 75
os M eYej Mes l ekeâjer , Flej ceeieemeJeie& Je yeeyejer keâeb [ eveb l ej ceg e f m uece meceepeeves
pevelee oueeme hee"eRyee efouee neslee. Ùee DeeOeejeJej Gòej Yeejle, keâvee&škeâ Je DeesefjmeeceOÙes
peoÛee Ûeeb i euee ØeYeeJe nes l ee. cee$e ne meeceeef p ekeâ DeeOeej he#e ves l e= l Jeeme ef š keâef J elee
Deeuee veener . ceneje°^ e leer u e ves l e= l Jeeves n er Ùeeef o Mes v es Yejer J e keâeceef i ejer kes â ueer veener .
ojcÙeeve ef M eJemes v ee-Yeepehe Ùeg l eer v es Flej ceeieemeJeieea Ù eeb v ee eE n og l JeeÛÙee ceg Å eeJe®ve
DeeheuÙeekeâ[s Kes Û euÙeeceg U s Je ceg e f m uece meceepeeme ef J eÕeemeele Ies C Ùeeme peouee DeheÙeMe
DeeuÙeeceg U s ceg e f m uece meceepe meceepeJeeoer he#eekeâ[s Peg k eâuee, heef j Ceeceer ceneje°^ e ÛÙee
jepekeâerÙe hešueeJe®ve pevelee oue ieeÙeye Peeuee.76
1.30 meceepeJeeoer he#e :
keWâõeleerue Jner. heer. efmebn ÙeebÛes mejkeâej he[uÙeeJej ÛebõMesKejebmeesyele cegueeÙeceefmebie
ÙeeoJener peveleeoueelet v e yeens j he[ues . Ûeb õ Mes K ejeb Û Ùee ceb $ eer c eb [ Uele meb j #eCe ceb $ eer
Demeues u Ùee ceg u eeÙeceef m eb i eeb v eer 1992 uee meceepeJeeoer he#eeÛeer mLeeheCee kes â ueer . mehe
uees n er Ù eeb Û Ùee uees k eâMeener meceepeJeeoeJej ef J eÕeeme JÙeòeâ keâjlees . GÛÛe peeleeR v ee ot j
keâjle ceef n uee, oef u ele, Deuhemeb K Ùeeb k eâ Je Flej ceeieeme peeleeR v ee meòes l e DeeCeCes ner
...35...
ueesnerÙeebÛeer jCeveerleer nesleer. Ùee veerefleÛee Jeehej meJe&ØeLece ÛejCeefmebieeveer Gòej ØeosMeele
kesâuee neslee. nerÛe efveleer heg{s pevelee oue Je meceepeJeeoer he#eeves Jeehejueer. Gòej ØeosMeele
YeepeheÛÙee jecejLe Ùee$esme hejJeeveieer veekeâejuÙeeves cegefmueceebÛee meheeme hee"eRyee efceUeuee
neslee. heg{s 1993 ceOÙes yemehemeesyele Ùegleer keâ®ve meheeves Yeepeheuee meòesheemetve jesKeues
nesles. yeeyejer ØekeâjCeeveblej keâeb«esmeJej veejepe cegefmuece meceepe meheekeâ[s JeUuee Je Gòej
ØeosMeele lees cegefmuece Je ÙeeoJeebÛee he#e cnCegve DeesUKeuee peeT ueeieuee. cee$e ceneje°êle
lees kes â JeU ceg e f m ueceeb Û ee he#e cnCeg v e Dees U Keuee ies u ee. 1992 Ûes yeeyejer ØekeâjCe Je
1993 Ûes cegbyeF&leerue yee@cye mheâesš Je obieueer ÙeecegUs cegbyeF& heefjmejele cegefmuece meceepe
meheekeâ[s JeUuee.77
cegbyeF&le ÙesCeejs hejØeebleerÙe cegefmuece Je Flej ceeiemeJeie& Ùeebvee ÙesCeeNÙee De[ÛeCeer
mees [ ef J eCes Je lÙeeb v ee ef M eJemes v es h eemeg v e meb j #eCe os C es Ùeeceg U s ns meceepeIeškeâ ceb g y eF& l e
meheeyejes y ej jener u es . ceg e f m ueceeb v ee ef M e#eCe Je vees k eâNÙeeb l e 10 škeä k es â Deej#eCe, JeHeä h eâ
yees[e&ÛÙee peefceveerJejerue DeJewOe leeyee otj keâjCes, ßeerke=â<Ce DeeÙeseieeÛeer DebceueyepeeJeCeer
keâjeJeer , Got & Yee<es m e og m eNÙee Yee<es Û ee opee& ÅeeJee, Ùee ceeieCÙeeb c eg U s ceg b y eF& l e ceg e f m uece
meceepeeves meheeme hee"eRyee efouee. lemesÛe Gòej Je oef#eCe YejleerÙeebvee mebj#eCe osCÙeeÛÙee
cegÅeebJe®ve cegbyeF& heefjmejele ne Jeie&ner meheemeesyele jeneruee, heefjCeeceer cegbyeF& heefjmej Je
ef Y eJeb [ er l e mehee Deeheueer peeiee ef v ecee& C e keâ® Mekeâuee.
1995 ceOÙes Yeejer h e-yeng p eve cenemeb I e Je yemehe mees y ele Ùeg l eer kes â uÙeeves meheeÛes
3 Deeceoej ef J eOeevemeYes l e ies u es nes l es . 1999 ceOÙes je°^ J eeoer keâeb « es m e yejes y ej Ùeg l eer
kes â uÙeeves lÙeeÛÙee oes v e peeiee DeeuÙee nes l Ùee. «eeceer C e Yeeieele cee$e meheeÛee ØeYeeJe
veener, keâejCe «eeceerCe Yeeieeleerue cegefmuece meceepe efJeKegjuesuee DemeuÙeeves lÙeeÛes mJeleb$e
jepekeâejCe ef v ecee& C e nes T Mekeâues veener Deeef C e ne meceepe «eeceer C e Yeeieele keâeb « es m e Je
je°^Jeeoer keâeb«esme meesyele jeefnuÙeeves meheeuee leLes Deeheuee ØeYeeJe efvecee&Ce keâjlee Deeuee
veener.78 meheele ßeerceble cegefmueceebÛee oyeoyee Je lÙeebÛeerÛe he#eeJej hekeâ[ Deens, lÙeecegUs
iejer y e ceg e f m uece keâeb « es m e Je je°^ J eeoer keâeb « es m ekeâ[s JeUues u es ef o meleele. ng m es v e oueJeeF&
keâeb « es m eceOÙes Je veJeeye ceef u ekeâ Je yeMeer j hešs u e ns ves l es je°^ J eeoer l e ies u Ùeeves meheeÛeer
leekeâo keâceer Peeueer . lemes Û e he#eeÛes Skeâ ves l es meg v eer u e ieCeeÛeejer ns ef M eJemes v es l e ies u Ùeeves
...36...
kesâJeU cegefmuece keWâõerle he#e Je "esme keâeÙe&›eâceeÛee DeYeeJe ÙeecegUs he#eeÛÙee efJemleejeJej
ceÙee& o e he[uÙee Je lees kes â JeU ceg b y eF& heg j leeÛe ef m eef c ele Peeuee.79
1.31 keâcÙeg e f v emš he#e :
mJeeleb $ Ùeeveb l ej peJeU-peJeU oes v e oMekes â ØeYeeJeMeeueer Demeues u eer keâcÙeg e f v emš
ÛeUJeU DeepeÛÙee ceneje°êle DeefmelelJenerve Peeuesueer Deens. cee$e ceekeâhe Je Yeekeâhe Ùee
oesve he#eebhewkeâer ceekeâheves JÙeeJenejerkeâ le[pees[er kesâuÙeecegUs lees jepÙeele keâener ef"keâeCeer
efšketâve Deens. meeOeejCeheCes 1925 meeueer keâevehegjÛÙee heefj<eosle YeelejerÙe keâcÙegefvemš
he#eeÛeer mLeeheCee Peeueer . lemes Û e ceg b y eF& Ùee Deew Å ees e f i ekeâ veiejer l e ner ÛeUJeU Jee{ueer Je
heâes h eâeJeueer . Keemekeâ®ve ef i ejCeer keâeceieej Je js u Jes keâeceieejeb c eOÙes ef l eÛeer Jee{ nes T ve
Ùee keâeceieejebÛÙee mebIešvee efvecee&Ce PeeuÙee. 1928 meeueer 8 leemeebÛee efoJeme keâjCÙeemee"er
Peeues u Ùee ef i ejCeer keâeceieejeb Û ee meb h e ne Ùee ÛeUJeUeR l eer u e cenlJehet C e& Iešvee nes l eer .
Deeb l ejje°^ e r Ù e keâcÙeg e f v emš ÛeUJeUer Û es ves l e= l Je ef m JekeâejuÙeeceg U s Yeejleer Ù e keâcÙeg e f v emš
ÛeUJeUer u ee Deeb l ejje°^ e r Ù e heef j Ceece ueeYeues nes l es . ÛeUJeUer v es keâeceieej ÛeUJeUer M eer
menkeâeÙe& kes â uÙeeves mees u eehet j , Oeg U s , Deb c eUves j Ùee Deew Å ees e f i ekeâ heóŸeele keâcÙeg e f v emš
ÛeUJeU ef m LejeJeueer nes l eer . keâeceiejeb Û Ùee menkeâeÙee& v es Yeejleele jef M eÙeemeejKeer ›eâeb l eer
Ie[Jet v e DeeCeCes ne Yeejleer Ù e keâcÙeg e f v emš ÛeUJeUer Û ee ns l eg nes l ee. heef § ece ceneje°^ ,
ef J eoYe& Je cej"Jee[Ÿeelener he#eeÛee Ûeeb i eueeÛe JeeJej nes l ee.80
1942 ÛÙee Ûeues p eeJe ÛeUJeUer u ee keâcÙeg e f v emšeb Û ee Deef O eke= â le ef J ejes O e nes l ee.
lÙeecegUs Ùee ÛeUJeUerle pes keâeÙe&keâlex meeceerue Peeues, lÙeebvee he#eeletve keâe{gve šekeâCÙeele
Deeues . Ùee Oees j Ceeuee ef J ejes O e cnCeg v e ceOeg ef u eceÙes , YeeT heâeškeâ Ùeeb Û ee ieš he#eelet v e
yeensj he[tve lees heg{s veJepeerJeve mebIešvee cnCegve DeesUKeuee peeT ueeieuee, lÙeeÛesÛe heg{s
keâeceieej ef k eâmeeve he#e Je veb l ej ueeueef v eMeeCe he#e Demes ®heeb l ej Peeues . 1950 ÛÙee
oMekeâele keâcÙeg e f v emš keâeÙe& k eâlÙeeË v eer ceje"Jee[Ÿeele ef v ePeece jepeJeš Je jPeekeâejeb Û Ùee
ef J ejes O eele meMeŒe Deeb o es u eveele menYeeie Ies l euee nes l ee. Ùee ÛeUJeUer Û es Û e ®heeb l ej heg { s
meMeŒe les u eb i eCee ÛeUJeUer l e Peeues ns e les . 1952 ÛÙee meeJe& e f $ ekeâ ef v eJe[Ceg k eâer l e Yeekeâhe
menYeeieer nesTve lees ogmeNÙee mLeeveeJej jeneruee neslee. Yeekeâheves keâeceieej efkeâmeeve he#e
Je [eJÙee meceepeJeeoer iešeyejesyej DeeIee[er kesâueer nesleer, heCe ner hegjesieeceer ueeskeâMeener
...37...
