ŞEFFAFLIK TOPLUMU NOTLAR

SF. 11-12-13

 Günümüzde şeffaflık ile birlikte enformasyon özgürlüğünün ve

verimliliğin artması bekleniyor.Şeffaflığın güven yarattığı
şeklinde bir dogma var.Burada dikkat çekilmesi gereken nokta
ise,’’güven’’kelimesinin anlamının büyük ölçüde hasar görmüş
bir toplumda şeffaflık konusundaki ısrarın gerçekleşmesidir.
 Şeffaflık toplumu bir güven değil,kontrol toplumudur aslında.
 Şeffaf iletişimin her şeyi düzgünleştirici,düzeltici,hizaya getirici
bir etkisi vardır.
 Şeffaflık neoliberal bir aygıttır.(dispositiv)
 Neoliberalizm, ekonominin devlet işlerinden
ayrılmasını ve piyasayı özel teşebbüsün yönetmesi
gerekliliğini savunan bir düşünce akımıdır.
 Daha fazla enformasyon,daha fazla iletişim,üretkenlik ve hızda
artış demektir.
 Gizlilik,yabancılık ve ötekilik sınırsız iletişime engel olur.
 Sınırsız özgürlük ve iletişim topyekun kontrol ve gözetime
dönüşüyor.
 Şeffaflık bir ideolojidir ve tehlikesi bu ideolojikleşmededir.
Totalize edilirse (toplanırsa) şiddete yol açar.

OLUMLULUK TOPLUMU

SF.15

 Eylemler işlemsel hale geldiklerinde

hesaplanabilir,yönlendirilebilir ve kontrol edilebilir
süreçlere tabi olduklarında şeffaflaşırlar.
 Pornografi görüntü ile göz arasındaki dolayımsız temastır.
 Şeyler tekilliklerini kaybedip,sadece fiyatlarıyla ifade
edildiklerinde şeffaflaşır.

SF.16
 Şeffaflık toplumu aynının cehennemidir.
 Ötekiliğin, yabancılığın olumsuzluğu ya da ötekinin
dirençliliği aynıların pürüzsüz iletişimini bozar ve geciktirir.
 Şeffaflık yabancıyı devre dışı bırakarak sisteme istikrar ve
hız kazandırır.Bu sistemik zorlama hizaya getirilmiş bir
toplum yaratır.

SF.17
 Wilhelm von Humboldt insan dilinde yerleşik olan
şeffaflıktan yoksunluğa işaret etmişti:
‘’Bir kişinin bir kelimeyle kastettiği bir diğerininkiyle
tamı tamına aynı değildir ve her farklılık,ne kadar
küçük olursa olsun,sudaki bir halka gibi yayılır dilin
bütününe.Bu yüzden her anlama aynı zamanda bir
anlamama,düşünce ve duygulardaki her mutabakat
aynı zamanda bir ayrılıktır.’’
 Şeffaflık zorlaması bizzat insanı sistemin işlevsel bir
öğesi düzeyine indirir. Şeffaflığın şiddeti buradadır.
 Hayatı hayat yapan kendiliğindenlik,olay doluluk ve
özgürlük şeffaflığa izin vermez.
 Humboldt dil hakkında şöyle der: ‘’İnsanda,nedenini
önceki durumlarda bulmayı hiçbir aklın
başaramayacağı bir şey belirebilir;…ve böyle
açıklanamaz olguların mümkün olduğunu yadsımak
tam da bunların ortaya çıkışına ve değişimine ilişkin
tarihsel gerçeği zedelemek olacaktır.’’
 Post-privacy (Mahremiyet sonrası) : Sosyal ağların
getirdiği şeffaflıktan geri dönüşün olmadığını ve
insanların kendini bu yeni duruma uydurması
gerektiğini savunan düşünce.
 Bu ideoloji kişisel alanın elden çıkarılmasını talep eder
ve bunun içi görülebilir bir iletişime yol açacağını iddia
eder.

SF.18
 İnsan kendisi için bile şeffaf değildir.
 Freud’a göre egonun kendisiyle uzlaşma içerisine
olmasını engelleyen bir yarık mevcuttur.
 İnsanlar arasında da yarık mevcuttur ve bu
yüzden kişilerarası bir şeffaflık oluşturmak
mümkün değildir.
 Bu arzu edilen bir şey değilidir.Ötekinin şeffaf
olmayışıdır ilişkiyi canlı tutan.

SF.19
 Şeffaflık toplumunun ne enformasyonda ne
de görüş alanında boşluğa tahammülü
vardır.Ama gerek düşünce,gerek ilham
boşluğa ihtiyaç duyar.
 Boşluğun olumsuzluğuna yer vermeyen bir
toplum mutluluk içermeyen bir toplum
olacaktır.
 Görme alanında boşluk bırakmayan aşk
pornografidir.
 Bilgide boşluk bırakmayan düşünmeise
bozularak hesaplamaya dönüşür.
 Olumluluk toplumu diyalektiği de
yorumbilgisini de terk eder.
 Hegel’in ‘’tin’’i olumsuz olana sırtını
dönmez,ona katlanır ve varlığını onun
içinde sürdürür.
 Olumsuzluk ‘’tinin hayatını’’besler.

