Problem 1 Şekildeki OABC ankastre çubuğu 380 mm uzunluğundaki bir kola statik olarak uygulan F

kuvveti ile zorlanmaktadır. Çubuk AISI 1035 çeliğinden imal edilmiştir ve sünek olan malzemenin akma
mukavemeti 560 MPa dır. Maksimum Şekil Değiştirme Enerjisi Hipotezini kullanarak çubukta akmayı
başlatacak F kuvvetini hesaplayınız . (Hesaplamalar A noktasında 25 mm çap için yapılacak, gerilme
yığılması göz önüne alınmayacaktır.)

Problem 2 Dikdörtgen kesitli bir kren kancası şekilde görüldüğü üzere F=22000 N’luk bir kuvvetle
yüklenmektedir. A-A kesiti boyunca normal gerilmenin değişimini veren ifadeyi yazınız ve değişim
grafiğini çiziniz. İç elyafta ve dış elyafta normal gerilmeleri hesaplayınız.

Problem 3 Eğri eksenli bir çubuk şekilde görüldüğü üzere F=1000 N’luk bir kuvvetle yüklenmektedir.
Maksimum çekme ve kayma gerilmelerini hesaplayınız ve yerlerini belirtiniz.

Problem 4 Ağırlığı ihmal edilen bir eğri eksenli çubuk şekilde görüldüğü üzere F=10 kN’luk bir eksenel
kuvvetle yüklenmiştir. a) Müsaade edilen çekme gerilmesi değeri 70 MPa olarak verildiğine göre X
mesafesinin azami değerini hesaplayınız. b) Maksimum gerilme hangi noktada oluşur ? Açıklayınız.

Makine Elemanları Problemleri -1- Derleyen : Dr.Cüneyt FETVACI

Problem 5 Üst ucu mafsallı, alt ucu zemindeki yuvasına kaynaklanmış 280 mm uzunluğundaki dikdörtgen
kesitli bir çubuğun emniyetle taşıyabileceği yükün hesabı istenmektedir. Malzemenin elastisite modülü
E=207 GPa, akma gerilmesi ak= 290 MPa ve emniyet faktörü N=3 olarak verilmektedir.

Problem 6 Şekildeki mil 750 N ağırlığındaki kasnak üzerinden n=200d/d da N=25 kW güç iletmektedir.
Kayış-kasnak sisteminde yatay düzlemde toplam 7500 N luk kayış kuvveti etkimektedir. Kasnak mile kama
ile tutturulmuş olup mil çapını ve yataklar arasındaki burulma açısını hesaplayınız. (G=80000 MPa, burulma
ve eğilme şok faktörleri 1.5, em=40 MPa )

Problem 7 Şekildeki kademeli mil Mb=700 Nm moment iletmektedir. Milde müsaade edilen emniyetli
dönme açısı em=0,5/m ve mil malzemesi kayma modülü G=80000 MPa olduğuna göre milde burulma
açısı bakımından kontrol yapınız.

Verilenler : d1=45 mm, d2=50 mm, d3=60 mm, d4=55 mm, d5=45 mm

Makine Elemanları Problemleri -2- Derleyen : Dr.Cüneyt FETVACI

Problem 8 A ve D noktalarında rulmanlarla yataklanmış kademeli bir mil şekilde görüldüğü gibi F=6800
N’luk bir kuvvetle yüklenmekte ve neticede tam değişken eğilmeye maruz kalmaktadır. Mil malzemesi SAE
1050 (St70), akma mukavemeti ak=580 MPa ve kopma mukavemeti k=690 MPa olarak verilmektedir.
Yüzey kalitesi faktörü ka=0.8 ve boyut faktörü kb=0.86 olarak alınacaktır. Teorik gerilme yığılması ve çentik
duyarlığı grafiklerden okunacaktır. Diğer verilmeyen faktörler 1 olarak değerlendirilecektir. Goodman
ifadesini kullanarak emniyet faktörünü hesaplayınız.

