Καθολικό Άνευ όρων Βασικό Εισόδηµα:

ένα θεµελιώδες ανθρώπινο δικαίωµα που πρέπει να διεκδικήσουµε.

Το ∆ίκτυο για το Καθολικό Άνευ όρων Βασικό Εισόδηµα (ΚΑΒΕ) είναι ένα
κίνηµα που ξεκίνησε το 1986 και σήµερα έχει εξελιχθεί σε παγκόσµιο, µε
δηµοψηφίσµατα για την εφαρµογή του, ένταξή του σε προγράµµατα πολιτικών
κοµµάτων και σε πειραµατικές εφαρµογές του σε χώρες και πόλεις.
Το ΚΑΒΕ δεν είναι φιλανθρωπία, ούτε βοήθηµα, ούτε κόστος ή επίδοµα σε
ειδικές κατηγορίες ανθρώπων. Είναι θεµελιώδες ανθρώπινο δικαίωµα που δίνεται σε
όλους, εφ όρου ζωής, για το απλό γεγονός ότι έχουν γεννηθεί και συµµετέχουν σε
ανθρώπινη κοινωνία. Είναι καθολικό (δίνεται σε όλους), ανεπιφύλακτο (δεν υπάρχουν
προϋποθέσεις παροχής του), ατοµικό (δίνεται σε κάθε άτοµο), επαρκές (διασφαλίζει
αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης και συµµετοχής στην κοινωνία). ∆εν έχει καµιά σχέση
και δεν αντικαθιστά το κοινωνικό κράτος πρόνοιας και τα κοινωνικά επιδόµατα, αλλά τα
συµπληρώνει.
Στο άρθρο 25 της Οικουµενικής ∆ιακήρυξης του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα
∆ικαιώµατα, αναφέρεται το δικαίωµα που έχει ο καθένας σε ένα βιοτικό επίπεδο ικανό
να εξασφαλίσει στον ίδιο και στην οικογένειά του υγεία και ευηµερία και ειδικότερα
τροφή, ρουχισµό, κατοικία, ιατρική περίθαλψη, όπως και τις απαραίτητες κοινωνικές
υπηρεσίες. Το ΚΑΒΕ θα είναι η υλοποίηση και συγκεκριµενοποίηση αυτού του
δικαιώµατος.
Οι τεχνολογικές εξελίξεις και η αυτοµατοποίηση, αφήνουν όλο και
περισσότερους ανθρώπους χωρίς εργασία. Οι θέσεις εργασίας γίνονται όλο και πιο
επισφαλείς. Αλλά ακόµη και µια θέση εργασίας σήµερα δεν αποτελεί εγγύηση µιας
αξιοπρεπούς ζωής ή µιας ελεύθερης ύπαρξης. Κανείς δεν νοιώθει ασφαλής σήµερα στον
κόσµο. Εκατοµµύρια και εκατοµµύρια ανθρώπων, ζουν µια ανασφαλή ζωή. Όλα αυτά
έχουν επιπτώσεις. Ο Π.Ο.Υ εκτιµά ότι το 2020 οι κρίσεις πανικού και η κατάθλιψη θα
είναι οι βασικές ασθένειες στον "ανεπτυγµένο" κόσµο.
Το ΚΑΒΕ απαντά σ αυτές τις προκλήσεις. Βοηθά να πάρουµε τη ζωή µας στα
χέρια µας. Είναι θεµέλιο πάνω στο οποίο µπορείς να χτίσεις τη ζωή σου µε ελευθερία,
ώστε να κάνεις αυτό που πραγµατικά θέλεις. Θα είναι µια κοινωνική επανάσταση. Οι
άνθρωποι θ αρχίσουν να αξιολογούν και να κατευθύνουν τη ζωή τους, όχι µε βάση τι
κερδίζουν σαν αντάλλαγµα για τις υπηρεσίες τους, αλλά µε βάση τις εσωτερικές τους
ανάγκες και το τι µπορούν να συνεισφέρουν στην ανθρωπότητα. Θα αποσυνδεθεί η
εργασία και η επιβίωση απ την µισθωτή εργασία. Υπάρχουν διάφορα είδη εργασιών: τα
οικιακά, η φροντίδα ανθρώπων στο σπίτι, η εθελοντική εργασία...
