INTERNACIONALNI UNIVERZITET TRAVNIK

FAKULTET POLITEHNIČKIH NAUKA

HIDROOKOLINSKI INŽINJERING

TRAVNIK

VODOPRIVREDNI SISTEMI I ŽIVOTNA SREDINA

SEMINARSKI RAD

Predmet: Vodoprivredni sistemi

Mentor: Doc. dr. Enes Šeperović Student: Amra Karahasanović

II-PT-13/17

Travnik, decembar 2017.

SADRŽAJ

1.UVOD .......................................................................................................................... 3
2.VODOPRIVREDNI SISTEMI .................................................................................... 4
2.1.Faze razvoja vodoprivrednih sistema ..................................................................... 4
3.PROBLEMI ZAGAĐENJA ŽIVOTNE SREDINE .................................................... 5
3.1.Održivi razvoj ......................................................................................................... 6
4.UTICAJ VODOPRIVREDNIH SISTEMA NA ŽIVOTNU SREDINU ..................... 7
5.ZAKLJUČAK .............................................................................................................. 11
6.LITERATURA................................................................................................................... 12

2
 1. UVOD
Konstantan rast potreba za zadovoljavajućim količinama kvalitetne vode za razne sfere
korišćenja, pravilno raspoređene u vremenu i prostoru, prisilio je inžinjere i planere da
razmatraju i predlažu sve kompleksnije i ambicioznije planove izgradnje velikih, složenih i
vrlo skupih vodoprivrednih sistema kojima bi se te potrebe zadovoljile. Takvi planovi
obavezno uključuju i značajnu vremensku i prostornu preraspodjelu voda, uz postepeno
povezivanje postojećih parcijalnih sistema u sve veće cjeline, sa jedinstvenim centrima
upravljanja.

Paralelno se zaoštravaju i sukobi interesa u domenu voda, problemi zaštite od štetnog

djelovanja voda, rastu zahtjevi da se poveća efikasnost vodoprivrednih sistema, povećavaju se
opasnosti koje prijete čovjeku i njegovoj okolini zbog zagađenja voda i destrukcije vodenih
ekosistema, usljed čega vodoprivredni sistemi postaju sve složenije konfiguracije i
kompleksne strukture, što zahtijeva stalnu adaptaciju i dopunjavanje već postojećih rješenja.

Od najranijih začetaka ljudske civilizacije, voda i vodoprivreda imale su bitnu, a vrlo često i
presudnu ulogu u razvoju proizvodnih snaga, društvenih odnosa, kulturnih dobara i općenito
ljudskog društva.

Većina vodoprivrednih sistema je višenamjenska po prirodi, npr. za zadovoljenje većeg broja

namjena koje se u različitim kombinacijama mogu naći u slučaju modernih vodoprivrednih
sistema.

Višenamjenska priroda vodoprivrednih sistema rezultat je četiri osnovna faktora:

1. Prirode potreba od strane korisnika (električna energija može biti potrebna, zajedno sa
vodom za navodnjavanje, za pumpanje i dovođenje vode do biljaka),
2. Veličine ekonomskog efekta koji je rezultat izgradnje sistema (povišenjem brane za
nekoliko metara kapacitet akumulacije se može povećati više nego proporcionalno, s
obzirom da je cijena dogradnje zapremine relativno niska).
3. Tehničkih dopunjavanja koja mogu postojati između različitih namjena (sezonska
dostupnost kapaciteta akumulacije za zaštitu od poplava koji isto tako služi da zadrži
akumuliranu vodu za potrebe navodnjavanja),
4. Mogućnosti kontrole rizika usljed postojanja više namjena (greška u prognozi brzine
rasta potreba za vodom stanovništva može se uravnotežiti greškom iste veličine, ali
suprotnog smjera, sa zahtjevima poljoprivrede za vodom).

Vodoprivredni sistemi se razlažu na podsisteme u cilju lakše analize, modeliranja i sinteze.

