You are on page 1of 65

àH$meH$ : lr.

{dbmg M§ÐH$m§V JmdH$a


181/16, Ooa {~pëS>¨J,
S>m°. Am§~oS>H$a amoS>, naob, _w§~B©.
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï>
_wÐH$ : Eñ¹$m`a àog àm`ìhoQ> {b.
(lram_mZ§X ~rS>H$a _hmamOm§Mo _amR>r M[aÌ) _mohÎmm ^dZ, Xwgam _Obm,
S>m°. B©. _moPog amoS>, dair, _w§~B© - 400 018

Aja g§`moOZ : lr. A{_V Jmo. Hw$bH$Uu, gm§Jbr - 416 416


Xya^mf : 2332089

ñdËdm{YH$ma : lrgX²Jwê$ {XJ§~aXmg _hmamO godm _§Si, _w§~B©.

àH$meZ {VWr : \$mëJwZ d && 10, eH$ 1929


lrgX²Jwê$ ~rS>H$a _hmamO nwÊ`{VWr
_§Jidma, {X. 1 E{àb 2008
S>m°. Jmo. am. Hw$bH$Uu
E_². E., nrEM². S>r., S>r. {bQ²>.
_yë` : é. 130/-

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/


^y{_H$m
g§V gËnwéf ho ^Jd§VmMo AdVma AgVmV. Vo ^Jd§VmMo _mZdr ê$n AgVmV
Am{U ^º$m§À`mda H¥$nm H$aÊ`mgmR>r AdV[aV hmoV AgVmV. Aem gJwU M[aÌmMo
AZwH«$_{UH$m
n{dÌ ^{º$-^mdZoZo H$WZ-nR>U-Jm`Z d {Zê$nU Ho$ë`m_wio ^JdX²-^º$sMo ^m½`
àmá hmoVo. 1. Hw$b-na§nam 1
àË`j ^JdmZ lrXÎmmÌo`m§Mo AdVma AŠH$bH$moQ{Zdmgr lrñdm_r g_W© 2. ~mbnUrMo {Xdg 6
`m§Mo {eî`moÎm_ Agboë`m lram_M§Ð (lram_mZ§X) ~rS>H$a _hmamO `m§Mo M[aÌ 3. ì`dgm` d g§gma 10
bmoH${dbjU d bmoH$moÎma Amho. OrdZmVrb _moR>_moR>çm AZoH$ MT>-CVmam§dê$Z OmV 4. _hmR>JrU _m`m 13
Ë`m§Zr AmÜ`mpË_H$ CËH$f© àmá Ho$bm hmoVm. Ë`m§Mo OrdZ-M[aÌ ho _mZdr OrdZmV 5. AmOda Zmgbo, AmVm Zmhr 18
_hV² àoaUm OmJ{dUmao Amho.
6. gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï 24
lrñdm_r g_W© `m§À`m ñdê$n g§àXm`m_Ü`o lr~rS>H$a _hmamO `m§Mo _hÎdnyU©
7. d¡am½` 41
ñWmZ Amho. lÕmiy ^º$m§Zm Ë`m§Mr AmoiI ìhmdr, åhUyZ n.ny. lrAemoH$H$mH$m Omoer
_hmamO `m§Zr lr~rS>H$a _hmamOm§Mo gwQ>gwQ>rV M[aÌ {b{hÊ`mMr Amkm Ho$br d
8. H$mer `mÌm 45
_mJ©Xe©Z Ho$bo. Ë`m§Mm _r F$Ur Amho. 9. BVa `mÌm 53
`m M[aÌ-J«§Wm§gmR>r 1) Jmonmi~wdm Ho$iH$aH¥$V lrñdm_r g_W© ~Ia, 10. Zm{eH$Mo XÎm_§{Xa 69
2) lr{XJ§~aXmg _hmamOH¥$V g§{já gX²Jwê$-M[aÌ, 3) lr{XJ§~aXmg _hmamOH¥$V 11. A{^Þ n{Vd«Vm : lrAmB©gmho~ 72
lr~rS>H$a _hmamO - Amodr~Õ M[aÌ, 4) amdgmho~ _mPm _moVrXmUm, 5) b. J. 12. nmhVm `oB© H$go ? 76
~mnQ>H¥$V lrgX²Jwé am_mZ§X ~rS>H$a _hmamO M[aÌ, 6) e§. X. a~S>>oH¥$V lram_mZ§X 13. YÝ` hm XmVm 78
~rS>H$a, 7) gX²Jwê$ MaUmImbr - g§nmXH$ : S>m°. A{OV Hw$bH$Uu, 8) S>m°. {X. Xm. 14. JwUgmJa Jwê$ 90
Xoenm§S>oH¥$V AmË_M[aÌ BË`mXr J«§Wm§Mr _XV KoVbr Amho. boIH$ gdmªMm Am^mar 15. {ZíMb nX 96
Amho. `m J«§WmgmR>r S>m°.gm¡. Ad§{VH$m Hw$bH$Uu, lr. {dO` gadQ>o d lr. {dO` 16. g§àXm`mMr na§nam 110
Omoer `m§Mo _mobmMo ghH$m`© bm^bo. Ë`m§Zm YÝ`dmX. lrgX²Jwê$ am_mZ§X ñVdamO 120
gX²Jwê$ ~rS>H$a _hmamO `m§Mo M[aÌ {b{hÊ`mMr g§Yr bm^br, hr _moR>r lr~rSH$a _hmamO `m§Mr OÝ_Hw$§ S>br 122
^m½`mMr Jmoï> Amho. hr Ë`m§MrM H¥$nm Amho. ^º$-OZm§Zm ho M[aÌ AmdS>b o , Aer lr~rS>H$a _hmamO `m§Mo {dMma 123
Amem Amho. lr~rS>H$a _hmamOm§Mr AmaVr 124

- boIH$

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/


VrZ Mma
1. Hw$b-na§nam
lrñdm_r g_W©
àË`j ^JdmZ lrXÎmmÌo` ho AmYw{ZH$ H$mimV lrñdm_r g_W© `m§À`m
ê$nmZo _§JidoT>m `oWo àH$Q> Pmbo. Z§Va Vo AŠH$bH$moQ_Ü`o OmD$Z am{hbo.
VoWrb amOo _mbmoOramOo ^mogbo ho Ë`m§Mo AZÝ` ^º$ ~Zbo. VoWo lrñdm_r
g_WmªZr AZoH$ brbm Ho$ë`m. Vo AŠH$bH$moQ_Ü`o am{hbo åhUyZ Ë`mZm
AŠH$bH$moQ> ñdm_r Ago åhQ>bo OmVo. Vo àË`j lr_V² Z¥qgh gañdVr hmoVo.
lr{XJ§~aXmg _hmamO åhUVmV, “àË`j XÎmmÌo` d H¡$bmgZmW gXm{ed hoM
lr_V² Z¥qgh gañdVr hmoVo. VoM AŠH$bH$moQ> {Zdmgr ñdm_r g_W© _hmamO
hmoV, ho OmUyZ ¿`m. lrñdm_r g_W© ho Xodm{YXod AmhoV, ho nŠHo$ Ü`mZmV ¿`m.
Iè`m ^º$sZo Á`mbm `mMm AZw^d `oB©b, Ë`mbmM ho gË` g_OyZ `oB©b.”
lrñdm_r g_WmªZr Ag§»` ^º$m§da H¥$nm Ho$br. Ë`mMo AZoH$ {eî`
à{gÕrg Ambo, Ë`m_Ü`o _w § ~B© M o lrñdm_rgw V _hmamO D$\© $ h[a^mD$,
AŠH$bH$moQ>Mo lr~mimßnm _hmamO, H$moëhmnyaMo lrH¥$îU gañdVr, ZJaMo lrZmZm
aoIr Am{U nwÊ`mMo lr~rS>H$a _hmamO BË`mXr à_wI AmhoV. `m à_wI {eî`m§_Ü`o
Ë`mZr lr~rS>H$a _hmamO `mZm gdmªÀ`m eodQ>r Amnbo {eî` ~Z{dbo. lr~rS>H$a
_hmamO Ë`m§§À`m M[aÌm_Ü`o ^moJ Am{U `moJ, Amgº$s Am{U {daº$s `m§Mm
MT>CVma Am{U CbWmnmbW BVH$s {XgyZ `oVo H$s AmnU W¸$ hmoD$Z OmVmo.
gd©OU Ë`m§Mm AmÜ`mpË_H$ A{YH$ma _mÝ` H$arV AgV.
nyd©O
lrgX²Jwê$ ~rS>H$a _hmamO ho nmW©JmoÌr XoeñW ~«m÷U hmoVo. ~«m÷U
hmoVo, na§Vw Ë`m§Mo KamUo noemZo gaXmam§Mo hmoVo. Ë`m§À`m d{S>bm§Mo Zmd ~id§Vamd
Am{U AmB©Mo Zmd J§Jy~mB© Ago hmoVo. Ë`m§Zm XmoZ _wbo d Mma _wbr hmoË`m.
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ Hw$b-na§nam / 1
lr_hmamO ho gdmªV bhmZ hmoVo. Ë`m§Mm OÝ_ _mK ewŠb gá_r, _§Jidma, hmoVm. E{bMnyaMm gaXma åhUyZ Ë`mZo _moR>o Zmd {_i{dbo. emhmH$Sy>Z Ë`mbm
(Aï>_r j`), eH$ 1760 ({X. 22 OmZodmar 1838) amoOr Xwnmar Pmbm. EXbm~mX Am{U amdoa `oWrb _hmbXmar {_imbr.
Ë`m§Mo Zmd am_M§Ð Ago R>odboo, na§Vw Z§Va Ë`m§Zm am_mZ§X Ago Zmd {Xbo Jobo. H¥$îUmOrn§Vm§Mo {Ma§Ord {dídZmWamd ho Ah_XZJaÀ`m àXoemV `oD$Z
àË`j XÎmmÌo`m§Zr Ë`m§Mo ho Zmd R>odbo hmoVo. am{hbo. Ë`mZr VoWrb H$m§~aJmd d Mm§^waS>r JmdÀ`m Hw$bH$U© nXmÀ`m BZm_mMo
lram_mZ§X _hmamO `m§À`m nyd©Om§Mr Jmoï> _moR>r {dbjU Amho. `m hŠH$ {_i{dbo. Ë`m§Zr Iyn g§nÎmr {_i{dbr d _moR_moR>o _hmb ~Z{dbo. Ë`m§Mo
KamÊ`mMo _yi nwéf hmoVo e§H$aamd. Ë`m§Mo nwÌ _mUH$moOrn§V _moR>o eya d ~w{Õ_mZ {Ma§Ord _mYdamd ho \$ma _moR>o eya {ZKmbo. Ë`m§Zr ~hmÔyar XmIdyZ h¡Ðm~mXÀ`m
hmoVo. Vo g_«mQ> AH$~amMo {XdmU hmoVo. Ë`m§Mo nwÌ JOmZZamd ho E{bMnwamg {ZOm_mH$Sy>Z Mmirg hOmamMr Ohm{Jar {_i{dbr. Ë`mZm ~rS> ehamMm nmoVXmar
Ambo Am{U Ë`mZr VoWrb ehmbm Amnbr H$V©~Jmar XmI{dbr. Ë`mZm VoWo hŠH$hr {_imbm. Vo h¡Ðm~mXÀ`m {ZOm_mMo àm_m{UH$ godH$ hmoVo. nmoVXmar_wio
BZm_ åhUyZ H$mhr Jmdo {_imbr. Vo VoWrb gaXma Pmbo. Ë`mZr _moR>r YZ- Ë`mZm nmoVXma ho Zmd {_imbo.
Xm¡bV {_i{dbr Am{U _moR>o Zmd H$_m{dbo. _mYdamdm§Mo {Ma§Ord {dZm`H$amd ho _moR>o Hw$eb H$ma^mar hmoVo. Ë`mZr
na§Vw Ë`mZm AnË` ZìhVo. AnË`-àmárgmR>r Ë`mZr Xod-Y_© Ho$bm. Amnë`m nyd©Om§Mr OhmJrar amIbr d H$mQ>o_mS>uMr (gmobmnya) gw^oXmarhr
EH$m Ad{b`mÀ`m H¥$nm-àgmXmZo Ë`mZm EH$ _wbJm Pmbm. {dbjU Jmoï> Aer {_i{dbr. Vo H$aH$_^mogo `m Jmdr ñWm{`H$ Pmbo. Ë`m§Mo {Ma§Ord qMVm_Uamd
H$s Ë`m _mVoZo _wbm~amo~a EH$m ZmJmbm OÝ_ {Xbm. Vmo ZmJ KamVrbM ~ZyZ `mZr _moR>çm H$m¡eë`mZo d{S>bmonm{O©V g§nÎmr g§^mibr. Ë`mZm AnË` ZìhVo,
am{hbm. JOmZZamd Ooìhm nyOobm ~gV Voìhm Vmo Ë`m§À`mOdi OmD$Z ~go. AmB© åhUyZ Ym{_©H$ H¥$Ë`o d VrW©-`mÌm `m_Ü`o a_y bmJbo. Ë`mZr AZoH$ VrW©joÌm§_Ü`o
Ooìhm Amnë`m _wbmbm XyY nmOV Ago, Voìhm Vmohr {VÀ`m _m§S>rda OmD$Z ~go. Y_©emim d KmQ> ~Z{dbo. H$mer_Ü`o Ë`mZr Omo KmQ> ~Z{dbm Amho, Ë`mbm
_wbm~amo~aM Vmo ZmJ dmT>V hmoVm. ‘_mUH$mo e§H$a KmQ’> Ago åhUVmV. H$mer_Ü`o J§JoV ñZmZ H$aVmZm Ë`m§Zm
Ÿ gmV dfm©Z§Va JOmZZamdm§Zr Amnë`m _wbmMr _w§O _moR>çm CËgmhmZo EH$Xm hZw_mZmMr _yVr© gmnS>br. hr B©ídamMr H¥$nm g_OyZ Ë`m§Zr _moR>çm ào_mZo
Ho$br. _wbmMr AmË`m MwbrVrb {ZImao KoD$Z ~mhoa OmV hmoVr. KmB©KmB©Zo {VZo Vo hZw_§VmMr godm Ama§{^br. Ë`m godoMo \$i åhUyZ Ë`m§Zm åhmVmanUr _wbJm
EH$m H$T>B©V AmoVbo. VoWo Vmo ZmJ doQ>moio KmbyZ ~gbm hmoVm. {ZImao nS>VmM Vmo Pmbm.
VS>\$Sy>Z _obm Am{U {VH$S>o Vmo _wbJm EoZdoir doXrda AMmZH$ _ypÀN>©V hmoD$Z qMVm_Uamdm§À`m {Ma§OrdmMo Zmd _wHw§$Xamd Ago hmoVo. Vo _moR>o eya-
nS>bm. _moR>çm Vnñ`oZo {_imbobm _wbJm AMmZH$ Joë`m_wio AmB©-d{S>bm§Zm dra hmoVo. Vo _wgb_mZr amÁ`mMo gaXma d gëbmJma hmooVo. IS>çm©bm gdmB©
\$ma Xw:I Pmbo. Vo g§gmamVyZ {daº$ Pmbo d Ym{_©H$ H$m`m©V _½Z Pmbo. _mYdamd noedo d h¡Ðm~mXMm ehm `m§À`m_Ü`o _moR>r bT>mB© Pmbr. Ë`mV
H$mhr {Xdgm§Z§Va Vmo ZmJ AmB©À`m ñdßZmV Ambm. Vmo åhUmbm H$s noeì`m§Zr ehmMm nam^d Ho$bm. Voìhm ehmMo gëbmJma Agbobm _wera Cb²
{OZo _bm ^mOyZ _mabo, {VMm d§e _r Mmby XoUma Zmhr Am{U VwPm d§egwÕm _wëH$ d _wHw§$Xamd `mZm noeì`m§Zr H¡$X H$ê$Z AmUbo Am{U Ë`mZm ZOa H¡$XoV
gmV {nT>çm§n`ªVM Mmby R>odrZ. Amnbm d§e gmV {nT>çm§n`ªV Var Mmby amhUma, R>odbo. Voìhm _wHw§$Xamdm§Mo _Z amOH$maUmbm {dQ>bo d Vo Amnbm doi Ym{_©H$
`m H$ënZoZo JOmZZamd Am{U Ë`m§À`m nËZrbm g_mYmZ dmQ>bo. nwT>o Ë`m§Zm H$m`m©V Kmbdy bmJbo. Vo H$mhr H$mi _amR>dmS>çmVrb ~rS> `oWo amhmV hmoVo,
_wbJm Pmbm. Ë`mMo Zmd H¥$îUmOrn§V hmoVo. Vmohr Amnë`m d{S>bm§à_mUo eya åhUyZ Ë`mZm ~rS>H$a Ago åhUy bmJbo. nwÊ`mV Vo Amnbm doi _hm^maV,

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 2 Hw$b-na§nam / 3


^mJdV, am_m`U `mgma»`m J«§Wm§Mo dmMZ d ldU `m§À`m_Ü`o KmbdrV AgV. Vo 99 dfmªMo hmoD$Z Jobo. `m Xaå`mZ noedmB© ~wS>mbr Am{U B§J«Om§Mo amÁ`
Ë`mZm ~id§Vamd d _mYdamd Ago XmoZ _wbJo hmoVo. Ambo. B§J«Om§À`m Epë\$ÝñQ>>Z gmho~mZo ~id§Vamdm§Zm noÝeZ XoD$ Ho$br, na§Vw
gdmB© _mYdamd noedo `m§Mo {ZYZ Pmë`mda _wera Cb² _wëH$ ho Ë`mZr Vr ZmH$mabr. Ë`mZr {dMma Ho$bm H$s, AmOda noeì`m§Mo AÝZ Im„o
nwÊ`mhÿZ naV Jobo. Ë`mZr _wHw§$Xamdm§Zmhr ~amo~a `oÊ`mMm AmJ«h Ho$bm, na§Vw Am{U AmVm ~oB_mZ hmoD$Z _|ÀN>m§Mr ^mH$ar H$er Im`Mr ? Ë`mZr Amnë`m
_wHw§$Xamdm§Zr ZH$ma {Xbm. Am{U åhUmbo H$s, “noeì`m§À`m nadmZJr{edm` Am`wî`mV nyd©Om§Zr {_i{dboë`m g§nÎmrH$S>o bj {Xbo ZìhVo. n¡gmhr gmR>{dbm
naV Jobmo Va ehm ZmamO hmoB©b. Voìhm Ago niyZ OmUo `mo½` Zìho.” _wHw§$Xamdm§Zr ZìhVm, åhUyZ Ë`m§À`m _¥Ë`yÀ`m doir WmoS>mgmM n¡gm Cabm hmoVm, na§Vw J§Jy~mB©Zo
Amnë`m _wbmZmhr h¡Ðm~mXbm OmÊ`mg _ZmB© Ho$br. Z§Va noeì`m§À`m JmXrda {hå_V gmoS>br Zmhr. B§J«Om§Zr {Vbm e§^a én`o noÝeZ XoÊ`mMr Amkm Ho$br,
Xwgao ~mOramd ho ~gbo, Voìhm _wHw§$Xamdm§Zr ~rS>bm naV OmÊ`mMr nadmZJr nU Ë`m ñdm{^_mZr órZo Vr ZmH$mabr.
_m{JVbr, na§Vw Xwgao ~mOramd noedo `mZr Ë`m§Mr `mo½`Vm nmhÿZ Ë`mZm Amnë`m ~id§Vamdm§À`m Voamì`mbmM _moR>m _wbJm ~mny hm ~onÎmm Pmbm. Ë`mMm
godoVM amhÊ`mMr Amkm Ho$br. Ë`mZr _wHw§$Xamd `m§Mo Wmoabo {Ma§Ord ~id§Vamd AZoH$ df} nÎmm bmJbm Zmhr. KamV XyY XoUmar nm§T>ar Jm` hmoVr. Vr Hw$R>o Var
`mZm nb§J d nyOm `m§Mo g§ajU d Zm§XwaH$sÀ`m {H$ëë`mÀ`m XoIaIrMo H$m_ {ZKyZ Jobr. `m dmB©Q> n[apñWVrV J§Jy~mBªZr _moR>o Y¡`© XmI{dbo. bhmZ am_M§X«mbm
gmon{dbo. YmH$Q>o {Ma§Ord _mYdamd `m§Zm H$moH$UÀ`m gwdU©XwJ© Vh{gbrMo emioV KmVbo.
H$m_ {Xbo. H$mhr dfm©Z§Va _mYdamdm§Mo AmH$pñ_H$ {ZYZ Pmbo. Ë`mZm _yb-
~mi ZìhVo. _wHw$§Xamdm§À`m dmQ>çmbm åhmVmanUr nwÌ-{d`moJmMo Xw:I Ambo. ***
Ë`m§Zm ZmJmÀ`m emnmMr AmR>dU Pmbr. Ë`m§Zr KamÊ`mMr O~m~Xmar ~id§Vamdm§Zm
{Xbr d Vo ñdV: ^JdX²^OZmg bmJbo.
lr_hmamOm§Mo dS>rb ~id§Vamd lram_mZ§X CdmM
lr~rS>H$a _hmamOm§Mo dS>rb ~id§Vamd ho {YßnmS> d gmS>o ghm \y$Q>
C§M hmooVo. Amnë`m H$m_mV àm_m{UH$ d dmH$~Jma hmoVo. KmoS>oñdmar d {ZemU ~«÷Xodhr Hw$UmMo Am`wî` dmT>dy qH$dm H$_r
~mOrV Va~oO hmoVo åhUyZ Xwgè`m ~mOramd noeì`m§Zr Ë`mZm Amnbm A§JajH$ H$ê$ eH$V Zmhr. àmaãY ho ^mo J mdo M bmJVo .
Zo_bo. EH$Xm noeì`m§da hëbm Pmbm. Ë`m doir ~id§Vamd `mZr {Odmda CXma AmË_hË`m H$ê$Zhr àmaãY MwH${dVm `oV Zmhr.
hmoD$Z eÌybm nam{OV Ho$bo. Ë`m§Mo n{hbo b½Z A`eñdr Pmbo åhUyZ noeì`m§Zr AmË_hË`oMo nmn nwÝhm ^moJmdoM bmJVo. åhUyZ
Ë`m§Zm Xwgè`m b½ZmgmR>r n¡go {Xbo. Ë`m§Mm {ddmh dmKwbrÀ`m ì`§H$Q>amd Hw$bH$Uu ^Jd§Vmbm eaU Om. Xwgam H$moUVmhr Cnm` Zmhr.
`m§Mr _wbJr J§Jy~mB© {hÀ`mer Pmbm. Ë`mZm XmoZ _wbJo d Mma _wbr hmoË`m. EH$
_wbJr bhmZnUrM dmabr Am{U BVa VrZ `m AnË`hrZ am{hë`m. _moR>m _wbJm
~mny ZmdmMm hmoVm d N>moQ>m am_M§Ð. am_M§Ð hm d{S>bm§Mm Iyn AmdS>Vm hmoVm.
~id§Vamdm§Mr Vã`oV Mm§Jbr hmoVr d Ë`mZm XrK© Am`wî` bm^bo hmoVo.

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 4 Hw$b-na§nam / 5


Voìhm Ë`m§Zr am_M§Ðmbm ~mOmahmQ>mMo H$m_ gmon{dbo. Vmo Mm§Jbm ì`dhma H$ê$
bmJbm. eodQ>r Ë`mZo Kar naVÊ`mMm {dMma Ho$bm Voìhm {H$~o `m§Zr Ë`mbm
nÝZmg én`o {Xbo. Kar Amë`mda Vmo _moS>rMm ì`dhma H$ê$ bmJbm. ehamV
2. ~mbnUrMo {Xdg {\$ê$Z Vmo OwÝ`m dñVy KmgmKrg H$ê$Z {dH$V KoB© d Ë`m XwH$mZXmam§Zm {dH$V
Ago, na§Vw `mV \$magm \$m`Xm hmoV ZìhVm åhUyZ Vmo g_mYmZr ZìhVm.
emio_Ü`o n§T>anwamMr dmar
am_M§ÐmMo {ejU gwê$ Pmbo. JwéOtZr J¥hnmR> gm§{JVbm hmoVm, Vmo nyU© Xadfu Á`oð> dÚ Zd_rbm Ami§XrhÿZ lrkmZoída _hmamOm§Mr nmbIr
Ho$bm Zmhr, åhUyZ ZmamO hmoD$Z JwéOr Ë`mbm amJmdy bmJbo. am_M§Ð åhUmbm, {ZKyZ AmfmT> ewÕ EH$mXerbm n§T>anwar OmVo. `m dmar_Ü`o hOmamo-bmImo dmaH$ar
“Am_À`m Z{e~r {dÚm Agob, Va {_iob.” Ë`mda JwéOr amJmZo Q>mo_Um ^Jd§VmMo ^OZ H$sV©Z H$arV OmVmV. nmbIr Ami§XrhÿZ Xe_rbm nwÊ`mV `oB©
_marV åhUmbo H$s, “~«m÷UmMm _wbJm Amhog, Jù`mV OmZdo Amho, Voìhm Am{U Xwgè`m {Xder nwT>o OmV Ago. am_M§ÐmÀ`m _ZmV ^{º$-^md hmoVm.
_mYwH$ar {_iob.” ho EoHy$Z am_M§Ðmbm amJ Ambm. Ë`mZo _mJMm nwTMm {dMma dmar_Ü`o gm_rb hmoD$Z ^Jd§VmMo Xe©Z KoÊ`mgmR>r n§T>anwamg OmÊ`mMr BÀN>m
Ho$bm Zmhr. OmZdo VmoSy>Z Q>mH$bo, b§JmoQ>r H$mTy>Z Q>mH$br Am{U emioVyZ {ZKyZ Ë`mÀ`m _ZmV Ambr. Ë`mZo Amnë`m~amo~a `ooÊ`mgmR>r H$mhr _wbm§Mo _Z di{dbo.
Vwier~mJoV `oD$Z ~gbm. VoWo _wbm§Zm KoD$Z JwéOr Ambo d Ë`mbm CMbyZ am_M§ÐmZo AmnU n§T>anwamg OmV Agë`mMo AmB©bm gm§{JVbo hmoVo.
emioV KoD$Z Jobo Am{U {ejm H$ê$Z Mm§Jbr dV©UyH$ H$aÊ`mMr enW EH$mXerbm nmbIr nwT>o {ZKmbr. _wbo CËgmhmZo ^OZ JmV ~amo~a
Ë`mÀ`mH$Sy>Z Kod{dbr. Mmby bmJbr. 5-6 _¡b nm`r Mmbë`mda H$mhr _wbo WHy$Z Jobr Am{U Kar
S>m°. JUnVamdm§Mo Kar naVÊ`mgmR>r hÅ> H$ê$ bmJbr. am_M§ÐmZo Ë`m§Zm g_O{dÊ`mMm Am{U Yra
~mbH$ am_M§ÐmMo gm¢X`©, S>moio d MmVw`© nmhÿZ Ë`mÀ`m d{S>bm§Mo XmoñV XoÊ`mMm à`ËZ Ho$bm, na§Vw Vo Km~ê$Z naV Jobo. XmoZ _wbo Cabr nU WmoS>o nwT>o
S>m°. JUnVamd `m§Zr Ë`mbm Amnë`m Kar R>odyZ KoVbo. Vo ZmQ>H$mMo em¡H$sZ hmoVo. Joë`mda VrgwÕm WHy$Z Jobr. eodQ>r am_M§ÐmZo Ë`m§Zm nwÊ`mH$S>o OmUmè`m EH$m
Vo Ë`mÀ`m ImÊ`m-{nÊ`mMr, H$nS>o-nm§Kê$U `mMr \$ma H$miOr KoV hmoVo. Ë`mbm ~¡bJmS>rV ~gdyZ {Xbo. Vmo ñdV:hr WH$bm hmoVm, na§Vw X¥T> {ZíM`mZo EH$Q>m
ZmQ>H$ nmhÊ`mg KoD$Z OmV. EHo$ {Xder Vo åhUm>bo, “Oa Vy gmS>r ZogyZ, ZW dmar~amo~a {ZKmbm.
KmbyZ, S>moù`m§V H$mOi KmbyZ ZmQ>H$mV órMr ^y{_H$m Ho$brg Va CRy>Z {Xgob.” drg _¡b Mmbë`mda am_M§ÐmMo nm` gwOyZ Ambo hmoVo. \$ma doXZm hmoV
Voìhm am_M§ÐmZo VmS>H$Z CÎma {Xbo H$s, “àW_ ImbMo H$mnyZ Q>mH$mdo bmJob.” hmoVr. Ë`m bhmZ _wbmbm nmhÿZ EH$m åhmVmè`m dmaH$ar ~mB©Zo Ë`mÀ`m nm`mbm
S>m°ŠQ>am§Zr Ë`mbm Iyn g_O{dÊ`mMm à`ËZ Ho$bm. eodQ>r Ë`mbm Kar nmR>{dbo. Vob Mmoibo Am{U Ja_ nmÊ`mZo eoH$bo. dmarÀ`m CËgmhmV am_M§Ð n§T>anwamg
{̧~H$amd {H$~o `m§À`m Kar nmohmoMbm.
qÌ~H$amd {H$~o ho am_M§ÐmÀ`m d{S>bm§Mo XmoñV hmooVo. EHo$ {Xder Vo Kar nm§Sw>a§JmMo Xe©Z
Ambo. KamVrb n[a{ñWVr nmhÿZ Ë`m§Zm ghmZw^yVr dmQ>br d Vo Ë`mbm {ejUmgmR>r n§T>anwamV AmfmT>r EH$mXerbm dmaH$è`m§Mm gmJa Cgibm hmoVm. am_M§Ð
Amnë`m Kar KoD$Z Jobo. _wbmMo bj {ejUmV Zmhr, Ago Ë`m§Zm {XgyZ Ambo, hm EH$Q>m hmoVm Am{U JXuV Ë`mbm H$moUmMmM AmYma ZìhVm. Vr JXu Amobm§S>yZ

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 6 ~mbnUrMo {Xdg / 7


Om`Mr {hå_V ZìhVr. ^Jd§VmMo Xe©Z H$go KS>Uma ? Vmo Km~ê$Z aSy> bmJbm. am_M§Ð hm VoWrb g§Ý`memOdi H$mhr {Xdg am{hbm. ^JdVr gáe¥§Jr
S>moù`m§VyZ Aly dmhÿ bmJbo. gd©OU ^Jd§VmMo Xe©Z KoÊ`mgmR>r YmdV hmoVo. XodrMr _yVu nwéf^a C§M d Aï>^wOm Amho. {VMo ê$n CJ« Amho d Vo _moR>o OmJ¥V
Ë`m AZmoiIr ~mbH$mH$S>o H$moU nmhUma ? ñWmZ Amho. nyOoZ§Va {VÀ`m Vm|S>mV Ì`moXeJwUr {dS>m R>odbm OmVmo. EHo$ {Xder
BVŠ`mV JwS>¿`mn`ªV YmoVa Zogbobm, H$mù`m a§JmMm Am{U> S>moŠ`mbm am_M§Ð hm XodrÀ`mg_moa hmV OmoSy>Z C^m hmoVm, Voìhm Vmo H$Yrhr Imbr Z
_w§S>mgo Jw§S>mibobm EH$ {YßnmS> _mUyg Ë`mÀ`mOdi Ambm. Ë`mZo _moR>çm ào_mZo nS>Umam {dS>m Ë`mÀ`m hmVmV nS>bm. nmhUmao nwOmar d ^º$ M{H$V Pmbo. Vo
am_M§Ðmbm {dMmabo H$s, “~mim, H$m aS>V Amhog ?” Vmo åhUmbm, “_bm åhUmbo, “ Vy _moR>m ^m½`dmZ Amhog. XodrZo Vwbm H¥$nm-àgmX {Xbobm Amho.”
^Jd§VmMo Xe©Z ¿`m`Mo Amho.” ho EoH$VmM Ë`m _mUgmZo JXuMr ndm© Z H$aVm am_M§ÐmZo _moR>çm ^{º$^mdmZo Vmo H¥$nm-àgmX KoVbm.
Ë`mMm hmV Yabm Am{U AmoTV ZoD$Z ^Jd§Vm§À`m MaUr Ë`mMo _ñVH$ R>odbo
Am{U ^Jd§VmÀ`m Jù`mVrb _mi Ë`mÀ`m Jù`mV KmVbr. Z§Va Ë`mbm ~mhoa ***
AmUyZ gm§{JVbo, “Vwbm ^Jd§VmMo Xe©Z KS>bo. _r VwPm ~S>dm Amho, _mPo Zmd
{dÇ>b ~S>dm Ago Amho. Vy BVa Xodm§Mo Xe©Z KoD$Z _bm ^oQ>. _r X{jU
XadmÁ`mOdi Amho.” am_M§X« BVa Xodm§Mo Xe©Z KoD$Z ~mhoa Ambm d emoYy
bmJbm, Voìhm Vmo ~S>dm ^oQ>bm Zmhr. hr h{H$H$V EoHy$Z EH$ dmaH$ar åhUmbm, lram_mZ§X CdmM
“Vy _moR>m ^m½`dmZ Amhog, Vwbm àË`j {dÇ>bmZo Xe©Z {Xbo Amho.” Ë`m
_mUgmZo am_M§Ðmbm Amnë`m Kar Zobo. AmR> {Xdg Ë`mbm ào_mZo R>odyZ KoVbo gÎdJwUm_wio {_iUmao gwI Am{U V_moJwUm_wio
Am{U H$nS>o-n¡go XoD$Z EH$m AmoiIrÀ`m dmaH$è`m~amo~a _moR>çm ào_mZo nwÊ`mbm {_iUmao gwI `m_Ü`o H$mhr \$aH$ Zmhr. Xmê$À`m ZeoV
nmR>{dbo. am_M§ÐmMr dmar g\$i Pmbr. Yw§X _mUgm_Ü`o d JmT> Pmonr Joboë`m _mUgm_Ü`o \$aH$
^JdVrMr H¥$nm Zmhr, na§Vw n{hë`m_Ü`o AkmZ Amho Am{U Xwgè`m_Ü`o
am_M§Ðmbm dmQ>V hmoVo H$s nwÊ`mV Amnbo {ejU nyU© hmoV Zmhr, Voìhm kmZ Amho. `mV O_rZ-Añ_mZmMm \$aH$ Amho. V_moJwU
EImÚm Mm§Jë`m Jmdr OmD$Z Vo nyU© H$amdo. EH$m {_Ìm~amo~a Vmo H$go Var H$ê$Z hm AkmZmV n[aUV hmoVmo, Va gÎdJwU kmZm_Ü`o. V_moJU
w
Ywù`mbm nmohmoMbm. na§Vw VoWrb hm`ñHy$b_Ü`o àdoemMm à`ËZ O_bm Zmhr. hm AY:nVZmg KoD$Z OmVmo, Va gÎdJwU _mojmÀ`m
eodQ>r Vo XmoKo {Zame hmoD$Z naV {ZKmbo. naVVmZm Ë`m§Zr Zm{eH$OdiÀ`m XmamH$S>o nwT>o ZoVmo.
dUrÀ`m gáe¥§Jr XodrMo Xe©Z KoÊ`mMm {dMma Ho$bm. gáe§¥Jr Xodr hr C§M
S>m|Jamda dgbr Amho. Vo XmoKo VoWo nmohmoMbo. XodrZo Ë`mbm ñdßZmV `oD$Z
gm§{JVbo H$s, “Amnë`m `m {_ÌmMr g§JV gmoS>. Vy naV Om. Vwbm H$moUË`mhr
Jmoï>rMr H$_VaVm nS>Uma Zmhr.” XodrZo Ë`mÀ`m {_Ìmbm Km~ao H$ê$Z naV
OmÊ`mg ^mJ nmS>bo.

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 8 ~mbnUrMo {Xdg / 9


EdT>o H$m¡eë` {_imë`mda am_M§ÐmZo ZmoH$ar gmoS>br Am{U Vmo ñdV:M
gwJ§Yr Ðì`o ~Zdy bmJbm. Vmo Amnbm _mb {dH$Ê`mgmR>r H$ë`mU, R>mUo, _w§~B©
`m {R>H$mUr OmD$ bmJbm. AmH$f©H$ ì`{º$_Îd Am{U JmoS> ^mfm `m_wio bmoH$m§Zm
3. ì`dgm` d g§gma Vmo AmdSy> bmJbm. Vmo Xoer d {dXoer AÎmao `m§Mo {_lU H$ê$Z C§Mr AÎmao ~Zdy
bmJbm. _moR>_moR>o gmho~ Ë`mÀ`mH$Sy>Z AÎmao KoD$ bmJbo. Mm§Jbm n¡gm {_iy
Ka-àn§M bmJbm. am_M§Ðmbm AmVm bmoH$ J§Yr `m ZmdmZo AmoiIy bmJbo.
~id§Vamd ~rS>H$a `m§Mo {ZYZ Pmë`mda _moR>m _wbJm ~mny `mZo Ka AÎmam§À`m ì`mnmamV Zmd H$_mdë`mda Vmo OwÝ`m dñVy XoÊ`m-KoÊ`mÀ`m
gmoS>bo hmoVo. am_M§Ð bhmZ hmoVm. J§Jy~mB©Zo _moR>çm Y¡`m©Zo Ka gm§^mibo hmoVo. ì`mnmamV CVabm. Ë`mVhr Ë`mbm `e {_iy bmJbo.
{VZo am_M§Ðmbm {eH$dÊ`mMm à`ËZ Ho$bm, nU Ë`mV `e Ambo Zmhr. IwXm XoVm h¡ N>ßna \$mS>H$a
~id§Vamdm§À`m {_Ìm§Zr am_M§Ðmbm Amnë`m Kar R>odyZ {eH${dÊ`mMm à`ËZ am_M§Ðmbm OwÝ`m dñVy XoÊ`m-KoÊ`mMr AmdS> hmoVr. EHo$ {Xder ehamVyZ
Ho$bm, na§Vw {ejUmV Ë`mMo bj ZìhVo. Vmo Kar naV Ambm Am{U Amnë`m qhS>VmZm Ë`mbm noedmB©À`m H$mimVrb EH$m dmS>çmV OwÝ`m ^m§S>çm§Mm {bbmd
qh_Vrda H$m_ H$ê$Z AmB©bm _XV H$ê$ bmJbm. H$mhr dfmªVM Ë`mZo J§YrMo hmoV Agë`mMo {Xgbo. ^m§S>r H$mir nS>br hmoVr, na§Vw ZjrH$m_ Ho$bobr hmoVr.
H$m_ {eHy$Z Amnbm ì`dgm` gwê$ Ho$bm. OwÝ`m dñVy§Mr XodmU-KodmU gwê$ 30 ^m§S>r hmoVr. am_M§ÐmZo nwT>o hmoD$Z 150 én`m§Zm Vr {dH$V KoVbr.
hmoVrM. Kar AmUyZ Vmo Vr da R>ody bmJbm, Voìhm EH$ g_B© Imbr nS>br Am{U
am_M§Ð AmVm J§Yr d gam\$ doS>r dmH$S>r Pmbr. {nVioMr AgVr Va _moS>br AgVr. am_M§ÐmZo CËgwH$VoZo Vr
nwÊ`mV Amë`mda am_M§Ð KaMr O~m~Xmar gm§^miÊ`mMm à`ËZ H$ê$ ñdÀN> H$ê$Z nm{hbr, Voìhm gmoÝ`mMr Agë`mMo {XgyZ Ambo. bjnyd©H$ nmhVmZm
bmJbm. Ë`mbm B§J«Or `oV ZìhVo, åhUyZ _moR>r ZmoH$ar {_iUo eŠ` ZìhVo. g_B©À`m nmoH$ir_Ü`o H$mhr ^aë`mgmaIo dmQ>bo. ImobyZ nm{hë`mda Ë`m
àma§^r H$moQ>m©V Vmo C_oXdmar H$ê$ bmJbm. {Xdgmbm én`m {_im`Mm. na§Vw nmoH$ir_YyZ ~hþ_yë` qH$_VrMr aËZo ~mhoa nS>br. ‘IwXm XoVm h¡ Vmo N>ßna
Ë`m_wio Ë`mbm g_mYmZ dmQ>V ZìhVo åhUyZ Ë`mZo Vo H$m_ gmoSy>Z {Xbo. Vmo \$mSH$a &’ nmnUr bdVmM am_M§X« _mbm_mb Pmbm. bmoH$ AmVm Ë`mbm am_^mD$
H$dS>çm d _moS> {dHy$ bmJbm. gmoÝ`m-Mm§XrMr nmaI H$ê$ bmJbm, na§Vw Odi gam\$ qH$dm ^mD$gmho~ J§Yr qH$dm ^mD$gmho~ ~rS>H$a Aem doJdoJù`m ZmdmZo
^m§S>db Zgë`m_wio OmñV n¡go {_iV ZìhVo. eodQ>r Vmo EH$m J§YrÀ`m XwH$mZmV AmoiIy bmJbo.
H$m_mg bmJbm. nwîH$i n¡gm {_imbm, na§Vw ^mD$gmho~ J§Yr `m§Zr J§YrMm Y§Xm Mmby
{Xdg^a XwH$mZmV H$m_ H$aVmZm am_M§ÐmZo gwJ§Yr Ðì`mMr Mm§Jbr R>odbm, AmVm Vo _mb V`ma H$adyZ KoD$ bmJbo. Ë`m§Mo gam\$sMo XwH$mZ ZìhVo,
_m{hVr H$ê$Z KoVbr. H$ÀMm _mb H$moRy>Z IaoXr H$am`Mm, ^Q²>Q>r H$er bmdm`Mr, gam\$ ~mOmamV Ë`m§Mr nV {Z_m©U Pmbr. aËZ nmaIÊ`mMr H$bm Ë`m§À`m Odi
`§Ì bmdyZ AÎma H$go H$mT>m`Mo, ho gd© Ë`mZo H$mhr {Xdgm§VM g_OyZ KoVbo. hmoVr. ~mOmamVrb bmoH$ aËZm§À`m ì`mnmamV Ë`m§Mm gëbm KoD$ bmJbo. AÎmao d
XwH$mZmMm H$ma^ma VmoM nmhmV hmoVm. XwH$mZXmambm H$mhrhr nmhmdo bmJV ZìhVo. gwJ§Yr Ðì`m§À`m ì`mnmamgmR>r Voo Xyada OmV hmoVo. lr_§§V bmoH$, amOo-aOdmS>o
Vmo Iyf hmoD$Z am_M§Ðmbm ~jrg XoV Ago. Am{U B§J«O A{YH$mar ho Ë`m§Mo {JèhmB©H$ hmoVo. Vo n«^mdembr, ì`{º$_Îd g§nÞ

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 10 ì`dgm` d g§gma / 11


hmoVo. Ë`m{edm` C§Mr nmoemI d ~mobÊ`mVrb MmVw`© `m Jmoï>t_wio Vo OoWo OmV
VoWo Ë`m§Mo ñdmJV hmoB© d _m{JVë`mà_mUo Xm_ {_iV Ago.
J§Jy~mB©Zo Ë`mMm {ddmh ~m{dgmì`m dfu ZJaOdirb XodrMo Ho$S>Jmd
`oWrb am_Or nmQ>rb `m§Mr _wbJr a§Jy~mB© {hÀ`m~amo~a bmdyZ {Xbm. nwT>o Ë`mZm 4. _hmR>JrU _m`m
EH$ _wbJr Pmbr. Cnda Pmë`mda {VMm {ddmh amdoaMo amOo aKwZmWamd Xoe_wI
`m§Mo~amo~a Pmbm. {dbm{gVm
^mD$gmho~ ~rS>H$a `m§Mo Amnë`m AmB©da _moR>o ào_ hmoVo. Vo AmB©À`m ^mD$gmho~ ~rS>H$a `m§Mr JUZm _moR>çm lr_§V bmoH$m§V hmoD$ bmJbr.
dMZmV hmoVo. KaMr n[apñWVr Mm§Jbr Pmë`mda Ë`m§À`m Kar ~aoMgo ZmVodmB©H$ Ë`m§Zm bú_rMm daXhñV bm^bm hmoVm. J§YrMm ì`mnma Mmbbm hmoVm. daÀ`m
Aml` KoD$ bmJbo. ^abobo Ka nmhÿZ Ë`m§Zm AmZ§X dmQ>o. Vo KamVrb gdmªMr WamVrb bmoH$m§er g§~§Y `oV hmoVm. Cƒ g_mOmVrb bmoH$m§Mr g§JV d _moR>r
H$miOr KoV. Ooìhm ~mhoa Jmdr OmV Voìhm VoWyZ Mm§Jë`m dñVy AmUyZ gdmªZm YZXm¡bV Ë`m§Zm {_imbr hmoVr. _mZ-gÝ_mZ d n«{gÕr bm^br hmoVr. Ë`m_wio
dmQ>V AgV. Xwgè`m§Zm XoÊ`mV Am{U ImD$ KmbÊ`mV Ë`mZm g_mYmZ dmQ>V hiyhiy Vo {dbmgr ~Zy bmJbo. Vo EH$m Zm`{H$UrÀ`m _mohOmbmV AS>H$bo.
Ago. ZmM-JmÊ`mda CYië`m_wio nw§Or AmQy> bmJbr. AmB©bm ho _mhrV hmoVo, na§Vw
H$mhr dfm©Z§Va ^mD$gmho~m§Zr Amnë`m _moR>çm ^mdmbm dS>moXè`mhÿZ OmUË`m _wbmbm H$m` d H$go gm§JUma ?
emoYyZ AmUbo. na§Vw H$mhr {XdgmZ§Va nwÝhm Vmo Ka gmoSy>Z ~onÎmm Pmbm. ^mD$gmho~m§À`m H$mhr Mm§Jë`m {_Ìm§Zr Ë`m§Zm g_OmdÊ`mMm Iyn à`ËZ
Ho$bm, na§Vw S>moŠ`mV {^Zbobr Zem hr Hw$UmMo EoH$V Zmhr. _J bmoH$ Ë`m§À`mnmgyZ
*** Xya OmD$ bmJbo. Ë`m§Mr ~oA~«y hmoD$ bmJbr. YZ Am{U `m¡dZ `m§Mr K_|S>
lram_mZ§X CdmM CVaë`mda Vo ewÕrda Ambo. RH$dUmar _m`m H$go ZmMdob Vo g_OV Zmhr.
~mnOmÚm§Mr _Zg~Xmar {_i{dÊ`mgmR>r amOm-_hmamOm§§Zm ^oQ>mdo, {R>H${R>H$mUr
nmoQ> ^aÊ`mnwaVo AÞ Am{U Mm§Jbr g§JV bm^br Va {Zå_o gmYw-g§V, \$H$sa, Ad{b`o AmhoV, Ë`mZm ^oQy>Z {H$_`m {_i{dÊ`mMm n«`ËZ
H$m_ Pmbo, Ago g_Om. _moR>çm ^m½`mZo Vwbm XodmMr g§JVr bm^br H$amdm, Ago Ë`mZr R>a{dbo. Ë`m_wio Ðì`^md OmB©b. Vo Zì`mZo da `oÊ`mMm
Amho.o Ë`mMr godm H$arV amherb Va Vwbm H$moUVrhr H$_VaVm ^mgUma à`ËZ H$ê$ bmJbo.
Zmhr. Xod hm Amnë`m _ZmVM AgVmo. Ooìhm _Z ho {dH$mam§Zr dS>moXè`mMr g\$a
_{bZ hmoV,o Voìhm Xod {XgV Zmhr. Xw{Z`m hr XodmU-KodmUrda MmbVo. ^mD$gmho~ ~rS>H$a ho gwJ§Yr Ðì`o KoD$Z àW_ dS>moXè`mbm Jobo. VoWrb
Vy Xwgè`mMo dmB©Q> qMVbog Va VwÂ`m nXar dmB©Q> `oVo. `m OJmV Or _hmamOm Jm`H$dmS> `m§Mr ^oQ> ¿`m`Mr hmoVr. ehamV {\$ê$Z Ë`mZr _mb {dH$bm.
WmoS>rer godm KS>ob, Vr _Z:nyd©H$ H$aerb Va Vr loð> hmo`. Xod hm _hmamOm§Mr ^oQ> KoÊ`mgmR>r Vo g§ñWmZm_Yrb _moR>_moR>çm gaXmam§Zm ^oQ>bo,
^mdmMm ^wHo$bm Amho. ^oQ>rMr Amem dmQ>oZm. Vo H$miOrV nS>bo. BVŠ`m bm§~ `oD$Zhr H$m`©^mJ gmYV
ZìhVm.
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 12 _hmR>JrU _m`m / 13
^mD$gmho~ ho OÝ_OmV ~w{ÕdmZ hmoVo. Á`mÁ`m doir AS>MU `oB©, ZmhrV.” åhUyZ nmM hOma én`o XoD$Z Ë`mZm gÝ_mZnyd©H$ {Zamon {Xbm. _J
Ë`mË`m doir Ë`m§Mr ~wÕr doJmZo H$m_ H$ê$ bmJo Am{U EImXm Cnm` gmnS>o. ^mD$gmho~m§Zr VoWo ~«m÷U-^moOZ KmVbo. H$mhr IQ>çmi bmoH$m§Zm ho ~ao dmQ>bo
Ë`mZr ^mOr _§S>B©V OmD$Z Mm¡H$er Ho$br H$s ehamV amoO {H$Vr nmbo^mOr `oVo. Zmhr. Ë`m§Zr EH$m dmB©Q> ~mB©bm \y$g bmdyZ ^mD$gmho~m§Zm ~XZm_ H$aÊ`mMm
VoWo amoO 10-15 én`m§Mr nmbo^mOr `oV Ago. Xbmbm§Zm ^oQy>Z Ë`mZr {VÝhr à`ËZ Ho$bm, na§Vw Vo _moR>çm MmVw`m©Zo Ë`m àH$aUmVyZ gwIê$n ~mhoa nS>bo.
{Xdgm§Mr gd©À`m gd© nmbo^mOr IaoXr H$aÊ`mMm gm¡Xm Ho$bm. Vr gd© ^mOr Vo ½dmëhoaMr g\$a
JmBªZm ImD$ Kmby bmJbo. XmoZ {Xdg ~mOmamV ^mOr {_ioZm. {Vgè`m {Xder ^mD$gmho~ ~rS>H$am§Zr nwÊ`mg Amë`mda ½dmëhoabm OmÊ`mMoo Ra{dbo.
ehamV MMm© hmoD$ bmJbr H$s naJmdMm H$moUr ì`mnmar Ambm Amho Am{U Vmo Ë`mZr Amnë`m~amo~a C§Mr AÎmao d gmV nëë`m CX~Î`m KoVë`m. VoWo Joë`mda
gd© ^mOr KoD$Z JmBªZm MmaV Amho. ½dmëhoaÀ`m amOmMr ^oQ> KoÊ`mMm à`ËZ Ho$bm. EH$m An[a{MVmbm amOmOdi
_hmamOm§Zr ZmoH$ambm nmR>dyZ Ë`m§Zm ~mobmdyZ KoVbo. ^mD$gmho~ CËH¥$ï> H$go OmVm `oUma ? Ë`m§Zr gaXma-{XdmUmH$S>o \o$è`m _maë`m, nU `e {_imbo
nmoemI KmbyZ d AÎmao bmdyZ ^oQ>m`bm Jobo. _hmamOm§Zm Ë`m§Zr dmHy$Z Z_ñH$ma Zmhr.
Ho$bm. à^md nS>bm. Ë`m§Zr {dMmabo H$s, “Vwåhr H$moU, Hw$R>bo Am{U ^mOr Voìhm Ë`mZr dS>moXè`mà_mUo `oWohr EH$ `wº$s H$aÊ`mMo R>a{dbo.
IaoXr H$ê$Z JmBªZm H$m MmaVm ?” ^mD$gmho~m§Zr CÎma {Xbo H$s, “Amåhr Zmamo ½dmëhoaÀ`m amO_hmbmg_moa JmoaIr ZmdmMo EH$ _¡XmZ Amho. EHo$ {Xder
e§H$a `m§À`m d§emVboo. ~rS>bm amhUmao AmhmoV. _hmamOm§Mo Amåhr {nT>rOmX ^mD$gmho~ nwîH$iem CX~Î`m KoD$Z _¡XmZmV Jobo. Ë`mZr Ë`m aMë`m d noQ>dyZ
ZmoH$a AmhmoV. `oWo Amë`mda _hmamOm§Mr ^oQ> KoÊ`mMr BÀN>m hmoVr, na§Vw nadmZJr {Xë`m. gd© _¡XmZ gwdmgmZo Xadiy bmJbo. hdo_wio gwJ§Y amOdmS>çmVhr ngabm.
{_ioZm åhUyZ hr `wº$s Ho$br.” Ë`m§Mo MmVw`© nmhÿZ _hmamO Iyf Pmbo. Ë`m§Zr g§nyU© amOdmS>m Xadiy bmJbm. Mm¡H$er gwê$ Pmbr Voìhm g_Obo H$s EH$
Ë`m§À`mOdiMm _mb KoÊ`mMm dm`Xm Ho$bm Am{U n{hë`m dJm©Mm {eYm XoÊ`mMm naXoer _mUyg _¡XmZmV CX~Î`m OmiV Amho. Ë`mbm _ZmB© H$am`Mm hþHy$_
hþHy$_ Ho$bm. Pmbm. ZmoH$amZo niV `oD$Z ^mD$gmho~m§Zm Vgo gm§{JVbo. Vo åhUmbo, “ Amåhr
VoWo Amam_mV EH$ _{hZm Jobm, na§Vw H$m_ H$mhr ZìhVo. eodQ>r ^mD$gmho~ H$mhr ~oH$m`Xoera H$arV Zmhr. ñdV:Mm _mb OmiV AmhmoV.” _hmamOmZo ho
_hmamOm§Zm nwÝhm ^oQ>bo. Ë`m§Zr Ë`m§Zm {dZ§Vr Ho$br H$s Am_À`mH$S>o Amnë`m CÎma EoHy$Z _hmamOm§Zr Ë`mZm hOa H$am`Mm hþHy$_ {Xbm.
g§ñWmZMr {nT>rOmX gZX Amho, åhUyZ _Zg~Xmar {_imdr. ^mD$gmho~m§Zm hoM hdo hmoVo. Ë`mZr OmD$Z _hmamOm§Zm AX~rZo gbm_
_hmamO åhUmbo H$s, “ hr Jmoï> \$ma OwZr Amho. Vo H$m_ AmVm Xwgè`mbm Ho$bm. Mm¡H$er Pmbr, “H$moU AmhmV, H$moRy>Z AmbmV ? Am{U CX~Î`m H$m
{Xbo Amho. nU Vw_Mr BÀN>m Agob Va XoIaoIrMo H$m_ XoD$. nJma XmoZeo én`o OmiV AmhmV ? ” Voìhm Vo åhUmbo, “hþOya, Amnë`m ^oQ>rgmR>r ho {Z{_Îm Ho$bo.
_{hZm XoD$ ! ” Amåhr ~rS>Mo amhmUmao AmhmoV Am{U ~mnOmÚmnmgyZ Amnbo godH$ AmhmoV.
Voìhm ^mD$gmho~ åhUmbo H$s, “gaXma KamÊ`mMo AgVmZm Ago ~{Z`mMo Am_À`m nyd©Om§Zr Amnë`mH$Sy>Z gZX {_i{dbr hmoVr. Vr {_imdr åhUyZ
H$m_ H$aUo `mo½` Zìho. Amnbm hwHy$_ Agob Va Vbdma~mOrMo {nT>rOmX H$m_ Amåhr {dZ§Vr H$aÊ`mg Ambmo AmhmoV.”
{_imdo. Amåhr H$V¥©Ëd XmI{dÊ`mgmR>r V`ma AmhmoV.” gwZmdUrn`ªV _hmamOm§Zr Ë`mZm {eYm XoÊ`mMm d amoO H$MoarV `oÊ`mMm
_hmamO åhUmbo H$s, “Vbdma Mmb{dÊ`mMo {Xdg AmVm am{hbo hþHy$_ {Xbm. Ë`m§À`mH$S>rb gd© _mb KoÊ`mMo dMZ {Xbo.

