Sağlık Finansman Sistemleri ve Türkiye Reform

Süreci

Tuncay Teksöz
24-28 Kasım 2008
 Slide 2

•Sağlık Finansman Sistemleri – Genel Bakış

•Farklı Sistemlerin Karşılaştırılması

•Uygulamada Öne Çıkan Kriterler

•Maliyet Paylaşım Modelleri

•Dünya’da Neler Yapılıyor?

•Değerlendirme Ölçütleri ve Reform Sürecinin Analitik Analizi

 Slide 3

İyi bir Sağlık Sisteminin Temel Hedefi/Amacı Ne

Olmalı?
Sağlık Sisteminin
Amaçları Hedefleri

Sağlık Kazanımı
“Tedavi”

Sağlıkta Eşitlik

Finansal Korunma

Finansal Eşitlik

Cevap Alabilme

1. “Health Financing Policy: A guide for Desicion Makers” J.Kutzin, WHO-Europe

 Slide 4

İyi bir Sağlık Finansman Politikasının

Hedefi/Amacı Ne Olmalı?
Sağlık Finansman Sağlık Sisteminin
Politikasının Amaçları Amaçlar Hedefleri

Sağlık Kazanımı
Kalite “Tedavi”

Kullanımda ve Sağlıkta Eşitlik

kaynak dağılımında
eşitlik
Finansal Korunma

Finansal Eşitlik
Verimlilik

Cevap Alabilme
Şeffaflık ve
Açıklanabilirlik

1. “Health Financing Policy: A guide for Desicion Makers” J.Kutzin, WHO-Europe

 Slide 5

“Sağlık Sisteminin Fonksiyonları Nelerdir?

Sağlık Sistemi Fonksiyonları Sağlık Finansman Sağlık Sisteminin

Politikasının Amaçları Amaçlar Hedefleri

Kaynak
yaratma Sağlık Kazanımı
Kalite “Tedavi”
Sağlık Finansman
Sistemi
Kullanımda ve Sağlıkta Eşitlik
Yönetim

Gelir sağlama
kaynak dağılımında
eşitlik
Fon Biriktirme Finansal Korunma

Satın Alma Finansal Eşitlik

Verimlilik

Hizmet Cevap Alabilme

Sağlama Şeffaflık ve
Açıklanabilirlik

1. “Health Financing Policy: A guide for Desicion Makers” J.Kutzin, WHO-Europe

 Slide 6

“SAĞLIK FİNANSMAN SİSTEMİ”NE

İHTİYAÇ DUYULMASININ SEBEBİ
Sağlık sistemi beklentilerini karşılamaktaki ESAS AMAÇLAR:
ÎFinansal Risk’e karşı genel bir koruma sağlamak
ÎFon sistemi yükünü eşit olarak dağıtmak

Sağlık sistemi beklentilerini karşılamaktaki DİĞER AMAÇLAR:

Îİhtiyaç duyulan hizmetin ve eşit haklarla kullanımının
sağlanması
ÎSistemin şeffaflık ve halka açıklanabilirlik özelliklerinin
geliştirilmesi
ÎServis sağlanmasındaki kalite ve verimin arttırılması
ÎSağlık finansman sisteminin verimli şekilde yönetilmesi

1. “Health Financing Policy: A guide for Desicion Makers” J.Kutzin, WHO-Europe

 Slide 7

Sağlık Finansman Sistemi Organizasyonunun

Kavramsal Yapısı

(Yönetim, regülasyon, bilgi sağlanması)

Sağlık Hizmetleri

Hizmet Sağlanması
Maliyet Paylaşımı/
Kullanıcı ödemeleri
Finansman İdaresi

Kapsam
Hizmet Satın Alınması

Toplum
Seçim?

Kapsam

Fonların Havuzda Toplanması

Seçim?

Gelir Toplanması
Katkılar

1. “Health Financing Policy: A guide for Desicion Makers” J.Kutzin, WHO-Europe

 Sağlık Finansman Sistemleri Nasıl Farklılaşır?