Το ΚΑΒΕ θα συνεισφέρει στην εξάλειψη της απόλυτης φτώχειας, στη
ριζοσπαστική αλλαγή της κατάστασης των γυναικών, στη µείωση των ψυχικών
ασθενειών και των κοινωνικών συγκρούσεων, στην αύξηση της ελευθερίας των
ανθρώπων, στην καλύτερη διαπραγµάτευση εργασιακών συνθηκών κοκ.
Οι λύσεις που προσφέρει το ΚΑΒΕ έχουν κάνει διασηµότητες, επιστήµονες και
γνωστούς ανθρώπους του κεφαλαίου να ταχθούν υπέρ της θέσπισής του.
Παρ όλα αυτά ακούγονται φωνές από διάφορες πλευρές ότι το ΚΑΒΕ θα
συνεισφέρει ώστε οι άνθρωποι "να µην ενδιαφέρονται να εργαστούν και θα
τεµπελιάζουν". Αυτό θυµίζει την εποχή µιας άλλης µεγάλης κατάκτησης της
ανθρωπότητας, την εποχή της πάλης για την καθιέρωση του 8ωρου εργασίας, όταν τις
παραµονές των µεγάλων διαδηλώσεων το 1866 στην Αµερική, οι εφηµερίδες είχαν
πληµµυρίσει µε άρθρα που έγραφαν ότι "το αίτηµα θα έφερνε µείωση µισθών, φτώχεια
και κοινωνική υποβάθµιση του εργάτη, θα έσπρωχνε τους εργάτες σε αλητεία και
χαρτοπαιξία, βία, κραιπάλη και αλκοολισµό".
Αν η φύση του ανθρώπου ήταν η τεµπελιά, αυτός δεν θα ξέφευγε ποτέ απ την
κατάσταση του ζώου. Η εργασία ήταν αυτή που ξεχώρισε τους προγόνους µας απ τα ζώα
και δηµιούργησε στην κυριολεξία τον άνθρωπο. Η εργατικότητα και η δηµιουργικότητα
είναι λοιπόν στη φύση του ανθρώπου.
Είναι ικανός ο καπιταλισµός ν αλλάξει τη φύση του ανθρώπου και να τον
µεταµορφώσει σε τεµπέλη; Όχι. Μπορεί µόνο να παρεµβάλλει τεράστιες δυσκολίες
ανάµεσα στον άνθρωπο και την τάση του για δηµιουργική, αποδοτική και ωφέλιµη
εργασία και παρέχει "ευκαιρίες" στην τεράστια πλειοψηφία των ανθρώπων, µόνο για
άχαρη, βασανιστική, αδιάφορη, ξένη προς τα ενδιαφέροντα εργασία, που έχει την έννοια
"του µεροκάµατου για λόγους επιβίωσης".
Φυσικά για να έχει αληθοφάνεια ο µύθος των "τεµπέληδων ανθρώπων", είναι
αναγκαία µια εκπαίδευση αφυδατωµένη από παιδεία άξια των ανθρώπων, µια
εκπαίδευση σαν αυτή που προσφέρει αφειδώς ο καπιταλισµός.
Το ΚΑΒΕ θ απελευθερώσει τη φύση του ανθρώπου και την τάση του για
δηµιουργική εργασία, θα του δώσει την ευκαιρία να εκφράσει τις ικανότητές του, τη
φαντασία του, τη δηµιουργικότητά του, να προσφέρει στην κοινωνία. Εργασία µε την
ευρύτερη έννοια είναι κάθε δραστηριότητα που πραγµατοποιούµε στον κόσµο για να τον
αλλάξουµε και να τον βελτιώσουµε. Λαµβάνοντας ένα ΚΑΒΕ, θα µπορούσαµε να
αφιερώσουµε περισσότερο χρόνο σε δηµιουργικές, εθελοντικές ή συνεργατικές εργασίες,
απαραίτητες για µας τους ίδιους και για την κοινωνία, χωρίς να χρειάζεται να
αµειβόµαστε γι’ αυτές. Το ΚΑΒΕ θα οδηγήσει σε µια αύξηση της παραγωγικότητας, της
ελευθερίας και του πολιτισµού, χωρίς προηγούµενο.