Problem 9 Soğuk çekilmiş karbon çeliğinden yapılmış dairesel kesitli bir çubuk şekilde görüldüğü
 F ~ 3F aralığında değişen bir kuvvetle yüklenmektedir. Boyut faktörü 0.85 ve yüzey faktörü 0.85 olarak
verilmektedir. Malzemenin akma mukavemeti ak=470 MPa ve kopma mukavemeti k=550 MPa dır.
Soderberg kriterini kullanarak çubuğun N=2 emniyetle taşıyabileceği maksimum F yükünü hesaplayınız.
(kriterde, akma gerilmesinin işareti ortalama gerilmenin işareti ile aynı alınır)

Makine Elemanları Problemleri -3- Derleyen : Dr.Cüneyt FETVACI

Problem 10 Uzunluğu 1 metre ve çapı d=20 mm olan A çubuğu şekilde görüldüğü üzere kaynakla gövdeye
sabit mesnetlenmiştir. A çubuğu serbest ucundan takılmış B çubuğu üzerinden eşit ve zıt yönlü F kuvvetleri
ile zorlanmaktadır. Periyodik etki eden F kuvveti 500N2000N aralığında değişmektedir. Malzemesi sıcak
haddelenmiş AISI1010 çeliği olan çubuğun kopma mukavemeti K=320 MPa, akma mukavemeti ak=180
MPa ve sertliği 120 HBN dir. 3 mm lik radyüs ten oluşan teorik gerilme yığılması Kts=1.6, çentik duyarlığı
q=1.0, yüzey faktörü ka=0.9, boyut faktörü kb=0.9 ve yük faktörü kc=0.6 olarak verildiğine göre Goodman
kriterini kullanarak sonsuz ömür için emniyet katsayısını hesaplayınız.

Problem 10 Şekilde gösterilen döner aks F1=F2=5kN’luk kuvvetlerin etkisi altında tam değişken eğilmeye
zorlanmaktadır. Soderberg kriterini kullanarak aks çapını hesaplayınız. Aks malzemesi St50 (ak=290 MPa,
K=500 MPa ), emniyet katsayısı N=2, yüzey pürüzlülük faktörü ky=0.88, boyut faktörü kb=0.85, yorulma
gerilme yığılması Kf=1.2’dir.

Problem 11 Şekilde görülen eşkenar L profili (köşebent) ile yapılmış eksantrik yüklü kaynak bağlantısına
F=40000 N statik yük tesir etmektedir. Malzeme St37 ak=225 N/mm2 ve kaynak II. kalite olduğuna göre;
1,8 emniyet için l1 ve l2 kaynak dikiş uzunluklarını hesaplayınız. Yükün doğrultusu profilin ağırlık
merkezinden geçmektedir.
Problem 12 Şekilde görülen kaynak bağlantısında pinyon dişlisi N=5 kW gücü n=500 d/d da iletecektir.
Malzemenin emniyet gerilmesi em=70 MPa, dikişe ve zorlanmaya bağlı zayıflatma faktörü v1=0,42 ve
kaynak kalitesi I olarak verilmektedir. Kaynak dikişinin mukavemetini kontrol ediniz.

Makine Elemanları Problemleri -4- Derleyen : Dr.Cüneyt FETVACI

Problem 13 Bir ölçü aletinin kumanda mili L mesafesinden F kuvveti uygulayarak manivela kolu üzerinden
döndürülüyor. Manivela kolu mile iki tarafından çepeçevre boğaz kaynağı ile kaynak edilmiştir. Bağlantının
mukavemetini kontrol ediniz.
Verilenler : Parça malzemesi St 50 em=140 N/mm2 , dikiş kalınlığı a=5 mm, F=7200 N ,
Mil çapı d=60mm, L=320 mm, I. Kalite, ve v1=0,35