DeeIee[er heâej keâeU ef š keâueer veener . ceneje°^ jepÙe ef v eef c e& l eer m ee"er meg ® Peeues u Ùee
mebÙegòeâ ceneje°^ Deeboesueveelener he#e menYeeieer Peeuee neslee. Ùee heeÕe&YetceerJej 1957
meeueer Peeues u Ùee meeJe& e f $ ekeâ ef v eJe[Ceg k eâer l e Yeekeâheuee Ûeeb i eues ÙeMe ef c Ueues nes l es . lemes Û e
1958 meeueer ef c ejpekeâj ns ceg b y eF& Û es heef n ues keâcÙeg e f v emš ceneheew j yeveues nes l es .81
1964 meeueer ef Û eveÛes Dee›eâceCe Je 1920 ÛÙee oMekeâele [eb i es v eer ef y eÇ š er M e
mejkeâejuee menkeâeÙe& keâjCÙeeÛÙee ØemleeJeemeb y eb O eer Û es he$e Ùee ceg Å eeb J e®ve he#eele GYeer
het â š he[ueer . Jeemleef J ekeâ ves n ® mejkeâejuee menkeâeÙe& keâjeÙeÛes DeLeJee veener ne Keje
JeeoeÛee ceg ö e nes l ee. heg â šer v eb l ej ceekeä m e& J eeoer keâcÙeg e f v emš he#eeÛeer mLeehevee PeeuÙeeJej
ceneje°^ e le yeer . šer . jCeoer J es Je lÙeeb Û ee ieš Ùee veJÙee he#eele meeceer u e Peeuee lej [eb i es
Je lÙeeb Û ee ieš YeekeâheceOÙes Û e jener u ee. 1968 meeueer meMeŒe ›eâeb l eer Û Ùee Dee›eâcekeâ
OeesjCeebÛeer ceeieCeer keâjle Skeâ keâ[Jee ieš ceekeâheceOegve yeensj he[uee pees heg{s ve#eueJeeoer
cnCeg v e Dees U Keuee peelees lÙeeÛee ØeYeeJe ceg K ÙelJes heef § ece yeb i eeue Je Deeb O eÇ e le Deef O ekeâ
nes l ee lej ceneje°^ e le lÙeeÛee ØeYeeJe heâejmee he[uee veJnlee. Ùeeveb l ejÛeer cenlJehet C e&
Iešvee cnCepes efMeJemesvesÛee GoÙe nesÙe. efMeJemesvesÛee GheÙeesie keâeb«esme he#eeves keâcÙegefvemšebÛee
ØeYeeJe keâceer keâ®ve IesCÙeemee"er kesâuee, lÙeeletveÛe keâcÙegefvemšš Deeceoej ke=â<Cee osmeeFËÛee
Ket v e Peeuee Je veb l ej Peeues u Ùee hees š ef v eJe[Ceg k eâer l e ef M eJemes v es Û ee ef J epeÙe nes T ve lÙeeb Û ee
Deeceoej efJeOeevemeYesle heesnesÛeuee.82
1970 ÛÙee oMekeâele oesvner keâcÙegefvemš he#eebveer GpeJÙee MeòeâeRvee jesKeCÙeemee"er
Fb e f o je mejkeâejuee hee"eR y ee ef o uee nes l ee. os M ekeâYej keâeb « es m e-YeekeâheÛee ef v eJe[Ceg k eâer l e
mecePees l ee nes l e Demeleeb v ee ceneje°^ e le cee$e keâeb « es m eves Yeekeâheuee peJeU kes â ues veJnles .
1975 ÛÙee DeeCeeryeeCeerme Yeekeâheves hee"eRyee osTve peÙeØekeâeMeve veejeÙeCeebÛÙee ÛeUJeUerme
Øeef l eieeceer cnšues nes l es lej ÙeeTueš ceekeâheves Ùee ÛeUJeUer m e hee"eR y ee ef o uee nes l ee.
heef j Ceeceer 1977 ÛÙee uees k eâmeYee ef v eJe[Ceg k eâer l e Yeekeâheuee veg k eâmeeve lej ceekeâheuee
heâeÙeoe Peeuee nes l ee. 1978 Ûeer ef J eOeevemeYee ef v eJe[Ceg k eâ Yeekeâheves mJeleb $ eheCes lej
ceekeâheCes pevelee he#eebmeesyele ue{ueer nesleer. Ùee efveJe[Cegkeâerlener Yeekeâheuee vegkeâmeeve lej
ceekeâheuee heâeÙeoe Peeuee nes l ee. 1978 ÛÙee je°^ e r Ù e Deef O eJes M eveele Yeekeâheves Fb e f o je
ieebOeeRÛÙee keâeb«esme yejesyej menkeâeÙe& OeesjCeeÛee hesâjefJeÛeej keâjCÙeeÛes OeesjCe efmJekeâejues
...38...
nesles heCe 1980 meeueer Fbefoje ieebOeeRÛee hegvne GoÙe PeeuÙeeJej [ebiesveer Fbefoje ieebOeeRMeer
menkeâeÙe& keâjCÙeeÛeer Yeg e f c ekeâe Ies l eueer , heef j Ceeceer lÙeeb Û eer he#eelet v e nkeâeueheóer Peeueer .
Ùee Ie[ecees [ er l e [eb i eW v eer ’Deef K eue Yeejleer Ù e keâcÙeg e f v emš he#eeÛeer ’ mLeeheCee kes â uÙeeceg U s
ceneje°êle leerve keâcÙegefvemšš he#e DeefmlelJeele Deeues nseles heCe veefJeve he#eebÛes DeefmlelJe
peeCeJeCÙeeFlehelener veJnles.83
jefMeÙeeÛÙee efJeIešveeveblej peeieleerkeâ heeleUerJej meecÙeJeeoer ÛeUJeUerÛeer efheÚsneš
nes l e Demeleeb v ee Yeejleeleer u e meecÙeJeeoer he#eeb v eer yeouelÙee keâeUeyejes y ej mJeleŠceOÙes
yeoue kesâues. Ùee he#eebÛee hee"eRyeener keâceer nesle Deens. ceneje°êle menkeâej ÛeUJeUerÛÙee
ef J ekeâemeeceg U s Deves k eâ keâcÙeg e f v emšDe keâeÙe& k eâlex keâeb i es Ç m eceOÙes peeTve lÙeeb v eer meòeeheos
efceUefJeueer keâejCe lÙeebÛee keâcÙegefvemš ÛeUJeUeryeeyele Yeüce efvejeme Peeuee. cegbyeF&meejKÙee
Menjele Deveskeâ GÅeespekeâebveer peeiee efJekeâCÙeeÛee meheeše ueeJeuee Demeleebvee keâcÙegefvemš
he#e lÙeeef J ejes O eele Deeb o es u eve keâjleeb v ee ef o mele veener . mes J ee #es $ eemeejKÙee #es $ eelener
keâcÙegefvemšebÛes DeefmlelJe peeCeJele veener. lemesÛe peeleJeemleJeeÛes Yeevener he#eeuee Deeues
veener . he#eeves peeleer Û Ùee ØeMveekeâ[s ieeb Y eer Ù ee& v es heeef n ues Û e veener . 1990 ÛÙee oMekeâele
leer peeCeerJe Peeueer heCe lees heÙeËle yejeÛe GMeerj Peeuee neslee. Mejo heešueebveer lÙeeefoMesves
ØeÙelve kes â uee heCe lÙeeb Û Ùee ’melÙeMees O ekeâ keâcÙeg e f v emš he#eeuee’ heâejmee JeeJe ef c eUeuee
veener. mebmLeelcekeâ-jÛeveelcekeâ yeebOeerCeerlener keâcÙegefvemšebveer ØeÙelve kesâues veener. Demes
Demeues lejer ceef n uee, keâeceieej, Mes l ekeâjer Je meeb m ke= â ef l ekeâ ØeMveeb y eeyele keâcÙeg e f v emšeb Û es
Ùeesieoeve cenlJehetCe& jeneruesues Deens.84
1.32 ef j heyueer k eâve heešea Dee@ h eâ Fef [ Ùee (oef u ele ÛeUJeU) :
1935 ÛÙee keâeÙeÅeevegmeej PeeuesuÙee 1937 ÛÙee efveJe[Cegkeâerle [e@. Deebyes[keâjebÛee
’mJeleb$e cepegj he#e’ menYeeieer Peeuee neslee. hegJee&ßeceerÛes Demhe=MÙe ØeLeceÛe Ùee he#eeÛÙee
ceeOÙeceeletve jepekeâerÙe Øeef›eâÙesle menYeeieer nesle nesles. Ùee he#eeÛeer Yegefcekeâe Jeie&Jeeoer Je
meJe& m eceeJes M ekeâ nes l eer . les J neÛÙee ceg b y eF& Øeeb l eele mJeleb $ e cepeg j he#eeb Û es 13 Gces o Jeej
efveJe[tve Deeues nesles. lÙehewkeâer 4 meJeCe& lej 9 Demhe=MÙe nesles. 1942 meeueer Deebyes[keâjebveer
mJeleb$e cepegj he#eebÛeer mLeeheCee kesâueer. Ùee he#eeme 1946 Je 1952 ÛÙee efveJe[CegkeâebceOÙes
heâejmes ÙeMe ef c eUeues veener , heCe meb Ù eg ò eâ ceneje°^ meef c eleer M eer menkeâeÙe& kes â uÙeeceg U s
...39...
1957 ÛÙee ef v eJe[Ceg k eâer l e Mes [ g u [ keâemš hes â [js M eveuee Ûecekeâoej ÙeMe ef c eUeues nes l es .
(Goe. ueeskeâmeYesÛÙee 6 Je efJeOeevemeYesÛÙee 16 peeiee) ce=lÙeghetJeea Deebyes[keâjebveer ’efjheyueerkeâve
heešea Dee@heâ Fbef[Ùee’ Ùee he#eeÛeer mLeeheCee keâjCÙeeÛee Je lÙeele meJe& hegjesieeceer Ieškeâebvee
meeceerue nesCÙeeÛee ceveesoÙe JÙeòeâ kesâuee neslee. lÙeebÛes ns DehetCe& mJehve hetCe& keâjCÙeemee"er
lÙeeb Û Ùee Deg v eÙeeÙeeb v eer 3 Dee@ k eä š es y ej 1957 js e peer ’Deejheer D eeÙe’Ûeer mLeeheCee kes â ueer .