Zorunlu Primlere Gönüllü/Zorunlu Primlere

Vergiye Dayalı Sistem
Dayalı Sosyal Sigorta Dayalı Özel Sigorta

Vergilerle finansman;
Genel vergi yapısı, vergi
yapısının adil olması, vergi
toplama kapasitesi
Özerk/yarı özerk kurumlar tarafından
Devletin kontrolü; Bütçeler ve
gelirin kullanımı
Tüm vatandaşlar için
hizmetlere ücretsiz erişim,
kullanıcı katkıları
Çalışan ve işverenin
zorunlu katkıları ile finansman
toplanır, hizmetleri bütçeye dayalı
kontratlar ya da hizmet başı ödeme
yöntemine göre hastane ya da
doktorlardan satın alır.
Düşük risk grubundan
yüksek risk grubuna
Yüksek gelir grubundan
düşük gelir grubuna
Birey ya da grupların, özel sağlık
sigortası şirketlerine prim ödemesi
ile finansman
Rekabetçi sigorta piyasasında
Maliyet azaltmaya odaklanma
Prim miktarının düşüşü, Hizmet
sunucuları ücretlerinin düşmesi;
Hizmet maliyetlerinin düşürülmesi
Havuzlanmış risk esasına göre
değil, kişisel risk ya da hastalanma
olasılığına göre

Yüksek vergi düzeyi Tedavi edici hizmetler Adverse Selection durumu söz
Düşük motivasyon üzerine odaklanma konusudur
Azalan rekabet gücü 8
 Slide 9

Sağlık Finansmanı Sistemlerinin Evrimi

 Slide 10

Sağlık Finansmanı Stratejisini Belirlerken Öne Çıkan

Kriterler:
ÎSosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyi
ÎMali kapasite
ÎUygulanabilirlik
ÎVerimlilik
ÎHakkaniyet
ÎTalep/kullanım ve tüketici davranışı
ÎArz/hizmet sunumu ve hizmet sunucusu davranışı
 Slide 11

Maliyet Paylaşımı
(Cost Sharing)
Bir sağlık hizmetinin satın alınmasında hastanın belirli oranda
ödeme yapmasıdır.

Maliyet düşürme?

Talep kontrolü?

Maliyet Paylaşımı
(Cost Sharing)
GÜÇLÜ YÖNLER
„ Sağlık hizmetlerinin kalitesini
iyileştirmek için ilave gelirler üretir
„ Yüksek-ücretli ve erişilebilirliği daha
düşük özel hizmetlerin yerine göreceli
olarak düşük ücretle satılan kamu
hizmetlerini koyarak, cepten yapılan
harcamaları ve diğer maliyetleri
düşürebilir
„ Yapay talebi azaltarak ve maliyet-
etkin sağlık hizmetlerinin kullanılmını
teşvik ederek, tüketim örüntülerinin
etkinliğini artırabilir
„ Hastaları, kaliteli hizmet almak için
haklarını korumaları konusunda
teşvik eder ve sağlık çalışanlarının
hastalara karşı olan hesap verirliğini
arttırır
„ Feragatler ve muafiyetler sistemi ile
birleştiği zaman, kamu teşviklerinin
yoksulları hedefleyen ve yoksul
olmayanlara yönelik teşviklerdeki
kaybı azaltan bir araç görevi görebilir
3. “Sağlık Finansmanına Genel Bakış_Üst Düzey Politika Semineri,2008”, G.Shieber, World Bank
Slide 12
ZAYIF YÖNLER
„ Gelir üretme potansiyeli marjinal
olduğu için veya ücretlerden elde
edilen gelir kalite kazanımlarını finanse
etmede kullanılmadığı için, önemli
iyileştirmelerin sağlanmasında nadiren
kullanılır
„ Yapay talebi azaltmaz çünkü yoksul
ülkelerde talep aşırılığı değil, talep
eksikliği vardır
„ Yoksullar açısından ulaşılabilirliği
sınırlıdır çünkü uygun feragatler ve
muafiyet sistemleri yaygın biçimde
uygulanmaz ve uygulandığında da
tedavide daha düşük kalite ile
yoksullara karşı ayrımcılık söz konusu
olur
 Slide 13

Maliyet Paylaşımı Modelleri

„ Deductible: Sağlık hizmetlerinin sabit bir miktarın üstünde kalan
tutarınının sağlık sigortası tarafından karşılanması sistemidir.
Genellikle sabit bir miktar olarak belirlenir. Bu eşik her bir ödeme
için ayrı ayrı ve/veya yıllık toplam tutar olarak belirlenebilir.
Örn: Yıllık deductible tutarı 300YTL
Hastanın MR masrafı: 500YTL
Hastanın ödediği 300YTL
Sigorta tarafından kapsanan 500-300= 200YTL

„ Co-insurance: Hizmet bedelinin belirli bir yüzdesinin hasta

tarafından ödenmesidir. Toplam masraftan deductible düşüldükten
sonra kalan ödenmesi gereken miktarın hasta ve sigorta arasında
yüzde olarak paylaştırılmasıdır.

