Grafički rad Proračun elevatora

Zadatak:
Konstruisati elevator ukoliko su poznati sledeći podatci:
Visina dizanja H=16(m)
Materijal transportovanja brašno
Kapacitet elevatora Q=12(t/h)

Potrebno je:
-Dimenzionisati sve konstruktivne elemente elevatora,
-Nacrtati sklopni crtež elevatora

Rješenje:

Na osnovu ulaznih podataka koji su nam zadati projektnim zadatkom na početku ćemo odmah
da usvojimo neke potrebne vrijednosti od kojih ćemo započeti projektovanje parametara našega
elevatora.

Prema preporukama za izbor kofica elevatora(tabela VIII-7)-(Slobodan Tošić-Proračun mašina

neprekidnog transporta i dizaličnih uređaja) za naš materijal transportovanja(brašno)usvaja se
elevator sa trakom kao vučnim uređajem;tip elevatora je brzohodni sa centrifugalnim
pražnjenjem plitkih kofica i koeficijenta prosječne ispunjenosti kofica ψ = 0.85 ,a preporučena
vrijednost brzine trake je v=1...1,4(m/s),usvaja se v=1,4(m/s).
Prema tabeli (III-9)-(Slobodan Tošić-Proračun mašina neprekidnog transporta i dizaličnih
uređaja) nasipna gustina za materijal koji je najsličniji našem iznosi ρ=1....1.8(t/m3),pa ćemo
usvojiti da je za naš materijal ρ b =1.5(t/m3).

Potrebna zapremina kofice po dužnom metru doređuje se prema izrazu:

𝑖̥ 𝑄𝑚 12 l
= = = 1,867( )
tk 3,6 ּ◌𝑣 ּ◌𝜌 ּ◌𝜓 3,6 ּ◌1,4 ּ◌1,5 ּ◌0,85 m

Sada se iz tabele (VIII-5)-(Slobodan Tošić-Proračun mašina neprekidnog transporta i dizaličnih

uređaja) usvaja se elevator sa plitkim koficama zapremine i o =0.87(l) za i 0 /t k= 1.87(l/m),koraka
kofica t k =400(mm).

𝑄𝑚 𝑚³
Za zapreminski kapacitet elevatora Q v = 𝜌
= 8) ℎ
)i za odgovarajući korak kofica prema tabeli
(VIII-9)-(Slobodan Tošić-Proračun mašina neprekidnog transporta i dizaličnih uređaja) usvaja se
širina kofica B k =200(mm)i širina trake B=200(mm).
Na osnovu usvjene širine trake sada možemo iz tabele (VIII-4)-(Slobodan Tošić-Proračun mašina
neprekidnog transporta i dizaličnih uređaja) usvojiti i ostale dimenzije kofica: L=95(mm)-
dužina; h=130(mm)-visina; R=40(mm)-radijus zaobljenja.

Nakon što smo usvojili potrebne parametre prelazimo na određivanje snage pogona.

Transportna sredstva i uređaji 1

Grafički rad Proračun elevatora

Određivanje snage pogona:

Opterećenje usljed težine materijala po dužnom metru trake elevatora iznosi:

Q⋅m ⋅ g 12 ⋅ 9.81 N
g ter = = = 23,357( )
3.6 ⋅ v 3.6 ⋅1.4 m

Težina vučnog uređaja(trake) sa koficama se dobija na sljedeći način:

N
g tr = 10 ⋅ K em ⋅ Qm = 0.50 ⋅12 ⋅10 = 60(
)
m
Gdje se koeficijent K em usvaja iz tabele(VIII-3)-(Slobodan Tošić-Proračun mašina neprekidnog
transporta i dizaličnih uređaja) i za elevatore sa trakom kao vučnim uređajem kapaciteta
Qm=12(t/h) iznosi K em =0,50

Pošto smo odredili težinu koja djeluje na vučni element potrebno je odrediti silu koja je
dopuštena na vučnom uređaju.Prema preporukama sila prethodnog zatezanja iznosi
Fn=1000...2000(N).Usvajamo Fn=1500(N).