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 14 _hmR>JrU _m`m / 15


½dmëhoa ho JmÊ`m-dmOdÊ`mÀ`m ~m~VrV à{gÕ Amho. VoWo ^mD$gmho~m§Zr OmB©b åhUyZ amoO XmooZ én`m§Mm {eYm XoÊ`mMm hþH$y_ Pmbm. _J Ë`m§Zr XmoZ
XmoZ _{hZo Amam_mV H$mT>bo. eodQ>r EH$Xm gwZmdUr hmoD$Z hþHy$_ Pmbm H$s hr {Xdg Amam_mV eha nmhmÊ`mV Kmb{dbo. EHo$ {Xder Vo {Zamon KoÊ`mg
Jmoï> \$ma OwZr Amho. gZXoà_mUo AmVm {VZeo KmoS>oñdmamMm gaXma ~Z{dUo _hmamOm§H$S>o Jobo. Voìhm Ë`m§Zr {dMmabo H$s, “no{Q>`m ~«m÷U åhUOo H$m` ?”
eŠ` Zmhr. hdo Agob Va Vwåhmbm Vh{gbXmar XoVm `oVrb. ^mD$gmho~m§Zr ^mD$gmho~m§Zr CÎma {Xbo H$s, “nmoQ>mWu !” EoHy$Z gd©OU hgy bmJbo. Ë`m§Mm
boIZ-{hemo~ `mMo H$m_ H$aÊ`mg ZH$ma {Xbm. Voìhm Ë`m§Zm nmM hOma én`o d hOaO~m~rnUm nmhÿZ _hmamO Iyf Pmbo d Ë`m§Zr AmXa-gËH$ma H$ê$Z {Zamon
EH$ Ab§H$ma XoD$Z {Zamon XoÊ`mV Ambm. Ë`mZm {Xbm.
`m_wio ^mD$gmho~m§da Oi\$iUmè`m H$mhr bmoH$m§Zr H$mañWmZ Ho$bo. gmVmè`mbm
Ë`mZr ^mD$gmho~m§Zm ^moOZmgmR>r ~mobmdyZ A\y$ ImD$ KmVbr. ZeoÀ`m Jw§JrV AgoM EH$Xm Vo gmVmabm Jobo. VoWo Vo gmVmaÀ`m VËH$mbrZ amO_mVm
AgVmZm EH$ Zm`H$sU Ë`m§Zm Amnë`m Kar KoD$Z Jobr. _hmamOm§H$S>o VH«$ma AmB©gmho~m§Zm ^oQ>bo. Ë`m§Zr Mm¡H$er Ho$br H$s, “H$moU AmhmV ? Hw$R>bo AmhmV ?”
Jobr. ^mD$gmho~m§Zm Om~ {dMmabm Voìhm Vo åhUmbo, “_mPr ~XZm_r H$aÊ`mgmR>r `m§Zr gm§{JVbo H$s, “Amåhr gaXma KamÊ`mMo ~«m÷U AmhmoV. hëbr J§Ü`mMm
ho H$mañWmZ Ho$bobo Amho. na_oídamÀ`m H¥$no_wio Amåhr dmMbmo. Ë`mM H$mañWmZr ì`dgm` H$aVmo.” AmB©gmho~ åhUmë`m H$s, “~«m÷U AgyZ Agm Y§Xm H$amdm
bmoH$m§Zr Amnë`mH$S>o VH«$ma Ho$br Amho.” _hmamOm§Mo g_mYmZ H$ê$Z H$m`?” ^mD$gmho~m§Zr gm§{JVbo H$s, “hmVyZ Vbdmar Joë`m Am{U ~mQ>ë`m d
^mD$gmho~m§Zr Ë`m§Mm {Zamon KoVbm. S>~S>r Ambr. H$m` H$am`Mo ? ” AmB©gmho~ hgyZ åhUmë`m H$s, “AmVm Amåhr
½dmëhoa_Ü`o AgVmZm EH$ ~mB©© ^mD$gmho~m§À`mda ^mibr. VoWyZ amOo Zmhr, Amnbm gÝ_mZ H$gm H$aUma ?” Voìhm ^mD$gmho~m§Zr AmXa XmIdrV
{ZKVmZm Vr åhUmbr H$s, “Amnë`mda _mPo _Z ~gbo Amho. AmnU Joë`mda åhQ>bo H$s, “Amåhr AmnUmg bú_rMm AdVma g_OVmo.” amO_mVoZo _J emb-
_mPo H$go hmoUma ?” Vo åhUmbo, “_J Mb Am_À`m~amo~a.” {VZo {dMmabo, nmJmoQ>o XoD$Z Ë`m§Mm gËH$ma Ho$bm d Ë`m§À`mH$Sy>Z _mbhr IaoXr Ho$bm.
“Ë`m naXoemV AmnU _mÂ`mnmgyZ Xya PmbmV Va ? Ë`m XoemV Amnë`mH$S>yZ O§{Oè`mbm ^oQ>
{Zam{lV Pmë`mda _mPo H$go hmoUma ?” ^mD$gmho~m§Zr ImÌr XoV {Vbm åhQ>bo ^mD$gmho~ O§{Oè`mÀ`m gwbVmZmÀ`m Xa~mamVhr Jobo. VoWo ~amM _mb
H$s, “hm Am_Mm eãX Amho.” eodQ>r Vr Ë`m§À`m~amo~a nwÊ`mg Ambr. Inbm. O§{Oè`mbm EH$ _m§{ÌH$ ór hmoVr. ^mD$gmho~ {Vbm ^oQ>bo. Vr _moH$ù`m
^mD$gmho~m§Zr {Vbm BV_m_mZo dmJ{dbo. eodQ>n`ªV {Vbm Ë`m§Zr Amnë`mOdi ^m§SçmVyZ hiX d Amnë`m nXamVyZ IS>rgmIa H$mTy>Z dmQ>V Ago. {VZo
R>odbo Am{U Amnbm eãX nmibm. ^mD$gmho~m§Zm IS>rgmIa H$mTyZ {Xbr. {dMmaë`mda {VZo gm§{JVbo H$s _§ÌmÀ`m
O`nya_Ü`o eº$sZo Ago KS>Vo.
CÎma ^maVmVrb àdmgm_Ü`o ^mD$gmho~ OdinmgMm àXoe nmhmV
AgV. gmYw-g§Vm§Zm ^oQ>V AgV. EH$Xm Vo O`nyabm Jobo. {VWo Ë`m§À`m nyd©Om§Mr ***
gZX ZìhVr H$s O_rZOw_bm ZìhVm. nU Vo VoWrb _hmamOm§Zm ^oQ>bo. _hmamOm§Zr
{dMmabo, “Vwåhr H$moUVo ~«m÷U AmhmV ?” Ë`m§Zr MQ>H$Z CÎma {Xbo H$s, “no{Q>`m
~«m÷U.” Hw$UmbmM H$mhr CbJS>m Pmbm Zmhr. {dMmabo Va Xa~maMo Zmd

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 16 _hmR>JrU _m`m / 17


Jwê$-Xe©ZmMr AmoT>
Vo _moR>çm AmdS>rZo AŠH$bH$moQ>bm Jobo. lrñdm_r g_WmªÀ`m ^oQ>rgmR>r
_Z Vi_iy bmJbo hmoVo. VoWo Joë`mda Ë`mZr à{Vkm Ho$br H$s Omon`ªV lrñdm_tMo
5. AmOda Zmgbo, AmVm Zmhr Xe©Z hmoV Zmhr, Vmon`ªV AÝZ-J«hU H$aUma Zmhr.
bmoH$m§Zr gm§{JVbo H$s, “Vw_Mr à{Vkm H$mhr nyU© hmoUma Zmhr. ñdm_r
na_mWm©g `mo½` ~ZÊ`mMr à{Vkm ZwH$VoM amOdmS>çmV Jobo AmhoV. EH$Xm VoWo Joë`mda Vo n§Yam-n§Yam {Xdg
^mD$gmho~ ho AZoH$ {R>H$mUr ì`mnmamÀ`m {Z{_ÎmmZo Jobo. VoWrb amOo- ~mhoa nS>V ZmhrV Am{U Ë`m§Mo Xe©Z KS>V Zmhr. Voìhm hr à{Vkm Vwåhr gmoSy>Z
aOdmS>o `m§Zm ^oQ>bo. _moRçm bmoH$m§À`m AmoiIr Pmë`m. n¡gm nwîH$i {_imbm, Úm.” na§Vw ^mD$gmho~m§Zm dmH$Ê`mMo H$Yr R>mD$H$ ZìhVo. à{Vkm nyU© H$am`MrM
nU BH$S>o ZmM-JmUo hohr Mmby am{hbo, åhUyZ JmR>rbm n¡gm amhmV ZìhVm. `m {Zü`mZo Vo AÝZË`mJ H$ê$Z gX²Jwê§$Mo ñ_aU H$arV ~gyZ am{hbo.
n¡emMr H$_VaVm ^mgVM hmoVr. Iyn n¡gm {_imdm åhUyZ Vo gmYw-g§V, \$H$sa, BH$S>o amOdmS>çmV lrñdm_r _hmamO AmaS>m-AmoaS> H$ê$ bmJbo. AmoaS>V
Ad{b`m `m§Zm ^oQy>Z Ë`m§Mr H¥$nm {_i{dÊ`mMm à`ËZ H$ê$ bmJbo. H$ë`mU_Ü`o åhUy bmJbo H$s, “Amåhmbm ~§XrImÝ`mV Q>mH$Vm H$m` ? bmoH$m§Zm Ìmg ghZ
Ë`mZm EH$ Ad{b`m ^oQ>bm. Ë`mMr godm H$ê$Z Ë`mZr Ë`mÀ`mH$Sy>Z {H$_`m H$amdm bmJVmo. Ë`mZm Xe©Z KS>V Zmhr.” OdiÀ`m bmoH$m§da Vo {eì`m§Mm
(gmoZo ~Z{dÊ`mMr H$bm) {_i{dbr. {H$_`o_wio Iyn n¡gm {_imbm, nU Vmohr ^{S>_ma H$ê$ bmJbo. bmoH$ Ë`mZm AS>{dÊ`mMm à`ËZ H$ê$ bmJbo, nU Hw$UmMohr
CSy>Z OmV am{hbm. ^anya n¡gm {_i{dÊ`mMm bmo^ Ë`mZm dmQ>V hmoVm. H$m_ Z EoH$Vm Vo dmS>çmÀ`m VQ>mdê$Z CS>r _mê$Z ~mhoa Ambo.
Am{U Xm_ `m§Mr dmgZm H$Yr V¥á hmoVo H$m` ? Vo gmYw-g§Vm§Mo Xe©Z KoV hmoVo. gX²Jwê$Zo KoVbm doY
Ë`m§À`m CnXoemMm n[aUm_ H$mhr hmoV ZìhVm. hr ~mV_r H$iVmM ^mD$gmho~ ~rS>H$a ñZmZ H$ê$Z d nyOoMo gm{hË`
Ë`m§Mr hr pñWVr nmhÿZ EH$m gmYyZo gdmªg_j Ë`m§Mr hOoar KoVbr. KoD$Z lrñdm_tÀ`mH$S>o Jobo. AË`§V ^{º$^mdmZo nyOm H$ê$Z Ë`mZr ñdm_tÀ`m
“d¡am½`m{edm` gd© ImoQo Amho. Vwåhr M¡Zr H$arV amhm. na_mW© hr Vw_À`m MaUr _ñVH$ R>odbo. lrñdm_tZr {dMmabo, “nm`m H$m nS>Vmog ?” CÎma {Xbo,
hmVMr Jmoï> Zmhr.” gmYyMo ho eãX ^mD$gmho~m§Zm bmJbo. Vo AñdñW Pmbo. “nm`m _O~yV hdm.” Voìhm Ë`mZr ~moQ> CMbyZ Iw§Q>rda Q>m§Jbobo _¥Jm{OZ
Ë`mM jUr Ë`mZr à{Vkm Ho$br H$s _r `m§À`mH$Sy>Z na_mWm©g `mo½` Agë`mMo XmIdrV åhQ>bo, “Vo ~K, Vo ~K.” ^mD$gmho~m§Zr {dZ_«nUo gm§{JVbo H$s,
åhUdyZ KoB©Z. “AkmZr Amho.” _J H$m`, {eì`m§Mm ^{S>_ma gwê$ Pmbm. OdiMr _§S>ir
à{Vkm Ho$br, nU {df`mgº$s Amnë`mH$S>o AmoTy>Z KoV hmoVr. {VÀ`m Km~ê$Z Jobr. AmVm g§H$Q> H$mogiUma Ago dmQy> bmJbo. VoWo lrñdm_tMo {eî`
VmdS>rVyZ ~mhoa nS>Uo ho gmono hmoVo H$m` ? hÅ>mZo _ZmV {daº$r AmUÊ`mMm à`ËZ
Mmoimßnm d gw§Xam~mB© `m ~gë`m hmoË`m. Ë`mZr ^mD$gmho~m§Zm åhQ>bo, “ Vwåhr
Ho$bm, na§Vw Vmo ì`W©© R>aV hmoVm. BH$S>o à{Vkmhr ì`W© R>aV hmoVr. eodQ>r Ë`mZr
Amnbr n«{Vkm A_bmV AmUÊ`mMm ÑT> {ZíM` Ho$bm Am{U Vo Amnbo AmamÜ` J¥hñW AmhmV. lrñdm_tMm amJ H$mogibm Va AZW© KS>ob.” na§Vw Vo
X¡dV Agboë`m _méVrMr CnmgZm am̧{Xdg H$ê$ bmJbo. `m CnmgZo_wio ñdm_tÀ`mg_moê$Z Z hQ>Vm, VoWoM I§~ranUo C^o am{hbo. eodQ>r lrñdm_r em§V
Ë`mZm AmË_~b {_iy bmJbo. EHo$ {Xder Ë`mZm ñdßZmV _méVrMm Ñï>m§V Pmbm Pmbo. Vo åhUmbo, “AmVm `oWyZ {ZKyZ Om. VwPo H$m_ Pmbo.” Ë`m§Mm H¥$nm-
H$s, “AŠH$bH$moQ>ñdm_tÀ`m Xe©Zmbm Om.”
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 18 AmOda Zmgbo, AmVm Zmhr / 19
àgmX {_imë`mda ^mD$gmho~ nwÊ`mg naVbo. “AmVm VwÂ`m ~mnmMo H$m` XoUo Cabo Amho ? Om, godm H$a.” ‹lrñdm_tZr Ë`m§Zm
lrgX²Jwê§$Zr Zo_ Yê$Z doYbo hmoVo. AmVm Vo am_^mD$ J§Yr qH$dm ghò^moOZ KmbÊ`mMr Amkm Ho$br. Jwê$Zo {Xbobr ghò^moOZmMr Amkm H$er
^mD$gmho~ ~rS>H$a Cabo ZmhrV. Vo Jwé-^º$s_wio doS>o hmoD$Z Jobo. dmUr _m¡Z nwar ìhm`Mr ? Odi BVHo$ n¡go ZìhVo. ~amo~a Ë`m§Zr AÎmao AmUbr hmoVr, na§Vw
Pmbr. n«mn§{MH$ Jmoï>r EoH$m`bm H$mZ Cabo ZmhrV. AmVm Ë`m§Mo H$mZ ho OJmÀ`m AŠH$bH$moQ> amoS> ñQ>oeZmdê$Z KmoS>çmda ~gyZ `oVmZm, KmoS>m XMH$bm Am{U
Jmoï>r EoH$V ZìhVo. BH$S>o {VH$S>o {^a{^a MmbUmao nm` Hw§${R>V Pmbo. {O^oda AÎmam§Mr noQ>r Imbr nSy>Z Hw$ß`m \w$Q>ë`m. AmVm H$m` H$aUma ?
{Za§Va gX²Jwé$-_mD$brMm On hmoD$ bmJbm. EH$ df© Onm_Ü`o _½Z hmoD$Z Voìhm Ë`mZr AŠH$bH$moQ>À`m {XdmUm§À`m AmoiIrda _mb CYma KoVbm
am{hë`mda Vo _mKr nm¡{U©_obm gX²Jwê$À`m Xe©ZmgmR>r AŠH$bH$moQ>bm nmohmoMbo. d ghò^moOZ KmVbo. gdmªZm Mma-Mma AmUo X{jUm {Xbr. lrñdm_r _hmamO
Ë`m§Zm nm{hë`mda lrñdm_r åhUmbo, “Am§~m nmS>mbm Ambm Amho. {nH$ë`mda åhUmbo, “Amåhmbm ^moOZ {Xbog, X{jUm {Xbr Zmhrg, ~ƒm XpÀN>Zm XoJm,
H$m_ hmoB©b.’’ gX²Jwê§$Mr Amkm Pmë`mda Vo naV Ambo Am{U Jwé-ñ_aUmV Jw§J ~hþV XoJm.” lr~rS>H$a _hmamOm§Zm dmQ>bo H$s lrñdm_r X{jUogmR>r _moR>r aŠH$_
Pmbo. _mJVrb. H$mhr haH$V Zmhr. Vo åhUmbo, “Amnbr Amkm {eagmd§Ú.” na§Vw
EH$ dfm©Z§Va nwT>ë`m _mKr nm¡{U©_obm Vo AŠH$bH$moQ>bm Jobo. `m doir ñdm_tZm Vo nQ>bo Zmhr. Vo åhUmbo, “AmVm ImoQ>o H$m ~mobVmog ? Vw_go X{jUm
Ë`mZr gX²Jwê§$Mm CnXoe hmoB©n`ªV VoWoM godm H$arV amhÊ`mMo R>a{dbo. Vo amÌrÀ`m Xr Zht OmEJr & dMZ Xmo &” lr~rS>H$a _hmamOm§Zr hmVmda hmV R>odyZ VrZ
doir gX²Jwê§$Mo nm` MonrV AgV. EH$m amÌr lrñdm_tÀ`m JwS>¿`mVyZ EH$ ^`§H$a doim dMZ {Xbo, Voìhm lrñdm_r g_W© åhUmbo, “‹Vy Or OS>r-~wQtMr {H$_`m
ZmJ \y$ËH$ma H$arV àH$Q> Pmbm. ^mD$gmho~ ~rS>H$a `m§Zr ñdV:bm Jwê§$À`m H$aVmog, Vr AmOnmgyZ ~§X. nwT>o H$am`Mr Zmhr. hrM Am_Mr Jwé-X{jUm. ”
MaUr An©U Ho$bo hmoVo. gX²Jwê$ _mamo AJa Vmamo. Ë`mZr ñdm_tMo nm` gmoS>bo Á`m {H$_`o_wio OrdZ Mm§Jbo Mmbbo hmoVo, {OMm _moR>m AmYma hmoVm,
ZmhrV. Voìhm Vo CRy>Z ~gbo Am{U g§VmnyZ åhUmbo, “Vy _moR>m amjg Amhog, VrM ~§X Pmbr Va H$go hmoUma ? Xwgam Hw$Ur AgVm Va Ë`mZo _mJo-nwT>o nm{hbo
{OÞ Amhog.” ^mD$gmho~ ~rS>H$am§Zm EH$ jU Ago dmQ>bo H$s AmVm gX²Jwê$ AgVo, na§Vw lr~rS>H$a _hmamO `m§Mr Jwé-{Zð>m AT>i hmoVr. H$mhrhr {dMma Z
emn Va XoUma ZmhrV ? BVŠ`mV Ë`m§Mm amJ em§V Pmbm. Vo åhUmbo, “{OÞ H$aVm Vo åhUmbo, “Amnbr Amkm {eagmd§Ú Amho, na§Vw _r ñdV: {H$_`m
amjgm, BWyZ MmbVm hmo.” Am{U Ë`mZr Ë`m§À`m Wmo~mS>rV _mabr. Wmo~mS>rV H$aUma Zmhr. Ë`mgmR>r {eî`mbm V`ma H$arZ.” Voìhm lrñdm_r åhUmbo,
nS>VmM lr~rS>H$a ~oewÕ hmoD$Z nS>bo. Hw$UrVar Ë`mZm Xwgè`m ImobrV ZoD$Z “H$aUmam {_imbm Va H$a.” lr~rS>H$a _hmamO åhUmbo, “na_mW© {dÚmgwÕm
R>odbo. _r Xwgè`m§Zm gm§JoZ.” ñdm_r åhUmbo, “amå`m, ^wHo$ë`mbm ImD$ Kmb, ZmhrVa
gH$mir Ooìhm Vo OmJo Pmbo, Voìhm AmZ§Xm_Ü`o ~wSy>Z Jobo hmoVo. Wmo~mS>rV AÝZmMm {MdS>m hmoB©b.” Ë`mda lr~rS>H$a _hmamO åhUmbo, “^wHo$ë`mbm
{_imë`mda Ë`m§Mr Ah§Vm nyU©nUo Zmhrer Pmbr hmoVr. AmVm lr~rS>H$a ho Hw$Urhr Im`bm XoB©b.”
~rS>H$a Cabo ZmhrV. Ë`m§Mm Zdm OÝ_ Pmbm hmoVm. lrñdm_r g_WmªMo {eî`moÎm_ AZwJ«h AmVm nyU© Pmbm hmoVm. AŠH$bH$moQ>_Yrb CYmar ^mJdm`Mr
lram_Z§X ~rS>H$a _hmamO åhUyZ bmoH$ Ë`m§Zm AmoiIy bmJbo. hmoVr. {H$_`m Va Jwê§$À`m MaUr An©U Ho$br hmoVr. n¡gm Hw$Ry>Z `oUma ?
_mJo-nwT>o Jwê$ C^o amOdmS>çmV Aï>J§Y dJ¡ao MmoiyZ ñdm_r g_WmªZm ñZmZ KmbV AgV, na§Vw
Z§Va lr~rS>H$a _hmamO ñdm_tÀ`m Xe©Zmbm Jobo Voìhm ñdm_r åhUmbo, `moJm`moJmZo VoM g§nbo hmoVo. {XdmUm§Zr amOogmho~m§Zm ~rS>H$am§Mo Zmd gwM{dboo.

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 20 AmOda Zmgbo, AmVm Zmhr / 21


lr~rS>H$a _hmamOm§Zm {dMmaë`mda Vo åhUmbo, “_mÂ`mH$S>o H$ñVwar Zmhr. Vr Ë`m§Mr _wbJr JamoXa hmoVr. ~mi§VnUmV {VMr H$miOr KoÊ`mgmR>r
{_imbr Va ~ZdyZ XoB©Z.” H$ñVwarMr ì`dñWm Pmbr. _J lr~rS>H$a _hmamOm§Zr amdoarhÿZ Omd`m§Mo ~mobmdUo Ambo. gm¡. OmZH$s~mB© AmB©gmho~ VoWo OmD$Z VrZ
\w$Q>boë`m Hw$ß`m§VyZ \$m`m KmbyZ AÎmamMo W|~ H$mT>bo Am{U Vo {_giyZ CËH¥$ï> _{hZo amhUma hmoË`m. Ë`mZm nmohmoM{dÊ`mÀ`m {Z{_ÎmmZo amdoarbm OmD$Z VoWyZ
Aï>J§Y V`ma Ho$bo. amOogmho~m§Zm Vo AmdS>bo. _m{JVbr Vr qH$_V {_imbr. n[aH«$_ogmR>r {ZKyZ Om`Mo _hmamOm§Zr R>a{dbo. Ë`m§Zr AmB©gmho~m§Zm amdoarbm
CYmar ^mJdyZ dmQ>MmbrgmR>r n¡gohr Cabo. Jwê$À`m MaUr ñdV:bm An©U nmohmoM{dbo d nwÊ`mbm OmD$Z `oVmo, Ago gm§JyZ Vo amdoar ñQ>oeZda Ambo. na§Vw
Ho$ë`mda VmoM gd© AS>MUrVyZ {Z^mdyZ ZoVmo. _J H$miOr H$emMr ? JmS>rV Z ~gVm Am|H$maoídabm nm`r {ZKmbo. Am|H$maoídahÿZ n[aH«$_ogmR>r
lrñdm_tMr H¥$nm Pmë`mda lr~rS>H$a _hmamO nwÊ`mg naVbo. gX²Jwé- {ZKÊ`mMm Ë`mZr {dMma Ho$bm hmoVm.
ñ_aUm{edm` Ë`m§Zm M¡Z nS>V Zgo. AmVm Ë`mZm g§gmam{df`r {daº$s Ambr. Ë`mZr g§H$ën Ho$bm hmoVm H$s AmOda Zmgbo AmVm ZmgUma Zmhr. `m
Amgº$s gwQ>br d _ZmV {daº$s Ambr. `m Xaå`mZ Ë`m§Mr AmB© H¡$bmgdmgr OrdZmMr AmOn`ªV ZmgmS>r Ho$br, AmVm Ë`mMr ZmgmS>r hmoD$ XoUma Zmhr.
Pmbr. ~onÎmm Pmbobm ^mD$ {ZdV©ë`mMo g_Obo. ~{hUr dmaë`m hmoË`m. __VoMr dmQ>ob Vo hmodmo.
~§YZo EH$ EH$ Aer VwQy> bmJbr hmoVr. na§Vw AOwZr H$V©ì`o gm§^mimd`mMr ***
hmoVr. ½dmëhoaÀ`m ~mB©bm eodQ>n`ªV gm§^mim`Mo dMZ {Xbo hmoVo. Vrhr bdH$aM
dmabr. lr_hmamOm§À`m _ZmdaMo EH$ AmoPo CVabo.
Vo ì`mdhm[aH$ Ñï>rZo CXmgrZ hmoD$ bmJbo hmoVo. bmoH$ Ë`m§Mr Moï>m H$ê$ lram_mZ§X CdmM
bmJbo H$s ^mD$gmho~m§Zm doS> bmJbo Amho. Jwê$Zo doYë`mda doS>o H$go hmoUma
ZmhrV ? H$mhr bmoH$ qZXm H$ê$ bmJbo H$s H$ê$Z-H$ê$Z ^mJbo Am{U AmVm n¡ e mgmRr gmYZ H$aUo `mo ½ ` Zìho . {gÕr `m
XodnyOobm bmJbo. na§Vw lr_hmamOm§Zm ñVwVrMm AmZ§X dmQ>V ZìhVm d qZXo_wio dmam§JZoà_mUo AgVmV. Ë`m j{UH$ gwI XoD$Z {ZKyZ OmVmV.
Ìmg hmoV ZìhVm. EH$ gX²Jwê$M AmVm VmaUmam hmoVm. H$mhr {XdgmZ§Va Vo nwÊ`-joÌr amhÿZ Aer Hw$H$_} H$aÊ`m_Ü`o AmË_Zme Amho.
Jwê§$À`m Xe©ZmgmR>r AŠH$bH$moQ>bm Jobo, Voìhm lrñdm_r åhUmbo H$s, “nwÝhm _§Ì{gÕr hr {_i{dVm `oV,o na§Vw `moJ-{gÕr ^Jd§Vm§À`m H¥$no_i
w o
`oWo `oD$ ZH$mog. Z_©Xm-n[aH«$_m H$a.” ‹ àmá hmoVo.
lr~rS>H$a _hmamOm§Zr {eî`mH$adr {H$_`m H$aÊ`mMm à`ËZ Ho$bm, *
na§Vw Vmo `eñdr Pmbm Zmhr, Voìhm Ë`mZr Vmo {dMma gmoSy>Z {Xbm. CËnÞmMo
gmYZ Zmhrgo Pmbo. KamV Oo ZmVodmB©H$ `oD$Z am{hbo Vo AmoT>J«ñVr nmhÿZ {ZKyZ ñd-ñdê$nmMr Omon`ªV AmdS> {Z_m©U hmoUma Zmhr,
Jobo. AmVm KamV \$º$ XmoKoOU hmoVo, EH$ ñdV: lr_hmamO d gm¡. OmZH$s~mB© Vmon`ªV Ah§Vm d __Vm gwQ>Uma Zmhr. OmaU-_maU hr {dÚm
AmB©gmho~. lr_hmamOm§À`m _ZmV AmVm EH$M {dMma hmoVm H$s Jwê$§ À`m Amkoà_mUo ZaH$mbm nmohmoM{dVo. H$ZH$ d H$m§Vm `m§Mm bmo^ hm na_mWm©bm
Z_©Xm-n[aH«$_m H$am`Mr Amho. Hw$Umbmhr Z gm§JVm {Z:g§J ~ZyZ OmÊ`mÀ`m ~mYH$ AgVmo.
g§YrMr dmQ> nmhmV hmooVo.

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 22 AmOda Zmgbo, AmVm Zmhr / 23


H$arV Amho. Vw_À`mgmaIm Jwê$ {_imë`mg _r {eî` hmoÊ`mg V`ma Amho.”
Voìhm Vmo åhUmbm, “Mobm ~Zm`Mo Agob Va ZwgË`m Jßnm _mê$Z Cn`moJr Zmhr.
VZ-_Z-YZ gd© H$mhr Jwê$bm An©U H$amdo bmJVo, Jwê$Mr godm H$amdr bmJVo.
6. gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï> AZoH$ OÝ_mMo ho H$m_ Amho.” _J Vmo lr_hmamOm§Zm Km~adyZ gmoS>Ê`mgmR>r
CnXoem§À`m b§ã`m-MdS>çm Jmoï>r gm§Jy bmJbm. Varhr lr_hmamO {dM{bV
Z_©Xm-n[aH«$_m Pmbo ZmhrV. Ë`m§Zr godm H$aÊ`mMr BÀN>m ì`º$ Ho$br. XwnmaMo H$S>H$ D$Z nS>bo
lr~rS>H$a _hmamO Z_©XmVQ>r Am|H$maoídabm nmohmoMbo. VoWo EH$ gËàd¥Îm hmoVo. Jmogmì`mZo lr_hmamOm§À`m ImÊ`m-{nÊ`mMm {dMma Z H$aVm EH$ _moR>r
~«÷Mmar gmYH$ amhmV hmoVo. Ë`m§À`m Aml_mV lr_hmamO CVabo. Ë`m§Zm KmJa AmUyZ Ë`m§À`mg_moa R>odbr Am{U Z_©XoMo nmUr AmUÊ`mg \$_m©dbo.
lr_hmamOm§Zr Amnbm Z_©Xm-n[aH«$_oMm g§H$ën gm§{JVbm. Amnë`mOdirb lr_hmamO ho ÑT> {ZíM`r d eãX nmiUmao hmoVo. Vo XmoZ {Xdgm§Mo Cnmer-
H$nS>o, OmoS>o BË`mXr dñVy Ë`m§À`mH$S>o XoD$Z lr_hmamO åhUmbo H$s, “Oa Vmnmer hmoVo. _mJMm nwT>Mm {dMma Z H$aVm Vo KmJa CMbyZ ZXrH$S>o {ZKmbo.
Amåhr {Od§V naV Ambmo, Va `m dñVy naV Úm.” ~«÷Mmar~wdm§Zr _hmamOm§Zm XwnmaÀ`m Vmnboë`m aoVr_Ü`o nm` nmoiyZ {ZKV hmoVo. niVniV Vo nmÊ`mOdi
n[aH«$_oMo {Z`_ gm§{JVbo. Z_©XoMm H$mR> gmoS>m`Mm Zmhr, {XdgmVyZ EH$Xm Var nmohmoMbo Am{U Ë`m§Zr nmÊ`mV CS>r KoVbr. Am§Kmoi H$ê$Z nmUr ß`m`ë`mda
Z_©XoMo nmUr ß`m`Mo. Ë`m§Zr hohr gm§{JVbo H$s, “dmQ>oV EH$m Q>oH$S>rda EH$ Ë`mZm ~ao dmQ>bo. nmÊ`mZo ^ê$Z KmJa Im§Úmda KoVbr. naVVmZm nm` aoVrV éVy
Jmogmdr amhmVmo. Vmo Hw$Umbmhr Wmam XoV Zmhr. Ë`mÀ`mH$S>o OmD$ ZH$m. nwT>o bmJbo Am{U ^mOy bmJbo. na§Vw gX²Jwê§$Mo ñ_aU H$arV Vo KmB©KmB©Zo naVy bmJbo.
Joë`mda \$ÎmaJra Jmogmdr `mMm _R> Amho. Vmo K_|S>Imoa Amho. ~«m÷Um§Mo OmZdo Ë`mZm Aeº$nUm d CÝhm_wio M¸$a Ambr Am{U KmJa Imbr nSy>Z \w$Qy>Z Jobr.
VmoS>yZ Q>mH$Vmo d Ë`m§Mm An_mZ H$aVmo åhUyZ Ë`mÀ`mH$S>ho r OmD$ ZH$m.” lr_hmamO Varhr _moR>çm Y¡`m©Zo Vo gX²Jwê§$Mo ñ_aU H$arV EH$m PmS>mImbr OmD$Z ~gbo.
Ë`m§Mm {Zamon KoD$Z AZdmUr {ZKmbo. Ë`m§À`mOdi ZogÊ`mgmR>r EH$ YmoVa d {VH$S>o Ë`m Jmogmì`mÀ`m {ZË` nyOo_Ü`o Or JmonmiH¥$îUmMr _yVu hmoVr
Im§Úmda EH$ n§Mm Aem XmoZM Jmoï>r hmoË`m. Vr WaWa H$mny bmJbr. Vo nmhÿZ Jmogmdr Km~ê$Z Jobm. _yVu_YyZ AmdmO `oD$
Q>oH$S>rdaMm Jmogmdr bmJbm H$s, “_bm nmUr AmUÊ`mg gm§JVmog H$m` ?” àË`j Amnbo AmamÜ`
~«÷Mmar~wdmZr gm§{JVbo hmoVo H$s Q>oH$S>rda amhUmè`m Jmogmì`mnmgyZ Agboë`m JmonmiH¥$îUmMo ~mobUo EoHy$Z Vmo Jmogmdr níMmÎmmn H$ê$ bmJbm Am{U
d \$ÎmaJra Jmogmì`mnmgyZ Xya amhm. na§Vw lr_hmamOm§Zm nmhmd`mMo hmoVo H$s j_m _mJyZ lr_hmamOm§Zm emoYm`bm {ZKmbm. Ë`m Jmogmì`mbm `oVmZm nmhÿZ
Ë`m§À`mV {H$Vr X_ Amho, åhUyZ OmUyZ ~wOyZ Vo Q>oH$S>rdaÀ`m Jmogmì`mÀ`m lr_hmamOm§Zm dmQ>bo H$s AmVm hm VmnQ> Jmogmdr H$m` H$aVmo` Hw$Umg R>mD$H$,
nU©Hw$Q>rda Jobo. VoWo H$moUr ZìhVo åhUyZ OmoaOmoamZo hmH$m _mê$ bmJbo. Voìhm Vmo åhUyZ Vo gX²Jwê§$Mo Zm_ñ_aU H$arV ~gyZ am{hbo. Jmogmì`mZo `oD$Z lr_hmamOm§Mo
g§VmnyZ {eì`m XoV XJS> KoD$Z _mam`bm Ymdbm. Ë`mMr Pmon_moS> Pmbr hmoVr, nm` Yabo d Vmo j_m _mJy bmJbm. Ë`mZo _hmamOm§Zm gd© Jmoï>r gm§{JVë`m
åhUyZ dmB©Q> ~mobV hmoVm. lr_hmamO Jßn C^o hmoVo. Jmogmì`mZo amJmdyZ Ë`m§Zm Am{U Vmo Ë`mZm Amnë`m Hw$Q>r_Ü`o KoD$Z Ambm.
{ZKyZ Om`bm gm§{JVbo. lr_hmamOm§Zm KoD$Z Amë`mda Jmogmì`mZo Ë`m§À`m ImÊ`m-{nÊ`mMr
Voìhm lr_hmamO Z_«nUmZo åhUmbo H$s, “_r ~«÷àmárgmR>r n[aH«$_m ì`dñWm Ho$br d {eî` ~ZyZ Ë`m§Mr godm H$ê$ bmJbm. Vmo Jmogmdr H$mhr Xwï>

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 24 gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï> / 25


ZìhVm. ^Jd§VmMm _moR>m ^º$ hmoVm. amÌr Vmo nm`mV Kw§Jê$ ~m§YyZ _moR>çm ào_mZo hmVr {Xbr. àdmgm_wio lr_hmamO X_yZ Jobo hmoVo, na§Vw Ë`mZr Z S>J_JVm
^Jd§ V mg_mo a ZmMV Ago . Jmo n miH¥ $ îUmMr _y V u gJw U gmH$ma hmo D $Z {Mbr_ KoVbr Am{U OmoaXma X_ _mabm, Ë`m~amo~a {Mb_rVyZ Ádmim {ZKmbr.
Ë`mÀ`mg_doV, hgV-ZmMV Ago. Amnë`m AmamÜ`mbm n«gÞ H$aÊ`mgmR>r Vmo Vo nmhÿZ ~m~mZo em~mgH$s {Xbr Am{U Ë`mZm Amnë`m~amo~a Pmonmù`mda
amÌr Iyn C{eamn`ªV ZmMV Ago, åhUyZ Ë`mbm Xwnmar Pmon `oV Ago. ho ahñ` ~g{dbo, _mZ {Xbm.
Hw$Umbm _mhrV hmoD$ Z`o åhUyZ Vmo Hw$Umbm Amnë`mOdi {\$aHy$ XoV Zgo. Hw$Ur lr_hmamOm§Zr XmoZ-Mma {Xdg VoWo amhÿZ nm{hbo H$s \$ÎmaJra ~m~m hm
Ambo Va {eì`m XoD$Z {nQ>miV Ago. _R, {eî`, EofAmam_ d Ah§H$ma `m§À`m _m`mOmimV Jwa\$Qy>Z Jobm Amho. `moJr
Ë`mMo ^JdËào_ nmhÿZ lr_hmamOm§Zm AmZ§X Pmbm. Ë`m§Zr Mma-nmM AgyZhr ^moJr Pmbobm Amho. Voìhm Ë`mZr Ë`mÀ`m Jwê$À`m g_m{Y_§{XamVM
{Xdg VoWo amhÿZ Ë`mbm Ü`mZ`moJmMo kmZ {Xbo. gJwU-{ZJw©U `mVrb ^oX ñdV: g_mYr bmdÊ`mMo R>a{dbo. Ë`mZr {VWë`m ~«m÷U nwOmè`mbm gm§{JVbo,
gm§{JVbm Am{U àm{U_mÌm~Ôb X`m^md ~miJUo, A{VWrMm gËH$ma H$aUo nU Vmo ~m~mÀ`m ^rVr_wio Km~ê$Z Jobm. lr_hmamOm§Zr Ë`mbm g_Omdbo,
BË`mXr Jmoï>tMm CnXoe H$ê$Z Ë`mMm {Zamon KoVbm. JmogmdrgwÕm Ë`m§Mm ^º$ Am{U g_mYrÀ`m ñWmZr àdoe Ho$bm d Vo Ë`m {R>H$mUr g_mYr bmdyZ ~gbo.
~Zbm. Hw$Umbm nÎmm bmJbm Zmhr. lr_hmamO {Xgbo ZmhrV åhUyZ \$ÎmaJra ~m~m
\$ÎmaJra ~m~m AñdñW Pmbm. lr_hmamOm§~amo~a ImVm-{nVmZm, {Mbr_ AmoT>VmZm Ë`mbm
lr~rS> H $a _hmamO ho EH$Q> ç mZo n[aH« $ _m H$arV AgV. BVa AmZ§X dmQ>o. Xwgè`m {Xder lr_hmamOm§Zr ~m~mÀ`m ñdßZmV `oD$Z gm§{JVbo H$s
n[aH«$_mdmgtÀ`m~amo~a MmbUo Ë`mZm AmdS>V Zgo. Ë`m bmoH$mV Ë`mZm “amKd _r g_m{Y_§{XamV g_mYr bmdyZ ~gbmo Amho. ~m~mZo g_m{Y_§{XamMo Xma CKSy>Z
M¡VÝ`” `m ZmdmZo AmoiIbo OmV hmoVo. Ë`m§Mr H$sVr© \$ÎmaJra ~m~mZo EoH$br. nm{hbo Va lr_hmamO g_m{Y_½Z hmoVo. Ë`mZm nmhÿZ ~m~mbm _moR>m AmZ§X
Vmo `moJr hmooVm, na§Vw Ë`mbm AOwZr nyUm©dñWm àmá Pmbobr ZìhVr. Vmo Amnë`m Pmbm. Ë`mÀ`m Jwê$Zo gm§{JVbo hmoVo H$s _mÂ`m g_mYr_Ü`o Omo H$moUr g_mYr
Jwê$À`m g_mYrOdi WmQ>m_mQ>mZo amhmV Ago. Ë`mMo gX²Jwê$ nyU© `moJr hmoVo. Vo bmdyZ ~gob, Ë`mbm Vy _mÂ`mgmaIm g_O. ~m~mbm àË`j gX²Jwê$Mr ^oQ>
g_m{YñW Pmbo hmoVo. Ë`mZr ~m~mbm gm§JyZ R>odbo hmoVo H$s _mÂ`m g_mYrda Omo Pmë`mMm AmZ§X Pmbm. Ë`mMm gd© Ah§H$ma Zmhrgm Pmbm d Ë`mZo lr_hmamOm§Mo
H$moUr g_mYr bmdob, Ë`mbm Vy _mÂ`mgmaIm `moJr g_O. Ë`m ~m~mZo Amnë`m MaUr bmoQ>m§JU KmVbo.
Jwê$Mr g§J_adar g_mYr ~Z{dbr hmoVr Am{U {VÀ`m nyOogmR>r ~«m÷U R>odbm Ë`m ~m~mZo _moR>çm AmXamZo lr_hmamOm§Zm Amnë`mOdi R>odyZ KoVbo.
Ë`mZo `moJ-_mJm©Vrb Amnë`m AS>MUr Ë`mZm gm§{JVë`m. lr_hmamOm§Zr Ë`mMo
hmoVm.
g_mYmZ Ho$bo. Vo åhUmbo H$s, “Vnñ`o_wio {gÕr {_iVmV, na§Vw Ë`m `mo½`mbm
Ë`mbm Jm§Om {nÊ`mMm em¡H$ hmoVm. Ë`mMr {Mbr_ \$ma _moR>r hmoVr.
^wai nmS>VmV d R>H${dVmV. _ZmVrb Amgº$s Joë`m{edm` `moJmMr {gÕr hmoV
{Mbr_ KoD$Z Vmo Agm X_ _mam`Mm H$s _moR>r Ádmim {ZKV Ago. Hw$Ur Ambm
Zmhr, åhUyZ Vy Ah§H$ma gmoSy>Z XoD$Z ñdê$nmMo AZwg§YmZ H$a.” gÀÀ`m
Va Ë`mbm {Mbr_ XoD$Z Ë`mMr \${OVr H$ê$Z Jå_V nmhr. Vr {Mbr_ AmoT>ë`mda
`mo½`mH$Sy>Z CnXoe {_imë`m_wio ~m~mbm Iyn AmZ§X Pmbm. Ë`mbm Amnë`m
gm_mÝ` _mUgmMr Zeo_wio XwX©em hmoV Ago. Vmo ~«m÷Um§Zm VwÀN> g_OV Ago d
H¥$Ë`m~Ôb níMmÎmmn dmQy> bmJbm. lr_hmamOm§Zr g_mYrÀ`m nyOogmR>r AgUmè`m
Zem MT>ë`mda Ë`m§Mo OmZdo VmoSy>Z Q>mH$sV Ago. lr_hmamO Amë`mda Ë`mZo ~«m÷U {eî`mbmhr CnXoe {Xbm H$s `oWo Jw§VyZ Z nS>Vm Ü`mZ-_mJm©Mm ñdrH$ma
Ë`m§Mr \${OVr H$amd`mMo R>a{dbo Am{U {eî`mH$Sy>Z {Mbr_ V`ma H$ê$Z Ë`m§À`m H$a. _J Vo n[aH«$_ogmR>r nwT>o {ZKmbo.
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 26 gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï> / 27
gX²Jwê§$Mo Xe©Z bmJbo Zmhr. Ë`mZr _Zgmoº$ nmUr {nD$Z KoVbo. AmVm da H$go Om`Mo? eodQ>r
lr_hmamO H$Yr n[aH«$_m H$aUmè`m§~amo~a OmV, Va H$Yr EH$Q>o OmV Vo ZXrÀ`m H$mR>mZo Mmby bmJbo. PmS>r Amobm§Sy>Z Joë`mda Ë`mZm {Xgbo H$s
AgV. EH$Xm Vo BVam§Zm gmoSy>Z EH$Q>oM {ZKmbo. AmR> {Xdg H$mhr Imëbo dmiyV XwßnQ> AmH$mamMr bm§~-ê§$X nmdbo C_Q>br AmhoV. Odinmg H$moUr
ZìhVo. Vo KZXmQ> O§JbmVyZ {ZKmbo. gy`© _mdibm hmoVm Am{U A§Yma CVê$ _Zwî` amhmV Agmdm, Ago dmQ>bo. Ë`m nmD$bIwUm§Mm _mJmodm KoV Vo Mmby
bmJbm hmoVm, Voìhm Ë`mZm OmUrd Pmbr H$s g_moaMm H$S>m VwQ>bobm Amho Am{U bmJbo. EH$X_ Ë`mZm AmnU EH$m JwhoÀ`m Vm|S>mer C^o Agë`mMo AmT>iyZ
OdiOdi Mmirg \y$Q> Imbr EH$ N>moQ>r ZXr Z_©Xobm `oD$Z {_iV Amho. Ambo. Jwhm qMMmoir hmoVr d AmV A§Yma ngabobm hmoVm. _moR>çm Y¡`m©Zo Vo AmV
BH$S>o; {VH$S>o nm{hbo Va KZXmQ> PmS>r hmoVr. _mJo qH$dm nwT>o OmÊ`mg añVm {eabo. WmoS>mgm àH$me {Xgy bmJbm Am{U nwT>o Joë`mda Vo _moH$ù`m OmJoV
ZìhVm. amÌrÀ`m A§YmamV qhò ney ~mhoa `oVrb. Ë`mZm ~ir Va nS>Uma nmohmoMbo. VoWo EH$ Aml_ hmoVm. Aml_mÀ`m Xmamda VmoM amÌrMm dmK S>moio
Zmhr ? gX²Jwê§$Mo ñ_aU H$ê$Z lr_hmamOm§Zr VoWrb EH$ {eim ñdÀN> H$ê$Z {_Qy>Z ~gbm hmoVm. hr gX²Jwê§$Mr brbm Amho, ho Ë`mZr OmUbo. Ë`mZr Ë`m
KoVbr. g\$mB© H$aVmZm AMmZH$ EH$ bmoI§S>mMm VwH$S>m gmnS>bm. hr gX²Jwê§$Mr dmKmÀ`m MaUr bmoiU KoVbr, Voìhm Ë`mZm {Xgbo H$s àË`j lrñdm_r g_W©
H¥$nm g_OyZ Ë`mZr gX²Jwê§$Zm à{UnmV Ho$bm. Vmo VwH$S>m XJS>mda KmgyZ gm\$ VoWo {damO_mZ AmhoV. lr_hmamOm§Zr Ë`m§Mo nm` Yabo Am{U Vo AmZ§Xmly§Zr
Ho$bm Am{U JmaJmoQ>rZo {R>UJr nmSy>Z AmJ V`ma Ho$br. D$~ {_imë`m_wio ~ao lrñdm_r§Mo MaU àjmbZ H$ê$ bmJbo. lrñdm_r g_W© Ë`m§Mr nmR> WmonQ>V
dmQ>bo. eoH$moQ>r-Odi ~gyZ Vo Ü`mZ H$ê$ bmJbo. AÜ`m© amÌr gmdY Pmbo åhUmbo, “~oQ>m, {^Ê`mMo H$mhr H$maU Zmhr.” Am{U Vo AÑí` Pmbo. gX²Jwê§$À`m
Voìhm Ë`mZm {Xgbo H$s eoH$moQ>rÀ`m nbrH$S>o H$moUr Var ~gbobo Amho. nmbm- Xe©Zm_wio lr_hmamO {ZpíM¨V Pmbo Am{U nwT>o OmD$ bmJbo. Xyada ngabobr
nmMmoim KmbyZ AmJ noQ>{dbr Va g_moa EH$ {YßnmS> dmK ~gbm hmoVm. Vmo XmQ> PmS>r, \w$bm§Zr S>daboë`m dobr Am{U H$S>çm_Yrb nmfmUmVyZ Q>nH$Umao
{XgVmM lr_hmamO \$ma Km~ê$Z Jobo, na§Vw jU^amV Ë`mZr ñdV:bm gmdabo. nmUr nmhÿZ lr_hmamOm§Mm AmZ§X JJZmV _mdoZm. Ë`mZr MmohrH$S>o emoY KoVbm
{dM{bV Z hmoVm Ë`mZr ndZ pñWa Ho$bm Am{U dmKmÀ`m nmR>rda ZOa amoIbr. Va H$S>çmVrb N>moQ>çm JwhoV EH$ {YßnmS> `mo{JamO ~gë`mMo {Xgbo. Ë`m _hmZ
EdT>çmV dmKmZo Vm|S> di{dbo. amÌrÀ`m A§YmamV Ë`mMr S>aH$mir EoHy$Z Vo `mo½`mMo Xe©Z Pmë`mda Ë`mZr Ë`m§Mr ñVwVr H$arV Ë`mZm gmï>m§J Z_ñH$ma Ho$bm.
Km~abo, na§Vw hÅ>mZo Ë`m§Zr Ë`mÀ`m ZOaobm ZOa {^S>{dbr. Vmo {~MH$bm. Ë`mZm nmhÿZ `mo{JamOm§Zr {dMmabo H$s, “Vy `oWo H$m d H$gm Ambmg ?” lr_hmamO
JO©Zm H$arV d eonyQ> AmnQ>rV Vmo {\$ê$ bmJbm. Ago dmQV hmoVo H$s AmVm Vmo åhUmbo H$s, “Amnë`m àoaUo_wio _r Amnë`m nmD$bIwUm§Mm _mJmodm KoV `oWo
H$Yrhr lr_hmamOm§da VwQ>yZ nS>ob. eodQ>r Vmo S>aH$mù`m \$moSV eoH$moQ> rnmgyZ Ambmo.” `mo{JamO àgÞ Pmbo. Ë`mZr lr_hmamOm§Zm Ü`mZ`moJmZo “Ah§ ~«÷mpñ_”
Xya CS>r _mê$Z ZOaoAmS> {ZKyZ Jobm. gX²Jwê§$Mr hr X`m nmhÿZ lr_hmamOm§À`m hm ÑT> ^md àmá H$aÊ`mMm CnXoe {Xbm. lr_hmamO åhUmbo, “earamÀ`m
S>moù`mV Aly Vaibo. VhmZ-^yH$ bmJbr hmoVr. na§Vw H$moUVmM AmYma ZìhVm. {dH$mam§da {dO` {_i{dÊ`mgmR>r _Z de Ho$bo nm{hOo.” ho EoHy$Z `mo{JamOm§Zm
gX²Jwê§$Mo qMVZ H$arV Ë`mZm Ho$ìhm Pmon bmJbr, ho H$ibo Zmhr. g_mYmZ dmQ>bo. Ë`mZr Aml_mÀ`m n[agamV bmJbobm EH$ H§$X lr_hmamOm§H$Sy>Z
gH$mir Ooìhm S>moim CKS>bm Voìhm H$mhrer hþemar dmQ>V hmoVr. VoWrb ^mOyZ KoVbm. Ë`mMo Q>a\$b H$mT>ë`mda Ë`mVyZ {eè`mgmaIr Md Agbobm Ja
H$S>m VwQ>bobm hmoVm. VhmZ Iyn bmJbr hmoVr. H$S>çmImbr ZXrMr dmiy hmoVr. ~mhoa nS>bm. Vmo Imëë`mda lr_hmamOm§Zm AmR> {Xdg ^wHo$Mm Ìmg dmQ>bm Zmhr.
gX²Jwê§$Mo ñ_aU H$arV Ë`mZr dmiyV CS>r _mabr. _D$ dmiy_wio Ë`mZm H$mhr `mo{JamOm§Zr Ë`mZm VrZ-Mma {Xdg Amnë`mOdi R>odyZ KoVbo. _J

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 28 gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï> / 29


åhUmbo, “`oWo VwPr Z_©Xm-n[aH«$_m nyU© Pmbr Amho, AmVm Vy naV Om.” Ë`mZr amhÊ`mMm ÑT> {ZíM` Ho$bm. lr_hmamO XmoZ {Xdg {VWo amhÿZ nwT>o {ZKmbo.
lr_hmamOm§Zm S>moio {_QyZ KoÊ`mg gm§{JVbo Am{U EH$m jUmV _moR>çm añË`mda {ÌeybnmUrÀ`m dZmV
AmUyZ gmoS>bo. `mo{JamOm§Mm {Zamon KoD$Z Vo nwT>o OmD$ bmJbo. nwT>o EH$m Jmogmì`mMm _R> hmoVm. lr_hmamO VoWo Jobo. Jmogmì`mZo Ë`m§Mo
gmZo ñdm_r AmXam{VÏ` Ho$bo. Ë`mZo gm§{JVbo H$s, “nwT>o {ÌeybnmUr `m {R>H$mUr KZXmQ> dZ
nwT>o Joë`mda gmZo ñdm_tMm _R >hmoVm. Vo g§Ý`mgr hmoVo. d¡ÚH$sMr Amho. {VWo añVo, nmD$b-dmQ>m ZmhrV. H$mVimMm àXoe Amho Am{U OmJmoOmJr
Mm§Jbr _m{hVr Ë`mZm hmoVr. bm§~ bm§~yZ bmoH$ Ë`m§À`mOdi Am¡fYmonMmamgmR>r H$S>o VwQ>bobo AmhoV. VoWo `mÌoH$ê$ dmQ> MwHy$Z ^aH$Q>V OmVmo. {VWo Om`Mo åhUOo
`oV AgV. Am¡fYmonMmamÀ`m H$m_mVyZ _moH$io Pmë`mda ~Xm_ d IgIg _¥Ë`w_wIr OmÊ`mgmaIo Amho. `m Jmoï>r§Mr _m{hVr `mÌoH$ê§$Zm XoÊ`mgmR>rM _r
XwYmV dmQy>Z C~Q>Z ~Z{dbo OmB©, {eî` Ë`m§À`m A§Jmbm Vo MmoiyZMmoiyZ bmdV `oWo _R> ~ZdyZ amhmV Amho.” lr_hmamOm§Zr Ë`mMo Am^ma _mZbo. A{YH$
d Ja_ nmÊ`mZo ñZmZ KmbrV. Vo ñdm_r EH$m§Vm_Ü`o em{iJ«m_mMr nyOm H$arV Vnmg Ho$bm, Voìhm Vmo åhUmbm H$s, `m {ÌeybnmUr_Ü`o {ÌeybnmUr ^JdmZ
AgV. nyOoZ§Va H$\$Zr d IS>mdm KmbyZ _mYwH$ar _mJyZ AmUrV. naV Amë`mda e§H$am§Mm {Zdmg Amho. EH$Xm e§H$a ho nmd©Vr~amo~a {dbmg H$arV hmoVo, Voìhm
Vr _mYwH$ar _R>mVrb JmBªZm Mmaë`mZ§Va Vo ^moOZ H$arV AgV. AMmZH$ n[aH«$_m H$aUmao bmoH$ VoWo Amë`mMo nmhÿZ Vr bmObr. {VZo emn {Xbm
lr_hmamO VoWo nmohmoMbo Voìhm gmZo ñdm_r EH$m§VmV hmoVo. {eî`m§Zr H$s, “`m dZm_Ü`o Omo àdoe H$arb Vmo {Od§V naV `oUma Zmhr.” _J ^JdmZ
AmJ«h Ho$ë`m_wio lr_hmamO VoWo Wm§~bo. ^moOZmZ§Va ñdm_r Amnbm _moR>onUm e§H$am§Zr C:emn {Xbm H$r, “Omo `moJr Agob VmoM `oWyZ nbrH$S>o OmD$ eHo$b,
gm§Jy bmJbo. AmnU `moJr Am{U XmZr Agë`mMo dU©Z H$ê$ bmJbo. XmoZ {Xdg qH$dm ^{º$^mdmZo Omo _bm eaU `oB©b Ë`mbm _r _XV H$arZ.” lr_hmamOm§Zr
am{hë`mda lr_hmamOm§Zm H$iyZ Ambo H$s ñdm_r Amnë`m earamMo MmoMbo Ë`m Jmogmì`mMm {Zamon KoVbm Am{U Ë`m {ÌeybnmUrÀ`m dZmV Om`Mo R>a{dbo.
nwadrV AmhoV. {Vgè`m {Xder ñdm_r lr_hmamOm§Zm Z_©XoÀ`m {H$Zmar KoD$Z PmS>r_Ü`o àdoe H$aVmM {^ëbm§Zr Ë`mZm doT>bo Am{U Amnbm H$a
Jobo. em¡MmXrZ§Va lr_hmamOm§Zr S>mohmV Am§Kmoi Ho$br. _mÌ ñdm_r ZXrV Am§Kmoi _m{JVbm. Ë`m§À`mOdi hmoVo Var H$m` ? eodQ>r Ë`m§À`m Im§ÚmdaMm n§Mm KoD$Z
H$aÊ`mg _mJo nwT>o nmhÿ bmJbo. Voìhm lr_hmamO Ë`mZm åhUmbo H$s, “g§Ý`mg Vo {ZKyZ Jobo. AmVm lr_hmamOm§À`mOdi Zogm`Mm n§Mm VodTm am{hbm. Ë`m
KoD$Z ^Jdr dóo KmVë`mZo H$mhr hmoV Zmhr. _Zmo{ZJ«h Zgob Va g§Ý`mgmnojm pñWVrVhr Vo nwT>o {ZKmbo. Ë`m dZmV \$iohr ZìhVr. XmoZ {Xdg \$º$ nmUr
J¥hñWml_ Mm§Jbm.” ñdm_r ZmamO hmoD$Z åhUmbo, “Vwåhmbm S>mohmV CS>r {nD$Z H$mT>mdo bmJbo. Q>moH$Xma XJS> Ym|S>çm§Zr ^aboë`m dmQ>odê$Z OmVmZm
_mam`bm gm§{JVbo Va ~mobUo ~§X hmoB©b.” ho EoH$VmM lr_hmamOm§Zr _JatZr Ë`m§À`m nm`mbm OI_m Pmë`m d aº$ dmhÿ bmJbo. Varhr ÑT> {ZíM`mZo Vo nwT>o
^aboë`m Ë`m drg-n§Mdrg hmV Imob S>mohmV CS>r KoVbr. ñdm_r Km~abo. OmV am{hbo. g§Ü`mH$min`ªV MmbyZ Joë`mda Ë`m§Mo nm` gwOyZ Ambo. nwT>o nmD$b
AmVm ~«÷hË`oMo nmn bmJob, `m {dMmamZo Vo H$miOrV nS>bo. lr_hmamO Iyn Q>mH$doZm. MŠH$a `oD$Z Vo Imbr nS>bo. Pmonhr `oV ZìhVr. `m¡{JH$ {H«$`oZo Xw:I
doi ~mhoa Ambo ZmhrV, åhUyZ ñdm_r Amnë`m {eî`m§Zm ~mobmdÊ`mg _R>mH$S>o {dgaÊ`mMm à`ËZ Ho$bm, na§Vw Ë`mMmhr n[aUm_ Pmbm Zmhr. Ë`m AdñWoV Vo
Ymdbo. Vmon`ªV lr_hmamO nmÊ`mVyZ ~mhoa Ambo. ñdm_tMo S>moio CKS>bo. Vo amÌ^a Vi_iV am{hbo.
Ë`m§Mr ñVwV r H$arV åhUmbo, “AmnU _hmZ AmhmV. _mPr Xoh-__Vm Z_©Xm _mVoMr H¥$nm
gwQ>Ê`mgmR>rM ^Jd§VmZo AmnUmg nmR>{dbo hmoVo.” ñdm_tZr Iè`m AWm©Zo g§Ý`ñV gy`© CJdbm, na§Vw WH$dm d doXZm `m_wio MmbUo H$R>rU hmoVo. lr_hmamO