Ο Μάρξ είχε παρατηρήσει κάτι ανάλογο, µε τη γενίκευση της εργοστασιακής
νοµοθεσίας (Κεφάλαιο, τ.1, σελ 498, 505, 519-520):
"Η εργοστασιακή νοµοθεσία, αυτή η πρώτη συνειδητή και σχεδιασµένη
αντίδραση της κοινωνίας στην αυθόρµητη συγκρότηση του προτσές της παραγωγής της,
είναι εξίσου αναγκαίο προϊόν της µεγάλης βιοµηχανίας, όπως η µπαµπακερή κλωστή, τα
αυτόµατα µηχανήµατα και ο ηλεκτρικός τηλέγραφος...
...Η εργοστασιακή νοµοθεσία, σαν πρώτη παραχώρηση που αποσπάστηκε απ το
κεφάλαιο...
...Αν από τη µια µεριά, η γενίκευση της εργοστασιακής νοµοθεσίας έγινε
αναπόφευκτη σαν µέσο σωµατικής και πνευµατικής προστασίας της εργατικής τάξης,
από την άλλη, γενικεύει και επιταχύνει τη µετατροπή σκόρπιων προτσές εργασίας
µικροσκοπικής κλίµακας σε συνδυασµένα προτσές εργασίας µεγάλης κοινωνικής
κλίµακας, δηλ γενικεύει και επιταχύνει τη συγκέντρωση του κεφαλαίου και τη
µονοκρατορία του εργοστασιακού συστήµατος. Καταστρέφει όλες τις αρχαϊκές και
µεταβατικές µορφές, που πίσω τους κρύβεται ακόµα εν µέρει η κυριαρχία του κεφαλαίου
και τις αντικατασταίνει µε την άµεση και απροκάλυπτη κυριαρχία του. Γενικεύει έτσι και
τον άµεσο αγώνα ενάντια σ αυτή την κυριαρχία. Ενώ στο κάθε εργαστήρι ξεχωριστά
επιβάλλει την οµοιοµορφία, την κανονικότητα, την τάξη και την οικονοµία, αυξάνει,
χάρη στο τεράστιο κέντρισµα που δίνουν στην τεχνική, ο περιορισµός και η ρύθµιση της
εργάσιµης ηµέρας, την αναρχία και τις καταστροφές της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής
γενικά, καθώς και την εντατικότητα της εργασίας και το συναγωνισµό των µηχανών µε
τον εργάτη. Καταστρέφοντας τις σφαίρες της µικρής παραγωγής και της δουλειάς στο
σπίτι, καταστρέφει τα τελευταία καταφύγια των "υπεράριθµων" και µαζί την ως τα
σήµερα ασφαλιστική δικλείδα του όλου κοινωνικού µηχανισµού. Οδηγώντας στο
ωρίµασµα των υλικών όρων και του κοινωνικού συνδυασµού του προτσές της
παραγωγής, οδηγεί στο ωρίµασµα των αντιφάσεων και των ανταγωνισµών της
κεφαλαιοκρατικής του µορφής και εποµένως οδηγεί ταυτόχρονα στο ωρίµασµα των
µορφικών στοιχείων µιας καινούργιας κοινωνίας και των παραγόντων ανατροπής της
παλιάς κοινωνίας".
Πού θα βρεθούν τα χρήµατα; Ποιος θα χρηµατοδοτήσει το ΚΑΒΕ;
Σήµερα το φτωχότερο µισό του παγκόσµιου πληθυσµού, µοιράζεται λιγότερο από
το 1% του παγκόσµιου πλούτου, ενώ το πλουσιότερο 10% έχει στα χέρια του το 89% του
συνολικού πλούτου. Το 1% ελέγχει τα µισά περιουσιακά στοιχεία του πλανήτη. Ο
σηµερινός πλούτος "ανήκει" στους "νόµιµους" ιδιοκτήτες του, τις µεγάλες πολυεθνικές,
τις παγκόσµιες τράπεζες και τα οικονοµικά λόµπυ. Χρειάζεται µια αλλαγή στο µυαλό
µας, µια αλλαγή στην κατανόηση των πραγµάτων.
