Technologia Chemiczna 2019/2020

Modyfikacja poliuretanów do zastosowań inżynierii tkankowej

1. Wprowadzenie

Poliuretany (PUR) należą do materiałów stosowanych w medycynie regeneracyjnej jako cewniki, elementy
sztucznej komory serca, sztuczne naczynia krwionośne itd. Są one zbudowane z segmentów giętkich oraz sztywnych.
Segmenty giętkie to łańcuchy makrodiolu (MD), użytego do syntezy PUR, natomiast segmenty sztywne są wynikiem
reakcji diizocyjanianów (DI) z małocząsteczkowymi przedłużaczami łańcucha (dioli lub diamin). Odpowiedni dobór
surowców do syntezy PUR oraz wzajemny stosunek użytych reagentów pozwala projektować właściwości PUR pod zadane
wymagania stawiane np. przez inżynierię tkankową. Dlatego też PUR są badane w inżynierii tkankowej zarówno pod
kątem regeneracji tkanek miękkich (naczynia krwionośne, mięśnie, skóra, ścięgna i więzadła) jak i tkanek sztywnych
(tkanka kostna).

Poliuretany lite można otrzymywać w wyniku reakcji chlorków pochodnych kwasu mrówkowego z aminami, ale
dużo częściej stosuje się szybszą i wygodniejszą reakcję poliaddycji izocyjanianów z alkoholami.

Rys.1. Synteza liniowych poliuretanów.

Reakcja ta może przebiegać błyskawicznie, z wydzieleniem dużych ilości ciepła bez obecności katalizatorów i bez
produktów ubocznych, jednakże w praktyce często występuje konieczność katalizowania reakcji. Jako katalizatory
stosowane są najczęściej trzeciorzędowe aminy lub związki metaloorganiczne. Aby uzyskać poliuretany lite o w miarę
dobrych własnościach mechanicznych, reakcję tę prowadzi się w temperaturze około 0 °C.

Produkty poliuretanowe wyróżniają się m.in. dobrą elastycznością (nawet przy dużej twardości) oraz odpornością
na ścieranie i rozdzieranie. Wadą ich jest natomiast wrażliwość wiązań uretanowych na czynniki środowiskowe tj., światło
słoneczne i kwaśne środowisko, co ogranicza ich stosowanie.
2. Metodyka badań

Celem ćwiczenia jest przedstawienie jednej z metod wytwarzania rusztowań tkankowych ze związków
polimerowych, czyli poliuretan i poliwinylopirolidon (PVP) oraz przedstawienie metod modyfikacji tych rusztowań
tkankowych.

Materiałami użytymi w części eksperymentalnej były poliuretan i poliwinylopirolidon, rozpuszczalnik

dimetylosulfotlenek DMSO, ponieważ jest to najbardziej biokompatybilny rozpuszczalnik do zastosowań które tutaj
stosujemy oraz sól NaCl jako nasz porogen.

Zastosowana została metoda odlewania z roztworu z wymywaniem porogenu, która polega na odważeniu
odpowiedniej ilości wsadu polimerowego: 4 g poliuretanu i 1 g PVP i 45 g DMSO, czyli cały wkład polimerowy wynosi 10 %
a 90% to rozpuszczalnik DMSO.

Po odważeniu wszystkich składników, zalaniu wsadu polimerowego rozpuszczalnikiem, ustawiono koble z

oC
uszykowanym polimerem do rozpuszczenia i na mieszadle magnetycznym na 80 - 90 . Ważne jest aby nie zaszła
degradacja materiału polimerowego.

Po rozpuszczeniu całego roztworu w kolbie, przelano go do zlewki i odważając dodano sól. Składniki mieszano
bagietką, aż do uzyskania konsystencji gęstej pasty, Przed przelaniem roztworu do form wraz z solą, trzeba było
sprawdzić czy cala mieszanina się nie rozwarstwia. Po umieszczeniu gotowej pasty w kostkarce przeniesiono i
oC
przechowywano ją w zamrażalce w temp -12 co pozwoliło uzyskać trochę większą porowatość i połączenie miedzy
porami.