Često se planiraju i tzv. supersistemi kao što je npr. jedan urbani vodoprivredni sistem koji se
sastoji od sistema za vodosnabdijevanje i sistema za prikupljanje, prečišćavanje i evakuaciju
otpadnih voda.

3
 2. VODOPRIVREDNI SISTEMI
Prvobitno nastajanje pojma vodoprivreda često je bilo vezano za određene oblasti
hidrotehnike koje su smatrane prioritetnim kao što je navodnjavanje ili hidroenergetika.
Nakon toga je preovladalo shvatanje da je vodoprivreda kompleks, međusobno povezanih,
hidrotehničkih radova.

Pod vodoprivredom treba podrazumijevati svaku djelatnost na vodama koju ima privredni
značaj bilo da se radi o proizvodnji nekih dobara, bilo o zaštiti prirodom datih blaga koja
služe proizvodnji. Vodoprivreda je organizovana aktivnost na vodama kojom se ostvaruje
zaštita od štetnog djelovanja voda, plansko iskorištavanje vodnih resursa i njihova adekvatna
zaštita. Pojam vodoprivrede znači privređivanje zahvaljujući korištenju vode ili sprečavanju
štetnih dejstava vode.

Vodoprivredni sistemi su prirodni vodeni sistemi i svi vještački objekti i mjere na njima i u
njihovoj okolini, koji su namijenjeni korištenju voda u svim vidovima ljudskih aktivnosti,
uređenju vodnih režima i zaštiti od štetnog djelovanja voda, kao i zaštiti kvaliteta voda. Tim
sistemima se ostvaruju vodoprivredne djelatnosti u sve tri sfere gazdovanja vodama,
korištenju voda, zaštiti od voda i zaštiti voda.

Jedan od oblika lakšeg razumijevanja, planiranja i upravljanja vodoprivrednim sistemima je

da se oni dijele na podsisteme. Ako između određenih elemenata sistema postoji realno čvršća
veza nego između drugih elemenata sistema, može se reći da unutar tog sistema postoji jedna,
relativno nezavisna cjelina, koja se naziva podsistem.

Vodoprivredni sistem se može podijeliti na tri osnovna podsistema:

1. prirodni podsistem,
2. infrastrukturni podsistem i
3. administrativni podsistem.

2.1. Faze razvoja vodoprivrednih sistema

Historijski gledano, društveni status vode i njezina ekonomska obilježja doživjeli su značajnu
evoluciju i transformaciju zavisno od stepena razvoja ali i od društvenog uređenja. Razvoj
vodoprivrednih sistema se odvijao kroz tri osnovne karakteristične faze.

Prva faza

Dinamička analiza i svjetskim relacijama jasno ukazuje da u normalnim klimatskim i vodnim

uslovima, na najnižem, prvom stepenu razvoja, po pravilu ima dovoljno vode, bez značajnih
modifikacija hidrološkog režima. Ova faza se ponekad naziva i fazom vodnog izobilja, kada
su se dovoljne količine vode mogle obezbijediti relativno jednostavno i to u blizini mjesta
potrošnje. Drugim riječima, potrebe za vodom se formiraju slobodno, bez ograničenja i
zadovoljavaju prirodno raspoloživim i kvalitetom zadovoljavajućim količinama vode. U ovoj
fazi razvoja zaštita kvaliteta voda nije predstavljala šiti društveni problem, te nisu poduzimane
nikakve tehničke mjere zaštite.

