‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.

com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ِ‬

‫رو‬ ‫از‬

‫ﺑ ر‬ ‫ڊ‬
‫ر‬ ‫ت ﺌخ ِ‬ ‫ي ادﺐ‬
‫ﺌب( ﺑ ر‬ ‫)ڊ‬
‫رو‬ ‫ ﺌ از‬: ‫ز‬ (‫رو‬ ‫از‬ ) ‫ي و ﺌ رڻ‬

www.iqbalkalmati.blogspot.com

‫ا‬

‫ﺌري‬ ‫ا‬ ‫ﺑدا‬

 www.iqbalkalmati.blogspot.com

‫رو‬ ‫ ﺌ از‬: ‫ز‬ (‫رو‬ ‫از‬ ) ‫ي و ﺌ رڻ‬

‫א ب ٻ ڀ ت ٿ ٽ ٺ ث پ ج ڄ ﺟﮫ‬
‫ڃچڇحخدڌڏڊڍذرڙزسش‬
‫صضطظعغفڦقכکگ‬
. ‫ڳ ﮔﮫ ڱ ل م ن ڻ و ھ ء ي‬

www.sascitysukkur.com www.ebooks.sascitysukkur.com
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﺳﻨﮅي ﮔﺮאﻣﺮ‬ ‫)ِوﻳﺎ ﻛﺮڻ( ‪GRAMMAR‬‬

‫ﭘﻨﮭﻨﺠﻲ دﻳﺲ ﺟﻲ ﭔﻮﻟﻲ درﺳﺖ ﻧﻤﻮﻧﻲ ۾ ﺳﻤﺠﮭﮡ ‪ ،‬ﮘﺎﻟﮭﺎﺋﮡ ۽ ﻟﮑﮡ ﺟﻲ אﺻﻮﻟﻦ ۽ ﻗﺎﻋﺪن‬
‫ﮐﻲ ﮔﺮאﻣﺮ ﭼﺌﺠﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﻧﻮٽ ‪ -:‬ﮔﺮאﻣﺮ אﻧﮕﺮﻳﺰي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻟﻔﻆ آﮬﻲ‪ ،‬אﻧﮑﻲ ﺳﻨﮅي‪ ‬۾ وﻳﺎ ﻛﺮڻ ۽ ﻋﺮﺑﻲ‪ ‬۾ ﻋﻠﻢ ﺻﺮف‬
‫َو ﻧﺤﻮ ﺳﮇﺟﻲ ﭤﻮ‪.‬‬

‫‪A Letter‬‬ ‫אﮐﺮ‬

‫ﺑﻲ ﺟﻲ ﭔﺎوﻧﺠﺎھ ﻧﺸﺎﻧﻴﻦ ﻣﺎن ﮬﺮ ﮬﻚ ﻧﺸﺎﻧﻲ‪ ‬ﮐﻲ אﮐﺮ ﭼﺌﺠﻲ ﭤﻮ‪.‬‬ ‫אﻟﻒ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬م ‪ ،‬ن ‪ ،‬ص ‪ ،‬و‪ ،‬ر وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﻧﻮٽ ‪ -:‬אﮐﺮن ﺟﺎ ﭔﻪ ﻗﺴﻢ آﮬﻦ ‪ (1) .‬ﺣﺮف ﺻﺤﻴﺢ )‪ (2‬ﺣﺮف ﻋﻠﺖ ‪.‬‬
‫אﻟﻒ ‪ ،‬و ‪ ،‬۽ ي‬
‫אﮬﻲ ‪ 3‬ﺣﺮف ﻋﻠﺖ آﮬﻦ ۽ ﺑﺎﻗﻲ ‪ 49‬אﮐﺮ ﺣﺮف ﺻﺤﻴﺢ آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ّ‬
‫ﺣﺮف ﻋﻠﺖ‪ُ -:‬אﮬﻲ ﺣﺮف ﺟﻴﻜﻲ ﺣﺮف ﺻﺤﻴﺢ ﭘﭡﻴﺎن אﭼﻲ آوאز ﭘﻴﺪא ﻛﻦ אﻧﮭﻦ ﮐﻲ ﺣﺮف ﻋﻠﺖ‬
‫ﭼﺌﺒﻮ آﮬﻲ‪.‬‬

‫‪A Word‬‬ ‫ﻟﻔﻆ‬

‫ﻟﻔﻆ ﭔﻦ ﻳﺎ وڌﻳﻚ אﮐﺮن ﺟﻲ ﮔـﮇﺟﮡ ﺳﺎن ﺟﮍي ﭤﻮ‪.‬‬
‫ل אﮐﺮن ﻣﻼﺋﮡ ﺳﺎن ﻟﻔﻆ ” אﺳﻜﻮل “ ﭠﮭﻴﻮ ۽ אن ﻣﺎن ﭘﻮرو ﻣﻄﻠﺐ ﻧﻜﺮي ﭤﻮ‪.‬‬ ‫אسכو‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -:‬درﮔﺎھ ‪ ،‬ذوאﻟﻔﻘﺎر‪ ،‬ﻓﺮدوس ‪ ،‬ﻣﺠﺎﮬﺪ ‪ ،‬ﻛﺮﺳﻲ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬

‫ﭔﻜﺮ‪ -‬ﭼﺎﭼﻮ‪ -‬ﮀﻮﻛﺮ• ﻣﺜﺎل‪ -:‬ب ‪ +‬א = ﺑﺎ‪ .‬ب ‪ +‬و = ﺑﻮ ) ﺑﺎﺑﻮ (‬ ‫ﻣﺜﺎل‪َ َ -:‬‬
‫ﭘﻦ ‪َ َ َ -‬‬

‫‪A Sentence‬‬ ‫ﺟﻤﻠﻮ‬

‫ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻮ ﻣﻴﮍ ﺟﻨﮭﻦ ﻣﺎن ﻛﻨﮭﻦ ﮘﺎﻟﮫ ﺑﺎﺑﺖ ﭘﻮري ﭘﺮوڙ )ﺧﺒﺮ( ﭘﻮي ﺗﻪ אن ﮐﻲ ﺟﻤﻠﻮ ﭼﺌﺠﻲ ‪.‬‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﻣﺜﺎل‪ .1 -:‬אﺣﻤﺪ ﻣﺎﻧﻲ ﮐﺎﺋﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﻛﮭﻲ ﭤﻮ‪.‬‬‫‪ .2‬ﮔﻼب ﭔﻜﺮي ُ‬

‫ﺗﻌﺎﻟﻲ ﮬﻦ ﻛﺸﺎدي زﻣﻴﻦ ﺟﻲ وﺳﻴﻊ ﻣﭥﺎﮀﺮي ﺗﻲ ﮬﻦ ﻧﻴﺮي آﺳﻤﺎن ﺟﻲ‬

‫ٰ‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪ (1) -:‬ﺧﺪאوﻧﺪ‬
‫ﮬﻴﭡﺎن ﭘﻨﮭﻨﺠﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﻗﺪرت ﺳﺎن ﺟﻴﻜﻲ ﻋﺠﺎﺋﺐ ﺧـﻠﻘﻴﺎ آﮬﻦ‪ ،‬ﺗﻦ ﻣﺎن ﺳﻨﺪس ﺑﻲ אﻧﺖ ﺣﻜﻤﺖ ‪،‬‬
‫ﺻﻔﺖ ‪ ،‬ﻧﺰאﻛﺖ ‪ ،‬ﺟﻤﺎل ۽ ﻛﻤﺎل ﺑﻠﻜﻞ ﻇـﺎﮬﺮ آﮬﻦ ‪ ) .‬ﮬﻲ ﻓﻘﺮو آﮬﻲ (‬
‫אﺷﺎرو‪ :‬ﮔﺮאﻣﺮ ﺟﺎ ﻣﮑﻴﻪ ﭜﺎﮜﺎ آﮬﻦ ‪ِ .1 ،‬ﻋﻠﻢ ﺻﺮف ‪ِ .2‬ﻋﻠﻢ ﻧﺤﻮ‪.‬‬
‫ِﻋﻠﻢ ﺻﺮف ) אﺷﺘﻘﺎق‪ -‬ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻲ ﭨﻮڙ ﻳﺎ ﮀﻴﺪ وאرو ﻋﻠﻢ( ‪Etymology‬‬
‫אﮐﺮن ۽ ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻲ ﺑﻨﺎوت ﺑﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺟﻲ אﺻﻮل ۽ ﻗﺎﻋﺪא آﮬﻦ ‪ ،‬ﺗﻦ ﮐﻲ ﻋﻠﻢ ﺻﺮف ﭼﺌﺒﻮ آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﮬﻦ ﻋﻠﻢ ﻣﺎن ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻲ ِﻗﺴﻤﻦ ۽ אﻧﮭﻦ ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾ ﺟﻴﻜﺎ ﭰﻴﺮﮔﻴﺮ ﭤﺌﻲ ﭤﻲ ﺗﻨﮭﻦ ﺑﺎﺑﺖ‬
‫ﺧﺒﺮ ﭘﻮي ﭤﻲ ‪.‬‬

‫‪Syntax‬‬ ‫ِﻋﻠﻢ ﻧﺤﻮ‬

‫ﻣﻌﻨﻲ دﺳﺘﻮر ﻳﺎ رﻳﺖ ‪ .‬אﮬﻲ אﺻﻮل ﻳﺎ ﻗﺎﻋﺪא ﺟﻦ ﻣﺎن ﺧﺒﺮ ﭘﻮي ﺗﻪ ﺟﻤﻼ ﻛﻴﺌﻦ ﭠﺎﮬﺠﻦ‬
‫ٰ‬ ‫ﻧﺤﻮ‬
‫۽ ﺟﻤﻠﻲ ۾ ﺟﺪא ﺟﺪא ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻮ ﮬﻚ ﭔﺌﻲ ﺳﺎن ﻛﮭﮍو ﻻﮘﺎﭘﻮ آﮬﻲ‪ ،‬אﻧﮭﻦ ﮐﻲ ﻧﺤﻮ ﭼﺌﺠﻲ ‪.‬‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫) ﮘـﺎﻟﮭﺎﺋﮡ ﺟﺎ אٺ ﻟﻔﻆ (‬
‫‪NOUN‬‬ ‫‪ - 1‬אﺳﻢ‬
‫‪PRONOUN‬‬ ‫‪ - 2‬ﺻﻔﺖ‬
‫‪ADJECTIVE‬‬ ‫‪ - 3‬ﺿﻤﻴﺮ‬
‫‪VERB‬‬ ‫‪ - 4‬ﻓﻌﻞ‬
‫‪ADVERB‬‬ ‫‪ - 5‬ﻇﺮف‬
‫‪PREPOSITION‬‬ ‫‪ - 6‬ﺣﺮف ﺟﺮ‬
‫‪CONJUNCTION‬‬ ‫‪ - 7‬ﺣﺮف ﺟﻤﻠﻮ‬
‫‪INTERJECTION‬‬ ‫‪ - 8‬ﺣﺮف ﻧﺪא‬
‫אِﺳﻢ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ﻧﺎﻟﻮ• אﺳﻢ אﮬﻮ ﻟﻔﻆ آﮬﻲ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﮬﺠﻲ ﻛﻨﮭﻦ ﻣﺎﮢﮭﻮ‪، ‬‬
‫ٰ‬ ‫אﺳﻢ ﺟﻲ‬
‫ﺳﺎﮬﻮאري ‪ ،‬ﺷﻲ‪ ، ‬ﺟﺎ‪ ، ‬ﻛﻢ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ۽ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺟﻮ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ) 1 -‬ﻣﺎﮢﮭﻦ ﺟﺎ ﻧﺎﻻ ( אﺣﻤﺪ ‪ ،‬ﻣﻈﮭﺮ‪ ،‬ﻓﺪא ‪ ،‬אﻗﺒﺎل ‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮد ‪ُ ،‬رﻣﺎن ‪ ،‬ﺣﺴﻨﺎ ‪ ،‬رﺷﻴﺪہ‬
‫ﺣﻤﻴﺪہ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫‪ ) 2‬ﺳﺎﮬﻮאرن ﺟﺎ ﻧﺎﻻ ( ﮔﮭﻮڙو‪ ،‬ﮬﺎﭤﻲ ‪ ،‬ﻃﻮﻃﻮ‪ ،‬ﻣﻮر‪ ،‬ﺑﺪכ ‪ ،‬ﮬﺮڻ ‪ ،‬ﺷﻴﻨﮭﻦ ‪ ،‬ﻣﮁﺮ‪،‬‬
‫ﻛﺘﻮ وﻏﻴﺮه ‪.‬‬
‫‪ ) 3‬ﺷﻴﻦ ﺟﺎ ﻧﺎﻻ ( ﻛﺘﺎب ‪ ،‬ﻗﻠﻢ ‪ ،‬ﻣﻴﺰ ‪ ،‬ﻛﺮﺳﻲ ‪ ،‬אﻧﺐ ‪ ،‬ﮐﭧ ‪ ،‬ﭜﺖ ‪ ،‬وڻ ‪ ،‬ﭰﺎروאن ‪،‬‬
‫ﭘﺎﮢﻲ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫‪ ) 4‬ﺟﺎﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﺎﻻ ( ﻣﺴﺠﺪ ‪ ،‬אﺳﻜﻮل ‪ ،‬ﮬﺎﺳﭩﻞ ‪ ،‬אوﻃﺎق ‪ ،‬ﺑﻨﮕﻠﻮ‪ ،‬ﻣﻨﺪر‪ ،‬ﮔﮭﺮ‪ ،‬دﻛﺎن ‪،‬‬
‫ﺑﺎزאر وﻏﻴﺮہ‪.‬‬
‫‪ ) 5‬ﻛﻤﻦ ﺟﺎ ﻧﺎﻻ ( ﻟﮑﮡ ‪ -‬ﻟﮑﮣﻲ ‪ ،‬ﭤﻴﮡ ‪ -‬ﭤﻴﮣﻲ ‪ ،‬ﻛﺮڻ ‪ -‬ﻛﺮﮢﻲ ‪ ،‬ﮔﮭﻤﮡ ‪ -‬ﮔﮭﻤﮣﻲ‬
‫وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫‪ ) 6‬ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺟﺎ ﻧﺎﻻ ( אﻣﻴﺮي ‪ ،‬ﻏﺮﻳﺒﻲ ‪ ،‬ﺷﺎﮬﻮﻛﺎري ‪ ،‬ﺗﻮﻧﮕﺮي ‪ ،‬ﻣﻔﻠﺴﻲ ‪ ،‬ﻣﺴﻜﻴﻨﻲ ‪،‬‬
‫ﻛﻨﮕﺎﻟﭗ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫‪ ) 7‬ﺧﺎﺻﻴﺘﻦ ﺟﺎ ﻧﺎﻻ ( ﮬﻮﺷﻴﺎري ‪ ،‬ﭼﺴﺘﻲ ‪ ،‬ﺳﺴﺘﻲ ‪ ،‬ﭼﺎﻻﻛﻲ ‪ ،‬ﭤـﮅאﺋﻲ ‪ ،‬אﻳﻤﺎﻧﺪאري‬
‫ﻛﮅאﺋﻲ ‪ ،‬ﺷﺮאﻓﺖ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﺻﻔﺖ‬
‫ﺟﻲ ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ• ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻳﺎ ﺳﺎرאھ ﺑﻴﺎن ﻛﺮڻ ﻛﻨﮭﻦ אﺳﻢ‬
‫ٰ‬ ‫ﺻﻔﺖ ﺟﻲ‬
‫ﺻﻔﺖ אﮬﻮ ﻟﻔﻆ آﮬﻲ אﺳﻢ ﺟﻮ ﮔﮡ ‪ ،‬אوﮔﮡ ‪ ،‬ﻗﺴﻢ‪ ،‬אﻧﺪאز‪ ،‬ﻣﻘﺪאر‪ ،‬ﻳﺎ ﻗﺪ ﺑﻴﺎن ﻛﺮي ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ ) 1 -‬ﮔﮡ ( ﺳﭡﻮ‪ ،‬אﻳﻤﺎﻧﺪאر‪ ،‬ﮬﻮﺷﻴﺎر‪ ،‬ﺷﺮﻳﻒ ‪ ،‬ﻣﺤﻨﺘﻲ ‪ ،‬ﺗﮑﻮ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫‪ ) 2‬אوﮔﮡ ( ﺧﺮאب ‪ ،‬ﻣﻮﮘﻮ‪ ،‬ﺑﻲ אﻳﻤﺎن ‪ ،‬ﺳﺴﺖ ‪ ،‬ﺟـﮇو‪ ،‬ﺗﮑﻮ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫‪ ) 3‬ﻗﺴﻢ( ﻃﻮﻃﺎﭘﻮري ‪ ،‬ﺷﻜﺎرﭘﻮري ‪ ،‬ﮬﻨﺪوﺳﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬אﻳﺮאﻧﻲ‬
‫وﻏﻴﺮہ‪.‬‬
‫‪ ) 4‬אﻧﺪאز ( ﮬﻚ ‪ ،‬ﭘﻨﺞ ‪ ،‬ﭔﻴﻮ ‪ ،‬ڏﮬﻮن ‪ ،‬ﭘﻨﺠﺎﮬﻮن وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫‪ ) 5‬ﻣﻘﺪאر ﻳﺎ ﻗﺪ ( ﻗﺪ• ڊﮔﮭﻮ‪ ،‬ﺑﻨﺪرو‪ ،‬وڏو‪ ،‬אوﭼﻮ‪ ،‬وﭼﻮﻟﻮ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪאر• ﮬﻠﻜﻮ‪ ،‬ﮘﻮرو‪ ،‬ﮔﮭﺎﭨﻮ‪ ،‬ﮀﮉو وﻏﻴﺮہ‪.‬‬

‫ﺿﻤﻴﺮ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ• אﻧﺪر وאرو ﻳﺎ ﻟﻜﻞ ﻳﺎ دل ‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻲ‬
‫ﺿﻤﻴﺮ אﮬﻮ ﻟﻔﻆ آﮬﻲ ﺟﻮ אﺳﻢ ﺟﻲ ﺑﺪرאن ﻛﻢ אﭼﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬آ‪ ،‬ﻣﺎن ‪ ،‬ﻣﻮن ‪ ،‬אﺳﺎن ‪ ،‬אﺳﻴﻦ ‪ ،‬ﺗﻮن ‪ ،‬ﺗﻮﮬﺎن ‪ ،‬ﺗﻮﮬﻴﻦ ‪ ،‬ﮬﻮ ‪ ،‬ﮬﻲ ‪ ،‬ﮬﻲ‪، ‬‬
‫אﮬﻮ‪ ،‬ﮬﻦ ‪ ،‬ﮬﻨﻦ ‪ ،‬אﻧﮭﻦ ‪ ،‬ﺟﻮ ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ‪ ،‬ﺟﻦ ‪ ،‬ﺳﻮ ‪ ،‬ﻛﻮ ‪ ،‬ﻛﻴﺮ‪ ،‬ﻛﻨﮭﻦ ‪ ،‬ﺗﻨﮭﻦ ‪،‬‬
‫ﺳﻲ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﻓﻌﻞ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ﻛﻢ•‬
‫ٰ‬ ‫ﻓﻌﻞ ﺟﻲ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ٰ‬ ‫ﻓﻌﻞ אﮬﻮ ﻟﻔﻆ آﮬﻲ ﺟﻴﻜﻮ ﺟﻤﻠﻲ ۾ ﮬﺌﮡ ‪ ،‬ﻛﺮڻ ‪ ،‬ﺳﮭﮡ ‪ ،‬ﭤﻴﮡ ‪ ،‬ﭘﻮڻ ﺟﻲ‬
‫ڏﻳﮑﺎري ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ) -‬ﮬﺌﮡ ( آﮬﻲ ‪ ،‬آﮬﻦ ‪ ،‬ﮬﻮ ‪ ،‬ﮬﺌﺎ ‪ ،‬ﮬﻮﻧﺪو ‪ ،‬ﮬﻮﻧﺪא ‪ ،‬ﮬﺠﻲ ‪ ،‬ﮬﺠﻲ ﮬﺎ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫) ﻛﺮڻ ( ﻛﻨﺪو ‪ ،‬ﻛﺮﻳﭥﻲ ‪ ،‬ﻛﻴﻮ‪ ،‬ﻛﺮﻳﭥﻮ‪ ،‬ﻛﻨﺪא ‪ ،‬ﻛﻨﺪﻳﻮن ‪ ،‬ﻛﻦ ﮬﺎ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫) ﺳﮭﮡ ( ﻣﺎرﻳﻮ وﻳﻮ‪ُ ،‬‬
‫ﻛﭡﻮ وﻳﻮ ‪ ،‬ﭼﻴﺮﻳﻮ وﻳﻮ‪ ،‬ﭰﺎڙﻳﻮ وﻳﻮ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫) ﭤﻴﮡ ( ﭤﻲ ‪ ،‬ﭤﺎ ‪ ،‬ﭤﻴﻮن ‪ ،‬ﭤﻴﻨﺪא ‪ ،‬ﭤﻴﻨﺪو‪ ،‬ﭤﻴﻨﺪﻳﻮن ‪ ،‬ﭤﻴﻨﺪي وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫) ﭘﻮڻ ( ﭘﻴﻮ ‪ ،‬ﭘﻮي ﭤﻮ‪ ،‬ﭘﻮﻧﺪو‪ ،‬ﭘﻮﻧﺪא وﻏﻴﺮہ‪.‬‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﻇﺮف‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ﭤﺎن‪• ‬‬
‫ٰ‬ ‫ﻇﺮف ﺟﻲ‬
‫ﻇﺮف אﮬﻮ ﻟﻔﻆ آﮬﻲ ﺟﻴﻜﻮ ﺟﻤﻠﻲ ۾ ﻓﻌﻞ ‪ ،‬ﺻﻔﺖ ۽ ﭔﺌﻲ ﻇﺮف ﺳﺎن ﻟﮙﻲ ۽ وﻗﺖ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ڏﻳﮑﺎري ‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﺟﺎ‪ ، ‬رﻳﺖ ‪ ،‬ﻗﺪر ‪ ،‬ﻧﺎﻛﺎر ﺟﻲ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ) -‬وﻗﺖ ( אڄ ‪ ،‬ﻛﺎﻟﮫ ‪ ،‬ﺳﭝﺎﮢﻲ ‪ ،‬אﮘﻲ ‪ ،‬ﭘﻮ‪ ، ‬ﮬﺎﮢﻲ ‪ ،‬ﻧﻴﭟ ‪ ،‬آﺧﺮ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫) ﺟﺎ‪ ( ‬אﻧﺪر‪ ،‬ﭔﺎﮬﺮ‪ ،‬ﮬﻴﭟ ‪ ،‬ﻣﭥﻲ ‪ِ ،‬ﮬﺘﻲ ‪ُ ،‬ﮬﺘﻲ ‪ ،‬אﺗﻲ ‪ ،‬ﺟﺘﻲ ‪ ،‬ﻛﭥﻲ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫) رﻳﺖ ( ﮬﻮرﻳﺎن ‪ ،‬ڏאڍﻳﺎن ‪َ ،‬ﻣﺲ َﻣﺲ ‪ ،‬ﮬﺮوﭜﺮو‪ ،‬ﺧﻮאہ ﻣﺨﻮאہ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫) ﻗﺪر( ﺗﻤﺎم ‪ ،‬ڏאڍو‪ ،‬ﺳﺨﺖ ‪ ،‬ﮔﮭﮣﻮ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫) ﻧﺎﻛﺎر( ﻧﻪ ‪ ،‬ﻧﻜﻮ‪ ،‬ﻛﻮﻧﻪ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫) ﮬﺎﻛﺎر ( ﮬﺎﺋﻮ‪ .‬ﮬﺎ وﻏﻴﺮہ‪.‬‬
‫ﺣﺮف ﺟﺮ‬
‫ُﺟﻤﻠﻲ ﮐﻲ ﺟﺎري رﮐﻨﺪڙ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ﭜﺮ وאرو ﻳﺎ زﻳﺮ ڏﻳﻨﺪڙ•‬
‫ٰ‬ ‫ﺣﺮف ﺟﺮ ﺟﻲ‬
‫ﺣﺮف ﺟﺮ אﮬﻮ ﻟﻔﻆ آﮬﻲ ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ אﺳﻢ ﻳﺎ ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻲ ﭘﭡﻴﺎن אﭼﻲ ۽ אن ﺟﻮ ﻻﮘﺎﭘﻮ‬
‫ﭔﺌﻲ ﻟﻔﻆ ﺳﺎن ڏﻳﮑﺎري ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬وٽ ‪ ،‬ﺗﻲ ‪ ،‬ﺟﻮ ‪ ،‬ﺟﺎ ‪ ،‬ﺟﻲ ‪ ،‬ﺟﻮن ‪ ،‬ﺳﻨﺪو ‪ ،‬ﺳﻨﺪي ‪ ،‬ﺳﻨﺪא ‪ ،‬ﺳﻨﺪﻳﻮن ‪ ،‬۾‬
‫ﻣﻨﺠﮫ ‪ ،‬ﻣﻨﺠﮭﺎن وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﺣﺮف ﺟﻤﻠﻮ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ﮘﻨﮃﻳﻨﺪڙ ﻳﺎ ﺟﺪא ﻛﻨﺪڙ‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﺣﺮف ﺟﻤﻠﻲ ﺟﻲ‬
‫ﺣﺮف ﺟﻤﻠﻮ אﮬﻮ ﻟﻔﻆ آﮬﻲ ﺟﻴﻜﻮ ﺟﻤﻠﻲ ۾ ﭔﻦ ﻟﻔﻈﻦ ‪ ،‬ﺟﻤﻠﻲ ﺟﻲ ﭔﻦ ﭜﺎﮜﻦ ﻳﺎ‬
‫ﭔﻦ ﺟﻤﻠﻦ ﮐﻲ ﭘﺎڻ ۾ ﻣﻼﺋﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ُﺟﺪא ﻛﺮي ۽ ﮘﻨﮃي ﭤﻮ ﻳﺎ ُﺟﺪא ﻛﺮي ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬ﺗﻪ ‪ ،‬ﺑﻪ ‪ ،‬ﭘﺮ‪ ،‬ﺟﻴﻜﮇﮬﻦ ‪ ،‬ﺗﻨﮭﻨﻜﺮي ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ‪ ،‬۽ ﻳﺎ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬

‫ﺣﺮف ﻧﺪא‬
‫ﻛﺮڻ• ُﺟﻤﻠﻲ ﮐﺎن ﻧﺪﻳﻞ ﻳﻌﻨﻲ אﻟﮗ‪ .‬אو! אﺣﻤﺪ ﮬﻴﮇאﻧﮭﻦ אچ‪،‬‬ ‫ﺳﮇ‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ‬
‫ٰ‬ ‫ﻧﺪא ﺟﻲ‬
‫אو! ﻧﺪﻳﻞ ﻳﻌﻨﻲ ﺟﻤﻠﻲ ﮐﺎن אﻟﮗ ﺑﻴﭡﻮ آﮬﻲ‪.‬‬
‫َ‬
‫ﺣﺮف ﻧﺪא אﮬﻮ ﻟﻔﻆ آﮬﻲ ﺟﻨﮭﻦ ﻣﺎن ﺳﮇ ‪ ،‬ﺳﮅ ‪ ،‬ﺧﻮﺷﻲ ‪ ،‬אرﻣﺎن ‪ ،‬ﻋﺠﺐ‪ ،‬ﻛﺎوڙ ﺟﻲ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﻇﺎﮬﺮ ﭤﺌﻲ ‪.‬‬
‫ٰ‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ) -‬ﺳﮇ ( אو ‪ ،‬אڙي ‪ ،‬אدא وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫) ﺳﮅ ( ﻛﺎش ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺮ‪ ،‬ﻣﻦ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫) ﺧﻮﺷﻲ ( وאہ وאہ ‪ ،‬ﺳﺒﺤﺎن א� ‪ ،‬אﻟﺤﻤﺪ � وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫) אرﻣﺎن ( אﻓﺴﻮس ‪ ،‬אﺑﻮل ‪ ،‬ﮬﺎ‪ ‬ﮬﺎ‪ ، ‬ﮔﮭﻮڙא ڙي وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫) ﻋﺠﺐ ( ِ‬
‫ﻣﺎر ‪َ ،‬ﺑﻠﻲ ‪ ،‬ﮬﺎن وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫) ﻛﺎوڙ ( ﮬﻮن ‪ ،‬ﮬﻮن ﮬﻮن وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﻧﻮٽ‪ -‬ﺣﺮف ﻧﺪא ﺟﺎ ﺳﺎﮘﻴﺎ ﻟﻔﻆ ﮘﺎﻟﮭﺎﺋﻴﻨﺪڙ ﺟﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻟﮭﺠﻲ ۽ אﻧﺪאز ﺟﻲ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ڏﻳﮑﺎرﻳﻨﺪא آﮬﻦ ‪ .‬ﺣﺮف ﻧﺪא ﺟﻲ ﻧﺸﺎﻧﻲ آﮬﻲ ) ! (‬
‫ٰ‬ ‫ﻛﺮي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫) אﺳﻢ ﺟﺎ ِﻗﺴﻢ (‬
‫אﺳﻢ ﺟﺎ ﺑﻪ ﻣﮑﻴﻪ ﻗﺴﻢ آﮬﻦ ‪ (1) .‬אﺳﻢ ذאﺗﻲ )‪ (2‬אﺳﻢ ﺻﻔﺎﺗﻲ‪.‬‬
‫אﺳﻢ ﺻﻔﺎﺗﻲ‪ ‬ﺟﺎ وري ﭔﻪ ﻗﺴﻢ آﮬﻦ ‪ (1) .‬אﺳﻢ ﻋﺎم )‪ (2‬אﺳﻢ ﺧﺎص‪.‬‬
‫אﮬﮍي ﻃﺮح אﺳﻢ ﺟﺎ ﭨﻲ ﻗﺴﻢ آﮬﻦ ‪ 1 .‬אﺳﻢ ذאت ‪ 2‬אﺳﻢ ﻋﺎم‪ 3‬אﺳﻢ ﺧﺎص‪.‬‬
‫ذאت ‪ -:‬אﮬﻮ ﻟﻔﻆ آﮬﻲ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﮬﺠﻲ ﻛﻨﮭﻦ ﺣﺎﻟﺖ ‪ ،‬ﺧﺎﺻﻴﺖ ۽ ﻛﻢ ﺟﻮ‪ .‬א�‬ ‫‪ -1‬אﺳﻢ‬
‫ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﮐﻲ ﺑﻪ ذאت ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪ .‬ﺟﻦ אﺳﻤﻦ ﮐﻲ ُﮀﮭﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﺠﻲ‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬
‫ٰ‬
‫ﻣﺤﺴﻮس ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬אﻣﻴﺮي ‪ ،‬ﻓﻘﻴﺮي ‪ ،‬ﺗﻮﻧﮕﺮي ‪ ،‬ﻣﻔﻠﺴﻲ ‪ ،‬ﺷﺎﮬﻮﻛﺎري ‪ ،‬ﻏﺮﻳﺒﻲ ‪ ،‬אﮔﮭﺎﺋﻲ‬
‫ﺳﮕﮭﺎﺋﻲ ‪ ،‬ﮬﻮﺷﻴﺎري ‪ ،‬ﺑﻴﻮﻗﻮﻓﻲ ‪ ،‬دאﻧﺎﺋﻲ ‪ ،‬ﻧﺎدאﻧﻲ ‪ ،‬ﻣﺎﮢﮭﭙﻮ‪ ،‬ﭤﮅאﺋﻲ ‪ ،‬אﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ‪،‬‬
‫ﻟﮑﮣﻲ ‪ ،‬ﭘﮍﮬﮣﻲ ‪ ،‬ﮬﻠﺖ ﭼﻠﺖ ‪ ،‬ﺣﻜﻤﺖ ‪ ،‬ﻛﻮﺷﺶ ‪ ،‬آﻣﺪرﻓﺖ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﻋﺎم‪ -:‬אﮬﮍא ﻧﺎﻻ ﺟﻦ ﺳﺎن ﻛﻨﮭﻦ ﺑﻪ ﺟﻨﺲ ﺟﻲ ﺳﭝﻨﻲ ﺷﻴﻦ ﮐﻲ ُﮀﮭﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ אﻧﮭﻦ‬ ‫‪ -2‬אﺳﻢ‬
‫ﮐﻲ אﺳﻢ ﻋﺎم ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬ﻣﺎﮢﮭﻮ ‪ ،‬ﻣﺮد ‪ ،‬ﻋﻮرت ‪ ،‬ﮀﻮﻛﺮو‪ ،‬ﻛﺘﻮ ‪ ،‬ﭔﻠﻮ‪ ،‬ﺷﻴﻨﮭﻦ ‪ ،‬ﮬﺎﭤﻲ ‪ ،‬ﭘﮑﻲ ‪،‬‬
‫ﮔﮭﻮڙو‪ ،‬ﻛﺒﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻠﺒﻞ ‪ ،‬رﺳﺘﻮ‪ ،‬ﻛﺘﺎب ‪ ،‬ﻣﻴﺰ‪ ،‬ﮐﭧ ‪ ،‬دروאزو‪ ،‬ﺗﺨﺘﻮ‪ ،‬אﻟﻤﺎڙي‪،‬‬
‫ﻣﺲ ‪ ،‬ﭘﻴﻦ ‪ ،‬ﻛﺎﻏﺬ ‪ُ ،‬ﻣﺼﻠﻮ‪ُ ،‬אٺ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﺧﺎص ‪ -:‬אﮬﮍא ﻧﺎﻻ‪ ،‬ﺟﻦ ﺳﺎن ﻛﻨﮭﻦ ﺟﻨﺲ ﺟﻲ ﮬﻚ ﺧﺎص ﺷﻲ رﮐﻲ ﺳﮇي ﺳﮕﮭﺠﻲ‪.‬‬ ‫‪ -3‬אﺳﻢ‬
‫ﻳﻌﻨﻲ אﺳﻢ ﺧﺎص ﻧﺎﻟﻮ آﮬﻲ ﻛﻨﮭﻦ ﻣﺎﮢﮭﻮ‪ ، ‬ﺧﺎص ﺳﺎﮬﻮאري ‪ ،‬ﺧﺎص ﺷﻲ‪ ،‬ﺧﺎص‬
‫ﺟﺎ‪ ‬ﺟﻮ ‪.‬‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ) -‬ﻣﺎﮢﮭﻦ ﺟﺎ ﻧﺎﻻ ( ﺻﻔﺮ ‪ ،‬ﻣﻈﻔﺮ ‪ ،‬אﻗﺒﺎل ‪ ،‬ﺑﮭﺎدر ‪ ،‬زﺑﻴﺪہ ‪ ،‬ﺳﺎﺟﺪہ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫) ﺧﺎص ﺳﺎﮬﻮאرن ﺟﺎ ﻧﺎﻻ ( ﻣﻮﺗﻲ ‪ ،‬ﭘﮑﻲ ) ﻛﺘﻦ ﺟﺎ ﻧﺎﻻ (‬
‫رאﻛﻴﭧ ‪ ،‬ﻃﻮﻓﺎن ‪ ،‬ذوאﻟﺠﻨﺎح ) ﮔﮭﻮڙن ﺟﺎ ﻧﺎﻻ (‬
‫) ﺧﺎص ﺷﻴﻦ ﺟﺎ ﻧﺎﻻ ( ﻣﺮﻳﻢ ﺗﻮب ‪ ،‬ذوאﻟﻔﻘﺎر” ﺗﻠﻮאر“ ﺷﺎﻟﻴﻤﺎر ﺑﺎغ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻲ‬
‫ﻣﺴﺠﺪ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫) ﺧﺎص ﺟﺎﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﺎﻻ ( ﻟﮑﻲ ﺑﻨﮕﻠﻮ ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻲ ﻣﺴﺠﺪ ‪ ،‬ﺑﺎدﺷﺎﮬﻲ ﻣﺴﺠﺪ ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‬
‫ﻓﺮﻳﺌﺮ روڊ ‪ ،‬ﻛﺮאﭼﻲ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﻧﻮٽ ‪ -‬אﺳﻢ ﻋﺎم ﺟﻲ ﻧﻨﮃڙي ﺻﻮرت ﮐﻲ אﺳﻢ ﺗﺼﻐﻴﺮ ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ -‬ﮐﭧ ﻣﺎن ﮐﭩﮍي ‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﻣﺎن ﻛﺘﺎﺑﮍي ‪ ،‬ﺻﻨﺪوق ﻣﺎن ﺻﻨﺪوﻗﮍي وﻏﻴﺮہ‪.‬‬

‫אﺳﻢ ﺟﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫ﺟﻤﻠﻲ ۾ ﻛﻢ آﻳﻞ ﻟﻔﻈﻦ ﮐﻲ ﮔﺮאﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﺣﻘﻴﻘﺘﻮن ﻟﮙﺎﺋﮡ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﭼﺌﺒﻮ آﮬﻲ ‪.‬‬
‫אﺳﻢ ﺟﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺮڻ وﻗﺖ ﮬﻲ ﮘﺎﻟﮭﻴﻮن ڌﻳﺎن ۾ رﮐﮡ ﮔﮭﺮﺟﻦ ‪.‬‬
‫‪ 1‬אن ﺟﻮ ﻗﺴﻢ ‪ 2‬ﻋﺪد ‪ 3‬ﺟﻨﺲ ‪ 4‬ﺣﺎﻟﺖ ۽ אن ﺟﻮ ﺳﺒﺐ ‪،‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ -‬وאڍو אﻧﻮر ﺟﻮ ﻛﺎٺ ﭼﻴﺮي ﭤﻮ ‪” .‬ﺗﺮﻛﻴﺐ“‬
‫وאڍو ‪ -‬אﺳﻢ ﻋﺎم‪ ،‬ﺟﻨﺲ ﻣﺬﻛﺮ ‪ ،‬ﻋﺪد وאﺣﺪ ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺎﻋﻠﻲ ‪ .‬ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺎﻋﻠﻲ‪ ‬ﺳﺒﺒﺎن‬
‫ﭼﻴﺮي ﭤﻮ ﻓﻌﻞ ﺟﻲ‪.‬‬
‫אﻧﻮر‪ -‬אﺳﻢ ﺧﺎص ‪ ،‬ﺟﻨﺲ ﻣﺬﻛﺮ ‪ ،‬ﻋﺪد وאﺣﺪ ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ אﺿﺎﻓﺖ ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ”ﺟﻮ“‬
‫ﺣﺮف אﺿﺎﻓﺖ ﭘﭡﻴﺎن ﻟﮙﻞ אﭤﺲ ‪ .‬ﺟﻮ‪ -:‬ﺣﺮف אﺿﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺎٺ ‪ -‬אﺳﻢ ﻋﺎم‪ ،‬ﺟﻨﺲ ﻣﺬﻛﺮ‪ ،‬ﻋﺪد وאﺣﺪ ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻔﻌﻮﻟﻲ ‪ ،‬ﺳﺒﺒﺎن ﻣﻔﻌﻮل آﮬﻲ‬
‫” ﭼﻴﺮي ﭤﻮ“ ﻓﻌﻞ ﺟﻮ‪ .‬ﭼﻴﺮي ﭤﻮ‪ -:‬ﻓﻌﻞ ﻣﺘﻌﺪي = زﻣﺎن ﺣﺎل‪.‬‬

‫ﺿﻤﻴﺮ ﺟﺎ ﻗِﺴﻢ‬
‫ﺿﻤﻴﺮ ﺟﺎ ﻛﻞ ﺳﺖ ﻗﺴﻢ آﮬﻦ ‪ .‬אﭠﻮن ﺿﻤﻴﺮي ﻧﺸﺎﻧﻴﻮن ﺑﻪ آﮬﻦ‪ .‬ﺟﻦ ﮐﻲ ﺿﻤﻴﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﭼﺌﺒﻮ آﮬﻲ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ﻧِﺞ ‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﺧﺎﻟﺺ ‪” -:‬ﺧﺎﻟﺺ“ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬ ‫‪ - 1‬ﺿﻤﻴﺮ‬
‫אﮬﮍא ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻲ ﺻﺮف ﻣﺎﮢﮭﻦ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻦ ﺑﺪرאن ﻛﻢ אﭼﻦ‪ ،‬ﺗﻦ ﮐﻲ ”ﺿﻤﻴﺮ ﺧﺎﻟﺺ“‬
‫ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻟﺺ ﺟﺎ وري ﭨﻲ ﻗﺴﻢ آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ” ﮘﺎﻟﮭﺎﺋﻴﻨﺪڙ “‪ .‬אﮬﮍא ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻲ‬
‫ٰ‬ ‫) אﻟﻒ ( ﺿﻤﻴﺮ ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺘﻜﻠﻢ ‪ -‬ﻣﺘﻜﻠﻢ ﺟﻲ‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﮘﺎﻟﮭﺎﺋﻴﻨﺪڙ ﻣﺎﮢﮭﻮ‪ ‬ﺟﻲ ﺑﺪرאن ﻛﻢ אﭼﻦ ‪ ،‬ﺗﻦ ﮐﻲ ”ﺿﻤﻴﺮ ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺘﻜﻠﻢ“ ﭼﺌﺒﻮ‬
‫آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ -‬آ‪ ، ٗ‬ﻣﻮن ‪ ،‬ﻣﺎن ‪ ،‬אﺳﻴﻦ ۽ אﺳﺎن ‪.‬‬
‫) ب ( ﺿﻤﻴﺮ ﺧﺎﻟﺺ ﺣﺎﺿﺮ‪ -‬אﮬﮍא ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻲ אﻧﮭﻦ ﻣﺎﮢﮭﻦ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻦ ﺟﻲ ﺑﺪرאن אﺳﺘﻌﻤﺎل‬
‫ﭤﻴﻦ ‪ ،‬ﺟﻦ ﺳﺎن روﺑﺮو ﮘﺎﻟﮭﺎﺋﺒﻮ آﮬﻲ ‪ ،‬ﺗﻦ ﮐﻲ ”ﺿﻤﻴﺮ ﺧﺎﻟﺺ ﺣﺎﺿﺮ“ ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﻮن ‪ ،‬ﺗﻮ ‪ ،‬ﺗﻮﮬﺎن ‪ ،‬ﺗﻮﮬﻴﻦ ‪ ،‬אوﮬﺎن ‪ ،‬אوﮬﻴﻦ ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ”ﻏﻴﺮﺣﺎﺿﺮ“‪ .‬אﮬﮍא ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻲ אﻧﮭﻦ‬‫ٰ‬ ‫) ت ( ﺿﻤﻴﺮ ﺧﺎﻟﺺ ﻏﺎﺋﺐ ‪ -‬ﻏﺎﺋﺐ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬
‫ﻣﺎﮢﮭﻦ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻦ ﺑﺪرאن ﻛﻢ אﭼﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﮬﺠﻲ ‪ ،‬ﺗﻪ אﻧﮭﻦ ﺿﻤﻴﺮن ﮐﻲ‬
‫”ﺿﻤﻴﺮ ﻏﺎﺋﺐ“ ﭼﺌﺒﻮ آﮬﻲ ‪ .‬ﮬﻲ ﺿﻤﻴﺮ אﮬﮍن ﻣﺎﮢﮭﻦ ﻻ‪ ‬אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻨﺪא آﮬﻦ‪ ،‬ﺟﻲ‬
‫אن وﻗﺖ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻪ ﮬﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ -‬ﮬﻮ ‪ ،‬ﮬﻲ ‪ ،‬ﮬﻮ‪ِ ، ‬אﮬﻲ ‪ُ ،‬אﮬﻲ ‪ ،‬ﮬﻦ ‪ ،‬ﮬﻨﻦ ‪ ،‬אﮬﺎ ‪ ،‬אﻧﮭﻦ ‪ ،‬אﻧﮭﻲ‪ ‬وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫אﺷﺎرو‪ -:‬אﮬﻲ ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻲ ِ‬
‫ﻛﻦ ﭔﻴﻦ ﺷﻴﻦ ڏאﻧﮭﻦ אﺷﺎرو ﻛﻦ ‪ ،‬ﺗﻨﮑﻲ ”ﺿﻤﻴﺮ‬ ‫‪ - 2‬ﺿﻤﻴﺮ‬
‫אﺷﺎرو“ ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪ .‬ﺿﻤﻴﺮ אﺷﺎري ﺟﺎ ﭔﻪ ﻗﺴﻢ آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ وﻳﺠﮭﻮ‪ .‬ﺟﻴﻜﻲ ﺿﻤﻴﺮ‬
‫ٰ‬ ‫ﻗﺮﻳﺐ ‪ -‬ﻗﺮﻳﺐ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬ ‫) אﻟﻒ ( ﺿﻤﻴﺮ אﺷﺎرو‬
‫وﻳﺠﮭﻦ אﺳﻤﻦ ڏאﻧﮭﻦ אﺷﺎرو ﻛﻦ ‪ ،‬ﺗﻨﮑﻲ ”ﺿﻤﻴﺮ אﺷﺎرو“ ﻗﺮﻳﺐ ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ -‬ﮬﻲ‪ - ‬ﮬﻲ‪ِ - ‬אﺟﮭﻮ ‪ِ -‬אﺟﮭﻲ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ڏور ﻳﺎ ﭘﺮאﮬﻮن ‪ .‬אﮬﮍא ﺿﻤﻴﺮ‬
‫ٰ‬ ‫ﺑﻌﻴﺪ ‪ -‬ﺑﻌﻴﺪ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬ ‫) ب ( ﺿﻤﻴﺮ אﺷﺎرو‬
‫ﺟﻲ ﭘﺮي وאرﻳﻦ ﺷﻴﻦ ڏאﻧﮭﻦ אﺷﺎرو ﻛﻦ‪ ،‬ﻳﺎ אﺷﺎري ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﻛﻢ אﭼﻦ‪ ،‬ﺗﻪ‬
‫אﻧﮭﻦ ﮐﻲ ”ﺿﻤﻴﺮ אﺷﺎرو“ ﺑﻌﻴﺪ ﭼﺌﺒﻮ آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ -‬ﮬﻮ‪ُ -‬אﮬﺎ ‪ -‬ﮬﻮ‪ - ‬אﮬﻮ ‪ -‬אﮬﻲ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ” ﺷﺮﻳﻚ ﭤﻴﻞ“‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮכ ‪ -:‬ﻣﺸﺘﺮכ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬ ‫‪ - 3‬ﺿﻤﻴﺮ‬
‫אﮬﮍא ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻴﻜﻲ ﺟﻤﻠﻲ ۾ ﻓﺎﻋﻞ ﻳﺎ ﻣﻔﻌﻮل ﺳﺎن ﺷﺮﻳﻚ ﭤﻲ ﺟﻤﻠﻲ ﮐﻲ زور‬
‫وﭠﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻨﮑﻲ ”ﺿﻤﻴﺮ ﻣﺸﺘﺮכ“ ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ -‬ﭘﺎڻ ‪ -‬ﺧﻮد ‪ِ ِ -‬‬
‫ﭘﻨﮉ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ‪ ،‬ﺳﻮאل ﭘﮁﮡ ‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫אﺳﺘﻔﮭﺎم‪ -:‬אﺳﺘﻔﮭﺎم ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬ ‫‪ - 4‬ﺿﻤﻴﺮ‬
‫אﮬﮍא ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻴﻜﻲ ﺳﻮאل ﭘﮁﮡ ﺟﻲ ﻛﻢ אﭼﻦ ﻳﺎ ﺳﻮאل ﭘﮁﮡ ﻻ‪ ‬אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻦ‪،‬‬
‫ﺗﻦ ﮐﻲ ”ﺿﻤﻴﺮ אﺳﺘﻔﮭﺎم“ ﭼﺌﺒﻮ آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ -‬ﻛﻴﺮ‪ -‬ﻛﭵﺎڙو‪ -‬ﮀﻮ‪ -‬ﮀﺎ ﻻ‪ - ‬ﻛﻨﮭﻦ ‪.‬‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ‪ ،‬وﺻﺎل ﻳﺎ ﻣﻴﻼپ ‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﻣﻮﺻﻮل ‪ -:‬ﻣﻮﺻﻮل ﺟﻲ‬ ‫‪ - 5‬ﺿﻤﻴﺮ‬
‫אﮬﮍא ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻴﻜﻲ ﺟﻤﻠﻲ ۾ ﺳﺎﮘﺌﻲ ﻓﻌﻞ ﺟﻲ ﭔﻦ ﭜﺎﮜﻦ ﮐﻲ ﭘﺎڻ ۾ ﻣﻼﺋﻴﻦ ۽‬
‫ﮬﻚ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻦ ‪ ،‬ﺗﻦ ﮐﻲ ”ﺿﻤﻴﺮ ﻣﻮﺻﻮل“ ﻛﻮﭠﺒﻮ آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ -‬ﺟﻮ ‪ -‬ﺟﺎ ‪ -‬ﺟﻴﻜﺎ ‪ -‬ﺟﻨﮭﻦ ‪ -‬ﺟﻦ ‪ -‬ﺟﻴﻜﻲ ‪ -‬ﺟﻴﻜﻮ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺻﻮل ‪ -:‬אﮬﮍא ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻴﻜﻲ ﺿﻤﻴﺮ ﻣﻮﺻﻮل ﺟﻲ ﺟﻮאب ۾ אﭼﻦ ۽‬ ‫‪ - 6‬ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻮאب‬
‫ﺟﻤﻠﻲ ﮐﻲ ﮘـﻨﮃﻳﻨﺪא ﮬﺠﻦ ‪ ،‬ﺗﻦ ﮐﻲ ”ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻮאب ﻣﻮﺻﻮل“ ﭼﺌﺒﻮ آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ -‬ﺳﻮ ‪ -‬ﺳﺎ ‪ -‬ﺳﻲ ‪ -‬ﺗﻨﮭﻦ ‪ -‬ﺗﻦ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫‪ -۱‬ﺟﻴﻜﺎ ﭘﻴﻦ ﺗﻮ ڏﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺎ ﮔﻢ ﭤﻲ وﻳﺌﻲ ‪.‬‬
‫‪ -۲‬ﺟﻴﻜﻮ روﻣﺎل ﺗﻮ آﻧﺪو‪ ،‬ﺳﻮ ﭰﺎﭨﻲ ﭘﻴﻮ‪.‬‬
‫‪ -۳‬ﮬﻲ אﮬﻮ ﻣﺎﮢﮭﻮ آﮬﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ )ﺿﻤﻴﺮ ﻣﻮﺻﻮل( ﻛﺎﻟﮫ ﺷﮭﺮ ۾ ڏﭠﻮ ﮬﻴﻮﺳﻴﻦ‪.‬‬
‫ﺳﻮ אڄ ﮬﺖ آﻳﻮ آﮬﻲ‪) .‬ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻮאب ﻣﻮﺻﻮل(‪.‬‬
‫ﺟﻴﻜﺎ ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ‪ ،‬۽ אﮬﻮ‪ ،‬ﺿﻤﻴﺮ ﻣﻮﺻﻮل ﺟﺎ ﻣﺜﺎل آﮬﻦ ۽ ﺳﺎ ‪ ،‬ﺳﻮ ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻮאب‬
‫ﻣﻮﺻﻮل ﺟﺎ ﻣﺜﺎل آﮬﻦ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ” ﮘﺠﮭﻮ“‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﻣﺒﮭﻢ ‪ -:‬ﻣﺒﮭﻢ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬ ‫‪ - 7‬ﺿﻤﻴﺮ‬
‫אﮬﮍא ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻴﻜﻲ ُﮘﺠﮭﻦ ﻳﺎ ﻟﻜﻞ ِאﺳﻤﻦ ﺟﻲ ﺑﺪرאن ﻛﻢ אﭼﻦ ‪ ،‬ﺗﻦ ﮐﻲ‬
‫”ﺿﻤﻴﺮ ﻣﺒﮭﻢ“ ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ -1 :‬ﻣﻨﮭﻨﺠﻮ ﻛﺘﺎب ”ﻛﻮ“ ﮐﮣﻲ وﻳﻮ‪ -2 .‬ﮬﻦ ﮔﻼس ۾ ”ﻛﺠﮫ“ ﮬﻮﻧﺪو‪.‬‬
‫‪ -1‬ﮬﺖ ”ﻛﻲ“ آﻳﻞ ﭤﺎ ڏﺳﺠﻦ ‪ -4 .‬ﻛﺎﻟﮫ ﺑﺎزאر ۾ ”ﻛﺎ“ ﻋﻮرت ﮬﺌﻲ ‪.‬‬
‫ﻧﻮٽ ‪ -:‬ﺿﻤﻴﺮ ﺧﺎﻟﺺ ﺟﺎ ﭨﻲ ﻗﺴﻢ ﺑﻴﺎن ﻛﻴﺎ وﻳﺎ آﮬﻦ ‪ .‬אﮬﻲ ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻴﻜﮇﮬﻦ‬
‫ِﭼﭩﺎ ِﭘﭩﺎ ﺟﻤﻠﻲ ۾ ﮬﻮﻧﺪא ﺗﻪ אﻧﮭﻦ ﮐﻲ ”ﺿﻤﻴﺮ ﻣﻨﻔﺼﻞ“ ﭼﺌﺒﻮ‪ ،‬ﭘﺮ ﺟـﮇﮬﻦ אﻧﮭﻦ‬
‫ﺟﻮن ﻧﺸﺎﻧﻴﻮن ﻛﻢ آﻳﻞ ﮬﻮﻧﺪﻳﻮن ﺗﻪ אﻧﮭﻦ ﮐﻲ ”ﺿﻤﻴﺮ ﻣﺘﺼﻞ“ ﭼﺌﺒﻮ‪ .‬אﮬﻲ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻴﻮن אﺳﻤﻦ ۽ ﻓﻌﻠﻦ ﺳﺎن אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻨﺪﻳﻮن آﮬﻦ ۽ ﺣﺮف ﺟﺮ ﺳﺎن אﺳﺘﻌﻤﺎل‬
‫ﭤﻴﻨﺪﻳﻮن آﮬﻦ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ ) -‬אﺳﻢ ( ﭘﭩﻢ ‪” ،‬م“ ﻧﺸﺎﻧﻲ ﻣﻨﮭﻨﺠﻮ ﺿﻤﻴﺮ ﮐﻲ ﻇﺎﮬﺮ ﻛﺮي ﭤﻲ ‪.‬‬
‫) ﻓﻌﻞ ( ﮬﻴﻢ‪” ،‬م“ آ‪ ‬ﮐﻲ ﻇﺎﮬﺮ ﻛﺮي ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﮬﺌﺎﺳﻮن ‪” ،‬ﺳﻮن“ אﺳﺎن ﮐﻲ ﻇﺎﮬﺮ ﻛﺮﻳﭥﻮ‪.‬‬
‫ﺿﻤﻴﺮ ﻣﻨﻔﺼﻞ ﺟﻲ ﻧﺸﺎﻧﻲ ﺣﺮف ﺟﺮ ﺟﻲ ﭘﭡﻴﺎن ﺑﻪ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﺌﻲ ﭤﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ -‬وﭨﻢ ‪ -‬ﻣﻮن وٽ ‪.‬‬
‫وﭨﺲ ‪ -‬ﮬﻦ وٽ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ ‪.‬‬
‫ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺮڻ وﻗﺖ אن ﺳﺎن ﮬﻲ ﺣﻘﻴﻘﺘﻮن ﻟﮙﻨﺪﻳﻮن آﮬﻦ ‪.‬‬
‫‪ -1‬אن ﺟﻮ ﻗﺴﻢ ‪ -2‬ﻋـﺪد ‪ -3‬ﺟﻨﺲ ‪ -4‬ﺣﺎﻟﺖ ۽ אن ﺟﻮ ﺳﺒﺐ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ -‬אﺳﻠﻢ ﭘﻨﮭﻨﺠﻲ دوﺳﺘﻦ ﮐﻲ ﭼﻴﻮ ﺗﻪ ﮬﺖ ﺿﺮور ﻛﻮ آﻳﻞ ﭤﻮ ﭜﺎﻧﺌﺠﻲ ‪.‬‬
‫ﭘﻨﮭﻦ ‪ ،‬ﺿﻤﻴﺮ ﻣﺸﺘﺮכ ‪ ،‬ﺟﻨﺲ ﻣﺬﻛﺮ ‪ ،‬ﻋـﺪد وאﺣﺪ ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ אﺿﺎﻓﺖ ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ‬
‫ﺗﻪ ”ﺟﻲ“ ﺣﺮف אﺿﺎﻓﺖ ﭘﭡﻴﺎن ﻟﮙﻞ אﭤﺲ ‪.‬‬
‫ﻛﻮ ‪ ،‬ﺿﻤﻴﺮ ﻣﺒﮭﻢ ‪ ،‬ﺟﻨﺲ ﻣﺬﻛﺮ‪ ،‬ﻋـﺪد وאﺣـﺪ ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺎﻋﻠﻲ ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﻓﺎﻋﻞ‬
‫آﮬﻲ ” آﻳﻞ ﭤﻮ ﭜﺎﻧﺌﺠﻲ “ ﻓﻌﻞ ﺟﻮ‪.‬‬

