‫ס פ ר‬

‫מטעמים‬
‫עס איז !וזאמענגעקליבן מון פארשידענע ספרים׳ גי ייייזן אז אלע‬
‫מנהגים וואס די אידן זענען זיד נוהג איז זייער הייליג‪ .‬דען די‬
‫מנהגים פון ישראל את אזוי ווי תורה‪ .‬דערפאר דארף דער מענטש‬
‫נישט מבטל זיין קיין שום מנהג‪ .‬עס ליגט א חוב אויף יעדן איינעס‬
‫איבערהויפט תער עס עארשטייט נישם קיין לשין הקודש אחדד‬
‫‪1‬ו לערנען דעם דאזיגן ספר‪ .‬אזוי וועט ער וויסן דעם טעם פון‬
‫יעדן מנהג‪.‬‬

‫ימו לאוד ע״י‬

‫חרב אשד אגשיל קדויז‬
‫פק״ק חמגפעדט‪ ,‬אבדק״ק בוענאם־איירעס »‪rr‬‬
‫‪ .‬כעת חתה פה בברןקלין ימ״א‬

‫שנת וטעמים הישראללמ״ק‬

‫תשכ״א‬ ‫ורלי‪8‬מסבורג‬

‫הועתק והוכנס לאינטרנט‬

‫‪www.hebrewbooks.org‬‬
‫ע״י חיים ת ש ס ״ ט‬
 ‫ה ק ד מ ה‬
‫וינ^ע ןךיל^ע חנבדם הא* ;יזאגפ נייא ךנד ‪«1‬ך ייאס כאיף‬
‫ק‬

‫•יין ©‪ •^i'cj‬ןעח וךא ו‪.‬זד דיא מעןם פיחרט דך‪ .‬דייי יילק מנץ סיילינ‬
‫‪ -‬י׳*יע «לע סנהגימ‬
‫ז‬ ‫אינ‬
‫זיידר *•הרוןג איו הייליג• ‪1‬ייא ״מין ‪.‬ק־ביעי *‪1‬‬
‫נ ב י א י ם‬

‫« יל־<ען ימד‪ .‬נאי ניייל אין ייא ‪:‬קוסינע חרוח ז׳מץ *‪^1‬‬‫ק‬ ‫ןדד‪0‬‬ ‫׳‪,‬‬
‫)‪ vfrn! rWT‬כענקק‪-‬ן וןאס זענין גלייך וויא ךא ווילדע חיוו! ויאס דיא ווילק‬
‫‪$‬תעק שםויקק ?אס ליכסינךט פו; ;אם • סט דעס י;אס ז_ייא וןזנלשץ ‪1‬ך &אר‬
‫חכם־ *‪ p‬ךי^רע אויגץ אונ ‪1‬ייא ;אנין זוז דיא איע מנועים וןאם אמזעיע היילינ*‬
‫ם‬

‫חבםיס האיק אמץ אתים גינע?ין ןףא האגין' נארר ;•שט ‪.‬קיין יסוד פו; ויאזין‬
‫ז‬

‫ךיא ןןאןק }אס ןרדס ^ענויק• א‪$-‬ער ןעם הא?ץ ן? }ידזןזאןקס ץוזיןהןן‬
‫אוץ אן*לקע ‪9‬ענט?ין וואס דער פונק ‪ pe‬יודי‪#‬קיים ברענט אק זייא‪ .‬דיא מלין‬
‫ןרוועגןין אונלגלע ?דל^י ‪ 1^9‬יאל !‪ T‬סאכץ איין ןאהם אונ דקןט א• ‪ w‬יאזק‬
‫ךיא סינחמשע זאך פון ךיא א‪£‬ע סנהניס‪ .‬ארך האי איך סיר פוהל ‪yrno‬‬
‫;ינוסע; אויס ‪ w‬זו^ק ליא א)ע מנועים ‪ jr? CK»1‬מיז זקד נוהג ‪3‬ייא א*ץ פון‬
‫‪31‬‬ ‫כנועים‬
‫יעןער ן׳יל ‪,‬קע;ק א‪1‬יס וףיךן‪,‬דיא ימנע סענססין פון חןם דור ‪ 1$‬זייןנלע *לד‬
‫גד^ין^קןףמ־ן ךא אממר‪ .‬א*ז ןאלע‪..‬דיא אלע יוד‪#‬ע סגהניס !‪.‬מין *תורה‪JW .‬‬
‫ןעד וןאס איז מולזל אין א מנהג איז נלייך וךא טען ןאלט ודו מזלזל ;יוועןין‬
‫וןין דעי־ תורה‪ .‬אזד נרא עש }ועךט ;יןחמנט אין פוך‪.‬ל עךטעד זןז א מנהג ןרעקמ‬
‫י‬ ‫״‬

‫&‪ . p‬אויך האנ דאס ספר המ*עסים אי‪5‬ער ‪.‬נןזעזס אדף ‪ c$ m‬ןול‬
‫ןס ;ןדעי־ ‪<.‬ןז;ץ ‪ v j‬קקדץ נרי סונה זיא דן דא ס־מנדדן וןאם ‪5‬י*‬
‫?*?ק ?‪ tr‬עלינט למדק ןךא וחנלין פון ןעם פוי׳ל *ער;י;יגק קא?ין<‪7‬‬
‫‪ r n . V‬״י^גץ ןףןלין ניןמ?ט וןעךין אין אוגזעדען וךילי^ען נלוינין אונ ןויך‬
‫‪18‬‬ ‫עלין אץ‬
‫>«ד‪.‬ס׳ןי‪:‬ס אויןק אונ ראש ןינל יון ^א?ין ןייא יןדק נדי דעד ומת »‪f‬‬
‫•וחל סענטזזץ ואלין ‪ p^jn‬ןץזן סיר‪ .‬אוג סיר ואלין זוכה ךין *יא גיאו!‬
‫‪:‬ואל נפהרח ניס־נו אמן‪:‬‬

‫אזוי ווי רוב טעמים פץ די מנהגים ווייסן נישט די פמיען‪,‬‬

‫ארך נישט די קינדער‪ ,‬און אפילו גישט די וועלכע קענען גישם‬
‫לשץ הקודש׳ אויף אריץ צו קוקן אין ספר טעמי המנהגים‪,‬‬
‫האב איד משלאםן אתים צו געבן דאם דאזיגע ספד‪ ,‬כדי‬
‫יעדער איינער זאל קענען ווית די טעמים פץ פיל מנהגי‬
‫הנוו״ל הרב א‪ .‬א‪ .‬קרויז‬ ‫*שף^‪,‬‬
‫בן להרב הגאץ מאודווארי זצ״ל‬
‫ונכד להצה״ק מטשענגעד ־ ודארעג זי״ע‬
‫הכתובת של המו״ל‪:‬‬
‫איסור השגת גבול ידוע‬
‫‪RABBI A. KRAUSZ‬‬
‫‪136 RUTLEDGE STREET‬‬
‫‪All Rights Reserved‬‬
‫‪BROOKLYN 11, N. Y.‬‬ ‫‪by the Publisher‬‬
‫‪EV 7-1593‬‬ ‫כל וחניות שמורים להמו״ל‬
‫‪Copyright I960‬‬
‫נ י‬ ‫ם‬ ‫י‬ ‫מ‬ ‫ע‬ ‫ט‬ ‫מ‬ ‫ר‬ ‫פ‬ ‫ס‬

‫ך ע ר ‪ 9‬ע ם פ ו ן א ס ח לוג‪.‬‬

‫יא> לעד מעם פון אןיי מג ודיל ‪£‬ןס איו סיר קזןיעהר אייעד אב‬
‫?דידיןג אזייא ודא את לבועות אויןז אי^ער לער ‪%‬ין‪$‬א‪$‬ם פון ?ער‬
‫מך*‪.‬‬ ‫הךו! •‬
‫ד ע ו ©נם פ ץ עלעזו א מ חנוך‬
‫ו‬
‫לעד מעש לואס חנוך איז *רדף את לד‪$‬עי אינ ‪.‬עש את פון איןט‬ ‫‪j‬‬
‫ןעןיאלען אק מלאך את מן דין ‪.‬גךמ־ועי אי״ *קיאוק ייח <ןצ*קמי‬ ‫!‬
‫‪0‬עער‪!} .‬לער אלןמ איו ‪*9‬ם ל*‪ aryivf 0‬ןו^ד ארויף את ה*‪9‬על‬ ‫‪I‬‬
‫אמ דין ‪,‬קנךןער את ;עילי‪$‬ק את ‪ cyy$p‬ןוי^ד‪* .‬עמייל חנוך זיזויא‬ ‫ן‬
‫ןדא ‪.‬ער אז ארח* או״ף לעס הו‪$‬על זמ עי ‪$ pp‬עהד ;‪ &r‬אראנ‬
‫י‬

‫אדף‬ ‫!עקמןען אןער אדךי ^אם <י<רד?ס «?}ע האלי איאנ זיא‬
‫ללר ייעלט א* *יא ?עני׳יןען ךל עוא תא ןךלךס איןעד ןעם את דין‬
‫‪ 3 ?1‬מ ק אימ ‪.‬קליילען «נונ‬ ‫* ע ? מ ק את ??אךעם ‪ * i n‬י‬
‫‪.‬קעיןעד וךמ ‪ X‬קוןזם אד* ךער ןועלם •‬
‫>‪ a‬א מעם אז דוא י^י ‪$‬ילק ‪.‬דן איו א־*מ את ‪ B1q#‬וךל‬
‫ייןד סייני‬ ‫;עס ןךךד נינךעןןט אז ‪.‬עס איז פ<אן ךךייא לואס ד *‬
‫את אייןער מין תא ךרייא איז א ה^י לעי ‪#‬ד?עד *‪ 3‬א התר ליא ‪3‬א;ק‬
‫ךך ‪$‬״ןד את ‪.‬עס את לא ןוד^ען ‪ n‬קריג אייע• ךעם מער ‪.‬עש ךעד‬
‫י‬

‫לה״ר איי;עד אויף ךעס ןזדיןזען ןזיךד קגולןגל את איין הו^ד גדיי ‪.‬ער‬
‫האם א?ז יי‪*0‬הש ‪,‬קריג ךד^ען ‪9‬אן או‪ .‬גויי!‪ .‬את ןןי^דז קון« ‪mr‬‬
‫גזא^ען ?לוס ארף לער ןועלם‪ .‬א?ער לעם ‪$‬בי‪£‬ן ד ן תא הזקד ודיל‬
‫לעד לואס איז קגו^ל אונ תא ה^ד לע?‪$‬ען או אליהו איו ןעקו^ען‬
‫« א סא^ק ‪ Dity‬וןעם לאס ‪$ p‬״חר ד * *יין איין *•קון איןער לעס‬
‫*רעען ל•* דך‪.‬‬
‫>‪ a‬ןזיער אז ךער נ^אןו ל&וח קוסם את ‪ #‬א ם ןןלאןק תא המד‬
‫ך ק ‪$‬ס לדלד *יןל‪;#‬ם אז ‪.‬עס ן ע מ ‪ p» P1‬ד י ם ןמש לער סד«‬
‫ךעם והל נגעךען את אז ך ד נז^אןי מ י ח קמ!ס את ‪#‬ןאם •כיין‬
‫וויו איין ןעמייז אז ‪.‬עם איז ;*ך ‪; « p j‬עקיןען ייא ד י ס ןואס לער‬
‫*יי* *אל » י ןןעלק אי^ער ךעס‪,‬ק}א‪$‬ק רוא לאס ‪ vm‬ןגין^ל אתי‬
‫מ א ה^ד אריק •‬
‫ד ע ו ‪ 9‬מ ם פון ן*‪3‬יאח‪.‬‬

‫ג מ לעם אגל מ א ‪.‬עןזען איין ‪*9‬י*די*‬ ‫>א> לעד מעם יןאש‬

‫» ן למר ^ךעןי יייי לער וןאס ?‪» qr‬ייא איין ^ ; ע מ ק גומ אף ‪tf\fi‬‬
‫•ונסםעד‬
 ‫ה ק ד מ ה‬
‫אינד׳ןיע וךיל^ע חנגדם הא*ק ;יואנם נייא ןעד «ןז ייאס כאךף ‪j>pq‬‬
‫&יץ מגם ^ייא ןעח וזיא «_זד ליא ייעןם •יללט חי• יי* יילק מנץ ןץיץין‬
‫ננ‬
‫!ייןנד •־היו^ג את ידלינ • !יי" ״מק ‪**?.‬״*י * ‪ I‬יאי‪ °‬אינ ‪.‬יילןל* «ל‪ 7‬םנמימ‬
‫יא‬ ‫‪1‬‬ ‫יסזד‬
‫ץ?א?‪7‬ן אידס »ן ! ה יל־^ק • ‪*$‬י ני^ !•ין •י ייקיה׳?" יייי" '?מק א‪1‬ן‪4‬‬
‫^‪ pj*p‬אזעלקע קעננףדן וןאס וזמין גלץך וויא דיא וףלדע חיות ויאס ז_ייא ווילק‬
‫‪$‬דעק שםויסק דאס ליכקדנךט פי; <אט • ס ט רעם י;אס ?ןיא י‪*£‬לנדן ‪1‬ך‬
‫אז דא איע םנהניס וןאס אמזערע היילינע‬ ‫וגסים אין ךיןנדע אויגק את ‪.‬ןייא‬
‫חבסיס האנין אהץ אידם גינעהין ןךא הא<ין נאדר ;•שם ‪.‬קיין יסוד פון יוא^ץ‬
‫ז‬
‫זגם‬ ‫‪WJ‬‬ ‫חיס‬ ‫‪0‬‬
‫ל* * ‪ P? V‬י *‪ W‬ן ל׳*יין חי גישןזאךקט ץווי^זק‬ ‫ד״‬
‫אמו אזעלקמ ‪9‬עננישין תאם דער פונק פון יודי?ןקיים ברענפ אק זייא‪ .‬דיא מלין‬
‫יי דך סאכץ איין ןאהםאונ*‪ w B* ay;9^11‬לאזק‬ ‫ןןחיעידן *»}‪TP? rp‬‬
‫ךיא סינחנסט* ז׳ייד פון ךיא א‪£‬ע סנהנים• אייר י‪$‬אג *‪ T‬סיר פוהל סומן‬
‫*יגוסען ארסי ‪ w‬זוקק ליא א^ע מנועים ו»*ס ‪ jry‬איו זץד נוהג ‪3‬ייא אמץ פון‬
‫ןןללןן הייליגע ספרים ןאב איך ארויס נענוןךן דיא נמסים פון ךיא מהגיס ב ת‬
‫יעףןר ;׳ול ‪ pprp.‬אויס וףיןין‪ ,‬דיא ימנע סענם־שין פון ךעס תר אי יייזנלע *לד‬
‫גד^ין^קןףמ־ן ך* אסונה »ךז ‪$‬אלע‪..‬ד*א אלע יוד‪#‬ע םנועיס זענין *תורה‪ .‬אוג‬
‫ןעד וןאס איז מולזל אין א מנהג איז נלייך וייא טען עאלס ודו מולזל ניוועןין‬
‫*ין רעד חורה‪ .‬אוו• ןרא ‪ cv‬ןועךט גיןרעננט אין פוך‪.‬ל ^ןךמער *ז א סגהג ןרען*‬
‫‪:‬‬ ‫‪r‬‬

‫‪ .‬אויך האנ דאס ספר הם*עםים אי‪3‬ער ניזעזט אדף ע״ט ;‪ cj‬ןול‬
‫תאם ך*‬ ‫‪ ppp‬נדי סזגד‪1 .‬וא זיין דיא‬ ‫ןם יןדער ‪.‬קז;ין‬
‫?«‪ c*r) p‬ד^זיינט למדק ןךא וחןלין פון ןעם פויזל *‪TW P??>y‬‬
‫‪\ Vf‬׳‪ rr‬אמץ ןיעלין ניןמץט וועךין אין אוגזעדען קייל^ען גל‪1‬י‪3‬ין אונ אקר‬
‫»ד‪ ,‬מתפלל !ין »אר הז^ת אז ?דן סותע זאל ‪$‬הן ?ענוםק וועלין אץ‬
‫‪0‬ד‪.‬ם׳‪:1‬ס אויןק אינ ‪ cin‬ן»»י סן ןאןק ןייא חןחק גוי ו?י וסת ק‬
‫^חל סענטזק ואלץ הע^ק ןןהן סיר‪ .‬אונ ס־ר ואלין זוכה ‪5‬ץ »וא גי««‬
‫‪:‬ואל ‪ nvioa‬גימ־נו אמן‪:‬‬

‫ןהוי תי רוב טעמים פון די מנהגים ווייםן נישט די פרויען‪,‬‬

‫‪,‬‬
‫אייך נישט די קיגדער‪ .‬את ‪ ^ D K‬נישט די וועלכע קענען נישט‬
‫לשון הקודש׳ אויף אדיין צו קוקן אין מפר טעמי המנהגים‪,‬‬
‫האב איך באשלאםן אתים צו געבן דאם דאזיגע ספה כדי‬
‫יעדער איינער זאל קענען וויםן די טעמים פון פיל מנהגי‬
‫המו״ל הרב א‪ .‬א‪ .‬קרויז‬ ‫ישראל•‬
‫בן להרב הגאון מאודווארי זצ״ל‬
‫ונכד להצחיק מטשענגעד ־ ודארעג זי״ע‬
‫הכתובת של המו״ל‪:‬‬ ‫איסור השגת גבול ידוע‬
‫‪RABBI A. KRAUSZ‬‬ ‫‪All Rights Reserved‬‬
‫‪136 RUTLEDGE STREET‬‬
‫‪by the Publisher‬‬
‫‪BROOKLYN 11, N. Y.‬‬
‫‪EV 7-1593‬‬ ‫‪.‬׳ הזכיות שמורים להמו״ל‬
‫‪Copyright 1960‬‬
‫ב •‬ ‫ם‬ ‫י‬ ‫מ‬ ‫ע‬ ‫ט‬ ‫מ‬ ‫ס פ ר‬

‫ך ע ר מ ע ם פון א ס ח לזג‪.‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪0‬‬
‫^ר‬ ‫»‪l‬‬ ‫?דיד^ג אזדא ודא אונ לבועות אויןך אי^ער ךער ‪.‬לי}׳!ןא‪$‬ם‬
‫&זגה • מד*״‬
‫ע ל ת ד אונ חנוך‬ ‫©גם פץ‬ ‫דעו‬

‫ןעד מעש }ואש חנוך אמ !ורדף אונ לךיןעל אונ ‪,‬עש איו פון אץזם‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬קו*כען אק מלאך אינ גון דין ‪.‬קעמעי איי ;עניאיק ח ‪0‬ל*קעי‬
‫ער‪ .‬ןנןער אליו* את מים ל*ם ?זשארעס וייןד ארזיף את היסעל?‪0‬‬
‫את ךין ‪.‬קנךןער איו ;עילי^ק את ‪ #‬א ן ע ‪ 0‬ןוי^ד‪7 .‬מךיל זןנוך זיזויא‬
‫ךיא ‪.‬ער אז ארויף או־ף ךעש הוסעל איו ‪,‬עי ‪ p r‬מעלי ‪ eqrj‬אראנ‬
‫!עקוקק אןער אדו* לאס ^רד?ם אלל׳נ סאקי איאג »י* ‪9‬קען אדף‬
‫ךלר וועלס אמ *יא ?ענייןען דן ‪ •en‬דיא זדץךס איןער ךע‪ 0‬את דין‬
‫&ער*עי ן ע ? מ ק את ?שאיעם ט ז י ‪.‬עי ^ ‪ 8 ?1‬מ ק אהן ‪,‬ק׳ניילק »נ‬
‫^ןעיןעד עעז ‪ X‬קוןןפ אד* דער ןועלפ‪.‬‬
‫>ב> א מדם או דוא ו^ד ‪$‬ידק ‪.‬דן איו א‪£‬מ אונ ^ א ס מייל‬
‫י׳עס ןויךד נןנחמןם או ‪.‬עם איו ‪<0‬אן ךףיא )ואש ליא לא‪$‬ען דך סיינד‬
‫את אייןער מין תא ךךיא איז א *;ד ןעי ‪#‬די‪$‬ער »‪ 3‬א הינד דיא ‪0‬א;ק‬
‫ךןד אליןד *ת ‪.‬עם את ךא ןוף^ען ך•* קריג אייע‪ -‬ךעם ויער ‪.‬עש ךעד‬
‫י‬

‫לה״ר אי^ער אויף ךעם ץדדץזען ןויךד קנול^ל את איין הו^ד מייל ‪.‬ער‬
‫ןןאס אזןן גיסאלם ‪,‬קריג ץך?ען ©א; או‪ .‬גדינ‪ .‬את עלזיי ‪ eqp‬עוא‬
‫'!ליס *יף 'לער )ועלפ • א?ער ןעם ^‪ pp‬וין תא ר*?ד יוייל‬
‫ךער ןיאס איז סגון‪/‬ל את תא הוןד ולק^ען או אייהי איו געקוןזק‬
‫איין ?ןקון איןער ן ז «‬ ‫« א ס׳^ען ‪ oity‬ולעט ךאס יי! •״לי ד *‬
‫^ר‪7‬ק !י•* דך •‬
‫‪ a‬אןער או ךער סןאןד מ י ח קושם את ‪ #‬א פ ןןיאןק תא המד‬
‫ךען ‪$‬ם לדךי־ ;יןךע*^ס אז ‪.‬עש וזעם ‪ n‬איין דיים ןואש ךער מד*‬
‫ךעם ?סל ןמלען את או ןער מ>א|י מ ־ ח ?‪ Bp‬את ‪#‬ןאמ זכיין‬
‫•יי יייו וענויי! או ‪.‬עם איו ;*ך ;^ן« ;עקוןען הא ך מ ןואס לדי‬
‫*יי* *אל » י ןןעלק אי*ער ךעש‪.‬קלא;ק דוא )ואש ן^ען םגומל איג‬
‫מ א ו^ד אדיין‪.‬‬
‫ד ע ו ‪_5‬עם פון א ב י א ח •‬

‫מעם ^אש ן^ען גוש ךעס אגל מא ^וןוען איין קזא^עיימ ‪00‬‬ ‫עד‬
‫‪ r^n‬גייא ‪;^ p i‬עק^ק גו‪:‬ז אןז אה‪$‬‬ ‫‪1‬‬
‫•תסטער‬
 ‫כפר נטענים‬ ‫‪4‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪r‬‬ ‫; י‬ ‫איין‬ ‫גע‬
‫־ י * * יי״ * ‪• T‬ונמזעד ד ‪-‬‬ ‫פדימץר ^ נ ל ע י יי* אי‪1 .‬‬
‫־ ^ י *‪I‬‬ ‫גע־ש‪.‬‬
‫« ^ •••‪TO-,‬‬ ‫‪.‬חל ניימ ‪KIT‬‬ ‫)מ יער ‪ o n o^f‬ת י ר ךיעי ‪W‬‬
‫ש‬ ‫‪8‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪275r7w‬‬ ‫‪1‬‬ ‫י < ליי• ‪9‬יי ‪ w‬ג ׳ ת " זיי^״ן לעשלע‬
‫" " י **יל* ‪3‬״‪ / M J IW‬י פ‬ ‫‪ t‬טיהן‬ ‫* * ‪ V‬ניט ואנק אז‬ ‫‪0‬‬

‫י" ‪ TO‬אז ד\א ‪mny,‬‬ ‫‪« W W‬י ‪ M‬י‬ ‫לי*‬ ‫ו־?«;ם‬ ‫א י‬ ‫ז‬

‫ןע^ען אייעד ךדיט ״‬

‫די־ *‪/‬ע‪-‬יט ‪ «m‬זיץ ארס‪ .‬י א ‪ -‬זי‪:‬־?• טיינ האש דלי־ לח !‪? T‬עייץדז אץ‬
‫יי •־מ ער האש נ;זאגש צו ר׳ ןווךא דיא ןאלןט ל‪.‬א‪*3‬ן רוד‪ .‬אזר ודא חא‬ ‫ז‬

‫ךא׳״ סיר נאזאףט דוה ן‬

‫נה׳ דעי יזךש ;•אלן ‪ rr‬ץיז אייז סנלנ ‪-‬ייין *לי*‪.‬עךט אלליש ידיי* אי*‪2‬יס‬
‫זע‪-‬ץ לןא־ןיידינ אמ ךאש *ךי>‪1‬ח דלייט דך אדך אדף דערייועלש אזר ודא יאיץ‬
‫‪4‬‬
‫&אך*כךינע ז_*יך‪ .‬א‪1‬יך *רךיש ה• ש ניט_קייז ‪10‬יי* י מ איין אלי ןאט אייך ד פ‬
‫א י נ‬ ‫ס‬ ‫א‬ ‫ית‬ ‫;‬ ‫יש‬ ‫ןא‬
‫מי׳ '?איין ‪r w i‬‬ ‫? י ל ‪1‬ידע * ללדדן ״ ח י &ל‬ ‫יייי ם״יי ילז‬
‫*ר?יס ייען ךיא הארי ניש־יץלךש אייה י ; ן ‪.‬‬ ‫ה‬

‫>ח ךיש סנ־ם מאש לח • •ז ~יין לןהנ אז מעי ;עמט ןיט פד רךז אבי* לי«‬ ‫י‬
‫‪1‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪y‬‬
‫גמל"??־־ ! ? ד א יאללל ‪ T‬׳וז ^ נ^ת׳ י‪.‬יייי עה רוהט איין רודן לןה אויף‬
‫י‬

‫א^עס "וואס ‪£‬ש ‪.‬יע‪$‬ןש ‪.‬דך ‪3‬ייא ךעם איל ךיא גא^ע ‪.‬ויין ‪$‬אג‪.‬‬
‫ךער םןם פון איין מאן אונ וריב‪.‬‬
‫יא׳ דייר מלס וי^ח עי> את ךיי* יוךלן איין סלהנ אז זזו־ נייט ןזיפ ךיז ידיר אלעד‬ ‫ז‬

‫ן ד סללןש אייז ^ךיסדע אדלה אין ואס אךער ‪,‬ע* גייט סיט זיין וןייב איי איין ^כךב‬
‫*רייי *גייט ‪» nr‬־‪ nrrch‬ךער לאן *ר‪ .‬ךאס דיי‪ 3‬ןון אונ^ע׳‪ .‬איער ‪3‬ייא זייא את‬
‫^ליןןלי־ט צום ‪.‬לךיכ‪-‬ען יייט ך׳ים ודיב ךער ואך ‪*3‬יט ךער ןןאז‪ .‬ודיל אדיא‬
‫א‬
‫‪11‬ע?ץען סיר רייא'‪.‬ןעקב ‪.‬אלינו ;ע‪4‬ין‪..‬ייא ‪*9} 5‬ייט ?יי?גר‪ *.‬איער ‪3‬ייא ‪-‬ע?ןי ‪f # i‬‬
‫‪,‬‬
‫ייא‪;.‬קב‪1‬ח דלעזי ?ךיזזי •‬
‫‪,‬‬
‫>מ אוץ!־ ךעם מלס ידיידע יזיי אין דיא נךךא ‪.‬עם אמ גלייכעי צו ניין‬
‫אויי^ער איין ל‪-‬יי אייךעי אינה ר איין נ‪.‬ק‪-.‬ד‪ ,‬נאך'{עךט ;י^רע^טיןנוס א»ו‬
‫ןץועךן איין ע״ה ווייל ער איז ייגאנ‪.‬נין אינ^עי זיין וריב ‪.‬‬ ‫י‬

‫»( אדך דעו־ מעם ויייס איין א^ה קימש אדיין ‪ rt‬ךער ץעייסעי ןאנט דא‬
‫איהר ק‪,‬קא?יל קוקט‪ .‬דעי ס^ם פון ךעם פאךדיסי^ם האפ ןןען ^ערי‪9‬ען איץ א^ת‬
‫ך ' ניי או^ער דדם כאן ״ זןלעד‬ ‫ד ' ודיל איין א^ה אוז זד ווי איין‬
‫ט‬ ‫א‬ ‫א‬

‫^ען האט ץיא וע־ופעי צלע נו־ייל ךא איז ‪ yp#H2‬גיווא־ץ פון איין ךיב א'‪3‬עד‬
‫א‬ ‫ז‬
‫ךעם או ךא איז ^לקןיןעז צו ךער ץיייי^ער צו גאןש קאט ' ייחי ?מא?מ‬
‫‪,0‬‬
‫}‪*.‬םש שכל אדער על‪.‬ע קוסט ;אר‪.‬זייא הא‪3‬יו נילש נום ןאך ‪'.‬יזא‪ ',‬״ ^לעי סיד‬
‫נ‬
‫?מין יאגקןעם סעם נוייליךיא א ^ ‪^ '!< q Q‬רכה אללע ן« »עי האט ‪ 5‬ץ‬
‫(‬ ‫‪B‬‬ ‫‪K‬‬ ‫ה‬
 ‫ג *‬ ‫ס פ ר מטעמים‬
‫**״אי! י‪1‬י‪ 0‬ד ן ךץלק אייעד לעם ןול‪.‬ץ ‪1‬יא ןאן« ידללען קון«ט ‪*1‬י יי*‬
‫ו * ק <י‪«7‬ת?דג ‪ w‬״‬
‫כוטעו‬ ‫ד ע ו מ מ ם פון פ א מ ע ר א ו נ‬
‫מןעימיז)‪00‬‬‫מאש נייא אוןז ןא;ט קעז זו איי• ‪$‬א‪$‬ער את זו א‬ ‫אד‬
‫‪$‬יעד גייא את ןייא יי* ןא‪.:‬ט ‪? np‬יא! ך ע י ‪ - $‬ן ר גיין *ךער ‪ ttfj‬דא ^ ע ד‬
‫ז‪$7‬ען‪ .‬וףיל וייא^יעלןכ אבינו ן ל ^ ק מיר ער האט גיזאןט זום אאלער ‪#‬דיא אדף•‬
‫י‬

‫ף״»‪.‬״עס • א*עי ‪.‬עץ*• קאט ןץאןש ‪} wfj‬ער קא‪$‬ער ארף ‪#‬דיי לא» יעד‬
‫*א‪$‬עו‪.‬ע?!;ען •‬
‫בעןמיטען‪.‬‬ ‫ך ע ר מעש פ ץ‬

‫ןזען את ייינכיןזלן מיי‪1‬ל את ךעד ‪00‬‬ ‫מעם מאס ‪#‬י ת ןאגמ‬

‫י‬ ‫ער‬
‫‪#‬ית א•! ןי‪-‬ן ןך^ער ?מץיי ^ע;ק י מ‬ ‫ןוא^ק ןאןט מעז מןךל ןוייל‬
‫אדף גידם‪.‬‬ ‫ןואןד‪ .‬את וךין חולס ואו ווייזש‬
‫זאנט מען ©אי לעס ןען^ןען *דד‬ ‫‪ a‬דעו־ מעם מאם את‬
‫מק ?ל נףרות ז ; < ךד ^ יועים דזךע־‪-‬י•‬ ‫‪£‬געל‪1‬ת את לער מא‪$‬ק זאןט‬
‫נ‬
‫ןמ**ק *י ״א ‪,‬לףיל‪-‬ק ‪t i‬‬ ‫ו*יזק‬ ‫את מיי ייי ‪ 9‬ק ‪-‬יאךי״ ׳׳יא‬
‫אילער ן־עס זא|גה מק •ימ ךעי דא?ק ‪.‬עי‬ ‫* נ ךעס סייייעדט פין לאןד‬
‫&‪t‬‬ ‫אדף ךעס ד‪-‬גז ניהכ״ק אלעד את‬ ‫‪ nrvg‬ן ; ל ן ך ‪^ Stj‬רדןויק‬
‫‪*#‬י מ‪:‬עלות עאס ךאןט ‪#‬ץימ‬ ‫מק‬ ‫מאוןר מ ק דץ« ^ךארען ך נש‬
‫ןאר איין מדיןט פו‪ ,‬בהם־ק‪.‬‬
‫>נ> ךעי־ מלס לאש מיד רעלולט ראש ק^זער ןייא ך־ם רענה^יזץ‬
‫‪,‬‬
‫ןןייל איץק איל דמאןט זוא ‪,‬ק‪-‬ךןעז תא ‪,‬יאל‪,‬ר את ןאי׳ אח _‪&7‬ס בוו‬
‫זוא ךער ‪£‬ד‪,‬געיע• ךעש ל^קןם ‪ pr>7»C‬איי‬ ‫את ןער ‪ cto‬איז‬
‫יעס ‪.‬ען^עז •‬ ‫‪! eqft‬לייןו ‪.‬עם ;אל לץק ןןמ״ילעד אדף דעם ‪0‬י‪#‬‬
‫י‬

‫>ד> ו״יןד איין פייס מייל עם ל»יט »מאהי* יי‪9‬ל«י‪$‬ע• איי;ער ז^ט גילאלמק‬
‫את ן^נן^עז *ייא יוןה יר‪0‬ל‪.‬ס את ער ל‪.‬אט ךך עך^ט את ‪"7‬ל‪3‬ן‬
‫י‬ ‫י‬ ‫(‬

‫גוזנדק לאט ‪,‬עי ‪» T‬ייין <י?מע‪,‬קם ךאס מעסער ד כ אי? ? ל ך‬

‫^עהאלמק ראם ןזעןער מ ק ואל ודו לס קוייק זו>‪. .‬קיין ;עפאהי ״‬
‫>ה> ךער ?ןעם מאס רען י אןט אייעד פון יןןןער עלק מאס קען‬
‫י‬

‫ייא נאה וואס מען לאזמ אילער אונ‬ ‫ען!ט ‪ ow‬ןקן^זק ראש איז‬ ‫‪%‬‬
‫‪,‬‬
‫״עק ^ע^ ״ איד ייא וי^י• *אל ןמ^על אויף ךאס !ןל צוא ‪1‬יין יען אונ‬
‫&יין וץךנע נלי‪,‬קק <יט !‪:‬ריין קוקק דוא בך?ה‪.‬‬
‫ן י א‬
‫ידן »יל גריל‬ ‫מ> ךער מעם תאס רעד נום עום ןעןמ^נן ?היד‬
‫ךער סו^ש איו א‪1‬יף ;־עם אר‪ 0‬פון ‪ n?p‬את דער תאם {ג‪9‬ט אזיי ‪tarj‬‬
‫‪ tfo‬איו ןלייןד עוס נךז מאם איז ‪0.‬קךיב את ן־אס ןנןןןען את ^ליין ‪tat‬‬
‫י‬

‫ךעם ^ךןן‪ .‬את ןעד נוס זום ‪9‬מ^זען איז }לייןד עז ןלס ודין וואש ‪pnj‬‬
‫‪$‬אם ןגעד ;יויעזין אויו« ןעס מןעו‪.‬אזויא ןייא ןייא רעם מזמ אנ ך ג י‬
‫גוס «לו לט גיייעזק »ל ילי ^י;עזק ^כיי אדןז דמ \ ךאם גיןודכש‬
‫י‬
‫א‬
‫י * י ק ג ח אזייא ב״ יא אדך ךיז דאס ן^^ע‬
‫‪VI‬‬
 ‫כ ב ר המעניש‬
‫ךעי מ*ס יןאס מק <אזש אי?ער »ירדט>‪* mt1‬קסקען ‪ * pp‬ל‬
‫ד;;־ ;א‪$‬ש ?יקה נייא ךעס ?ענשקע; אזיא יייא קק )*}ט את ןענג^זק‬
‫ד‬ ‫עשש‬ ‫ג א ש‬ ‫‪8‬‬ ‫‪3‬‬
‫* י ד ניייןט‬ ‫?י יי* י * ק‬ ‫יי« »זעסש &מק •י׳ ‪n w‬‬
‫ס ק השי״ח מ י מ ן קאס אילער **יאזש בר‪1‬יט גייא ךעם טיע מיי אלי‪*5‬‬
‫;ע‪3‬ען •‬ ‫דיים אי דיא רעליק קוןזק ‪.‬עבמען ‪3‬י;יס מ ק דיא קאי״ען מאס‬
‫>חי לעי מעם ןואם קע; זא;ט *אי רעם ?עמעען רביחי מיד ‪•j‬ע יזם‬
‫>ענק‪#‬ען ןוי״ל »א יעךע הייליןע ואך כוז מען דך ‪ VWTP. "1‬תאייי ןכיימעו‬
‫את ןאש ןואס ‪.‬ער ‪1‬א‪:‬ט רבור‪.‬י ןךייט ‪,‬ער דך סאהר‪.‬‬
‫א‬
‫>כ« ךער מעם ןואש ? ק זא;ם לביתי סיי מעללען ^עננן״םען י*ף ךייט*‬
‫את מ ק ןאנס ניס הב ‪ ft‬וניר־‪ .‬ןוייל זרקע‪ ,‬תא ןו>‪.‬ם!זען ‪3‬ייא לעש‬
‫סוש ועפוגט ‪.‬דך אזעל^ע ווא‪. £‬ןייא פאר ‪ pttf‬ניט _ק*ין לה״ק או‪ :‬אז קען‬
‫ןועט ‪ /‬א ף ךעם וא^ען נ?רף לאבינו ??לו אונ ער עעש ניט דין זוא‬
‫י‬

‫על?ט פאר ‪.‬ני^רייט &ום בענצ^נ ‪3‬יעס ער ג*ט ‪.‬קז>ק ‪.‬ע‪.‬ט‪£‬ערק ודיל ק ק‬ ‫ז‬ ‫י‬

‫מאהר גיט ךייךק את מיט ‪9‬עוךד‪.,‬אי^ער רעם סוז מען ‪1‬ום עףשש ^ ק‬
‫י‬

‫ךיותי עכ׳ זאל ;ןןדער קע‪:‬ען פ*־ ס;*ין אונ דיא זאללען וןיןען }י ף ;רייט »ו‬ ‫י‬ ‫י‬

‫מא;ק »וס ?ענםשען ד א זאלל ;ן ‪.‬קע^ען ענסהעל> ‪.‬‬ ‫״‬ ‫י‬

‫‪} w‬אך אין מעם וואס מע‪ ,‬ןא־ט «^ עךםש רבותי מייל ךער ןואס‬ ‫י‬

‫עדן‬
‫א‬
‫י * ‪ 9‬ד *יין מדם מאש ‪ .‬י י כוז נ ע ז ק עךלד‪3‬עני‪ #‬עוש ןקם?זק‬
‫י‬

‫ודיל ךעד ןואס י ־ ' ^ ט ‪" .‬ו ‪:‬טזןזם פיר ?‪ noi‬או‪ :‬ער }עםש ^;ר פ*־‬
‫ן ^ ע ער ?«ל ^ים ף**ז‬‫״‬ ‫ןעס‪ .‬אי?ער ךעש ‪ no‬ע ד ‪^ p . -‬‬
‫י‬ ‫ט‬ ‫ע‬ ‫ג‬ ‫מ‬ ‫י‬ ‫״‬ ‫ן‬ ‫״‬

‫כ י ת ״‬
‫* ~ «‬ ‫ד«‬ ‫*י ע ^ י י י א ? ר‬
‫ב י ג ה‬
‫• י י ^ נ ‪ .‬״‪2‬‬ ‫מט לער מעם מאד ^אס מ ק ‪.‬ע‪1‬ט‪.‬זךש מ מ‬
‫מיכה‪.‬נלי ‪ 9‬ק ‪ * » *4‬ק איין ןייןתן ?זייי ז י ־ י ״ ׳ מ ‪^ ,‬‬ ‫יין‬
‫‪,,‬עלשמע ?רכית ר־אס ן‪#‬ע‪\ ,‬ן ךער חו‪-‬ה >‪ :%‬ל־וא ‪1‬יך;ה הטוב והסשיב וזאמ‬
‫לאס את ‪p‬־‪i‬־‪ pa‬ד ק ת א ןך^ה הפוב והצטיב * ^ען את י ‪ #‬ה ?*מ‬
‫‪0‬‬ ‫י‬

‫^?ןעךן‪.‬‬
‫לער טעם פון בענטשען ך א קיגךער‬
‫‪7‬‬
‫תא ‪.‬קינךער נייל ער אח אונ מ ם *‪-wy‬‬ ‫י‬ ‫‪$‬א‪$‬זער אין ^יויאהנם »וא‬
‫ךעם ?ע^פשט ‪1 X‬ייא ‪^ DW‬לעט ‪.‬קק שוין תא‪,‬קל‪.‬ח גיץ« חל ויץ ‪,‬‬
‫ד‬
‫>ב>ןאןד איץ מעם )ף״ל ףךיימי‪« :‬אר נא;ם א ז ‪1‬׳ י י א‪i^f‬יתיך‪1-‬‬
‫מ ק מ‪*#‬ע עוא דין אדן״ ת א ‪.‬קי^לער אייעד הוי^ט ?ןינלזי !יי* ‪.‬ק׳מעו‬
‫ןחןט א‪1‬ין« דך א ‪ 4‬ן ס^שפ‪:‬ע ףץ דודך ך^ןךע קזמ‪1‬ים‪ .‬נאר ךאקז דוא ןןילמ‬
‫&ון רעם ©אמעד ‪.‬קק ת א ק ן ע ‪0‬ל ‪1‬יין אוח רוא ‪.‬ק‪,‬ךעי גריל ‪1‬ייא האייע‬
‫‪v‬‬
‫״‬ ‫מ ק »יט־ ״‬ ‫^‬
‫מד‬
‫רד‬ ‫ס פ ר מטעמים‬
‫דעו מעם פון א הלביש‬
‫‪tfUTD‬‬ ‫‪00‬‬
‫מבלה ‪ chnro‬א?עד אז ק ק סוס ןוהן נייע ?דך ף^ס ק ק ;יקט ןאם‪ .‬מייל‬
‫*‪ t‬מ ק » ט אוזן *•ך סוז מק *ים ןןי^קען אומילע^ק איין ןך‪-‬ןןח ןואס דו*‬
‫* ?יך ךעלען ‪3‬עמא?ט פון אעי פון א ?סמר‪ ,‬אוג ‪,‬עם ?עדים אז ה*ד״ת ?אט‬
‫* ךלומנות אי?מי אללע ?ע^ע^עגי* •‬
‫‪ o‬לער מעם ךאס ?ייא יולען גייס מען אללע מלגי׳ןדם אהן }עמאהן‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫• ‪ T‬ךעלמס‪.‬‬ ‫‪» ,‬ון לעק^ס אויף ל^קס *מ גייא ד א ‪*.‬יים ?זק «ין‬
‫עףיל אייא יולען ‪$‬רויך מען מא ‪8#‬א?קק ךאס לע?מע אדא ךעס ליעןק‬
‫ךייל ?ייא יולק איז לער ‪#‬קר •ךעןקש אזד ?ייא יעלע !אך איז נייא און ץ‬
‫‪2‬‬ ‫‪ 4 m‬י י א ‪1‬יא את אל‪7‬עס פין‬
‫‪%‬ין>קס מייל נייא ‪1‬ייא איו ךאס ליןהע לעי ‪.‬עמי‬
‫>‪ u‬לער מעם מאס איין יוד גייס אייו _קא‪0‬על אתמער לעס זדןול‬
‫!דיי ךען מאף־ נים גיין את לעס ׳?לילק ‪ *rxr‬את מיד םןןק ‪; 2%‬עיק‬
‫; ‪$‬בוד אללע ןרדקע לייט את לער מוןג איו או ק ק קוקס »א אףן‬
‫?ר‪1‬יקק מאן אדם ‪1‬וא מאהן לאס וךקעל‪ .‬את מען}אל גיס ?ליי*ק ‪#‬דץ‬
‫את ?לדןק קא‪$‬ף ;ייט מעז פון או^זק איין‪.‬קאקעל א?ער ;עץס איז ךאס‬
‫י‬

‫‪$‬ע‪#‬קערט‪ .‬ןאך נדיל ק ק ‪«3‬ט ןוהן ןעס מליח איז ‪#‬ועהר ךעם מלית אחין!‬
‫* « ;עמק אדף ‪%‬עם וימעל אי?ער ךעס \ייט מ ק אונ א‪.‬קאןעל •‬
‫>ח דעי שעם פאר לאס מק ניים ‪J‬ייא ךעם ךאלוקק את איין גאלקעל•‬
‫*דיל ״עם זשמייט און אמק רגזן לקראת וגד אי?עד לעס ‪ ifytrj‬אייא ןעס ;ייט‬
‫ןיס אק ךאס קארץ ‪10‬דןט חא עמף וךיל ק ק גייס את ממעספו; לע‪«£‬ק אי?עד‬
‫״‬

‫לביז ?רייך מ ק אק עוא כוהן איין גאךמעל את ד!ךך לעס‪.‬קא*על מים ךעד‬
‫^־מעל ‪.‬עך^ס זףא יעךער אז ךיא ‪ :‬מ ק }אמם ;י?ענ?‪#‬מ ‪.‬קין״דעד‪ .‬אי‪3‬עד‬
‫ךעם *ייא חא ןךנות ךאס מק מא^ט ^־זןז אוזר יזטיאל עוטר י&ראל ךערט‬
‫ןש־אלם ךער ‪ p*yq‬י‪0‬ראל‪.‬‬
‫>ה> לער מעם ןואס ^זען איי גליאד^ט מען ןאל ניט גי!ק איין מןגיע‬
‫‪ wvfx‬מ ק גייט ‪.‬עם אהן )?‪ P*\P‬מייל מקי‪$:‬ארועקט לאס לעמיק•‬
‫>‪ a‬ךעד מעם ןןאס מק ?אקילם אדם תא םא^ץען }אך תעליך את נייא‬
‫>ךדו* לבנה מ ק *אל איןער ?&>ךןק חא קליפות ךאס ראימק ךך אןןא^ץ‬
‫יילי אימעךע זו^ד‬
‫דער פעם פון קנוכת ה ע ת‬
‫‪ 10‬עד מעם \ואס ‪,‬עם אי* ויי! מ^נ אז מ ק ןענייט איין הדז מאקט‬ ‫‪v‬‬

‫ס ק איין חנונת הגיח את ^ ק ?עט עוא ‪ prpgn‬א^ע נימע ‪$‬ל!יןד את‬

‫ו^נן סא?ט איין קעולה את ק ק גלזולמ ^עיזדךקע ^וייןען• אויך אז ^נמ‬
‫ןועךם ?ייא אייןעס ^‪ pnw‬איין ^ מ ׳ ג י הייןם מ ק איין מןל <יב את )וען‬
‫‪ iqg‬גום איין ^אקק ?זגם ‪,‬ער עזא !אקען איין ע‪1‬קם את מא^ם אויך אוץ‬
‫^עוךח אייך ךעם ‪?7‬ת איילער ק ק מאקט סתו^ת ^עט מען אי^ם איץ‬
 ‫מטעמים‬ ‫סכר‬ ‫‪8‬‬
‫עולם‪< .‬ףיל דוא ךרייא ;א^ען ףאן*ס ‪ dr‬גיט ״קיץ נח* איז ‪ or‬אייו סימו‬
‫אהרז‪ .‬א‪.‬קי}ד‪.‬אא‪$‬ה‪.‬אזדא ^עפו^ק סיר בייא יצחק אבינו בשעת ער האט‬
‫‪? VW.‬פיייז דארןד‬ ‫גיןואלט ‪$‬קמ‪$‬ק ע^‪-‬׳ן לאט ‪.‬עי ז ? ן״ייי‬
‫ייא ?פיץען ק‪1‬ן קק ?ענט?ען‪ .‬אדן־ לער מאס גלייט צוא דוא ש^ייחןי‬ ‫ז‬

‫‪.‬קק ;י?קקץ‪1‬ט מערק ךארך רוא ‪ #‬י י ז ק איקער ךעם גופ ‪ 9‬ק ?‪9‬ייזען ער‬
‫ז‬ ‫אל‬
‫‪ 1‬לאלו ‪-‬ייא גיבענטןזט מערק ״עס זאל איהם דין מיט מזל‪ .‬י‬
‫ז‬

‫>ב> לער סעם נואם מ ק איז גזל״ר אז י םען גייט ש ‪$‬עלק איין הויז‬
‫‪ m‬מ ק ?אל *יט ליישמן ‪$ FP-‬אהרען קעלקים אונ איין שטוב נוייל דו*‬
‫‪#‬דים הא?ק ?למה אי?ער אאל‪.‬יק אח ‪.‬עם ‪.‬איין ‪^9‬הן‬

‫ךער טעס פין עיחל‪.‬‬

‫?זעם וואס מ ק ךי‪$‬ט פי־ייטוג פאר נאכט אונ ‪#‬והל מייל ‪00‬‬ ‫לער‬
‫לע‪$‬אלס עען דוא יוךען ז ק ק ג ק ו ק ק אונ !יי‪,‬ער לאגד האט טען ‪/‬יבלאזק‬
‫י‬ ‫א ס‬ ‫א ל‬
‫‪$‬רימיג ‪.‬פ *ר גאכט זעכש תקיעות ס ק ‪ . 1‬י ‪'-<P‬׳‪ f‬ליפי ?ד ‪1‬ק פין‬
‫ךי‪.‬ער אך\יט‪ .‬סאקע‪ ,‬סיר איין ‪.‬קר קען ריפט או‪ :‬שו‪,.‬ל י כלי קק זאל‬
‫ןויןוען צוא פאר סא^ען חא גי]יעל‪3‬ען או‪ :‬אדף צוא הק־ען פון ךער‬
‫אי‪3‬ייט‪.‬‬
‫>ב> ךער מעם וואס אללע מאג אז מען ליפט או‪# :‬והל ‪,‬קלאפט קעך‬
‫ןךייא מאהל סיט ךעם האמער נריל אונ בהשיק האט מען אל?ע מאג‬
‫ניב^אזק צוא ןעם קרבן תשיר פון ךער פריה אוג פאר ;אכט‪ .‬איןי‬
‫האט אללע מאג אויס ;ערמןען בדז;ים ששייט אויף צוא אייער‬ ‫לעד‬
‫עבודה‪.‬‬
‫>ג> דער טעם מאס פריינןיג פאר נאקט ריפש לער שטש אוג שווזל אונ‬
‫ער קלאפט גישש מיט רעם האםער‪ .‬מייל ‪.‬אממעהךסטענס ריפט ךער עז‪$‬ש‬ ‫״‬

‫אונ שוליל ‪.‬ע‪$‬ואס פארי בין השששות מאםער '‪3‬אר' ';עסט ער או‪R :‬ר נועמ‬
‫לעס ךד־ ‪3‬ר מלא^ק אוג ‪£‬נת אונ ךער ל‪.‬א‪5‬ער איז מקצה ‪.‬‬
‫י‬
‫>ד> דער מעם וואט אז ך ע שקש ‪2‬ייט ‪,‬ע‪$‬קען תא שוהל ‪,‬קלאפט‬
‫ער פךיר לךייא קאהל >ןהן *אייךער ער ע‪£‬עגט‪ .‬ניייל קען מאזץ־ ניט‬
‫ז‬ ‫״‬ ‫י‬

‫אריץ קוםען אונ יקעסש ‪#‬טוב אהן זיין ‪.‬ערלד‪$‬ע;יש‪ .‬סכיזט או‪# :‬והל ןואנו‬
‫לאש איז איין ןדיליג אךט טאהי מען געוויס ףשט אריץ ן\ין אוזן ‪.‬ערלדבעניע‬
‫אי?ער ךעם ‪,‬קלא^ט ‪.‬ער קריר ןןהן ךאס איז י ער ;עםט רשות אדיין צוא‬
‫י‬

‫!יין‪.‬‬
‫)ה( לער מעם פאר מאס איין בהבג״ש ווערט ;ערו^ק שולזל מייל דחו‬
‫ר״ת פון עוהל איז שבחו והודו לשסו ךאס הייןוט ךאם אךט איו » א‬
‫ל‪1‬י?ען צוא ה^זי״ת‪.‬‬
‫‪0‬‬
‫^ ק ‪.‬קיץ עוש ‪3‬לי א‪1‬יף דעע‬ ‫^ ן ‪ .‬ןןאהר‬
‫ם א‬ ‫נ י ט‬ ‫ןעזץךק ^ ך^ק‬ ‫ןק‬ ‫יט‬

‫איי^קעס <‪$‬אךעם אזדא וןיא ‪.‬עם אין ;עווקען אונ בית ד&קדע‪.‬‬
‫‪0‬‬
‫י ו ו ן ;אר צום לאי^ק אונ ביי*‬ ‫‪ ,‬״‬‫א‪:‬ע‬ ‫ך‬ ‫ג‬ ‫^‬
‫? ‪B‬‬ ‫‪p‬‬ ‫^‬‫‪p‬‬ ‫ז ן ו ן‬ ‫ל‬ ‫ש ו‬ ‫ד ו א‬

‫ןעם לאווינק לאלף' מ ק אונ זון וןאקק ק ק )אל ‪? " , T O‬עשק שיר‬
‫‪1‬ז«י״ח ‪,‬עם י זאל איהם <ךן שום זאף צוא מישזמ יי« ;עיאנ‪,‬קק איקעף‬
‫יעפ‬
 ‫ח»‬ ‫סער מטעמים‬
‫ךעס ן ק ק ייא ‪$‬ק?מעי את לער היץו מ ק ואל ;ים ארד‪ 0‬קיןןק אינ‬
‫ןץקק לאווןק ןנס זאל איהם ;י^ט עוא סי^זק תא ‪3‬עלא?‪8‬ק‪ .‬אחד פאר דיןדן©‬
‫‪8‬‬
‫ןז>*‪5‬ק תא אוסות אריץ *עקוקס את ךיא קא?ק ;ע?אעט ין אי?ק אי*ער‬
‫ךעם ל‪.‬אט מק ;עמאכפ ד‪1‬א ‪$‬ענ?מער הו? ‪1‬ייא ז א מ ק ‪4‬יט ‪ .‬ק ‪ #‬ק אליין‬
‫נחי ךער מעס עאס ק ק שמעלט איין ‪.‬קאסןען מים זא^ד את שוהל‬
‫ןךיל מק מאלט איץערמ ךעס סז‪5‬מ וןאס את ניוועזין פודגל טיט ‪,‬ערל*‬
‫»ם> רעד מעם וואס מק ©אלט דיא <יקה את סיט מהל ‪3‬יי ךעד‬
‫^ ס ן < ק ‪.‬קעןק ל‪.‬עלק פין א‪#‬ע זיימק ןאס לי*ק‪.‬‬

‫דא וועךמ * געברעננמ ךער מעם וואס מען ךפמ‬

‫פון ‪ r‬בוזםוז בת ןאןד מ״ ב‪$‬ב בץ סמצריס •‬
‫>א> ךער מעם ןואס ת* ?עג ןןעלק אי!ן !עיי‪$‬ק ?ץ הןזץלש גדיי‬
‫מון לבועות ?ת י״ז ‪ nop‬את נ ע*עיג סאנ את ךעסאלש את ם;זה גנינו‬
‫;‬

‫ע״ו־י איאג געקוקעז סיפ תא לוחות או‪ir :‬־ ‪$‬אט זייא עו^ראקק את‬
‫;ער את ךאס זן‪:‬ריקע ק *הל ארדף *ת היקעל ארי! את תא מערעינ‬
‫מעג את הקב״ה ;עלעזק את ץאו‪,‬ק ‪ .‬את וגער האט גייס ‪ WWW‬לעט‬
‫ץארען ךער יעה״י‪ .‬אונ הש?לים * ‪ r‬ל* איין ‪ 00‬אונ ‪$‬ל!ן היי! וזארט‬
‫‪t‬‬

‫‪$‬יק ‪0‬ם אונ כוף אונ סיפ ביייבט יצר איןעד לעם ןוערפ ‪.‬עם ןערופק‬
‫ז‬

‫‪$‬ץ דמציים‪ .‬א‪ .‬נאף דוא ‪.#‬יי* קאד‪.‬ל סם קאט ה<ליס‬

‫ןער י‪1‬דדר •‬
‫>נ> }אף איין כעם ןדיל ‪.‬עס *פיי& ‪ p‬הנמר קראתי יה‪ .‬את ת א‬
‫או‪ :‬איץ גויט‪• .‬אזדא ןףא ‪.‬עם ךערט ;יברעקנט‬ ‫מעג ן ק ק תא‬
‫‪ m‬איין ‪0‬־אל ו^אט איין סשפט את תא מעג )אל ;נר זיף אפ‬
‫ןףיל תא מעג ן ק ק ^ ט םז<דיג‪.‬‬
‫דא ווערמ געברענגמ הא מעמים פץ א ‪ 3‬ר מינן דל •‬
‫‪0‬‬
‫סיר ן^עפו^ק אז הקב״ה האט ן‪:‬קא^ט *יא ‪ ppjc‬יוןןף וועפ ארויף קאהן‬
‫ךין ל‪.‬אג;ד ארף ליי;ע או‪/‬גק ‪.‬‬
‫>נ> איין מעס עאס תיבףדעקט ק ק עו לעס ‪3‬י־ מי‪,‬נן ךאס אןים‪ .‬בדי תא‬
‫נ‬
‫קןקפ^יט ןאללק גי‪#‬ט ‪ .‬ק ק ק קוקק *יהס אונ פגים «חי * י '?מעלק )יאט‬
‫ןארט את אדן ;עזךיכי^פ ךעם ‪9‬עג‪#‬ס זו‪$‬ד ‪1‬ייא זאלןק איןע }יפ מאל‪.‬ן‬
‫‪-‬קיק ‪• npptf‬‬
‫* ‪ r‬מעם מאס ךער מקש ‪,‬קלא‪$‬ט זןוייא ‪,‬קלעפ אז ‪ .‬עס את לא‬
‫י‬

‫איין ‪ 3‬י מ^ן‪ .‬ןףיל‪,‬עס נוערט ןעמע^ט אז דוךף ןעס ןןאם מק דיט‬
‫את עוקל אריק את ק ק זוקך‪ ,‬עוא אריכת יפים‪ .‬את אףן מקש נל זק‬
‫;ער לע?‪ 0‬לא‪ 1‬ער את דף ללייא עוועים הקני!־‪ ,‬אמ לעי קאקער •‬
‫י‬

‫את דוא ‪0‬ואעד אי;ער רעם אז לער ^ק‪ 0‬ר^ט אונ ^ ז ך ‪3‬לאפפ ^ר‬
‫ירייא מאהל מיט רעם קאקער נדיל ‪$‬ר לי^ט א‪/‬לע ךךייא חלקים ןאא}ען‬
‫קושק‬
 ‫מ ט ע מ י ם ‪10‬‬ ‫ספר‬
‫קימק אונ שוהל אףץ ‪ .‬איער אז ‪.‬ע‪ -‬איז עדן פדט ;‪trvn- T[y tw‬‬
‫ד ן חלק אוג דוא ץוףיא ח^קיס פון ‪$‬א‪$‬עי אונ סימער לי^ט‪ .‬אי?ער‬
‫לעס טוט קען ץווייא ק^ע‪ 6‬מ ק זאל ןו;םען אז עס איז ןא אימ טדמער‬
‫״‬ ‫(‬

‫ל‪.‬אמ }אר ץידיא עותפים‪.‬‬ ‫אוג ?פ*פ ןואס‬

‫יא‬ ‫ו‬ ‫א ש‬ ‫א ו י ס‬
‫‪? -‬עי ע ק ‪.‬מס איי לא‬ ‫ל‬ ‫)ד* איץ מעם נואם לען ;יםט‬
‫ןגאמ‬ ‫&יין ‪3‬ר מץן״ווייל מיר *י‪;*$‬ען ‪.‬ךע;‪£‬אל‪ 0‬ןוען פרים איז‬
‫*י‪$‬עלפ נואןןער ‪.‬‬
‫>ה‪ 1‬איין מעם ןואס קק ויפש ויק ק ק גייס קיט איץ ‪3‬י ס ז ן‬
‫זדקה ת\יל משות‪ .‬עייל ק ק איז מודיע איבער ךעם ןואש לעי ‪3‬י הימ*‬
‫זןאט ‪$‬קעקען צדקד‪ ,‬איו ער ;יצל !;עיואיען פון איין מיתה מעינה אמ‬
‫י‬

‫‪%‬ר איו ; ע ^ ר ^ ע ן אדף ‪1‬יין ?עט עינייך סיט אללע מע??קעז ‪»9‬ןד איץ‬
‫מעם כדי דוא צדקה ןאל א־ףס מציל זיין פון רעם איי?י;ען טדט‪.‬‬
‫‪0‬‬
‫‪ WW‬אייז גע^ק‬ ‫מייל זגס״וועךפ ^עירעניט בשער‪ .‬אייקסנדר םוקדון איז‬
‫דוא גא^ץע* וועלט ‪$‬יז ער איז ^עקוקןען צוא לער טיליי *‪ U 1‬־עח א*‬
‫י‬

‫ער לאט גיוואלט אדיין •גיץ האט ק ק איוזם גישט אדיין ^ א ז ט ‪ .‬אונ‬ ‫י‬

‫ק ק האט איזזם אידם ?קע;ק פון ךאיט א‪#‬ואךץען אפיל פון אאויג‬
‫ז^אט מ ק ‪,‬עס ;ע;ו^ען קאש קען ‪3‬יעש ^ע‪.‬קקט צוא קיעקק ‪.‬קיץ עום‬
‫ןעוויןט לאס קאט אלעס אךאפ }יצ‪1‬י‪$‬ק ביז מען לאט ‪.‬ארדף }עלייגט‬
‫איין ייןןעל ןןרד ך!אש עס עדן קערר ‪4‬יפ ^עצדגען ןןק האפ איךים‬
‫י‬

‫ןעוויןק אז ךאס אדג ‪$‬לין‪1‬פ אז דוא ;א^ע לעלס איז פאר אירס נדי^ינ‬
‫•ביז ‪.‬ער ?מארבט »י?ער לעם ליי^ט מ ק עפי‪,‬קלקי ?עי־^עלץד צוא מייןען‬
‫‪$‬ז אץינד יועט ער שדן ;י?ט קעהר גייקמק ‪; 1‬אןד צוא נוייןק אז לעי‬ ‫י‬

‫קעגעש "איז״בעשא^ען פץ ערד אונ ‪,‬עי גייט *י‪-‬ייק *יא לעי יערי״‬
‫י‬

‫‪0‬‬
‫דולף לעש ונייםשקק וועג כדי ‪,‬עש ןאל דך קעליק קע^ק׳קק צוא לער‬
‫לויה אי?ער רעם כבוד פון רעם ם‪1‬ימק‪ .‬אז‪1‬יא ;עפקק מיד אוץד ‪3‬ייא‬
‫ז‬
‫^עקילק ?יז גורן אטי‬ ‫ךער לויה פון יעקב אבינו ?שייט * ליא‬
‫אונ אמת אז ק ק ‪.‬גייס פון מ־^רים‪.‬קיין ף_רק ?רדך ק ק ^אר גיעט צוא‬
‫קוקען ביז לעס ארס ׳;אר יוסף הצדיק ל‪.‬אט אדם ןערי^עיט אמ ער איז‬
‫י‬

‫ןע;א^ען' איין וויי^ען וועג כדי ‪.‬עס ‪1‬אל זיף ןזעהלק מק^ען נואס' עעי{ק‬
‫קויןען צוא דער לדה ‪.‬‬
‫>ח> איין* טעם וואס קןק נייפ צוריק פון ךער לויד‪ .‬טאעש ק ק קד‬
‫דוא וזקט מען )ףיזט איין דיקען אז ניעפ איןער או^ערע זו;ד איז ‪X‬‬
‫‪$‬ע?‪9‬ד?ק אזדא ודא ^ייא איין עגלה ע־ ופה אונ ךארט ?שייט אז <ייא‬
‫^א?^ן ךף טאעזה ת א ד‪.‬ע;ד‪.‬‬