Zatezanje usljed težine vučnog uređaja sa koficama:

W1−2 = g tr ⋅ H = 60 ⋅16 = 960( N )

Sila zatezanja u tački 1:

F1 = 0.5 ⋅ Fn + W1−2 = 0,5 ⋅1500 + 960 = 1710( N )

a sila zatezanja u tački 2 iznosit će:

F2 = 0.5 ⋅ Fn = 0,5 ⋅1500 = 750( N )

Sila otpora na dionici 2-3:

d
W 2 −3 = (2.05 ⋅ F2 + G dob ) ⋅ ⋅ µ 3 + K str ⋅ B ⋅ z + K z ⋅ g ter
D dob

gdje su:
- µ 3 -koeficijent trenja kotrljanja (za kotrljajne ležajeve) i ovaj faktor iznosi µ 3 =0.02
- Gdob -težina doboša usvojit ćemo da je njegova težina Gdob =250 (N)
-d/Ddob=1/6
- K str -koeficijent koji se uzima u obzir ukoliko ima savijanje trake on iznosi K str =2 za
Ddob <600( mm).
-B –širina trake,B=200(mm)
-z – broj umetaka trake.

Transportna sredstva i uređaji 2

Grafički rad Proračun elevatora

Iz tabele (III-2)-(Slobodan Tošić-Proračun mašina neprekidnog transporta i dizaličnih uređaja)

prema širini trake B=200(mm) usvaja se broj umetaka trake z=3 i zatezna čvrstoća po cm širine
trake σ m =55da(N/cm).
- K z -koeficijent zahvatanja materijala i usvajamo ga iz tabele (VIII-1)-(Slobodan Tošić-
Proračun mašina neprekidnog transporta i dizaličnih uređaja) na osnovu odgovarajuće brzine i
Nm
on iznosi K z = 3( ).
m
Kako imamo sve poznate veličine moguće je odrediti silu otpora na dionici 2-3:

1
W2−3 = (2.05 ⋅ 750 + 250) ⋅ ⋅ 0.02 + 2 ⋅ 0.2 ⋅ 3 + 3 ⋅ 23,357 = 78,1( N )
6

F 3 = F2 + W2−3 = 750 + 78,1 = 828,1( N )

Sila otpora na dionici 3-4:

W3−4 = ( g ter + g tr ) ⋅ H = (23,357 + 60) ⋅16 = 1333,712( N )

Nakon ovoga dobit ćemo silu zatezanja u tački 4 prema izrazu:

F4 = F3 + W3−4 = 828,1 + 1333,712 = 2161,983( N )

Sila otpora na dionici 4-1:

W4−1 = µ 3⋅ ( F4 + F1 ) = 0.02 ⋅ (2161,983 + 1710) = 77,44 N

Vučna sila na pogonskom dobošu iznosit će:

W = F4 − F1 + W4−1 = 2161,983 − 1710 + 77.44 = 529,423( N )

Potrebna snaga na elektromotoru se računa prema izrazu:

W ⋅ v 529,423 ⋅1.4
P0 = = = 0,741(kW )
1000 1000
Snaga na pogonskom dijelu vratila elektromotora za η = 0.8 iznosi:

Po 0,741
Pr = Ks = 1,35 ⋅ 1,25(kW )
0.85 0,8
Prema katalogu proizvođača ,,Sever¸¸ - Subotica usvaja se elektromotor ZPD 160 M-8,S3,
ED100%, 6uk/h , snage P EM =3.7kW,broja obrtaja n=705min-1, momenta inercije J=0.1kgm2.

Otpor zahvatanja tereta možemo izračunati na osnovu sledećeg izraza:

Wz=g ter ּ◌ K z =23,357 ּ◌3=70,07(N)

Transportna sredstva i uređaji 3

Grafički rad Proračun elevatora

Maximalna sila u traci se računa prema izrazu:

Fb ⋅ e µα r
Ft =
e µα r − 1
Imamo da je W= Fb = 529,423( N ) , koeficijent trenja usvajamo iz tabele (III-8)-(Slobodan Tošić-
Proračun mašina neprekidnog transporta i dizaličnih uređaja) i usvojit ćemo da iznosi µ=0,2 i na
osnovu koeficijenta trenja iz tabele (III-7)-(Slobodan Tošić-Proračun mašina neprekidnog
transporta i dizaličnih uređaja) za α r = π usvajamo koeficijent vuče eµα=1,87,tako da je sila
jednaka:

529,423 ⋅1,87
Ft = = 1137,955( N )
1,87 − 1

Broj umetaka trake iznosi:

Ft ⋅ K
z=
B ⋅σ m
gdje su:

daN
- σ m -zatezna čvrstoća po cm širine trake koju smo usvojili da je σ m =55 ( )
cm
-K –koeficijent sigurnosti koji se usvaja iz tabele i za trake on najčešće iznosi K=11

i prema izrazu dobijemo:

1137,955 ⋅11
z= = 1,137
200 ⋅ 55

U proračunu je već usvojen broj vučnih umetaka trake z=3.