‫ﻋـﺪد‬
‫אﺳﻢ ﻳﺎ ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻮن ﺻﻮرﺗﻮن ﭔﻦ ﻋـﺪدن ۾ אﭼﻦ ﭤﻴﻮن ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ‪ ،‬אﻛﻴﻠﻮ ﻳﺎ ﮬﻚ ‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫وאﺣﺪ ‪ -:‬وאﺣﺪ ﺟﻲ‬ ‫‪ -1‬ﻋـﺪد‬
‫ﺟﻴﻜﻮ אﺳﻢ ﻳﺎ ﺿﻤﻴﺮ אﻛﻴﻠﻮ ﮬﺠﻲ ﺗﻪ אن ﺟﻮ ﻋﺪد وאﺣﺪ ﭤﻴﻨﺪو‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ -‬ﻛﭗ ‪ ،‬ﻋﻮرت ‪ ،‬ﻗﻠﻢ ‪ ،‬ﮔﮭﻮڙو‪ ،‬آ‪ ،‬ﺗﻮن وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ﮔﮭﮣﺎ ﻳﺎ ﮬﻚ ﮐﺎن وڌﻳﻚ ‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﺟﻤﻊ ‪ -:‬ﺟﻤﻊ ﺟﻲ‬ ‫‪ - 2‬ﻋﺪد‬
‫ﺟﻦ אﺳﻤﻦ ﻳﺎ ﺿﻤﻴﺮن ﻣﺎن ﮬﻚ ﮐﺎن ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ ﻇﺎﮬﺮ ﭤﺌﻲ ‪ ،‬ﺗﻦ ﺟﻮ ﻋﺪد ﺟﻤﻊ ﭤﻴﻨﺪو‬
‫آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ -‬ﮀﻮﻛﺮא ‪ ،‬ﻋﻮرﺗﻮن ‪ ،‬ﭔﻜﺮﻳﻮن ‪ ،‬אﺳﻴﻦ ‪ ،‬ﺗﻮﮬﺎن وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﻧﻮٽ ‪ -‬ﺟﻴﻜﻲ ﻋﺪد ﺻﻔﺖ ﻃﻮر אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻦ ‪ ،‬ﺗﻪ אﻧﮭﻦ ﺟﺎ وري ﭔﻪ ﻗﺴﻢ آﮬﻦ ‪.‬‬
‫‪ -1‬ﻋﺪد ﺷﻤﺎري‪ -‬אﮬﻲ ﻋﺪد ﻳﺎ ﻟﻔﻆ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﺷﻤﺎر ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﻛﻢ אﭼﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ -‬ﮬﻚ ‪ ،‬ﭔﻪ ‪ ،‬ﭨﻲ ‪ ،‬ﭼﺎر‪ ،‬ﭘﻨﺞ ‪ ،‬ﺳﺆ‪ ،‬ﭘﻨﺞ ﺳﺆ‪ ،‬ﮬﺰאر وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬

‫‪ -2‬ﻋﺪد ﻗﻄﺎري ‪ -‬אﮬﮍא ﻋﺪد ﻳﺎ ﻟﻔﻆ ﺟﻴﻜﻲ دﻓﻌﻦ ‪ ،‬ﻗﻄﺎرن ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﻠﺴﻠﻲ ۾ ﻛﻨﮭﻦ‬
‫ﺷﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻧﻤﺒﺮ ڏﻳﮑﺎرﻳﻦ ‪ ،‬ﺗﻦ ﻋﺪدن ﻳﺎ ﻟﻔﻈﻦ ﮐﻲ ﻋﺪد ﻗﻄﺎري ﭼﺌﺒﻮ آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ -‬ﭘﮭﺮﻳﻮن ‪ ،‬ﭔﻴﻮ‪ ،‬ﭨﻴﻮن ‪ ،‬ﭼﻮﭤﻮن ‪ ،‬ﭘﻨﺠﻮن ‪ ،‬ﺳﺆن ‪ ،‬ﮬﺰאرون وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ِﺟﻨﺲ‬
‫ﺟﻨﺴﻮن ﭔﻦ ِﻗﺴﻤﻦ ﺟﻮن آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﻧﻜﺮﻧﺪي آﮬﻲ ﻳﺎ ﺟﻴﻜﻲ אﺳﻢ‬
‫ٰ‬ ‫ﻣﺬﻛﺮ‪ -‬ﺟﻦ ِאﺳﻤﻦ ﻳﺎ ﺿﻤﻴﺮن ﻣﺎن َﻧﺮ ﺟﻲ‬ ‫‪ -1‬ﺟﻨﺲ‬
‫ﻳﺎ ﺿﻤﻴﺮ َﻧﺮ ﮬﻮﻧﺪא آﮬﻦ‪ ،‬ﺗﻦ ﺟﻲ ﺟﻨﺲ ﻣﺬﻛﺮ ﭤﻴﻨﺪي آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ -‬ﻣﻈﮭﺮ‪ ،‬אﻇﮭﺮ‪ ،‬אﻧﻮر‪ ،‬ڍﮘـﻮ‪َ ،‬ﭔﻜﺮ‪ ،‬ﮐﭩﻮﻟﻮ‪ ،‬ﭘﻠﻨﮓ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﻧﻜﺮي‪ ،‬ﺗﻦ ﺟﻲ ﺟﻨﺲ ﻣﻮﻧﺚ‬
‫ٰ‬ ‫ﻣﻮﻧﺚ ‪ -‬ﺟﻦ ِאﺳﻤﻦ ﻳﺎ ﺿﻤﻴﺮن ﻣﺎن ﻣﺎدي‪ ‬ﺟﻲ‬ ‫‪ -2‬ﺟﻨﺲ‬
‫ﭤﻴﻨﺪي آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ -‬ﻣﺎﺋﻲ ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﮧ ‪ ،‬زﮬﺮא ‪ ،‬ﮘﺌﻮن ‪ ،‬ﭔﻜﺮي ‪ ،‬ﻣﻴﺰ‪ ،‬ﻛﺮﺳﻲ ‪ ،‬ﮐﭧ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﻧﻮٽ ‪ِ -‬ﺟﻨﺲ ﺳﭹﺎﮢﮡ ﻻ‪ ‬ﺳﻮﻟﻮ ﻃﺮﻳﻘﻮ ﮬﻲ آﮬﻲ ﺗﻪ אﻧﮑﻲ ﺻﻔﺖ ﺳﭡﻮ ﻳﺎ ﺳﭡﻲ‬
‫ﻟﮙﺎﺋﻲ ڏﺳﺠﻲ ‪ .‬ﺟﻴﺌﻦ ﺗﻪ‪ -‬ﺳﭡﻮ ﮀﻮﻛﺮ‪ ،‬ﺳﭡﻮ ﮔﮭﺮ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﭡﻲ ﻣﭡﺎﺋﻲ ‪ ،‬ﺳﭡﻲ אوﻃﺎق‬
‫وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬

‫ﺣﺎﻟﺘﻮن‬

‫ﺣﺎﻟﺘﻮن ﭘﻨﺠﻦ ِﻗﺴﻤﻦ ﺟﻮن آﮬﻦ ‪.‬‬

‫ﻓﺎﻋﻠﻲ ‪ -‬ﺟﻤﻠﻲ ۾ ﺟﻴﻜﻮ ِאﺳﻢ ﻳﺎ ﺿﻤﻴﺮ‪ ،‬ﻓﻌﻞ ﺟﻮ ﻓﺎﻋﻞ ﻳﺎ ﻛﻢ ﺟﻮ ﻛﻨﺪڙ‬ ‫‪ -1‬ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﮬﻮﻧﺪو آﮬﻲ ‪ ،‬ﺗﻨﮭﻦ ﺟﻲ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺎﻋﻠﻲ ﭤﻴﻨﺪي آﮬﻲ ‪.‬‬
‫‪ -1 -‬ﻓﺪא ﺣﺴﻴﻦ אﻧﺐ ﻛﭙﻲ ﭤﻮ‪ -2 .‬אﺳﻴﻦ ﮔﮭﺮ وﭸﻮن ﭤﺎ ‪ -3 .‬ﻣﻈﮭﺮ ﻋﻠﻲ‬ ‫ﻣﺜﺎل‬
‫אﭼﻲ ﭤﻮ‪ -4 .‬ﮬﻮ ﮔﮭﻤﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﻣﻔﻌﻮﻟﻲ ‪ -‬ﺟﻤﻠﻲ ۾ ﺟﻴﻜﻮ ِאﺳﻢ ﻳﺎ ﺿﻤﻴﺮ‪ ،‬ﻓﻌﻞ ﺟﻮ ﻣﻔﻌﻮل ﻳﺎ ﻛﻢ ﺟﻮ‬ ‫‪ -2‬ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺳﮭﻨﺪڙ ﮬﻮﻧﺪو آﮬﻲ ‪ ،‬ﺗﻨﮭﻨﺠﻲ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻔﻌﻮﻟﻲ ﮬﻮﻧﺪي آﮬﻲ ‪.‬‬
‫‪ -1 -‬ﻣﻮن ﻛﺒﻮﺗﺮ ﭰﺎﺳﺎﻳﻮ‪ -2 .‬אﻟﻄﺎف אﻧﺐ ﮐﺎﺋﻲ ﭤﻮ‪ -3 .‬ﻛﺎﺳﺎﺋﻲ‪ ‬ﭔﻜﺮ‬ ‫ﻣﺜﺎل‬
‫ﻛﭡﻮ‪ -4 .‬ﻗﺎﺳﻢ ﺧﻂ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﺟﺮي ‪ِ -‬אﺳﻢ ﻳﺎ ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻲ אﮬﺎ ﺣﺎﻟﺖ آﮬﻲ ‪ ،‬ﺟﻨﮭﻦ ۾ ﭔﻴﻦ ﻟﻔﻈﻦ ﺳﺎن ﻻﮘﺎﭘﻮ ﻇﺎﮬﺮ‬ ‫‪ -3‬ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﭤﺌﻲ ‪ ،‬۽ ﺻﺤﻴﺢ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﻜﺮي ‪ ،‬ﭘﺮ אن ۾ ﻣﺎﻟﻜﻲ ڏﻳﮑﺎرﻳﻞ ﻧﻪ ﮬﺠﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬ﻣﻴﺰ ﺗﻲ ِ‬
‫ﻛﺘﺎب رﮐﻴﻮ آﮬﻲ ‪ -2 .‬ﻛﭕﭧ ﻣﺎن ﻛﺘﺎب ﮐﮡ ‪ -3 .‬ﮬﻦ ﮐﺎن‬
‫ﭘﺮي ﭤﻲ ‪ -4 .‬دﻛﺎن ﺗﺎن ﺳﻮدو وٺ ‪.‬‬
‫) ﻧﻤﺎﻳﺎن ﭤﻴﻞ ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻲ ﭘﭡﻴﺎن ﺣﺮف ﺟﺮ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﮡ ﻛﺮي ﺳﮅو ﻻﮘﺎﭘﻮ ﭔﻴﻦ ﻟﻔﻈﻦ‬ ‫ﻧﻮٽ‪-:‬‬
‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﺳﺎن ﻇﺎﮬﺮ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪ ،‬۽ ﻣﺎﻟﻜﻲ ﺑﻪ ڏﻳﮑﺎرﻳﻞ ﻧﻪ آﮬﻲ (‬
‫אﺿﺎﻓﺖ ‪ِ -‬אﺳﻢ ﻳﺎ ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻲ אﮬﺎ ﺣﺎﻟﺖ آﮬﻲ‪ ،‬ﺟﻨﮭﻦ ۾ وאﺳﻄﻴﺪאر אﺳﻢ ﻳﺎ ﺿﻤﻴﺮ‬ ‫‪ -4‬ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺟﻮ ﺟﻤﻠﻲ ۾ ﭔﺌﻲ אﺳﻢ ﺳﺎن ﻣﺎﻟﻜﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻻﮘﺎﭘﻮ ڏﻳﮑﺎرﻳﻞ ﮬﺠﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1-‬אﺣﻤﺪ ﺟﻮﻛﺘﺎب ﻛﭥﻲ آﮬﻲ؟ ‪ -2‬درزي‪ ‬ﻗﺎﺳﻢ ﺟﻮ ﻛﻮٽ ﺳﺒﻴﻮ‪ -3.‬ﮬﻦ‬
‫ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﮀﺎ آﮬﻲ؟ ‪ -4‬ﭘﻨﮭﻦ ﺟﻮ ﻛﻢ ﭘﺎڻ ﻛﺠﻲ ‪.‬‬
‫‪ ) -:‬ﻧﻤﺎﻳﺎن ﭤﻴﻞ ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻲ ﭘﭡﻴﺎن ﺣﺎﻟﺖ אﺿﺎﻓﺖ ”ﺣﺮف ﺟﺮ“ אﭼﮡ ﻛﺮي ‪ ،‬אﻧﮭﻦ ﺟﻲ‬ ‫ﻧﻮٽ‬
‫ﻣﺎﻟﻜﻲ ڏﻳﮑﺎرﻳﻞ آﮬﻲ‪( .‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ﺳﮇ ﻛﺮڻ ‪ .‬ﺟﮇﮬﻦ وאﺳﻄﻴﺪאر אﺳﻢ ﻳﺎ ﺿﻤﻴﺮ ﮐﻲ ﺳﮇ‬
‫ٰ‬ ‫ﻧﺪא ‪ -‬ﻧﺪא ﺟﻲ‬ ‫‪ -5‬ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻛﻴﻞ ﮬﻮﻧﺪو آﮬﻲ ﺗﻪ אن ﺟﻲ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺪא ﭤﻴﻨﺪي آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬אو! ﮀﻮﻛﺮ ﻛﻴﮇאﻧﮭﻦ ﭤﻮ وﭸﻴﻦ؟ ‪ -2‬אو אﻧﻮر! ﮬﻴﮇאﻧﮭﻦ אچ ‪ -3 .‬אو!‬
‫ﭨﺎﻧﮕﻲ وאرא ﭘﻨﮭﻨﺠﻲ ﮬﭣ ﺗﻲ ﮬﻞ ‪ -4 .‬אڙي ﺳﺎﺋﻴﻦ! ﻣﻌﺎف ﻛﺮ‪.‬‬
‫ﻧﻮٽ‪ -:‬ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺪא ﻓﻘﻂ אﺳﻢ ﺟﻲ ﭤﻴﻨﺪي آﮬﻲ‪ ،‬ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻲ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺪא ﻧﻪ ﭤﻴﻨﺪي آﮬﻲ‪.‬‬

‫ﻓﻌﻞ ﺟﺎ ِﻗﺴﻢ‬
‫ﻓﻌﻞ ﺟﺎ ﻣﮑﻴﻪ ﭔﻪ ِﻗﺴﻢ آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻻزﻣﻲ‪ -‬אﮬﮍא ﻓﻌﻞ ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﭘﻨﮭﻨﺠﻲ ﻓﺎﻋﻞ ﺳﺎن ﻟﮙﻞ ﮬﺠﻦ ۽ אﻧﮭﻦ ﺟﻮ אﺛﺮ ﻛﻨﮭﻦ‬ ‫‪ -1‬ﻓﻌﻞ‬
‫ﭔﺌﻲ אﺳﻢ ﺗﻲ ﻧﻪ ﭤﺌﻲ‪ ،‬ﺗﻨﮑﻲ ﻓﻌﻞ ﻻزﻣﻲ ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ﻟﮙﻮ رﮬﮡ ‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﻻزﻣﻲ‪ ” ،‬ﻟﺰم “ ﻣﺎن ﻧﻜﺘﻞ آﮬﻲ ﺟﻨﮭﻦ ﺟﻲ‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ -1 -‬ﮀﻮﻛﺮ ڊوڙي ﭤﻮ‪ -2 .‬ﺑﺎﺑﻮ אﺗﻲ آﮬﻲ‪ -3 .‬ﭔﺎر روﺋﻲ ﭤﻮ‪ -4 .‬אﺳﻠﻢ وڻ ﺗﻲ‬
‫ﭼﮍﮬﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﻣﺘﻌﺪي‪ -‬אﮬﮍא ﻓﻌﻞ‪ ،‬ﺟﻲ ڏﻳﮑﺎرﻳﻦ ﺗﻪ ﻓﺎﻋﻞ ﻛﻮ ﻛﻢ ﻛﻦ ﭤﺎ ۽ אﻧﮭﻦ ﺟﻮ אﺛﺮ ﻛﻦ‬ ‫‪ -2‬ﻓﻌﻞ‬
‫ﭔﻴﻦ אﺳﻤﻦ ﺗﻲ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻦ ﮐﻲ ﻓﻌﻞ ﻣﺘﻌﺪي ﭼﺌﺒﻮ آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬رﺷﻴﺪ ﺧﻂ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ‪ -2 .‬ﻛﺎﺳﺎﺋﻲ‪ ‬ﭔﻜﺮ ﻛﭡﻮ‪ -3 .‬درزي ﻛﭙﮍא ﺳﺒﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻣﻈﮭﺮ אﻧﺐ ﮐﺎﺋﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﻧﻮٽ‪ -:‬ﻓﻌﻞ ﻻزﻣﻲ‪ ‬وאري ﺟﻤﻠﻲ ۾ ﺻﺮف ﻓﺎﻋﻞ ﮬﻮﻧﺪو آﮬﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﻣﺘﻌﺪي‪‬‬
‫وאري ﺟﻤﻠﻲ ۾ ﻓﺎﻋﻞ ۽ ﻣﻔﻌﻮل ﭔﻴﺌﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﮬﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻓﻌﻞ ﻣﺘﻌﺪي‪ ‬ﺟﺎ وري ﭨﻲ ﻗﺴﻢ آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺮوف‪ -‬אﮬﮍא ﻣﺘﻌﺪي ﻓﻌﻞ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻮ ﻓﺎﻋﻞ ﻇﺎﮬﺮ ﻳﺎ ﭴﺎﺗﻞ‬ ‫‪ -1‬ﻓﻌﻞ ﻣﺘﻌﺪي‬
‫ﮬﺠﻲ‪ ،‬ﺗﻪ אﻧﮭﻦ ﮐﻲ ﻓﻌﻞ ﻣﺘﻌﺪي ﻣﻌﺮوف ﭼﺌﺒﻮ آﮬﻲ ‪.‬‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ”ﭴﺎﺗﻞ“‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﻣﻌﺮوف ﺟﻲ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬ڊرאﺋﻴﻮر ﻛﺎر ﮬﻼﺋﻲ ﭤﻮ‪ -2 .‬وאڍو دروאزو ﭠﺎﮬﻲ ﭤﻮ‪ -3 .‬אﻧﻮر ﺧﻂ ﻟﮑﻲ‬
‫ﭤﻮ‪ -4 .‬ﺗﻮن ﻛﺘﺎب ﭘﮍﮬﻴﻦ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﻣﺠﮭﻮل‪ -‬אﮬﮍא ﻣﺘﻌﺪي ﻓﻌﻞ‪ ،‬ﺟﻦ אﺻﻞ ﻓﺎﻋﻞ ﮔﻢ ﮬﺠﻲ ۽‬ ‫‪ -2‬ﻓﻌﻞ ﻣﺘﻌﺪي‬
‫ﻣﻔﻌﻮل ﻓﺮي ﻓﺎﻋﻞ وאري ﺟﺎ‪ ‬ﺗﻲ אﭼﻲ‪ ،‬ﺗﻪ אﮬﮍن ﻓﻌﻠﻦ ﮐﻲ ﻣﺘﻌﺪي ﻣﺠﮭﻮل ﭼﻮﻧﺪא‬
‫آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ”אڻ ﭴﺎﺗﻞ“‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﻣﺠﮭﻮل ﺟﻲ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬ﻛﺎر ﮬﻼﺋﻲ وﻳﺌﻲ‪ -2 .‬دروאزو ﭠﮭﻲ ﭤﻮ‪ -3 .‬ﻛﺘﺎب ﭘﮍﮬﻴﻮ وﻳﻮ‪ -4 .‬אﻧﺐ‬
‫ﮐﺎﺋﺒﻮ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻟﻮאﺳﻄﻪ‪ -‬אﮬﮍא ﻓﻌﻞ ﺟﻲ ڏﻳﮑﺎرﻳﻦ ﺗﻪ ﻓﻌﻞ وאرא ﻛﻢ‬ ‫‪ -3‬ﻓﻌﻞ ﻣﺘﻌﺪي‬
‫ﻓﺎﻋﻞ ﭘﺎڻ ﻧﻪ‪ ،‬ﭘﺮ ﭔﺌﻲ ﮐﺎن ﻛﺮאﻳﻮ آﮬﻲ‪ ،‬ﺗﻪ אﮬﮍن ﻓﻌﻠﻦ ﮐﻲ ﻓﻌﻞ ﻣﺘﻌﺪي ﻣﺠﮭﻮل‬
‫ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬ﺳﭙﺎﮬﻲ‪ ‬وڏﻳﺮي ﮐﺎن ﭼﻮر ﭘﻜﮍאﻳﻮ‪ -2 .‬אﺣﻤﺪ ﻇﻔﺮ ﮐﺎن ﺧﻂ ﻟﮑﺮאﻳﻮ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺮ ﮬﻤﺖ ﮐﺎن ﻧﺎﻧﮓ ﻣﺎرאﻳﻮ‪ -4 .‬ﺷﺎﮔﺮدن ﮐﺎن ﻛﺘﺎب ﭘﮍﮬﺎﻳﻮ وﻳﻮ‪.‬‬
‫ﻧﻮٽ‪ -:‬ﻓﻌﻞ ﻻزﻣﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﮬﻚ אﮬﮍي ﺻﻮرت ﺑﻪ ﭤﻴﻨﺪي آﮬﻲ ﺟﻨﮭﻦ ﮐﻲ ﻓﻌﻞ‬
‫אﻛﺮﺗﺮכ ﭼﺌﺒﻮ آﮬﻲ ‪.‬‬
‫אﻛﺮﺗﺮכ‪ -‬אﮬﮍא ﻓﻌﻞ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎد ﻓﻌﻞ ﻻزﻣﻲ ﺟﻲ ﻣﺼﺪر ﻣﺎن ﮬﺠﻲ ﭘﺮ ﺳﻨﺪن‬ ‫ﻓﻌﻞ‬
‫אﺻﻞ ﻓﺎﻋﻞ ﮔﻢ ﮬﺠﻲ‪ ،‬ﺗﻦ ﮐﻲ ﻓﻌﻞ אﻛﺮﺗﺮכ ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ”ﺑﻲ ﻓﺎﻋﻞ“‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫אﻛﺮﺗﺮכ ﺟﻲ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬ﺳﭝﺎﮢﻲ ﻣﻠﺒﻮ‪ -2 .‬אﻳﻨﺪڙ ﺳﺎل ﺣﻴﺪرآﺑﺎد وﭸﺒﻮ‪.‬‬