‫טעם פון דידק •‬ ‫ךא וועךמ גענךענגט איץ‬

‫מעם ךאס ק ק זא‪/‬פ אדף יןןלער זאןז ןואס ק ק מיל ‪9‬א?א ‪00‬‬ ‫איין‬
‫‪ #P?vo‬מהאקט ©יקל א^עד ‪mefei‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪ mjr‬ן ל י י ^ ‪.‬‬
 ‫ו ‪n‬‬ ‫ספר מטעמים‬
‫׳ע( ךער מגס אז מען ‪,‬עךציילט ]יין ׳זימר־ רעם חבר זא;ס ןןר לא‬
‫‪..‬ווייל סיר געפוגען ‪.‬עסי וועךט ;עירענגט אץ סדרים* איכה אד^‬
‫פ‬ ‫ז‬ ‫‪3‬‬
‫לעם ‪=£‬יק לא עליכם ל עיייי ירך * יז לעם ‪^$‬יק לער;ק סיר‬
‫אויס ‪$‬ז אי;נער ^עק^אגט‪) .‬יןך ךא־־ף ער ף ע ק צוא ךעם חבר לא עליכם‪:‬‬
‫י‬

‫דער טעם פץ פיש ?ןןןםץ לןבוד ?בת •‬

‫טעם איז ווייל סיר ג‪.‬עפונען ויען דוא וועלט איז ?עקאןען ‪00‬‬ ‫איין‬
‫ןעוואלעז אז ‪ rr&n‬האט נעןענטיןזש *ךךייא זא?ען אונ ךדייא ‪$‬זענ איי;עס‬
‫}אזי ךעס אנדעיעץ‪ ,‬ןנר האט ;יבענטיץזט חא פיע ךעם פינקנןק קאג‪ .‬לעס‬
‫מענ?ע אמ ‪1‬ע‪*,‬ק‪:‬זק מאג‪,‬ךעש עבח ל‪.‬אט ‪.‬ער נעלענמישש לעם ד»;עמען‬
‫קאנ‪ .‬ייעד ‪.‬עם'‪.‬ע?זט פיע ^ב‪1‬ד עבת וועךט ‪.‬ער ‪?;/‬ענמ־ןזט מיט ךער‬
‫געךךירע׳עע ברכה ‪.‬‬
‫ע׳ נאןל איין ‪3‬עש יוייל איין פיע כןען ני^ט לעיק איין ויאקער אויןד‬
‫ה ו ר ה‬
‫וואט זיא אי* ; ק ל ע ; ז «‬ ‫יוא יון־ען ״קעגק ;י‪#‬ט לע‪:‬ק אלין לעי‬
‫‪1‬וא מאסער ‪.‬‬
‫ע> נאך איין מעפ לאס ןןען ע‪Q‬ט פיע ?יען מאיט איין ז;ר פין‬ ‫י‬

‫ךער ק עודה ‪.‬וואם מען ויעט מאיען פץ לויתן לעתיל‪.‬‬

‫>ח ןאך איין מעם וואס ^!ען עחט פיע לכבוד עבת אזויאיוזיא תא ‪thp‬‬ ‫ז‬

‫תא‪$‬ע ןייא ןעןע* ?״יע;דינ אונ יוא^ער פון דעחחען אז ‪.‬עש גייס א ריוגען‬
‫^ ל ן ע ן זייא אדף דוא לאךער צוא ך!א*ק דעם ?‪:‬איקעז לע^ק גל״ך‬
‫ליא ךיא לאלקעז _קיין מאדזל גי?ט פאר זיקט ‪.‬קיין מלאןק יקע־ ‪ /‬אזדא 'אוץי‬
‫דוא ‪.‬יעיאל חאטע _ז;יער !אנץ לעיען איז אונ דער תורה מיז ד^הען או‬
‫!ייא ?עלען איץ גי״יע זא־ל אונ ךער תורה ?קעלען דיא אדף ך^ןדע‬
‫י י א‬ ‫א ו י ס‬ ‫זייא‬ ‫ג ‪ :‬י י א‬
‫^ייןדידא‬ ‫*‬ ‫־‬ ‫אדךען‪ .‬אונ א‪"":‬ע מאג יעהט תא תורה‬
‫*ואייפ אץינד ‪2‬עי‪,‬ע‪2‬ען ^עייאלען •‬
‫>ה> }אך איין פ‪.‬עם אז‪1‬יא ודא איין פיש כל זמן ער קאפ אייף ד?‬
‫ז‬

‫^טיואס פייכדןלףפ ‪.‬קען ער לע‪.‬יעל אוג אז איהם יועךפ פןד;קען «ו?מער דוא‬ ‫י‬

‫*ןלוקקעדעלק קען ע ר יזעהר ני?זט יעןען‪ .‬אזדא אדך דוא בעלי סלאכות‬ ‫י‬ ‫י‬

‫ךאס ‪.‬זייא ‪.‬זענען א ‪3‬אנ?ע מאך ‪.‬פאר ‪,‬יאגט אוג זייא ךא‪2‬ק גיעט ‪.‬קימ‬
‫*ייט צוא לער^ק האט קען ךיא ;ע‪3‬ע?ען לעם עבת ]ייא ןאל^ען קע;ק‬
‫י‬

‫^ערנען תורה וואס זיא איז ‪.‬נקלעכי^ט צוא וואןער‪ .‬את כ״ז ‪,‬עריוועמ‬
‫א‪1‬יף דך ךאס פייןןינקייט פון רעד תודה וועט ‪.‬ער ןןאןק ‪nrp‬‬
‫או ;יןזט וועט זיך ח״ו לאס חיות אדס לאזען ‪1‬‬

‫ךער טעם פין מזכיר נשמות‪.‬‬

‫«‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫א ט‬ ‫א ס‬ ‫י‬
‫ל ^מעלען ‪ /‬ןךיל אז ‪.‬ער וועט ךאךט דץ‬ ‫ן»־זים פון ך ע שיףל י מ י ד‬
‫‪r m y 3‬‬
‫‪ P‬אינ איי! מקטש לארף צוא' הימען‬ ‫קאמער ויעט ‪.‬ער אדך מזכיר‬
‫ך^ע ‪$‬עקזען ‪.‬עד )אל ;יןמט ארזים ל^ךען אזעלכעם כרי ‪,‬עם ןאל ודו ‪mti‬‬
‫^ןדס מערען‪.‬‬
‫גאן‬
 ‫מטעמים‬ ‫כפר‬ ‫‪12‬‬
‫יייל‬
‫דיפט ס ק יי* קיגלער ןאןד‬ ‫» < ‪* W‬יין ממם ‪1‬‬
‫ת א }עעקאר^קע ^קערי;ס !על״מק ‪ /‬אז ער וועס דין ךאךמ כשעת מקי‬
‫י‬
‫א‬ ‫ע ם‬ ‫ש‬
‫אץ מזכיר געסות אונ איךם י ? ‪ PP‬אייוי • י ‪^1‬יע! ‪9 5‬ען ‪,‬קע‪ ,‬קען‬
‫‪ m‬מיי;ק אירע א‪1‬ץד אונ ק ק קר‪1‬ץד זיןי צוא ל\‪;$‬ן ;י?‪1‬ש ארד«‬
‫‪.‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪; o‬אן• איין פעם וףיל אדף לעם ארם ןויא ק ק איז םתפלל מאזזרי‬
‫ק ק ;י?ט עמיץ את ;י?מ מהפלל צוא זיין קיט רעם ציבור‪ .‬אזויא‬
‫ןויא קיר נעפו^ק אז קק מאהר ;י?פ פאר ‪5‬ייא גיין פאר אזדא איץ‬
‫‪1‬יי*‬ ‫וןךפ וךא מ ק איז מועלל את ן!ר זאל נישפ פהפלל זיין‪ .‬איז‬
‫ןאליק אידס ;יין אץנער ךער ןייפ אייךער' ]ייא זאלצק ?שיין 'אוב‬
‫טיפ ןאןק ‪.‬‬
‫נד> ;אך איין פעס פון ארדס ;יין בעעת ק ק את מזכיר נ ע ‪ 1 0‬ת ‪ .‬נדי‬
‫יוא ליאס ברד^על מזכיר נושכות זיין ןאלרען ‪.‬ניעט פאר מיעט וועךען דוךןד‬
‫ת א ןואס ווע'^ע‪; 1‬יעפ מזכיר !יין ןען ‪.‬ןייא ‪3‬וע לען אי^ער ךער זנייט ליילען‬
‫ז‬ ‫י‬

‫?נד?ען ‪,‬דןז‪:‬‬

‫ךער מעם פץ תא מנהגים בייא ךער זזוטןה •‬

‫מעם וואס לעם וואס מען ךי?פ אדף צוא סיובור לייגפ מק פאר ‪00‬‬ ‫ךער‬
‫איהם ;א‪ ?,‬איין קאהל דרייא ?*קים פון דוא ןואס קען לאש ;עלו •גט‬
‫ןאס ער איז עו^ה ;עווע;ען אח־־ון ‪ /‬ווייל ךער ןואש ל״אט ספןשור ווערש ; ע *‬
‫י‬

‫ןערעבץט ןווי?ק תא ד‪$‬ן קר‪.‬אים אייער ךעם ןאגט קען קדיש פאר‬
‫אס‬ ‫יאו‬ ‫א‬
‫‪3‬פשור מען !אל םא?ק איין י&^ק ץוייי^ק י י קי יי לי ‪Wjtvvi‬‬
‫‪1‬וא תא זיקק קרואים אונ ץוד^ק ךעם מפטור‪; .‬אר כדי קען ןאז אידים‬
‫‪4‬יעט מבייש ןיין ליינט מען איהס ‪$‬אל‪,‬ר ‪,‬דךייא עסוקים פץ ךער תורה‬
‫‪$‬ר ‪1‬אל ‪.‬קקע‪ ,‬מאבק איין ברכה‪.‬‬
‫>ב> ןער מעם )ואס אוג תענית ציבור ליינט מען ויחל את ךע• קריה‬
‫את בייא מנחה את תא הפטורה ליינט קען ;ישט ^אר בייא מנחה‪.‬את‬
‫טי }‪$‬ב ליי^ט מ ק תא הפטורה אונ דער פריך• אוי!־ ! ודל את א תענית‬
‫עימי מעג מק טי‪.‬הן איין מלאכה האט מען נישט געוואלט מטריח ןיין‬
‫אדף ךעם ציבור אונ ךער פךיה מיט ךער הפטורה ‪ /‬א‪5‬ער את ט׳ באב‬
‫ט‬
‫‪ vacp‬מ ק ‪$‬יעס טוהן ר‪,‬יין מלאכה אחי ; י ? ל׳א&ק אי‪$‬ער ךעס‬
‫ליי^ט מ ק את ןער קריה א‪1‬ץל דוא דפשורד‪:.‬‬
‫>ג> ךער מעם וואס אונ עבת הנדול לייגט מק תא הפטורה וערבה‬
‫ןואס פאר איין שי‪11‬ת האט ראם צוא עבת הגדיל • מייל אונ קתה‬
‫ןןעךען דוא תבוא‪1‬ת געטקז§ס ‪ /‬את סיר ווי;סען אז תקן תא זוגד ‪:‬ואס ק ק‬
‫נזמ ניעט _קיץ ^שרות ווערמ א‪1‬יף ;עהאקמק לער ר ק ק אוג ‪,‬עס סאבפ‬
‫ךןד איץ מן ות את ‪.‬עם ווערט איין הי;;ער ^ ל ‪ ,‬אבער אז ק ק גוט טע‪•*/‬‬
‫מערק תאי ת‪:‬ואות ^ ק ם ? ש ‪ /‬אזדא ןויא ‪.‬עס ?טייט איהר ‪1‬ירענ;ט לעט‬
‫סעער וכו׳ ‪$‬ריוןפ מץז אדם קיט רעם וגר‪/‬ןעהט קען בפיתע אז ת *‬
‫ק ק איז סזהיר פאר לעם גמר רץ לעס עולם‪-‬‬ ‫הפטורה ;יהער' צוא‬
‫זייא‬
 ‫‪1st‬‬ ‫ס פ ר מייעםים‬
‫‪! wft‬עדקקט »‪pc*T‬‬ ‫ת א מעברות ‪.‬עס ןאל ח״ו‬ ‫ןרע«ק‬ ‫!״א‬
‫א‪1‬יף איץ ל\ן;ערז‬
‫>ד> ךער מעם ;ואס פון א^ע נביאים איז ךא איין ‪.‬הששורה נאד‬
‫‪ pp.‬הפטורה‪ ,‬ןוייל דוא דית ‪£‬ין‬ ‫‪7‬‬
‫ותא לרייא נביאים ‪$‬יז נצח מייל ךיא זענען אהן ;עירייפ אויף לעתיד‬
‫לבוא מ ק &גס וועט זןץ דוא נאולה‪:‬‬
‫>הז ךער שעם וןאס אז ‪.‬עם ;ע^אלפ חנוכה אונ ךוייא עזבתים ליי?*‬
‫‪$‬ען תא הפטורה פון ךעם ‪$‬י‪£¥‬ען ע י ת דגי ועסחי פין זכריה אוג ךעם‬
‫?ודימען עבת דע& ש ס ה סיפ' יעס עבל ד^אם קען ;עקרדקט צוא לר^ען‬
‫פריד תא הפנויה פון דעש עלמה‪ .‬נףיל ראש איז ;עוועדןן פריד * ת‬
‫ךער ןאך תא הפפורד‪ .‬פון זכריה‪; .‬אד ךע״ מעם ודיל דוא הפפודח פין‬
‫וכריה את למיקר ודיל לאלפ ווערפ ;עדענקט ראם נביאות א‪1‬יף ל‪#‬תיד*‬

‫ךער מעם פץ חנוכה ‪:‬‬

‫>א> ךער מעם וןאס ק ק מאלט איין מעולה אוג חגו^ד‪! ,‬דיל חנו‪$‬ת‬
‫‪$‬י‪$‬א^ט ?מקדיג אונ פיעת מקץ אונ דאךט ?זמייט ‪,‬לטבוח טבח והכף לאס‬
‫‪$‬יז דיא אותיות פון סגוקהז‬
‫)ב! דעי" מעם ןואס את הנו?ה ?זפילט מען אוג לליילעל אונ פולים‬
‫^אט מ ק איין }לקער״ מייל אוג ‪0‬נו‪$‬ה איז ד?זש ;עיועזען ״קיין התעוררות‬
‫האט רחשגות ‪.‬געהאט אדן*‬ ‫פץ און ‪. pfr‬נאי־ פון היתעל דייל השי״ת‬
‫או‪$‬ץ איןער ךעם ?פילס ק ק אוג לליידל ףאש מ ק האלט ‪,‬עם פין לער‬
‫קייןד ‪$‬ס )אל סרםז ‪ p i‬אז דוא ישועה איז ‪$‬קיקען !ויד ךעי מייןי*‬
‫*ןיער אונ פוךים ל׳א‪$‬ק זויא ;עמאיזן תעובד• איז ;ממקק ךאס התעוררות‬
‫פון אונ‪1$‬ק ‪ .‬אי^עי־ לעם ה*‪$‬ט ק ק לעס נךע^ער פון א^מען‪:‬‬
‫י‬

‫>ג« ‪,‬נאןל איין מעם )ואס מ ק ?זפילט אונ ךייילעל ודיל עם איז אי^ער‬
‫‪WW‬‬ ‫^עךךייט ‪.‬נקיאלק דוא תןן הטבע 'אז עשאיקע ןקען אי^ער‬
‫^עווארען אוינ דוא ‪ 3‬ק ד פון עעאקע ז‬

‫דעך מעם פון חא מנהגים בייא חתן אונ כלה‪:‬‬

‫>א> איין מעם ןואס ‪.‬עם ?שייפ בת פלוגי לפלוני ‪3‬י?זט פלונית‪/‬‬
‫*דיל גייא איין ‪3‬קקה אמ לער ןך‪,‬קר מאס מ ק ןאל מהדד זיין זיא ז*ל‬
‫פון איין ‪#‬יי}ע םעפחה א^ער איין זכר אין ךער הדאש או‬ ‫*רויס‬
‫•*י *ליי! ‪ '*J‬ח *יין איילמלעי ‪9‬ק‪9‬ש‪:‬‬
‫>ב> איין מעם תאם קען שליוום איין חתן ‪$‬אר ת א תנאים‪ /‬אזזיא‬
‫‪9*$‬יןק מיד אדןד אייךער הקב״ה האט ;ענע?ק תא תורה צוא תא ן‪#‬־אל‬
‫ן^אט ‪.‬ער ךיא ו;ע‪$‬רץופ אזדא •ודא‪.‬עם ‪#‬דיט עש עש ל‪ 1‬חוק וםעפט ושם גסי*‪:‬‬
‫מעם »ן ךעס ןואס ‪3‬ייא תנאים צוא ברעקט מ ק איין ?אפ ‪01‬‬ ‫ךער‬
‫את אינמער תא חו^ה צוא ?ךעכט לער יצ^ן א ק גלאז‪ ,‬טייל ‪.‬עס ‪:‬׳עיט‬
‫‪51‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪7‬‬ ‫זיא‬ ‫ז‬ ‫‪,‬‬
‫^ ך ק ‪ $‬ט **‪* VWP*T‬י * • מ ? *י* ^* ק״קאט ף* ע‪1‬ין ‪0‬־*‬
‫‪ m‬י"?"־• ‪ #‬ע י * *לקקךןמ כלי אז מק צוא ? ל ‪ #‬ט ‪ .‬ק ק ?ע זיא ןע‪$‬ק‬
‫נאןד‬
 ‫מטעמים‬ ‫כפר‬ ‫‪14‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪$9‬רים‬ ‫ןאןד איין מאהל את אד^וק אדןד עעךט ;ע?ך‪^1‬ט את‬
‫^י‪7‬ער צוא ;עקק אייךער ‪$‬פ *יא לאזעל איין עיתןד ‪:‬‬
‫>ח איין שעם ןואם ?ןען ‪$‬ע;קט כתנות פון ךעם חו{ן צוא ךער כלת‬
‫* ת פון ךער גלה צוא ‪,‬ךעם ח ק ן ‪ .‬אזרא ‪:!,‬עפוגק סיר אז הקב״ה ל‪.‬אם ;‪tpfl^r‬‬
‫ט ע ו ת פאר דוא ‪.‬יעךאל ‪ .‬ךאס רויב פון םצ‪1‬דם את פון ים את ‪ p‬את‬
‫‪ Djrj‬קילו‪ .‬ארך תא ין&ראל ק א ק ק נ^ןע^קט מתנות פאר חקב״ה דו*‬
‫• י י גימע מדות וואס דוא ף&ראל ליא^ען ;ער‪.‬אפ את מץר״ים‪:‬‬
‫>ה> ךןר ממם ‪0‬דן ךעם ס^הנ אז את רעם טאנ פון ךער חחוןת‬
‫‪0‬י!ןט דיא כלה לעם לתן ׳איין מלית מיט ציצית אונ מגהג ‪#‬ראל איז א תוךה*‬
‫מיט **יין‬ ‫ךאס את עייל מיד נע‪2‬ונק ‪,‬עם יועךס ^ ר ע ג ג ס '‪.‬איין‬
‫‪r‬‬
‫? ק ‪ -‬ע תאם ‪ ? ,‬י * ;עייעז״ק ‪:‬על׳ימען אונ ךער מ*ןה פין ציצית ל‪.‬אט עד‬
‫ןל^ערט אז ‪,‬עם איז דא איין זונך״ בייא דוא שקעט פון !ם וואס ; י *‬
‫ןעסט פיר הונךערט גילךען ‪$‬אר איהר ע ‪ :‬ר האט ע ר געש;קט איהר עכר־‬
‫ז‬

‫וכד‪ .‬ז ק ק ‪$‬עקוםע‪ ,‬דוא ציןיית אונ האבק אים געקלאגק איקער ידעם ‪#‬ינ‪4‬‬
‫י‬
‫קאט ן‪1‬ר ךך אעעק ‪,‬געדיקט ומ׳‪ .‬דאט ‪,‬ער איהר נעזאו^ט אקל עןועי־ ד ר‬
‫*ז איך האב ;אך גיעט געזעהן אזדא איין עיי;ע פרדא‪} /‬אר מיד‬
‫ץ‬

‫ל א ‪ $‬ק איץ מציה ציצית וואש זייא הא^ען דך ;ע?מעלט עאר סיר א‪1:‬יא‬
‫ךיא ‪0‬יר ןתת'‪ ,‬ועהש ק ק ווער‪, ,‬עם איז ^זהר אונ ךער קצוה וןיט ;יא‬
‫ןדהם אב פון זו;ד‪.‬אייער ךעם עיןןפ איהם תא כלה את מאג פק לער‬
‫וחה^ה איין טלית מים ציצית אדף איין ‪:‬ךי^ען אז דודך ךער ‪$‬רויא ראם‬
‫ע י לאם וקד אדס עמןעל‪.‬לט אוג דורך דוא צמית וועס ‪$‬ר ‪$‬ב ^עודקק‬
‫י‬ ‫י‬

‫גיעלק פון זו;ד ‪:‬‬

‫‪0‬‬
‫‪ p i‬ע‪:‬־י‪]£‬ר אידף לעם ‪/‬קא‪$‬ף נוייל ‪.‬עם וועךט ;עבךע;גט א‪ ,‬ף לעם‬
‫גי כסתהיפגיה יעלע ?לה וואם ןיא איז קרוס בייא לעם ‪#‬ועהר אוג‬
‫הדו איז ןיא זו‪$‬ה ^ס זאל פון איןזר ארדס קוקען מלכים את גביאיס*‬
‫אזדא אדך !עפו*ק סיר 'בייא רבקה עמייט זיא האט זיך צוא ;עלעק*‬
‫ךאם ‪#‬ים‪ .‬מייןט ןער עלי;ער אז ךא קרדך צוא לין איין *‪.‬יעה ‪3‬יי*‬
‫‪.‬ךעם מאן אין הויז‪:‬‬
‫>ז> איין מעם ףאש ןןק פיהרט ךעס וד‪1‬ן את עוהל אךיץ לעס עבו‪/‬‬
‫‪$‬אר יער ‪ ryrq‬את ךעס עבת ‪$‬אןד דער חתו^ה‪ .‬מייל'‪.‬עס ןוערט ^ע^רענגמ‬
‫את פרקי דר״א בעעת שלסה הםלך האט ‪;4‬זעהן איין כתה פון״גס״וו‬
‫^ י פ ער גיםאכט אוג בידס״ק ‪,‬עווייא טהוךען ‪.‬איי^ער פאר וןר^יס וכד‪.‬‬ ‫י‬

‫זע^ק תא סעגקשע• פון ירועלים ךןז פאר !אמילט אוג עבת את ן ק ק‬

‫^עזעקען ןווייקק תא צווייא מהולק את דיא לאבק ;עבעגטעם יעדק‬
‫ןח‪(1‬ן‪.‬אז לאס בהם״ק איז חרב ;קוארק זןא?ק אוגןעי* מסים "מתקן‬
‫א י ג‬
‫ייא קקטישק‬ ‫״חן ןאל קוקק אוג עיליל א‪-‬ייין‬ ‫;עויקק אז לע״‬
‫‪ pa‬שוקל ןעהן‪.‬רעם ‪ jpn‬אונ ו ף א ^עגנ^ןק איהם טילי! ‪1‬ייא אייך גמ״וו‬
‫ן&דא וויא פאר ציימי;ס ‪:‬‬
‫ןח> ךער מעם ךאס מ ק דיפש א‪1‬יף ךעם ‪0‬י‪1‬ן רעם עבת פאר דעך‬
‫זאל מי^ג! *‪ r‬אתםעד‬ ‫ךחתה את לעס עבת !אך לער חחו;ה כדי‬
‫^•יד פון ךער תולה \ואס ‪.‬ער ?אם ‪4‬לענ^ט «אר גער ן ^ ה צוא רעד‬
‫תזות‬
 ‫ס פ ר מטעמים‬
‫ה‬
‫מולה פון ;אך לער חתו; ׳ ונאדים דעו־ ןןאס איז ‪$‬ל‪.‬ן איין ודיג לער‬
‫איו אהן שסחר• אונ אהן ת‪1‬ךה אהן ברכה‪:‬‬
‫>ט> ךער שעם ויאס ק ק רי‪$‬ש דוא חהו;ה וואןז דוא גיללקע ץאך‬
‫נדיל ךער' לאס ה׳יט גי^זש ‪.‬קיין ווייב ךער איז •והן &סחה אונ אוזן‬
‫ותולה "אונ לייא ךעי חזיה שמ־יט «ז זיא איז נייישטינעד פון ^ ד ‪ .‬א ו ג‬
‫תא וזאך האט ער חחו;ה וואס רוקד לעם וועט ער זוקה זיין »וא לער‬
‫י‬ ‫י‬

‫תודה וואס ךא איז לש*‪5‬ער פון ;אלד ‪:‬‬

‫« דער פנעם וואש ?ןען האקט ;י?ש זןויייא חופית אונ;איין עאןד‬
‫!דיל ״עס *?זסייט אז לילן האש נעזאגט ציא ‪.‬געקל״׳ן ‪.‬עךפילל תא וואןד ‪:‬‬
‫*דא> ךער מעם ייאש מ ק עשעלפ דוא חו^ה אונדוער לעם זדקעל‪ .‬לאם‬
‫מאקש מ ק איין םיסן אז ך;ע;ע י‪.‬קי^ךער ןאללק ‪ ?1‬מע־ךען אזרא ווי*‬
‫" א ?מע‪:‬עז פון היקעל ‪:‬‬
‫מב> ‪.‬לעי מעם יואש דען רי‪$‬ש א ח הקנשת כיה נ^ש ס‪#‬סוז התז ״‬
‫ווייל ‪.‬עש איז ;עילעזען איין מנדנ אז רעם ל‪0‬ן ל‪.‬אט מ ק ;יקפ ;עפיוזיפ‬
‫א‬
‫*וא רעם ‪#‬וער ;*ר זייא ‪ 9 H‬מעי‪:‬‬
‫>ינ> דעד מעם וואש ?ע איז ק‪.‬קלש קיט איין לעג‪ .‬לוייל אונ איין‬
‫‪,‬קייפ איז לא פיהל דינ;ען איינס אדיין נ ־ ^ א ק ק אוני לעם ץיך*קק‪.‬אינ‬
‫ךאס איז יע;ייסט אז תא ד‪1‬י‪1‬ת וואס ג\;ען איי;ע ;אך לעש א;ךערען זלנען‬
‫^הן ;לקליינט אןינע אונ ךער אנדעיע אזדא וויא איין רינג אונ לער‬
‫‪.‬קיים איי;ער ייעךם ;עיאיען פון לעם ןינייי^ק א;בער ךעם איז ער נ‪$‬קלש‬
‫י‬

‫מיס איין רינג אז ‪.‬ער *נוש איהי איין זךייען אז זיא זאל ז‪1‬קה זיין ‪,‬עס‬
‫ואל פון איחר א־דס קו^ען איין דור אז תא רי;ג זאל ;קזט אעער האקט‬
‫ףערק פון ‪,‬ךער ‪.‬קייט‪.‬‬
‫)יד׳ לער מעם וןאס מען יצוא ךךעיט איץ נלאו אי^ןער רער‪/‬חי^ה‪ .‬דו*‬
‫&םחה זאל גקזט ‪1‬יין אונ ^ י ע ן ןןען זאל דך‪.‬ערםאןק אונ חךין בהמ״ק‪.‬‬
‫>ט‪; 0‬אך איין פעם וואס לער חתן צוא ב ת ן ט איין נלאז גייא לער‬
‫חוןה ךאש ווייזט איין דיקען אז א‪$‬ילו ‪.‬ער לעפ דדו דנדץען ויעט איהס‬
‫זהעל‪$‬ק תישוגה אזדא נויא איין *וא ^ךאןק ;?אז;ואס מ ק ‪.‬קק ‪/‬עש ;אך אי‪4‬ער‬
‫>טז> ךער מעם וואס דוא ג‪1‬עולה פץ לער חת^ה םא;ט לער קאקער‬
‫פון לער כ־^ה ניקט ךער חר‪1‬ן‪ .‬ודייל ‪.‬עש ייעהמ ";עירקנט אונ ךער ;קיא‬
‫ןער עאם איז ט‪1‬עם פץ לער ץעוךה פץ הר‪.‬ן אונ ‪.‬ער את גי^ט משמת‬
‫ןעס ‪ ]1$‬איז ‪.‬ער עובר א‪1‬יף פינף קדיוח‪ .‬איבער ךעס גילער ;י‪#‬ט דוא‬
‫‪.‬קעוךה צוא לעם לוי^ן ;אר »וא לער כלה קרי קעןט־דק ז א ‪ #‬ק ודו ;יקט‬
‫‪4‬קשול עעלען אץ‪,‬רעם איסור ‪:‬‬
‫ד« לעי מעם תאם מ ק ^זמעלט תא חו‪$‬ה אדף לעם עוהל הדף‬
‫•זונ ; ק ק דעו־ ל‪#‬ך•‪ .‬ודיל לאס איס את סייליג אונ תא לקןה איז ק ק‬
‫אדך ןןקלע אז‪.‬סר איז לא קנקךע תא כלה אמ ‪.‬עס איין ;עךךיקעלקע‪,‬קת?‪1‬ה‪.‬‬
‫דוז> לעי מעם פץ לעס ^ ה נ אז מ ק סאקש איץ קעולת נמו‪,‬ה סאקפ‬
‫ךער ‪: HD‬עלק ?דין מי עייךך אמ מ ק את קנדר אדף ה־^םוד תולה אונ‬
‫אןךעע ןך־ים ודיל ‪.‬עם מעךפ ןעמ־ק;ט אונ מןץ־ע ?'מעת אקרהם אבימ‬
‫^אט ;עמאןט יאק קעוןה ווק ‪.‬ער האט א^ונדיןט !‪ p‬זוןזן ןץחק האפ‬
‫דעד‬
 ‫כטעמים‬ ‫כפר‬
‫ךער ‪ vft‬קקקרנ ;עוועזק וואס ער האט נאתר ניעט מ;לר ;קועזען פאי‬
‫העי״ת אונ דורך לעם איז ^ך&נהן ךעד ^סיון פק לער _ע‪..‬קידה‪.‬איז ק ק‬
‫ק‪1‬נךר נדרים אויף ץדקה ‪.‬עם ^אל חיו ;י?ט זיין ‪.‬קיין ‪.‬קטרוג‪:‬‬
‫רט> ;אןי איין מ‪.‬עט‪ .‬ודיל ‪0‬יר ;עפו;ק איוב קאט ס״קויב ;עוןקק‬
‫>ןר‪$‬נות פאר דוא קינךער נאך דעי קעורה ער לאט ;עזא^ט קא^עי* לא^ען‬
‫י‬

‫ןןיא ;עזונף;ט דורך דער סע־ךה אי‪$‬ער לעם דארף ק ק םוךא צוא הא‪1‬יען‬
‫ק‪1‬אמער האט ק ק ודו ;עזונדיגט דו‪,‬־!? לער ע* שחה איז ^ען ם‪::‬ר נךרים ״‬
‫לאס וואם מען פאןש בה״ב ;אןד ידפ איז אויןי אי^ער רעם זע‪.‬בען טעם‪:‬‬
‫יעו ;אך איין מעם וואש מען מא?ט ןעלק איין מי עביךןי קאןד לער‬
‫קעוךה‪, .‬עש וןערט ;עבלנןגט אז הקביה האש ;קאגט אז ‪"1‬א מעלק קאקק‬
‫ךאש טשין וועט ‪,‬ער ךיא געיען דוא }לנות או‪ :‬אז ]ייא לאקען לאס‬
‫מיש^ן ‪;3‬ענ!*י;ט לאט ער זייא נעבקט־טט יב‪-‬קז ‪ .‬י>ןר‪ .‬יע‪ . :‬אלןד רעקאלס‬
‫י‬

‫ד‪.‬י'ז ןקועזק לער נסר פון ךערייתתו‪:‬ה ץ‪-‬ןיקען הקי״ה או‪ :‬דיא י‪.‬עךאל‬
‫אונ דוא מ* אל עערען אהן ^ע־ו^ען כלת אונ ע‪ L‬איז דעקאלם ;עעעז״קידוא‬
‫‪r‬י‬ ‫ז‬

‫שקחה פון הקב״ה אי^עיר ךעם איז איין מנלג אז מען מאקט אןין ‪£‬קלה‬
‫ק ק ' ןאל בענט־‪$‬זען לעש נאנצען ע‪1‬יצ‪: 0‬‬
‫>כא> לעי טעם וואס לער ל‪-‬ן בעלקןש דוא כלה מ ט איין לעק טי" ״‬
‫ודיל ‪.‬עש ;וערט ^עברקנט אז א־י! אקה ';ילעי־ צוא ךעם סאן דורך דכייא‬
‫ןא;ען דוךןי ;עלד אונ קמר אוג &ני‪,‬אה‪ .‬אונ ךער * ן‪:‬ץרא ששייט אז ‪.‬ער‬
‫לאט פעךשפךייט דין טו‪,‬ד אויף איהר לאט ‪,‬ער ]יא עוין קו^ד‪ ; .‬ע \ ע ן ק ‪:‬‬
‫>כם ;אןז איין מ נ ם ‪. .‬עש ‪&£‬יט איונ לער ;ט~א כתובות אין מימן‬
‫פון איין בהולה וואס איהר קו‪:‬־ט איין כהובה'צטייא' י דמךערט נ לךען אז ז‪.‬יא‬
‫‪3‬ייט ארדם סיט איין •צופ‪,‬אןענעס ‪.‬קא?ף‪ .‬איבער "לעם ‪4‬ייט י לעי ?יוזן‬
‫<ונ ךעקט אי‪$‬ער ךער בלה ךעם ‪,‬קא^ף ‪,‬ער נוייזט מיט ךעס אז לא איז‬
‫‪1‬‬
‫‪$‬יין בהו ך‪ ,‬אונ זןיהר קו;ןט איין ?תוגנה צווייא וונךעדט ני?לען‪:‬‬
‫איין מעם וואם םען ‪1‬יעדעקט דוא כלה מיט *איין דעקטוך;‪03‬‬ ‫אך‬
‫)וייל ק ק קאלר ניעש קוקעז ךער כלה אונ פנים‪ .‬אונ עם איז דא‬
‫^ערן׳ן־ךענע ק ק ‪ $‬ק וואם קוקען אויף ךער ד‪-‬ר‪.‬ו;ה וןאס זיייא זענען דך‬
‫כהמון צוא קוקען ךער כלה אונ ?נים אדיין ‪, ,‬קק ארדס קומק" דורך‬
‫רעש ח״ו איין מבע! ל ווייל סכת^א איז דוא כלה אהן ;עצ־הרט אונ צירונג‬
‫או‪ :‬סי;ע‪:‬ע מלבושים‪ .‬לאט ‪ 9‬ק ‪9‬י^קן ;קוע;ע־> « ^?עריל^קק איהר‬
‫ךאס קנים‪:‬‬
‫זבח נא־ איין מעם וואס קען כאלעקט לער בלה לאש קנים מעי‬
‫ודיזט קיט רעם אז ךער ףתן מיעט נישט איהר עד;נ‪-‬יי‪; 0‬ארי איהר^‬
‫א י נ‬ ‫ז?‪£‬ייט‬ ‫ס‬ ‫א ז ו י א‬ ‫ה‬
‫?=יק י עקר‬ ‫‪.‬יייא י ? ?‬ ‫ןזעעים ט‪.1‬בים אונ איהר פ ^ ל ‪-‬‬
‫החן והבלי היופי א^ה יראת ה׳ היא תר‪.‬ו‪,‬לל ראם מיעט ק ק אז ד^‪-‬‬
‫בון אונ לאס עדנהייט פו; איין א^ה איז ;ייקט ךער ‪.‬ע‪/‬קר }אד‬
‫יךאת קמים' איז לער ע;קר ‪:‬‬
‫)כהי ךער סעס וואס מען נעמארפט לדם קתן ןעם ש?ת מאס ק ק‬
‫ך פ ט אילם אדף צוא לער ת‪1‬ךה םיט ניס אמ מאנללען טייל אגו!‬
‫^עט״ע‪£‬ט אזדא ודא ןזיןא איין צייכע־ אז קען איז איהם ‪1*$‬תל דוא זוןד‬
‫או‪ :‬הא^ללען איז ‪.‬איין ‪9‬רי ןואס זיא וועךט צום ^ךיךם^ען פאימיג >»זוי‬
‫ןאל ‪,‬ער זו;ר‪] .‬יין םו^יד צוא !יין ‪: otvg‬‬
‫דעי‬
‫ט ‪17‬‬ ‫ס פ ר מטעטיים‬
‫>מ> ךער מעם וואס א ‪ $‬ע נדחקים ;ע?‪1‬עלן ריחי איין ‪7‬זך‪5‬ן ‪1‬וייל‬
‫סיר ‪$‬עפ‪$‬ק ‪$‬ייא י‪$‬דוק אקיגו אז ‪.‬ער לאט *עגימק ריקודן איז אי?‬
‫ןעיזעןען דורך אליקר׳ן‪ .‬אז‪1‬יא אויןז ן ו ק השי״ת לאט ןקע‪$‬ק ת א חוךה‬
‫צוא דוא יוקלאל איז אייך ; ק י ק ק דורך ס‪#‬ה דיינו ע*ד‪.‬ז‬
‫>מ> איין מעם וואס לער חלן איז קקלע ת א ‪ r[p‬אמקער איין‬
‫ו*קה‪ .‬מייל ?זיר ;עפונק ‪3‬ייא דוא ‪.‬על^זןזע נןת‪#‬ין ךאס איזיגייא מן‬
‫מולה איז ^עץקק או;קער ךעס *ארג קיגיאזדא וויא *ו^מער איין ו*אח*‬
‫>בת> לעי מנעם וןאס ת א ?כ‪:‬ע ‪1‬נךכות קאקפ ק ק ;אך ת א ‪.‬קית‪#‬ין‬
‫את ‪$‬יי ‪.‬יעיער סזני• ל ד‪ 9 1‬ק * י ״ מ ז ק &א?ק איין ןרקה מייל‬
‫ס‬ ‫א‬
‫א‬

‫אז ק ק ויעט ‪$‬ריר מאיק דוא ?יקר• ‪9‬א‪9‬עי ‪1 VftlFl‬ייא סר‪9‬ה לא?ק‬
‫פון תא קית‪#‬ין ו\עפ זיין איין ןיילה ל‪;5‬להז‬
‫עט! דעי מעם ויאס לעי קתן אליין מאקט ‪3‬י‪#‬ט דיא לר^ה ?אר‬
‫‪$‬יין גןלעםךער ווייל ‪.‬ער איז איין מרוד וועט ‪.‬ער ^ ט ‪.‬קע;ק קמוין ‪t p j‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪6‬‬
‫לאס איז איין ןייקק פון מ?]ן תורה‪ .‬אונ לאס ןואס ךעי ‪3‬ליזז אי‪5‬ער‬
‫ךאקט לעם לקן אונ מיט ללןוח לאס איז איין דיקען ןואס ת א לוחות‬
‫ד ע ק *י* ?לא‪5‬ק ןעי\אלען‪.‬ז‬
‫א‬
‫)לא( ךער מ‪.‬עס ויאט ייא ל‪0‬ן סלך• ס קקק לעס מאג פון לעי‬
‫חו‪$‬ד ‪ .‬ןדיל לער מאג איז ‪$‬ייא זייא אז‪1‬יא מיא יוה‪ *!3‬טייל מק פאי‬ ‫י‬

‫;י^ט ]ייא דוא זו;ד‪:‬‬

‫ט‬
‫»לב> ךער מעס וואס קש ‪$‬עוואר‪. $‬ימס דחן מיט לאאןק ‪njqft‬‬
‫גן;לת ןגים‪ .‬ודיל פון אצוגד אלן אז ‪.‬ער ןעקט איין ודיב }דדך &גר »וא‬
‫הא^ען צוא העי״ח אז העי״ת וןעט איוןס מןקץ !יץ ©ר;קה ז‬
‫‪10‬‬ ‫לע‪ C °‬א י ן ק ע ד‬ ‫עם ןואס מען ‪$‬יהלט צום‬
‫ךער חו‪$‬ה רעד *אך ךךקגט מ ק ת א גלה ודיל מיר ;עפוןק אזדא‬
‫גייא מתן תולה צום ‪.‬עי?מק איז ;עקומען העי״ת אדף ךעס ן־זךג‬
‫;אך ךעס ז ק ק ‪.‬געקו^ק דוא !?דאי •״‬
‫>לת לעי מעם יןאס ‪ 9‬ק ^מע?ט תא נ^ה אונ לער לעקמער ךימ‬
‫פון ‪$‬תן‪ .‬נוייי ‪.‬עס ?מייט אוג קסוק נצבה עגלי ליסיגך ‪,‬זקק ת א סוף‬
‫‪:‬‬ ‫לועלמער פון לעם ‪$‬סוק ‪ ft^p‬אז זיא לארף צוא ?מיין אוג לער לעקקעד‬
‫)לה> ךער מעם תאם מ ק <ןגי‪$‬ט א‪1‬יף אללע ק;יאק פון ךעס הסן אינ‬
‫י‬

‫*לה ‪*0‬ר לער חו‪$‬ה ‪!5‬י ‪.‬עס זאל ‪1‬ייא ;י‪$‬מ ע«מק ‪.‬קיין עום ?יעוף ח״ו‪:‬‬
‫>לח ךער ‪$‬ןם ודאס ת א א^מער מיהלעךס לי^ג^ק אתם סיט ךער‬
‫‪5‬לה ךרייא קא^ל ארוס ךעם זחןזן‪,.‬עס עמייס אזדא אוג ‪$‬סוק אז דוא ‪,‬גק^ה‬
‫ךינ^עלט אתם ךעם זןר ‪:‬‬
‫>לז> לער מעס ןואס ק ק ‪$‬לעגןט אדף ת א ךאער פין דער ג^זז‬
‫©אד לער חואה טייל הקב״ה ךאמ חןהץ אדף ;ע^לאבקען אמ אלן*;עךל‪,‬רט‬
‫איילער ‪.‬ער לאפ ךא ^עץלע^ט צוא אךם הלא^ן ז‬
‫ה‬
‫>לח> דער מעם ףאס מען‪,‬קלייד אלן לעס לר‪.‬ן פאר לער חו^ איין קימעל •‬
‫^עס ^?ייפ א ‪ #‬ע ציימעז זאללען דין ך ^ ע ק?^ךעד וףיס ‪.‬ער זאל ןעדע^ןען‬
‫אהן לעם מאג פק קמאךי‪.‬עז אוג ‪.‬עד )אל ;יעט ?׳זך יאנק ת א ‪3‬זאנח‬
‫ג«ה לער ןעלפ •‬
 ‫מ ט ע מ י ם ‪18‬‬ ‫ספר‬
‫ולט> ;אך איין מעט ןואס לער ?ולן טיט אונ איין ‪.‬קיקעל‪ .‬ךק ‪.‬עס‬
‫נ‬ ‫א‬ ‫נד‬ ‫ז‬
‫»©ייט אז ךךייא )‪ pnfept‬איז ק ק סוסי ‪1‬י‪:‬עלע י ״ י איץער פון‬
‫ןייא איז א ל ל ן ‪ .‬א ו נ ‪ .‬ע ‪#‬ןייט אן אי;עךע זו;ד ןוע‪£‬ען פאי געקק‬
‫ס‬

‫ןועךק ןןע^ען ןייא ‪1‬יץ ודיס וןיא ‪;£‬עה אילער ךעם גייס ‪.‬ער אונ‬
‫ןןיייקע ?;דים ‪:‬‬
‫>ס> ךער מעס וואס ק ק נוס אונקער פילרערס פאר ללס לקן אוב‬
‫ךער נלד‪ ,‬קיר ;עפו;ען אז ז*ךם ךך>‪*.‬ון לאש אדןד }עהאט או^ןער פיהרערס‬
‫מילאל את ;קליאל אונ כייא מפק תולה אח ;ע;יקען מ^ה אונ אלא אונןןער‬
‫איהןעס ‪t‬‬
‫>םא>ךער מעם וואס ךער״ חתן קעצאהלט §אי ? י י י ק ק דוא קתובה‪.‬‬
‫אזדא ^עפו;ק סיר אז הקב״ה האט ?ע?אר‪.‬לט סקה רןינו פאר רעם‬
‫‪£‬ויי‪3‬ק דוא לוחות ךאס ?מולח האט ;עהערט צוא אילם‪:‬‬
‫>סט לער טעם וואס לער ןץזן זאיט איין ךרקת אונ מאג פון לער‬
‫י‬
‫זעאה‪ .‬וףיל ‪.‬עס ‪#‬דיט אונ ךערנדרא ךער ןואס נוט ‪.‬זיין ן‪8‬אכ}‪6‬ער פאר איין‬
‫ע״ה איו ;לייך וןיא‪.‬ער מאלט ןיא ןעבינךען אונ ; ע ; ע ‪ 2‬ק פאר איין לייב‬
‫איקער לעס ;א;ט ןער דזלזן *יין דר^ר‪; ,‬ןר ןוייןט אז ‪,‬ער אח ך׳קט ‪.‬קיי‪4‬‬
‫עיר‪, .‬נאר *יין ‪3‬ר א‪1‬ךיין‪:‬‬
‫»םנ> ךער מעם וןאס ק ק גוט לעס ח‪£1‬ן אונ לעם קאנ פון לער‬
‫נןת^ה םיגנות אונ מ ק ליןוש לאש דלייה נע‪#‬אנק מייל לער ‪ ftq‬איי‬
‫;עללעכיגט צוא איין קלך אונ דוא כלה צוא איין ס^קה‪ .‬אזדא וןיא איין‬
‫מלך רעם קאג ןואס ק ק קריי;ט אילם י?ןענקט איל‪,‬ם יעלער סי‪:‬עלע ;עקא;קק‬
‫אזויא אדך גוט מען לעס סי‪1‬ן ;ואש איז גלייך צוא איין קל‪,‬ז ;ע^אנ‪.‬קק‪5‬‬
‫>םד> ;אך איין מעם ;עפו;ען מיך אץ זולר ל‪,‬קדוש ?עעת הקב״וג‬
‫איז ; ע ^ ק צוא דוא אוםות ‪1‬ייא ‪,‬זא‪£‬ק ; ק ן ק 'דוא ת‪1‬ךה אונ די*‬
‫א ש‬ ‫א ן נ‬
‫זיא '‪4‬קע‪3‬ק " א לויאלי• לאקק אללמ‬ ‫ימי ל‬ ‫לא^ען ;י־ן‪:‬ט ;קואלט‬
‫אוםות ‪4‬ע?קקט קורנות דוא ישלא׳ אונ איין לך‪.‬ן איז";לייך אזדא ודא‪.‬‬
‫ייא ילל‪.‬ל דעקאלט ו;ען עיא לארק ‪£‬ק‪5‬ל ;עוועזען דוא תורה ‪#‬ענקט מ ק‬
‫זייא אויך הדפנות י‬
‫>סה> רעד מעס וואס רוא מקנות ;עזדעלען צוא לעי כלה ווייל קיר‬
‫‪3‬עפי‪1‬ק א}ללס אבינו האט ;קאנט וחיהה נפשי בגללך איז לעי ^שט ק ק‬
‫)‪ W‬ם״ר ;ע‪$‬ען מתנות ד‪1‬ךך ליר אי‪3‬ער לעס ;עקעלק " א מיןנות צוז‪4‬‬
‫לער אקהז‬
‫יסח ;אך איץ מעם ןואס מען גוט דוא קתנות צוא דעי כלה ווייד‬
‫פ‬
‫‪.‬עש ‪ #‬ד י ט אז קען לאט ל;אה פון לער תוךה ;ייט ‪ 9‬ק י‪ 1‬לעי וועלט*‬
‫ן\ט מען תא מי^ות לער כיה אז ךער ‪ ]W‬זאל ני׳שט מאי• ריא^ע! ‪ ] i‬לעש«‬
‫‪ #‬ר פץ לער דחןזה‪:‬‬
‫>סז> ךער מ‪.‬עס וןאם מ ק ;יכטיךעס כוס ?ל }לקה אדףךער עלד‪.‬י‬
‫ךאס איז איין קץץ ?;לה אז הקביה ןאל ‪1‬ייא סשפגע זיין ןנך;ה‪:‬‬
‫)םמ ןער מ‪.‬עס עאס י }‪#‬עוז מען מא^ץט לאס לצ;ה קענ?על ‪ #‬י י ט‬
‫ייא‬
‫ק ק ע י ת ‪# .‬ית‪!.‬דיל אל^עס וואס מען איז דך נוךג ‪* 3‬יין ף‪0‬ן לערי;מ‬
‫יז‬
‫ךןן זיך אדם פין ממן תולה אונ תא תריי א ; ^ ע ? ק ;עיואיק אוג‬
‫‪ /‬איקער לעם קכייט קען ימית כלי‪,‬עם ןאל ‪1‬יץ איין לםז אדח סית‪.‬‬
‫נאך‬
 ‫י ‪19‬‬ ‫ספר סטעמים‬
‫•מט* ‪ * "W‬ח ןךס מאס מ ק עלייס ןעעת ךעי מזן טא}*ט לאס מ ק ת‬
‫ס ק ז י ל ש‪:‬״ת עבית‪ ,‬מיל דיא ר״ת מון עבית את ‪$‬מע *ל‪3‬ק סאך^ועד ‪r‬‬
‫‪ £ #‬ק ‪1‬ייא ?‪#‬עת ןעס מאןדן אז מ ק \אל ;ע‪3‬ץ }ע^ד איד ךיא;‬
‫א ‪ :‬פ‬ ‫‪Cl‬‬
‫»נ> ן ע י מעש מאס נייא ליי ?;ע ‪1‬קטח ‪ *fl‬ל ק ‪ 1‬אי*מעי ךעד‬
‫מאח ןא;ם מ ק ‪$‬ליר נ‪1‬לא *־י מ‪$‬ן‪ /‬אונ לע~ ;אף ךיא אי?וי;ע ?ךכהת״‬
‫אונ נילא איי מ ?ן ך \ ; א ך ‪ ,‬מייל מיד מאבק ך א ?רכות }חמין חנם‬
‫‪ ,‬ןיאס ‪ j‬ק א ט ד א ךי יןח ןואס ‪.‬עי ;עץט איין טיינ ‪ #‬ארך ליא מקיז ‪3«-‬‬
‫ז‬

‫מאחר ‪,‬ער ;•?‪ ct‬מ א ח‬ ‫‪0‬ון טיץ ‪.‬ודיל ‪.‬ער ‪.‬וויל ^ ק ק ‪ ,‬אמ פץ ךער‬
‫והאיץ מאדום איין ?^ה אהן א ?)־?ה את אסור אז‪1‬י ודא אק גלח‪ ,‬א‪.‬ער‬
‫פון ךעס מיץ לעג ןןר גאלד ןזןאה לא?ץ‪, ,‬אי^ער ךעם מא^ט מ ק ‪$‬ייר‬
‫א‬
‫י*לי ?זי^ןק׳ ח י‬ ‫ך א ןלקח אי?ער לעס מיץ׳ נזיל ‪1‬יי ‪9‬עג‬
‫מייל ליא ?לקח »ין גדין איל ??הנדיג קו‪$‬ט אזא ?;‪» rcp‬י מא;ץ עוט‬
‫ן נ ך ‪ #‬ח ‪ ,‬איעי ךעד ;אך ‪$‬ייא ‪2‬יכת נע‪1‬אין ךאם איו דיא מעןךה * ‪V‬‬
‫ח‬
‫י*‪3‬יז •ין לעי נ ל ‪9‬קש ך א ‪1‬רכת‬ ‫ךער חוקה מענ‪,‬ער עדן‬
‫חתגיט אדף לעס מאס ‪.‬עי ך<ט ע׳ץ הןאח ןניךאט את דיא ^רךח פק‬
‫נדץ מאס ‪$‬ד ידל לעלמט מ‪.‬־י^קען קוןזם « מאכץ ‪$‬ליר ךיא נרכח‬
‫חתנים לעי ‪$‬אך ד א ?‪,‬בז אי?ער ךעם מ ק !‬
‫גא׳ לעי מעם עאס לעי ןזלן גייט אץ וךיקע מ ד י ם ‪) ,‬ףיל איין‬
‫^ ל ן איז ^לעכינט « איץ נןון‪ ,‬אזד מיא ^ס עעךם ני?לענ;ט אזי וףא‬
‫איין נהן ךץפ אדקק אהן אזי איך ‪ 3‬ח ל מ ‪ ,‬אי?ער לעם ק ^ י ד _ מ ק‬
‫ךוס לדן נרימע ?;ליס אזר' מיא אייז נןןן איז ;יי;עלן איןן ;יןןלייי‬
‫י‬
‫ון‪#‬עח ‪ £‬לאפ ;יקאהן ךיא עמלהן‬
‫י‬

‫יגב> לעי כמס מאס יללעי ‪4‬י?*;עי מאןצפ קדט ךער ‪ft‬־•‪ .‬אוב‬
‫מ ק רו‪$‬פ ‪$‬ס לאש מך‪.‬ח קע‪:‬דל‪ .‬מייל ‪$‬ס ויערפ ;י?לע^ט את לעי‬
‫ן ך ל ן ע י ון^א‪ .‬ודא אזי מא;*ס ק ק ‪ - p .‬ך ע ר ?לח אע עאר די?חס האפ‬
‫ק ק ;•טאןץט *אי י ע י ‪, 9‬ח טייל פאיד־מי^ם ‪1‬מין ‪1‬ייא גזןעוץ סייליג אי‬
‫ךיא דא?ץ ;עוןעז ליא מ ח איף ד א אך‪,‬קיל אונ ךיא וזא?ץ סיפ איקי‬
‫ד מ ^ ט ל*?ץ ךיא ךד<;ש ראם ‪.‬ןעוזש נייא זייא אדם זךא ןףא וןאימץ‬
‫?יסלאח ‪ p W p!r‬איף ד א א&שיי‪ .‬אןעי חייןם ועיה״י לאפ מ ק‬
‫גןןיא מאדער ודו עעפ קעי קו״עי ת ק ן רעם *ו אןץ הדריי ןהיית‬
‫>ןק מען אזר ;י?פ יליק*‪ .‬ץ״י‪.‬עי לעש סאקט מעז איין !‪5‬־ וואס יעלער‬
‫ן ף ץ ^ ע ר לדייפ ןיך אתם מיס לעי כלח חרך א ח מי^ל» אונ ק ק‬
‫רו‪$‬פ ?ס ל‪#‬ה קע;ךל קעל זאל ‪.‬עם ^לסאן;ק ^ר ואל אוג זון הא‪$‬ין‬
‫אז ^ד ןאל לאס מאלן ;אי ‪7‬קס מךה!‬
‫יואס ‪3‬ייא ;לךער חי^ה קךי^ט מ ק דך‪ .‬ן מ את‬ ‫גט ל ו‬
‫‪$‬יין לקז אדף ליא ל״מז ןואס ‪1‬קץ ^•יאלץ גילאלין מייל לאס איו‬
‫ךמעלן ?קדדקתו איז ;י^עהן אעה״רז‬
‫ע ח לעי ©‪3‬ס לאס פאר לער חוןח זעןט מען ארוש ןעס ‪TO‬‬
‫? « ד ם אמ ל ך מ!ן ךץפ אדקק אהן *מ ‪.‬ער ןאיפ אד דיא אייז יל^ת‬
‫‪.‬אמ ק ק קהיילט ד א יע‪.‬קאןד‪ .‬מייל ןס ?מ״ט ?ייא איין ‪5‬לזי ‪ T»J‬האג‬
‫‪$‬יהפ אויס ‪.‬עתיייימ יץ לעם א < ק ‪ .‬אזו ןדא ך ק מאןט ןיין ?לך ?זייומ‬
‫ן ן ק אויס לנס <עקקין‪ .‬א מ ן את ארך ^ ל ע ן ן ם « *הלך אי?ער‬
‫דעס‬
‫‪20‬‬ ‫מטעמים‪.‬‬ ‫כפר‬
‫א‬
‫י‪ °‬״עחיילמ‬ ‫‪v‬‬
‫*‬ ‫צו ןדתק אז חגי ימ‬
‫דעם זעץפ מק « ים לחורים‬
‫*ימאךן פון ף * ןחוךים‪:‬‬
‫>נח> לער מעם פון ךעם מנהג )ואם ‪,‬גאך ‪,‬ךער ח‪$‬ה ‪yt£* pw‬‬
‫אייבעי ‪,‬קמין ייא מ*ן גלה אונ ‪1‬ייא מ־אגין אין ן ע י הא}י איין ;ע‪3‬אקעי‪0‬‬
‫נן;ק אונ דיא זאגין צום מ*; ןואס ןוילםפ דוא צ* ךיא חלה אלעי דיא‬
‫» ‪• P‬י&ו«י *'אמון‬ ‫א י ג‬ ‫א‬ ‫נ‬
‫*לה‪.‬מייל ‪.‬עם מערט ! ע ^ ט אוגךעי ?!י‬
‫לאט ךחונה ;עהאט האט קע‪ .‬איהם ;קא»‪:‬ט ‪.‬םץא״ אדער ‪,‬סוציא׳ אי^ער ךעם‬
‫ק ך ק ק א‪1‬יך תא ‪$‬ל^ע מיייער לעם ןזתן וואם ‪.‬ער ןויל צוא ןויל ער ת א‬
‫י‬

‫>לר‪ .‬ןואס לאס איו •י‪1‬צאי > זד ןויא ‪.‬עם שמיים מצא אקה קץא טוב‪ « .‬א‬
‫)ו* ‪.‬ער ה א היה }ואס לאס את םוצא אי‪$‬ער ךער חלה םאכס קק‬
‫חסוןייא‪$.‬ק ן*נט ךאס ציין למז ביייל מען מיל ;י?זט ארוים ליילען ‪1‬ןיי‪1‬‬
‫ע;עכי!‪1‬ש פון מו‪-‬ל‪:‬‬
‫>גי> לער מ<ם פון ‪%‬עם םנהג ףאם סען ליי^ט ‪0‬אהר ןעס ףלן אונ‬
‫עז?ת ;אןז ךער חחו^ה דיא פרשה ואביהם ‪.!,‬קן בא ^*מ*ם לאס איי מק‬
‫מאןט *יין « ע‪ ,‬סיןן אז ז• א זאלע ז!קי‪ .‬ויין ‪,‬עס זאל פין ןףא ארדם‬
‫ל‬

‫קימק נוקע דורית זייא ז>‪.‬ל ן דין ןיך;קים אזוי ןויא יזןחק או‪ :‬ךקקה ו‬
‫כז» ךער מעש פו! לעס מנהג וואס תא קעורה פו‪, ,‬ךער ןץ־‪.‬וד‪ .‬את‬
‫ג‬

‫;אר ‪3‬ייא ;אקט ווייל דיא ‪ n & $‬קעורה ןואס אז געווקען בייא ץךען‬
‫פון א ח־‪.‬י;ה את ;עןןעזק »יייא ;<>קש בעעת יץחק *קיגו האט חתו^ה ;עהאט‬
‫קיט ??‪,‬ק^ן״רייל א־י‪#‬י ךער ‪ #‬ע ‪ 0‬פו‪ ,‬אברהש איז ;עקי^ען ם־ט דנעןהץ‬
‫‪$‬אר גאכט ביז ‪.‬עש איז ;ע;עזע יי* לעילה איי מאי גייא ;עגאנגען איץ •דיט‬
‫לוזו‪:‬ה איז ;עווקען ‪3 cjttf‬ייא גאכפ‪:‬‬ ‫אז ויען ןש א*ז עוין ;ע‪.‬־ועז‪.‬ען‬
‫עח> ;אןד איין מעם ;ע‪-‬ונען ‪9‬יר ?ייא ‪£‬קב ‪$‬ביגו את ארך ^עוןעןק‬
‫רוא קעוךה פון לער חר‪.‬ו;ה עייא גאכש ‪:‬‬
‫)גט׳ ךער מעם פון לעם םגהג וא& לעם חתן טוהן אהן תא או;קער‬
‫יי‬ ‫א‬
‫סילרעךס תא גל ישים‪ .‬ודיל איין קק‪ ,‬את ;עגלעכיגט * י א | ק?ך אזזי‬
‫מיא קען קיייד אלן א;‪ :£‬אזדא א‪1‬יך איין חתן ‪:‬‬
‫& ;אך איין פ«ש וואש ער ‪.‬קליד זיןי גיט אליין אהן‪ .‬ןןר ןאל‬
‫י‬

‫ערסא;ען אונ ?טאר‪$‬ק וןארי‪.‬ן *יק קת טילין איך א ךעלע אהן״איג‬

‫ז‬ ‫י‬

‫דויזןז לעם וועט ‪.‬ער ר״ע־בר• טו‪,‬ן‪:‬‬

‫)םא! ךער מ;ס וואם דער קא^ער אונ תא םוטער אמ אלל!ע גלעיןן^ן‬
‫לייט פון תא קרובים אענבעק לעם חתן אוג תא* בלי• האיילער״תי^ה‬
‫מייל לעמא‪7‬ס איז תא ^ע^^ע *ייט פאר ךעם ? ק פ ע ע י אי*ןד פאר לעם‬
‫)ואס ווערט נעיענקשש אז ת א קךכות זאללען פ‪:‬ןדס מעיק ״ ניייל ‪1‬ייא ל א י ק‬
‫ךעמאלס »בלאקע;ע לערןעד מעללעז ךיא ‪,‬עלרי^ט איג זין ל«א?ען אז ת א‬
‫‪1‬יךב‪1‬ת ןא‪#‬ק קקוים ווערען‪.‬אזד ודא ת א ‪^.‬טעלען בקפקען ת א קינךעד‬
‫ערב יוהביפ פאר ;אכש איז אויף אי?ער ‪.‬עם ];ל^ען מעס מייל ‪1‬ייא ?קק^ק‬ ‫י‬

‫ןיעקאלס קיפ איין צוביאקק ה*לץ *ע‪ ,‬ת א קרבה ;ע;ער חל ז!ין‪:‬‬
‫ט‬
‫>סט יעד טעם וואס ‪.‬עס ‪-1‬יי‪.‬ען מי טיליי מעגפ^זק מיט לעם ו «‬
‫* א לער חו?ה ‪ .‬מייל מיי ;ע«י;ען איך גייא מחן תורה את וקב״ה ארויס‬
‫ןעא^ק א‪1‬יף לעם ‪3‬אינ קיץ ‪ lv‬פיל״ל טיי^מ׳ןר מבאגים‪:‬‬
‫מד‬
‫יא ‪21‬‬ ‫ספר מטעמים‬
‫»< ךער מעם פון ךעם וואס תא ןועלט איז מדקדק אז תא חלן כלה‬
‫ז‬
‫נלען עזא לער חו^ח * נייא ‪.‬יאללק ייא ‪ ^W^W‬נ ח מיט ךעט‬
‫לעלמק פוס‪.‬אזר אויןז ריפט אויס לער ‪#‬מ‪ #‬קיט לעס ךק;מק פוס • ן״אט‬
‫איי איץ על^ממיע אז פון אצו^ד ןןדין זאל ‪.‬עי ןיןי אדט &ליי‪$‬ק לעס־‬
‫לעןןזען וןעג ^ ט לעם לי^קק היו‪ .‬אדך איז ןגס אק מימן אז ער זאיל‬
‫״‬