„ Co-payment: Sabit ücrettir. Her doktor muayenesi ya da her

reçete için hastanın ödeyeceği katkı payıdır.

4. “Understanding Health Policy_A Clinical Approach”, T.S.Bodenheimer, K.Grumbach

 Slide 14

Maliyet Paylaşımı Örnekleri

ÖRNEK 1
„ Doktor Muayene Ücreti: 100 YTL
„ Sigorta muayene bedeli: 80 YTL
ÖRNEK 2
„ Kurum eşdeğer ilaçların en ucuzunun %22
üstünü ödemektedir. Her reçete için 10
YTL’nin üstünü ödemektedir. Sigortalı 2YTL
Copayment ödemelidir. Kurum tarafından
ödenen bedelin %80i kurum %20si sigortalı
tarafından ödenmektedir .

„ İlacın Fiyatı: 80 YTL

„ Fark Ödemesi: 100-80= 20 YTL „ En ucuz eşdeğer ilaç 20,5 YTL
Kurumun Ödediği Sınır: 25 YTL
„ Copayment: 10 YTL
„ Fark Ödemesi: 80-25= 55 YTL
„ Deductible: 10 YTL
„ Sigorta Ödemesi: 80-10= 70 YTL
„ Copayment: 2 YTL
„ Geçerli masraf: 25-10-2= 13 YTL
„ Cepten ödeme:100-70= 30YTL „ Sigorta Ödemesi: 13x0.8= 10,4 YTL
(0.80 coinsurance x 13 YTL)
20 YTL Fark Ödemesi
Cepten Ödeme:55+10+2+2,6= 69,6
„
YTL
„ Sigorta Ödemesi: 10,4YTL
Premiums + Cost sharing for covered benefits +Coverage exclusions = Total out of pocket spending
5. “Benefit Design in Health Care Reform: Patient Cost Sharing” Office of Technology Assessment, US Congress
Dünya’dan Örnekler
Slide 16
Slide 17
Slide 18
 Slide 19