Sme. Sce. pees M eer , uees e f n Ùee Ùee ves l Ùeeb v ee Ùee he#eele Ùes C ÙeeÛes DeeJeenvener kes â ues , heCe
lÙeebveer mekeâejelcekeâ Øeeflemeeo efouee veener, cnCegve ¢ee he#eeÛeer DeesUKe kesâJeU oefueleebÛee
he#e cnCeg v e ef v ecee& C e Peeueer . 85
he#e mLeeheve PeeuÙeeÛÙee Skeâe Je<ee&veblej 1958 meeueer he#eele hetâš he[ueer. Ùee
heg â šer c eeies keâener leelkeâeueer k eâ keâejCes Demeueer lejer ves l e= l JeeÛee Denb k eâej ns Kejs keâejCe
neles . lÙeeb v elej he#eeceOÙes Jeejb J eej heâešeheg â šer nes C es Je Ss k eä Ù e keâjCes Demes Øekeâej nes l e
jener u es . 1962 ceOÙes yeer . meer . keâeb y eUs Je oeoemeens y e ieeÙekeâJee[ Demes oes v eÛe ieš
Deef m lelJeele nes l es . cee$e 1964 uee Deej. [er . Yeb [ ejs ns ieeÙekeâJee[ iešelet v e yeens j
he[ues Je keâeb«esmeceOÙes iesues. 1965 uee keâebyeUs iešeletve ®heJeles Je DeeJeUs hegâšues DeeefCe
ieeÙekeâJee[ iešele meeceer u e Peeues . 1967 uee keâeb « es m eMeer kes â ues u eer Ùeg l eer lees [ Ces Je je.
meg. ieJeFËvee ogmeNÙeeboe efJeOeeve heefj<eosÛes eflekeâerš osCes Ùee cegÅeeJe®ve ieeÙekeâJee[ iešele
het â š he[t v e ye@ . Kees y eÇ e ie[W v eer mJeleb $ e ieš mLeeheCe kes â uee. 1971 uee ieeÙekeâJee[eb Û es
efveOeve PeeuÙeeJej lÙeebÛee ieš ieJeFËÛÙee vesle=lJeeKeeueer keâece keâ® ueeieuee. lÙeeveblejÛeer
cenlJehet C e& Iešvee cnCepes 26 peeves J eejer 1974 uee keâeb y eUs , ieJeF& , Kees y eÇ e ie[s Je
Yew Ù Ùeemeens y e Deeb y es [ keâj Ùeeb Û es Ss k eä Ù e Peeues .86
1970 ÛÙee oMekeâele osMeYejele oefueleebJejerue DelÙeeÛeejele Jee{ Peeueer nesleer.
¢eeme ves l e= l JeeÛeer ef v eef < ›eâÙelee Je mejkeâejÛeer DeveemLee keâejCeer Y et l e DemeuÙeeÛee Deejes h e
keâ®ve efMeef#ele le®Ceebveer 9 peguew 1972 uee ’oefuele heBLej’Ûeer mLeehevee kesâueer. Lees[ŸeeÛe
keâeUele heBLejves ceneje°êle PebPeeJeele efvecee&Ce kesâuee nselee. ces 1977 uee ÛeJeoej leUs
melÙee«eneme 50 Je<ex hetCe& PeeuÙeeÛÙee efØelÙeLe& Deewjbieeyeeosleerue ceje"Jee[e efJeÅeeheer"eme
[e@ . Deeb y es [ keâjeb Û es veeJe ÅeeJes DeMeer ceeieCeer keâ®ve heB L ejves ceneje°^ e le Deeb o es u eve GYes
kes â ues . lÙeeme Øeef l emeeo cnCeg v e heg u ees o mejkeâejves 27 peg u ew 1978 jes p eer lemee "jeJe
...40...
ef J eOeer c eb [ UeÛÙee oes v ner meYeeie= n ele heeme keâ®ve Ies l euee, heCe lÙeeceg U s ceje"Jee[eYej
oef u eleeb e f J ejes O eer ob i eueer GmeUuÙeeceg U s Ùee "jeJeeÛeer Deb c eueyepeeJeCeer Peeueer veener . Ùee
meb h et C e& keâeUele oef u ele heB L ejves veeceeb l ejeÛÙee Deveg < eb i eeves ceneje°^ Y ej Deeb o es u eve GYes
kesâues nesles. ceOÙeblejer yeeUemeensye Deebyes[keâjebveer mecÙekeâ meceepe DeeboesueveeÛÙee ceeOÙeceeletve
ÛeUJeU meg ® keâ®ve heg { s ’Yeejleer Ù e ef j heyueer k eâve he#ee’Ûeer mLeehevee kes â ueer .87
1987 meeueer ceneje°^ Meemeveeves Deebyes[keâj meeefnlÙeeÛee ÛeewLe Keb[ ØekeâeefMele
kesâuee. lÙeeleerue ’efj[ume Fve eEnogF&Pece’ Ùee ØekeâjCeeJej Dee#eshe veeWoJele ceje"e cenemebIe,
ef M eJemes v ee Ùee eE n og l JeJeeoer meb I ešveeb v eer ne Yeeie JeieUCÙeeÛeer ceeieCeer kes â ueer , lÙeeme
ØelÙeg ò ej cnCeg v e meJe& oef u ele meb I ešveeb v eer Skeâ$e Ùes l e ef J eÛeej mJeeleb $ Ùe Je Deef Y eJÙeef ò eâ
mJeeleb $ Ùeemee"er ue{e ef o uee. lÙeeceg U s ef o uele peveles l e Ss k eä Ù eeÛeer YeeJevee ef v ecee& C e nes T ve
1989 uee heef n ues ef j heyueer k eâve Ss k eä Ù e Ie[g v e Deeues . cee$e 1990 ceOÙes keâeb i es Ç m eMeer keâer
pevelee oueeMeer menkeâeÙe& keâjeJes , Ùee ceg Å eeJe®ve Ss k eä Ù e Yeb i eues . ÙeeÛekeâeUele Jner . heer .
ef m eb i e mejkeâejves ceb [ ue DeeÙes e ieeÛeer Deb c eueyepeeJeCeer keâjCÙeeÛee ef v eCe& Ù e Ies l euÙeeves
ceeiemeJeieeaÙe peeleeRÛÙee jepekeâjCeeuee Ûeeuevee efceUeueer. lÙeecegUs keâener veslÙeebveer pevelee
oueekeâ[s peeCes hemeb l e kes â ues . ceb [ ueJeeoer jepekeâejCeeuee Øeef l emeeo cnCeg v e eE n og l JeJeeoer
mebIešveebveer ceboerjJeeoer jepekeâejCeeuee meg®Jeele kesâueer. lÙeeÛee heefjCeece cnCepes 1995
meeueer ceneje°êle efMeJemesvee -Yeepehe ÙegleerÛes Meemeve meòesJej Deeues. lÙeecegUs Deebyes[keâjer
ÛeUJeUer l e DemJemLelee ef v ecee& C e nes T ve 25 ef [ meW y ej 1995 uee heg v ne Skeâoe Ss k eä Ù e
keâjCÙeele Deeues. lÙeeveblej 1996 Ûeer ueeskeâmeYee efveJe[Cetkeâ DeejheerDeeÙe ves mJeyeUeJej
ue{ueer . 1997 uee heo JeešheeJe®ve he#e heg v ne heg â šuee Ùee heg â šer v eb l ej {meeUeb v eer
heB L ejÛes heg v e®ppeer J eve kes â uÙeeceg U s oef u ele jepekeâejCeeÛes leer v e ieš Deef m lelJeele Deeues
nesles. 1998 ceOÙes meJe&Ûe iešebveer keâeb«esmeMeer menkeâeÙe& kesâuÙeeves leebef$ekeâ SskeäÙe Ie[gve
Deeues nes l es . cee$e 1999 ceOÙes keâeb « es m eceOÙes het â š he[uÙeeJej keâeb « es m eMeer menkeâeÙe&
keâjeJes keâer je°^ J eeoer M eer Ùee ceg Å eeJe®ve heg v ne Skeâoe het â š he[t v e Deeb y es [ keâj, keâJee[s ,
ieJeF& keâebiesÇmemeesyele lej Dee"Jeues je°^Jeeoer keâeb«esme meesyele iesues. ÙeeveblejÛÙee keâeUele
Deejheer D eeÙe Deves k eâ Úes š Ÿeecees " Ÿee iešele ef J eYeeieueer ies u eer . 2009 uee Dee"JeueW Û Ùee
heg { ekeâejeveb s ef j [euees m eÛee (ef j heyueer k eâve [eJeer uees k eâMeener meef c eleer ) ØeÙees i e keâjCÙeele
...41...
Deeuee. lÙeele Úesšs cees"s 14 he#e meeceerue nesles. cee$e efj[eueesmeÛee ØeÙeesiener heâmeuee.
2011 ceOÙes Dee"JeueW v eer GOoJe "ekeâjW Û Ùee ef M eJeMeòeâer - ef Y eceMeef ò eâuee Øeef l emeeo os l e
ef M eJemes v ee-Yeepehemees y ele Ùeg l eer kes â ueer Je Øeef l eieeceer Meef ò eâb m ees y ele menkeâeÙe& keâ®ve Skeâ
veer J eve heeÙeb [ e hee[uee.88
1.33 yeng p eve jepekeâejCe :
Yeeefjhe-yengpeve cenemebIe :
ceneje°êle efJe. je. efMebos Ùeebveer ’yengpeve’ Ùee MeyoeÛee meJe& ØeLece Jeehej kesâuee.
lÙeeveb l ej Mes k eâehe Je keâeb « es m eves keâener ØeceeCeele yeng p eve jepekeâejCe kes â ues . heCe les lÙee
meeceepeeleerue JebefÛele IeškeâebÛes ØeefleefveOeerlJe keâ® Mekeâues veener. 1990 veblejÛe KeNÙee
DeLee&ves yengpeve jepekeâejCeeuee meg®Jeele Peeueer. meg®Jeeleeruee Meslekeâjer mebIešvee veblej
yeng p eve cenemeb I e Je yeng p eve meceepe he#e Demes JeUCe ¢ee jepekeâejCeeves Ies l eues . lemes Û e
efJeoYe& Je ceje"Jee[Ÿeele ns jepekeâejCe Ûeebieues ÙeMemJeermegOoe Peeues. Kejslej yeÇecnCeslej
he#eelener yengpeve jepekeâejCe meekeâejues veener, keâejCe Ùee he#eebveer meceepeeleerue JebÛeerle
Ieškeâeb Û es ef n lemeb y eb O e pees h eemeCÙeeÛes Je peeleer m eb m Les Û es GÛÛeešCe keâjCÙeeÛes keâece kes â ues
veener. Gueš #eef$eÙelJeeÛee oeJee keâ®ve JeCe&JÙeJemLee DeeCeKeer yeUkeâš keâjCÙeeme neleYeej
ueeJeuee. ceje"e peeleerleerue ßeerceble IeškeâebÛesÛe efnlemebyebOe peesheemeCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee.
heg{s Fbefoje ieebOeeRÛÙee ceje"e jepekeâejCeeme Men oCsÙeeÛee Je pevelee he#eeÛÙee meòescegUs
Flej peeleeR Û Ùee jepekeâejCeeme JeeJe ef c eUCÙeeÛeer Mekeä Ù e ef v ecee& C e Peeueer nes l eer . 1977
uee ef M e#eCe meJeueleer Je Flej ØeMveeb Û Ùee ef v eef c eòeeves ’ceeieeme meceepe meb I e<e& meef c eleer ’
mLeeheCe Peeueer nesleer. lej 1978 uee hegueeso mejkeâejves ’ogye&ue Ieškeâ DeYÙeeme meefceleer’
mLeeheve kesâueer nesleer.87
1980 ceOÙes ceb[ue DeeÙeesie DenJeeue meeoj PeeuÙeeveblej KeNÙee DeLee&ves yengpeve
jepekeâejCeeme Ûeeuevee ef c eUeueer . 1985 heemeg v e oef u ele meb I ešveener ceb [ ueJeeoer
jepekeâejCeele GlejuÙee. veeceeblej ØeMveeuee Flej ceeieeJeieeAÙeeÛee hee"eRyee efceUefJeCes Je
meJeCeeË k eâ[t v e Deej#eCeeme nes C eeNÙee ef J ejes O eeuee Men js C Ùeemee"er Deej#eCeeuee JÙeehekeâ
hee"eRyee efceUefJeCes, ner ÙeeceeieÛeer Yegefcekeâe nesleer. ÙeeJesUer efMeJemesvee Je ceje"e cenemebIe
cee$e ceb[ue DeeÙeesie efMeheâejMeer efJe®Oo Yegefcekeâe Iesle neslee. keWâõeves Ùee efJe<eÙeeJej jepÙe
...42...