‫^ ן י ק ע ן לאם לעקקע אי?עי לעס לינ‪.‬קק ז‬

‫>סח לער ע;ם דאס מ ק ליי;ס תא ?הוגיה או} ‪.‬עד לעד ויאה אמ‬
‫א‬ ‫ע ר‬
‫ק ק נוט לא דער ?לה קד ל ההז זאל הילק מי ‪ 9‬ק ליי^ט אוים‬
‫ד‪1‬א ?הו?ה טיט תא ק;‪;:‬יס אוג אוף וואס פאר איין או‪$‬ן ‪.‬ער איי !‪T‬‬
‫סיעעיב דוא כתו?ה אדב ‪7‬ןר ?ע^ןשייט אדף לעם‪ .‬את קען נוט ת א‬
‫?וץךה ךער ?‪£‬ז דא זאל ה״לןיען דיא בתוקה וןייל ק ק מאלר ד‪$‬זט‬
‫*אזןק קיט איץ ודיג איזן א?חו‪2‬ה‪. .‬עס את ןלייןו אזדא סיא מעז לינט‬
‫ארס איין ?טר פ״<י לעס לוה א‪-‬ידער קעז גוש ;על ט‪.‬אזדא אדןד נעפ^ק‬
‫י‬

‫היד ??ךת "תא י‪£‬לא־ לן;ק נע?מא;ען אדף לעם י_איג קי;י איו צוא‬
‫ןייא יעקוקען ם‪-‬ך! ריעו את האט ליא אדם ;עןעקינט איילעס ןואס ]ייא‬
‫לאיע• צוא קאלעיק וייז ‪3‬ייא הקב״ה אזויא וןיא ‪,‬עס ע^ייט )א^ם ‪9‬ליי‬
‫לי כללית נ‪#‬יס תו׳ ז‬
‫ה‬ ‫‪0‬‬
‫>סה> לעי מעם ייאם מעז ל י ? ייא ' ~ י ז דוייקעז ?לנח איייסין‬
‫את ללכת ןילואץ קעז ואל םאקדן ץ;ד״קען ע־א אייי ד‪_#‬ק קלי קע• זאל‬
‫ןףקק אז קךר איז נקועזק תא ?י‪5‬ה אידוךן את אצו‪,‬ד איז ?לקת ^‪t pn±‬‬

‫‪:‬‬ ‫ךעד נרים פון ת א מרגלים אונ ר^ש‬

‫>‪ «#‬לעי מלס ייאס ווייייער טחק ןיש ר~ז ס^ייה אמ ר״ח דייל‬
‫ךיא הא;ק נ‪.‬יט ;עךאלם ;ע;ק זיל‪5‬־ דיי;״ צוץ י־א‪ ?:‬לאס ‪ .‬ג ל דןאט‬
‫ר׳ח‪ .‬את דייל‬ ‫ןיא הקי״ה ;קע^ען ך;ער ‪ #‬י ך״א זי‪,,‬ען אי ל ‪,‬‬
‫ןייא דאיעו ;עיזוןעז ד^ר דרונג זוא לעם ק;; ;י• הי *זק אונ לאם ל ‪ #‬ן‬
‫*יו א‪1‬ין« ;ע^ןו^ט ;קואלעז את ר״ח ;י‪,‬סן וואט לער חלש איז דדר ‪.‬עי*‪$‬זד‬
‫&ע "קמדס •‬ ‫טון א^ע חלסים'איבעי־ דעס האט קעז ‪ 1‬י י א ן ע ‪ :‬ק‬
‫>‪ a‬דעי טעם יו‪::‬ס את ר״ח ואי ט מען לא^ג דלל‪ .‬וךיל ךער דלל‬
‫ןאס מקי זא;פ את 'ר״ח איז יאי *‪ P‬מ>לג גי^ש ‪.‬הימ יתב אי^ער ךעט‬
‫איו מען ןי‪#‬ט גומר לעס ללל ‪,‬עס זאל זיץ איי• ליכד‪:‬‬
‫‪0‬‬
‫מ ת איו מ ק םוחל ת א ‪.‬עונות אזרא מיא יורנ‪ .‬ר ק זאןט ןמן ?^לת‬
‫לכל תולדוחם אילער לעס איז ק ק ‪ .‬נ ע ז נוסד ךעם ה ל ז‬
‫יד> לער עןס לאם קען ליעט א‪ 3‬ייא י^ילץ את ר״ח אאר כו^«‬
‫מייל את ךער שס״ע פוןיםלזף ז^ט קעז את לער ^דו^קזז ?לי" אייעי‬
‫לעם ןויז ןי^זט ^לייןו אז דער רחר פח ר!קילץ ןאל ק ק ‪ p j‬א‪1‬יף לעש‬
‫יןאפ ישעת מ ק ןא;ס ?חי־ עס ואל ;יץוט זיין ץ‪:‬ףיא ?ליים ?ייא ןאכ‪5‬ען ‪t‬‬
‫י‬

‫>ה* ןאן‪ 1‬א ח ©וס ויאט מען ליי;ט אב ת א קיןילין פאר פושןש‪ .‬ומיל‬
‫>ייא ‪°‬ימ« איז נלייןד צוא ירט מאס ירם איז *יין אות איבעי לעס‬
‫״‬

‫איו‬
‫‪22‬‬ ‫מטעמים‬ ‫כפר‬
‫‪1‬‬ ‫יי‬ ‫‪r‬‬
‫‪ mr‬אןיף ןיןך לעם א*‬ ‫* ^ל ד א» ‪ |?P‬סאל קיןף ‪0‬ק ןאל ; י »‬ ‫?;‪K‬‬ ‫ש‬ ‫ש‬

‫פון ךן^־לין ‪:‬‬

‫‪01‬‬
‫>י> ךער מעט פי• ‪.‬חגם מ‪,‬גףג ןואס תא קינךעי ןלענ;ק‬
‫י‬ ‫‪0‬למד אונ ר״ח ק ק ךפש ‪.‬עט \ךח ‪3‬עי‪$‬ט‪ .‬טייל םען ןאגם אוג ר״ח‬
‫מרה לכל תולדוהם איז לאס ;עין פ איין נפרה פאר תא קינרער‬
‫יז>‪,‬דער מעם ויאס ריח ן\ןו‪ ,‬ווערט ;ערו‪$‬ען חד<‪} 8‬י נףיל גי«‬
‫יב‬
‫?יב‬

‫איי לעי ‪.‬עלץקער פון ןלע קךקךם אונ '‪,‬יאהר אונ דמי ר״ת פין ‪ ?¥‬י*‬
‫אכ ייב ךער ‪wpfa‬־ פון תא »זוקיף לדמ־ס‪:‬‬
‫)ח׳‪,‬ךעי מנם יואט קען מאנס 'פעורת ר״ח‪ .‬פאר איין !;ר ;ואס ‪P‬‬
‫יי‬ ‫;ע«קען‬ ‫האפ ;עםאקט איין סעידה פאר תא ‪.‬עתת וןאס‬
‫מ ; ע ן‬

‫‪t‬‬ ‫י‬ ‫לא קאבען ;עזע־ן ךע‪ 0‬חךע‪:‬‬

‫יט> לער מעש וןאס ן׳ען* סאבט תאר קינדער אונ ל״ג בעוקר איין פאיזי"‬
‫א‬
‫בי;ען‪ .‬ווייל ךער קאנ איז תא יאהר ד פ פון רעם מייימע‪ ,‬י‪J 4‬‬
‫?‪J‬‬ ‫‪1‬‬
‫קק נףט ;•;זעי־ן ‪.‬קיץ י * ק נמק‪;•*.‬ער ד;ס * » פ מק איין ימ **‬
‫לעם קאג פין !יין לספקית ניאס קל‪-‬דעי הא‪$‬ען איין פא‪.‬ער בד;ען? ״‬
‫« ‪ r i‬־ מעש ייאש ק ק יי‪$‬ש לעם אגךירען קאג פון ריח ס־מ *‪2‬‬
‫צ ־ י ^ ל ״ י י ג האט י ק ;עשא?ש דוא ״יורק פאר ^ י ם ק ק ל ^‬
‫^‬ ‫‪ W‬ואתם הדרי לי וגר וגוי קדו׳ט ‪:‬‬ ‫ייא‬
‫‪rtyp‬‬
‫)יא(‬
‫‪ .‬וןיי אונ‬ ‫י‬ ‫ע ? י‬ ‫‪I‬ועד מעם יןאס טען‬
‫? ס ח‬ ‫א מ‬ ‫י ע ק ש‬

‫‪W‬‬ ‫‪ V‬אדט ;עלאזש בייא תא י^־אל ו‪.‬אס‬ ‫}‪£*25‬‬

‫״‪,‬״ ; ע ^ *‬ ‫> ־‬ ‫‪£1‬א*;ק •ק קץיץם ייא קיקלעך‬
‫‪T‬‬ ‫!‬ ‫‪w‬‬ ‫ן ץ א‬ ‫ל א ז‬
‫א ס‬
‫^‬ ‫מזה ‪0‬א ט קלן ייע;ען ל פ י ‪ 4‬ן ' ר ז‬
‫מ‬ ‫י‬ ‫?‬
‫‪1‬‬ ‫) י‬
‫‪ ° .‬למי מעם ויאט אונ י־ח ‪ n‬׳ ‪ 4‬גע;ש־שט מען גיעש ‪.‬מיי!‬
‫* *מייט פנכא ליום חגינו לאם ג>י‪3 '£‬ען אז לעי י ו ״ י מ י‬ ‫‪W‬‬
‫_‬ ‫‪• %‬אי ‪0 5‬‬ ‫י ״ ־ ״ « ^ ! ף י ו י ל ק פיי ייא ‪0‬ל‪?.‬ס‬
‫רג> לער ס‪.‬עס ‪*1‬ס ועי *ל* לשי־ לייגט סר עיון טייל ט גימל*‬
‫ז‬

‫י י מ י ;עייארען אז ‪.‬עט «ל אייביג לין ן ע } ק < ? מאג •"‪0‬‬

‫‪7‬מע‬

‫‪ W‬לעם לייבם ‪.‬ער ‪0‬ר ך א ש א ח ט י כ ע י ק ק ל א ט ק י‬

‫‪0 7‬‬
‫‪WJT‬‬ ‫לעט‬
‫‪ ,‬ל ‪ .‬ייי אונ ל ח י •‬ ‫‪.‬‬ ‫‪,‬יח דעי מעם ןואס לער חדש ל^‬
‫מ‬ ‫‪3‬‬ ‫ק מ‬ ‫ק‬ ‫‪:‬ון‬

‫ךארף קק שח י‪!5‬‬ ‫‪ l ^ M W‬תא ?לפות דם *יא ע?ק אוג‬ ‫י‬

‫מי^ןק אונ לעי ליים פ י ]ייא‪,‬עגען איבער רעם לייבט ל*־ י**‬
‫‪y‬‬
‫^‬ ‫י יי‬ ‫»ל לאס את סייקש אויס ק י ^‬
‫>»‪ r‬דער מעם פון לעם מ;הג מאט מדן ‪#‬ךיט ב׳םעת קעז‬
‫‪7‬‬
‫^‬ ‫ד־ח מיל לאס איז ;ענלע ^ם «א י ךעס ‪ :‬ו א ס ק ק ל!י‪.‬פ ‪Bhpp‬‬ ‫?‬
‫?‬
‫זאל קשח•‬ ‫^ י‬ ‫^‬
‫ןין‬ ‫‪ 2 ,‬־ מ מ ם אוג לאש דא״‬ ‫ש‬ ‫^‬ ‫ק‬ ‫‪1‬‬ ‫נ‬ ‫ש‬

‫^‬ ‫?ק ‪ m‬אדןז *ש‪4‬ל;קער סייט ז‬ ‫״*י־ ל *‬

‫^ ^ ^‬ ‫״ ^ ״ ״ ^ לעס ‪ W‬׳ מ א ט ״קקייפאקט א י *‬ ‫^‬
‫‪ ^ J f ^ p g J‬ף * י ‪? P?R‬טייל אונ ער״ח פאר ‪,‬י^ש ען תא ז^ד **‬
‫ס‬

‫‪1‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪0,‬‬ ‫‪ 3‬ע ס‬ ‫ל ע י‬ ‫מ י‬

‫? י •יי״‬ ‫» ל^יי ‪ ^ .‬י ^ ט‬ ‫יי* * ק ‪W‬‬ ‫'‬
‫מייל‬
‫יב ‪23‬‬ ‫ס פ ר מטעמים‬
‫מייל אונ חנ‪#‬ה ע‪$‬ר איז ר״ה אויף דוא גייקער אונ אויף דוא מידות‬
‫ה‪1‬‬ ‫י א‬
‫י‬

‫איו סאד לי״א 'איין י ןכות אז קעז קאכט אי‪$‬ער ד את לרז‬

‫)יח> לער טעם )ואס מען ןאןט ןאגץ חדיש אלול לאם ‪.‬קאסיקעל לדוד‬
‫י׳ אורי ולטעי ווייל לער קריע ן*גט אוךי מ*ץט מק ר״ה וישעי איז יוהכ״פ‬
‫‪0‬טי אירא בה‪1‬״ר‪ .‬אד ך ^שייס ךאךט לולא האמנתי ךאס את דוא אותיות‬
‫אלול אויך ^?*יט כי יצפנני רי־וךז ״יין ;‪ v.‬אדף סוגזת ז‬
‫ציצית‪:‬‬ ‫מ י י ת אונ‬ ‫פץ‬ ‫טעמים‬ ‫ךיא‬

‫)א( ךער מעם פון מן־יג וואס מען ליי^ט גי?זט ‪.‬קיין מלית ‪3‬יז ;אןד‬
‫ן־ער חהו;ה מייל לע^ען רעם ‪ pxip‬פון גדילים תע&ה לף ?שייט ני יקח‬
‫*י*‪ 1‬א'‪$‬ה חךיקה•‪*:‬‬
‫יב> }אף־ איין טעם ‪#‬סייט אונ ךער ןקרא את;א לאט ;עזעלן וןיא‬
‫«ויי;ער ליינט גיט יןיין ‪3‬לית אי‪$‬ער לעס גןאפף לאט ער }קא‪$‬ט תא‬
‫י‬

‫האקוט נאף ;יט חתןה געלאט‪:‬‬

‫ע( לער מעם ויאט מען גייט ךעם טלית אי‪$‬ער ;עלייגט אדז« תא‬
‫א נ‬
‫אקהלק אונ ‪$‬ען הילש דןל )^ש איין אונ ג ‪ .‬זק" סיפ רעם מלית גדי ‪.‬עם‬
‫זאל• אדס קוםען זןיוייא זיךת פון ןארענט אוג עוייא פון אונקק איז‪.‬ער‬
‫‪$‬תס ^עריננעלט קיט ^ ן ת *‪3‬ער אז ןגי עעמ חי איין לילק ו\עללען‬
‫אדס קומען אלע ןייץית פון קאךדןט‪:‬‬
‫>ח ךער מעם וואס מק מאקט איין עקרה אונ טלית אדף לעם ארפ‬
‫פון ‪.‬קארף קרי ‪.‬עס זאל אדס קוקק עקעןליג תא דים אדף ךןס‪,‬קא‪$‬ף‪.‬‬
‫ןוזדא ודא מיו־ נעפונען דוא ^יעטער פון מ^ין אונ תא ןךיעות * )עןק‬
‫•אדןד נקיע;ק נעןיילקט׳ ^די טען ןאל וןי^ק תא יךלןה אלעד לאס ביעט‬
‫)ואס ‪.‬עסי אי•'מעיוקק' איין קאהל אדף ךער רעןקער ליט ןאל ^ןןעגדיג‬
‫‪r‬‬ ‫ם‬
‫זיין אדף לער רעןקער ז‪.‬ייט‪; .‬אף איין ‪wqntfp‬־ סמ * אז תחי לעד‬
‫ית‬ ‫‪6‬‬ ‫‪%‬‬ ‫י‬
‫אלאג יזקק‬ ‫‪.‬עמלה ךאש זיא איז ‪ #‬על ניע לזי לעי מל‬
‫פון ‪.‬קאפףן‬
‫יה>ךער מ‪.‬עם אז רען קא?ט אהן דוא דיזית ז«ו?ט קק עויתי די‬
‫׳*נגדי תסיר‪ .‬וףיל אונ תא ןייזףת איז לא דער ‪ txf‬הוי״ה אחד‪ .‬אונ‬
‫דער ‪!7‬ךעז;ער חולנא־ ‪9‬אכט ‪$‬ק ןירן ?ייכות אמ לעד ןווויימער אקט אי‪1‬‬
‫•י״ה אוני ךער ךךיקער י‪£‬נלף איז דה אוג לעי ןעלקעי ללייזק איז‬
‫>י!ד״ה אח״ר ‪:‬‬
‫>‪ a‬נאןד איין פעס קיי דען זאל ך?ט קקיס מ‪3‬ת לין אונ ער זאל‬
‫י‬ ‫ז‬

‫•את זק לארק *ואבםקאקען תא אריכות אוג דוא חוליות אזדא ןויא ךער‬
‫דין‪ .‬איז 'ויעיק ךער מץוה פון ‪*.‬יזןית ‪:‬‬
‫‪ m‬ךער עעס תאס קק ךי^ט לעס לא;;ק ‪$‬אךעם פון *‪tpfi rw‬‬
‫־אזדא וויא ךער קהל }‪ tfiy‬איז ;עמא?ט אדף רעם אז ^ןר )אל *וא ‪1‬א?ךןן‬
‫י‬

‫‪1‬עקען איי^ע ?ימאט לייט צוא לןלער דבר ממה אזדא אדןו ךער ןאךעם‬
‫די^עלט ארוס אוג ^עןזט מא !אםען אללע פערים ריחי ןעס ןועךט‬
‫!אס אמייה ד ד ת ז‬
‫>ח>ךער מעם פון תא ולאס ז ק ק קקקלק אז יעלעד קאלעס ןאל‬
 ‫מ ט ע מ י ם ‪24‬‬ ‫פר‬
‫‪1‬יין געדרייט פון אקט קעליט אז‪1‬י עעט ןיין את יעלער עיצך‪ ,‬מיר אונ‬
‫זעמת פערים איז בס״ה את אל;ע פיר זיזלית ץמייא ד‪1‬נךערט ;עקם אוג‬
‫פין<ןדג קעךים ‪ .‬לאס איז ‪.‬איין רקז אויף תא &<ןי ךקולש ךאס !רא ן ק ק‬
‫אויןד עוייא הו^לערט זע‪$‬ס אונ פינ^ץיג ‪:‬‬
‫‪ a‬ךער מעם ;ואס קען *ייקט אפ תא ‪,‬עקץ פון דוא *יצית קיט‬
‫יוא דין ;יעט מים ‪.‬קיץ מעקער ןוייל ת א ך ך ת ן ק ק איין סייל‪:‬גע ז‪.‬אך‬
‫או‪$ :‬סוק ?מייט לא תניף עליהם ברזל‪ .‬ראם קיי^ט קען אז בייא‬
‫«ד\ילי;ע !אןן קאוץ‪1‬מ ייא }י‪#‬ט אויף ו‪,:‬יי‪$‬ען ‪.‬קיין אייןען ‪:‬‬
‫ד> ךער מעם פץ ךעס 'טאס ?׳מעת קען זא;ט דוא פךיןזה פין ץיעיו!‬
‫מען יוא ציצית איבער דוא אד;ען אונ קעי קיץזט !ייא טייל עם‬
‫״‬

‫ש^ייט אונ ‪$‬סוק והיו לכם לציצית אונ ציצית איז מייט׳ט קיקען ‪.‬עי ןאי‬
‫ןייא אהן קוקען‪ .‬את ךאס איו איין ן‪1‬גילה צו\‪ .‬יראת קמי‪.‬ם‪ .‬אדןו איו‬
‫ןאס איין מגולה ‪; CJJ‬אל ^קעללען רעם ‪_5‬עש‪:‬‬
‫קינדער‪:‬‬ ‫חא‬ ‫אי‪1‬לדות אונ‬ ‫דעו־ וזעם פץ‬

‫)א( לער מעם פון לעס מ;ל‪.‬ג אז לאס ווייב איז א יולדות ;אןד לעס א‪1‬‬
‫‪1‬א קזקט אונ ‪#‬ול‪.‬ל אדיין ךי‪$‬ם קען אדף *ךעס קאן ער ן>‪.‬ל עולה מזרת‬
‫‪1‬יין‪ .‬מייל תא ‪ rufte‬את קחיוב צוא לדבק ה‪#‬־״ת יוייל זיא האט קשלוס‬
‫‪1‬‬
‫‪3‬עוד;ק אונ ךער ק;הג איז אז ? מעת קען איז עו?ד‪ .‬לתורה אפ צוא ;עקק איין‬
‫‪;#‬ח והודיה ק ק זאל קפלקם מא;ען לאס ; ס ‪ .‬את אז ‪,‬ער זאגט ברכי ד׳‬
‫הסבורןי נוט ‪.‬ער >ןפ איין ק נ ח ‪ .‬אוג טייל איין א׳קה צ־יגש ;ישט >‪.‬וג לער‬
‫תולה ‪ .‬איןער ךעם גוט לער סאן איין ‪ rpp‬פאר איהר ‪:‬‬
‫>ב> ;אך איץ טעם וואס דיא יולדת ;ייט אין שו;‪,‬ל אריין אונ ש^ת‬
‫מיל דוא יו; תת איז ;עוןעזען אונ איין ס;‪.‬ה ך א ך ף זיא' צוא ם א ; ק ‪3‬ךנת‬
‫הגימל את דעקאלם ןןק לאם ‪3‬ית המ‪,‬קך‪ 0‬איז ;למןןאנען האט זיא ;עגירעגגפז‬
‫איין קר?ן יולדות אין מייןט וואס לער קאן איז עולה לתורה איז *גלייןן‬ ‫ז‬

‫מיא ברבת הווסל‪:‬‬

‫>ג> לער מעם וןאס קען היט ךא נאבט וואס ;יהער צום אנשק קאג‬
‫ק ק רו‪$‬ט עס ‪.‬ליא ו‪.‬ואןז גא?ט ווייל ‪.‬עם ש‪5‬ייט ואתה את בריתי* ת‪-‬סור‬
‫י‬

‫אז ?׳שעת לעם" ברית ברדך צוא !יין* ‪#‬דירה‪:‬‬

‫>ד> גאןד איין טלם יואס ‪..‬עס איז יאיץ מנהג צוא ח״מען לאס קינד‬
‫אונ זץא יולדות אוג לער יואןי ‪3‬א?ט‪ .‬ווי־ ל ‪.‬דיא !אכט איז ןגלול י אז דאס‬
‫קיגד ‪$‬אל וזו ;יווק ווערין ווייל דער &;ן איז ז? סתביךן‪,‬ער !אל ‪,#‬כשס‬
‫מאלן‪ .‬מייל איהם את נ‪?.‬זט ליב ליא מזוני• פין מ‪,‬ליי•'ניייל ייחי ןעי‬
‫‪$‬ץ;ה פון קילה מערק דוא ן^יאל ;יצול פון גירגם‪:‬‬
‫‪ <ro‬לער מעם וואס דוא קיגלער ; ץ ק ק״ש ל‪-‬ץען צוא לער יולדות‬
‫דוא ;אגןע אקט קאג אוג ק ק קהיילט »‪.‬ייא דקע ?פייזק טייל לאס קיגד‬
‫מעךט ;עברענגט‬ ‫את אי‪$‬ער לער ;אגץער ;ייט אוג איין כק;ה אזד ו\יא‬
‫אונ ז‪1‬סר ל ק ד ^ ‪ .‬א י ? ע י לעס ^יי;ט מ ק ק״ש קען ןאל פאר 'קרי‪-‬בע] דיא‬
‫מךקים אוג לעי מעם פון קליי;ע קיגדער מייל ןןיא האבען ;י^ט "ריין זו;ד‬
‫‪m‬‬
‫קימק‪:‬‬ ‫את ק ק מהיילט זייא עפיי‪:‬מן ‪1‬ייא ןאללען זיך ‪4‬עטיינק‬
‫‪-‬‬
‫‪ m‬אדך אי^ער לעם מעם לע;;ט ק ק אייףדוא יוןגנמאונ אייף לעי־ קהיי‬
‫ומיל‬
‫יג ‪25‬‬ ‫ס פ ר מטעמים‬
‫?םייט ‪#‬יר לקעלות ;דיל ןגמ‬ ‫ןלעקלקד או‪ 1‬׳סטונ פון איזלדוח ןןאס‬
‫?זמיים' וד ישסרף פנל רע וגי איז עס איין סגולה ‪.‬עס ןאל פאר מלייןק‬
‫י‬

‫ך א מףקים ‪t‬‬
‫>ז> לער מעם פון רעם אז ‪,‬ער מיל איין ןאןוק ;עקק !יין מאלמער‬
‫תאם ןיא איז אילם ;ע‪:‬אלען ;למארק לפרט גוט ״ער איין ןאקען ‪ $‬י ח ‪nrift‬‬
‫;נר איז עולה לתולה‪ .‬ומיל ?ס ‪ #‬ך ט אוג ‪ pvp‬ק ק עעט לקד רו‪$‬ק איץ‬
‫‪,‬‬
‫;ץןןס ^אןןען אשר פי ד יקבגו‪ .‬פי ד׳ ךאס מיי;ט מק רוא‪ .‬תירה‪:‬‬
‫»ח> לעי מגם פון רעם אז רען ‪3‬קקי‪$‬ט דוא קי;דער ליי;ט מ ק‬
‫ארדף דוא לא;ד א‪1‬יף לעם ‪,‬קאקף פון קיגד‪ .‬מייל ן‪3‬ס קמייט אוג ‪.‬ןסוק‬
‫וישלח ישראל את ידו וגר !ןגקיב ‪3$‬יגו לאט אררף ;עליי;ט ‪ p i‬לא;ד‬
‫אונ לער ;אך ‪ c n #‬ער לאט דיא ;ערקין*ש‪:‬‬
‫י‬

‫>פי ךעי מעם פאר מאס איין ממי גוט מ ק איין ;אמק גידור י‬
‫מייל עס קזןךיס אוג ‪$‬שוק כי דור תהפונוח הסה ‪:‬‬ ‫י‬
‫ש‬ ‫יאס‬
‫‪ 9‬ק יי? עיין ‪?.‬זי מ׳!?עי *לעי *למע ‪9‬ייא‬ ‫« לעי המס י‪.‬‬
‫לעם מאס האלט דך גישש ‪.‬קיץ ‪.‬ק;;דער חדל‪^.‬ךי מק ‪,‬זאל ‪$‬אר הוי^ען‬
‫ךץ ; א ק ךער ‪$‬מן זאל ; ^ ט האבק ‪.‬קיין מאקט ‪.‬עףס ?לע?־>ס‬ ‫‪9‬‬

‫גוא טוקן‪:‬‬
‫>יא׳ לער פעם פץ ל״ם וואס אז לאס קי;ד ליי?ט ־‪$‬הן צוא ל ע מ ק‬
‫א״ב קיהלק עס ךער קאקער אוג דוא סו^ער אונ לךר *!־יין אוג זייא‬ ‫י‬
‫י‬
‫‪1‬יעדע קע " אילם לאש ק;ים ‪,‬ער ןאל גישש זעלן לךץ דבר טסאימייל ךעי‬ ‫ז‬

‫קאג 'ויעדט י ע ; מ ץ ט נלייך‪/‬ער איז סקריב איץ ‪,‬קךגן אוג ‪,‬ער ררענ;מ‬
‫י‬

‫אדיין ךין זולן אונקער דוא פ^ינעל פון ךער ?א;י;ה‪.‬אייער לעס סוז ק ק‬
‫‪$‬זלו* ‪ p i‬אילם אפ צוא ליקק פון א דבר םםא‪; .‬אך ‪,‬רעם ?לקנט מ ק‬
‫א י נ‬ ‫א ״ ב‬
‫לעי מלמד לייגמ אילם פיר א״ב וכר אוג לאס‬ ‫איין קא‪:‬דל פיז‬
‫קינד זא;ט ;אך ;אך לעם קלקר‪; .‬אך לעם לייגט ‪,‬ער פיר תשר״ק את לא^‬
‫א‬
‫קינד זאגט ;אך לעם לייגט ר ק אדף לעס ‪: 9‬יעל א‪-‬יייעל לא;יק אונ‬
‫לאס קי^ד ‪,‬עקש פון לעם לא;יק אזדא וויא ‪,‬עס ?שייט אוג ‪$‬סוק ‪,‬עס ויענו‬
‫סיי;ע ךיידיךס זיין צוש פדל אזדא וןיא לא;יק ‪ .‬אוג‪.‬עס איז איץ סגו^ה‬
‫קען ןאל פיהךען ךאס ‪.‬קי;ד אוג ער״ח ארעד אונ ר״ח סץין ליאיק 'לעס‬
‫קאנ וואס ‪,‬ער רךענןט ראם קץד צום ל ק ן ק איז ;ערעקץט פאר ה^שי״וז‬
‫איוי מיא לעס מאג וואם דוא יוךעל ז ק ק ;ע‪#‬מא;ק אוג חוןב ;אך לעם‬
‫; ק ע ל ; ק דוא קאקער אוג סו^עי ךאס קי?י פאי לעלק אלקק סאן ?לי‬
‫!ייא ‪1‬אלי*ען ‪,‬עם ?ענס^ען אז ‪.‬זייא זאךלען ‪. H n^it‬ע‪ °‬מנדל צוא !יץ‬
‫לתרה ו^חו‪$‬ה למעטים נדכים‪:‬‬
‫מב(' ךער מעם פץ דעם ‪,‬מאס לאס ‪.‬קינד ליי^ט ‪$‬הן צוא לעל;ק‬
‫י‬

‫גיקיא אוג ק ק מאקט איץ ןעוךה אוג ךאס ‪.‬ק^ד זאגט איי• דרשה אונ‬
‫יעלער קקיןשט לאס קיגד״מייל ‪.‬עס וועךס גע־רק;ט אונ ןןקךע אזד ודא‬
‫זא‬
‫דיא‪,‬קל‪5‬ג‪1‬ת ן ק ק ליין אז‪1‬יא ל מ ק יוא‪.‬קי;יעי ליין עץ דגי • ללק קי‪5‬יען‬
‫ך ^ ע אונ ןאללעז קעתק אונ ריי;‪,‬עס‪ .‬אונ לער כהן מאס האש לאס ‪,‬ער^ןןקע‬
‫מאהל סקיינ ;עייקק לאט ;עסאקט איין קעוןד‪« .‬אר לי;ע ?ריךער אוג‬
‫‪,‬‬ ‫גי‪:‬זע פייי;י‪1‬‬
‫מ י ; א ך «‪ p‬מעם ;ואס מק ליי?ט אהן ציא ‪.‬יק‪/‬ען מיט ‪.‬קינלעי‬
‫*‬ ‫הקרא‬
 ‫מטעמים‬ ‫ספר‬ ‫‪26‬‬
‫עקךא מייל תא אליף פץ גיקלא איז ‪,‬קליין איז לאס איין ך^ז אז סיס ‪*TO‬‬
‫>ן?לער ןזיי^ט מ ק אלן לא צוא ל‪;<,‬ען ‪:‬‬
‫ךער ט ע ם פץ ה א מנהגים בייא‬
‫דער סעודה אוג בייא ךעם ו ר ץ ‪:‬‬

‫)א( לער מעש פון רעם ןואס אז מ ק קריגקט איין בוס או‪ :‬אז‪.‬עס בלייתם‬
‫‪£‬י‪$‬ער או‪ :‬לעם ‪13‬ס א?יקעל גש‪!.‬ה גיקס ק ק צוא אביסעל פון ^לעקעל‬
‫אונ רעד ןאןד ;יספ ק ק צוךיק‪.‬מייל לאס וןאס םען טך;קם פון בוס מערט‬
‫דוא יעץזס מאס'‪,‬עש ?ליי?פ אי‪$‬ער אונ בום פ;ום אונ ק ק מאהר‬
‫‪4‬יקט םאןק ‪.‬קיץ ברקה צוא א דבר פצ־ה פון לער םקקה‪ .‬איקער לעם‬
‫אז ‪.‬ער מעט לאס צוריק ;יקען >‪.‬ו‪ :‬פ‪,‬ע<קעל ן‪/‬ריין עעט‪ .‬ער מאכק אונ‬
‫ז‬

‫!א^זןען פו‪ ,‬גל‪?1‬על סום אי‪1‬יער רעם ;יסט קען אביםעל צוךיק או‪ :‬ניס‬
‫אריץ קיט רעם ‪wp‬־ לעןט • ‪,‬ער לעם }‪ 02‬או‪£ :‬נס איז או‪ :‬גא‪:‬ץק שדן‬
‫ראוי לבר?ה‪:‬‬
‫‪0‬‬
‫מייל ‪.‬עם ‪#‬זייט ובחריצי הח;ב ‪1‬‬
‫)‪ Q‬דעי טעס מאס זיייא יעלען‪,‬ע‪$‬ק גוש מק זאלץ מייל ‪.‬עם ^מייט‬
‫־על בל קרבנף הקריב סלח ‪3‬ייא ‪,‬יעךק קר?ן ןאל ןןען קקריב זיין )אלץ‬
‫׳‬
‫וא‬
‫* ו ‪ :‬לער כוש איז גלייןד צוא איין סזבח אונ לאס ‪,‬ע?ען * »יין ‪.‬קל?‪1‬‬
‫איקער לעם םוז !יין ‪/‬אלץ גייא יעלען טו׳ם ‪:‬‬
‫)‪ n‬לער סעס פון לעם מאס קען ם*כט איין סעוךה אז לאס קינד‬
‫ט‬ ‫א‬
‫ךערט איין ‪3‬ר עונשין מען ןןר ןוערט ל ״ךרייץען ;אהר‪.‬וןייל ‪.‬ער )וערם לעקאלש‬
‫‪$‬יץ ;אוןצער קענש ‪.‬ער ;ייט ארדס 'פון קאקעלש ךשות או‪ .:‬איקער ךעם‬
‫*‪. Bp‬ער איין דלשה ‪.‬עס ןאל לייקען איין ס‪.‬ודת ט ע ה ‪:‬‬
‫)ך( לער מעם מאס אז קען צוא ענייט ציקעריס ש;ייט קען אונ לער‬
‫דים ;יןשט פין‪.‬ק*פף מייל או‪ :‬ץיבעליס איז לא איין ;יקט צוא *ן;ייט ק ק‬
‫אץ ךעד ךיט ?לי ‪,‬ךער גץ*ט ‪,‬ואל ‪.‬ארויס גיין ן‬
‫)ן( לער מעם מאס קען לאזם אי^ער שיךליס פץ ‪.‬יעלען‪,‬ק‪1‬עי‪. .‬עם איז‬
‫נ‬ ‫א‬ ‫אז‬ ‫א‬
‫ןלייןז צוא פאה לאס מען איז םחיוב אי^ער צי ל‪. ,‬ען י ‪.‬עק ‪0‬ע?ד אייך‬
‫‪£‬ס ןאל לא?ק תא ?לקה אדף וואס לול צוא ‪1‬יין‪:‬‬
‫ש״ת‪:‬‬ ‫הרד עכדע‬ ‫ל ב ו ע ו ת סוכות‬ ‫מעם פון פסח‬ ‫ךער‬

‫א( לער מעם ןואס מען ןא*ט )יעט לכד‪ ,‬חדי אז‪,‬עס ;עפאלט ידם‬
‫אמ ‪$#‬ת טייל ‪.‬עס איז איין ש^ד י §אר י‪1‬״‪ 0‬אז ‪9‬ק ןאגט ^ י‬
‫ע י ת ^קןלה •‬
‫)ב( ;אןד איין מעם ןואס ;זק ן;^ס נ‪.‬י‪#‬ט גקה מךליקץ אונ ידט‬
‫‪.‬עם ;עפאלם או‪<# :‬ית • מייל מ ק &ק נישט ןא;ק ע&יחס ערבחם‬
‫*דיל ס ק מאל‪4 %‬י?ט ;עמק ‪.‬קיץ ‪.0‬ע&ר אונ ‪.‬קיץ ‪.‬ערוב או‪ 1‬ידם ‪:‬‬
‫‪ w‬ךאס ללייא קאוןל אמ יאהר *?ט ק ק‬ ‫‪0‬‬
‫קרעפלעןד‬
 ‫ס פ ר מטעמים‬
‫ןןלעקלעך פורים עיוה״כ ה‪1‬״דע;א לבא‪ .‬ודיל תא קענ ז ק ק אזיי זןי*‬
‫•יו״ט ס ם ‪.‬עקק אונ ן‪1‬ר^‪.‬קען א?ער ״קיץ ירט איז‪.‬עם ;י׳ןזט ןלען קעג מילז‬
‫‪$‬ךין מלא?ה אונ תא מעג אונ מען קעג לא;דלען איז דער ידפ ?עלאלקען‬
‫־אמ לאס ווייקופ ס ק אז ‪,‬עם ?שייט ולםחת בחנף דרשנן אד^זערע‬
‫־קיילץע לקמים אז ‪.‬עם איז ;ישט ךא _קיין שסחה ^אר סיט נןליייש אי?ע־ ;עם‬
‫‪1‬‬
‫<מ תא דךייא קעג דייקט י ;ןס ;י<ן‪8‬ט רףן ח ג קוקט צוא קעהאלקק‬
‫י ען ‪,‬קרע?לעך וואס פון א‪1‬י;וען את‬ ‫ךאס פלייש ןואס מ ק י‬
‫‪9‬‬ ‫ט‬ ‫ס א‬ ‫ז ט‬ ‫״ ע‬

‫ןץיג אונ ךער מיט איז ?לייש ‪:‬‬

‫)!( לער סעס ;ואס ‪.‬עם איז בייא יודען איין קנהג אז קעז ‪cp*j‬‬
‫א י‬ ‫ע‬ ‫יס‬ ‫י‬ ‫א‬
‫י י ‪ 1‬לעי ל מ ק‬ ‫‪$‬צות וד;ק‪#‬ק אקן ‪;;# vn‬ים אונ י י ק י ס‬
‫‪-‬אירער א‪,‬יאהר‪..‬עס וועיפ ;ע^רעו‪-‬גט אונ קדיש תנחוךא ?עעת ‪ 9‬ק * ה א ט‬
‫‪$‬ע‪3‬רע;;ט גיבורים איז• ארויס גע‪:‬אנ‪.‬גען איין' ‪3‬ת קול איהר זאלט ז‪?1‬ה ךין‬
‫אי?ער א;אהר וויךער צוא ?ךע;;ק ?יכורים‪:‬‬
‫)ה( ליער טעם פון לעם לזנהנ ןואס קען ‪.‬עקט ‪.‬עלכ ‪:$‬ח קילעןל‪.‬‬
‫ןיייל סילעןד מ*?ט ‪ #‬ע ־ ר רעם גוף אונ ‪.‬עם ןלע;;ם ?׳‪.‬אף עעט ק ק‬
‫ךך אויס ?לא^ק גייא קאג ?די ק ק ;אל ‪.‬קע;ק גייא נאקט צום סלד‬
‫ןיץ יואןעליג ‪:‬‬
‫‪,‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪%‬רחץ כרפס וכר‪: .‬וייל פאר ץייקקם איז נישש ;עייקק ‪,‬קיין ךרוק לאט‬
‫?ע׳ אלעס ;למוזט ‪.‬אדרעןעייניג לארק ג;ז?יון לאט מען נעק*כט ת א‬
‫>‪5‬יק;ים ?לי י‪1‬יך יי* מימןים ‪.‬קק מ ק עדן וןיםק לעם גא??ק סלי ג‬
‫יי‬ ‫א י נ‬ ‫ס צ ‪ 1‬ת‬ ‫א‬
‫א ן טוך מייל‬ ‫)ן ךער מעם וואס מען ודקעלט איין י י‬
‫ןןס ע?ייס אונ קבוק סשאי־ותם צרורות בעזסלותם לאס הייםס ‪1‬ייא לא?ק‬
‫^ןיין נעוי^קעייפ זייער טיינ אונ !ייעךע ^לייךער ‪:‬‬
‫מיו דיי^ען ‪:‬עיעי מץה‪.‬‬ ‫*)ח׳‪/‬דעי מעם וואס קען ווייזעלט י‬
‫מייל ‪.‬יעלעי מץה איז איין לעיו;דעךע סצוה אי?ער ךער אד?עלע‪5‬ע‬
‫ט‬ ‫א‬ ‫א‬
‫מצה מא?פ סען על אכילת מןייי ‪1‬יף יעי י י ^ ז ק ע ‪ 9 3 3‬ק לםוץי*‬
‫דוא אונמעללקע ןו;קעלט מ ק איין מצה אונ קרוי־ אונ מ ק &וקט ציא‬
‫ט‬ ‫א‬
‫ן א מ ‪ -‬ק ‪ .‬אי?ער ךעם ם ל מען איין ץמיעען ‪#‬ייי עין *ייגע ץמלןק‬
‫ןער אנלעיע ‪:‬‬
‫וט> לער העס וואס קען סאכם לריקך‪ .‬פון דוא פיתת • עמיל דקרמג‬
‫אונ;?ער ‪3‬אר;עס ;יס‪ .‬טייל ‪/‬נס ?קןיפ ובחרושת עיץ ובחרושת אבין !‪j!r‬‬
‫‪4‬ירוד‪*:.‬‬ ‫תא‬ ‫לעס ןע;ען‬ ‫פון‬
‫)י( לער מעס פון ‪.‬רעם מ;לג מאס מ ק ;עקפ ללה פון דוא מצות‬
‫^־ב קןח ‪*3‬עת מ ק ?אר ^ךענפ ‪.‬דאס למץ‪.‬אונ לער לין איז ‪ ¥‬ק ק‬
‫&וז ;למען הלה טען ‪.‬עס איז ;אך שייג ;אד פאר *יימעןס לאט‬
‫;עלעי *יי?‪;7‬עי ;ע‪/>3‬קען מצות ?ייא זיך אוג לער קיים אי?ער ןע‪0‬‬
‫ז^אט מ ק ;עןאקק קליייע קי^לעך ?די ןייא «<‪#‬ען ;^ס קיקק « ו‬
‫גךין חמץ איז אונ לעס מייג ;יקןט ^עויקען ן‪#‬־עור סלה איןער לעם‬
‫‪$‬אט מען ;ענימען סלה ;אך ‪,‬דעם *>ןקק מ ק לאט ציא !אמק ןעניןק‬
‫^ א סצות אונ אקד?ער דורך לעס זןאס לער קד^ער לאט ד א ק ע ף‬
‫ן ק ן ק ק ] ק ק דיא קליוב ןעיזאןק סלה‪ .‬אונ ק ק קקק‪,‬ט ‪#‬ןקליג ןוןגןק‬
‫דוא‬
 ‫ס פ ר מטעמים‬ ‫‪8‬ג‬
‫י מ נמות אמ ‪.‬עלב *סח איז עוץ ;ע?לי?ק לער מ ל נ ציא ;עןזען מ־ת‬
‫‪£‬לב הסח פון ©צ‪1‬ת ‪:‬‬
‫^א( לער ‪3‬עס פץ לעס מנלנ ךאס דוא קינלעי האןק איועק ‪c r i‬‬
‫*יין ©ו^ה פאיי‬ ‫*יי* ״ *‬ ‫מיקיקמ *סח כייא **;ט • ?לי ‪9‬ען‬
‫יש‬ ‫ט‬ ‫‪%‬‬ ‫ך‬
‫לעס‪ .‬מייל או;זעיע ליילי;ע ת;?ים ‪ * WW‬י ק טי יל * יי* ‪.‬קינלעי‬
‫ליא זאללען לש* ^ • « ק ‪3‬ייא לעם קלרי‬ ‫^לב ‪8‬קח פאר ;אןנש‬
‫צ ו ת‬ ‫יס‬
‫אי?ער לעס דעל?ק ם‪.‬זם לא?פ ^ען אי ייא ‪? 9‬לי ייא ‪.‬קץלעד‬
‫!אןלק *״?ט*'שלא‪$‬ק‪:‬‬
‫)י‪ 0‬לער מעם פון לעס מאס אללע ירט אז ‪.‬עס ;עקאי־פ אונ‬
‫ס?ת איז מען קע‪,‬ה לעם כלר פון כחרבות • *?עי אונ ‪ npp‬אז‬
‫!עפאלפ את ע?ת איז מען נישפ מענה לעם סךר‪ .‬ווייל אונ לעם קעלבוז*‬
‫י‬ ‫‪,‬‬ ‫‪0‬‬ ‫פ‬
‫פון ךער ץמיימער ‪1‬א?פ עמייפ ‪.‬ערסא;פ ין לעי *'לי ‪?.‬ע! ‪ 9‬ק ; י ע מ‬
‫‪:‬‬
‫‪,‬ןאל ךאס זא‪:‬ען דוא עךע‪1,‬ע ;*‪-‬פ‪:‬‬ ‫• א י ע ; י ע ק דער ‪.‬־ךד‬ ‫י‬

‫)י‪ 0‬ךער מעם עאס אונ ש‪2‬ת פון חוהיס ‪ np£‬לאזט קען אויס אוג‪,‬‬
‫י‬

‫לער הפשו־רה ק_קךש היקית‪.‬עם וועיט ‪$‬אהר ניט ;עךאכש פו‪ ,‬ידט מייל־‬
‫ךער ע;קר' ה‪;:‬ט‪1‬ךה איז ;אר דוךןד לעם ע‪5‬ת אונ חוה״ס ניעט ע‪$‬ת איד‬
‫‪4‬יעמ \א ‪.‬קיין‪ .‬הג״טולה איער חוהמיס מ־יל מ ק ;עקט ארדס }אך איין‬
‫מ^ר צוא ליב חוה״ס אי?ער לעש לאזט ק ק אדם מקרש ישי־אל והזםנים ‪4‬‬
‫)יח ךער מעם מאס ק ק ךין״ט ד*ס קט;קעל קליי‪ #‬ןןאס מ ק ‪2‬יינ«‬
‫»וס סלר זרמ מייל ‪,‬עם ?שייט אונ ?םוק בזרוע נטויה‪:‬‬
‫)טו( ךער הדס מאס ק ק ניסש ‪$‬לן ן ע ס פזןפמק נוס את ק ק‬
‫ךי‪$‬ט אילם נוס ע־ אליהו ‪ .‬מייל ;;ס איז לא איין ??ונתא אונ לער‬
‫}קרא ציא מ ק לאךף פי״ כוסות צוא פינף איגער רעפ מדיוןקס מען ;ארי‬
‫נלד את לעם פו;?קעז לאןט קע; ?!;!יין ‪3‬יז אליהו לעט קוסעז מעפ ק ק‬
‫סימק וויא אזויא דוא הלבה ?ליי?ט איבעד רעם ךיןם מק ךעס כ מ‬
‫‪ W‬אליהו ‪5‬‬
‫)טן( ךער מעם פון לעט אז מק האלט גייא והיא עןסדח ;עסמ‬
‫א י נ‬ ‫ט י י ט‬ ‫ש‬ ‫א‬ ‫מ‬ ‫א‬ ‫‪ 3‬ו ש‬ ‫ש‬
‫דעי *ה‪.‬יא אי‬ ‫לעי יי }י אריץ• נייי^ ‪# $‬‬ ‫קעז ל ע‬
‫ןווקא האט ;עזאגפ איך ‪,‬קק לוה מא^ען דוא ;א}צע וועלפ פון דין‪.‬‬
‫ןדיט לאס ‪5‬ית הקקלע א ז חךב ;עמאלען‪ .‬ווייל עס מ‪1‬ייפ עבודת 'ולא‬
‫י‬

‫סיין ךאס מייןט קען ליי;פ לאט קען איין לין ודא אוץ עיבור ח א ^‬
‫קען מךי;קפ נ‪.‬ישפ ‪.‬קק וויין אונ א עיבור אח ^פוי־ פין אךלע סךו!‬
‫טון לסר תולה אי?ער לעס האלט קען לעס בוס ק ק מייזפיאז רוקן‬
‫יאס‬ ‫? ן י ט‬ ‫א‬
‫ל?‪ °‬י״ היי &ע‪3‬י‪1‬‬ ‫ןעס ‪.‬נלות איז אונז הקביה סיסי ?‪1‬עלע זי^י‬
‫^ידט ;^זס ךי‪$‬ק אזד מיא מען ץרדך‪:‬‬
‫)יז‪1‬ךער מעם מאס ק ק ‪.‬עפי;פ ליא קליר בייא עפ‪1‬ך מזליף• מיד‬
‫נדיןען מים לעם אז מיד ;‪:‬ץקין אז ך א ‪3‬א?פ איז ליל שמורים ‪1‬יא איז א‪3‬‬
‫מ‬ ‫א‬ ‫א י נ‬
‫סיי עאי‪-‬ל?עלץ דןל‬ ‫ד א טהיי‬ ‫‪9‬ק‬ ‫ןעלי^עז טין הזיקים‬
‫‪ rr&n‬אז ער וועט אונז אב היקק ן י‬ ‫י‬

‫)יח( לער מעם מאס ק ק ‪.‬עקפ אי״^ר דוא ;אקט פין ?סח ודיל‪-‬‬
‫‪9‬ק מאיט א ק ן^ר לחך‪$‬ן ‪.‬אזדא ודא ‪.‬עס עמייפ אונ §‪:‬וק אש לא אעלה‬
‫‪ m‬יחעליס על ראע עסחתי לאס סיי;ט ק ק אמילי ‪5‬ייא איין ‪flpplP‬‬
‫דארף‬
‫מ ‪29‬‬ ‫ספר מטעמים‬
‫*אלף אדך צוא ?למא;ען ךך אונ לי‪$‬ן ביהס״ק ;אך איין ממס ודיל אונ‬
‫לאט ק ק קעע ;עוועזען ‪# 18‬וב ‪:‬‬ ‫לער גאקס פון‬
‫רט> ;*זי איין ק‪3‬ם לאם מען ;יקט *הן לעם פי;‪$‬מק גום אונ ק ק‬
‫יו*פ איהם אן;הרס כוס י מייל איןז״עךע ליילי;ע מסיס )»^ץ דיא פיר כוסות‬
‫ןקעז '_קיי;ען דוא פיר לשונות פון גאולה לאס ע ז ך ק אונ ‪$‬סוק‪.‬והוצאתי •‬
‫מא־יתי‪ .‬והצלתי‪ .‬ולרחתי‪ .‬אז סיר לעלעז ארק ‪,‬קלזלען אח ךא ;אך *יין‬
‫קדוק מיפ לעס יעץ פץ ;א‪-‬לה והבאתי אתכם וגר אל הארץ עאס לער‬
‫^סוק איז ‪*2‬ע?מ*לט אייף ךעי*‪.‬לעץמעי ?אילי• מאס לא ‪ H W‬י מ ד‬
‫‪1‬‬
‫א יהו הנביא דל ‪.‬ער וועט זיין לער לעז‪.‬טער אויס ליץעד אונ תא ;‪apt‬‬
‫קייקט ליל עיכו־ים מאס תא אניעיע' לאלקע ;אקט איז ^ ל י ה ק אייו‬
‫ןער לעץןוור גאולה ‪ .‬ע״כ מאקט מען ךאס אדף איין זקר אז אלי‪,‬ףו‬
‫מ;\א ״ ויעט קו‪$‬ק אוןץ אדם• ליץען ?קלךה ?‪:‬סיגו‪:‬‬
‫ךער מעם פון ת א מנהגים פץ ןזבועוית‪:‬‬
‫ךוי מלוי‬ ‫)א( ןער פעם מאס מעז ליי;ט אונ ?בועות תת מייל‬
‫ךעם קאנ‬ ‫ע״ה איז ;פס* נעראךעו אונ ?‪:‬ועזת אונ תא צדיקים איג‬
‫אח דהע״ה‬ ‫)ואס !ייא 'וחולק נע^אלען אונ ךים קאג ?סאליען ןףא‪.‬‬
‫את ?בועות‬ ‫ןע־איעז נקואךק אוני '?בועות אי?ער לעס ^עלענןןט ק ק‬
‫!יין יחוס ‪:‬‬
‫) ם ; א ^ איין מעם וואס לעז ליץס תת אונ ?ביעות מייל סאד‬
‫מ!ן תורה איז ;ע;וקק ‪3‬ייא דוא יוךעז דין מץןת אונ ‪3‬ייא נ‪8‬ן תודה‬
‫א ט‬
‫‪1 *9‬י* *יא ; ק ל י ק לן?ס המדערם אוג לגיס סץנת אזדא וךא‬ ‫ל‬
‫ת ת ^עקלקוט אח ס״ה תרי״ג מ;ץת‪:‬‬
‫ע( י ע י סעס דאס ‪,‬חר י‪1‬יפ וועךט ^עת‪$‬ען ?‪-‬ועות אךר^א לעד‬
‫א‬
‫ידם איז )*\י י י ‪.‬זיין מא;ק יידס מען ציילט קפידה‪; .‬אד וףיל <ייא‬
‫מ ! תוךה לאס דקב״ה ;עשייאךען ‪,‬ער ןאל או^ץ ;ישם אייעד י י ^ ק‬
‫‪3‬‬

‫אדף ‪.‬קיין אנדעךע אוקה אונ סיר לא‪$‬ק *;עעויאלין קיר ןאל ;י?פ אילער‬
‫*ייקען הקי״ה אדף ‪.‬קיץ א;לעלק ;אם‪ .‬אי‪3,‬ער ן ע ס ךערמ ךער ידם אדן‬
‫ןע־י‪$‬ק ?לועות‪:‬‬
‫ח דער מעם וואס קען ?שעלפ ‪3‬יי‪.‬סער סיט ^רעזער את ?בועות‬
‫‪.‬עם אח איין »‪$‬ר צוא מחן תוךד‪ .‬וואס ‪.‬עס איז ;עעקק אדף לעם‬
‫‪3‬ארג וואס ער אח ;קיקען פיתל קיט ;ךעזעד אונ יי״מער‪:‬‬
‫י‬

‫ודע לזי מעם פון מנהנ וואס ק ק ‪.‬עםט אונ ?לועות ^ריי" סיל?עגע‬
‫>‪£‬א;לים אונ ךער ;אך קליי?^ע • סיר ודחק אז סיר ניהן ני^ט י ‪mm‬‬
‫מיא תא סלאייס וואס ‪1‬ייא לא?ען ;ע;עהען ‪$‬לייש סיפ סילעך בעעת‬
‫ילקימק צוא א?ללס אבינו ־איבעד דעם אח ךאד אונץ צמ‬ ‫‪1‬יא‬
‫ןעקען תא תוךה‪ .‬אזייא א‪1‬ץד לא‪ }V^m 1?9 °‬אי^גימ ‪.‬עלקדק ת א‬
‫יעלה אירער לעס סעם ‪:‬‬
‫)י(;אך איין מעם דאס מען ‪.‬עכט או‪? :‬נועזת ןילע;^ס מייל ‪Wt‬‬
‫^‪:‬ץיט אונ עולחן ‪.‬ערוך אז ‪3‬ייא ‪:‬עלער נקר קצוה לאלף ‪9‬ק *יא סאקק‬
‫!יין קעוךה את ?נועות !נח ךער ;סר פין לעי מז^זז ק?ירת הע‪1‬קי‬
‫םאכפ‬
 ‫מטעמים ‪30‬‬ ‫ספר‬
‫האקס ?׳ק איין מעולה מיט ‪9‬ילעכי;ס כדי ‪,‬עם ואל ןיין אונ היגר מיי^‬
‫*ליי* וועש )‪ tvf‬דין‪.‬קיין היכר מייל ?יייש *עיןט י קען ל?נור ‪7‬י‪9‬חת ידם *‬
‫)‪; (T‬אך איין מעש ומייל ״עם ^מייט ׳מנחה ׳חרשה ילדי ׳בשנועזחב*‬
‫ן ק ק תא ר״ת פון ךעם ‪$‬שוק סחל״ב ‪:‬‬
‫)ח(;אך איין מעם נדיל ‪.‬עש ׳ןזטיים דבש וחלב תחת לשונך ךאס גיי*‬
‫אדן* דער ת‪1‬ךה מאס ןיא ןי‪.‬יז ;עגלעכיגט ץיא לא;יק אונ מ;לעך *״‬
‫‪0 p , * , p‬אי־ רלן‬ ‫איין מעם מאש טען עש ^‬
‫מךה לא^ען דיא גע;‪1‬עגש‪.‬עהק ן‪^ 1‬‬
‫‪0‬‬ ‫גןויל‬ ‫‪5P‬‬ ‫‪ :‬י ל ן ת‬ ‫ט‬ ‫י‬
‫‪-‬״*• י ‪ « « .‬י »‬ ‫—‬ ‫י‪...‬‬ ‫‪t‬‬ ‫ייע‬ ‫‪5‬‬ ‫י‬

‫תא תרה תא ן?‪.‬־אל אונ ?‪:‬יעות יה‬

‫‪r‬‬ ‫א‬
‫מ ק י י ‪Q"P‬׳ י ^עניאיק אל‪:‬ע ‪3‬ל'‬
‫מתן תורה אמ ב׳ןז‪;:‬ען איזן "ידם ן‬
‫אד‬
‫‪ * FW orcw‬ייועמע 'האבלים‪:‬‬
‫ך ע ר ט ע מ פץ ת א מנהנים כון ס ו כ ו ת ‪:‬‬
‫)א( ךער טעם מאש מען ליי;ט קהלת חוה״ם סוכות טייל ח י יי״*‬
‫׳ ‪ . ,‬ייל עם איי‬ ‫י‬ ‫קןןהר '‬
‫ני‬ ‫פון סו‪1‬ות איז מענ פון *‬
‫ט‬ ‫י‬ ‫ע‬ ‫> ‪ 4‬ל‬ ‫ן ף א‬ ‫‪n r u‬‬

‫איין ;עזאסילט לייןארין אליע תנואות אליים‪ .‬ארד "ווערט ;עירענגש אונ יי*‬
‫נ!־י‪.‬י;ע קתלים וןיא נךויס תא ששחה איז גע‪-‬ועזען 'בש* * ראש ביהש״ק‬
‫ת‬
‫‪r‬‬
‫ק‪ /‬ך ^עירממ‬
‫‪6‬‬
‫* ; ^ ק ״ א ש‪1,‬לת בית השוא‪:‬ה ‪#‬עת '‬
‫ש‬ ‫‪B N n‬‬ ‫‪ 9‬ע ן‬ ‫?‬

‫גואןער אויף לעם סןקח אונ דורך דער גרדסער ש?חד‪ ,‬קק עי " י‬
‫יינ‬
‫ז‬
‫י‬ ‫ז‬ ‫צ ו א‬ ‫ג ע ק ע‬
‫־יין !יך ;אד אדף א *טחד‪< .‬טל מ»וה־‪ .‬איקער לעס ל ‪5‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ rfrR P j‬אונ ‪.‬קללת ש^ייט ולששחה סה יזו עו&ה א* סוף ‪fyrp‬‬
‫לי;ט קק סוף דבר הכול נשמע את הא־היס ירא ואת מצוותיו ע^יי‬
‫י ל ןיין יראת שסיסי‪-‬‬ ‫^ךםאנט מק דוךט אז ‪.‬עי ]אל אדף ךך‬ ‫מ ק‬

‫אדף‬ ‫^‬
‫‪ 3‬ן ? י |‬ ‫ד י א‬ ‫)‪ C‬מיין עע ןן‬ ‫זןיין‬ ‫מ א כ ש‬ ‫ק ע ן‬ ‫אש‬ ‫ש‬

‫תא ‪2‬עי ה?נוד א‪2‬ער אויף אנךערע זאכען וואס דיא האבק ;*ל•**‬
‫‪ ' , :‬ייל רו*‬ ‫נו‬ ‫ןארט סאקש ך ק גישש ‪.‬קק ז^ר ךהיע‪ ,‬דעיר י‬
‫ע‬ ‫ג ן‬ ‫ד י א‬
‫א‬ ‫א ש‬ ‫ב‪1‬ד‬ ‫ל‪,‬‬ ‫ע ע י‬
‫? ה ‪°‬יק לי ;ע;עקק תי^ף אזדא וףא ]ייא ןע;ק »ייי‪°‬‬ ‫‪:‬‬
‫‪ \VK*M‬פון קץדם אונ כייא יצ־אות מר־ם ׳ששייט אז קען יאי!*‬
‫א‬ ‫א‬ ‫נדיג‬ ‫?‬
‫י*‬ ‫?* ‪» 1‬י ?עלקמק‪ .‬איבעי לעפ םאכט מק 'סוכות איין ז?י‬
‫יוא ע»י לןנוד גדיל לאס ךארף הא^ען איין ז^יר אזויא מיא ‪:‬דאת םצריס *‬ ‫י‬

‫אבער ךער סן אוב תא בר?ע איז זייא שפעמער געע?ק ;עי‪.‬׳ אימ‬
‫?יחי קק גי?ט סא;ען איין ז^ר‪:‬‬ ‫א ש‬ ‫‪ojr‬‬ ‫א‬ ‫) ג (‬
‫' " *"‪° 1‬־ ט מען מאלט אימ ז;ר ;אר דוא ע«י‬ ‫^‬ ‫‪:‬‬ ‫א‬ ‫‪c c r‬‬
‫י י א לליע !אקק מייל לאס איז ?עוןיקט אז אונ ךעס מן‬ ‫‪J‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪ ffPW‬יי[ » « ‪9 P‬עיי?זילע;ע מ־ןקלים אויך אונ לעם מאקער‪ -‬לא«‬
‫‪0‬‬
‫ק ק ;עשפירט מיין » « »‪ 1‬קק־‪7‬דלקע משקאות אונ ידט פון״סי* ־‬
‫ןנקים סע! קזי^דזמע סא?לים אונ א‪1‬יך משקאות ממילא ש‪$‬ירס קען לע^‬
‫» ם פין מן את תא ?אד את ךאס שדן איין זכרי* י‬ ‫א‬
‫ג ‪1‬י «ק מעם טייל ךער מן אונ תא באר איז ןאס ;י**־‬
‫ד‬ ‫וייל‬
‫געיזקק‪.‬קיץ מ ׳ ח ע ‪ W‬נ «יין מקן‪1‬ש מוז ךאם ך‪,‬אבען‪.‬אוזן ^ י *‬
‫טז ‪31‬‬ ‫ס פ ר ממעטים‬
‫ה‬ ‫‪w‬‬
‫י ן וואןוער ‪,‬קק קק ןישט לע‪2‬ק אי^עי לעם מא;ט קק גי?זט‬
‫‪31‬י *?עי ייא ענגי ל^בוד ניאס יקבייז לאט ‪.‬עי ?עלייזק מיין‬
‫י‬