4
Druga faza

Sa porastom potrošnje vode i postepenim smanjivanjem kvalitetnih raspoloživih resursa,

sistemi postaju višenamjenski i počinju da se uvode prvi elementi planske racionalizacije u
korišćenju voda. Strategija prema vodi dobija orijentaciju na razvoj i uređenje vodnih resursa.
To znači da su se prirodni režimi u velikoj mjeri morali regulisati podrazumijevajući tu i
izgradnju akumulacija vode kao i primjenu koncepta višenamjenskog korišćenja voda i
transfera voa između slivnih područja ali i poduzimanje mjera zaštite voda i zaštite od voda.
Počinje postupno uvođenje metoda racionalizacije potrošnje vode, a u veoma organizovanim
sredinama moguća su i veoma radikalna smanjenja, zakonskim mjerama i mjerama
ekonomske stimulacije potrošnje vode. Javljaju se i sve ozbiljniji problemi razrješavanja
sukoba interesa pojedinih korisnika sistema, kako u fazi planiranja tako i u fazi eksploatacije.

Treća faza

Ova faza razvoja praktično nastupa kada dođe do iscrpljenja vodnih resursa u pojedinim
područjima i kada se ukupna vodoprivredna problematika do te mjere zaoštri da problemi
voda dobiju karakter ograničavajućeg faktora za razvoj društva. Voda postaje ključni faktor
od kojeg zavisi struktura privrede i proizvodna orijentacija za pojedina slivna područja, pa
preko toga i za cijelu zemlju. Vode se prevode iz jednog sliva u drugi i tona sveveće
udaljenosti, tako da vodoprivredni sistemi obuhvataju i više slivova, sa sve čvršćim i
delikatnijim interakcijama između pojedinih podsistema.

3. PROBLEMI ZAGAĐENJA ŽIVOTNE SREDINE

Kako je voda jedan od ključnih činilaca životne sredine, u skladu s tim, vodoprivredni sistemi
su jedan od najvažnijih podsistema u okruženju u kome čovjek živi. Zbog toga je svaku
aktivnost na vodama neophodno ocjenjivati i vrednovati sa stanovišta uticaja na životnu
sredinu. Problem vode javio se u dva suprotno usmjerena procesa. Sa jedne strane, došlo je do
veoma velikog povećanja potrošnje vide (razvoj tehnologija, brz demografski rast i
urbanizacija), uz sve strožije zahtjeve u pogledu kvaliteta potrebne vode, a sa druge strane,
naglo su smanjenekoličine kvalitetnih, upotrebljivih voda (nekontrolisano uvećanje
zagađivanja površinskih i podzemnih voda). Time se društvo suočilo sa sve prisutnijom
krizom vode u nizu vidova, a jedan od njih je i realno povećanje opasnosti koje prijete
čovjeku i njegovoj okolini zbog zagađenja vode i destrukcije vodenih ekosistema. Naime,
nemarno gazdovanje, zagađivanje i nedovoljna zaštita dovele su do toga da se smanje
raspoložive rezerve vode za korišćenje, što je danas za mnoga područja postalo pitanje
mogućnosti njihovog daljeg razvoja i zdravog življenja.

Značaj ekologije i borbe za zdravu životnu sredinu posebno je naglašen u novije vrijeme, kada
dolazi do zaoštravanja ekološke krize i ozbiljnog ugrožavanja normalnih ekoloških uslova
ljudskog života i rada. Bitno je unaprijeđeno zanimanje društva za odnos čovjeka i njegove
okoline, što je naročito uticalo na upravljanje i korišćenje prirodnih resursa. Povećanje
interesa za kvalitet okoline u kojoj živimo nije ostalo bez uticaja i na problem za zagađenja
vodnih resursa. Ekološke promjene u vodnim resursima su spori procesi koji su u mnogim
slučajevima nepopravljivi, što dovodi do njihove trajne devastacije i neupotrebljivosti.

5
Treba imati na umu da voda predstavlja jedan od osnovnih ekoloških faktora i da je ona izvor
i pokretač svih životnih manifestacija. Ne postoji biološki proces koji se odvija bez prisustva
vode. Različiti oblici degradacije životne sredine u različitom stepenu ugrožavaju ili
narušavaju zdravlje ljudi, životinja i biljaka.