SF.20
 Olumluluk toplumu hiçbir olumsuz
duyguya da yer vermez.Böylece
insalar eziyet ve acıyla başa
çıkma,buna biçim verme yetisini
yitirirler.Nietzsche’ye göre insanın
ruhu derinliğini ,büyüklüğünü ve
gücünü tam da olumsuzlukta
oyalanmaya borçludur.
 Her tür yara kaçınılması gereken bir
şey olarak görülür.Eziyet ve tutku
olumsuzluğun temsilcileridir.Aşırı
olumluluktan kaynaklanan
bitkinlik,yorgunluk,depresyon gibi
psişik bozukluklar ortaya çıkar.

SF.22
 Sırra gerek duymayan tek
siyaset tiyatrokrasidir.Burada
siyasi eylem yerini sahnelemeye
bırakır.
 Gizliliğin sonu siyasetin sonu
demek olacaktır.Bu nedenle
 Schmitt siyasetten ‘’gizliliğe
cesaret etme’’yi talep eder.

SF.23
 Şeffaflık zorlaması mevcut
sisteme istikrar
kazandırmak açısından
oldukça önemlidir.
 Şeffaflık sistemin
dışındakine kördür.Kendi
başına olumludur.Sadece
mevcut olanı onaylar ve
optimize eder.
 Olumluluk
toplumu,iletişimi sekteye
uğratacağı için
olumsuzluğun her
türünden kaçınır.İletişim
‘’beğendim’’in ardından
‘’beğenmedim’’e kıyasla
daha çabuk kurulacaktır
 Reddetmenin taşıdığı
olumsuzluk her şeyden
önce ekonomik olarak
değerlendirilemez.

TEŞHİRCİLİK TOPLUMU

SF.25

 Walter Benjamin’e göre ‘’kült görevi’’üstlenen nesnelerde

önemli olan ‘’görülmelerinden ziyade mevcudiyetleri’dir.
 Erişilemeyecek bir mekanda saklayarak gözlerden uzak tutma
şeklindeki uygulama kült değerlerini arttırır.Bu nedenle bazı
Meryem resimleri neredeyse yılın her günü üzeri örtülü olarak
durur.
 Ayırma,sınırlama,kilit altına almanın olumsuzluğu kült
değerinin oluşmasında rol oynar.
 Olumluluk toplumunda var olabilmek için sergilenmiş olmak
gerekir.Meta haline gelmiş şeyler sergi değeri kazanmak
uğruna kült değerlerini yitirir.
 Şeyler ancak görüldükleri zaman bir değer kazanırlar.
 Sergi değeri doruğuna ulaşmış kapitalizmin ifadesidir ve
kullanım değeri ile değişim değeri arasındaki Marksist
çelişkiden türetilemez. Kullanım alanından çıkmış olduğu için
kullanım değeri,hiçbir emek gücü yansıtmadığı için de değişim
değeri taşımaz.Varlığını sadece ilgi üretmeye borçludur.

SF.26
 İnsanın fotoğrafın dışında kalmasıyla birlikte sergi değeri
ilk kez olarak kült değerine baskın hale gelmiştir.

SF.27
 Roland Barthes fotoğrafçılıkla,zamanın olumsuzluğunun
oluşturucu öğe olduğu bir yaşam biçimi arasında bağlantı
kurar.
 Fotoğraf olmuş olana tanıklık eder.Bu nedenle genel
havasına hüzün hakimdir.
 Teşhircilik toplumunda her özne kendi reklam
nesnesidir.Herşey sergi değeriyle ölçülür.Pornografik bir
toplumdur.

SF.28
 Kapitalist ekonomi her şeyi sergilenme
mecburiyetinde bırakır.
 Şeylerin her türlü kendine özgülülüğü feda
edilmiştir.
 Sergileme sömürmedir.Sergileme mecburiyeti
bizzat ikamet etmeyi ortadan kaldırır.
 İkamet etmek kökeninde ‘’huzurlu olmak,huzura
kavuşmak,huzur içinde kalmak’’anlamlarına gelir.
 Sürekli teşhir etme ve performans gösterme
zorlaması bu huzuru tehdit eder.
 Heideggerci anlamında ‘şey’ de tümüyle ortadan
kaybolur.Şey sadece kült değeriyle dolu olduğu için
sergilenmeye gelmez.