‫}יייקע לי^זא^ט אירער ךעס סאכמ מק *יין !‪ -g‬אויף ךעש }ס ‪:‬‬

‫וו•( דעי ממש וואס אונ הו‪#£‬א ך^א ?יעכש קען אדף תא ^עקט^עך‬ ‫כ‬ ‫פ י ז‬
‫ייל גרי קען זאל וויעען אז היי^ט איז 'תא מןוה ;אר מךימן וועט‬
‫‪1‬יין א היכר ‪:‬‬
‫מיזם ניייל את ךער ת‪1‬ךה קט־יט כפות ותארים‪.‬אונ*‪0‬‬ ‫יין‬ ‫פ‬
‫ין לעס משיק לעריהם קק אפ אז דער 'לולב דאיף קיקען ‪4‬ע?י?'וק‬
‫אינ כ‪2‬ח ששייט‪» .‬יףן א וא״ו פון רעם לעדיןס קק אפ אז ;אר זעכש טאנ‬
‫י‬ ‫א‬
‫י ־ף קוקען ךער לולפ ;עכיןךעו אוג דער ךקע^ער קאנ דארף ;ישט קוקען‬
‫גמיןיק‪:‬‬
‫)ז( ךער מעש מאס מען איז זיך גולנ סיט *יא ןלע;נען אונ שית‬
‫!ללע קינךער אונ שוהל אדיין‪ .‬מען םאכש איין ‪.‬זיר ‪,‬ךעןןאלס ויק ךאם‬
‫ש‬
‫כיהס״ק איז ג<?ןזא‪:‬ק רא?ין ןיך" איין ;עזאסילט ‪1‬ע ?עי<מק מאג ירט‬
‫אינ‬
‫את ביי«ס״ק *ליין נייייעי ‪.‬ק;נלעי קק !אל העלק •ין מלך בשעה ער קאע‬
‫י‬

‫ועניינם תא סש;ה תוךה‪:‬‬

‫יחו ךער מעש ייאש מק ליינש אונ שש־ות תו־ה וזאת הברכה‬
‫ןישש את ש‪:‬ת ודיל 'ש״םה השלף י ע״ה האט וע‪:‬קקשט תא יוךק אוג‬
‫לעץןמן קאנ י‪1‬יט איךער ךעם ליי;ק סיר אונ לע\מען קאג ידט וזאת‬
‫הברכה לאךם ןעפו^ען ךך תא ברכות וואס סשר‪ .‬רבינו ע״ה האט‬
‫*ע^ע^דט תא י‪.‬לךאל‪:‬‬
‫>מ‪ 1‬ךער הנעם פון רעם וואס סק לייבט אלן תק‪« •1‬א ליץק‬
‫י‬

‫גראיזית אזויא ןויא קען לאזט אויש וזאת הברכה‪ .‬ודיל ‪.‬אזייא וויא מען‬
‫‪,‬ל •מ אויס תא ת רה קימט' צוא גיץ ךער ?למן אונ איז ם_קטרג או ף‬ ‫א‬ ‫ת‬
‫נ?יאל אז זייא זע;ען גי?זט גויןר תא תיךה אונ ל ק ‪1‬ייא !עןק‬ ‫‪1‬‬
‫" ץ ג! מר זאגט הקביה צוס שמן אז תא לשך*ל לא^ק שק גומר‬
‫געניעןק תא תורה זאנט ךער י ש?ן אקת זךא לא‪1‬יען אויש געלאזט‬
‫‪T‬‬
‫ייא תולה אבער אהן נעהרןיק האבק !ייא גישש‪ .‬אונ ‪.‬אז תא ‪.‬יש אל‬
‫‪ ]W‬גייי י‪-‬יאשית זאגט הקג״ד‪ .‬צוא ךעס ‪1#‬ן זעה אז זייא האי^ק‬ ‫ס‬
‫‪ ]" 1#‬איזן ;עהוי?ק דוא' י תורה ‪.‬קק ש‪1‬ין ךער ?טן מעהר ןי‬
‫קקטייג ‪1‬יין‪:‬‬
‫)י( }אך *•יין מעם ווייל ‪.‬עש ^?ייט אוג מךךש אז דוא ?שלאל זע;ען‬
‫‪.‬קיין ןת ‪,‬לים אונ זייא זקק }עקזטי^יק ‪9‬אר רעם ארץ לאט‬
‫ש׳סה הגלף ע״ה ;עסא?ט איין קעולד‪5 ,‬אר אל;!ע זיינע קנעכט ןאגט ר״«‬
‫^ ‪ WW‬לע‪.‬תק סיר א‪ 6‬או ^ען לערינש אויש דוא תורה נזאץט‬
‫א‬
‫אק קעילד• אונ אז ק ק איז גוקר תא תירה ד יף קען ‪1‬יא ו‪!?*5‬ז ‪9^1‬‬ ‫צ‬
‫‪ FW‬יא לייגעו ד ק זאל ווייזען אז תוךה האט ןישש ‪.‬קיץ ל‪5‬זק את‬
‫איין אדסלאז‪:‬‬
‫)יא( ךער מעם ןואט ךער נואם לייבט אהן דוא ת‪1‬ךה יי^ש ‪5‬זען‬
‫לסן ?לא‪#‬יח מייל ‪.‬ער ^אןט ןיך ‪.‬קאקקען פוהל ;ע^ט פאר רעם ‪.‬ער‬
‫|אל צום ‪ p7rtfR‬אלן לייןנען רוא תורה אוג ‪.‬ער ןאל לאןק אז^וז‬ ‫‪1‬‬
‫י * ‪ Tl T'l‬ימיט לער תורה ‪»1‬זדא ודא איין ללן גוש פיך‪,‬ל‬
‫געשאנקק‬
‫‪82‬‬ ‫מטעמים‬ ‫םפר‬
‫ןיט‬ ‫ט ו ש‬
‫‪ P t‬א‪$‬ה ‪wn‬־ ‪,‬ןעס ‪1‬יעךמ‬ ‫‪? W‬‬ ‫*‪r‬‬ ‫ןע־‪5‬א^ןץ ימני‬
‫ער ‪$$‬ן גערו^ק חתן תולה‪:‬‬
‫תא טןגמים אונ הא מנה‪:‬ים פון חא כ‪1‬עים‪:‬‬
‫מאס תא כד*ים ליקקק ני^ז״ז ;אר אונ י‪1‬״ט ‪$$‬ער‬ ‫>א( ךער‬
‫ןי^ט אונ ‪ ? #‬ח ‪ .‬טייל אוג ‪,‬ךער וואלען איז מ ק טרוד איג דא;ת פי;קח‬
‫אויןד אונ שית את מ ק סאר !אלקט י י ק ק פיץלה אי*ער דעם לי?ע;ט‬
‫ק ק נישט ;אר אונ ידט ‪, pnj‬עש איז א זיןן ק‪1‬קחה }לי ‪1‬ייא זאללק בענק^ק‬
‫הארץ ‪:‬‬ ‫סיט א‬
‫)צ( ‪,‬ךער מעס ;ואס דוא כלגיס לייקען אדו* דוא ל ק ט אמ ןץא‬
‫שא^ען ‪p‬׳‪ «p‬אויךים ןנ‪#‬עת ךעם דוכקען‪ .‬ודיל ‪.‬עם שמייט אונ מדרש נש*‬
‫‪ rv.tfo‬סן החלונות ם‪1‬יץ סן החרבים‪ .‬אז השיית קוקט אויף תא י ‪ #‬א ל‬
‫ךארןך דוא לעקער! ךיא ה״א פון חחרכים איז פי?ף לעבער ‪:‬‬
‫)ג( ךער מעם וואס קען מאהר גישש קוקק ארף דוא כד‪;.‬ים ?קעת‬
‫ת‪$‬ע;ק ודיל דוא ע‪:‬י;ה רוהט אויף ]׳;ערע לקי‪:•.‬‬
‫)ד(;אף איין מעש וואס ק ק קאהר ףשט קוקען א‪1‬יף דוא ו‪#$‬ד‬
‫פון דוא כלנים ?די מען ;אל אונ זון לאןק דוא בינת ‪3‬ד‪;.‬ים‪:‬‬
‫)ה( נ*יל איין סעס את כךי דוא כך^ים וןאם ןקען ‪ ? #‬י מלאכות‬
‫אונ דיא א ק ^עפאחיקע ל ק ד ז^ללק אויןד ‪.‬קע;ען אויף ;יין מס‬
‫ד ^ ע נ ק ‪ .‬איקער ךעם איי;ע;עם העם ליי;ען דוא בלגים אי‪3‬ע‪ 1‬לעס מלית‬
‫אד!ש ןעס ‪,‬קא?ף אונ אדף רוא ל ק ד ?וי מען זאל ; ‪ t t f‬ארדס ןעהן‬
‫תא ל ק ד ‪:‬‬
‫)ן( ךער מעם וואם דוא בל;יס כוהן אדם דו* עוןד ?דעת לעס‬
‫יוכע;ען טייל לארס וויא דוא שבינה קעווייזט ז ? ‪ "W‬מען ;י^זט עיץ‬
‫אמ שוך אזדא תיא ‪.‬עס ?מ*יט ‪3‬ייא יהו‪#‬ע ךער מלאןן האס איןזס ;קאגפ‬
‫י‬

‫׳קלעפ אלאפ תא ‪$‬וך פון ליי;ע פוס נריל לאס ארט וןאס דוא שןךיסם‬
‫את לייליג אזדא אויןד דוא נו^ים הא^ען אדס ;עקאהן תא ‪ #‬ך פון ‪1‬י;ערע‬
‫« ‪#? L‬עת דיא קא‪$‬ק ;עמאהן דוא ‪.‬ענוךה ‪:‬‬
‫ן ךער פעם פון לעס וואס מ ק ןא‪$‬ט י_י?ר בלז דוא גהניס ^?עת‬ ‫(‬

‫דיא ;ייק אראפ פון לער ?יקה פון ת ק ק ק ‪1‬ייא ^ע;ען ןאןד סודו!‬
‫»וא ^ענק^ק תא י^ראל אזדא וויא ‪.‬עם ‪#‬מייס אונ ‪$‬סוק כד! תברכו‬
‫וגד! ;אר סיר לארקק 'דיא סקלק מוקד‪* .‬וא דין חאקש דיא ז ק ק מחיוב‬
‫* א ן ק מ ק ק !ייא ‪ .‬ק ק ק לאף מקעס דין תא נדע אונ ‪^ M I‬עגס^מק‬
‫אדף איין אנךער ‪*$‬ךט אי^ער ךעם טט קען ‪1‬ייא א ייןא־ כל‪:‬‬
‫)ח( לעי מעם וךאס לער חזן ליי^מ קאלר תא כועים לןלעד וזאלט‪.‬‬
‫ןףיל עס ^זמייט ‪13‬ז תברכו וטי זוסור ללם ‪3‬יע‪#‬ט לער ©ךגוס אסור‬ ‫י‬

‫^שיימ" מיט א יא״י מיי^מ קען אז קען ןאל ךיא קאלר <יי;ק נןלך‪ ,‬ון^ה ‪f‬‬
‫הא מעמים אונ חא מנהגים פץ לעונען‪:‬‬
‫)א( לער ©עם הון לקמ מ;זןג אז איי;ער לעריןט אונ ער ;יים ארויס‬
‫י‬

‫אוב‬
 ‫ת ‪38‬‬ ‫ספר מטעמים‬
‫‪«t‬‬ ‫מאקט‬ ‫‪.‬ער‬ ‫;אד‬
‫מ ר אויקק‬ ‫ק ק ‪ /‬ק ל א ן ס ^ ר ‪4‬י?ט ל א ס‬ ‫מיט‬ ‫*ונ‬
‫;י?ט‬ ‫מען ‪*9‬הי‬‫זןךער ‪.‬קר ליי;ט אר‪1‬יף ? פ י ס »וא »א לע&ק ל ק‬ ‫‪mr‬‬
‫? א ז ק קיין ימי א ו י ן ק ג ר י ל ‪ .‬ע ם א ת איין ‪ $‬י ק פ א ר ל ע ם מ י מאקער‬
‫;ע?ךע;;״‬ ‫פ < ק איין מיאוקע ! א ך ‪ .‬א ת ק‪$‬ר חקידיס ע ע ל ט‬ ‫ארדף‬ ‫ךעם‬
‫» ו אויקק ‪:‬‬ ‫‪ m‬ל א ז ק איץ‬ ‫אז עס איז איין ק י ; ה‬ ‫י‬

‫הא טןנטיס פץ תא מנהגים אונ ךער מזוזה‪:‬‬

‫)א( ל ע ר מעש וואם א‪1‬יף ל ע ר סזוזה קשייט פון א ר ע ק ע ד ‪ .‬ודיל‬
‫^עס ?שייט אונ ק ס ו ק והיה &רי ב צ ר י ך ר א ם א ת מיימע אז ל ע ר ? ם‬
‫»‪P^£‬‬ ‫‪#‬לי‬ ‫קק‬ ‫ך ץ ט ו ה ר אי‪$‬ער רעש *ןקעלט‬ ‫לין א ו נ‬ ‫‪£‬ךי‬
‫‪.‬והיה א ת ל א ס איז איין ק נ ו ל ה »וא ‪$‬י־;קה ‪t‬‬
‫״‬

‫ת א ק ז ק ח א ת איין ; ל א ז‬ ‫) ‪ Q‬ד ע ר מ ע ם ;ואס קיק* ^ ק ע ‪ ,‬ט אךיין‬

‫‪1‬‬

‫ר י ה ר ק אזויא ו ד א‬ ‫‪$‬הן‬ ‫•מייל א ת ל ע ר מזוזה א^יין ק א ה ר ק ק ;י?ןס‬

‫•את א ס ‪ $‬ר תילד‪ ,‬את אז מ ק יועט זיא איין ו ד ק ל ק א ו נ איין פאפ?גד‬
‫‪ #‬ס מ א ס מען ך א ך ף ארויס ןעל‪.‬ן פין‬ ‫מק ;י‪#‬ש ארוים ןעהן ל ע ם‬ ‫ןועט‬
‫מ ק ז‪.‬יא את א ; ל א ז ‪:‬‬ ‫‪:‬אדקק‪-‬דינתנ אירער ל ע ם ; ע ק ט‬
‫)‪ Q‬ך ע ר מ ע ם ע א ס מען ? ל א נ ס אד‪.‬ן ת א מזווה א ת אלכסון וףיל‬
‫קזוזד‪ ,‬ך א ר ף‬ ‫דיא‬ ‫ו ד א אזויא‬ ‫ד א איין ^ייוןי^א‬ ‫ן י ז י א איז‬ ‫>אינ ךעד‬
‫ק ו ^ ק ' א י י ן ע ר ‪7‬א;ט אז דוא מיוזה ק ו ? ט לי;עדיק את איי;ער ו א נ ס ‪£‬שי;קדיג‬
‫מ ק יוץא א ל ל ע ‪.‬ריעות‪:‬‬ ‫•‪ *yttf‬מ ק ‪.‬זיא אהן איין אייכשון אזויא איז‬
‫ל ע ר ‪::‬עמ פיל ל ע ס אז מען קוןןט אונ ? ש ו ב א ד ץ ‪.‬קין^ט מ ע ן‬ ‫)ד‬
‫א ת אז מעז * עייס איועק פון ק ש ו ב קי*ןש ק ק ת א ק ף ו ך ו ‪.‬‬ ‫׳ ת א מזוןה‬
‫ק ‪ $‬ק ת ע״ז א ק ל ך ביו זזיקען א י ה ס ןיי;ע‬ ‫ד י י ל ‪.‬עס ווערט ו ע ן ל ק ג ט אונ‬
‫ךךןן ת א‬ ‫אר‪.‬ער ה ק ב י ה‬ ‫איעויינת‬ ‫אונ ןןר זיזןט‬ ‫‪.‬קנ״קס פ ק ךךאסק‬
‫ך)עכט את דוא ^ ם ו ב א ת הקב״ה ה י ט ד י א פון ד י א ן ו ק ך א ש מיי;ט ק ק‬
‫ז י א ‪ 7‬וזה וואס ך א קושט פון ך ר א ק ק ‪ .‬ווידער ^ ‪ :‬י י ט ל א י ט א ז ‪ ,‬ע ר ן ע ה ט‬
‫מזוזה ך א ק ו ק ט ‪$‬הן ‪ .‬נ ע ש ^ א נ ק א ת * ל ע ר ט ו ק ר ליי;ט ‪7‬ןר ארויף‬ ‫‪-‬תא‬
‫זיא‪:‬‬ ‫קי^ןזט‬ ‫את‬ ‫איהר‬ ‫אדף‬ ‫הקד‬ ‫תא‬
‫‪pri‬‬ ‫מק‬ ‫איז‬ ‫א ת איץ ‪.0‬נ‪$‬ד‪ ,‬ר״ל‬ ‫ל ע ם אז ןנס‬ ‫דער מעם 'פון‬ ‫‪o‬‬
‫זו;ד‬ ‫תא‬ ‫תלך‬ ‫או‬ ‫א ת ךער ;קךא‬ ‫!עירק‪:‬ט‬ ‫ויערט‬ ‫ויייל ‪.‬עם‬ ‫קזיות‬ ‫דוא‬
‫ר״ל‪:‬‬ ‫קינלער‬ ‫‪,‬קליי^ע‬ ‫^ י ? ק‬ ‫ו ו א מזוזות‬ ‫‪.‬פן‬

‫תא טזןםיס פץ משה רביני ד ה ‪:‬‬

‫נא^ץ‬ ‫אונ‬ ‫;עלעןקס‬ ‫;י^ןזט‬ ‫וועלמ‬ ‫ל?ינו‬ ‫מ‪#‬ה‬ ‫ףאס‬ ‫מעם‬ ‫לער‬ ‫‪w‬‬
‫נתכת‬ ‫*‪ r^ph‬י ] ן י ה ודיל סיקת ל‪3‬ינו וןאט ; ק א נ ט ס ח נ י נא מ ס פ ־ ך א‪#‬־‬
‫)‪tip‬‬ ‫•את ל ע י ך ב ו ר פין א ז ד י ק מאקט איין 'ררןזם אי^ער ^ ע ם ?מייפ‬
‫אלד‬ ‫ך י ן ; א ק ק אין ך ע ר פףמה ו ד י ל נ ‪ #‬ה י כ י נ ו א ת ; ע ^ מ א ך ^ ק א ץ ד‬
‫‪0‬ן‪#‬ז ‪ # £‬ח ג‬ ‫; מ א ל ט ז׳ א ד ר אין‬ ‫‪#‬ז‪:‬ןךיג‬
‫; א ק ק וףיל א ת ל ע ר‬ ‫‪ W‬מ ק מעם ת א ם ‪.‬עס ^?ןייט ;י?ט ד ן‬ ‫)•‬
‫ל א ס א ת צוא נ ע נ ו ק ע ן‬ ‫^ י ^ ה ‪ #‬ד י ט א ד ם ; ע י ע מ ם ת א ב נ ד י נהנה ן ו א ס‬
‫נעווארען‬
 ‫ס פ ר מטעמים‬ ‫‪34‬‬

‫;קואלק פץ מ‪$‬ה מינו אונ ‪.‬עש איז ; ק ע ? ק ;עניאלען *יא אלין יוייד‬
‫״ער לאש ;ישט ;עיןאלט ;יין אונ ‪ V‬יחות מען הקניה קאט אץזם״גע־ייקק‬
‫ינ‬
‫ניץ צוא פךעד‪ ,‬את ךאש איין ע*ש פאר םימי! י‪ 3‬י א׳;מי רעש וןערט‬
‫;י?ש ;עךענקט !יין ?א‪$‬ק •‬
‫י‬
‫)ג( ךער מעש פון לעם ןואס אונ מחייל ‪,‬עיטע ?מייט לשחק מיט‬
‫א‪£‬ין ;יט ‪.‬קיץ צ׳‪.‬מייל ןיין רעכטער ^אןזען איז ל^חק ןאר‪.‬ער האש דוא‬
‫‪ ; ,‬ק ע ‪ $‬ק איין ‪ ;;tfq‬פאר ךי;ע ‪.‬ק־ןדער אונ ;לוה אונ ‪,‬ער האטי ;ענוקען‬
‫איין צךיק‪ .‬קעהלט פון לין ;אשען ץוייא הונלעלט אוג ןעהן אזויא לא^ג‬
‫נייא ריא יג־ע ןע;ק ;עי‪.‬קק או‪ :‬סצךלס‪:‬‬
‫)!־> ךער מעם פון ן ע מנלג אז אי*;ער גוט א נוש זא‪:‬ט ‪.‬ער לישועת;?‬
‫קויחי ד׳ אונ )יין ל;ר זא^ט איהס אםולא ‪ .‬מייל עס וועךט ;עברקנט אונ‬
‫י‬

‫קרקי דר״א פץ צייט ליקעל אונ ‪.‬ערר איז קעשאקק ;עייאיען האט ;אך‬
‫״קיץ כ‪.‬ע‪:‬טש ;ישט ;עק<*הן א נוש ער ןאל בליי‪$‬ען לע‪$‬ען ביז ‪.‬יעקב אלינו‬
‫י‬

‫לאט ןע^עמק רלסים פאר השי״ת אונ ‪.‬ער ךאט »גע?עמע‪? 1‬זק )‪.:‬ל איקס‬
‫גישש צוא נעקען פון דער וועלם ‪1‬ייז ‪.‬ער מעש אי‪$‬ער לאזען איין צוו^ה‬
‫אוג השי״ת לאט איהם צוא לץגי ;עטא־ן איבער רעם או אקענקש גושט‬
‫זא;ט ק ק לישו;תך קויתי‪.‬ער גוט אפ איין ש;ח הש״ת וואס ‪.‬ער איז ;ע^ליןק‬
‫לע‪$‬ען אונ ךער ה*ר ‪.‬זא;ט איחס אסות* ‪.‬עש זאל ‪.‬זיין צוא לבואה'‪:‬‬

‫ךער טעם פץ תא מנהגים בייא ברית מילה‪:‬‬

‫)א( ךער סעס מאס קען ‪$‬עט איין עולם שית בייא ;איט צוא איין‬
‫ש־*וט זקר אונ טען‪.‬ניט ךעם עולם איקעש ומיל לאס קינך ליען‪,‬עס קוםט א‪1‬יף‬
‫ליער מעלט איז ‪.‬עם מרויעריג מייל ךער מלאך גוט לעם ‪.‬קי;ד יא קיאפ‬
‫א*‪$‬ער ךעס ^קדלען אונ‪.‬עם פאר ;עסט דוא ת־ךה מאס‪.‬עם קאט ;;ל‪,‬רינט‬
‫אמ לער סושעךס בויך‪ .‬קוםט מען ‪,‬עם טלייקמק‪' .‬איבער רעם ‪.‬עםט מען‬
‫אך‪$‬עס לאס איז א קיקן אקילות אוג ‪,‬עס י איז איין מנלג צוא םרייסמען‬
‫א';לים שית ‪5‬ייא גאקט‪:‬‬
‫כ( נאך איין סעס ומיל דוא ;?שה איז ט*‪1‬י‪.‬עריג וויא זיא איז אראפ‬
‫;עקוקק או־ף רעם עו־ם איקער רעם טרייקש מען זיא ‪:‬‬
‫‪0‬‬
‫ןוייל ‪.‬עס ?זטייט וויי^ער וחרב פיפיות בידם ךאס מיינט מען ךאס סו‪.‬־‪.‬ל־‬
‫קק‪1‬עי ;ואש ‪.‬עס לאט צניייא שאך^ען ‪:‬‬
‫)ד( ךער מ‪.‬עם מאשי דוא ^נוקים פון וכרות אונ דיא פסוקים רושע‬
‫אונ דוא ‪#‬יךה ןאגט מען ‪$‬סוק ב§סוק ךער מוהל טיט ךעם גןלל‪ .‬ויייל‬
‫ךארמ ‪#‬מייט פון רעם כלילת ‪1‬ירית פון אברלם אבינו‪ .‬אונ קלוע ששיימ‬
‫אז ךער יס איז ;עקפאלקען ^עץאךען דוךך״לעם זכות לאס !ייא לאקק‬
‫ןיך קל נ ק ק ק אי‪1‬יער ךעם לאט לאס א שייכות צוא לעס }ךיוז;‬
‫ןן•^ ךער קעס ןואס א*יהו וועךט ;ערופען מל>ןך ד^ךית מייל הקב״ח‪.‬‬
‫לאט ;עזאגט צוא פנחס׳ן הנני נותן לו את ברית ‪0‬״‪1‬מ אונ פ^חש איז אליהו‪:‬‬
‫‪0‬‬
‫לאט זיך ;ערעקינט אונ ‪.‬ער האם ;קאנפ לי^ע ‪.‬קי^לער ליאקק ‪$‬אר‬
‫לאזט‬
 ‫י ח ‪35‬‬ ‫ספר םבעבום‬
‫‪ n‬איי!״ י ע ל ק ן ר י ת ק ק‬ ‫>אזש ךיין ‪$‬רית א י ן ע ר ד ע ס ם ו ז אלידו מי־־יא‬
‫ן> ל א י ר ס ווייזק אז זייא קא^ען ‪4‬ישט פ א ר ^אזט ל ע ס ן ך י ת אוג אל‪:‬הי‬
‫‪,‬‬
‫‪ : $‬י ץ א*'ז מעיד אויף ר ע ם ‪:‬‬
‫)ץ( ד ע י מ_עם וואש ד ע ר מ ו ה ל ליינט ךאש ס‪1‬הל מ ע ס ע ר ג י י א ך ע ס‬
‫יןינדים‪.‬קילעז ‪$‬די ךאס מע^ער ;איל ןיין' איין ? ? • ל ד ‪ ,‬מ א ד ר ע ם ‪.‬ק^ד ‪.‬עם‬
‫ןי‪.‬ל ודו ! ׳ ? ט ;יזוק ו ו ע ר ע ן ‪:‬‬
‫)ח! ?אך איין מעש פון ך ע ם מ ; ך נ ‪ .‬ודיל אז ר ע ד ? ד י ת מיא־ז ; מ א ־ י ט‬
‫א ה י ‪ #‬ר ת ^ ך י ש מ ק א ר ן לאש מ ע ן ע ר פ א ר ‪ n?tf‬ק ל י ם ק ז‪,‬אל ; • ‪ L #‬ך א ר פ ק‬
‫קשלשל !יין לאש מ ע ק ; ר אונ ש י ת פון איין רשות א ו נ א לעיען איז ש‪1‬ין‬
‫ז‬

‫ן!יי;!ק ל א ס מעקער איין‬ ‫;ע‪1‬יל‪$-‬ען ד ו א ר{ק;י• א‪1‬יף ‪ : < £ #‬ך ג אוזן‬

‫נ א ק פ קריר ‪:‬‬
‫אס*ג פייר‬ ‫) ס ( ;אך איין מעש ווייל ך ע ר ךין איז אז ‪%‬ער ס ו ה ל‬
‫ע ו א ‪.‬זעףן ךאס ‪.‬קינד א ד ב עס איז ;עזונד א ו נ ‪ ,‬ע ש איז ךאוי מ ל * ו א ] י ץ ‪.‬‬
‫י‬

‫א י י ע ר ר ע ם ‪,‬נרייס ער אה[ ך א ס ק ע ק ע ר ב ד י ‪.‬ער זאל ןויץען אז ל א ס‬

‫ז‬ ‫ז‬

‫ק י נ ך איז געזונד ק ע ן ןאל ווי^ען ךך מבין צוא ןיין אויף ך ע ר ^עודת ס ק ר ‪: .‬‬
‫)י( ל ע ר ט ע ם וואם ק ק צונד אהן ^ ; כ ט ‪3‬ייא איין ן ר י ת ס ־ ל ה‬
‫איז איין ך י « ‪.‬אז ל א ס קינד זאל ןיין ג ו ט א ז ד א ןויא ״עם ‪ #‬ך י ט ו ת ר א‬
‫א ו ת ו ג י ט ו ב ד ר ש ‪ :‬ת םען אז ד ו א ששיב א ת ;עיואלען פ ו ה ל ט י ט לעכ^עק־יט ן‬
‫)יא‪ ,‬ך ע ר ט!עם וואם מ ק זאנש צטייא ראדזל תודי ל י ׳ בייא איין‬
‫‪1‬ירית מי;יה* וו• ל ך א ס ‪.‬קינד איז א ר ד ס ; ע ‪ -‬ו ס ק י פו‪ ,‬א י ק ; ע ‪ 9‬ע ; י ק ע ש איו‬
‫ע ר ‪ .‬מ ח י ו ב צוא ל‪1‬י?ע‪ ,‬פאי זגעיין מ ע נ ג ^ ע ‪ ,‬א י ן ע ר לעש ; א ג ט מ ק פ א ר‬ ‫י‬

‫!יי;יט ווע;ען הודו אונ ראש ‪,‬קהל ‪ ,‬ק ט ^ ע ר ט ‪ .‬אי^ער רעם ל < י צ ו * ז י ן‬
‫‪L‬‬
‫‪$‬ער‪.‬ן ק ע ג ק ן ע ן א ו ‪ :‬ס ע ן י־וט ך ע ם קיןד צוא פ א ר ז י ; ק פון כ ו ס ‪ .y‬ןלבר• ‪1‬‬
‫) י ב ר ע י מינם פון ל ע ס ס ; ה ג וואס ך ע ר ס נ ד ק נ ו ט לעש ק ; ד איין‬ ‫(‬

‫כ ת ; ה ‪ .‬מ י ר נעכו^ען אזדא הקב״ה ה א ט ; ע ^ ע נ ק ט א^ךהם ‪1‬י‪3‬יני איין מ ת ^ ה‬

‫;וען ער ה א ט ד ך מל ;עווע‪.‬ען ער ה א ט איהס ; ק ע ‪ ,‬ע ן א ן ץ י & ר א ל ו‬
‫י‬ ‫י‬

‫מק‬ ‫יג( ך ע ר מ ע ם פו‪ ,‬ל ע ם וואס מען ג ו ט ל ע ם ק י נ י א}אק<ן | ‪ #‬ע ת‬

‫איז ‪,‬עס מ ל ‪ .‬ו ל ה ק י ״ ה ל א ט א ב ך ל ם ^ ; י נ ו א ד ך ^עיו^ען א^י״ףס ^‪nyp‬‬
‫‪4‬ע;יע!ען ז‬ ‫‪ ,‬ע • ל א ט דר ה י‬

‫ת א טעמים פץ כ ב נ ה ‪:‬‬

‫) א ‪ ,‬ד ע ר מ ע ם פון ך ע ם ? נ ה ג וואס א ת י י א זג־וייא ימ־עים מ ב ת א ו נ‬

‫ש ‪ :‬ט ;עקען י ו א שיחסים ד ו א פוש פ ו ‪ ,‬ד ו א ; ע נ ז ‪ .‬א ז ד א אייך וזע‪ ,‬ט ; ע כ ך ע נ נ מ‬
‫א ו ג י ד ר אז ^ש א־ז ך א }‪.‬קבלה אז ע ר ?זעכט א ; א נ ז א ו נ ר ו א חךשים‬
‫״‬

‫א ו ג ^ ר האש נ י ש ם פין איהר ‪.‬קיין ך ן א ח איי א ק מ ח א י ן ע ר ל ע ס א ת‬

‫א ס ן ל ג אז ער ‪ ; .‬ק ‪ 1‬ס זיך ד ו א פוש ‪:‬‬
‫י‬

‫) ל ע ר מ ע ם פ ץ ל ע ם ! ו א ס ק ע ן נ ו צ ט ;י?שט ‪.‬קיץ ק ע ל ע י ע ן פ ו ן )‪3‬‬

‫^ ‪ t e‬צוא ‪ .‬ק י ץ ' ק י י כ מ ק י י *‬ ‫‪5‬ןיין ד \ ; ע ר ןןייל ד ו א ק < ע י ע ן פ ץ א_גא;ז ^עןןש‬
‫ל י י ; ק א ד ף קעדעלען פון הי;עי א ו ‪ :‬ע ר‬
‫י‬ ‫א י ע ר לעס אן ער ע ע ט ןיך‬
‫י‬

‫‪.‬קיין ע ‪ 0‬ש א ק ק‬
‫י‬ ‫א ר ד ם ; ע ? ק א פיי??ןקייט‬ ‫דיא‬ ‫ר ע ש ^ ו ך ך נ ן ןןע^ק‬
‫ש‬
‫«י ‪.‬קי?ף*‬
‫יער‬
 ‫ס פ ר מטעמים‬ ‫‪«c‬‬
‫‪r‬‬ ‫‪9‬‬
‫* * ״!!״!! ‪2 1‬‬ ‫ער‬
‫»‪ w‬פון לעם ‪ ?* * W‬י‬ ‫‪0‬‬ ‫)למי‬
‫• ״?‪E‬יי«ג«‪1‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪n‬‬ ‫?‬ ‫‪J‬‬
‫^טעח *ר ‪.‬ע?ש רי‪ *0‬איןע לער ‪p‬־\ מים‬
‫™ ׳ ‪B V‬‬ ‫‪$‬ס ^ ד ע ח ץ י ט ‪ .‬מייל ‪,‬עש ?מייטאונ‪.‬יעי‬
‫‪6‬‬ ‫ל ‪ ,‬א ש‬ ‫‪7‬‬ ‫א י י ג‬ ‫א‬
‫* ‪ ^ -‬נסימ*‪8*1‬‬ ‫'*י‬ ‫״י‬ ‫י קי‪9‬ען »י •ייז ?יי•‬
‫‪5 0‬‬ ‫? ? ר‬ ‫‪B U‬‬
‫» ‪5 3‬ייט מימ‬ ‫י‬ ‫»יה‪°‬‬ ‫• ‪3‬‬
‫‪w‬‬ ‫ק ע‬ ‫ש‬ ‫‪c‬‬
‫ודיל‬ ‫י י‬ ‫׳‬ ‫אילם‪.‬עסק• ״קק ״יין ‪? n‬ממי"‬
‫אילס א‪$‬זד ךער דרןן >\ץ אח *ז ער ‪.‬עןט גייכט ‪9‬ים אילס ‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪42,‬‬ ‫‪V f i‬‬ ‫ז!י‬ ‫‪t B‬‬ ‫‪5‬‬
‫*ד־וג*‬ ‫*‬ ‫*י‬ ‫‪~ "**ft‬ק יי* מיהי• ^ * ‪ P ' l‬ז‬
‫‪Kt‬‬ ‫‪j‬‬ ‫א ל‬
‫?» גייו‬ ‫א* יעי *אי ‪ <w‬איין ‪ w‬ז * י * *יליק ^‬
‫•ןןעט ‪.‬עד כוזען ‪*$‬ןק תא שכינה אליין איז דאש !שט ?יק יי? "‪J‬״^‬
‫‪u u‬‬
‫‪ tfD‬לער טע‪ 0‬פון רעם וואס אז >יי‪$‬ער סרינקש אוג ‪.‬עי‬ ‫‪M 5 r‬‬ ‫‪fiJ‬‬ ‫) ‪ 4‬ר י ר‬ ‫;ר‬ ‫‪1‬‬ ‫ז נ ו א‬
‫‪1‬‬ ‫אייו‬ ‫^‬ ‫*‬ ‫‪°‬י;‪.‬ק?ז "*יי י‬ ‫ןעס זעיייסע•‬
‫‪0‬‬‫ק‬ ‫קר גום לעם ל}‪ 1‬זנוא ‪9‬לי;קען ודיל >«־ היי ט לעי‬
‫‪0,‬‬ ‫‪,‬‬
‫י‬

‫מ פז‬ ‫?לאפקייט או^מייטג אז לער ־!!ויי^עי־ סעמ קייגקען ^ *י "‬

‫איין םייןז ניאןער ‪.‬גיפט ?ע‪? ,‬ריר ‪#‬ו‪,‬ק ןוי־ל ‪*$‬שר ;•;פו‪,‬ש ‪ VI‬י »‬
‫איין ‪ tfy‬פון א שיא^ג ‪1‬‬
‫ךעך ‪ c£9‬פין ‪#‬דטה כעסער‪:‬‬
‫קד^ןך עאס ‪1*9‬‬ ‫)א( רער טעם פון לעס הנזןג אז‬ ‫ל א ם‬

‫>ד יוא ^‪ npg‬זאל )‪ tth‬פ־י׳לע! ‪-‬קיין זע‪ -‬נאד >‪.‬ונ איין י;ע ן י נ ׳ י ^ ״ ן‬
‫>ימען פון לעןק ‪» m‬י‪ 0‬לייקט ע‪ 0‬ךיף' לאס איז טיסש פא< * ‪^ 9‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪,‬‬ ‫א‬

‫‪1‬‬
‫איין לעמד פו‪ ',‬איץ *שי• ^לי‬ ‫‪1‬ל‬ ‫לעס רייי»‬
‫‪**i‬‬ ‫‪ 1‬ף ד^ע׳‪,‬‬ ‫^‬ ‫ןע‪£‬ו‪,:‬ט דןו ^אך לעידף ל‪; 0‬ד‪1‬ת «‬
‫א‬ ‫? ‪c‬‬ ‫ל ק ן‬ ‫נ‬

‫^‬ ‫לעס הדז \‪,‬יא ךאש ‪$‬י;עד איז יועש ד־י‪:‬ס פילנר' נישט ‪ n‬קןםען *‬
‫‪0‬‬
‫©‪ V‬קיי^ען ךא‪. £‬קינד אונ לאש ^לט זאל ‪ ,«j‬אדף'^ך‪.‬ק‪«0‬‬
‫דער ©‪ DJ‬פץ ספר הורה אוג סןףם‬
‫>א( גער ;עס ןואס מען לייבש אדח ‪.‬דאס ‪. xo‬קתעז ‪? JJP‬עך‬
‫אמ מען גדיןט ןאש ןלב מייל‪.‬תלע־ איינזד^ער יוד האפ איין *"'‪?L‬‬
‫? ן א‬ ‫ש‬ ‫ניג‬
‫אוג‬ ‫^‬ ‫מ ל ח ‪ .‬ניייל עס איז ;עפוגט ‪ * Tt‬לעי הלי• ‪1‬ע?‬ ‫״‬

‫‪W‬‬ ‫«ו ‪,‬ער ^עלט לאס אות אונ לער תורה ןואש ן ;יךער צוא יין‬
‫‪6‬‬

‫גךע^גפ‬
‫יט ז«‬ ‫ס פ ר מטעמים‬
‫*"‪VJ7J‬־‬ ‫•יי‪ *•/‬לאס אות ששע אונ ברבח ע״כ דאלף דך יעל*־‬
‫נ^ייי״די לץ זוא ןעהן דוא אוליות‪:‬‬
‫‪ a‬לער סעס וואס לער קסש ןעסט ךאם מ י »ין ךעם לןן«יד^‬
‫לאס איי א ק קב‪1‬ד יפאר ךעש ס^ר אזייא מיא ‪0‬יר !עפו;ק אונ לער‬
‫ןןןךא דעי־ ג?אי האם ןע^עןען לעס ‪#‬ן אונ ןער ק‪.:‬ן לעס נודג‪:‬‬
‫)נ* לער מעש עאס אונ אל^‪1& .‬ין םשניות זוחר )ע?ק דיא מץ‬
‫‪1‬יק« «‪.‬ר ע;דעןט ;עייאלען ;אר אזדא ודא ךיא )‪#‬ען ;עוועז״ק זוס‬ ‫״‬

‫״ ? ל ^ ק אזדא ייעיס נעךךייש אינ אללע ידיק״קען •‪.‬מייד ייא ‪1‬י‪$‬ע ‪$9‬ו*י‬
‫הש״ס י^די אונ ת‪1‬ש׳ י הא;ק איין ‪ tp'ywj‬דיעךע ^ ? י ס לדם וויי•‬
‫ד^יע ל?ין ‪:‬ענק ןעלעזעז' *ו‪ :‬אז ןזק ויען אצו^ד פאר ‪,‬ענלעיק יוא‬
‫‪1‬‬ ‫א‬
‫מיז ניעל‪£‬זז ייא 'לי^־יס «א ‪ c^-p‬יועךק אינ די ‪1‬יק*ען ‪* fa‬‬
‫‪ .‬ק ‪ #‬ק ;עפו;ען ראש אימ יויא דיא לא יען איין גזמ־ייכעןש‪:‬‬
‫)‪ n‬לער ;עש עאש אז א״ןער ‪#‬רייבט איין ‪ga‬־ חךח סיללט ‪pp‬‬
‫‪£‬ז‪ 0‬ליט }עזאננ או‪ :‬פלי זמר אן^ףער א חו‪$‬ה את שיחל אדיין אי‪ 9 -‬ק‬
‫ילט איין ^רדקע קעורה ‪ .‬ווייל ןזי־ייי־ק איין ן‪$‬ר ת‪.‬ך\ן איז דוא ^עזסע>‪9‬‬
‫ק ז ה או‪ :‬ךער הורה >ונ רוא ס־לה פו‪ ,‬פריח ורביח איז ךוא ערש?יע‬
‫י‬

‫נ^יוו־״ ןעןען דוא זויייי‪-‬א לדות ןקןךדגט *יץס זוס ץניייןזען ןץט פילל‬
‫ייכען אייער ד־ם י איז יןען דך ^‪ ntfc‬אז ק ק *יהךם איין פןר אוג‬
‫‪8‬‬
‫' יליל אייץ אזייא יייא ?ען ©־‪?.‬ש לר‪.‬ו;ה א‪.‬ק*נר ו‬
‫י‬
‫יה לעי סעס פז לעש ייאש ^ש איז איין מיד• א» מייןעי לאט‬
‫?'>‪. rp‬קיין ‪.‬קץךער לאזט ‪.‬ע־ לך ?‪':‬יבק איין ס‪$‬י‪ -‬ת‪1‬ךה‪ .‬ו_וייל לער‬
‫קדניזים ייאם האם קינדער טיט לעס וןאס תא קיןךער ^ע;;ע; תולה ‪1‬עןק‬
‫‪1‬ייא ק‪?1‬ה דוא ‪ .‬ע ל ^ ע ן ‪;* .‬ערי *ןעי׳^ער וו ם לאט ‪;?, pp.‬לעי‬
‫קאט דשש ייעי״עס {א־ איהם נ״לע&ען *‪ a‬קעז זאל איחס קי‪$‬־ ןיין‬
‫א־קער לעס לאןס ער ךך ‪"#‬י ?ען >ו‪ :‬ס‪$‬ר תךה אונ ער שע^קט‪,‬עש‬
‫י‬ ‫;‬ ‫י‬

‫אמ שוהל א‪:‬י; '‪ nj‬אנךערע ןא י‪£‬ן• לער;ען אונ רעש ש‪$‬ר אונ חרך לעס‬
‫ןיאס דייא ייד־לען לעך^ען י!יעללע! ךיא י א־ל ן«;ח א>דא גוס יייא ד ן‬
‫ש‬

‫«יי‪/‬קע ‪.‬לינדער ‪:‬‬

‫יו י ךער שעש פון ילס ייאש יער סופר ןאזס אדס תא• מורח לעיני‬
‫גל י^י־אל או‪ :‬ס־ש *דיה י \ ס\ י״יא ק •ן ם‪1‬ף‪ .‬עש ןוייזש אדיש לעס‬
‫י‬

‫‪ H‬יוא תוךה ל*ש ‪ .‬ש‪.'1‬ק*ין פ‪ .‬ף ךא לאזט ןי‪,‬ז אדס דוא חויה שכתב‬
‫ט‬
‫ניי‪ 3‬ךך אף‪ ,‬תא ת יה ‪.< \ tyiti‬כ י ךא לאש ‪.‬ניןזש ‪.‬קין ^ךי‪-‬ש ‪1‬‬
‫דער מ‪<:‬ם פץ פוךים‪:‬‬
‫)א( דער מנם פון לעד םנל*‪ .‬מאש קען ^שט אוב •ולים קאחן‪ .‬ידיי‬
‫קאהן איז «א א־י^ע אזליות' וואש ל ‪. £‬עש ודץש «ו ?זן איו נייא‬
‫‪4‬‬
‫‪1‬עקו?זק לעם ? ;א 'היזז אירא מיא ‪9‬ע עשט ^אלן‪ .‬ארך סא?ש סען‬
‫י‬

‫‪ r& e^'W‬מאת‬ ‫«יין ז^ר ןאר •יסי״י ל‪5‬־?ה ואש ךא האט‬

‫לא?עז פין לא לש «נ?‪.‬־יש ;אר ךא לאש ךך עןץער<ט ‪.‬קעךגער אזי«‬
‫י‬

‫ייא ת!אל אונ חש״ו נ‬

‫& דער סעס וי*‪.‬ס ן ק מ ט אונ פוךים ;ע‪3‬ע&‪7‬ער )ואם קיקעל‬
‫נעםאנט‬
 ‫ממעטים‬ ‫ר‬ ‫פ‬ ‫ס‬ ‫‪a‬‬ ‫‪3‬‬
‫קאכט קיק ךילייא שפי*ק מאס מען ר‪.‬י?ט ]ייא הקן טאקען‪ .‬מייל‬
‫‪ r‬״ ‪r‬‬
‫*‪l‬‬ ‫גיעךט נעירעקם אונ קריש אזייא וויא ה‪$‬ן קאש ‪,‬עןזעהן תא לדי*‬
‫קרני‬ ‫איז ראלר *‪ a‬געשיי״כט ^ע; א־ען‪.‬זיין ‪ . rtf‬אןיך ^ י ז י אן‪ :‬קיוד‪ ,‬וכל‬
‫ט‬ ‫&‬
‫‪:‬‬
‫ראם‬ ‫רשעים אגדע תא ש? \ען פון' תא ר?עים וויל איןו ‪$‬אר ש‪:‬יידען‬
‫‪C‬‬
‫‪H‬‬ ‫גזייןט ‪9‬ק ל‪.‬ב‪ :‬ת‪-‬וש;׳;ה ‪.‬קרנות ץדיק ' ך ןןי‪-‬נש ‪-,‬ק ק‪-‬רךיי א‪-‬יער‬ ‫א ‪0‬‬
‫!‬
‫וי?ש ‪ 9‬ק ךאם יןמ ט ‪-‬קק מייל ל*ס איז איי^ז אדף "המן ‪:‬‬
‫‪ %‬ךער העש פץ לעס מ;הנ 'וואש בשעת י ‪$‬ען ליינש קןןן אונ למי‬ ‫(‬

‫מנילה ק‪.‬א?ט ‪$‬ען ?פרט רען ‪ $‬ק ' האלט ‪3‬ייא ויבא י המן‪ .‬מייל ‪YV‬‬
‫‪Cj‬‬
‫‪ p-p‬אז ‪v‬‬ ‫?ליק ׳‪8‬ן‪:‬ןייט בנוא רשע בא נש בוז ועם ~‬
‫זן‬ ‫ר‬

‫קוקט לעי ל׳קע קו‪:‬ןט ס ט איקס שא‪:‬ד‪ .‬תא ‪0‬וף וועיטער פו; לעס *=י־ו‬
‫* י‬ ‫איז לןן; ז‬
‫א ש‬
‫‪ 9 * t T‬־ ששעלט זיןד אונ פורים י י ךער סעורר•‬
‫א‬ ‫ב‬ ‫ל‬ ‫)י( לעי‬
‫ך « איז איין ז;י צוא לעם ;ואס יוא היילי^ע חכשיס' ד אב‪:‬ן נעזאנט ריא‬
‫;‬

‫יולעז לאס ל׳א־ע ‪1‬יןז ;ע‪3‬יקט ‪ MY‬השן ‪ LIO‬אייי" נא־ בעי־עזען ל&נ־ם לא*‬
‫ט‬
‫השית ניהאכט תא ג‪:‬־רר‪ .‬גו‪ ,‬ה?ז אוייןד ;•‪,‬ד לפ‪:‬ים דאש ה־ישט שאר ש;על •‬
‫א י ג‬
‫אייער יעש פא־ ש^;לט דע‪ ,‬זיןד ‪ n*s‬ששחר‪ '.‬נ י' דף" צוא ‪.‬עךםא‪/‬ע|‬
‫‪R‬‬ ‫יאש‬ ‫י‬ ‫‪01‬‬
‫*׳ *‪^ V‬־ ;ע‪.‬יען־‪1‬ן פאר שקעים ‪:‬‬ ‫י׳ ^ י‬
‫לער מעמ פץ נעגיל ענ־ירען‪:‬‬
‫‪ W‬לעי סעס ויאש ״עס איז איין מנהג אז יןען ?נייד ז‪-‬יי ניט אפ‬
‫»י‪ 1‬י " העני אונ תא ‪ 04‬או איין <‪ . 4‬עש ו־עיש ;עבךע^‬ ‫"״‬
‫אונ <יע אז עש איז אין בב;י‪ .‬אפ ציא שג‪-‬־־דע «‪ V‬א ק ־ ק א ג ‪:‬‬
‫ז מ י ל ‪ J‬י?״ ^ ‪ , .* W - .‬ג־ש‪ 1‬א* תא ;עגיל אי‪ :‬לא;על׳דטיג‬ ‫י א ס‬ ‫י‬ ‫מ‬

‫יפ‬ ‫י‬
‫ר?‬ ‫*' ' ׳‬ ‫רעפ ת ף או; ד;ר האגד היישש לאס ‪.‬קבילה‬
‫)יין‪ .‬אז א ב״ר כוקחה ןאל איהם קקקיןל ןיין' אז ןנר קענ ‪™WRfl‬‬
‫אונ ש>לות ‪ cyo‬לאס סמי;ה‪:‬‬ ‫‪4‬‬

‫ך ע ר סעס פון קידוש לבנה‪- :‬‬

‫‪ ,‬לבנו!‬ ‫ז ר‬ ‫י‬
‫ייא‬
‫•)א( לער העם וואש ראש וןאש קען סאבס א?ל?יי * י ‪ .‬ן אייי־ער‬
‫ת‬ ‫‪0‬‬
‫‪ ? * W‬י בש‪:‬‬ ‫ט ךאס קידוש ל‪#‬ה טייל א־יער ןער ‪ np-y‬ףאס‬
‫א‬
‫איהר מעיש תא ל^ה ;עיגייליקפ‪ .‬אזדא אויך ד‪<,‬ט קען ;עט לי‪ 1‬י‬
‫;‪D? 1‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪:t‬‬
‫‪ ^ 1x‬כירי*‬ ‫דאש ביהע״ק אי» ?‪ ? ° , !W °*P I>'P p.M-fb.‬י ל *‬
‫א ש‬
‫‪• j‬‬ ‫) • לער מעם ןואש ק ק ;ייט אר‪1‬י‪ 0‬אויף יעי ג‬
‫כ ‪39‬‬ ‫ס פ ר מטעמים‬
‫^ אזייא מיא ן‪1‬ען ‪4‬ייט א״קיי^ען איין ןןלןז אזויא ארןד גוט סען ןבוד‬
‫‪ (X‬דעי ט‪.‬עס לאס ‪$‬ען זאנש ‪3‬ייא ‪.‬קידוש לןןה דוד מלןד ישראל‬
‫חי וקים • ניייל תא ווערקע־ באגלעפין ר*י‪.‬ש רוךש ;אף־ איין ס_עס ווייל מלכות‬
‫בית דוד איז ;עןלעלינט «א ךער לק;ה איז לאס א ר‪$‬ו אז ךאס סלכות‬ ‫ט‬
‫יייע יענייט ווערען אזויא וויא דוא י;• ה ‪:‬‬
‫)‪ n‬לער ט_עם ו\אס וךי‪1‬יער ז״ע;ען' )י?זש ?ללש דיא ל;ןה מייל לו‪,‬ה‬
‫האט נולם ?ע;יעןען ךעם ?;ם פין ךער ךננל איבער לעם ‪.‬עןעויי^עלען‬
‫זייא זיף־ סאר ביקה‪ .‬פאר ךעם האט ‪$‬ק ‪1‬ייא ‪$‬ע‪,‬נע‪2‬ען *ריח זייא ןאן‪$‬ען‬
‫פ‬
‫< ליי?זק ןעהי־ י‪.‬ייא סא?נזלייט <‬
‫וה( ךער טעם פץ ךעם סןלנ מאס ‪*3‬ען ןאנט אז ןןק איז ?‪tfps‬‬
‫ז־יא לב;ה איז יען ^טוח אז סען עעט אויס לעייען רעם חולש‪ .‬י מייל‬
‫‪,‬עם וןעךט ;עליענןט איין ‪ rJjrcp‬פון איין ןןעןשש וואס נז‪£‬ים האבען‬
‫אילם ןעקךאפען בייא נא^ט אונ ‪1‬ייא לארען איהס ;עויאלט אוק^יענוען‪.‬‬
‫לאט ‪.‬ער פון ליא גע^ע^זען ז_ייא ןאללען אידם'‪.‬ערליי^ען י צוא *לן'"איין‬
‫סץוה פאר זיין‪ .‬טויט אוג רוא ל־נה \{ ז דע?אלט נעיןזסאןען‪ .‬לאט יער !יא‬
‫םחלש געיועזען סיט ךוים קיוןה'‪ .‬איז אילם }עןזעהן איין ןס בשעת ‪,‬ער לאט‬
‫‪2‬ע>ע?ען איין ש*ריננ דךייא קאהל אזויא וויא לער סןדנ איז‪.‬לאט איהס‬
‫פ‬ ‫אינ‬ ‫נ‬ ‫א‬
‫לער ומנר אויף ^עהיי^ען י ייא לי??ען ‪ .‬ע י איי ין נייא ל*יל <‪#‬עי‪,‬יאלען •‬
‫״עם איז איין קגולה קו_קד^ז ץוא לין דוא לב;ה איילער ‪9‬ען ;ייט ארויס‬
‫אונ ויענ אדיין אךער אונ מ‪1‬ץ*י ‪ #‬ת קודש ‪:‬‬
‫‪0‬‬
‫פין יהושע איז *זויא וויא דיוא לק;ה‪ .‬אונ ‪,‬עלינו ךאט ןהיש? ?מלין‬
‫}עייעזען ווען ‪,‬ער לאט איין נענוןוען תא ^זןזאט ‪,‬יריחו אי^ער ךעס "אז ‪9‬ק‬
‫י‬

‫‪1‬אג‪,‬ט ‪.‬עלינו ;ילער לאס »וא לער ^ ה ‪:‬‬

‫)‪ (T‬ןאך איין מעם רואם ‪9‬ק 'זאנט ‪,‬עלינו בשעת קידוש ל;נה ‪1‬וייל תא‬
‫אדה לעןעןען לאס יאתר לויט רואיזון את גןיר לעקעןק ;אןד ךער ל‪$‬ןה ‪.‬‬
‫ןאנט מען ‪,‬עלינו אז ‪,‬עם זאל בעווייזען אז לאמש סיר ?©*;ק ‪.‬קמק לעי‬
‫לבנה אונ ‪$‬ען ןאנט תפלות והקבחות' זאל קןען ניקט סיינען אז או^ץ לי^ק חיו‬
‫*וא ךער לרןה‪ .‬אי^יער רעם' זאגט קען ‪,‬ערינו וגר שלא שס חלקנו נהס‬
‫ואנחנו' גורעים ומשתחווים *לפני מקד ונר אז סיר לןען ;אר לעס איינךיןק‬
‫?עשע^ער ‪:‬‬
‫דוא םנהגים וואס זענען נוהג בעעת מען ליעט אונ ס״ת‪:‬‬
‫פק ךעס״ וואס ©אד יעדען וואס איז ע**ה התולת‬ ‫)א ךער טעם‬
‫‪ H‬א^עם‬ ‫עען זאל ני^וש‬ ‫‪.‬‬ ‫מ‬ ‫ד‬ ‫^‬ ‫ק ע ן‬ ‫ייי‬
‫נט‬

‫אליין ליי^ען אונ ךער חורה‪ .‬אזדא וועךט געלימןם‬ ‫לאס ‪.‬ער ‪,‬קען ^יקם‬
‫האט פילר ^עלייןט תא ‪ nphp‬פץ *ינוליס סאד לעס‬ ‫אונ לאניות אז ן!ען‬
‫"וינומס'‪:‬‬ ‫ךאס לאט נע^ךענןט‬
‫ןואס ‪$‬ען זא^ט ואתם הדגיקיס ‪8‬אר ןעם ‪-‬לייןעז •‬ ‫)ב( לער פעס‬
 ‫ט ט ע מ י ם ‪40‬‬ ‫פר‬
‫ודיל ךער מאס ליינס אונ לער תורה את נל_ייןד וןיא *ר האט לעס )על*ען‬
‫טאג קקילי;עוועלגן דוא תורה‪:‬‬
‫)נ( ןער קעס וןאס ןער ;‪1‬יאי תולה ^‪:‬זיים ‪3‬ייא ךעם ליןר את מייז*‬
‫יעלק ןואס קעז רי< א‪1‬יף ‪ KW‬ךער הוךה סיט איץ ך^עו^ער‪.‬יד היא‬
‫?מ‬

‫ק ק האלם‪}.‬לי דער עזלד‪ .‬ןאר ויישען ייילעי ‪.‬עי ק*קט דוא ?ךכח ודא‬
‫ק ק האלט ‪.‬ער ןאל ‪,‬קע;ק ;אף ןץ^ק ‪#‬דלערלייס ‪:‬עלעס ;ואךפ ;אך‬
‫ןעס קורא ‪:‬‬
‫ס־( ךער מעם ףאס ‪.‬עס _דאךף גוא שטיין דךייא ןןקנועק אויף לער‬
‫וייקח ב*ועת ק ק ליי^ט‪ .‬מייל ‪ cjr‬ש^‪-‬יט את ‪$‬סוק העידותי בבס היום;‬
‫״‬

‫אונ נ^לה !יין ךאךף ‪ 5‬ע פאר 'ןווייא קענג‪#‬זען אי‪1‬יער לעם לייקט איי;ער‬
‫אונ ‪ -I$Q‬אונ דוא ץןוייא איז ‪,‬ער סלךה פאר ‪1‬ייא‪:‬‬
‫)ד& ךער סעם פון לעם }ואס לער וואש את עולה תורה חךןד לעם‬
‫וועג עאס ‪$‬ד גייס »ום ס‪$‬ר ;ייט ‪,‬עי }י?ט *וליק סיס לעש זע^‪.‬יק‬
‫ןועג‪.‬אזויא מיא קיר !עפו‪.,‬ען אונ יחזקאל אז ‪,‬ךער ףאס אה ;עקוקק אוג‬
‫בהם״ק דוךןד ךעס טולןר פון ןיפון‪.‬זייט ךער איז ארויס ;ע;אנ;ק דולןד לרום ק ק‬
‫איז _קיי;קאל ;ישט ארויס ;ענאנ;ען ד‪1‬ךך לעס ט‪;1‬ער ןואס ק ק את ;עקוקק‬
‫ןאר דורןד לעס טו^ןר וואס איז * &ענק*‬
‫>ן( לער מעם פון לעס וואס בשעת קען ‪$‬אכט דוא ?‪71‬י• גייא לעס‬
‫עץ‬ ‫‪$‬ור ךאלט ^ ק אלן אונ דוא עץ חיים ‪,‬ומיל ‪.‬עס '?שייט את‬
‫חיים לםחזיקיס בה ז‬
‫)!( לער סעס פון לעס לער וואס איז עו^ה לתוךה גיים ;‪ rxh‬אךאפ פון‬
‫וועמ‬ ‫ןער ‪$‬יקה ?יז לער ?וויין‪;1‬ר קאקט דוא אנלער ‪? 1‬ל^ה ״ מייל‬
‫‪,‬ער ;יקט ‪.‬קקען לעלען לאס לי;ק בשעת ער ןועט ‪yj‬־<‪; w‬יין ו‬
‫י‬

‫ח( ;אןז איץ קעם ךאס ק ק לאךף דלייא קענט?זען נייא לעס‬
‫ר‪.‬ווייל ‪.‬עס ‪££‬ייט גדלו לד׳ אתי ונרוססה עסו יתרו פון לעם ^סוק^‪5‬‬
‫לער^ען קיר אפ אז ‪.‬עס ךאךף *וא דן לרייא קקם׳קען‪:‬‬
‫)מ( לער סנעם וואס קען ךי^ט ארח »ום קפר ;עדדן יעסוד ‪ n‬פלוני־‬
‫וני‬
‫בן יי * ל • ניייי יילןד לעם מעט בעוךןןט וועלען לער יעקםעי ;א?ק‬
‫מיא יעלעי &יי;‪*7‬עי סיי‪9‬פאוג דוךך לעם ‪,‬קק קען ;•‪ of‬ק^קק « א‬
‫איין קקשול ?ייא אונ ; מ ‪:‬‬
‫*י( לער שעם פון' לעס וואט אונ ר״ח ‪.‬ליינם ק ק תא קרבנ‪1‬ת ןואס‬
‫״‬

‫;י?‪:‬ט ;אד תא ‪0‬ר*ןה )ואס‬ ‫ךלעלען צוא ר״ח אךער אונ ש‪$‬ת ליינט‬
‫ךא ךלער זוא לער ויאןך אויער ;יש ש פון דוא ‪,‬קרונות פון ‪ #‬ת ‪ .‬א י ו‬
‫לער העש מייל אונ ‪,0‬ת קו;ק ;יןסט דוא קך‪1‬ינ‪1‬ח ‪1‬ייא ז*ללק ל מ ד‬
‫י‬

‫!יין ;אד סילד א ק ;חת רול מייל ע‪:‬ת אליין את קכ^ר אי^ער לעם‬
‫ךארף ‪ 9‬ק ג^זט פילר ליי;ק דוא מלבנות‪ .‬איער ר׳ח זל;ק דוא קרבנות‬
‫איץ בפרת עון ל״ןט ק ק דיא עערפ לאס ^יי;ק ;ערעגיןם ^לייןד מיא‬
‫ק ק ןוא^ט !ןיא גןנןליב ;עו;קק‪:‬‬
‫‪,‬‬
‫)יא( ^אןז איץ סעם ויאס ל ק ליץט ; ^ ט אונ ש?ת פ םולף טייל‬
‫לער ןך^זז איז ;ישט לא קעלר וויא ץווייא ^בוקים אונ לער תילוז‬
‫ליי^ט ק ק ;יקזמ ‪ pp.‬פךןזה וךי^י;ער מיא ללייא ןסו‪.‬קים ד כ ןא;ט ‪v p‬‬
‫^ל׳‪5‬ע שנת ת א עסוקים ו^יום ר‪#.‬ית ‪1‬‬
‫נעפאנם‬ ‫י‬
 ‫בא ‪1‬‬ ‫מפר מטעמים‬
‫) י ם ך ן י סעס פון רעם מאס ק ק זא;ט אז ק ק לי^ט דריי*‬
‫קאנ ‪$‬עז_אקק רע‪:‬ינט‪ ,‬מייל ןןם '?שייט את ‪$‬כוק וילכו ‪0‬ל‪#‬ת ימים ולא‬
‫י‬ ‫נמאו סיס לאס היי^ט ק ק דוא תוךה אדער אז ק ק ^ ט אונ ךער‬
‫תולח ךרייא קאג ^עסו^ט ק ק נוא־ןער‪:‬‬
‫)י‪ 0‬לער המם מאס ק ק ליינט את ךער תולח אייף לק‪1‬מי י ‪ #‬י ״‬
‫טייל יקן‪#‬ר לאט ^עלאט איין י זוןזן ףאס ער לאט נעהיילען יוב את‬
‫י‬
‫‪r‬‬ ‫‪3‬‬
‫« אלדיקע?ס אוז ;עמעז״ען אע״ז מאס האט ;עהייקק יי * ;עקי^ק לעי‬
‫ווך‪.‬ן את לאש ןיך וקן^אנט סאד לעס ןואקעי וואס ער לאט אילם‬
‫י‬