‫ﻓﻌﻞ ﺟﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫ﻓﻌﻞ ﺳﺎن ﮬﻲ ﺣﻘﻴﻘﺘﻮن ﻇﺎﮬﺮ ﻛﺮﮢﻴﻮن آﮬﻦ ‪.‬‬
‫‪ -1‬אن ﺟﻮ ِﻗﺴﻢ ‪ -2‬زﻣﺎن ‪ -3‬ﭘﺮﻳﻮگ ‪ -4‬אن ﺟﻮ ﻓﺎﻋﻞ ۽ ﻣﻔﻌﻮل ‪.‬‬
‫ﮬﻮ‪ -‬ﻓﻌﻞ‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬ﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬دﻧﻴﺎ ﮐﻲ ﻓﺘﺢ ﻛﺮڻ ﺟﺎ ﺧﻮאب ﻟﮭﻨﺪو ﮬﻮ‪ .‬ﻟﮭﻨﺪو‬
‫ﻣﺘﻌﺪي ﻣﻌﺮوف ‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﺎﺿﻲ ﻣﺪאﻣﻲ ‪ ،‬ﭘﺮﻳﻮگ ﻛﺮﺗﺮي ‪ ،‬ﺳﻨﺪس ﻓﺎﻋﻞ‬
‫”ﺳﻜﻨﺪر אﻋﻈﻢ“ ۽ ﻣﻔﻌﻮل ”ﺧﻮאب“‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻧﻴﺎز ﻋﻠﻲ ﺟﻴﺌﻦ ﺳﺎﺋﻴﻜﻞ ﮐﮣﻲ ﭔﺎﮬﺮ ﻧﻜﺘﻮ‪ ،‬ﺗﻴﺌﻦ ﭘﻴﺮ ﮐﺴﻜﻲ وﻳﺲ ‪.‬‬
‫ﮐﮣﻲ‪ -‬ﻓﻌﻞ ﻣﺘﻌﺪي ﻣﻌﺮوف ‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﺎﺿﻲ ﻣﻌﻄﻮﻓﻲ ‪ ،‬ﺳﻨﺪس ﻓﺎﻋﻞ آﮬﻲ‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫”ﻧﻴﺎز ﻋﻠﻲ“ ۽ ﻣﻔﻌﻮل ”ﺳﺎﺋﻴﻜﻞ“‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ﮬﻚ ﻛﻢ ﭘﻮرو ﻛﺮي ﭘﻮ‪ ‬ﭔﺌﻲ ﻛﻢ ﮐﻲ ﻟﮙﻲ‪(.‬‬
‫ٰ‬ ‫)ﻣﻌﻄﻮﻓﻲ ﺟﻲ‬
‫ﻧ ِﻜﺘﻮ‪ -‬ﻓﻌﻞ ﻣﺘﻌﺪي ﻣﻌﺮوف ‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﺎﺿﻲ ‪ ،‬ﭘﺮﻳﻮگ ﻛﺮﺗﺮي ‪ ،‬ﻓﺎﻋﻞ אﭤﺲ‬
‫”ﻧﻴﺎز ﻋﻠﻲ“ ۽ ﻣﻔﻌﻮل ”ﺳﺎﺋﻴﻜﻞ“‪.‬‬
‫وﻳﻮ‪ -‬ﻓﻌﻞ ﻻزﻣﻲ ‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﺎﺿﻲ ﻣﻄﻠﻖ ‪ ،‬ﭘﺮﻳﻮگ ﻛﺮﺗﺮي ‪ ،‬ﻓﺎﻋﻞ‬ ‫ﮐﺴﻜﻲ‬
‫”ﻧﻴﺎزﻋﻠﻲ“ ۽ ﻣﻔﻌﻮل ”ﺳﺎﺋﻴﻜﻞ“ אﭤﺲ ‪.‬‬

‫ﻇﺮف ﺟﺎ ِﻗﺴﻢ‬

‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ وﻗﺖ ‪.‬‬

‫ٰ‬ ‫زﻣﺎن‪ -‬زﻣﺎن ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬ ‫‪ -1‬ﻇﺮف‬
‫ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ٰ‬ ‫אﮬﮍא ﻇﺮف ﺟﻴﻜﻲ ﺟﻤﻠﻲ ۾ ﻓﻌﻞ ﺳﺎن ﻟﮙﻦ ۽ אﻧﮭﻦ ﻣﺎن ”وﻗﺖ“ ﺟﻲ‬
‫ﻧﻜﺮي ‪ ،‬ﺗﻦ ﮐﻲ ”ﻇﺮف زﻣﺎن“ ﭼﺌﺒﻮ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬ﮬﺎﮢﻲ ‪ ،‬ﭘﻮ‪ ، ‬אڄ ‪ ،‬ﺳﭝﺎﮢﻲ ‪ ،‬ﻛﺎﻟﮫ ‪ ،‬ﭘﺮﻳﻦ‪ ، ‬ﻧﻴﭟ ‪ ،‬ﭔﻴﮭﺮ‪ ،‬ﭔﻴﭙﮭﺮي ‪،‬‬
‫ﺳﻤﮭﮣﻲ ‪ ،‬ﺻﺒﻮح ‪ ،‬ﺷﺎم ‪ ،‬ﻣﻨﺠﮭﻨﺪ ‪ ،‬ﮬﻴﻜﺮ‪ ،‬وري ‪ ،‬ﻛﮇﮬﻦ ‪ ،‬روزאﻧﻮ‪ ،‬ﻣﮭﻴﻨﻲ‬
‫ِﺳﺮ‪ ،‬ﺳﺎل ﺑﺴﺎل ‪ ،‬ﮬﺮروز‪ ،‬ﻣﺎﮬﻴﺎﻧﻮ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻮ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ”ﺟﮙﮫ“ ‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﻣﻜﺎن‪ -‬ﻣﻜﺎن ﺟﻲ‬ ‫‪ -2‬ﻇﺮف‬
‫אﮬﮍא ﻇﺮف ﺟﻴﻜﻲ ﺟﻤﻠﻲ ۾ ﻓﻌﻞ ﺳﺎن ﻟﮙﻦ ۽ אﻧﮭﻦ ﻣﺎن ”ﺟﺎ‪ “‬ﺟﻲ ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ﻧﻜﺮي ‪ ،‬ﺗﻨﮑﻲ ”ﻇﺮف ﻣﻜﺎن“ ﭼﺌﺒﻮ‪.‬‬
‫ﻛﭣ ‪ ،‬ﮬﻴﮇي ‪ ،‬ﮬﻮڏي‪،‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ -‬ﮬﻴﭟ ‪ ،‬ﻣﭥﻲ ‪ ،‬אﻧﺪر ‪ ،‬ﭔﺎﮬﺮ‪ِ ،‬ﮬﺖ ‪ُ ،‬ﮬﺖ ِ‬
‫‪،‬ﺟﺖ ‪ِ ،‬‬
‫ِﮬﺘﻲ ‪ُ ،‬ﮬﺘﻲ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ” אﻣﺘﻴﺎز “‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﺗﻤﻴﺰ‪ -‬ﺗﻤﻴﺰ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬ ‫‪ -3‬ﻇﺮف‬
‫אﮬﮍא ﻇﺮف ﺟﻴﻜﻲ ﺟﻤﻠﻲ ۾ ﻓﻌﻞ ‪ ،‬ﺻﻔﺖ ﻳﺎ ﭔﺌﻲ ﻇﺮف ﺳﺎن ﻟﮙﻦ ۽ אﻧﮭﻦ ﻣﺎن‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﻇﺎﮬﺮ ﭤﺌﻲ ‪ ،‬ﺗﻨﮑﻲ ”ﻇﺮف ﺗﻤﻴﺰ“ ﭼﺌﺒﻮ آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫”رﻳﺖ“ ﻳﺎ ”ﻗﺪر“ ﺟﻲ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬ﮬﻮرﻳﺎن ‪ ،‬ڏאڍﻳﺎن ‪ ،‬آﮬﺴﺘﻲ ‪ ،‬ﻣﺲ ﻣﺲ ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ‪ ،‬ﺟﻠﺪي ‪ ،‬دﻟﻴﻮن ‪ ،‬ﺟﺎﻧﻴﻮن‬
‫وﻏﻴﺮہ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ” אﻧﻜﺎر “‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﻧﺎﻛﺎري‪ -‬ﻧﻔﻲ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬ ‫‪ -4‬ﻇﺮف ﻧﻔﻲ ﻳﺎ‬
‫אﮬﮍא ﻇﺮف ﺟﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺟﻤﻠﻲ ۾ ﻓﻌﻞ ﺳﺎن ﻟﮙﻦ ۽ אﻧﮭﻦ ﻣﺎن ﻧﺎﻛﺎر ﻳﺎ אﻧﻜﺎر ﺟﻲ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﻧﻜﺮي ‪ ،‬ﺗﻨﮑﻲ ”ﻇﺮف ﻧﻔﻲ“ ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ٰ‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﻣﺜﺎل‪ -‬ﻧﻜﻮ ‪ ،‬ﻧﻪ ‪ ،‬ﻧﻜﺎ ‪ ،‬ﻧﻜﻲ ‪ ،‬ﻛﻮﻧﻪ ‪َ ،‬م‪ ،‬ﻛﻴﻦ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﻧﻜﺮي‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﻇﺮف ﮬﺎﻛﺎري‪ -:‬אﮬﮍא ﻇﺮف ﺟﻦ ﻣﺎن ﮬﺎﻛﺎر ﺟﻲ‬

‫ﻇﺮف ﺟﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ‬

‫‪ -1‬אن ﺟﻮ ﻗﺴﻢ ‪ -2‬ﻓﻌﻞ ‪ ،‬ﺻﻔﺖ ﻳﺎ ﭔﺌﻲ ﻇﺮف ﻣﺎن ﻛﻨﮭﻦ ﺳﺎن ﻟﮑﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬אڄ אﺗﻲ ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻮ ﮔﮭﻤﺴﺎن ﮬﻮﻧﺪو‪ ،‬ﺗﻨﮭﻦ ﻛﺮي ﻣﺎن ﻛﻴﻦ ﮬﻠﻨﺪس ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻇﺮف زﻣﺎن ‪ ،‬ﻟﮙﻲ ﭤﻮ ”ﮬﻮﻧﺪو“ ﻓﻌﻞ ﺳﺎن ‪.‬‬‫אڄ‬
‫אﺗﻲ ‪ -‬ﻇﺮف ﻣﻜﺎن ‪ ،‬ﻟﮙﻲ ﭤﻮ ”ﮬﻮﻧﺪو“ ﻓﻌﻞ ﺳﺎن ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎم‪ -‬ﻇﺮف ﺗﻤﻴﺰ‪ ،‬ﻟﮙﻲ ﭤﻮ ” ﮔﮭﮣﻮ “ ﺻﻔﺖ ﺳﺎن ‪.‬‬
‫ﻛﻴﻦ ‪ -‬ﻇﺮف ﻧﻔﻲ ‪ ،‬ﻟﮙﻲ ﭤﻮ ”ﮬﻠﻨﺪس“ ﻓﻌﻞ ﺳﺎن ‪.‬‬

‫ﻣﺼﺪر‬

‫ﻣﻌﻨﻲ ﺻﺎدر ﭤﻴﮡ ﻳﺎ ﭰﭩﮡ ﺟﻲ ﺟﺎ‪. ‬‬

‫ٰ‬ ‫ﻣﺼﺪر ﺟﻲ‬
‫ﻛﻤﻦ ﺟﺎ ﻧﺎﻻ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻲ ﭘﭡﻴﺎن ” ڻ “ ﮬﺠﻲ ﺗﻪ אﮬﮍن ﻧﺎﻟﻦ ﮐﻲ ”ﻣﺼﺪر“ ﻳﺎ ”אﺳﻢ‬
‫ﻣﺼﺪر“ ﭼﺌﺒﻮ آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬ﮬﺌﮡ ‪ ،‬אﭼﮡ ‪ ،‬وﭸﮡ ‪ ،‬ﻟﮑﮡ ‪ ،‬ﻣﺎرڻ ‪ ،‬ﭘﮍﮬﮡ ‪ ،‬ﺑﻴﮭﮡ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫‪ -:‬ﺳﭝﺌﻲ زﻣﺎن ﻣﺼﺪر ﻣﺎن ﻧﻜﺮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬ ‫ﻧﻮٽ‬

‫אﻣﺮ‬

‫ﻓﻌﻞ ﺟﻲ ﺻﻮرت ‪ ،‬ﺟﺎ ڏﻳﮑﺎري ﺗﻪ ﻓﺎﻋﻞ ﮐﻲ ﻛﻢ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺣﻜﻢ ﻛﻴﻞ ﻳﺎ ﻣﻨﺖ‬

‫ﻛﻴﻞ آﮬﻲ ﺗﻪ אن ﮐﻲ ” אﻣﺮ “ ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬ﻟﮏ ‪ ،‬ﭘﮍھ ‪ ،‬אﭼﺞ ‪ ،‬ﻛﺠﻮ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫אﻣﺮ ﺟﺎ ﭔﻪ ﻗﺴﻢ آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﺣﺎل‪ -‬ﻓﻌﻞ ﺟﻲ אﮬﮍي ﺻﻮرت ﺟﺎ ڏﻳﮑﺎري ﺗﻪ ﻓﺎﻋﻞ ﮐﻲ ﻓﻌﻞ وאري‬ ‫‪ -1‬אﻣﺮ‬
‫ﻛﻢ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﮬﻠﻨﺪڙ وﻗﺖ ﻻ‪ ‬ﺣﻜﻢ ﻳﺎ ﻣﻨﺖ ﻛﻴﻞ آﮬﻲ ‪ ،‬ﺗﻪ אن ﮐﻲ ”אﻣﺮﺣﺎل“‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﭼﺌﺒﻮ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬ﻟﮏ ‪ ،‬ﻟﮑﻮ ‪ ،‬ﭘﮍھ ‪ ،‬ﭘﮍﮬﻮ ‪ ،‬אچ ‪ ،‬אﭼﻮ‪ ،‬ﭠﺎھ ‪ ،‬ﭠﺎﮬﻴﻮ وﻏﻴﺮه ‪.‬‬
‫‪ -:‬אﻣﺮ ﺣﺎل ﭔﻦ ﻋﺪدن ۾ ﮬﻮﻧﺪو آﮬﻲ ‪.‬‬ ‫ﻧﻮٽ‬
‫‪ -1‬אﻣﺮ ﺣﺎل وאﺣﺪ ‪ -2‬אﻣﺮ ﺣﺎل ﺟﻤﻊ ‪.‬‬
‫אﺳﺘﻘﺒﺎل‪ -‬ﻓﻌﻞ ﺟﻲ אﮬﮍي ﺻﻮرت ﺟﺎ ڏﻳﮑﺎري ﺗﻪ ﻓﺎﻋﻞ ﮐﻲ ﻓﻌﻞ وאري ﻛﻢ‬ ‫‪ -2‬אﻣﺮ‬
‫ﮐﻲ אﻳﻨﺪڙ وﻗﺖ ۾ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺣﻜﻢ ﻳﺎ ﻣﻨﺖ ﻛﻴﻞ آﮬﻲ‪ ،‬ﺗﻪ אن ﮐﻲ‬
‫אﻣﺮ אﺳﺘﻘﺒﺎل ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬ﻟﮑﺞ ‪ ،‬ﻟﮑﺠﻮ‪ ،‬ﭘﮍﮬﺞ ‪ ،‬ﭘﮍﮬﺠﻮ‪ ،‬ﻛﺞ ‪ ،‬ﻛﺠﻮ‪ ،‬وﭸﺞ ‪ ،‬وﭸﺠﻮ‪،‬‬
‫אﭼﺞ‪ ،‬אﭼﺠﻮ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﻧﻮٽ ‪ -:‬אﻣﺮ אﺳﺘﻘﺒﺎل ﺑﻪ ﭔﻨﮭﻲ ﻋﺪدن ۾ ﮬﻮﻧﺪو آﮬﻲ ‪.‬‬
‫‪ -1‬אﻣﺮ אﺳﺘﻘﺒﺎل وאﺣﺪ ‪ -2‬אﻣﺮ אﺳﺘﻘﺒﺎل ﺟﻤﻊ ‪.‬‬
‫אﭼﺞ )وאﺣﺪ( ‪ :‬אﭼﺠﻮ )ﺟﻤﻊ(‬

‫אﺳﻢ ﻣﺸﺘﻖ ) ﻛﺮدﻧﺖ (‬

‫ﻛﺮدﻧﺖ ﭘﻨﺠﻦ ﻗﺴﻤﻦ ﺟﺎ آﮬﻦ ‪.‬‬

‫ﻓﺎﻋﻞ‪ -‬אﮬﮍא ﻟﻔﻆ ﺟﻴﻜﻲ ﻛﻢ ﺟﺎ ﻛﻨﺪڙ ۽ אﻧﮭﻦ ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎد ﻣﺼﺪر‬ ‫‪ -1‬אﺳﻢ‬
‫ﻣﺎن ﮬﺠﻲ ۽ אﮬﻲ ﺻﻔﺖ ﺟﻮ ﻛﻢ ﺑﻪ ڏﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻦ ﮐﻲ אﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬ﻟﮑﻨﺪڙ‪ ،‬ﭘﮍﮬﻨﺪڙ‪ ،‬ﻣﺎرﻳﻨﺪڙ‪ ،‬ﻛﭙﻴﻨﺪڙ‪ ،‬ﺟﻴﺎرﻳﻨﺪڙ وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﻧﻮٽ ‪ -:‬אﻣﺮ وאﺣﺪ ﺟﻲ ﭘﻮﻳﺎن ”ﻳﻨﺪڙ“ ﻳﺎ ” ﻧﺪڙ “ ﻣﻼﺋﮡ ﺳﺎن אﻣﺮ وאﺣﺪ ﭠﮭﻨﺪو‬
‫آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﻔﻌﻮل‪ -‬אﮬﮍא ﻟﻔﻆ ﺟﻦ ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎد אﺳﻢ ﻣﺼﺪر ﻣﺎن ﮬﺠﻲ ۽ אﮬﻲ‬ ‫‪ -2‬אﺳﻢ‬
‫ڏﻳﮑﺎرﻳﻦ ﺗﻪ ﺳﺎﮢﻦ ﻻﮘﻮ אﺳﻤﻦ ﺗﻲ ﻳﺎ ﺟﻦ אﺳﻤﻦ ﺑﺠﺎ‪ ‬אﮬﻮ ﻛﻢ آﻳﻞ ﮬﺠﻲ‪ ،‬ﺗﻦ‬
‫ﺗﻲ ﻛﻮ אڳ ﻛﻢ ﭤﻴﻞ آﮬﻲ ﺗﻦ ﮐﻲ אﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮل ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬ﻣﺎرﻳﻞ ﻳﺎ ﻣﺎرﻳﻮ‪ .‬ﻟﮑﻴﻞ ﻳﺎ ﻟﮑﻴﻮ‪ ،‬ﮐﭩﻴﻞ ﻳﺎ ﮐﭩﻴﻮ‪،‬ﭘﮍﮬﻴﻞ ﻳﺎ ﭘﮍﮬﻴﻮوﻏﻴﺮہ‪.‬‬
‫ﻧﻮٽ‪ -‬אﻣﺮ ﺣﺎل وאﺣﺪ ﺟﻲ ﭘﻮﻳﺎن ”ﻳﻮ“ ﻳﺎ ”ﻳﻞ“ ﻣﻼﺋﮡ ﺳﺎن אﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮل ﭠﮭﻨﺪو‬
‫آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻟﻴﻪ‪ -‬ﻓﻌﻞ ﺟﻮن אﮬﮍﻳﻮن ﺻﻮرﺗﻮن ﺟﻲ ڏﻳﮑﺎرﻳﻦ ﺗﻪ ﻓﺎﻋﻞ ﮬﻚ ﻛﻢ‬ ‫‪ -3‬אﺳﻢ‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﮐﻲ ﺟﺎري رﮐﻨﺪي ﭔﺌﻲ ﻛﻢ ﮐﻲ ﻟﮙﻮ ﻳﺎ ﻟﮙﻨﺪو‪ ،‬ﺗﻦ ﮐﻲ אﺳﻢ ﺣﺎﻟﻴﻪ ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬אﺳﻠﻢ ﭘﭧ ﮐﻲ ﻣﺎرﻳﻨﺪو‪ ،‬ﮔﮭﺮ وﻳﻮ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻗﺎﺳﻢ אﻧﺐ ﮐﺎﺋﻴﻨﺪو‪ ،‬ﮬﺖ آﻳﻮ‪.‬‬
‫ﻧﻮٽ ‪ -:‬אﻣﺮ ﺣﺎل وאﺣﺪ ﺟﻲ ﭘﻮﻳﺎن ”ﻧﺪو“ ﻳﺎ ”ﻳﻨﺪو“ وﺟﮭﮡ ﺳﺎن אﺳﻢ ﺣﺎﻟﻴﻪ ﭠﮭﻨﺪو‬
‫آﮬﻲ ‪.‬‬
‫אﺳﺘﻘﺒﺎل‪ -‬ﮬﻦ אﺳﻢ ﻣﺎن אﮬﺎ ﺧﺒﺮ ﭘﻮﻧﺪي آﮬﻲ ﺗﻪ ﻛﻢ אﻳﻨﺪڙ وﻗﺖ ۾‬ ‫‪ -4‬אﺳﻢ‬
‫ﭤﻴﮣﻮ آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬ﺗﻮﮐﻲ وﭸﮣﻮ آﮬﻲ ‪ -2 .‬ﻣﻮﻧﮑﻲ אڄ ﺧﻂ ﻟﮑﮣﻮ آﮬﻲ ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﮬﻦ ﮐﻲ ﮬﻦ ﺳﺎل אﻣﺘﺤﺎن ڏﻳﮣﻮ آﮬﻲ ‪ -4.‬ﮬﻨﻦ ﮐﻲ ﻣﻮن وٽ אﭼﮣﻮ آﮬﻲ‪.‬‬
‫ﻧﻮٽ ‪ -:‬אﻣﺮ ﺣﺎل وאﺣﺪ ﺟﻲ ﭘﻮﻳﺎن”ﮢﻮ“ ﻣﻼﺋﮡ ﺳﺎن ” אﺳﻢ אﺳﺘﻘﺒﺎل“ ﭠﮭﻨﺪو آﮬﻲ‬
‫ﻣﻌﻄﻮﻓﻲ‪ -‬ﻣﻌﻄﻮﻓﻲ ﻟﻔﻆ ”ﻋﻄﻒ“ ﻣﺎن ﻧﻜﺘﻞ آﮬﻲ ‪ ،‬ﺟﻨﮭﻦ ﺟﻲ‬ ‫‪ -5‬ﻣﺎﺿﻲ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ” ﮘﻨﮃڻ “‪ .‬ﻓﻌﻞ ﺟﻮن אﮬﮍﻳﻮن ﺻﻮرﺗﻮن ﺟﻴﻜﻲ ﻓﺎﻋﻞ ﺟﻲ ﭔﻦ ﺟﻤﻠﻦ‬
‫ٰ‬
‫ﮐﻲ ﭘﺎڻ ۾ ﮘﻨﮃﻳﻦ ۽ ڏﻳﮑﺎرﻳﻦ ﺗﻪ ﻓﺎﻋﻞ ﮬﻚ ﻛﻢ ﭘﻮرو ﻛﺮي ﭘﻮ‪ ‬ﭔﺌﻲ ﻛﻢ ﮐﻲ‬
‫ﻟﮙﻮ آﮬﻲ ‪ ،‬אن ﮐﻲ ﻣﺎﺿﻲ ﻣﻌﻄﻮﻓﻲ ﻛﻮﭠﺒﻮ آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬אﻓﻀﻞ ﭘﭧ ﮐﻲ ﻣﺎري ‪ ،‬ﮔﮭﺮ وﻳﻮ‪.‬‬
‫‪ -2‬אﻧﻮر ﺧﻂ ﻟﮑﻲ ‪ ،‬ﭨﭙﺎل ۾ وڌو‪.‬‬
‫‪ -3‬آ‪ ‬ﭼﺎﻧﮫ ﭘﻲ ‪ ،‬ﮔﮭﺮ وﻳﺲ ‪.‬‬
‫‪ -:‬אﻣﺮ ﺣﺎل وאﺣﺪ ﺟﻲ ﭘﻮﻳﺎن ”אي“ ﻣﻼﺋﮡ ﺳﺎن ﻣﺎﺿﻲ ﻣﻌﻄﻮﻓﻲ ﭠﮭﻨﺪو آﮬﻲ‬ ‫ﻧﻮٽ‬