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 30 gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï> / 31


gX²Jwê$ lrñdm_r g_WmªMm Ymdm H$arV hmoVo. Aem doir EH$ JdiU nmQ>r H$aÊ`mgmR>r `m¡{JH$ {H«$`m gm§{JVbr. Ë`mZr lr_hmamOm§Zm gm§{JVbo H$s, “`oWoM
KoD$Z VoWo Ambr. {VZo nobm^a XyY Ë`mZm {Xbo d åhQ>bo, “_hmamO, ho XyY n[aH«$_m nyU© H$am. Kar Z gm§JVmM `mÌm H$aUo, ho `mo½` Zìho.” na§Vw lr_hmamO
¿`m.” lr_hmamO åhUmbo, “_¡`m, Vwåhr VgXr H$m KoVbr ? Am_À`mgmR>r åhUmbo H$s, “ _r Jwê§$À`m AmkoZo n[aH«$_m H$arV Amho. hr AY©dQ> gmoSy>Z H$gm
Z_©XoMo nmUr hoM XyY hmo`.” na§Vw {VÀ`m AmJ«hmImVa Ë`mZr Vo XyY KoVbo Am{U naV OmD$ ?” Vo Ë`m `mo½`mMm {Zamon KoD$Z nwT>o {ZKmbo.
EH$m jUmV Vr AÑí` Pmbr. {Vbm nmhÊ`mgmR>r lr_hmamO CRy>Z C^o am{hbo Jm§OmH$g Jmogmdr
Va VhmZ-^yH$ ^mJbr hmoVr d earamVrb doXZm Zmhrem Pmë`m hmoË`m. nm`mVrb n[aH«$_oVrb `mÌoH$ê§$À`m gmoB©gmR>r lr_§V bmoH$mZr {ÌeybnmUrZ§Va
OI_mgwÕm ^ê$Z Amë`m hmoË`m. Vr JdiU åhUOo Z_©Xm _mVmM hmoVr, ho IS>mdm, nmXÌmUo, dó, bmoH$arMo H$nS>o, NÍ`m BË`mXr XoÊ`mMr ì`dñWm Ho$br
Ë`mZr OmUbo. gX²Jwê$ d Z_©Xm _mVoMr H¥$nm nmhÿZ Ë`m§À`m S>moù`mV nmUr Ambo. Amho. gd©M `mÌoH$ê$ {VMm bm^ KoVmV, na§Vw lr_hmamOm§Zr H$moUVrhr dñVy
IS²>JYmar `moJr ñdrH$mabr Zmhr. EH$m lr_§VmZo Ë`m§À`m nm`m nSy>Z {dZdUr Ho$br, Voìhm Ë`mZr
nwT>o OmVmM AMmZH$nUo EH$ `moJr IS²>J CMbyZ lr_hmamOm§À`mg_moa ISmdm d Vw§~m KoVbm. IS>mdm Vo Im§Úmda bQ>H$drV d Vw§~m hmVmV Ago. Vo
C^m am{hbm Am{U `wÕmgmR>r bbH$mê$ bmJbm. Vo åhUmbo, “Amåhmbm H$mhr {Z:ñn¥h Agë`mMr dmVm© gd©Ì ngabr. `moJm`moJmZo Ë`m {Xder Ë`m lr_§V
`wÕ H$am`Mo Zmhr Am{U {_idm`Mohr Zmhr.” Voìhm Ë`m `moJmZo Ë`mZm nwT>o _mUgmbm ì`mnmamV XwßnQ> \$m`Xm Pmbm. Vo EoHy$Z AZoH$ `mÌoH$ê$ lr_hmamOm§À`m
OmÊ`mg amoIbo Am{U _maÊ`mgmR>r Vbdma CMbbr, na§Vw Ë`mMm hmV daÀ`mda _mJo bmJbo. lr_hmamO à{gÕrÀ`m CnmYrnmgyZ Xya amhÿ BpÀN>V hmoVo; åhUyZ Vo
am{hbm. “_mPr Vbdma {Zén`moJr R>abr,” Ago åhUV Ë`mZo lr_hmamOm§À`m amVmoamV VoWyZ JwnMwnnUo nwT>o Jobo Am{U ^S>moM_Yrb Z_©XoÀ`m nbrH$S>rb
MaUr bmoiU KoVbr. Mm¡H$er Ho$ë`mda Ë`mZo gm§{JVbo H$s, “_r JwO©a XoemVrb Vramda nmohmoMbo. AkmV ~ZyZ EH$m d¥jmImbr Ë`mZr amÌ H$mT>br. lr_§V bmoH$
~«m÷U Amho. Jwê$Mr àXrK© godm H$arV _r `moJ-gmYZm Ho$br, na§Vw {gÕtÀ`m_mJo Ë`mZm emoYV VoWo nmohmooMbo. nmhVmnmhVm VoWo OÌm Cgibr Am{U \$io, _odm-
bmJyZ _r CÝ_Îm Pmbmo Am{U Jwê$§Zm eaU Jobmo, Voìhm Ë`mZr gm§{JVbo H$s, {_R>mB© `m§Mm T>rJ nS>bm. lr_hmamOm§Zr Vmo gdmªZm dmQy>Z Q>mH$bm. Ë`m_wio BVa
{ÌeybnmUrÀ`m dZmV hr Vbdma KoD$Z amhm. Á`m gËnwéfmÀ`m Xe©ZmZo VwPr Jmogmdr MS>\$Sy> bmJbo. Vo gd©OU {_iyZ lr_hmamOm§Zm gVmdÊ`mgmR>r VoWo
Vbdma {Zén`moJr hmoB©b; Ë`mÀ`m H¥$no_wio VwPr CÞVr hmoB©b. AmO Amnë`m `oD$Z R>onbo. Ë`mZr AmoTÊ`mgmR>r Jm§Á`mMr _mJUr Ho$br. lr_hmamOm§MoOdi
Xe©ZmZo _mPo H$m_ Pmbo. _r CnH¥$V Amho. dmQ>oV Vwåhmbm H$moUVmhr Ìmg hmoUma Va H$mhrhr ZìhVo. Vo Jmogmdr Ë`m§Mr qZXm H$ê$ bmJbo. n¡go _mJy bmJbo.
Zmhr qH$dm ^` dmQ>Uma Zmhr” Am{U Vmo lr_hmamOm§Zm d§XZ H$ê$Z {ZKyZ Jobm. lr_hmamO åhUmbo, “_mÂ`mOdi H$mhrhr Zmhr. `m IS>mdm d Vw§~m Amho. hdo
`moJr {dÇ>b `m§Mr ^oQ> Va KoD$Z Om.” EH$m Jmogmì`mZo Vw§~m CbQ>m Ho$bm, Voìhm Ë`mÀ`mVyZ Jm§Om nSy>
nwT>o Joë`mda lr_hmamOm§Zm `moJr {dÇ>b M¡VÝ` ho ^oQ>bo. nmhVmM bmJbm. Ë`m bmoH$m§Zr hdm {VVH$m Jm§Om KoD$Z lr_hmamOm§Mm O`O`H$ma Ho$bm,
Ë`mZr lr_hmamOm§Zm {_R>r _mabr Am{U XmoZ {Xdg Amnë`mOdi R>odyZ KoVbo. na§Vw lr_hmamOm§Zm {gÕrMm Cn`moJ H$ê$Z KoVë`m~Ôb dmB©Q> dmQ>bo. ^S>moM
Ë`mZr lr_hmamOm§Zm ^yH$ ^mJ{dÊ`mMo H§$X {Xbo. Vo `moJr nwéf Zoh_r dZmV ehamV Ë`m§Mr H$sVu ngabr Am{U Xe©ZmgmR>r JXu hmoD$ bmJbr.
{\$aV AgV Am{U n[aH«$_mdmgr`mZm _XV H$arV. VgoM Ë`m§Mo ajU H$arV amoJ ñdrH$mabm
AgV. Ë`mZr lr_hmamOm§Zm nwT>Mr dmQ>> XmI{dbr Am{U erVmoîU ghZ EH$ JwOamWr ~«m÷U _yiì`mYrZo AmOmar hmoVm. nmÊ`mà_mUo n¡gm IM©

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 32 gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 33


Ho$bm. nU H$mhrhr \$m`Xm Pmbm Zmhr. eodQ>r Ë`mZo {dMma Ho$bm H$s AmnU H$ZH$-H$m§VoMm _moh
Amnbm Xoh Z_©XoV {dg{O©V H$amdm. Ë`mZo AmB©bm d ~m`H$mobm ImoQ>oM gm§{JVbo Ë`mZ§Va amÌ^a MmbyZ lr_hmamO EH$m JmdmÀ`m nmUdR>çmda nmohmoMbo
H$s Z_©XoV ñZmZ Ho$ë`mg amoJ OmB©b, Ago ñdßZ _bm nS>bo. Voìhm Ë`m Ë`mbm Am{U {dlm§VrgmR>r EH$m PmS>mImbr ~gbo. JmdmVrb bmoH$ VoWo `oD$Z `m
KoD$Z ^S>moMbm Amë`m. ^S>moM_Ü`o EH$ {gÕnwéf Amë`mMo Ë`mZr EoH$bo d Vo AZmoiIr nwéfmbm Hw$VwhbmZo nmhÿ bmJbo. BVŠ`mV XmoZ {ó`m VoWo Amë`m
gd©OU lr_hmamOm§Monmer Ambo. Ë`m ~«m÷UmZo Ë`m§Mo MaU Yê$Z åhQ>bo H$s, Am{U Ë`mZm nmhÿZ Hw$O~wOy bmJë`m. Ë`mVrb EH$sZo hmV ZmMdV _mVr hmVmV
“_yiì`mYr_wio _mPo àmU Om`bm bmJbo AmhoV. H¥$nm H$ê$Z _mPm CÕma H$am KoVbr d Ë`m§À`mH$S>o \w§$H$br. H$m`©^mJ gmYbm Zmhr, Voìhm Ë`m b{‚mV hmoD$Z
{H§$dm _aU Úm. _r AmVm AmË_hÎ`m H$ê$ BpÀN>Vmo.” Am{U Vmo _mí`mà_mUo {ZKyZ Joë`m. WmoS>çm doimZo EH$ åhmVmam J¥hñW Ambm. Ë`mZo lr_hmamOm§Mr
Vi_iy bmJbm. Ë`mÀ`m~amo~aÀ`m {ó`m aSy> bmJë`m. lr_hmamO åhUmbo Mm¡H$er Ho$br. Ë`mZo gm§{JVbo H$s, “hm Xhm _¡bmMm àXoe _moR>m ~XZm_ Amho.
H$s, “~«÷Xodhr Hw$UmMo Am`wî` dmT>dy qH$dm H$_r H$ê$ eH$V Zmhr. àmaãY ho `oWrb {ó`m _m§{ÌH$ AmhoV. Ë`m n[aH«$_m H$aUmè`m§da OmXy-Q>moUm H$ê$Z Ë`mbm
^moJmdoM bmJVo. AmË_hÎ`m H$ê$Zhr àmaãY MwH${dVm `oV Zmhr. AmË_hÎ`oMo de H$ê$Z KoVmV. Voìhm `oWo Z Wm§~Vm AmnU nwT>o Om. `mVM ^bmB© Amho.”
nmn nwÝhm ^moJmdoM bmJVo. åhUyZ ^Jd§Vmbm eaU Om. Xwgam H$moUVmhr Cnm` Ë`mZo EH$ {Xdg Amnë`m Aml_mV amhÊ`mMm AmJ«h Ho$bm, na§Vw lr_hmamOm§Zr
Zmhr.” _J Aly T>miV Vmo åhUmbm H$s, “gmYwnwéf hm ^Jd§Vmnojm _moR>m Vmo _mÝ` Ho$bm Zmhr.
AgVmo. _r Amnë`mbm eaU Ambmo Amho. AmnU _bm dmMdm ” Ë`mMr {dZdUr Vmo åhmVmam {ZKyZ Jobm. WmoS>çm doimZo Vb_ dó Zogbobr d `m¡dZmZo
EoHy$Z lr_hmamO Ð{dV Pmbo. na§Vw {gÕrMm Cn`moJ H$ê$Z nwÊ` Kmb{dÊ`mnojm ~habobr EH$ gw§Xa VéUr Amnë`m _¡{ÌUt~amo~a VoWo Ambr. {VZo \$io Am{U
Ë`mZr Ë`mMm amoJ ñdV:M ñdrH$mabm. XmoZ {XdgmV Vmo ~«m÷U ~am hmoD$Z naV \w$bo Ë`mZm An©U H$am`Mr BÀN>m XmI{dbr, na§Vw _hmamOm§Zr Vr ñdrH$mabr
Jobm Am{U Ë`m amoJmZo lr_hmamOm§Zm nN>mS>bo. Vmo amoJ Ë`mZm eodQ>n`ªV ZmhrV. Voìhm Vr åhUmbr H$s, “Amnë`mgma»`m n[aH«$_mdmgrMm Am{VÏ`-
Vi_im`bm bmdrV am{hbm. Aem CnmYr _mJo bmJy Z`oV åhUyZ gX²Jwê§$Zm gËH$ma H$aUo ho Am_Mo H$V©ì` Amho. _mÂ`m XmoZ _¡{ÌUr AmnUmbm _mo{hV
H$ê$Z _mÂ`mH$S>o KoD$Z `oÊ`mgmR>r Amë`m hmoË`m, na§Vw Ë`m§Mo H$mhr Mmbbo
{dZdrV Vo VoWyZ {ZKmbo.
Zmhr. `mdê$Z Amnbr loð>Vm H$iyZ `oVo. Am_Mr \$ma _moR>r g§nÎmr Amho.
AOJamnmgyZ dmMbo
Amåhr Amnë`mbm _R>-_§{Xa ~ZdyZ XoD$. godogmR>r ZmoH$a AgVrb. Am_Mm
lr_hmamO ho Z_© X o À `m Xw g è`m VQ> m dê$Z naV OmD$ bmJbo .
_R> \$ma g§nÞ Amho. _bm ^mD$ Zmhr, Ë`m_wio _mÂ`mer b½Z H$ê$Z AmnU
{ÌeybnmUrÀ`m nbrH$S>À`m Vramda VerM XmQ> PmS>r hmoVr. ^Jd§VmMo Zm_ñ_aU
g§nÞ _h§V ~Zy eH$mb.” na§Vw lr_hmamOm§Zr Z_«nUo gm§{JVbo H$s, “Amnbr
H$arV Vo nwT>o OmD$ bmJbo. EHo$ {Xder gy`© _mdibm hmooVm. Ë`m doir Ë`mZm
~m`H$mo gmoSy>Z BVa gd© {ó`m _bm AmB©-~{hUrà_mUo AmhoV.” Ë`m§Mo ~mobUo
Ago dmQy> bmJbo H$s H$moUrVar Ë`mZm AmoT>V Amho. AJXr BÀN>m ZgVmZm Vo EoHy$Z Ë`m gw§XarZo bmoQ>m§JU KmVbo. Vr åhUmbr, “AmO gH$mir Amnë`mnmer
Ë`mÀ`mH$S>o AmoT>bo OmV AmhoV, Ago dmQ>bo. BVŠ`mV EH$ {^ëb Ambm Am{U Ambo hmoVo Vo _mPo {nVm hmoVo. Z_©XoÀ`m àoaUoZo Amnbr narjm KoÊ`mgmR>r Ë`mZr
Ë`mZo Ë`m§Mm hmV Yê$Z ~mOybm Zobo. Ë`mMr ^mfm g_OV ZìhVr. eodQ>r Ë`mZo _bm nmR>{dbo hmoVo. AmnU Iao gmYy AmhmV.” {VZo j_m-`mMZm H$ê$Z Ë`m§Mr
~moQ>mZo VoWrb àM§S> AOJa XmI{dbm. Ë`mÀ`mM ídmgmZo lr_hmamO Ë`mÀ`m nyOm Ho$br d àgmX KoD$Z {ZKyZ Jobr. Z_©Xm _mVoMr hr brbm nmhÿZ lr_hmamOm§Zr
Vm|S>mV AmoT>bo OmV hmoVo, Ë`m {^ëbmZo Ë`mZm dmM{dbo. {Vbm X§S>dV KmVbm Am{U gX²Jwê§$Mo lÕoZo ñ_aU Ho$bo.
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 34 gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 35
Xwgè`m {Xder Vmo åhmVmam _RnVr lr_hmamOm§À`mnmer Ambm. Ë`mZo d¥jmVir {Zdmg ho d«V KoD$Z, ^JdmZ {edmMo qMVZ H$arV qnnimÀ`m
Ë`m§Mr àe§gm H$arV CnXoe _m{JVbm Voìhm lr_hmamOm§Zr Ë`mbm g_OmdyZ d¥jmImbr 24 df} Vnñ`obm ~gbr hmoVr. {Vbm ñdßZmV `oD$Z {edmZo gm§{JVbo
gm§{JVbo H$s, “ñd-ñdê$nmMr Omon`ªV AmdS> {Z_m©U hmoUma Zmhr, Vmon`ªV H$s, “VwPr Vnñ`m g\$i Pmbr. _r CÚm Xwnmar Ë`m A_wH$ Y_©emioV `oUma
Ah§Vm d __Vm gwQ>Uma Zmhr. OmaU-_maU hr {dÚm ZaH$mbm nmohmoM{dVo. Amho. {VWo Vy _mPo Xe©Z Ko.” Vr ~«m÷Ur Ñï>m§Vmà_mUo Y_©emioV `oD$Z
H$ZH$ d H$m§Vm `m§Mm bmo^ hm na_mWm©bm ~mYH$ AgVmo.” BVHo$ gm§{JVë`mda lr_hmamOm§Zm {dZdy H$ê$ bmJbr, Am{U {VMm A{YH$ma nmhÿZ Ë`m§Zr {Vbm
Vo n[aH«$_ogmR>r nwT>o {ZKmbo. AZwJ«h {Xbm. Vr H¥$VH¥$Ë` ~ZyZ {ZKyZ Jobr.
eVYmam gX²Jwê§$Mr AdVma g_már
nwT>o eVYmam ZmdmMo a_Ur` ñWmZ Amho. VoWo Z_©Xm ZXr C§M H$S>çmdê$Z `m Xaå`mZ lr_hmamOm§Mo gX²Jwê$ lrñdm_r g_W© _hmamO `mZr
AZoH$ àdmhmZr Imbr nS>Vo, åhUyZ Ë`mbm eVYmam Ago åhUVmV. VoWo _moR>m AŠH$bH$moQ> `oWo g_mYr KoVë`mMr dmVm© g_Obr. hr dmVm© g_Oë`mda
S>moh Amho Am{U Ë`mV M§ÐeoIa, Jm¡are§H$a, H$nyaoída, J§JmYa, ZmJoída BË`mXr lr_hmamOm§Zm AË`§V Xw:I Pmbo. Ë`m§Mr __Vm_`r Jwé_mCbr H$m`_Mr Xya
ZmdmZo AmoiIbo OmUmao ~mU {_iVmV. n¡go KoD$Z ~mU H$mTy>Z XoUmao nmU~wS>o Pmbr. gX²Jwê§$Mm _{h_m AZ§V AgVmo. Ë`mZr H¥$nmiynUo AZ§V CnH$ma H$ê$Z
AgVmV. VoWo EH$ Jar~ doS>mgm {ed^º$ ~«m÷U M§ÐeoIa ZmdmMm ~mU {_imdm, lr_hmamOm§Zm Amnbogo Ho$bo hmoVo. ñd-ñdê$n nmhÊ`mMr AZ§V Ñï>r Ë`mZr {Xbr
åhUyZ hÅ> Yê$Z ~gbm hmoVm. VoWo Amboë`m bmoH$m§H$S>yZ n¡go _mJyZ Vo Vmo Am{U AZ§V Aem na_mËå`mMo Xe©Z KS>{dbo. Jwé_mCbr{edm` H$moU gmo`am
M§ÐeoIa ~mU {_i{dÊ`mgmR>r nmU~wS>çmZm XoV Ago, na§Vw Vmo ~mU H$mhr AgUma ~ao ? lr_hmamOm§Mo ZoÌ dmhÿ bmJbo. Vo Xw:ImV ~wSy>Z Jobo. {d_ZñH$
Ë`mbm H$Yr {_imbm Zmhr. Vmo gmaIm “M§ÐeoIa M§ÐeoIa” KmoH$V Ago, Pmbo. Ë`mM amÌr ñdßZmV `oD$Z gX²Jwê§$Zr gm§{JVbo H$s, “_r earamMm Ë`mJ
åhUyZ bmoH$ Ë`mbm M§ÐeoIa Ago åhUy bmJbo. lr_hmamO Ooìhm VoWo nmohmoMbo Ho$bm Amho, na§Vw _r {Od§V Amho. Am|H$maoídabm Vy Amnbr n[aH«$_m nyU© H$a.”
Voìhm Ë`mZo `mMZm Ho$br. Ë`mMm Vmo ^moim ^{º$^md nmhÿZ lr_hmamOm§Zr {dMmabo, lr_hmamOm§Zm dmQ>V hmoVo H$s gX²JwéamO Amåhmbm AZmW H$ê$Z {ZKyZ Jobo,
“{H$Vr M§ÐeoIa hdoV ?” Ë`mZo \$º$ EH$ _m{JVbm; Voìhm bJoM Ë`mZr S>mohmV na§Vw `m ñdßZm_wio Ë`mZm gX²Jwê§$Mr H¥$nm-N>m`m AZw^dmg Ambr.
CS>r KoVbr Am{U Am|Oi^a M§ÐeoIa ~mU KoD$Z Vo da Ambo. Ë`mn¡H$s EH$ n§Wm `oWrb _R>m_Ü`o
Ë`m Jar~ ~«m÷UmZo KoVbm. lr_hmamOm§Zr Cabobo ~mU S>mohmV Q>mHy$Z {Xbo Am{U lr_hmamO n[aH«$_ogmR>r nwT>o {ZKmbo. 3-4 {Xdg Mmbë`mZ§Va Vo
Vo nwT>o Jobo. Ë`m§Mr hr brbm gd© bmoH$ nmhVM am{hbo. Am|H$maoídaOdirb n§Wm `oWo nmohmoMbo. VoWo EH$m {gÕnwéfmMo ñWmZ hmoVo.
H$Zm¡Or ~«m÷U VnpñdZr VoWrb _R>nVr _moR>çm AmXamZo lr_hmamOm§Zm _R>mV KoD$Z Ambm. Vmo EH$Q>mM
lr_hmamO nwT>rb _wŠH$m_mbm OmD$Z EH$m Y_©emioV CVabo. BVŠ`mV Ë`m _R>mV amhmV hmoVm. _R>mV EH$ M~wVam hmoVm. Vmo _R>nVr amoO M~wVam eoUmZo
_iH$Q> H$\$Zr KmVbobr OQ>mOyQ>Ymar Aer EH$ ~«m÷U VnpñdZr Ë`m§À`mOdi gmadyZ ñdÀN> R>odV hmoVm. Ë`mg_moa am§Jmoir H$mT>V hmoVm. Z§Va M~wVè`mda
`oD$Z AZwJ«h {_iÊ`m{df`r àmW©Zm H$ê$ bmJbr. Vr VéUnUrM {dYdm Pmbr ì`mK«m§~a KmbyZ Odi YwZr bmdyZ R>odV hmoVm. Ë`m _R>nVrZoo lr_hmamOm§Zm
hmoVr Am{U {Vbm _yb~mi H$mhr ZìhVo. Vr H$Zm¡Or ~«m÷U ór KaXma gmoSy>Z gm§{JVbo H$s “ho ñWmZ àmMrZ Amho. `oWo H$moUr AZ{YH$mar ì`º$s ~gy eH$V
{Z:g§J ~ZyZ _hoídamOdi Vnñ`m H$arV amhÿ bmJbr. Vr VihmVr {^jm d Zmhr. ~gbm Va g§H$Q>o H$mogiVmV.” lr_hmamOm§Zr VoWo ~gÊ`mMr BÀN>m

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 36 gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï> / 37


XmI{dbr, Voìhm _R>nVr åhUmbm H$s, “H$mhr Pmë`mg _bm H$mhr H$aVm Vo naV Ambo ZmhrV, Voìhm VoWrb _R>nVr Ë`mZm emoYm`bm {ZKmbm. Ë`mZo
`oUma Zmhr.” lr_hmamO VoWo AmgZ KmbyZ ~gbo. XmoZ {Xdg Vo Ü`mZñW lr_hmamOm§Mm _{h_m bmoH$m§Zm gm§{JVbm. XmoZ-VrZ JmogmdrgwÕm Ë`m§Mr »`mVr
~gbo hmoVo. Ë`mZm \$ma AmZ§X Pmbm. _R>nVrbm Ë`m_wio g_mYmZ dmQ>bo Am{U EoHy$Z VoWo Ambo. na§Vw lr_hmamOm§Zm {gÕ-nwéf g_OyZ Im`bm ß`m`bm {_iob,
Ë`mZo Jwê$ _mZyZ Ë`m§§Mr nyOm Ho$br d Vmo godm H$ê$ bmJbm. AZoH$ _mUgo `m AmeoZo VoWo ^wŠH$S> Jmogmdr O_bo hmoVo; Vo Ë`m§À`m~Ôb dmB©Q> ~mobV AmoaSy>
lr_hmamOm§À`m Xe©ZmgmR>r `oD$ bmJbr, Zdg H$ê$ bmJbr. lr_hmamOm§À`m_wio bmJbo. _R>nVr H$miOrV nS>bm. Vmo dma§dma AmV OmD$Z nmhmV hmoVm, na§Vw
Ë`m _R>mbm ~aH$V Ambr. OdiOdi ghm _{hZo Vo VoWo am{hbo, na§Vw Ë`m lr_hmamO Pmonbobo hmoVo. Vmo Ë`m§Mr àmW©Zm H$arV ~gyZ am{hbm. X`mЩ hmoD$Z
CnmYrnmgyZ _wº$ hmoÊ`mMo Ë`mZr R>a{dbo Am{U EHo$ {Xder JwnMwnnUo VoWyZ lr_hmamOm§Zr Smoio CKS>bo. _R>nVrbm Ë`mZr H$maU {dMmabo; Voìhm Ë`mZo gd©
{ZKmbo. n[apñWVr gm§{JVbr. Vo åhUmbo, “g§H$Q>o Oer Z ~mobm{dVm `oVmV, Ver Vr
Am|H$maoída_Ü`o {ZKyZ OmVmV, åhUyZ gd© ^ma na_oídamda gmondmdm. _J Vmo Oo `mo½` Agob Vo
Am|H$maoídabm Z_©Xm ZXr nma H$am`Mr hmoVr. Zm¡Ho$V ~gÊ`mgmR>r H$aVmo.” Am{U Vo S>moù`mda nm§Kê$U KoD$Z Pmonbo. JXuVrb bmoH$ CVmdio
lr_hmamOm§Odi n¡go Hw$R>o hmoVo ? ZmdmS>r n¡go {Xë`m{edm` ZmdoV MTy> Úm`bm Pmbo hmoVo Am{U _moR>çm AmeoZo AmogarH$S>o nmhmV hmoVo.
V`ma ZìhVm. Voìhm lr_hmamO ZXrV CVê$Z {ZKmbo. _J Ë`m ZmdmS>çmZo Ë`mZm BVŠ`mV lr_hmamOm§À`m N>mVrda H$gbr Var dñVy `oD$Z nS>br. Ë`mZr
ZmdoV ~gdyZ KoVbo. Zm¡Ho$Vrb EH$m _mUgmZo AmoiIbo H$s amKd M¡VÝ` `m nm{hbo H$s EH$ AqZÚ gw§Xar C^r Amho Am{U g§nyU© Amogar àH$memZo COiyZ
ZmdmZo à{gÕ Agbobo hoM gmYy hmoV. Voìhm bmoH$ O`O`H$ma H$ê$ bmJbo. {ZKmbr Amho. Vr Xodr åhUmbr H$s, “`mÌoH$ê§$Zm Im`bm Kmb.” Am{U Vr
EH$m ^º$mZo Ë`m§Mr nyOm Ho$br. lr_hmamOm§Zr gm§{JVë`mà_mUo Ë`mZo X{jUm nmhVmnmhVm {dOoà_mUo AmogarVyZ ~mhoa `ooD$Z Zmhrer Pmbr. lr_hmamOm§Zr
Z_©Xobm An©U Ho$br. BH$S>o{VH$S>o nm{hbo Va EH$m H$monè`mV gmoÝ`mMo H$S>o nS>bo hmoVo. Ë`m JXu_Ü`o
OmZH$sXmg~m~m§Mr Amogar H$mhr nwÊ`dmZ bmoH$ hmoVo, Ë`mZm XodrMo Xe©Z Pmbo Am{U Vo “Z_©Xm _mVm H$s
Am|H$maœamZ{OH$ Z_©Xm-H$mdoar g§J_mOdi F$U_wºo$œamMo àmMrZ _§{Xa O`” åhUV O`O`H$ma H$ê bmJbo. hm M_ËH$ma nmhÿZ bmoH$mZm lr_hmamOm§Mo
Amho. _§{XambJV OmZH$sXmg ~m~m§Mr Amogar Amho. lr_hmamOm§Zm _mhrV hmoVo _moR>onU g_Obo. H$mhr OUmZr Ë`m AmogarV `oD$Z Ë`m§À`m MaUm§da bmoQ>m§JU
H$s OmZH$sXmg ~m~m§À`m AmogarV nmM \$Ê`m§Mm d gmV \$Ê`m§Mm Ago XmoZ ZmJ KmVbo. Ë`m gwdU© H§$H$UmZo _hmàgmX Pmbm. `mÌoH$ê§$Zm g_mYmZ dmQ>bo.
amhmV AmhoV. Vo Hw$Umbmhr AmogarV Wm§~y XoV ZgV. åhUyZ lr_hmamOm§Zr VoWoM lr_hmamOm§Zm dmQ>bo H$s AmVm _mPr n[aH«$_m nyU© Pmbr.
amhm`Mo R>a{dbo, Am{U Vo VoWo Jobo. Amogar_Ü`o H$Mam ^abm hmoVm. EH$ nwOmar lr_hmamOm§Mm emoY
`oD$Z VoWrb H$monè`mVrb {Xdm bmdyZ Om`Mm. Ë`mZo lr_hmamOm§Zm VoWo Z lr_hmamO Hw$Umbmhr Z gm§JVm amdoahÿZ Z_©Xm-n[aH«$_ogmR>r {ZKyZ
amhÊ`mMr {dZ§Vr Ho$br, na§Vw lr_hmamOm§Mm {ZíM` nmhÿZ Vr Amogar gm\$ Jobo hmoVo. nwÊ`mhÿZ H$mhr nÌ Ambo Zmhr åhUyZ gm¡. OmZH$s~mB© AmB©gmho~m§Zm
H$ê$Z {Xbr. Xwgè`m {Xder g§Ü`mH$mir lr_hmamO AmogarV ~gbo hmoVo, H$miOr dmQy> bmJbr. Ë`mZr nwÊ`mÀ`m nÎ`mda nÌ {b{hbo. na§Vw CÎma Ambo
EdT>çmV nmM \$Ê`m§À`m ZmJmZo `oD$Z `m§À`m nm`mbm {diIm KmVbm Am{U Zmhr. Voìhm Ë`m Km~ê$Z nwÊ`mbm Amë`m. lr_hmamOm§Mm nÎmm ZìhVm. amdoaÀ`m
\y$ËH$ma H$ê$ bmJbm. lr_hmamO Ë`mbm åhUmbo, “Ogm Ambmg Vgm {ZKyZ ì`mømZr Vnmg Ho$bm Voìhm H$ibo H$s Vo Am|H$maoídabm Jobo AmhoV. Voìhm
Om.” _J Vmo ZmJ Jßn {ZKyZ Jobm. AmB©gmho~ EH$m ~«m÷Umbm d EH$m ZmoH$ambm KoD$Z Am|H$maoídabm Joë`m. Mm¡H$er
lr_hmamO n§WmÀ`m _R>mVyZ MwnMmn {ZKyZ Ambo hmoVo. g§Ü`mH$min`ªV
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 38 gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï> / 39
Ho$ë`mda nÎmm bmJbm Zmhr. Voìhm Ë`m AÞ-Ob gmoSy>Z Am|H$maoídamÀ`m _§{XamV
VrZ {Xdg ~gë`m. {Vgè`m {Xder EH$m ñdm_r§Zr `oD$Z Ë`m§Mr Mm¡H$er Ho$br,
Voìhm AmoiI nQ>ë`mda ñdm_tZr OmUbo H$s Amnë`mOdi dñVy R>odyZ Jobobo
ñdm_r hoM AgmdoV. Ë`mZr AmB©gmho~m§Zm Amnë`mOdiÀ`m dñVy XmI{dë`m. 7. d¡am½`
Ë`m§Mm nmoemI, OmoS>o Am{U N>Ìr nmhÿZ AmB©gmho~m§Zr AmoiIbo. Ë`m dñVy
nmhÿZ Ë`m Xw:I H$ê$ bmJë`m.
`Wm bm^ g§Vmof gXm
Ë`m ñdm_tZr AmB©gmho~m§Zm g_OmdyZ gm§JyZ Yra {Xbm. Voìhm Ë`mZr
Z_©Xm n[aH«$_ohÿZ naV Amë`mda lr_hmamOm§À`m ñd^mdmV _moR>m \$aH$
n[aH«$_oMm _mJ© {dMmê$Z KoVbm Am{U _hmamOm§Mm emoY KoÊ`mgmR>r gmo~V {Xbobo
~«m÷U d ZmoH$a `mZm KoD$Z Ë`m {ZKmbm. Ë`m OmD$Z Q>oH$S>rdaÀ`m Jmogmì`mbm nS>bm. Vo nwÊ`mV Amnë`m H$g~m noR>oVrb KamV amhmV hmoVo, na§Vw n«{gÕrnmgyZ
^oQ>ë`m. Ë`mÀ`mH$S>yZ _m{hVr {_imë`mda Ë`m \$ÎmaJra ~m~mÀ`m _R>mV Joë`m. Xya AgV. Ë`m§Zr ñdV:bm Xoh-àmaãYmÀ`m hmVr gmon{dbo hmoVo Am{U Ë`mV
Ë`mZo lr_hmamOm§Mr àe§gm H$arV gm§{JVbo H$s, “AmnU nwT>o OmÊ`mMm à`ËZ g§Vwï> amhÿZ na_oídamÀ`m Ü`mZmV _½Z AgV. J¥hñWml_mV Agë`mZo A{V{W-
H$ê$ ZH$m. lr_hmamO bdH$aM naV `oVrb, Ë`mZm H$mhrhr hmoUma Zmhr. Vo gËH$ma _moR>çm ào_mZo hmoV Ago. H$mhr dfmªV KamVrb gmR>{dbobr ~MV g§nV
gwIê$n naV `oVrb, qMVm H$ê$Z ZH$m.” Varhr AmB©gmho~m§Zr hÅ> Yabm Am{U Jobr, Voìhm n[apñWVr nmhÿZ ZmVodmB©H$ d {_Ìm§Zr H$mT>Vm nm` KoVbm. Oo bmoH$
lr_hmamOm§Mo Zm_ KmoH$V am{hë`m. _J ~m~mZo dmQ> XmI{dÊ`mgmR>r EH$ godH$ Ë`m§Zm ^mD$gmho~ gwJ§Yr qH$dm ^mD$gmho~ gam\$ åhUV AgV, Vo AmVm Ë`m§Zm
{Xbm d Ë`m gmZo ñdm_tÀ`m _R>mV Joë`m. doS>çmV H$mTy> bmJbo. S>moHo$ {\$abobm _mUyg, Ago åhUy bmJbo. Varhr Hw$Ur
gmZo ñdm_tZr _mo R > ç m AmXamZo lr_hmamOm§ M o Jw U JmZ Ho $ bo d `oD$Z H$mhr _m{JVbo Va Vo CMbyZ XoV AgV. Zmhr, Ago åhUV ZgV. H$O©
AmB©gmho~m§Zm gëbm {Xbm H$s, “Vwåhr naV Om. lr_hmamO ho gwIê$n naV dmT>V Jobo Am{U gmdH$ma VJmXm bmdy bmJbo. Voìhm Ë`m§Zr Amnbo Ka {dH$bo
`oVrb. nwT>o Joë`mg Vo Vwåhmbm ^oQ>Uma ZmhrV Am{U Vo n[aH«$_m nyU© Pmë`m{edm` d Vo ^mS>çmÀ`m KamV amhy bmJbo. VoWo `mMH$ `oD$Z Ìmg XoD$ bmJbo. gm¡.
naV `oUma ZmhrV.” eodQ>r AmB©gmho~ nwÊ`mbm {Zame hmoD$Z naV Amë`m. OmZH$s~mB© AmB©gmho~ Ë`m§Mo ho Am¡Xm`© Wm§~dÊ`mMo à`ËZ H$arV, na§Vw Vo ì`W©
{dÇ>b-épŠ_Ur~Ôb Ë`mZm AZÝ` {Zðm hmoVr. Ë`m§Mr AI§S> godm Mmby Ho$br. hmoB©. Hw$Ur `oD$Z dñÌ _mJo Hw$Ur OmoS>o Va Hw$Ur nobm-^m§S>o. lr_hmamO H$mhrhr
Á`m {Xder lr_hmamO Am|H$maoídabm naV Ambo, Ë`mM {Xder AmB©gmho~m§Zm g§H$moM Z H$aVm _m{JVbobr dñVy XoD$Z Q>mH$V. AmB©gmho~ Q>mo_Uo _marV.
ñdßZ nS>bo H$s Vo Am|H$maoídabm naV Ambo AmhoV. Voìhm Ë`m ~«m÷U d ZmoH$a _J Ë`m§Zr ZdrZ nÕV gwê$ Ho$br. gH$mi hmoVmM Vo KamVyZ ~mhoa nS>V
`mZm KoD$Z Am|H$maoídabm Amë`m. ~«÷Mmar ñdm_tÀ`m _RmV Ë`m§Mr ^oQ> Pmbr. d naV `oD$Z Am§Kmoi d OodU AmQ>nyZ nwÝhm ~mhoa OmV. amÌr Kar `oV AgV.
gdmªZm AmZ§X Pmbm. Z§Va Vo gd© nwÊ`mg Ambo.
g§Ü`mH$mir gmo_oídamÀ`m _§{XamV OmD$Z ~gV. VoWo ~mhoê$Z Amboë`m gmYw-
lrgX²Jwê§$À`m AmkoZo lr~rS>H$a _hmamO `m§Zr AË`§V H$ï>_` Am{U
g§Ý`mem§Mm _wŠH$m_ Ago. EImXm gÀMm gmYy ^oQ>Vmo` H$m`, ho nmhmV Vo H$monè`mV
gÎdhaU H$aUmar Z_©Xm-n[aH«$_m nyU© Ho$br. Xoh Am{U àmUmMr ndm© H$Yrhr
Ho$br Zmhr. hr gd© AdU©Zr` H$hmUr Amho. d{U©Vm Z `oB© H$hmUr. ~gV. Z_©Xm-n[aH«$_ohÿZ naV Amë`mda OdiOdi ghm df} Vo na_mË_-
qMVZm_Ü`o _½Z hmoD$Z am{hbo. _§{XamV EH$ gmYy Ambm hmoVm Vmo ~mgar N>mZ
*** dmOdrV Ago. dmO{dVmZm Vmo ZmX-~«÷mV ~wSy>Z OmB©. EoH$Umam AJXr _w½Y hmoV
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 40 d¡am½` / 41
Ago. Vmo ~mgar dmOÊ`mg ~mhoa nS>o, Voìhm Z _mJVm 5-6 én`o O_V AgV. Zì`m Amboë`mMr qQ>Jb Q>dmir H$aUo hoM Ë`m§Mo H$m_. hr XwŠH$b gmo_oídamÀ`m
_wŠH$m_r Amë`mda JaOonwaVo n¡go R>odyZ ~mH$sMo dmQy>Z Q>mH$V Ago. EHo$ {Xder _§{XamV Ambr Am{U ~mgardmë`m gmYybm nmhÿZ Q>dmir H$ê$ bmJbo.
lr_hmamO gmo_oídamÀ`m _§{XamV OmD$Z Amnë`m H$monè`mVrb OmJoda ~gy “~mgardmbo ~m~m, VwåhrVa H¥$îU_yVu AmhmV. a§J VgmM Amho. ~g, \$º$
bmJbo. EdT>çmV YwZrOdi ~gboë`m gmYyZo hmH$ _mabr, “~m_U Xodm, Imbr XmoZ hmV VodTo H$_r AmhoV.” Ë`m qQ>JbrH$S>o gmYy ~m~mZo bj Z XoVm
ñdV:bm Ago bn{dÊ`mV H$m` AW© Amho. BH$S>o `m, BH$S>o.” Ë`m§Mm hmV Yê$Z åhQ>bo, “AÀN>m, H$Ýh¡`mMr brbm AJmY Amho. Vwåhmbm Vr H$er g_OUma ?
Ë`mZo Ë`m§Zm Amnë`m YwZrOdi ~g{dbo. ho nmhÿZ gd© bmoH$ M{H$V Pmbo. Vmo ho nmhm, hm ~«m÷UXod _moR>m {gÕ Amho. Vw_À`m JmdmV Amho. Odi AgyZhr
gmYy Amnë`m YwZrOdi Hw$Umbmhr ~gy XoV Zgo. Ë`mZo Amnë`m {eî`mH$adr Vwåhr Ë`mbm AmoiIV Zmhr. _J ^JdmZ lrH¥$îUmbm H$go AmoiIUma ? ”
{Mbr_ V`ma H$ê$Z lr_hmamOm§À`m hmVr {Xbr. Ë`m§Zr OmoamZo X_ _mabm Voìhm Voìhm bmO dmQy>Z Ë`m§Zr lr_hmamOm§Zm Z_ñH$ma Ho$bm d Ë`m§Mm nÎmm {dMmabm.
_moR>r Ádmim {ZKmbr. Vo nmhÿZ bmoH$ M{H$V Pmbo. Ë`m§Zm H$iyZ MwH$boo H$s ho Ë`m WÅ>mImoa bmoH$m§Zm VoM hdo hmoVo. Xwgè`m {Xder Vo lr_hmamOm§À`m Kar hOa
H$moUrVar {gÕnwéf AmhoV. Pmbo. Z§Va Vo amoO `oD$ bmJbo. Amnë`m ñd^mdmà_mUo Ë`m§Zr lr_hmamOm§Zm
EH$ bmo^r Jmogmdr H$monè`mV ~gbm hmoVm. Vmo lr_hmamOm§À`mOdi “g\o$V gmYy” Ago Zmd {Xbo. Vo XmoKo Ë`m§Zm ~amo~a KoD$Z {\$am`bm OmV.
`oD$Z {dZdUr H$ê$ bmJbm H$s, “YwZrgmR>r bmHy$S> Zmhr.” Vo Ë`mbm åhUmbo Amnë`m gd`rn«_mUo añË`mV Omo ^oQ>o Ë`m§Mr qQ>Jb H$arV. `m {Z{_ÎmmZo
H$s, “VwÂ`m Z{e~mV Agob Va AmÎmmÀ`m AmVm bmH$S>o {_iVrb. Amåhr lr_hmamOm§Mm bmoH$m§er n[aM` hmoD$ bmJbm. bmoH$m§da Ë`m§Mm à^md nSy> bmJbm.
XoUmao H$moU d Vy KoUmam H$moU ?” gd©OU EoH$V hmoVo. ~mgardmë`m gmYyZohr Ë`m§À`m Xe©ZmZo H$mhr bmoH$m§Mr H$m_o hmoD$ bmJbr. H$mhr bmoH$ ^{º$-^mdZoZo
EoH$bo. Xwnmar Ë`mbm bmH$S>mgmR>r n¡go {Xbo hmoVo, Varhr g_mYmZ Zmhr. ho nmhÿZ Ë`m§À`mH$S>o `oD$ bmJbo. hiyhiy lr_hmamO bmoH$m§À`m g§nH$m©V `oD$ bmJbo.
Ë`mbmhr dmB©Q> dmQ>bo. lr_hmamOm§Mo ~mobUo EoHy$Z _mJUmam Jmogmdr ZmamO H$mhr ^m{dH$ Ë`m§À`m Kar {eYm nmR>dy bmJbo.
T>m|Jr `moJr
Pmbm d nwQ>nwQ>V OmD$Z Amnë`m OmJr ~gbm. VoWo ~gboë`m XmoZ-Mma
_mVªS>_m_m ZmdmMo EH$ J¥hñW ñdV:bm `moJr åhUdyZ KoV AgV. Vo
~¡am½`m§~amo~a Vmo ZmbñVr H$arV ^OZ JmD$ bmJbm H$s, “X`m Y_© Zht _Z _|
JrVoda àdMZ H$arV AgV. EHo$ {Xder `moJ-gmYZoda àdMZ H$aVmZm Vo
....” ~mgardmë`m gmYybm Ë`mMo ho dmJUo ~ao dmQ>bo Zmhr. Ë`mZo Ë`mbm
H$ënZoZo A{Va§{OV dU©Z H$ê$Z bmoH$m§Zm à^m{dV H$ê$ bmJbo. Moï>m H$aUmè`m
Wm§~dyZ gm§{JVbo H$s, “Hw$UmMohr _Z XwIdy Z`o. hm ~m_U Xod _moR>m {gÕnwéf
XwŠH$brZo lr_hmamOm§Zm {dMmabo H$s, “^mD$gmho~, Vwåhr Va `moJ OmUV
Amho. nmOr OJmnmgyZ Ë`mZo ñdV:bm bndyZ R>odbo Amho. Ë`mbm H$_Zer~
AgUma. Amåhr AkmZr AmhmoV.” Ë`m§Zr \$mS>H$Z CÎma {Xbo H$s, “Vwåhr AkmZr
g_Oy ZH$mog.” BVŠ`mV EH$ _madmS>r Ë`m _§{XamV Ambm. Ë`m Jmogmì`mÀ`m AmhmV, hoM ~ao. Zmhr Va Hw$Umbm XmT>r dmT>{dVm Ambr ZgVr H$s Hw$Umbm
YwZrOdi bmH$S>o ZmhrV, Ago nmhÿZ Ë`mZo AYm© _U bmH$S>o _mJdyZ Ë`mbm ^Jdr dóo ZogVm Ambr ZgVr Am{U Hw$Ur `moJmÀ`m Jßnm _maVmZm H$mën{ZH$
{Xbr. Ë`mda Vmo Jmogmdr eaq_Xm Pmbm. _ZmoamÁ` H$ê$ eH$bm ZgVm. Omon`ªV H$moUr ñdJm©V OmV Zmhr, Vmon`ªV a§^mhr
bmoH$g§nH©$ dmT>bm {XgV Zmhr Am{U A_¥Vhr MmIm`bm {_iV Zmhr. _J eãXm§Mm Ioi H$aÊ`mg
Ë`m H$mir nwÊ`mV R>moga d dmH$Zrg ZmdmMo XmoZ J¥hñW hmoVo. KaMo H$m` OmV§` ? hmhr EH$ Y§Xm Amho.” ho ~mobUo _mVªS>_m_m§Zm bmJbo. Vo
gwIdñVy hmoVo. doi H$mT>Ê`mgmR>r {Xdg^a ehamV {\$ê$Z BVam§Mr {deofV: lr_hmamOm§Zm åhUmbo H$s, “Amnë`mOdi {gÕVm Agob Va XmIdm.”
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 42 d¡am½` / 43
lr_hmamO åhUmbo, “Kar `mb Va XmIdy.” _mVªS>_m_m åhUmbo H$s, “Kar
H$embm ? BWoM XmIdm.” Voìhm lr_hmamOm§Zr AmgZ KmVbo. Vo pñWa ~gyZ
am{hbo. _mVªS>_m_m§Zm AYm© VmggwÕm pñWa amhmVm Ambo Zmhr. eodQ>r Ë`m§Zr
Amnbm nam^d _mÝ` Ho$bm d Vo lr_hmamOm§Mm A{YH$ma _mZy bmJbo. 8. H$mer `mÌm
Oi\$iUmao emór~wdm
H$g~m noR>oV _hmamOm§À`m eoOmar EH$ emór~wdm amhmV AgV. nËZr
H$mer `mÌobm àñWmZ
{ZdV©ë`mda Ë`m§Zr H$mhrhr {dMma Z H$aVm g§Ý`mg KoVbm. Vmo {Z^oZm åhUyZ
H$mer `mÌoÀ`m ~oVm_wio AmB©gmho~m§Zm \$ma AmZ§X Pmbm. H$mhr ^m§S>r,
Á`mo{Vfr Pmbo. Vo lr_hmamOm§da {dZmH$maU Oi\$iV AgV. EHo$ {Xder EH$
{eYm d H$nS>o KoD$Z Ë`m V`ma Pmë`m. emór~wdmgwÕm ñQ>oeZda Ambo. {VKm§Mr
J¥hñW Hw§$S>br KoD$Z emór~wdm§À`mOdi Ambm. Ë`mZo {dMmabo H$s nËZr JamoXa
Amho. Vr Ho$ìhm ~mi§V hmoB©b. emór~wdm§Zr JUZm H$ê$Z gm§{JVbo H$s, “AmR> {V{H$Q>o KoVë`mda lr_hmamOm§À`mOdi \$º$ gìdm én`m Cabm, na§Vw ^Jd§Vm§À`m
{Xdgm§Zr _wbJr hmoB©b. _yi ZjÌmMr ^rVr Amho, Voìhm On, XmZ BË`mXr ^ademda Vo {ZpíM¨V hmoVo. Vo gd© bmoH$ H$ë`mU ñQ>oeZbm nmohmoMbo. VoWo
H$amdo bmJob.” lr_hmamO VoWoM hmoVo. Ë`m§Mo _V {dMmabo Voìhm Vo åhUmbo, emór~wdm§Zr H$mhr ImÊ`mMr BÀN>m Xe©{dbr, Voìhm AmB©gmho~m§Zr Ë`m§Zm bmSy>
“XmoZ {Xdgm§V _wbJm hmoB©b.” Ë`m§Mo åhUUo Iao R>abo. Vmo J¥hñW 25 bmoH$m§Mm {Xbm. emór~wdm åhUmbo, “`m doir XwYmVë`m Xeå`m AgË`m Va {H$Vr ~ao
{eYm d XmoZ én`m§Mo noT>o KoD$Z Ambm. emór~wdm MS\$S>bo. Vo lr_hmamOm§Mr Pmboo AgVo.” EdT>çmV lr_hmamOm§Mm EH$ ^º$ H$ë`mU ñQ>oeZda Ambm.
narjm KoÊ`mgmR>r amoO Ë`m§À`mH$S>o `oD$ bmJbo. R>moH$a-dmH$Zrg hr XwŠH$b VoWo Ë`mZo Mm¡H$er Ho$br. Kar OmD$Z Ë`mZo XwYmVë`m Xeå`m ~Z{dë`m Am{U
~gyZ gH$mi-g§Ü`mH$mi Q>dmir H$arV Ago. emór~wdmgwÕm {Xdg^a ~gV ImÊ`mMo H$mhr nXmW© KoD$Z Vmo ñQ>oeZda Ambm. Ë`mZo Zm{eH$n`ªVMr {V{H$Q>o
AgV. Ë`m§Mo XwnmaMo OodUhr VoWoM hmoD$ bmJbo. EHo$ {Xder Vo Q>mo_Um _marV H$mTy>Z {Xbr Am{U lr_hmamOm§Mo g_moa XhmMr ZmoQ> R>odbr. {VKm§Zm JmS>rV
åhUmbo H$s, “Amåhr ÁdmarMr ^mH$ar ImD$Z d¡VmJbmo. Vm|S>mMr Md ~Xbmdr ~gdyZ Vmo AmZ§XmZo naV Jobm. emór~wdm§Zm S>moù`m§Zr nmhÿZhr ho ahñ` g_Obo
åhUyZ Amnë`mH$S>o Ambmo Va `oWohr VrM.” lr_hmamO åhUmbo, “Oo Vw_Mo Zmhr.
hmoVo, VoM Vw_À`mnwT>o Ambo. Amåhmbm Oo Xoh-àmaãYm_wio {_iVo, Vo {Ob~r- Zm{eH$mV
bmS>dmnojm OmñV Amhoo.” BVŠ`mV EH$ ^º$ noT>o KoD$Z Ambm Am{U {VKo Zm{eH$bm nmohmoMbo. lr_hmamO Amnë`m _wŠH$m_rM nSy>Z am{hbo.
25 _mUgm§Mm {eYm Ë`mZo AmUbm. nmQ>r^a bmSygwÕm KoD$Z Ambm. emór~wdm _wiì`mYrMo XwIUo hmoVo, åhUyZ Vo ~mhoa nS>V ZgV. IaoXrMo H$m_ emór~wdmM
n§Yam {Xdg {_ï>mÞ ImV am{hbo. Vo b{‚mV Pmbo, na§Vw ImoS> A§JmV Agë`m_wio H$arV AgV. Vo ~mOmamVyZ Mm§Jbo Mm§Jbo {OÝZg AmUrV åhUOo n¡go bdH$a
bmMma hmoVo. Ë`m§Zr {dMma Ho$bm H$s `m ^mD$gmho~m§Mo nwÊ`mV MmbVo. Oam ~mhoa IM© hmoVrb d lr_hmamO Amnë`mbm n¡em§Mr ì`dñWm H$aÊ`mg gm§JVrb,
OmD$Z ~Ky `m, åhUyZ Ë`m§Zr lr_hmamOm§Zm H$mer-`mÌoMm AmJ«h Yabm. na§Vw Ë`m§Mr BÀN>m H$Yr nwar hmoV Zgo. n¡go g§në`mda H$mhr Cnm` {ZKo. lr_hmamO
lr_hmamOm§H$S>o Ë`m doir 5-6 én`oM hmoVo. ~mhoa OmV ZgV, na§Vw Zm{eH$_Ü`o Hw$Ur {gÕnwéf Amë`mMr ~mV_r bmoH$m§À`m
*** H$mZr nS>br. _w§~B©Mm EH$m JwOamWr ì`mnmar gÅ>m Ioibm hmoVm. Ë`mV nÝZmg
hOmam§Mm \$Q>H$m ~gob, Aer e§H$m hmoVr. `m g§H$Q>mVyZ ~mhoa nS>Ê`mgmR>r Vmo
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 44 H$mer `mÌm / 45
EImÚm {gÕ-nwéfmÀ`m emoYmV Zm{eH$bm Ambm hmoVm. Ë`mbm H$ië`mda Vmo KmVbr hmoVr. gmYy§Zm _‚mmd H$aÊ`mgmR>r H$S>oH$moQ> ~§Xmo~ñV Ho$bm hmoVm. eoH$S>mo
nwOoMo gm{hË` d noT>o-\$io KoD$Z lr_hmamOm§À`m godobm Ambm. Ë`mZo Amnë`mda eóYmar KmoS>oñdma {enmB© añVm amoIyZ C^o hmoVo. Ë`m§Mm à_wI Agbobm H°$ßQ>Z
AmoT>{dbobo g§H$Q> gm§{JVbo; Voìhm lr_hmamO åhUmbo H$s, “^Jd§Vmbm eaU KmoS>Xi KoD$Z Ambm hmoVm.
Om. Vmo ào_mMm ^wHo$bm Amho. Vmo ^º$dËgb `mVyZ {Z^mdyZ ZoB©b.” na§Vw ì`mnmar lr_hmamO VoWo OmD$Z {_adUyH$ nmhmV hmoVo. Ë`m {_adUwH$sMo ZoV¥Ëd
åhUmbm H$s, “Amnë`m hmVrM gd© H$mhr Amho. AmnU _O J[a~mda H¥$nm öfrHo$eMo EH$ d`mod¥Õ {gÕ`moJr H$arV hmoVo. Vo {Z^©` hmoD$Z nwT>o OmV hmoVo.
H$am.” lr_hmamO åhUmbo, “ÑT> ^md Agob Va VmoM Cn`moJr nS>ob.” gaH$ma H$m` H$aUma, H$moUmg R>mD$H$. ZoV¥Ëd H$aUmè`m Ë`m na_h§g `mo½`mMr
XmoZ {Xdgm§V Ë`m ì`mnmè`mÀ`m _w{Z_mMr Vma Ambr. gÅ>çmV ZwH$gmZ ZOa Ë`m JXuV Cä`m am{hbo ë `m lr_hmamOm§ d a nS> b r. Vo JXuVy Z
Z hmoVm Xhm hOmamMm \$m`XmM Pmbm hmoVm. bJoM Vmo lr_hmamOm§À`m godobm lr_hmamOm§À`mOdi Jobo Am{U Ë`m§Mm hmV Yê$Z åhUmbo H$s, “^mB©, Mbmo
hOa Pmbm. nyOm-gËH$ma Ho$ë`mda e§^amMr ZmoQ> g_moa RodyZ H¥$Vk ^mdZoZo h_mao gmW &” Ë`m§Zm Vo {_adUwH$sV KoD$Z Ambo. nmhUmao gd©OU M{H$V hmoD$Z
naV Jobm. Vo nmhÿZ emór~wdm§Mo S>moio CKS>bo. Ë`m§Zm níMmÎmmn dmQy> bmJbm. Jobo. `mM doir B§J«O H°$ßQ>Z g_moê$Z KmoS>çmda ~gyZ `oV hmoVm. Ë`mMr ZOa
lr_hmamOm§Mr j_m _mJyZ Vo nwÊ`mbm {ZKyZ Jobo. gËnwéfmMr narjm KoÊ`mV {gÕ`mo½`mda nS>VmM Vmo W~H$bm. AmVm Vmo H$m` AË`mMma H$arb, H$moUmg
Ë`m§MrM MyH$ hmoVr. R>mD$H$ Ago dmQ>V AgVmZmM Ë`mZo Q>monr CVê$Z Ë`m§À`mg_moa _ñVH$ bd{dbo.
H$mer_Ü`o {gÕ`mo½`mZo g§VmnyZ {dMmabo H$s, “qhXy Y_© ~wS>dm`bm {ZKmbmg H$m ?” ho
emór~wdm naV Joë`mda XmoZ-Mma {Xdgm§Zr lr_hmamO AmB©gmho~m§Zm eãX EoH$VmM H°$ßQ>Zda _moR>m à^md nS>bm Am{U> bJoM KmoS>çmda ~gyZ Ë`mZo
KoD$Z H$merbm {ZKmbo. JaOonwaVo n¡go R>odyZ Cabobo dmQy>Z Q>mH$bo. H$merbm ~§Xr hQ>{dÊ`mMm hþHy$_ {Xbm. B§J«Om§Mo g¡{ZH$ ~mOybm Pmbo Am{U JXuVrb
Joë`mda Vo ZmJnwaH$am§À`m am__§{XamV Jobo. {VWë`m nwOmè`mZo Ë`m§Mr ì`dñWm bmoH$ {gÕm§Mm O`O`H$ma H$ê$ bmJbo. Xw_Xy_yZ Q>mH$Umè`m O`O`H$mamV Ë`m
R>odbr. `moJm`moJ Agm H$s lr_hmamOm§Zr VoWo nm` R>odbm, Ë`m {XdgmnmgyZ Ë`m {gÕ`mo½`m§Zr lr_hmamOm§À`m ~amo~a n{dÌ J§JmñZmZ Ho$bo. gd© `mÌoH$ê$§Zm H$iyZ
_§{XamV nwîH$i bmoH$ `oD$ bmJbo Am{U XodmnwT>o OmñV n¡go O_y bmJbo. EH$ MwH$bo H$s lr_hmamO ho Cƒ H$moQ>rMo {gÕ AmhoV. ñdV: {gÕ`mo½`m§Zr Ë`m§Zm
J¥hñW lram_mgmR>r Z¡doÚ nmR>drV AgV. AmVm Vo lr_hmamOm§gmR>rhr XmoZ VmQ>o _mZ {Xbm.
^ê$Z nmR>dy bmJbo. lr_hmamO Omon`ªV à`mJ_Ü`o hmoVo, Vmon`ªV Vo Ë`m {gÕ`mo½`m§Zm ^oQ>Ê`mg
Hw§$^_où`mgmR>r à`mJ_Ü`o OmV AgV Am{U Ë`m§Zm _moR>çm ào_mZo AmXamZo ^oQ>V AgV. gm¡. OmZH$s~mB©
`mM Xaå`mZ Hw$§^_oim Ambm, åhUyZ lr_hmamO à`mJbm Ambo. g§nyU© AmB©gmho~ `m§Zrhr à`mJ_Ü`o Amnë`mbm hdr Vr Ym{_©H$ H¥$Ë`o Ho$br. Z§Va Vo
XoemVyZ gmYw-g§Ý`mgr d ^m{dH$ ho `m doir J§Jm-ñZmZ H$aÊ`mgmR>r à`mJbm H$merbm XmoKo Ambo.
`oVmV. AZoH$ g§àXm`mVrb d«Vr Am{U AmImS>çm§Vrb hOmamo gmYw-Jmogmdr- H$merV nm§Sw>a§J^Q>
g§Ý`mgr-`Vr ho Amnë`m ga§Om_mgh `oVmV Am{U VoWo amhmVmV. Ë`mV eoH$S>mo H$merbm lr_hmamO ~«÷ KmQ>mdarb EH$m KamÀ`m daÀ`m _Oë`mda
Z§Jo gmYyhr AgVmV. ndm©À`m doir gd©OU {_adUwH$sZo emhr WmQ>m_mQ>mV ñZmZ amhmV hmoVo. nm§Sw>a§J^Q> ^S>H$_H$a `m ZmdmMo EH$ XeJ«§Wr {dÛmZ ~«m÷U H$merbm
H$aÊ`mg {ZKVmV. Ë`m dfr© B§J«Om§Zr Z½ZñZmZ A`mo½` g_OyZ Ë`mda ~§Xr `oD$Z Ë`mM KamÀ`m ImbÀ`m _Oë`mda amhmV hmoVo. H$merVrb emór-n§{S>V