‫‪} pit‬אקק ; ק ע ר ק מיא דוא עיז לאט אילם ?קש;ר ;ע?ן‪#‬כןט א שין פון‬
‫!יין ןאקען את ‪.‬ער האט געהייקען ‪*:‬וב ‪-‬איןער ךעם ‪$‬עלפ איהם דיא ?‪t'p‬‬
‫)יף( ךער שעם מאס ק ק ליפט ניקם אויף אייז ‪$‬אקלר קיט א ™‪? ft‬עואקזקק‬
‫* ס ק!‪$‬ר‪ .‬מייל ך א תילה וועךט אהן ;ערו‪$‬ק ‪.‬עדות את א‪$‬אקער קיט‬
‫« ו‪1‬ךן ‪1‬קען ‪$‬סול *עזאקען' פאר _עדות‪:‬‬
‫)טו ךער טעם ויאס את לעי ‪$‬ךה פאלם ק ק א‪1‬יף לעס קלס‬ ‫(‬

‫אדף ךער ךעןקע לאגד את ‪3‬ייא קנחה איי ף ךער לינקע לא?פ‪ .‬עייל‬
‫קיר ^עפ^ק‪ '.‬אז רואי לקי^ה פון ‪$‬קח איז א‪1‬יף לער ל^קע זייט מייל‬
‫ךיא ל‪/‬קע זייט איז רקד חירות סולןן קיר תייזק אז אויף לער אייג‪.‬תער‬
‫!ייט תאם קיר ;‪.‬עלן אויס מיא ^ ע קענ‪#‬ען קיט י ע י איי^יןער ןייט ל מ ק‬
‫קיר "אוןקער קעל‪3‬יג ‪ tm‬השי״ת‪ .‬אי‪$‬ר לעס פאלט ‪ 9‬ק סחןה אויף ןער‬
‫לי?כןע דיט‪ .‬איער' ‪5‬ייא אזהרות קען ןייט *הן ?י^ואזזן ד א ליפילין אויף‬
‫ךער לי;קער הא;ד אז קען מעט פאלען החןה א‪1‬יף ךער לי^קער האןד‬
‫מעט ער ךך ‪$‬לן שפאךק אויף דיא חפלין‪:‬‬ ‫ז‬
‫א‬
‫ימן‪ ,‬לער קעס מאס את ר״ה יודדנ ‪.‬אז לער חזן ןאגט ה?דד ‪2 1‬זן‬
‫אויןז־ לאש גא^זע ץיביר לקלך אויף א ה‪1‬יך ‪^P‬״ ‪ 9‬ק ‪-‬ידיזט אז קען‬
‫*ענייט ליא קלו;ה‪ .‬ןדי וךיקע ןאלען אויך לעלק אונ ‪«9‬ללק קכיי^ען‬
‫»וא העי״ת‪:‬‬
‫)ין( ךער העם מאס אויף ר״ה יוה״נ ?וקק ‪ m‬זאקק אל^ע פון‬
‫ךיא קליבות את לער ?קאט אליין• ך ק ןןס איז רעמי^ט אז ‪.‬עס קוק* דיא ןףיט‬
‫אז ק ק לאלף קליינען א ^ קלך קו;ען ךך עוא זאקעז קקג*‪$‬ק אינ‬
‫לעד ?קאט מאס קען קריי;ט לע ‪ fa‬ךיא זאלק ןעהן לעם *יייקעל‬
‫ם‬

‫ןבוד ?ואס ק ק פוס אלן לעם כלך‪ .‬את לאס איז פאר לעס קלן׳ זן‬
‫נרויס ^בוד אז ןגס איז לא אשך קענק׳קק מאס זךא ^עקק אלן זיין‬
‫?ייי^ק‬ ‫‪TO‬‬ ‫געיןעי!קמ‪.‬קייט אזוי* ?;טייס א‪1‬קד את ^סוק' אז השי״ת איז‬
‫ח א ‪ /‬י ^ א ל את א;לע יםים נוראים ‪,‬קריץק ף ו העית אמ 'קיו־זזמק‬
‫אויה וקד ק‪.‬ק?ל דין סםשלה‪ .‬ע״ב לאלף ךןז עוא ‪.‬זאקק « א קוקק *פילל‬
‫קעןטיןק בשעת קען קריי^ט השיית!‬
‫ז‬

‫)יח(דער סעס מאם ק ק גייט את ר״זז ‪1‬וא ח‪0‬ליןז‪ .‬מייל עם וועדמ‬

‫י‬

‫‪$‬ע‪3‬רע‪:‬נ;ט אונ קךךש אז בשעת אברהם אבינו את ;ענא;‪.‬גק ק י ט ‪ " p /‬ווהן‬

‫יזחק צוא ךער ^קידה לאט לער ^‪1‬קן ^עקאלט איין שייך פאר זייא או‬
‫! י א ז(‪1‬לק ; ^ פ ‪.‬קע;ק דורך ק‪5‬‬
‫)יט לער קעס מאס את ר״ה‪,‬עקט ק ק ; ^ ט ‪} p p .‬יס מייל אגוז ן^טלע^ננ‬
‫(‬

‫אזרא וויא חטא את נא־ איין שעם מייל ;יס סאןט ‪: pppp‬‬
‫דעו־‬
 ‫ס פ ר מטעמינו‬ ‫‪42‬‬
‫כ דער טעם וואס תא גינונים פון • ר״ה יוה״ב זעןען גלייף בייא אללע‬
‫יולע אויף ךער" ;א‪$‬ער ו‪,‬עלט‪ .‬ךער ס‪:‬ך‪.‬ג פו‪ ,‬לעם שס*םט אתים פון‬
‫ששאנןא וואט לארט הא‪$‬ען דוא יולען אפ ;עלקען דוא >‪.‬גו;ה אונ פאר‬
‫‪1‬יאך;ענעש אונ ןייא לאיען \ ך צוא!יסען גענוקע‪ ,‬אונ דוא ןועלדער *‪.‬ל;ע‬
‫צוא ןאןןען אוג יגים נוראים ףא^ען ‪1‬ייא ;עד*‪ .‬ט זע סיס‪ ,‬אלן ת א‬
‫;יגו;יס ןואס ‪1‬ייא לא‪1‬יען לערקענט אז ך איז פאר זא ע;ט יודען ן‬
‫י‬ ‫א‬

‫ןער טעם וואס או‪ :‬ךער ‪,‬ע‪,‬ש;ער גאכט ר״ה ןויג?ןשש איינער‬
‫רעם אגלערען לשנה טובה הכתב א^ער אונ דער פדיה וזינטשט קען שוץ‬
‫;ישט *־דין י‪ .‬מייל קען טאהר גישש האלטען ךעס ח‪$‬ר פאי איין ך^ע ;אר‬
‫אצךק‪.>.‬ונ נעסישפש ^וערט םע או‪ :‬דוא עךש^ע דרייא ‪#‬עה םכתמא לאט‬
‫ז‬

‫ק ק שוין אהן ;עשרי^ען צום' לע״ען ראךף ס ק *‪•.‬ין נ שט צוא ^עקען‬

‫א‪ 1‬ף ךעם חבר אז קען ןאל איהס אלן ש ייבען צום קדיע‪: ,‬‬
‫) כ • ךער טעם וואס מען ‪,‬עםט ריר• ןיינאכט ראש כ ‪ . * -‬קיר ;עפו;ען‬
‫איין וקז אויף ךעם אוג תינום יונתן אונ אהן לייב פו‪ ,‬גלות סצריס‬
‫לאט י פך‪,‬ד‪; ,‬עזעהן לאס גאנץע לאנד ‪10‬ר‪:‬ם אויף איין ויאג שי‪.‬ר‪.‬ל או‪:‬‬
‫איין ?ןעפעלע אויף לער זןוןייקער ש הל לאט ךאם שעפע;ע אי‪$‬ער גיווו^ען‬
‫לאש גאנ^ע לאנר סןולס אונ ריח תשרי איז ךער ‪,0‬זל איין וואגי^אהל‬
‫‪,‬ע‪1‬ט קען ראש כנש אויף איין ךקז אז דוא יודען וואס זייא ;ע;ען‬
‫ןע לעלינט צוא איין ^עפעלע זאלען אויסנעלייזט וועי־ען אזי‪,‬עש יועם קו;ןען‬
‫רואי ןייט פו‪ ,‬לעס ם!ל פו‪ ,‬דוא וואג שאהל ליינו או״ חדש ת‪^-‬רי'‪:‬‬
‫)כג( ךער מעם ‪3‬ו‪ ,‬לעס וןאס מוצאי יום הקדוש כייגאכט בלאזש ‪9‬ען‬
‫שופר לאס איז א סיקן אז דוא ש;י^ה איז שוין אב געטאהן ;ע‪,.‬ואלען‬
‫א‪1‬יך >\ז עס איין ןכר וואס קע‪ ,‬לאט ;עבלא־ען *‪?1‬ר לוע! ‪.‬עסי אי‪.‬‬
‫נולג ;עי\ע;ען לער יוכל ‪:‬‬
‫)•־( ךער העם ןואס קען שטעייט צעייא קענט^ען בייא לעס חןן‬
‫•יוהיב ‪4‬ייא גאכט ‪<#4‬ת ‪,‬ער זאגט כל גדרי‪ .‬עייל ‪,‬עם וועךט געבךענגט‬
‫אוג טקכת סופרים אז ;נס איז גישש ^לייך לער חזן זאל' ?ןשיין אלייי‬
‫‪$‬ייא לעם ‪,‬עטור ;אר אי;ער ךארף שטיין אונ ךין רעכקער זייט אונ לער‬
‫י‬
‫צעיינןער אונ לער לי^קער אקע^ען תא אב‪1‬ת‪ .‬נאד א גאנץ ‪:‬אוך איז קען‬
‫קרוד אוג דאגת פך;סה קען מען לאס \שט סק‪:‬יס !יין א^ער י‪1‬ודכ אי^ער‬
‫י‬

‫לער איקה פון יום ללץ איז י קען זיןד גוהג י צוא *ואי ששע‪#‬ען 'צעייא‬
‫קעגט^ען לעבען חזן‪:‬‬
‫)כד לער מעם וואס כל גדרי זאנט טען סיס א וויי;ענד;ק }ינין ״‬ ‫״‬

‫אונ לעס נוסח כל גדרי וןעךט גאהר ;ישש געד>‪.‬כש ״קיץ זאןד וואם עס‬
‫ז?‬ ‫ןאל קעורר לין איין נעורין‪.‬נאר עייל תא אנוסים יפו‪?^ ,‬פאנ‪.‬יא‬
‫צוא ]אםען געקיסען או‪ :‬פארבאןץענעש אונ תא היילען אוזן יום לכיפור‬
‫ותפ־^ה צוא קאהן לאבען ז_יא זיןד ‪.‬ערסאנט בשעת ]ייא ' ה א ב ק געז‪,‬אגט‬
‫בל גדרי‪ .‬תא גלרים אונ דוא שבועות וואס ‪1‬ייא לאבען' אגאנ^ץ' יאהר‬
‫^ע*טו\אלען צוא לער ססשלה אז זייא זאל אלן ליןןק" ניי‪,‬ער "לת *לאס‬
‫לאס איז ;עוועז‪,‬ען א‪,‬קקען זי;ער וויללען אוג ליא לא?ק דך םתנען ;עוועזק‬
‫םבטל צוא ךין דוא אללע ^‪-‬ועות וןאס •ייא לא?ען א ;אגץ ;אהר ;ע^זווארק‬
‫א‪.‬י; א‪1‬ית לעס לאט _זייא לאס ה א ח ןי;ער גוייא;עןואהן אז )ייא 'לא^ק‬
‫דיי‬
‫כ ב ‪43‬‬ ‫ספר מטעמים‬
‫‪1‬עער ייללען‬ ‫־?יך עו־סא}ט מ»יס ]ייא האיען ;עטאהן _א‪.‬גאנ<ן ןאהי‬ ‫״‬

‫)איערדזא קלר;‪1‬ת וןאס סיר שייעיען צוא אונזער משש‪.‬־ה יר״ה זעע׳גן‬
‫•אונ זייער ?ז‪-‬ארקהייט וןאלען אונזער ]קיעןר יר־ר‪; ,‬ייט או?ץ }ייןזש ודו‬
‫סיר ןאיילק עו^יר !יין א‪1‬יף או^זער' נ;זעץ אדרבא ״סען נוט אינץ ‪$‬יייסייט‬
‫אפ צוא * היטען אונזער לוייען * אונ דוא ;יזעץ׳‪:‬‬
‫יכר( לער מעש פון לעם וואש אונ יוהי״פ זאגט מען אונ יעךער ‪.‬קדויקת‬
‫‪3‬ייא שח־ית אונ סנחה נעילה קקר אדע• נעריצך לויט נוסח א*‪2‬נז‪ .‬מייל‬
‫אונ ךעם קאנ קעהרט נ*ען אונ ת‪£‬לות ותישבחות לע‪;:‬אלס רע־ט דוא‬
‫^שוהל יון הקי״ה״ךער הייכט אייער ךעס זא;ט ק ק סשקושו הוא יפן‬
‫ובו׳ משרתיו שואלים זה לזה איה 'םקי־ם'כבורו‪ .‬יוייל חא ם^;ים עייקען‬
‫*י*ט וויא זיין קנוד איז ךעלאלם ךער לייןס‪:‬‬
‫)כן( ךער מ;־ם לאש אונ י עלב יוהב״פ מאלט מען ‪.‬קיילי^דיןע חל‪.‬ית‬
‫י‬

‫אזויא ודא פיי;על‪ .‬מייל או‪ :‬רעם קאנ ז ע;ען דוא יוךען ;עגלעכץט צוא‬
‫י‬

‫מלאניס אונ גייא י ת א םלאכיכ ^שייט אז *יערער האש ‪? opvj‬ל‪/‬על‪:‬‬

‫כח( ךער סעס פון ךעס מללנ מאש לער ;?*י קליילט אונ ‪.‬ע‪:‬כ‬
‫י‬
‫יוה״ק יעךען ןיךאנ^עי מיט לעךאןד ךאס איז אייער ןעס מעם ט‪:‬קער‬
‫(‬

‫איז ‪} m‬גזר ו עיוארעז אויף איעעם ער זאל ןעקק ץר קה מעט ךאס ‪.‬ויין איין‬
‫?‬ ‫י‬

‫^ייקוקעניש ‪ p‬ס ךעם מאש ער י ;עקט אצונך פון ץדקה‪:‬‬

‫י‬

‫)כט( ךער מעם מאס ב*עת מען ןאנט אונ יוהב״פ דוא ווידוי ‪,‬קלא‪6‬ט‬
‫קעי זיןי אונ הארץ ןוייל דוא אללע מאס זע;ען םחויב טילה איז צום‬
‫?נר^ןוען רוא ‪.‬ערות העןד זייא סיי^ען א*ס צוש עךןזטק אונ דוא לא;ד ץ‪.‬יז‬
‫י‬

‫איין ‪.‬עדות אויף ךעם קענש^זס זונד אזויא מיא ‪,‬עס *‪:‬ץיט אז ייא לא^ד‬
‫מוט ^•ךיייען אונ רוא האןד פון י יעלען קענק* טופ דתסנין איןער ךעס‬
‫ךארו״ רואי האנד צוא קלא^ען אוני האיץ אדיין ןדי ךער עו‪:‬ש זאל !יין‬
‫דורך דז;ן ‪.‬ערות לאס זע;ען דוא לענד‪:‬‬
‫‪ %‬ךער מעש מאס ל ק ‪,‬קלייד' זיך אלן אונ יוהב״פ אוג ומיקע‬ ‫(‬

‫^נדיס מייל עש יועךט ;עררע^גט אז ויען ךאס ביהסיק איז ןע^ןשא;ען‬ ‫י‬

‫\‪3 vt‬י?זט נעוועזען ;*ך ‪.‬אזויא איין יו״ט וויא חסשה ע‪£‬ר באב אונ יוהב״פ‬
‫לעמא;׳ס זענען דיא יוך־שע קענקער ארויס ;עגאןגען «?לע *לין גע^‪-‬ייד‬
‫אין וךיקע קליילער אונ ז‪.‬ייא לאיען ;ישט ס‪1‬ךא ;עהאט פאר ךעס יצה״ר‬
‫מוט ק ק ליינט אויך זיך אלן ‪,‬קלייןען י ‪1‬ויין!ע ‪,‬קלייןערן‬
‫>לא( ךער מעם פון ךעם מאס ‪,‬עס איז איין כוןלג צוא ‪$‬אר ^ ך י י ן ק‬
‫אונ יוהביפ נךעזער אונ *והל ןוייל אונ ךעם ןזאג פאלמ מ ק ע^ל‪5‬ע‬
‫י‬

‫סאףל נודעים אונ ‪9‬ען ?ינט ןיך איבער רעם פאר ?^‪:‬־ייט מען ע א ו‬
‫י‬
‫^די ‪,‬עס ןאל זיין איין הפסק »מי‪£‬ען דעי רצפה ךאס סי ‪9‬ט תא קאךלי^ע‬
‫ווייל קאןער ;עפו^ט זיך אויף לער רצפה איין ‪$#‬־ין אונ ^ס שמייט אין לער תולה או‬
‫^ען ^ןאףר זיך גישט ‪:5‬קק צוא ‪,‬קיין ^זשיין ;*‬
‫‪#‬רייט ^רעז״ער‬ ‫)לב( ;אך איין קשוקער סעס איז מאס ק ק‬
‫אונ דיהל מייל מ ק ׳ןזסייט אגאנץע מאנ אויף דוא פוס אונ ןמן ;ייט‬
‫^ך‪.‬ן *וך איז ^וןעהר צוא ^זמיץיאי^ער לעם ^אר ^ ך י י ט ק ק ןךקער‬
‫עס ןאל ‪1‬יי; לייכטער זנוא *?זיין‪:‬‬
‫ר<ור‬
 ‫טטעטע‬ ‫‪44‬‬
‫)לג( לעי טעם פון ן ע ס מאס את ךער ‪ « £ 1‬ר ה פון * ? ת י ן ע ו ; ה‬
‫וןיןער ח־קנךמ ק ק אונ מק הייןם אלן פון יואל תקעו ב*‪1‬פר מדון וגוי‬
‫‪r‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪C J‬‬ ‫ח‬ ‫‪B‬‬
‫‪) T 9 **I T J‬יא גיין‬ ‫י‬ ‫‪Yl‬‬ ‫ןדיל ךאם איז אוג סוף הדשמ‬
‫^ ס ק י ס אונ לביאים ‪.‬ליי^ט מען ןיןגש נ ף י ^ ע ר מיא איין אונ דיא^זינ מסיקים‬
‫*י^עי ךעס ליי‪$‬ט מע• אתן פון איין א‪,‬גךע;ען « י א וואש ך < ט ‪!#‬יים אויך‬
‫>*ן מקיעת שופר לאט ‪.‬עס איין שייטת צוא *־‪.‬ת תשובה‪:‬‬
‫)לף^ לער העם פון ךעס ןואס קען ךיפש לעם קאג ;אןד יוהב״•‬
‫צוא ןאט׳ס }אשען ניייל אונ גא^ץ עשית יסי תשונה זאנט קק הםלך הקרוע‬
‫מק זנידק « *‬ ‫ה ק ת * גייט‬ ‫‪ sm‬ליי!ט ליי^ט ק ק אלן !וריק האל‬
‫‪* w i q‬אקק‪:‬‬
‫)לד!( ךער מעם יואס קען קאיזי ^ ‪ $‬ט קלאפען אונ י א * חשנה גייא קאנ‬
‫דייל ‪,‬עם ןועךט ^ ק ^ ־ ^ ם אז לער וואס ?לאפט את ר״ה ^לא^ט ‪m‬‬
‫דין קןל‪:‬‬
‫)ל‪ 0‬ךעד מעם פון ך ו מ מנהג לאש קק *שייט *ייא אי^ע הפלות‬
‫א ת ר״ה יוהכיפ וףיל אונ דיה איז ךעי ןקר דין אונ בייא ךעם ^קו­‬
‫ר ק ומלש דוא גא?*ע ו״מר‪,‬ט אז ת א בעלי דינים ךאר^ק ‪#‬ןיין ן‬
‫')לן( לער ט‪.‬עם לאש קען ‪,‬עשם את ר״ה *פיל איין !עטונקט א ת‬
‫‪C‬‬ ‫א ל‬ ‫‪,‬‬
‫«‪ r‬י • ^ ‪ W‬איין ס ע ס‬ ‫‪* ^ ? W‬י*‬ ‫ןזאגיק ירי * יי* י * י‬
‫‪,‬‬
‫* ס ןוערט ןעברעק;ם אז ‪ pr.y‬אבינו ק ?ם ;ע‪$‬ענש*ש יעקב ! «יי * ע י ן ק ק‬
‫וןין ר״ה א ת ‪$‬ד לאט ;ע;א^ט או לער ;עשםאק פין סייז זיףן את אזויא‬
‫‪$ p i‬ע^ד מיט ״עפיל ‪.‬עןזט ק ק ןן‪$‬יל פאר איין ע ר ן‬ ‫יי*‬
‫)לח( לער מעש פו‪ ,‬ך ; ם אז ל ע י ןואש ךאועגט כערב פאר לעם‬
‫עםוד ךער ןאנס סליתת ןוייל ״ער איז ךער ‪,‬ער*;ןער וואש האט אתן‬
‫ןעהז׳י‪$‬ען איין מצוד‪ .‬האס זיא ןילער צוא לעם קאנ נריל דיא גאכט ד ל ע ר‬
‫צוא לעם• קאיגעדנען קאנ ל ‪ ,‬ר לאלף אויס צוא קאןק ;יקזר *וין צו*‬
‫‪1‬ןיל& אלןיע מצות פון לעם ק א נ ‪:‬‬
‫)לס( לער מעם יןאס את אלרע תפלות פין ר״ח את יוודג ןואם‬
‫ך א ס <ןלל זאנש קיט לעם חזן זאנט לזן ‪4‬ישט בסדר אזייא וזיא ‪.‬עס ‪ #‬ך י מ‬
‫א ה ת א סיזזודיס ^אי ק ק ן‪:‬גט >‪,‬ב*ר ןעהיפעךט דהיינו את פייט פון‬
‫‪B‬‬
‫א ת ה ד‪1‬א אלקיגו ב*סים ו ב א ח נבור ונערץ ןאס ‪, W‬לעי חזן א ת‬
‫ךאס קקל ז^ט ‪p‬אף דנול םרבבר‪ .‬הוא שח ויהי את אז‪1‬יא מייקער פאר‬ ‫י‬

‫}ואס ז*ל ק ק גי‪#‬ש ןא;ק בשדר דהיינו לער חזן ןא^ט אתח הוא אלקינו‬
‫ג*שיס ובארץ גיור ונערץ זאל לאש ‪,‬קהל ‪$‬א;ען דנול סרבבח הוא שח‬
‫ד ח י אונ אזדא נסדר לעי־ הןן ןאל )א^ק ווייטער ת א אותיות זד ר אוג‬
‫ךאס ‪,‬קלל ד חי אזויא ארץ אונ פייט ארירי איוסה יאתרו בקול ‪,‬ןאןט ל א ם‬
‫ק ל ל ה׳ םלןי ברואי ב י ק יברכו בק‪1‬ל זא^ט לער חזן ןאןד אקאהל לאס‬
‫אויןד אזויא אונ פייט לאל עורף ת ן ל‪1‬וחן לבבות ביום דין‬
‫לגזלה עסוקות בדין פאר מאס ;א;ט ק ק ד*ש כסדר א״ב דעי־ ה? ל י י‬
‫ןא^ק אותיות איג אונ לאס ‪,‬קהל ג״ר א ת אזויא )וייקער בשת־ ;אר א ת‬
‫ת א ! ו א ך ל י י ט איז לער ^א‪:‬ץער קגלג עפיי ‪11‬עות ^אןד פין ייא ?;ל^ייקע״טע ר ו ת ת ‪.‬‬
‫א‬ ‫‪r‬‬
‫ך א ס אק ןעוויקט וןק דוא פייטגיס ק א ; ק ;ע‪0‬י<?ש לעש פייט * ג ד ‪ TP-‬ךייק‬
‫&‪ tx‬ן ע ע ק ק אדף לער עע^ט ;אר ךיז• ‪<;!9‬ן אויף ^ע^לי^ק זילןר פייט א ד ^‬
‫פאפיער‬
 ‫‪45‬‬ ‫בג‬ ‫כ פ ר מטעמים‬
‫ר אלעד פאךסיט אונ ךיא הא‪:‬ען ‪,‬עש צוא צושקש ןרך^גן אל^ע איי^זאקליגג‪9**%‬‬
‫פון י!ךען*‪9‬ען זאל'^ זא‪3‬עז‪.‬אונ פאר ץייןזעןס לאט ‪3‬ע קאסט ךאם איןעי *דיי‪3‬ען‬
‫י‬

‫פולל״געלט הארען זין דוא פייטנים גי?‪£‬ט ^עפו;ען }אר _גאיץ מיינוג ;אר אונ יעךעך‬
‫קהי^ד•"איז ‪$‬עמעזען א מחזור סיש ‪.‬אללע פיוטים אונ אפילות פאר ךעם לזן פון‬
‫ןןהל ןעלד אירע־ רעם לאט נאד לער חזן נעזאנט ךיא פיוטים אונ לאס ‪,‬קלל לאם‬
‫‪0‬‬ ‫‪$‬‬ ‫ע‬ ‫‪.‬‬
‫וךז אייז שבח פאר השי״ת לאט ראש ךעריחזן נעזא^ס אויף רעם קול אונ לאש‪,‬קלל‬
‫לאש ןאך נע;א;ט ךעש חזן רעש אונל«ילט פו; ךעם איב אזויא וןיא איין צוא ק^ילל•‬
‫אזויא וייא‪/‬עש ייערט י‪.‬עךילנ;ט אונ'ןזךךש ריה ‪3‬ייא ךער *ירה ‪,‬מאס דוא יוךק‬
‫‪,‬‬
‫דאייו נלזא;ט בייא רעם ים ם?ןה לאט נייזאיט א**רה לד׳ ני נאה נאה ונו אין‬
‫י‬
‫ךיאיש־אל'לא;לז ג;עניז;לךט א*ירה לד׳ וג ף‪.‬אז‪1‬יא ארך ‪3‬ייא דוא פ־וםים לא?ען‬
‫ךא? ‪,‬קהל ני‪,‬ענמ‪$‬עךט נאזד ירעש ‪ •n‬תא וועךשער מאם זייא לאיען ;יהעךט פין‬
‫;׳אש ער האש אויש נע^אזש דהיינו ךער חזן האש ;עזאנם אתה הוא אלקינו ב*מ ם‬ ‫י‬

‫ובארץ האבעי לאס ‪,‬קלל י ארך א‪1‬יס ‪$‬עלאזש בששים ובארץ‪ .‬אזויא אויך לער‬
‫ותז• האט ;״י‪.‬אנט נב‪1‬ר ונערי* ד־ ולי מרבבה האךעז ךיא נאד נעןאנט דנול מרבבה‬
‫‪,‬‬
‫»ז‪1‬יא אויןי אונ פייט אדורי איושה האש ךע* חזן נעזאנט אדירי איוסה יאדירו בקול‬
‫די םייך האט ךאם ילל }אך נעז‪*,‬גט ה׳ כלך"אונ אזרא ‪3‬ייא אלע פיוטים‪.‬‬
‫ןאר דער* נ׳יך' אינ ?פ^עלע *;אה;ע• ‪.‬אז ןןס איז נתרבה ןעייאיען ליו‪,‬קען אונ‬
‫ילךלד איינץייעי־ לאש ניזלאט איינ '‪!:‬חזור אונ דיא ?י־ויןע האיען ‪ ripj‬נעווא^ט‬
‫*יזיךער לזן זאל זייא כועיא זיין מיה דוא פיוטים נאר ;ערער'לאט פאר דך נעזא^ט‬
‫ליא פזמונים לן^לרדייש דאיע• עיא יעזאנש א>יך ךעס פז‪:‬זל ייאש ךער חזן לאלף‬
‫זא;ען‪ .‬ש*‪1‬ילסרלייט אין אזו״א איינ״ייןיייס לסייען זייא ‪.‬זיך ‪,‬נעוויינט צוא זאנען ךאס‬
‫‪€‬י‪.‬ו*ף לעם קול לאס איינעעי ייאש ךער ‪ •n‬לאט שויו ילזא*ט אי‪1‬יער לעם אח פאר‬
‫ז‬

‫ל;ערט !עמאךען דער !זן^־ער *ם־ריפין אללע פיוטים ?יזיהיינש ‪ :‬״‬

‫‪:‬־וא נזעמים פדן ה א מ ה נ י ם וואס זענען נוהג בייא ה א ע ר ‪:‬‬

‫)א( י־לר מדם טו• ךים דנלנ לאס דיין ‪#‬עךס ;ייךט ‪,‬אב״קיין‪.‬קיןד דיא לאןגו‬
‫ליז לאס קינד לייבט אהז דוא ךייךעז‪ .‬טייל לס ויעךט ;‪,‬ערללננט אונ לער נקרא או‬
‫ךאס קינד ליירט זיל• צוא ךי־ךעז *לעךינס ךער 'פאשער ךאס‪.‬קינד תורה יצוד‪ .‬לנו‬
‫ס^ה אונ ללדא‪7‬ס ל«י־ט לער קאי‪,-‬ע‪ -‬לאס קינד' י־ייןייג פארי השית ווד;״ן אמ‬
‫^שוק *;׳ייט לאס ‪,‬לךש‪,‬ע ו;אש קעהרסס פון 'ךיינע ^‪v‬ף זאל‪9‬ט נע;ען פאר‬
‫מייועש ויי־נען אונ דוא ‪*:‬ךאי ייעיען א ק ^ערו‪.:‬עו שי‪^-‬איבערילעם אז לאש ‪.‬קץד‬
‫ך\י‪2‬ט אלן צוא ריילעל לל^אלש ריענ^ש לער §אסער לאס קינד צוא איין קדו?ת‬
‫לאס ;** לעלץט קיט ‪ crrn‬ת>רה‪ .‬נעמט ער אךאפ רואי לאער אין לאט‬
‫י‬
‫י‬
‫ןעלט פ ־‪.‬י־ דיא ל*‪,‬לר *‪-‬נקט מען צוא 'השי״ת אויף צדקה‪ .‬א‪1‬־ך הייבט ?ר‬
‫אילם שויז אלן מחנך צוא זיין ?ןיש מץ‪1‬ה לר לאזש איהם" איבער פאות"אונ מאןט‬
‫‪T‬‬
‫‪:‬‬
‫הילם ‪5‬אר איץ יוד ^ס זאל ילדער ‪.‬לר ע;ען י אז לאס איז א יוךי* יוננ‪.‬על‪:‬‬
‫)‪ Q‬דער ל^ם פוז דעס מאס דוא ל׳י‪,‬ער מאם איין ראנשייל ארעד א נקלה‬
‫ןע?ען ךך אי־אב לללאלש לועז ךיא‪.‬ני*ש מען פאי בלע;ט ליא מייל אז‬
‫ג«‪.‬אר בלענט לא ער *אט ךאס צוס גוף א‪1‬יך »וא ‪.‬קא^ף ווייפונ ״ אין אז‬
‫י‬

‫סקי‬
 ‫‪4‬‬
‫יו*‬ ‫עם‬ ‫מען‬ ‫געפו^ען ‪ ,‬ק ע ן‬ ‫יער‬ ‫ס ע ו ו ו ל ט ןץא «יףןק ניאך^ען ‪,‬ס«ו ןייא‬
‫י‬
‫ל ‪ .‬א ע ר ג ‪ . 7‬ו ף טוףן דדו‪:‬‬

‫פון נאמען געבען‪:‬‬ ‫טעם‬ ‫ךער‬

‫‪1‬‬ ‫י‬
‫? ‪•V‬‬ ‫)א( ל ע ר מ ע ם פון ך ע ם ד ע ר מ א ס ל י ‪ 9‬ט אפרים רץ‪1‬ש מ ע ן י א י ל ם‬
‫ין‬ ‫מ י י ל יעקב * אבינו ה א ט ;עבעןנןש אפריט׳ ן אונ ה א ט איהט } ע נ ל ע כ י ; ט צוא‬
‫‪ 0‬י * ל אונ ו_וא‪$‬ער א ו נ מייל אין ך ע ר ב ר כ ה ? מ י י ט א‪£‬רים פ א ר מגשר‪ ,‬א י ‪ $‬ע ד‬
‫ך ע ס רי^ט ק ק ; א ר אפריט פ י ^ ל גישט ס נ ש ה ‪:‬‬
‫) ‪ Q‬ך ע ר מעש פון ך ע ם מ א ס ד א ב נ י ח ו ר ה ריןוען ‪4‬י*ט ‪1‬י‪:‬עלע ייייןער־‬
‫‪,‬‬
‫ס י ט דוא ; ע ה ן ע ן ן א ר ער ןא^ט מיין ‪5‬על׳לי‪3‬י‪.‬ת מע‪ .‬ןוייל ע ס ויעךט ג ע ב ר ע נ ג מ‬
‫י‬ ‫י‬

‫אין ך ע ר ‪$‬קךא אז א ת נ א ה א ט ^עןאנט איך ל א ב ‪.‬ג יין ק א ל ל ; י ? ט איל‪,‬ן ;ערו‪$‬ען‬

‫מיין נוייב איץ אנךערען ן א ל מ ע ן ןאר מיין הו׳‪: /‬‬
‫)‪ Q‬ך ע ר מ‪;:‬ם וואס מען ך י פ ס דוא מ ס ב ת ביצה ב י ע ה ‪ .‬ניייל ך א ס ו ו א י מ‬
‫ב י צ ה איז עיץ בזי ‪' 1‬זויי^ען מע?מ‪$‬ען צוא ‪.‬דא^ען א י י ע ד ך ע ש נ ו מ י מען‬ ‫ו‬

‫!ויין נאקען ב י ע ה ‪:‬‬

‫)ד( ל ע ר מ ע ם פון ר ע ם אז ב * < ת ווען ס ע ן ׳קשייט א ר ס * ס ״ ע ה א ר‬
‫יהיו לרצון זאכט ;עךער ך ע ם ‪$‬סוק וןאס ‪,‬ע* ליי^ט זיף א ל ן אונ ל א ז ט ןיןד‬
‫א ר ס ס י ט זיין ן א י ן ע ן ‪ .‬ןוייל ך א ס איז איין ?וגולה ע ר זאל ;יץזט • * י געמען אמ‪-‬‬
‫י‬

‫ק‪»:‬ג פון יום הלין לי] ;אליןען ‪1‬‬

‫דוא טעמים פון ‪ #‬ל ‪ 1‬ם ‪:‬‬

‫צו*‬ ‫)א( ל ע י מ ע ם פון ך ע ם אז אייגער ק ל ע פ ש זיין ח י ר זאנש ‪,‬ער‬

‫לאם‬ ‫א י ל ם * ל ו ם עליכם אונ ל ע ר ח ‪ :‬ר ‪,‬ענ^ערם איהס עליבם * ל ו ם ‪ .‬מייל‬
‫‪C‬‬ ‫‪r‬‬ ‫לום‬
‫* י ‪? P‬עךןען מ י ד א פ‬ ‫ןואש מק מ ע ג כ ? ' י ‪°71*1? °H H‬‬
‫ןז‬

‫מ ע ר ט ;עבךענ^ט אין מסכיו ב ר כ ו ת אין ד א ך ם‬ ‫פון ב ו ע ז ‪ .‬אזויא ו מ א ‪,‬עס‬

‫*שייט אז בועז ה א ט ןייא ןעןא^ט } א ס איז מ י ט אייך זזאכען ‪1‬ייא א י ה ס‬
‫ג;ענט‪£‬עךט זאל?ט ווערען ; ע ‪ $‬ע נ ט ש ט פון ; א ט ע״כ םוהן ס י ר אויך אזויא‬
‫מייל ׳גלום א ז ך ע ר ! א ל מ ק פי‪ ,‬ה ק כ י ה אי^עי־ ר ע ם ל ע ר ןגרקקער וןאס ג ו ט‬
‫‪1‬‬
‫ךין ח^ר ‪ £‬ו ם ‪,‬מעג םזכיר !יין פריר ך ע ס * ש ער זאל זאנען * ל ו ס ע ל י כ ם‬
‫י‬

‫א‪$‬ער זיין ל ק ד וואס ןגנט^עךט א י ל ם מאלו־ ; ׳ * ש ב א ; ד מזכיר זיק ל ע ם * ם‬

‫אזו ‪ K‬מיא מיר ;ע*י;ען ‪$‬ייא ת א ק ע נ ס ש ע ן פון' בועז עיכ ן גט ‪,‬ער עליכס שלום ‪1‬‬
‫‪ Q J‬ך ע ר ה ע ם פון ל ע ם מ^לג א ז ‪ /‬ע ־ נ ו ט ^ ל ו ס ! י ן ו ז י ר ז א מ ‪ ,‬ע ד‬
‫* ^ ו ס עליכם אץ ך ע ר ח‪$‬ר ‪,‬ענטןעךט א י ל ם עליכש ש י ו ם או*ץ בלשין ר ב י «‬
‫פ א ר מ א ס ןא‪,‬גט מען ;י?‪1‬ט ב י * ו ן יחיד *־יום ע ל י ך ‪ .‬מ י י ל ‪.‬ע‪} :‬ועךט ; ע ! י ר ע ‪ :‬נ ם‬
‫זי‪.‬וג אלשיך ח ק ר ו * אז מ א ס הקב״ה ה א ט ‪$‬עזא;ט צוא פ;חש׳ן הנני גוית‪ ,‬ל ו‬
‫א ת בריתי ש ל ו ם ‪ .‬אז הקכ״ה ד‪.‬אט א י ה ם צוא ;עזאנט ‪.‬עש ו;עט א י ה ס לין‬
‫^ ל ו ם אונ גוף אץ ‪#‬ש אין ע ר מ ע ט אייכיג ל‪,‬עיק'‪.‬אזויא ןמא ‪,‬עש ש ש י ט אז‬
‫י‬

‫פ נ ח ס איז אליהו אי‪$‬ער ל ע ס ^ ט י ן ז ט ‪:‬עלער ןיין ח ; ר * ו ו ם עליכם א לשו‪ ,‬רבים‪.‬‬

‫‪: *p‬‬ ‫‪ .‬ע ר ן א ל לא‪$‬ען * ״ ו ס ל ע ר גיף מ י ס ל ע ם‬
‫ע ( ! א ך איץ מ ע ס ‪.‬קען קען ןאנען שאר ייאש אייןער ! א נ ס ל ע ם ך \ י ן ן ע ן‬
‫*לוס‬
‫כ ד ‪47‬‬ ‫ס פ ר מטעמים‬
‫*לוס עליכם אין ‪,‬ער ^נטפעךט ?יוזם עליכם *לום ‪,‬לר ןאנט ״*לום עלירם׳‬
‫טיט א ל*‪1‬ן'*אלה ‪. .‬איי^עי־ י נךל^ט ךעם *‪:‬ויישק אויב לער גום האט ‪3‬ייא‬
‫^ מייל ‪#‬ןענךיג צום ךעם מאס ךער גוף ןלן‪£‬ט‬ ‫איהס ^לום מיט לעם‬
‫^ליןט ‪.‬ני*ט ךאס נ*ש אונ צוא רעם מאם ךאס נ‪ *$‬ל«יט ךז*ק האט‬
‫לער גוף <י*ש'‪.‬קיין ל<‪$‬ק אין דורך ךעס איז גי^ט ‪.‬קיין ‪#‬לום ץוך*ען זייא‬
‫אי‪1‬יער רעם האיען אונזעךע ח;סים ‪ jpjp‬נעיוע‪,‬ען אז איינער זאל נעץ זיין‬
‫ךעס ח;ר ער * זאל זעה* ]עש זאל זיין ?דום ?ייייקען ןעס נוף מים ךער‬ ‫י‬

‫נ^זלת אין לער חיר ^ענטשעלט 'איףם ״עליכם של‪ .‬סי א‪1‬יך בל*ון שאלה ער‬
‫י‬
‫א‬ ‫‪,‬‬
‫‪.?7‬י ‪9‬ק אוג‬ ‫ןויקט איהם אויב‪/‬עח" איז* דייא אילם *לום ‪.‬ק ׳] יעי‬
‫‪5‬‬
‫אויבי גישט וויא ‪,‬קען ער *^‪.‬רא‪$‬ען ז‪.‬ייז חלי‬
‫)ח ךער ©עם פו־ ךעם 'ויאס ךיא יועןט ‪,‬זאנש אז אנאר גוט אוג א קלמער‬
‫ןעקט היינט לען *זויא אז א נאד גוט ץדקה מיינט ‪,‬ער אז‪,‬ער נוט * ‪,‬ער‬
‫דלר ל‪$‬ש מייי׳ט אז לר ניט ‪,‬צדקה ןעמט ‪,‬ער מייל מיא פילל *לער‬ ‫י‬
‫ב י ש‬
‫‪,‬יעי *דהאן סיפ‬ ‫עו^ץ רוט ץדקה מיט "דעס אךשאן )א־ םעך״י־‬
‫ךעס ע‪?1‬ר ‪:‬‬

‫ך א מנדנים פוי ש י ח ש ו י ה ‪ # .‬ב ת ז‪#‬ד‪1‬ל‪.‬‬

‫ע י ת שיבה‪:‬‬ ‫חזון‪ .‬ש ב ת נ י ן מ ‪.‬‬ ‫‪rptf‬‬

‫יא דלר רעם פוי ך עם סייג לאס לעי זאיט ןיז שדת שירה *יט ר ק‬
‫‪1‬‬
‫ל״יר ךיא ןץיוע• ר‪,‬א*ע‪.‬מייל ‪,‬לס מערש י געריעננט אין ילקט יאויף לעם פסוק‬
‫ויהי כיום השביעי יצ‪$‬ו מן העם ל קוט ולא מצאו ךאס איז ךער נן*ט‬
‫‪,‬‬
‫איז דך״י״י״ן מאג ךאס מיין‪* :‬״ע * י ת זליען ארויס ;עיאגנען מהייל פון‬
‫קאלק ך לרדעז ילן אץ זייא האלק ‪3‬י*ש ;עפונען‪.‬איז ^ןיועי־ ךער ‪9‬בוק'‪,‬עס לאט‬ ‫(‬

‫ןעךאר^ט זוא ?מיין ‪,‬עס איז ןישט ןעיולזק וואס שלייט דיא דאבען ‪.‬ניי^ט‬
‫}עפוןלי״ןאר מייל דתן ואבירם ז ק ק ארויש גלואננען פרייבוג צונאיטש אין‬
‫פ‬ ‫נ‬
‫]ייא ל*;ען פאר ‪ r n #‬פי א‪1‬יהע_ייינינ פון ךער ‪9‬ל ‪,‬י׳ י י לעי מן מאם‬
‫ןייא לא יעל צוא !»י‪!$‬עי ויווןןען פייימיג כדי ך א זאלי^ען ‪,‬קענען סכ־״ש‬
‫ויין כ*ה רבינו מאס ‪,‬ער ל ט זייא ;״זאיט אז אין *?ת מעט }׳*ס נעפו;ען‬
‫ףעלק ‪.‬קיץ מן אוג זייא לארק וקאום יצום )«אלק גייט ארויס מעט אילו•‬
‫ןעהן אז עס ^לפונט זיך סל אויף לעם ‪$‬עךד איבער לעם זענען א מלייל‬ ‫י‬

‫ארויס ; ל ‪ 0‬י ן י ק ארף ‪,‬קל‪1‬ייען אונ זייא לאללן ועיובט א‪,‬יער זייא הארק‬
‫גי^ט ולפונען מייל ךיא פיינלל ל*בען אייף וקעןען לעם' מן איהער לעש‬
‫גוט מען דוא פיינעל ‪;:.‬ער *נר דורך דעס זכר‪ .‬אונ *‪3‬ר‪* .‬יךה לייגט‬
‫״‬ ‫מ ק דיא פר^ןה פון סן גוט ר‪-‬ל זייא •ן־ך״ לוין אין לעס‬
‫י‬
‫)ב( לער פעם וואם מען יי?ט ךעם "שית וואס איז ‪.‬פאר ‪9‬מח *?ת‬
‫ל‪,‬נד‪1‬ל מייל אין ךעם * י ת איז דיא יודען ;ע^עהן אין מצרים איין }רויס‬
‫ןס )ואס ךיא בכירים פין סירים לאיען ^עלתעט לי ללע ^על‪-‬מעלס‪:‬‬
‫י‬

‫)‪* (i‬אך איין מעם מייל זי‪:‬וג ךעם ש ^ ה ״ ^ ט מען איין' דר*ה את מ ק‬
‫ם א‬ ‫יז‬
‫י ? אינ »יעי יי^י• נדי מ ק זאל לעס ע‪,1‬לס מוךימ !יין ך א ליןים‬ ‫א‬
‫פין פ?גח ךןוש מען איהס *^ת ה;דול‪.‬א‪1‬יך וועךט ‪,‬נע?לקןם אונ מהרי״ל אז‬
‫דיא‬
‫‪48‬‬ ‫מטעמים‬ ‫סער‬
‫דיא י\ץמי}ע ץיימק ל א י ף מ ק ד * ט ם א ‪ $‬ק ‪ .‬ק י ץ ה ש י ג ה פסח ‪3‬ייא ;אלט‬
‫ןוייל איין ;א^ץ י א ל ר איז מ ק זיף }׳שש נ ו ל ג * ו א ‪ ,‬ע ס ק אד ן ; י ל ע ל נ ם ע ך ה י י ם‬
‫ז‬

‫וןאלט‬ ‫זעלן ^לייןז ך י א‬ ‫וועט א‪1‬יס‬ ‫אז מ ק ןועט מ א ; ק אצו;ד א ה ס י ב ה‬

‫ג ק י ק ק ‪4‬י*ט ^עזו^ד איז ך א ס ‪3‬י‪$‬ט _קיין ד ר ך חירות ‪:‬‬
‫‪ nj‬ן א ך *יין ט ע ם וואס ל ע ר ש‪$‬ת לייםש * ; ח ל‪;.‬ד‪1‬ל ו ד י ל אונ ל ע ס‬
‫ס צ ר י ס איין !*ך וואס ל א ם את‬ ‫ן ק ו א ה ר ‪ ,‬נ ק ו א ל ק אונ‬ ‫ש‪$‬ת ן ק ק ! י א‬
‫ןעוועןען ‪3‬ייא ! י א איין^ מ‪$‬ק אז ! י א ף א י ק מקנים ‪,.‬ניוקען דיא ת ו ך ה איילער‬
‫} ק ו א ל ע ן ‪ .‬צ ו א לא‪$‬ען ! י א איין ‪.‬דין פון א בן נ ח צוא‬ ‫ןיא איז } ק ע ? ע ן‬
‫ןויא א י^זראל‪ ! .‬ע ם * ‪ : ,‬ת ן ק ק ! י א ‪$‬עוואהר } ק ו א ל ק אז זייא ה א ן ע ן‬
‫איין ד ן וויא א ישראל איב^ער ל ע ס ה‪,‬א‪$‬ק ל י א ^ע‪.‬קענט אב היסען ר ע ם שבך‪.‬‬
‫ט צוא מ ו ל ן ״קיץ ס ל א כ ה טייל ‪$‬יי *ליעי * ‪ 1‬י איז געניעיען *יין קקק*‪7‬‬
‫יא‬ ‫ז‬

‫ל א ^ ע ן ‪.‬זייא ן י ש ט ;ק‪2‬אךט אב לי^ען ! ע ם * ; ת וןייל ן ע ר לין איז א ?ן‬

‫נח רוך‪.‬ט א ו נ * י ת איז ‪.‬ער ל ע ב מילר‪ ,‬א י ע ר אצו^ד אז ה*י״ת ל א ט ך י א‬
‫^עןאנט מ * ג ־ וקחו ל ב ם אז ! י א כ ח ע ן בוהן איין ל * י ? ה ! י א זאללען קו^ד‪,‬‬
‫ך י ן ' ל א ם ?ןעפאלע א ל ף א ק ר ‪ $‬ן ‪ ; $‬ח >‪.‬ונ ‪ 1‬י א לאך^ען צוא ^עץאהלע!* ד ע ל פ א ר‬
‫ןעליד ןוייל ל א ס איז איין ד ב ר ס צ ו ה ם ס י ל א ל א ב ע ן זייא שיין ‪5‬עמהט ל י ל ק‬
‫ל ע ם * ‪ $‬ת איז גייא ל י א !עוועזען ל ע ר מאנ ‪,‬נר‪1‬ים אי^ער ך ע ם ל ‪ 9‬ס ז ר‬
‫י‬

‫* י ת ל;רול ‪:‬‬
‫)ר‪ 0‬ך ע ר מ ע ם ; ו א ס ל ע ר ? י ת פ א ר ט ׳ ב א ב ריפט ל ק * י ת לזון‬
‫ן‪:‬חכו איז ךיכגוינ וואם ל ע ן ךי‪$‬ט ל ע ם‬ ‫איבער ל ע ר רן־טוךה‪ .‬א ר ף * י ת‬
‫* ^ ת אויף ! ע ם ? א מ ק פון ל ע ר ל פ ט י ר ה ווייל אי^ער ל ע ס מרייסטו‪ ;:‬וואס‬
‫‪ .‬ע ס ? מ י י ט א י נ ך ע ר ל פ ט ו ר י ‪ .‬א ב ע ר ש י ת ל ז ץ ןואס איז ל ע ר מ ע ס ‪ ' .‬נ א ר‬
‫א‬ ‫‪D‬‬ ‫נ‬ ‫א‬
‫‪.‬געיייקק ? ןז >‪1‬על;ע‬ ‫‪ 8‬י ‪ .‬י * ‪ S‬איז‬ ‫נ ׳ ל ‪.‬עס וועלט נ ע ב ך ע נ נ ט י‬
‫ו‬ ‫ע ס‬ ‫א ס‬ ‫ו‬ ‫‪JJ7‬‬
‫*יי ןע \עזען‬ ‫\ »‬ ‫‪9‬‬ ‫י ד ט בייא יולען מ י א ט ׳ ב א ב וכי׳ ייי ל‬
‫א ו נ ! י א איין * ר ה ר״ל איז נעוואלען איין י ר ט אזייא * ס י י ט א ר ך אין‬
‫ז‬ ‫ת‬
‫‪ W‬ייעלען איין‬ ‫‪ ?#‬ה ח טעט‬ ‫?סוק ע ו ד ח ז ץ ל ס ו ע ד איז ל ע ר ‪*$‬ש אז‬
‫י ד ט ווערט ל ע ר * ^ ת אויך א ל ן ג ע ת פ ע ן אי^ער ל ע ם ן!!ךיין‪£‬מק ע א ס ‪ .‬ע ם‬
‫ןיעט ‪ #‬ע מ ע ר !יין א ו נ ך ע ס * י ת ‪:‬‬
‫^ ך ע ר מ ע ם וואס מ ע ן רי‪$‬ט ‪.‬רעם * י ת ןיווי?ןען ר י ח יוהנ״פ * ? ת * ו ? ה‬
‫ת ש ו ; ה בולן צ ו א השי״ת * ‪1‬וייל * ‪ $‬ת‬ ‫!וייל דורך ר ע ם * ‪ :‬ת ל ע ל ל ע ן מ י ר‬
‫א י ז א סגו^ה צ ו א י^שו^ה‪ .‬אז‪1‬יא לייא מ י ד ^עפו;ק' ‪3‬ייא אדה״ר מ י ט ק ל ן ‪ .‬אין‬
‫ך י א ר ״ ת פ ו ן שב^ת איז ׳ ש י ת ׳בו ׳ ת ש ו ‪ :‬א ו נ ל ע ר וואס ל י מ ^ ב ל ע ם ש ; ת‬
‫מק ךעש * ‪ :‬י ת ‪.‬‬ ‫ךיעם "לין‪£‬ש‬ ‫־את מען א*ל‪.‬ם ס ע ז ל ! י א זו^ד אי^ער‬
‫׳מ^ת ך‪.‬שו}ה ז‬
‫מן ל ע ר מ ע ם פון ר ע ם מןלג ך א ס מ ע ן ‪.‬ען‪1‬ט ד?ןש ‪.‬קיין ‪.‬קעז אונ‬
‫‪ .‬ע ל ב * ב ת ויייל ‪3‬ייא ג א נ ט לעש ע ר ^עוויס ״עשק פ ל יש ^ נ ו ד * ב ת ל א ם‬
‫י‬

‫ק ק ג‪1‬ןך ^ ק ז ק ע ן אי^ער ר ו א ‪,‬ק‪.‬יי}ע מענ א ו ג ויינמער ה א ס מ א מ ע ר ;יעש‬

‫ו‪.‬ויל‬ ‫ע ע^ק ךאלען י‪,‬עז ! א ך ף מען צ ו א ניאך^ען ‪ ,‬נ א ך ! ע ס אז מ ק‬ ‫י‬ ‫י‬ ‫י‬

‫^ע^ען ןןליי* ז ע ^ ^לגה ק ק ל ע ן ד ו ך ך ל ע ם ם נ ; ע ןיין ‪.‬זץד פון צ ו א ע ; ק‬

‫ז‬ ‫י‬

‫ד ו א יןעולה ל כ ב ו ד * ב ת א ד ע ר ‪ .‬ע ר ‪ .‬ק ק פ א ר !עשען אין ‪.‬ע;!ען פ א ר )עלס‬

‫־^ןעה אי^ער לעס ל‪.‬אט מ ק ; ע מ א ל ט א ‪p‬־!‪ nj‬אז מען ; א ל ?!*יימוג ; י ‪ 7‬מ‬
‫עמק ‪.‬סעז אפילו זוסער ןואס ח א מ ע ג ז ק ק געגוג נ ר ו י ס ‪:‬‬
‫מעג‬
‫כ ה ‪49‬‬ ‫שכר מטעמים‬
‫‪ rn‬לער המם מאס ‪$‬ק זאנט שיר השירים אונ ‪.‬עלב *ית‪.‬לייל אץ‬
‫*יר השירים ;עפו^ס ךןד הוןךעךס אונ זי^עךזן עסוקים אז‪1‬י ‪$‬יהל זזיא *ילל ‪#‬עה‪.‬יעלע‬
‫ןואך לאש טייל א^ע ‪$‬אנ לאקק ‪.‬זייא לניהיד• מיהר *עד‪ ,‬אונ ?ליימיג «י‪ 1‬די^ער‬
‫ץלעלף לא‪$‬עי ןןיא ארך מנוחה אין מתר* לא^ק ‪.‬ןייא אויך איץ ‪#‬עד‪ .‬מנולה איןעד‬
‫מוספות * י ת ‪3‬ליי?ט איןער הו;ךעיט אונ ‪.‬זיןעץען ‪#‬עה> אי^עד לעם‬
‫ןאן‪:‬ט קק *ה״* אז קק זאל }יצול וןעלק פון ןעס דין פין גיהןס‪:‬‬
‫>מ( ךעי מעם מאס מק ליי;ט ללוח ארף לעס טי* קכייםינ פאר‬
‫!אקט כ ד י י ק ק ןאל מע;ץ לעם םו* ססלטל ‪1‬יץ אונ * ‪ :‬ת מארוס או‬
‫מעז ייעט ןישט ליינק _קיץ ל״ות מעט לער סו* מעךק איין בסוס לדבר‬
‫אבור 'אונ ךער טוש מעט ויערעז 'םוקןה איער אז מק לייןט תא חלות‬
‫האי• ד ‪2‬ת מעיט לער טוש ני^‪8‬ט בטל צוא תא לעןט נאד גוא ךיא‬ ‫י‬

‫ותלות קענ מק שרן לעם טוש מטלטל זיין ‪:‬‬

‫)י( )אך איין מעם לאס מ ק נירייט צום טוש פאר ש?ת • מייל אונ פסוק‬
‫*שייט והיה ביום הששי והכינו את אשר יביאו איז לער פ*ש אונ זע‪$‬שמק‬
‫קאנ לאס סימט סק ‪$‬ריימינ לאלף מק אלן נריימק אויף *בת אין 'מען‬
‫ןאל זיין ןרייש אונ קק ;אל מאיקען אויף לעם * ; ת ‪ .‬אזויא ףיא לער ש?ת‬
‫קושט אלן זאל ^ען איהם מקבל זיין מיט נרויס יבוי אזויא מיא מען‬
‫איז מק‪':‬ל איין ל ד ז‬
‫‪,‬יא( ךער ‪!3‬עם פון לעס מאם מען איז זיך נולנ צוא ‪9‬אר ןיכעז אונ‬ ‫׳‬

‫‪.‬ערב שץת א״^לע סאכלים וואש מען נרייט אהז לכבוד *‪2‬ת עייל ‪.‬עסי *שייט‬
‫סועסיה חיים זכו ‪:‬‬
‫)יב( לער מעם פון ךעם מאם לעז ואנס לאם ‪.‬קא‪*$‬מעל הורו פץ‬
‫־חהליס ק״ז קייימיג פאר מנחה‪..‬מייל אץ ‪.‬רעם ‪.‬קאפימעל *ןמייט ארס ;עלעכי;ם‬
‫־ךיא פיהו־ מענט*ען מאס ךאך‪$‬ק לר‪$‬ען ה*י״ת אין ‪.‬עס אח גי?ט לא איין‬
‫א‬ ‫א‬ ‫אס‬
‫לענן‪5‬ש י \ י י ‪ 1 W‬ל ‪,‬עס יורץ גיין אלן נסיש נאר ךער ‪_3‬על‬
‫ז‬

‫ל‪;.‬ש ״ערקענט גישט ‪1‬יץ ;ס אילער לעס זאןש מען הודו‪:‬‬

‫ךער מעם פון לעם מןלג מאס לייבער אי‪$‬ער ךע‪.‬קק דך לאס‬ ‫ר ג (‬
‫גש‬ ‫א‬ ‫א ר‬
‫^ןיט ב*עת זייא ?ענ‪,‬ט‪#‬ק לןקש ^ריימיג מ ג ‪ .‬ליי^ *??מקזןסמק צונד‬
‫ד י א‬
‫?למה פאר‬ ‫ל ק ליןט מען ‪,‬עם איז *אך ^ייימעי מאנ אונ עיא ה ^ ק "‬
‫דא‬
‫אייךער מק טוט תא מץיה‬ ‫‪.‬ביהש״* אונ יעלע בי;ה • לף ‪ 9‬ק‬
‫׳אי^ער לעס לע‪,‬קש ךא ןיך צוא ךאס ‪#‬ים זיא זאל ;י׳ןט‪.‬קענען זעלן תא‬
‫*יץ אונ דיא ביכה איייער ןיא טוש ךיא קץיהג‬
‫א‬
‫ויד( ג זי י ק מעם מאס זיא ?עלעקש זיך לאס פנים נוייל ןיא האט‬
‫פאר לא*ין ךאס ל;כט פון לער ןוקיט אי^עד רעם לקןט ‪1‬יא לד ‪mr‬‬
‫לאס ‪. 9‬ים אייעד בקזה ‪:‬‬
‫)מ‪ 0‬ךער מעם יואס מק לעקט צוא דיא חלות אונ *בת פאר קידוש‬
‫‪0‬‬
‫ליא?*‬
‫קירי* ןאר אייעד מיץ‪:‬‬
‫א‬
‫)מז׳ ^אך* איין מעם ייאס מק לי;נט איץ טו^מיןז י?קעי דיא סלות‬
‫‪ m‬נון אוימען‪.‬אין ךא חלות *!דב ךער מיט לאס את איץ זכר אויף לעם מ‬
‫ךאס פון אוןןק איז ;קיעזען מל אין פק אומחנן מל אונ לעי־ ‪ P‬אין מ״ט•‬
‫אץ ךער ‪5‬עס מאס ‪ V9‬מא‪5‬ס אונ * ‪ :‬ת א זכר אויף לעם מן לער ‪ p‬את‬
‫אז‬
 ‫מ ט ע מ י ם ‪50‬‬ ‫פר‬
‫ל*ך ויקט נעמעזען אונ ד י ת ‪$ .‬אר עס ויליט ?מלעןןס אונ זוהר הקדועד‬
‫ז‬

‫‪ w‬ת א השפעה עאס ‪.‬עס איז ליא ‪3‬אגצע מאך איז ‪$‬אר חךןד רעם * ; ת ‪:‬‬
‫רז( דעי מעם פון לעם מאס אונ *והל איז ךער קזן סקבל *בת ארן*‬
‫למי ‪3‬ימה" ןו‪::‬ס ןיא שמ־יט אונ מיט שו‪$‬ל גי^ט ‪3‬ייא לעם עמוד‪ .‬ןףיל‬
‫פאר זייקע;ס איז ^עמקק איין מנהג ק ק את געגא^ק מקבל שבת ויק‬
‫נ‬ ‫א י נ‬
‫ייעי ‪ .‬מ״א איין מ א‬ ‫אויקער לער ‪1#‬אט‪.‬אזמא ירא מיי ^ ע ^ ק‬
‫ומוט }קא‪,‬נט צוא !יין ח;ר קום מע<לען ‪.‬סיר אקע‪-‬ען ^ייי לעף ‪ #‬י ת‬
‫סלכתא‪ .‬אייעד לעם גיים לער ד]זן אויןד אויף לער ?יקה מאס זיא את‬
‫ך ט מיי‪:‬ז פון לער מוהר‪ .‬אי^ער ‪.‬ךעם זעל‪5‬ק מעם ״קעהלען ךך איהם ראם‬
‫‪ v!?Q‬זיבור מיט רעם ‪#‬ים צוא דער טוהר בשעת ק ק ;א;ט בואו' בשלום‬
‫‪ jyp‬זאל ווייזק 'אז מען גייס א‪,‬קעי>ק םקיל צוא דין תא שית מלבתא‪:‬‬
‫)י‪,‬־‪ 0‬ךער מים מאש מען זא‪:‬ט }ישס ויהי רחום אוג ?זית ?ייא מערב‬
‫מייל ׳־‪.‬יג ךער מאןען זא^ט מק ‪,‬עש פאר מערב ךען פאר צייקענס מער ןןם‬
‫איז ןןחיוב נ ק י ק ק מלקות לאט מען אילם נעשלא‪.‬גק פאר מערב אןער‬
‫^ךייבמ פאר*;אבט ץ^אגט מק יי^זש ‪.‬קיץ'מלקות קומט ;ישט צוא זא^ען‬
‫ויהי רחום‪:‬‬
‫)יע ךער ס‪.‬עם מאס מק זא‪.:‬ט במה מדליקין שבת גייא גאקט ‪$‬אך‬ ‫(‬

‫‪#‬ס״ע‪.‬מייל מ ק ך‪.‬אט ;עזאנט מכולו ראם איז הורה זאגט מ ק בסד‪ .‬םדליקין‬
‫סחבר צוא זיין הורה *נע״פ מיט ת‪1‬ךה שבכתב‪ .‬גאןז איין מעם מאם מ ק‬
‫ןאןש בסד‪ .‬םדליקין כדי ק ק זאל מקיים ]יין דיא מצזה פון הדלקת הנד‬
‫סים מעשה ‪ .‬אוג‪ .‬תבור‪ .‬מחשבה ן‬
‫ו • לער םעס פץ ךעם מאס מ ק וא*‪.‬ט גישט ברוך ‪ n‬לעולם אמן‬
‫את שית גייא נא?ס מייל מען לאט ךאס סחקן יעמקען צוא זאגק ב*עת‬
‫עס איז ‪,‬געמקק דוא ‪,‬גזירה אז קען זאל גישש זא‪$‬ק דוא תפילת שש״ע‬ ‫י‬