‫زﻣﺎن‬

‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ” وﻗﺖ “‪ .‬زﻣﺎن ﻓﻌﻞ ﺳﺎن ﻟﮙﻨﺪو آﮬﻲ ۽ ﭔﮅאﺋﻴﻨﺪو آﮬﻲ‬
‫ٰ‬ ‫” زﻣﺎن “ ﺟﻲ‬
‫ﺗﻪ ﻓﻌﻞ وאرو ﻛﻢ ﻛﮭﮍي وﻗﺖ ﭤﻴﻮ ﻳﺎ ﭤﻴﻨﺪو‪.‬‬
‫ﻣﮑﻴﻪ زﻣﺎن ﮬﻴﭡﻴﺎن آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ”ﮬﻠﻨﺪڙ“‪ .‬ﻓﻌﻞ ﺟﻲ אﮬﺎ ﺻﻮرت‬
‫ٰ‬ ‫ﺣﺎل‪ ” -‬ﺣﺎل “ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬ ‫‪ -1‬زﻣﺎن‬
‫ﺟﺎ ڏﻳﮑﺎري ﺗﻪ ﻓﻌﻞ وאرو ﻛﻢ‪ ،‬ﮬﻠﻨﺪڙ وﻗﺖ ۾ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻨﮭﻦ ﻓﻌﻞ ﺟﻮ ”زﻣﺎن ﺣﺎل‬
‫ﭤﻴﻨﺪو“‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬ﻣﺎن אﭼﺎن ﭤﻮ‪ -2 .‬אﮬﻲ ﻣﺎﻧﻲ ﮐﺎﺋﻦ ﭤﺎ ‪.‬‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ” ﮔﺬرﻳﻞ “‪ .‬ﻓﻌﻞ ﺟﻲ אﮬﺎ ﺻﻮرت‬
‫ٰ‬ ‫ﻣﺎﺿﻲ‪ -‬ﻣﺎﺿﻲ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬ ‫‪ -2‬زﻣﺎن‬
‫ﺟﺎ ڏﻳﮑﺎري ﺗﻪ ‪ ،‬ﻓﺎﻋﻞ‪ ،‬ﻓﻌﻞ وאرو ﻛﻢ ﮔﺬرﻳﻞ وﻗﺖ ۾ ﻛﻴﻮ آﮬﻲ ‪ ،‬ﺗﻪ אن ﻓﻌﻞ ﺟﻮ‬
‫زﻣﺎن‪” ،‬زﻣﺎن ﻣﺎﺿﻲ“ ﭤﻴﻨﺪو‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬ﺗﻮ ﻣﺎﻧﻲ ﮐﺎڌي ‪ -2 .‬ﮬﻦ وڻ وڍﻳﻮ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ” אﻳﻨﺪڙ وﻗﺖ “‪ .‬ﻓﻌﻞ ﺟﻲ‬
‫ٰ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ‪ -‬ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬ ‫‪ -3‬زﻣﺎن‬
‫אﮬﺎ ﺻﻮرت ‪ ،‬ﺟﺎ ڏﻳﮑﺎري ﺗﻪ ‪ ،‬ﻓﻌﻞ وאرو ﻛﻢ אﻳﻨﺪڙ وﻗﺖ ۾ ﭤﻴﻨﺪو‪ ،‬ﺗﻪ אن ﻓﻌﻞ‬
‫ﺟﻮ زﻣﺎن ‪” ،‬زﻣﺎن ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ“ ﭤﻴﻨﺪو‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬אﺳﻠﻢ ﮔﮭﺮ وﻳﻨﺪو‪ -2 .‬ﻧﺴﻴﻤﺎ ﺳﺒﻖ ﭘﮍﮬﻨﺪي ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ”ﭔﻦ ﺟﻮ ﭜﺎﺋﻴﻮאر ﮬﺌﮡ“‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﻣﻀﺎرع‪” -‬ﻣﻀﺎرع“ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬ ‫‪ -4‬زﻣﺎن‬
‫ﻓﻌﻞ ﺟﻲ אﮬﺎ ﺻﻮرت ‪ ،‬ﺟﺎ ڏﻳﮑﺎري ﺗﻪ ﻓﻌﻞ وאرو ﻛﻢ‪ ،‬אﻳﻨﺪڙ وﻗﺖ ﻳﺎ ﮬﻠﻨﺪڙ‬
‫وﻗﺖ ۾ ﭤﻲ رﮬﻴﻮ آﮬﻲ‪ ،‬ﺗﻨﮭﻦ ﮐﻲ ﻓﻌﻞ ﺟﻮ ”زﻣﺎن ﻣﻀﺎرع“ ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬آ‪ ‬ﻟﮑﺎن ‪ -2‬ﮬﻲ אﭼﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ”ﮬﻤﻴﺸﻪ ﻳﺎ دאﺋﻢ“‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﻣﺪאﻣﻲ‪ -‬ﻣﺪאﻣﻲ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬ ‫‪ -5‬زﻣﺎن ﺣﺎل‬
‫ﻓﻌﻞ ﺟﻲ אﮬﺎ ﺻﻮرت ‪ ،‬ﺟﺎ ڏﻳﮑﺎري ﺗﻪ ﻓﻌﻞ وאرو ﻛﻢ‪ ،‬ﮬﻠﻨﺪڙ وﻗﺖ ۾ ﮬﻤﻴﺸﻪ‬
‫ﭘﻴﻮ ﭤﻴﻨﺪو آﮬﻲ ‪ ،‬ﺗﻪ אن ﻓﻌﻞ ﺟﻮ زﻣﺎن ” زﻣﺎن ﺣﺎل ﻣﺪאﻣﻲ “ ﭤﻴﻨﺪو آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬آ‪ ‬ﻟﮑﻨﺪو آﮬﻴﺎن ‪ -2 .‬אﺳﻠﻢ ﭘﭩﻜﻮ ﭔﮅﻧﺪو آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ”ﺟﺎري رﮬﮡ“‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫אﺳﺘﻤﺮאري‪ -‬אﺳﺘﻤﺮאري ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬ ‫‪ -6‬زﻣﺎن ﺣﺎل‬
‫ﻓﻌﻞ ﺟﻲ אﮬﺎ ﺻﻮرت ﺟﺎ ڏﻳﮑﺎري ﺗﻪ ‪ ،‬ﻓﻌﻞ وאرو ﻛﻢ ﺷﺮوع ﻛﻴﻞ آﮬﻲ ﻳﺎ אﭸﺎ‬
‫ﺟﺎري آﮬﻲ ‪ ،‬ﺗﻨﮭﻦ ﻓﻌﻞ ﺟﻮ زﻣﺎن ”زﻣﺎن ﺣﺎل אﺳﺘﻤﺮאري“ ﭤﻴﻨﺪو آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬ﺗﻮن אﭸﺎ ﻟﮑﻴﻦ ﭘﻴﻮ ‪ -2 .‬אﺳﺎن ﻛﭙﮍو ﺧﺮﻳﺪ ﻛﻴﻮن ﭤﺎ ﭘﻴﺎ ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺸﻘﻲ‪ -‬ﻣﺘﺸﻘﻲ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ”ﺷﻚ ﮬﺌﮡ“‪.‬‬ ‫‪ -7‬زﻣﺎن ﺣﺎل‬
‫ﻓﻌﻞ ﺟﻲ אﮬﺎ ﺻﻮرت ﺟﺎ ڏﻳﮑﺎري ﺗﻪ ‪ ،‬ﻓﻌﻞ وאري ﻛﻢ ﺟﻮ ﮬﻠﻨﺪڙ وﻗﺖ ۾ ﭤﻴﮡ ﺟﻮ‬
‫ﺷﻚ آﮬﻲ ‪ ،‬ﺗﻪ אن ﻓﻌﻞ ﺟﻮ زﻣﺎن ” زﻣﺎن ﺣﺎل ﻣﺘﺸﻜﻲ “ ﭤﻴﻨﺪو آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬אﻓﻀﻞ ﭘﮍﮬﻨﺪو ﮬﻮﻧﺪو‪ -2 .‬אﺳﺎن ﻟﮑﻨﺪא ﮬﻮﻧﺪאﺳﻮن‪ُ -3 .‬ﮬﻮ ﮔﮭﺮ אﻳﻨﺪא ﮬﻮﻧﺪא‪.‬‬
‫ﻣﺪאﻣﻲ‪ -‬ﻓﻌﻞ ﺟﻲ אﮬﺎ ﺻﻮرت ‪ ،‬ﺟﺎ ڏﻳﮑﺎري ﺗﻪ ﻓﻌﻞ وאرو‬ ‫‪ -8‬زﻣﺎن ﻣﺎﺿﻲ‬
‫ﻛﻢ ﮔﺬرﻳﻞ وﻗﺖ ۾ ﮬﻤﻴﺸﻪ ﭤﻴﻨﺪو ﮬﻮ‪ ،‬ﺗﻨﮭﻦ ﮐﻲ ”زﻣﺎن ﻣﺎﺿﻲ ﻣﺪאﻣﻲ“ ﭼﻮﻧﺪא‬
‫آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬آ‪ ‬ﻟﮑﻨﺪو ﮬﻮس‪ -2 .‬ﭘﭩﻴﻮאﻟﻮ ﻛﻼس ﺻﺎف ﻛﻨﺪو ﮬﻮ‪.‬‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫אﺳﺘﻤﺮאري‪ -‬ﻓﻌﻞ ﺟﻲ אﮬﮍي ﺻﻮرت ﺟﺎ ڏﻳﮑﺎري ﺗﻪ ‪ ،‬ﻓﻌﻞ‬ ‫‪ -9‬زﻣﺎن ﻣﺎﺿﻲ‬
‫وאرو ﻛﻢ ﮔﺬرﻳﻞ وﻗﺖ ۾ ﺟﺎري ﮬﻮ‪ ،‬ﺗﻨﮭﻨﺠﻮ زﻣﺎن ” زﻣﺎن ﻣﺎﺿﻲ אﺳﺘﻤﺮאري “‬
‫ﭤﻴﻨﺪو آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬ﻣﻮن ﻟﮑﻴﻮ ﭘﺌﻲ ‪ -2 .‬ﺟﻤﻴﻞ ﻛﺎر ﮬﻼﺋﻲ ﭘﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺸﻘﻲ‪ -‬ﻓﻌﻞ ﺟﻲ אﮬﮍي ﺻﻮرت ‪ ،‬ﺟﺎ ڏﻳﮑﺎري ﺗﻪ ﻓﻌﻞ‬ ‫‪ -10‬زﻣﺎن ﻣﺎﺿﻲ‬
‫وאري ﻛﻢ ﺟﻲ ﮔﺬرﻳﻞ وﻗﺖ ۾ ﭤﻴﮡ ۾ ﺷﻚ آﮬﻲ ‪ ،‬ﺗﻨﮭﻦ ﮐﻲ ”زﻣﺎن ﻣﺎﺿﻲ‬
‫ﻣﺘﺸﻘﻲ“ ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬ﻣﻮن ﻟﮑﻴﻮ ﮬﻮﻧﺪو‪ -2 .‬ﮀﻮﻛﺮن رאﻧﺪ ﮐﻴﮇي ﮬﻮﻧﺪي ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ” ﭘﻮرو “‪ .‬ﻓﻌﻞ ﺟﻲ‬
‫ٰ‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ‪ -‬ﻣﻄﻠﻖ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬ ‫‪ -11‬زﻣﺎن ﻣﺎﺿﻲ‬
‫אﮬﺎ ﺻﻮرت ‪ ،‬ﺟﺎ ڏﻳﮑﺎري ﺗﻪ ﻓﻌﻞ وאرو ﻛﻢ ﮔﺬرﻳﻞ وﻗﺖ ۾ ﭤﻲ ﭼﻜﻮ آﮬﻲ ‪ ،‬ﺗﻪ‬
‫אن ﻓﻌﻞ ﺟﻮ زﻣﺎن ” زﻣﺎن ﻣﺎﺿﻲ ﻣﻄﻠﻖ “ ﭤﻴﻨﺪو‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬ﻣﻮن ﭘﮍﮬﻴﻮ‪ -2 .‬ﻣﺎﮢﮭﻦ ﻛﺘﻮ ﻣﺎرﻳﻮ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ”وﻳﺠﮭﻮ“‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﻗﺮﻳﺐ‪ -‬ﻗﺮﻳﺐ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬ ‫‪ -12‬زﻣﺎن ﻣﺎﺿﻲ‬
‫ﻓﻌﻞ ﺟﻲ אﮬﺎ ﺻﻮرت ﺟﺎ ڏﻳﮑﺎري ﺗﻪ ﻓﻌﻞ وאرو ﻛﻢ وﻳﺠﮭﮍאﺋﻲ‪ ‬۾ ﭤﻲ ﭼﻜﻮ‬
‫آﮬﻲ ‪ ،‬ﺗﻨﮭﻦ ﺟﻮ زﻣﺎن ”زﻣﺎن ﻣﺎﺿﻲ ﻗﺮﻳﺐ“ ﭤﻴﻨﺪو آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬ﻣﻮن ﻟﮑﻴﻮ آﮬﻲ ‪ -2 .‬ﻛﻜﮍ آﻧﻮ ﻻﭤﻮ آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ”ڏور ﻳﺎ ﭘﺮي“‪ .‬ﻓﻌﻞ ﺟﻲ אﮬﺎ‬
‫ٰ‬ ‫ﺑﻌﻴﺪ‪ -‬ﺑﻌﻴﺪ‬ ‫‪ -13‬زﻣﺎن ﻣﺎﺿﻲ‬
‫ﺻﻮرت ﺟﺎ ڏﻳﮑﺎري ﺗﻪ ﻓﻌﻞ وאرو ﻛﻢ ﮔﮭﮣﻮ وﻗﺖ אڳ ﭤﻲ ﭼﻜﻮ آﮬﻲ ‪ ،‬ﺗﻨﮭﻨﺠﻮ‬
‫زﻣﺎن ”زﻣﺎن ﻣﺎﺿﻲ ﺑﻌﻴﺪ“ ﭤﻴﻨﺪو آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬אﺳﺎن ﭘﮍﮬﻴﻮ ﮬﻮ‪ -2 .‬وאڍي ﻛﺮﺳﻲ ﭠﺎﮬﻲ ﮬﺌﻲ ‪.‬‬
‫ﺷﺮﻃﻴﻪ‪ -‬ﻓﻌﻞ ﺟﻲ אﮬﺎ ﺻﻮرت ﺟﺎ ڏﻳﮑﺎري ﺗﻪ‪ ،‬ﻓﻌﻞ وאرو‬ ‫‪ -14‬زﻣﺎن ﻣﺎﺿﻲ‬
‫ﻛﻢ ﮔﺬرﻳﻞ وﻗﺖ ۾ ﭘﻮرو ﭤﺌﻲ ﮬﺎ ﺟﻴﻜﮇﮬﻦ ﭘﻴﻞ ﺷﺮط ﭘﻮرو ﭤﺌﻲ ﮬﺎ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬آ‪ ٗ‬ﻟﮑﺎن ﮬﺎ ﺟﻴﻜﮇﮬﻦ ﻗﻠﻢ ﮬﺠﻲ ﮬﺎ ‪.‬‬
‫‪ -2‬אﺳﻠﻢ ﻧﺎﻧﮓ ﻣﺎري ﮬﺎ ﺟﻴﻜﮇﮬﻦ ﻟﭟ ﮬﺠﻴﺲ ﮬﺎ ‪.‬‬
‫אﺳﺘﻤﺮאري‪ -‬ﻓﻌﻞ ﺟﻲ אﮬﺎ ﺻﻮرت ﺟﺎ ڏﻳﮑﺎري ﺗﻪ ﻓﻌﻞ‬ ‫‪ -15‬زﻣﺎن ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ‬
‫وאرو ﻛﻢ אﻳﻨﺪڙ وﻗﺖ ۾ ﺟﺎري رﮬﻨﺪو‪،‬ﺗﻨﮭﻦ ﺟﻮزﻣﺎن”زﻣﺎن ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ אﺳﺘﻤﺮאري“‬
‫ﭤﻴﻨﺪو آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬אﺳﺎن ﭘﻴﺎ ﭘﮍﮬﻨﺪאﺳﻮن‪ -2 .‬ﮀﻮﻛﺮא رאﻧﺪ ﭘﻴﺎ ﮐﻴﮇﻧﺪא ‪.‬‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫‪ -3‬ﮐﻴﺮ وאرو ﮐﻴﺮ آﮢﻴﻨﺪو ﭘﻴﻮ‪ ،‬ﺗﻮﮬﺎن ﮘﮣﺘﻲ ﻧﻪ ﻛﺮﻳﻮ‪.‬‬

‫ﮔﺮدאن‬
‫ﻋﺪد ﺟﻤﻊ‬ ‫ﻋﺪد وאﺣﺪ‬ ‫ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻮ ِﻗﺴﻢ‬

‫ﻣﺬﻛﺮ‪ -‬ﻣﻮﻧﺚ‬ ‫ﻣﺬﻛﺮ‪ -‬ﻣﻮﻧﺚ‬

‫אﺳﺎن ﭘﻴﺎ ﻟﮑﻨﺪאﺳﻮن‪ -‬אﺳﺎن ﭘﻴﻮن ﻟﮑﻨﺪﻳﻮﺳﻴﻦ‬ ‫آ‪ ٗ‬ﭘﻴﻮ ﻟﮑﻨﺪس‪ -‬آ‪ ٗ‬ﭘﺌﻲ ﻟﮑﻨﺪﻳﺲ‬ ‫ﺿﻤﻴﺮ ﻣﺘﻜﻠﻢ‬
‫ﺗﻮﮬﺎن ﭘﻴﺎ ﻟﮑﻨﺪא‪ -‬ﺗﻮﮬﺎن ﭘﻴﻮن ﻟﮑﻨﺪﻳﻮن‬ ‫ﺗﻮن ﭘﻴﻮ ﻟﮑﻨﺪﻳﻦ‪ -‬ﺗﻮن ﭘﺌﻲ ﻟﮑﻨﺪﻳﻦ‪‬‬ ‫ﺿﻤﻴﺮ ﺣﺎﺿﺮ‬
‫אﮬﻲ ﭘﻴﺎ ﻟﮑﻨﺪא‪ -‬אﮬﻲ ﭘﻴﻮن ﻟﮑﻨﺪﻳﻮن‬ ‫ﮬﻮ ﭘﻴﻮ ﻟﮑﻨﺪو‪ -‬ﮬﻮ‪ ‬ﭘﺌﻲ ﻟﮑﻨﺪي‬ ‫ﺿﻤﻴﺮ ﻏﺎﺋﺐ‬

‫ﭘﺮﻳﻮگ‬

‫ﻓﻌﻞ ﺟﻮ ﻓﺎﻋﻞ ﻳﺎ ﻣﻔﻌﻮل ﺳﺎن ﺟﻴﻜﻮ ﻻﮘﺎﭘﻮ ﮬﻮﻧﺪو آﮬﻲ ‪ ،‬ﺗﻨﮭﻦ ﻻﮘﺎﭘﻲ ﮐﻲ‬
‫”ﭘﺮﻳﻮگ“ ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻓﻌﻞ‪ ،‬ﺟﻤﻠﻲ ۾ ﭘﻨﮭﻨﺠﻲ ﻓﺎﻋﻞ ﻳﺎ ﻣﻔﻌﻮل ﺳﺎن‬
‫ﺟﻨﺲ ‪ ،‬ﻋﺪد ﻳﺎ ﺿﻤﻴﺮ ۾ ﭰﺮﻧﺪو آﮬﻲ ۽ אن ﻻﮘﺎﭘﻲ ﮐﻲ ”ﭘﺮﻳﻮگ“ ﭼﺌﺒﻮ آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﭘﺮﻳﻮگ ﺟﺎ ﭨﻲ ﻗﺴﻢ آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ﻛﺮﺗﺎر‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻓﺎﻋﻞ‬
‫ٰ‬ ‫ﻛﺮﺗﺮي‪” -‬ﻛﺮﺗﺮي“ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬ ‫‪ -1‬ﭘﺮﻳﻮگ‬
‫ﺳﺎن وאﺳﻄﻮ رﮐﻨﺪڙ‪ .‬ﮬﻲ אﮬﻮ ﭘﺮﻳﻮگ آﮬﻲ‪ ،‬ﺟﻨﮭﻦ ۾ ﻓﻌﻞ ﭘﻨﮭﻨﺠﻲ ﻛﺮﺗﺎر ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﻓﺎﻋﻞ ﺳﺎن ﻣﻘﺮر ﺣﻘﻴﻘﺘﻦ ) ﻋﺪد ‪ ،‬ﺟﻨﺲ ۽ ﺿﻤﻴﺮ ( ۾ ﭰﺮﻧﺪو ﻳﺎ ﻣﻠﻨﺪو آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪) -‬אﻟﻒ( ﻓﻌﻞ ﺟﻮ ﻋﺪد ۾ ﭰﺮڻ ‪.‬‬

‫ﻋﺪد ﺟﻤﻊ‬ ‫ﻋﺪد وאﺣﺪ‬

‫אﺳﻴﻦ אﭼﻮن ﭤﺎ‬ ‫آ‪ ٗ‬אﭼﺎن ﭤﻮ‬
‫ﺗﻮﮬﺎن אﭼﻮ ﭤﺎ‬ ‫ﺗﻮن אﭼﻴﻦ ﭤﻮ‬
‫ﮬﻮ אﭼﻦ ﭤﺎ‬ ‫ﮬﻮ אﭼﻲ ﭤﻮ‬
‫ﻣﺜﺎل‪) -‬ب( ﻓﻌﻞ ﺟﻮ ﺟﻨﺲ ۾ ﭰﺮڻ ‪.‬‬
‫ﻣﻮﻧﺚ‬ ‫ﻣﺬﻛﺮ‬
‫آ‪ ٗ‬אﭼﺎن ﭤﻲ‬ ‫آ‪ ٗ‬אﭼﺎن ﭤﻮ‬
‫ﺗﻮن אﭼﻴﻦ ﭤﻲ‬ ‫ﺗﻮن אﭼﻴﻦ ﭤﻮ‬
‫ﮬﻮ‪ ‬אﭼﻲ ﭤﻲ‬ ‫ﮬﻮ אﭼﻲ ﭤﻮ‬
‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﻧﻮٽ‪ -:‬ﮬﻴﭡﻴﻦ ﻗﺴﻤﻦ ﺟﻲ ﻓﻌﻞ ﺟﻮ ﭘﺮﻳﻮگ ”ﻛﺮﺗﺮي“ ﭤﻴﻨﺪو آﮬﻲ ‪.‬‬
‫‪ -1‬ﻓﻌﻞ ﻻزﻣﻲ ﺳﭛ ‪ -2‬ﻓﻌﻞ ﻣﺘﻌﺪي ﻣﺠﮭﻮل ﺳﭛ ‪ -3‬ﻓﻌﻞ ﻣﺘﻌﺪي ﻣﻌﺮوف‪،‬‬
‫ﺟﻦ ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎد אﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮل ﻣﺎن ﻧﻪ ﮬﺠﻲ ‪.‬‬
‫ﻛﺮﻣﮣﻲ‪ ” -‬ﻛﺮﻣﮣﻲ “ ﻟﻔﻆ ﺟﻮ ﻣﻄﻠﺐ آﮬﻲ ﻣﻔﻌﻮل ﺳﺎن ﻻﮘﺎﭘﻮ‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﺮﻳﻮگ‬
‫ﻓﻌﻞ ﺟﻮ אﮬﻮ ﭘﺮﻳﻮگ آﮬﻲ ﺟﻨﮭﻦ ۾ ﻓﻌﻞ ﻣﻘﺮر ﺣﻘﻴﻘﺖ ) ﻋﺪد ‪ ،‬ﺟﻨﺲ ۽ ﺿﻤﻴﺮ (‬
‫۾ ﭘﻨﮭﻨﺠﻲ ﻣﻔﻌﻮل ﺳﺎن ﭰﺮي ﻳﺎ ﻣﻠﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪) -‬אﻟﻒ( ﻓﻌﻞ ﺟﻮ ﻋﺪد ۾ ﭰﺮڻ ‪.‬‬
‫ﻣﻮﻧﺚ‬ ‫ﻣﺬﻛﺮ‬
‫ﻣﻮن אﻧﺐ ﮐﺎڌא‬ ‫ﻣﻮن אﻧﺐ ﮐﺎڌو‬
‫ﺗﻮ אﻧﺐ ﮐﺎڌא‬ ‫ﺗﻮ אﻧﺐ ﮐﺎڌو‬
‫ﮬﻦ אﻧﺐ ﮐﺎڌא‬ ‫ﮬﻦ אﻧﺐ ﮐﺎڌو‬
‫ﻣﺜﺎل‪) -‬ب( ﻓﻌﻞ ﺟﻮ ﺟﻨﺲ ۾ ﭰﺮڻ ‪.‬‬
‫ﻣﻮﻧﺚ‬ ‫ﻣﺬﻛﺮ‬
‫ﻣﻮن دري ﭜﮙﻲ‬ ‫ﻣﻮن در ﭜﮙﻮ‬
‫ﺗﻮ دري ﭜﮙﻲ‬ ‫ﺗﻮ در ﭜﮙﻮ‬
‫ﮬﻦ دري ﭜﮙﻲ‬ ‫ﮬﻦ در ﭜﮙﻮ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﮬﻲ ”ﻧﻴﺎرو ﻳﺎ אﻟﮗ“‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﭜﺎوي‪ ” -‬ﭜﺎوي “ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬ ‫‪ -3‬ﭘﺮﻳﻮگ‬
‫ﻓﻌﻞ ﺟﻮ אﮬﻮ ﭘﺮﻳﻮگ آﮬﻲ ‪ ،‬ﺟﻨﮭﻦ ۾ ﻓﻌﻞ‪ ،‬ﭘﻨﮭﻨﺠﻲ ﻓﺎﻋﻞ ﺗﻮڙي ﻣﻔﻌﻮل ﺳﺎن‬
‫ﻣﻘﺮر ﺣﻘﻴﻘﺘﻦ )ﻋﺪد ‪ ،‬ﺟﻨﺲ ۽ ﺿﻤﻴﺮ( ﻣﻮﺟﺐ ﻧﻪ ﭰﺮﻧﺪو آﮬﻲ‪ ،‬ﺗﻨﮭﻦ ﮐﻲ”ﭘﺮﻳﻮگ‬
‫ﭜﺎوي“ ﭼﺌﺒﻮ آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬ﻓﻌﻞ ﺟﻮ ﻓﺎﻋﻞ ۽ ﻣﻔﻌﻮل ﺟﻲ ﻋﺪد ﻣﻮﺟﺐ ﻧﻪ ﭰﺮڻ ‪.‬‬
‫ﻋﺪد ﺟﻤﻊ‬ ‫ﻋﺪد وאﺣﺪ‬
‫אﺳﺎن ﻛﻜﮍن ﮐﻲ ﻛﭡﻮ‬ ‫ﻣﻮن ﻛﻜﮍ ﮐﻲ ﻛﭡﻮ‬
‫ﺗﻮﮬﺎن ﻛﻜﮍن ﮐﻲ ﻛﭡﻮ‬ ‫ﺗﻮ ﻛﻜﮍ ﮐﻲ ﻛﭡﻮ‬
‫ﮬﻨﻦ ﻛﻜﮍن ﮐﻲ ﻛﭡﻮ‬ ‫ﮬﻦ ﻛﻜﮍ ﮐﻲ ﻛﭡﻮ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬ﻓﻌﻞ ﺟﻮ ﻓﺎﻋﻞ ۽ ﻣﻔﻌﻮل ﺟﻲ ﺟﻨﺲ ﻣﻮﺟﺐ ﭰﺮڻ ‪.‬‬
‫ﻣﻮﻧﺚ‬ ‫ﻣﺬﻛﺮ‬
‫ﻣﻮن ﻛﻜﮍ ﮐﻲ ﻛﭡﻮ‬ ‫ﻣﻮن ﻛﻜﮍ ﮐﻲ ﻛﭡﻮ‬
‫ﺗﻮ ﻛﻜﮍ ﮐﻲ ﻛﭡﻮ‬ ‫ﺗﻮ ﻛﻜﮍ ﮐﻲ ﻛﭡﻮ‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﮬﻦ ﻛﻜﮍ ﮐﻲ ﻛﭡﻮ‬ ‫ﮬﻦ ﻛﻜﮍ ﮐﻲ ﻛﭡﻮ‬
‫ﻧﻮٽ‪ -:‬אﮬﻲ ﻣﺘﻌﺪي ﻣﻌﺮوف ﻓﻌﻞ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻮ زﻣﺎن ” אﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮل “ ﻣﺎن ﭠﮭﻴﻞ‬
‫آﮬﻲ ۽ ﻣﻔﻌﻮل ﺟﻲ ﭘﭡﻴﺎن ” ﮐﻲ “ ﻟﻔﻆ آﮬﻲ ﺗﻪ אﻧﮭﻦ ﺟﻮ ﭘﺮﻳﻮگ ﭜﺎوي ﭤﻴﻨﺪو‪.‬‬