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 46 H$mer `mÌm / 47


Ë`m§Mm A{YH$ma _mZrV hmoVo, na§Vw ñdV: emór ho eŠ`Vmo bmoH$m§nmgyZ Xya amhÿZ bmoH$ ^Q> `m§Zm ~mobmdrV AgV. H$merVrb ~«m÷U Ë`m§Mr Moï>m H$arV AgV H$s
{edmMr godm H$arV AgV. gH$mir ñZmZ H$ê$Z XmoZ hmVmV J§JmObmÀ`m XmoZ nm§Sw>a§J^Q> EH$m åhmVmè`m doS>çm ~wdmÀ`m ZmXr bmJbo AmhoV. ~«m÷U Ë`m§Zm
KmJar KoD$Z éÐnR>U H$arV Vo {dídoídambm A{^foH$ KmbrV. Xwnman`ªV dma§dma åhUV AgV H$s, “Ë`m doS>çm åhmVmè`mÀ`m ZmXr bmJy ZH$m.” Vo bmoH$ lr_hmamO
J§JoMo Ob AmUyZ A{^foH$ KmbÊ`mMm Ë`m§Mm H«$_ Mmbbobm Ago. Am{U ^Q> `m§Mr WÅ>m H$arV AgV. Voìhm ^Q> Ë`m§Zm amJmdbo. Varhr H$mhr
lmdU _mg Ambm Voìhm emótÀ`m nËZrÀ`m _ZmV {edm_yR> An©U ~«m÷Um§Zm lr_hmamOm§Mo _moR>onU R>mD$H$ hmoVo.
H$aÊ`mMm {dMma Ambm. {ó`m àË`oH$ lmdU gmo_dmar _yR>^a Vm§Xyi, Vri, ~«m÷Um§Mo Jd©haU
_yJ, Amier `mgmaIo AÝZYmÝ` {ede§H$a ho AÝZnVr Agë`m_wio Ë`m§Zm EH$ lr_§V J¥hñW nm§Sw>a§J^Q> `m§Zm _mZV AgV. Ë`m§Zm ^Q>m§À`mH$Sy>Z
An©U H$aVmV. nVrMr AZw_Vr {_imë`mda {VZo R>aë`m {Xder _§{XamV OmÊ`mMo lr_hmamOm§Mo _moR>onU H$ibo. lr_hmamOm§À`m nX-ñnem©Zo Amnbo Ka n{dÌ
R>a{dbo. Ë`mM amÌr nm§Sw>a§J^Q> `m§Zm {ede§H$am§Zr ñdßZmV `oD$Z gm§{JVbo ìhmdo, Ago Ë`m§Zm dmQ>V hmoVo. Ë`m§Zr _§Ì-OmJamgmR>r lr_hmamOm§Zm nmMmaU
H$s, “Vy OoWo amhVmog, Ë`mM _mS>rda _r amhmVmo. {VWo {edm_yR> An©U Ho$ë`mg Ho$bo. Vo Ë`m§Zm nmbIrV ~gdyZ KoD$Z Jobo. VoWo ~aoM ~«m÷U Ambo hmoVo.
Vr _bm {_iob.” Ë`m§Zr ñdßZmVrb Ñï>m§V Amnë`m ~m`H$mobm gm§{JVbm. Vr lr_hmamOm§Zm ì`mgnrRmda ~g{dbo hmoVo. hr Jmoï> IQ>çmi ~«m÷Um§Zm AmdS>br
åhUmbr H$s, “_bm Oa Agm Ñï>m§V Pmbm Va _r _mÝ` H$arZ.” Ooìhm Xwgè`m Zmhr. Vo lr_hmamOm§Zm åhUmbo, “ _§ÌnR>U AmnUM gwê$ H$am.” Voìhm gX²Jwê§$Mo
{Xder {Vbmhr Ñï>m§V Pmbm Voìhm XmoKm§Mm {dídmg ~gbm. ñ_aU H$ê$Z Vo Ü`mZñW Pmbo. Ë`m§À`m à^mdm_wio ~«m÷UgwÕm Jßn Pmbo. Voìhm
nm§Sw>a§J^Q> H$merbm Ambo hmoVo. VoìhmnmgyZ {H«$`m-H$_m©V _½Z AgV. Vmo lr_§V J¥hñW lr_hmamOm§Zm eaU Jobm d Ë`m§Mr àmW©Zm H$ê$ bmJbm. OmJ¥V
eoOmar H$moU amhmVo `mMoH$S>o Ë`m§Mo bj ZìhVo. ^Q> n{V-nËZr XmoKohr daÀ`m Pmë`mda Ë`m§Zr ~«m÷Um§Zm _§ÌnR>U H$aÊ`mg gm§{JVbo Am{U Vo Amnbm Ah§H$ma
_Oë`mda Jobo. lr_hmamO ImobrV Pmonbo hmoVo d AmB©gmho~ Xod-Xe©Zmbm gmoSy>Z nR>U H$ê$ bmJbo. gdmªZr lr_hmamOm§Zm gmï>m§J Z_ñH$ma Ho$bm. gd©OU
Joë`m hmoË`m. XadmOm ~§X hmoVm. ^Q> n{V-nËZr ho VoWo ~gyZ am{hbo. ~mam Ë`m§Zm _mZ XoD$ bmJbo.
dmOVm AmB©gmho~ naV Amë`m Voìhm Xma CKS>bo. nm§Swa§J^Q>m§Zr AmV OmD$Z H¥$îUmZ§X ñdm_r
lr_hmamOm§À`m MaUr bmoQ>m§JU KmVbo Am{U Ë`m§Zm ñdßZ Ñï>m§V gm§{JVbm. EHo$ {Xder lr_hmamO d nm§Sw>a§J^Q> ho J§Jm {H$Zmar {ZKmbo hmoVo. dmQ>oV
lr_hmamO åhUmbo, “Amåhr Xoh àmaãY ^moJV `oWo nSy>Z AmhmoV. Am_Mo ñZmZ- H¥$îUmZ§X ñdm_tMm _R >hmoVm. Ë`mM doir ñdm_r _R>mVyZ ~mhoa nS>bo. Ë`m§Zm
g§Ü`mXr `oWo A§Wê$UmdaM hmoVmV. Vw_Mm Ogm ^md Agob Vgo H$am.” ^Q>m§À`m nmhÿZ ^Q>m§Zr Z_ñH$ma Ho$bm, na§Vw _hmamOm§Zr Ho$bm Zmhr. ^Q>m§H$Sy>Z AmoiI
~m`H$moZo lr_hmamOm§Mo MaUr {edm_yR> An©U Ho$br. Ë`m n{V-nËZtZm H$iyZ Pmë`mda ñdm_tZr lr_hmamOm§Zm ~gdyZ KoVbo Am{U Vo Ë`m§À`mer nma_m{W©H$
Ambo H$s lr_hmamO àË`j H$mer {dídoída AmhoV Am{U Vo gd© àH$mao Ë`m§Mr MMm© H$ê$ bmJbo. Ë`m§Zr ñdm_tZm gm§{JVbo H$s, Ho$di “Ah§ ~«÷m{g” KmoHy$Z
godm H$ê$ bmJbo. H$mhr Cn`moJ Zmhr. Ë`mMr AZw^yVr {Z_m©U Pmbr nm{hOo.”
nm§S w> a §J ^Q> ho lr_hmamOm§Mo~amo~a doXm§V {df`H$ MMm© H$arV. AOJa ñdm_r
lr_hmamOm§Zr Ë`m§Zm AmË_-Xe©Z KS>{dbo. ^Q>m§Zm lrXod H$mer-{dídZmW Am{U EH$Xm lr_hmamOm§Mr AOJa ñdm_ter ^oQ> Pmbr. Vo AOJa d¥ÎmrZo
lr_hmamO `m§À`m MaUr ÑT> ^{º$^md {Z_m©U Pmbm. XeJ«§Wr ~«m÷U Agë`m_wio amhmV AgV. Ë`m§Zr Amnbr Xoh-__Vm nyU©nUo gmoSy>Z {Xbr hmoVr. Vo H$S>mŠ`mÀ`m

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 48 H$mer `mÌm / 49


CÝhmV Vmnboë`m dmiyV AJa nmdgmù`mV nya Amboë`m J§Jo_Ü`o VmgZVmg Ambr, na§Vw lr_hmamOm§Zm H$mhrhr Zem MT>br Zmhr. Xwgè`m {Xder Ë`mZm
C^o amhmV. Ë`m§Zr _hmamOm§Zm _moR>çm ào_mZo “AmAmo ~oQ>m” åhUyZ Amnë`m Zda§Jr ^m§J nmO{dbr. H$mhrhr n[aUm_ Pmbm Zmhr.
Odi ~mobmdyZ gm§{JVbo H$s, “àË`j lrH$mer-{dídZmWmZo Vwbm _mZ {Xbm Voìhm Vo bmoH$ Ë`mZm M§Sy>ImÝ`mV KoD$Z Jobo. Ë`m {R>H$mUr EH$ _moR>m
Amho, _J Vwbm EImÚm H¥$îUmZ§XmMr qH$dm AOJa ñdm_rMr JaO H$m` ?” _m§{ÌH$ hmoVm. Ë`mZo bú_rZmam`UmMo _§{Xa ~Z{dbo hmoVo. VoWo Mag, M§S>mob
J`oMr `mÌm {nÊ`mMm AÈ>m hmoVm. M§S>mob {nÊ`mV Ë`mMm hmV YaUmam H$moUr ZìhVm, åhUyZ
H$merbm Am{U à`mJbm Xhm-AH$am _{hZo Kmb{dë`mda lr_hmamO bmoH$ Ë`mbm _mZ XoV Am{U Vmo Jdm©Zo \w$Jbobm Ago. {gÕrÀ`m Omoamda Vmo
J`m `m joÌr Jobo. nm§Sw>a§J^Q> `m§Zr EH$m J`mdibm nÌ {b{hbo hmoVo H$s lr_hmamO M_ËH$ma H$arV Ago. bmoH$m§À`mH$Sy>Z n¡gm {_idr d ZeoV Mya amhmV Ago.
ho {gÕ-nwéf AmhoV, Ë`m§Mr MmoI ì`dñWm R>odm. Vmo J`mdi Iyn lr_§V hmoVm. Ë`mZo ^Jd§VmÀ`m _§{XamMm M§Sy>ImZm ~ZdyZ Q>mH$bm hmoVm. H$moUr EImXm ZdIm
lr_hmamOm§À`m ñdmJVmgmR>r Vmo ñdV: ñQ>oeZda Ambm. lr_hmamOm§Mo _iH$Q> {VWo Jobm Va Ë`mbm Zem H$am`bm bmdyZ Ë`mMr \${OVr nmhÊ`mV {VWë`m
H$nS>o nmhÿZ Ë`mMr {Zamem Pmbr H$s hm H$gbm {gÕnwéf ? bmoH$m§Zm _Om dmQ>V Ago.
Ë`m J`mdimMr XmoZ b½Zo Pmbr hmoVr Am{U XmoÝhr ~m`H$m {ZdV©ë`m H$mhr bmoH$ lr_hmamOm§Zm `m AS²>S>çmda KoD$Z Jobo. gwadmVrbm
hmoË`m. {gÕnwwéfmÀ`m H¥$noZo {Vgao b½Z hmoB©b, åhUyZ Vmo ñQ>oeZda Ambm hmoVm. MagmÀ`m {Mb_r AmoT>ë`m, nU Zem Ambr Zmhr. Voìhm bmoH$m§Zr M§S>mobmMr
Ë`mZo lr_hmamOm§Zm emoYyZ gm§{JVbo H$s, “Amnbr »`mVr EoHy$Z _r ñdV:M {Mbr_ V`ma H$ê$Z lr_hmamOm§À`m hmVr {Xbr. M§S>mob {nUmam _mUyg bmoS>mbm
Amnë`mbm KoD$Z Om`bm Ambmo Amho.” Voìhm lr_hmamO åhUmbo, “h_mao Q>oHy$Z ~gVmo; H$maU M§S>mobmMm X_ _maVmM Vmo O{_Zrda bmoiU KoVmo.
dmñVo AmE hmo, `m AnZr Am¡aV Ho$ dmñVo ? Amnë`m _Zmbm ho {dMma.” ho lr_hmamOm§Mr {Mbr_ OiyZ ImH$ Pmbr, Var Ë`m§À`mda ZeoMm H$mhrhr n[aUm_
EoH$VmM J`mdimbm Ë`m§Mr `mo½`Vm nQ>br. Kar AmUyZ Ë`mZo Ë`m§Mm _moR>m Pmbm Zmhr. Vo VoWyZ ~mhoa nS>bo d OdiÀ`m _méVrÀ`m XodimV nÙmgZ
gËH$ma Ho$bm Am{U b½ZmMr _ZmoH$m_Zm nyU© H$aÊ`mMr {dZ§Vr Ho$br. Vo åhUmbo, KmbyZ d S>moù`mda nm§Kê$U KoD$Z ~gbo.
“n§T>anyaÀ`m ^JdmZ {dÇ>bmZo nw§S>brH$, Zm_Xod, VwH$mam_ BË`mXr ^º$m§da _m§{ÌH$mbm H$ië`mda Vmo Km~abm. Ë`mbm ImÌr nQ>br H$s lr_hmamO
H¥$nm Ho$br. Vmo AmOhr H¥$nmiy Amho. H$mhrhr \$aH$ Zmhr. Ogm ^md, Vgo \$i. ho {gÕ`moJr AmhoV. Ë`mbm Amnë`m H¥$Ë`m~Ôb níMmÎmmn hmoD$ bmJbm. Vo éï>
^{º$^md Agob Va AmR> {Xdgm§V _ZmoH$m_Zm nyU© hmoB©b.” Am{U IamoIaM hmoD$ Z`oV åhUyZ Vmo nyOoMo gm{hË` KoD$Z Ë`m§À`mnmer Jobm Am{U Vo CR>Ê`mMr
AmR> {Xdgm§V Ë`mMo b½Z Pmbo. Vmo lr_hmamOm§Zm na_oída _mZy bmJbm. J`o_Ü`oo dmQ> nmhy bmJbm. lr_hmamO Xhm dmOVm OmJo Pmbo Am{U Ë`m§Zr S>moŠ`mdaMo
Vo na_mË_-qMVZmV JH$© Pmbo. dó H$mT>bo. _m§{ÌH$mZo j_m`mMZm Ho$br Am{U nyOm ñdrH$maÊ`mMr {dZ§Vr
^m§J-M§Sy>Mr Zem Ho$br. Voìhm Vo åhUmbo, “Oo H$mhr KS>bo Vo ^Jd§VmÀ`m BÀN>oZo ~aoM Pmbo. na§Vw
J`o_Ü`o lr_hmamOm§Mr H$sVu ngabr. Vo Ë`m J`mdim~amo~a {\$am`bm Vwbm nmhÿZ _bm _moR>m IoX dmQ>Vmo. àË`oH$ àmUr hm gwImgmR>r YS>nS>V AgVmo.
OmV. J`o_Ü`o _moR>çm à_mUmda Jm§Om, ^m§J, Mag `m§Mr Zem H$aÊ`mMr àWm Ë`mbm Oo AmdS>Vo, Ë`mbmM Vmo Y_© _mZy bmJVmo. `mMm Xwgè`mda H$m` n[aUm_
Amho. KamoKar ^m§J V`ma hmoVo. EH$a§Jr nmgyZ Xhma§Jrn`ªV. Oa H$moUr Zd{eŠ`m hmoB©b, `mMm Vmo {dMmahr H$arV Zmhr.”
Agob Va ^m§J nrVmM AmS>dm hmoVmo. EH$Xm lr_hmamOm§Zmhr _wÔm_ ^mJ XoÊ`mV _m§{ÌH$mZo {dMmabo H$s, “OJmV gwI {_i{dÊ`mMm à`ËZ H$am`Mm

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 50 H$mer `mÌm / 51


Zmhr Va _J H$m` H$am`Mo ? `moJ, XmZ, Vn BË`mXr Jmoï>r gwImgmR>rM AgVmV
Zm ? gwI ho gJio gmaIoM AgVo. _J A_wH$ VèhoMo gwI {_i{dÊ`mMm AmJ«h
H$emgmR>r Yamdm ?”
lr_hmamO åhUmbo H$s, “H$maU Amnë`mbm Ë`mMr gd` Pmbr Amho 9. BVa `mÌm
Am{U Vr gwQ>V Zmhr. Vy ^Jd§VmMo XoD$i ~m§Ybog Am{U Ë`mMm M§Sy>ImZm
~Z{dbmg. dada gd© gwIo hr gmaIrM dmQ>VmV. gÎdJwUm_wio {_iUmao gwI Am¡Xw§~abm
d V_moJwUm_wio {_iUmao gwI `mV \$aH$ dmQ>V Zmhr. Xmê$À`m ZeoV Agboë`m H$mer-à`mJ-J`m Aer {ÌñWir `mÌm H$ê$Z Amë`mZ§Va H$mhr
_Zwî`mV d JmT> Pmonboë`m _Zwî`mV H$mhrhr \$aH$ Zmhr. na§Vw n{hë`m_Ü`o {Xdgm§Zr lr_hmamO Am¡X§w~abm Jobo. Am¡Xw§~a gm§Jbr {OëømVrb H¥$îUm ZXrÀ`m
AkmZ Amho Am{U Xwgè`m_Ü`o kmZ. Ë`m_Ü`o O_rZ-Añ_mZMm \$aH$ Amho. VQ>mda dgbobo a_Ur` ñWmZ Amho. VoWo XÎmmdVma lrZ¥qgh gañdVr `m§Zr
V_moJUw hm AkmZm_Ü`o n[aUV hmoVmo, Va gÎdJwU kmZmV. V_moJUw hm AY:nVZmg MVw_m©gmV dmg Ho$bm hmoVm. ho XÎmmonmgZoMo OmJ¥V ñWmZ _mZbo OmVo. Ë`mÀ`m
KoD$Z OmVmo Va gÎdJwU hm _mojmÀ`m XmamH$S>o ZoVmo. _moR>çm {dÚm `m _moR>çm AJXr g_moa ZXrÀ`m nbrH$S>rb VQ>mda {^bdS>rbm ^wdZoídarMo _§{Xa Amho.
H$ï>mZo {_iVmV. Vy _§Ì{dÚm _moR>çm H$ï>mZo {_i{dbrg, na§Vw {VMm Cn`moJ lr_hmamO d AmB©gmho~ Ooìhm ^wdZoídarÀ`m _§{XamV nmohmoMbo Voìhm gy`© _mdibm
V_moJwU dmT>{dÊ`mgmR>r H$arV Amhog. Aem {dÚoMm Cn`moJ namonH$mamgmR>r, hmoVm. nbrH$S>o Am¡Xw§~abm OmÊ`mgmR>r Zmd ZìhVr. W§S>r `oD$ bmJbr hmoVr.
Xwgè`mMo Xw:I Zmhrgo H$aÊ`mgmR>r H$amdm. Ë`mgmR>r n¡gm KoD$ Z`o. H$maU AmB©gmho~m§Zm hþS>hwS>r ^aV hmoVr. lr_hmamO Jßn nSy>Z am{hbo. gH$min`ªV
^Jd§V hm gdmªMm `moJjo_ Mmb{dVmo. Vy _§{XamV ^Jd§VmÀ`m gm{ÝZÜ`mV amhVmog. Zmd Mmby hmoÊ`mMr eŠ`Vm ZìhVr. EdT>çmV AMmZH$ EH$ ZmdmS>r Zmd KoD$Z
ñdV:bm gmda VrM _mPr nyOm Ago g_O. BVa nyOoMr JaO Zmhr.” Ambm Am{U Am¡Xw§~abm OmÊ`mgmR>r AmoaSy>Z {dMmê$ bmJbm. amÌrMm A§Yma
lr_hmamOm§À`m eãXm§Mm Ë`m _m§{ÌH$mda _moR>m n[aUm_ Pmbm. Ë`mZo XmQ>V hmoVm. Vr XmoKo ZmdoVyZ nbrH$S>o ~mnQ>mÀ`m Y_©emioV nmohmoMbr. Ë`m§Zr
Amnbr MyH$ _mÝ` Ho$br Am{U dmB©Q> gd`r gmoS>Ê`mMr enW KoVbr. {VWë`m H$ma^mè`mH$S>o Imobr _m{JVbr, na§Vw `m `mÌoH$ê§$H$Sy>Z H$mhr {_iUma
lr_hmamOm§Mr BÀN>m ZgVmZm Ë`mZo Ë`m§Zm hma KmVbm d Kar nmohmoM{dbo. Zmhr åhUyZ Vmo Q>miÊ`mMm n«`ËZ H$ê$ bmJbm. eodQ>r EH$Xm Ë`mZo EH$ Imobr
J`o_Ü`o lmÕmXr H$_} H$ê$Z d {dîUwnXmda qnS>XmZ Ho$ë`mda lr_hmamO {Xbr. Ë`m _mo H $ù`m nS> b o ë `m Y_© e mio V JmdmVbo H$mhr bmo H $ do i
d AmB©gmho~ nwÊ`mbm Amë`m. Kmb{dÊ`mgmR>r `oV AgV Am{U WÅ>m _ñH$ar H$arV ~gV. Ë`m amÌr Jm§Om
AmoT>yZ Vo lr_hmamOm§Mr qQ>Jb H$arV ~gbo.
*** Xwgè`m {Xder gH$mir AmB©gmho~m§Zr VrW©-ñZmZ d XodnyOm Ho$br.
lr_hmamO Amnë`m ImobrV nSy>Z na_mËå`mMo Ü`mZ H$arV am{hbo. gH$mir
H$ma^mar OmJm Pmbm, EdT>çmV lrXÎm à^y§Mm nwOmar YmdV Ambm. Vmo
åhUmbm H$s, “ñdßZmV `oD$Z XÎm _hmamOm§Zr gm§{JVbo H$s _mPm Z¡doÚ ~mnQ>
Y_©emioV _bm nmohmoMd.” nwOmè`mMo EoH$ë`mda H$ma^mè`mbm C_Jbo H$s
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 52 BVa `mÌm / 53
ImobrV amhUmao H$moUr {gÕnwéf AmhoV. Vmo lr_hmamOm§À`mOdi OmD$Z j_m- H¥$no_wio àmá hmoVo.” lr_hmamOm§Zr {Xboë`m CnXoem_wio emór~wdm§Mo Am`wî`
`mMZm H$ê$ bmJbm. Vo åhUmbo, “VwPr MyH$ Pmbr Agbr, Va XÎm _hmamOm§Zm ~XbyZ Jobo.
j_m _mJ. Vy Ë`m§À`m Aml`mg amhVmog. Ë`m§Mr godm H$arV amhm. Jßnm _maV Á`mo{V~mMo Xe©Z
~gÊ`mV Am{U Jm§Om {nÊ`mV Am`wî`mMm Zme H$ê$ ZH$mog.” Am¡Xw§~ahÿZ Vo XÎmjoÌ Z¥qghdmS>rbm Jobo. VoWyZ H$moëhmnyabm OmD$Z
VoWo nm§Jioemór ZmdmMo J¥hñW {gÕr àmá H$aÊ`mgmR>r lrJUoemMo _hmbú_rMo Xe©Z KoVbo. H$moëhmnyaOdi Á`mo{V~mMm S>m|Ja Amho. VoWrb
AZwð>mZ H$arV hmoVo. Ë`m§Zm WmoS>rer {gÕrhr {_imbr hmoVr. Vo _§Ì{gÕrÀ`m Á`mo{V~mMo _§{Xa \$ma à{gÕ Amho. lr_hmamO d AmB©gmho~ Á`mo{V~mÀ`m S>mJ| ambm
Omoamda bmoH$m§H$Sy>Z n¡go {_idrV Am{U M¡ZrV amhmV hmoVo. ~mV_r H$iVmM Vo {ZKmbo. Ë`mM {Xder Á`mo{V~mMm nwOmar Agboë`m Jmo{d§X^Q> IQ>çmi `mbm
lr_hmamOm§Zm ^oQ>Ê`mg Jobo. Am¡Xw§~abm `oD$Zhr lr_hmamOm§Zr ñZmZgwÕm Ho$bo ñdßZ nS>bo. Á`mo{V~mZo ñdßZmV `oD$Z gm§{JVbo H$s, “ _mPm ^º$ H$moëhmnyahÿZ
Zmhr, åhUyZ emór Ë`m§Zm Q>mo_Um _mê$ bmJbo. Voìhm Vo åhUmbo H$s, “_mUgmZo `oV Amho. Ë`mMr MmoI ì`dñWm R>od.”
Xwgè`mH$S>o Zìho Va ñdV:H$S>o ~Kmdo. jwëbH$ _§Ì-{gÕrZo n¡gm {_idyZ B§{Ð`- VoWrb Y_©emioV Joë`mda AmB©gmho~m§Zr Ira ~ZdyZ lr_hmamOm§Zm
gwI KoVë`mg ZaH$ {_iob. Vm|S>mV {H$S>o didiy bmJVrb. hm na_mWm©Mm _mJ© {Xbr Am{U e{ZdmaMm Cndmg Agë`m_wio Ë`mZr \$bmhma Ho$bm. lr_hmamO
Zìho.” AmË_-ñdê$nmV _½Z hmoD$Z PmonyZ am{hbo. WmoS>çmM doimV C_Úm KmoS>çmda
emór~wdm AmoemiyZ VoWyZ {ZgQ>bo. Ë`m amÌr Ë`m§Zm ñdßZ nS>bo H$s ~gyZ EH$m é~m~Xma gaXmamZo `oD$Z {dMmabo, “~m~m Pmonbo AmhoV H$m` ? _r
Ë`m§Zm dmMm-{gÕr Pmbobr Amho. bmoH$m§À`m AS>MUr Xya hmoD$ bmJë`mV Ë`m§Zm Xe©ZmgmR>r H$moëhmnyabm OmV Amho. g§Ü`mH$mir naV `oB©Z, _J Xe©Zmbm `m.”
AmXa-gÝ_mZ, à{gÕr d n¡gm {_iy bmJbm Amho. Vo WmQ>mV amhÿ bmJbo. lr_hmamO OmJo Pmë`mda AmB©gmho~m§Zr ho Ë`m§Zm gm§{JVbo. Voìhm Vo åhUmbo
^modVmbr {eî`m§Mr JXu Amho. Ë`m§Mr {epî`Uter gbJr dmT>br Amho Am{U H$s, “gaH$ma Xa~mamV Am_Mo H$mhr H$m_ Zmhr. Ë`m§Mo H$m_ Agob Va Vo
bmoH$m§Zm Ë`m§Mo Xe©Z {_iUo AdKS> Pmbo Amho. eodQ>r Ë`m§Zm A_m§e Pmbm `oVrb.” IQ>çmi nwOmarhr `oD$Z nmohmoMbm. Vmo Ë`m§Zm Amnë`m Kar KoD$Z
Am{U Aeº$ hmoD$Z Vo A§Wê$Umda nS>bo AmhoV. A§Wê$UmVM _b-_yÌ hmoD$ Jobm. g§Ü`mH$mir ^JdmZ Á`mo{V~mMo Xe©Z Pmbo. ~mhoa _§{XamÀ`m A§JUmV
bmJbo. Vm|S>mVrb {H$S>o didiV AmhoV, Ago Ë`m§Zm dmQy> bmJbo. Vm|S>mVrb gObobm KmoS>m C^m hmoVm. AmB©gmho~m§Zr AmoiIbo H$s Á`mda ~gyZ gaXma
{H$S>o H$mTy>Z Q>mH$Ê`mgmR>r Vo AmoaSy> bmJbo. EH$m go{dHo$Zo Vm|S>mV ~moQ>o KmbyZ Ambm hmoVm, VmoM hm KmoS>m Amho. lr_hmamO Ë`m§Zm åhUmbo H$s, “Vwåhmbm
gm§{JVbo H$s Vm|S>mV H$mhrhr Zmhr. Ë`m§Zr {Vbm {eì`m XoV _mam`bm hmV n«Ë`j Á`mo{V~mZo Xe©Z {Xbo Amho.” AmB©gmho~m§Zm J{hdê$Z Ambo. KmoS>m Km_mZo
CMbbm. Vmo g_B©da nSy>Z Vr {dPbr. Vo OmJo Pmbo. {ZWiV hmoVm. n«Ë`oH$ {Xder KmoS>çmbm gOdyZ C^o Ho$bo OmVo. Á`mo{V~m KmoS>çmda
ñdßZm_w i o Km~ê$Z Vo lr_hmamOm§ À `mOdi Ambo Am{U _mJ© ~gyZ lr_hmbú_rMo Xe©Z KoD$Z g§Ü`mH$mir naV `oVmo. A§JUmVrb KmoS>m Ooìhm
XmI{dÊ`mgmR>r {dZ§Vr H$ê$ bmJbo. Ë`m§Zr emór~wdm§Zm gm§{JVbo H$s, Km_mZo W~W~Vmo Voìhm Xod H$moëhmnyahÿZ naV Ambo Ago _mZbo OmVo.
“n¡emgmRr gmYZ H$aUo `mo½` Zìho. {gÕr `m dmam§JZoà_mUo AgVmV. Ë`m H$mhr {Xdg VoWo Joë`mda lr_hmamO nwÊ`mbm naVy bmJbo. Voìhm
j{UH$ gwI XoD$Z {ZKyZ OmVmV. nwÊ`-joÌr amhÿZ Aer Hw$H$_} H$aÊ`m_Ü`o IQ>çmi nwOmar Ë`m§Zm {Zamon XoÊ`mgmR>r bm§~da Jobm. Ë`mZo lr_hmamOm§Zm
AmË_Zme Amho. _§Ì{gÕr hr {_i{dVm `oVo, na§Vw `moJ-{gÕr ^Jd§Vm§À`m CnXoe XoÊ`m{df`r {dZ§Vr Ho$br. Voìhm Ë`m§Zr gm§{JVbo H$s, “nmoQ> ^aÊ`mnwaVo

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 54 BVa `mÌm / 55


AÞ Am{U Mm§Jbr g§JV bm^br Va {Zå_o H$m_ Pmbo, Ago g_Om. _moR>çm R>a{dbo. _J Ë`m ~«m÷UmZo EH$ Amogar ñdÀN> H$ê$Z {Xbr. lr_hmamOm§Zr
^m½`mZo Vwbm XodmMr g§JVr bm^br Amhoo. Ë`m§Mr godm H$arV amherb Va Vwbm lrkmZoída _hmamOm§Mo Xe©Z KoVbo d Vo AmogarV `oD$Z Pmonbo.
H$moUVrhr H$_VaVm ^mgUma Zmhr. Xod hm Amnë`m _ZmVM AgVmo. Ooìhm _Z na_mËå`mMo qMVZ H$arV Vo Ago _½Z Pmbo H$s amÌr AH$am dmOVm
ho {dH$mam§Zr _{bZ hmoVo, Voìhm Xod {XgV Zmhr. Xw{Z`m hr XodmU-KodmUrda Ü`mZmVyZ OmJo Pmbo. Mm§XUo {dIwabo hmoVo. Hw$UmMr Var Mmhÿb bmJë`m_wio
MmbVo. Vy Xwgè`mMo dmB©Q> qMVbog Va VwÂ`m nXar dmB©Q> `oVo. `m OJmV Or lr_hmamOm§Zr {VH$S>o nm{hbo. Va EH$ gw§Xa VéUr ZQy>ZWQy>Z Ë`mZm de H$ê$Z
WmoS>rer godm KS>ob, Vr _Z:nyd©H$ H$aerb Va Vr loð> hmo`. Xod hm ^mdmMm KoÊ`mgmR>r H$m_wH$VoZo Ñï>r Q>mH$V C^r hmoVr. Ë`m gw§XarZo {dZ§Vr Ho$br H$s,
^wHo$bm Amho.” “Am_Mo Am{VÏ` ñdrH$mam.” Voìhm lr_hmamO åhUmbo, “kmZoída _hmamOm§H$Sy>Z
Ami§Xr_Ü`o Am_Mo `mo½` àH$mao Am{VÏ` Pmbo Amho. Am_Mm Ë`m§Zm {Zamon Úm H$s Amåhr
lr_hmamO ho OJmnmgyZ A{bá amhÊ`mMm à`ËZ H$arV. AmB©gmho~m§Mo ~ogmdY Zmhr.” ho EoH$VmM Vr gw§Xar nmhVm-nmhVm AÑí` Pmbr. lr_hmamO
Am`wî` g§nÞ Kam_Ü`o Jobo hmoVo. AmVm MUMU ^mgy bmJbr, hr Jmoï> Ë`mZm ^Jd§VmMr hr brbm nmhÿZ M{H$V Pmbo.
~moMV hmoVr. Ë`m§Mr AdñWm Ë`m Q>mo_Uo _mê$Z ì`º$ H$arV. Aem AdñWoV Ami§XrMo lrZ¥qgh gañdVr
lr_hmamOm§À`m _Zmg Xya Hw$R>o Var {ZKyZ Omdo Ago dmQ>V Ago. EHo$ {Xder Vo Xwgè`m {Xder lr_hmamO Ami§XrVrb à{gÕ gËnwéf lrZ¥qgh
Ami§Xrbm {ZKmbo. KamVyZ ~mhoa nS>VmM OmoamMm nmD$g Ambm, na§Vw Vo Z gañdVr§Zm ^oQ>m`bm Jobo. Ë`m§Zm nmhVmM ñdm_tZr Ë`m§Mo _moR>çm AmXamZo ñdmJV
Wm§~Vm {^OV{^OV Mmbbo. añË`mV EH$ Y_©emim hmoVr, Ë`m Y_©emioV kmZoœa Ho$bo d Amnë`mOdi ~gdyZ KoVbo. “Ë`m§À`m_Ü`o nma_m{W©H$ MMm© hmoD$
_hmamOm§À`m nmXwH$m hmoË`m. VoWo Ë`m§Zr Aml` KoVbm. {VWë`m bmoH$m§Zr Ë`m§Zm bmJbr. ñdm_r åhUmbo, “^Q>Hy$Z earambm H$ï> XoÊ`mnojm EH$m {R>H$mUr amhÿZ
H$moaS>r dóo {Xbr Am{U eoH$Ê`mgmR>r eoH$moQ>r bmdbr. gmYZ Ho$ë`mZo Vo \$bÐÿn hmoVo.” Ë`mda lr_hmamOm§Zr gm§{JVbo H$s, “earamMr
Xwgè`m {Xder gH$mir {ZKyZ Vo Ami§Xrbm nmohmoMbo, Va VoWo EH$ __Vm hr `moJ_mJm©V {d¿Z AmUVo. Vr __Vm EImÚm {d{eï> _mJm©Zo Xya hmoVo,
~«m÷U Ë`m§Mr dmQ> nmhmV ~gbm hmoVm. Vmo Ë`m§Zm Kar KoD$Z Jobm. Ë`mZo CQUo d Ago åhUVm `oV Zmhr. Á`mbm Omo _mJ© gmo`rMm dmQ>ob, Ë`mZo Vmo ñdrH$mamdm.
gwdm{gH$ Vob MmoiyZ Ë`m§Zm ñZmZ KmVbo. _moR>çm AmXamZo gmodio ZogdyZ n¹$mÞmMo H$moUË`mhr `_-{Z`_m§§À`m ^mZJS>rV Z nS>Vm, Xoh-àmaãY ho ^moJyZM g§n{dbo
OodU KmVbo. {dS>m Am{U X{jUm {Xbr. lr_hmamOm§Zr {dS>m KoVbm d X{jUm nm{hOo. gwI {_imo AJa Xw:IM gmogmdo bmJmo, åhUyZ àmaãY ^moJÊ`mMm hm
kmZoída _hmamOm§Zm An©U H$aÊ`mg gm§{JVbo. EH$m AZmoiIr _mUgmH$Sy>Z g§H$ën Ho$bm nm{hOo.” lr_hmamOm§Mo ~mobUo EoHy$Z ñdm_tZm g§Vmof dmQ>bm.
Am{VÏ` Pmë`m_wio lr_hmamOm§Zm AmíM`© dmQ>bo. Ë`m§Zr {dMmaë`mda Ë`mZo XmoZ {Xdg ñdm_tÀ`mOdi amhÿZ Z§Va lr_hmamO g§V VwH$mam_ _hmamOm§À`m
gm§{JVbo H$s, “_r Ami§Xr_Ü`o XmoZ _{hZoo AZwð>mZ H$arV Amho. H$mb amÌr Xohÿ JmdmH$S>o {ZKmbo.
_mÂ`m ñdßZmV lrkmZoída _hmamOm§Zr `oD$Z gm§{JVbo H$r, “VwPo AZwð>mZ g\$i Xohÿ_Ü`o
hmoÊ`mgmR>r _r CÚm Xhm dmOVm `oV Amho. _mÂ`m ñZmZmMr d ^moOZmMr Mm§Jbr lr_hmamO Ami§XrhyZ Xohÿbm Ambo. lrg§V VwH$mam_ _hmamO `m§Mo
ì`dñWm R>od.” Ë`mZo kmZoída _hmamOm§Mm O`O`H$ma H$arV lr_hmamOm§Zm Xe©Z KoD$Z _§{XamVrb EH$m \$irda H$monè`mV Ü`mZ H$arV ~gbo. Xwgè`m
bmoQ>m§JU KmVbo. Aem CnmYtnmgyZ Xya amhÊ`mgmR>r Ë`m§Zr _§{XamVM amhÊ`mMo {Xder H¥$îU OÝ_mï>_r hmoVr. XwnmaZ§Va dmaH$è`m§Mo OËWo ^OZ H$arVH$arV `oD$

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 56 BVa `mÌm / 57


bmJbo. Q>mi _¥Xw§JmÀ`m JOamZo dmVmdaU ^ê$Z Jobo. Ë`m {Xder _§{XamVrb Ë`m {Xì` Xe©ZmZo Ë`m§Mo S>moio AmZ§XmZo ^ê$Z Ambo. Xwgè`m {Xder OdinmgMr
{dÇ>bmbm n§Mm_¥VmZo ñZmZ KmbÊ`mMr àWm Amho. ^º$OZ Xodmbm n§Mm_¥V- \w$bo AmUyZ Ë`m§Zr ^Jd§§VmMr nyOm ~m§Ybr.
ñZmZ Kmby Z àgmX Ko D $Z OmV hmo V o . na§ V w Ë`m JXuV Hw $ UmMo h r bj Ë`m {Xder VwH$mam_ ZmdmMm ^m{dH$ _§{XamV Xe©ZmgmR>r Ambm.
lr_hmamOm§À`mH$S>o Jobo Zmhr. Vo {Xdg^a Cnmer hmoVo. AÜ`m© amÌr Hw$UrVar Ë`mÀ`mH$Sy>Z g_Obo H$s Ë`m _§{XamV EH$ Jmogmdr amhmV hmoVm. ZwH$VmM Ë`mZo
Ë`m§Zm dmQ>r^a n§Mm_¥VmMm àgmX {Xbm. Xwgè`m {Xder OÝ_mï>_rMm Cndmg Xoh-Ë`mJ Ho$bm hmoVm. lr_hmamOm§Zm H$iyZ MwH$bo H$s gd© gm{hË` Ë`m AkmV
hmoVm. lr_hmamO XohÿVrb _§{Xam§Mo Xe©Z KoD$Z nwÝhm \$irda `oD$Z ~gbo. Jmogmì`mZoM R>odbo hmoVo. Ë`m§Zr VwH$mam_mH$adr OdinmgÀ`m ~«m÷Um§Zm ~mobmdyZ
Xwnmar Hw$UrVar Ë`m§Zm e|JXmUo, Jyi d XmoZ Ho$ir AmUyZ {Xbr. Ë`mVrb WmoS>ogo Ë`m§À`mH$Sy>Z {edmbm bKwéÐm{^foH$ Ho$bm. Ë`m§Zr Cabobo gm{hË` d n¡go Ë`m
ImD$Z Vo Ü`mZmbm ~gbo. OÝ_mï>_rMm CËgd Pmë`mda Ë`m§Zm àgmX {_imbm. VwH$mam_mbm XoD$Z Q>mH$bo. Z§Va Vo Ë`m XwJ©_ ^mbM§Ð S>m|Jamda OoWo VwH$mam_
àëhmX ZmdmMm EH$ J¥hñW Ë`m§Zm Amnë`m Kar KoD$Z Jobm. OodUmZ§Va Vo _hmamO ~gV AgV VoWo OmD$Z Ü`mZ bmdyZ ~gbo. amÌr dmKmMr S>aH$mir EoHy$
VwH$mam_ _hmamO OoWo {ZË` ^OZ H$arV AgV Ë`m S>m|JamH$S>o {ZKmbo. Ambr, na§Vw Vmo XwgarH$S>o {ZKyZ Jobm. {Vgè`m {Xder Xwnmar EH$ {ÌeybYmar
{ede§H$amMo Xe©Z AdYyV àH$Q> Pmbm. Ë`mZo gm§{JVbo H$s, “gd© `moJmMr n[aUVr _rM Amho,
S>m|JamÀ`m nm`Ï`mbm {edmMo àmMrZ d ^ì` _§{Xa Amho. VoWo H$moUrhr _rM {dídmV ^ê$Z am{hbmo Amho, _mÂ`m{edm` `m OJmV Xwgam H$moUr Zmhr,
OmV-`oV Zgo. ^Jd§Vmbm An©U H$aÊ`mgmR>r lr_hmamO {ZJw©S>rMr nmZo KoD$Z Aer AZw^yVr {_imë`mda H$mhrhr doJio CaV Zmhr. Voìhm Ago ^Q>H$Ê`mnmgyZ
Ambo. J^©J¥h Imbr hmoVo Am{U VoWo XmQ> A§Yma hmoVm. nmH$moù`m CSy>Z ~mhoa `oV H$m` \$m`Xm ? AmVm `oWyZ {ZKyZ Om,” Ago åhUyZ Vmo AÑí` Pmbm.
hmoË`m. {edqbJmbm ñZmZ KmbÊ`mgmR>r lr_hmamOm§Monmer ^m§S>o ZìhVo. Voìhm VoWo Xwgam EH$ S>m|Ja Amho. Ë`mda VwH$mam_ _hmamO `m§À`m nmXwH$m
Ë`m§Zr n§Mm {^OdyZ AmUbm. Vo AmV OmD$ bmJbo Va EH$ ZmJamO ~mhoa nS>bm. AmhoV. Xe©Z H$ê$Z lr_hmamO Xohÿbm naV Ambo. VoWo àëhmX ZmdmMm ^º$
g§H$ënmà_mUo Ë`m§Zr nyOm H$ê$Z {edmbm gmï>m§J Z_ñH$ma Ho$bm Am{U AmZ§XmZo Ë`mZm Kar KoD$Z Jobm. Ë`mMr gwñdê$n Xwgar ~m`H$mo CÀN¥>§IbnUo dmJyZ
~mhoa Ambo. lr_hmamOm§Mr ~S>XmñV H$ê$ bmJbr, åhUyZ lr_hmamO XwnmaMo ^moOZ KoVmM
Ë`m§Zr AmJ noQ>{dÊ`mgmR>r bmH$S>o Jmoim Ho$br, na§Vw MH$_H$ qH$dm qMMdS>bm {ZKmbo.
AmJnoQ>r Hw$Ry>Z `oUma ? Ë`m§Zr _§{Xa Yw§S>mibo. EH$m H$monè`mV EH$ H$Å>m hmoVm. ^Jd§VmÀ`m Amkoà_mUo lr_hmamO XohÿhÿZ {ZKmbo. Vo qMMdS>bm Ambo.
Ë`mda EH$ nwéf^a C§MrMo ~iV ~Z{dbo hmoVo. Ë`mda EH$ _S>Ho$ R>odbo hmoVo. Vo _hmZ JUoe-CnmgH$ _moa`m Jmogmdr `m§À`m g_mYrMo Xe©Z KoVbo Am{U Vo
~mOybm H$aVmM VoWo VobmMr ~mQ>br, AmJnoQ>r, Vm§XimMr {nedr, {nR>mMr g^m _§S>nmV ~gbo. EH$m AmoiIrÀ`m J¥hñWmZo Ë`mZm nm{hbo Am{U nwÊ`mbm
nmoQ>br, Jm§OmMr {Mbr_ Am{U JaOoMr ^m§S>rhr hmoVr. n¡emMr W¡brhr VoWo AmB©gmho~m§MoH$S>o ~mV_r H$i{dbr. VgoM XodñWmZMm CÎmam{YH$mar `mZmhr
hmoVr. Z _mJVm gd© H$mhr {_imbo. lr_hmamOm§Zr {Xdm bmdbm. ^JdmZ {edmMr _m{hVr {Xbr. Ë`mZr lr_hmamOm§Mo AmXam{VÏ` Ho$bo. ~mV_r {_iVmM Xwgè`m
nyOm Ho$br. ^mV-{nR>bo V`ma H$ê$Z Z¡doÚ XmI{dbm. YwZr noQ>dyZ Vo ^Jd§VmÀ`m {Xder AmB©gmho~ lr_hmamOm§Zm KoD$Z OmÊ`mgmR>r Amë`m.
Ü`mZmg ~gbo. AÜ`m© amÌr _§{XamV AMmZH$ {Xì` àH$me ngabm. ^JdmZ gamoda gwHy$Z Joë`mda nmIao CSy>Z OmVmV. lr_hmamOm§À`mH$S>o Omon`ªV
{ed ho nmd©Vr_mVogh àgÞVoZo nmhmV Agë`mMo lr_hmamOm§Zm {Xgbo. jU^a n¡gm hmoVm, Vmon`ªV ZmVodmB©H$ _§S>ir KamV AgV. nU Ooìhm Q>§MmB© Ambr Voìhm

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 58 BVa `mÌm / 59


^moOZ^mD$ hiyhiy {ZKyZ Jobo. H$merhyZ naV Amë`mda KamV lr_hmamO d H$mer_Ü`o Oo nm§Sw>a§J^Q> ^S>H$_H$aemór ^oQ>bo hmoVo Am{U Á`m§Zm H$mer-
AmB©gmho~ Ago XmoKoOUM Cabo. lr_hmamO Zoh_r AmË_mZ§XmV JTy>Z Jobobo {dídZmWmZo ñdßZmV `oD$Z gm§{JVbo hmoVo H$s VwÂ`m daÀ`m _Oë`mda _r amhmVmo,
AgV. gH$mir AH$am dmOon`ªV A§Wê$U gmoS>V ZgV. bmoH$ Xwamdbo. g§gm[aH$ {VWo {edm_yR> {Xë`mg _bm An©U hmoB©b; Vo ^S>H$_H$aemór R>mÊ`mbm `oD$Z
CnmYr niyZ Joë`m, Ago _mZyZ lr_hmamO {ZpíM¨V Pmbo, na§Vw Ka H$go am{hboo hmoVo. lr_hmamOm§Mm AZwJ«h {_iyZhr AOwZr Ë`m§À`m_Ü`o H$_©R>Vm hmoVr.
Mmbm`Mo ? Ë`mMr O~m~Xmar AmB©gmho~m§Moda hmoVr. Ë`m§Zm Q>§MmB© OmUdy bmJbr Vo doX nR>U H$arV. XaamoO ^JdmZ {edmbm A{^foH$ H$arV. EHo$ {Xder
H$s Ë`m Q>moMyZ ~moby bmJV. eodQ>r lr_hmamOm§Zr Ka {dHy$Z Q>mH$bo d n¡go R>mÊ`m_Ü`o lr_hmamO ~mhoa nS>bo hmoVo, EdT>çmV `moJm`moJmZo ^S>H$_H$aemór
AmB©gmho~m§Zm {Xbo, na§Vw Ë`m§Zm H$mQ>H$ga H$aUo _mhrV ZìhVo. Ë`m gUdma nmÊ`mÀ`m KmJar ^ê$Z VoWo Ambo. lr_hmamOm§Zm nmhmVmM Ë`m§Zr hmVmVë`m
Am{U XmZ-Y_© CXmanUo H$arV AgV. JaO nS>br H$s Ë`m Amnbm EImXm KmJar Imbr R>odë`m d Ë`m§À`m MaUr bmoQ>m§JU KmVbo. Vo nmhÿZ BVa bmoH$m§Zm
Xm{JZm {dHy$Z H$m_ ^mJdrV AgV. AJXrM hmV AIS>bm Va H$Yr Ë`m lr_hmamO ho gËnwéf AmhoV `mMr OmUrd Pmbr.
lr_hmamOm§Zm Q>mo_Um _marV H$s `mZm åhmVmaMi bmJbo Amho AmVm. nwÊ`mV ßboJ
g~ Ho$ XmVm am_ 1896 gmbr nwÊ`mV ßboJMm H$ha Pmbm. g§gJ©OÝ` amoJ Agë`m_wio
lr_hmamOm§Zm gX²Jwê$ ñdm_r g_WmªMm AZwJ«h àmá Pmë`mZ§Va {daº$s AmOmè`m§Zm hm°pñnQ>b_Ü`o ^aVr H$amdo Agm hþHy$_ Pmbm. B§J«O {enmB© KamKamMr
Ambr. Varhr Vo J¥hñW hmoVo Am{U àn§M Mmb{dÊ`mgmR>r nwÝhm gwJ§YrMm Y§Xm VnmgUr H$ê$ bmJbo. Ë`m_wio nwÊ`mbm XheV ~gbr hmoVr. B§J«O {enmB© ~yQ>
ì`dgm` H$ê$ bmJbo. {Xdmirnydu {JèhmBHo$ _moR>çm AmZ§XmZo _mb KoV AgV. KmbyZ KamV KwgVmV, ho lr_hmamOm§Zm ng§V ZìhVo, åhUyZ Vo Ambo H$s Q>|nb,
gZ 1896 _Ü`o lr_hmamO Or AÎmao _w§~B©bm KoD$Z Jobo hmoVo, Vr bdH$a Jm°S>, Hw$qH$J ê$_ Ago åhUyZ Vo {enm`m§Zm {nQ>miyZ bmdV. lr_hmamOm§da
g§nbr. nwÊ`mhÿZ _mJ{dbobm _mb doioda Ambm Zmhr, åhUyZ Cabobm _mb {dZmH$maU Oi\$iUmao eoOmar B§J«O {enm`m§Zm _wÔm_hÿZ lr_hmamOm§Mo Ka
{dHy$Z Ë`m§Zr nwÊ`mbm Om`Mo R>a{dbo. gH$mir Ooìhm noQ>r CKS>br Voìhm gd© XmIdrV. EHo$ {Xder EH$ _wXm©S> {enmB© Ë`m§À`m KamV Kwgbm. lr_hmamOm§Zr
~mQ>ë`m ^aboë`m hmoË`m. Vo M{H$V Pmbo. Ë`m§Zr gd© AÎmao {dH$br. Xwgè`m Ë`mbm Wmon{dÊ`mMm à`ËZ Ho$bm, Voìhm Ë`mZo Ë`m§Zm _maÊ`mgmR>r hmV CJmabm.
{Xder nm{hbo Va nwÝhm ~mQ>ë`m ^aboë`m. Ë`m§Zr {dMma Ho$bm H$s Omo _moH$ù`m Ë`m§Zr Amnbo _ñVH$ nwT>o Ho$bo. Vmo naVÊ`mgmR>r {\$abm Voìhm nm`ardê$Z nm`
~mQ>ë`m ^ê$Z Q>mH$Vmo, Vmo Ka ~gë`m Am_Mr Cnojm H$arb H$m` ? Kgê$Z nS>bm Am{U Ë`mÀ`m nm`mMr hmS>o _moS>br. Ë`mZo OmD$Z ßboJ Am°{\$gaH$S>o
AOJa H$ar Z MmH$ar, njr H$ar Z H$m_ & VH«$ma Ho$br. Voìhm Ë`mZo amJ H$mT>bm H$s Vy Q>|nb åhQ>ë`mda AmV H$m Jobm
Xmg _byH$ åhUVmo, gdmªMm XmVm am_ && hmoVmg ?
Am{U VoìhmnmgyZ Ë`m§Zr n¡gm {_i{dÊ`mgmR>r H$moUVohr H$m_ H$am`Mo gáe¥§Jr `mÌm
Zmhr, Agm g§H$ën Ho$bm d Vmo nwT>o 17 df} åhUOoM OÝ_^a nmibm. ßboJÀ`m gmWr_Ü`o {enm`m§Mm Ìmg ZH$mo åhUyZ lr_hmamO gáe¥§Jrbm
g§VËdmMr AmoiI Om`bm {ZKmbo. VoWo Ë`m§Zm lrgXmZ§X _hmamO ho Jwé~§Yy ^oQ>bo. Ë`m§Zm
gd© AmoiIrMoo bmooH$ lr_hmamOm§Zm AOwZr am_^mD$ J§Yr `m ZmdmZoM “hþnñdm_r” Agohr åhUV. Vo {gÕ`moJr hmoVo.
OmUV hmoVo. Ë`m§À`m g§VËdmMr AmoiI \$ma H$_r bmoH$m§Zm hmoVr. lr_hmamOm§Zm gáe¥§Jr JS>mda “{eVIS>m” `m ZmdmMo ñWmZ Amho. VoWo S>m|JamMo