Štetne supstance iz vazduha, vode ili zemljišta mogu dospjeti u ljudski organizam na dva
osnovna načina: direktnom kontaminacijom, i indirektno, putem lanaca ishrane. Bez obzira na
porijeklo i način unošenja, mnoga hemijska zagađenja životne sredine u organizmu izazivaju
lakše ili teže, akutne ili hronične posljedice. Ispuštanje industrijskih plinova u atmosferu,
uključujući plinove na bazi ugljika,ugrožava ozonski omotač atmosfere, prouzrokujući kisele
kiše i stvarajući tzv. efekat staklene bašte.

Sa sve većom industrijalizacijom i kontinualnim porastom korištenja raznih hemikalija u

industriji, poljoprivredi i različitim uslugama, ove hemikalije su nalazile put do vode u
prirodi. Mnoge rijeke su postali kanali otpadnih voda, čime je i podzemna voda u priobalju
došla pod znatan uticaj tog zagađenja.

Mnogi klasični aluvijalni akviferi, rijeke, sistemi podzemnih kanala, jezera, akumulacije, kao
i drugi vodeni sistemi su već ili će biti tako zagađeni da će se specijalne tehnologije
prečišćavanja morati razvijati i primjenjivati. Zbog toga čišćenje zagađene vode postaje
postaje važan vodoprivredni problem.

3.1. Održivi razvoj

U zadnjih nekoliko godina do izražaja je došao koncept gospodarenje prirodnim bogatstvima

kroz održivi razvoj. Filozofija održivog razvoja zastupa jedan drugačiji i prihvatljiviji odnos
prema okolini. Efikasna alokacija i ograničena upotreba ograničenih prirodnih resursa,
smatraju se neophodnim uslovima stabilnosti i dugoročne održivosti ekonomskog razvoja.
Suština održivog razvoja je u tome da se prirodni resursi – bogatstva moraju koristiti tako da
ne ograničavaju njihovu upotrebu za buduće generacije.

Kada se govori o vodama, koncept održivog razvoja vodni resursa podrazumijeva poštovanje
zakonitosti hidrološkog ciklusa koristeći se isključivo obnovljivim vodnim resursima na način
da se njihovi kapaciteti ne smanjuju u duljem vremenskom razdoblju. To znači da se u fazi
planiranja vodoprivrednih sistema, sa stajališta održivog razvoja, moraju uzeti u obzir svi
uticaji naprirodu i društvo u odnosu prema sadašnjem stanju i u odnosu premamogućim
promjenama u budućnosti.

Ekonomski razvoj nosi u sebi i odgovarajuće rizike za životnu sredinu, zbog čega je potrebno
ustanoviti i prihvatljivi stepen njene zaštite, što znači da koncept održivog razvoja mora
sadržavati i analizu rizika uticaja razvoja na životnu sredinu. Odnos između ekonomskog
razvoja i pripadajućeg rizika za životnu sredinu. Odnos između ekonomskog razvoja i
pripadajućeg rizika za životnu sredinu mora biti prihvatljiv za današnju situaciju, ali za
buduće generacije.

6
 4. UTICAJ VODOPRIVREDNIH SISTEMA NA ŽIVOTNU SREDINU
Izgradnja vodoprivrednih sistema, posebno onih velikih, utiče na promjene u životnoj sredini,
direktno i indirektno. Međutim, ove promjene mogu biti pozitivne i negativne, osim ako se
ustanovi shvatanje da su sve promjene loše.

Kombinovane kvantitativno-kvalitativne promjene uzrokavane izgradnjom vodoprivrednih

objekata/sistema su često neizbježne, s obzirom da svaka kvantitativna promjena u vodnom
režimu mora uticati na kvalitet vode a time i na ekološku ravnotežu.