‫ﺑﻴﮭﻚ ﺟﻮن ﻧﺸﺎﻧﻴﻮن‬

‫دم‪ -‬ﭤﻮري دم ﺟﻲ ﻧﺸﺎﻧﻲ آﮬﻲ ) ‪. ( ،‬‬ ‫‪ -1‬ﭤﻮرو‬
‫ﺟﻨﮭﻦ ﮬﻨﮅ ﺗﻲ ﮬﻲ‪ ‬ﻧﺸﺎﻧﻲ ڏﻧﻞ ﮬﺠﻲ ‪ ،‬אﺗﻲ ﭤﻮرو ﺳﺎھ ﮐﮣﻲ وﭠﺠﻲ ‪.‬‬
‫ﮬﻴﭡﻴﺎن ﻣﺜﺎل ۽ ﻗﺎﻋﺪא ڌﻳﺎن ۾ رﮐﻮ‪.‬‬
‫)אﻟﻒ( ﺟﮇﮬﻦ ﻛﻨﮭﻦ ﺟﻤﻠﻲ ۾ ﭔﻪ ﻳﺎ وڌﻳﻚ ﺳﺎﮘﺌﻲ ﻗﺴﻢ ﺟﺎ ﻟﻔﻆ ﻛﻢ آﻳﻞ‬
‫ﮬﺠﻦ ﺗﻪ אﻧﮭﻦ ﺟﻲ وچ۾ ﭤﻮرو دم ڏﺟﻲ ‪.‬‬
‫ً‬
‫ﻣﺜﻼ‪ -1 -‬ﻗﺎﺳﻢ‪ ،‬ﻣﻈﮭﺮ‪ ،‬אﻟﻄﺎف ۽ ﻓﺪא ﻣﻴﻠﻲ ﺗﻲ وﻳﺎ ‪.‬‬
‫‪ -2‬אﺧﻼق ﺣﺴﻴﻦ ‪ ،‬אﺧﻼق وאرو‪ ،‬ﮬﻮﺷﻴﺎر‪ ،‬ﻣﺤﻨﺘﻲ ۽ ﭼﺎﻻכ ﮀﻮﻛﺮ آﮬﻲ ‪.‬‬
‫‪ -3‬אﺳﻠﻢ ﮬﻴﻨﺌﺮ ﭨﭙﻲ ‪ ،‬ﻛﮇي ‪ ،‬ﮐﻠﻨﺪي ﮔﮭﺮ وﻳﻮ‪.‬‬
‫)ب( ﻣﺮﺗﺐ ﺟﻤﻠﻦ ۾ ﺟﻲ ﻣﺪאري ﺟﻤﻼ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻞ ﮬﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪ ،‬ﺗﻦ ﺟﻲ ﭘﭡﻴﺎن‬
‫ﭤﻮرو دم ڏﻳﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ ‪.‬‬
‫ً‬
‫ﻣﺜﻼ ‪ -1 -‬ﺟﮇﮬﻦ آ‪ ٗ‬ﮔﮭﺮ ﭘﮭﺘﺲ ‪ ،‬ﺗﮇﮬﻦ ﭘﻨﺞ ﭤﻴﺎ ﮬﺌﺎ ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺟﻴﻜﮇﮬﻦ ﺗﻮن ﻣﺤﻨﺖ ﻛﻨﺪﻳﻦ ‪ ،‬ﺗﻪ ﻛﺎﻣﻴﺎب ﭤﻴﻨﺪﻳﻦ ‪.‬‬
‫دم‪ -‬אڌ دم ﺟﻲ ﻧﺸﺎﻧﻲ آﮬﻲ ) ؛ (‬ ‫‪ -2‬אڌ‬
‫ﺟﻨﮭﻦ ﮬﻨﮅ ﮬﻲ ﻧﺸﺎن ﮬﺠﻲ ‪ ،‬אﺗﻲ ﭤﻮري ﮐﺎن وڌﻳﻚ ﺳﺎھ ﮐﮣﺠﻲ ‪.‬‬
‫ﮬﻴﭡﻴﺎن ﻗﺎﻋﺪא ۽ ﻣﺜﺎل ڌﻳﺎن ۾ رﮐﻮ‪.‬‬
‫( ﺟﮇﮬﻦ ﻣﺮﻛﺐ ﺟﻤﻠﻦ ۾ ﻛﻲ ڌאر ڌאر ﺧﻴﺎﻟﻦ وאرא ﺟﻤﻼ ﮬﺠﻦ ‪ ،‬ﭘﺮ‬ ‫) אﻟﻒ‬
‫ﺳﻨﺪن ﭘﺎڻ ۾ ﻛﻮ ﻇﺎﮬﺮي ﺧﻮאہ ﻣﻌﻨﻮي ﻻﮘﺎﭘﻮ ﮬﺠﻲ ‪ ،‬ﺗﻦ ﺟﻲ وچ۾ אڌ دم ڏﺑﻮ‬
‫آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼ ‪ -1 -‬ﺑﺎدﺷﺎھ ﭘﻨﮭﻨﺠﻲ ﻋﻘﻞ ﺳﺎن ﻣﻠﻚ ﮬﻼﺋﻲ ﭤﻮ ‪ ،‬ﺳﭙﺎﮬﻲ אن ﻻ‪ ‬وڙﮬﻲ ﭤﻮ‪،‬‬
‫ً‬
‫ﺟﺞ אﻧﺼﺎف ﻛﺮي ﭤﻮ‪ ،‬אﺋﻴﻦ آﮬﻲ ‪ ،‬ﺗﮇﮬﻦ ﻣﺎﮢﮭﻮ دﻧﻴﺎ ۾ ﮬﻠﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫( ﺟﮇﮬﻦ ﭔﻦ ڌאرڌאر ﺧﻴﺎﻟﻦ وאرא אﺻﻄﻼح ﮔﮇ אﭼﻦ ﻳﺎ אﮬﻲ ﭘﺎڻ ۾ وאﺳﻄﻮ‬ ‫)ب‬
‫رﮐﻨﺪڙ ﮬﺠﻦ ﺗﻪ אﻧﮭﻦ ﺟﻲ وچ۾ אڌ دم ڏﻳﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ ‪.‬‬
‫ً‬
‫ﻣﺜﻼ ‪ -1 -‬ڌڻ ﺗﻪ ڌﮢﻲ ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻪ وﻛﮡ ﮐﮣﻲ ؛ وאرﺗﻪ ﭰﮣﻲ ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻪ ﻛﻮڙא‪ ‬ﮐﮣﻲ ‪.‬‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫دم‪ -‬دم ﺟﻲ ﻧﺸﺎﻧﻲ آﮬﻲ ) ‪( :‬‬ ‫‪-3‬‬
‫ﺟﺘﻲ ﻛﻨﮭﻦ ﻣﺎﮢﮭﻮ‪ ‬ﺟﺎ ﭼﻴﻞ אﻟﻔﺎظ ﮬﻮﺑﮭﻮ ﻟﮑﮣﺎ ﮬﺠﻦ ‪ ،‬ﺗﻪ אﻧﮭﻦ ﺟﻲ אﮘﻴﺎن ﮬﻲ‬
‫دم אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﺠﻲ ‪.‬‬
‫ﮬﻴﭟ ڏﻧﻞ ﻣﺜﺎل ۽ ﻗﺎﻋﺪא ڌﻳﺎن ۾ رﮐﻮ‪.‬‬
‫( ﺟﻨﮭﻦ ﺷﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺑﻴﺎن ﻛﺠﻲ ‪ ،‬ﺗﻨﮭﻦ ﺷﻲ‪ ‬۽ אن ﺟﻲ ﻛﻴﻞ ﺑﻴﺎن ﺟﻲ‬ ‫) אﻟﻒ‬
‫ﺟﻲ وچ۾ دم ڏﺟﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼ‪ -‬ﻛﺮﺳﻲ ‪ :‬ﻛﺎٺ ﻳﺎ ﻟﻮھ ﺟﻲ ﭠﮭﻴﻞ آﮬﻲ ‪ ،‬۽ وﮬﮡ ﺟﻲ ﻛﻢ אﻳﻨﺪي آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ً‬
‫( ﺟﮇﮬﻦ ﺷﻴﻦ ﺟﻲ ﻓﮭﺮﺳﺖ ﻳﺎ ﻳﺎدאﺷﺖ ڏﺟﻲ ‪ ،‬ﺗﮇﮬﻦ ﻳﺎدאﺷﺖ وאرﻳﻦ ﺷﻴﻦ‬ ‫)ب‬
‫ﺟﻲ אﮘﻴﺎن دم ڏﺟﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼ‪ -‬ﻣﻮن ﮐﻲ ﮬﻲ ﺷﻴﻮن ﺿﺮورت ۾ آﮬﻦ ‪ :‬ﻛﻮٽ ‪ ،‬ﻣﻔﻠﺮ‪ ،‬ﭘﻴﻨﭧ ۽ ﺳﺌﻴﭩﺮ‪.‬‬
‫ً‬
‫( ﺟﮇﮬﻦ ﻛﺎ ﭼﻮﮢﻲ ﻳﺎ ﻛﻨﮭﻦ ﺟﺎ ﭼﻴﻞ ﻟﻔﻆ ﮬﻮﺑﮭﻮ ﻣﺜﺎل ﻃﻮر ڏﻳﮣﺎ ﮬﺠﻦ ‪،‬‬ ‫)ت‬
‫ﺗﮇﮬﻦ אﻧﮭﻦ ﭼﻴﻞ ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻲ אﮘﻴﺎن دم ڏﺟﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼ‪ -‬ﺷﺎھ ﺻﺎﺣﺐ ﻓﺮﻣﺎﻳﻮ آﮬﻲ ‪ :‬ﺗﺘﻲ ﭤﮅي‪ ‬ﻛﺎھ ‪ ،‬ﻛﺎﻧﮭﻲ وﻳﻞ وﮬﮡ ﺟﻲ ‪.‬‬
‫ً‬
‫دم‪ -‬ﭘﻮري دم ﺟﻲ ﻧﺸﺎﻧﻲ آﮬﻲ ) ‪( .‬‬ ‫‪ -4‬ﭘﻮرو‬
‫ﺟﺘﻲ ﮬﻲ ﻧﺸﺎن ڏﻧﻞ ﮬﺠﻲ ‪ ،‬אﺗﻲ ﭼﮝﻮ وﻗﺖ ﺑﻴﮭﺠﻲ ۽ ﺳﺎھ ﮐﮣﺠﻲ ‪ .‬ﺟﺘﻲ ﮬﻚ‬
‫ﺧﻴﺎل وאرو ﺟﻤﻠﻮ ﭘﻮرو ﭤﺌﻲ ‪ ،‬אﺗﻲ ﭘﻮرو دم ڏﺟﻲ ﻳﺎ ﺟﺘﻲ ﮬﻚ ﮐﺎن وڌﻳﻚ אﮬﮍא‬
‫ﺟﻤﻼ ﮬﺠﻦ ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻮ ﭘﺎڻ ۾ ﻛﻮﺑﻪ ﻻﮘﺎﭘﻮ ﻧﻪ ﮬﺠﻲ ‪ ،‬ﺗﻪ אﻧﮭﻦ ﺟﻲ وچ۾ ﭘﻮرو دم‬
‫ڏﻳﺌﻲ ﮀﮇﺟﻲ ‪.‬‬
‫ً‬
‫ﻣﺜﻼ‪ -1 -‬אﻧﻮر ﺣﻴﺪرآﺑﺎد ﮐﺎن وאﭘﺲ آﻳﻮ آﮬﻲ ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﮬﻴﻨﺌﺮ آ‪ ‬ﺳﮑﺮ وﭸﺎن ﭤﻮ‪ .‬ﭘﻨﺠﻦ ڏﻳﻨﮭﻦ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬وאﭘﺲ אﻳﻨﺪس ‪.‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻲ ‪ -‬ﺳﻮאل ﺟﻲ ﻧﺸﺎﻧﻲ آﮬﻲ ) ؟ (‬ ‫‪ -5‬ﺳﻮאل ﺟﻲ‬
‫ﺟﻨﮭﻦ ﮬﻨﮅ ﺗﻲ אﮬﻮ ﻧﺸﺎن ڏﻧﻞ ﮬﺠﻲ ‪ ،‬ﺗﻪ אن ﮐﻲ ﺳﻮאل ﭘﮁﮡ وאري ﻟﮭﺠﻲ ﺳﺎن‬
‫ﭘﮍﮬﺠﻲ ‪ ،‬ﻳﺎ ﺟﺘﻲ ﺳﻮאل ﭘﮁﮡ ﻣﻘﺼﻮد ﮬﺠﻲ ‪ ،‬אﺗﻲ ﮬﻲ ﻧﺸﺎن ڏﺟﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼ ‪ -1 -‬ﺗﻨﮭﻦ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﮀﺎ آﮬﻲ؟‬
‫ً‬
‫‪ -2‬ﮀﺎ אﻓﻀﻞ آﻳﻮ آﮬﻲ؟‬
‫‪ -3‬ﻛﻴﮇאﻧﮭﻦ ﭘﻴﻮ وﭸﻴﻦ؟‬
‫‪ -4‬ﺗﻮ ﮬﻲ‪ ‬ﺣﺴﺎب ﻛﻴﺌﻦ ﻛﻴﻮ آﮬﻲ؟‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻲ‪ -‬ﻧﺪא ﺟﻲ ﻧﺸﺎﻧﻲ آﮬﻲ ) ! (‬ ‫‪ -6‬ﻧﺪא ﺟﻲ‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﺟﻨﮭﻦ ﺟﺎ‪ ‬ﺗﻲ ﮬﻲ‪ ‬ﻧﺸﺎﻧﻲ ﮬﺠﻲ ‪ ،‬אﺗﻲ دل ﺟﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ )ﺟﮭﮍي ﺑﻪ ﮬﺠﻲ( ﻇﺎﮬﺮ‬
‫ﻛﺮڻ ﮔﮭﺮﺟﻲ ‪.‬‬
‫ً‬
‫ﻣﺜﻼ‪) -‬אﭼﺮج ﻳﺎ ﻋﺠﺐ( ‪ :‬ﻣﺎر‪ ،‬ﮬﻲ ﻧﺎﻧﮓ ﺗﻪ ڏﺳﻮ!‬
‫)ﺟﻮش( وאھ ڙي ﻳﺎر‪ ،‬ﻣﻮن ﮐﻲ אﻛﻴﻠﻮ ﭰﭩﻮ ﻛﺮي وﺋﻴﻦ!‬
‫)ڏک( אﻓﺴﻮس ‪ ،‬ﺧﺎدم ﻧﺎﭘﺎس ﭤﻲ ﭘﻴﻮ!‬
‫)َﺳﮅ( ﺷﻞ آ‪ ‬אﻣﺘﺤﺎن ۾ ﭘﺎس ﭤﻴﺎن!‬
‫)ﺧﻮﺷﻲ( وאہ وאہ ‪ ،‬אڄ ڏאڍو ﺳﭡﻮ ڏﻳﻨﮭﻦ ﭤﻴﻮ آﮬﻲ!‬
‫“(‬ ‫‪ -7‬وאכ ﺟﻮن ﻧﺸﺎﻧﻴﻮن‪ -‬وאכ ﺟﻮن ﻧﺸﺎﻧﻴﻮن آﮬﻦ ) ”‬
‫ﮬﻦ ﺟﻲ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻻ‪ ‬ﮬﻲ ﻣﺜﺎل ڏﺳﻮ‪.‬‬
‫( ﺟﻨﮭﻦ ﺗﻲ ﻣﻀﻤﻮن ﻟﮑﮣﻮ ﮬﺠﻲ‪ .‬אن ﮐﻲ وאכ ﺟﻲ ﻧﺸﺎﻧﻴﻦ ۾ ﺑﻨﺪ‬ ‫) אﻟﻒ‬
‫ﻛﺠﻲ ‪.‬‬
‫ﺟﺌﻦ ﺗﻪ ﻛﻨﮭﻦ ﺑﻪ ﮬﻚ ﺗﻲ ﻣﻀﻤﻮن ﻟﮑﻮ‪” :‬ﮬﻮאﺋﻲ ﺟﮭﺎز“‪” ،‬ﺟﻨﮓ“‪” ،‬ﺣﻴﺎ‪.“‬‬
‫( ﻛﻨﮭﻦ ﺟﻮ ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﻗﻮل ﻳﺎ ﭼﻴﻞ ﻟﻔﻆ ﺑﻴﺎن ﻛﺮﮢﺎ ﮬﺠﻦ ‪ ،‬ﺗﻪ אﻧﮭﻦ ﮐﻲ‬ ‫)ب‬
‫وאכ ﺟﻲ ﻧﺸﺎﻧﻴﻦ ۾ ﺑﻨﺪ ﻛﺠﻲ ‪.‬‬
‫ﺟﺌﻦ ﺗﻪ ‪ -1 :‬ﺷﺎھ ﺻﺎﺣﺐ ﻓﺮﻣﺎﻳﻮ آﮬﻲ‪ ” :‬ﺗﺘﻲ ﭤﮅي‪ ‬ﻛﺎھ ‪ ،‬ﻛﺎﻧﮭﻲ وﻳﻞ وﮬﮡ‬
‫ﺟﻲ “‪.‬‬
‫‪ -2‬ﭼﻮﭤﻴﻦ ﻛﺘﺎب ۾ ﻟﮑﻴﻞ آﮬﻲ ﺗﻪ ‪ ” :‬ﻋﻀﻮن ۾ ﻧﻨﮃو ﻋﻀﻮو زﺑﺎن آﮬﻲ ‪ ،‬ﭘﺮ‬
‫ﻛﻴﮇא ﻧﻪ אڀ ﭤﻲ ﭰﺎڙي “‪.‬‬

‫ﺻﻔﺖ ﺟﺎ ﻗﺴﻢ‬
‫وﺻﻔﻲ‪ -‬אﮬﮍא ﻟﻔﻆ ﺟﻴﻜﻲ אﺳﻢ ﺟﻮ ﮔﮡ ‪ ،‬אوﮔﮡ ۽ ﻗﺴﻢ وﻏﻴﺮہ ﭔﮅאﺋﻴﻦ‪.‬‬ ‫‪ -1‬ﺻﻔﺖ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬ﭼﮝﻮ‪ ،‬ﺑﮁﮍو‪ ،‬ﺑﻨﺪرو‪ ،‬ﻣﺎﮬﻴﻮ‪ ،‬ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﻋﺪدي‪ -‬אﮬﮍא ﻟﻔﻆ ﺟﻴﻜﻲ אﺳﻢ ﺟﻮ ﻋﺪد ﻳﺎ אﻧﺪאز ﭔﮅאﺋﻴﻦ ‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﺻﻔﺖ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬ﭘﮭﺮﻳﻮن ﻧﻤﺒﺮ‪ ،‬ﭼﻮﭤﻮن آﺳﻤﺎن ‪ ،‬ﺳﺘﻮن ﻛﺘﺎب وﻏﻴﺮہ ‪.‬‬
‫ﺿﻤﻴﺮي‪ -‬אﮬﮍא ﻟﻔﻆ ﺟﻴﻜﻲ ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻲ ﺷﻜﻞ ۾ אﭼﻲ ﺻﻔﺖ ﺟﻮ ﻛﻢ ڏﻳﻦ ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﺻﻔﺖ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬ﻛﺎ ڏאﭼﻲ ‪ ،‬אﮬﮍو ﻣﺤﻼت ‪.‬‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﺻﻔﺖ ﺟﺎ درﺟﺎ‬
‫ﺧﺎﻟﺺ‪ -‬אﮬﻮ ﻟﻔﻆ ﺟﻮ ﻛﻨﮭﻦ אﺳﻢ ﺟﻲ ﺳﺎرאھ ﺟﻲ ﭜﻴﭧ‪ ،‬ﻛﻨﮭﻦ ﭔﺌﻲ אﺳﻢ ﺳﺎن‬ ‫‪ -1‬ﺻﻔﺖ‬
‫ﻧﻪ ﻛﺮي ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬ﺟﮭﺎﻧﮕﻴﺮ ﻋﺎدل ﺑﺎدﺷﺎھ ﮬﻮ‪.‬‬
‫ﺗﻔﺼﻴﻞ‪ -‬אﮬﻮ ﻟﻔﻆ ﺟﻨﮭﻦ ﻣﺎن ﮬﻚ אﺳﻢ ﺟﻲ ﺳﺎرאھ ﺟﻲ ‪ ،‬ﮬﻚ ﭔﺌﻲ ﺳﺎن ﭜﻴﭧ‬ ‫‪ -2‬ﺻﻔﺖ‬
‫ﮬﺠﮡ ﺑﺎﺑﺖ ﺧﺒﺮ ﭘﻮي ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬ﺟﮭﺎﻧﮕﻴﺮ ﺷﻴﺮﺷﺎھ ﺳﻮري‪ ‬ﮐﺎن وڌﻳﻚ ﻋﺎدل ﺑﺎدﺷﺎھ ﮬﻮ‪.‬‬
‫ﻣﺒﺎﻟﻐﻮ‪ -‬אﮬﻮ ﻟﻔﻆ ﺟﻨﮭﻦ ﻣﺎن ﮬﻚ אﺳﻢ ﺟﻲ ﺳﺎرאھ ﺟﻲ‪ ،‬ﮔﮭﮣﻦ אﺳﻤﻦ ﺳﺎن ﭜﻴﭧ‬ ‫‪ -3‬ﺻﻔﺖ‬
‫ﮬﺠﮡ ﺑﺎﺑﺖ ﺧﺒﺮ ﻣﻠﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬ﺟﮭﺎﻧﮕﻴﺮ‪ ،‬ﮬﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺟﻲ ﺳﭝﻨﻲ ﺑﺎدﺷﺎﮬﻦ ﮐﺎن وڌﻳﻚ ﻋﺎدل ﺑﺎدﺷﺎھ ﮬﻮ‪.‬‬

‫ﺻﻔﺖ ﺟﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫ﺻﻔﺖ ﺟﻮ אﺳﻢ ﺳﺎن ﻻﮘﺎﭘﻮ ڏﻳﮑﺎرﮢﻮ ﭘﻮﻧﺪو آﮬﻲ ﺗﻪ ﻛﮭﮍي אﺳﻢ ﺳﺎن ﻟﮙﻲ ﭤﻲ‬
‫۽ אن ﺑﺎﺑﺖ ﮀﺎ ﭔﮅאﺋﻲ ﭤﻲ ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‬
‫‪ -1‬ﺟﮭﮍي ﻧﻴﺖ ﺗﮭﮍي ﻣﺮאد ‪.‬‬
‫ﺟﮭﮍي‪ -‬ﺻﻔﺖ ﺿﻤﻴﺮي‪ ،‬ﻟﮙﻲ ﭤﻲ ”ﻧﻴﺖ“ אﺳﻢ ﺳﺎن ‪.‬‬
‫ﺗﮭﮍي‪ -‬ﺿﻤﻴﺮي ﺻﻔﺖ‪ ،‬ﻟﮙﻲ ﭤﻲ ”ﻣﺮאد“ אﺳﻢ ﺳﺎن ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺳﻨﮅي‪ ‬ﺟﻮ ﻣﺸﮭﻮر ﭘﮭﺎﻛﻮ آﮬﻲ ﺗﻪ ‪،‬‬
‫”ڏאﭼﻲ ﮬﮣﻲ ڏھ ﺗﻪ ﺗﻮڏو ﮬﮣﻲ ﺗﻴﺮﮬﻦ“‪.‬‬
‫ﻣﺸﮭﻮر‪ -‬ﺻﻔﺖ ﺧﺎﻟﺺ ‪ ،‬ﻟﮙﻲ ﭤﻲ ”ﭘﮭﺎﻛﻮ“ אﺳﻢ ﺳﺎن ‪.‬‬
‫ڏھ ‪ -‬ﺻﻔﺖ ﻋﺪد ﺷﻤﺎري‪ ،‬ﻟﮙﻲ ﭤﻲ ”ڏאﭼﻲ“ אﺳﻢ ﺳﺎن ‪.‬‬
‫ﺗﻴﺮﮬﻦ‪ -‬ﺻﻔﺖ ﻋﺪد ﺷﻤﺎري‪ ،‬ﻟﮙﻲ ﭤﻲ ”ﺗﻮڏو“ אﺳﻢ ﺳﺎن ‪.‬‬