mejkeâejÛes cele ceeieef J eues Demelee Jemeb l eoeoe heešer u e Ûeeue{keâue keâjer l e nes l es , lÙeceeg U s
ne Jeeo ceje"e ef J e®Oo Flej peeleer Demee JÙeòeâ nes T ve lÙeeceg U s ceneje°^ e le Flej
ceeieeme peeleeRÛÙee jepekeâejCeeuee JesieUs JeUCe efceUeues.90
1980 ÛÙee oMekeâele ef M eJemes v ee Je Mes k eâeheves Dees y eer m eer le®Ceeb v ee Deekeâ<eea l e
keâjCÙeeÛes ØeÙelve kesâues. Dee›eâcekeâlee Je ØemLeeefheleeefJe®Oo Yegefcekeâe DeeJe[ueÙeeves Deveskeâ
Dees y eer m eer le®Ce Ùee he#eeb c eOÙes ies u es , les L es lÙeeb v ee meb O eer n er ef c eUeueer , heCe ns ØeÙeve
ef J emkeâUer l e nes l es . heg { s pevelee oueeves Ùeeyeeyeleer l e Ûeeb i euee ØeÙelve kes â uee. lej Yeejer h e-
yengpeve cenemebIeeves Dekeâesuee Je efkeâveJeš ÙesLes oefuele Je Flej ceeieemeJeieeaÙeebÛes Skeâ$eerle
jepekeâejCe keâ®ve ØemLeeef h ele peeleeR h eemeg v e meòee ef n mekeâeTve Ies C ÙeeÛee Skeâ Deef Y eveJe
Deeef C e ÙeMemJeer ØeÙees i e kes â uee. 23 mehšW y ej 1990 js e peer ’Dekeâes u ee ef p eune yeng p eve
cenemeb I e’ mLeeheCe nes T ve lÙeeb v es ceeieeme, keâ°keâjer , ef Œ eÙee, keâeceieej, Mes l ekeâjer ,
oef u ele Je ceg e f m uece Ùee Jeb Û eer l e meceepe Ieškeâeb Û es meb I ešve keâjCÙeeÛee ÙeMemJeer ØeÙelve
kes â uee. ØekeâeMe Deeb y es [ keâjeb Û Ùee ØeÙelveeb v es Je menkeâeÙee& v es Deves k eâ Flej ceeieeme& J eieea Ù e
ves l Ùeeb v eer ÙeMemJeer jepekeâejCe kes â ues . 1993 uee ne ØeÙees i e jepÙemlejeJej keâjCÙeele
Deeuee. 1993 les 1996 Ùee keâeUele Yeejerhe Je yengpeve cenemebIe Ùee oesvner mebIešveebÛes
heoeef O ekeâejer Jes i eJes i eUs nes l es . cee$e 1996 heemeg v e ’Yeejer h e-yeng p eve cenemeb I e’ DeMeer
SkeâÛe mebIešvee yeveefJeCÙeele Deeueer. lÙeeleerue heoeefOekeâejer 60 škeäkesâ veJeyeewOo Je 40
škeä k es â Flej ceeiemeJeie& DeMeer jÛevee "jef J eCÙele Deeueer . ceeUer , Jeb p eejer , Oeveiej Je
veJeyeew O o Ùee peeleer Ùee meb I ešves l e cenlJehet C e& nes l Ùee. pÙee-pÙee Yeeieele Ùee peeleer
yeng m eb K Ùes v es nes l Ùee, lÙee-lÙee Yeeieele Yeejer h e-yeng p eve cenemeb I e ÙeMemJeer "juee.91
efJeoYe&, ceje"Jee[Ÿeele pece yemeefJeuesuÙee ¢ee mebIešvesves JewÛeeefjkeâ-meebmke=âeflekeâ
DeeOeejeJej ceeb[Ceer keâ®ve, hejbhejsves pÙee meceepe Ieškeâebvee meJe& meeceeefpekeâ cetuÙeebheemetve
JebefÛele "sJeues nesles, lÙeebÛee yengpeve Ùee JÙeeKÙesle DebleYee&Je kesâuee. Ùee meceepe Ieškeâebvee
ce. hegâueWveer ’MegõeefleMego’ cnCegve mebyeesOeues nesles. yeÇecnCeer Oece& mebmke=âleer hes#ee yengpeveebÛeer
mebmke=âleer JesieUer Demegve, leerÛe Kejer yengpeveebÛeer Je YeejleerÙe mebmke=âleer Deens. Fefleneme
Je keâues l e yeng p eveeb Û es cees u eeÛes Ùees i eoeve Deens , cee$e les Deheuee Jeejmee ef J emejues Deens l e
DeMeer ceeb [ Ceer keâjCÙeele Deeueer . eE n og Ss k eä Ù eelet v e nes C eeNÙee Ss k eä Ù eele yeng p eveeb Û es Mees < eCe
...43...
nesles, efMeJeeÙe Demes SskeäÙe cegefmeuece efJejesOeerner Demeles cnCegve Yeejerhe-yengpeve cenemebIeeves
’Oece& e f v ejhes # elee Je meeceeef p ekeâ mecelee’ Ùee cet u Ùeeb J ej Yej ef o uee nes l ee. 1995 ÛÙee
ef J eOeevemeYee ef v eJe[Ceg k eâer l e keâeb « es m e, ef M eJemes v ee-Yeepehe, ef l emejer DeeIee[er (heg u ees o ) Je
ØekeâeMe Deebyes[keâjebÛeer yengpeve ßeefcekeâ meefceleer, DeMeer Ûeewjbieer ue{le Peeueer, heefjCeeceer
lÙeeÛee heâeÙeoe Ùeg l eer m e Peeuee. 1996 ÛÙee uees k eâmeYee ef v eJe[Ceg k eâer l e celeef J eYeeieCeer
šeUCÙeemee"er hegueesDee Je yeßeme Skeâ$e ue{ues heCe lÙeebvee Skeâner peeiee efceUeueer veener.
1998 ÛÙee ueeskeâmeYesmee"er DekeâesuÙeeletve ØekeâeMe Deebyes[keâj GYes jenerues heCe Deesyeermeer
ves l e= l Jeeme ef l ekeâer š ef o ues veener , Ùee YeeJeves l et v e Ie[ecees [ er Ie[g v e ØekeâeMe Deeb y es [ keâjeb v ee
DeheÙeMeeuee meeceesjs peeJes ueeieues.
1999 ÛÙee efJeOeevemeYee efveJe[CegkeâerhetJeea Yeejerhe-yengpeve cenemebIeeves keâeb«esme
meesyele Ùegleer kesâueer nesleer. Ùee efveJe[Cegkeâerle cenemebIeeÛÙee leerve peeiee DeeuÙee Je yeNÙeeÛe
celeoej meb I eele lees og m eNÙee ›eâceeb k eâeJej nes l ee. lÙeeveb l ej cee$e cenemeb I eeÛee ØeYeeJe
Dees m e® ueeieuee. Deves k eâ ves l es keâeb « es m eceOÙes ies u es . 2004 uee Deeb y es [ keâjeb v eer keâeb « es m euee
De[ÛeCeer l e DeeCeCÙeemee"er [eJÙee DeeIee[er mees y ele Ùes l eer kes â ueer nes l eer .92 2009 ÛÙee
efJeOeevemeYeslener Deebyes[keâj mJeleb$e ue{ues. Ùee efveJe[Cegkeâerle Yeejerhe-cenemebIeeves 104
ueeiee ue{ef J eueÙee nes l Ùee, lÙeehew k eâer oes v e peeieer ÙeMe ef c eUeues nes l es .
1.34 yeng p eve meceepe he#e :
ceneje°^ e le Yeejer h e-yeng p eve cenemeb I ee JÙeef l eef j òeâ yeng p eve meceepe he#eeves n er
yeng p eveeb Û es jepekeâejCe keâjCÙeeÛee ØeÙelve kes â uee, heCe lÙeeme heâejmes ÙeMe ef c eUeues
veener. keâesCelÙeener meeceeefpekeâ iešeÛee hee"eRyee vemeuÙeeves ns ÙeMe efceUeues veener. keâebMeerjece
Ùeebveer 1978 uee yeeceMesheâÛeer mLeehevee keâ®ve ceneje°êleerue yengpeve meceepe mebIešerle
keâjCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee. Ùee mebIešvesle meg®Jeeleeruee veJeyeewOoebÛee ØeYeeJe peemle neslee,
cee$e heg{s keâeMeerjece Ùeebveer peeCeerJehetJe&keâ Flej peeleerleerue vesles Je keâeÙe&keâlÙeeËvee DeefOekeâ
JeeJe efouee. 1982 meeueer yeecemesheâves jepekeâerÙe Yegefcekeâe IÙeeJeer keâer veener, Ùee cegÅeeJe®ve
yeecemes h eâces O Ùes het â š he[t v e 6 ef [ meW y ej 1982 jes p eer keâeb M eer j eceeb v eer ’[er S meheâes j ’ Ùee
meb I ešves Û eer ef v eef c e& l eer kes â ueer . Ùeehee"es h ee" 14 Sef Ø eue 1984 uee ’yeng p eve meceepe he#e’
mLeeheve kes â uee. ÙeeJes U er 15 škeä k es â GÛÛeJeCeea Ù e ef J e®Oo 85 škeä k es â yeng p eve DeMeer
...44...
Yegefcekeâe lÙeebveer Iesleueer nesleer.93
2000 veb l ej yemeheves veJeyeew O o peeleer J Ùeef l eef j òeâ ceg e f m uece Je Flej ceeieeme
peeleeR v ee peemle JeeJe os C ÙeeÛee ØeÙelve kes â uee. Ùee peeleeR Û ee ces U Ieeueg v e peemle celes
efceUefJeCÙeeÛee yemeheÛee ØeÙelve neslee. yengpeve cenemebIeeÛÙee DeheÙeMeeme yeNÙeeÛe ØeceeCeele
yemehe keâejCeerYetle Deens. lemesÛe efJeoYe& Je ceje"Jee[Ÿeele yemeheÛee Ûeebieuee ØeYeeJe Deens.