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 60 BVa `mÌm / 61


VwQ>bobo H$S>o AmhoV d Imbr Imob Xar Amho. nyduÀ`m H$mir bmoH$ Amnbm Vm§ã`m R>odbobm Ago. R>mÊ`mhÿZ ~id§Vamd ^mJdV d nm§Sw>a§J^Q> ho dma§dma `oV
Zdg \o$S>Ê`mgmR>r Ë`m OmJodê$Z Imbr CS>r KoV. Ë`mV Ord OmÊ`mMm YmoH$m AgV. Ë`m§À`m {Z{_ÎmmZo AmUIr H$mhr bmoH$ `oD$ bmJbo, Voìhm CnmYr dmT>ÿ
Ago. lr_hmamO hþnñdm_r§À`m~amo~a ~mobV~mobV Ë`m {R>H$mUr nmohmoMbo. Vo bmJbr. n¡gm Hw$Ry>Z AmUm`Mm ? `m bmoH$m§nmgyZ Xya amhmÊ`mgmR>r lr_hmamO
EH$ a_Ur` ñWmZ Amho. hþnñdm_r J§_VrZo åhUmbo H$s, “^mD$gmho~, Vwåhr CJ« ê$n YmaU H$ê$ bmJbo. ào_-^º$s ZgUmè`m bmoH$m§da Vo CgiV AgV.
`oWyZ CS>r ¿`mb H$m?” lr_hmamO åhUmbo H$s, “_r EH$Q>mM H$m` Vwåhmbm Ë`m§À`mda {eì`m§Mm ^{S>_ma H$ê$ bmJV. _J Vo bmoH$ Ë`m§Zm doS>m åhmVmam
KoD$Z CS>r _maVmo.” ‹hwnñdm_r åhUmbo, “CS>r _mamb nU {Od§V amhmb g_OyZ Xya hmoV AgV.
H$m` ?” lr_hmamOm§Zr H$moUVmhr {dMma Z H$aVm hþnñdm_tMm hmV Yê$Z S>moim gmYw-g§Vm§Mm R>md
bdVmo Z bdVmo EdT>çmV Imbr CS>r _mabr. hþnñdm_r gX²Jwê§$Mo ñ_aU H$ê$Z lr_hmamOm§Mr Vã`oV dma§dma {~KS>o. Vo AmOmar nS>bo H$s ~id§Vamd
AmoaS>bo. XmoKohr gwIê$n Imbr Ambo. Voìhm ñdm_r åhUmbo H$s, “ho H$gbo ^mJdV ho R>mÊ`mhÿZ ~mV_r {_imbr ZgVmZm AmnmoAmn `oV Am{U Ë`m§Mr
amjgr H¥$Ë` ? ^mD$gmho~, Amåhr Vw_À`mnwT>o VwÀN> AmhmoV.” godm, Am¡fY-nmUr H$ê$Z Vo ~ao Pmë`mda naV OmV. ^mJdVm§Mo ~amo~a ^mD$,
ßboJMr JmR> {_Ì, ZmVodmB©H$ Aer _§S>irgwÕm `oD$ bmJbr. H$moUVrhr {_iH$V ZìhVr
gáe§¥Jr JS>mdê$Z Amë`mda lr_hmamOm§Zr Amnbo H$g~m noR>oVrb Ka Am{U IM© dmT>V hmoVm. Varhr lr_hmamOm§À`m KamV H$go Mmbm`Mo, ho g_OV
{dH$bo Am{U Vo ewH«$dma noR>oV Ji{b_H$a `m§À`m Kar ^mS>çmZo amhÿ bmJbo. Zgo. ~id§Vamd ^mJdV `m§Zmhr ho ahñ` dmQ>m`Mo.
VoWo Amë`mnmgyZ lr_hmamOm§Mr Vã`oV \$maM {~KS>br. nm§Sw>a§J^Q>m§À`m- bmoH$ Amë`mda amoOMm IM© dmT>m`Mm. àn§Mmbm H$m` bmJV Zmhr ?
_wio lr_hmamO _wÝgr\$ ^mJdV `m§À`m Kar R>mÊ`mbm dma§dma OmV AgV. ~id§Vamd JaOoÀ`m dñVy§Mr `mXr H$ê$Z lr_hmamOm§À`mnwT>o R>odrV Voìhm Vo n¡go
_wÝgr\$ ^mJdVm§Mm _wbJm ~id§Vamd ^mJdV lr_hmamOm§Zm hdmnmbQ> åhUyZ JmXrImbyZ KoÊ`mg gm§JV. JmXrImbr JaOoonwaVo n¡go {_iV. ~id§Vamdm§À`m
R>mÊ`mbm Amnë`m Kar KoD$Z Jobm. R>mUo-_w§~B© BWë`m S>m°ŠQ>am§Zr CnMma H$ê$Z _ZmV àíZ `oB© H$s JmXrImbr n¡go Hw$Ry>Z `oVmV ? EHo$ {Xder Ë`m§Zr N>S>m
nm{hbm. nU H$mhrhr Cn`moJ Pmbm Zmhr. S>m°ŠQ>a åhUV hmoVo H$s, “AmVm ho bmdm`Mo R>a{dbo. lr_hmamO CR>ë`mda AmV Jobo, Voìhm ~id§Vamdm§Zr ~¡R>H$
H$mhr {Xdgm§MoM nmhþUo AmhoV.” eodQ>r lr_hmamOm§Zr Am¡fY KoUo ~§X Ho$bo. PmSy>Z PQ>Hy$Z gm\$ Ho$br. lr_hmamO naV Amë`mda ~id§Vamdm§Zr gm_mZmMr
EHo$ {Xder Ë`m§Zm \$ma Vmn Ambm. Vo åhUmbo, “‹Xwnmar _bm WmoS>o VmOo VmH$ XoV `mXr Ë`m§À`mg_moa R>odbr. Voìhm lr_hmamO åhUmbo H$s, “JmXrImbyZ Koo !”
amhm.” Am{U AmR> {Xdgm§Zr Ë`m§À`m Om§Ko_Ü`o Am§ã`mEdT>r JmR> Ambr. Vr ~bd§Vamd åhUmbo, “n¡go ZmhrV. _r AmÎmmM gm\$g\$mB© Ho$br Amho.” Voìhm
Ë`m§Zr XmI{dbr. Vr \w$Qy>Z Ë`mVyZ aº$-ny dmhÿZ Jobm Am{U Vo ~ao Pmbo. Vo lr_hmamO åhUmbo, “nwÝhm ~K.” nm{hbo Va JmXrImbr JaOoMo n¡go {_imbo.
åhUmbo, “‹Vwåhm bmoH$m§Zm nyduM gm§{JVbo AgVo, Va Vwåhr Km~abm AgVm XÎmmon§V {ZamoIoH$a `m§Zmhr AgmM AZw^d Ambm. lr_hmamOm§À`m
Am{U H$m`H$m` Am¡fYo nmO{dbr AgVr, Vo H$moUmg R>mD$H$ ?” Jm{bMmImbr JaOo n w a Vo n¡ g o {_iV AgV. Zì`m KamV Amë`mda
Amnbo Ka {dHy$Z Ji{b_H$a `m§À`m KamV ^mS>çmZo am{hë`mda “AZÝ`mpíM¨V`ÝVmo” `m dMZmMm AZw^d {_iy bmJbm. {OVŠ`m n¡em§Mr
lr_hmamOm§Zr ñdV:bm Xoh àmaãYmda gmon{dbo Am{U Vo gd© {Xdg nSy>Z amhÿ JaO Ago, {VVHo$ n¡go EImXm ^º$ lr_hmamOm§À`mg_moa R>odyZ OmV Ago.
bmJbo. Odi nmZmMo gm_mZ, {nVioMm Ib~Îmm, {nH$XmUr, nmÊ`mZo ^abobm ~mOmamVyZ IaoXrMo H$m_ XÎmmon§V {ZamoIoH$am§H$S>o hmoVo. Xwgè`m {Xder n§Yam

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 62 BVa `mÌm / 63


én`m§Mr JaO hmoVr. BH$S>o KamV XmoZ AmUogwÕm ZìhVo. H$m` H$am`Mo ? na§Vw ~id§Vamdm§Z§Va bú_Uamd ~mnQ>m§Zm ßboJÀ`m VmnmZo nN>mS>bo.
Xwgè`m {Xder lr_hmamO OmJo hmoV AmhoV, EdT>çmV OarMo \o$Q>o ~m§Ybobo XmoZ AmB©gmho~ AmOmar hmoË`mM. lr_hmamO _yiì`mYr_wio h¡amU hmoVo. Ë`mV ~mnQ>
J¥hñW Ambo Am{U Ë`m§Zr lr_hmamOm§g_moa 15 én`o An©U Ho$bo. VmnmZo nS>bo. Ë`m§À`m EH$m {_ÌmZo gëbm {Xbm H$s KamV AmUIr H$moUr Zmhr,
lr_hmamO åhUV H$s, “gmYw-g§Vm§Mm R>md Xodm{XH$m§ZmgwÕm bmJV Voìhm ~mnQ>m§Zm ßboJÀ`m hm°pñnQ>b_Ü`oM R>odmdo, na§Vw lr_hmamOm§Zr R>UH$mdyZ
Zmhr.” gm§{JVbo H$s, “_mPr hmS>o Omon`ªV Cabr AmhoV, Vmon`ªV _r `mbm _maÊ`mgmR>r
XohmMr _m`m hm°pñnQ>b_Ü`o nmR>{dUma Zmhr.” AmB©gmho~ A§Wê$Umda Am{U lr_hmamO
~id§Vamdm§Zm H$mhr AS>MU Ambr Va EImÚm _§{XamV {ZJ«hmZo OmD$Z AmOmar; Varhr Vo gm~wXmÊ`mMr Ira d {eam ~ZdyZ ~mnQ>m§Zm ImD$ KmbV.
~gV. VoWrb XodmMm Ñï>m§V hmoB© H$s, “VwPo H$m_ `oWo hmoUma Zmhr. Vy nwÊ`mg ghmì`m {Xder Ë`m§Zm dm`y Pmbm. dm`yMm àH$mon Wm§~{dÊ`mgmR>r Vo ~mnQ>m§Zm
Om.” EH$Xm Vo nwÊ`mVrb {dÇ>bdmS>rÀ`m JUoe _§{XamV OmD$Z XmoZ {Xdg Yê$Z ~gbo. Ooìhm ~mnQ>mM § r ~m`H$mo d ZmVodmB©H$ JmdmhÿZ naV Ambo, Voìhm Vo
~gbo. Omon`ªV H$m_ hmoV Zmhr, Vmon`ªV `oWyZ OmUma Zmhr, Agm Ë`m§Zr {ZíM` Kar Job.o VoWo Ë`m§Zm nwÝhm dm`w-àH$mon Pmbm. lr_hmamO ñdV: Ë`m§À`m Kar Job.o
Ho$bm. JUoemZo ñdßZmV `oD$Z gm§{JVbo H$s, “VwPo H$m_ `oWo hmoUma Zmhr. Vy ~mnQ>mZ§ m ~m§YZy KmVbo hmoV.o lr_hmamOm§Zr Ë`m§Zm _moH$io H$ê$Z Am¡fY nmObo
nwÊ`mg Om.” Varhr Vo ASy>Z ~gbo, Voìhm Ag§»` C§Xra n¡Xm Pmbo Am{U Ë`m§Zm Am{U Ë`m§À`m H¥$no_i w o ~mnQ> dmMbo. ~mnQ>mÀ§ `m {ZîR>_o i
w o Ë`m§Zr {Z^mdyZ Zob.o
Mmdy bmJbo. eodQ>r Vo lr_hmamOm§H$S>o Jobo. Ë`m§Zr [dMmabo Voìhm ImoQ>oM gm§{JVbo ZdrZ Ka
H$s, “_r R>mÊ`mhÿZ Ambmoo Amho.” lr_hmamO åhUmbo, “ZmpñVH$mbm AmpñVH$ lr_hmamO H$g~m noR>oVrb Ka {dHy$Z Zì`m KamV amhm`bm Ambo.
~Z{dUo \$ma _wpîH$brMo Amho. Ë`mbm C§Xrahr nidyZ bmdVmV.” ‹eodQ>r 1903 _Ü`o Ë`m§Zr e{Zdma noR>oVrb _o§h|Xio ZmdmMm J¥hñWmH$Sy>Z Ka IaoXr
~id§Vamdm§Zr _mÝ` H$arV åhQ>bo H$s, “Amnë`m narjog Amåhr CVaUma KoVbo Am{U VoWo amhÿ bmJbo. VoWo EH$ {edmb` hmoVo. Ë`m KamV Xodm{XH$m§À`m d
Zmhr. Amnë`m ghdmgm_wio H$mhr H$amdo, Aer B©î`m© dmQ>Vo, na§Vw Xoh-__Vm gmYw-g§Vm§À`m Vg{~ar bmdë`m. Ë`m Vg{~atZm amoO hma KmVbo OmV. lr_hmamO
gwQ>V Zmhr” Am{U gd© Jmoï>r gm§JyZ ñdV:Mr MyH$ H$~yb Ho$br. Voìhm lr_hmamO ñdV: hma V`ma H$arV. \w$bm§gmR>r aVr~ hmoVm. EHo$ {Xder Xwnmar ~mam dmObo
åhUmbo, “earamMr __Vm XwñVa AgVo. {ZíM`mZo d ào_mZo ^Jd§VmMo Ü`mZ Var \w$bo Ambr ZmhrV. Voìhm H$S>H$ CÝhm_Ü`o lr_hmamO AZdmUr \w$bo
Ho$ë`mda Y¡`© dmT>Vo. Aä`mgm_wio gd© O_Vo, åhUyZ à`ËZ Ho$bo nm{hOoV. AmUÊ`mg Jobo. \w$bo AmUbr, _mim Ho$ë`m Am{U Ë`m Vg{~atZm KmVë`m. Ë`m
Voìhm Hw$R>o _wŠH$m_mbm nmohmoMVm `oVo.” ‹ KamV Hw$b-Y_©, Hw$bmMma Am{U CËgd _moR>çm WmQ>mZo gmOao hmoD$ bmJbo. Ka
gZ 1902 _Ü`o lr_hmamO gmV-AmR> _{hZo AmOmar hmoVo. godogmR>r H$m¡bmê$ hmoVo, N>moQ>o hmoVo. ^º$ Amë`mda {Vi^ahr OmJm CaV Zgo. Ë`mÀ`m
R> m Ê`mhÿ Z ~id§ V amd Ambo hmo V o . AmB© g mho ~ m§ Z m ßbo J Mm Vmn Ambm. npíM_oH$S>rb OmJm _moH$ir hmoVr. {VMo _mbH$ J§JmYa _oh|Xio `m§Zr Vr OmJm
~id§Vamdm§Zmhr ßboJMm Vmn Ambm. Voìhm ~id§Vamd åhUmbo H$s, “_r R>mÊ`mbm lr_hmamOm§Zm XmZ åhUyZ XoD$Z Q>mH$br.
OmVmo.” lr_hmamOm§Zr Ë`m§Zm Wm§~{dÊ`mMm Iyn à`ËZ Ho$bm, na§Vw Vo hÅ> Yê$Z lr_hmamO {Z:ñn¥h hmoVo Am{U à{gÕrnmgyZ Xya AgV, na§Vw Ë`m§Mo
Jobo. lr_hmamO åhUmbo, “eodQ>r ~id§V naV Jobm. Ë`mMo H$mhr Iao {XgV gmYwËd AmoiIUmao bmoH$ `oVM AgV. Ë`m doir lr_hmamO Ë`m§Zm ì`mdhm[aH$,
Zmhr.” VoM Iao R>abo. XmoZ-VrZ {Xdgm§VM ~id§Vamdm§Mo {ZYZ Pmbo. nm¡am{UH$, Ym{_©H$, AmÜ`mpË_H$ BË`mXr {df`m§Mo ahñ` VmgZ² Vmg g_OmdyZ

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 64 BVa `mÌm / 65


gm§JV AgV. H$YrH$Yr Vo ^º$m§À`m _yI©nUmda IoH$gV Am{U {eì`m§Mm ^{S>_ma {eH${dbo.” lr_hmamO åhUmbo H$s, “Vw_Mr ~rOo AewÕ AmhoV, Ë`m_wio
H$arV. ho IoH$gUo bmoH$m§Zm gwYmaÊ`mgmR>rM Ago. H$YrH$Yr EImXm X§^r Ë`m§Mr Ago VH©$-Hw$VH©$ gwMVmV.” ho EoHy$Z _oh|Xù`m§Zm An_mZ dmQ>bm Am{U Ë`m§Zr
narjm KoÊ`mgmR>r `oB©, Ë`m doir Vo Ë`mÀ`mda amJ H$mT>V. Ë`m§Mm amJ qH$dm lr_hmamOm§Zm YS>m {eH$dm`Mo R>a{dbo. Ë`m§Zr {Xbobo XmZ-nÌ a{OñQ>a Ho$bo
Ë`m§À`m {eì`m `m ^º$m§gmR>r Amerdm©X R>aV. ZìhVo. hm _wÔm KoD$Z Vo H$moQ>m©V Jobo. àH$aU hm`H$moQ>m©n`ªV Jobo. _oh|Xio `m§Mm
{eì`m§Mo daXmZ Xmdm H$m`ÚmZo {gÕ Pmbm. Ë`m§Zm OmJm naV H$aÊ`mMm \¡$gbm Pmbm. bmoH$m§Zm
H$ë`mUMo {^S>o ZmdmMo J¥hñW lr_hmamOm§À`mH$S>o `oV AgV. Ë`m§Mm _oh|Xù`m§Mo dmJUo ~ao dmQ>bo Zmhr, na§Vw _oh|Xù`m§Zm gyS> KoVë`mMm AmZ§X
XÎmy ZmdmMm _wbJm \$ma {Xdgm§nmgyZ g§J«{hUr_wio AmOmar hmoVm. hmS>m§Mm ZwgVm Pmbm. _mÌ lr_hmamOm§Zm WmoS>rhr {Zamem dmQ>br Zmhr.
gmnim Cabm hmoVm. S>m°ŠQ>am§Zr hmV Q>oH$bo. OJÊ`mMr Amem {XgV ZìhVr. EH$m ^º$mZo {dMmabo H$s, “Amnë`mOdi H$Vw©_H$Vw©_² eº$s Amho.
Ë`mMr AmOr JmoXyVmB© Ho$VH$a `m§Zr Ë`mbm lr_hmamOm§H$S>o KoD$Z OmÊ`mMo R>a{dbo. _J {déÕ njmbm YS>m H$m XoV Zmhr ?” Voìhm lr_hmamO åhUmbo, “_r Amnë`m
Ë`mbm aoëdoVyZ KoD$Z EHo$ {Xder Xwnmar Ë`m lr_hmamOm§À`mnmer Amë`m. OrdZmV CÎm_moÎm_ gwIo ^moJbr AmhoV. CËH¥$ï> H$bmH$ma, amOm-_hmamOm `m§Mr
ZwH$VoM Vo OodU H$ê$Z nS>bo hmoVo. JmoXyVmBªZr Ë`m§À`m XmamOdi noT>o, hma d g§JV {_i{dbr Amho. gwImon^moJmgmR>r n¡gm H$_{dÊ`mMm bmo^ hmoVm. Ë`m
YmoVamV Jw§S>miboë`m XÎmybm R>odbo. lr_hmamO g§Vmnbo, “‹Vy JmT>d Amhog, ZmXmV Iyn H$ï> Pobbo. {h_mb`mV OmD$Z Vnñ`m Ho$br. EH$m \${H$amH$Sy>Z
_yI© Amhog. Vwåhr ~m`H$m Xwgè`mbm ~XZm_ H$aUmè`m AgVm. Vy WoaS>r {H$_`m {eHy$Z KoVbr, na§Vw M¡Z nS>V ZìhVo. gX²Jwê$ lrñdm_r g_W© `m§À`mOdi
Pmbrg, _J AŠH$b Jobr H$m` ? Vwbm {dídmg Zmhr. {dídmg AgVm Va BWo Joë`mda g_mYmZ dmQ>bo. XohmMr __Vm gwQ>mdr åhUyZ H$miOr Z H$aVm ~oYS>H$nUo
H$embm Ambr AgVrg ? Vy `m _wbmbm AmJJmS>rV ~gdyZ AmUbog. Vy ~mb _JatZr ^aboë`m S>mohmV CS>r KoVbr, S>m|Jamdê$Z CS>r _mabr, Amnë`mOdirb
hË`mar Amhog.” ~moMH$ Q>m_o Ê`m§Mm _mam hmoV hmoVm, na§Vw JmoXVy mBªMr lr_hmamOm§Mdo a {gÕtMr nmaI H$aÊ`mMm à`ËZ Ho$bm. Ooìhm Ago nm{hbo H$s `m_wio Ah§H$ma
nyU© {Zð>m hmoVr. Ë`m Ë`m§Mm amJ gmogV am{hë`m. eodQ>r lr_hmamO Jßn Pmbo. dmT>V Amho, Voìhm Ë`m gmoSy>Z {Xë`m Am{U AmVm Xoh-àmaãY ^moJV OrdZ
lr_hmamOm§Mr H¥$nm-Ñï>r nS>VmM W§S> nS>boë`m _wbmÀ`m A§JmV C~ KmbdrV Amho. _oh|Xù`m§Zr OmJm naV KoVbr, `mMo _bm Xw:I dmQ>V Zmhr. `oWo
`oD$ bmJbr d Ë`mbm JmT> Pmon Ambr. JmoXyVmBªZr lr_hmamOm§Mo ñ_aU H$ê$Z Y_©emioMr JaO H$m` Amho ? AZoH$ bmoH$m§Zr _§{Xao ~m§Ybr, AmVm VoWo nmH$moù`m
A§ J mam Ë`mÀ`m H$nmir bmdbm. g§ Ü `mH$min`ª V _w b Jm ~am Pmbm. amhmVmV. Y_©emim ~Z{dë`m, Ë`m CÜdñV Pmë`m AmhoV, åhUyZ `m ^mZJS>rV
lr_hmamOm§À`m {eì`m Ë`m _wbmgmR>r daXmZ R>aë`m. nS>Ê`mMr AmVm JaO dmQ>V Zmhr.”
_oh|Xù`m§Mr OmJm naV g§Vm§Zm gVmdÊ`mMo dmB©Q> \$i
_oh|Xù`m§Zr lr_hmamOm§Zm H$mJX {bhÿZ ~Ii {Xbr hmoVr, `m Jmoï>tMr JëbrV amhmUmao bmoH$ {dZmH$maU lr_hmamOm§da Oi\$iV hmoVo. Ë`m§Zr
Ë`m§Zm K_|S> hmoVr. H$YrH$Yr Vo lr_hmamOm§À`mH$S>o `oD$Z VH©$-{dVH©$ H$arV H$mhr nmoam§Zm ^S>H$mdyZ lr_hmamOm§Zm Ìmg XoÊ`mMm M§J ~m§Ybm. KmUoaS>çm
~gV. Ë`m§Zm dmQ>V hmoVo H$s OmJm XmZ {Xbr Amho, Voìhm ho X~yZ dmJVrb. na§Vw {eì`m XoUo, ~m|~m _maUo, KamV Yyi \o$H$Uo, qQ>Jb H$aUo, XadmÁ`mda XJS>
_maUo, Ago CÚmoJ H$arV Vo lr_hmamOm§Zm Ìmg XoD$Z ^S>H$m{dÊ`mMm à`ËZ
lr_hmamO ho ñnï>dºo$ hmoVo. _oh|Xio ho CbQ>gwbQ> Jmoï>r ~mobyZ Amnbm à^md
H$ê$ bmJbo, na§Vw lr_hmamO OamgwÕm T>ibo ZmhrV. EHo$ {Xder H$mhr ~X_me
nmSy> BpÀN>V AgV. EH$Xm Vo åhUmbo H$s, “~«m÷Um§Zm doXm§V emó ho j{Ì`m§Zr
KamV Kwgbo. AmaS>mAmoaS>m H$ê$ bmJbo. lr_hmamOm§Zm Ë`m§Zr {eì`m {Xë`m.
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 66 BVa `mÌm / 67
{Xdm {dP{dbm. ~mhoaMr _mVr-H$Mam AmUyZ KamV \o$H$bm Am{U Vo {ZKyZ Jobo.
lr_hmamOm§Zr Ë`m§Zm Wm§~{dbo Zmhr Am{U g§Vmnhr XmI{dbm Zmhr. Vo em§VnUo
nmhmV am{hbo. VH«$ma ZìhVr H$s {VañH$ma ZìhVm. na§Vw AmB©gmho~m§Zm amJ Ambm.
Ë`m åhUmë`m H$s, “_mÂ`m KamVrb {Xdm Á`m§Zr {dP{dbm, Ë`m§Zm ^Jd§V 10. Zm{eH$Mo XÎm_§{Xa
nmhÿZ KoB©b.” nwT>o Ë`m _ñVdmb bmoH$m§Mo Oo nwT>mar hmoVo Ë`m§Mr XwX©em Pmbr,
Hw $ Ur ßbo J bm ~ir nS> b m, H$mo U r OÝ_mMm AmOmar nS> b m, Va Hw $ Ur Zm{eH$Mo {dîUwn§V ñ_mV© ho lr~rS>H$a _hmamO `m§Mo {eî` hmoVo. Vo
B§J«Om§À`m{déÕ H$mañWmZ H$aÊ`mÀ`m JwÝøm_Ü`o gmnSy>Z Vwé§$JmV gS>V noÝeZa hmoVo. Ë`m§Mo {_Ì hmoVo Jm¡V_. Ë`m XmoKm§Zmhr Ago dmQ>V hmoVo H$s Zm{eH$mV
nS>bm. g§Vmbm Ìmg {Xë`m_wio Vo ~a~mX Pmbo. XÎm_§{Xa ~m§Ymdo Am{U åhmVmanUr godm H$arV amhmdo. Ë`m§Zr Vo lr_hmamOm§Zm
ì`mdgm{`H$ gmdY{Jar gm§{JVbo, Voìhm lr_hmamOm§Zr AZw_Vr {Xbr. {dîUwn§Vm§Zm _§{XamMm gd© IM©
~id§Vamd ^mJdV d ^S>H$_H$a^Q> {ZdV©ë`mda dmgwAÊUm ^mJdV H$aUo eŠ` ZìhVo, åhUyZ Ë`m§Zr dJ©Ur Jmoim Ho$br. Jm¡V_ `m§Mr H$mim
Am{U Ë`m§Mo _ohwUo AÀ`wVamd nmZdiH$a ho AmbQy>Z-nmbQy>Z `oD$Z godogmR>r am__§{XamOdi ñdV:Mr OmJm hmoVr, Vr Ë`m§Zr {Xbr. nU IM© H$gm nyU©
XmoZXmoZ {Xdg amhmV AgV. X¡{ZH$ d CËgd-gUmdmamMm ~mOma Ë`m§ZmM H$amdm hmoUma ?
bmJo. lr_hmamO _mb nmaIyZ KoV, qH$_V {dMmarV, {hemo~ nmhmV Am{U {dîUwn§Vm§Zr nwÊ`mg `oD$Z lr_hmamOm§Zm IMm©Mr AS>MU gm§{JVbr.
H$mhr Zm H$mhr Xmof H$mTy>Z Ë`m bmoH$m§À`mda amJmZo VwQy>Z nS>V. BVHo$ H$s Ë`m§Zm Voìhm lr_hmamO§Zr H$O© H$mTy>Z _§{Xa nyU© H$aÊ`mMr Amkm Ho$br. {dîUwn§V ñ_mV©
aS>drV AgV. H$Yr Ë`m bmoH$m§Zm dmQ>o H$s n¡-n¡Mm {hemo~ R>odÊ`mgmR>r Amåhr `m§Zr Ë`m§Zm Zm{eH$bm `oD$Z _yVu ñWmnZ H$aÊ`mMr {dZ§Vr Ho$br. lr_hmamO
`oWo am{hbmo AmhmoV H$m` ? Ë`m§À`m _ZmVrb Jmoï> AmoiIyZ lr_hmamO åhUV Zì`m KamV amhmÊ`mg Amë`mnmgyZ Hw$Ro ~mhoaJmdr OmV ZgV, na§Vw Zm{eH$bm
H$s, “ì`dhmamV gmdY Agbo nm{hOo. Vwåhr _mPm Aml` KoVbm Amho. _r Jobo Am{U 5-6 _{hZo VoWo amhÿZ lrXÎmO`§Vr H$ê$ZM nwÊ`mV naV Ambo.
bmImo én`o CS>dyZ em§VnUo ~gbmo Amho. ì`dhmam_Ü`o Vw_Mo nwaVo bj Agbo
Ooìhm lr_hmamO Zm{eH$bm Ambo, Ë`m doir ñdmJV H$ê$Z {dîUwn§V
nm{hOo. hoM bj nmbQy>Z na_mWm©_Ü`o ghOnUo bmdVm `oVo.”
ñ_mV© åhUmbo H$s, “ho Amnbo _§{Xa Amho. `mMm nyU© ^ma Amnë`mda Amho.”
lr_hmamOm§Mo dmËgë`
Voìhm lr_hmamO åhUmbo H$s, “XÎmmMo àmaãY XÎmm~amo~a Am{U _mPo àmaãY
lr_hmamO Amnë`m bmoH$m§da nwÌdV ào_ H$arV AgV. Vo àË`oH$ {Xder
_mÂ`m~amo~a !” _§{XamÀ`m daÀ`m _Oë`mda OmD$Z Ë`m§Zr _wŠH$m_ Q>mH$bm.
bmoH$m§Zm ~mobVm-~mobVm OrdZmMo ahñ` g_OmdyZ gm§JV. Ë`m§À`m ImÊ`m-
lr_hmamO Zm{eH$bm Amë`m_wio ^º$OZ VoWo `oD$ bmJbo. `mM doir
{nÊ`mMr H$miOr KoV. AmOmar Agë`mg bj XoV. g§H$Q>m§Mo àg§Jr Ë`m§Mo ajU
Zm{eH$Mm Hw§$^_oim Ambm. _hmamOm§Mr à{gÕr dmTy> bmJbr Am{U _moR>çm
H$arV. amÌr PmonÊ`mnydr© ~KV AgV H$s gdmªZm A§Wê$U-nm§Kê$U {_imbo
g§»`oZo bmoH$ Xe©ZmgmR>r `oD$ bmJbo. Oo H$mhr An©U hmoV Ago, Vo gd© lr_hmamO
Amho H$s Zmhr. Zgbo Va ñdV:À`m Im§Úmdarb emb Ë`mbm nm§KaV. Vo Iè`m
{dîUwn§V ñ_mV© `m§À`m hdmbr H$arV. lr_hmamOm§Zr nwÊ`mhÿZ `oVmZm 25 én`o.
AWm©Zo Jwé_mD$br hmoVo. Vo ^º$m§Mo bm¡{H$H$ d nma_m{W©H$ H$ë`mU hmoÊ`mgmR>r
AmUbo hmoVo. amoO _moR>çm g§»`oZo àgmXmgmR>r bmoH$ `oD$ bmJbo, na§Vw
H$miOr KoV.
lr_hmamOm§À`m H¥$no_wio H$Yrhr CUrd ^mgbr Zmhr. gd© gU-CËgd _moR>çm
***
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 68 Zm{eH$Mo XÎm_§{Xa / 69
WmQ>mZo Pmbo. Oo H$O© MT>bo hmoVo Vohr MwH$Vo Ho$bo Jobo. XÎmO`§Vr H$ê$Z lr_hmamO {ZË`-Z¡{_{ÎmH$ nyOm-nmR> `mgmaIo H$m`© `Wmgm§J H$ê$ bmJbo. Ë`m§Mr ~Xbr
nwÊ`mbm {ZKmbo Voìhm Ë`m§À`mOdi 25 én`oM hmoVo. Ah_XZJabm Pmbr. Voìhm Ë`m§Zr EH$mbm Vr O~m~Xmar gmondyZ Amnbo H$V©ì`
Zm{eH$Mo XÎm_§{Xa V`ma Pmbo, nU AmVm Ë`mÀ`m ì`dñWoMr H$miOr nyU© Ho$bo. eodQ>r noÝeZ KoD$Z Vo Zm{eH$bm Ambo. Ë`m§Zr XÎm_§{XamMm Q´>ñQ>
bmJbr. {dîUwn§V ho d`mod¥Õ Pmbo hmoVo. Ë`m§Zr {dMmabo H$s, “_mÂ`mZ§Va ~Z{dbm.
_§{XamMr ì`dñWm H$er R>odm`Mr ?” lr_hmamOm§Mo à_wI {eî` VoWo hOa hmoVo. Xm_moXa Xoenm§S>o `m§Zr Amnbo H$V©ì` nyU© H$ê$Z gZ 1969 _Ü`o
Ë`m§Zr gdmªZm {dMmabo H$s, “Zm{eH$Mo _§{Xa H$moU gm§^miUma ?” H$moUr nwT>o XohË`mJ Ho$bm. Ë`m§Mo {Ma§Ord S>m°. {XZH$a ndB©bm Am`. Am`.Q>r. _Ü`o ZmoH$ar
Ambo Zmhr. Voìhm {dîUwn§Vm§Mo Om_mV Xm_moXa qÌ~H$ Xoenm§S>o nwT>o Ambo Am{U H$arV hmoVo. AmVm Vo noÝeZ KoD$Z Zm{eH$bm Ambo AmhoV d _R-_§{XamMr godm
åhUmbo, “Amnbr Amkm Agob Va H$arZ.” lr_hmamOm§Zr Ë`m§Zm Odi ~gdyZ H$arV AmhoV.
KoVbo Am{U nwÌ _mZyZ Ë`m§À`m Vm|S>mV ñdV: gmIa KmVbr. Ë`m§Mo Zmd EH$ZmW ***
am_M§Ð ~rS>H$a Ago R>odbo Am{U VogwÕm ñdV:bm EH$ZmW ~rS>H$a åhUdy
bmJbo. lr~rS>H$a _hmamO `m§Mr ^{dî`dmUr
Xm_moXa Xoenm§S>o ho AmB©bm ^oQ>Ê`mg \$bQ>Ubm Jobo hmoVo. Ë`m Xaå`mZ
lr_hmamO g_m{YñW Pmbo. Hw$Urhr Ë`m§Zm H$i{dbo Zmhr. dV©_mZnÌmV 1. lr_hmamOm§Zm EH$ ^º$mZo {dMmabo H$s, “XoemÀ`m ñdV§Í`mgmR>r
dmMë`mda Ë`m§Zm g_Obo. Vo {ZKyZ nwÊ`mbm Ambo, _mÌ Ë`m§Mr Cnojm Pmbr. gmYw-g§V _XV H$arV ZmhrV. _J Amnbm Xoe H$Yr ñdV§Ì
Vo \$bQ>Ubm OmD$Z ZmoH$ar emoYy bmJbo. ZmoH$ar {_iV Ago. nU bmoH$ VH«$ma hmoUo eŠ` Amho H$m ? hmoUma Agob Va Ho$ìhm Am{U H$gm ?”
H$arV H$s hm ImoQ>o Zmd bmdVmo. Vr gwQ>V Ago. Voìhm Vo H§$Q>miyZ EH$ZmWm§À`m Voìhm lr_hmamOm§Zr {dgmì`m eVH$mÀ`m gwadmVrbmM
n¡R>Ubm Jobo. VoWo lr_hmamOm§Zr ñdßZ Ñï>m§V {Xbm H$s, “Vy Zm{eH$bm Om.” Vo gm§{JVbo H$s, “ho B§J«O bmoH$ \$Q>mH$m Z dmOVmM qhXwñVmZ
VoWo Joë`mZo {dîUwn§V ñ_mV© `mZm AmZ§X Pmbm. Ë`mZm VoWo ZmoH$arhr {_imbr. gmoSy>Z {ZKyZ OmVrb. hrM Am_Mr _XV g_Om.” hr
Ë`mZr Zm{eH$À`m _§{XamVrb nyOm-nmR> `mMr O~m~Xmar gm§^mibr. {dîUwn§V ^{dî`dmUr Iar R>abr.
ñ_mV© `mZr _§{Xa d gd© dñVy Xm_moXa Xoenm§S>o `m§Mo Zmdo H$ê$Z {Xë`m. *
lr_hmamOm§Mo Zmd Ë`m§Zm bmdVm Ambo Zmhr H$maU H$mhr bmoH$m§Zr haH$V KoVbr. 2. lr_hmamOm§Zr Ë`m doir Xwgar ^{dî`dmUr Ho$br hmoVr H$s,
na§Vw Xoenm§S>çm§Zr ñdV:bm lr_hmamOm§Mm dmag _mZbo. Vo _hmamOm§Mo JmoÌ “B§J«O Am_À`m AmnbonUm~amo~a YZ, g§nÎmr d d¡^d {hamdyZ
bmdyZ Ë`m§À`m Hw$bmMmam§Mo nmbZ H$arV hmoVo. KoD$Z Jobo, Var AmnU H$Yr Zm H$Yr Vo naV {_idy eHy$.
H$mhr {Xdgm§Z§Va {dîUwn§V ñ_mV© d Ë`mMr nËZr `m§Mo {ZYZ Pmbo. na§Vw `m B§J«Or amÁ`mV Amnbr XmZV (gË`{Zð>m) AWm©V
Voìhm Xoenm§S>o \$bQ>Ubm OmD$Z Amnë`m AmB©-~{hUtZm KoD$Z Ambo. XwX£dmZo Am`©gñ§ H¥$Vr Jobr, Va Vr naV {_i{dUo AeŠ` Amho.”
Ë`m§Mr nËZr ({dîUwn§Vm§Mr _wbJr) dmabr. Voìhm Ë`mZr J¥hñWml_mMo nmbZ AmnU AmO `m ^{dî`dmUrMm AZw^d KoV AmhmoV.
hmoÊ`mgmR>r d _§{XamMr na§nam Mmby amhmÊ`mgmR>r Xwgao b½Z Ho$bo. Vo _§{XamVrb

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 70 Zm{eH$Mo XÎm_§{Xa / 71


lr_hmamOm§da {OdmnmS> ào_ hmoVo. lr_hmamO Ooìhm Z gm§JVm KamVyZ {ZKyZ OmV
Voìhm Ë`m§Zm M¡Z nS>V Zgo. lr_hmamO AMmZH$nUo Z_©Xm-n[aH«$_og {ZKyZ Jobo,
Voìhm Ë`m§Mm Vnmg H$arV Ë`m Am|H$maoídabm Joë`m Am{U Ë`m§Mm nmR>bmJ H$arV
11. A{^ÝZ n{Vd«Vm : AmB©gmho~ n[aH«$_oÀ`m _mJm©da OmD$ bmJë`m. \$ÎmaJra Jmogmdr, Q>oH$S>rdaMm Jmogmdr,
BË`mXr bmoH$m§Zr g_OyV H$mT>ë`mda Ë`m naV `oD$Z Ë`m§Mr dmQ> nmhmV am{hë`m.
gm¡. OmZH$s~mB© AmB©gmho~ `m lr~rS>H$a _hmamOm§À`m OÝ_^a Iè`m lr_hmamO n[aH«$_m AmQ>monyZ Am|H$maoídabm Amë`mMr ~mV_r `oVmM Ë`m
AZwJm{_Zr am{hë`m hmoË`m. Ë`m g§nÞ KamÊ`mVyZ Amë`m hmoË`m. Ë`m Ym{_©H$ d Am|H$maoídabm Joë`m Am{U Ë`m§Zm Kar KoD$Z Amë`m. VgoM Ooìhm lr_hmamO Z
lÕmiy hmoË`m. ~rS>H$a KamÊ`mV Amë`mda Amnë`m gmgy§À`m d nVrÀ`m gm§JVm Ami§Xr-Xohÿg Jobo, Voìhm ~mV_r H$iVmM qMMdS>bm Joë`m Am{U
AmdS>Ë`m ~Zë`m. Ë`m§Zm KoD$Z Amë`m.
lr_hmamOm§Mr amhUr g§nÎmr {_iob Ver ~XbV Jobr, na§Vw Ë`m§Zr H$YrH$Yr amoO Ë`m lr_hmamOm§er ^m§S>V. EH$Xm égyZ XodimV OmD$Z
Amnbm àn§M gm§^miV nVrÀ`m BÀN>oZwgma Ë`mZm gmW Ho$br. lr_hmamO ho ~gë`m. lr_hmamOm§Zr H$mH$mgmho~ {ZamoIoH$a `m§Zm nmR>dyZ ~mobmdbo. Ë`m
H$Yr ì`mnmamÀ`m {Z{_ÎmmZo Va H$Yr {dbmgmÀ`m AmH$f©Um_Ü`o ~wSy>Z OmV, Amë`m ZmhrV. Ooìhm Ë`m§Zr {Zamon nmR>{dbm H$s, “Vwåhr Ambm ZmhrV Va _rM
na§Vw AmB©gmho~m§Zr ^m§S>U V§Q>m Ho$bm Zmhr. Ë`m J¥hñW-Y_m©Mo nmbZ H$aÊ`m_Ü`o Vwåhmbm Ý`m`bm `oBZ© .” Vo EoH$VmM Ë`m bJ~JrZo CRy>Z åhUmë`m, “ZH$mo, ZH$mo.
d Y_©-H$_m©À`m Jmoï>r_Ü`o JH©$ hmoV AgV. `m H$S>H$S>Ë`m CÝhmV Ë`m§Mo nm` ^mOVrb. _rM `oV.o ” Ë`m bJoM naV Amë`m.
lr_hmamO gX²Jwê§$Mo H¥$nm-nmÌ Pmë`mda g§gmamnmgyZ {daº$ Pmbo. AmB©gmho~ `m ^JdmZ {dÇ>b-épŠ_UrÀ`m ^º$ hmoË`m. `m AZÝ`
Ë`m§Zr ñdV:bm Xoh-àmaãYmda gmoSy>Z {Xbo. Voìhm KamV Q>§MmB©Mo MQ>Ho$ ~gy ^º$s_wio Ë`m ñdV:M A{YH$m[aUr Pmë`m hmoË`m. lr_hmamOm§g_doV Zm{eH$bm
bmJbo. _J AmB©gmho~ AYyZ_YyZ Amnë`m nVrÀ`m ZmH$V}nUmda g§VmnV. aoëdoZo OmVmZm Ë`m§À`m S>ã`mV H$mim-gmdim EH$ {YßnmS> _mUyg lr_hmamOm§Zm
Varhr Ë`m§Zr àn§M {Z^mdyZ Zobm. ^oQ>Ê`mg Ambm. Ë`m§Zr {dMmabo H$s, “H$m` H$m_ Amho, ~m~m ?” Vmo åhUmbm,
AmB©gmho~m§Zm VrW©-`mÌm \$ma AmdS>V. lr_hmamO Ooìhm Ë`m§Zm “_r Amnë`mbm ^oQ>m`bm Xm¢S>hÿZ Ambmo Amho.” Vo åhUmbo, “R>rH$ Amho. `o.”
VrW©`mÌogmR>r ZoV, Voìhm Ë`m§Zm AmZ§X dmQ>o. KamVrb gUdma, Ym{_©H$ CËgd, na§Vw Vmo åhUmbm H$s, “_r _mJÀ`m S>ã`mV ~gVmo. AmnUm§g Z§Va ^oQ>oZ.” Vmo
ho Ë`m _moR>çm AmZ§XmZo gmOao H$arV. {ZKmbm Va AmB©gmho~m§Zr Ë`mbm Z_ñH$ma Ho$bm. EH$m ^º$mZo {dMmabo H$s,
nwÌ-àmár Z Pmë`m_wio Ë`m Xw:Ir AgV. EImXo _yb XÎmH$ KoÊ`mgmR>r “Vwåhr H$moUmbm Z_ñH$ma Ho$bmV ?” Voìhm Ë`m åhUmë`m, “{dÇ>bmbm.” bmoH$m§Zr
Ë`m Vi_iV AgV, na§Vw lr_hmamOm§Zr Hw$Umbmhr XÎmH$ KoVbo Zmhr. dm_Z emoY KoVbm. JXu ZìhVr, na§Vw Vmo {Xgbm Zmhr. àË`j ^JdmZ {dÇ>b Xe©Z
Zmam`U {~~rH$a `m _wbmg lr_hmamO Kar KoD$Z Ambo hmoVo, na§Vw Vmo Adoir XoÊ`mg Ambm hmoVm Am{U AmB©gmho~m§Zr Ë`mbm AmoiIyZ Z_ñH$ma Ho$bm hmoVm.
dmabm. AmB©gmho~m§Zr lr_hmamOm§À`m {eî`m§Zm d ^º$m§ZmM Amnbr _wbo _mZyZ AmB©gmho~m§Zr Amnë`m AmË_Yw§X \$H$sa ~Zboë`m nVrMm g§gma OÝ_^a
Amnë`m dmËgë`mMm dfm©d Ë`m§À`mda Ho$bm. {Zð>oZo gm§^mibm. Ë`m n{Vd«Vm Am`© órÀ`m AmXe© hmoË`m. gm¡^m½` AgVmZm
AmB©gmho~m§Mo OrdZ lr_hmamOm§Mo MaUr g_{n©V Pmbo hmoVo. Ë`m§Mo lr_hmamOm§À`m nyduM lmdU ewÕ fð>r, eH$$ 1833 (gZ 1911) amoOr

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 72 A{^Þ n{Vd«Vm : lrAmB©gmho~ / 73


{df_ÁdamZo nabmoH$s Joë`m. Ë`m§Mm A§Ë`g§ñH$ma lr_hmamOm§Mo CÎmam{YH$mar AmB©gmho~m§Zm hmH$ _mabr. “Ahmo, ho ~Km, Vw_Mm doS>m _wbJm Vw_À`m{edm`
AmÊUmgmho~ ~hþVwbo `m§Zr Ho$bm. OodV Zmhr. VwåhrM `oD$Z Ë`mbm g_OmdyZ gm§Jm.”
lrgX²Jwê$ dmgwXodmZ§V gañdVr D$\©$ lr~m~m _hmamO ghò~wÕo ho lr_hmamOm§Zr Ho$boë`m AmdmhZm_wio àË`j AmB©gmho~ gJwU ê$n
~rS>H$a _hmamOm§Mo {eî`moÎm_ hmoVo. lr_hmamOm§Zr Amnbm AmÜ`mpË_H$ R>odm KoD$Z, OarMr gmS>r ZogyZ Am{U Xm{JZo KmbyZ gOboë`m OJÝ_mVoà_mUo àH$Q>
lr~m~m _hmamOm§Zm {Xbm hmoVm. ~m~m _hmamO ho AmB©gmho~m§Zm àË`j Amnbr Pmë`m. Ë`m ~m~m _hmamOm§À`mOdi ~gë`m. Vo Ë`m§À`m nm`m§da Aly T>miy
OÝ_XmÌr AmB© _mZV AgV. Ë`m§Zr Xoh-Ë`mJ Ho$bm, Voìhm ~m~m nwÊ`mV ZìhVo. bmJbo. AmB©gmho~m§Zr Ë`m§Zm Odi KoD$Z d Hw$admiyZ em§V Ho$bo. _J ñdV:À`m
Ë`m§Zm nÌmZo H$i{dbo. Voìhm Vo AmB©gmho~ Joë`mÀ`m Xhmì`m {Xder nwÊ`mV hmVmZo Ë`m§Zm Oody KmVbo. OodU Pmë`mda Ë`m åhUmë`m, “Iwù`m, _oboë`m
nmohmoMbo. AmB©gmho~ Joë`m_wio lr~m~m _hmamO BVHo$ Xw:Ir Pmbo hmoVo H$s Ë`m _mUgmbm naV ~mobdVm `oVo H$m` ? _J Vy Agm doS>m hÅ> H$m H$aVmog ? _m`m
Xw:Im_wio JßnJßn am{hbo. AmB©gmho~m§Zm {Vbm§Obr XoD$Z bmoH$ Ooìhm naV nm§Kê$Z AkmZmV emoYÊ`mMm VwPm hm hÅ> lrgX²Jwê§$Mr H¥$nm Pmë`mda Vwbm
Ambo, Voìhm ~rS>H$a _hmamOm§Zr gdmªZm OodyZ KoÊ`mg gm§{JVbo. lr~m~m§Zm emo^V Zmhr. n§M_hm^yVmË_H$ hm Xoh H$Yr Zm H$Yr gmoS>mdmM bmJVmo. Ë`mÀ`m
Oodm`bm gm§{JVbo. Voìhm Vo åhUmbo, “AmnU AmÎmmÀ`m AmÎmm AmB©gmho~m§Mo nbrH$S>o AmËå`mMo A{dZmer ê$n Amho. Ë`m_Ü`o Ü`mZ bmd.” Agm CnXoe
Xe©Z KS>dm, VaM _r OodU KoB©Z.” lr~rS>H$a _hmamOm§Zr VèhoVèhoZo g_OmdyZ XoD$Z Ë`m AÑí` Pmë`m. lr~m~m _hmamOm§Zr lr_hmamOm§À`m nm`r bmoQ>m§JU
gm§{JVbo, na§Vw Ë`m§Zr _mÝ` Ho$bo Zmhr. eodQ>r lr_hmamO g§Vmnbo, {eì`m§Mm KmVbo. Ë`m§Zr Ë`m§Zm CMbyZ {_R>r _mabr Am{U åhQ>bo, “amdgmho~, AmO _r
^{S>_ma H$ê$ bmJbo. Vo amJmdyZ åhUmbo, “_yIm©, _obobm _mUyg naV `oV _mPo gd©ñd Vwbm XoD$Z Q>mH$bo Amho. AmVm AmnUm XmoKm§V Û¡V Cabo Zmhr. VwPm
Zmhr, EdT>r AŠH$bgwÕm Vwbm Zmhr ?” Varhr ~m~m hÅ> Yê$Z ~gbo. lr_hmamO g§nyU© Ah§H$ma _r KoVbm Amho.”
amJmdÊ`m~Ôb à{gÕ hmoVo. Varhr Ë`m§Zr BVam§Zm gm§{JVbo H$s, “Vwåhr OodyZ XohË`mJmZ§Va {ZgJm©Mm AQ>i {Z`_ _moSy>Z AmB©gmho~ Amnë`m `m
¿`m. amdgmho~ doS>m Amho. Ë`mÀ`mgmR>r Wm§~y ZH$m.” Vo ñd:hr Oodm`bm Jobo _wbmgmR>r gJwU ñdê$nmV àH$Q> Pmë`m Am{U Ë`m§Zr Amnë`m hmVm§Zr _moR>çm
ZmhrV. ào_mZo Ë`m§Zm ^a{dbo.
gdmªMo ^moOZ Pmë`mda lr_hmamOm§Zr gm§{JVbo H$s, “AmV {VKm§Mr YÝ` Amho ~rS>H$a _hmamOm§Mm H¥$nmiynUm, YÝ` Amho AmB©gmho~m§Mr
nmZo ¿`m Am{U gd©OU ~mhoa `m. _r Ë`mbm Oody KmbVmo.” nmZo _m§S>br Jobr. dËgbVm Am{U YÝ` Amho lr~m~m ghò~wÕo _hmamOm§Mr ^{º$-^mdwH$Vm.
Voìhm lr_hmamO amdgmho~m§Zm åhUmbo, “Vwbm AmB©Mo Xe©Z ¿`m`Mo Amho Zm ?
{VÀ`m~amo~a Ooderb Zm ?” lr~m~m _hmamO AmV OmD$Z nmQ>mda ~gbo. ***
lr_hmamOm§Zr ñd`§nmH$KamMo Xma ~§X Ho$bo Am{U ñdV: ~m~m _hmamOm§MoOdi
~gbo. ~m~m§Zr lr_hmamOm§Mo nm` Yabo Am{U H$idiyZ åhUmbo H$s, “_bm
AmB©gmho~m§Mo Xe©Z KS>dm.” lr_hmamOm§Zm Amnë`m ^moù`m {eî`mMm hÅ> nmhÿZ
J{hdê$Z Ambo. Ë`m§Zr Ë`m§Zm AmqbJZ {Xbo Am{U Hw$admiV åhQ>bo, “amdgmho~
hm _mPm _moVrXmUm Amho. Ë`mMo _Z _bm amIbo nm{hOo.” Am{U Ë`m§Zr

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 74 A{^Þ n{Vd«Vm : lrAmB©gmho~ / 75