‫ﺣﺮف ﺟﺮ ﺟﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫ﭔﮅאﺋﮣﻮ آﮬﻲ ﺗﻪ ﻛﮭﮍي אﺳﻢ ﻳﺎ ﺿﻤﻴﺮ ﺳﺎن ﻟﮙﻲ ﭤﻲ ‪.‬‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﻣﺜﺎل‪ -‬ﮬﺮ ﮬﻚ ﺷﺎﮔﺮد ﮐﻲ ﻛﻼس ۾ ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺳﺎن ﮬﻠﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ ‪.‬‬
‫ﮐﻲ‪ -‬ﺣﺮف ﺟﺮ‪ ،‬ﻟﮙﻲ ﭤﻲ ”ﺷﺎﮔﺮد“ אﺳﻢ ﺳﺎن ‪.‬‬
‫۾‪ -‬ﺣﺮف ﺟﺮ‪ ،‬ﻟﮙﻲ ﭤﻲ ”ﻛﻼس“ אﺳﻢ ﺳﺎن ‪.‬‬
‫ﺳﺎن‪ -‬ﺣﺮف ﺟﺮ‪ ،‬ﻟﮙﻲ ﭤﻲ ”ﻓﻀﻴﻠﺖ“ אﺳﻢ ﺳﺎن ‪.‬‬
‫ﺣﺮف ﺟﻤﻠﻲ ﺟﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫ﭔﮅאﺋﮣﻮ آﮬﻲ ﺗﻪ ﻛﮭﮍن ﻟﻔﻈﻦ ‪ ،‬ﺟﻤﻠﻲ ﭔﻦ ﭜﺎﮜﻦ ﻳﺎ ﭔﻦ ﺟﻤﻠﻦ ﮐﻲ ﭘﺎڻ ۾ ﻣﻼﺋﻲ‬
‫ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬روزא ۽ ﻧﻤﺎزون ﭼﮝﺎ ﻛﻢ آﮬﻦ ‪ ،‬ﭘﺮ ﺧﻠﻖ ﺟﻲ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻧﻴﻚ ﻋﺒﺎدت‬
‫آﮬﻲ ‪.‬‬
‫۽‪ -‬ﺣﺮف ﺟﻤﻠﻮ‪ ،‬ﮘﻨﮃي ﭤﻮ ﭔﻦ ﻟﻔﻈﻦ ”روزא“ ۽ ”ﻧﻤﺎزون“ ﮐﻲ ‪.‬‬
‫ﭘﮡ‪ -‬ﺣﺮف ﺟﻤﻠﻮ‪ ،‬ﮘﻨﮃي ﭤﻮ ﺟﻤﻠﻲ ﺟﻲ ﭔﻦ ﭜﺎﮜﻦ ﮐﻲ ‪.‬‬
‫ﭘﺮ‪ -‬ﺣﺮف ﺟﻤﻠﻮ‪ ،‬ﮘﻨﮃي ﭤﻮ ﭔﻦ ﺟﻤﻠﻦ ﮐﻲ ”روزא ۽ ﻧﻤﺎزون ﭘﮡ ﭼﮝﺎ ﻛﻢ آﮬﻦ“‬
‫۽ ﭔﻴﻮ ﺧﻠﻖ ﺟﻲ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻧﻴﻚ ﻋﺒﺎدت آﮬﻲ ‪.‬‬
‫ﺑﻪ‪ -‬ﺣﺮف ﺟﻤﻠﻮ‪ ،‬ﮘﻨﮃي ﭤﻮ ﭔﻦ ﭜﺎﮜﻦ ﮐﻲ ‪.‬‬
‫ﺣﺮف ﻧﺪא ﺟﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫ﭔﮅאﺋﮣﻮ آﮬﻲ ﺗﻪ دل ﺟﻲ ﻛﮭﮍي ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻇﺎﮬﺮ ﻛﺮي ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -‬ﻣﺎر! ﮘﺎﻟﮫ ۾ ﺗﻪ ﻛﺠﮫ ﺑﻪ ﻛﻮﻧﻪ ﮬﻮ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ڏﻳﮑﺎري ﭤﻮﻋﺠﺐ ﺟﻲ ‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﻣﺎر!‪ -‬ﺣﺮف ﻧﺪא ‪،‬‬
‫אﻓﺴﻮس! ﺟﻮ ﺗﻨﮭﻨﺠﺎ ﺳﭛ ڍور ﻣﺮي وﻳﺎ ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ڏﻳﮑﺎري ﭤﻮ ڏک ﺟﻲ ‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫אﻓﺴﻮس! ﺣﺮف ﻧﺪא ‪،‬‬
‫ﮀﻴﺪ ﻛﺮڻ‬
‫ﮀﻴﺪ ﻛﺮڻ ﮐﻲ ”ﺗﻔﺮﻳﻖ ﻛﺮڻ“ ﺑﻪ ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﺟﻤﻠﻲ ۾ ﻣﮑﻴﻪ ﭨﻲ ﭜﺎﮜﺎ ﮬﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪ -1 .‬ﻓﺎﻋﻞ ‪ -2‬ﻣﻔﻌﻮل ‪ -3‬ﻓﻌﻞ ‪.‬‬
‫ﭘﮭﺮﺋﻴﻦ ﭜﺎﮜﻲ ﮐﻲ ”ﻣﺒﺘﺪא“ ۽ ﭘﻮﻳﻦ ﭔﻦ ﭜﺎﮜﻦ ﮐﻲ ”ﺧﺒﺮ“ ﭼﻮﻧﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻛﻦ ﺟﻤﻠﻦ ۾ ﮬﺮ ﮬﻚ ﭜﺎﮜﻲ ﺟﻮ وڌא‪ ‬ﻳﺎ ﻟﮗ ﭘﮡ ﮬﻮﻧﺪو آﮬﻲ ‪ ،‬ﺟﻨﮭﻦ ﺟﻮ אﺣﻮאل‬
‫ﮬﻴﭟ ڏﺟﻲ ﭤﻮ‪.‬‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﻟﮗ‪ -‬ﺻﻔﺎﺗﻲ ﻟﻔﻆ ﻳﺎ ﺻﻔﺎﺗﻲ ﺗﻜﻮن‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﻓﺎﻋﻞ ﺟﻮ وڌא‪ ‬ﻛﻦ ﭤﻴﻮن ﻳﺎ‬ ‫‪ -1‬ﻓﺎﻋﻞ ﺟﻮ‬
‫ﻟﮗ“ ﭼﺌﺒﻮ آﮬﻲ ‪.‬‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ ﺑﺎﺑﺖ ﻛﺠﮫ ﭔﮅאﺋﻴﻦ ﭤﻴﻮن ‪ ،‬ﺗﻦ ﮐﻲ ”ﻓﺎﻋﻞ ﺟﻮ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬ﮀﻮﻛﺮ آﻳﻮ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﮘﺎﺋﮣﻮ ﮀﻮﻛﺮ آﻳﻮ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﭼﮝﻮ ﮘﺎﺋﮣﻮ ﮀﻮﻛﺮ آﻳﻮ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺗﻤﺎم ﭼﮝﻮ ﮘﺎﺋﮣﻮ ﮀﻮﻛﺮ آﻳﻮ‪.‬‬
‫‪ -5‬ﺳﭝﻨﻲ ﮐﺎن ﺗﻤﺎم ﭼﮝﻮ ﮘﺎﺋﮣﻮ ﮀﻮﻛﺮ آﻳﻮ‪.‬‬
‫ﭼﭩﻴﻮن ﭤﻴﻞ ﺻﻔﺘﻮن ﻳﺎ ﺻﻔﺎﺗﻲ ﺗﻜﻮن‪ ،‬ﻓﺎﻋﻞ )ﮀﻮﻛﺮ( ﺟﻮ وڌא‪ ‬آﮬﻦ ﻳﺎ אن ﺑﺎﺑﺖ‬
‫ﻛﺠﮫ ﭔﮅאﺋﻴﻦ ﭤﻴﻮن‪ ،‬ﺗﻨﮭﻨﻜﺮي ”ﻓﺎﻋﻞ ﺟﻮ ﻟﮗ“ آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻟﮗ‪ -‬ﺻﻔﺎﺗﻲ ﻟﻔﻆ ﻳﺎ ﺻﻔﺎﺗﻲ ﺗﻜﻮن‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﻣﻔﻌﻮل ﺟﻮ وڌא‪ ‬ﻛﻦ ﭤﻴﻮن‬ ‫‪ -2‬ﻣﻔﻌﻮل ﺟﻮ‬
‫ﻟﮗ“ ﭼﺌﺒﻮ آﮬﻲ ‪.‬‬ ‫ﻳﺎ ﻣﻔﻌﻮل ﺑﺎﺑﺖ ﻛﺠﮫ ﭔﮅאﺋﻴﻦ ﭤﻴﻮن‪ ،‬ﺗﻦ ﮐﻲ ”ﻣﻔﻌﻮل ﺟﻮ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬ﻣﻮن ڏאڙﮬﻮن ﮐﺎڌو‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻣﻮن ﭘﻜﻞ ڏאڙﮬﻮن ﮐﺎڌو‪.‬‬
‫‪ -3‬ﻣﻮن ڏאڍو ﭘﻜﻞ ڏאڙﮬﻮن ﮐﺎڌو‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻣﻮن ﺗﻤﺎم ڏאڍو ﭘﻜﻞ ڏאڙﮬﻮن ﮐﺎڌو‪.‬‬
‫ﭼﭩﻴﻮن ﭤﻴﻞ ﺻﻔﺘﻮن ﻳﺎ ﺻﻔﺎﺗﻲ ﺗﻜﻮن‪ ،‬ﻣﻔﻌﻮل )ڏאڙﮬﻮن( ﺟﻮ وڌא‪ ‬ﻛﻦ ﭤﻴﻮن ‪،‬‬
‫ﻳﺎ אن ﺑﺎﺑﺖ ﻛﺠﮫ ﭔﮅאﺋﻴﻦ ﭤﻴﻮن ‪ ،‬ﺗﻨﮭﻨﻜﺮي ”ﻣﻔﻌﻮل ﺟﻮ ﻟﮗ“ آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻟﮗ‪ -‬ﻇﺮف ﻳﺎ ﻇﺮﻓﻲ ﺗﻜﻮن‪ ،‬ﺟﻲ ﻓﻌﻞ ﺟﻮ وڌא‪ ‬ﻛﻦ ﭤﺎ ‪ ،‬ﺳﻲ ﻓﻌﻞ ﺟﻮ ﻟﮗ‬ ‫‪ -3‬ﻓﻌﻞ ﺟﻮ‬
‫آﮬﻦ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬ﻗﺎﺳﻢ آﻳﻮ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻗﺎﺳﻢ אڄ آﻳﻮ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﻗﺎﺳﻢ אڄ ﺳﮑﺮ ﮐﺎن آﻳﻮ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻗﺎﺳﻢ אڄ ﺻﺒﺢ ﺟﻮ ﺳﻮﻳﺮ ﺳﮑﺮ ﮐﺎن آﻳﻮ‪.‬‬
‫ﭼﭩﻴﻮن ﭤﻴﻞ ﻇﺮف ﻳﺎ ﻇﺮﻓﻲ ﺗﻜﻮن‪ ،‬ﻓﻌﻞ ” آﻳﻮ “ ﺟﻮ وڌא‪ ‬ﻛﻦ ﭤﻴﻮن ﻳﺎ אن ﺑﺎﺑﺖ‬
‫ﻛﺠﮫ ﭔﮅאﺋﻴﻦ ﭤﻴﻮن ‪ ،‬ﺗﻨﮭﻨﻜﺮي אﮬﻲ ”ﻓﻌﻞ ﺟﻮ ﻟﮗ“ آﮬﻦ ‪.‬‬

‫ﻣﻌﻨﻲ ”אﮀﮍو ﻳﺎ אﻛﻴﻠﻮ“‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻮﻟﻮ روאﺟﻲ ﺟﻤﻠﻮ‪.‬‬

‫ٰ‬ ‫ﮀﻴﺪ‪ -‬ﻣﻔﺮد‬
‫ﻣﻔﺮد )‪ (simple‬ﺟﻤﻠﻦ ﺟﻮ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ -1 -‬אڄ رאت ﮬﻦ ﺑﮭﺎدر ﺳﭙﺎﮬﻲ‪ ‬ﮬﻚ ﭤﻠﮭﻮ ﻣﺘﺎرو ﭼﻮر ﭘﻜﮍﻳﻮ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﮬﻦ ﻛﺎري رﻧﮓ وאري ﮀﻮﻛﺮ אﺳﺎﻧﺠﻲ ﺑﺎغ ﻣﺎن אڄ ﭘﻜﻞ אﻧﺐ ﭘﭩﻴﺎ‪.‬‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﺧﺒﺮ‬ ‫ﻣﺒﺘﺪא‬
‫ﻓﻌﻞ ﺟﻮ‬ ‫ﻣﻔﻌﻮل ﺟﻮ‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ ﺟﻮ‬
‫ﻓﻌﻞ‬ ‫ﻣﻔﻌﻮل‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ‬
‫ﻟﮗ‬ ‫ﻟﮗ‬ ‫ﻟﮗ‬
‫ﮬﻚ ﭤﻠﮭﻮ‬
‫אڄ رאت‬ ‫ﭘﻜﮍﻳﻮ‬ ‫ﭼﻮر‬ ‫ﮬﻦ ﺑﮭﺎدر‬ ‫‪ -1‬ﺳﭙﺎﮬﻲ‬
‫ﻣﺘﺎرو‬
‫אﺳﺎﻧﺠﻲ ﺑﺎغ‬ ‫ﻛﻴﺘﺮאﺋﻲ‬ ‫ﮬﻦ ﻛﺎري‬
‫ﭘﭩﻴﺎ‬ ‫ڏאڙﮬﻮن‬ ‫‪ -2‬ﮀﻮﻛﺮ‬
‫ﻣﺎن אڄ‬ ‫ﭘﻜﻞ‬ ‫رﻧﮓ وאري‬

‫ﺳﻤﺠﮭﺎﮢﻲ‪ -‬ﻓﻌﻞ ﭼﻮﻧﮉي ﻓﻌﻞ وאري ﺧﺎﻧﻲ ۾ رﮐﺠﻲ ‪ .‬ﻓﺎﻋﻞ ﭼﻮﻧﮉي ﻓﺎﻋﻞ وאري ﺧﺎﻧﻲ ۾‬
‫رﮐﺠﻲ ‪ .‬ﻣﻔﻌﻮل ﭼﻮﻧﮉي ﻣﻔﻌﻮل وאري ﺧﺎﻧﻲ ۾ رﮐﺠﻲ ‪ .‬ﺗﻨﮭﻦ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻓﺎﻋﻞ‬
‫ﺳﺎن وאﺳﻄﻮ رﮐﻨﺪڙ ﺻﻔﺘﻮن ﻳﺎ ﺻﻔﺎﺗﻲ ﺗﻜﻮن‪ ،‬ﻣﻔﻌﻮل ﺳﺎن وאﺳﻄﻮ رﮐﻨﺪڙ‬
‫ﺻﻔﺘﻮن ﻳﺎ ﺻﻔﺎﺗﻲ ﺗﻜﻮن ‪ ،‬ﻓﻌﻞ ﺳﺎن ﻟﮙﻨﺪڙ ﻇﺮف ﻳﺎ ﻇﺮﻓﻲ ﺗﻜﻮن ﮘﻮﻟﻲ ﮬﺮ‬
‫ﮬﻚ ﺟﻲ ﻟﮗ وאري ﺧﺎﻧﻲ ۾ ﻟﮑﺠﻦ ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﭔﻪ ﻳﺎ وڌﻳﻚ‬
‫ٰ‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ”ﮘﻨﮃﻳﻞ“ ‪،‬‬
‫ٰ‬ ‫ﮀﻴﺪ‪ -‬ﻣﺮﻛﺐ‬ ‫ﻣﺮﻛﺐ )‪ (compound‬ﺟﻤﻠﻦ ﺟﻮ‬
‫ﺟﻤﻼ‪،‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ڏﻳﮑﺎري ۽ ﮬﻚ ﭔﺌﻲ ﺗﻲ ﻣﺪאر رﮐﻨﺪڙ ﻧﻪ ﮬﺠﻦ ‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﺟﻦ ﻣﺎن ﮬﺮ ﮬﻚ ﭘﻨﮭﻨﺠﻲ ﺟﺪא‬
‫‪ -1‬אﺣﻤﺪ אڄ ﺑﺎزאر ﻣﺎن ﻛﭙﮍא ﺧﺮﻳﺪ ﻛﻴﺎ ۽ ﻣﻮن ﻛﺘﺎب ورﺗﺎ ‪.‬‬
‫‪ -2‬אڄ ﻣﻮن وٽ ﭘﺎر ﺟﺎ ﻣﮭﻤﺎن آﻳﺎ آﮬﻦ‪ ،‬ﺗﻨﮭﻨﻜﺮي آ‪ ٗ‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد ﻛﻮﻧﻪ وﻳﻨﺪس ‪.‬‬

‫ﺧﺒﺮ‬ ‫ﻣﺒﺘﺪא‬
‫ﻣﻔﻌﻮل‬
‫ﻓﻌﻞ ﺟﻮ ﻟﮗ‬ ‫ﻓﻌﻞ‬ ‫ﻣﻔﻌﻮل‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ ﺟﻮ ﻟﮗ‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ‬
‫ﺟﻮ ﻟﮗ‬
‫‪-----------‬‬
‫ﺧﺮﻳﺪ ﻛﻴﻮ‬ ‫ﻛﭙﮍو‬ ‫‪-----------------‬‬ ‫אﺣﻤﺪ‬
‫אڄ ﺑﺎزאر ﻣﺎن‬ ‫‪-----------‬‬
‫ورﺗﺎ‬ ‫ﻛﺘﺎب‬ ‫‪-------------‬‬ ‫ﻣﻮن‬
‫‪--‬‬
‫‪-----------‬‬
‫אڄ ﻣﻮﻧﻮٽ‬ ‫آﻳﺎ آﮬﻦ‬ ‫‪-----------------‬‬ ‫ﻣﮭﻤﺎن‬
‫‪-----------‬‬ ‫ﭘﺎر ﺟﺎ‬
‫ﺣﻴﺪرآﺑﺎد ﻛﻮﻧﻪ‬ ‫وﻳﻨﺪس‬ ‫‪-------------‬‬ ‫آ‪ٗ‬‬
‫‪--‬‬

‫ﻣﻌﻨﻲ ”ﺗﺮﺗﻴﺐ وאر“‪.‬‬

‫ٰ‬ ‫ﮀﻴﺪ‪ -‬ﻣﺮﺗﺐ‬ ‫ﻣﺮﺗﺐ )‪ (complex‬ﺟﻤﻠﻦ ﺟﻮ‬
‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﮬﻦ ﺟﻤﻠﻲ ۾ ﮬﻚ ﺧﺎص ﺟﻤﻠﻮ ۽ ﭔﻴﺎ ﭔﻪ ﭼﺎر ﺟﻤﻼ ﻣﭥﺲ ﻣﺪאر رﮐﻨﺪڙ ﮔﮇﺟﻲ ﻛﺘﺐ‬
‫אﻳﻨﺪא آﮬﻦ ‪.‬‬
‫‪ -1‬ﮬﻲ ﭘﻴﺮ ﻣﺮد ﺷﺨﺺ ‪ ،‬ﺟﻨﮭﻦ ﻛﺎﻟﮫ ﻣﻮن ﮐﻲ ﭘﻨﺞ روﭘﻴﻪ ڏﻧﺎ ﮬﺌﺎ ‪ ،‬ﺳﻮ אڄ وري‬
‫ﮬﺖ آﻳﻮ آﮬﻲ ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﮬﻦ ﭼﻮر‪ ،‬ﺟﻨﮭﻦ ﭘﺮ ﺳﺎل ﻣﻨﮭﻨﺠﻲ ﮔﮭﺮ ﮐﻲ ﮐﺎٽ ﮬﻨﻴﻮ ﮬﻮ‪ ،‬ﺗﻨﮭﻦ אڄ وري אﺣﻤﺪ‬
‫ﺟﻲ ﮔﮭﺮ ﺟﻲ ﭼﻮري ﻛﺌﻲ ‪.‬‬
‫ﺧﺒﺮ‬ ‫ﻣﺒﺘﺪא‬
‫ﻣﻔﻌﻮل ﺟﻮ‬
‫ﻓﻌﻞ ﺟﻮ ﻟﮗ‬ ‫ﻓﻌﻞ‬ ‫ﻣﻔﻌﻮل‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ ﺟﻮ ﻟﮗ‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ‬
‫ﻟﮗ‬
‫ﮬﻲ ﭘﻴﺮ ﻣﺮد‬
‫وري אڄ ﮬﺘﻲ‬ ‫آﻳﻮ آﮬﻲ‬ ‫‪-----------------‬‬ ‫‪---------‬‬ ‫ﺟﻨﮭﻦ ﻛﺎﻟﮫ‬ ‫ﺷﺨﺺ‬
‫ﻛﺎﻟﮫ‬ ‫ڏﻧﺎ ﮬﺌﺎ‬ ‫ﭘﻨﺞ ‪ ،‬ﻣﻮﻧﮑﻲ‬ ‫روﭘﻴﻪ‬ ‫ﻣﻮﻧﮑﻲ ‪5‬‬ ‫ﺟﻨﮭﻦ‬
‫روﭘﻴﻪ ڏﻧﺎ ﮬﺌﺎ‬
‫ﮬﻦ‪ ،‬ﺟﻨﮭﻦ ﭘﺮ‬
‫אڄ وري‬ ‫ﻛﺌﻲ آﮬﻲ‬ ‫‪-----------------‬‬ ‫ﮬﻦ‬ ‫ﺳﺎل ﻣﻨﮭﻨﺠﻲ‬ ‫ﭼﻮر‬
‫ﭘﺮ ﺳﺎل‬ ‫ﮬﻨﻴﻮ ﮬﻮ‬ ‫ﻣﻨﮭﻨﺠﻲ ﮐﻲ‬ ‫ﮐﺎٽ‪ -‬ﮔﮭﺮ‬ ‫ﮔﮭﺮ ﮐﻲ ﮐﺎٽ‬ ‫ﺟﻨﮭﻦ‬
‫ﮬﻨﻴﻮ ﮬﻮ‪.‬‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﺳﻨﮅي ﻣﺤﺎورא‬

‫ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ٰ‬ ‫ﻣﺤﺎورو‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ٰ‬ ‫ﻣﺤﺎورو‬

‫ﺷﺮﻣﻨﺪو ﭤﻴﮡ‬ ‫ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﮘﻮڙﮬﺎ‬ ‫ﺑﺮﻏﻼﺋﮡ‬ ‫ﻛﻦ ﭜﺮڻ‬

‫وﮬﺎﺋﮡ‬
‫وאﺋﮍو ﭤﻴﮡ‪ ،‬ﻣﻨﺠﮭﻲ‬ ‫وאﻳﻮن ﺑﺘﺎل ﭤﻴﮡ‬ ‫ﻛﻨﺒﮡ‬ ‫ڏﻳﻞ ڏאرڻ‬
‫ﭘﻮڻ‬
‫ﺷﻮر ﭤﻴﮡ‬ ‫ﮬﻠﭽﻞ ﻣﭽﻲ وﭸﮡ‬ ‫ﮬﻠﺖ ﻳﺎ ﺳﻠﻮכ ﻛﺮڻ‬ ‫ورﺗﺎ‪ ‬ﻛﺮڻ‬