Önemli Global Veriler

DSÖ, Şubat 2007
™ Dünya toplam sağlık harcaması 4,1 trilyon $
™ Yılda kişi başı en çok sağlık harcaması yapan ülke ABD 6103$
™ Yılda kişi başı en az sağlık harcaması yapan ülke Burundi 2,9$
™ Devletin yılda kişi başı en çok sağlık harcaması yaptığı ülke Norveç 4508$
™ Devletin yılda kişi başı en az sağlık harcaması yaptığı ülke Burundi 0,7$
™ Sağlık için yılda en yüksek cepten harcama yapılan ülke İsviçre 1787$
™ Sağlık için yılda en düşük cepten harcama yapılan ülke Solomon Adaları 1$
™ OECD ülkelerinde kişi başı yıllık sağlık harcaması ortalaması 2716$ TR 591$
™ OECD ülkelerinde yaşayanların oranı %18
™ Bir kişinin temel, hayat kurtarıcı hizmetlere ulaşması için minimum 35-50$
 Önemli Global Veriler Slide 20
DSÖ, Şubat 2007
„ Dünyanın en fakir ülkelerinde insanlar sağlık için nasıl ödeme yapıyorlar?
Î Genelde doğrudan sağlık hizmeti sunucusuna cepten ödemeler şeklinde yaparlar. 47 düşük gelirli
ülkede toplam sağlık harcamalarının yarısından çoğu cepten harcamalar şeklindedir. Geri kalan
kısmı devlet tarafından karşılanır.
„ Zengin ve fakir ülkelere bakıldığında cepten yapılan harcamaların karşılaştırması ne
şekildedir?
Î Zengin ülkelerin çoğunda cepten yapılan harcamaların oranı çok düşüktür.
Î Örnek: Almanya’da kişi başı GSYH 32.860$, tüm medikal harcamaların %11,3’ü hane halkı
tarafından geri kalan kısmı sosyal sağlık sigortası ya da devlet tarafından karşılanır.
Î Örnek: Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde kişi başı GSYH 120$, tüm medikal harcamaların
%90’ı hane halkı cebinden doğrudan sağlık hizmet sunucularına ödenir.
„ Cepten Harcamaların yüksek olmasının toplum sağlığı ve refahına etkileri nelerdir?
Î Çeşitli olumsuz etkileri vardır. Bazı insanlar, sağlık hizmeti kullanmayı durdurur ya da tedavilerini
yarıda keserler, çünkü ödeme güçleri yoktur.
Î Sağlık hizmeti kullanmak mecburiyetinde olan insanlar yiyecek, giysi, eğitim gibi temel ihtiyaç
unsurlarına yaptıkları harcamaları kısarlar.
Î Her yıl, yaklaşık 150 milyon insan, finansal çöküntü yaşamakta; bunun anlamı, temel ihtiyaçlarını
giderdikten sonra gelirlerinin kalan kısmının %40ını sağlık giderlerine harcamak zorunda
kalıyorlar. Bu insanlardan 100 milyon’u fakirlik sınırının altına düşüyor.
„ İnsanların finansal çöküntü ya da sağlık harcamalrına dayalı fakirleşmesini önlemek için
neler yapılabilir?
Î En iyi yaklaşım, insanların hastalanmadan önce vergi, sigorta ya da karma olarak katkıda
bulunacakları bir sağlık sistemi geliştirmek ve hizmete ihtiyaçları olduğunda, sağlık hizmet
sunucularına bu kaynakla ödeme yapmak. Genelde, sağlık finansmanında önceden yapılan
ödemenin oranı yükseldikçe, daha fazla hanehalkını finansal çöküntü ve fakirleşmeden korunduğu
görülmüştür.
 Slide 21

Sağlık Reformu Sürecinin Analitik

Değerlendirmesi
 Slide 22

Sağlık Reformu Sürecini

Nasıl Değerlendirmek Gerekir?
Kriterler

• Erişim
• Hakkaniyet
• Kalite
• Etkililik
• Etkinlik
• Sürdürülebilirlik
 Slide 23

Kriterlerin değerlendirilmesi için kullanılan

göstergeler
1. 2. 3. 4. 5. 6.
ERİŞİM HAKKANİYET KALİTE ETKİLİLİK ETKİNLİK SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
Hizmetlere Ekonomik Sağlık tesis Teknik
mesafe teşvikler yapısı Mortalite etkinlik Finansman kaynakları
Çalışan nüfus Risk paylaşım Kalite Ekonomik
oranları imkanı güvence Prevalans etkinlik Sağlık sektörü boyutu
Etkileşim Tedavi Dağıtım
Maliyet Gönüllü hizmetler kalitesi tamamlanma etkinliği Harcama
Sağlık Koordinasy
hizmetleri Hasta Risk on
kullanımı Sağlık harcaması memnuniyeti faktörleri aktiviteleri Kurumsal
Bekleme Demografik
listeleri Erişim (1) İnsana saygı göstergeler
Acil taşıma Sağlık hizmet Hasta
servisleri kullanımı (1) merkezlilik

Klinik saatleri Sağlık durumu (4)

Diğer sağlık
belirleyicileri
1. ERİŞİM
Hizmetlere Mesafe
Zaman ve mesafe:
Temel paket
Sosyal yardım
Erişim:
Doktorlu tesis
Eczane
Sağlık hizmetlerinden
İkincil hastane faydalanılmasına engel
24 saat ambulans olabilecek fiziksel ve
Çalışan Nüfus Oranları ekonomik engellerin varlığı
Maliyet:
veya yokluğu.
Ayaktan tedavi
Yataklı tedavi
Sağlık Hizmetleri Kullanımı
Ayaktan hasta muayene
Yatan Hasta
Hastane doğumları
Aşılama Kapsamı
Yatak Kapsamı
Bekleme Listeleri
Ameliyat bekleme listeleri
Acil taşıma servisi 24
Klinik saatleri
 Slide 25

Erişim
Doktor başına düşen nüfus

900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Doktor başına düşen nüfus