SF.29
 Günümüzün örnek kişileri içsel değerleri
değil,gerekirse zora başvurulurak uyulmaya
çalışılan dışsal ölçüleri sunar.
 Görünmez olan hiçbir sergi değeri,hiçbir ilgi
yaratmadığı için,yoktur.
 Sergi değerinin mutlaklaştırılması kendini
görünürlüğün zorbalığı olarak dışa vurur.Sorun
kendi başına resimlerin artışında değil,resim
olmak yönündeki ikonik zorlamadır.Her şy
görünür olmak zorundadır.
 Şeffaflık mecburiyeti görünürlüğe tabi
olmayan her şeyi şüphelibulur.Şiddeti
buradadır.

SF.30
  Heidegger ‘’uzaklığa katlanan saf
yakınlık’’tan bahseder.Ama ‘’uzaklığın
yakınlığının acısı’’giderilmesi gereken bir
olumsuzluktur.
 Şeffaflık her şeyi ne yakın ne de uzak
olan birörnek mesafesizliğe doğru uzak-
laştırır.

APAÇIKLIK TOPLUMU

SF.31
 Şeffaflık toplumu haz düşmanı bir
toplumdur.İnsanın haz
ekonomisinde haz ve şeffaflık bir
arada bulunmaz.
 Sırrın,peçenin,örtünmenin
olumsuzluğu arzuyu kışkırtır ve
hazzı yoğunlaştırır.
 Apaçıklık,ayartmaya değil davaya
izin verir sadece.

SF. 32
 Çokanlamlılık ve
muğlaklıkla ,sır ve bulmacayla
oynamak erotik gerilimi
arttırır.
 Şeffaflık ya da belirginlik
Eros’un sonu,yani pornografi
olurdu.
 Şeffaflık şeylerden her tür
cazibeyi alır.Simmel’e göre;
 ‘’Hayal gücüne,fanteziye
,imkanlarını örme iznini
vermez.Bu da hiçbir
gerçekliğin telafi edemeyeceği
bir kayıptır.Çünkü hayal uzun
vadede,elde etme ve keyfini
çıkarmayla yeri
doldurulamayacak bir kendilik
etkinliğidir.’’

SF.33

 Barış Hükümdarlığı’nı tesis

etmek için şeyler sadece
biraz yerinden
oynatılacaktır.Agamben bu
minimal değişikliğin bizzat
şeylerde değil,şeylerin
‘’kenarlarında’’
gerçekleştiğine dikkat
çeker.Bu onlara gizemli bir
ışıltı katar.Bu hale bir
titreme ile ,şeylerin
kenarlarındaki bir parlama
ile gerçekleşir.
 Kutsal olan şeffaf
değildir.Gizemli bir
belirsizliktir temel
özelliği.Şeffaflık barış hali
değildir.
SF.34
 Şeffaflık bir simetri
durumudur.Bu nedenle
şeffaflık toplumu
asimetrik tüm ilişkileri
ortadan kaldırmaya
çalışır.
 İnsanın neden güç
uygulamaya eğilim
gösterdiği sorusunu
cevaplarken Foucault
haz ekonomisine atıfta
bulunur.
 İnsanların birbiriyle
ilişkilerindeki
özgürlükleri ne denli
fazlaysa ötekilerin
davranışını belirlemeye
duyulan arzunun da o
denli büyük olacağını
söyler.
 Nietzsche şeffaflığa
inandığımız sürece
Tanrı’yı ortadan
kaldırmamış
olduğumuzu
söyleyecektir.
 Müdahaleci bakışa,genel
görünürleştirme
eğilimine karşı Nietzsche
görünüşü,maskeyi,sırrı,b
ulmacayı,kurnazlığı ve
oyunu savunacaktır.

SF.35
 Sır ve karanlık
çoğunlukla
hayranlık
uyandırır.Augustin
us ,Tanrı’nın arzu
uyandırmak
amacıyla
metaforlar
kullandığını ve
Kutsal Metni kasıtlı
olarak
müphemleştirdiğin
i söyler.

PORNO TOPLUMU

SF.37
 Şşeffaflık güzelin
ortamı
değildir.Benjamin’
e göre
güzellik,örtü ile
örtülenin çözülmez
bağını gerektirir.
 ‘’Çünkü güzel olan
ne örtü ne de
örtülmüş olan
nesne değil örtülü
nesnedir.Örtüsü
açıldığında sonsuz
derecede göze
çarpmaz olduğu
ortaya çıkacaktır.’’

SF.38
 Agamben’in
tezine göre
Adem ve
Havva İlk
Günah’tan
önce çıplak
değil,bir
merhamet
giysisi ya da
ışık giysisi ile
örtülüydüler.İ
şledikleri
günah ilahi
giysilerinde
olmalarına
yol
açtı.Çırılçıplak
kalınca
örtünmek
zoruna
hissettiler
kendilerini.Bu
na göre
 çıplaklık
merhamet
giysisinin
yitirilişi
anlamına
gelir.
 Benjamin’in
güzel
görünüşün
karşısına
koyduğu yüce
olanın hiçbir
sergi değeri
yoktur.
 Yaratığa
ilişkin yüceliği
yok eden de
sergilemedir.