‫איבער רעם* האש ק ק ראם •סתקן ;עמקען ומיל ״עס ^עפיגט דך אונ‬
‫לעם אלןעהן אזכרות זדיגט חאןזש ךיא }זירה איז בטל ;קוארען את‬
‫מיימער ;עילי‪$‬ק תא תקנה מק ןאל ‪.‬עס זא;ק האט מעז "‪4‬עלא?ט‬
‫איץ היכר אוג ש‪$‬ת ;ייקט צוא זאנק לאס ‪ 3‬ת מק זאל ;י*ש מ^יןיק‬
‫‪1‬יץ ןןמ^ק גאולה אוג תפלה‪:‬‬
‫)בא( ;אך איין ‪ org‬וואם מק ז*י‪$.‬ט ;ישט ברוך ד לעולם אונ‬
‫שבת ‪.‬ומיל ^ ק האס דאס ‪.‬סהקן ‪3‬ענוקק *יא ‪1‬א>ק ״ק ‪1‬י‪:‬על‪7‬‬
‫שיהלק זןעק ;ע‪-‬וקק אח‪$:‬ער ךער ^ א ט אונ *‪ ifyt‬פאר ^עקמיןט‬
‫ךך יוער אי^ער ךער זדיט מאס ראם ‪,‬קלל זאגש ברוך ד׳ לעולם ק ק‬
‫‪,‬עד לאויןק ער ןאל ז‪:;:‬ק שס״ע ‪$‬לייך סיט רעם ‪,‬קהל א^ער אונ ‪ #‬י ת‬
‫י‬

‫‪5‬אר ?זןעשיגט ‪. ttft‬קיי^ער‪:‬‬

‫^ מאס אז דעי חזן כ ^ ט קידוש אונ‬ ‫)כב( ךער מעס פון‬
‫שוהל פ*ד דקש ןי^ט ךער חזן פון ‪.‬קידוש ןאר קען גוט ‪$‬ם ‪.‬קייןיער‬
‫אויס »יא ט^יקק ‪.‬ןדיל דער ‪.‬קידוש אוג שוהל איז ןאר אמן* ךעם אז אורחים‬
‫י‬

‫ןאללק י‪?1‬א זיין מיט לעם קית*־‪:‬‬

‫)‪0‬נ ךער טעם פון ךעם מאס אץ *?‪ n‬זא^ט מק אין קידוש א*ד‬ ‫(‬

‫קדענו ‪$‬הן ידט ןאגט ןמגן אשר בתר בגו עייל ירט לאס ^ ק נ ט אונ ךע‪0‬‬
‫מאס‬
‫כי ‪51‬‬ ‫ס פ ר מטעמים‬
‫‪r\?7‬‬ ‫^א‪ 0‬ךאס ב״ד איז קובע רעם זמן זאנמ מען אייר בחר בנו זן?עי‬
‫יז‬ ‫‪8‬‬
‫*יו דוא קד‪0‬ה קמעה פון דיט ד א גיע? * ?‪ PWfr‬געיזאלק •‬‫י‬

‫)‪0‬־( דעי מעם ‪ p‬ךעס מאס אז לער חזן מאןס ‪.‬קירו* אונ *ולל‬
‫ןדיץט ‪.‬ער ;י?ש אדון יום הששי ויבולו ״ ןמיל מ ק האט *דן !קאןיט‬
‫ןומייא *מאהל מכו^ויאמך ןאהי מ ק ןישט סששיק זיין אונ מיט ‪:£‬וק‬
‫יום הששי יפאר ךעם נןהל אונ אז ער וולט אלן לייןק מכולו ןןעס ‪.‬עד‬
‫ז‬

‫םא^ק איין הפסק אין שש הויה יואס ילפונט זיך אונ פסוק ביום חששי‬
‫מבולו השסיס ‪:‬‬
‫)כך‪ (,‬ךער מעם מאס ןלייםונ צוא ;איןטס זאנ‪,‬ט מק נוט * י ת ‪.‬‬
‫‪$‬י*ןס גוט ;א?ט אזויא ןויא אלי^ע *אכט‪ .‬נוייל אוג * ; ת איז }אהר ‪.‬קיין‬
‫גאקט גישט דק ‪.‬עש איז גאנןען' לקט ‪:‬‬
‫>כו( ךער טעס מאש אונ * י ת נאך ךעס דאוויגעז ןאנט איץער‬
‫ךעס זינךעלק ניט * ‪ 2‬ת ‪ .‬איין רמזי ‪9‬יר ןאללען ז‪;1‬ד• ‪1‬ייז צום שית ש‪3‬ול‪1‬‬
‫טוב ומניחה לחיי עולמים‪:‬‬
‫)כןן לער המס פון ךעס וואס אין שית ‪3‬ייא מנחה ןא^ט מ ק ני*ש‬
‫גוט * ב ת ‪ .‬מייל אונ * י ת צוא 'מנחה זלנ״ען נשת־יק נעלאיק ריייא צדיקים‬
‫יוסף כ*ה ת ד ‪ .‬אונ מיד זאנען ךךייא פשוקים פון ץידוק לדין אין מיר ניייןק‬
‫«ז‪1‬יא יייא אכילות אונ א אכל ז*נט מען ;׳*ט נוס ש‪3‬ת‪:‬‬
‫)כח( לער מלם פון דעם סנתנ מאס מק מא^ט לכבוד שבת איין‬
‫סאכל מלהר וויא אי^לע קאג אונ מען רי^ט ‪.‬עש צוםעס‪ .‬ניייל *ומעש אי•‬
‫מיץןש ^עלעפמק ראם איז איין רםז אז אונ * י ת וועלק צוא זאסקען‬
‫ןעקגינ־ט הקב״ה אונ ‪$#‬ת אונ ךיא ישראל‪:‬‬
‫)כט( ךער טלם פול דע‪ -‬מאס מלן איז זיך נוהג אז ‪~$‬יטונ צוא‬
‫ןא^טש ‪.‬אז ״לס מלין״ט פון איין לק‪:‬ט שמ־^ט מ ק או;מ‪:‬ר איין חלה אלעד‬
‫ציין ל‪$‬־ לאס לא;ט מלן איין קימן ‪.‬ער זאל ז? לעלמאןען אז היי?ט‬
‫איז * ; ת אונ‪.‬ער זאל נישם נלייך מאכק ךאס לעכש‪ .‬אמך איז דאש ‪ /‬י י ן‬
‫םנולה *בדוקה וסנו‪:‬ה אז קלן דאיט א דלת אדער ‪.‬איין ^ ר אז דוא לעקט ןאללען‬
‫דשט מלי^לן ווייל ךלר ‪,‬זכות פון *־‪.‬ת ‪.‬את מ י ן ‪ .‬אויןי איז י איק ןנו‪£‬ה‬
‫אוג‪$‬ער ציא *מלל;ען איין כלי אוגםלר ךיא ילבש‪:‬‬
‫)ל( לער מעם פון לעס מאס מ ק איז זיך נוהג צוא שטע^ק ?ז?אלי;ט‬
‫אוג * ג ת אונ ויער ‪.‬עס ‪.‬עסט גישט אונ שית ‪.‬קייז ט*«‪.‬לי;ט ״ יאלף ק ק‬
‫ט‬ ‫יע‬ ‫עס‬
‫אילם בודק זיין צוא ‪.‬ער איז גי*ט ‪ P PP.‬״ ניייל ״ ג ל *ע‪3‬לע‪*#‬‬
‫אונ מדרש ויביך את יום ה*ביעי מיש מאס לאט ‪.‬ער ;עלקטשט לעס‬
‫*בת ר״א בשש ‪ n‬יומי זאנט אז לער * ‪ :‬ת איז ןל^ענק*ט אייעד דוא‬
‫איילעלע נ‪.‬קטקען אז דוא מאכלים מאס מען נךייט אהן ל!בוד *בת זאליעז‬
‫ל*‪5‬ק איין מעם פון פדי*ע ‪*/‬ייזק כדייל לקןעש מאלל ז ק ק דוא מאכליט‬
‫אוג אוץוק איצען *‪$‬ה מאס אוג אייא;על^ק קאג מאלט ‪.‬לס ;ע*אש‬
‫צום גוף‪ .‬מייל דוא סאכליס זל;ען לכבוד * ־ ת דלט אויף זייא חא ברכה‬
‫אונ מ ק פיללט כל סיני סטעסיס אונ דעם ‪.‬עןק' אונ ליא‪/‬ז^נק טמ *ום‬
‫נוח אין נפ* אונ ךער ‪,‬עס ‪,‬ע^ם ךיא מעס זוןה ויין »וא תחיית הסתים‪.‬‬
‫^ער ‪.‬עס ןלד‪,‬בט אונ ךעם לער ^ * ט לאש בתו*‪:‬‬
‫)לא( נאך איין מעם פון ךעס מ^לנ‪.‬מאס מ ק עהט אונ *בח מ*אלי;ט‬
‫מען‬
‫‪52‬‬ ‫נטענים‬ ‫ספר‬
‫‪$‬לאןט‬ ‫ק ן ק ע א ל ט איין ‪ $‬ר אויף ל ע ם ‪ p‬ך ע ר ‪ p‬אז ‪ 9‬ק ל א ט א י ה ם‬
‫;עךעזען‬ ‫פ ו ן איין ‪ $‬א ג א ר ף ן ע ס ןעויץזען איז ‪ $‬ר צ ו ‪ .‬א נ ; ק אוג ‪,‬עש איז‬
‫‪$‬רייממ‬ ‫פ ו ה ל ס י ט וועריס א‪$‬ער * י ת ו\אס ק ק ל א ט אי^ער ;עלאזט פין‬
‫אדרבא‬ ‫א י ז י ך ^ ז ט _קא^‪.‬יע ן ק ו א ך ק א ו נ ‪.‬עש איז ‪j‬׳*‪ ; t‬ע ד ע ז ק ‪.‬קיץ ל ע ר י ם‬
‫אגא^זע‬ ‫ק ע ן ה א ט ; ע * פ י ל ט אוג ך ע ם ‪ p‬איין גו‪$‬ען ; ע ש ס א ק ? ע ה ר מ י א‬
‫ן ו א ך אי^ער ך ע ם ?זאכט ן ‪ -‬ק א ! ב ר אינ ‪ 9‬ק * ? ע ל ט ן«ז‪$‬אלץט ‪£‬ע‪*:‬ילדגע‬
‫‪ $‬ע ; ע מאכלים א ו נ א *איסאק;וען אוייועז מ א ס עפ״י ר ו ץ ה ט ב ע וןאלט ל א ם‬
‫ם ‪ . .‬כ ל ;ע_־אר‪$‬ס גי*ש צ ו א ל א ‪ ; $‬ן ‪ .‬ק י י ‪ ,‬גוטען ט ע ם או‪. :‬עש ןאד ויין}ע^זוןרליךי‬
‫ע ו ם גוף ‪ .‬א ן ע ר ס י ר ןדהן חןד אז ם ר ז ע נ ק ע ר ;?‪.‬ורען ן ן ק ק פ י ר ת א‬
‫פ־י‪.‬כלים א ל ע * ? ת אוב ‪.‬עש ל א ט ; א ך ודו ך ^ ש ! ע * א ט א ד ר ב א ל א ס‬
‫אין ; א ך איין רפואה פ ?ד ך ע ם נוף אוג ‪ .‬ע ס ג ו ט א חיות א ר ף א ג א ג ן ע‬
‫) ו א ך ‪ ; .‬א ר ך ע ה ר ‪ .‬ע ם ^ י י ב ט ךזשש א ו נ ל ע ס ‪ .‬ק ק א י ל ס ל א ס ^ ן א ל ץ ט‬
‫}עומס ש א ק ק ‪:‬‬
‫) ל ב ( ך ע ר ה ע ם פול ל ע ם ם ג ל נ וואט ק ק זאנט שלום עליכם לרייא‬
‫? א ה ל פןייטוג צ ו א גאכשש ו ע ן מ ע ן ק ו ס ט פון * ו ה ל ‪ .‬ווייל ‪.‬עס ? ע ל י י מ‬
‫א ל י י ם זייא ן א ל ק י ןעל‪.‬ן א ר ב " ‪.‬ער ק א ט‬ ‫*ייזל‬ ‫‪3‬‬
‫א י ה ם ןןוייא כ ד א ב י ס י ‪,‬‬
‫ןעגרייט צ ו ס כ ו ש א ץ א ל ן ; ע צ ו רען ^עכש מ ע ל ‪ .‬ע ז ‪1‬ייא ‪ 3 QTM‬ק ל * ק‬
‫אי^ער ך ע ם ן א ג ש ע ר צוא ת א א ום י‪3-‬כ ־ ‪ ; :‬א ‪ -‬ל ר מ ל א כ י ם אילר ן ע ט ; ע ק י ק ט‬
‫ד‬ ‫י‬

‫נעגקען ל ב ט ד‬ ‫ללץ‬ ‫?י* ‪? 9‬‬ ‫‪3‬‬

‫א?‬ ‫‪!nrj‬‬‫*לייא‪.‬־ק פון הקב״ה צוא‬
‫* ב ת ; ע ה ט א ז א י ך ה א י ; א ק ר גיט פ ^ י פ ע ה ל ש ‪ .‬אירער ך ע ם זא^ט א י ח ד‬
‫ס י ך ‪ 3‬ע נ ס ' * ק א ז ר * וןיא ‪.‬עם איז אויו« אייך ב ו ש ל ‪ .‬אוג אי;ער ארויס ^יץ‬
‫‪ cry‬ק י ק ק פ א ר‬ ‫ן א ל א ל ך ‪ .‬ז י י ן מ י ם * ל ו ם אוזן איין ‪.‬קטרוג דדו אז איל!ר‬
‫!;קב״ה א ו ג היטי״ת ן א ל מ י ך א \ ך ?ענ^שעז ‪t‬‬
‫) ל ‪ 0‬ך ע ר מ ע ס ל א ס ק ק זא־ם ז מ י ר ו ת ‪ ; * .‬ת ‪3‬ייא ך ץ ם ‪• WW.‬‬
‫תא‬ ‫ןוייל ‪7‬ןח ויעךט ; ע י ר ע נ ג ט א ו ; ם ד * שה״ש אז ל ע י ששיץער פון‬
‫?‪ r\.‬ך י א ס ; ו ל ה ן ק ק ‪.‬ךיא ע‪£1‬ק אין‬ ‫י ש ר א ל אז !•יא ' ‪ .‬ע ס ק א פ אץ‬
‫* י ר ו ת ות*בח‪1‬ת ‪:‬‬
‫‪6‬‬ ‫נ‬ ‫ש‬ ‫נ‬ ‫י‬
‫קרייטיג‬ ‫) ל ד ( ל ע ר ט ע ם ‪.‬יייי‪-‬ם ל ק ס י ‪ ,‬ק • ^י * *לי ‪-‬ידן י י א ל ע י‬
‫מדיסקט‬ ‫ש<למק לעם ;ואס‬ ‫עייל ל י א ;־קשות‬ ‫צוא גאכטש ‪,‬פ*־ ק י ר ו *‬
‫פ א ר ‪.‬מידוש ‪:‬‬
‫) ל ה ‪ ,‬ך ע ר ט ע ם פון ל ע ם מ א ס מען איז זיך נידןנ צ ו א * ל א ‪ $‬ק א ץ‬
‫* י ת ן ע ‪ ; .‬ע ר ו״רא א ; א נ ץ ע ל א ך טייל ת א ‪ m‬פון שב״ת א י ז ‪ * .‬־ ; ה ן ‪ #‬ת ‪.‬‬
‫ר<<גוג‪ .‬אין ‪.‬אללע מ א ג * ש י ט בייא ך ע ם זקל‪3‬ן ל‪?.‬ץד מ א ס מ ק ל א ט‬
‫מ ק ר י ב ;עיועזען אין ך ע ר ^‪/‬ריה בבוקר אין ש ? ת * מ י י ט ‪4‬ץ‪:‬ט ב ב ו ס ר ן א ר‬
‫זקיום ה ש ^ ת ‪:‬‬
‫^ ך ד שעם פון ל ע ם מ א ס ‪ 7‬ק ז^‪:‬ט א ץ * ל ח פ א ר פ ת י ח ת הארון •‬ ‫}‬

‫•אהה ה ר א י ת ל ד ע ת ‪ .‬ומיל אין * ? ת איז ; ק ע ? ע * ; ע מ א ל ע ן ך א ת ו ר ה א ץ‬

‫י‬
‫‪ V‬ל‪.‬אט * ע ן מ ז ק *‪2‬‬ ‫ב ש ע ת מ ת ן ת ו ר ה ל א ט ה ש י ת *‪:‬עפיגס » ל ע ה ‪9‬לעז‬
‫‪ .‬ע ס איז ?י^זש ד א ‪ .‬ק י ץ אנךערער ? א י ק ^ ע ר ח ר ן ‪irrtfn‬‬
‫) א ( ך ע ר שעש פ *ר וואס ן ן ק זזי^ס גי׳ןזס ו ב א לציץ א ץ * ב ת * ח ר י ת‬
‫‪ $‬א ר בייא מ ג ח ה עייל ל י א קדי׳בא ד ס ו י י א ה א ט ק ק מ ת ק ן ; ע ע ע ־ ק א י ? ע ד‬
‫ך ך א ץ ‪ J C P‬א ו ג ש ו ת ל אליין‬ ‫ד י א ‪0‬עג?‪?1‬זק )ואש ד א ה א י‬
‫גאך‬
 ‫ס פ ר מטעמים‬
‫ןאך *נדע לאןען ליא ‪; ttpp‬יק‪.‬רפ _<ךץ קרויסח ןען״מ ליא מיט לעם‬
‫ימ* אןער אוג *‪$‬ת אץ ידם קוקט ;ערער ךאןו‪/‬ק פאי * ‪ r o‬ר<ף‬
‫ק ק ך*ט *יא ‪ T ^ I‬ך א קדי*א דס־דרא ‪:‬‬
‫)לח( ךער פ‪3‬ם ץאס מקן ןאןש את לער קריסה פון מלף *סע י*״אל‬
‫אני ך׳ אלהיכם‪ .‬ןאי וףיל ‪ ry‬איז ^עויזזזק איין ע ל ה אויף ד א ישיאל‬
‫‪m‬‬

‫* מ ק ןאל ;•*‪ r‬ןאנעז קריאת שסע לאס ? ק י « ק ‪ TOW‬מעז |אל‬

‫עם ן*;ק »וא זאקק מיש לער קריסה כדי דיא ןא^ען גייקש סרגי* ךץ‬
‫‪$‬יןער רעם ןא‪$‬ט ?מן » ‪ T‬אני ו* אלקיכם נדי ‪$‬ס |אל יין לעי זן? סייג‬
‫ץייןחנס זח ‪ ! F W‬ד * הקגי• מ ק \אל‬ ‫»ץ ק״* אינ ל נ י * " •״יי‬
‫^ ך ^ ן ?ייא יןןלער *‪.‬דע ק אץ ךער ןמיןען ‪ p‬אץ * י ת ‪uq‬־ אז &נס איו‬
‫^ ל ‪$‬עמאלק ךיא גזירה לאט ‪9‬על * ‪ T‬מ‪ :‬מל ; ק ו ק ק קדן זאל ‪,‬עס קעהר‬
‫^ןזש ןאנק ןאר ?לרז א * י ת *ייא ס^ף אי‪<$‬ר ןייייא טעסים אייגס ייייל אין *?ת‬
‫>&ף איו *יקט לא ‪.‬קיץ ק״* *‪.‬יי״מענס גדי ;אס \‪ c‬ןאל גוזפ־סס יועלק‬
‫אדף חדזת ק ק ןאל ; ע י ק א ק * ; ח מא הישי״ת פאר לעס ;ס לאס‬
‫‪.‬עס איו ןע^עהן‪:‬‬
‫)לי^( ךער קלגס פץ לעס מןילג מאס מען ‪« tr%‬ימ שןת ןד^עליס קיט‬
‫אץ אריים‪ .‬קעז מאלש אייז !‪Q‬־ אויף לעס אבילות פץ לעד •‪.‬ודת‬
‫ן ק ןך את ;ע*ןאי־‪5‬ק אץ * ‪ 2‬ת אייעד לעס עסש ק ק‬ ‫ס מ ד ר י‬
‫ש‬
‫ןךיי* ן ^ ק פאי־ •דין מ י אייף ליייא »יי? ‪1‬יאס מ ע ן גע‪««#‬ל?ק‬
‫‪$* m‬ת םיסת דיר יוסף ‪J‬‬
‫נש׳ ;אך איין סעס ראם מ ק ‪.‬עהם זילליס אץ *?ת )ואיוס *‬
‫‪1‬‬
‫מקם* את ‪9‬ודוכ מענג י א זלץ לעס * ; ת מיס אל‪t‬ע סיגי תעגוג״ס אין‬
‫* ל ן א ן ק איץ *יניי וזיא א‪*4‬גץע מאןד אז דיא י*ראל לא^ק‬
‫; ‪ #‬ע ק ק ‪$‬ץ לעד מדבר לעש סי לא?עז ‪1‬ייא *ע^פלש אע ךעם מן איץ‬
‫מעם »ן ‪ vpr#yp‬סאכליס קדם לאס ו « י ק ךיא ;ז‪#‬קש מקיף דין‬
‫לכבוד שית פאר אסשעסיס ס ל ק מיד ן ‪ #‬ק אז אץ שית לא^ק דיא‬
‫םוקיף ;עיועיק עאס דיא לאבק ;עיעןק עלעלים לכבוד *־בת‪ .‬לייל‬
‫אץ לעם ‪ p‬לאש מ ק ;לפיה‪.‬ס אי^ע מעסיס ח ח פץ ע־ןע־יס אוג‬
‫‪ *ypqp‬ןואס לער ‪ p‬ל״יט גי*‪; 1‬עת׳ים לעס מעס לא‪$‬ק ךיא לאס מלדף‬
‫מיד זךץ ן ר וןאס ק ק ‪oqjj‬‬ ‫ןעוןעדק לבכור שבת איבער לעס‬
‫אוג *?ת דיעלזס ג‬
‫)מא( לעי־ עךס פד ךעס מאס אמ לעד ספירה ןאיט ק ק אב היחסים‬
‫*!יל! ל ק *קק ^עגסיקש ר״ח אמ דיא בין הס‪-‬ריס אז ק ק ןעגק*ש ר״דו‬
‫‪-‬ןאןס מ ק נ^ס אב הרחנדס״ידיל פאי ה*י״ת את ;ךע^ער לאס ‪#‬זא~?ען‬
‫«ן דוא !ריקים וףא לאם חרבן ניהם״ק אוג לעד ספירה ן ק ק ארס ‪1‬ע*‪$‬אל;‪.‬ען‬
‫>יד איג ץמא^זיג מדןעגס ת'מידים‪:‬‬
‫) ס ם לער ‪9‬חם פין לעם לאס דוא ךךימע מעולה מאס מ ק ‪ .‬ק ט‬
‫* כ ת ךץצו מ ק *לו* סעודות פאר ץאס וןערס ויא גי*ש אלן ;ליוןק‬
‫סעודה דדי*ית‪ .‬מייל לער ‪.‬עמןד מאס קען איז קקלים דוא קעורה‬
‫לבבוד *בת ‪.‬עיסקט מ ק ןאר גייא ךער קלוךד‪ .‬ומיל דוא‪.‬עריקסע ק‪,‬ודה‬
‫«ץן ‪ «n‬ןלדיןמג לאם ^ןר גליסט ‪1‬וא ‪ ^ .‬ע ן אוג ער לאפ הנאה ךערס גי^קט‬
‫י‬

‫^‪-‬קענש או ^גר ^קט לכבוד שבת מ ע ד ‪3‬ייא לער ‪ W 1‬מעילי״ האפ‬

‫עי׳‬ ‫י‬
 ‫‪5‬‬
‫ער גישש _קיץ הנאה פון רעם עקק ;אר ‪,‬ער ‪.‬עסט בלויז לשם ששים‪ .‬אונ מ נ‬‫י‬ ‫י‬

‫מור‪ .‬ו‪.‬ע‪,‬־ט ;אר אוזן גערו^ען ווען מק איז זיא נוער אי^ער לעם )ןערק‬
‫א?ע קעותת אלן ;ערו^ען אויף דער קעורה‪:‬‬
‫)ס;( ךער ס‪:‬נם וואש לער ‪.‬קידוש מאם םען םאבט שבת אונ ךער פדיא‬
‫ליפט קען קדושא רבא עייל רוא קצור‪ .‬פו‪ ,‬רעם קירוש איז ‪,‬קלענער פון‬
‫ךער מצוד‪ .‬פץ קידוש פון כייא גאץש ‪ .‬מייל ךער ‪.‬קי וש איז ג שט ‪p‬‬
‫התורה אי^עד רעם ריפט קען לעם קידוש קירושא רבא בלשון םגיינהור‪:‬‬
‫)מד( גאך איין טעם )ואס לער ‪.‬קירו*‪ 1‬ו\<רם }ע־ו‪$‬ק קידושא רבא‪.‬‬
‫)מיל ךער ‪.‬קידוש כעג זיין פון א^דערע םשקאות חוץ עיין אבער לער‬
‫ןןירוש י פון בייא גאקש טוז קויןק ;אר איבער מיין לייקט ‪.‬עם ק־ויושא רבא‪:‬‬
‫)ם־‪ (,‬ךער סעש פו‪ ,‬לעפ •ואס אין ש!ת בייא םנחה ז‪$‬־גט ק ק ואני‬
‫הפלתי א^ער אין ירט זא‪:‬ט מען גישש ביי א סנחה ואגי הפלתי עייל אין יו״פנ‬
‫איז שכיח שכיות אין א שעור מאר‪,‬ר נישש מר״פיל ןיין אבער אין שבת‬
‫‪3‬ייא מנחה קאלר קען ניש‪ £:‬קובע לין ‪.‬קיץ סעודה איז גישש ‪J‬כיח ‪.‬קיין‬
‫שכרות קק קען זא ען וא;י הפלתי אמך אוג יויט ל‪:‬י;ט ק ק גןקט אונ‬ ‫;‬ ‫י‬

‫אוג ל ן ר ‪3‬ייא סגלה ‪:‬‬

‫‪,‬כר( ;אך איין טעם מאס מ ק ןאנט ואני תשלתי ווייל תא או״ה א ו‬
‫ןייא קןק אב מלינקען עיא זיף אלן אוג * ?*לק ן ך ןןיןזן א‪$‬ער ‪4‬יר מוזן‬ ‫י‬

‫ך * ש אזויא לאט* או^ץ הא^ען ^עגעןע! אין ‪,‬געמיונקע‪ ,‬פון לען«ט ןןע^ק‬
‫בוהן סיר מל‪_0‬ל ןיין א‪-‬יער לעם זא^ט סע! ואגי ו‪.‬פ‪.‬תי ;‬
‫)‪ !Q‬לער העם פון לעם מאס סע‪ ,‬ז*גט י ‪ -‬א י׳צון גואל *בת ‪3‬ייא‬ ‫(‬

‫‪ rryp‬עייל דיא יו\ק מעל‪,‬ען א‪1‬ים ;עלייזט עערען ‪ rys‬כייא מגלה ‪:‬‬
‫)כל!( לער כ_עש פון ך‪,‬ם ;ואם מען זאגט ‪5‬ייא ם;חה צדקתך צדק‬
‫י‬

‫ך י א ךךייא פ‪:‬ו‪.‬קים פון ?ירוק הדין אויף ליא ךךייא צד‪/‬קים ןואם ‪ 1‬ק ק‬
‫^ןזסאר^ען ישבת כייא ןזגחה או; *ז עם שםאך^ט איין מ ש ^ועךט למל‬
‫י‬

‫ןיין בלהט״ר א‪/‬ער לעם לאט קען גי^ט קי־ גע געייעז ׳גן יי* למ;;ק איץ‬
‫?זיעור ר‪,‬בוע שבת כייא מגחה‪ .‬איבער רעם אבילות פון ליא לרייא צליקיס‪.‬‬
‫} ‪ £‬א‬ ‫יש‬ ‫ע‬ ‫ז א ג ש‬
‫י ייהי רחום אין' םחואי *בת‬ ‫‪?-‬י‬ ‫‪19‬‬ ‫אויך אי‪$‬ער לעם ‪.‬‬
‫אזויא עיא אין לער וואקען ‪ .‬מייל לער ‪.‬קריש איז נאר עייל ק ק מאתר‬
‫דך גישש שנןע^ק דאוןי;ען גאר אז מען לאט פריד ;עלעריגט הוןזד‬
‫ןק״יקע עשוקים זאגט םען גאך לעם קן יש אבער *בת בייא ‪ ru,u$‬עייל‬
‫ק ק את גי^ש קו‪-‬ע צוא ת רה אי^ער לעש זא;ט מען גיקזט ‪. P'P-‬קליע •‬
‫)מט‪ ,‬לער מ*ם פון לעש מאם אונ ווינמער ןאגט ק ק שבת ברכי‬
‫>פ*י או‪ :‬זיכ‪,‬ער זאגט מען אין * ה פ־ק‪.‬ומיל ריא מעלט איז לעשא?ע‪; ,‬קואלק‬
‫אץ ר״ח תש‪:‬י מאס דער חולש אז לער ?‪;*:‬ןער פון ךיא עיגמעלמי^נ‬
‫ןתךשיס אוג ברכי גפשי שטייס אויס געךעביגט 'כ״ךר ךיא קע*ה ?לאשימ‬
‫^'ירער לאס אץ מיגןזער אגיער אונ ‪9‬לק *מיט ‪.‬קילת לתולה עס לדי}*‬
‫י‬

‫ןיך ^לן' לער ‪,‬עףגטער פרק םשה קיבל תורה סס*ני אין ך א תולה איו‬
‫״‬‫^קע^ען ר״ח ליןן אין ךקער אי^ער לעם ןאגט מ ק פרק אין ‪.‬דמער ‪:‬‬
‫א‬ ‫‪v‬‬ ‫‪w‬‬ ‫ב ר כ י‬ ‫‪:‬ש‬ ‫זא‬ ‫אס‬
‫ק מי^מער עייל ‪,‬עס‬ ‫*‪ r‬מעם נ י ‪- . P9‬‬ ‫)נ(‬
‫ןוערט ;עכלע^ט אז לוד לק‪£‬ז ע״ה לאט ;ע?עקען ארף לעם ^ י י א‬
‫ןאל אראפ ;ילעלק אלף ךער עע^ט אין וויגמער גייט ^;•יא או‪ :‬ברכי גפשי־‬
‫*שיים‬
‫ב ח ‪55‬‬ ‫ס פ ר הטעמים‬
‫‪#‬ךיט לאס א?עס אדם לסמןןמ איבער לעס ןא‪$‬ט ק ק ״עס !ח ףץןזעד‬
‫‪ m‬וסת לעלט מ ק אויף »א ןעקק אויף ל ק ק אי‪$‬ער ןעם לעלט‬
‫ק ק אויף צוא י ־;א;ען גרני גפ** ז‬
‫גיבי נ*‪0‬י אץ יזת‪9‬עי מייל יעקב‬ ‫ונא׳ ג׳חל מיין ממם לאם ‪irp‬‬
‫אבינו האם לאס ;לזא;ט ב*‪7‬ת ״ער את ;עעקען ‪3‬ייא ל‪$‬ן אין ? * ב אונ‬
‫ךיא ‪.‬קעלמק *ייא ;אקט לאט ‪.‬ער ;קא*ט לעש סזסור ‪:‬‬
‫* )ני( ןאך איין סעס לאס ‪.‬קק ןאי‪.‬ס אונ זיןןער • י ק מייל ‪,‬עס איז‬
‫דולך ‪$‬קא‪#‬ען דיא יילק א ג ^ ז ע י זימער ס״ט קבלת התודה ל ק טרע״זן‬
‫איז ו ק ו ק ק אונ היןןעל ;אך דיא לוחות פון ?‪:‬ועות ‪3‬ת סתליוה״נ ‪:‬‬
‫״)נ‪ (:‬ךער״מעם יזאס מען הריזקט ד*ט ‪.‬קיץ יאמער אץ מוצאי שבת‬
‫ה ב ד ל ה ; ‪: $ 9‬‬ ‫יא מיץל!ק פאי־‬
‫)לח ןאך איץ מעם וואס מעז מיי‪;,‬קט ד?‪1‬ש ‪.‬קיץ נואמעד פאר הבילה‬
‫גדי מ ק זאל מלי;קק !אך הבדלה וואן‪1‬ער מיט ךאך?זט פץ א ן י ך ן ע ‪.‬‬
‫זריל אונ סחף* את אוג א‪£‬ג סיי;ק לא סא^ני •ין לעי ?לי;ע פון סרים‬
‫ןאס איז איין ך‪1‬י‪$‬ע ךפואה‪:‬‬
‫ונה( לער מעם פון דעם מ ל ג ףאס ייייא ךיא קסךדים איז ‪5‬זען ‪1‬יןי נ‪1‬סנ‬
‫*עז את מאריך קיט ושירות סחואי ש״ק »צא‪$‬ג אין לער גא?ט נדי קען‬
‫ןאל ‪3‬ע*יקק ת א * י ת םלנחא מיס ;ע!א}ג ‪:‬‬
‫)נח ךער מעם פין לעם וןאס ק ק איז ‪9‬אליך מיט ארנון בשעת‬
‫ק ק זאןט דחי רחום מוצאי * י ת אייך בשעת מ ק !אנט ביני• טייל * נ‬
‫‪1‬‬
‫מוצאי' *בת נץען ליא נ^סות *וליק אץ ;יה;ס אינ נל ‪ P‬מ ק איו‬
‫‪1‬‬
‫מאריך ‪.‬גייא תהי רחום ‪4‬ץק ‪.‬ףיא ?אן! ןי*ס צוחק‪:‬‬
‫ךער מעם פון לעם מאס אין סוצאי * ‪ 2‬ת ליי^ט מ ק אהן ואתה קדוש‬ ‫) ‪( W‬‬

‫אוג ק ק זא^ט ;י*ט ובא לציץ גואל • ודיל ד א ;א^ע ןייולה וןעס ‪4‬י*ט‬
‫‪BC‬‬
‫‪1 W‬ייא ‪1‬מץ ^ליס ‪.‬ףיא‬ ‫ןין ‪3‬ייא גא?ט‪ .‬ן ן י ךיא ארה ‪1‬אלין *‪P‬‬
‫אןןליפיז ‪3‬ייא גאלט‪:‬‬
‫)נח( }אך איץ מעם לאס מעז איז מאריך }*עת מ ק ו^נט *ו־גי אץ‬
‫סחר*‪* .‬ס ויעךם ;יןלקןמ אץ ללבות גדולות ‪ 9‬ק דאיף מ׳ירחי ‪1‬יין **עת‬
‫מ ק ןאןם ;אך בתך ה׳ הסבורך אין מתדש ‪3‬לי ער ^אל ןי«ל מעךין ךיא‬
‫י‬

‫ךאך פון התק‪ .‬אונ עס את לא ן;ק‪$‬לה פון ‪.‬רב ‪1‬זאי ;אין מאס* לאם *איו‬
‫י‬

‫‪$‬תיז ימנימה אז מיס רעם תאס מק איז מאריך אין מתר* גייא נרקד ‪n‬‬
‫המבורך את לאס מסו^ל צו הצלחה‪:‬‬
‫ינט( לעי טעם מאס מ ק ;אןמ אץ מוז״* דחי נועם ומיל אץ * ן ת‬
‫ילאה ‪ 9‬ק ?‪*3‬ל *יוועזיז פון מלאכה את מ ק מלפלל אז ‪.‬עס ‪.‬זאל *ןיה !יץ‬
‫א^לןח אץ אועעיע אי?יט‪, .‬עס יחךט ‪3‬ץ?יע‪#‬ט אץ מדד* תנחוםא או אץ‬
‫סחר* גייט איזיס •א‪3‬ת ק‪1‬ל את ןאגס איהר ך^ןעיס ‪1‬ייט *‪1‬ץ צוךיק אץ‬
‫*ימם אדיין ד ק דיא יץ(יאל ל״א?ץ *יין גי!מי ;ימעזץ ‪^1‬ער ן ד ד ‪ .‬אי^עד‬
‫ךעם לאלף ל ק יערער ‪.‬זאך ‪1 w‬אגץ מלה במלה כגעיסות ^ךי ךער *‪3‬ת‬
‫זאל זיר ‪0 w‬מ*קי דין י‬
‫וס( ןאך אטעם ץאס ק ק ןא‪$‬ט תהי נועס אין מיי*״‪1‬וייל נ י ד ה )‪8M‬‬
‫ךאס גיזא^ט ן*עת מען ׳לאט ‪ W‬גזולה לאס ‪* WP‬יין מימן אז ‪.‬עפ‬
‫»אל *ורה ‪1‬יץ דיא ^ ד ‪ . ,‬אוגןיג^ןאנ לאט מעז אויף גי*^עלט לאם ‪t% •pp9‬‬
‫נמועוץ‬
 ‫ס פ י מטעמים‬ ‫‪5$‬‬
‫צום מ ל א כ ת ה ס ‪ 0‬כ ן א ץ סוצ״ש‪ .‬אונ ד ע ס א ל ס לא*‬ ‫‪$‬יו\עזץ לער נסר פ ץ בךןוננץ‬
‫ו ו ע ל ט ; י ן ר ק נ ט אין מךלש‪ .‬איבער ך ע ם אין‬ ‫ק ק ? ץ א נ ס ר מ י נ‪1‬עס אזו ו ד א‬
‫זא;ץ אין סוצ״ש א ד ף א סימן ‪1‬ירקה אונ ס ת פ ל ^‬ ‫‪$‬ען זיף־ י ג ו ל נ מק ;אל לאש‬
‫ך ץ אויף ‪1‬ילנר מ ע ש ה ידיהם פ ץ א ? א ‪ :‬צ ע וראך ‪1‬ייא ןאלץ )ועלין ?י^עג^ש*‬
‫א ו נ זייא זאלין ם ץ ל י ל ‪1‬יין‪:‬‬
‫)‪0‬א( ל ע ר מ ע ם פין ך ע ם וואט מק ‪ #‬מ ע ק ט ב&סים סחןאי * ? ת גייא לעד‬ ‫י‬

‫מ ל ל ה ‪ .‬עייל א ץ ש כ ת ק ו מ ט צו ;עדין יוד א נ ^ ש ה ‪,‬יסירה פון ע‪1‬לס ןזעליץ‬

‫א ו נ ךיא ן ^ י מ איז גישש ? מ א נ ס מ י ט ך ע ם ריס פין ן ע ם ע ו ל ם ‪ .‬מייל א י ה ר‬
‫א ך ט איז א ץ ג״ע האש זיא שט«‪¥‬־ק ג ע ר פון ד ! ם איז מ ק מ י ט ר ע ם‬
‫אוג מ ק ס א ן ט פ א ר איהר ך ע ם נ ח ת ר ו ח מיט דיא ^ ש י ס‬ ‫?פגים ךיא‬
‫ה‬ ‫נ‬ ‫י א‬ ‫| א ט‬ ‫ג‬
‫‪**? * ? .‬זי‬ ‫י‬ ‫ןמא ןנס איז ^עעיםט אז •ין א י ? ק ^ ^ ? א ק ל‬ ‫אזר‬
‫‪$‬לייך מ י ם ך ע ט נ ו ף ‪:‬‬
‫) ס ס ל ע ר מ ע ם פין ל ע ם מ א ם מען ס א כ ט קידוש אין ש ו ה ל פ א ר ןגליני‬
‫א ו נ ה ב ל ל ה ם א כ ם מק } א ך ‪.‬ע^יני ״ מייל מען איילט ך ך מ ק ב ל ש?ת צו"זיין‬
‫מ י ט ל ע ם ‪.‬קידוש מ א ס מען מ א כ ט ‪ .‬א ‪ $‬ע י ט י ט ה ב ד ל ה אי ל־» מען זץד‬ ‫יך^ף‬
‫‪$‬י^ש כדי ןןם ןאל ; א ך ווערין צו ?ירעכינט צום ‪ $ #‬ת " א י ‪ $‬ע ר ר ע ם מ א ? ש‬
‫ה ן ל ל ה ?אך ןןלינו‪:‬‬ ‫מק‬
‫) ם נ ל ע ר מ ע ם פון ל ע ם מ נ ה נ וןאס מק ק ו ק ט ? ה ן ליא }עגיל א ץ‬ ‫(‬

‫א י נ‬
‫מען מ א כ ט דיא ב י כ ה ב ו ר א סאורי‬ ‫מק מ א כ ט הבדלי•‬ ‫מחדש ^שעת‬
‫מק ם א כ ט }י‪#‬ש ד י *‬ ‫ה א ש ‪ .‬מ י ל ע ס ע ע ר ט ;יברענ^ט אין ירושלמי אז‬ ‫י‬

‫?ר^ה בורא מאורי ה א ‪ #‬כיז מען ‪ .‬ע ר ק ע נ ט ץמיקןען ל ד ם ?*‪:‬׳ל איין ך ע ם פ ל י י ש ‪:‬‬
‫)סו״(;אך איין מ ע ם וןאם מ ק ק ו ק ט א מ ף ך א נעגיל ב ש ע ת מ ק י מ א כ ש‬
‫ב ל ק ה ‪ .‬מייל ע ם ש ס י י ט אז הקב״ה ל א ט ני;עבין פ ע ך ש ש ^ ד צום א ר ס‬ ‫דיא‬
‫חראשץ* אונ ער ה א ט ‪ .‬נ ע נ י מ ק צווייא ? ע ד י נ ע ר אונ ה א ט נ ־ ק ל ‪ .‬פ ט א י ץ ע ם א ו נ‬
‫״‬

‫ל ע ס א ן ל ע ל ק י א ת א ר מ ס } ע ק ו מ ק פון ל ע ם פיי ער א ץ סוצ״ש‪ .‬ל א ט אדה״ר‬

‫י‬

‫}י;עיין איין ש ב ח צו השי״ת פ א ר ר ע ם מ א ס ע ר ה א ט א י ל ם באשאפין ד י *‬

‫י‬

‫אי^ער ד ק ד ו ד ך ד א ? « י ץ פינ^ער ל א ט ער נ;קענט ‪0‬אכץ ‪ : 3‬ע י «ייך מ א ה ן‬

‫י‬
‫י‬

‫י א‬ ‫א‬
‫? ‪ $‬י ץ פינ}ער מק זאל זיך‬ ‫היי י י ף י‬ ‫א ל ע מ ל א כ ו ת ‪ .‬אי‪$‬ער ל ע ם קיקען‬
‫מיז‬ ‫‪$‬ךמא?ין אלן ל ע ם‬
‫)כה( } א ך איין מ ע ם קק מ ק ז א נ ק ל א ם מק ק ו ק ט א ל ף ת א נעניל םוצ״ש‬
‫)וייל א ח ד ד איז נ י מ ע ז ק ן ע ל ע ק ש ]יין ; א נ ץ לייב מ י ט }א;יל אייךער ‪,‬ער ל א ט‬
‫‪4‬יןי?דקט מ י ס ך ע ם ‪,‬עץ ה ר ע ת אונ נ א ך ל ע ר זינד איז ל א ס פון א י ה ם ' צ ו‬
‫;עגימק ? י מ א ל ק אונ ‪7‬ןס איז א י ל ם נ י ב ל י ^ ק ?אר א‪1‬יף ליא שפיץפינ^ער‪ .‬אויך‬
‫ש ן ך י ם א ו ד ו ך ך ל ע ם זכות פון ש ץ ת ל א ט א ר ף אידים מ;ץ ; י ע ק ק א מ ‪.‬ער‬
‫איז ;י^ןזט ?י^טטלאקט ?יעאךען ס י ט _קיין ש ו ם עונש אונ ל י א ל ע ק פון } א נ י ל‬
‫א ח פון א י ל ם * } י ק ט אוועק ^ ע נ ו מ ק }יעאךען }אד ן ז ע ן ש ט מ ח ר ש } א ך לער‬
‫איף ל י א ;ע;יל עייל אצו^ר איז ל א ס ;י?ע?ען‬ ‫ה ב ד ל ה ד ו ר ך ל ע ם ק ו ק ט קען‬
‫ךןןארען צו אדה״ר‪:‬‬
‫‪00‬‬
‫אז ן ס א ת א ר ד ס ;י;א^ין איין ליקטי^קייט פין אי^מעו^‬ ‫^יןלע^ם אץ‬
‫ה א ס ן י ק ו ק ס א‪1‬יף ך ע ם נ ו ף ל א ט ‪,‬ער‬ ‫ער‬ ‫אמ‬ ‫?ע‪4‬ל פץ א ח ד ד‬
‫י‬ ‫דא‬
‫;ע?לי?עג‬ ‫יי" גמיי ה* לי* ‪w v&i‬־‬
‫‪0,‬‬
‫גאקיס‬ ‫אז ןגר את‬ ‫!ץעלן‬
‫אץ‬
‫כ ם ‪87‬‬ ‫ספר מטעמים‬
‫‪ pjsj‬גיוועןען ‪flL oct‬־‪t pv$‬‬ ‫אץ ךעם ‪1‬על?ק ?^ן‪$‬אלט ןןאס‬
‫)סי( לעד מעם פון לעס מןלנ רואם מ ק לעעזש אויס ךא לע^ט ארך‬
‫ךיא ןזןללה אונ מק ניא^ט ךך ארס מיס לעם ליא אד?ק‪.‬לאס טיט קק איןעד‬
‫לעס מ ק ןאל וויץען אז ליא מןוך‪ ,‬איז ;עללבט ו‬
‫)‪D‬״‪ fj‬לער טעם פץ לעס מ?לג וןאס תי^ ?אף לעד הבדלה ליץט מק צזא‬
‫לעש נוצית נדי ק ק אול תינף ע‪1‬סק לץ אין א דבר ממה אונ עס ‪1‬אל !‪«T4 T‬‬
‫י‬

‫אלן חא^ק דיא חיצונים אץ רעם סליה‪ .‬איןער לעם או‪,‬עקר לאם ‪.‬עהס ?ל‪«6‬‬
‫צוא ;עלייןמ תיכף אז ‪$‬ר ליי?ט עהם »־א אויף קאל?ק לארף מק לעס סליו!‬
‫ז‬

‫צוס ^ר^מען אפ ?אקלין אונ לער ?אך ‪ m‬ליי?עז‪:‬‬

‫)מש( לער מעם פון לעם ס?לג לאס מייןער םךי^קק ?י^ט פון הטילה עיילי‬
‫ןגס איז לא אדעה אז לער ברם ןואס אדה״ר לאט ןי‪/‬עקק פץ ןנלס אי«‬
‫;יוועדק ןףי^טרדיק אונ סיר מאכץ הבדלה בדי מתקן צוא ‪1‬יין לעם חטא פץ‬
‫אדודר‪ .‬אונ ו*ה לאט גורס ;י‪$‬קק לעם חטא פון עץ הדעת אח }י?ט גליץו אג‬
‫איין ‪ rata‬ואל פץ לעם הנאה קא?ץ‪:‬‬
‫)ע( ?אך איין עזם מאש גמי^ער ?רץמען ‪ cpty‬פץ נוס הבדלה‪ .‬וךיל עם‬
‫איז איץ פלונתא אץ שיע קקייל יאנק אז וףי‪$‬ער ןמץ מחיוב *יא מאקק הבד מ‬
‫‪ p‬התורה אונ ןלייל זלאלמק אז מייןעד לןנץ פשמ־ פון הבדלה אונ ;אןןע‪ .‬אונ‪.‬‬
‫נןהייל לאלסיז אז ליא למץ מחיוב מדרבנן איןער לעס ‪*$‬קד ליא ‪8M‬־• ימסה‬
‫נפשך ני^ס מועם לץ פון לער הבדלה‪? .‬אך לעד קנה וןאס ה*}ט אז ‪1‬יא ןע‪*5‬ך‬
‫מחיוב ‪ p‬התודה אץ לער עיקר הבדלה איז שידע ?*שט אי^ער' לעם נוס אז לעד‬
‫ז‬

‫‪,‬סאן לאט ;ימא?ט הנדלה אץ לער ‪#‬ס״ע נוס לאט ןך שוץ י‪*1‬א ?יתעוען לעי ‪.‬עי‪.‬קר־‬
‫הבדלה אונ אמעללממק קלייל דאוןינץ ומיוער ?ישט ‪.‬קיץ מעריב מאקק ךי«‬
‫?י*ןט _קיין הבדלה אץ לער שנדע אח ךא רוך מליוב *י מא^ק הבדלה ‪3‬ייא‬
‫לעס נוס מדדת‪ .‬אייעד לעם קק ךא דעי מאן ף^ט םיזרא ‪1‬יץ מיט דין הבדלה‬
‫י‬

‫מייל זיין הבדלה מאס ןגר מא^ט אי‪$‬ער לעס נוס אח ?אד מדרבנן מייל ‪,‬עד לאט‬
‫עוץ י‪*1‬א ?יעעןק םיט לער הבדלה אץ שידע אוג זיא אח ןחיוב מדדת ‪£‬ען‬
‫דרבנן ?י^ט סחמא לין םזד׳ת‪ .‬אייעד לעם מאלי־ דא ניץזט טועס דין פץ נ‪1‬ם‬
‫ג‬
‫כדי זיא ןאל ווימק אז ךא איז מודוב םרדח • אי ‪ W‬לעי חנה ץאס האיימ‬
‫אז וךי^ער למץ אמר פץ הנדלה לאלף לא לקט סועס דין פץ לער הבדלת‬
‫נדי לער מאז זאל ךך ;י^ט טו‪,‬עה דץ &ןר ךעט מיץק אז ‪.‬זיא ‪.‬קק איהס אוץד‬
‫סוייא דץ אונ באסת אח‪.‬זיא ‪,‬פטור‪ .‬אונ ?אך דיא דעה לאס לאלט אז יזיי^ער ןעןעך‬
‫מחיוב בהבדלה מדרבנן ניאהר לא אמך ?ישט טועש דין אי?ער לעס ן ‪ ? #‬ק‬
‫מעם לער סאן ;אל ?לקט חיץק אז ךא אח סודוב מודת אונ ךא‪.‬קק‪.‬עלם ממיא•‬
‫דין איז }אך אלע דעות ?י?ט ?ליץד אז מייןער זאלק מעם דין פץ נוע‬
‫הבדלה‪:‬‬
‫)עא( לער מעם פץ לעם וןאס מק פאר לריים ךיא ‪$‬מקיס פץ דחן לן*‬
‫אונ מק ;א}ט ;^‪1‬ט בסדר אזוי יייא ליא ‪ pn#‬אץ לער תולה אונ פיקל •שוק ‪c‬‬
‫פץ ךא ברכות פאר ‪$‬עללט מ ק ‪ .‬אח לער מעם פץ ךעם אזד• מייל' לעו‪-‬‬
‫קםי^ער פץ לער לע^ט איי מק פריי ממק אין משא וסתן אונ ;אך לע*‬
‫אז מק לאט עדן אסצב פרנסה ;ע?ט מק אק ?ידא אונ לער ?אך לאט מק‬
‫>ןץלער‪ .‬אזד איז לא ;ל?מלס ;ימארק דא עסוקים פד דתן לך לדט לעס ‪9‬לו‪-‬‬
‫פךר ןאןס מ ק דתן לןז וט׳ סמל השסים דיא ‪ 1‬ר ט ת פץ ‪jrrr‬‬
 ‫ספר טטעמים‬ ‫‪58‬‬
‫אבינו אייף פרנסה אונ לער ;אןד ‪#‬זייט ליא ברכה פון ןןץלער*‬
‫)עי( לער מעם פון ןעם אין ספר בראשית מאקט לער תלגום אויף‬
‫עברי עבראה אין ספר ששות מאכט לער תרנים ארף עברי יהודאה‪ .‬מייל‬
‫‪' CJJ‬קשייט אין סדרש ויחי אויף לעס ^כוק יהודה אתר‪ .‬יודוף אחץז‪ .‬אז מ ק עעס‬
‫רו‪$‬ען אי‪$‬ע ש‪:‬טיס אייף דין ?אמק יהוךי‪ .‬אי‪$‬ער לעש הא;ם לער תרגום פון‬
‫ךער ברכה אהן לאס יעקב אבינו לאט ‪1‬ייא ?י‪$‬ק?!שש או‪ :‬ויייקער ;הולי אוג‬
‫‪$1‬יז לער ברכה רו‪$‬ט מ ק ליא עבראה‪:‬‬
‫ךיא מנהגים פין הזןנית‪.‬‬
‫)א( ךער סעס פון רעם מאש ךא גאנןןע ןועלט רו‪£‬ט אהן לעם חודש אב‬
‫מנחש אב‪ .‬מנחם מיינט מק איין ט‪:‬יי‪$‬ט וואס מיייםש סע; איב סיר )‪WW‬‬
‫תנ‬ ‫א נ‬
‫*י‪#‬ט אין ג ‪ ,‬ץ ״ןז ‪.‬עש זאל שמיץ‪ .‬א‪1‬יף לעם מךר פון איב !אי־ ד א ‪.‬קינות‬
‫ז ק ק ?ישטעלט אויף איב או‪ :‬מיד לאפין אויף לעד ן‪ :‬ו^ה א;ע קאג ןיא ןאל‬
‫דין בסהרה כיסינו לעש לאש א״ב ;י^לייקט עעלען אי^ער לעש רון*ט מ ק‬
‫‪.‬לעם חולש סנחם אב‪:‬‬
‫)ב( לער סעס פון רעם תע‪:‬ית שני וחשלטי ש‪:‬י }אןז פסח או‪ :‬סוכות‪.‬‬
‫מייל אין ליא זייימק את ךיא לופט גי^ס נוט בפרט פאר ק^יינע קינלער‬
‫זייא איז שמעהו־ צו פאר ןעסין ךיא לון‪1‬ט‪ .‬לאט מ ק אי‪,$‬ר ליעם ‪9‬פקן‬
‫!יוןקק איתקית‪:‬‬
‫)ג( לער שעם פון לעם מאס ד א ק;ילת איקה קריי?ט מען ?יינם אדף‬
‫‪.‬קיץ פאךסיט אזוי מיא מ ק ש־ייןט דיא מגילת אסתר אלעד איין ‪$3‬ר תולה‪.‬‬
‫מייל אלע מאג״קוקען סיר אויס אוג מ ק הויפט אדף לער ?או^ה מען ןאל אמט‬
‫‪$‬ילייז‪,‬ט לעדין אז מ ק )ועט שליי‪3‬ין ד א מגירת איכה אויף פאךמיט ייעט אויס‬
‫ןעהן י ןמא ‪ rn‬מען איז ןיןז מ‪:‬יאש פון לער גאו^ה‪:‬‬
‫)ד( לער טעם מאס מען ;א‪:‬ט גישט אין תשעה באב תתקבל זילותהץ‬
‫*ייא ‪.‬קדיש מייל ןנס ששייט &תס ת&לתיו‬
‫)ה> לערי מעס לאס מ ק לייגט גי?ש ‪..‬קיץ תפילין אין ט׳ באב‪ .‬נמיל‬
‫אץ פ‪:‬וק שמייש הש‪/‬ד סששים ארץ תפארת ישראל‪ .‬לער פ‪#‬ט פון ךעס‬
‫זזקביה לאט'אראפ גי ואי־פין פו; הימעל ‪$‬יז צו לער ערד לאס שוינהייט' פון דיא לשלאל‬
‫אונ הפלץ }ועלץ אלן ^ערופען פ*ר‪ :‬אוץז צוד מען גישט אוזן ‪.‬קיין לעלם‬
‫אץ שולל נוייל עס איז &אר ל*?־ן }ימארין לאס לקנט פין ד א יזן‪5‬לאל‪.‬‬‫ז‬

‫ךאס מייןט מ ק לאס ביהס״ק איז קרוב גיףאיען אזר וויא עס שדיט והלכו‬
‫״‬

‫בל הגרם לאורןי‪:‬‬

‫)נ( גאף איין מ‪.‬עם מאס קען פאסש בה״ב ;אןד ןםח אץ סוכות מייל *ס‬
‫־^שייס ‪3‬ייא איוב׳ן אז נאןז ירט לאט ער םק־יב * ק ו ק ק קרבגות קאמער‬
‫אימער ךער ‪ nrofer‬פץ ךער ‪9‬עוךה לאבק זייא ?עזו‪:‬ליגט אזמא ?אןד ידפ‬
‫נןאמער לאס מ ק ^שמאס פוגם ?עוןקען דוךןד לער שסחר‪ ,‬פון יו״ט אזק^ד‬
‫‪.‬לעס פא?ט ןןק אמף ליא‪:‬‬
‫)‪ a‬לער מעם פון תענית שובב״ס תית‪! .‬מיל אונ לער דיט לאט ךןל‬
‫זןהן ןעהוילק לאס ־;לד! אונ מצרים •‬
‫‪),‬ח( לער טעם פון לעם אז ןןק לי?ט מתל 'או‪ :‬תעגית מ״גפילס ס ק ‪9‬לייל‬
‫פסוקים‬
 ‫ל ‪59‬‬ ‫מטעמים‬ ‫ספר‬
‫*מקים ךאס מ ק ליץט פאר ךעם ב‪2‬ן אויןד פאר לעש יעראל אןעד מאס‬
‫ק ק לייג^ מאד לעם לוי ‪$‬א‪$‬ע^ט ק ק גיעס מייל דיא נמים אץ ישיאליש‬
‫‪$‬א‪$‬ען ןעזינדן‪:‬ט ‪3‬ייא לעס ‪ #‬ל ‪ W‬־ דא לויס לארע! ‪^ «fJ‬עייןהמ‬
‫בייא ךעם _ע;ל לאךף מק ביי* ךעם לוי גיץזט צוא מא^ען ‪.‬דיא אכןקים ן‬
‫)ט ךער סעס פון ךעם לאש אץ תענית ןא^ט מען ?לסם ךיא הפטר־ה‬ ‫(‬

‫•ירשו ד׳ בהסצאו אץ לער ‪$‬ליך‪; ,‬אר ‪3‬ייא מנחה ןמיד‪.‬עס עסייט אץ ךעד‬
‫מטורד‪ .‬שסרו מש‪6‬ט וע&ו צדקה בי קרובה יעיעתי לבוא וצדקתי להגלות‬
‫אונ ךער קזכר פץ תעגית איז ךאס מק גוש צדקה אונ ןער ‪ ipy.‬ת‪#‬מ‪/‬‬
‫איז ‪3‬ייא מגהה אז מק ל‪.‬אט עוין אפ דפאסט קומט צוא זא;ק דוא ועטורה ן‬
‫)י( לער מעם פון לעם מץהנ ץאס אונ מ׳ ‪»#‬ב גייט ק ק אויף לי*‬
‫ז ו ו א‬ ‫ש‬ ‫ני‬ ‫יז‬
‫גיץ איין״ ך *‬ ‫* • ? ‪TV‬‬ ‫קברים אוג מק מארן!ט ‪,‬ק;א‪$‬על י מייל‬
‫אדדים • ;אי א ‪*? W‬ליי ‪.‬קק מ ק גמול וועלק פץ ‪1‬ייא דוךןד לער »וךח‬
‫>ואס מען יעליגט ארעד אוג ט׳ ?אב מאלו־ ק ק גי?ט יעךןק‪ .‬נו«יפ»‬
‫»ען קןארעל לעז ךאס אח ןעןויקט אז <ן;א^על פאר ^‪:‬יי?ט דוא ליצנים‬
‫‪ W‬מק יגייס אויף תא קברים אז דוא מלים \אלעז ליא‪9‬ק א מ י מ *י‬
‫ק ו ק ק ייא ייא בדי זייא ןאלק כ‪.‬עלל ‪* P‬אי ‪t W‬‬ ‫ג‬ ‫^‬ ‫;‬ ‫ז י ז‬

‫ךיא מעמים אונ ך א מנהגים בייא ך&ילץ •‬

‫)א( לער סער וואס תא קפילץ על יד לעקם מק צוא אוג ליא זי^י^ץ‬
‫על ראע לעגען אויף ;עדעקס״מייל ליא י‪#‬לין של יי ‪ vm* TO‬ד *‬
‫ןאןק פץ לאךץ אונ איין קע?קע וףיקט ?יעט וןאס ‪3‬יי« רעם א^לעלק‬
‫אח אץ הארץ אי^ער ןעס ז ק ק תא י^ילץ של יד אויןו פאר לעקמ‬
‫א‪5‬ער דא וןפילין על ראע ןץא ;ענק א‪.‬קע;ק תא א‪1‬ץק אונ תא אוץק‬
‫ןעהן לאס ‪.‬עס איז א‪:‬ק?לע‪,‬קט אי^ער לעס זע;ען ךא ומילין על ראע א‪1‬ץ‪1‬‬
‫אלף ;עלעקט אויןד ^מייט אונ ע״ע והיו לף לאות‪? .‬אר פאר דר זאלען‬
‫דיא די! «יין *ל‪2‬ק ‪3$‬עד ;ימט «אי ‪.‬קיץ קיעקךק אייעד לעם ןע^ט‬
‫ק ק צוא תא יזפילץ‪:‬‬
‫)ב( ךער סעס לאס ק ק סאיט אוג תא י^לין של ראש א‪1‬יף איץ‬
‫ת*ט א עין פון ךרייא ‪.‬קע‪?$‬יןז אוג אויף לער ?ידיקעד ליט מי! מיל׳י ‪• TJprg‬‬
‫מייל ץווייא ע^ץ ‪3‬עקלע‪$‬ט ןע?ם הוןלעךט אונ ד א אותיות שש אח ןעןיס‬
‫אץ זיןק קעפ;קד פץ דוא ץנוייא עיגץ איז ןע?ס ה^לערט אץ ן ד י ן ק‬
‫י‬

‫מאס לאס איז אזויא לשוב ףיא ד״א תרי״ג מצות‪:‬‬

‫>‪ q‬לער סעס לאס ‪.‬עס קומט אויף ד א י(‪$‬ילץ איץ עין מייל לאס‬
‫*ח מרמז אז לרייא היןךעךט קעג אונ יאלר ליץט ק ק ?מילין מייל בס״ה‬
‫אח לא עס״ה מענ אוג ‪,‬יאהי־ גייט אראפ זנוייא את פץ‪$‬ציג עיתים אונ‬
‫‪8‬‬
‫‪?-‬יין תפילין ^לי?ט אי^ער » ן‬ ‫ל ד י ו ק מאג פץ ידט מאם ק ק ליי?‬
‫עיר• ךדיא וקלעךס מעג לאס מ ק ליי^ט הפילין אוויא ודא ע‪-‬ן }עמךעפס‪:‬‬
‫)ד( ;אך איין סעס פץ לעס מאש מ ק מא?ט אונ תא ?פי^ן על‬
‫ראע א עין פץ ללייא ‪.‬קעפל? יי‪-‬ויף איין וייט אונ אדף לעיי זמייטער‬
‫•י! ייקי ‪?.‬׳?ל? ליא ריייא ‪.‬קמליך ן ק ק מרמז א ^ ז ע ד א ללייא אבות‬
‫‪60‬‬ ‫סטעסיח‬ ‫סער‬
‫‪ W‬׳ ‪ v‬ן ק ק םרםז א קקק ליא איבע תיזז* וואס קרא^לן‬ ‫ז‬ ‫את ךא מיהי‬
‫ייא סרבבה‪:‬‬
‫חת( לעי מום פון רעש מאש אז מען טי^ש אריץ דוא ן‪/‬סללין את כיס אייין‬
‫^ייןס קען"של ראש אונ לער לעכמער זייט אונ של יד אונ לער לי}לער ומיל‬
‫דוא ‪,‬קדושי‪ .‬פון י{?ילץ של ראש איז }לע‪$‬ער קומט איהר לעס ‪$‬בוד‬
‫»וא *;גק אונ לער רעקסער דיס‪:‬‬
‫)ן> ךער מעש לאס קק מא?ס ריק קתכווז אייז• יעי ליא?י א&יהק‬
‫יזא זיבק ןךכות אירוסץ ונשיאין‪ .‬אונ ליא לרייא קריבות א‪1‬יף לעם פין^ער‬
‫א״קיי;ק לעם םבעת פון קדוקין ‪:‬‬
‫ךיא מעמים אונ מנהגים פון ת פ ל ה ‪.‬‬
‫‪ (ft‬ללי״ מעש פץ ךעס מאש אין ךער ‪9‬ריל• ךפש ךער שיןש אונ שולל‬ ‫ז‬