1995 ÛÙee efJeOeevemeYee efveJe[Cegkeâerle yemehe Je yeßeme ceOÙes JeešeIeešer efheâmekeâšuÙeeJej
yemeheves mJeleb$eheCes 145 peeiee ue{efJeuÙee neslÙee. lÙeehewkeâer 119 ef"keâeCeer veJeyeewOo
Je Ûece&keâej GcesoJeej efoues nseles. Lees[keäÙeele ceneje°êle yemeheÛee veJeyeewOo meceepeeuee
DeeheuÙeekeâ[s Dees { CÙeeÛee ØeÙelve Deens . 1999 ÛÙee ef v eJe[Ceg k eâer l e yemeheuee cees " Ÿee
DeheÙeMeeuee meeceesjs peeJes ueeieues. Ùee efveJe[Cegkeâerle he#eeÛeer celes Iešueer nesleer. 2004
ÛÙee efJeOeevemeYee efveJe[Cegkeâerle ceeÙeeJeleeRveer mJeleb$e efJeoYee&lee hee"eRyee efouÙeecegUs Ùee
ef v eJe[Ceg k eâer l e yemeheuee 9.3 škeä k es â celes ef c eUeueer nes l eer . Skeâ cee$e Kejs keâer yemeheceg U s
yengpeve jepekeâejCe cepeyetle nesCÙeeSsJepeer lÙeele efJeYeepeve Peeues Deens.94
2009 ÛÙee ef J eOeevemeYee ef v eJe[Ceg k eâer l e yemehe ef j [euees m e (ef j heyueer k eâve [eJeer
ueeskeâMeener meefceleer) ceOÙes menYeeieer neslee. cee$e Ùee efveJe[Cegkeâerle he#eeÛeer keâeceefiejer
Deef l eMeÙe Kejeye jeng v e lÙeeme kes â JeU 2.35 škeä k es â celes ef c eUeueer . 1989 les 1991
Ùee keâeueKeb [ ele ceneje°^ e le ceje"e ef J e®Oo yeng p eve Demes JeeleeJejCe ef v ecee& C e Peeues
nesles. heCe ÙeeÛee heâeÙeoe IesTve yengpeve jepekeâejCe meekeâejCÙeele yengpeveJeeoer he#eebvee
DeheÙeMe Deeues u es ef o meles . ÙeeTueš ØemLeeef h ele he#eeb v eer yeng p eve ves l Ùeeb v ee DeeheeheuÙee
he#eele mLeeve ef o uÙeeÛes ef o meg v e Ùes l es . Ùeeceg U s yeng p eve meceepeele meòeekeâeb # ee Jee{g v e
1999 veb l ej peeleef v eneÙe meb I ešvee Jee{ues u Ùee ef o meleele. Goe. 2004 ÛÙee
efveJe[CegkeâerÛÙee leeW[eJej YeepeheceOegve yeensj he[uesuÙee DeCCee [ebies Ùeebveer ’ueeskeâjepÙe’
heešea Û eer lej ceneos J e peeCekeâjeb v eer ’je°^ e r Ù e meceepe’ he#eeÛeer mLeehevee keâ®ve yeng p eve
jepekeâejCe keâjCeeNÙee he#eeb c eOÙes Yej Ieeleueer . Ùee oes v ner he#eeb Û ee DeeOeej Oeveiej
meceepe nes l ee, cee$e Skeâ peeleer Û Ùee ves l e= l JeeKeeueer meb h et C e& yeng p eve meceepeeuee Skeâ$e
DeeCeCÙeeÛes ØeÙelve ceneje°^ e le ÙeMemJeer Peeues s veener l e. lemes Û e kes â JeU yeng p eve
cenemebIeeefMeJeeÙe yengpeve jepekeâejCeeÛeer JÙeJeefmLele JÙeeKÙee Flejebvee keâjlee Deeuesueer
veener.95
...45...
1.35 meb M ees O eveeÛeer heeÕe& Y et c eer :
keâesCelÙeener osMeeleerue jepekeâerÙe Øeef›eâÙee mecepetve IesCÙeemee"er lesLeerue meeceeefpekeâ-
Deeef L e& k eâ hejef m Leleer Je jÛevee mecepet v e IÙeeJeer ueeieles . lÙeeef M eJeeÙe les L eer u e jepekeâer Ù e
Øeef › eâÙee mecepet v e Ies l ee Ùes l e veener . peieeleer u e meceepe jÛeves Û Ùee Deves k eâ heOoleeR h ew k eâer
Yeejleer Ù e meceepeeleer u e peeef l eJÙeJemLee ner Deves k eâ Âef ° b v eer Deef É leer Ù e Deens . Yeejleer Ù e
peeefle JÙeJemLesleerue lee"jlee Je hejmhej mebyebOeeleerue efve<esOemebyebOe ns peieeJesieUs Deensle.
ØelÙes k eâ Øeos M eeÛeer Yee<es Ø eceeCes peeleer jÛevee os K eer u e ef v ejeUer Demeles Je leer
Øeos M eeheg j leer ceÙee& o er l e Demeles . lÙeeceg U s ØelÙes k eâ Øeos M eele ØeYeg l Je meb h eVe peele og m eNÙee
osMeehes#ee efvejeUer Demeles ner ØeYeglJe mebheVe peele lÙee ØeosMeeÛÙee meeceeefpekeâ Je jepekeâerÙe
peerJeveeJej Deeheuee ØeYeeJe ØemLeeheerle keâjerle Demeles. ceneje°êle Deveskeâ peeleer Deensle
heCe Ùee meJeeËceOÙes yeÇeÿeCe, ceje"e Je veJe yeewOo Ùee leerveØecegKe peeleer Deensle. ÛeelegJeCÙe&
heOoleer l e yeÇ e ÿeCe ner peele meceepeeÛÙee ef M e<e& m Leeveer Demeg v e ceeieer u e oes v e De[er Û e
Melekeâeheemeg v e ceneje°^ e ÛÙee meeceeef p ekeâ- jepekeâer Ù e Je meeb m ke= â ef l ekeâ peer J eveeJej ef l eÛes
ØeYeg l Je nes l es . hes M eJeeF& Û Ùee keâeUele lej yeÇ e ÿeCe Jeiee& Û eer YejYeješ Peeueer nes l eer . heCe
meJe& m eeceevÙe yeÇ e ÿeCes ò ej meceepeeÛeer cee$e ef h eÚs n eš Peeueer nes l eer . peer J eveeÛÙee ØelÙes k eâ
#es $ eele yeng p eve meceepe ef h eÚe[er J ej nes l ee. Ùeelet v eÛe ceneje°^ e le yeÇ e ÿeCe-yeÇ e ÿeCes ò ej
Jeeo efvecee&Ce Peeuee.96
hes M eJÙeeb Û Ùee keâeUele ceje"er meòes Û ee Ket h e ef J emleej Peeuee heCe Keg ö ceje"Ÿeeb v ee
cee$e ogÙÙece mLeeve Øeehle Peeues nesles. yeÇeÿeCeebvee DeeJneve osCÙeeÛeer keâesCeeÛeerner Úeleer
veJnleer. 1818 ceOÙeshesMeJeeF&Ûee Deble PeeuÙeeJejner Fb«epeer jepeJešerle jepekeâejCeeÛeer
meJe& met$es yeÇeÿeCeebÛÙee neleele nesleer. efJeÅeepe&ve, efMe#eCe Je veeskeâjer hesMeeceOÙes yeÇeÿeCeebÛeeÛe
jeyelee neslee. Fb«epeer efJeÅesÛÙee peesjeJej yeÇeÿeCeebveer ØeMeemeveeJej Deeheueer hekeâ[ efvecee&Ce
kes â ueer nes l eer . 1856 ceOÙes ceg b y eF& ef J eÅeeheer " eÛeer mLeeheCee PeeuÙeeJej pees ef M eef # ele Jeie&
ef v ecee& C e Peeuee, lÙeele yeÇ e ÿeCeeb Û es JeÛe& m Je nes l es . lÙeeceg U s veeiejer meceepeeÛee yeÇ e ÿeCe
meceepe heeÙee nes l ee. Ùee leg u eves l e yeng p eve meceepe heâej ceeieemeues u ee nes l ee. heef j Ceeceer
yeÇeåCeebefJe<eÙeer DemeuesuÙee DemegÙesletve ceneje°êle yeÇeÿeCe-yeÇeÿeCesòej Jeeo efvecee&Ce Peeuee.97
...46...
20 JÙee MelekeâeÛÙee meg®JeeleerÛÙee leerve oMekeâele ceneje°êÛes heÙee&Ùeeves keâeb«esmeÛes
ves l e= l Je Menjer ceOÙeceJeiee& k eâ[s nes l es Je lÙeeJej yeÇ e ÿeCe meceepeeÛes het C e& JeÛe& m Je nes l es .
1930 veb l ejÛÙee keâeUele keâeb « es m eceOÙes peeCes DeeheuÙee ef n leeÛes Deens , ÙeeÛeer peeCeer J e
PeeuÙeeJej yeÇeÿeCesòej veslÙeebveer cees"Ÿee mebKÙesves keâeb«esmeceOÙes ØeJesMe kesâuee. Ùee yeoueemee"er
keâekeâemeensye iee[ieerU Je kesâMeJejeJe pesOes ÙeebÛeer Ùegleer keâejCeerYetle "jueer. 1935 ÛÙee
keâeÙeÅeeveg m eej celeeef O ekeâejeÛee ef J emleej PeeuÙeeJej lÙeeJes U ÛÙee ef J eef O eceb [ Uele ceje"e
meceepeeuee DeefOekeâ ØeefleefveefOelJe efceUeues. 1942 ÛÙee ÛeUJeUerle Flej ÙegJekebâeØeceeCes
Deves k eâ ceje"e le®Cener meeceer u e Peeues nes l es . Ùee ÛeUJeUer c eg U s ceneje°^ e ÛÙee «eeceer C e
Yeeieele jepekeâerÙe peeie=leer Ie[tve Deeueer. mJeeleb$Ùeesòej keâeUele meeJe&$eerkeâ celeeefOekeâejecegUs
ceneje°^ e ÛÙee jepekeâer Ù e Je meeceeef p ekeâ peer J eveele cees " s yeoue Ie[t v e Deeues . Sket â Ce
ueeskeâmebKÙesÛÙee Skeâle=leerÙeebMe mebKÙee DemeuÙeecegUs ceje"e meceepeeves «eecehebÛeeÙeleer les
ef J eef O eceb [ UeheÙeË l e peJeUheeme meòej škeä k es â peeiee keâeyeer p e kes â uÙee. Ùee leg u eves l e Flej
peele meceg n ef J emkeâUer l e mJe®heele nes l es .98
yeÇ e ÿeCes ò ej ÛeUJeUer u ee meJee& e f O ekeâ hee"eR y ee ceje"e meceepeekeâ[t v e ef c eUeuee.
ef M eJekeâeueer v e jepemeòes Û ee Jeejmee DemeuÙeeves DeeheCe Flejeb h es # ee GÛÛe opee& Û es Deenes l e,
Demes Ùee peeleeruee Jeešles. lÙeelener MeneCCeJe kegâUer ceje"s DevÙe ceje"Ÿeebhes#ee mJeleŠuee
ßes ‰ mecepeleele. Deef Y epeve ceje"e meceepe meeceevÙe ceje"Ÿeeb v ee ’keg â Ceyeer ’ meb y ees O elees .