Istnieją dwie podstawowe metody modyfikacji rusztowań. W pierwszej jeszcze na etapie rozpuszczania polimeru w
rozpuszczalniku, jeżeli pozwala na to temperatura i wybrany modyfikator jest dość stabilny termicznie można taki
modyfikator umieścić w takim roztworze na etapie rozpuszczania. W drugim sposobie otrzymujemy rusztowania
niezmodyfikowane, a następnie zanurzamy je w roztworze modyfikatora czy substancji aktywnej w odpowiednich
stężeniach procentowych i umieszczamy rusztowania na odpowiedni czas, po czym wyciągamy i osuszamy.
3. Część eksperymentalna

Na wytarowanej wadze odważono na 4 g poliuretanu, 1 g poliwinylopirolidonu PVP oraz 45 g DMSO do

przygotowanej uprzednio kolby. Gotowy do rozpuszczenia polimer wraz z rozpuszczalnikiem umieszczono na mieszadle
magnetycznym w kolbie, która od góry szczelnie zamknięto i w której przed zamknięciem umieszczono dipol
oC
magnetyczny, służący za mieszadło. Kolbe umieszczono na mieszadle ustawiając 800 obr/min i temp do 90 . Po około
godzinie doszło do rozpuszczenia składników.

Wcześniej ochłodzony roztwór, którego masa wynosiła 50 g, podzielono na pół. W tym celu na wadze odlano 25
g roztworu, drugie 25 g pozostawiono do rozlania do form po potraktowaniu go przy pomocy soli. Do 25 g roztworu
dodany został 1 g kwasu salicylowego jako modyfikatora i umieszczono go z powrotem na mieszadle magnetycznym jak
ostatnio, aż do rozpuszczenia.

Do drugiej mieszaniny, która nie została zmodyfikowana, dosypano ok. 75 g soli NaCl, aby uzyskać konsystencję
gęstej pasty. Po jej otrzymaniu umieszczono ją w kostkarce i przeniesiono do zamrażalki, w której temperatura wynosiła
-12 oC. To samo wykonano dla roztworu modyfikowanego. Następnie płukano rusztowania w wodzie destylowanej przez
tydzień, wymieniając wodę codziennie. Po 7 dniach wypłukane rusztowania odstawiono do suszarki, w której
temperatura wynosiła ok. 37 oC.

W ćwiczeniu zbadano porowatość rusztowania wykonanego z poliuretanu. W tym celu istotne było wyznaczenie
gęstości materiału z którego zostało zrobione rusztowanie i która wynosiła 1,1 g/cm 3. Do obliczeń potrzebna była masa
rusztowania i objętość, dlatego z przygotowanego rusztowania wycięto 3 krążki. Zmierzono trzykrotnie ich masę, średnice
i wysokość za pomocą suwmiarki po czym uśredniono te wartości i ze wzoru (1) obliczono porowatość (86,95 ± 2,8).

( 1−mr )
P=
( )
(V r ∙ dL )
∙ 100 % (1)

gdzie:

P - porowatość,

mr - masa rusztowania,

Vr - objętość rusztowania,

dL - gęstość materiału litego.

Następnie wykonany został wykres słupkowy wraz z zaznaczonymi wielkościami błędów dla przykładowego
rusztowania wykonanego z poliuretanu, który był zmieszany z 10 %, 20 % i 30 % PVP, a jego gęstość wynosiła 1,05 g/cm 3.
 Rys.2. Wykres rusztowania wykonanego z poliuretanu.

92

90

88
Porowatość [%]

86

84

82

80
PUR/10PVP PUR20PVP PUR/30PVP
rusztowania

Z analizy wykresu można wywnioskować, iż wartości porowatości rosną wraz ze wzrostem ilości PVP,
co ma związek z rozpuszczalnością PVP w wodzie.

4. Wnioski:

Literatura:

[1] https://www.products.pcc.eu/pl/k/poliuretany/
[2] https://pl.wikipedia.org/wiki/Poliuretany [19.05.2020r.]

[3] „Modyfikacja poliuretanów do zastosowań inżynierii tkankowej.”, skrypt, dr inż. Justyna Kucińska-Lipka, Politechnika Gdańska