‫אריץ אגיער ‪3‬ייא סנחה אונ סערכ ריפש ;י?ש י ךער ‪£‬יןש אונ שילל אדי? •‬
‫‪5‬‬
‫איז לער מעם אזוי דייל תא תפלת טו‪-‬־ית לאט איין ןיזן כיז ידען ‪ cv,‬איז‬
‫לער זמן הפלה את ‪,‬עם איז ;יקזס לא ‪.‬קיץ היכר לען זאל דע;ק<;ק ייק‬
‫לער ןמן לאזט זיך ארס איבער לעם ךי?ט לער *ש^ש אונ שולל אליין‬
‫ניי מק (אל )י?זט עו‪3‬ר זיין רעם זסי הפלה א?ער יייא סנחה איז לא‬
‫ז‬

‫א ליער ודא לאנג ךער ןמן איז זיןי ‪,‬םסשיןו לחיינו'*‪$‬ייז דיא דדן ‪2‬ייט אוןשער‬
‫לאט מק ;־?זט יךן סולא מאךער מעם מען עוגר זיין ןעם זמן מיי ‪:‬עלעי‬
‫ךנזמךער נוייסש אז דיא זלן איז ;אר כיז ליא זין גייט או‪/‬מער ‪ .‬רעש ;ליייק‬
‫מערב איד לער דן איין י;אנןע גאקט האט מק ;•?ט ס‪;1‬א *וא ה*ייען‬
‫ז‬
‫קאקער וועם קק ע‪?1‬ר זיין רעם ‪,‬סן "אי^ער ךעס ךאךף קק ;ייקס צוא‬
‫לי^ק אונ שולל אדיין ‪cp‬־ אונ לער ‪£‬ליה‪:‬‬
‫)‪ Q‬לער י מעם פץ לעם מ?הנ מאס קק ?ןאקילט זיןי בשעת מען דאווין‬
‫את בשעת מק לעריהם •‪3‬ייא ךעם ‪.‬דאץינען איז דער מ‪.‬עם מייל עס ‪#‬שייט‬
‫י‬

‫בל עצמ‪1‬הי תאסרנה ה׳ אונ לעלןק תוךה את ךער מעש ומיל עס ‪7‬ןן_ייט‬
‫י‬

‫הלא כה דברי כאש נאום די אונ דא מגע פון פייער איז *בשעת ‪,‬עס‬
‫ן ך ק ט ^אקי^ט עס זיןז‪:‬‬
‫)נ( }אןד איץ טעם מאס מען ?זאלןילט ןיןד בשעת מען לערינט ומיל‬
‫פו‬ ‫י א‬ ‫‪ 2‬נ ש צ א‬ ‫טט‬ ‫ז‬
‫ייל מקדם‬ ‫^‬ ‫את ליא ‪. vn?*p‬יאלילען אי ^ המוקיע!‬
‫ןויא היץט איונ אלגך איז ןעמעןק אדבר יקר איכער לעס לאבק !ייא‬
‫ןעייאקט זי;ערע אלע ןז^ייס }רמס כדי ״עס זא^ען ‪,‬קקען עטלי;ע ק ק ק ^ ק‬
‫י‬

‫ןער;ק את "איין מ‪$‬ר אונ פאר ןיי^קס ;ע‪.‬ק א‪-‬ע ןיזעסען אויף לער‬
‫ערד אי‪$‬ער לעם אז ‪.‬עם ןע;ק ^ץעסען ‪,‬עשליכע קענטקק בעזאקק אוין*‬ ‫י‬

‫ךןר ‪.‬עלד או; לארק אדיין נעקוקט אונ איין ל^ר לאס זיף• ;עדאל‪$‬ם‬
‫יעלער איינץי;ער *וא »וא ‪3‬יינען ;עדעי מאלל ער ןאל אלמינ ;ע‪1‬יק מאס‬
‫י‬

‫*עם ?מייט אונ לער }אןד לאט ‪.‬עד ךך אוועק ^יבר^ען אונ אזדא ‪7‬מענ‪.‬דג‬
‫‪3‬יז קען האט ןיןד ;עמימט עיא ^א‪.‬קלק‪*.‬ץנוייסקם ‪,‬עם איז מיט לעם‬
‫אז מ ק ^אקעלט זיף מעלט לעךוועקט אלע כ‪1‬תת אונ ןזק ‪,‬קען «א !אמען‬
‫‪1‬י‬ ‫א י נ‬
‫^ ק לאס מק אי» עימק‬ ‫‪9‬ק זאל את זק‬ ‫ןעגמז ייא געלא?&ען‬
‫אי‪5‬ער רעם איז א מנלנ כייא יולק זיף ציא ?זאקלען ‪5‬‬
‫ל א ‪61‬‬ ‫ספר מפעמים‬
‫>ד(ןער סעם פוז לעס תאס את ח א ברבית פון לער ‪$‬ריל מערט ;עלעןיז*‬
‫•ץןמיא ןןאדזל ישראל אוזר יעראל בגבורה עוטר יעיאל נתפארח מייל מיט‬
‫ייא יבריא ‪1‬אןק ןערקענט ק ק איין יוד קיט ךי״ער מלבושים אונ ןץעלע‬
‫*אך^לעז ןמס ‪.‬ףיא ; ץ ק ‪:‬‬
‫)ן^ ךער טעם פין ךעם לאס מ ק גןאןעלט בל הגשסד‪ .‬מחלל יה מייל‬
‫•אמ !‪* or‬מזמור ;עפץט דך ץןןעןף קאלל מויה א״קי^ק ך א ץיועלף חדשים‬
‫ןואס איז ןא את יאהר‪:‬‬
‫>ן« ךןר סעס פץ ןעס }ואם אץ הלל קאפילט ק ק ח א ^ש!קיס אזדןז‬
‫ןףיל רעד אלן קייב פון רעם מסור איז ;עיןא^עלט אי‪$‬ער לעם קאפיל‪,‬ט ק ק‬
‫מ ץ לעס גא}*ק‪.‬קאפימעל פץ קן הנדזי־ א‪.‬קקק ךיא עוה״ז ועוה״ב‪:‬‬
‫מ( לער סעס פץ לעם עאס קעז סיי‪$‬ט אלן ובחת עסו הברית איץ‬
‫ש‬ ‫ם י ט‬ ‫‪r‬‬ ‫־ייג‬
‫‪$ * 1‬־ץ־דץק אתה ודא האלהיס‬ ‫‪$‬י‪%‬ז ב קא?ע לאס * *‪W P‬‬
‫אשי־ בחרת ונו׳‪; .‬אי־ דייל ךיא יועלט את לןד נוהג אין קאג פון מילה‬
‫קעז ןאל איזן לדי;ען פוז וכרות אץ ךער ס‪1‬לל סיס ךעס ‪.‬ק‪7‬ל‬
‫אסק ןא«ק איו ‪ 2‬ץ ךעם ןעווארק ךער מנהג אז ק ק סייןט אלן וכרזת‬
‫אפילו ךען ״עס איז ד?זט ךא גןיץ ברית מילה ז‬
‫)ח( לער סעס פו לעם לאס ליא אנשי כנה״נ לאיק פאר ןעהלם‬
‫ךעם ‪ p‬וק החיי אץ וכרות עסו דברית‪ .‬מייל חוי לאט דןד א‪1‬יס ‪.‬געמיעט‬
‫סיס דוא ישראל אץ דיא ןעןיז ארך פץ ךער כתה פץ ערב רב את‬
‫נייא ל א י ק דןד ‪; 'jvtn‬עויעזק סיט ייא ‪1rp$;p‬־ אונ ‪ nfy‬מ ל אונ דוךך‬
‫! י א ז ק ק ך א יע־אל נלכד ; ק א ר ק אלבעד לעס ק א ן ק דוא אנעי כגה״ג \‪txh‬‬
‫ןלמאלט ;עיע^קק זלןנר ;א‪$‬ען בשעת תפלה אז &גס זאל ןיןז ;יעט ח״ו‬
‫ןער ייעקץ ‪.‬קיין ‪.‬קןא־ת‪ .‬דורך ‪.‬רעם ערב רב מאס בעור^ לא‪$‬ען ‪1‬ייא זקן‬
‫ןעמעוזלט ךוי^ק תא ישראל אץ ?‪ r‬לעס םיץטץען קאג ןע;ק נייא אווי‬
‫מיא איץ ךאלק אמ ד א א‪1‬י;ק בת העי״ת מע* ךך סרחם ‪1‬יץ את &‪1‬ס‬
‫*עט עסךץ אב ;ע;זאלן לאס ‪$‬ס‪.‬לת ןיאס ‪,‬ןןס ;עבו ס דך ץןוי^ק אמץ‪:‬‬
‫ז‬

‫)פ‪ 0‬לער ה‪.‬עס פון לעס מאס בעעת קען *ןקייט אויס שנדע גוט קען‬
‫יץדק לרייא קליט מייל סיד ‪3‬עפר‪.‬ק ‪5‬ייא ןבוגך;אץר ‪,‬ער לאט ;קעןעז לדיא‬
‫קלים ‪*$‬ר הע‪-‬ת ןב‪1‬ד אונ דוךןד ךעם לאט ער ז^ה ; ק ו ק ק »וא רעד‬
‫י‬
‫י ט‬
‫?ייקיז‪.‬עי ס ךץע ‪.‬ק^ךער את יאדךעם לאט ער לרוב ןעסאלט לאס ביהס״ק‬
‫י‬

‫א־ןעי• לעס מוהן סיר לדיא ט־יס אז אונזעיע ללייא ק ד ט זאלק איקקעלק‬
‫יוא ל ד ס פץ ללב ר‪#‬ע אץ סיר ןא^ק זו^ה דין אז לאס ביהם״ק‪,‬ןאל }עבעעט‬
‫מעלק את אונןללע ד י ב ק ‪1‬‬
‫ר( לער סעס פץ ל‪-‬ס מאס קיר נח־ק‪,‬קק פ^ף קאלל ישראל את לעם‬
‫פסק *וי־ יעדאל מאס יזק ןא^ט פאר שש״ע ראש איז א‪.‬קיי^ק ‪ nfp‬קאלל‬
‫י&ראל ךאם‪.‬עם ?סייס אונ איץ אכוק את פרשת בהעלותך‪:‬‬
‫)יא( לער סעס ‪5‬ץ ךעס מאס ןזק ^אןט יי^ץעלן קץ אונ אסת ‪1‬י‪1‬יב •‬
‫מייל ק ק לאט חוןןד ; ע ע ק ק סיע״ה אז ער לאט תאה ;עלאט פץ‬
‫י‬

‫די« זח מאס ק ק לאט ןעק ן ט ‪ tnt‬חא ‪.‬עמידים את מעבי ן ק ק ךיא‬

‫מץ יעקימק פאר הקב״ה ‪1‬ייא ף ל ק איהס ארויס ןעמען פין לעס חשד‬
‫‪ I ^ Y‬־ דע‪ :‬האט ק ק מתק ;עמעזען ‪1‬יא ‪1‬וא ןאןק ‪3‬ייא אמת דעיב אוג‬
‫מער ‪.‬עס את ;י״ןזש סי&לל מיס ךעס דבור את לאט ^יעט ;עזאנט אל‬
‫‪62‬‬ ‫מטעמים‬ ‫סער‬
‫מלך נ א ק וןאס ד א ר״ת זע;ען איזן זאל &ןד מדקדק זיין אונ דוא ווין מייל"‬
‫פינ<ן;ק ודן ?‪ cfp^M‬גיינזינ מים לער א׳ פון אשת איז איין אונ ;יץךנ אז‪1‬י‬
‫סוקל ודא אסן ^ע;ךעפשג‬
‫ר ם ך ; י סעס פון ךעם וואש בישעת מען שפייט שס״ע האלם ?ען‬
‫•יא פיס גליך ןןייל מיי נללי^ק זיך צוא רוא סלאמס ראש כייא זייא '?©יי*‬
‫ודגליהם רנל ישרה‪:‬‬
‫ףג( לער מעם פו ךעם וןאש דוא ירב‪1‬ה פון שם״ע ז ק ק ;ע^מ^ט ;עוןארק‬
‫אויף לעס סלד ‪.‬עם וועךט ;עילקנס אונ אגדה אז דיא אנשי בנסה״נ ז ק ק‬
‫;עקו?ןע‪ ,‬לא;ען דיא מהקן ;עוןעזען ךיא ?לכות אויף לעם קדר‪ .‬בש!ו‪1‬‬
‫אאע״ה איז ;יצול ^קוארען פון אור כשדיס האבע‪ ,‬די־א סלאבי השרת ^קא^ם‬
‫‪2‬תך אתה ‪ n‬סגן אברהם בשעת יצחק אבינו איז }עכי^ךק ;עווא ען אויף‬
‫י‬

‫לער ‪.‬עקילה אונ לאס אש איז ;עי‪1‬קע‪ .‬צוא ש!לייט אויף ידעם בארג‬
‫חםוריה באיןד קאש הקב״ה ^עברקגגט אייי סל פין תחיה את * ;ער קא»‬
‫אילם לעבילינ ‪4‬עגא‪:‬ט הא^ק דוא סלאכם ‪4‬עזא;ט סחיה מתים 'אז יעקג‬
‫אביט איז ^עקוןזען אונ ‪,‬ער לאס ^עטרא^ען דיא שערי שםים האט‪.‬ער‬
‫!עליילץט לעם ?אסק פון הקביה לא^ען דיא מלאכים ;קאנט האליהקתש*‬
‫בשעת פרעי‪ .‬לאט ‪$‬ע‪5‬אכט יו‪ tp‬הצדיק פאר איין מלך >‪.‬ונ'םצרים איז ^עקוקגק‬
‫ןער סלאך גבריאל אונ לאט אילם אויס ;עלערינט ליא זי^עןינ )שיג‪111‬‬
‫לאבק ךא סיאכי השרת ^עזאגט בא״י חונן הדעת‪ .‬בשעת ראובן לא*‬
‫ןענןאהן ליא מעשה פו! בלהד‪ ,‬איז ארף איל& ;‪$‬זר וקואלען ‪.‬ער זאל שהארנק‬
‫לאט ער תשו^ד‪^ ,‬עקאלן לאיק דיא מלאכים ^זאנט ליא ברכה' הרוצת‬
‫בתשובה‪ .‬בשעת יהודה האט ^עסאהן ךיא סעש‪.‬־‪ .‬פון תסר אוג ‪$‬ר קאגנ‬
‫זיא *עיימק פאר ‪1‬יךקע‪ ,‬האש זיא אילם ‪$‬עש;קש זא‪. \: ,‬ער זאל ‪,‬ערקעןק‬
‫צוא עעקען ראש גילער האט ‪.‬ער תי?ף כולה ; ק י ק ק אין ער לאט ?קאגט‬
‫אז ךא ךאט ךעכט איז א־הם פאר גע?ען ‪.‬גקואלען זיין זץד לא?ק'די*‬
‫מלאכים ^עיאגט דיא ברכה המרבה לסלוח‪ .‬בשעת דוא םצרים האבק פאד‬
‫בימערט לאם לעגיען פון אונזערע ‪,‬עלמערען אוג הקב״ה לאט ; ק א מ ‪1‬ו«‬
‫;‬

‫דיא יש־אל איך !!על אייך ארס לייזען האבק דוא סלאכי ו ‪ #‬ת י;קא^מ‬
‫דוא ברכה גאל ישראל בשעת אאע״ה האט זיך מצער ןעווקען תלך 'לעס‬
‫ןנער פון דער מילה איז געקוףק ךער םלאך רפאל אונ ער האט אילם ;עליילם‬
‫י‬

‫לא^ק ךיא גל\‪.‬כים גע‪.‬אגט דיא ברכה רופא חולים ב‪;#‬ת יצדק אבינו‬
‫לאט נע^עט ךיא ל^עלדער י אוג ‪,‬עש לאט ;עוואקמק רו;דעךט ןןאהל אזויא‬
‫פוהל וךאקען האט }ע?‪,‬אצט האבק רוא מל*‪.‬כם ;קאנט דיאברכהסברך השגים‪.‬‬
‫בשעת יעקב אביגו איז געקו^ען _קיין סצךים אוג ער לאט גיזעהן יוסי״ אוג‬
‫^ ע ו ן וקען ךא אונ א‪,‬ע »יתן ה*?ען ז? ציא זא‪9‬ק גע״מק לא^ען ךיא‬
‫סיאכים ^עזאגט ךיא בלןה םקיץ נדתי ע ם י&־אל‪3.‬שעת ךיא תולה איו‬
‫^עגע^ק ‪$‬ע;ואלק צוא' ךיא ‪.‬ישןעל אין הקב״ה האס ןייא ;קאגט ליא דיגיע‬
‫לא?ק דיא מואבים ך;זאגט ‪.‬דיא ברבה אוהב ציקה ומשפט ן‪£‬ןעת ךי*‬
‫סץללם ן ק ק ^י־טריננןק ;קואלק בייא רעם >‪ q‬לאגיק ליא םלאכי ‪jp&Y1‬‬
‫;עזא^ט ליא ץרץה שובר אייניס וםכ;יע זדיס ?שעת הקב״ה האט ;עיא^ם‬
‫עוא י יעקב אבינו ליין זוהן יוסף לעט דיר צוא סאכק ד א אד^ק לאט ‪%‬ר‬
‫ךך ;ע^בייט אונ ^ר האט !יך פאר ןיגעלט אויף השיית לייד אנג }‪3pj^ rw#‬‬
‫אבינו‬
‫ל ב ‪63‬‬ ‫םפר מטעמים‬
‫אבינו איז נפשר ;יוואךען פון ךעס עולם אונ יויזף איז ;יקוןןק או; ןןר האט‬
‫אידים צו גימאכט דיא אוי;ען אונ לאט אילם ‪4‬יקישש אונ האט ‪4‬יטיינט איבער‬
‫אילם לאבק ךיא מלאכים ^עןאנט דיא ברכה משען ושבטח לצדיקים‪ .‬בשעת;‬
‫שלשה הםלך לאט ;עבוי עט לאס בהם״ק לאגיען ךיא מלאכים ^עזאנט ךיא‬
‫י‬

‫ברכה בונה ירושלים בשעת ךיא ישיאל ז ע;ען ^עלא^פק ;קואלק אונ זע;ק‬
‫ז‬

‫דורך ^עגאנ^ען רעם י‪.‬ם פוף אונ זייא לאןען ;קאגס דיא שירה ויו^ע לא^ען‬
‫דיא מלאכים ^עזאגט םצסיח קרן יש־עה בשעת ךיא י^ראל איז ;קועזק‬
‫?קלעכט אונ ךייא' האבק תפלה ^עןאלן פאר ה‪0‬י״ת אין השי״ת לאט עוא‬
‫‪$‬עלערט זיי;!ר ניכעט האקען דוא מלאכים ןעזאגט ליא ברכה שיסע תפלה‬
‫בשעת ךיא ישראל לא^ען ^עסאכט לאס משבן אונ דוא שכיןה לאט א;א*‬
‫^ענילערט אין זיא האט נערור‪-‬ט אויף דיא זןעייא קרובים הא^ען ליא מלאכים‬
‫^עזאגט' המחזיר שבינתו לציון‪ '.‬בשעת שלשה המלך האט אדיין ^עגילענ^ט‬
‫ךעם' ארון אין קיק אדיין אונ ‪.‬ער האט ;קעבען איין שבח צוא הקב״ה‬
‫לא^ען דיא מלאיים ^עזאגט דיא ברכה הטוב שסך ולןד נאה להודות בשעת‬
‫ךיא י^ראל ז ק ק אליין י;עקוסען ‪.‬קיץ ארץ ישראל אונ עס איז אין ]ייא‬
‫י‬

‫מקוים ^קיאלק לער קבוק ונתתי שלום בארץ האבען דיא מלאכי השרת‬
‫;עזאנט בא״י המברך את עם‪ 1‬ישראל בשלום‪:‬‬
‫)‪ (-p‬ךער טעם פו; לעם וואס לעם ‪$‬סוק אורך ימים אשביעהו מא‪$‬עלט‬
‫מ ק ןילוייא מאל עם וועךט געבךעגגט אונ ‪:‬לקום ראובני אז איוב לאט ;עהיימק‬
‫י‬

‫מיט לעם ;אמק יואל נאר וואס לען האט מען אילם גערו^ען איוב לאס איד‬
‫טייל ער איז נ‪,‬עווקק אונ מ ק ק ק ס סיילער פון ;על<ן דור ןלייך מיא השי״ת‬
‫״‬

‫וואלס מיט אילם אלן ^ערייצט איין מלחסה‪ .‬אוני מרעיה י לאט לאס אלן‬
‫;עוויזען אונ ךער תולה אף ר׳ וקנאתו באיש ההיא איז דיא ר״ת איוב‪'.‬אוג‬
‫^אקךעס אז השי״ת לאט צוריק אילם ^עקערט צוא איוב *‪.‬לעס ןואם ‪,‬ער האט‬
‫צום ‪.‬עךשמק ^עלאט אויף מאפיל לאט אים םרע״ה אויך אלן י;עןויןק אין תהלים‬
‫אין ‪$‬שוק אורך יסים אשביעהו ואראהו בישועתי איז דיא דית איוב איןער‬
‫לעם פןאפילט מ ק לעם ?םוק עייל העי״ח לאט ^ע?ענס‪ #‬אייתין אוג איןלעס‬
‫ןואס ןנר לאש נעלאט פךיר לאט ןני" גאקיןזק מאפיל‪:‬‬

‫ךער ט?ןם פון תא פיהר מינים אונ לולב‪.‬‬

‫)א( ךער מעם פון לעם וואס ליא פילר םי;ים פון לולב עערץ אהן‬
‫ןערו‪0‬ק‪ .‬אתרוג לולב ערבה הדס‪ .‬פאר ןואס ווערען ןןיא ;ישש אלן ;ערונןען‬
‫ע‬ ‫ה‬
‫אזלא ודא זייא ש^ייק אונ לער מיל *יי ץ* הדר וענף עץ עבות וערכי‬
‫נחל וכפות תסרים‪ .‬נוייל אונלגלע לילל^ע י‪;1‬מים לאןיק ;עןאגט בני ח*‬
‫וסזונא לאס את ;י^ט ‪$‬ק'וקט אהן זכות ;אר אהן' סזל א^ער' לער זכות‬
‫פץ תולה לאס את א^דעך^ט לער 'זכות פון ךער תולה איז מנין אין יליט‬
‫אפ סזיא ב^דית מ ק ^עיליגט סייא בשעת מ ק ןערץט ‪ t t f t‬אוג אויב‬
‫לער מענטש איז איין בעל תולה אונ ‪,‬עי איז ע‪#‬ק 'אין איהר ווערט ‪,‬ער‬
‫^ ע ר פון מזל‪ ,‬אי^ער לעם לא?ין אמןזעלע לכמים פאר ^נלערט לי*‬
‫}עלימק פץ דיא פילי־ מיגים נוייל ‪$‬ס וועלט גי^רענ^ט אץ ק^ריס אז לי*‬
‫פיסי מי‪3‬ים ; ק ק ;&‪ t‬אוגקער לעם מזל י אי‪$‬ער לעס הייזין דיא פילר מי;ימ‬
‫דער‬
 ‫ס פ ר מטעמים‬ ‫‪64‬‬
‫אדף ךיא !אקק אהרוג איז ‪ iprp‬אדף ת ל ה ‪ .‬לולב את קרוקן אדף חיים‪.‬‬
‫ערבה איז בגסטרי׳ זרע‪ .‬הדס‪0 .‬ז‪.‬־ני איז לאס סיסז אז לעד מעגסש ץא‪0‬‬
‫קעל^ט תולה ןאל זוקיז דין לגג• חיי ומזוני לאמש ןמ־ איז גישש ^עברלק‬
‫!עווארק את לעם מןל פץ ‪ nq;*jf‬דולך ךעם ןגות פו! ת!לה ‪,‬קק ז י‬
‫ווקל ודין צוא תא ללייא זאכע!‪:‬‬
‫)‪ a‬לעי־ מעם ‪ °*P‬מען ריקעלט לעם לו>״ב ‪ op‬דלייא פלעבסלעך לאס‬
‫איז סרשז ןואס ץ‪:‬ד?זק תא יש אל אז פאואן ‪.‬דיא אגורות *דיקיס את‬
‫‪0‬‬ ‫א י ג‬ ‫‪3‬‬
‫‪9‬ללש **ן ן־יא א<ע‬ ‫*? ‪tfn‬‬
‫איץער מים \‪ Lr‬ןוךי^ק ‪':‬‬ ‫ךאך‪$‬ק ךך האלמק‬
‫«‬ ‫‪0‬‬
‫ןואס אדף לער *יסד‪ .‬איז לאס כמי •זוייל ‪.‬עש וןערט ;עיךעגגמ אונ קללש‬
‫אז לעתיד לבוא לעס הקב״ה סאןק *יץ הופ־‪ .‬עאר ליא צדיקים את‬
‫דקרה יןעט ?מיין את לער סיפ אוג דיא צדיקים איים א•; אלע ןןעלען‬
‫ךייןען סיפ לעס סיגןער את ךיא וועלק זא^ען לאס איז אוגזער גאש וןאס‬
‫סיר לא^ק ‪ KIT‬אילם את ךאם אח ‪3‬ע!וישט אז ןער ירט פו‪ ,‬םוב»ת לאס‬
‫ם‬ ‫ם !‬
‫‪1‬ייא ‪$‬א?ען סייןק‬ ‫נרץס ארף עוה״ב אי^ער ךעם מאכט מען ייייזל י‬
‫אדף עוה״ב אץ מק רי^עיס ארוס ךיא ביסה לאס רוא כ*ת <‪ 1‬ךארט‬
‫את תא הולד‪ ,‬אק קב״ה את אייןס את י‪.‬ו ־ב ו י ם איז סרםז אייף ךיא ישראל‬
‫‪4‬‬

‫את דיא ץךיקים אזויא ודא ‪,‬עש ו;ערט ;ע‪1‬לענ>גט >‪.‬ת מדרש ‪:‬‬
‫)‪ O‬ךעד סעס פץ לעס ןואש אונ ש‪1.‬יגי עצרת ‪.‬עשט מ ק א מ ן י מ‬
‫קלילה איג סו;ה אק אל‪.‬א;^ע אוג שסוב אונ םעגקע עבען ‪60 vuo‬נ‬
‫שנדע בייא גא?ש את סו;ה ןועלט ^ברעגגט אוג ס‪$‬ר מקראי קודש ןףיל‬
‫שנדע את סרסז אויף לעתיד ו\אם ךאס איז איק בעזי^לער ציים פ«‪-‬‬
‫השיית ‪.‬עד !אל ךך פלייק סיט ליא ישראל את ‪4‬לע פעלקער וןעלען‬
‫‪i‬‬ ‫‪U‬‬ ‫‪B B‬‬ ‫פ‬
‫‪^ pP-‬ןיק‬ ‫‪r?- H‬‬ ‫^ ק את ;אנוס ןאקע‪ ,‬אוג ^‪ °‬ד ע ^‬
‫מייל את ךעם ןזאג יועם זיץ ?*‪.‬בוס }«סק געאיינצגט *י*ף לעי גא^ץז‪8‬ר‬
‫זעיים איקער ך‪ .‬ם ראך ף א^עג^ש ארדס צוא גיין‪.«.‬ת שסע״צ פין ך ע ר‬
‫ט ‪ 3‬ה‬

‫*ת גי^ט צוא ס>‪^.‬ען קידוש אוג ךער גויה אזג ךער \ואס גייט ‪.‬ארדס‬
‫ך‬ ‫ויא‬
‫שסע״צ פון כו‪$‬ה את אילם גקמי^ס ?ליקי ל יעי ) *!‪qfifitf} °‬‬
‫השי״ת ;א?ןען‪:‬‬
‫>ח‪ 1‬לער גנכם פץ ךעם סנלג אז ‪.‬עס את ךא ציוייא ‪.‬קץךעד ס י *מ‪,‬‬
‫ןיץ )א‪$‬ט ק ק המלאך הגואל‪ .‬לער נ^לג את ;קואלק עפ״י טעות וןייל‬
‫‪0‬‬ ‫‪$‬‬ ‫?‬ ‫ך‬ ‫‪$‬‬
‫קיגללר איץס ;אןך לעם אנלעלק את ך^ר ‪ p .‬אין *דע אז ס ק סאקט איין‬
‫מ‬
‫|א;ק‬ ‫^‪:‬קה פאר ‪3‬יילע קי^דער אי^ער לעס לאט ס ק ז? גיסג *יסעןען‬
‫ןאך לעס ‪:‬גך^^ען למלאך ר״גוןנל ^ךי מ ק ^אל מסיח דעת ךץ מען ןאל‬
‫א פ‬
‫דך *«ין ןעוןיץ‪8‬‬ ‫‪.‬ק‪7‬ןק מאמק אמ‪7‬ה בייא לעס אנלעלק ‪7 VP.‬‬
‫^^ע‪,‬לע צוא ןאןק אפילי ןוק מ ק את גיעט סל ד א ‪? TO‬מאמק‪1‬‬
‫‪TO‬‬ ‫‪0‬‬
‫אלעמדק פאר א ?ליל גוא ןרזמ^ק לאם קיגד סל ‪1‬זא ח ‪ t^'P‬ת י ^אקעד‬
‫אליין דייל לעי־ מאמער‪.‬קק גיקזט ;עמק לאש ‪.‬ק׳^ד פון ד ן ןףיב מייל ! א איו‬
‫אתנדהאמפין‪-‬קייןיןלעמלעאיןהאיזגי^ס^ערןאל געיח לאש ‪.‬קי‪4‬י‪:‬‬
‫ל נ ‪65‬‬ ‫ס פ ר םטעסיזם‬
‫ךא מןןמים פוןפיחלתכןנות•‬
‫)א( לעד פ?ם מאס אין מוץאי י‪1‬וז״נ ןןאןם ? ק ‪?. B f J‬ךן ברןוו‬
‫אי‪$‬עד ג ‪ . 0 ^ £‬וףיל ליא ‪&2‬סיס ה׳ים ק ק סי‪:‬ק *יתעךן איבעד לעד נשםה‬
‫מךרה תאם ךא ןןים >דועק פון קענןזש אץ מחנ״ש איער אץ מימני מחכ״פ איו‬
‫!ישם לא גךץ נשמח יתירה ל**לף ק ק דלןט שמעמין‪.‬קיין ^ ן ד ם ן‬
‫) ם לע• פעס פץ לעס מאס אץ חנינה 'זץד ןןק אץ שמזל ^רירחטכח‬
‫‪ vah‬אונ דעד ןאןו סאקט ק ק הבדלה‪.‬איז דעו־ סייס ןזא^ט ןזק פריד הבדלה את‬
‫ןעד נ*ך ד?ד ק ק ליא' תונח לץט‪ .‬ומיל אץ לער ןזיים‪,‬קק ער פאי־ }עסץ ‪v‬‬
‫י‬

‫זאיץ אתה חיגן אץ שגדע את אז ‪$‬הר מעט ןןיןלץ חנונה ךקט פאר המלח ‪Bjnj‬‬
‫ן ד מחזן איץ זדםח‪ -‬איבעד לעם' סאקט ן«ען פייר הבדלה ״!!יער אץ שיףל האם‬
‫דעי חץ נקוים ^ ז ט פאר נעיזין »י זא‪$‬ץ אתה חתן איז ן״לייןער עד ‪1‬אל ‪$‬ויד‬
‫י‬ ‫י‬

‫*ינלץ חנינה ליכט מייל ליא קץוה את תיכף אזוי ךיא״עס ווערט !אןט נאלד «‬
‫ץיןדק חנינה ^מןט ז‬
‫)‪ 0‬לער סום פץ ןער ועכורה מאס ^ ק ;אי ט אץ שבת בראשית‪! .‬דייל‬
‫<י‬

‫אץ רעד הפטורה שסייט אוץז אז השי״ת האס ןעש*‪$‬ץ רעם וןיקעל ובר את רעד‬
‫*וים לאז איז פץ דעי־ הפטורה אז ^אר סיר איז גישט |ע?זאפץ גיזוארץ״קיץ נאם‬
‫את נקו סיר וועט ;ישס ‪$‬עשא‪$‬ץ מערק‪.‬קיץ ינדערער• קאס דאס איין שייכות‬
‫»ו ןעד פרשה בראשית •‬
‫)‪ H‬לעיי סעס פץ דער הפגזדה )ואס ק ק זאנט אין פרשת נח • ייייל אין דעך‬
‫זעגזרד‪ .‬ששייט אמך מאס עס גיהער ‪ rt‬דעי־ פרשה‪^ .‬ס ץיסייט ךאךט אז ראם‬
‫‪7‬‬

‫ןואקעד פץ סבול ןואס איך לאב עי ר^מל־ץ נדדן וכר‪,‬‬

‫ח־‪ (,‬מאס ק ק זאנט דיא הפטורה פץ פרשת לך לף ודיל ^ם שןךיס ל*־מ‬
‫מי העיר ממזרח »דק‪ .‬יראם גזיינט ל ק אברהם אבינו מאס עד ימלט אתים *פץ‬
‫י‬

‫מזרח את השי״ת האט אידס דךיועגןם ^ר זאל א‪1‬יף ש‪:‬יין את נאך ת^ץ ך א‬
‫פיהר מלכים אץ דער פרשה לך אץ לער תויךה שסייט אזיך ;אד פץ אברהם‬
‫אניני •‬
‫‪ CO‬לעי פעם פץ לעד הפטורה פץ טרשת וידא‪ .‬מייל ^עס ש‪$‬ייט ‪trifi‬‬
‫ץדא אלישע האט *י *מארס לעד שנסית אז ‪*1‬יט א;*ףר }ועםט ךיא *לא^ץ איץ‬
‫ל״יז *מא‪$‬ט ‪ w‬שרה גי^עד לאס ‪rer» n‬‬ ‫זיק יאט זעלןע מאס ךיא‬
‫וירא‪.‬‬
‫)‪ 0‬לעד סעם פץ לער חפכירה אץ פרשת חיי שדה • !מיל אץ לעך‬
‫הפ«רה ש^זייט אז דת־ המלך ע״ה איז גייוארץ אלט ‪.‬אזזי מיא עם »‪5‬יימ ‪4‬ייא‬
‫י‬

‫אברהם אניני ואברהם זקן גיהער דאס ‪ w‬דעד פרשת חיי‪.‬‬

‫‪ (TO‬לער טעם פון ךער דפפדרד‪ .‬פץ תולדות‪! .‬דיל ^עם ?יגדיפ אז יעקב‬
‫* ת ד * זעןץ ;יחעךן ברידער‪.‬את איץ יילן יאךף ^ידליזל ^ ל י י ז ־ ת ע ??קעיץ‬
‫•אמך ‪ m‬ושוט מקיים;ימקץ ךא םזווה פץ ניבוד אב ואס‪ .‬אי?עד לעס ‪e p i‬‬
‫^ען דאס אץ פרשת תולדות •‬
‫דעי‬
 ‫ס פ ר מטעמים‬ ‫**‬
‫וט( דער העם פון ח ד הפטורה פון פרשת ויצא‪ .‬מייל ‪.‬עם שסיים אין‬
‫ךער הפטורה מיא שקב אבינו איז אנטלאפין ‪ .‬ק ק אןס אונ ‪ •w‬האט ^עליננו‬
‫‪r‬‬

‫איבער איין אקר‪ ..‬דאס ז עלבע וןאם אין' דער סליה‪.‬‬ ‫י‬

‫)י( לער טעם פון דער הפטורה פרשתי וישלח‪ .‬ומיל אין ךער הפטירה‬
‫שסייט נמא השיית האט ;יז״אגט צו‪3‬עשוין איך האב דיך ניהיאכמ לעם' נידעריגססען‬
‫פץ אלע פעל״קער‪ .‬איבער רעם ןארין פון ליין ברודער יעקב מאס דיא‬
‫הפטורה שסיסט פון עשויןיומא ער האט גמואלט רמכין יעקב׳ן‪..‬‬
‫)יא( מאס םען זאגט ריא • הפטורה פון 'פרשת וישב מייל עם שסיים‬
‫דאלס‪ .‬עאסיליא קלטים 'האכץ פאר קרפם יוסף הצדיק פאר געלט אוני איץ‬
‫אך©אן אי^ער שוך‪ .‬אונ ‪,.‬עס וועןט גיברעגגט אין ??ריס או'‪.‬עם איז גיץזט‬
‫פאר האנלין איין גלות פאר יולין מאס דיא זאללין גישט גישטראפט מעדן איבער‬
‫ךיא ןיגד מאס ליא שבסים האכין עאר קרפטייוכף הצדיק"איןער ידעם ףהער‬
‫ך א הפטורה אין ! ‪• » £‬‬
‫)יב( דעי טעם פון דער הפטורה פרשת סקץ‪ .‬מייל עס שמייט וייא שלמה‬
‫חטלך האט י זיך איבער ;ימ'ע‪.‬קט האט ער ‪.‬עךווי^ט אז ךאס איז גימעלן איין יחלום‬
‫‪T‬‬
‫אין םקץ שטייט אויך פון פרעה׳ם חלום‪.‬‬
‫)יג( דער טעם פון הפטורה וינש‪ .‬מייל ‪.‬עש שטייט אין דער דפמורה אמס‬
‫ר‬
‫;ירעכיגט וויא השי״ת האט ‪;.‬יזאגט צו ירזקאל נעם ל י איין ‪ PTp‬הא?סץ אונ‬
‫א י ג‬ ‫י ם‬ ‫‪ 3‬י‬ ‫ע‬ ‫יי‬ ‫א ו נ‬
‫?‪*^? H‬ץ שרייב‬ ‫•‪ * * ^^T‬ד י‬ ‫שרייביארף אילם ‪.‬יהודי׳‬
‫אמף יוסף אונ" אפרים אונ אכלע'ישר>‪.‬ל אונ זאלםיט ‪1‬ייא גאלעפסין *עם זאל״פמ‬
‫ןייא מערין איין האלטץ‪ .‬אין ךער פרשה שסיייט אויך ומא דיא שבטם זע;ץ‬
‫ע ם‬ ‫? ץ ט‬ ‫ע ר‬ ‫ט‬ ‫י‬ ‫‪0‬‬
‫ל *עייסין!‬ ‫ןיך צו זאםען גיקוקםען אונ ?מין ^‪ ^ P* ,‬׳ * * ? •‬
‫אזר אמך מעט זיין אז םשיח מעט קוסקק בב״א‪.‬‬
‫)יח *דער״סןגם פון דער הפטורה אין פרשת ויחי‪. .‬מייל עם ?מייט מקר^‬
‫י‬

‫יסי דוד למות‪ .‬אין פרשת ויחי עטייט דיא פטורה פון יעקב אבינו‪.‬‬
‫‪ cm‬דער טעם פון הפטורה י אין שמות‪ .‬ומיל ‪.‬עם שמייט אז ליא ישראל‬
‫מעלין ?ליהען אונ זייא וועלין זיך מעהרין‪ .‬אויך שסיים דאךט‪ .‬האט‪ .‬ע ד ק‬
‫ר‬ ‫‪%‬‬

‫נישלאגיןיאזמ וויא דיא שלעגער ראם םיינט מען ךיא כ צ י ם • אייןל שסיים דארמ‬
‫פון'*דער גאולה מאס רועם זיין לעתיד נביא ״‬
‫יי )מן( דעריטעםיפון דער דפמורד‪ .‬פרשתוארא‪ .‬מייל ךיא גא^יע ן‪:‬בו‪$‬ה מאס‬
‫ן ס שטייס אין דער הפטורה ראם ן\יט ארמף אויף פרעה סלך מצרים אונ *ךיא‬
‫מצרים‪ .‬דאס זעלבע מאס ‪.‬עס* שטייס אין דער פרשה וואם משה רביגו האט‬
‫ן‪5‬יא‪1‬ת ;יזאו^מ אויף‪ .‬ליא מצרים‪.‬‬
‫)יז(*אין לער הפטורה אין פרשת בא קטיימ פין לעי מפלה פץ פרעה‬
‫אוג ליא מצרים אין סוף שמייט איין ללקחה פאר ליא ישראל אז השיית‬
‫וועט ;ישט דדו פאר לענלין'ליא ישראל אדי ןויא^ס שמייטאל תירא עבדי יעקב‪.‬‬
‫)יח( דעי טעם 'פון דער הפטורה אין בשלח‪ .‬עס ?סייט דאלפ ליא ‪#‬ילז*‬
‫״‬

‫פון דבורה אין ברה וכוי‬

‫תי‬
‫ל ד ‪67‬‬ ‫ספר ממעטים‬
‫)ימ( ךעד עעס פון הפבורה פרשת יתרו‪ .‬ודיל ?נס ?זמייט דאךט ודא‬
‫דיא ישראל האבץ ^יזעסן יייא זןס איז אוןרפ^עקם ;יןאלין השי״ח כבוד • אזוי‬
‫ןןיא הקב״ה האט בעוויזץ זייא ךעם בבודיפוןידער ?כינה אדף רעם בארג ‪0‬י‪2‬י •‬
‫י ‪ 0‬דעי מעם פץ רעד הפטורה אץ םשפטים ^עס שטייט דאךט או ק ק‬
‫ואל אהייס קךלען זיין ק‪:‬עכט אונ דיא לינ;ט אמ מען זאל טרייא סאכץ !יין‬
‫‪:‬‬

‫ןרולעד וכר אזר וויא אץ דעי ^‪8‬זת משפטים‪.‬‬

‫)כא( ך א ד&טודה פץ תרוסח שפייט אויס ;ירעכץט ך א מלאכת המשכן‬
‫‪$‬זוי‪) .‬ויא אין לער פרשה ‪.‬‬
‫)כב( לעי ס ‪ 0‬פון ךער הפטורה אץ תצמז‪ .‬ומיל ‪,‬עס שסיים אמך ראם‬
‫מלאכת הסשכן אמך שט־יס לאךט לעס חנוכת המזבח אונ ךבק קעג פץ מילואים‬
‫אזמ מיא ‪1£‬ס ץםייט אץ לער פרשה שנעת ימים תכפר על הסזבח‪.‬‬
‫)כנן לער ?טס פון דער הפטורה כי תשא‪ ..‬עס שמיי ט אין דער הפטורה‬
‫י‬

‫איין ןייט מאס ק ק האט ‪$‬ישט געימסט‬ ‫וויא איייהו הנביא איז פאר המלץ‬
‫ןמא ‪!£‬ר נעפינש ןיך‪ .‬אזמ וויא זנס קמייט אין פרשת תשא אז סחרה איז }ימעזין‬
‫אין דימע י אונ ךיא האבץ נישט נעו\י?ט מיא זןר איז‪ .‬אונ אזמ ומא מרע״ה האט‬
‫ןייאלי״עט ך א מאס האבץ ‪3‬ילי;ט צו לעם זננל אזמ אמך האט אליהו אויס להאמיט‬
‫דיא פאלשע ^כיאיס‪.‬‬
‫)בד( דער מעם פון הפטוית ויקהל‪ .‬ודיל‪.‬עם שטייט ךיא מלאכת הבית דוךך‬
‫חירמ מ׳׳ך צור מאס ‪.‬ער איז לימעזין פיל מיט חכסה אונ ורסקשאפט‪.‬‬
‫וכה( ךא ד&טורה איז פלןודי‪ .‬ומיל ^עס שמיים ודא עס איז ©איטינ ;ימא‪p‬‬
‫ל‬

‫ך א ;אנןע מי׳אכת הבית איז ^ימארין פילל לאס בהמיק טיט רעד שכינה‪ .‬אזמ‬
‫דיא ‪ cz‬ש?ייס בייא דעס משכן‪*.‬‬
‫לכי( דיא הפט‪1‬חז פרשת מקרא ‪,,‬עט שןךיט דארט ד א י׳אמט מיד ‪4‬ישט‬
‫״ץרדנגט •ד? שע^עלע פאר א עולה אונ ליא האסט ‪5‬ישט ‪4‬יקו?ט §אר געלט‬
‫זכר דאס ואנעע ענץ פין קרבנות‪.‬‬
‫וכן( דיא הפטירה אין פרשת צו שמייט אז לער גאנצער רצץ פון ה‪0‬י״ת‬
‫אח מען זאל צו רעלין דץ קול אוג צו' פןאהן לעם רצון פץ השי״ת אה בעסער‬
‫פץ אל^קתינות‪.‬‬
‫)לח( לעס כמוס פץ לער הפטירה פרשת שסיני‪ .‬ומיל ^עם שטייט דער טממ‬
‫פץ עוזא‪ .‬מייל ער האט ויש?דעקט זיין האנד צום ארץ אזמ ומא עס קטיים אץ‬
‫דער פרשה ימא נדב ואייהואיזקץ פאר בלקט ;ייואהץ‪.‬‬
‫יע^( לער מדם פון רעד הפטורה פץ תזריע ומיל <נס ״שמיים דאךמ ראם‬
‫‪T‬‬
‫*רעת פול‪.‬יעסו אונ ‪.‬מיא ער את ‪.‬ניהילט ‪^.‬יאךין ‪.‬‬
‫י‬

‫<ל׳<דער כמןם פק הפשורת מצורע ״עס דסייט אץ דער ועטורה יזיא ליא‬
‫זןיהר מזירעיס זקץ ;ימע!ץ אין לער מחנה וכר"‪.‬‬
‫)לא( לער מנס *פץ הפטורת אתרי‪ .‬ומיל _עס ?יסייט אין ךער הפטורה איין‬
‫מרייסט פייר ליא ישראל אין ךעד פרשה ששייט י אז השי״ת איז אויף ‪1‬ייא‬
‫מכפר אין יוהכיפ‪.‬‬
‫ייא‬
‫<^‪yr3m‬‬ ‫ר‬ ‫פ‬ ‫ס‬ ‫*‬ ‫‪6‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪5‬‬
‫? []^‪f‬‬ ‫דיא הפטורה פון קדושים‪ .‬ודיל‬ ‫י‪^0‬לב(‬
‫לאכין פאר שמעכם דע‪ >:‬לייליגק שבת אונ !יי* האן־ן םמה ךזיעד! ‪.‬י?י ל ו ‪1‬‬
‫א* קזי^עי־ אונ ‪$‬אך פיהל ואכין עאס ןןס שסיים* אי] לעד •דשה שסיים י ו *‬
‫‪1‬‬
‫^‬ ‫ד‪.‬פטודה‪.‬‬
‫)ל‪ 0‬לער סעס פון הפטורה ‪0‬ון ‪ rare‬אשור‪ .‬ןךיל עם מדים יי?‬
‫י‬

‫^ ‪ majo‬זיין• יו* ^‬
‫‪0‬‬
‫^‬ ‫ך י א‬ ‫הפטורה ליא ד י י ^ גןעיס‬
‫‪ 8‬ז‬ ‫ט‬ ‫נ‬

‫ןןן‬ ‫<יהער » דעו־ פרשה פון אסור‪.‬‬

‫)‪6‬־( דער מעם פון הפטורה פון פרשת בחר • ןיייל ‪ cj£‬שמיים ךיא רינ‬
‫•חלות ;־אס ועלבע מאס אק דעו־ פרשה‪.‬‬
‫;לד״ לער ‪ no cm‬הפטורת בחקותי• מייל ‪ mr‬שןךים ךיא קללות *‪V‬‬
‫ברכות‪ .‬אונ ךעד ארס לאז פון רעד ‪!can‬רד‪ .‬איו ‪0‬ון יעז*ה ‪ .‬איו ראם םרס*‬
‫השי״ת מעט אונז ליילק א‪1‬יף לעם אללעם מאם ‪ Dir.‬שסיים אין ךער תבחר•‬
‫)לל רעי־ טעס פו‪ ,‬ד<ר הפטורה* כםדבד‪ .‬מייל ‪ cj£‬שסיים אין יעי‬
‫העט לין ליא ;אהל פון ל א יודען ובד אין פריסת במדבר ןמין ד ״‬
‫*יןילט גיוואלין‪* .‬‬
‫)א( ליא הפטורה פון נשא‪ .‬וזייל עם ששייט ראם נךרזת פון שמשל י**י‬
‫אין פ ־שת נשא שסיימ אויף פון גוירזת‪ .‬״‬
‫)לח( דיא הפט‪ .‬רה פו‪ ,‬בהע‪1.‬הך‪ .‬מייל‪.‬ז‪3‬ם ש‪0‬י*ם לארם ‪0‬ק ךיא לעכם פין‬
‫•פריה הנביא‪.‬‬
‫)לפ‪ 0‬דעו־ סעס פון לער דטשמ־ה שלח‪.‬ז‪8‬ש ?‪ em‬ןאךט !זיא יהושע‬
‫‪tp‬ר‪-‬לים‪.‬‬ ‫‪0‬‬ ‫גןט סרגלים *ומ מיא סו‪/‬״ה לאם גי׳‪9‬‬
‫גס> דיא דפםורה פו! פרשת ק ח עם ?‪! nryx‬מא שם! אל הנביא האם גיזאג*‬
‫פון דעסין האב איך געגוטע‪ ,‬איין אקס *ועד איין אייזיל‪ .‬אזוי מי* םחלה הא*‬
‫*יזא^ם אין דעו* פדרה איך האב ביי* _נךבדט גאקר ?י‪7‬ס געגיםען •‬
‫)מא( ךעד סעם פון דעו־ הפג*דה ‪ . npn‬ודיל זגס שם ים לי* יפתח לאוו‬
‫*יש־קט עליחים צום מלך פון בני‪.‬עמון אדן־ לאם ^עלןר די* גמאגם או ךיא יודק‬
‫י״אבען פון ךיץ יאנד נאהר גשש מ ^ענוםען‪.‬‬
‫)‪ OD‬ליא הפטורה פרשת בלק ‪ D7 .‬שםיים ד*ך‪ °‬גילענק סיין פאלק )יא•‬
‫‪t‬‬

‫בלק דער מלך פו‪ ,‬םואב האט ארף ויד ;יהאלןזין ודין עצה אוב ‪.‬ןזאם בלעם דקר‬
‫ווהן פין בעוד ו^ום איל& }יקספ ר פ ‪.‬‬
‫)‪ co‬דער טעם פו! דעו־ הג^מדד‪ .‬פנחס‪.‬מייל ‪ JIB wngr oran‬אליהו אונ‬
‫*‬ ‫•נחם איו אליהו‬
‫)סד( ךער טעם פון דיא למק ‪» mean‬ן טד״׳יסקתג‪ .‬מייל עם מעחט‬
‫‪7‬‬

‫*י?רע‪-‬גט אין סדיש‪ .‬הקביה האט ‪.‬גי״עם « ד א נביאים נחםו נחמ עסי‪ /‬ענס«יך*‬
‫דיא כגם״י אונ ^אגמ »‪1‬ן‪.‬ר‪.‬קב‪-‬ד‪ .‬האם סיך •אר ‪$‬מם איך ןזעל גישט גיםלייםס‬
‫‪r‬ומים‪ • ^ 3 n.^q‬ךיא נביאי*‬ ‫)יעיין סיט לער טריים‪ !.‬עא‪ 0‬ליא נביאים םר״ןטין‬
‫‪ W‬םלייםם‪ « .‬י ו‬ ‫פאר הקמ־‪ .‬עניה סוערה ייאס גמל גישם נ־יטר‪-‬טפ מעדן פין‬
‫ןןעל אייך םבי^ם־ן‪» .‬נ עהר‪.‬ו^ט דיא!ןייממ־ ?כי*‬
‫״‬ ‫לעס ]א‪-‬ס הקב״ה איי‬
‫'יין‬
 ‫לה •‬ ‫ס פ ר מטעמים‬
‫א י ף‬
‫‪ 2‬ף י״•‬ ‫*‪*Til-WmV‬‬ ‫^ ד ״ ע ק י ז ז מ א ס ^ ם ? ‪ c r‬נעלייך•‬
‫^‪ PJP‬י ק עש את נע*?‪$‬ק ל י ז י ק ט ‪ .‬אדף רעש עג»‪*1‬לם ד א ננס״י שוש ‪•rot‬‬
‫אי?עד יע‪ 0‬הא‪:‬לז ליוו ‪ rnfcri‬־אשיבית ‪/‬יינם נאןך דדם *;יעיץ •‬
‫<‪0‬ד«> יעי עעס יףם קעל את » » ‪ T‬אליהו הנביא אץ םוזואי שבה קומי‬
‫י א י קו^ק‪ ,‬אבער אין‬ ‫ש ם‬ ‫^ ^‬
‫;‬ ‫עיכ שבת אץ*שבח‬
‫ה נ ב‬

‫י ״ ‪?,‬ק‪*,‬־ ק מ ק בעט ‪ 9‬ק עוז־ ו*ל קו?ךןן אין ם!צש׳ק •‬

‫)סיי נאך‪,‬קק ‪** ro‬ץ א ת טעם‪ .‬וממי ליא רשעים מאם דאל־פ‪-‬ן }אך*י‬
‫את אליהי‬ ‫^ ‪ , j‬ןך‬ ‫ןא‬ ‫; ״ ן דעך‬
‫‪K 3n‬‬ ‫‪ P‬אין גיהנס‪o‬מ^ד«‬
‫א‬ ‫י‬

‫נ‪$‬עלר אץ גיהנט‬ ‫‪ T t‬ק ב ל ל א ם*נ אוב ם ק *‪ eg‬שמן גישט‬

‫? ע ס‬ ‫‪0‬‬
‫פטיןא‪-‬יעד ליא לט‪^.‬ע גענ‪* .‬‬
‫)םו דעי ‪ cVg‬ייאם קדר זא;מ אלמ* הנביא יבוא אייינו ע־ םשיח ‪ p‬דוד‪.‬‬
‫ה נ כ‬
‫י א יאלף י‪1‬ך « קימע‪',‬א־דעי משיח ן דוד יועם קיםען ער זאל אמץ‬ ‫‪3‬‬

‫‪£‬׳*י לין אז םש־ח ?זים‪ .‬נאד ‪ cm‬את בעוי־םםאו ךא גאלה מעט זיץ אץלש־‬
‫‪19‬‬
‫‪:‬‬
‫מזי‪£‬ין ? ש ס ע "אליו* הנביא ?ץם משיח בן דוד בע!אסםעל מייל‬ ‫‪Z‬‬ ‫ז ו ח י ע ה‬

‫‪©7‬ייט דיך אץ‬ ‫?ץל־ך״דץ אוי אליהו זאל ^מעל פריר הבשר זיין‬ ‫™ ‪W‬‬
‫;••לין השובר‪ .‬סיהן קולט םעית‬ ‫»*ק י‪.‬יו‪0‬א‪ 0‬בקו‪ #‬ר‪.‬שסעו"‪.‬״יו אלעיםאנ ‪m‬‬
‫*יי ירא ‪ c$‬מעזט ‪ W n » " w w‬נמ^א אז םשי אלץין ראפ ‪5‬ץא?ט טאםעי‬
‫ח‬

‫‪.‬וייא תעובח‬ ‫ישט י«מ ? ‪ « W r‬ר^ר גאילה »י‪.‬ו‪ :‬ודינש‬

‫? ‪r ? R‬‬ ‫*י"‬
‫& ‪; y‬ישט י ר ‪ .‬קיםע ^אי אז די•‬ ‫פי‬ ‫;?אלן מלט טשיח ה^נפיקולזעז*‪ .‬את ״זי‬
‫?*‪£‬ז מעט ;*שטדץ פאי־ ‪?-^n‬יפ נאראץ ר־רציים מעטאלהו קמ‪$‬ען פדי מבשר‬
‫ל ל דין אז אליהו ןאל קוםען מעל‬ ‫‪5‬ץ אז ‪0‬שיח רי‪$‬ט • י מ י י לעם » ק היד‬
‫ם ת ?‬

‫*‪ 1‬ל י זדימ פל ‪ .txrrw‬ךזי־אלםימעס ער קיםע צו ז׳־מע• ט־ם םשח ‪ p‬ר ד ‪.‬‬
‫־‬
‫)מח> נאך א־ץ העם ^ מ ק ^ _ אלי!* הנ־יא »ח ‪! 2 1??°‬‬ ‫‪c p‬‬

‫‪ S*?r‬א־ץ הבדלה ב< קידש לחול ־*•״ אזד אדך אז *‪+‬יעפ! הנביא־‪r‬‬
‫‪ j r ^ a‬י » ;•שם‪• T O P'?-‬‬ ‫צלישק *ייד‬ ‫‪5‬‬ ‫פ י ן‬

‫ביהכנים‪.‬‬ ‫‪p‬‬ ‫דןשיזם‬ ‫ךא‬

‫< א > ל ע ד מ ט פ ח ח ן ס מ א ס ‪ 0‬ע ן ד « ם ד * ם פעדעי דדו פד דולל י״אס•‬
‫‪4‬הל<את ‪ hir,‬״‪.‬כ־ פערער הוי! ארןק פו‪ ,‬ן‪1‬יי«‬ ‫^‬ ‫*"י אץ ל א‬
‫י‬ ‫‪2‬‬ ‫?‬
‫? ^ » מ‪-‬ר«‬ ‫* ‪f" P P‬־« ‪ 9‬ק לאס ^ליש\ר*ס ׳לי י*?״‬
‫ב‬
‫^‬ ‫אץ םידש ^ אץ ‪ pc.‬והגה ‪-‬גבי " ^ ^‬ ‫פ‬
‫‪5 7‬‬ ‫כ י י ך ‪,‬‬
‫^‪1‬יי‪»7^7‬‬ ‫״‬ ‫לעלמט ס ק אפ אזסקשמעלם י " מ י י י • ליי‬
‫& דאנץ ל ^ ץ היד אדם אז ״ ואךף ן ך ן גייא ימ־‬
‫?‬ ‫״״ץ ו י ת מ כ ו‬
‫י ״ י ^ ^ ־ושם את א לאח־‬ ‫ל ׳ י י י י י ־ ״*‬ ‫^ ‪°‬י‪1‬‬ ‫^‬
‫־ ‪ J ^ 1‬ט ‪ W « m‬בימי ‪ W‬־‬ ‫וחנים‬ ‫<‪ 0‬יער ‪:‬עם‪.‬ןאס ד «‬
‫בל אפוד‪ .‬דער פקט »‪ o n 1‬את כ־ו דאס ספר תורה ? אדף בעי ?י‪.-*v ,‬‬
‫‪ :‬ם‬

‫אךער‬ ‫ל־וץ אפי^^ץ מ ר י מ ד ה ‪.‬‬ ‫‪W‬‬

‫*‪0‬‬ ‫ס פ ר מטעמים‬
‫)יד> ארעי־ ;אך אאדס מאס ס ק רופס ראם בלעסער‪ .‬בא‪/‬לאמור‪ .‬יאט‬
‫סיץט מ ק אז דאס איז ;אד ;יסאקט גיווארין' ארף רעם מ ק זאל ןאיס ?ץנק •‬
‫)ד‪ 0‬רעד ©גם פון רעם ןןאס" ע ם ‪ /‬י ז אסגהגיסכבד « ! ק צויציילין ספירה‬
‫איץ אדם חשוב‪ .‬מייל אז עס וועס דילין כפירה אזעל?ער מא‪ :‬אח;ישט קיין בן‬
‫י‬

‫תודה וועס עלר סייגק אז סיט ‪1‬יין ברכה ךארף ‪.‬ער סוציא ]יין ראם גאגצע ‪•^P‬‬
‫‪T‬‬

‫אונ אז ראם ציבור וועט דער ;אך סאהין איין ברכה ולעט עם ]יין איין ביכה לבטלה‬
‫י‬

‫איבער רעם איז מען מכבדי א בן תורה סיס ןער בוכה‪.‬ער *טיילס אז ער זאל קייגעס‬
‫גישט מוציא זיין י‪.‬‬
‫״ )‪ 0‬דער ‪3‬עס מאס מ ק סאכט גישט חתונה פון פסח בת שבועוח‪ .‬ומיל לי*‬
‫שבועות‬ ‫סענ ז״עדן טעג פון צער ‪;.‬עש א*ז גישטא־בץ ליא ר‪1‬לי‪£‬ידים פון ריע פון פפח‬
‫אדער וןייל ךיא רשעים ויעלין ?עסשפט אין גיהנם פון פש‪.‬־ן ‪$‬יז שבועות‪.‬‬
‫)‪ (t‬דער מעש פון רעם מאס ‪9‬ק ןאנט פסח בייא ‪2‬א?ט נאך רעם סדר ךעס‬
‫פייס פון אחד מי יודע ניייל סיר לא?ין נוסי־ ;יווק־ן צו ‪.‬עחניילין חמאת סצרים‬
‫מוס ק ק מורא טאמער מעט סען ;א;ין מאס הא?ין סיר פ ר'א ריוח פון ךע‪ 0‬מאס‬
‫סק^עדךילס ליאינסים פון יציאת מצרים מאס §אר א תועי‪.‬ת הא?ין ס ר פון רעם‬
‫סיר זע״ין רוך נןעס אררם ;י;אנ;ין אונ נאנצען פרייא אונ סיר זעגין נישס אין אוגזער‬
‫רשות אונ דאס לא^ד מאס או;־יערע עלסעלי( האבין ;יאר?יט האבץ סיר נאהי דשפ‬
‫|קיץ שום קהייל אין לעם אוג סיר ועץ‪/‬ע ןנד פון איין איךט או־ף רעם צ ‪ .‬ו י ם ק ק ק‬
‫י‬

‫ךען א לינגעריןער !אט !יין סיט רעם‪,‬מאם‪.‬ער האט ‪4‬ל‪-‬ע‪3‬ין אין ז מ • איג‪.‬ערווע קפ‬
‫‪:‬‬

‫ךך איןער זעהס עד אז‪.‬ער ק*ט ;אהד ןישט‪ .‬אי‪1‬יער דעם שטי;לט לער םגיד דעש‬
‫מאסר צו ווייזק ליא סעלות אונ ך א זליות מאס סיר הא?ין נאך לי‪?-‬ט את ליא‬
‫מאסרים ^יבק איין קא^ענונג אונ *טלייסט צו ךיא דבךאבנע ךעךזער ןזק‬
‫זאל ךך 'נישס ח״ו מייאש !יין פון ךער גאולה ען י ר האבק איין הכםחה‬
‫‪9‬‬ ‫?‬