Υπάρχει επαρκής πλούτος σε παγκόσµιο επίπεδο, έτσι ώστε όλος ο πληθυσµός
της γης να ζει σε αξιοπρεπείς συνθήκες. Ο πλούτος αυτός έχει παραχθεί χάρη στις
προσπάθειες όλων των προηγούµενων γενεών και ολόκληρης της κοινωνίας, άρα είναι
κληρονοµιά όλων. Τα επιτεύγµατα των επιστηµών και της τεχνολογίας, η εργασία και η
εµπειρία γενεών και γενεών, µε θεµελιώδη εργαλεία τις γλώσσες των λαών, έκαναν την
ανθρωπότητα να λειτουργεί πάντα σαν ένα άτυπο πλανητικό εργοστάσιο, σαν µια
επιχείρηση/οργανισµός, όπου ο κάθε λαός συνεισφέρει το δικό του µερίδιο.
["Οι κουκίδες στο χάρτη που δείχνουν τον τόπο όπου παρουσιάζονται κάθε φορά
οι καινοτοµίες, µετακινούνται από ήπειρο σε ήπειρο, σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της
ανθρωπότητας", Ιστορία της ανθρωπότητας της Unesco].
Το ΚΑΒΕ συνεισφέρει στη συνειδητοποίηση από τους ανθρώπους, της
ανθρωπότητας σαν οντότητας και σαν φορέα δικαιωµάτων. Είναι ένα απ τα
µικρά/τεράστια βήµατα που πρέπει να γίνουν για ν αποκτήσει υλική/θεσµική υπόσταση η
ανθρωπότητα σαν εργοστάσιο/επιχείρηση σε πλανητική κλίµακα, άξιο των ανθρώπων.
Το ΚΑΒΕ λοιπόν, σαν κοινωνικό µέρισµα, σαν µια απόδοση των προηγούµενων
επενδύσεων της ανθρωπότητας, σαν επένδυση λόγω των χαρακτηριστικών του που
αναφέρθηκαν προηγουµένως, µπορεί ν αποτελέσει επένδυση ενός ποσοστού των κερδών
των µεγάλων επιχειρήσεων, σ αυτό (από 2-20% ανάλογα µε το µέγεθος της επιχείρησης),
σαν πρώτο βήµα επιστροφής στην κοινωνία των δικαιωµάτων της, που θα κατανέµεται
µέσω µιας ειδικής τράπεζας.
∆εν είναι η πρώτη φορά που ο καπιταλισµός θα δεχθεί ένα χαλινάρι στην
ακόρεστη δίψα του για εκµετάλλευση των ανθρώπων. Οι αγορές είναι η ιστορία των
περιορισµών που τέθηκαν και τίθενται στη λειτουργία τους (ώρες εργασίας και 8ωρο,
παιδική εργασία, συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας, κοινωνική ασφάλιση...).
"Είναι σαφές ότι ο αγώνας για τη δικαιοσύνη δεν πρέπει ποτέ να εγκαταλείπεται
εξ αιτίας της συντριπτικής δύναµης εκείνων που διαθέτουν τα όπλα και τα χρήµατα και
που φαίνονται ανίκητοι στην εµµονή τους να τα διατηρήσουν. Η δύναµη αυτή
αποδείχθηκε επανειληµµένα ευάλωτη απέναντι σε ανθρώπινες αρετές λιγότερο
µετρήσιµες από τις βόµβες και τα δολάρια: το ηθικό σθένος, την αποφασιστικότητα, την
ενότητα, την οργάνωση, την αυτοθυσία, το πνεύµα, την εφευρετικότητα, το κουράγιο και
την υποµονή. Κανένας ψυχρός υπολογισµός για τον συσχετισµό δυνάµεων δεν πρέπει ν
αποθαρρύνει ανθρώπους που έχουν πειστεί για το δίκιο του αγώνα τους" (Η δύναµη που
καµιά εξουσία δεν µπορεί να υποτάξει, του Χάουαρντ Ζιν).

29 Απρίλη 2020
Γιώργος Παπανικολάου

https://politikofilosofikesanazitiseis.blogspot.com/