R>mUo, H$ë`mU, Zm{eH$ BË`mXr {R>H$mUm§hÿZhr ^º$ Ambo.
Vo Joë`mMo Hw$Umbm H$iboM Zmhr. H$Yr bmoH$m§Zm Ë`m§Zr åhQbo hmoVo
H$s, “Amåhr Ho$ìhm OmD$. `mMm Vwåhmbm nÎmmgwÕm bmJUma Zmhr.” Am{U
12. nmhVm `oB© H$go ? AgoM Pmbo. W|~ gmJamV {_giyZ OmVmo, Voìhm Vmo H$gm ~ao {Xgob ? ‘q~Xy
gmJam {_io, Vmo H$gm ~ao {Xgo?’
AmB©gmho~m§Zr 1911 _Ü`oo XohË`mJ Ho$bm. Ë`mZ§Va lr_hmamO Amnë`m lr_hmamOm§Zr XÎmH$ KoVbm ZìhVm, na§Vw AmÊUmgmho~ ~hþVwbo `m§Zm
bmoH$m§Zm ì`mdhm[aH$ d nma_m{W©H$ CnXoe XoD$ bmJbo. bmoH$m§Zr Amnbr CÝZVr Amnbm CÎmam{YH$mar _mZbo hmoVo. Vo gZ 1903 nmgyZ lr_hmamOm§À`m godogmR>r
H$ê$Z ¿`mdr, Ago Ë`m§Zm dmQ>V Ago. `mMr H$miOr Ë`m§Zm eodQ>n`ªV dmQ>V _R>mV amhmV hmoVo. AmÊUmgmho~m§Zr AmB©gmho~m§Mohr A§Ë`g§ñH$ma Ho$bo hmoVo. Ë`m§Zr
Ago. H$Yr Vo åhUV H$s, “AmVm Amåhr OmUma.” Va H$Yr Vo åhUV, “am_- lr_hmamOm§Mohr Ho$bo. lr_hmamOm§À`m Z§Va R>rH$ 12 df} _moR>çm H$m¡eë`mZo
H¥$îUmXr AdVmar nwéfm§Zmhr Omdo bmJVo, åhUyZ hm Xoh H$Yr Zm H$Yr OmUmaM.” lr~rS>H$a _hmamOm§Mm _R> Ë`m§Zr Mmb{dbm. Ë`m§Zr _moR>çm {Zð>oZo nyOm-nmR>
Amnë`m bmoH$m§Zm AmídmgZ XoV Vo gm§JV, “Vw_Mo OrdZ ì`W© OmUma Zmhr. gUdma BË`mXr _R>mÀ`m na§naoà_mUoo Mmb{dbo Am{U gZ 1925 amoOr Amnë`m
{ZíM`mZo, ào_mZo d gmdYnUmZo gd© H$mhr nyU©Ëdmg nmdVo. {dídmgnyd©H$ {ZË` gX²Jwê§$À`m nwÊ`{VWr {XderM Xoh R>odbm. Ë`m§Zr nmM {dídñVm§Mo S>rS> Ho$bo.
hiyhiy Aä`mg H$amdm. gd© H$mhr XoUmam Vmo EH$ na_mË_mM hmo`. Ë`mÀ`m{edm` Ë`m bmoH$m§Zr _R>mMo H$m_ nwT>o Mmby R>odbo. AmVm Zdo Q´>ñQ>r AmhoV. Ë`m§Zr _R>mg
`m OJmV Xwgao H$mhr Zmhr.” ZdrZ ê$n {Xbo Amho.
lr_hmamOm§Zm _yiì`mYrMo OwZo XwIUo hmoVo. Vo Ë`m§Zr Z_©Xm-n[aH«$_oÀ`m
doir EH$m ~«m÷Umbm Xw:ImnmgyZ _wº$ H$ê$Z KoÊ`mgmR>r ñdV:da AmoTdy>Z KoVbo ***
hmoVo. \$ma `mVZm§_wio Vo Jßn nSy>Z amhmV. H$Yr aº$ dmhÿZ Joë`mda Aeº$nUm
`oB©. eodQ>r-eodQ>r Ë`m§Zm bKdrMm Ìmg hmoD$ bmJbm. _Ü`oM Vo “A§~o,A§~o,
lram_mZ§X CdmM
gX²Jwê$, gX²Jwê$,” Aer hmH$ _marV. {X. 31 _mM© 1913 amoOr Vo Km~ao-Kw~ao
Pmbo. gH$mir S>m°. ^mJdV Ambo. Ë`m§Zr Am¡fY nmR>{dVmo Ago gm§{JVbo, Voìhm earamMr __Vm hr `moJ_mJm©V {d¿Z AmUVo. Vr __Vm
lr_hmamO åhUmbo H$s, “Vwåhmbm R>mD$H$ AmhoM H$s Amåhmbm {dXoer Am¡fY EImÚm {d{eï> _mJm©Zo Xya hmoVo, Ago åhUVm `oV Zmhr. Á`mbm
MmbV Zmhr.” S>m°ŠQ>a åhUmbo, “_r nmdS>a nmR>{dVmo. Ja_ nmÊ`m~amo~a ¿`m.” Omo _mJ© gmo`rMm dmQ>ob, Ë`mZo Vmo ñdrH$mamdm. H$moUË`mhr `_-
lr_hmamO AëH$mohmobMo {dXoer Am¡fY KoV ZgV. Vo ^«wHw$Q>r_Ü`o Ü`mZ bmdyZ {Z`_m§§À`m ^mZJS>rV Z nS>Vm, Xoh-àmaãY ho ^moJyZM g§n{dbo
nSy>Z am{hbo. _§Jidmar 1ŸE{àb 1913 amoOr (\$mëJwZ dÚ Xe_r, eH$$ nm{hOo. gwI {_imo AJa Xw:IM gmogmdo bmJmo, åhUyZ àmaãY
1834) Xwnmar ~mam dmOÊ`mÀ`m gw_mamg Ë`m§Mr àmUÁ`moVr AZ§V ~«÷m_Ü`o ^moJÊ`mMm hm g§H$ën Ho$bm nm{hOo.
{dbrZ Pmbr. Ë`m§Zr H$mhr g§Ý`mg KoVbm ZìhVm, åhUyZ Ë`m§Mm A§Ë`g§ñH$ma
Xwgè`m {Xder Ho$bm Jobm. Ë`m_wio Ë`m§Mo {eî`-^º$JUhr `ooD$ eH$bo. _w§~B©,
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 76 nmhVm `oB© H$g o? / 77
_hmamO hmoV. VwPm Ë`m§À`mer H$mhr F$UmZw~§Y {XgVmo`. Ë`m§Zr Vwbm ~mobmdbo
Amho, Ago dmQ>Vo. nwT>À`m doir Vy _mÂ`m~amo~a nwÊ`mg `o.”
H$mhr {Xdgm§ Z § V a ~mim^mD$ `m§ À `m~amo o ~ a Xm_mo X a Xo e nm§ S > o ho
13. YÝ` hm XmVm lr_hmamOm§À`mH$S>o Jobo. Voìhm Ë`m§Zr _moR>çm ào_mZo Ë`m§Mr Mm¡H$er Ho$br Am{U
{dMmabo, “Vy _mÂ`mH$S>o amhmVmog H$m?” AmB©Mr nadmZJr {_imë`mda Vo
nwÊ`mV lr_hmamOm§À`mH$S>o Ambo. Ë`m§Mo {ejU lr_hmamOm§Zr Ho$bo. _°Q´>rH$
lr~rS>H$a _hmamO ho Amnë`m {eî`m§À`m-^º$m§À`m H$ë`mUmMr H$miOr
Pmë`mda lr_hmamOm§Zr Ë`m§Mo b½Z Zm{eH$À`m {dîUwn§V ñ_mV© `m§À`m _wbrer
KoV. H$Yr Vo ào_mZo g_OmdyZ gm§JyZ, H$Yr EImXr Jmoï> gm§JyZ, H$Yr g§VmnyZ,
Ho$bo. Ë`m§Zr Xm_moXabm Amnbm _wbJm _mZbo. Ë`mMo Zmd EH$ZmW am_M§Ð
H$Yr {eì`m XoD$Z, Va H$Yr Ñï>m§V XoD$Z bmoH$m§Zm bm¡{H$H$ d nma_m{W©H$ Jmoï>tMo
~rS>H$a Ago R>odbo. nwT>o {dîUwn§V ñ_mV© `m§Zr Zm{eH$bm XÎm_§{Xa ~Z{dbo.
ahñ` gm§JV AgV. Vo Amnë`mOdiMo gd© H$mhr XoÊ`mg V`ma AgV. àË`oH$
Voìhm Ë`mMr O~m~Xmar lr_hmamOm§Zr Xm_moXa Xoenm§S>o `m§Zm gmon{dbr.
OU Amnë`m narZo à`ËZ H$ar, na§Vw Ë`m H$gmoQ>rbm CVaUo gmono Zgo. _mÌ Vo
EH$Xm Xm_moXa Xoenm§S>o ho \$bQ>Ubm Jobo hmoVo, BVŠ`mV BH$S>o nwÊ`mV
X`miy Amnë`mnarZo bmoH$m§Zm OrdZmMo JyT> gm§JUmao Jwê$ hmoVo.
lr_hmamO g_m{YñW Pmbo. Xm_moXan§Vm§Zm H$moUr H$i{dbo Zmhr. d¥ÎmnÌmVyZ
Xm_moXa Xoenm§S>o
Ooìhm hr ~mV_r {_imbr, Voìhm Vo nwÊ`mbm YmdV Ambo. Ë`m§Zr {dMmabo H$s,
\$bQ>U ({O.gmVmam) `oWrb Xm_moXa qÌ~H$ Xoenm§S>o ho bhmZnUmnmgyZM
“_bm H$m H$i{dbo Zmhr ?” Voìhm VoWrb bmoH$ åhUmbo H$s, “Vwåhr H$moU ?”
lr~rS>H$a _hmamOm§À`m gm{ÝZÜ`mV Ambo. lrXÎmmÌo`m§Mo AdVma Agbobo
lr_hmamOm§À`m nwÊ`mVrb _R>mV Xm_moXan§Vm§Zm H$moUVohr ñWmZ Cabo
AŠH$bH$moQ>{Zdmgr lrñdm_r g_W© `m§Mo EH$ à_wI {eî` harH$mH$m ho {dXohr
Zmhr. AmB©-~{hUr-nËZr `m g§nyU© Hw$Qw§~mMr O~m~Xmar Ë`m§À`mda hmoVr Am{U
gËnwéf \$bQ>Ubm amhmV hmoVo. VoWrb ~mUJ§JoÀ`m nbrH$S>rb VQ>mda Ë`m§Mr
CnOr{dHo$Mo H$moUVohr gmYZ ZìhVo. H$moR>o ZmoH$ar {_imbr Va bmoH$ VH«$ma H$arV
g_mYr Amho. g_mYrÀ`m_mJo harH$mH$m `m§Mr _moR>r Vg~ra Q>m§Jbobr Amho.
H$s hm ImoQ>o Zmd bmdVmo`, ZmoH$ar gwQ>o. ÌmgyZ Vo EH$ {Xdg lrg§V EH$ZmW
Xm_moXa Xoenm§S>o ho bhmZnUr amoO gH$mir g_mYrÀ`m Xe©Zmg OmV AgV d
_hmamOm§À`m n¡R>Ubm Jobo. Vo lrEH$ZmW _hmamOm§À`m KamOdi Pmonbo AgVmZm
VoWZy Amnbo {ejH$ ~mim^mD$ {ZamoIHo $a (XÎmmonV§ {ZamoIHo $am§Mo ^mD$) `m§À`mH$S>o
amÌr ñdßZ nS>bo. lr_hmamOm§Zr ñdßZmV `oD$Z gm§{JVbo H$s, “dooS>onUm H$ê$
OmV. EHo$ {Xder Xm_moXa hm g_mYrÀ`m Xe©Zmg Jobm. Voìhm VoWrb Vg{~ar_Ü`o
ZH$mog. Zm{eH$bm Om. gd© H$mhr R>rH$ hmoB©b.”
harH$mH$m§À`m EodOr YmoVa Zogbobo d _m§S>r KmbyZ ~gbobo XwgaoM H$moUrVar
lr_hmamOm§À`m Amkoà_mUo Xm_moXan§V Zm{eH$bm Ambo. {dîUwn§V ñ_mV©
gmYw-nwéf {Xgbo. S>moio MmoiyZ Ë`m§Zr nm{hbo Voìhm harH$mH$m {Xgbo. Z_ñH$ma
`m§Zm AmZ§X Pmbm. Ë`m§Zm Zm{eH$mV ZmoH$arhr {_imbr. _J Ë`m§Zr VoWo {~èhmS>
H$ê$Z _ñVH$ da Ho$bo, Voìhm nwÝhm Vo AZmoiIr nwéf {Xgbo. Ago VrZ-Mma
Ho$bo. Vo {Zð>mnyd©H$ XÎm_§{XamV godm H$ê$ bmJbo.
doim KS>bo. Vo M{H$V hmoD$Z ~mim^mD§$À`m Kar Ambo. ~mim^mD$ ho lr~rS>H$a
gZ 1925 lr_hmamOm§Mr nwÊ`{VWr Ambr. Xm_moXa Xoenm§S>o `m§Zm
_hmamOm§Mo {eî` hmoVo. ZwH$VoM Vo gX²Jwê§$Mo Xe©Z KoD$Z nwÊ`mhÿZ Ambo hmoVo.
lr_hmamOm§Zr ñdßZmV `oD$Z gm§{JVbo H$s, “`mdfu nwÊ`mV _mPr nwÊ`{VWr
~amo~a Ë`m§Zr gX²Jwê§$Mm \$moQ>mo AmUbm hmoVm. Vmo nmhVmM Xm_moXa Xoenm§S>o `mZo
gmOar hmoUma Zmhr. Voìhm Vy `oWoM Zm{eH$_Ü`o H$a. Xm_moXa Xoenm§S>çm§Zr
AmoiIbo H$s harH$mH$m§À`m OmJr {Xgbobo hoM Vo gmYy hmoV. Ë`m§Zr ~mim^mD§$Zm
Zm{eH$bm nwÊ`{VWr Ho$br. _hmàgmX Pmbm. nwÊ`mÀ`m _R>mg H$i{dbo. gd©OU
hr Jmoï> gm§{JVbr. ~mim^mD$ åhUmbo, “Aao, ho nwÊ`mMo lram_mZ§X ~rS>H$a
M{H$V Pmbo, H$maU nwÊ`{VWrÀ`m {XderM AmÊUmgmho~ ~hþVwbo H¡$bmgdmgr
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 78 YÝ` hm XmVm / 79
Pmbo hmoVo. Ë`m_wio VoWo nwÊ`{VWr H$aVm Ambr Zmhr. hr Jmoï> Xoenm§S>çm§Zm Hw$Ur \$aH$ nS>Vmo` ?” AmOmanUmV EHo$ {Xder Ë`mZo XÎmmÀ`m nmXwH$m AmUÊ`mg
H$i{dbr ? gm§{JVë`m d Ë`m Amnë`m öX`r Yê$Z àmU gmoS>bm.
`m doir AmUIr EH$ {dbjU Jmoï> KS>br. nwÊ`{VWrgmR>r Iyn bmoH$ {XZH$a Xoenm§S>o
Ambo. ~mOmamVyZ CYma _mb AmUyZ XwßnQ> ^moOZ ~Zdmdo bmJbo. H$mhr Xm_moXa Xoenm§S>o ho H$mer-`mÌoÀ`m doir _wbmgmR>r H$mer-{dídoídambm
{XdgmZ§Va XwH$mZXma CYmargmR>r Ambm. n¡gm Hw$Ry>Z AmUm`Mm ? Xm_moXa Xoenm§S>o Zdg ~mobbo hmoVo, Ë`mà_mUo gZ 1931 _Ü`o Ë`m§Zm _wbJm Pmbm. Ë`mMo Zmd
`m§À`m _ZmV Ambo H$s, “lr_hmamOm§À`m AmkoZo ì`dñWm Ho$br hmoVr, AmVm {XZH$a D$\$© {dídZmW Ago R>odbo. Ë`mbm “^mD$” Agohr åh>UV AgV. Zdg
VoM nV amIVrb,” Ago åhUyZ Ë`m§Zr lr_hmamOm§À`m JmXrdarb MmXa PQ>H$br \o$S>Ê`mgmR>r Ë`mMr _w§O H$merbm OmD$Z H$aÊ`mV Ambr. _w§OrÀ`m doir Ooìhm
Va ~mdrg ê$n`o Xhm AmUo nS>bo. `oD$Z ~gboë`m XwH$mZXmambm CYmar {dMmabr A§VanmQ> Yabm, Voìhm Xm_moXan§Vm§Zm {Xgbo H$s {edqbJmgh àË`j lr~rS>H$a
Va Ë`mZo ~mdrg én`o Xhm AmUo CYmar Agë`mMo gm§{JVbo. CYmar XoD$Z _hmamO C^o AmhoV.
Q>mH$br. lr_hmamOm§Mr brbm Xwgao H$m` ? `mM {XZH$abm 1941 _Ü`o _moR>m Vmn Ambm. Vmo XmoZ {Xdg ~oewÕ
Xoenm§So `m§Mm _wbJm amhþb hmoVm. dS>rb Xm_moXan§V Cemer ~gyZ On H$arV hmoVo. amÌr XmoZÀ`m gw_mamg
Xoenm§S>o `m§Mm _moR>m _wbJm amhþb hm 5-6 dfm©Mm AgVmZmM dmabm. XodKamVrb \$moQ>mo_YyZ lr_hmamOm§Zr àH$Q> hmoD$Z Amnbm COdm hmV Ë`mÀ`m
Vmo ~S>~S>çm d hÅ>r hmoVm. Vmo dma§dma AmOmar nS>o. EHo$ {Xder amÌr 10 dmOVm S>moŠ`mda R>odbm Am{U Vo {XgoZmgo Pmbo. {XZH$a bJoM ewÕrda Ambm. ñdßZmV
Ë`mZo hÅ> Yabm H$s, “_wabrYa H¥$îUmMo {MÌ hdo.” hr 1930 À`m nyduMr Jmoï> Ë`mbm EH$ AmH«$mi-{dH«$mi Xodr Amnbm O~S>m ngê$Z {JiyZ Q>mH$m`bm
Amho. Ë`m H$mir drO ZìhVr. amÌr 7-7Ÿ&& bmM XwH$mZo ~§X hmoV AgV. Ë`mbm Ambr Amho, Ago {Xgbo. EdT>çmV lr_hmamOm§Zr `oD$Z {VMm hmV nH$S>bm.
VèhoVèhoZo gm§JyZ nm{hbo,” na§Vw Vmo hÅ> Yê$Z AmoaSy> bmJbm. Voìhm Ë`mbm Ë`mM doir {XZH$a ~am hmoD$ bmJbm.
{dMmabo H$s, “EdT>çm amÌr {MÌ Hw$R>o {_iUma ?” Vmo åhUmbm, “J§JoH$mRr AT>i lÕm
{_iob.” Xm_moXa Xoenm§S>o VoWo Jobo. VoWo EH$ _mUyg {Xdm bmdyZ {MÌo {dH$V XÎmmo n § V {Zamo I o H $a `m§ À `m~amo ~ a _w H w § $ X _mo K o ho g w Õ m go d o g mR> r
~gbm hmoVm. {MÌ {dH$V KoVë`mda Ë`mbm {dMmabo H$s, “BVŠ`m amÌr Vy lr_hmamOm§À`mOdi amhmV AgV. Zm{eH$À`m amOÐmohmÀ`m H$mañWmZmÀ`m
EH$Q>m H$gm H$m` ~gbm Amhog ?” Vmo åhUmbm, “Hw$UrVar `oD$Z gm§{JVbo IQ>ë`mV nmobrg _wHw§$X _moKo `m§Zm nH$Sy>Z KoD$Z Jobo. Ë`m doir {ZamoIoH$a VoWo
hmoVo H$s {MÌ {dH$V KoÊ`mgmR>r Hw$UrVar `oB©b, Vmon`ªV Wm§~.” Ë`m N>moQ>çm ZìhVo. naV Amë`mda Ooìhm Ë`m§Zm g_Obo Voìhm Vo Km~abo H$s, “AmVm
amhþb_Ü`o ho OmUÊ`mMr eº$s H$moRy>Z Ambr hmoVr ? `mÀ`m_mJo lr_hmamOm§Mr nmobrg _bmhr nH$Sy>Z ZoVrb d _mê$Z-~XSy>Z hdm Vmo O~m~ KoVrb.” Ë`m§Mr
brbm hmoVr H$m` ? AdñWm nmhÿZ lr_hmamO åhUmbo H$s, “VwPo _Z AñdñW Amho, Voìhm Vy Mma-
Zm{eH$À`m XÎm_§{XamV Hw$Ur nwÊ`mhÿZ Ambm H$s amhþb lr_hmamOm§À`m AmR> {Xdg _w§~B©bm Om.” Vo _w§~B©bm Amnbo {_Ì ^mJdVm§À`mH$S>o Jobo. H$mhr
à_mUo doMH$ {eì`m§Mm ^{S>_ma H$am`Mm. {eì`m XoVmZm Ë`mMr bH$~ {Xdgm§Z§Va ~m~mgmho~ H$d} `m§Zm H$ibo H$s lr_hmamOm§À`mda nH$S> dm°a§Q>
lr_hmamOm§À`mgmaIr Agm`Mr. EH$Xm Xm_moXan§Vm§Zr Ë`mbm {dMmabo, “eodQ>r {ZKmbo Amho. Ë`m§Zr hr ~mV_r lr_hmamOm§Zm OmD$Z H$i{dÊ`mg gm§{JVbo.
Vy H$moU Amhog Var H$moU?” Vmo åhUmbm, “Amåhr H$moUrhr Agy. Vwbm H$m` {ZamoIoH$a _w§~B©hÿZ nwÊ`mg Ambo. Vo gai lr_hmamOm§À`m Kar Z OmVm Ë`m§Mo

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 80 YÝ` hm XmVm / 81


^º$ Agboë`m AmÊUmgmho~ Jwáo `m§À`mH$S>o Jobo. Voìhm Jwáo åhUmbo, “_r JmbrÀ`mda ~gdr Am{U Vmg^a Amnë`m JmoS> AmdmOmV Ë`m§Zm ^{º$nXo
g§Ü`mH$mir lr_hmamOm§À`mH$S>o Jobmo hmoVmo. Ë`m§Zr EH$ Jmoï> gm§{JVbr H$s - EoH$dr.
EH$m JmdmV ^JdmZ {edmMo _§{Xa hmoVo. EH$ lr_§V _mUyg VoWo `oD$Z EHo$ {Xder Zm{eH$Mm B§J«O H$boŠQ>a Amnë`m _È>>_~amo~a ZXrH$mR>r
{ed{b§JmMr fmoS>emonMma nyOm H$ar. Ë`mZ§Va Xwnmar ~mamÀ`m gw_mamg EH$ {\$am`bm Ambm. VoWo Z½ZmdñWoV nS>bobo lrZmam`U _hmamO Ë`mbm {Xgbo.
JwamIr Vm|S>mV nmUr KoD$Z `oB©. Vmo nyOm H$mTyZ Q>mH$s. Myi {edqbJmda Q>mHy$Z Ë`mZo Ë`m§Zm Zm{eH$nmgyZ Xya Hw$R>oVar ZoD$Z R>odÊ`mMm hþHy$_ {Xbm. lrZmam`U
‘e§§^mo ha ha’ Aer Amamoir XoD$Z {ZKyZ OmB©. EH$Xm nmd©VrZo {edmbm _hmamOm§Zm VoWyZ hbdyZ Mm§Xmoarbm ZoD$Z R>odÊ`mV Ambo. Amnë`m Jwê$À`m
{dMmabo, “Vwåhmbm KmUoaS>çm Jmoï>r AmdS>VmV. Vmo lr_§V _mUyg Vw_Mr Mm§Jbr {ZË` Xe©Zmg J§Jy~mB© _wH$br. _J Vr Amnë`m `O_mZm~amo~a Q>m§½`mVyZ Xa
nyOm H$aVmo, nU Vwåhr Ë`mÀ`mda àgÞ hmoV Zmhr. Vmo JwamIr Vm|S>mVbr Myi Jwédmar Mm§Xmoarbm OmD$ bmJbr Am{U VoWo Ë`m§Mr godm H$ê$ bmJbr. Ë`m§Zr
Vw_À`mda Q>mH$Vmo, Varhr Vwåhr Ë`mbm {ejm H$arV Zmhr.” Voìhm {ed åhUmbm, {VMr VèhoVèhoZo narjm KoVbr. H$Yr Vo {VÀ`m _m§S>rda ~gV, VoWoM em¡M
“_r \$º$ ewÕ Jmoï>rM ñdrH$maVmo, ho H$mhr {Xdgm§VM Vwbm nQ>ob.” H$arV. J§Jy~mB© _moR>çm ^º$sZo Ë`m§Zm ñdÀN> H$ê$Z ~gdr d nXo EoH$dr.
H$mhr {XdgmZ§Va Vmo lr_§V _mUyg nyOogmR>r Ambm, BVŠ`mV _§{Xamda EH$Xm lrZmam`U _hmamO `m§Zr {Vbm {dMmabo H$s, “Vy Am_À`m_mJo
JS>JS>mQ> Pmbm. dê$Z XJS> nSy> bmJbo. _§{Xa nS>Uma `m ^rVrZo Vmo _mUyg H$m bmJbr Amhog ? Vwbm H$m` hdo ?” Vr åhUmbr H$s, “_bm Amnbm g§J
niyZ Jobm. Xwnmar ~mam dmObo Voìhm Vmo JwamIr Ambm. nwÝhm JS>JS>mQ> hmoD$Z hdm.” ho EoH$VmM _hmamOm§Zr {Vbm OmoamZo Wmo~mS>rV _mabr. Ë`mgaer Vr
_moR>o XJS> nSy> bmJbo. Ë`mbm dmQ>bo H$s, “{edqbJ \w$Q>bo Va _r CÚm Hw$UmMr ~oewÕ Pmbr. {VMm `O_mZ nmUr AmUÊ`mg Ymdbm, Voìhm _hmamOm§Zr Ë`mbm
nyOm H$aUma d H$er H$aUm ? H$mhrhr Pmbo Va ho dmM{dbo nm{hOo.” Ago hmV Yê$Z ~g{dbo d åhQ>bo, “{VMm VwPm g§~§Y g§nbm. hdo Va godm H$a. CÚm
åhUyZ Vmo {edqbJmbm H$dQ>miyZ nSy>Z am{hbm. Jmoï> nwar Pmë`mda lr_hmamO `mM doir hr ewÕrda `oB©b.” _hmamOm§À`m Amkoà_mUo Vmo {Vbm KoD$Z Zm{eH$bm
åhUmbo, “{Zð>m Aer Agmdr.” Jobm Am{U {VMr godm H$ê$ bmJbm.
AmÊUmgmho~m§Mo EoH$ë`mda {ZamoIoH$am§Zm C_Jbo H$s lr_hmamOm§Zr hr Vo lrZmam`U _hmamO Mm§XmoaH$a ho g_m{YñW Pmë`mda lr~rS>H$a
Jmoï> _mÂ`mgmR>r gm§{JVbr Amho. Vo lr_hmamOm§À`mH$S>o Ambo Am{U Ë`m§Zm _hmamO EH$Xm Zm{eH$bm Ambo hmoVo. Ë`m§À`m Xe©ZmgmR>r J§Jy~mB© XÎm_§{XamV
dm°a§Q>Mr ~mV_r gm§{JVbr. lr_hmamOm§Zr em§VnUo Mhm KoVbm Am{U åhUmbo, Ambr. lr_hmamOm§Zr {Vbm gm§{JVbo H$s, “J§Jy~mB©, _r Omon`ªV BWo Amho,
“Am_Mo H$m` ? BWo amhm`À`mEodOr Vwé§JmV amhÿ.” ~mV_r ^`§H$a hmoVr, na§Vw Vmon`ªV amoO àgmXmbm `oV Om.” Ë`m§À`m Amkoà_mUo Vr amoO `oV Ago Am{U
Vo OamgwÕm S>J_Jbo ZmhrV. Hw$Umbm H$mhrM Pmbo Zmhr. _wHw§$X _moKo hohr {ZXm}f ^moOZ Pmë`mda lr_hmamOm§MoOdi ~gyZ nmZ-V§~mIy ImD$Z OmV Ago.
gwQ>bo. AT>i {Zð>mM _Zwî`mbm g§H$Q>mVyZ ~mhoa H$mT>Vo. EHo$ {Xder lr_hmamO OodUmZ§Va Amnë`m bmoH$m§Zm åhUmbo, “Vwåhr
J§Jy~mB©Mr Jwé{Zð>m {dMmaVm H$s na_mWm©_Ü`o Amåhr nwT>o H$m OmV Zmhr? `m AmO Vwåhmbm
Zm{eH$bm lrZmam`U _hmamO Mm§XmoaH$a ZmdmMo _moR>o {gÕ-nwéf hmoVo. XmI{dVmo !” gd©OU VoWo Jobo, Ë`m doir {ZamoIoH$ahr hmoVo. J§Jy~mB© nmZ ImD$Z
Vo JmoXmdarÀ`m Vramda {dXohr Z½ZmdñWoV nSy>Z AgV. J§Jy~mB© ZmdmMr EH$ V§~mIy$ Vm|S>mV Q>mH$V hmoVr, EdT>çmV lr_hmamOm§Zr {dMmabo, “J§Jy~mB©,
H$bmd§VrU Ë`m§Mr {eî`m hmoVr. Vr amoO Ë`m§À`mnmer `oD$Z Ë`m§Zm Mm§Jë`m Mm§Xmoarbm Jobm hmoVm H$m` ?” ho EoH$VmM {Vbm aSy> H$mogibo. ñ\§w$XV Vr åhUmbr,

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 82 YÝ` hm XmVm / 83


“Mm§XmoarV AmVm H$m` ImH$ am{hbr Amho ?” _Z Amdaë`mda S>moio nwgyZ Vr H$mhrVar {b{hbo d Vmo Imbr O{_Zrda R>odbm. Ë`mda é_mb PmHy$Z H$mhr _§Ì
{ZKyZ Jobr. _J lr_hmamOm§Zr bmoH$m§Zm gm§{JVbo H$s, “~Km, ho H$go Jwéào_. åhQ>bo Am{U é_mb H$mTy>Z KoVbm. _J Vmo H$mJX ZmMVZmMV bmoH$m§À`mH$S>o OmB©
Ooìhm Jwê§$Mo Zmd EoH$VmM aSy> H$mogibo, VoìhmM na_mWm©V nmD$b nwT>o nS>ob.” Am{U naV {\$ao, Ago ~è`mM doim Pmbo. na§Vw Vmo H$mJX Ë`m bmoH$mZm ñne©
‹Ah§H$mamMo AÞ H$ê$ eH$bm Zmhr.” eodQ>r Vmo \$H$sa lr_hmamOm§Zm åhUmbm, “Am_Mr OmXy
lr_hmamO Ooìhm Zm{eH$À`m XÎm_§{XamV hmoVo, Voìhm amoO EImXm ^º$ Vw_À`mgmR>r Zmhr.” Am{U Ë`mZo Ë`mZm gbm_ Ho$bm. lr_hmamOm§Zr Ë`mbm
Z¡doÚ H$arV Ago. EHo$ {Xder JmoS>~mobo ZmdmÀ`m EH$m J¥hñWmMm Z¡doÚ hmoVm. H$mhr n¡go XoD$Z nmR>dyZ {Xbm. Voìhm Vo åhUmbo, “Vmo H$mJX Oa Hw$Umbm
Ë`m§Mo dS>rb ~§Yy àË`j lrñdm_r g_WmªMo {eî` hmoVo. Ë`m§Zm K_|S> hmoVr H$s _r {edbm AgVm Va Ë`mMr _waHw§$S>r dibr AgVr.” Ë`mZr Amnë`m à^mdmZo
àË`j ñdm_r g_WmªMm {eî` Amho, _J `m ~rS>H$a _hmamOm§À`m_Ü`o {deof \${H$amMr OmXy Hw$MH$m_r H$ê$Z Q>mH$br hmoVr.
H$m` Amho ?” Ë`m§À`m _ZmV hm ^md OmJm hmoVmM lr_hmamO OUy ñdV:erM O§Jbr _hmamO
~moby bmJbo. Vo H$moUmer Var ~mobV Agë`mMo OmUdV hmoVo. Ë`m§Zm Hw$UrVar nwÊ`mV O§Jbr _hmamO ZmdmMo {gÕnwéf hmoD$Z Jobo. AmO OoWo O§Jbr
OodÊ`mg _ZmB© H$arV hmoVo. lr_hmamO åhUV hmoVo, “Vmo AmnbmM Amho. ^moOZ _hmamO añVm Amho, VoWo nydu XmQ> O§Jb hmoVo d Ë`m_Ü`o Vo amhmV hmoVo. Ë`m_wio
KoVë`mZo H$m` hmoUma ?” lr_hmamO VH©$ H$arV hmoVo, na§Vw Ë`m§Zm ^moOZ Ë`m§Mo Zmd O§Jbr _hmamO Ago nS>bo. EHo$ {Xder lr_hmamO VoWo Jobo. O§Jbr
H$aÊ`mnmgyZ Hw$UrVar namd¥Îm H$arV hmoVo. eodQ>r Ë`m§À`m Vm|Sy>Z CX²Jma ~mhoa _hmamOm§Zr Ë`m§Mr narjm KoÊ`mgmR>r _§Ì \w§$H$bm, Ë`mgaer lr_hmamOm§Mo g§nyU©
nS>bo, “hm _mÂ`m N>mVrda ~gbm Amho. _bm CRy> XoUma Zmhr.” eara AmIS>yZ Jobo. Vo VoWoM AmS>do hmoD$Z Amnbo AmamÜ` _méVrMo ñ_aU H$ê$
^moOZmMr V`mar Pmbr. JmoS>~mobo Ë`m§Zm ~mobmdÊ`mg Ambo; na§Vw bmJbo. amÌr JmT> Pmonr OmD$Z gH$mir CRy>Z ~gbo. O§Jbr _hmamO gH$mir
lr_hmamOm§Mr hþS>hþS>r H$_r hmoV ZìhVr. _J Vo åhUmbo, “_bm OodVm `oUma Ë`m§Zm nmhÿZ M{H$V Pmbo d Ë`m§Zr em~mgH$s {Xbr. VoìhmnmgyZ Vo lr_hmamOm§Mm
Zmhr. Vwåhr OodyZ ¿`m. hdoM Agob Va Z¡doÚmMo WmoS>ogo XyY AmUm.” Vo KmoQ>^a AmXa H$ê$ bmJbo.
XyY KoD$Z Pmonbo. àË`j lrñdm_r g_WmªZr Ë`m§Zm AS>{dbo hmoVo Am{U gX²Jwê§$Mr Xe©ZmgmR>r ^º$m§Zm ~mobmdUoo
Amkm Ë`m§Zm _mZmdr bmJbr, Ago dmQ>V hmoVo. JmoS>~mob|À`m ImoQ>çm Ah§H$mam_wio R>mÊ`mbm Ho$edamd Jwáo ZmdmMo lr_hmamOm§Mo {eî` hmoVo. lr_hmamO
Ë`m§Mo AÝZ KoÊ`mg gX²Jwê§$Zr lr_hmamOm§Zm namd¥Îm Ho$bo. g_m{YñW hmoÊ`mnydu VrZ {Xdg JwßË`m§À`m ñdßZmV Ambo. Vo åhUmbo, “ Vwbm
_m§{ÌH$ \$H$sa Xe©Z hdo Zm ? `o, _r Mmbbmo.” ‹Jwáo `m§Zr Ë`m ñdßZmH$S>o bj {Xbo Zmhr.
lr_hmamO Zm{eH$bm hmoVo, Voìhm EHo$ {Xder gH$mir Jƒrda C^o Xwgè`m {Xder VgoM ñdßZ nS>bo. Varhr Ë`m§Zr bj {Xbo Zmhr. {Vgè`m
hmoVo. Imbr añË`mdê$Z EH$ \$H$sa OmV hmoVm. lr_hmamOm§Zm nm{hë`mda Vmo {Xder nwÝhm ñdßZ nS>bo; Voìhm Ë`m§Zr nwÊ`mH$S>o Ymd KoVbr. AgmM AZw^d
nm` _mJo-nwT>o H$arV Wm§~y bmJbm. Ë`mZr Ë`mbm da ~mobm{dbo. Hw$UrVar {dMmabo lr_Vr JmoXyVmB© Ho$VH$a `m§Zmhr Ambm. Ë`m§À`m ñdßZmV `oD$Z lr_hmamO åhUmbo,
H$s, “\$H$sa gmho~, Vw_À`mOdi H$mhr _§Ì-V§Ì Agë`mg XmIdm.” Ë`mda “_r {ZKmbmo, Vy ~gyZ H$m Amhog ?” ‹
Vmo åhUmbm, “‹Vy H$m` ~ƒm Amhog. Vwbm H$m` XmIdm`Mo ? ~m~m ~KV AgVrb \${H$amMo CX²Jma
Va XmIdrZ.” lr_hmamOm§Zr gm§{JVë`mda Ë`mZo EH$m H$moè`m H$mJXmda nopÝgbrZo lr_hmamOm§Mr ImbmdV Mmbobr AdñWm nmhyZ XÎmmon§V {ZamoIoH$a

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/84 YÝ` hm XmVm / 85


{d_ZñH$ Pmbo. Ë`m doir Zm{eH$Mo AdYyV ~m~m nwÊ`mV Ambo hmoVo. Ë`m§Zm nmobrg _maVrb. Ë`m amÌr Ë`m§Zm ñdßZ nS>bo H$s EH$ gmn Ë`m§À`m_mJo `oV
^oQy>Z _Z em§V H$aÊ`mgmR>r {ZamoIoH$a Jobo, na§Vw Ë`m§Mr ^oQ> Pmbr Zmhr. añË`mV Amho Am{U Vo niV AmhoV. EdT>çmV EH$ _mUyg H$mRr KoD$Z Ambm Am{U
EH$ \$H$sa ^oQ>bm. Vmo åhUmbm H$s, “‹VwÂ`m ~m~m§Zr ~ao Ho$bo. {nH$bobo \$i Ë`mZo gmnmbm nidyZ bmdbo. Vmo _mUyg ew^« YmoVa Zogbm hmoVmo Am{U Ë`m
Vw_À`mgmR>r PmS>mda {H$Vr H$mi amhmUm a? Aëbm g~ Hw$N> AÀN>m H$aZodmbm YmoVamMmM EH$ ^mJ A§Jmda KoVbm hmoVm.
h¡Ÿ& ” ‹Ë`mMo ~mob EoHy$Z {ZamoIoH$am§À`m _Zmbm g_mYmZ bm^bo. nwT>o XÎmmon§V {ZamoIoH$a ho ^mJdV `m§À`m~amo~a lr_hmamOm§À`mH$S>o
~§Jmbr gmYy Jobo, Voìhm Ë`m§Zm {Xgbo H$s ñdßZmVrb gmnmbm nidyZ bmdUmao hoM J¥hñW
lr_hmamO Ooìhm Zm{eH$bm hmoVo, Voìhm Ë`m§À`mH$S>o EH$ ~§Jmbr gmYy AmhoV. Ë`mnydu Ë`m§Zr lr_hmamOm§Zm H$Yrhr nm{hbo ZìhVo. Ë`m_wio à^m{dV
`oV AgV. Vo AH$am-~mam dmOVm `oV Am{U VoWoM OodV AgV. Vo CÝ_Zr hmoD$Z Vo Ë`m§Mo ^º$ ~Zbo. Ë`m§Zr gZ 1902 _Ü`o am_Zd_r {Xder lr_hmamOm§Mm
AdñWoV amhmV AgV. Ë`m§À`m nmZmV Oo dmT>bo OmB© Vo gd© EH$Ì H$ê$Z Vo ImV AZwJ«h KoVbm Am{U ñdV:bm {ZðoZo Ë`m§À`m MaUr gmon{dbo. EbEb. ~r.
AgV Am{U Cï>r nÌmdi g_moa amhUmè`m Jmogmì`mÀ`m XmamV \o$H$V AgV. Vmo Pmë`mda lr_hmamOm§À`m Amkoà_mUo Ë`m§Zr _w§~B©À`m EH$m hm`ñHy$b_Ü`o g§ñH¥$V
AmoaS>m`Mm, {eì`m Úm`Mm. Ë`mMm AmZ§X KoV d ZŠH$b H$arV Vo {ZKyZ OmV. {ejH$mMr ZmoH$ar Ho$br. Z§Va Ë`m§À`mM gm§JÊ`mdê$Z Vo ZmoH$ar gmoSy>Z
A§Jmda H$Yr \$º$ b§JmoQ>r Agm`Mr, Va H$Yr qMÜ`m, H$Yr Zdo YmoVa, eQ>© d lr_hmamOm§ À `m Aml`mbm Ambo . lr_hmamOm§ À `m H$R> m o a {eñVr_Ü`o
H$mo Q > Ago . Vo {gÕ-nw é f hmo V o , na§ V w do S > g anUm YmaU Ho $ bo b m hmo V m. Amnë`mH$Sy>Z Jwé-godm H$er KS>Uma ? ÑT {Zð>m hr H$mhr WÅ>m Zmhr, `m
lr_hmamOm§À`mH$S>o Amë`mda _mÌ Vo Jßn AgV. Ë`m§À`mg_moa ~S>~S> Ho$ë`mda H$miOrV AgVmZm EH$m amÌr Ë`m§Zm ñdßZmV `oD$Z EH$m gmYyZo CnXoe {Xbm
Ooìhm lr_hmamO Jßn ~gÊ`mg gm§JV, Voìhm JwS>¿`mV S>moHo$ IwngyZ VmgZ²Vmg H$s, “Jwégodm _moR>r H$R>rU Jmoï> Amho. gmn Ooìhm {~imV {eaVmo, Voìhm Ë`mMr
Jßn ~gV AgV. H$Yr Xwnmar `oV, Va H$Yr g§Ü`mH$mir. lr_hmamO \$i, noT>o eonQ>r Yê$Z AmnU AmoT>m`Mm à`ËZ H$ê$ bmJbmo H$s eonQ>r VwQ>ob; nU Vmo
Oo Agob Vo Ë`m§Zm XoV. g§Ü`mH$mir A§Yma ngê$ bmJbm H$s Vo dZmV {eê$Z ~mhoa `oUma Zmhr. _ZmV EdT>m ÑT> {ZíM` Agob Va Jwégodm KS>ob.” XÎmmon§V
{XgoZmgo hmoV Am{U `moJmä`mg H$arV. lr_hmamO _moR>çm ào_mZo Ë`m§Mr Mm¡H$er Jwê§$Mr godm H$ê$ bmJbo. Ë`m§À`mH$S>o ~mOmamMo H$m_ Ago. IaoXr_Ü`o lr_hmamO
H$arV. Vo Amnë`m {eî`-^º$m§Zm åhUV H$s, “Xod Vw_À`mgmR>r `oWo Ka ~gë`m H$mhr Zm H$mhr Xmof H$mTy>Z BVH$s AmJ nmIS>V H$s aSy> H$mogio, na§Vw Amnë`m
Aem nwéfmbm KoD$Z `oVmo.” {Zð>o_wio XÎmmon§V lr_hmamOm§Mo bmS>Ho$ Pmbo hmoVo. lr_hmamOm§ZrM Ë`m§Mo {ddmh
ajUH$Vm© Jwê$ d J^m©YmZ ho g§ñH$ma Ho$bo. b½Zm_wio XÎmmon§Vm§Mr O~m~Xmar dmT>br. ZmoH$ar
XÎmmon§V {ZamoIoH$a (X. b. {ZamoIoH$a) ho lr_hmamOm§Mo {Zð>mdmZ {eî` Zmhr, {_iH$V Zmhr. gd© gmoSy>Z niyZ Omdo, Ago Ë`m§Zm dmQy> bmJbo. amÌr
hmoVo. Vo {ZîUmV dH$sb hmoVo. Ë`m§Zm S>m°ŠQ>a qH$dm H$mH$mgmho~ Agohr åhUV. Vo Ë`m§Zm ñdßZ nS>bo H$s Vo nwÊ`mÀ`m Vwier~mJoVrb am__§{XamV Jobo AmhoV
Ë`m H$miMo ~r.E., Eb²Eb². ~r. hmoVo. {ejUmgmR>r Vo Amnbo {_Ì ^mJdV Am{U am_mg_moa àË`j lr_hmamO C^o AmhoV. Xwgè`m {XdgmnmgyZ Vo
`m§À`mH$S>o R>mÊ`mbm Jobo hmoVo. Ë`m§Zr Aä`mgmgmR>r ^mS>çmMr Imobr KoVbr lr_hmamOm§Mr Amkm KoD$Z lram_mÀ`m Xe©Zmbm OmD$ bmJbo.
hmoVr. XwX£dmZo Ë`m§À`meoOmar Mmoar Pmbr Am{U {ZamoIoH$am§À`mda g§e` KoVbm XÎmmon§V {ZamoIoH$a amÌr lr_hmamOm§Zm {dS>m Hw$Q>y>Z XoV AgV. EHo$
OmD$ bmJbm. nmo{bgm§Zr `oD$Z Ë`m§Mr Mm¡H$er Ho$br. Vo Km~ê$Z Jobo H$s AmVm {Xder Ë`m§À`m _ZmV {dMma Ambm H$s g§V EH$ZmW _hmamO Amnbo Jwê$

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 86 YÝ` hm XmVm / 87


lrOZmX©Zñdm_r `m§Zm {dS>m Hw$Qy>Z XoV AgV Am{U Ë`m§Mr {nH$XmUr {nD$Z `m§Zm àmW©Zm Ho$br H$s, “AmÎmmn`ªV Amåhr lrkmZoída _hmamOm§À`m Aml`mg
Q>mH$sV AgV. _mPm EdT>m A{YH$ma Zmhr, na§Vw Oa lr_hmamO Amnë`m _wImVrb hmoVmo, AmVm Amnë`m Aml`mg Ambmo AmhmoV.” ‹Xwgè`m {Xder Ë`m§À`m 2-3
{dS>m XoVrb Va _r ImB©Z. XÎmmon§Îmm§À`m _ZmVrb {dMma lr_hmamOm§Zr AmoiIbm. dfm©À`m _wbrbm gS>Hy$Z Vmn Ambm. S>m°ŠQ>a åhUmbo, “H$emMm Vmn Amho, ho
Vo åhUmbo, “Hw$R>o EH$ZmW Am{U Hw$R>o Vy. Ho$ë`m{dZm ~mobUo ì`W© Amho. ” H$iV Zmhr.” Ë`m§Zm ñdV:bmhr \$ma Vmn MT>bm. Ë`m Jw§JrV AgVmZm Ë`m§Zm
lr_hmamO C{eam OmJo Pmë`mda Xwnmar gw_mao 11 dmOVm ~¡R>H$sda EoHy$ Ambo H$s, “Ami§Xr_Ü`o Xwgè`m H$moUmMmM A{YH$ma Zmhr.” EoH$VmM
`oV AgV. Voìhm nyOm Pmë`mda Cabobr \w$bo Ë`m§À`mg_moa R>odbr OmV. Vo Ë`m Ë`m§Zm Amnbr MyH$ H$iyZ Ambr. Vo lrkmZoídam§À`m g_m{Y_§{XamV Jobo Am{U
\w$bm§À`m _mim AmodyZ EImÚm XodmÀ`m Vg{~arg KmbÊ`mg gm§JV. EHo$ {Xder nyOm H$ê$Z Ë`m§Zr j_m-`mMZm Ho$br. ~ñg, Ë`m§Mm Am{U Ë`m§À`m _wbrMm Vmn
nyOoZ§Va \w$boM Cabr ZmhrV, Voìhm Ë`m§Zr H$UoarMr \w$bo AmUÊ`mg gm§{JVbo, nmM {_{ZQ>m§V CVabm. gX²Jwê$§Zr XÎmmonÎmm§Mr MyH$ gwYmabr.
Ë`mda XÎmmon§V åhUmbo, “_r Jobmo hmoVmo, na§Vw AmVm VoWo \w$bo ZmhrV.” lr_hmamO EH$Xm {S>g~| aÀ`m gwÅ>r_Ü`o XÎmmonV§ gX²Jêw $À`m godgo mR>r d gm{ÞÜ`mgmR>r
åhUmbo, “Ogo gm§{JVbo, Vgo H$a.” eodQ>r XÎmmon§V VoWo Jobo, Va {T>JmZo \w$bo nwÊ`mbm Ambo. Vo gX²Jwê§$Mr ~¡R>H$ ñdÀN> H$ê$ bmJbo. XmoZ-Mma {XdgmZ§Va
{_imbr. YmoVamV KoD$Z `mdr bmJbr. lr_hmamO åhUmbo, “H$m`, \w$bo ZìhVr Ë`m§Zm H$mhr {d{MÌ Agm AZw^d `oD$ bmJbm. ~¡R>H$ gm\$ H$aVmZm Amig
Zm ? AmVm H$moRy>Z Ambr ? AgoM AgVo. Ooìhm ^Jd§V XoB©b Voìhm BVHo$ XoB©b `oD$ bmJbm Am{U _Zm_Ü`o Xodm§Zm KmUoaS>çm {eì`m `oD$ bmJë`m. Vo ~oM¡Z
H$s KoD$hr eH$Uma Zmhrg.” nwT>o XÎmmon§V {ZamoIoH$a ho nmobrg àm°{gŠ`wQ>a Pmbo. Pmbo. `m {d{MÌ AdñWoV Ë`m§Zr naV OmÊ`mMo R>a{dbo. lr_hmamOm§Mr Amkm
^Jd§VmZo Ë`m§Zm ^anya {Xbo. {_imbr d Vo naV {ZKmbo. OmVmZm lr_hmamOm§Zm Z_ñH$ma H$am`bm Jobo, Va Vo
EH$Xm XÎmmon§V {ZamoIoH$a `m§Zm _bo[a`m Pmbm Am{U Vmn nwîH$i {Xdg åhUmbo, “Xwê$Z Z_ñH$ma H$a, _mPo nm` {edy ZH$mog.” ‹_Ü`amÌr aoëdo hmoVr.
`oV am{hbm. \$ma Aeº$nUm Ambm. Aeº$ pñWVrV Vo H$mhr bmoH$m§À`m~amo~a JmS>rV XÎmmonVm§Zm Sw>bH$s Ambr. Ë`m§Zm {Xgbo H$s EH$ H$mimHw$Å> nwéf Ë`m§À`m
am_Zd_rgmR>r nwÊ`mg {ZKmbo. dmQ>oV Xohÿbm OmÊ`mMo R>abo, na§Vw XÎmmon§Vm§Mm earamVyZ ~mhoa nS>bm d WmoS>m doi Odi C^m amhÿZ AÑí` Pmbm. Ë`m
Vmn MT>bm. Ë`m§Zr Amnë`m~amo~aÀ`m _§S>itZm nwT>o nmR>{dbo Am{U ñdV: jUmnmgyZ Ë`m§Mo _Z ñdÀN> Pmbo. Ë`m§À`m _ZmV `oUmè`m dmB©Q> Jmoï>r gX²Jwê§$À`m
lrg§V VwH$mam_ _hmamO `m§À`m {Zdm©U-ñWmZr OmD$Z ~gbo. àH¥$Vr {~KS>br. H¥$noZo Zmhrem Pmë`m.
Ë`m§Zm dmQy> bmJbo H$s AmVm _r _aVmo`, BVŠ`mV AmdmO Ambm H$s, “_aUma {Zð>m hdr, _J gX²Jwê$ Amnë`m {eî`mbm gd© g§H$Q>m§VyZ dmM{dVmo.
Zmhrg. H$_©-^moJ ^moJV Amhog.” hm gX²Jwê$ ~rS>H$a _hmamO `m§Mm AmdmO BVa gmYy
hmoVm. H$maU Amgnmg Hw$Urhr ZìhVo. Jwé{Zð>m ÑT> Agob, Va Hw$R>ohr Jwê$Mo lr~rS>H$a _hmamOm§Mm AÜ`mË_mVrb A{YH$ma VËH$mbrZ Zm{eH$Mo
H¥$nm-N>Ì {_iVo d Vo AmídñV H$aVo. {XJ§~a `moJr, Jmonmi~m~m, eoJmdMo JOmZZ _hmamO, gmoZJraMo ZmZH$ _hmamO,
XÎmmon§V {ZamoIoH$a `m§Zr Amnë`m XmoZ nwVÊ`m§Mr _w§O Ami§Xrbm H$am`Mo ^wgmdiMr Imbå_m, nbygMo Ym|S>r~wdm, {eaS>rMo gmB©~m~m, Zm{eH$Mo
R>a{dbo. Vo EH$m nwamo{hVmH$S>o CVabo, na§Vw XmoZ {Xdgm§Zr EH$mXer `oV hmoVr AdYyV~m~m, _m¡bm~m~m, Í`§~Ho$ídaMo Ohm{JaXma~m~m BË`mXr gmYw-gËnwéf
åhUyZ Ë`mZo lrZ¥qgh gañdVr (lrñdm_r g_WmªMo {eî`) `m§À`m _§{Xamg_moarb _mZV AgV. lr_hmamOm§Mm EImXm {eî` Ooìhm `m§À`m Xe©Zmg OmB©, Voìhm
Y_©emioV Ë`m§Zm AmUyZ gmoS>bo. Voìhm XÎmmon§Vm§Zr Ami§XrMo lrZ¥qgh gañdVr Ë`m§À`m Vm|Sy>Z `oV Ago H$s, “VwPm XmVm YÝ` Amho.” ‹
***
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 88 YÝ` hm XmVm / 89
Jar~ Agmo H$s lr_§V, gmYy-g§Ý`mgr Agmo H$s J¥hñW-gd©OU à^m{dV hmoV
AgV.
BVHo$M H$m` qhò neygwÕm X~yZ OmV. Z_©Xm-n[aH«$_oÀ`m doir EH$
14. JwUgmJa Jwê$ ^`§H$a dmK Ë`m§À`m VrúU ZOao_wio {~MHy$Z {ZKyZ Jobm. Z_©XoÀ`m S>mohmV
Ë`m§Zr CS>r KoVbr Voìhm {h§ò _Jar Ë`m§À`m OdigwÕm {\$aH$ë`m ZmhrV.
^JdmZ lrXÎmmÌo`mMo AdVma, AŠH$bH$moQ>Mo {Zdmgr lrñdm_r g_W© Am|H$maoídamÀ`m AmogarV n§M_wIr ZmJmZo Ë`m§Zm {diIm KmVbm, na§Vw Ë`m§Zr
`m§Mo {eî`moÎm_ n. ny. lram_mZ§X ~rS>H$a _hmamO ho AdVmar nwéf hmoVo. Y_©- “Om” Ago åhUVmM Vmo Jßn {ZKyZ Jobm. ^mbM§Ð nd©VmÀ`m (Xohÿ) nm`Ï`mÀ`m
½bmZr Xya H$aÊ`mgmR>r, gmYw-g‚mZm§À`m ajUmgmR>r Am{U ^º$sMm CÝ_of OwÝ`m {ed_§{XamVrb H$mim ZmJ, Vo VoWo OmVmM VoWyZ {ZKyZ Jobm. Z_©Xm
XmI{dÊ`mgmR>r ^Jd§V hm Amnë`m {d^yVtgh gJwU M[aÌ àH$Q> H$aVmo. AZoH$ {H$Zmè`mÀ`m {ÌeybnmUrÀ`m O§JbmV Ooìhm añVmM g_OV ZìhVm, Voìhm EH$Xm
MTCVma `m§Zr ^abobo Am{U AZoH$ d¡{eîQ>çm§Zr n[anyU© Agbobo lr_hmamO bm§S>½`mZo Ë`m§Zm dmQ> XmI{dbr.
`m§Mo M[aÌ A{ÛVr` hmo`. Ë`m§Mo M[aÌ nmhÿZ Ago dmQ>Vo H$s, “Za H$ao Vmo Za Am¡Xm`©
H$m Zmam`U ~ZVm h¡ &” Ë`mÀ`m_Ü`o Oo AZ§V JwU hmoVo, Vo _Zwî`mg_moa AmXe© lr_hmamOm§À`m _ZmV \$ma CXmaVm hmoVr. Ë`m§À`m Kar AZoH$ Am{lV
R>odVmV. har hm AZ§V Amho. Ë`mÀ`m H$Wmhr AZ§V AmhoV. lr~rS>H$a _hmamO `oV. Ë`m gdmªMo Vo ào_mZo nmbZ H$arV. Hw$R>o ~mhoaJmdr Jobo H$s ^oQ>-dñVy AmUyZ
`m§À`m gJwU M[aÌmVrb H$mhr à_wI d¡{eîQ>ço g_OyZ KoVë`mg göX` ^º$m§Zm gdmªZm dmQy>Z Q>mH$V. Ë`m doir Oa H$moUr hOa Zgob Va Ë`mMr dñVy amIyZ
bm^Xm`H$ R>aob. R>odV. Ë`m§À`m Am¡Xm`m©V g_Ñï>r hmoVr.
ì`{º$Ëd AZoH$ ^º$-{eî` Ë`m§À`mH$S>o godogmR>r qH$dm Xe©ZmgmR>r `oV. Ë`m
lr_hmamO ho C§M, gS>nmVi ~m§Ü`m§Mo d Jm¡a dUm©Mo hmoVo. S>moio nmUrXma gdmªMo `mo½`àH$mao Am{VÏ` hmoV Ago. amÌr PmonÊ`mnydr© lr_hmamO gdmªZm
hmoVo. Ë`m§Zm nmhUmam AmnmoAmn à^m{dV hmoV Ago. Vo aoe_r C§Mr dóo KmbV. A§Wê$U-nm§Kê$U {_imbo Amho H$s Zmhr ho nmhmV AgV. lr_hmamOm§Zr bmImo
nmJmoQ>o, H$moQ> d YmoVa Agm nmofmI. AÎmam§Mm Ë`m§Zm em¡H$ hmoVm. Aem à^mdr én`o {_i{dbo Am{U CXma _ZmZo CS>{dbo. b. J. ~mnQ> ho ßboJZo AmOmar hmoVo
ì`{º$_ÎdmZo g§nÞ Agbobo lr_hmamO Ooìhm _moR>_moR>çm bmoH$m§À`m_Ü`o OmV Am{U Ë`mM doir AmB©gmho~hr A§WéUmda nS>ë`m hmoË`m. ñdV: lr_hmamOhr
qH$dm amOm-_hmamOm§À`m Xa~mamV OmV, Voìhm Amnë`m JmoS> ~mobÊ`mZo d AmOmar AgVmZm CRy>Z {eam, Ira ~ZdyZ ~mnQ>mZ§ m ImD$ KmbV. Ho$dT>o ho Am¡Xm`©.
dmH²$MmVw`m©Zo gdmªÀ`m AmH$f©UmMo H|$Ð ~ZV AgV. gd© Ë`m§Zm _mZ XoV. Ë`m§À`m Ë`m§Zr Amnë`m Kar H¥$îUm {~drH$a, Xm_moXa Xoenm§S>o, AmÊUmgmho~
~mobÊ`mV hmñ`-{dZmoXm§Mrhr nmIa Ago. ~hþVwbo, {ZamoIoH$a `m§gma»`m bmoH$mZm AmUyZ R>odbo hmoVo. Ë`m§Zr Xm_moXa Xoenm§S>o
Ooìhm Ë`m§Zr \${H$ar~mUm ñdrH$mabm, Voìhm Vo gd© Jmoï>tMm Ë`mJ H$ê$Z d XÎmmon§V {ZamoIoH$a `m§Mm {ddmh WmQ>mV H$ê$Z {Xbm. gX²Jwê$ lr_hmamOm§À`m
~mOybm Pmbo. Amnbm gd© WmQ>_mQ> gmoSy>Z XoD$Z \$º$ EH$m YmoVamda CKS>o amhÿ Am¡Xm`m©bm gr_m ZìhVr.
bmJbo. YmoVamMm gmoJm Amnë`m Im§Úmda qH$dm S>moŠ`mda KoV AgV. Varhr _mV¥^ºs
Amnë`m à^mdr ì`{º$Ëdm_wio d Amnë`m A§JÀ`m eº$s_wio ^º$OZ _J Vmo lr_hmamO ho _mV¥^º$ hmoVo. Vo AmB©Mm eãX H$Yr _moS>V ZgV. Ë`m§Zm