1999 yılında 809
2006 yılında 637
 Slide 26

Erişim
Kişi Başı Hekime Müracaat

3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Kişi başı hekime müracaat ortalama

1993 yılında 1,5
2004 yılında bu rakam 3,1
 0
2
4
6
8
10
12
14
16
Ja
po
ny
a
Ç
Erişim

ek
Cu
m
.
M
ac
ar
is
ta
n
Sl
ov
ak
ya

OECD ülkelerinde
Be
lç
i ka
D
an
im
ar
k a
Al
m
an
ya
Av
us
tu
ry
a

Fr
an
sa

İz
la
nd
a
Po
lo
ny
Lü a
ks
em
bu
rg
Av
us
t ra
lya

Ka
na
da
H
ol
la
nd
a
İn
gi
lte
re
2004 yılında kişi başı ortalama 6,7 sefer hekime müracaat edilmiş
Kişi başı Hekime Müracaat 2004

Fi
nl
an
di
ya
Po
rt e
kiz

Am
er
ika

Tü
rk
iy
e

İs
ve
ç
M
ek
si
ka
Slide 27
 Slide 28

Erişim
100 kişi başına yataklı tedavi

12
10
8
6
4
2
0
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

100 kişi başına yataklı tedavi

1999 yılında 7,3
2006 yılında 10,6
 Slide 29

Erişim
Difteri Tetanoz Boğmaca Aşılama Oranları

100

80

60

40

20

0
1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005
 75
80
85
90
95
100
Ja
Erişim

po
Lü ny
ks a
em
bu
M rg
ac
ar
is
ta
Sl n
ov
ak
ya
Po
lo
ny
a
İs
ve
ç
Ç
ek
C
um
Al .
m
an
ya
Be
lç
ik
Fi a
nl
an
di
ya
İz
la
nd
a
İs
pa
ny
a
Ko
re
İs
vi
çr
e
H
ol
la
nd
a
İta
ly
a
Po
r te
D ki
an z
im
ar
Av ka
us
t ra
ly
a
İn
gi
lte
re
N
or
ve
ç
İrl
an
Difteri, Tetanoz, Boğmaca Aşılama oranları

da
Tü
rk
iy
Av e
us
tu
ry
a
Am
Ye er
ik
ni a
Ze
la
nd
a
Slide 30
 Slide 31

Erişim

Sağlık harcamalarının ödeme yapıcılara göre dağılımı

80%

60%

40%

20%

0%
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Kamu Hanehalkları

Hanehalklarının harcama payı

1999 2006 yıllar arasında %30’dan %20’ye
 Slide 32

Erişim

Değerlendirme:
Artan sosyal güvenlik kapsamı
Kişi başına düşen çalışan seviyesindeki artış

Sağlık hizmetlerine erişimin kolaylaşması

Artan hizmet kullanım oranları

2. HAKKANİYET
Ekonomik Teşvikler
Devlet sübvansiyonları
Gini katsayısı
Means testing availability
Katkı payı muafiyeti Hakkaniyet:
Risk paylaşım imkanı
Erişimi olan nüfus Sağlık durumu, sağlık
Gönüllü Hizmetler
hizmetleri kullanımı ve erişimi
STK hizmetleri
STK hizmetleri kullanımı konularında farklı sosyo-
Sağlık Harcaması ekonomik veya bölgesel
Kişi Başı Harcama
gruplar arasındaki farklılıklar
Kişi Başı Yatırım

Temel sağlık hizmetleri harcamaları

Temel sağlık hizmetleri yatırımları
Kaynak dağıtım formülü kullanımı
Erişim (1)
Sağlık hizmetleri kullanımı (1)
Sağlık Durumu (4)
Diğer sağlık belirleyicileri
Güvenli su ve sanitasyon
Gıda kaynakları 33
Fakirlik ve barınma
 Slide 34

Hakkaniyet
Sağlık Sigortası Kapsamındaki Nüfus Oranı

100,00%
80,00%
60,00%
40,00%
20,00%
0,00%
2004 2005 2006 2007 2008 Tahmin

SGK Toplam

Sağlık sigortası kapsamındaki nüfus oranı

1999’da %70
2008 tahminlerine göre %90’dır.
 35

Hakkaniyet

Kurumlara Göre Kişi Başı Sağlık Harcamaları (2007 fiyatları ile)