Prema preporuci profesora H.K.Φadeev-a kod brzohodnih elevatora sa centrifugalnim

pražnjenjem prečnik doboša iznosi:

D dob =0,204 ּ◌v2=0,204 ּ◌1,42=0,39984(m)=399,84(mm)

P P

Prema tabeli III-9 usvaja se prečnik pogonskog doboša D p.d =400(mm) i provjerava prema uslovu

z ≤ 10 ּ◌D p.d R

pa je u našem slučaju: 3≤10 ּ◌0,4

odnosno 3≤4

Transportna sredstva i uređaji 4

Grafički rad Proračun elevatora

što znači da je uslov ispunjen.

Krajnji doboš usvaja se istog prečnika kao i pogonski.

Dužina doboša L d = B + 100 = 200 + 100 = 300mm

Broj obrtaja pogonskog doboša:

60 ⋅ v 60 ⋅ 1.4
n pd = = = 66,9 min −1
π ⋅ Ddp π ⋅ 0.4

Rastojanje pola iznosi:

895 895
h p =𝑛𝑝.𝑑² = 66,9² = 0,19(𝑚)

Da bi se moglo ostvariti centrifugalno pražnjenje mora biti zadovoljen uslov h p ≤ r d gdje je r d

radijus zaobljenja doboša i računa se preko izraza:

r d = ּ◌ D p.d /2 = o,2(m) te je uslov zadovoljen i izabrani tip elevatora odgovara.

R R

Potrebni prenosni odnos mehanizma za pogon elevatora je :

nem 705
i pr = = = 10,538
n pd 66,9
Iz ovoga proizilazi da ćemo izabrati jedan tip reduktora,u našem slučaju uzet ćemo prema
katalogu proizvođača reduktor „MIN“ – Niš familije H2 koji ima prijenosni odnos i=12,5.

Sila zatezanja trake računa se na sljedeći način:

Fzt = F2 + F3 = 750 + 828,1 = 1578,1( N )

Usvojit ćemo uređaj za zatezanje sa dva vijka M16 koji ima površinu poprečnog presjeka
zavojnice Ao = 1.4cm 2 (za M16)(Mašinski elementi II,Sead Sakić ).Dopušteni napon materijala
KN
zavojnice na istezanje usvaja se da iznosi σ dop = 5,1( 2 ) tada imamo da je:
cm

Naprezanje koje djeluje na uređaj jednako:

Fzt 1578,1 ⋅10 −3 KN

σ= = = 0,563( 2 ) < σ dop
2 ⋅ Ao 2 ⋅1,4 cm

Pri izboru elastične spojnice između elektromotora i reduktora određuje se najprije nominalni
obrtni moment elektromotora:
3,7
Mn=9550 ּ◌P EM /n EM = 9550 ּ◌ 705 = 50,1(Nm)

Transportna sredstva i uređaji 5

Grafički rad Proračun elevatora

Uzimajući u obzir stepen preopterećenja momenta pri puštanju elektromotora u pogon

ψ=3,8;usvaja se proračunski moment spojnice:

Msp=Mn ּ◌ψ=50,1 ּ◌3,8=190,38(Nm)

Prema katalogu proizvođača spojnica,usvaja se elastična kočiona spojnica nominalnog obrtnog

momenta M sp,n =200(Nm).

Sa ovim smo potpuno definisali jedan elevator.Odnosno definisali smo sile koje djeluju na
njega,izabrali elektromotor i snagu elektromotora,prenosi mehanizam koji je potrebno postaviti
da bi se uređaj kretao određenom brzinom te spojnicu između elektromotora i reduktora i
dimenzije kofica,njihov razmak i širinu trake koja se koristi.

Transportna sredstva i uređaji 6