ceje"e meceepeelener Deves k eâ hees š peeleer Deens l e. hejb h ejs v es ef c eUeues u Ùee Mes l epeef c eveer Û ee
Jeleveoej ceje"Ÿeeb v ee ef J eMes < e Deef Y eceeve Deens . ceeUer meceepener ceneje°^ e le Deeheues
ef J eMes < e mLeeve ef v ecee& C e keâ®ve Deens . Ùee JÙeef l eef j òeâ les u eer , keâes ‰ er , mees v eej, ef M eb h eer ,
kegbâYeej, DeMee Deveskeâ peeleer Deensle, heCe ceje"e peeleerÛesÛe ØeYeglJe «eeceerCe peerJeveeJej
Deens. Kes[Ÿeeleerue heešeruekeâer ner ceje"e meceepeekeâ[sÛe Demeles. mebÙegòeâ kegâšgbyeheOoleer,
ef J emleejer l e keg â šg b y eeMeer hekeä k es â meb y eb O e, ’heoj ueeJeCes ’ (og j Ûes veeles m eb y eb O e) FlÙeeoer
JewefMe°ŸeebcegUs mebhetCe& peeleermeceepe Skeâ$e Ùeslees. lÙeecegUs ceneje°êÛÙee jepekeâejCeeJej
ceje"e meceepeeÛes ØeYeglJe efvecee&Ce Peeues Deens. DeMeer heefjefmLeleer 1990 heÙeËle efškegâve
nes l eer . cee$e 1990 veb l ej heef j ef m Leleer yeoueueer Je ceje"e meceepeeuee Glejleer keâUe
ueeieueer. 1995 ceOÙes DevÙe peeleer mecegbnebÛÙee hee"eRyÙeeJej efMeJemesvee-YeepeheeÛeer meòee
...47...
ceneje°^ e le mLeeheve Peeueer Je Ûeej oMekeâeveb l ej heef n uÙeeb o eÛe yeÇ e ÿeCe ceg K Ùeceb $ eer
ceneje°êuee efceUeuee.99
mJeeleb $ Ùeeveb l ej heâej cees " e keâeU Yeejleer Ù e jepekeâejCeeJej keâeb « es m eÛes ØeYeg l Je
nesles. ceneje°êlener mJeeleb$ÙeeveblejÛÙee keâeUeheemegve 1977 heÙeËle keâeb«esmeÛesÛe JeÛe&mJe
nes l es . Fb e f o je ieeb O eeR Û Ùee JeÛe& m JeJeeoer Je ceje"eef J ejes O eer Oees j Ceeb c eg U s ceneje°^ e leer u e
keâeb i es Ç m eceOÙes het â š he[t v e heg { s 1978 uee Mejo heJeejeb v eer ’heg u ees o ’ Ûes mejkeâej mLeeheve
kesâues. 1960 ÛÙee oMekeâele efMeJemesvesÛeer mLeeheve Peeueer nesleer Je lees he#e Deehes DeefmlelJe
ØemLeeheerle keâjCÙeemee"er Oe[he[le neslee. ’ceje"er Deefmcelee’ Je ’Yetceer heg$eebÛee DeefOekeâej’
Ùee ceg Å eeb Û Ùee DeeOeejs JeešÛeeue keâjCeeNÙee Ùee he#eeves meg ® Jeeleer u ee keâeb « emes Û ee DeeOeej
IesTve Deeheues DeefmlelJe efškeâefJeCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee neslee. keâcÙegefve° efJejesOe, Deej#eCe
efJejesOe, ceje"Jee[e efJeÅeeheer"eÛÙee veeceeblejeme efJejesOe, eEnog-cegefmuece obieueerle eEnoglJeeÛee
kew â Jeej DeMee Yet e f c ekeâe Ies l e Ùee he#eeves JeešÛeeue kes â ueer . Deej#eCe ef J ejes O eer Yet e f c ekeâe
Ies T vener yeew O os ò ej oef u eleeb Û eer celes ef c eUef J eueer . 1970 ÛÙee oMekeâele Deef m lelJeemee"er
Peie[Ceeje ne he#e 1980 ÛÙee oMekeâele YeepeheMeer Ùeg l eer kes â uÙeeveb l ej ceneje°^ e ÛÙee
jepekeâejCeeÛÙee cegKÙe ØeJeenele Deeuee Je heg{s YeepeheÛÙee meeLeervesÛe meòesJejner Deeuee.
Ùee DeLee& v es ef M eJemes v es Û ee jepekeâer Ù e Deeues K e Ûe{lÙee ›eâceeÛee Deens . ef J ekeâemeeÛes Je
meJe&meceeJesMekeâ jepekeâejCe keâjCÙeeSsJepeer YeeJeefvekeâlesÛes jepekeâejCe keâ®ve eEnog-cegefmuece
Je meJeCe&-oefuele ÙeebÛÙeeleerue heejbheefjkeâ De{erÛee Kegyeerves Jeehej keâ®ve Deeheueer jepekeâerÙe
heesUer YeepeCÙeeÛee efMeJemesvesves ØeÙelve kesâuee. efMeJeepeer cenejepeebmeejKÙee Ssefleneefmekeâ
Øeef l ekeâeÛee ng M eejer v es Jeehej keâ®ve Ies l euee. yeeUemeens y e "ekeâjs uees k eâMeener Ss J epeer
"eskeâMeeneruee DeefOekeâ cenlJe osle. efMeJemesvesle efJeÛeej efJeefveceÙeeSsJepeer veslÙeeÛee DeeosMe
Deb e f l ece Deens . lÙeemee"er peer J eeÛeer yeepeer ueeJeCeeje ef M eJemew e f v ekeâ ne ef M eJemes v es Û ee Keje
DeeOeej nes Ù e. ’je[e meb m ke= â leer ’ ner ef M eJemes v es Û eer Dees U Ke Deens . ef M eJemes v es Û Ùee Ùee
jepekeâejCeeÛes ceneje°êÛÙee jepekeâejCeeJej Yeuesyegjs heefjCeece Peeuesues Deensle. SkeâJesU
ceneje°êÛÙee jepekeâejCeeuee DejepekeâerÙe keâjCÙeeÛee ØeÙelvener yeeUemeensye "ekeâjWveer
kesâuee neslee. yeeUemeensye "ekeâjWÛÙee keâeUele efMeJemesvee ner ceneje°êÛÙee jepekeâejCeeleerue
ieesUeryebo leekeâo nesleer. Skeâe nekesâJej ceneje°êÛes pevepeerJeve "hhe keâjCÙeeÛeer Oecekeâ
...48...
lÙeeb Û Ùee Meyoele nes l eer . cee$e heâešeheg â šer , meòee DeeuÙeeJej ves l es Je keâeÙe& k eâlex Ùeeb Û Ùeele
he[uesues Deblej, neÙešskeâ mebmke=âleer, yeeUemeensyeebÛes vemeCes Ùee Je DeMee Deveskeâ keâejCeebveer
efMeJemesvesÛÙee mJe®heele Je keâeÙe&heOoleerle yeoue Peeuee Demegve, ’ceer cegbyeF&keâj’, ’efMeJeMeòeâer-
ef Y eceMeòeâer ’ Demes veJes ØeÙees i e keâ®ve meJe& m eceeJes M ekeâ jepekeâejCe keâjCÙeeÛee ØeÙelve
efMeJemesvee keâjerle Deens.
het J eea Û ee pevemeb I e Je 1980 veb l ejÛee Yeepehe ne lemee je°^ e r Ù e Je Øeeos e f M ekeâ
mlejeJej DeoKeuehee$e neslee. cee$e 1986 veblej Yeepeheves je°êrÙe jepekeâejCeele GYeejer
Iesleueer. 1984 meeueer kesâJeU oesve Keemeoej DemeuesuÙee Ùee he#eeves eEnoglJeeÛÙee cegÅeeJe®ve
osMeeÛÙee jepekeâejCeele Deeheuee pece yemeJetve 1990 ÛÙee oMekeâele keWâõele meòee mLeeheve
kes â ueer nes l eer . ceneje°^ e le Yeepeheuee ef M eJemes v es m ees y ele Ùeg l eer kes â uÙeeJejÛe met j ieJemeuee.
Kejs l ej ef M eJemes v es m ees y ele Ùeg l eer keâ® veÙes Demes YeepeheceOeer u e Skeâe iešeuee Jeešle nes l es .
keâejCe Ùee oes v ner he#eeb Û Ùee jepekeâer Ù e meb m ke= â leer l e cees " e heâjkeâ nes l ee. heCe Øecees o
cenepeveebcegUs Ùegleer Deekeâejeme Deeueer Je 1990 ÛÙee efJeOeevemeYee efveJe[Cegkeâerle Ùegleerme
Ûeebieues ÙeMener efceUeues.
1990 ÛÙee oMekeâele yeeyejer cempeero heleve, cegbyeF&leerue Yeer<eCe obieueer, ceb[ue
DeeÙees i e Ùee Iešveeb Û Ùee heeÕe& Y et c eer J ej Dee›eâcekeâ jepekeâejCe keâ®ve ef M eJemes v ee-Yeepehe
Ùegleerves 1995 meeueer ceneje°êle meòee nmleiele kesâueer. ceneje°êle efMeJemesvee-Yeepehe
ÙegleeryejesyejÛe ’eflemejer DeeIee[er’Ûeer ÛeÛee&ner nesle Deeuesueer Deens. cee$e Ùeeleerue Meskeâehe,
peveleeoue, meceepeJeeoer he#e, [eJes he#e peveceevemeeJej Deeheuee ØeYeeJe šekeg â Mekeâues
veener DeeefCe efjheyueerkeâve he#e iešelešelegve yeensj he[t Mekeâuee veener. Deepe ceneje°êle
keâeb«esme-je°^Jeeoer keâeb«esme, efMeJemesvee DeeefCe Yeepehe ns Ûeej ØecegKe he#e Deensle. Ùeehewkeâer
keâeb«esme-je°^Jeeoer Je efMeJemesvee-Yeepehe ¢ee Ùegleer meòeeheefjIeeÛÙee Deele-yeensj Deensle.
1.36 meb M ees O eveeÛeer DeeJeMÙekeâlee :
Øemleg l e DeYÙeeme ’ef M eJemes v ee-Yeepehee Ùeg l eer Û es jepekeâejCe : Skeâ ef Û eef k eâlmekeâ
DeYÙeeme’ ne ef J e<eÙe Deens . 1989 uee Ùeg l eer kes â ues u Ùee Ùee he#eeb v eer DeuheeJeOeer l eÛe
jepÙeeÛeer meòee meb h eeove keâ®ve je°^ e r Ù e jepekeâejCeeJejner ØeYeeJe šekeâues u ee Deens .
efMeJemesvee ne he#e YeepeheÛÙee je°êrÙe heeleUerJejerue DeeIee[erle meeceerue nesTve je°êrÙe
...49...
meòes l ener menYeeieer Peeuee nes l ee Je Deens . Jeemleef J ekeâ ’eE n og l Je’ ne YeepeheÛee Deeef C e
’ceje"er Deefmcelee’ Je ’Yetceerheg$eeÛee nkeäkeâ’ ne efMeJemesvesÛee JewÛeeefjkeâ DeeOeej nesÙe. cee$e
Ùeg l eer PeeuÙeeveb l ej ef M eJemes v ee ne he#e YeepeheÛÙee eE n og l Jeeves heg j lee YeieJee nes T ve ies u ee.
cegU JewÛeeefjkeâ Yetefcekesâleerue leheâeJele, hejmhejebJej kegâjIees[er keâjCeejer Debleie&le mheOee&,
Deeheeheuee peveeOeej keâeÙece "sJeCÙeeÛeer Oe[he[ Demes Demetvener Ùegleer keâeÙece "sJeCÙeeÛeer
DeelÙeb e f l ekeâ veer k eâ[ Demes Ùeg l eer Û es ef J eMues < eCe keâjlee Ùes F & u e. cnCeg v eÛe Ùeg l eer nes C ÙeeÛeer
keâejCes, ÙegleerÛee jepÙeeleerue jepekeâejCe Je meceepekeâejCeeJej Peeuesuee heefjCeece, hejmhejebvee
Peeuesuee heâeÙeoe-leesše ne DeYÙeemeeÛee efJe<eÙe Deens. ÙegleerÛÙee jepekeâejCeele 1995 les
1999 ne meòes Û ee keâeueKeb [ DemeuÙeeceg U s lÙee keâeUeleer u e lÙeeb Û ee keâeÙee& Û ee DeYÙeeme
keâjCÙeeJejner Yej Deens.