Niz vodoprivrednih objekata ima pozitivne efekte upravo na ekološkom planu, kao što su npr:

 Regulacijom rijeka sprečava se rušilačko dejstvo vode, omogućavajući ljudima

spokojniji život kraj riječnih obala, što predstavlja neosporan boljitak za životnu
sredinu,
 Navodnjavanjem zemljišta djeluje se na sušama ugrožene biocenoze na zemljištu kao
proizvodnom biotopu,
 Vodovodnim objektima/sistemima obezbjeđuje se stanovništvu čista voda, čime se
eliminišu hidrične epidemije,
 Izgradnjom akumulacija popravljaju se vodni režimi (smanjivanjem velikih i
povećanjem malih voda) čime se bitno poboljšava životna sredina u svim naseljima
nizvodno,
 Izgradnjom hidroelektrana proizvodi se čista energija,čime se štede neobnovljivi
energetski resursi i smanjuje zagađivanje čvrstim, gasovitim i tečnim otpacima, kao i
termičko zagađenje,
 Izgradnjom kanalizacionih sistema i uređaja za kondicioniranje otpadnih voda naselja
i industrije vrši se zaštita kvaliteta voda, što je jedna od najbitnijih mjera zaštite i
unapređenja životne sredine.

Jasno je da se pojavljuju i negativni efekti. Formiranje uspora mijenjaju se uslovi u rijeci kao
biotopu, tako da dolazi i do promjena u biocenozama koje taj biotop naseljavaju.Usporni
objekti predstavljaju prepreku za prirodnu migraciju riba, derivacioni kanali su prepreka za
kretanje životinja, mijenjaju se nivoi podzemnih voda u priobalju, pojavljuju se određeni
uticaji na priobalnu floru, mijenjaju se estetske vrijednosti nekih prirodnih rariteta.

Jedan dio negativnih uticaja se može neutraalisati odgovarajućim hidrotehničkim objektima ili
mjerama, ili kompezirati pozitivnim uticajima u nekoj drugoj sferi životnog okruženja.

Period izgradnje vodoprivrednih objekata/sistema može takođe nanijeti velike štete sa

stanovišta životne sredine: grade se novi putevi, ogromne površine se raščišćavaju, lokacija
brane minira, kameni i zemljani materijal se iskopava i odnosi sa svog prirodnog nalazišta,
probijaju se tuneli i rijeka se skreće iz svog prirodnog korita, ljudi i mašine ulaze u nova
područja, generišu se novi zagađivači vazduha i vode, itd.

Naravno sve ove uticaje bi trebalo predvidjeti i rangirati po veličini tokom planiranja. Mnogi
jednostavni zahvati se mogu poduzeti da se minimiziraju ovi uticaji.

7
Negativni uticaji na životnu sredinu mogu biti dovoljno veliki da uslove da donosioci odluka
odbiju projekat objekta/sistema. Međutim, često je moguće ublažiti negativne uticaje
izmjenama u samom projektu ili dodacima projektu.

U fazi projektovanja vodoprivrednih sistema/objekata, moramo ostati otvoreni i prema

promjenama koje će pojačati pozitivne uticaje kao i promjenama koje će ublažiti negativne
uticaje na životnu sredinu.

Ekološke granice projekta su uvijek znatno šire od neposrednog područja na kome se

vodoprivredni objekat/sistem realituje, obuhvatajući čitavu teritoriju na kojoj će se dugoročno
osjećati ekološki efekti projekta.

Osnovna pitanja koja je potrebno razmotriti kod planiranja vodoprivrednih sistema ili njihovih
dijelova su:

 Koje se karakteristike životne sredine mijenjaju tim sistemom, i koje će od njih biti
pozitivne, a koje negativne?
 Koje se nepovratne promjene mogu pojaviti (npr. gubitak životinjske ili biljne vrste)?
 Koji se koraci mogu ekonomično poduzeti da se ublaže negativni uticaji na životnu
sredinu?
 Kakva je raspodjela dobiti i troškova vezanih za životnu sredinu na relevantne
socijalne grupe?
 Kakva je priroda opće strategije koje se treba držati u ocjeni projekta sistema sa
stanovišta zaštite životne sredine?