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 90 JwUgmJa Jwê$ / 91


Mm§Jë`m KaÀ`m _wbr gm§JyZ Amë`m hmoË`m, na§Vw Ë`m§Zr AmB©À`m ng§VrÀ`m Ë`m§Zr nabmoH$s Joboë`m AmB©gmho~m§Zm gmH$ma àH$Q> Ho$bo. ^º$m§gmR>r Vo Jwé_mD$br
_wbrerM b½Z Ho$bo. Vo Amnë`m bmoH$m§Zm gm§JV AgV H$s, “AmB©-d{S>bm§À`m hmooVo. Vo Ago gX²Jwê$ hmoVo H$s, Á`m§À`m {df`r _hmË_m H$~ram§Zr åhQ>bo Amho
godo_wio ^Jd§V àgÝZ hmoVmo. ^º$ nw§S>{bH$mÀ`m _mV¥-godo_wio nm§Sw>a§J àgÞ H$s, Jwé Hw$åhma grI Hw§$^ h¡, J‹T> J‹T> H$m‹T>¡ ImoQ>Ÿ&
Pmbm.” ^moJr-Ë`mJr : gr_m Amobm§Sy>Z Agr_
Ym{_©H$Vm Amnë`m A§J _ohZVrZo d Z{e~mZo lr_hmamOm§Zr Y§ÚmV bmImo én`o
lr_hmamO \$ma Ym{_©H$ hmoVo. Hw$bmMma, nyOm, nmR, A{^foH$, bKwéÐ, {_i{dbo. Ë`m§À`m S>moŠ`mV n¡gm {_i{dÊ`mMm bmo^ {eabm hmoVm, na§Vw Oo
CËgd BË`mXr Vo _moR>çm ào_mZo gmOao H$arV. ^mbM§Ð S>m|JamÀ`m nm`Ï`mer H$mhr {_i{dbo Vo _ohZVrZo Am{U àm_m{UH$nUo {_i{dbo, Hw$UmMm {dídmgKmV
Agboë`m {ed_§{XamVhr Ë`m§Zr ~«m÷Um§H$Sy>Z bKwéÐ H$a{dbm. KamV nyOm- H$ê$Z Zìho. gam\$mMm Am{U gwJ§YrMm Y§Xm Ho$bm. EdT>oM H$m` {H$_`mgwÕm
nmR> ~«m÷Um§H$Sy>Z hmoV Ago, na§Vw lr_hmamO ñdV: Amnë`m hmVmZo _mim Jw§\y$Z {_i{dbr. BVH$m gd© n¡gm M¡Z H$aÊ`mV CS>dyZ {Xbm. Vo åhUV AgV H$s,
Xodm§À`m Vg{~ar§Zm KmbV AgV. AÞ-g§Vn©Um{df`r Ë`m§Zm \$ma AmñWm hmoVr. “_r Ago ^moJ KoVbo AmhoV H$s Vwåhr Ë`m§Mo dU©Z H$Wm-H$mX§~è`mVhr dmMbo
Ë`m§À`mH$S>o Amboë`m ^º$-{eî`m§gmR>r ^moOZmMr ì`dñWm hmoVr. AZoH$ gUmdmar Zgob.” ZmM-JmUo BË`mXtMo em¡H$ Ho$bo Am{U OrdZmMm AmZ§X {_i{dbm.
_hmn«gmX hmoV Ago. Zm{eH$À`m XÎm_§{XamÀ`m ñWmnZoMo doir AZoH$ {Xdg Ë`m_wio {_imbobr ~XZm_r ghZ Ho$br Am{U Ðì`m^mdmMo Xw:IgwÕm ^moJbo.
_hmàgmX Mmbbm hmoVm. na§Vw gX²Jwê§$Mr H¥$nm bm^VmM Vo `m gdmªnmgyZ Xya hmoD$Z \$H$sa ~Zbo.
~mø AdS>§~amnojm _ZmVrb Ym{_©H$Vog _moR>r _mZV AgV. _ZmV Jwê§$Zr gm§JVmM gmoZo ~Z{dÊ`mMr {H$_`m{Jarhr gmoSy>Z {Xbr. OoWo ^moJm§Mr
^{º$^mdZm Zgob, Va H$moUVohr Ym{_©H$ H¥$Ë` åhUOo {Zìdi H$dm`V Amho, gr_m JmR>br hmoVr, VoWo Ë`mJmMrgwÕm JmR>br. VoWohr Ë`m§Zm {IÝZVm dmQ>br
Ago Vo _mZrV AgV. d¡am½` YmaU Ho$ë`mZ§Va Ë`m§Zr hrM Iar Ym{_©H$Vm Zmhr H$s MS>\$S> OmUdbr Zmhr. \${H$ar_Ü`ohr Vo a_yZ Jobo. VoWohr Yw§X hmoD$Z
~mUdbr. doXm§Mo ajU H$aUmè`m ~«m÷Um§Zm Vo nyÁ` _mZrV. EH$m YmoVam{Zer AmË_mZ§XmV _½Z hmoD$Z Jobo. Oo YmoVa ZogV hmoVo, Ë`mVboM
^º$dËgbVm AY} nm§KaV AgV. Z_©Xm-n[aH«$_o_Ü`o Vo ^yH$-VhmZ, W§S>r-D$Z gmogV am{hbo.
lr_hmamO Amnë`m {eî`m§À`m-^º$m§À`m H$ë`mUmMr Zoh_r H$miOr H$moUVrhr VH«$ma Zmhr. ~oM¡Zr Zmhr. Ë`mJm_Ü`ogwÕm Vo hÔ gmoSy>Z ~ohÔ ~Zbo,
KoV. Ë`m gd©OUm§Zr Eo{hH$ d nma_m{W©©H$ H$ë`mU gmÜ` H$amdo åhUyZ Ë`m§Zm gr_m Amobm§Sy>Z Agr_ Pmbo. ^moJmVyZ Ë`mJr, amJmVyZ {damJr, _mohmVyZ {Z_m}hr
ì`mdhm[aH$ ~maH$mdo g_OmdyZ gm§JV. ~mOmamV _mb H$gm IaoXr H$amdm ? ~ZÊ`mg OamgwÕm Ë`m§Zm doi bmJbm Zmhr. _hmR>{JUr _m`oMo ~§YZ Ë`m§Zr
Ë`mMr nmaI H$er H$amdr ? KmgmKrg H$er H$amdr ? gmÜ`m ^mOrMrgwÕm EH$m PQ>Š`mV VmoSy>Z Q>mH$bo Am{U gd© gmoS>ë`mda Ë`m§Zr H$Yr _m`obm Odi
IaoXr H$aVmZm H$moUVr H$miOr ¿`mdr, BË`mXr gd© Jmoï>r Vo g_OmdyZ XoV. `mV {\$aHy$ {Xbo Zmhr.
MyH$ Pmë`mg amJmdyZ {eì`m§Mm ^{S>_ma H$arV. AJXr Ë`mbm aS>drV AgV. _mohmMo jU
Amnë`m bmoH$m§Vrb AdJwU d Xmof nmhÿZ Ë`m§Zm g§Vmn `oB©. lr~rS>H$a _hmamO `m§À`m OrdZmV Ooìhm Mm§Jbo g§nÞ {Xdg hmoVo,
Amnë`m {eî`m§À`m ImÊ`m-{nÊ`mda Ë`m§À`m {dlm§Vrda Vo bj XoV. Voìhm Vo _mohm_Ü`o Sw>§~V am{hbo. n¡emÀ`m _ñVr_Ü`o ^moJgwÕm ^moJbo. ~XZm_r
Amnë`m bmS>Š`m {eî`m§Mm, lr~m~m_hmamO ghò~wÕo `m§Mm hÅ> nyU© H$aÊ`mgmR>r ghZ Ho$br, na§Vw gX²Jêw $§ Mm AZwJh« hmoVmM Ë`m§Zr ghOmghOr _mohmÀ`m Omù`mVyZ

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 92 JwUgmJa Jwê$ / 93


ñdV:bm _wº$ H$ê$Z KoVbo. Z_©Xm n[aH«$_oÀ`m doir EH$m _h§VmÀ`m AË`§V gw§Xa XmI{dbr. Ë`m_YyZ Ë`m§Mr gmhgrd¥Îmr d Anma ghZerbVm {XgyZ `oVo.
_wbrZo Ë`m§Zm _§Ì-de H$aÊ`mMm à`ËZ Ho$bm. Ë`m§À`mer b½Z H$aÊ`mMr BÀN>m X`miynUm
XmI{dbr. ñdV:bm Am{U Amnë`m {nË`mMm g§nÝZ _R> Ë`m§À`m MaUr g_{n©V lr_hmamO Amnë`m ^º$m§da X`m XmIdrV. naXw:I nmhÿZ Ë`m§Mo _Z
H$aÊ`mMr V`mar XmI{dbr, na§Vw lr_hmamO T>ibo ZmhrV. Ooìhm Vo Ami§Xrbm Ð{dV hmoV Ago. Z_©XoÀ`m {H$Zmar _yiì`mYrZo ÌñV Pmboë`m JwOamWr ~«m÷Umg
kmZoída _mD$brÀ`m Xe©Zmg Jobo, Voìhm EH$m AqZÚ gw§XarZo Am{VÏ` nmhÿZ Ë`m§Zm Xw:I Pmbo d Ë`m§§Zr Ë`mMm amoJ ñdV: ñdrH$mê$Z Ë`mbm amoJmVyZ
ñdrH$maÊ`mMr {dZ§Vr Ho$br. AemMàH$mao Xohÿ_Ü`ogwÕm àëhmX ZmdmÀ`m _wº$ Ho$bo. `m AmOmamMo Xw:I Ë`m§Zm OÝ_^a ^moJmdo bmJbo.
_mUgmÀ`m Xwgè`m ~m`H$moZo Ë`m§À`mda _mo{hZr Q>mH$Ê`mMm à`ËZ Ho$bm, na§Vw JmoXyVmB© Ho$VH$a `m Amnë`m _aUmoÝ_wI Agboë`m ZmVdmbm KoD$Z
lr_hmamO {ZÛªÛ am{hbo. {damJr OrdZ ñdrH$maë`mZ§Va H$m{_ZrMr H$m_Zm Amë`m, Voìhm Ë`m§Zr ^anya {eì`m {Xë`m, na§Vw Ë`m _wbmMr AdñWm nmhÿZ Vo
Ë`m§Zm ñne© H$ê$ eH$br Zmhr. J¥hñWml_mV amhÿZhr Ë`m§À`mnmer Agbobm Ð{dV Pmbo d Ë`mÀ`mda H¥$nm-Ñï>r Q>mH$br. Vmo ~am Pmbm.
_Zmo{ZJ«h hm Ë`m§À`m M[aÌmg AË`wƒ {eIamda ZoD$Z R>odVmo. bú_U JUoe ~mnQ> ho lr_hmamOm§À`m _R>mVM ßboJZo \$ma AmOmar
AXå` gmhg nS>bo. Voìhm ñdV: AmOmar AgVmZmhr Ë`m§Zr H¥$nmiy ~ZyZ Ë`m§Mr godm Ho$br.
H$moUVohr AmìhmZ C^o R>mH$bo H$s lr_hmamOmVrb AXå` gmhg àH$Q> eodQ>r Ë`m§Zm _¥Ë`yÀ`m XmT>oVyZ dmM{dbo.
hmoB©. {Z^©`Vm Am{U ghZerbVm `m§À`m_wio H$moUVohr YmS>g Vo ghOnUo H$arV. àmH¥$V JwUm§Zm _`m©Xm AgVo. lr~rS>H$a _hmamO Vr _`m©Xm Cëb§KyZ
AŠH$bH$moQ>_Ü`o Ooìhm Vo gX²Jwê§$Mo nm` MonV hmoVo. Voìhm AMmZH$nUo lrñdm_r JwUmVrV Pmbo hmoVo. AZ§V JwU-g§nÝZ Ago gX²Jwê$ ~Zbo hmoVo.
g_WmªÀ`m JwS>¿`m_YyZ ^`§H$a ZmJ {ZKmbm Am{U \y$ËH$mê$ bmJbm, Varhr Vo
{Z^©`nUo gX²Jwê§$Mr godm H$arV am{hbo. Vo nmhÿZ lrñdm_r g_W© g§VmnyZ åhUmbo, ***
“Vy _moR>m {OÝZ, amjg Amhog.” Ë`m§À`m `m YmS>grnUm_wio Ë`m§Zr àgÞ hmoD$Z
Wmo~mS>rV _mabr d e{º$nmV-Xrjm {Xbr. gX²Jwê§$Zr Ooìhm JwéX{jUm åhUyZ
{H$_`m{Jar gmoS>Ê`mMr _mJUr Ho$br, Voìhm _moR>çm YmS>gmZo Vr _mÝ` Ho$br. lram_mZ§X CdmM
gX²Jwê§$Zr Ë`m§Zm Z_©Xm-n[aH«$_m H$aÊ`mg gm§{JVbo, Voìhm Vo {Z:g§J ~ZyZ W§S>r-
dmam, D$Z, nmD$g, {d¿Z, g§H$Q>o `m§Mr ndm© Z H$aVm Mmby bmJbo. AZoH$ g§H$Q>o earamMr __Vm hrM XwñVa _m`m hmo`. {ZíM`mZo
nma H$arV nwT>o OmV am{hbo. Vrd« Aer VhmZ-^yH$ ghZ Ho$br. H$S>H$ CÝhmV Am{U ào _ mV ^Jd§ V mMo Ü`mZ Ho $ ë`mZo Y¡ ` © dmT>Vo .
^mOyZ Q>mH$Ê`mè`m dmiy_Ü`o Am{U Q>moH$Xma nmfmUm§da MmbV am{hbo. Aä`mgm_wio gd© gmÜ` hmoVo, åhUyZ à`ËZ H$arV am{hbo
\$ÎmaJra Jmogmì`mZo Jm§Á`mMr {Mbr_ nwT>o Ho$br, Voìhm Agm X_ _mabm nm{hOo, Voìhm Hw$R>o H$Yr Zm H$Yr _w¸$m_mda nmohmoMVm `oB©b.
H$s {Mb_rVyZ Ádmim ~mhoa nS>br. hÅ>r ^º$mbm M§ÐeoIa ~mU XoÊ`mgmR>r
_JatZr ^aboë`m S>mohmV CS>r _mabr, ZmJ Agboë`m Amogar_Ü`o Pmonbo,
J`o_Ü`o M§S>mobMr {Mbr_ EH$m X_mV AmoT>br, Aer AZoH$ H¥$Ë`o Ë`m§Zr H$ê$Z

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 94 JwUgmJa Jwê$ / 95


n[aH«$_m nyU© Pmë`mda lr_hmamO Am|H$maoídabm Ambo, Voìhm AmogarV
Pmonbo hmoVo. H$moUr {gÕnwéf Ambm Amho Am{U AmnUmbm OodU Kmbrb, `m
AmeoZo VoWrb gmYw-Jmogmdr O_bo hmoVo. lr_hmamOm§Zm OmJ `oV ZìhVr Am{U
15. {ZíMb nX gmYy bmoH$ CVmdio hmoD$Z dmB©Q>-gmBQ> ~S>~S>V hmoVo. Ë`m§Zm n¡em{dZm ImD$
H$go KmbVm `oUma ? Voìhm àË`j Z_©Xm_mVm àH$Q> Pmbr Am{U {VZo Amnbo
gËnwéfm§H$S>yZ gÝ_mZ gwdU© H§$H$U H$mTy>Z Ë`m§À`m A§Jmda Q>mH$bo. {dOoà_mUo Vr Ambr Am{U {ZKyZ
lr~rS> H $a _hmamO ho _Z:em§ V rgmR> r Jw ê $À`m emo Y mW© Oo ì hm Jobr. VoWo Oo A{YH$mar gmYy hmoVo, Ë`m§Zm {VMo Xe©Z Pmbo.
A¸$bH$moQ>_Ü`o Ambo, Voìhm AŠH$bH$moQMo> lrñdm_r g_W©© amOdmS>çmÀ`m XmoZ doim Z_©Xm àH$Q> hmoD$Z {VZo lr_hmamOm§Moda H¥$nm Ho$br. `mMm
VQmdê$Z CS>r Q>mHy$Z Ë`m§Zm Xe©Z XoÊ`mgmR>r ~mhoa Ambo. Ë`m§Zm nmhÿZ lrñdm_r AW© lr_hmamOm§Mm A{YH$ma _mÝ` H$ê$Z {VZo Ë`m§Mm _mZ amIbm. Amnë`m
g_W© åhUmbo H$s, “Am§~m nmS>mbm Ambm Amho.” Am{U Ë`m§Mm Am{YH$ma d dmËgë`mMm dfm©d Ho$bm.
^{º$^md nmhÿZ eodQ>r lrñdm_tZr Ë`m§Zm e{º$nmV Xrjm {Xbr. Xodm§Zr Amnbo _mZbo
Ë`mZ§Va Z_©Xm-n[aH«$_oÀ`m doir EH$m Jwho_Ü`o EH$ _moR>o {gÕ-nwéf lr_hmamOm§Mm A{YH$ma _mÝ` H$ê$Z AZoH$ Xodm§Zr Ë`m§Zm Amnbo _mZbo.
^oQ>bo. Ë`m§Zr lr_hmamOm§Zm _moR>çm ào_mZo XmoZ {Xdg Amnë`mOdi R>odyZ Amnbo ñdê$nM _mZbo. Ooìhm lr_hmamO H$mer_Ü`o hmoVo. Voìhm ImbÀ`m
KoVbo. Ë`m§Mr Iar AmoiI nQ>VmM Z_©XoÀ`m VQ>mdarb Q>oH$S>rdarb Jmogmdr, _Oë`mda {ed-^º$ nm§Sw>a§J^Q> ^S>H$_H$a amhmV hmoVo. Ë`m§À`m ~m`H$moZo {edmbm
\$ÎmaJra ~m~m, gmZo ñdm_r d nwÊ`mV Ambobm _wabrdmbm gmYy BË`mXr gmYy§Zr {edm-_yR> An©U H$aÊ`mMo R>a{dbo hmoVo, Ë`m doir ^JdmZ {edmZo Ë`m XmoKm§À`m
lr_hmamOm§Zm _mZ {Xbm. J`o_Yrb M§S>mobH$g _m§{ÌH$ Ë`m§Mm {eî` ~Zbm. ñdßZmV `oD$Z gm§{JVbo H$s, “‹Vwåhr OoWo amhmVm Ë`mÀ`mdaÀ`m _Oë`mda _r
hþnñdm_r, AdYyV~m~m, eoJmdMo JOmZZ _hmamO, nwÊ`mMo O§Jbr _hmamO, ñdV: amhmVmo. VoWo amhUmè`mbm {edm_yR> An©U Ho$ë`mg Vr _bm {_iob.”
Zm{eH$Mo ~§Jmbr gmYy, Jmonmi~wdm, H$merMo H¥$îUmZ§X, AOJañdm_r, {eaS>rMo àË`j {edmZo lr_hmamOm§Zm Amnbo A{^ÝZ ê$n _mZbo.
gmB©~m~m, Í`§~Ho$ídaMo Ohm{JXma~wdm BË`mXr VËH$mbrZ gmYw-gËnwéf lr~rS>H$a AemMàH$mao lr_hmamO ho lrkmZoída _hmamO `m§À`m Xe©ZmgmR>r
_hmamOm§Zm ^JdX²ñdê$n _mZyZ _moR>m _mZ XoV AgV. gmYyMo ñdê$n gmYyM Ami§Xrbm {ZKmbo, Voìhm VoWo AZwð>mZ H$aUmè`m ^º$mÀ`m ñdßZmV `oD$Z kmZoída
OmUVmo. _hmamOm§Zr gm§{JVbo H$s, “‹VwÂ`m AZwð>mZmgmR>r _r CÚm gH$mir 10 dmOVm
Z_©Xm_mVoMr H¥$nm `oV Amho. _mÂ`m ñZmZmMr d ^moOZmMr Mm§Jbr gmo` H$a.” Ë`m ^º$mZo
lr_hmamO ho A{YH$mar nwéf hmoVo d lrñdm_r g_WmªMm AZwJ«h lr_hmamOm§Zm lrkmZoída _hmamO g_OyZ _moR>çm ^mdmZo Am{VÏ` Ho$bo. lrkmZoœa
{_imë`mda Ë`m§Mm nma_m{W©H$ A{YH$ma {eIamda nmohmoMbm hmoVm. Ë`m_wio _hmamOm§Zr Ë`m§Zm ñdV:er A{^Þ _mZbo.
n[aH«$_oÀ`m àg§Jr Ooìhm Vo VhmZ-^yHo$Zo ì`mH$yi Pmbo hmoVo. Voìhm àË`j lr_hmamO Ooìhm Á`mo{V~mÀ`m Xe©ZmgmR>r Jobo, Voìhm n«Ë`j Á`mo{V~m
Z_©©Xm_mVoZo JdiUrMo ê$n KoD$Z Ë`m§Zm XyY {Xbo. Vo XyY {nVmM Ë`m§Mm WH$dm XodmZo VoWrb nwOmar JmoqdX IQ>çmi `mbm ñdßZmV `oD$Z gm§{JVbo H$s, “_mPm
Xya Pmbm. nm`mÀ`m OI_m ~è`m Pmë`m. Vr nmhVm-nmhVm AÑí` Pmbr. ^º$ nËZrgh H$moëhmnyahÿZ `oV Amho. Ë`mMr Mm§Jbr gmo` H$a.” VgoM àË`j

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 96 {ZíMb nX / 97


Á`mo{V~mXod gaXmamÀ`m ê$nmZo KmoS>çmda ~gyZ Y_©emioV Ambm Am{U Ë`mZo Agm g§H$ën Ho$bm hmoVm. Ë`m doir lrñdm_r g_W©© amOdmS>çmV Jobo hmoVo. VoWo
AmB©gmho~m§Zm {Zamon {Xbm H$s, “_r _hmbú_rÀ`m Xe©ZmgmR>r H$moëhmnyabm Joë`mda Vo 15-15 {Xdg _wŠH$m_ H$arV, na§Vw lr_hmamOm§Zr Amnbm g§H$ën
OmV Amho. g§Ü`mH$mir naV `oB©Z, Voìhm Vwåhr `m.”‹ gmoS>bm Zmhr. Ë`m§Mr hr {Zð>m nmhÿZ lrñdm_r g_W© ho amOdmS>çmVrb godH$m§Zr
bhmZnUr lr_hmamO n§T>anyabm nm§Sw>a§JmMo Xe©ZmgmR>r dmar~amo~a EH$Q>o Wm§~{dÊ`mMm à`ËZ Ho$bm, Var Z EoH$Vm VQ>mdê$Z CS>r KoD$Z ~mhoa Ambo Am{U
Jobo hmoVo, Voìhm VoWrb JXu nmhÿZ Vo Jm|YiyZ Jobo d aSy> bmJbo. EH$m IoS>di> Ë`m§Mr nyOm ñdrH$mabr. lrñdm_r g_W© `m§À`mgmaIm Jwê$gwÕm `m ^º$mbm
{XgUmè`m _mUgmÀ`m ê$nmV `oD$Z nm§Sw>a§JmZo Ë`m§Zm AmV Zobo d Xe©Z KS>{dbo. ^oQ>Ê`mgmR>r ñdV:bm Amdê$ eH$bm Zmhr. `m n{hë`m ^oQ>rVM lr_hmamOm§Zm
Z§Va EH$m ^º$mZo gm§{JVbo H$s, “Vmo _mUyg àË`j nm§Swa§J hmoVm. Vy _moR>m gX²Jwê§$Mo~Ôb ào_ {Z_m©U Pmbo d Ë`m§Zr Ë`m§Zm Amnbr {Zð>m An©U Ho$br.
^m½`dmZ Amhog.” Xwgè`m doir Ooìhm lr_hmamO Xe©ZmgmR>r AŠH$bH$moQ>bm Jobo, Voìhm
_hmamO Ooìhm XohÿOdirb ^mbM§Ð S>m|JamÀ`m nm`Ï`mer Agboë`m lrñdm_r g_WmªZr H$R>moa narjm KoVbr. lr_hmamO Ë`m§Mo nm` MonV hmoVo, Voìhm
{ZO©Z {ed_§{XamV Jobo hmoVo, Voìhm àË`j ^JdmZ e§H$a `m§Zr OJÝ_mVm nmd©Vrgh AMmZH$ lrñdm_r g_WmªÀ`m JwS>¿`m_YyZ ^`§H$a ZmJ {ZKyZ \y$ËH$mê$ bmJbm,
àH$Q> hmoD$Z Ë`m§Zm Xe©Z {Xbo. Varhr Vo {dM{bV Pmbo ZmhrV. Ë`m§Mr {Z^©`Vm nmhÿZ lrñdm_r g_WmªZr Ë`m§Zm
VgoM Vo ^mbM§Ð S>m|Jamda Jobo, Voìhm EH$m {ÌeybYmar AdYyVmÀ`m “amjg” Ago åhQ>bo Am{U Wmo~mS>rV _mê$Z g_mYr AdñWoV nmohmoM{dbo.
ê$nmV ^JdmZ e§H$am§Zr àH$Q> hmoD$Z CnXoe {Xbm H$s, “gd© `moJmMr n[agr_m lr_hmamOm§Zm _hmàgmX H$aÊ`mg gm§{JVbo; Voìhm Ë`m§Zr n¡go ZgVmZm CYma
_rM Amho, gd© {dídm_Ü`o _rM ^ê$Z am{hbmo Amho, _mÂ`m{edm` `m OJmV _mb KoD$Z _hmàgmX Ho$bm. lrñdm_r g_WmªZr Ë`m§Zm {H$_`m{Jar gmoS>Ê`mg
Xwgao H$moUrhr Zmhr, ho VÏ` OmUë`mda lrkmZoída qH$dm lrVwH$mam_ doJio gm§{JVbo; Voìhm _mJMm-nwT>Mm {dMma Z H$aVm Ë`m§Zr Vr gmoSy>Z {Xbr. lrñdm_tZr
H$moR>o AmhoV ? Agm CnXoe H$ê$Z Vmo {edñdê$n AdYyV naV Jobm. Ë`m§Zm Z_©Xm-n[aH«$_m H$aÊ`mMr Amkm {Xbr, Va Ë`m§Zr {Z:g§J ~ZyZ Vr nyU©
Z_©Xm-n[aH«$_oMo doir Q>Ho $S>rdarb Jmogmì`mZo H$S>H$ CÝhmV lr_hmamOm§Zm Ho$br. Ë`m n[aH«$_o_Ü`o Ë`m§Zm Amnbo gX²Jwê$ lrñdm_r g_W© `m§Zr g_mYr
nmUr AmUÊ`mg nmR>{dbo hmoVo, Voìhm Ë`m Jmogmì`mMo AmamÜ` X¡dV Agboë`m KoVë`mMo g_Obo, Voìhm Vo Ë`m§À`m {d`moJm_wio Xw:ImZo ì`mHy$i Pmbo, na§Vw
lrJmonmiH¥$îUmZo Ë`mbm Y_H$mdbo H$s, “_bm nmUr AmUÊ`mg nmR>{dVmog lrñdm_r g_WmªZr Ë`m§Zm AmídñV Ho$bo H$s, “h_ JE Zht, qOXm h¢Ÿ&” Am{U
H$m` ?” Ë`mMm AZw^d XoÊ`mgmR>r Ë`m§Zr dmKmÀ`m ê$nmZo Am{U Z§Va {gÕ `mo½`mÀ`m
Aem àH$mao àË`j AZoH$ Xodm§Zr lr_hmamOm§Zm AmnboM A{^ÝZ ê$n JwhoV n«H$Q> hmoD$Z àË`j Xe©Z {Xbo. gX²Jwê§$~Ôb lr_hmamOm§À`m _ZmV Anma
_mZbo hmoVo. AÜ`mË_mÀ`m AË`wƒ {eIamda nmohmoMyZ lr_hmamO àË`j ào_ d ÑT> {Zð>m hmoVr. Amnbm Ah§H$ma {dgê$Z Vo {ZË` Jwé_` ~ZyZ am{hbo.
na_mË_-ñdê$n ~Zbo hmoVo. lr_hmamOm§Zr ñdV:bm g§nyU©V: gX²Jwê§$À`m MaUr An©U H$ê$Z Q>mH$bo
gX²Jwê§$À`m~Ôb {Zð>m hmoVo. Ë`m§Zr Jwé_mD$brMo ñ_aU H$ê$Z Ag§»` M_ËH$ma H$ê$Z XmI{dbo. Jwê§$À`m
^JdmZ lrXÎmmÌo`mMo AdVma Agboë`m AŠH$bH$moQ>{Zdmgr lrñdm_r ~imdaM Ë`m§Zr Agø ^`§H$a Ago Xoh-àmaãY ^moJbo. gX²Jwê§$~ÔbÀ`m Aem
g_W© `m§Zm lr_hmamOm§Zr Amnbo gX²Jwê$ _mZbo hmoVo. Ooìhm Vo àW_V: ÑT>{Zð>o_wioM Vo OoWo Jobo VoWo Ë`m§Zr ñdV:À`m g§nyU© eº$s¨{Zer ñdV:bm PmoHy$Z
AŠH$bH$moQ>bm Jobo hmoVo, Voìhm JwéXe©Z Pmë`m{edm` AÝZJ«hU H$aUma Zmhr {Xbo hmoVo. gX²Jwê§$Mm _{h_m AZ§V AgVmo. Vmo Amnë`m {ZðmdmZ {eî`mbm

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 98 {ZíMb nX / 99


VËH$mi Amnë`mgmaIm ~ZdyZ Q>mH$Vmo. gd©ñd hmoVr. Vr Joë`mda Vo CXmg Pmbo Am{U {eaT>moUÀ`m hZw_mZ _§{XamV
lr~rS>H$a _hmamOm§Zr Amnë`m OrdZmV _mZdr eŠ`Vm§Mr n[agr_m OmD$Z ~gy bmJbo. hZw_§VmZo Ñï>m§V {Xë`mda Ë`m§Zr Ka gmoS>bo d 1903 _Ü`o
JmR>br. Ë`m§Zr AWH$ CÚ_erbVm XmI{dbr. CËH$Q> a{gH$VoZo OrdZmMm AmñdmX Vo lr~rS>H$a _hmamO `m§À`m godoV ê$Oy Pmbo. Vo lr_hmamOm§Mo Ka gmoSy>Z Hw$R>ohr
KoVbm. Yw§X \$H$sa ~ZyZ H$R>moa d¡am½` ^moJbo, AI§S> Ü`mZ-`moJmZo nma_m{W©H$ OmV ZgV. _R>mMr gd© ì`dñWm AmÊUmgmho~ ~KV AgV. lr~rS>H$a _hmamOm§Zr
AZ§VVm {_i{dbr, Ah§H$ma {dê$Z Q>mHy$Z Iè`m AWm©Zo ñdV§ÌVm {_i{dbr Ë`m§Zm Amnbm CÎmam{YH$mar _mZbo hmoVo. AmB©gmho~gwÕm Ë`m§Zm Amnbm _wbJm
Am{U na_oídamer AÛ¡V n«má Ho$bo. AZoH$ Xodm§Zr Ë`m§Zm AmnboM ê$n _mZbo. _mZrV AgV. lr~rS>H$a _hmamOm§Zr Xoh gmoS>ë`mda nyU© ~mam df} `m§Zr _R>mMr
_Zwî`mÀ`m gm_Ï`m©Mm Agm CËH$f© Xwb©^ hmo`. gmYZoÀ`m ~imda Vo {gÕ- godm Ho$br Am{U ~amo~a ~mam dfmªZr lr_hmamOm§À`m nwÊ`{VWr {XderM
nwéf ~Zbo Am{U {gÕ-nwéfmMo {ZíMb ~«÷ ~Zbo. AmÊUmgmho~m§Zr XohË`mJ Ho$bm. Ë`m§Mo OrdZ gX²Jwê§$À`m MaUr A{n©V Pmbobo
lr_hmamOm§Mr na§nam hmoV.o
lr~rS>H$a _hmamOm§Mo AJ{UV {eî` gd©Ì {dIwabo hmoVo. Ë`m§_Ü`oo dmgwAmÊUm ^mJdV
H$merZmWn§V JX}, ~m~m JX}, dmgwAmÊUm ^mJdV, AmÊUmgmho~ Jwáo, Zmam`U lr_hmamOm§Zm H$mer_Ü`o Oo nm§Sw>a§J^Q> ^S>H$_H$a ^oQ>bo hmoVo, Vo R>mÊ`mV
amZS>o, {edam_n§V Im§S>oH$a, AmR>dbo, _wHw§$Xamd _moKo, amdgmho~ ghò~wÕo, ñWm{`H$ Pmbo hmoVo. Ë`m§À`m {Z{_ÎmmZo ~id§Vamd ^mJdV ho lr~rS>H$a _hmamO
~m~mgmho~ H$d}, amhyaH$a, Jwáo dH$sb, _§JbXmg, nwéfmoÎm_ {ngmoiH$a, aKwZmW `m§À`m ghdmgmV Ambo. ~id§Vamdm§À`m~amo~a Ë`m§Mo bhmZ gmdÌ ^mD$
H¥$îU {Q>iH$, AmÊUmgmho~ H$amS>H$a, am_ Omoer, {ede§H$a em¡Mo, Xm_wAmÊUm dmgwAmÊUm ^mJdV hohr lr~rS>H$a _hmamOm§Mo_wio à^m{dV Pmbo. gwadmVrbm
gmo_U, AmÊUm H$d}, X.b. D$\©$ XÎmmon§V {ZamoIoH$a, qÌ~H$amd ~moS>g, am_^mD$ Vo R>mÊ`mhÿZ H$mhr {Xdg lr_hmamOm§À`m godogmR>r `oV AgV. Z§Va Vo Hw$Qw>§~mgh
lr_hmamOm§À`m Aml`mg Ambo. Vo dmgwAmÊUm `m§Mr H$R>moa narjm KoV. Ë`m§Zm
Xidr, b.J.~mnQ>, Xm_moXan§V Xoenm§S>o, H$Zm¡Or ~«m÷Ur, AmÊUmgmho~ ~hþVwbo
B§àyìh_|Q> Q´>ñQ>H$Sy>Z Iyn n¡gm {_imbm, na§Vw Vmo gd© Ë`m§Zr lr_hmamOm§Mo MaUr
BË`mXr à{gÕ AmhoV.
An©U Ho$bm. ~hþVwbo `m§À`mZ§Va dmgwAmÊUm _R>mMr ì`dñWm nmhmV hmoVo. Vo
`m§n¡H$s AmÊUmgmho~ ~hþVwbo ho nwÊ`mÀ`m e{Zdma noR>oVrb _R>mMo
A{YH$mar nwéf hmoVo.
CÎmam{YH$mar hmoVo. Ë`m§À`mZ§Va dmgwAmÊUm ^mJdV d b.J. ~mnQ> `m§Zr _R>mMr
AmÊUmgmho~ Jwáo
ì`dñWm nm{hbr. ~mnQ> `m§Zr _amR>rV lr~rS>H$a _hmamO `m§Mo M[aÌ {b{hbo
R>mÊ`mMo ìhr.Or. Jwáo D$\©$ AmÊUmgmho~ Jwáo ho ~r.E., Eb²Eb².~r.hmoVo.
Amho. Xm_moXa Xoenm§S>o `m§Zr Zm{eH$À`m XÎm_§{XamMr na§nam gm§^mibr. amdgmho~ Ë`m§Zr nwÊ`mV d{H$br gwê$ Ho$br, nU Vr MmboZm. _moR>o Hw$Qw>§~ d {_iH$V H$_r.
D$\©$ ~m~m _hmamO ghò~wÕo ho lr_hmamOm§À`m AmÜ`mpË_H$ na§naMoo Iao dmag Ë`m_wio Vo ÌmgyZ Jobo. Vo Vwier~mJoV OmD$Z lram_ d hZw_mZ `m§Mo Xe©Z KoD$
hmoVo, Vo OJahmQ>rnmgyZ A{bá hmoVo. H$Zm¡Or ~«m÷Ur hr gmÜdr hmoVr, Vr bmJbo. S>m°.XÎmmon§V D$\©$ H$mH$mgmho~ {ZamoIoH$a ho Ë`m§Mo {_Ì hmoVo. Ë`m§À`m
lr_hmamOm§Mm AZwJh« {_imë`mda gmYZmaV hmoÊ`mgmR>r AkmVñWir {ZKyZ Jobr. gëë`m_wio AmÊUmgmho~ lr~rS>H$a _hmamO `m§MoH$S>o `oD$ bmJbo. H$mhr
Xm_moXan§V ~hþVwbo D$\©$ AmÊUmgmho~ {Xdgm§VM Ë`m§Zm H$moQ>m©_Ü`o ZmPaMr ZmoH$ar {_imbr. nwT>o àJVr hmoV hmoV
{eaT>moU `oWrb Xm_moXan§V ~hþVwbo ho lrJOmZZmMo ^º$ hmoVo. Xhmdrn`ªV lrJwê§$À`m H¥$noZo _wÝg\$XoIrb Pmbo. Ë`m§Mr lr~rS>H$a _hmamOm§À`mda AT>i
{eH$bo hmoVo. lrJOmZZmMr Vo {ZË` godm H$arV AgV. Ë`m§Mr AmOr hrM Ë`m§Mo {Zð>m hmoVr.
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 100 {ZíMb nX / 101
{edam_n§V Im§S>oH$a Ymdm H$ê$ bmJbm.
Zm{eH$Mo {edam_n§V Im§S>oH$a ho lr_hmamOm§Mo {eî` hmoVo. Zm{eH$Mo Ë`mÀ`m ~°JoV Amjonmh© dñVy {_imë`m hmoË`m, na§Vw H$moQ>m©V Vr ~°J
Jmonmi~wdm, _m¡bm~wdm, Í`§~Ho$ídaMo Ohm{JaXma, AdYyV~wdm Aem gËnwéfm§Mm Ë`mMr Agë`mMo {gÕ Pmbo Zmhr. Ë`m_wio Ë`m IQ>ë`mVyZ Ë`mMr _wº$Vm Pmbr.
Ë`m§À`mda bmo^ hmoVm. `m§Zr nXo, A^§J, AmaË`m, Aï>H$ Aem AZoH$ aMZm Vmo lr_hmamOm§Mm {Zñgr_ ^º$ Pmbm.
Ho$boë`m AmhoV. AdYyV~wdm `m§À`mer Ë`m§Mo \$ma O_V Ago. Vo XmoKo JmoXmdarÀ`m _§JiXmg
H$mR>r ~gbo hmoVo, Voìhm ~wdm åhUmbo, “‹XwnmaÀ`m OodUmMo nm{hbo nm{hOo.” _§JiXmg ZmdmMm EH$ JwOamWr `wdH$ S>m°. XÎmmon§V {ZamoIoH$a `m§Mm
{edam_n§V åhUmbo, “Vwåhr {OWo ~gbm AmhmV, VoWoM am_ XoUma Zmhr H$m` ?” dg{VJ¥hmVrb {_Ì hmoVm. Vmo H¥$îUmMm _moR>m ^º$ hmoVm. Vmo H¥$îU-^º$s_Ü`o
~wdm åhUmbo, “am_ Amåhmbm XoB©b, nU Xoh-àmaãY KoD$Z ~gÊ`mMm Am_Mm _½Z Ago. Z§Va Vmo {WAm°gm\$sH$S>o dibm. Vmo S>m°. XÎmmon§V {ZamoIoH$a `m§Zm
Am{YH$ma Zmhr. Vmo Vw_À`m ~rS>H$a _hmamOm§Mm Amho. Amåhmbm AOwZr nmoQ>mMr gmaIm AmJ«h H$ê$ bmJbm H$s Vwåhr {WAm°gm{\$ñQ> ìhm. Voìhm Vo åhUmbo, “_r
qMVm AgVo.” nyduM Jwê$ Ho$bm Amho.” _§JiXmgmÀ`m _ZmV lr_hmamOm§Mo Xe©Z KoÊ`mMr
AmR>dbo CËH§$R>m {Z_m©U Pmbr, na§Vw Vmo {ÛYm AdñWoV nS>bm H$s Ë`m_wio _mÂ`m
Zm{eH$À`m amOÐmoh àH$aUmnydu AmR>dbo ZmdmMm EH$ H«$m§{VH$mar VéU H¥$îU^º$s_Ü`o ~mYm `oB©b. Voìhm Ë`mbm ñdßZm_Ü`o lr_hmamOm§Zr Ñï>m§V {Xbm
lr_hmamOm§À`mnmer Ambm. Ë`mZo {dMmabo H$s, “H«$m§VrÀ`m Midirbm `e H$s, “Aao, lrH¥$îU nmM hOma dfmªnydu hmoD$Z Jobm. _r AmO Amho.” Voìhm
`oB©b H$m` ?” Voìhm lr_hmamOm§Zr Jmoï> gm§{JVbr H$s, “EH$ _w§Jim Amnë`m Xwgè`m {Xder Vo ñdßZ Ë`mZo {ZamoIoH$am§Zm gm§{JVbo. Vmo lr_hmamOm§À`m
AmB©bm åhUmbm H$s, AmB©, AmB©, _r AmO JwimMr EH$ T>on nm{hbr. CÚm Vr Xe©ZmgmR>r nwÊ`mg Jobm Am{U Ë`m§Mm ^º$ ~Zbm.
_r Kar KoD$Z `oVmo. _J Amnbo Xm[aÐç Xya hmoB©b.” AmB© Ë`mbm åhUmbr, am_ Omoer
“VwPr H§$~aM VwPm namH«$_ XmI{dVo. Vy BVa hOmamo _w§Jù`m§~amo~a T>onoImbr R>mÊ`mVrb am_ Omoer `m§À`m KamV na§naoZo d¡ÚH$s MmbV Ambr hmoVr.
[MaSy>Z _aerb.” lr_hmamO AmR>dbobm åhUmbo, “_yI©nUm H$ê$Z ZH$mog, am_ Omoer ho nm§Sw>a§J ^S>H$_H$a `m§À`m AmoiIrZo lr_hmamOm§Mo {eî` ~Zbo.
_aerb.” AmR>dbobm Vo AmdS>bo Zmhr. Vmo MidirV H$m_ H$arV am{hbm. Ë`m§Mo _Z ^md-^moio hmoVo. `m {Z_©i ^mdZo_wio Vo à{gÕ d¡Ú Pmbo. _moR>_moR>o
H$mhr {XdgmZ§Va Ë`mbm H$ë`mU `oWo nH$S>Ê`mV Ambo. Ë`mÀ`m ~°JoV d¡Ú d S>m°ŠQ>a hmV Q>oH$V AgV, Vo amoJr am_ Omoer `m§À`m Am¡fYmZo ~ao hmoV
Amjonmh© Jmoï>r AmTië`m. Ë`mMr O~mZr KoVbr. Voìhm Vmo åhUmbm, “ _hmamOm§Zr AgV. AmB©gmho~m§Mo Vo AmdS>Vo hmoVo. Vo nwÊ`mg Ambo H$s AmB©gmho~ åhUV,
gm§{JVbobo EoH$bo AgVo, Va hr nmir Ambr ZgVr.” nmo{bgm§Zr lr_hmamOm§Mm “am_ Omoer Or nyOm H$aVmo Vr _mÂ`m {dÇ>bmbm AmdS>Vo.” lr_hmamO gdmªZm
Zmd-nÎmm {dMmabm. nmobrg lr_hmamOm§À`mH$S>o `oD$Z Mm¡H$er H$ê$ bmJbo. amJmdV, nU Vo am_ OmoetMr ^º$s d {dZ_«Vm nmhÿZ Ë`m§À`mda amJmdV ZgV.
lr_hmamOm§Zr {dMmabo H$s, “Vmo H$m` åhUV hmoVm ?” Voìhm nmobrg åhUmbo H$s lr_hmamOm§À`m H¥$no_wio Vo na_mWm©Vhr nwT>o Jobo.
Ë`mZo _w§Jù`m§Mr Jmoï> gm§JyZ åhQ>bo H$s, “_r _hmamOm§Mo EooH$bo AgVo Va ~ao {ede§H$a em¡Mo
Pmbo AgVo.” Voìhm lr_hmamO åhUmbo H$s, “Ë`mbm _mPm {Zamon gm§Jm H$s `m Zm{eH$Mo {ede§H$a em¡Mo ho AmB©-dS>rb d nËZr {ZdV©ë`m_wio CXmg
àg§Jr Vwbm Oer _mPr AmR>dU Pmbr, Ver ^Jd§Vm§Mr H$a.” Vmo ^Jd§VmMm Pmbo hmoVo. Ë`mV Xm[aÐç. Ooìhm Vo lr_hmamOm§Zm ^oQ>bo Voìhm lr_hmamO åhUmbo,

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 102 {ZíMb nX / 103


“{ddmh Ho$ë`mg gwI {_iob.” Vo amoO Xe©ZmgmR>r `oD$ bmJbo. EHo$ {Xder lr_hmamOm§Mo {eî` Pmbo. AmÊUmgmho~ ho H«$m§{VH$maH$m§À`m ghdmgmV Ambo,
Ë`m§Zr {dMmabo H$s, “_r EH$Q>m Ord Amho. b½Z Ho$ë`mg XmoZ bmoH$m§Mo nmbZ Voìhm Ë`m§Zm lr_hmamOm§Zr CnXoe gm§{JVbm H$s, Ë`m§À`mnmgyZ Xya amhm. Ë`m§Zr
H$go hmoUma ? {OH$S>o AmJ {VH$S>o \$mo\$mQ>m.” Voìhm lr_hmamO åhUmbo, “ho VwPo hohr gm§{JVbo H$s, “‹Vy Zm{eH$_Ü`o amhm. Hw$R>o Var ZmoH$ar H$a. EbEb.~r. À`m
ñ_emZ-d¡am½` Amho. àË`oH$ OU Amnbo Zer~ KoD$Z `oVmo. n{hbr ~m`H$mo Aä`mgmgmR>r _w§~B©bm OmD$ ZH$mog.” na§Vw Ë`m§Zr EoH$bo Zmhr. eodQ>r Vo
_obr, åhUyZ XwgarMo Zer~ _obobo Zmhr. dmgZm Vrd« AgVmV. d¡am½` YmaU Zm{eH$À`m amOX«mohmÀ`m IQ>ë`mV gmnS>bo. IwZmMm Amamon em~rV Pmbm d
H$ê$Z na_mW© Ho$ë`mg \${OVr hmoB©b. g§gmamV amhÿZ gË`dMZ, Z_«Vm Am{U Ë`m§Zm \$merMr {ejm Pmbr.
naór _mVog_mZ hm {ZíM` ~miJë`mg Vo d«Vhr na_mW© AgVo. ewÕ _ZmZo lrgX²Jwê§$À`m~Ôb lÕm ~miJë`m_wio ~m~mgmho~m§Zm gd© H$mhr
Am{U bjnyd©H$ h[aZm_-ñ_aU H$amdo. VoM nbrH$S>o nmohmoMdrb.” em¡Mo `m§Zr bm^bo d lÕm Z R>odë`m_wio AmÊUmgmho~m§Zm \$mer {_imbr.
lr_hmamOm§À`m AmkoMo nmbZ lÕoZo Ho$bo Am{U Vo gwIr Pmbo. am_^mD$ Xidr
bú_U JUoe ~mnQ> am_M§Ð e§H$a Xidr (IoS,> Vm.dmido) ho KaMo gwIdñVy hmoV.o S>m.° XÎmmonV§
`m§Mr KaMr J[a~r d ZmOwH$ Vã`oV hmoVr. _°Q´>rH$ Pmë`mda bú_U {ZamoIoH$a `m§Mo ~§Yy Zmam`U bú_U {ZamoIoH$a ho XidtMo _ohþUo hmoVo. EH$Xm
JUoe ~mnQ> ho nmoñQ> ImË`mV hmoVo. _Z bmdyZ H$m_ H$arV Vo hoS> nmooñQ> _mñVa Zmam`U {ZamoIoH$a Ë`m§Zm KoD$Z lr_hmamOm§MoH$S>o Ambo. VoìhmnmgyZ Vo à^m{dV
Pmbo. Ë`m§Mr n{hbr nËZr Joë`mda lr_hmamOm§Zr Ë`m§Mo Xwgao b½Z H$ê$Z {Xbo. Pmbo Am{U doimodoir Xe©ZmgmR>r `oD$ bmJbo. Xidr `m§À`mH$S>o nmodmS>o aMÊ`mMr
Ë`m§Zr ~mnQ>m§Zm amoO 10{_{ZQ>o {Z`{_VnUo Ü`mZ H$aÊ`mMm CnXoe {Xbm hmoVm. à{V^m hmoVr. Ë`m§Zr EH$m h[aXmgmH$Sy>Z CnXoe KoVbm. lr_hmamOm§À`m Xe©ZmZ§Va
1911 gmbr AmB©gmho~m§Zr Xoh R>odë`mda lr_hmamOm§Zr ~mnQ>m§Zm ghHw$Qw>§~ Ë`m§Mr à{V^m {dH${gV Pmbr Am{U emhra åhUyZ Ë`m§Zm à{gÕr {_imbr.
_R>mV `oD$Z amhÊ`mMr Amkm Ho$br. Ë`mà_mUo Vo _R>mVrb godm H$ê$ bmJbo. Ë`m§Zr lr{edN>ÌnVtÀ`mda Eo{Vhm{gH$ nmodmS>m aMbm hmoVm.
Ë`m§Zm hm{Z©`m, ßboJ d VrZ doim Q>mB\$m°B©S> Pmbm, na§Vw lr_hmamOm§À`m H¥$noZo EH$Xm Vo Mma {Xdgm§gmR>r _R>mV Ambo hmoV.o naV Om`bm {ZKmbo. Voìhm
dmMbo. lr_hmamOm§Zr Ë`m§Zm Wm§~dyZ KoVbo. Ë`m§Mr Amkm Ë`m§Zm Q>miVm Ambr Zmhr. amÌr
b. J. ~mnQ> `m§Zr lr~rS>H$a _hmamOm§Mo _amR>r_Ü`o M[aÌ {b{hbo AmÊUm_hmamO ~hþVb w o `m§Zm qdMy Mmdbm. \$ma doXZm `oD$ bmJë`m. lr_hmamO
Amho. ~mnQ> 1937 nmgyZ 1960 n`ªV, Xoh Agon`ªV lr_hmamOm§Mo _R>mV XidtZm åhUmbo H$s, “Vy qdMdmMo {df CVaderb H$m ?” XidtZm _§Ì AdJV
ì`dñWmnH$ hmoVo. hmoVm. Ë`m§Zr _§Ì åhUyZ qdMy Mmdë`mOmJr amI Mmoibr. Voìhm {df CVabo.”
Zm{eH$Mo H$d} ~§Yy lr_hmamO åhUmbo H$s, “EdT>çmgmR>rM Vwbm Wm§~dyZ KoVbo hmoVo.” EoHy$Z
Zm{eH$À`m dm_Zamd D$\©$ ~m~mgmho~ H$d} `m§Zm d{H$brÀ`m narjoV XidtZm AmíM`©© dmQ>bo Am{U Ë`m§Mr lr_hmamOm§À`m~ÔbMr lÕm ÑT> Pmbr.
`e {_iV ZìhVo. Vo lr_hmamOm§Zm eaU Ambo Am{U Ë`m§À`m H¥$noZo nmg Pmbo. _wH§w$X nm§Sw>a§J _moKo
VoìhmnmgyZ lr_hmamOm§À`m~Ôb lÕm CËnÝZ Pmbr. Ë`m§Zm lr_hmamOm§À`m H¥$noZo B§XyaMo _wHw§$X _moKo ho ~id§Vamd ^mJdVm§Mo ZmVodmB©H$ hmoVo. _moKo `m§Zr
bm¡{H$H$ d nma_m{W©H$ gwI bm^bo. EbEb.~r. H$ê$Z EbEb.E_.Mr narjm {Xbr hmoVr. ^mJdVm§À`m_wio
~m~mgmho~m§À`m_wio Ë`m§Mo MwbV ~§Yy AmÊUmgmho~ H$d} hogwÕm lr_hmamOm§À`m Aml`mg Ambo. Vo H«$m§{VH$maH$m§À`m_Ü`o gm_rb hmoVo, na§Vw

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 104 {ZíMb nX / 105


lr_hmamOm§Zr Ë`m§Zm VmH$sX {Xbr hmoVr H$s Vy `m ^mZJS>rV nSy> ZH$mog. åhUmbr, “eoa H$m ~ƒm AgyZhr Vy Agm H$m {\$aVmog ? AmH$memV CS>r _mabr
Varhr H«$m§VrMo AmH$f©U Agë`m_wio Vo Zm{eH$À`m amOÐmohmÀ`m H$Q>mV Va nm` _moS>ob, Kar Omerb Va nmoQ> ^aob.”
AS>H$bo. Zm{eH$Mm B§J«O H$boŠQ>a O°ŠgZ `mbm R>ma _mam`Mo hmoVo. àW_ AZ§V B§Xyabm Joë`mda _moKo `m§Zm n¡gm AS>H$m, _mZ-_amV~ {_imbm. Ë`m§Zr
H$mÝhoao Jmoir _maUma hmoVm, Ë`mVyZ O°ŠgZ dmMbm Va _moKo Jmoir KmbUma hmoVo. AÜ`mË_mVhr àJVr Ho$br. lr_hmamOm§À`m H¥$no_wio Ë`m§Zm àn§M d na_mWm©V
{WEQ>a_Ü`o O°ŠgZ `oVmM H$mÝhoaoZo Jmoir _mabr Am{U Vmo _mabm Jobm. gd©OU `e {_imbo. Vo B§XyaÀ`m ñQ>oQ> {_b_Ü`o _moR>o Am°{\$ga hmoVo.
nimbo. _moKo Kar Jobo Va nmobrg nH$S>Uma, åhUyZ Vo bnV-N>nV lr_hmamOm§À`m JX} {nVm-nwÌ
_R>mV Ambo. lr_hmamOm§Zr gd© AmoiIyZ åhQ>bo, “Oo Pmbo Vo Mm§Jbo Pmbo H$merZmW JX}
Zmhr. àË`oH$mZo Amnbr Hw$dV AmoiIyZ H$m_ H$amdo. \$º$ Midi H$ê$Z H$mhr H$merZmW JX} ho R>mÊ`mÀ`m ~id§Vamd ^mJdVm§Mo _ohþUo hmoVo.
hmoV Zmhr. AmVm Ambm Amhog, Va BWoM ahm, ~mhoa nSy> ZH$mog.” ^mJdVm§À`m {Z{_ÎmmZo H$merZmWn§Vm§Zm lr_hmamOm§Mo Xe©Z Pmbo. Ë`m§À`m H¥$noZo
_moKo _R>mV am{hbo, na§Vw KaMo bmoH$ H$miOr H$arV AgVrb åhUyZ Vo d{H$brMr narjm nmg Pmbo. VoWo nwÊ`mV d{H$br MmbUma Zmhr, åhUyZ
Ë`m§Zr nmoñQ>H$mS>© nmR>{dbo d Vo Zo_Ho$ nmo{bgm§À`m hmVmV nS>bo. nmobrg `oD$Z Ë`m§Zr {dX^m©V OmÊ`mMm {dMma Ho$bm, na§Vw VoWo gZX {_iÊ`mV AS>MUr
nwÊ`mÀ`m _RmVyZ Ë`m§Zm nH$Sy>Z KoD$Z Jobo. Ë`m doir _moKo `m§Zr lr_hmamOm§Zm Amë`m. gZX {_imbr nU d{H$br Mmbbr Zmhr. eodQ>r _wÝg\$s {_imbr
H$idirMr {dZ§Vr Ho$br Am{U X`oMr ^rH$ _m{JVbr. Voìhm lr_hmamO åhUmbo, Am{U nwT>o Vo ZmJnyabm g~O‚m Pmbo. lr_hmamOm§À`m H¥$no_wio ñdmW© d na_mW©
“Om, gwQ>erb.” _moKo `m§Zm ZŠH$s \$merMr {ejm Pmbr AgVr. Vo Vwé§Jm_Ü`o XmoÝhr_Ü`o `e {_imbo.
lr_hmamOm§Mm Ymdm H$arV am{hbo. _m\$sMm gmjrXma Ë`m§Zm AmoiIy eH$bm H$merZmW JX} lr_hmamOm§À`m {ZË` Xe©Zmg OmV AgV. Ë`m doir
Zmhr. g§e`mMm \$m`Xm {_iyZ _mo¿`m§Mr gwQ>H$m Pmbr. lr_hmamO {ZH$mbmnyduM lr_hmamOm§Zr gm§{JVbo hmooVo H$s, “‹nwÊ`mV VwPm O_ ~gUma Zmhr, Vy {dX^m©V
åhUmbo H$s, “_moKo Amë`mda gm§Jm.” Om.” lr_hmamOm§Mo H$merZmWn§Vmda \$ma ào_ hmoVo. Ë`mZr Ë`m§Mr na_mWm©_Ü`o
_moKo Vwé§JmVyZ gwQ>bo, nU Om`Mo Hw$R>o ? Ë`m§Zr lr_hmamOm§Mo Xe©Z _moR>r àJVr H$ê$Z KoVbr. H$merZmWn§V Ooìhm H$moUm gmYw-gËnwéfmH$S>o Xe©ZmgmR>r
KoD$Z B§Xyabm Om`Mm {dMma Ho$bm. {IemV n¡gmhr ZìhVm. BVŠ`mV añË`m§_Ü`o OmV AgV, Voìhm Vo bmoH$ Ë`m§Mm A{YH$ma AmoiIyZ Ë`m§À`mda ào_ H$arV.
Ë`m§À`mg_moa EH$ H$mimHw$Å> _mUyg C^m am{hbm. BÀN>m ZgVmZm, Z _mJVm H$merZmWn§V ho {eaS>rÀ`m gmB©~m~m§Mo Xe©Z KoÊ`mgmR>r Jobo, Voìhm
Ë`mZo nmMmMr ZmoQ> _mo¿`m§À`m {IemV KmVbr. _moKo noTo-hma dJ¡ao KoD$Z dmH$V AgVmZmM gmB©~m~m åhUmbo, “`m am_Xmg.” lr~rS>H$a _hmamO `m§À`m
lr_hmamOm§À`mOdi nmohmoMbo. Voìhm Vo åhUmbo, “Aao, Vwbm àË`j {dÇ>bmZo am_M§Ð qH$dm am_mZ§X `m ZmdmV “am_” hmoVm. gmB©~m~m§Zr Ë`m§Zm AmJ«hnyd©H$
Xe©Z {Xbo Am{U Vwbm AmoiIVm Ambo Zmhr.” _moKo Amnë`m ^m½`m_wio AmR> {Xdg Amnë`mOdi R>odyZ KoVbo.
amo_m§{MV Pmbo. H$merZmWn§V ho eoJmdÀ`m JOmZZ _hmamO `m§À`m Xe©Zmg 1905
lr_hmamOm§Zr Ë`m§Zm Kar naVÊ`mMr Amkm {Xbr. OmVmZm ^wgmdibm _Ü`o Jobo, Voìhm JOmZZ _hmamOm§Zr Ë`mÀ`m nmR>rda hmVmMm H$monam _mabm. Vo
Imbå_mMr ^oQ> KoÊ`mg gm§{JVbo. Vr g§V-ór ^oQbr, Voìhm {VZo _mo¿`m§Zm Kar naV Ambo, Voìhm Ë`mZm _wÝg\$sÀ`m Zo_UwH$sMr Vma {_imbr. Xwgè`m§Xm
Wmo~mS>rV _mabr d _m§S>rda ~gdyZ KoD$Z Ë`m§Zm ^mH$ar ImD$ KmVbr. Vr 1910 _Ü`o Jobo Voìhm JOZmZZ _hmamOm§Zr H$merZmWn§VmMm eQ>©-H$moQ> H$mTy>Z