SSK BK ES SGK ADM YK Toplam

2004 331,86 775,86 1409,03 491,19 485,87 201,54 449,33

2005 295,33 676,17 1288,62 431,50 395,82 296,67 407,89

2006 367,68 594,31 1102,05 451,65 369,52 410,09 436,35

2007 427,17 423,78 776,98 448,80 386,42 417,30 436,81

 Slide 36

Hakkaniyet

İllere Göre Uzman Doktor Başına düşen nüfus

2001 2006
ortalama 4956,46 2802,93
standart sapma 432,82 152,63
en küçük 650,63 807,88
en büyük 20366,31 8320,02

İllere göre yatak başına düşen nüfus

2001 2006
ortalama 641,95 520,12
standart sapma 42,98 29,19
en küçük 184,12 204,40
en büyük 1888,37 1580,04
 Slide 37

Hakkaniyet

Değerlendirme:
Artan sosyal güvenlik kapsamı
Artan kişi başı sağlık harcaması rakamları

Finansal hakkaniyet göstergesi

İllere göre doktor ve yatak sayılarındaki değişim

Hakkaniyetli dağıtılım
3. KALİTE
Sağlık Tesis Yapısı
Kalifiye çalışan değişimi
Sağlanan minimum standartlar
personel
Kalite:
ekipman Üç boyutta incelenir:
tavsiye edilen ilaçlar*
Kullanılan tedavi klavuzları
Yapısal Kalite: Gerekli kaynakların varlığı
Bakım işleri Süreç Kalitesi : Kaliteli hizmet sunumu
Kalite güvence
Kalite güvence mekanizmaları
Çıktı Kalitesi : Algılanan kalite
Denetim ziyaretleri
Etkileşim kalitesi
Minimum standartlar
normal muayene
acil sevkler
acil olmayan sevkler
Client understanding*
Zayıf hizmet kalitesinden kaynaklanan
kötü etkiler
Hasta memnuniyeti
İnsana saygı
Hasta merkezlilik
38
 Slide 39

Kalite

100000 nüfusa düşen doktor

400

300

200

100

0
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Türkiye DSÖ Avrupa

100000 nüfusa düşen doktor sayısı

Türkiye’de 123’ten 159’a
2006’da DSÖ Avrupa Bölgesi’nde 338’dir.
 Slide 40

Kalite
100000 nüfusa düşen hemşire sayısı

800
700
600
500
400
300
200
100
0

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Türkiye (hemşire + ebe) DSÖ Avrupa Türkiye (hemşire)

100000 nüfusa düşen hemşire ve ebe sayısı

Türkiye’de 168’den 189’a
2006 yılında DSÖ Avrupa Bölgesi’nde 720
 Slide 41

Kalite
Sağlık Durumundan Memnuniyet

100%

80%

60% memnun değil

orta
40%
memnun
20%

0%
2003 2004 2005 2006 2007

2003 – 2007 yılları arasında sağlık durumundan

memnun olanların oranı %57’den %67’ye
memnun olmayanların oranı %10’dan %16’ya
 Slide 42

Kalite
Kuruluşlara göre Sağlık Hizmetlerinden Memnuniyet

80
70
60
Sağlık Ocağı
50
Devlet Hastanesi
40
Özel Hastane
30
Üniversite Hastanesi
20
10
0
2003 2004 2005 2006 2007
 Slide 43

Kalite
Sosyal Sigorta Kurumlarına Göre Sağlık Hizmetlerinden Memnuniyet

100%

80%

60%

40%

20%

0%
2003 2004 2005 2006 2007

Emekli Sandığı Bağ-Kur SSK

 Slide 44

Kalite
Değerlendirme:

Personel sayısındaki artış

Sağlık tesis yapısında iyileşme

Sağlık durumu ve sağlık hizmetlerinden memnuniyet

Algılanan kalitenin yükselmesi

4. ETKİLİLİK
Mortalite
Anne ölüm hızı
Bebek ölüm hızı
Beş yaş altı ölüm hızı
AIDS ölüm hızı
Sıtma ölüm hızı
Yatan hasta ölüm oranı Etkililik:
Aşı ile önlenebilir hastalıklardan ölüm hızı
Prevalans
Sağlık hizmetlerinin amaçlarına
AIDS seroprevalansı
ulaşması (mortalite, insidans ve
Sıtma prevalansı prevalans göstergelerine etkisi)
Tüberküloz bildirim hızı
İshalli hastalıklar prevalansı (<5)
Zatürre prevalansı (<5)
Doğum sonrası kanama*
Tedavi tamamlanma
Tüberküloz
Sıtma
Risk faktörleri
Yetersiz beslenme
Düşük doğum ağırlığı
Tütün kullanımı
Demografik Göstergeler
Yaşam beklentisi
Toplam doğurganlık hızı
Kaba doğum hızı 45
Kaba ölüm hızı
 Slide 46

Etkililik

Bebek Ölüm Hızı

40

30

20

10

0
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Bebek Ölüm Hızı

1999 2007 arasında bebek ölüm hızı

binde 34’ten 22’ye
 0
5
10
15
20
25
Lü İs ve
ks ç
em
Etkililik

bu
Ja rg
po
ny
Fi
nl a
an
di
ya
N
or
ve
Ç
ek ç
C
um
Po .
rte
ki
z
Be
lç
ik
a
Fr
an
sa
İs
pa
Yu ny
na a
ni
st
an
Al
m
an
ya
İrl
a
Av nd
us a
tu
ry
a
İs
vi
D ç
an re
im
ar
H ka
ol
la
Av nd
us a
Ye t ra
ly
ni a
Ze
la
nd
Bebek Ölüm Hızı OECD (2005)

İn a
gi
lte
r
Ka e
na
M
ac da
ar
is
ta
Po n
lo
ny
Am a
er
ik
Sl a
ov
ak
y
M a
ek
si
ka
Tü
rk
iy
e
Slide 47
 Slide 48

Etkililik

Sıtma İnsidansı (100000'de)

35
30
25
20
15
10
5
0
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Sıtma insidansı 1999 2006 arasında yüzbinde 32’den 1’e

 Slide 49

Etkililik

Doğuşta Yaşam Beklentisi

72,0
71,5
71,0
70,5
70,0
69,5
69,0
68,5
68,0
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Doğuşta yaşam beklentisi

1999 yılında 69,5
2007’de 71,8
 Slide 50

Etkililik
Doğuşta Yaşam Beklentisi 2006

84
82
80
78
76
74
72
70
68
66 Japonya Avustralya İsveç Yeni İrlanda Finlandiya Portekiz Meksika Macaristan
Zelanda
 Slide 51

Etkililik

Değerlendirme:

Düşen mortalite oranları

Yükselen yaşam beklentisi

Sağlık durumu üzerinde olumlu etki

5. ETKİNLİK

Teknik etkinlik
Çalışan başına muayene

Çalışan başına yatan hasta günü

Yatak doluluk oranı

Etkinlik:
Zamanında maaş ödeme

Performans teşvikleri

Kaynakların doğru dağılımı

İsraf, hırsızlık vb. seviyeleri

Ekonomik Etkinlik
Doktor başına hemşire
Teknik Etkinlik: Belli çıktıyı en az girdi ile
Yatak başına hemşire
veya belli girdi ile en çok çıktıyı üretmek
Yatak başına doktor

Ayakta muayene başına maliyet

Ekonomik etkinlik: Teknik etkinliği en
Hastane yatak günü başına maliyet
düşük maliyetle sağlamak
Genel çıktı ve maliyet*

% personel harcaması
Dağıtım etkinliği: Kaynakları en etkili
% ilaç harcaması
olacakları alanlarda kullanmak
% jenerik / orjinal ilaç

Dağıtım etkinliği
% kamu hizmetleri

% temel sağlık hizmetleri harcaması

% bölgelere göre harcamalar

Sevk sistemi işlevi

Ortalama kalma süresi

Koordinasyon Aktiviteleri
STK ayakta hasta bakımı

STK yatak sayısı

Özel çalışan maaşları

52
Özel eczaneler
 Slide 53

Etkinlik

Hekim Başına Muayene Sayısı

9000
8000
7000
6000
5000
4000
3000
2000
1000
0
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Hekim başına muayene