1.37 meb M ees O eveeÛeer Gef ö °Ÿes :
keâesCelesner mebMeesOeve MeeŒeerÙe heOoleerves hetCe& keâjCÙeemee"er Je lÙee mebMeesOeveeuee
Ùees i Ùe mJe®heeÛeer ef o Mee os C Ùeemee"er keâener ef v eef § ele Gef ö °Ÿes "jJeeJeer ueeieleele. Ùee
yeeyeeR Û ee ef J eÛeej keâ®veÛe ’ef M eJemes v ee Je Yeepehe Ùeg l eer Û es jepekeâejCe : Skeâ ef Û eef k eâlmekeâ
DeYÙeeme’ Ùee efJe<eÙeeÛee DeYÙeeme keâjCÙeemee"er Je mebMeesOeveeuee ÙeesiÙe mJe®he osCÙeemee"er
heg { er u e Gef ö °Ÿes ef v eef § ele keâ®ve lÙeeÛee DeYÙeeme keâjCÙeele Deeuee Deens .
1) efMeJemesvee Je Yeepehe Ùee he#eebÛeer mLeehevee, efJeÛeejmejCeer Je jepekeâerÙe keâeceefiejer
DeYÙeemeCes.
2) efMeJemesvee-Yeepehe Ùegleer nesCÙeeceeieerue keâejCeebÛee MeesOe IesCes.
3) Ùeg l eer Û ee hejmhejeb v ee keâeÙe heâeÙeoe-lees š e Peeuee ÙeeÛee Dee{eJee Ies C es .
4) ef M eJemes v ee-Yeepehe Ùeg l eer meòes c eOÙes Ùes C ÙeeÛeer keâejCes Mees O eCes .
5) meòeeOeejer cnCegve ÙegleerÛÙee keâeceefiejerÛee Dee{eJee IesCes.
6) oesvner he#eebÛÙee jepekeâejCeeÛee jepÙeeÛÙee jepekeâerÙe-meeceeefpekeâ mebjÛevesJejerue
heefjCeeceeÛee DeYÙeeme keâjCes.
1.38 ie= n er l ekes â :
1) efMeJemesvee ne Dee›eâcekeâ ØeJe=òeerÛee he#e Deens lej Yeepehe ne ceOÙececeeieea ØeJe=òeerÛee
he#e DemeuÙeeÛes ef o met v e Ùes l es .
...50...
2) oesvner he#eebÛeer Ùegleer JewÛeejerkeâleshes#ee efvekeâ[erJej DeeOeejerle DemeuÙeeÛes peeCeJeles.
3) hejmhej meeceerhÙe Je Debleie&le mheOee& Demes ÙegleerÛÙee jepekeâejCeeÛes mJe®he DemeuÙeeÛes
ef o met v e Ùes l es .
4) ef M eJemes v es c eOÙes og m eNÙee heâUer Û ee lej YeepeheceOÙes meJe& c eevÙe ves l e= l JeeÛee DeYeeJe
DemeuÙeeÛes peeCeJeles.
5) meòesle Demeleebvee Ùegleerves mekeâejelcekeâ Je efJekeâemeeYeercegKe keâeÙe& kesâuesues efomegve
Ùesles.
6) oes v ner he#eeb v ee pees [ Ceeje ’eE n og l Je’ ne Øeceg K e og J ee DemeuÙeeÛes peeCeJeles .
7) oes v ner he#eeb v ee Deeheuee peveeOeej ef š keâJeCÙeele ÙeMe Deeues u es ef o mele veener .
1.39 meb M ees O eve heOoleer :
meojerue mebMeesOeve keâjleebvee Ssefleneefmekeâ, efJeMues<eCeelcekeâ DeeefCe JeCe&veelcekeâ
heOoleerÛee DeJeuebye keâjCÙeele Deeuee Demetve iegCeelcekeâ Je mebKÙeelcekeâ heOoleerÛee Jeehej
keâ®ve ØeeLeefcekeâ Je efÉleerÙe ŒeesleebÛeener Jeehej keâjCÙeele Deeuee Deens. lÙeemee"er Jele&ceevehe$es,
ceeef m ekes â , meehleeef n kes â , meb o Ye& «eb L e Je Meemekeâer Ù e ØekeâeMeve meeef n lÙeeÛee Jeehej kes â uee.
1.40 meb M ees O eveeÛeer JÙeehleer Je ceÙee& o e :
Øemlegle mebMeesOeve efJe<eÙe ’efMeJemesvee-Yeepehe ÙegleerÛes jepekeâejCe ; Skeâ efÛekeâerlmekeâ
DeYÙeeme’ Ùee ef J e<eÙeeÛee JÙeehe Deef l eMeÙe JÙeehekeâ Demet v e lÙeeÛee leheef M eueeves DeYÙeeme
keâjCes keâ"er C e DemeuÙeecet U s Ùee ef J e<eÙeeÛee DeYÙeeme keâjleeb v ee 1995-1999 Ùee
keâeUeleer u e heâòeâ ceneje°^ e leer u e mes v ee-Yeepehee Ùeg l eer Û Ùee jepekeâejCeeÛee leheMeer u eeves
DeYÙeeme keâjCÙeele Deeuee Deens .
1.41 ØekeâjCe Ùees p evee :
ØekeâjCe 1 ues : ceneje°êÛeer jepekeâerÙe heeÕe&Yetceer
ØekeâjCe 2 js (De) : ef M eJemes v es Û ee GoÙe Je jepekeâer Ù e JeešÛeeue
ØekeâjCe 2 js (ye) : ef M eJemes v es Û ee GoÙe Je jepekeâer Ù e JeešÛeeue
ØekeâjCe 3 js (De) : YeepeheeÛeer mLeeheCee, jepekeâer Ù e JeešÛeeue Je
efMeJemesvee-Yeepehee Ùegleer
...51...
ØekeâjCe 3 js (ye) : YeepeheeÛeer mLeeheCee, jepekeâer Ù e JeešÛeeue Je
efMeJemesvee-Yeepehee Ùegleer
ØekeâjCe 4 Les : meòee®{ he#e cnCeg v e ef M eJemes v ee Je
Yeepeheeves kesâuesueer keâeceefiejer
ØekeâjCe 5 Jes : meejeb M e Je ef v e<keâ<e&
1.42 meb M ees O eve meeef n lÙeeÛee Dee{eJee :
keâener ues K ekeâ, DeYÙeemekeâ meb M ees O evekeâeb v eer ef M eJemes v ee Je YeepeheÛeer mLeehevee,
ef J ekeâeme Je lÙeeb Û Ùee jepekeâer Ù e JeešÛeeueer Û ee DeYÙeeme kes â ues u ee Deens . ¢ee meb M ees O eve
meeef n lÙeeÛes Øemleg l e DeYÙeemeele heef j Meer u eve kes â ues u es Deens . Ùeeceg U s Øemleg l e meb M ees O eveeme
efoMee efceUeueer. Ùee mebMeesOeve meeefnlÙeeÛÙee DeJeueeskeâveeJe®ve mhe° nesles keâer, yengleebMe
DeYÙeemekeâeb v eer ef M eJemes v ee-YeepeheÛÙee GoÙe Je ef J ekeâemeeÛeer "es y eUheCes ÛeÛee& kes â ues u eer
Deens. cee$e efMeJemesvee-Yeepehe Ùegleer, ÙegleerÛeer efveJe[Cegkeâ keâeceefiejer Je ÙegleerÛes Meemeve ns
meefJemlejheCes DeYÙeemeCÙeemeejKes Deens, cnCegve Øemlegle efJe<eÙe DeYÙeemeekeâefjlee cenlJeeÛee
"jlees.
1) ef M eJemes v es J ej ßeer cevees n j pees M eer Ùeeb v eer meb M ees O eve kes â ues Demeg v e lÙeeb Û Ùee Mees O e
Øeyeb O eeÛee ef J e<eÙe, ’’ef M eJemes v es Û eer ef v eef c e& l eer , Jee{, mJe®he, ÙeMeeheÙeMe Deeef C e
Yeef J eleJÙe’’ Demee nes l ee. Ùee Øeyeb O eele pees M eeR v eer ef M eJemes v es Û ee pevce, mejb Û evee,
ef M eJemes v es Û ee ef J ekeâeme, ef J ekeâemeeleer u e De[LeUs , meòeekeâejCeele ef M eJemes v es v es
JeÛevehet l eea Û ee kes â ues u ee ØeÙelve, ef M eJemes v es e f J e<eÙeer celeceleeb l ejs , Øeeos e f M ekeâ he#e Je
ef M eJemes v ee Ùeeb Û Ùeeleer u e leg u evee DeMee mJe®heeÛeer ceeb [ Ceer kes â ues u eer Deens . meoj
Øeyeb O e 2009 meeueer ceg b y eF& ef J eÅeeheer " eme meeoj keâjCÙeele Deeuee Deens .
2) keâuhevee npeejs Ùeeb v eer ’’ Shivsena and Bombay Muncipal Corpora-
tion’’ Ùee Meer<e&keâeKeeueer cegbyeF& efJeÅeeheer"euee 1978 ceOÙes ØeyebOe meeoj kesâuesuee
Deens.
3) meg e f v elee meeceb l e Ùeeb v eer ’’ef M eJemes v ee - Skeâ jepekeâer Ù e Meef ò eâ’’ Ùee ef J e<eÙeeJejer u e
1995 meeueer Sme.Sve.[er.šer. efJeÅeeheer"euee ØeyebOe meeoj kesâuesuee Ùee ØeyebOeele
efMeJemesvesÛee pevce, efJekeâeme Je ceneje°êÛÙee jepekeâejCeeleerue efMeJemesvesÛeer Yetefcekeâe
...52...
mhe° kes â ueer Deens .
4) efohebkeâj ieghlee Ùeebveer ’’Nativism in Metropolis : Shivsena in Bombay’’
Ùee Meer<e&keâeÛee ØeyebOe 1982 meeueer cegbyeF& efJeÅeeheer"eme meeoj keâjCÙeele Deeuesuee
Deens.
5) cees F & v eg ö er v e cees n cceo Jekeâe®öer v e Ùeeb v eer ’’ BJP Led coalition Govern-
ment from March 19, 1998 to April 17, 1999 ’’ Ùee ef J e<eÙeeJejer u e
ØeyebOe 2005 meeueer [e@. yeeyeemeensye Deebyes[keâj ceje"Jee[e efJeÅeeheer"eme meeoj
kesâuesuee Deens.
6) Ragi Sangit Kumar Ùeeb v eer ’’ BJP's concept of Natioalism ’’ Ùee
ef J e<eÙeeJejer u e Øeyeb O e 2005 meeueer ef o uueer ef J eÅeeheer " eme meeoj kes â ues u ee Deens .