Problem 14 Bir zincirli transmisyonun dişli çarkı, bir lamelli kavramanın çalıştırma parçasıyla 6 adet
perçinle birbirlerine göbekten bağlanmıştır. Zincir dişlisi N=0,67 kW güç iletmekte ve n=8 d/dak ile
dönmektedir. Perçin bağlantısının mukavemet değerleri em=95 MPa ve ezilme emniyet gerilmesi pem=190
MPa verildiğine göre bağlantının mukavemet kontrolunu yapınız. (bağlantı tek tesirli olarak
değerlendirilecektir)

Problem 15 Bir vantilatör n=4000 d/dak bir devirle dönmektedir. Kanat saçları daha kalın bir göbek saçına
perçinlenmiştir. Kanat kütlesi m=0,3 kg ve kanat kütle merkezinin mil eksenine olan radyal mesafesi r=175
mm dir. F merkezkaç kuvvetinin etkisiyle 4 adet perçin kesmeye zorlanmaktadır.
a) Perçin şaftlarını kesilmeye göre kontrol ediniz. (em=48 MPa)
b) Perçin deliklerini ezilmeye göre kontrol ediniz. (pem= 96 MPa)
c) b1 ve b2 saç genişliklerini hesaplayınız. (em= 60 N/mm2)

Makine Elemanları Problemleri -5- Derleyen : Dr.Cüneyt FETVACI

Problem 16 Şekilde görülen santrifuj pompanın çarkı mile geçme kama ile bağlanmıştır. Nakledilen moment
Md=900 Nm dir. Buna göre bağlantının göbek ezilmesine ve kama kesilmesine göre mukavemetini kontrol
ediniz.
pem=100 N/mm2, em=42 N/mm2
kama : bxh=25x14, bxt1=25x9.0, bxt2=25x5.4

Problem 17 Bir motorlu taşıtın radyatör vantilatörünü çalıştıran V-kayış kasnağı, mile bir yuvarlak konik
pimle bağlanmıştır. Nakledilen momentin değeri Md=53 Nm dir. Bağlantının mukavemet kontrolünü
yapınız.
pem=52 N/mm2 , em=64 N/mm2

Makine Elemanları Problemleri -6- Derleyen : Dr.Cüneyt FETVACI

Problem 18 Şekildeki sıkma geçmede nakledilecek güç N=5 BG ve
devir sayısı n=250 d/d dir. Göbeğe ait iki yarım parça 4 adet cıvata ile
bağlanmıştır. Göbek ve mil arasındaki sürtünme katsayısı =0,1
olduğuna göre bu gücün k=1,5 emniyetle nakledilmesi için cıvataların
herbirinin ne kadarlık bir ön gerilme ile sıkılması gerektiğini bulunuz.
Bu durumda göbekteki yüzey basıncı ne kadardır ?
Mil çapı d=40 mm, göbek genişliği b=60 mm

Problem 19 Şekilde görülen kam (yürek) mekanizması bir mile oyuk kama ile bağlanmıştır. Kama dayalı
olan makara şekilde gösterilen ve en fazla zorlanan konumda eksantiriğe F=550 N luk bir normal kuvvetle
bastırmaktadır. Kam yalnız gösterilen yönde dönmekte olup, çalışma sakindir. =0,1
a) Kamaya etki eden Fu çevre kuvvetini hesaplayınız.
b) Kamayı yerine çakma kuvvetini hesaplayınız.
c) Kamanın maruz kaldığı zorlanmaları hesap ediniz ve lt uzunluğunun yeterli olup olmadığını bulunuz.
Kama : bxh=8x3,5 pez em=50 N/mm2

Problem 20 Şekildeki konik geçme bağlantısında nakledilecek güç N=4 kW ve mil devir sayısı n=2800 d/d
dir. Göbek-mil arasındaki sürtünme katsayısı =0,04 ve koniklik 1/4 olarak verilmektedir.
a) Müsaade edilen yüzey basıncı pem=40 N/mm2 olduğuna göre cıvata en fazla kaç Newton’luk bir
öngerilme kuvveti ile sıkılabilir ?
b) Bağlantının kayma emniyet katsayısını hesaplayınız.