1999’da 5547
2006’da 7712
 Slide 54

Etkinlik

Yatak Doluluk Oranı

66
64
62
60
58
56
54
52
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

Yatak doluluk oranı

1999’da %58
2005’te %65
 Slide 55

Etkinlik

Yatak Devir Hızı

50

40

30

20

10

0
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Yatak devir hızı 36,4’ten 46,1’e

 Slide 56

Etkinlik
Yatan hasta ortalama kalma süresi

6,2
6
5,8
5,6
5,4
5,2
5
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

Yatan hasta ortalama kalma süresi 6 günden 5,4 güne

 Slide 57

Etkinlik
Hemşire/Yatak Doktor/Yatak Oranları

0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
0
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

hemşire doktor

Yatak başına düşen

hemşire sayısı 0,45’ten 0,48’e
doktor sayısı 0,53’ten 0,63’e
 Slide 58

Etkinlik
Hemşire/Yatak Doktor/Yatak Oranları DSÖ Avrupa

1,2
1
0,8
0,6
0,4
0,2
0
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Hemşire Doktor

Bu oranlar 2006’da DSÖ Avrupa bölgesinde sırasıyla 1,06 ve 0,5

 Slide 59

Etkinlik

ilaç harcamaları (2007 fiyatları)

20.000 1600
1400
15.000 1200

milyon kutu
milyon YTL

1000
10.000 800
600
5.000 400
200
0 0
2002 2003 2004 2005 2006 2007

toplam kamu kutu ilaç

 Slide 60

Etkinlik

Değerlendirme:

Yatak doluluk oranı

Yatak devir hızındaki artış
Düşen ortalama kalma süresi

Daha fazla hastanın daha kısa sürede tedavisi

Artan hekim başı muayene oranı

Verimlilik artışı

Düşük Hemşire oranı

Verimsiz İşleyiş

SGK’nın stratejik alıcı rolünü üstlenmesi

İlaç alımında önemli avantajlar elde edilmiş
Daha fazla ilaın düşük maliyetle temin edilmesi
6. SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

Finansman Kaynağı

% vergi ile karşılanan harcama

% katkı payı ile karşılanan harcama

% bağışla karşılanan harcama

Sürdürülebilirlik:
Uygulanan finansman planları Sistemin dışarıdan etki olmadan
Sağlık sektörü boyutu işleyişini sürdürülebilme kapasitesi
Toplam harcama içinde sağlık payı

GSYİH içinde sağlık payı

Harcama
% temel sağlık hizmetlerine ayrılan devlet
harcaması
% önleyici aktivitelere ayrılan devlet
harcaması
% anne çocuk sağlığına ayrılan devlet
bütçesi

Kurumsal

Yabancı doktorlar

Yıllık çalışan eğitimi

Bağışçı teknik desteği

Bağışçı araştırma ve geliştirmesi

Toplum katılımı 61
Şeffaf ilişkiler
 Slide 62

Sürdürülebilirlik

TSH/GSYİH

7
6
5
4
3
2
1
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005

Toplam sağlık harcamaları

2000 yılında GSYİH’nin %4,9’u
2005 yılında GSYİH’nin %5,7’si
 Slide 63

Sürdürülebilirlik
SGK Gelir Gider ve Açık (2007 fiyatları ile)

90.000.000
80.000.000
70.000.000
60.000.000
1000 YTL 50.000.000
40.000.000
30.000.000
20.000.000
10.000.000
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Gelir Gider Açık

SGK Gelirin Gideri Karşılama oranı

80%
78%
76%
74%
72%
70%
68%
66%
64%
62%
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
 Slide 64

Sürdürülebilirlik

Koruyucu ve Temel Sağlık Harcamalarına Bütçeden

Ayrılan Pay

1,40%
1,20%
1,00%
0,80%
0,60%
0,40%
0,20%
0,00%
2002 2003 2004 2005 2006 2007
 Slide 65

Sürdürebilirlik

Değerlendirme:
Sağlık harcamalarının milli gelir içinde aldığı pay 2003 yılından sonra artış
göstermiyor.
Artan sosyal güvenlik kapsamı
SGK’nın açığının reel olarak büyümesi
gelirlerin giderleri karşılama oranının düşmesi

Temel sağlık harcamaları gelecekteki hastalık yükünü ve dolayısıyla sağlık

harcamalarını azaltacağı için bu harcamalardaki artış sürdürülebilirlik açısından
önemlidir.