7) ef M eJeepeer ieb Y eer j Ùeeb v eer ’’ The BJP in Haryana : A Study of it's sup-
port base ’’ Ùee Meer < e& k eâeÛee Øeyeb O e ’cen<eea oÙeeveb o ef J eÅeeheer " , jes n lekeâ’ Ùeeme
meeoj kesâuesuee Deens.
8) ceOegmegove efceßee Ùeebveer ’’Foreign policy of India in the eigties, BJP's
response to congress policies towards super powers ’’ Ùee
Meer < e& k eâeÛee Øeyeb O e peJeenjueeue ves n ® ef J eÅeeer h eer " ele peeves J eejer 2014 meeueer
meeoj kesâuesuee Deens. Ùee ØeyebOeele efJe<eÙeeÛeer Ssefleneefmekeâ heeÕe&Yetceer, DeefuehleJeeoer
ÛeUJeU, YeejleeÛes DeCeg OeesjCe, MeŒe JÙeeheej Je mebj#eCe, YeejleerÙe GheKeb[eleerue
mewefvekeâerkeâjCe Je cenemeòeebÛee nmle#eshe lemesÛe YeejleeÛeer DeeefLe&keâ jepeJeš ÙeeÛee
Dee{eJee Ies C Ùeele Deeuee Deens .
9) JeekeâUs iees j #eveeLe Mes k eg â Ùeeb v eer ’’ceneje°^ e leer u e DeeIee[Ÿeeb Û es jepekeâejCe’’ Ùee
efJe<eÙeeJejerue ØeyebOe 2011 jespeer [e@. yeeyeemeensye Deebyes[keâj ceje"Jee[e efJeÅeeheer",
Deew j b i eeyeeo Ùeeme meeoj kes â ues u ee Deens . Ùee Øeyeb O eele DeeIee[er jepekeâejCeeÛÙee
GoÙeeÛeer keâejCe ceer c eeb m ee keâ®ve ceneje°^ e leer u e Øeeos e f M ekeâ he#e, keâeb « es m eÛeer
{emeUleer efmLeleer, ceneje°êleerue DeeIee[erÛes jepekeâejCe ÙeeÛee Dee{eJee Iesleuesuee
Deens. ÙeeÛe ØeyebOeele efMeJemesvee-Yeepehe ÙegleerÛÙee eEnoglJeJeeoer jepekeâejCeeÛeener
hejeceMe& Ies C Ùeele Deeuee Deens .
...53...
10) "ekeâjs yeeU, ’’eE n og l Je meej Deeef C e Oeej’’ Ùee heg m lekeâele yeeUemeens y e "ekeâjW Û eer
1985 les 1989 Ùee keâeUeleerue 37 Yee<eCes Je ceveesiele efouesues Deens. efMeJemesvesÛeer
ef v eef c e& l eer , ef l eÛeer Yet e f c ekeâe, Je Jew Û eejer k eâ ieeYee Ùeeleg v e mhe° nes l ees .
11) "ekeâjs yeeU, ’’keâJeÛekegbâ[ues’’ Ùee hegmlekeâele yeeUemeensye "ekeâjsveer efJeefJeOe ef"keâeCeer
kesâuesuÙee Yee<eCeebÛes mebkeâueve keâjCÙeele Deeuesues Deens. Ùee Yee<eCeebÛee efMeJemesvesÛeer
Yeg e f c ekeâe Je keâeÙee& Û eer ef o Mee mecepeg v e Ies C Ùeemee"er GheÙees i e Peeuee.
12) Gvces < e ieg p ejeLeer ’eE n og ùoÙemeceü e š’ Ùee heg m lekeâele yeeUemeens y e "ekeâjW e f J e<eÙeer
Deves k eâ ceevÙeJejeb Û Ùee Dee"JeCeer ef o ues u Ùee Deens l e. ef M eJemes v es Û Ùee pevceeheemeg v e
yeeUemeensyeebÛÙee ce=lÙegheÙeËleÛÙee meJe& IešveebÛee Ùee hegmlekeâele meceeJesMe keâjCÙeele
Deeuee Deens.
13) ÙeesieWõ "ekegâj, ’’efMeJemesvee mecepe-iewjmecepe’’, Ùee hegmlekeâele 23 ØekeâjCes Demegve
lÙeele ef M eJemes v es Û ee Fef l eneme, ef M eJemes v es Û eer Yet e f c ekeâe, ef M eJemes v es Û eer meb j Ûevee,
ef M eJemes v ee-Yeepehe Ùeg l eer , Ùeg l eer mejkeâej, ef M eJemes v es Û eer ef v eJe[Cet k eâ keâeceef i ejer ,
ef M eJemes v es Û eer menkeâej ef J e<eÙekeâ keâeceef i ejer ÙeeÛee leeUs y eb o ef o ues u ee Deens .
13) me. n. osMeheeb[s ’’meeJejkeâj les Yeepehe, eEnoglJe efJeÛeejeÛee efÛeefkeâlmekeâ DeeuesKe’’
Ùee heg m lekeâeÛeer Sket â Ce veT ØekeâjCes Demeg v e lÙeele eE n og - ceg e f m uece mecemÙes Û ee
efJeÛeej keâjCÙeele Deeuee Deens. ÙeeÛe hegmlekeâele ÛeewLes les veJeJÙee ØekeâjCeele eEnog
je°^Jeeo, eEnog je°êefJe<eÙeer meeJejkeâj Je je°êrÙe mJeÙebmesJekeâ mebIeeÛeer Yetefcekeâe
lemes Û e eE n og l Je Deeef C e Yeepehe ÙeeÛee meb y eb O e leheemeCÙeeÛee ØeÙelve kes â uee Deens .
15) K. Jay Prasad ’’ RSS and Hindu Nationalism ’’ Ùee meb o Ye& «eb L eeÛeer
one ØekeâjCes Deensle. ÙeeceOÙes eEnog je°^JeeoeÛee Giece Je efJekeâeme ÙeeÛee DeeuesKe
ceeb [ CÙeeÛee ØeÙelve kes â uee Deens . Ùee «eb L eeleer u e Dee"Jes ØekeâjCe Yeepehe meb y eb O eer
Deens . eE n og je°^ J eeoje°^ e r Ù e mJeÙeb mes J ekeâ meb I e Je YeepeheÛee hejmhej meb y eb O e
keâmee Deens ns Ùee ØekeâjCeele mhe° kes â ues Deens .
...54...
meb o Ye& :
1. heW [ mes ueeuepeer , ’ceneje°^ e Ûes ceneceb L eve’, uees k eâJee*d c eÙe ie= n , ceg b y eF& . 2010
heeve veb . 23.24 (ØemleeJevee)
2. meeves jef J eef k eâjCe, ’ue{e meb Ù eg ò eâ ceneje°^ e Ûee’, [eÙeceb [ heyueer k es â Meve, heg C es -
2009, heeve ve. 5-6
3. efkeâòee
4. efkeâòee
5. heUMeer k eâj meg n eme, ’keâeb « es m e JeÛe& m JeeÛeer pe[CeIe[Ce Je he[Pe[’, heUMeer k eâj
megneme, efyejceue efveefleve (mebhee.) ’ceneje°êÛes jepekeâejCe - jepekeâerÙe Øeef›eâÙesÛes
mLeeveer Ù e meb o Ye& ’ Øeef l ecee ØekeâeMeve, heg C es . 2007, heeve veb . 28
6. heâ[kesâ Ùe. oer,, ’efJemeeJÙee Melekeâeleerue ceneje°^’, kesâ. meeiej ØekeâeMeve, hegCes.
2008, Keb [ -5, heeve veb . 199
7. heg J eex ò eâ-5, heeve veb . 29
8. efkeâòee
9. heešerue Sve. [er., ’ceneje°êÛes cenecebLeve’ Ùee iebÇLeeme efueefnuesueer ØemleeJevee,
heeve veb . 7-8
10. heg J eex ò eâ-2, heeve veb . 14 les 19
11. heg J eex ò eâ-1, heeve veb . 60-61 (ØemleeJevee)
12. ef k eâòee, heeve veb . 63 (ØemleeJevee)
13. ef k eâòee, heeve veb . 63-67 (ØemleeJevee)
16. heg J eex ò eâ-1, heeve veb . 43-55 (ØemleeJevee)
17. heg J eex ò eâ-2, heeve veb . 30-31
18. ef k eâòee, heeve veb . 31-35
19. heg J eex ò eâ-1, heeve veb . 1,2
20. efkeâòee
...55...
21. efkeâòee
23. heg J eex ò eâ-6, heeve veb . 330,331,332
24. ef k eâòee, heeve veb . 333,334
25. ef k eâòee, heeve veb . 334
26. ef k eâòee, heeve veb . 334, 335
30. ef k eâòee, heeve veb . 46 les 48
42. heg J eex ò eâ-9, heeve veb . 9 (ØemleeJevee)
43. heg J eex ò eâ-1, heeve veb . 66 (ØemleeJevee)
...56...
47. Jnes j e jepeW õ , heUMeer k eâj meg n ejme, ’ceneje°^ e leer u e meòeeb l ej’, «eb L eeueer , heg C es .
1996, heeve veb . 2
49. heg J eex ò eâ-5, heeve veb . 33-34
55. peeW O eUs yeer . Jner . , ’DelÙeeÛeejeb Û eer jepekeâer Ù e yeepeg ’ , ow . uees k eâmeòee, ef o . 18
Sef Ø eue 2014 heeve veb . 6
57. efkeâòee
65. heg J eex ò eâ-5, heeve veb . 47, 48
68. efkeâòee
...57...
70. Iees š eUs ef J eJes k eâ, ’ef l emeNÙee DeeIee[er l eer u e he#e’, meg n eme heUer M eer k eâj, meg n eme
keg â UkeâCeea (meb h ee.) ceneje°^ e leer u e meòee meb I eMe& - jepekeâer Ù e he#eeb Û eer JeešÛeeue,
mecekeâeueer v e ØekeâeMeve, heg C es - 2007, heeve veb . 124
80. oeleej DeYeÙe, ’keâcÙegefvemšš he#e’ megneme heUerMeerkeâj, megneme kegâUkeâCeea (mebhee.)
ceneje°êleerue meòee mebIeMe&- jepekeâerÙe he#eebÛeer JeešÛeeue, mecekeâeueerve ØekeâeMeve,
heg C es - 2007, heeve veb . 145, 146
85. peiePeehe n<e&, ’efjheyueerkeâve he#e’, megneme heUerMeerkeâj, megneme kegâUkeâCeea (mebhee.)
heg C es - 2007, heeve veb . 164, 165
...58...
89. heJeej ØekeâeMe, ’yeng p eve he#e’, meg n eme heUer M eer k eâj, meg n eme keg â UkeâCeea (meb h ee.)
heg C es - 2007, heeve veb . 181, 182
96. efmejmeerkeâjCe Je. ce., ’DeeOegefvekeâ ceneje°êÛes jepekeâejCe’, keâe@všervesvšue ØekeâeMeve,
heg C es . 2008 heeve veb . 71
...59...

7 - Chapter 1 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

7 - Chapter 1 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ØekeâjCe heef n ues

ceneje°^ e Ûeer jepekeâer Ù e heeÕe& Y et c eer

1.1 ceneje°^eÛeer Ssefleneefmekeâ heeÕe&Yetceer

You might also like