Osim obaveznog detaljnog ekološkog istraživanja i ocjenjivanja vodoprivrednih projekata,

kako bi se pronašla rješenja kojima se minimiziraju nepovoljni ekološki uticaji, potrebno je,
po istim kriterijumima, vrednovati i alternativu ''ne graditi ništa'' uzimajući u obzir posljedice
upravo na životnu sredinu.

Dosadašnja česta praksa je bila ekološko razmatranje vodoprivrednih projekata isključivo sa

stanovišta nepovoljnih posljedica bez uzimanja u obzir ekoloških pozitivnih efekata, i
varijante da se ne gradi taj objekat.

Bazu za vrednovanje mora činiti grupa osnovnih podataka o relevantnim parametrima životne
sredine. Ona mora obuhvatati stanje kakvo je bilo prije nego što počne bilo kakva aktivnost u
vezi sa projektom (npr. kvalitet vode, životinjske i biljne zajednice nalokalitetu realizacije
projekta, podzemne vode, područja kulturnih vrijednosti i slično).

Odluke se donose primjenom višekriterijumskih metoda planiranja određivanjem težinskih

koeficijenata uz odgovarajuće ekonomske, socijalne,i uticaja na životnu sredinu. Težinski
koeficijenti se određuju za različite alternative projekta, te se na osnovu njih mogu porediti
alternativna rješenja.

8
Kada je životna sredina u pitanju, postoje tri vrste kriterijuma vezanih za životnu sredinu:

1. Kriterijumi fizičke sredine i strukture života

Fizički kriterijum definiše kritične vrijednosti određenih promjenljivih životne sredine, iznad
kojih se može očekivati da dolazi do problema, čak i kada se tačna priroda ovih problema
može opisati. Kriterijum strukture života uključuje postojanje, nepostajanje i mješovitost
vodenih oblika života, pa čak i kopnenih vrsta koje zavise od dopunskog vodosnabdijevanja
( vodena sredina koju karakteriše postojanje npr. školjki, velikog broja različitih vrsta riba i
mikro biljnih i životinjskih vrsta označava zdravu strukturu života u vodi, koja može donijeti
dobiti).

2. Pravno postavljeni standardi o životnoj sredini

U nekim zemljama standardi životne sredine su zakonom propisani i njihovo praćenje je

obavezno. Pri projektovanju vodoprivrednih sistema i selekciji alternativa mora se
obezbijediti da se i ovi standardi zadovolje.

3. Koncept ravnoteže životne sredine u regionu

To je koncept koji se odnosi na jedinstvenost resursa pogođenih projektom (npr. kada vi

izgradnja akumulacije uništila i posljednji vodotok u prirodnom obliku u regionu, regionalna
ravnoteža bi bila poremećena, na drugoj strani, ako su karakteristike područja izgradnje
veoma slične u cijelom regionu, ravnoteža ne bi bila poremećena).

Specijalni problemi u vezi sa životnom sredinom mogu se pojaviti i tokom ranih faza rada
projekta. Punjenje akumulacije prvo totalno presjeca migracije divljači i mijenja pravce
kretanja ljudi. Poslije punjenja akumulacije rastvoreni kiseonik u akumulaciji, kao i
temperaturmi režim, mogu biti veoma nestabilni. Promjene u okolnim podzemnim vodama
mogu prouzrokovati druge promjene u životnoj sredini.

Pri ocjenjivanju ekološke valjanosti alternativnih rješenja treba uzeti u obzir sve bitne
kategorije sredine, a to su:

1. tlo kao sredina i kao resurs koji se ''troši'' izgradnjom raznih objekata,
2. voda kao resurs i kao osnovni biotop,
3. vazduh kao sredina koju treba štitit od aerozagađenja,
4. zagađivanje sredine čvrstim otpacima,
5. zagađivanje sredine tečnim otpacima
6. termičko zagađivanje životne sredine,
7. buka kao izvor zagađenja životne sredine,
8. radijaciona zagađenja tla, vode i vazduha,
9. uticaj na biocenoze pri promjeni određenih biotopa,
10. estetski ugođaj kao kategorija životne sredine.