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 106 {ZíMb nX / 107


KoD$Z Amnbo gd© A§J nwgbo d Vo H$nS>o naV {Xbo. _hmamOm§À`m aO:H$Um§Zr kmZ_² Ÿ&” Vo ~m~m JX} `m§Mr H$moaS>r {dÛVm nmhÿZ Ë`mZm AmË_KmVr Ago åhUV.
n{dÌ Pmbobr dóo {_imë`m_wio H$merZmWn§Vm§Zm H¥$VmW© dmQ>bo. EH$Xm H$merZmWn§V Amnë`m d{S>bm§Zm åhUmbo, “Vo Vwåhmbm {eì`m XoVmV,
H$merZmWn§V E{bMnyaMo gËnwéf e§H$a ^Q>Or `mZm ^oQ>Ê`mg Jobo, _J Vwåhr Ë`m§À`mH$S>o H$m OmVm ?” Voìhm ~m~m JX} `mZr CÎma {Xbo H$s, “Vo
Voìhm Vo Ë`m§Mo ñdmJV H$aÊ`mgmR>r añË`mda C^o hmoVo. Ë`mZr {dÇ>b _§{XamMm Amåhmbm {eì`m XodmoV, AmË_KmVr qH$dm _yI© åhUmoV, na§Vw Am_À`mgmR>r Vo
g^m_§S>n ñdV: ñdÀN> H$ê$Z ~¡R>H$ KmVbr. Ë`m§Zr H$merZmWn§Vm§Zm _m§S>rda {dlm§{VñWmZ AmhoV, Vo Amåhmbm Amnë`mH$S>o IoMyZ KoVmV. Ë`m§À`mOdi
~gdyZ Ë`m§Mo Mw§~Z KoVbo Am{U åhQ>bo, “‹‹Vwåhr Xw{Z`oMo _wÝg\$ AmhmV. H$miOr H$gbr OmXy Amho H$moUmg R>mD$H$.”
H$ê$ ZH$m ^Jd§V H¥$nm H$arb.” EH$Xm IwÔ ~m~m§Zr lr_hmamOm§Zm {dMmabo, “Vwåhr _wbmZm Amnbo
H$merZmWn§V EH$Xm OmbÝ`mg Jobo. Ë`m doir Xod {eañVoXma hmoVo. _mZVm, _J Vwåhmbm Amåhr AmË_KmVr H$m dmQ>Vmo?” Voìhm lr_hmamO hgyZ
H$merZmWn§V åhUmbo, “g§Vm§Mo Xe©Z KoÊ`mMr `mo½`Vm _mÂ`m_Ü`o Zmhr.” Voìhm åhUmbo H$s, “‹Vwåhr OJmMo JwéËd KoVbo Amho. Vo gwQ>ë`m{edm` Am_Mo MmbV
Xod {eañVoXma åhUmbo, “‹_wÝg\$gmho~, nwÝhm H$Yr Ago åhUy ZH$m. Vwåhr Zmhr. EH$m å`mZm_Ü`o XmoZ gwè`m amhy eH$V ZmhrV.” H$merZmWn§Vm§Zr lÕoÀ`m
Am_À`m_Yrb AmhmV. AOwZr doi Amho. doi `oVmM Vwåhmbm M_ËH$maM Omoamda lr_hmamOm§Mr H¥$nm {_i{dbr, na§Vw Ë`m§Mo dS>rb {dÛÎmoÀ`m Ah§H$mam_wio
M_ËH$ma Mmodrg Vmg {XgVrb; H$miOr H$ê$ ZH$m. gd© H$ë`mU hmoB©b.” Ë`mnmgyZ d§{MV am{hbo.
H$merZmWn§V ½dmëhoabm EH$m Ad{b`m Z¾ gmYyÀ`m Xe©Zmg Jobo. Vo ***
gmYy MT>m`bm \$ma AdKS> Aem {Vgè`m _Oë`mda amhmV hmoVo. Xe©Zmbm
`oUmè`mda Vo XJS> _marV. H$merZmWn§V ho Yra Yê$Z Ë`m§À`mOdi Jobo. Voìhm
Vo AdYyV Ë`m§À`mH$S>o nmhmVM am{hbo. Ë`mZr nmR>rda em~gH$s XoV åhQ>bo, lr~rS>H$a _hmamOm§Mr ^{dî`dmUr
“~oQ>m, Vw_H$mo g~ h¡Ÿ& gwÞm h¡, Mm±Xr h¡, _moVr h¡, _m{UH$ h¡Ÿ& Vwåhmao D$na ñdmV§Í` {_imë`mdahr Oa Y_m©Mo nwZé‚mrdZ Pmbo Zmhr,
D$nadmbm amOr h¡Ÿ& D$nadmbm H¡$gm P_H$Vm h¡ XoImoŸ&” Va A{Vd¥ï>r, AZmd¥ï>r, ^yH$§ n, Ádmbm_wIr, dmXio, _hmnya, XwîH$mi,
H$merZmWn§V nwÊ`mg `oVm-OmVmZm ^wgmdiÀ`m Imbå_mbm ^oQ>Ê`mg gmWrMo amoJ BË`mXr g§H$Q>o `oVrb Am{U bmoH$ ÌñV hmoD$Z OmVrb.
OmV. Vr _moR>çm ào_mZo Ë`m§Zm ~gdyZ ~mobV Ago. eodQ>r bmoH$ nwÝhm Y_m©H$S>o diVrb Am{U gË`{Zð>m (XmZV)
~m~m JX} `oB©b, VoìhmM qhXy§Mo Zï>M`© g§nob, VoìhmM Vo gd© OJmMo Jwê$
H$merZmWn§Vm§Mo dS>rb ~m~m JX} ho _hmamï´>mVrb n«H$m§S> doXmÝVr hmoVo. ~ZÊ`mg g_W© hmoVrb. “Y_© Ed hVmoŸh{ÝVŸ& Y_m} aj{V a{jV:Ÿ&”
Ë`m§Mo JrVm_¥V eVnXr d n§MXer ho J«§W Ë`m§À`m {dÛÎmoMo gmj XoVmV. Vo _moR>o hoM Am_Mo ~«rX Amho. Oo bmoH$ `mbm {MH$Qy>Z amhVrb, Ë`m§Mo
doXmÝVr hmoVo, na§Vw nma_m{W©H$ CÞVr H$ê$Z KoÊ`mgmR>r lr_hmamOm§Mr H¥$nm ajU Amåhr H$moUË`mhr n[apñWVrV H$ê$, hrM Amåhm gmYw-g§Vm§Mr
{_i{dÊ`mMr Ë`m§Mr BÀN>m hmoVr. Ë`mZm Amnë`m {dÛÎmoMm Ah§H$ma hmoVm, H$m_{Jar hmo` Am{U VrM Amåhr `m Ñí`mÑí` g¥ï>r_Ü`o H$arV
åhUyZ lr_hmamO Ë`mZm {eì`m XoV AgV. EH$Xm Ë`m§Zr lr_hmamOm§Mm AZwJ«h AgVmo.
àmá H$aÊ`mgmR>r YaUo Yabo, Voìhm lr_hmamO åhUmbo, “lÕmdmZ² b^Vo

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 108 {ZíMb nX / 109


Vnñ`m H$arV ~gbo. Z§Va OdiOdi AS>rMeo dfmªZr EH$m bmHy$S>VmoS>çmÀ`m
{Z{_ÎmmZo dméimVyZ àH$Q> Pmbo. AZoH$ doim Vo b§Ho$nmgyZ {h_mb`mn`ªV n[a^«_U
H$arV d AZ§V brbm XmIdrV Jobo. Ë`m§Zm {R>H${R>H$mUr doJdoJù`m Zmdm§Zr
16. g§àXm`mMr na§nam AmoiIV AgV. Hw$R>o Ë`m§Zm {XJ§~añdm_r, Va Hw$R>o M§Mb^maVr Ago åhUV. Vo
_w§~B©bm ~mam df} am{hbo. VoWyZ _§JidoT>m, amOwar, _mohmoi Am{U gmobmnyamV
A¸$bH$moQ>{Zdmgr lrñdm_r g_W© _hmamO amhÿZ eodQ>r 1857 bm AŠH$bH$moQ> g§ñWmZmV Ambo. VoM lrñdm_r g_W© `m
lr~rS>H$a _hmamO `m§Mo gX²Jwê$ ZmdmZo AŠH$bH$moQ>bm Amë`mda à{gÕ Pmbo. `m§À`m ^º$-_§S>ir§_Ü`o gd©
B.g.1275 À`m Odinmg H$ma§OmZJar_Ü`o _mYd d A§~m^dmZr `m OmVr-Y_m©Mo bmoH$ hmoVo. lrñdm_r g_WmªÀ`m {Zdmgm_wio AŠH$bH$moQ> ho VrW©joÌ
gXmMmar d gÀN>rb _mVm-{nË`mÀ`m Kar lrXÎmmÌo`mZo lr_V² Z¥qghgañdVtÀ`m ~Zbo. Ë`m§À`m Ho$di Xe©ZmZo hOmamo ^º$m§À`m _ZmoH$m_Zm nyU© hmoV AgV.
“lrJwé-brbm_¥V” ZmdmMm àmgm{XH$ J«§W hm lrñdm_r g_W© `m§Mm brbm-
ê$nmZo AdVma KoVbm. Vo ~mbH$ OÝ_V: \$º$ Am|H$mamMoM CƒmaU H$arV hmoVo.
M[aÌ åhUyZ à{gÕ Amho. lrXÎmmÌo`m§à_mUo ñdm_r g_WmªÀ`m ñ_V¥©Jm{_ËdmMr
AmB©-dS>rb H$miOrV nS>bo H$s hm _yH$ Va Zmhr ? na§Vw _w§O Ho$ë`mda Vmo
à{MVr gwadmVrnmgyZM `oV hmoVr. nwÊ`mMo lr~rS>H$a _hmamO, {eaS>rMo gmB©~m~m,
YSm>YS> doXm§Mo nR>U H$ê$ bmJbm. _moR>_moR>o emór-n§{S>V Vo nmhÿZ M{H$V Pmbo.
nwÊ`mMo e§H$a _hmamO, eoJmdMo JOmZZ _hmamO, lrXod _m_boXma (Zm{eH$),
Ë`m§Zr H$mer_Ü`o Vnñ`m H$aÊ`mgmR>r J¥hË`mJ Ho$bm. VoWo d`mod¥Õ d
lr~mimßnm _hmamO, lrMmoimßnm _hmamO (AŠH$bH$moQ>), lrZ¥qgh gañdVr
kmZd¥Õ lrH¥$îU gañdVr hmoVo. Ë`m§À`mH$Sy>Z `m§Zr g§Ý`mgml_mMr Xrjm KoVbr.
(Ami§Xr) `mgmaIo AZoH$ {eî` Ë`m§Zr {Z_m©U Ho$bo. AŠH$bH$moQ> g§ñWmZMo
Ag§»` AX²^wV brbm H$ê$Z Ë`m§Zr AJ{UV ^º$m§Mm CÕma H$arV _moR>_moR>çm
amOo _mbmoOramd ho Ë`m§Mo ^º$ hmoVo.
kmZr d `moJr nwéfm§Zm CnXoe {Xbm.
lrñdm_r g_WmªÀ`m àË`oH$ H¥$Vr_Ü`o ^º$m§Zm JyT> Aer nyd© gyMZm
lrjoÌ JmUJmnwamV ~aoM {Xdg {Zdmg Ho$ë`mZ§Va ^º$m§À`m {hVmgmR>r
{_iV Ago. lr_§Vr d gÎmm `m§À`m _ñVrMm Ë`m§Zm {VañH$ma dmQ>o. Vo CnmgH$m§Zm
Ë`m§Zr VoWo Amnë`m {ZJw©U nmXwH$m ñWmnZ Ho$ë`m d Vo nmVmiJ§JoÀ`m VQ>mda
åhUV AgV H$s, “gmJa ^abobm Amho. {OVH$m KoVm `oB©b {VVH$m ¿`m qH$dm
Ambo. Ë`m§Zr Amnë`m {eî`m§Zm EH$ nwînmgZ ~Z{dÊ`mMr Amkm Ho$br. Ë`m
eoV {nH$dm Am{U Im.” ewîH$ nm§{S>Ë`mMm {_Ï`m{^_mZ ~miJyZ H$moUr Oa
AmgZmda ~gyZ lr_V² Z¥qghgañdVr ho n«dmhmÀ`m {déÕ {XeoZo ZXrÀ`m CJ_mH$S>o
Ë`m§À`mOdi Ambm Va Vo Ë`mMo {nVi CKS>o H$arV. AŠH$bH$moQ>_Ü`o Ë`m§Zr
H$XbrdZmV Jobo.
M¡Ì dÚ 13, eH$ 1800; _§Jidma, {X. 30 E{àb 1878 `m {Xder
Ë`m§Zr H$XbrdZmV A§XmOo XrS>eo df} Vnñ`m Ho$br. Ë`mZ§Va Ë`m§Zr
Amnë`m ghmeo dfmªÀ`m nwamVZ AdVmamMr g_már Amnë`m AmdS>Ë`m
Omdm, gw_mÌm, B§S>moZo{e`m, MrZ, OnmZ, Am°ñQ´>o{b`m `m§gma»`m XoemV g§Mma
dQ>d¥jmImbr Ho$br. Ë`m§Zr åhQ>bo Amho H$s, “Amåhr Jobmo Zmhr, {Od§V AmhmoV.”
H$ê$Z AZoH$ Ordm§Mm CÕma Ho$bm. Vo Z§Va {V~oQ>bm Ambo. VoWrb {h_mÀN>m{XV
`m AmídmgZmMm àË`` ^º$OZm§Zm AmOhr dma§dma `oVmo. lrñdm_r g_WmªZr
{eIam§da ^«_U H$arV Ë`m§Zr VoWo eVH$mZweVHo$ VníM`}Ûmao Xoh-H$ï> H$arV
lr~rS>H$a _hmamO `m§Zm Amnbm ñdê$n g§àXm` Mmb{dÊ`mMr Amkm Ho$br.
Agboë`m Vnpñd`m§Mm CÕma Ho$bm.
Ë`mZ§Va lrZ¥qghgañdVr ho {h_mb`mVrb EH$m XodXma d¥jmImbr
***
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 110 g§àXm`mMr na§nam / 111
lr~rS>H$a _hmamOm§Mo {eî`moÎm_ Ë`m n[apñWVrV lr~m~m {ZpíM¨V AgV.
lrgX²Jwê$ ~m~m _hmamO D$\©$ lramdgmho~ ghò~wÕo D$\© Y_©nËZr {ZdV©ë`mda Vo n¡go XoD$Z OodUmMm S>~m _mJdV AgV.
lrdmgwXdo mZ§V gañdVr _hmamO Ë`m§Mo {eî`gwÕm Ë`m§À`mgmR>r OodU qH$dm ImÚnXmW© KoD$Z `oV, na§Vw Vo gd©
4-4 {Xdg VgoM nSy>Z Ago. Z§Va H$YrVar Ë`m_Yrb H$U^a ImD$Z ~mH$sMo
lrñdm_r g_W© _hmamOm§Zr Amnbm ñdê$n g§àXm` Mmb{dÊ`mMr Amkm
^º$m§Zm dmQy>Z Q>mH$V AgV. Varhr AZoH$ doim bmoH$m§Zm Ë`m {eù`m dñVy
lr~rS>H$a _hmamO `m§Zm {Xbr. Ë`mZ§Va ñdm_r g_WmªZr gX²Jwê$ lr~m~m _hmamO
`m§À`m ê$nmZo gZ 1883 _Ü`o hþ~ir `m joÌr OÝ_ KoVbm. gZ 1906 _Ü`o VmÁ`m Agë`mgma»`m bmJV. lr~m~m _hmamO åhUV H$s, “Am` dm±Q> Qy>
lr~rS>H$a _hmamO `m§Zr gX²Jêw $ ~m~m§À`m _ñVH$mda H¥$nmhñV R>do Zy lre{º$nmVmZo ñQ>mQ>© gË``wJ ZmC” (_bm nwÝhm Ý`m` d Y_m©Mo gË``wJ AmUm`Mo Amho).
Xrjm {Xbr Am{U nma_m{W©H$ nyU©Ëdmg nmohmoM{dbo. Ë`m doir lr~m~m _hmamO lr_hmamO Amnë`m {eî`m§Zm AJXr gmonm CnXoe H$arV AgV H$s,
ZwH$VoM B§{O{Z`[a¨JMr nXdr (Eb.gr.B) KoD$Z ~mhoa nS>bo hmoVo. “_mUgmZo gmYo amhmdo. Amnë`m CnmgZoMm JmOmdmOm H$ê$ Z`o. gdmªV àW_
Vo gX²Jwê§$Mm AZwJ«h àmá Ho$boë`m jUmnmgyZ eodQ>n`ªV {dXoh _mUyg ~ZÊ`mMm à`ËZ H$am. ñdV:bm nwT>mar åhUdyZ KoUmao nwîH$i AmhoV,
AdñWo_Ü`oM dmdaV hmoVo. lr~rS>H$a _hmamO `m§ZrM Ë`m§Mm {ddmh Ho$bm. na§Vw Á`mZo H$m_-H«$moYmXr fS²>[any§Mo X_Z Ho$bobo Amho, Agm XoemMm ZoVm H$moUr
Ë`m§Zm EH$ _wbJr Pmbr. J¥hñWml_mV amhÿZ Ë`m§Zr A{g. B§{O{Z`a åhUyZ Zmhr. earamZo H$mhrhr _mJmdo, åhUyZ AmnU H$m` Ë`mbm gd© Úm`Mo ?”
aËZm{Jar, noU, _hmS>, ZmJmoR>Um, nZdob BË`mXr {R>H$mUr gaH$mar ZmoH$ar VËH$mbrZ g§V-gËnwéfm§À`m _ZmV lr~m~m§À`m~Ôb Iyn AmXa hmoVm.
Ho$br. gZ 1923 _Ü`o dm§Ðm `oWo Mr\$ Am{H©$Q>oŠQ> `m§Mo nr.E. åhUyZ Ë`m§Mr lr~m~m _hmamO eodQ>À`m H$mimV AmOmar hmoVo. Aeº$nUm \$ma
Zo_UyH$ Pmbr. d[að> B§J«O A{YH$mar Ë`m§À`m kmZmMm A{YH$ma _mÝ` H$arV hmoVm. A§WéUmdê$Z hby eH$V ZìhVo, Ë`m_wio gX²Jwê§$À`m _R>mV OmD$ eH$V
AgV. lr~m~m _hmamO ho Zoh_r AÛ¡V AmË_VÎdm_Ü`o a§Jbobo AgV. EH$Xm ZgV. EH$Xm lr~rS>H$a _hmamO `m§Mr nwÊ`{VWrMr nmbIr {ZKmbr. Vr Yw_mi
nJmamMo {Xder Vo Kar `oV hmoVo. dmQ>oV {^H$mar {Xgbm. Amnbm nyU© nJma {~pëS>§Jdê$Z OmVmZm lr~m~m§Zr VmS>H$Z CRy>Z nmbIrMo Xe©Z KoVbo. Ë`m§À`m
Ë`mÀ`m hmVr R>odyZ Vo em§V {MÎmmZo Kar Ambo. eodQ>r 1928 _Ü`o BZ²ìh°{bS> ZoÌm§VyZ Aly AmoKiy bmJbo. Ë`m§Zr WaWaUmè`m hmVm§Zr àUm_ Ho$bm. Aer
noÝeZ KoD$Z Vo {Zd¥Îm Pmbo Am{U nwÊ`mÀ`m Zmam`U noR>oV Yw_mi {~pëS>¨J_Ü`o lr~m~m§Mr ÑT> Jwé{Zð>m hmoVr.
amhÿ bmJbo. gZ 1954 _Ü`o lr~m~m _hmamOm§Zr nwÊ`mV Amnë`m {ZdmgñWmZr
VoWyZ Vo OdiÀ`m lr~rS>H$a _hmamOm§À`m _R>mV amoO {VÝhr {ÌH$mi
n§M_hm^yVmË_H$ XohmMm Ë`mJ Ho$bm. Ë`m§Mo {eî`moÎm_ lr{XJ§~aXmg _hmamO
Xe©ZmgmR>r OmV AgV. Ë`m§Mr d§XZ-^º$shr AZÝ` gmYmaU hmoVr. Vo gX²Jwê§$À`m
`m§Zr ~m~m§À`m ImgJr OmJoV “lr~m~m _hmamO ghò~wÕo g_m{Y_§{Xa”
KaMm nmUŠ`mM H$m`, _R>mÀ`m nm`ardê$Z CVaUmè`m _m§OambmgwÕm Z_ñH$ma
H$arV. H$YrH$Yr A§JmV 105 Vmn Agbm Var Vo AmË_mZ§XmV {Z_½Z AgV. C^mabo.
EH$Xm Vo 24 {Xdg gy`m}X`mnmgyZ gy`m©ñVmn`ªV EH$Q>H$ gy`©q~~ nmhÊ`mMr XohË`mJ H$aÊ`mnydu Ë`m§Zr Amnë`m {eî`m§Zm AmídmgZ {Xbo H$s,
gmYZm H$arV hmoVo. “Vwåhm ^º$m§À`m ajUmgmR>r _r `m g_m{Y_§{XamÀ`m ñWmZr EH$ hOma df}
lr~m~m _hmamO Cƒ{dÚm^y{fV d d[að> gaH$mar A{YH$mar hmoVo, amhmUma Amho.” ^º$m§Zm Ë`m§À`m dMZmMm {ZË` AZw^d `oVmo.
na§Vw Ë`m§À`m nËZrbm bmH$S>o Zgë`mZo Myb ~§X R>odm`Mr nmir `oV Ago. Varhr
***
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 112 g§àXm`mMr na§nam / 113
lr~rS>H$a _hmamOm§Mo à{eî` VO©Zr_Ü`o KmVbo. AZwJ«h XoVmZm Vo åhUmbo, “Jwê$Mr A§JR>r Jwê$À`m ~moQ>mV
lrgX²Jwê$ ~m~m _hmamOm§Mo {eî` KmVbr Amho. {dÇ>bm, AmOnmgyZ VwPm gd© Ah§H$ma _r KoVbm Amho. AmVm
Vwbm ñdV: H$mhr H$am`Mr JaO Zmhr. VwPo gd© H$mhr _rM H$arZ.”
lrgX²Jwê$ {XJ§~aXmg _hmamO
gX²Jwê$ lr~m~m _hmamO `m§Zr 1953 _Ü`o XohË`mJ H$am`Mo R>a{dbo.
Xoe-OmJ¥VrÀ`m ~m~VrV N>ÌnVr {edmOr _hmamO d Y_©-OmJ¥VrÀ`m
gX²Jwê§$À`m g§H$ënm_wio lr_hmamO \$ma ì`mHy$i Pmbo. Ë`m§Zr AmJ«h H$ê$Z EH$
~m~VrV lrg_W© am_Xmg ñdm_r `m§À`mnmgyZ àoaUm KoD$Z AIoaÀ`m jUmn`ªV
df© AmUIr amhmÊ`mMo Jwê§$H$Sy>Z AmídmgZ {_i{dbo. lr~m~m _hmamO `m§Zr
A{daV H$m`© H$aUmao lrgX²Jwê$ {XJ§~aXmg _hmamO `m§Mo AmYw{ZH$ H$mimVrb
18 Am°JñQ> 1954 amoOr Amnbr AdVma-brbm g§n{dbr. Ë`m§Mr g_mYr
_amR>r g§Vm§_Ü`o {d{eï> ñWmZ Amho.
Ë`m§À`m ImOJr OmJoV, 937 S>r, MVw:e¥§Jr _mJ©, {edmOrZJa, nwUo `oWo ~m§YÊ`mV
lrgX²Jwê$ {XJ§~aXmg _hmamO `m§Mm OÝ_ aËZm{JarOdirb nmo_|S>r `m
Ambr.
JmdmVrb Omoer KamÊ`mV AmpídZ ewŠb Aï>_r, eH$ 1834; Jwédma, {X. 17
lr~m~m _hmamO `m§À`m g_mYrZ§Va lr_hmamO `m§Zr Amnbo OrdZ
Am°ŠQ>mo~a 1912 amoOr Pmbm. Ë`m§À`m d{S>bm§Mo Zmd JUoe d AmB©Mo OmZH$s
Jwé-godogmR>r An©U H$aÊ`mMm g§H$ën Ho$bm. g_mYr Á`m {R>H$mUr C^mabr
Ago hmoVo. AmB©-d{S>bm§Zr _moR>çm ào_mZo lr_hmamOm§Mo Zmd {dÇ>b Ago R>odbo.
Jobr, Vr lr~m~m _hmamOm§Mr {_iH$V hmoVr. lr_hmamOm§Zr lr~m~m _hmamO
d{S>bm§H$S>o ImoVr hmoVr. ^abobo Ka hmoVo. {dÇ>b JUoe Omoer ho bhmZnUmnmgyZM
`m§À`m dmag Agboë`m Ë`m§À`m EHw$bË`m H$Ý`m gm¡. {Z_©bmVmB© ZrbH§$R> Iao
B©ída^º$ d {daº$ ñd^mdmMo hmoVo. d`mÀ`m 12 ì`m dfu AmB©Mr d 18 ì`m
`m§À`mH$Sy>Z Vr OmJm brOda KoVbr d gX²Jwê§$Mm _{h_m dmT>{dUo, hoM Amnbo
dfu {nË`mMr gmdbr hanbr. AmVm Ë`m§À`m _ZmV gX²Jwê$ {_i{dÊ`mMr BÀN>m
OrdZ-H$m`© _mZbo. Vo åhUV AgV H$s, “24 Owb¡ 1953 amoOr _mPo åhUOo
{Z_m©U Pmbr. Vo Ka gmoSy>Z gX²Jwê§$À`m emoYmV {ZKmbo. `moJm`moJmZo Vo nwÊ`mVrb
{dÇ>b JUoe Omoer `mMo ApñVËd g§nbo. AmVm `m XohmH$Sy>Z lr~m~m _hmamO
~rS>H$a _hmamO `m§À`m _R>mV Jobo. VoWo _hX²^m½`mZo lr~m~m _hmamO ghò~wÕo
hoM gd© H$mhr H$ê$Z KoV AmhoV.” AmVm Aer AdñWm hmoVr -
D$\©$ dmgwXodmZ§V gañdVr `m§Mo Xe©Z KS>bo. Jwê$ Am{U {eî` XmoKohr nañnam§Mr
_r hmoVmo Vmoda Jwé ZìhVm & AmVm Jwé Amho, Zmhr Ah§Vm &&
dmQ> nmhmV hmoVo. lr~m~m _hmamO `m§Zr {dÇ>b Omoer `m§Zm ~rS>H$a _R>m_Ü`o
gwadmVrg g_m{YñWmZmMr O_rZ nS>rH$ d PmS>m-PwS>nm§Zr ^abobr
XÎmmÌo`mdVma A¸$bH$moQ>{Zdmgr lrñdm_r g_W© `m§À`m ê$nmV Xe©Z {Xbo Am{U
hmoVr. lr_hmamOm§Zr Vr gnmQ> H$ê$Z KoD$Z VoWo EH$ VmËnwaVr eoS> C^r Ho$br.
Amnbm {eî` åhUyZ Ë`m§Mm ñdrH$ma Ho$bm. lr{dÇ>bamd Omoer `m§Zm gX²Jwê$
^º$m§À`mgmR>r amhm`Mr gmo` Ho$br d hm¡X ~ZdyZ KoVbm. amoOÀ`m nyOobm VmOr
{_imë`m_wio Vo gZmW Pmbo.
\w$bo {_imdrV åhUyZ ~mJ bmdbr. ñWmZmÀ`m OdinmgMr O_rZ IaoXr H$ê$Z
lr_hmamOm§Zr H$mhr H$mi S>m°. ~mog b°~moaoQ>ar_Ü`o _o{S>H$b [aàoP|Q>o{Q>ìh
n[agamMm {dH$mg Ho$bm. nU Xwï> bmoH$ ho gËH$_© ghOnUo H$ê$ XoV ZmhrV.
åhUyZ H$m_ Ho$bo. `m H$m_mV Ë`m§Zm _moR>o `e {_imbo, na§Vw AmÜ`mpË_H$ AmoT>
Ë`m§Zr ho ñWmZ gmd©O{ZH$ Amho, Ago åhUyZ Vo Vmã`mV KoÊ`mMm à`ËZ Ho$bm.
Ë`m§Zm Jßn ~gy XoV ZìhVr. Vo gZ 1946 _Ü`o ZmoH$ar gmoSy>Z aËZm{Jarg naV
H$moQ>m©Mr Xmao IQ>IQ>mdr bmJbr, na§Vw lr_hmamOm§Zr qh_V gmoS>br Zmhr. eodQ>r
Ambo Am{U H$R>moa gmYZm H$ê$ bmJbo.
XodñWmZ ho ImOJr _mbH$sMo Amho d Ë`mMo brO-hmoëS>a lr_hmamO AmhoV,
lrgX²Jwê$ ~m~m _hmamO `m§Zr Ë`m§Zm ~mobmdyZ KoVbo Am{U 24 Owb¡
Agm {ZH$mb Pmbm. `m Hw$amnV H$mT>Umè`m bmoH$m§Zr Ìmg {Xbm, Var lr_hmamOm§Zr
1953 amoOr Ë`m§Zr Amnë`m hmVmVrb A§JR>r d dio H$mTy>Z lr_hmamOm§À`m
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 114 g§àXm`mMr na§nam / 115
gX²Jwê$ lr~m~m _hmamO `m§Mo g_m{YñWi gwg{‚mV d gwì`dpñWV ~Z{dbo. WmoS>rM Cabr AmhoV. Vo V~bm-nIdmO Aer dmÚo dmO{dÊ`mV Va~oO hmoVo. Vo
VoWo AmÜ`mpË_H$ CnmgZm Mmby Pmbr. {d{YdV Am{U emómoº$ AZwð>mZo hmoD$ ZmQ>H$mV H$m_ H$amd`mMo. Vo {eënH$mahr hmoVo. nmo_|S>rV AgVmZm Vo JUoe-_yVu
bmJbr. lr~m~m _hmamOm§Mr O`§Vr, nwÊ`{VWr, lrXÎmO`§Vr, lrñdm_r g_W© ~ZdrV. Ë`m§À`m {R>H$mUr {MÌH$boMr à{V^mhr hmoVr. Vo {MÌH$ma, {eënH$ma
O`§Vr, lram_ Zd_r, JUoe MVwWu, lrH¥$îU-OÝ_mï>_r `mgmaIo CËgd _moR>çm `m§Zm `mo½` g„m XoV AgV.
CËgmhmZo gmOao hmoD$ bmJbo. Ag§»` ^º$ `m {R>H$mUr `oD$Z H¥$nm-àgmX KoD$ lr_hmamO ho eoVr_Yrb _moR>o OmUH$ma hmoVo. Ë`m§Zr ñdV: Zm§Ja OmoSy>Z
bmJbo. eoVr Ho$br hmoVr. eoVrVrb Zì`m-OwÝ`m nÕVr, _mVrMm gwnrH$nUm, IV,
lr_hmamO `m§Mo ì`{º$Ëd AZoH$ bmoH$moÎma JwUm§Zr _§{S>V hmoVo. Ë`m§À`m {~`mUo BË`mXt~Ôb Vo EImÚm AZw^dr eoVH$è`mg _mJo Q>mH$V. Ë`m§Zr OZmdam§Mm
g§nH$m©V Amboë`m H$moUË`mhr ì`º$sMo Zmd, Jmd, Hw$Qw>§~, ZmoH$ar-ì`dgm` JmoR>m ~Z{dbm hmoVm. JmoR>o ñdÀN> AgmdoV d OZmdao nwï> AgmdrV, `mMr Vo
BË`mXrMr _m{hVr Ë`m§Zm Ago, _J Vmo {H$Vrhr {Xdgm§Zr ^oQ>mo. gmYonUm, H$miOr KoV AgV. åhmVmar OZmdao H$gm`mbm {dH$Ê`mg Ë`m§Mm {damoY hmoVm.
ñdÀN>Vm, {eñV, dº$eranUm, CXmaVm, göX`Vm BË`mXr JwUm§_Ü`o Ë`m§Mr àmÊ`m§H$Sy>Z OÝ_^a godm H$ê$Z KoD$Z eodQ>r Ë`m§Zm H$gm`mbm {dH$Uo, åhUOo
~amo~ar H$moUr H$ê$ eH$Uma Zmhr. bhmZm§nmgyZ Wmoam§n`ªV gdmªer Ë`m§Mo ào_mMo H¥$V¿ZnUm hmo`, Ago Vo _mZrV AgV.
d {Oìhmù`mMo g§~§Y AgV. bmoH$m§Zm H$mhr AS>MU Agob, Va lr_hmamO Vr doX Am{U doXàUrV _mJm©Zo OmUmè`m ~«m÷Um§~Ôb Ë`m§Zm Anma lÕm
{ZdmaU H$arV. H$Yr JaO nS>ë`mg EImÚmMr H$R>moa eãXmV H$mZ-CKS>Urhr hmoVr. Vo åhUV AgV, ‘~«m÷Umo __ X¡dV_²’ ~«m÷Um§Zr hOmamo df} _moR>çm
H$arV AgV. Ë`mM~amo~a ^º$mbm EImÚm bhmZem JwUm~Ôb em~mgH$s XoD$Z H$ï>mZo doXm§Mo ajU Ho$bo. `m~Ôb Ë`m§Mo F$Ur Agbo nm{hOoo. ~«m÷Um§Mm `Wmo{MV
Ë`mbm Amnë`mOdi Oodm`bm KoD$Z ~gV. godoH$è`m§À`m AS>rAS>MUr Xya Jm¡ad H$aÊ`mgmR>r Vo AZoH$ AZwð>mZo H$arV d XyaXyaÀ`m ~«m÷Um§Zm ~mobmdyZ
H$aÊ`mMm à`ËZ H$arV AgV. ñWmZm_Ü`o nmibobo nmonQ>, Hw$Ìo `m àmÊ`m§Zm Ë`m§À`m {ZnwUVo~Ôb Am{U {dÛVo~Ôb H¥$VkVm ì`º$ H$ê$Z CXmanUo Ë`m§Mm
doioda Im`bm-ß`m`bm {_imdo, åhUyZ Vo H$miOr KoV AgV. Vo Iao g§V- gÝ_mZ H$arV.
gËnwéf hmoVo. lr_hmamOm§Mo {R>H$mUr OmÁdë` Y_©{Zð>o~amo~aM Ádb§V Xoe{Zð>m hmoVr.
lr_hmamO ho ñWmZm_Ü`o `oUmè`m bmoH$m§Zm H$m`Xoera g„m XoV AgV. Ë`m§À`m eãXm§VyZ d AmMaUmVyZ Xoe-ào_ àJQ> hmoV Ago. Ë`m§Zr XodñWmZm_Ü`o
Vo nmhÿZ _moR>_moR>o H$m`Xo-n§{S>V M{H$V hmoV. Ë`m§Mr ~wÕr {dbjU hmoVr. Vo amï´>ÜdO C^mê$Z ñdmV§Í`{XZ d àOmgÎmmH$ {XZ gmOao H$aÊ`mMr àWm gwê$
d¡ÚH$s` BbmO H$aÊ`m~Ôb qH$dm ì`mdgm{`H$ AS>MUt~Ôb AMyH$ _mJ©Xe©Z Ho$br. Ë`m§Zr ñdV: 1942 À`m ñdmV§Í` bT>çmV H$m_ Ho$bo hmoVo. Ë`m doir
H$arV AgV. g_m{YñWmZmÀ`m ~m§YH$m_mMo doir Vo B§{O{Z`g©ZmgwÕm H$m` JmdmoJmdr OmD$Z Vo amï´>r` OmJ¥Vr H$arV AgV d JwánUo MidirMo H$m_ H$arV
~amo~a Amho d H$m` MyH$ Amho, ho g_OmdyZ XoV. hmoVo. aËZm{Jar_Ü`o Ooìhm ñdmV§Í`dra gmdaH$a hmoVo, Voìhm lr_hmamO Ë`m§Zm
_§{XamVrb CËgdm§À`m àg§Jr nmbIr {ZKV Ago, Voìhm lr_hmamO ^oQy>Z MMm© H$arV AgV. S>oadU `oWrb lr{ed-g_W©JS> C^maÊ`mV Ë`m§Mr
ñdV: nXo aMyZ JmV AgV Am{U Ë`m§Mo agmi {Zê$nU H$arV AgV. Vo erK« hrM amï´>r` àoaUm {XgyZ `oVo.
H$dr hmoVo. H$sV©ZmÀ`m doir Ë`m§À`m _wImVyZ nXo AmnmoAmn Pê$ bmJV. Ë`m§Zr lr_hmamOm§Zr lr~m~m _hmamO ghò~wÕo `m§À`m nwÊ`mVrb g_m{Y-
eoH$S>mo-hOmamo nXo ~Z{dbr d Jm`br. XwX£dmZo AmO Ë`mVrb {b{IV Aer ñWmZm~amo~aM S>oadU `oWohr Amnbo H$m`©joÌ Mmby Ho$bo. {MniyUÀ`m n[agamV

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 116 g§àXm`mMr na§nam / 117


A¸$bH$moQ>{Zdmgr lrñdm_r g_W© `m§À`m na§naoVrb EH$ gËnwéf lrg§V lr_hmamOm§Zr N>ÌnVr {edmOr _hmamO Am{U lrg_W© am_Xmg ñdm_r `m§Mo
{XJ§~a~wdm dhmiH$a ho hmoD$Z Jobo. Ë`m§À`mer lr_hmamOm§Mr OwZr AmoiI A{ÛVr` ñ_maH$ ‘lr{ed-g_W©JS>’À`m ê$nmZo S>oadU `oWo C^mabo Amho.
hmoVr. lrdhmiH$a~wdm `m§Mo {eî` lrg§V grVmam_~wdm dmbmdbH$a `m§À`m~Ôb S>oadU `oWo {edO`§VrMm CËgd _moR>çm WmQ>mZo gmOam Ho$bm OmVmo. hOmamo
lr_hmamOm§À`m _ZmV \$ma ào_ hmoVo. gX²Jwê$ lr~m~m _hmamO `m§Zr lrgrVmam_~wdm {ed-ào_r Am{U dmaH$ar ^º$ _moR>çm ào_mZo CËgdmÀ`m doir ^ì` {_adUwH$sV
`m§Mr H$miOr KoÊ`mg lr_hmamO `m§Zm gm§{JVbo hmoVo; åhUyZ Vo dma§dma gmdS>} gh^mJr hmoD$Z Vmo n[aga {edào_mZo d Y_©ào_mZo ^mê$Z Q>mH$VmV.
`oWo OmD$Z lrgrVmam_~wdm `m§Mr godm H$arV. gmdS>} `oWo ~wdm§Mr hoigm§S> hmoV lr_hmamOm§Zr à{gÕrnmgyZ Xya amhÿZ bmoH$-H$ë`mU Am{U na_mW©-
Amho, Ago nm{hë`mda lr_hmamO `m§Zr OdiÀ`m S>oadU JmdmVrb H$mhr gmYZ `mgmR>r A{dlm§V l_ OÝ_^a Ho$bo d Am`©Y_m©Mm ÜdO Zoh_r \$S>H$drV
O_rZ KoD$Z VoWo ~wdm§À`mgmR>r Ka ~Z{dbo Am{U WmoS>çm eoVrMr ì`dñWm R>odbm. ho H$m`© H$arV-H$arV Ë`m§Zr d¡emI H¥$îU à{VnXm, eH 1911; a{ddma,
H$ê$Z {Xbr. Ë`m§Zr “lrg§V grVmam_~wdm dmbmdbH$a M°[aQ>o~b Q´>ñQ>” {Z_m©U {X. 21 _o 1989 amoOr Xoh R>odbm.
Ho$bm d VoWo _moR>_moR>r H$m_o H$aÊ`mMm g§H$ën gmoS>bm. Ë`m§Zr OdinmgMr AmO Ë`m§À`m H$m`m©Mm {dñVma Pmbobm Amho. Ë`m§Mo CÎmam{YH$mar n.
~arM O_rZ IaoXr Ho$br. VoWrb Jar~ bmoH$m§Zm gmdH$ma, _wgb_mZ d amOH$s` ny. lrAemoH$H$mH$m _hmamO ho g§nyU© eº$s{Zer Amnë`m gX²Jwê§$Mo d¡^d
nwT>mar `m§Mm \$ma Ìmg hmoV hmoVm. lr_hmamOm§À`m Q´>ñQ>H$Sy>Z J[a~m§Zm AÞ, dmT>{dÊ`mgmR>r H$m`©aV AmhoV. lr_hmamOm§À`m àoaUoZo S>oadU `oWo, lrñdm_r
dó, Km|JS>r BË`mXr _mo\$V {Xbo OmD$ bmJbo. Ë`m§Zm amoOJma {Xbm Jobm. g_W©-lram_ _§{Xa Am{U ñdm_r g_W© CÚmZ C^mabo Jobo Amho. OdiM
Ë`m§À`mgmR>r Am¡fYmonMmamMr _mo\$V gmo` Ho$br. Ë`m§Zm eoVrÀ`m ZdrZ nÕVrMr gwg‚m Aer B§J«Or emim Am{U lr_hmamOm§Mo {eî`moÎm_ ^º$loð> H$_bmH$an§V
AmoiI H$ê$Z {Xbr. Ë`m§À`m dmB©Q> gd`r Xya H$aÊ`mgmR>r lr_hmamO à`ËZerb bú_U dmbmdbH$a `m§À`m ZmdmZo \$ma _moR>o é½Umb` C^o am{hbo Amho. ho
AgV. Ë`m§À`m _wbm§Zm {eH${dÊ`mgmR>r àmoËgmhZ {Xbo OmB©. Ë`m§Zm døm, 200 ImQ>m§Mo é½Umb` gwg‚m AgyZ, `oWo gd© d¡ÚH$s` gw{dYm d CnMma
nopÝgbr, nwñVHo$ BË`mXr _mo\$V {Xbo OmB©. Ë`m§Mr JdVmZo emH$mabobr Kao AmhoV. ho B§Q>aZoQ>Zo OmoS>bo AgyZ XoemVrb d {dXoemVrb VÁk S>m°ŠQ>a `oWo
nmdgmù`mV JiV AgV åhUyZ lr_hmamOm§Zr VoWrb hOmamo Kao _§Jbmoar H$m¡bm§Zr `oVmV. S>m°. ~mUmdbr `m§À`m à`ËZm_wio d _w§~B©À`m Q>mQ>m _o_mo[a`bÀ`m _XVrZo
_mo\$V emH$mê$Z {Xbr. OdinmgÀ`m Jmdm§_Ü`o nmÊ`mMr H$_VaVm hmoVr, åhUyZ H°$ÝgaÀ`m VnmgUrgmR>r d à{V~§YmgmR>r VrZ {Oëøm§V 80 S>m°ŠQ>g© d H$_©Mmar
Q´>ñQ>H$Sy>Z drg _¡bm§dê$Z nmUr AmUyZ Q>±H$aZo nwadR>m Ho$bm OmD$ bmJbm. `m§Mo nWH$ PQ>V Amho. Vmo|S>mÀ`m d J^m©e`mÀ`m H°$ÝgaÀ`m eó{H«$`m `oWo
lr_hmamO J[a~m§À`m JaOm nwadÊ`m~amo~aM Ë`m§À`m_Ü`o Y_©-ào_ d _mo\$V Ho$ë`m OmVmV. VoWo EH$ gwg‚m Z{gªJ H$m°boO CKS>bo Amho. _w§~B© (A§Yoar
Xoe-ào_ `m§Mr OmUrd {Z_m©U H$ê$ BpÀN>V hmoVo. `m_wio Ë`m n[agamVrb n{ü_) `oWo A¸$bH$moQ> {Zdmgr lrXÎmmÌo`mdVma ^JdmZ lrñdm_r g_W© `m§Mo
Amn_Vb~r bmoH$m§À`m ñdmWm©bm Y¸$m nmohmoMy bmJbm. J[a~m§Zm bmMma ~ZdyZ \$ma gwaoI _§{Xa ~Zbo Amho. `m gd© {R>H$mUr {ZË`-Z¡{_{ÎmH$ AZwð>mZ d CËgd
Ë`m§Mo emofU H$aÊ`mMo Ë`m§Mo à`ËZ ì`W© R>ê$ bmJbo. Ë`m_wio Vo Hw$amnVr H$mTy>Z gmOao Ho$bo OmVmV, Ë`m_wio Y_©OmJ¥Vr Am{U bmoH$m§Mo Mm[aÍ` KS>{dÊ`mMo _moR>o
Ìmg XoD$ bmJbo. na§Vw lr_hmamOm§Zr I§~ranUo Ë`mbm Vm|S> {Xbo Am{U Amnbo H$m_ Mmbbo Amho. Vo lr_hmamOm§Mr Aj` H$sVu ngadrV Amho.
bmoH$-H$ë`mUmMo H$m_ ZoQ>mZo gwê$ R>odbo.
bmoH$m§À`m g_moa amï´>{Zð>m d Y_©{Zð>m `m§Mm AmXe© R>odÊ`mgmR>r ***

gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 118 g§àXm`mMr na§nam / 119


_mohm`m VwObm _R>m{YnVrMr H$Ý`m OYr§ nmVbr &
A§V_y©I H$amo{Z d¥[Îm Anwbr Ëdm§ doi Vr {O§{H$br &
Ÿ&& lrgX²Jwê$ am_mZ§X ñVdamO && VOÜ`mqZ jUmojUt a_w{Z`m§, hmogr {Odm àoaH$ &
am_mZ§XJwamo VwÂ`m nqX AVm§ R>odrVgo _ñVH$ & 7Ÿ
( lr~rS>H$a _hmamOm§Mo à{eî` Am{U lr~m~m _hmamO ghò~wÕo `m§Mo {eî` doS>m hÅ> Yamo{Z _mJV Vwbm “XoB© _bm ~mU” Vmo &
lr. {d. J. Omoer D$\©$ lr{XJ§~aXmg _hmamO Ûmam a{MV ) OmdmoZr Oqb “M§ÐeoIa” {Xbm Pmbm V`t em§V Vmo &
g§gmar ~hþ H$ï> hmoD${Z Vwbm Pmbm{g ~m AmV© V§y & bmoH$s¨ nmhþ{Z`§m M_ËH¥${V Aer Ho$b§o VwP§o H$m¡VwH$ &
emoYm`m {ZOXod [h§S>{g OZr§ gm§S>mo{Z`m§ ñdmW© V§y & am_mZ§XJwamo VwÂ`m nqX AVm§ R>odrVgo _ñVH$ && 8Ÿ
lrñdm_r JwéXÎm ^oQw>{Z Vwbm Ho$bo VwPo gmW©H$ & Xoer gËda H$mÝ`Hw$ãO d{ZVo bmJr§ àMrVr Iar§ &
am_mZ§XJwamo VwÂ`m n{X§ AVm§ R>drVg§o _ñVH$ && 1Ÿ AmË_mZmË_ {dMma ~moqY a_Vm§ VÐÿnVm Vo dar &
ñdm_tZr§ H$a R>o{dV§m {e[a§ VwÂ`m Vw`m© gwIm bm^gr & Û§ÛmVo§ Ë`OwZr gXm hg{g V§y gX²~w{ÕMm àoaH$ &
hmodmoZr _Z nyU© CÝ_Z VwPo§ _wº$sgwIt a§Jgr & am_mZ§XJwamo VwÂ`m nqX AVm§ R>odrVgo _ñVH$ && 9Ÿ
_m§S>moZr gH$bmW© b§m¡{H$H$ BWo Pmbm{g ê$nmoÝ_wI & doXm§gr na O§o {ZOmË_gwI Vo Ëdm§ A§Var ^mo{Jb| &
am_mZ§XJwamo VwÂ`m nqX AVm§ R>odrVg§o _ñVH$ && 2Ÿ {ZË`mZ§X nXt gX¡d ~gw{Z g{ÀN>î` Vo Vm[abo &
Jwdm©km {e[a§ _mÝ` Vr H$é{Z`§m Jobm{g aodmVQ>t & {eî`m ajw{Z`m§§ BhmW© na{h Xogr V`m§ gËgwI &
VoW| H$ï> ~hÿ H$é{Z {\$agr Ë`m Z_©XoÀ`m VQ>r§ & am_mZ§XJwamo VwÂ`m nqX AVm§ R>drVgo§ _ñVH$ && 10Ÿ
Jmogmdr ~hþ nrSw>Zr VwO{g ~m Pmbm VwPm godH$ &
ñdm_rÀ`m dMZ| {Odm{g VaÊ`m Xogr Iam _mJ© Vmo &
am_mZ§XJwamo VwÂ`m nqX AVm§ R>odrVg§o _ñVH$ && 3
~moYo “VÎd_{g” à~wÕ H$[agr Omo H$s¨ ^dm Zm{eVmo &
\$ÎmoJra~wdm§{g ~moYw{Z Vwdm§ gX²-kmZ Ë`m XrYb§o &
nyU©ào_ H¥$nmЩ X¥ï>r> Vd ~m ÌrVmn g§hmaH$ &
gmZoñdm{_àVr {ZOmË_{hV V|, Ëdm§ gË` ~m Xm{db| &
nyUm©Z§X Jwéñdê$n VwObm ^oQ>o ‘V¥fm’hmaH$ & am_mZ§XJwamo VwÂ`m nqX AVm§ RodrVg§o _ñVH$ && 11Ÿ
am_mZ§XJwamo VwÂ`m n{X§ AVm§ R>odrVg§o _ñVH$ && 4Ÿ ~m~m§Mo {e[a§ hñV R>odw{Z Vwdm§ Zobo naoÀ`m na &
ì`mK«mMo ñdê$nm Yamo{Z VwObm ñdm_r [VWo ^oQ>Vr & ê$nr a§JdwZr H¥$VmW© H$ê$Zr Amkm{nb| gËda &
Amho _r AOwZr Aer VwOàVr XoVr àMrVrM Vr & Mmbm`m OqJ g§àXm` Anwbm Ho$b| V`m VmaH$ &
Ë`m§nm`t Z{_V§m {ZJd© ~Zgr ñdm_r VwPo VmaH$ & am_mZ§XJwamo VwÂ`m nqX AVm§ R>odrVg§o _ñVH$ && 12
am_mZ§XJwamo VwÂ`m nqX AVm§ R>odrVg§o _ñVH$ && 5Ÿ VwÂ`m nwÊ`{XZr VwÂ`mM MaUr, dmH²$nwîn ho A[n©Vm &o§
ZH«$s¨`wº$ Obme`m§V ~wS>Vm§ Ëdm§ H$m¡VwH$m Xm{db§o & VoUo Vmof{w Z`m§ {Odm§{g gwIdr, `mMr dam _mJVm| &
Xohàr{V H$er {Odm§gr ^wbdr g§Ý`m{g`m ~mo{Yb| & Xmgmgr ñdént gXm pñWadwZr, XoB© ñdê$nr gwIŸ&
gË`kmZ àMrVr XoD${Z V`m§ Pmbm{g g§ajH$ & ( Xo AmË_énr gwI & )
am_mZ§XJwamo VwÂ`m nqX AVm§ R>odrVgo _ñVH$ && 6Ÿ am_mZ§XJwamo VwÂ`m n{X§ AVm§ R>odrVg| _ñVH$ && 13
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 120 ñVdamO / 121
am_mZ§X ñVdm{g `m nR>Vr Oo {Za§Va &
`eH$s{V© V`m bm^o hmoVr Vo hf©{Z^©a &
Xw:IX¡Ý` hamo{Z`m§ YZYmÝ` g_pÝdV &
hmodmoZr Bï> H$m`m©gr gmYo Ë`m§ Amnwbo {hV && 14 lr~rS>H$a _hmamO `m§Mo {dMma
Ÿ&& lrgX²JwéMaUmaqdXmn©U_ñVw && H$m¡Qw>§{~H$ gwImMr Jwé{H$ëbr
1. KamVrb Ywgnyg
KamV Oa EH$ ^mD$ {_i{dVm Agob Am{U Xwgam ^mD$ ~oH$ma Agob,
Va Amnë`m l_m_Ü`o d g§nÎmr_Ü`o Xwgè`m ^mdmZohr dmQ>oH$ar ìhmdo, Ago
lr~rS>H$a _hmamO `m§Mr OÝ_Hw§$S>br dmQ>Ê`mOmoJo _moR>o _Z {_i{dË`m ^mdmH$S>o ZgVo. _J Ë`m§À`m ~m`H$m§_Ü`o bhmZ-
_moR>onUmMr ^mdZm ngê$ bmJVo. ZU§Xm-^mdO`m `m§Mo nQ>V Zmhr. gmgy-
(O. g. D$\©$ VmË`mgmho~ H$a§XrH$aH¥$V)
gwZoMo nQ>V Zmhr. KamVrb H$Ë`m© nwéfmMr H$moVr ~wÕr, hoM `mMo _w»` H$maU
OÝ_ eHo$ 1760, _mK ewÕ 7, Aï>_rMm j`, _§Jidma, doi-XmoZ
hmo`. Ë`mMo Xwb©j Pmbo H$s MwJë`m-MhmS>çm gwê$ hmoVmV. Ë`mda {dídmg
àha, B§J«Or VmarI 22 OmZodmar 1838, OÝ_ ZjÌ - ApídZr, MVwW© MaU,
R>odbm H$s Hw$Qw>§~mMr B_maV T>mgiy bmJVo. ImÊ`m-{nÊ`mdê$Z d H$Yr-OmñV
_of amer, gy`© _hmZjÌ, ldU, adr _H$a amerV H$m_mdê$Z KamV {dVwï>o `oD$ bmJVmV. H$m_ Ho$ë`m_wio _Zwî` {POV Zmhr qH$dm
2 12 am. H$m_ Z Ho$ë`mZo _Zwî` dmT>V Zmhr. EImÚmZo {M_wQ>^a OmñV Imëbo qH$dm
3 1 M§. 11 h. H$nS>o Mm§Jbo dmnabo Va _ZmV Ii~i _mO{dUmar jwÐ d H$moVr ~wÕr H$m
Zo. Yamdr ? X¡dmZo {_imbo Amho, Ë`mV AmZ§X _mZmdm. _ZmMr jwÐVm, H$moVonUm,
4 10 a. ew. Hw$pËgVnUm d Ag{hîUwVm `m AdJwUm§_wio nmnm§_Ü`o ^a nS>Vo. Amá-Bï> d
5 7 Jw. Am{lV bmoH$m§À`m Ag§Vmofm_wio Amnë`mM ^a^amQ>rbm AS>Wim `oVmo, åhUyZ
9 ~w.
`m Jmoï>r AmJrgma»`m OmiyZ amI H$ê$Z Q>mH$Umè`m AmhoV, Ago g_OyZ
6 Ho$. _§. 8 e.
Ë`m§À`mnmgyZ {^D$Z dmJmd
OÝ_b¾mV M§Ð Agë`mZo doJir am{eHw§$S>br _m§S>bobr Zmhr. OÝ_doi
ZŠH$s Pmbobr Zmhr. _moK_ XmoZ àha åhQ>bo Amho. Ë`m_wio OÝ_b¾ _rZ 2. ^mD$~§XH$s
Yamdo, H$s _of `m~Ôb bmoH$m§g e§H$m dmQ>Vo, na§Vw OmVH$VÎdmà_mUo gJio `moJ ^mD$~§XH$sMo _yi AË`§V bmo^, _Ëga d Ah§_Ý`Vm `m_Ü`o AgVo,
VnmgyZ nmhVm OÝ_b¾ _of hoM {ZpíMV Amho. “_r _moR>m” Agm Ah§H$ma ~miJy ZH$m. Amnë`m àmárVrb WmoS>m dmQ>m Xwgè`m
^mdmH$S>o Jobm, Va KmgmKrg H$ê$ ZH$m. Vmo H$mhr MmoamZo Zobm Zmhr, Amnë`m
^mdmH$S>oM Jobm, Ago åhUÊ`mOmoJo CXma _Z ~miJm. Amnbo nmaS>o hbHo$
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 122 Jwé{H$„r >/ 123
hmoVo, åhUyZ Xwgè`mÀ`m nmaS>çmVrb H$mTy>Z KoD$ ZH$m. Ë`mEodOr Amnë`m
nmaS>çmV Xwgè`m Jmoï>tMr ^a KmbÊ`mMr B©fm© ~miJm. KaÀ`m ^m§S>UmV Hw$Umbm
_Ü`ñW H$ê$ ZH$m qH$dm H$moQ>©~mOr H$ê$ ZH$m. Ë`mV An`eM AgVo. WmoS>r
Yg gmogyZ _moR>onUm {_idm. AmáOZm§À`m ViVimQ>m_wio {OVHo$ ZwH$gmZ hmoVo,
{VVHo$ ZwH$gmZ eÌyMr VbdmagwÕm H$ê$ eH$V Zmhr.

***
lr~rS>H$a _hmamOm§Mr AmaVr
O` Xod O` Xod O` O` Jwéam`m &
gX²Jwé am_mZ§Xm H$éUmH$a gX`m && Y«w0 &&
ñdm_r-gm§àXm`r§ CƒV_ Vwåhr§ &
ñdê$nmZwg§YmZr§ aV AmË_mam_r§ &
{ZOXoh H$ï>{dbm OZ{hV H$m_r &
eãX Anwam nS>o Vd JwU dUm©` && 1
Xohr§ AmË_m Xmdw{Z OS>OZ CÕ[abo &
~moYm_¥V nmOmoZr ^dnma Ho$bo &
Bhna gwI_`-OrdZ {ZO{eî`m§ {XYb§o &
MaUñne} OmB© niwZr Xw[a _m`m && 2
Ÿ Ord-{ed EoŠ` Vwåhr§ KS>drVm§ &
gmo@h§-^md§o AmË_-a§Jr§ a§J{dVm§ &
H$éUmgmJa Jwé hmo ^º$m§ CÕ[aVm§ &
Xmg {dRy> d§{XVgo nXH$_bm§gr `m && 3Ÿ
Ÿ&& lrgX²JwéMaUmaqdXmn©U_ñVw &&

***
gm§JÊ`m nbrH$S>Mr Jmoï >/ 124 125

You might also like