Makine Elemanları Problemleri -7- Derleyen : Dr.Cüneyt FETVACI

Problem 21 Şekilde bir gemi pervanesinin, şafta basınçlı yağ metodu ile montajı şematik olarak
gösterilmiştir. Şaftın devir sayısının en büyük değeri n=220 d/dak , bu devirde iletilen güç P=4000 BG dir .
Boyutlar şekilde verilmiştir. Koniklik 1/10 dur. Şaft malzemesi çelik, pervane malzemesi bronzdur. (1
KW=1.36 BG)

a) Döndürme momentinin k=1.5 emniyetle iletilebilmesi için, temas yüzeyinde ne kadarlık bir basınç
gereklidir ? Kuru halde sürtünme katsayısı =0,12 dir.

b) Montaj sırasında yüzeyler arasında basınçlı yağ varken uçtaki hidrolik çektirme vasıtası ile, pervane mil
üzerine ne kadarlık bir eksenel kuvvetle itilmelidir ? Bu durumda (basınçlı yağ varken) yüzeyler arasındaki
sürtünme katsayısı =0,005 alınabilir. Montaj sırasında yağ basıncı (a) şıkkında bulunan basınca eşittir.

c) Pervanenin sökülmesi gerektiğinde uçtaki somun gevşek durumda iken basınçlı yağ verilirse pervaneyi
dışarı iten eksenel kuvvet ne kadardır ? =0,005 alınacaktır.

d) Gemi, sıcaklığı 0C ile 35C arasında değişen çeşitli sularda dolaşmaktadır. Montaj sırasında mil ve
pervanenin sıcaklığı 20C ise çeşitli sıcaklıklardaki sularda sökülme tehlikesi var mıdır ?
Isıl genleşme katsayıları çelik=11x10-6 1/C , bronz=18x10-6 1/C
Elastisite modülleri Eçelik=210 GPa, Eal-bronz=105 GPa , poisson oranları her iki malzeme için 0.3

e) Montajda pervanenin mil üzerinde eksenel ilerleme miktarını bulunuz.

Makine Elemanları Problemleri -8- Derleyen : Dr.Cüneyt FETVACI

Problem 22 Şekildeki basınçlı boru tesisatı birleştirmesinde çevrede 6 adet
M10-4.6 cıvata kullanılmıştır. Sistemdeki basınç statik olup p=2 MPa dır.
Bu basınçtan kaynaklanan işletme kuvveti civatalara eşit olarak
paylaştırılmaktadır. Civataların her biri Fön=6540 N’luk öngerilme kuvveti
ile sıkılmaktadır. Sıkılan parçaların rijitliği, civataların rijitliğinin 3 katı
alınacaktır. Civataların emniyetini kontrol ediniz. Civata M10, d1=8,16
mm, em=0,6xak

Problem 23 Şekilde şematik olarak verilen halat germe tertibatında F=20000 N’lık bir germe kuvvetinin
verilmesi istenmektedir.
a) A parçasına uygulanması gereken moment ne kadardır ?
b) Vidalı parçalarda maksimum gerilme ne kadardır ? Bağlantı emniyetlimidir ?
c) Minimum somun yüksekliğini (m) hesaplayınız.

M 16, d2=14,701 mm , d1=13,546 mm, h=2 mm, kalite 5.6,  =0,2

 eş   ç2  3  2 ,  em  0.7 x ak , somun pez em  0.25x ak

Problem 24 Şekilde diferansiyel vidalı bir somunla yapılmış bir bağlantı görülmektedir.
(1-3) parçaları arasındaki vida:
d=65,25 mm, d1=58 mm, h1=7,25 mm (sağ, kare profil)
(1-2) parçaları arasındaki vida:
d=40 mm, d1=33 mm, h2=7 mm (sağ, kare profil)

Vida yüzeyleri arasındaki sürtünme katsayısı =0,1 olarak verilmektedir.

a) Bağlantının sıkıştırılabilmesi için sağdan bakıldığına göre somun hangi yönde döndürülmelidir? Bir
devirde (2-3) parçalarının birbirlerine göre ilerlemesi ne kadardır ?
b) Somuna M=5000 Ncm lik bir moment tatbik edildiğine göre meydana gelen eksenel sıkma kuvveti ne
kadardır ?

