ჰაბერმასი: კომუნიკაცია როგორც საზოგადოების ბაზისური ელემენტი(ლუმანი)

და თავისუფალი კომუნიკაციური ქმედება როგორც რაციონალური საზოგადოების

მიზანი(ჰაბერმასი) - შედარებითი ანალიზი.

ჩვენ ვიცით, რომ ურთიერთობა არის ძალიან მნიშვნელოვანი და განუყოფელი

მომენტი სოციალურ ურთიერთობებში. ამიტომ, კომუნიკაციის გარეშე ინფორმაციის
გამოყენება ან ყველაზე მთავარი, საზოგადოების ერთიანობისა და არსებობის
შენარჩუნება შეუძლებელია.

კომუნიკაციური მოქმედება ყველდღიურ ცხოვრებაში ხდება, ადამიანიებინ

ერთმანეთთან სხვადასხვა მიზნით ამყარებენ კომუნიკაციას, რათა ხელი შეუწყონ
წინა პლანის შესრულებას. რაც შეეხება დისკურს, როგორც ვიცით, ეს არის ამ
კომუნიკაციის წესების ერთობლიობაა, რომელიც არ არის დამყარებული რაიმე სახის
გამოცდილებაზე.

ჰაბერმას და ლუმანს თავდაპირველად აქვთ განსხვავებული პრინციპები. თუ

ჰაბერმასი ცდილობს შეინარჩუნოს დამოკიდებულება კომუნიკაციის
"უნივერსალიზმზე", ლუმანი აშენებს კომუნიკაციის მოდელს საზოგადოებრივი
სისტემური თეორიის ჩარჩოებში. ლუმანის თვალსაზრისით უნივერსალური
ფილოსოფიის კონცეფცია ამოიწურა. აბსტრაქტული ცნებები, რომლებსაც
თანამედროვე მკლევრები მართავენ, ნამდვილად არ ასახავს რეალურ მდგომარეობას.
როგორც კრიზისული სიტუაციის დასაძლევად, რომელიც აისახა სოციალურ
მეცნიერებაში, ლუმანი აქვეყნებს ტეზის, რომ საჭიროა ყველაზე ინფორმაციული
გარემოს შეცვლა, როდესაც საზოგადოება ჩანს თეორიის სისტემის ჩარჩოებში.
ლუმანი განსაზღვრავსკომუნიკაციის ბუნებას, და შესაბამისად მეთოდს, რომლის
მეშვეობით სუბიექტები აღწევენ ურთიერთგაგებას კომუნიკაციური პროცესების
კომპონენტის მეშვეობით: ინფორმაცია, მესიჯები და გაგება. ჰაბერმასი განსაზღვრავს
კომუნიკაციის მექანიზმებსენის შიდა სტრუქტურისგან გამომდინარე: სუბიექტები
შედიან კომუნიკაციაში და ცდილობენ მიახწიონ ურთიერთგაგებას და კონსენსუს.
კონსენსუსის სქემა წინასწარ განსაზღვრავს კომუნიკაციის დინამიკას: სუბიექტები
ცდილობენ მიაღწიონ თანხმობას, და მიუხედავათ იმისა რომ თანხმობა არ არის სულ
მისაღწევი, მოცემული ინტენცია განსაზღრავს საკომუნიკაციო პროცესს. ონსენსუსის
მიღწევის სქემა, როგორც ჩანს, კომუნიკაციური რაციონალობის პრინციპია, რომელიც
ითვალისწინებს სიტყვებზე საუბრის შესაძლებლობას. კონსენსუსი, როგორც
იდეალური მოდელი კომუნიკაციის თანამედროვე საინფორმაციო საზოგადოებაში

სოციალური მოქმედების მოდელია: პიროვნული მოთხოვნის მნიშვნელობის

შესახებ შეთანხმება ითვალისწინებს მსოფლიოში შეთანხმებას კომუნიკაციის
ჰორიზონტზე და ამ თვალსაზრისით, კომუნიკაციის დისკრედიტაცია იდეალური
მოდელის დამახინჯების გზად განიხილება. ლუმანი ეფუძნება ფუნდამენტურად
განსხვავებული შენობაში: კომუნიკაცია არ არის მიზანშეწონილობა, კონსენსუსი
იდეალური მოდელია, რომელიც არ ასახავს კომუნიკაციის რეალურ პროცესებს.
ლუმანი ეფუძნება შინაარს, კომუნიკაციის არასტაბილურობა ინფორმაციულ
აზოგადოებაში. სინამდვილეში, ლუმანი და ჰაბერმანები თანამედროვე კავშირის
სხვადასხვა ასპექტს გამოხატავს: მნიშვნელოვანი და ფუნქციური. როგორც ენის
ფენომენი, კომუნიკაცია არის ენის კომუნიკაციის პოტენციალის გააზრების გზა.
თუმცა, კომუნიკაციის ფაქტობრივი ფუნქციონირება განისაზღვრება ენაზე
სისტემური მექანიზმებით: პოლიტიკური, ეკონომიკური, მასობრივი ინფორმაციის
საშუალებები. ამ ზემოქმედების ხასიათი არ არის გარეგანი, როგორც ჰაბერმას
მიაჩნია, მაგრამ არსებითი მნიშვნელობა აქვს.

ჰაბერმასი კი კომუნიკაციას თვლის, როგორც სიმართლეს, პირადათ ათვისებულ

სოციალიზმს. მაგრამ ასეთი ხდება მხოლოდ მაშინ, როდესაც აძლევს ხალხს
საშუალებას სრულიად თავისუფლად განიხილონ უმაღლესი ღირებულებები. აქედან
გამომდინარე ჰაბერმასის თეორია წარმოდგენილია როგორც კომუნიკაციური
პროცესი, კომუნიკაცია.

ლუმანის მიხედვით, ყოველი სოციალური სისტემა ეჯახება პრობლემას: იგი

არსებობას წყვეტს, თუ არ არსებობს მომავალი კომუნიკაციების გარანტიები, ე.ი. თუ
არ არსებობს წინამავალი კომუნიკაციების მომავალ კომუნიკაციებთან შეერთების
შესაძლებლობები. იმისთვის, რათა თავიდან აცილებულ იქნას კომუნიკაციების
ნგრევა , შემუშავებული უნდა იქნეს სტრუქტურები, რომლებიც საშუალებას
მოგვცემს უფრო ადრინდელი კომუნიკაციები მომდევნო კომუნიკაციებს
დავუკავშიროთ. ერთ კომუნიკაციაში გაკეთებული არჩევანი წინანდელ
კომუნიკაციებში გაკეთებული არჩევანითაა შეზღუდული და ასევე ახლანდელი
კომუნიკაცია ზღუდავს მომავალ კომუნიკაციებს. ეს კიდევ ერთი წესი და საშუალებაა
კომუნიკაციის პროცესის “შეუძლებლობა – დაუჯერებლობის” გადაქცევისა. სწორედ
ორმაგი შესაძლებლობის გადალახვის და შეუძლებელი – დაუჯერებელი
კომუნიკაციის უფრო შესაძლებელ და სარწმუნო კომუნიკაციად გადაქცევის ეს
აუცილებლობა არეგულირებს სოციალური სისტემის ევოლუციას.