9
Za istraživanje promjena u ekosistemu, danas se sve više koristi matematičko modeliranje.
Osnovni razlog za to je da u slučaju ekosistema nije dopustivo upravljanje ''eksperimentom na
realnom sistemu'', već da se sve upravljačke akcije u njemu moraju brižljivo provjeriti
prethodnom matematičkom simulacijom. Intencije u svijetu su da se za svaki vodoprivredni
projekat blagovremeno, još tokom izbora dispozicionih elemenata, urade i odgovarajući
ekološki modeli.

Cilj izrade modela je pravovremeno sagledavanje promjena u vodenom ekosistemu nakon

uspostavljanja novog stanja, kako bi se našle dispozicije sistema, mjere i upravljanja kojima
se ekološki procesi održavaju u nekim željenim granicama.

Ekološki modeli se mogu grupisati u sljedeće grupe: modeli abiotičkih procesa koji će se
odvijati u vodenom sistemu kao biotopu, nakon uspostavljanja novog stanja; modeli biotičkih
procesa u sistemu u okviru kojih se uz određene pretpostavke razmatraju promjene do kojih
će doći, polazeći od homeotipskih i heterotipskih koakcija bioloških vrsta, i spregnuti modeli
koji predstavljaju skup abiotičkih i biotičkih procesa i veznih modela, kojima se razmatraju
relevantni procesi u ekosistemu.

10
 5. ZAKLJUČAK
Voda je jedan od preduvjeta života, te je neophodna čovjeku tijekom cijelog njegovog života.
Sve svoje potrebe u odnosu na vodu čovjek može i rješava svojim odnosom prema prirodi
gdje se ta voda nalazi.

Pri proučavanju svakog zahvata pa tako i hidrotehničkih građevina bitno je utvrditi nužnost i
svrhu građenja, a kod proučavanja hidrotehničkih građevina posebno je važno znanje o
vodama i načinu rada (funkcioniranju) građevina, koje se koriste. U cilju boljeg razumijevanja
uloge hidrotehničkih građevina daje se jednostavan sistemski prikaz odnosa čovjeka i vode.

U cilju ostvarivanja datih polazišta neophodno je određene prostore obezbijediti od moguće

degradacije, a koji su neophodni da bi se na njima u budućnosti mogli formirati objekti
neophodni za rješavanje vodoprivrednih problema, a također i pojedine prostore zaštititi od
mogućeg zagađivanja, da bi se omogućilo korištenje vodnih resursa koji na njima nastaju.

Voda se u primjerenim i nama potrebnim količinama nalazi jedino u prirodi. Nama je

dostupna voda na površini i ispod površine Zemlje, dok nam voda u atmosferi nije neposredno
dostupna. Voda se fizički dijeli, a time i posebno razmatra, na kopnene (unutarnje –
površinske i podzemne) vode i more. U sistemskom prikazu voda se nalazi u elementu
«priroda». Sve aktivnosti, uključujući i građenje, poduzima čovjek (u širem smislu –
čovječanstvo) s određenom svrhom, te je u danom prikazu izdvojen kao jedan element
(dio) sistema.

Slika: Sistemski prikaz odnosa čovjeka i vode

11
6. LITERATURA

1. Bajčetić M., Sistem vrijednosti vodoprivrede, Prometej

2. Đorđević B., Vodoprivredni sistemi, Naučna knjiga i Građevinski fakultet
Beograd, 1990.
3. Đorđević B., Vodoprivreda, Tehničar, Građevinska knjiga, 1989.
4. Hrelja H., Osnovi vodoprivrede, Građevinski fakultet u Sarajevu, Sarajevo, 1990.
5. Tomović R., Upravljanje sistemima, Elektortehnički fakultet Beograd, Beograd,
1976.

12