‫ﻳﺎد ﻛﺮڻ‬ ‫ﺗﻨﺪ ﺗﻨﻮאرڻ‬ ‫ﮬﻤﺖ ﺳﺎن ﺗﻴﺎري‬ ‫ﻛﻤﺮ ﻛﺸﻲ ﺑﻴﮭﮡ‬
‫ﻛﺮڻ‬
‫ﮔﮭﺮو אﺛﺮ ﻛﺮڻ‬ ‫دل ۾ ﺗﻴﺮ وאﻧﮕﺮ ﭼﭝﮡ‬ ‫ﭘﻴﺶ ﭘﻮڻ‬ ‫ﻛﻨﮅ ﻧﺎﺋﮡ‬
‫ﭰﭕﺎﺋﻲ وﭸﮡ‬ ‫ﮬﻀﻢ ﻛﺮڻ‬ ‫ﺗﺮﻗﻲ ﻛﺮאﺋﮡ‬ ‫ﻓﺮوغ ڏﻳﺎرڻ‬
‫ﺧﻮﺷﻲ ﻛﺮڻ‬ ‫ﻋﻴﺪ ﻣﻠﮭﺎﺋﮡ‬ ‫ﮀﻮﭨﻜﺎرو ﻣﻠﮡ‬ ‫ﻧﺠﺎت ﺣﺎﺻﻞ ﭤﻴﮡ‬
‫ﺧﻴﺮאت ڏﻳﮡ‬ ‫دאن ڏﻳﮡ‬ ‫ﺑﻠﻜﻞ ﺧﺘﻢ ﭤﻲ وﭸﮡ‬ ‫ﻧﺎﻟﻮ ﻧﺸﺎن ﻧﻪ ﮬﺠﮡ‬
‫ﻓﻀﻮل ﻳﺎ אﺟﺎﻳﻮ ﺧﺮچ‬ ‫دوﻟﺖ אڏאﺋﮡ‬ ‫دل ﻛﺸﺎدي ﻛﺮڻ‬ ‫دل ﺟﺎ دروאزא ﮐﻮﻟﮡ‬
‫ﻛﺮڻ‬
‫دﻳﺪאر ﻛﺮאﺋﮡ‬ ‫ﺟﻠﻮہ ﭘﺴﺎﺋﮡ‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻮ ﻛﺮڻ‬ ‫ﭼﻜﺮﻳﻮن ﮐﺎﺋﮡ‬
‫وﻳﺎﻣﮡ‬ ‫ﮬﭣ ﭘﻴﺮ ﻟﮭﮡ‬ ‫ﺳﺨﺖ ﻛﺎوڙﺟﮡ‬ ‫ﻏﺼﻲ ۾ ﻻل ﭤﻴﮡ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻮ ﻛﺮڻ‬ ‫ﺳﻴﻨﻮ ﺳﺎﮬﮡ‬ ‫رאز ﻧﻪ ﮐﻮﻟﮡ‬ ‫ﭔﺎڦ ﭔﺎﮬﺮ ﻧﻪ ﻛﮃڻ‬
‫ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺮڻ‬ ‫ﮬﭣ ﭘﻴﺮ ﮬﮣﮡ‬ ‫ﻧﻤﺎﮢﻮ ۽ ﺣﻠﻴﻢ ﭤﻴﮡ‬ ‫ﻣﻦ ﻣﺎري ﻣﻴﮡ ﻛﺮڻ‬
‫درﮔﺬر ﻛﺮڻ‬ ‫ﻧﻈﺮ אﻧﺪאز ﻛﺮڻ‬ ‫ﺻﺪﻗﻮ ﭤﻴﮡ‪ ،‬אول‬ ‫ﺳﺎھ ﮔﮭﻮرڻ‬
‫ﮔﮭﻮل وﭸﮡ‬
‫ﻧﻘﺼﺎن ۾ وﭸﮡ‬ ‫ڏﻳﻞ ڏﮬﻲ‪ ‬۾ وﺟﮭﮡ‬ ‫ﺧﺒﺮ ﭘﻮڻ‬ ‫אﮐﻴﻮن ﮐﻠﮡ‬
‫ﻧﻨﮉ ﺟﺎ ڍﻛﺮ אﭼﮡ‬ ‫ﮔﮭﻴﺮٽ אﭼﮡ‬ ‫ﺗﻜﻠﻴﻒ ﭘﮭﭽﮡ‬ ‫ﻛﻮﺳﻮ وא‪ ‬ﻟﮙﮡ‬
‫ﻣﭹﮡ‬ ‫ﺣﻜﻢ אﮐﻴﻦ ﺗﻲ رﮐﮡ‬ ‫ﮔﮭﮣﻲ ﻋﺰت ﻛﺮڻ‬ ‫ﭘﻴﺮ ڌوﺋﻲ ﭘﻴﺌﮡ‬
‫رאت ﺟﺎﮘﻨﺪي ﮔﺬאرڻ‬ ‫رאت ِوﮬﺎﺋﮡ‬ ‫אﻧﺘﻈﺎر ﻛﺮڻ‬ ‫ﻛﺎﻧﮓ אڏאﺋﮡ‬
‫ﺣﻴﺮت ۾ ﭘﺌﺠﻲ وﭸﮡ‬ ‫دﻧﮓ رﮬﺠﻲ وﭸﮡ‬ ‫ﻣﻠﻜﺎن ﻣﻠﻚ‬ ‫ﮬﺎڙﮬﻲ ﮬﺎכ ﭘﻮڻ‬
‫ﻣﺸﮭﻮر ﭤﻴﮡ‬
‫ﺳﭷ ﭤﻴﮡ‬ ‫ﭜﺎڻ ﺧﺎﻟﻲ ﭤﻴﮡ‬ ‫ﻣﺪد ﻛﺮڻ‬ ‫ﺳﺎٿ ڏﻳﮡ‬
‫ﺳﺨﺖ ﭤﮅ ﭤﻴﮡ‬ ‫ﭴﺎڙي ﭴﺎڙي‪ ‬ﺳﺎن ﻧﻪ‬ ‫ﺑﻲ ﻗﺎﻋﺪي אﻧﮕﻞ‬ ‫אڻ ڏﭠﺎ آر ﻛﺮڻ‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﻣﻠﮡ‬ ‫ﻛﺮڻ‬
‫ﺑﻲ ﺷﻨﺎس ﺛﻴﮡ‬ ‫ﺳﺎﻣﮫ ﮐﺎن ﭔﺎﮬﺮ ﻧﻜﺮڻ‬ ‫אﺟﺎﻳﻮ ﻛﻢ ﻛﺮڻ‬ ‫ﮬﺎڙﮬﻮ ﮬﺌﮡ‬
‫ﭘﺘﻮ ﻧﻪ ﭘﻮڻ‬ ‫אﮐﻴﻦ ﺗﻲ ﭘﺮدא ﭼﮍﮬﮡ‬ ‫ﻣﻨﺠﮭﻲ ﭘﻮڻ‪ ،‬ﮬﻮش‬ ‫ﻋﻘﻞ ﺧﻄﺎ ﭤﻴﮡ‬
‫ﻧﻪ رﮬﮡ‬
‫ﺳﺠﺎﻳﻮ ﭤﻴﮡ‬ ‫ﺛﺎب ﭘﻮڻ‬ ‫ﻣﻮﭨﮡ ﺟﻲ ﻛﺮڻ‬ ‫وאﮘﻮن ورאﺋﮡ‬
‫زﺑﺎن ﮐﻲ روﻛﮡ‬ ‫زﺑﺎن ﺗﻲ ﻟﻐﺎم ﮬﺌﮡ‬ ‫אڻ ﭤﻴﮣﻲ ﮘﺎﻟﮫ ﭤﻲ‬ ‫ڏڌل ﮐﻴﺮ ﭤﮣﻴﻦ ﭘﻮڻ‬
‫ﭘﻮڻ‬
‫ﺗﻴﺎري ﻛﺮڻ‬ ‫ﺳﻨﺪرא ﺳﺎﮬﮡ‬ ‫ﺧﺎﻣﻮش رﮬﮡ‬ ‫ﭼﭙﻦ ﺗﻲ ﭼﻨﻮ ﮬﮣﮡ‬
‫ﺗﻜﻠﻴﻒ ۾ ﭘﻮڻ‬ ‫ﻣﺎﻣﺮي ﭘﻮڻ‬ ‫وﻳﺠﮭﮍאﺋﻲ ﺣﺎﺻﻞ‬ ‫ﭘﻴﺮאﻧﺪي ﻧﺼﻴﺐ ﭤﻴﮡ‬
‫ﭤﻴﮡ‬
‫دﭔﺎﺋﮡ‬ ‫ﻟﻮﭘﮍﻳﻮن ڏﻳﮡ‬ ‫אﻧﺘﻈﺎر ﻛﺮڻ‬ ‫ﻓﻠﻜﻴﻦ ﭰﺎﻟﮍﻳﻮن‬
‫وﺟﮭﮡ‬
‫ﻧﺎאﻣﻴﺪ ﻛﺮڻ‬ ‫آﺳﻮن ﭜﭹﮡ‬ ‫ﻋﻴﺐ ڏﻳﮡ‬ ‫ﻟﻘﺐ ﻻﺋﮡ‬
‫ﭘﻴﺎرو ﮔﮭﺮڻ‬ ‫ﺳﺎھ ۾ ﺳﺎﻧﮃڻ‬ ‫ﭘﻨﺎھ ۾ אﭼﮡ‬ ‫ﺳﺎم ﭘﻮڻ‬
‫ﺗﺎڙڻ‬ ‫وאﺟﮫ وﺟﮭﮡ‬ ‫ﺧﻮﺷﻲ‪ ‬ﻣﺎن ﻗﺒﻮل‬ ‫ﭼﺸﻤﻦ ﺗﻲ ﭼﺎﺋﮡ‬
‫ﻛﺮڻ‬
‫ﭘﺎڙون ﺧﺘﻢ ﻛﺮڻ‬ ‫ﭤﮇو ﮐﮣﺎﺋﮡ‬ ‫ﭘﻨﮡ ‪ -‬ﮔﮭﺮڻ‬ ‫ﮬﭣ ﭨﻨﮕﮡ‬
‫ﻛﻮﺑﻪ ﻧﻘﺼﺎن ﻧﻪ ﭘﮭﭽﮡ‬ ‫وאر وﻧﮕﻮ ﻧﻪ ﭤﻴﮡ‬ ‫ﻧﻪ ﺑﺎﺳﮡ ‪ -‬אﻟﻲ وﭸﮡ‬ ‫ﺗﺮي‪ ‬ﺗﻴﻞ ﻧﻪ ﻻﺋﮡ‬
‫ﭘﺮﺟﮫ وﭸﺎﺋﮡ‬ ‫ﻛﻨﻲ ﻛﺮڻ‬ ‫ِ‬ ‫ﻣﻨﺠﮭﻲ ﭘﻮڻ ‪ ،‬ﮬﻮش‬ ‫ﺣﻮﺻﻼ ﺧﻄﺎ ﭤﻴﮡ‬
‫ﻧﻪ رﮬﮡ‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫وאﺣﺪ ‪ -‬ﺟﻤﻊ‬

‫ع‬ ‫وا د‬ ‫ع‬ ‫وا د‬

‫אﺧﻼق‬ ‫ُﺧ ُ‬
‫ﻠﻖ‬ ‫אﺳﺒﺎب‬ ‫ﺳﺒﺐ‬
‫ﻧﻘﻮش‪ -‬ﻧﻘﺎﺋﺶ‬ ‫ﻧﻘﺶ‬ ‫ﻧﺘﺎﺋﺞ‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻮ‬
‫אﺳﺎﺗﺬه‬ ‫אﺳﺘﺎد‬ ‫آﻓﺎت‬ ‫آﻓﺖ‬
‫אﻣﺮאء‬ ‫אﻣﻴﺮ‬ ‫وزرאء‬ ‫وزﻳﺮ‬
‫אﻓﻌﺎل‬ ‫ﻓﻌﻞ‬ ‫אﺳﺮאء‬ ‫אﺳﻴﺮ‬
‫ﻣﻤﺎﻟﻚ‬ ‫ُﻣﻠﻚ‬ ‫אﺳﺒﺎق‬ ‫ﺳﺒﻖ‬
‫אروאح‬ ‫روح‬ ‫אﻟﻘﺎب‬ ‫ﻟﻘﺐ‬
‫אﺳﺮאر‬ ‫ﺳﺮ‬ ‫آدאب‬ ‫אدب‬
‫אﻣﻮאج‬ ‫ﻣﻮج‬ ‫אﺟﻨﺎس‬ ‫ﺟﻨﺲ‬
‫ﻏﺮﺑﺎء‬ ‫ﻏﺮﻳﺐ‬ ‫אﻋﻤﺎل‬ ‫ﻋﻤﻞ‬
‫ﺷﺮﻓﺎء‬ ‫ﺷﺮﻳﻒ‬ ‫ﻓﻘﺮאء‬ ‫ﻓﻘﻴﺮ‬
‫ﺣﻜﻤﺎء‬ ‫ﺣﻜﻴﻢ‬ ‫אدﺑﺎء‬ ‫אدﻳﺐ‬
‫ﻃﻠﺒﺎء‬ ‫ﻃﺎﻟﺐ‬ ‫ورﺛﺎء‬ ‫وאرث‬
‫ﺟﮭﻼء‬ ‫ﺟﺎﮬﻞ‬ ‫ﻋﻠﻤﺎ‪‬‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ‬
‫ﺷﻌﺮא‪‬‬ ‫ﺷﺎﻋﺮ‬ ‫אﺷﻌﺎر‬ ‫ﺷﻌﺮ‬
‫ﺧﺼﺎﺋﻞ‬ ‫ﺧﺼﻠﺖ‬ ‫ﻧﺼﺎﺋﺢ‬ ‫ﻧﺼﻴﺤﺖ‬
‫ﻣﻘﺎﺻﺪ‬ ‫ﻣﻘﺼﺪ‬ ‫ﺟﻮאﮬﺮ‬ ‫ﺟﻮﮬﺮ‬
‫ﺑﻨﺎدﻳﻖ‬ ‫ﺑﻨﺪوق‬ ‫ﻣﻮאﻗﻊ‬ ‫ﻣﻮﻗﻊ‬
‫ﻗﻨﺎدﻳﻞ‬ ‫ﻗﻨﺪﻳﻞ‬ ‫ﺻﻨﺎدﻳﻖ‬ ‫ﺻﻨﺪوق‬
‫ﻋﻴﻮب‬ ‫ﻋﻴﺐ‬ ‫ﺗﻘﺎدﻳﺮ‬ ‫ﺗﻘﺪﻳﺮ‬
‫ﺳﻮאﺣﻞ‬ ‫ﺳﺎﺣﻞ‬ ‫ﻓﻴﻮض‬ ‫ﻓﻴﺾ‬
‫ﻗﺒﺎﺋﻞ‬ ‫ﻗﺒﻴﻠﻪ‬ ‫ﻋﻠﻤﺎء‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ‬
‫ﺳﻼﻃﻴﻦ‬ ‫ﺳﻠﻄﺎن‬ ‫ﻣﻨﺎﻇﺮ‬ ‫ﻣﻨﻈﺮ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻮ‬ ‫دﻓﺎﺗﺮ‬ ‫دﻓﺘﺮ‬
‫رﺳﻮم‬ ‫رﺳﻢ‬ ‫ﻗﻮي‬
‫ٰ‬ ‫ﻗﻮت‬
‫ﻋﮭﻮد‬ ‫ﻋﮭﺪ‬ ‫ﺣﻘﻮق‬ ‫ﺣﻖ‬
‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﻓﻮאﺋﺪ‬ ‫ﻓﺎﺋﺪو‬ ‫ﻧﻔﻮس‬ ‫ﻧﻔﺲ‬
‫ﻣﺼﺎﺋﺐ‬ ‫ﻣﺼﻴﺒﺖ‬ ‫ﻗﻮאﻋﺪ‬ ‫ﻗﺎﻋﺪو‬
‫אﺛﺮאت‬ ‫אﺛﺮ‬ ‫אﻓﻜﺎر‬ ‫ﻓﻜﺮ‬
‫אدﻳﺎن‬ ‫دﻳﻦ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫ﻣﻄﻠﺐ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻮ‬ ‫אﻏﺮאق‬ ‫ﻏﺮق‬
‫ﺣﺠﺮאت‬ ‫ﺣﺠﺮہ‬ ‫ﺟﺰאﺋﺮ‬ ‫ﺟﺰﻳﺮہ‬
‫ﻓﻀﺎﺋﻞ‬ ‫ﻓﻀﻴﻠﺖ‬ ‫ﻓﻨﻮن‬ ‫ﻓﻦ‬
‫ﺣﻴﺎض‬ ‫ﺣﻮض‬ ‫ﻣﺤﺎﻓﻞ‬ ‫ﻣﺤﻔﻞ‬
‫رﻓﻘﺎء‬ ‫رﻓﻴﻖ‬ ‫אﻧﻮאع‬ ‫ﻧﻮع‬
‫אﻗﻄﺎر‬ ‫ﻗﻄﺎر‬ ‫אﻣﻮאت‬ ‫ﻣﻮت‬
‫ﻓﻮאﺋﺪ‬ ‫ﻓﺎﺋﺪو‬ ‫ﺧﻼﺋﻖ‬ ‫ََۡ‬
‫ﺧﻠﻖ‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﻟﻔﻆ ۽ אﻧﮭﻦ ﺟﺎ ﺿﺪ‬
‫د‬ ‫ظ‬ ‫د‬ ‫ظ‬
‫آﺧﺮ‬ ‫אول‬ ‫ﻣﻮٽ‬ ‫אوٽ‬
‫ﺑﺎﻃﻞ‬ ‫ﺣﻖ‬ ‫ﭔﺎﮬﺮ‬ ‫אﻧﺪر‬
‫ﻣﻔﻌﻮل‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ‬ ‫ﻣﺨﺪوم‬ ‫ﺧﺎدم‬
‫ﺑﺎﻃﻦ‬ ‫ﻇﺎﮬﺮ‬ ‫אوﻧﺪھ‬ ‫روﺷﻨﻲ‬
‫ﻏﺮﻳﺐ‬ ‫אﻣﻴﺮ‬ ‫אدﻧﻲ‬
‫ٰ‬ ‫אﻋﻠﻲ‬
‫ٰ‬
‫ﺗﻨﺰﻟﻲ‬ ‫ﺗﺮﻗﻲ‬ ‫زﺣﻤﺖ‬ ‫رﺣﻤﺖ‬
‫ﺟﮭﻞ‬ ‫ﻋﻠﻢ‬ ‫ڏﻳﻨﮭﻦ‬ ‫رאت‬
‫ﺧﺰאن‬ ‫ﺑﮭﺎر‬ ‫ﻣﺮﻳﺪ‬ ‫ﻣﺮﺷﺪ‬
‫ﻣﻄﻠﻮب‬ ‫ﻃﺎﻟﺐ‬ ‫ﺑﺤﺮي‬ ‫ﺑﺮي‬
‫ﺳﻴﺎہ‬ ‫ﺳﻔﻴﺪ‬ ‫ﺗﺪﺑﻴﺮ‬ ‫ﺗﻘﺪﻳﺮ‬
‫ﮔﺪא‬ ‫ﺷﺎھ‬ ‫ﻧﻔﺎق‬ ‫אﺗﻔﺎق‬
‫ﻇﻠﻢ‬ ‫אﻧﺼﺎف‬ ‫ﭼﺴﺖ‬ ‫ﺳﺴﺖ‬
‫אﻛﺒﺮ‬ ‫אﺻﻐﺮ‬ ‫ﻛﺒﻴﺮ‬ ‫ﺻﻐﻴﺮ‬
‫ڏﻛﺎر‬ ‫ﺳﻜﺎر‬ ‫אﻧﺘﮭﺎ‬ ‫אﺑﺘﺪא‬
‫ﻓﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﺎﻗﻲ‬ ‫ﻣﺮﻛﺐ‬ ‫ﻣﻔﺮد‬
‫زوאل‬ ‫ﻛﻤﺎل‬ ‫ﺣﺮאم‬ ‫ﺣﻼل‬
‫ﺑﻌﻴﺪ‬ ‫ﻗﺮﻳﺐ‬ ‫ﻓﺮאق‬ ‫وﺻﺎل‬
‫ﻓﺮش‬ ‫ﻋﺮش‬ ‫ذﻟﺖ‬ ‫ﻋﺰت‬
‫رאﺣﺖ‬ ‫رﻧﺞ‬ ‫ﺳﻤﺎء‬ ‫אرض‬
‫ﻛﺜﺮت‬ ‫وﺣﺪت‬ ‫ﺷﺮ‬ ‫ﺧﻴﺮ‬
‫ﻧﺎدאن‬ ‫دאﻧﺎ‪‬‬ ‫دﺷﻮאر‬ ‫آﺳﺎن‬
‫ﮔﺮدאن‬ ‫אرزאن‬ ‫ﺣﻴﺎﺗﻲ‬ ‫ﻣﻮت‬

‫אﺷﺘﻘﺎق ) ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻲ ﭨﻮڙ ﻳﺎ ﮀﻴﺪ وאرو ﻋﻠﻢ(‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫‪ -1‬ﻛﻨﮭﻦ ﻟﻔﻆ ﺟﻮ אﺻﻞ ۽ אوﺳﺮ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻲ ﺑﮡ ﺑﻨﻴﺎد ﺟﻮ ﺳﺎﺋﻨﺴﻲ אﭜﻴﺎس‬
‫ٰ‬ ‫ﺌق‬ ‫ا‬ ‫ظ‬
‫ﻧﻜﻤﻮ‬ ‫) ﺑﻲ ‪ +‬ﻛﺎر (‬ ‫ﺑﻴﻜﺎر‬
‫ﮔﻠﻦ ﺟﻲ ﺟﺎ‪‬‬ ‫) ﮔﻞ ‪ +‬آﺳﺘﺎن (‬ ‫ﮔﻠﺴﺘﺎن‬
‫ﮘﻮﻻ‪ ،‬ﻛﻮﺷﺶ‪ ،‬ﺳﻌﻴﻮ‬ ‫) ﺟﺴﺖ ‪ +‬ﺟﻮ (‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮ‬
‫ﻣﭥﺎﻧﮭﻮن‬ ‫) ﺑﺎﻻ ‪ +‬دﺳﺖ (‬ ‫ﺑﺎﻻدﺳﺖ‬
‫دل ﭜﭵﮡ‬ ‫) دل ‪ +‬ﺷﻜﻨﻲ (‬ ‫دل ﺷﻜﻨﻲ‬
‫ﻛﻢ ﺟﻮ אﮘﻮאڻ‬ ‫) ﺑﺎﻧﻲ ‪ +‬ﻛﺎر (‬ ‫ﺑﺎﻧﻴﻜﺎر‬
‫ﻻﭼﺎر‬ ‫) ﻧﺎ ‪ +‬ﺗﻮאﻧﺘﻦ (‬ ‫ﻧﺎﺗﻮאن‬
‫אﻛﻴﻠﻮ‪ ،‬ﺧﻠﻮت ﭘﺴﻨﺪ‬ ‫) ﮔﻮﺷﻪ ‪ +‬ﻧﺸﺘﻦ (‬ ‫ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻦ‬
‫ﻣﭥﺎﮬﻮن ‪ ،‬زور وאرو‬ ‫) زﺑﺮ ‪ +‬دﺳﺖ (‬ ‫زﺑﺮدﺳﺖ‬
‫ﭰﻮرو‪ ،‬ﻟﭩﻴﺮو‬ ‫) رھ ‪ +‬زدن (‬ ‫رﮬﺰن‬
‫ﺳﻴﺎﮢﻮ‬ ‫) ﮬﻮش ‪ +‬ﻳﺎر (‬ ‫ﮬﻮﺷﻴﺎر‬
‫ﭘﻴﺪא ﻛﻨﺪڙ‬ ‫) אﭘﺎﺋﮡ ‪ +‬ﮬﺎر (‬ ‫אﭘﺎﺋﮣﮭﺎر‬
‫ﻛﻢ ﻛﻨﺪڙ‬ ‫) ﻛﺎري ‪ +‬ﮔﺮ (‬ ‫ﻛﺎرﻳﮕﺮ‬
‫ﺻﺪﻗﻲ ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﺟﺎ‪‬‬ ‫) ﻗﺮﺑﺎن ‪ +‬ﮔﺎھ (‬ ‫ﻗﺮﺑﺎن ﮔﺎھ‬
‫ﺷﺮم אﭼﮡ‬ ‫) ﺷﺮم ‪ +‬آﻣﺪن (‬ ‫ﺷﺮﻣﻨﺪﮔﻲ‬
‫ﺑﻲ ﺳﻤﺠﮫ‬ ‫) ﻧﺎ ‪ +‬دאﻧﺴﺘﻦ (‬ ‫ﻧﺎدאن‬
‫ﻣﻨﮭﻦ ﺻﺎف ﻛﺮڻ وאرو ﻛﭙﮍو‬ ‫) رو‪ + ‬ﻣﺎﻟﻴﺪن (‬ ‫روﻣﺎل‬
‫ﻣﻘﺒﻮل‬ ‫) ﮬﺮ‪ +‬دل ‪ +‬ﻋﺰﻳﺰ (‬ ‫ﮬﺮدﻟﻌﺰﻳﺰ‬
‫ﻋﺰت‬ ‫) آب ‪ +‬رو‪( ‬‬ ‫آﺑﺮوء‬
‫آﺟﻴﺎن ﻛﺮڻ‬ ‫) ﺧﻮش ‪ +‬آﻣﺪن (‬ ‫ﺧﻮﺷﺎﻣﺪ‬
‫ﺳﮭﮣﻮ‬ ‫) ﺧﻮب ‪ +‬ﺻﻮرت (‬ ‫ﺧﻮﺑﺼﻮرت‬
‫ﭘﺮﻳﺸﺎن‬ ‫) دل ‪ +‬ﮔﻴﺮ (‬ ‫دﻟﮕﻴﺮ‬
‫دאد ڏﻳﮡ‬ ‫) ﺷﺎد ‪ +‬ﺑﺎش (‬ ‫ﺷﺎﺑﺎش‬
‫ﺑﺪﺧﻮאہ‬ ‫) ﻣﭟ ‪ +‬ﮔﮭﺮڻ (‬ ‫ﻣﭟ ﮔﮭﺮو‬
‫ﭘﺎﻟﻴﻨﺪڙ‬ ‫) ﭘﺮوردن ‪ +‬ﮔﺎر (‬ ‫ﭘﺮوردﮔﺎر‬
‫ﺷﺎﮬﻮﻛﺎر‬ ‫) دﻧﻴﺎ ‪ +‬دאﺷﺘﻦ (‬ ‫دﻧﻴﺎ دאر‬
‫ﺧﻴﺮﺧﻮאہ‬ ‫) ﮬﻢ ‪ +‬دردن (‬ ‫ﮬﻤﺪرد‬
‫ﭘﺮﻳﻦ ﺟﻲ رﮬﮡ ﺟﻲ ﺟﺎ‪‬‬ ‫) ﭘﺮي ‪ +‬آﺳﺘﺎن (‬ ‫ﭘﺮﺳﺘﺎن‬
‫وڏي ﻋﻤﺮ وאرو‬ ‫) ﭘﻴﺮ ‪ +‬ﺳﻦ (‬ ‫ﭘﻴﺮﺳﻦ‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬
 ‫‪www.iqbalkalmati.blogspot.com‬‬

‫رو‬ ‫‪ :‬ﺌ از‬ ‫ز‬ ‫رو(‬ ‫از‬ ‫ي و ﺌ رڻ )‬

‫ﻋﺮﺑﻲ ﭔﻮﻟﻲ َء ۾ ﻞ ‪ 28‬ﺣﺮف ﭤﻴﻨﺪا ﺁهﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ﻣﺎن ‪ 14‬ﺣﺮوف ﺷﻤﺴﻲ ۽ ‪14‬‬
‫ﺣﺮوف ﻗﻤﺮي ﺁهﻦ‪ ،‬ﺟﻲ هﻴﭟ ڏﺟﻦ ﭤﺎ ‪.‬‬
‫ﺣﺮوف ﻗﻤﺮي ‪ :‬ا ‪ -‬ب ‪ -‬ج ‪ -‬ح ‪ -‬خ ‪ -‬ع ‪ -‬غ ‪ -‬ف ‪ -‬ق ‪ -‬ﮎ ‪ -‬م ‪ -‬و ‪ -‬ه ‪ -‬ي •‬
‫ﺣﺮوف ﺷﻤﺴﻲ ‪ :‬ت ‪ -‬ث ‪ -‬د ‪ -‬ذ ‪ -‬ر ‪ -‬ز ‪ -‬س ‪ -‬ش ‪ -‬ص ‪ -‬ض ‪ -‬ط ‪ -‬ظ ‪ -‬ل ‪ -‬ن •‬
‫ﻧﻮٽ ‪ -:‬ﻗﻤﺮي אﮐﺮ ﺟﻲ אﮘﻴﺎن ﺟﻴﻜﻮ אل ڏﺑﻮ آﮬﻲ‪ُ ،‬אﮬﻮ ُאﭼﺎرﻳﻮ ﺑﻪ وﻳﻨﺪو آﮬﻲ‪ .‬ﺟﻴﺌﻦ‪،‬‬
‫ﺷﻤﺲ ۡ ُ َ‬
‫אﻟﻌﻠﻤﺎ‪.‬‬ ‫َ ۡ ُ‬
‫ﺷﻤﺴﻲ אﮐﺮ ﺟﻲ אﮘﻴﺎن ﺟﻴﻜﻮ אل ڏﺑﻮ آﮬﻲ‪ُ ،‬אﮬﻮ ُאﭼﺎرﻳﻮ ﻧﻪ وﻳﻨﺪو آﮬﻲ‪ .‬ﺟﻴﺌﻦ‪،‬‬
‫ﺷﻤﺲ ّ ِ ۡ ُ‬
‫אﻟﺪﻳﻦ‪.‬‬ ‫َ ۡ ُ‬

‫‪www.sascitysukkur.com‬‬ ‫‪www.ebooks.sascitysukkur.com‬‬