Makine Elemanları Problemleri -9- Derleyen : Dr.Cüneyt FETVACI

Problem 25 Şekilde silindirik bir pimle yapılan bir mil-göbek bağlantısı görülmektedir. Titreşimli yükleme
için göbek ezilme emniyet değeri pem=18 N/mm2 ve pim kesilme emniyet değeri em=15 N/mm2 olarak
verilmektedir. Pimin taşıyabileceği maksimum kol kuvvetini hesapl ayınız.

Problem 26 Şekilde bir fren tertibatına ait, yüzeyleri balata kaplı fren diski gösterilmiştir. Fren diski eksenel
yönde FN=7700 N lık bir normal kuvvetle sıkıştırılarak sürtünme sağlanmakta ve bunun sonucu dönmekte
olan mil frenlenmektedir. Yüzeyler arası sürtünme katsayısı µ=0,3 dür. Fren diski göbeğe 8 adet perçinle
bağlanmıştır. Sistem yalnız bir yöne dönmekte ve darbesiz çalışmaktadır. Buna göre :

a) Frenin sağlayacağı sürtünme momenti ne kadardır ? (sürtünme yüzey sayısı 2 dir)

b) Perçinlerin sıralandığı d0 çapına etkiyen çevre kuvveti ne kadardır ?
c) Kullanılacak perçinlerin çapı en az ne kadar olmalıdır ? Perçin malzemesi St 34 , em=140 N/mm2
d) Perçin deliklerinde, perçinle fren diski ve gövde arasındaki yüzey basıncı ne kadardır ? Bu değer
emniyetle çalışmak için uygunmudur?

Problem 27 Bir zincir dişli kasnağı şekilde gösterildiği üzere bir silindirik pim yardımıyla bir mile
bağlanmıştır. Pim ekseni ile mil eksenine arasındakı açı =70 dir. Zincir dişlisinin görevi bir yönde M=50
Nm lik bir momenti iletmektir. St50 çeliğinden imal edilmiş pimin çapını ve uzunluğunu hesaplayınız.
(em pim=30 MPa, pem mil=36 MPa, pem göbek=38 MPa)

Problem 28 Şekildeki yük taşıma sisteminde plaka 2 adet U280 profiline 2 adet M20-8.8 cıvata ile
sabitlenmiştir. Plakaya F=80000 N’luk halat kuvveti =45 açıyla etki etmektedir. Bağlantının kesilmeye
göre emniyet katsayısını hesaplayınız . (ak=0.5 ak)

Makine Elemanları Problemleri -10- Derleyen : Dr.Cüneyt FETVACI

Problem 29 Şekilde gösterilen konik geçme bağlantısında
moment nakli için gerekli eksenel kuvvet diferansiyel vida
mekanizması yardımıyla sağlanmaktadır.
(1-3) parçaları arasındaki vida : M56, d2=53,4 mm, h1=4 mm ,
(2-3) parçaları arasındaki vida: M48, d2=44,75 mm, h2=5 mm
ve vida yüzeyleri arasındaki sürtünme katsayısı =0,15 olarak
verilmektedir. Fe=45000 N’luk eksenel kuvvetin sağlanması için
somun ne kadarlık bir momentle sıkılmalıdır. (hatvesi büyük vida
sıkılır, küçük çözülür)

Problem 30 Eksantrik yüklenmiş bir bağlantıda plaka 1 adet U profile 3 adet eşit çaplı civata ile
bağlanmıştır. Metrik üçgen profilli vidaların kalitesi 8.8 olduğuna göre uygun civata nominal çapını tayin
ediniz. (ak=0.5 ak)

Çeşitli yerli ve yabancı kaynaklardan derlenmiştir.

Makine Elemanları Problemleri -11- Derleyen : Dr.Cüneyt FETVACI