‫אז סיר וועליןיאויס ;י‪\.‬יזם מערין אונ סיר האבין זיף ארף ו א‪ .‬סי‪9‬ך « דין דודך‬
‫דעס זכות לאס סיר גלי'י!יץ אין אחדות השם אונ דוךך רעם זכות פוז דער תורה‬
‫שבבתב ושבע״פ אונ דער זגות פון ליא אבות אונ רער זכוה פון שבת אונ מילה‬
‫אונ עשרת הדברות אונ ‪,‬דער‪,‬זבות פון‪.‬דיא שבסים אונ ךיא י״‪ 2‬סד‪1‬ת בכ‪1‬ר ץאס‬
‫עס שסייט דארס‪.‬‬
‫)ךן> דער םעס פון לעם מאס ס ק ז*גט ךעם כאםר הד גדיא ןאך דעו־ מ ד ה ‪.‬‬
‫שרייבט ךער תכביץ אז לער סחבר ה«‪.‬ס ‪4‬ישךיבען לעס שיר בררך מ ‪ -‬ד ‪ /‬ו נ מליצמ‬
‫בדי דיא ?פ^מעךד^ע ה ר ת זאיץ ןיןז וךנדערין א! ף ‪.< wn‬ונ ןעךער ^עזמלעד‬
‫ווע ין פאר שט ין ךעש סיינוןג פון דעם מאמ‪-‬‬ ‫‪2‬‬‫‪4‬‬‫זאל‬
‫‪0‬‬
‫וועס !*ך ןעסין צום ךארץ סע‪,‬‬
‫‪9‬ען;אל ' ‪! ar u‬״ן לאסיסגסמיש‬
‫‪r‬‬ ‫‪0‬‬ ‫* ^‪n‬‬ ‫*‪3‬׳ ל!ךער איינציגער וועט ‪V‬‬
‫פק ךעס מאסר לויס זיין פעף?‪5‬אנד‪ .‬אונ י ר ך דע& יוע^ ^ען מעז^ל ן »ו ‪$‬־‪¥‬די‪$‬ן‬
‫יציאת מצרים‪.‬‬
‫א‬
‫)מ( נ ו « ‪ r‬סעס וןאס ס ק זאנס רעם מאמר‪ .‬מייל אץ דעס מאפר שס־יס‬
‫אדם גירעכי;ט דאס ;אג»ע פ‪-‬זז־ו^ג פו‪ ,‬ל א עדען‪ .‬פו ־‪r‬־ דיס ץאס זייא‪/‬מץ‬
‫ליא גאולה ו^עס קונןען בניא >‪ .‬מ ‪ tpru‬רמז אץ סשל‬ ‫>י ף!ךין * ץ פאלק‬ ‫?‬

‫דא‬
‫לן ‪71‬‬ ‫ס פ ר מטעמים‬
‫ךא וועךט ^רןיילט דאס פיוךו^נ פץ ד א אבות אונ דא אקהות אמ ליא *ןזעין*‬
‫שבטים אונ ראם ביהנדק ךאם עךשסע אוניךא צמייטע אונ ךא די סלביות‪ .‬אוב‬
‫י‬

‫ביאת משיח‪ .‬תחיית הסתים מאס מעט !יין בקרוב בב״א אמ ןעןןאלס וועס בסל‬
‫ט‬ ‫}|י‬ ‫ה‬
‫יועד! בעי י* ״י ן ל ע י } ח ל •‬
‫‪ o‬דעד ט^ם פון העם ימאס סען פלענס *ו בכע«ץ ניבודים סים שמחה אונ‬
‫סיפ גיזאננ‪ .‬טייל בשיית דא סרגלים זע;ין ‪3‬יקו‪$‬ען'אונ זייא האבץ ;עיזיזץ ךא‬
‫דא פירות פץ ארץ ישראל הא?ץ אונזעלע עלטעדן אוזן ;יהמגץ צו פי‪/‬ק רעל‬
‫נאך אז ליא דא?ין זוקה ניוועזין צו קוקען‪.‬קיץ'ארץ ישראל אונ « עסץ פון אילרע‬
‫י‬

‫פירות האט םען דיא ‪3‬ינע‪3‬ין איין תיקין אז דיא מע^ין בר‪;#‬ץ בימדיס ןאלץ זייא‬
‫דך סשסח‪.‬זיין מעט ראם ד ן איין בפרה פאר רעם מאס ‪1‬יי הא‪3‬ץ ךנויינט‪.‬‬

‫ך א מנהגים אונ טעמים אונ ל ע ך נ ץ ‪.‬‬

‫)א( דער סעס פון רעם סנהג אז סען ‪£‬עדנס ארס איין ססבת ךדעגקס םען‬
‫דיא צעהן אוזן פון רב פפא‪ .‬מייל ליד נעפינק אז אביי האס ?יזאנט אץ מםםת‪.‬‬
‫שבתיא‪-‬״ך האב ארס ;ילער״נס איין םסכת האב אץו גיסאכט איץ יו״ט פאר ליא‬
‫רבנו‪ .‬זאןפ רשיי אביי איז ;ימעזץ איין ראש ישיבה‪ .‬אונ רב פפא את ;ימאלין‬
‫דאש ישיבה נאך רבא‪. .‬קען סק זא;ץ אז מען רב פפא האט אויס ;ילעךינס* ש״ס‬
‫האבץ די‪$‬ע קיניעי עוסק ‪3‬יטעזין*אץ צרכי סעודה אוג רב פפא אח '}ימעזין אמן‬
‫עושר אונ ער דאט אוף !יין סיש םחזיק גיייעוץ פילל תלסידי חכםיס אונ‪.‬ךיןנע‪.‬קץדעד‬
‫•ז׳ונניז ;יויעח ליא ^ךשטע פון פעךזאמלונג איןער רעם האט ‪ $‬ק קובע גימעוץ ‪3‬ייא‬
‫»עדע גמר מםכתא מזכיר צו‪.‬זיין" ךא‪.‬ק;נךער פץ רב*פפא הגם^ער האס גי‪0‬אם‬
‫ע ן‬ ‫‪r‬‬
‫מעהר וויא ןעהן זוהן נאי מייל ליאיזוהן יעץ גיןףמז יי* ^לז‪9‬ע * ‪9‬‬
‫נאר מזכיר ך א זועלז זוהץ‪.‬‬
‫)ב( דעי סעס' מאס מען רופט ססכתביצה גישט מסכת ירט‪ pnj .‬איז סיס‬
‫ןעס סודיע אז אפי'ו אין דער שסחה זאל קען אויך ;ישט מסיח דעת ויין פץ יוס‬
‫הסיתה אח דאס ^חא;ט בדרך רמז טייל ביצה אח איין"מאכל פאר אכילים‪.‬‬
‫)ג׳ קער סעס פון רעם מאס א^ע סדדם פץ נא?ץ שש מעךץ אוזן נעחןען‬
‫בלשון רבים נשים‪ .‬נדקין‪ .‬קדשים‪ .‬טהרות ^אי־ סדר מועד וועךט ‪,‬ןוהן געךי‪$‬עג‬
‫»לש‪1‬ן יחיו ןמיל אללע סדרים מעדן אהן נעייפץ בלשץ רבים* בדי סען זאל ב‪%1‬‬
‫זיין »‪6‬ע מסכתות‪ .‬אייעד אין סועד אז עס וןעט ?סיץ מועדים מעט ‪.‬ןאר ןץ יו״ס‬
‫י‬

‫אציין אין בלל א;ער ;יקס שבת מלל סועדים מעדן ‪»y‬־ ‪ fpjt‬נ‪£‬ןר‪*8‬ץ ידם״אןער‬
‫סועד איז שבת אמך אץ'בלל אזר ןדא סיר ^עסינען ‪$‬ס שןךס אין פסוק אלה מעדי‬
‫די איז שרת אמך‪ .‬אמך חמז״ס ןאל ‪1‬ין אץ בלל מאס חוה״ס ןןעךפ }עריןק‬
‫סועד קטן •‬
‫)ד()אןד אלן סעס מאס סועד שסיים א לשון יחיד• נדיל דא אלע הןקס‬
‫סדרים לעד^ט מען אפ פץ אסוק והיה אסונה עתף חושן ימעות חנםת ודעת • ‪jtt‬‬
‫דיא אלע סדדס חמץ א^םץ רבים ;אד עחף מאש ^אס סיןס ן ק סועד ץ‪3‬ך‪8‬‬
‫אלשון‬
 ‫ספר כטעמים‬ ‫‪72‬‬
‫יחידו‬ ‫א^שק יחיד ‪.‬עם שסייט עמך *הן איור אי^ץר רעם ק ^ ס סועד‬
‫)ר‪ (.‬ד ע י המם" פון רעם מאם מ ק איז דן־ נוהנ * דאס קינד קייבפ אהן מ‬
‫לעדגץ ו*סש פ ר ס ת מקיא סאכפ םען איין סעודה סר ךיא ק‪-‬נדעריאת סען טהיילט‬
‫דיא דסע שפייזק אונ דאס כ ך ך ]אגס איין ד ד ש ה ‪ .‬א ת לאם ־ןזןייסע‪.‬גךנד פרעגפ‬
‫י‬
‫ע ה ס א ת דאס ‪.‬קזד ^ פ מ י ך ס אונ יעלעד ב ק ס ש ט ף פ ‪ .‬ק ץ ד א ת מען פיךילס דעם‬ ‫י‬

‫איץ אודץםליךן‪:‬י‪$‬אנק‪ .‬מייל‬ ‫‪5‬אנ*ץ עולם ןיקעישפיי״זק את רעם סלסד ? ע ‪ .‬ק ט‬

‫סיר ; ע פ י נ ק אזוי בשעת דאס ביהמ״ק איו" ?ישסאנק אז ^ ס איז פאיסינ' ^יוואךין‬
‫א*־י פוןיליא ד‪3‬ק סינים פון שבה ארץ ישראל האס ס ק ;י*רעעס ליא »־י‬
‫סיס שסחר‪ .‬אונ ^יזאנג אץ ביהם״ק אדיין‪* .‬יבער דעם אז ע ס וועךפ ‪5‬ייא ‪^.‬לם‬
‫פאי־סיג !יין ^עליבםט׳ע פרי ראס את מען _מין זוהן תעלם אלט פ^ף יאלר אונ ער‬
‫י‬

‫קייבט ‪£‬לן זוו לעך;ץ חוסש את דעו־ פאפער מחיוב »ו גע‪3‬ץ איין שבח והודאת‬
‫‪ w‬ה ק ר ה מאס ^ער האס זוכר‪; .‬יוועזץ ‪1‬ו דעס ‪? acg‬נר זאל מחנך !יין דעס זיהן‬
‫לעבודת הבורא \ א י ב ע ר רעם סאקס ‪%‬ר איין סעודת חינוך א ת ‪,‬עד איו אמך מ ש מ ת‬
‫ךא‪.‬קי^דער מאס זע;ין זיין נליילין בדי ‪ w‬סאלץ נ ע ל ץ פ אץ יייזגךע אויגק ליא ת ו ר ה‬
‫א ת קנאת סופרים* ס*ס סעלרין חכמה א ת ;ערער איינ‪*1‬נער'פץ ןייא ורעם זץד‬
‫ת ל ך רעם סזרז ז_יין באנערץ ‪ rt‬לעיןץ א ל ך את מ ק ס ח ו ב משמח ‪ w‬דין לעם‬
‫סלסד !מיל ער האפס א ו ף ד ע ם ‪:‬‬
‫י‬

‫‪ cu‬ד ע י סעס פץ רעם לאס א ר ב שפעלה דך וא;ץ אךדוש ואנס ע ד פריד‬

‫פלפל אמ הלבה• דער ;אף זא^ט ^ ר הגדה'ברי םען ‪; bm‬מזם' נישס חושד דין אז‬
‫עד את איין בור ‪$‬אר ^ער האט דך אמם גילעמט‪.‬עס״יכע ויו שח; את עד גישמ ראוי‬
‫י‬

‫ן ר מ ל ד ך א;*דער קטעלי! ןא;ץ אךדושי^אר דעןס קהל בייא דעם ארץ' הקודש‬
‫אי‪ ••£$‬דעם האט ס ק י איין נעפירס ‪.‬עד זאל פל*ד ואגץ פלאוי אונ הלכה וזעס םען‬
‫את איין ת״ח א ת ער את ראוי » דעס בבוד ‪.‬עד ^ול ואנץ א דרוש ‪V‬‬ ‫זעלן‬
‫רעם עולם‪.‬מעט נמק עדט אהן ‪$‬אד‪.‬ן בנ‪1‬ד‪:‬‬
‫>ן> דער סעס פון' רעם* לאס" ם ק ‪£‬י^ט א מ ס ש מקרא אונסעד ן ע ם קאפ‬
‫סץ אקינד מאס ^עס לועךס ןי;ארץ • נו״ל ‪ cjr‬שנויים אין פ‪*:‬ק זה ספר תולדות אדם‬
‫את דעריפשט אז בשעת" ךער נןענטש *ועלפ ניןאדץ דאיף מ ק עקם גע‪3‬ץ א ס פ ר‬
‫אונ דעו־ ‪75‬נם פון מקרא ומיל איץ קליין"קץד את ריץ אזמ ןויא אי^קךבן‪:‬‬

‫)ת! לער סעס פץ לעם מאס םען }אגפ ‪3‬ייא איין ברית מילה בדמיך חיי‬
‫ץוףיא ^ א ל ל ‪ .‬מייל איידער ‪9‬ק איז סל דאס"‪.‬קי?ד ה א פ ק ק ‪4‬ישס גי‪$‬אהרס ז * י ן‬
‫ןף‪8‬י סיפ‪.‬קיץ דברי תודה אווי ומא סיד ועפ נ ק אין דז‪0‬ר נסרא אז סען ו^ופ ;ישפ‬
‫;חןאלס לעתין תורה ס י פ אונקלוס הנר ב ת ^ ר ושופ י ך ס ל ?יייעויז"אמך האט ך א ס‬
‫‪ A‬יאסל‬ ‫ק י נ ד ‪ /‬י ש ט י ^ י ה ר פ ‪.‬עסץ פון ק ר ק פסח א « ייא^עס שסייפ בל‬
‫א ת אצ^ד דורך ידעו־ מילה מעךפ עד ראמ « לעךנץ תודה מאס ליא תודה ‪11.‬‬
‫ז‬

‫את איין ^!מין אזמ מ י א ^ ס קסייפ אין ^שמן בי חיים הם ל ס ת א י ד ם • אויך מ ע ך פ‬

‫ן ד ן א ו י ע ו ^ ס ק פון קרבן פסח א ת דוךך רעם קרבן » ‪ n‬זענץ דא ישראל נעבליגץ‬
‫ן ע ן ץ בשעת הקב״ה ק א פ ^ישלא^ץ ך א בבור־ם פון ממרים איבער ךעם זאנט סעו‬
‫ןזךיא נ§ול בדסיך ת י ‪ .‬איבעי־ מ ם ש ד מ ™ א ת איבעד ‪' * :;fnn in‬‬
‫יער‬
‫לז ‪73‬‬ ‫ס ‪ 2‬ר מטעמים‬
‫ךיא מנהגים אונ מעמים פון ספיח־ן ציילץ •‬
‫)א( דער פעם פין דעם מאס מען םאכט ‪.‬ניס‪.‬קיץ שדמיינו בשעוז ‪ 9‬ק די^מ‬
‫ספירה‪ .‬וויי^ מ ק האטיקט‪.‬קיץ הנאה פון ןףילין ארך איז דאס גי?זט‪.‬קיץ שמחה‪.‬‬
‫אונ *שהחיינו קומט צו סאכין נאד מען ‪£‬נס איז דא ‪3‬ייא רעד מץוה איין ת א ה ארעד‬
‫א שמחה‪; .‬אך'איין טעם‪ .‬ומיל' לאס זדילין ?פירה איז איץ ואך י פץ עג״נ‪! .‬מיל‬
‫אין חוץ לארץ איז גישט נוהג _קיץ עוסר‪ .‬נאך*איין ‪.‬מעם וואס מען סא?ס גילס‬
‫י‬

‫‪£‬־ין שהחיינו עייל דיא ברכה קוסם ;אר ‪ w‬סא‪5‬ץ ןןען עס איז א נסר 'פון רעד‬
‫י‬

‫סצוה אבער ליא סצוך‪ .‬פון ספירת'העוטר איז נאך ‪3‬ישס דער נסר ‪$‬יז שבועות‪.‬‬
‫)ב( דער טעם פץ רעם מאס איין אשה*סאכט 'נישט״קיץ ברכה בשעת ‪.‬ד*‬
‫*יילס ד נקיים‪! .‬מיל ליא סצוה פון ספירה ךילין דאס איז איין הכרח קען איו‬
‫סליובזוןיילין ספירה אייער דעםךאךףמען צומאהין איין ברכה‪$‬בער ד א ז ׳ נקיים‬
‫וואס דא אשד‪$ ,‬יילט איז' דאס ;ישט‪.‬קיץ הכרח אז זיא למל ויך גישט ‪3‬אהעפטץ צו‬
‫אילר מאן אונ זיא זאל שטענךינ בלייבין איין נדה מענ !יא אונ ןיא איז פטור פון‬
‫טבילה אונ ^יילין ז׳ נקיים איבער רעם סאכט מען ‪3‬י^ט_קיין ברכה ‪5‬ייא ד א מפירת‬
‫•‬ ‫ז׳ נקיים‪.‬‬
‫)‪ Q‬נאך איץ סעס וואפ מען סאכט ‪4‬ישש‪.‬קיץ שהחיינו בייא דער ספירה‪ .‬ומיל‬
‫ןער ‪ p‬שרייןפ אז ‪3‬ייא'ספירת העומר איז' לער לין אז מען פרפעלם איין מאל צו‬
‫ןייילין זאל' סען ש‪1‬ין ;ישט סעהר ?ךילין‪ .‬איז דאס רוך ‪3‬ישט ‪.‬קיץ מצוה *זמנית‬
‫‪$‬עקי קט )יןד נישש צו סא״הין ביייא דעס א ברכה שהחיינו וקימנו לזסן הזה‪.‬‬
‫‪:‬‬
‫י‬
‫י ) ח נאך איין טעם מאם מען' מא;ט'גי שט ‪.‬קיץ שהחיינו ‪3‬ייא רעד ספירה‪.‬‬
‫״מיל דאס מאס מען ןמלטיספירה איז נאר איבער איין זכר אזוי מערס ‪3‬י‪5‬רענ‪:‬ט‬
‫אין דער גמרא מנחות אז אמימר האט ;אר ?׳?•ילט ןלויז ךיא סענ גישס״קיץ" }יאכין‬
‫ן ר האט גיזאנט אז דאס סא?ט קען ;אר איין זכר למקדש *אונ אזוי איין מצות‪.‬‬
‫מאט איז נאד אויף איין זכר קומט ‪.‬נישט צו מא‪5‬ין איין שהחיינו‪.‬‬

‫ך א מנהגים פון פ ו ר י ם ‪.‬‬ ‫ךיא מעמים אונ‬

‫‪1‬‬
‫)א( ימי מנם פון רעם מאס מען זא?ט ואתה קדוש ;אף דער מגילה‪ .‬ווימ‬
‫אסתר האט מתקן ;ימעזין ךיא תפלה 'פון *אלהי אקיא יוסס ונר אונ ‪$‬אך דעס ש‪*5‬ימ‬
‫ואותה קדוש יושב תהלות ישראל אי^ער רעם זא;ס ‪ $‬ק שוין אונ גאנדן ‪3‬י*‬
‫ןעם ס‪1‬ףן‬
‫)י( דער טעם פון לעם מאס םען גיט צדקה אץ פורים מייל פורים איז גלייך צו‬
‫‪,‬‬
‫יוהג״פ אץ יוהכיפ קטייט אתה נותן יד לפושעים ו ט אונ סען )אגט הפותח שער‬
‫לדוטקי בתשובה אוני דאם גס פין ‪9‬ידם איז גיוועזין דורך תשובה אונ בד סען זאל‪-‬‬
‫מקיימ !‪ p‬אלע דרייא נאהין פון תשובה‪ .‬תפלה‪ .‬תענית‪ .‬צדקה‪ .‬אין תענית האט‬
‫‪$‬ען סקיים גימעזץ אין י״ג אדר אין קול איז דאס ליץין ליא מנילה‪ .‬אמ צדקה נוס *סע‪1‬‬
‫‪v‬‬
‫מתנות לאביונים‪ .‬איבער רעם מער ‪£‬ס ?ס־^קט ארמס ליא לאנד גוש ?‪:‬ען צדקה‪.‬‬
‫דער‬
 ‫ס פ ר מטעמים‬ ‫‪4‬ז‬
‫ע( ךער טעם פון דעס וןאס ליא סעודה פון פוריט‪.‬עסט םען ‪3‬ייא גא?ס‪.‬‬
‫אמך אין ש״ע ששייט אז ליא סעודה זאל מען עביפ איד׳ן "טי?ק" *ו ‪;.‬עסק ‪3‬ייא‬
‫קאג ^ור ךער גמר פון ךער סעודה איז בייא נאכט ©אד מאס געפי־ק פיר ;ישט‬
‫אזוי בי‪-‬א נןיין שום יו״ט נאר אלע ירם איז ךער עיקר סעודה ךיא נאכט ‪$w‬אהד‪ .‬אויןן‬
‫ז‬

‫אין שבת איז דיא ?!ךשהע סעודה באלר'פ‪:‬ייט*נ צנאכשס פון רעם‪.‬קע;ין סיר פאר‬
‫שןןיין אז פורים זוערט דיא נאבט פון נא־ פורים ;ירעכינט צו פורים‪ .‬אזר מיא‬
‫ןייא איין קרבן מאס' ךיא נא?ט ;יהער נאןד רעש ‪$‬אג מאם איז פאי־ ‪5‬ייא ;י‪3‬אנ;ץ‪.‬‬
‫דעו־ געם פון רעם מייל ראם מאם םען םעקט ‪$‬פ ךעם זכר פון אננ איז נ?ןיך‬
‫ןויא מ ק איז מקריב איין קרבן מאס ךיא נא?ט ‪ j‬יהער אויןי ;אך רעם ןזאנ‪:‬‬
‫)‪ 0‬באך איין סעס מייל ‪.‬עס ווערט גי?רענ;ט אין מדרש אסתר אדף דעס‬
‫•פסוק והקרוב אליו אז ךיא סלאכים הא‪3‬ץ מם״־ץ ‪?4‬ליעזין א‪1‬יף ךיא ישראל פאר‬
‫הקב״ה דורך רעם ןכוה פון דיא קרינות אונ דיא םנחות אונ נסכים‪ .‬איןער דעם‬
‫סאכט םען' ארף רעם איין רמז או‪ :‬מען עס• דיא סעודה ‪3‬ייא גאכט סז‪ 3‬ר צוייןיץ‬
‫‪,‬דעם זכות פון ךיא קרבנות‪:‬‬
‫)ה( ךער טעם פון דעם מאש מק נרייש אהן אויף פורים פעישילינע זיפע‬
‫ש§ייזען צו שיכןען משלוח מנות‪ .‬מייל אונ^ערע רכסים הא?ין ;ידארקינט ארף רעם‬
‫פסוק הדודאים נתנו ריח‪ .‬אז דאס סייגט מען מידכי אונ אסתר אונ גוייטער אין‬
‫‪$‬סוק ש‪$‬ייט על פתלינו כל מגדים‪ .‬אז םען נרייט ‪$‬לן ‪3‬ייא ךיא יורק פעלקידענע‬
‫•ךןע שפייזין איז פון דעם ^ ו ק ניךרינגק אז מען םען ^ידענקט סרדכי אונ אבחר‬
‫פליט פורים ךאךף צו זיין «»הן ^ריייט זיםע שפיךן‪:‬‬
‫)‪ 0‬דער ‪3‬עס פון לעם מאם ס ק האט סהקן ניויקץ אין רעם נוסח פון דער‬
‫ערכה נאף ךער םגילה זעקש עךלייא לשונות‪ .‬הרב את ריבנו‪ .‬והק‪ .‬והנוקס‪.‬והנפוע‬
‫והסשלם‪.‬ו‪.‬נפרע‪ .‬אכךנין" ליא״זקןס סקסשין פץ דא ישראל ;ואס האבץ םלחםה‬
‫גילאלהץ מיט עסלק‪ .‬יהושע‪ .‬נדעץ‪ .‬אהוד‪ .‬שאול‪ .‬תר ‪ .‬םרדכי‪ .‬האל המושבע‬
‫ץאס מעט זיין מק םשיח מעט קוסק בב״א‪:‬‬
‫*)ן‪ .‬ןער ' « ם פון ךעס אז מען ליינט ליא מנילה ויען מען האלט בייא בלילה‬
‫ההיא נדדה שנת הסלןד לייבט סק אלן אוף איין" העכער קול‪ .‬נוי ל אונזערע חכסים‬
‫האבץ !;ידארשינט אז ועלף* עיט אמיף אדף הקביה‪:‬‬
‫)ח( ךער טעם פון רעם מאס ‪3‬ייא אלע ברכות פון שם״ע ‪*$‬נפ מק ק־ובץ‬
‫‪-‬אין פולים ‪u«j‬־ בייא דע־ ברכה פון את צסח זא^ט ‪9‬ק ‪3‬ישט_קיין קרובץ‪ .‬מייל‬
‫דאס ^ס פון פורים את נעק־מען דורך סרדכי ואסתר' מאם זייא קוסען אי־ויס פוי שנפ‬
‫בנימין‪ .‬האס ןאס סלכות פון בית ה ד קיץ שוס חלק גישמ אין דעם איןער דעס‬
‫קומט נישס צו ןא^ין‪.‬קק קרובץ ‪3‬ייא דער‪ .‬ברכה פון את צסח וואס קאס גייס‬
‫;אךמף אויף מלכות בית דוד ‪:‬‬
‫)מ( דעו־ טעם מאס ךער פלפו פון פורים מעלם «?‪^ p‬עיימין קי‪1‬נץ‪! .‬דיל‬
‫•<־ובץ את ר״ת פון סוד רנמ משוער• באהלי צדיקים ‪:‬‬
‫יעי־‬
 ‫םפר מטעמים‬
‫מנהגים פון ק ד י ‪ #‬אונ ל ן ת ^ ה ‪.‬‬ ‫ךא‬
‫>א( דער ‪^9‬ם פץ רעם מאס אין _קדש לאזט קעל אויס ואסרו אמן אבער‬
‫»ע;סשין אונ יקוס פורקן אונ שבת אמך אונ יחדוהו לאזט מ ק אויס תאמר אמן‬
‫‪-‬את "דעי סעס אזוי‪ .‬מייל ךער אמן נאך לךיש את איץ לתב‪ .‬אזמ מיא נךר געפינען‬
‫יאיץ אונזעיע דיילינע ספרים מערפ ניברענ^ט אז מיס רעם אסן נאך ‪.‬סדיש איז‬
‫ןזען מ ע ד ?ת‪.‬דער שבח פון ה‪0‬י״ת איז אסת איבער רעם זאנט מען ואסרו אמן‬
‫*לעי אין' יקים פורק•'וואס דאס את איין‬ ‫־סיס א ^ש!ץ חיוב אל‪.‬עי אץ‬
‫*קשה פ » א יחיד ;** ס ‪.‬ער את סי־ופייל ארח ךך ארעד ארף רעם בלל ישראל‬ ‫י‬

‫־אירער ךעם זאיט מעז מיט א^שץ בקשה ונייםר אסן‪:‬‬

‫נט‬ ‫א‬ ‫|א‬ ‫ס‬ ‫אס‬ ‫ע ם‬ ‫פ י ל‬ ‫‪D‬‬ ‫מ‬
‫ל ג ‪ ? ?^9‬ל^ ‪9 : 1‬ען‪.‬קד*ז נאך דעם ליינק‬ ‫יב( ל י ‪"-S‬‬
‫*דף דער דימה את רלנבעס מאהל זאוס מען' נ\^ט ‪.‬קייז‪.‬קדש מעל דיר ןעבץ‬
‫איץ נלל אי־יף דעס‪.‬מק ךיניעךט }יךם״קייז מאהל וייץינער ףיא‪.‬דבק‪.‬קדשים אלע קאג •‬
‫־אזמ מיא דעי פסוק זאנמ שבע ביום הללתץד דער עךשטער ‪.‬קדש את נאך ישתבח •‬
‫י‬

‫ידעו* זעיימער ואך שמ״יע‪ .‬דעי ךדסער נאך ובא לזדון רעד פערסער ;אך עייינו‪.‬‬
‫־ךלר פיופשעי ןאך אשרי ‪*3‬יא מנחה‪ *.‬ךער ‪.‬זעקיז^ער נאך שס״ע בייא מנחה •‬
‫•דער זירעמעי ;אך ק~ש פון ערבית אונ ד א זירק קרישים ‪1‬קץ איין ךדוב‬
‫את י ע י _קדש מיט תתקיל י;אס מען זאנט נ*ך שמיע ‪3‬ייא מעריב איז איין רשות‬
‫‪7‬‬ ‫א‬
‫סי ל *יז ד אי‪ .3‬ד;ע קרישים וןאס םען זאנט איין רשות איבער ןןעם את ןישט‬
‫׳?מלנדנ גיייך אז מען ‪/‬ויל זאנט ק ק קדיש* נאך רעם ליינק איער אז ‪9‬ק יזיל‬
‫>חןט' זא;ין' איז ?נס ניקט קיץ חוב‪:‬‬

‫דיא מנהגים פץ ש ב ת ‪.‬‬

‫‪ w‬רעד מעם מאס רען ז*גט מי שע׳^ה נסים בשעת סעי ןענטשט ר״ח‪.‬‬
‫‪-‬ןזייל ךיא ן^מה פון קידוש החודש י את ;ימעזען דא ^ךשמע כמוה מאסזייא דענ״ץ‬
‫•ןייאמעל נץיארק בייא דער ‪.‬עףן^ער נאדיה' מ ק זייא "זקין ארמס נעגא^ק' פון‬
‫במרים אייעד רעם זעגין נךר כתילל בשעת מ ק בק?ד?ס *‪ m‬אז הקביה ז& אתץ‬
‫‪ ^ .‬ך אמאהל בעיייתק נסים אין דעם חודש סיר ןאלקיאמס ^עלייזס ווערץ ‪t‬‬
‫וב("ךער טעם פון דעם מאס אין שבת ת^ובה זא^ט דעו־ רב איין דרשה‪.‬‬
‫^ףיל ‪!£‬ם מערס גי»רחמ;פ בשעת דער חכם זא^פ איץ דרשה איז הקב״ה מכפר ד א‬
‫‪* y t‬פת ד א •ידען*'• *‬
‫)י( דער סעס פון דעם מאס ן‪1‬ק זאנפ זידקתןז זדק אין שבת ?ייא מנחה‬
‫‪,‬ןךיל איל ערב שבת קוםס ךער ס־יאך מאס את !‪ opr‬איבער ד א רוחות את&ר‬
‫ןת^מ ארם איהר רשעים נייט אתים פון ניהנס אונ ךידפ אזמ מיא ך א ישתול‬
‫‪-‬ךןדק אץ שית אונ סחיאי שבח רופט ער !וייגעו־ אמס אילו־ פוסעים גיימ ץיחק‬
‫י‬

‫־!!ץ* ניהנם ך א ישראל מ»?ץ שוץ נוסד ניזוע• דעם עבת אונ כל ז ק ד א ישראל‬
‫^ ץ ‪; !py‬ישט ;תאגמ ד א דדיא פסוקים ו ץ ז ץ וייא נאך גי^ס אמ זלא ן ^ ק‬
‫סיד‬
 ‫פ פ ר מטעמים‬ ‫‪7e‬‬
‫‪V]£‬־‪r‬״] !אך דיס יי* לן את נאןד ?ישם אינ^ער ^ א ע ק ‪ .‬אבער י י *‬
‫ןאןמ סיי״{‬ ‫^ ‪« «-‬‬
‫ו ו ע ד ן‬ ‫^ י * ל האבץ עוין א* ;ילאיןינט ‪ 0‬נ אונ‬
‫ע ס‬ ‫ח ה‬
‫‪0‬‬
‫לארסץ צריק י *‬ ‫‪fan‬‬ ‫‪ * K V‬ע י *יא ‪1‬ין ייאס‬ ‫יי‬
‫ש‬ ‫‪0 3‬‬
‫^‬ ‫י י י " ״?*י לע ימק ‪1‬ייא אייף דך הצדיק רעם ךץ‪:‬‬
‫)י( ‪* W‬יין ©גם מאס כמן זא?ט נייא סינחה דיא לרייא פסוקים }י׳‬
‫־ ^ שני<י‬ ‫ת‬ ‫ם‬ ‫‪p‬‬ ‫^‬ ‫^‬
‫ז א נ מ‬ ‫?*ןד מנחה ‪$‬סט קק לי‬ ‫־ ן ״ י‬ ‫ש‬ ‫‪ 0‬ע ן ד ד (‬ ‫א‬
‫!‬
‫‪ WSJ‬אין שבת לכייא סעודות ייע־ם ער ;מול «‪ .‬דרייא ערלייא פורעניויזי־‬
‫‪:‬‬
‫פין חבלי משיח אונ מלחמות גוג ומגוג 'אוני" פו! דין ©וןג"יהנס איבער לעס י י‬
‫‪ 79‬דך נול* *יא ‪ pyn‬דא פסוקים איבער דא לרייא חסדים ןןאס' השי״ח יזע*‬
‫״ • «־?‪ r‬מולן‪ .‬צדקתך צדק איז ‪.‬קייגיען רעם ‪ in‬פון ניהנס‪.‬צרקרך איייי*‬
‫^ ^ ^לי מש‪-‬ח• ‪.‬‬ ‫™ *‪?-‬ינק מלחמות גוג ושגוג‪.‬ציק־‪,‬ןד כהר^‬
‫ג ץ‬ ‫א‬ ‫א ל‬

‫‪ JTO‬לעי טעם פון לעם עאס מען זאנט אין ממאי שבת ליא פרשה יי^״‬
‫‪ £‬ב סלאבים‪1 .‬יייל עש ץאדט דאךט עד אשר אבוא אל אדוני שעירה לעי‬

‫הנביא אונ‬
‫םען סא;‬
‫!דין עייל‬
‫איץ סעודה‬
‫קידו־ש אדןד‬
‫‪.‬קיץ סעודה אונ דער עיקר תקנה וואש מען לאט בתקן ;ירעזק הבדלה *י» ‪"V‬‬

‫דיא מנהגים פון תענית•‬

‫‪ 3‬א ב אי‬
‫^‬ ‫‪ 1‬יעי‬ ‫)א( דער פעם פק לעש וןאס מק זאגט ;ישם איז מ׳‬
‫‪1‬‬
‫־‬ ‫;‬
‫לער בן פינן לי ט נאך ‪8‬אר ״עלס אין פי « « דער' פריא איז‬
‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬ ‫?‬

‫לעי חרבן פון ביהט״ק האט מעין ;ישט מתקן ;׳מעזי צו זאנין ^ לעי * י *‬
‫נחם גדל ‪ o.g‬את איץ הרייסט ^ר הערשט‪/‬ייא ‪!0‬הה‪:‬‬
‫^ ^ ע ( לער מעם פון לעם מאס אין' טי י באב זאגט מען דיא הפטירה אסיד‬
‫‪ « T‬מ ה ^ ה הארץ איב ?‬ ‫איןיו״״‪ .‬ניייל אץ דער ד*‪4‬דה‬
‫‪W‬‬

‫י * החפץ פין ‪ n‬יחייא‪ .‬בר סלימאן אז איי <*‬ ‫‪r-J^W^55‬‬ ‫ס י‬

‫‪ ^ J ^ ? £‬ל*״ &נד ;?אלן שלעכטס אין נאטש א ין אז לעי ^‬

‫מ‬

‫^ ‪ ,‬ן לעס ני*‬ ‫א י‬ ‫לאס קיבן ארן* דעם מזבח־ ד ‪L ,‬‬‫א ט ‪P‬‬ ‫‪° £‬‬
‫בהן האט אראפ נינילערט פו‪',‬־מזב״‬ ‫‪^"~*™J£*£‬‬
‫?לי« «ן נהן אונ *ד האט איהם ראם ן;ים אהן ^סירם אזר ימיים ?*«‬
‫סר‬
‫לפז*‬ ‫©‪£‬ר מטעמים‬
‫‪3 0‬‬
‫*‪ V* WT‬יעד עבודה פון ביחגדק אונ ןז• ‪ $‬ו פ | ^ ‪" T p 9 > S‬‬ ‫"‬ ‫‪5‬‬ ‫י‬
‫**'‪53‬‬ ‫מ ד י ם ד * יירק ז א ^ ; ^ האןץ אץ }ןאס « א *עיגץ‬
‫‪ W‬ד א ?מעלת • * ‪{*TP‬‬ ‫י י * ? ל ק • ן אזד סין ‪ nanb‬אויך ה א פ ן ד‬
‫‪w‬‬ ‫‪r r w x‬‬
‫?‪2‬‬ ‫יי‬ ‫* מ ‪$‬ד האפ דך ^ע«ןט פאר ךיא ‪ rfa‬זנוא לעי‬
‫‪ P*9W‬איינעד פון דיא נביאים אונ ער האם איהס גיפרעגט • א י ^ א ט‬
‫י‬ ‫^‬
‫*י איז מבזה השי״ת האס עד ^ענמןירט קום ‪ MW‬פיר אסיים ןוע^ט ק«יו‬
‫*‬ ‫משובה איז לער נ^יא ‪ w‬איהם ;יקומקיהאם ןזק איקס ת ל מ ג פ י ח‬
‫‪?:‬ד האט לעם ‪ ; w r?J‬ש ו י מ ליא בארד אמך לאט^גר ‪$‬ענוסק איין ם ד ? ‪2‬‬

‫*‪*3‬‬ ‫ןיז א כ ל ^ י ‪°‬ת י י * * *‬ ‫׳ ז י ע ח ןמ־ ןאל אזוי ד‪1‬ךך גיין ליא‬

‫‪ • W W‬אייף לעם‪-‬פרמות האס ירמיה הנביא נ י ק ^ ט אונ ער האט גי״ונם • י‬
‫י‬ ‫י‬
‫‪r‬‬
‫* ״ ‪« * °‬אי לארץינימארין דאס לאבר ראש סייןפ ^ ק ראם גיהס״ק איז גי־ינ‬
‫‪f‬‬
‫?*‪ r‬אונ ד א יולק זענץ' פאר ^ ד ב ק ;יתארין » ן מ י י ‪**-‬י‬
‫‪0‬‬
‫אין טי באב איבער לעם סעס ‪$ • W‬ען ליא הפטורה פון אסיף א * *‬
‫י‬ ‫*דן פי באב‪:‬‬

‫ךיא מנהגים פון תפילין ל י י ח •‬

‫י י‬ ‫נ‬
‫>א> לער ‪9‬עם פון לעם עאס רףן את ד ך מ * *' י י ^ י ^ י ־ ^ י ^ ‪2‬‬
‫*'‪onS^JP‬‬ ‫‪1 n‬‬
‫אלן ו ^ ץ קייבס ‪ £‬ס אה׳‬
‫‪Dr‬‬
‫*אס^סקייט‬
‫‪ T‬ג‪J‬ס י^‪yrm‬‬ ‫‪l‬‬ ‫?‬
‫‪.‬יי‪... -‬י »יי»‬
‫**י‬ ‫**‬ ‫י‬ ‫מ‬
‫י י ‪ .‬״‪_x‬‬
‫ג^ל ‪°‬עז‬
‫‪,‬‬
‫לי‪£‬ץ*‪•W«1**1‬‬ ‫**‬
‫•אויר!‬

‫ז ף ליא מ ר ה פון' חפ־לין אז‪1‬י ןויא דער ‪ p‬את אץ ךער ץייפ מען ‪ TJ‬את מחיוב •‬
‫לעי שיעור פין יכייפ ג קאנ פריד מייל סיר נעפ^ען אז דרייסיג ןןאג פ א י‬
‫*דט לייגפ מ ק שמן אלן »וא לךשינק "דיא מ י ס פון הלכות ירט ן ן י י ן א‬
‫* « י ך רעד שיעוד ‪» era‬ו לעך;ץ' ןץד ליא דינים פון תפילין ליי*ק לכייסיב‬ ‫‪r‬‬

‫» א נ פ‪/‬ריר;‬
‫)כ> ל ע י סעס פין לעט מאם א יליפ לייןם אוזן « ‪3‬יי^ץ תפילין איי!‬
‫‪£‬אלד פליד אזר את ע סנה* *ייא ליא ספרדים אץ ידון‪$‬פ וךיל ‪.‬ער א־י איין‬
‫תז‪ 01‬האפ אילפ ?יקןט וועד עפ ןאל אילס מחנך דין ס פ המות אמ ‪9‬ק יאיך‬
‫‪7 1 3 : 0‬‬
‫לעס פאסעי־ סמן איין נמוד‪ .‬ןיאס דער »והן םמ* אי^ער לעם פיי^פ‬ ‫לין‬
‫‪.‬״« ‪• «m‬לינעל‬ ‫־זי אלן ‪ b‬לייג<י״ילין איז * ק י ? י י ;‬
‫* ‪Z‬‬ ‫‪ a‬לעי־ סעס פון דעם מאס סען ןדקילט דיא מ א י״ייז * *‬
‫‪7‬‬

‫ל א ס סאכט ק ק איין ז^ר ארף לעם ! ס מאס עס את ג^עדן אלישע מ ל‬

‫‪7‬‬

‫‪* 2‬‬ ‫***‪2‬‬ ‫*נפ״ס ‪$‬ען האט נוןר נייןעןין אז ם ק ;אל נישם ל מ ץ ‪PP.‬‬
‫אילם ;יפראפק איין שר אז דעד אלישע האפ גייא ד ך גיקלא^ץ י ״ י י ז ‪9‬״״‬
‫‪DETO‬‬ ‫״‬
 ‫ספר מטעמים‬ ‫‪3‬ד‬
‫איהם רעד שר נפרענט מאם האסט דוא ‪3‬ייא ךיר האש אלישע נ^נ?^ י‬
‫פ‬ ‫י‬

‫האט פלינעל פק "איין ט‪1‬יב האש י דעי שר אדף ;ידעקט את אילש ;ישעל״ן א *‬
‫‪4‬‬

‫אז ^ס את ;יזזארען פלינעליפון מרבץ‪•.‬‬

‫ך א פמנםים אונ מנהגים פון דער תקופה‪.‬‬

‫)א( דאס וואט מען איז ףןד נוהג אז טען טךינקט גיש‪8‬‬
‫מ י מ‬ ‫יז‬ ‫ס‬
‫שאטיל‬ ‫*שעת לי* י ^ ה ניפאלט סיילח ? א ^יעעי‪-‬יז‬
‫מייל ליא »ייס פון רעד מלוןה את אספנה »וא טך‪:‬נקען מאסער ‪,‬עס״קק^^}‬
‫י‬ ‫• ״ • • • "‬ ‫י‬ ‫א‬ ‫ל‬ ‫ןף‪,‬ל‬
‫אויף ג י‬
‫לעם ‪ rpf‬אונ עס איז אדרס מאננק גל‪ .‬מ ןענעןידעמ*‪ - ^ -,.‬י‬
‫‪15‬‬
‫לער יועלס אי^ער נלקערט ;יווארין אויף בלוט‪ .‬י אונ ליא הקופי״ ח ה^יי •‬
‫?*?חח אין לער »ייט ויען אאעיה האט 'גי;ואל שעחקןין יין זולן י*חק *יי‬
‫נ‬ ‫ט‬

‫לעד עק־דה האט לאס ?עסער <;י‪7‬פרי*ט סיטיבלוט איז* דאס טרא‪$‬ין מין‬
‫־ ‪ Era m>m . . . .‬י‬ ‫י‪..‬‬ ‫י‬ ‫מאד ‪' .... inutwi tn^riff‬״‪ . _L‬יי י‬

‫‪ r* H‬לער ‪1‬ייט‪.‬ק־ין מאסעריאז ע‪ 1.‬זאל ךך גישט נע‪9‬ינק‪.‬לז‬ ‫^»‪P,‬׳‪P‬‬

‫?לוט אונ דאש בליט שאט ‪ LXX‬גוה איבער לעם '"מוזימק א‪-‬ן ליא״צייםין ^‬
‫‪1‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪:‬‬ ‫^‪ i‬־ י * ח יקעין *יא קוסען' ‪.‬קיין" בלוט‬ ‫מ‬ ‫ן‬ ‫א ל‬ ‫עס‬

‫)‪$ D‬אך איין טזגם ויאס מק פאר היט פאר יער תקופה ראם וואםער‪ .‬נייר‬ ‫י א‬
‫*‪ V‬י *יל׳י ייק^ת ליטען אפ ליא מאהערין פיהר מלאכיה יערער אין לי!‬
‫ךןן ליא מ^אכי*‬ ‫*ה ^ ‪-‬‬ ‫מקיפה אז‪,‬עם קו?ט ד א זייט מק די‬
‫פ‬ ‫;‬ ‫ת ק‬ ‫א‬

‫א עמידה איז ל**‬ ‫־‬ ‫הן‬

‫‪p‬‬
‫?ל?ש איבעד לאס מאסער אץ רעד‬
‫ת ק ו פ ה‬
‫‪v‬‬
‫ד ע ר‬
‫‪v‬‬
‫מ ו ן‬
‫‪1‬‬
‫‪m‬‬

‫־'‬ ‫י‬ ‫^ * י *‪ r‬סבנה ‪ w‬טלעקק‪:‬‬

‫ךיא מעמים אונ מנהגים פן ךאררנק‪.‬‬

‫? י י ‪3‬‬ ‫אנפ‬ ‫ז‬
‫^^שנגים *ז‬ ‫‪^ ^ ,‬‬ ‫אוהליןז‪,‬א> לעד ‪ cvs‬פק לעס מאס‬
‫סדר ש ןז יעקב וכי׳ מאס בלעם לאפ לאס ‪3‬יזא‪.:‬ט‪ .‬זףיל &ג‪ ^ °‬ל ?' ‪#‬י< פון‬
‫ז‬
‫פ‬

‫י * ‪ L‬איין‬ ‫ברבותאלע ברכות מאס בלעם הרשע לאט ;יבענטשמ לי**‬

‫י ש י א‬
‫אלע אז‬
‫**** אי? יי*‬ ‫ברכה‪ .‬אויןו שןךיפ אין פבוק ואחי להם למקי^ש‬
‫ב א ר ז י י ת‬ ‫מ ‪ 7‬ט‬

‫»& ואל‬ ‫לעד ‪ tsm‬פון לעם אז איך ייעל דיא רעקינק פאי איח‬
‫‪0‬‬
‫זיין‬ ‫לקלעי יןאם ^ ?^ין אלין קוקק איןער רעם ;א;ט קק ‪°‬י« י ^‬
‫‪e‬‬
‫ןין ;ירע?^ט ;לייך דמא ער מאלפ ;יקוםען אין ביהס״ק אייי? אינ ? ;״ ‪,‬גלי‬ ‫י‬

‫י ^ ריילען דאלפ‬ ‫פ‬‫‪,‬‬ ‫•‪.‬דף אילמ ליא ^ארכ לךן‬

‫ז א ל ;‬ ‫| ‪r‬‬ ‫נ‬ ‫‪0‬‬
‫‪79‬‬
‫מ‬ ‫ספר מטעמים‬
‫פ‬
‫*יחה נטילה ;אד בלרז עוסק צו זיין אין תורה אין תפלה דעפאלס ייעי‬
‫פ‬ ‫ז ה י‬
‫מיא לאס ביהס״ק‪:‬‬ ‫'^ ?‬
‫^ )כ( יעי טעם ויאס םען זאגט אדץ ע‪1‬לם‪ .‬ודיל ‪.‬עש לוערפ ניברע^פ מיו‬
‫^ ן ל '‪,‬ץ איך ערב אין דעי­‬ ‫י־ייי׳ החסיד מער ‪,‬עסי אי * ן‬
‫ם‬ ‫ע‬ ‫א י ן ‪H‬‬ ‫‪;0‬ןו‬ ‫ז‬

‫­ ר אז !יין תפלה מעט דער הערפ וועךין אונ_קיין ש‪$‬ן מעם ןץשט מקטרג דין‬
‫* ‪! I‬יין ת‪£‬לה‪ .‬אונ זץנע ‪$‬יי;ד ו‪,‬עלץ א ל ק אונמעד איהםיאדך דער יזוה״י־ ייעמ‬ ‫‪5‬‬

‫י*‬ ‫*‬ ‫י*‪ °‬אילם שליקען פרידן‬

‫ע( לעד טעם עאס םען זאנמ יגדל‪ .‬מייל אז ער שטעלט ךך מתפלל ‪H‬‬
‫**‪* V‬י « נלרבץ אונ פאר ךבע‪ p‬זיך אזץ דשיית‪-‬אי^ער רעם זא^ם‪9‬ק פייר‬
‫^ייייאס אץ איהם מעי־ט אדס ;ירעבינט אל‪'$‬דריי‪¥‬ין עקרים מאס יערער איי;ץיגעי‬
‫; ^ ‪ T ^ l‬רעם צוא גלדבץ "אין ליא' י״ג עקרים זעץ דער יסור פץ יעי­‬
‫)י( לער ט‪£‬ם פון דעם מאס כען האלט ליא עיצית אץ דער לא;ט בשעת‬
‫‪B‬‬ ‫‪K‬‬
‫‪JL,‬׳ ? גייר שאסר‪ .‬ודיל 'עם ששייט אץ ‪$‬סוק גדילים תעשה לף • אץ יעי‬
‫?‪3‬ייט גדילים אהן 'א יוד'" באטרעהט גדילים ^ ק אונ אכ^ג איז דאס םרנ«‬
‫א י‬
‫* * י ליילטעל דיא ציצית אין לער האנר בשעת‪.‬ער זאגפ ברוך שאסר מאס אץ‬
‫ע‬
‫‪,‬‬ ‫* י * ‪ °‬י ^עפינט זיך ארך זיבען אוג אכץיג מעךטעי ״״‬
‫י ט ל פון אשת‬ ‫קאפ‬ ‫ס‬ ‫ע‬ ‫י*‬
‫ל‬ ‫)ה דע ^ ״‬
‫ץ‬ ‫א‬ ‫מ ע ן? א ! ש‬ ‫ס‬ ‫ע‬ ‫ד‬ ‫‪fl D‬‬ ‫ר‬ ‫(‬
‫יא‬
‫נחני נכיך יה ובו׳ מאם ראם גיהער נאהר ניץ־ט « רעם קאפיטל מייל‬
‫‪ ^ . ,‬ל ת ‪ $‬להד איבער רעם‬ ‫׳‪t‬‬‫ה‬ ‫י(‬ ‫א‪1‬יס ד‪,‬לל ^‬ ‫ד א ס‬ ‫י ע ד ע ף‬ ‫דה‬
‫‪IT1K‬‬
‫‪S%^!T‬‬ ‫א ל‬
‫?אט מ ק סתקן ^יוועלן מען זאל זאנץ ואינחגו גבחז י י ׳ ^‬
‫ל‬ ‫‪1 0 J‬‬
‫י ‪-‬י* ‪? ! ? i T F‬‬ ‫קא‪8‬יטל איג ידעו ס‪.‬ף ;יפ *הלליי• • ‪«1‬ר ‪® W‬‬ ‫«‬
‫‪r‬‬ ‫פאר ‪W‬‬
‫‪£‬‬ ‫‪^ V * °‬‬ ‫! ל נ י * סאי־ל אץ מאג ייי־לי' לייי אי ״ ־ "‪2‬‬
‫ער‬ ‫ז‬

‫‪H‬‬ ‫־ ר ך י אז ל י זאלץ זוכה‬

‫ר‬ ‫ר>‬ ‫נ כ‬ ‫ן א נ ח ג ן‬ ‫; א ך ן ; ע ם‬ ‫\ ^‬ ‫‪a‬‬ ‫} ‪H‬‬ ‫ך ע ם‬ ‫*‬ ‫ן ע ד‬ ‫**״ב א י‬
‫״‬
‫אדם י שםים בס״י•‬ ‫״ ‪ ^ , f‬ר ע ם ™ ק זאגט לעולם‬
‫י א‬ ‫מ‬
‫י ‪ 3‬י‬
‫ג ^ ^ ם ת ס‬ ‫"‪S‬״ י ?‬ ‫וכי׳‪.‬דער מאסר מערס ג ^ ט ‪™ p,‬‬
‫ל‬ ‫י‬ ‫ד‬ ‫‪1‬‬ ‫פ ח‬
‫« ל ג ‪ 2‬ט‬ ‫ן * ק *יןעל ‪• fa‬דייבפ אי‪-‬ן ייא‪01‬־י« י * * ־ ׳‬
‫‪felWWJ‬‬ ‫^ ק אין ר‪1‬ר?'של שםד^אם *‬
‫קריש האןק !ייא ;יקט ג;קענט ‪ 2 n>-Pl‬״ * נ‪«1‬או^אתעגיש אזר מיא‬
‫ע ם‬
‫‪ i‬ובר‬ ‫‪S‬‬ ‫^‬ ‫‪J‬‬ ‫‪r‬‬ ‫אז זייא זאלץ ארף דך מקבל ‪ H‬ל ״‬
‫^ אז‬ ‫ברבים ‪.‬מייל בשעת‬ ‫אונ ? ק זא;ט ברוך ‪V 7 O T‬‬ ‫‪P‬‬

‫«‪».» 1‬רי אסייגמ רעם‬ ‫^ י א י ק דער שיש ברביסז‬

‫‪V .‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪A‬‬ ‫^‬ ‫‪w‬‬ ‫‪L‬‬ ‫?‬ ‫מ‬ ‫^‬ ‫מ! לעי שעם פץ לעס ‪ 9‬״ «‬
‫]‬
‫‪ 4‬״ גיש• ‪H I‬‬ ‫^ * ‪ZL‬‬ ‫בת קול ייאס ״עס ייט אררס ךיייא‬ ‫‪3‬‬
‫ז י י‬
‫יד‪,‬נדק‬ ‫ב‬ ‫ייאס איך לאב 'קדוכ ;יעאקט לאס גימיק ^ * ^‬
 ‫ס פ ר מטעמים‬ ‫‪°°‬‬
‫י י‪W?**SL<,.V**l‬‬ ‫מ ר פ ל ל «‬ ‫ק ;אד לאס אימ ויאה ?יי »קץ‬
‫קול מאס ‪£‬נס נייט אי‪1‬יס ךיייא ‪$‬אהל אץ מאג‪ .‬דךייא מאהל אשרי יושבי‬
‫‪5‬מ‬ ‫א‬
‫‪$‬ש זאל זיין אהן‪ .‬געני‪5‬ען נלייך וןיאידאס גיהסיקיעאלט^י^עח ד? ‪* £‬‬
‫סח( רעדי טעם פון רעם מנהג יואט מעז ווארט אויה רעם רב בשעת ?י‬
‫מאריך‬

‫ןועט מעי מיינק אז ךאס ויאט ער גייט איועק אץ דער טיט ראם איז ני‬
‫ע ס‬
‫־איז אבן נדושה אימי אבן'חלוצה איז ע‪-‬־‪'9‬סול לדוכן *דאט מק איבער ן‬
‫^‬ ‫‪,‬ימעזץ אז םען ;אל ארויף ‪ p‬ח י ־ א < דיא דיך‪:‬‬ ‫מ ץ‬

‫מ‬ ‫מען שים‬ ‫‪• : .‬‬

‫ז א ; ט‬ ‫)י( ךער טעם פון ך מ‬
‫ש ח ר י ת‬ ‫פ ו ן‬ ‫‪:7‬ם״ע‬ ‫ד ע‬ ‫א י‬ ‫א ס‬ ‫ע ס‬
‫יס‬
‫אונ ‪3‬ייא מנחה זאגט סען שאם רב‪ .‬ומיל בייא שחרית זאגט מען ברבת נ ח נ י י‬
‫שים שלום ש‪9‬ייט אויך פון ברכת פהנים *•יער ‪3‬ייא מנחה זאנמ מען }ישט * י ?‬
‫גהניס קימט נישט צי ןאנץ שים שלים ;אר שלום רב אין יא תענית ציביי‬
‫ק ק זאנט ‪3‬ייא מנחה אייך ברכת בחנים זאגט מען אמך שים שלום‪:‬‬
‫א י ס‬ ‫ע‬
‫^ ‪SL‬‬ ‫)יא( לער ‪5‬עס פון רעם מאס אץ סוף פון שנדע לאזט ס ‪1‬‬
‫‪$‬ר דאס ‪,‬ער זאט ד‪1‬ך דיא שם״ע שטי * ‪ e m‬נאי לא^י ^ ? ? *‬ ‫« ‪Pm‬‬
‫‪ m‬אינ ^־ט־ז׳ינט אילם רעם חבר ב^ים היושבים חאהדי ‪X‬‬ ‫‪^**1^1‬‬
‫‪2‬אז א *עי *ליין ניייל לאס <ייט אר־ויף אוי־ף דיא מלאכים מאס זייא ועלייה י‬
‫אלע ‪« •*9‬״י אויך מאס מען ז*ט יאסרו אסן גייט ראם אייף «יי‬
‫א‬ ‫י‬
‫^‬ ‫גי|א*ץ אז ‪1‬ייא יאלץ איהס ‪ L‬״ לימק‪:‬‬ ‫‪a*0‬״ ‪,‬״»‬
‫ס שנוע גייט‬ ‫)יב( לער סעס פין ךעם יןאס בשעת םק שס״ט‬
‫א ד‬
‫‪:‬‬
‫ן ל ק ^ ו םי־יט‪-‬ייייל ריא תפלה יאט ‪ m‬םהקן ניייעזץ א > ‪m‬‬
‫קרבן תסיד אינונשעת רעד כהן איז » » ‪ ? p‬ט ד ע ם ‪ /‬ב ן איז‪/‬זיעדן ז י י ^‬
‫‪ J 2 2‬״ * ‪ J‬א ץ לעס מזבח ררייא ריבלץ מאס יעי־ בהן איו^רט צוייק מ ״ י י‬
‫‪3‬‬
‫י "" ?ליטיטיל־ן סיי גייא דערשטיע י*ס ז* אי‪ « % ,‬אקרבן אדן אזי‬
‫‪,‬יי ‪ avw‬ררייא טיט‬ ‫מ‬ ‫‪m‬‬ ‫^‪ m[JH‬פין יעם ייאס נאןד רעם ווי״‬ ‫^‬
‫״מייל‬
‫אר ל*« ‪J * J‬‬ ‫״ ‪ ? * J / ^ y‬ר י ט ה ש י י ת בבור‬
‫‪6 m‬‬ ‫עדן‬ ‫»‪ , ro‬י «‬
‫* ער לאט לריב *ימאבט אונזעי נ י ה י ק איימי ‪J1‬‬ ‫^‬ ‫‪3‬ץ‬‫י‪*3‬‬
‫פ‬
‫ץ מיי י‬ ‫׳ י ־ »י־ השי״ת גבוי ויעני! אונ סיר‬
‫‪ 1‬א ג‬ ‫״‬
‫חרן‬
 ‫מ‬
‫מטעמים‬ ‫פפר‬

‫ךןףןן ‪,‬יא מייא מליט ״י! ‪/‬י‬ ‫ן‬ ‫י‬ ‫<‬ ‫^ ^‬ ‫^ ^‬ ‫^‬ ‫^‬

‫^ ‪$‬אר צייטינס‪.‬‬ ‫ם‬ ‫י‬ ‫מ נ ה ג‬ ‫א‬ ‫‪,‬‬ ‫ד‬

‫‪,‬‬
‫אגר » מ י‬ ‫ה‬ ‫_ ״‬ ‫•‪•».‬‬ ‫‪-‬‬
‫* י * ״ ר יא קרוביס נא!י ‪ 9‬״ ‪2‬‬
‫ר‬ ‫)א( <‪£‬אי ‪ orm‬איז ‪HTO‬‬
‫‪ JSt‬יראם ארס‪*.‬יייג^?‬ ‫‪W‬‬ ‫אזר *הל אז דאס אי*‬ ‫^‬

‫* י י * * *יל‪1‬רדס ‪N*W* •"*JSP‬‬ ‫‪ r‬יי‬ ‫‪m‬‬ ‫״״*פת אינ‬

 ‫טפר מטעמים‬
‫״ * ‪ - J‬לייא מאי לעד סעודה בדי ‪.‬עם ‪1‬אל מ י נ ק ך א בני מעיים אמ ל י *‬
‫אין אין דאנגי־מדים •*‬ ‫אץ י‪ w‬סעידה בדי עם אל דער יויי‪.‬קין"דאס ע‪5‬ק‬ ‫י‬ ‫אל‬ ‫י‬

‫נאןי דער סעודה אינ אז ס ק איז ניגאגגין בענטשין האט איינמי *‪ 1‬י *‬
‫» « < !‪) T‬יייאשין ליא הקט * נ נעכט אבוס אינ בע?טשדא »רבי• •י‪1‬‬
‫אנל* אף או ער בקפשט אם טי?קש עי רעם בוס אינ אווי איז ימי * ל‬ ‫ד‬

‫פרשדן נעם*‬ ‫•‪ «mp‬אץ הויז פין * ל » ד^ ‪^ • -‬‬

‫נ י ץ‬ ‫א י ן‬ ‫ע ס‬ ‫א י‬ ‫‪p‬‬ ‫ר‬ ‫וץ‬ ‫?‬

‫*‬ ‫י‬ ‫*‬

‫*"חיינו‬ ‫סנחס‬
‫""‬ ‫ברוך‬ ‫'אונ'זאג‪£‬‬ ‫לאנד אדיין‬
‫‪u o1 1 , - 1 3‬‬
‫*^‪ ^* 1‬י*^‬ ‫‪0‬‬ ‫דעד‬
‫רעם»‪.‬בוס*אין ז ל‬ ‫‪" W j ^ J 2‬‬ ‫א נ י‬ ‫ע ר‬ ‫ו ס ןוי‬ ‫‪B y‬‬ ‫‪6‬‬

‫יבטובו חייץ‬ ‫יבמיב‬ ‫ש ל י‬

‫יי־יי ‪^-‬י ״ ‪-‬‬‫נ‬
‫אונ ^ "‬
‫ו‪-‬יא‬ ‫שאכלנו משלו‬
‫פעלו‬
‫א נ ל י ם‬ ‫‪D‬‬
‫'דאל*‬ ‫^' י ‪°‬‬ ‫אונ אייג דיא אינ ד א ענמעיין ^ייר ™‪°‬‬
‫^‬ ‫‪#$‬ץ ןעהן' 'פרשוין זא;ט ^ר נבקר לאלהינו וכד אונ אז זני‬
‫לקינו אה א*‪.‬‬ ‫א‬ ‫‪* j‬‬ ‫»ייא דעד סוף ברכה פו;‬
‫ג ח ם‬ ‫ןויי‪n9‬ער‬ ‫ע ר‬ ‫‪K‬‬ ‫‪w3‬‬ ‫ר ח ש‬
‫נ ח ט ש‬ ‫ה ז ה‬ ‫ב א ב ל‬
‫‪>*2‬ים‬ ‫»יץ ואת א‪:‬ילי ירושלים ואת האנילים המתאבלים‬
‫וגיייגיי‬ ‫א נ ח ס כ ם‬ ‫‪,‬‬
‫א נ נ י‬ ‫ושמחם סיגוגם ‪3‬‬
‫ת ‪ :‬ח ש ה י‬ ‫א ט ן‬ ‫פ ר‬ ‫א‬ ‫כ א י ש‬ ‫א כ ו ר‬

‫י ו ם׳״ד‬ ‫ג‬ ‫אב‬ ‫מנווזשו בא״י סנחם אבילי ציץ כבנין ירושלים‬
‫‪n‬‬ ‫א ת ה‬ ‫‪#‬‬

‫‪ ,‬ע ל י פ במ^י‬ ‫‪1‬‬ ‫‪B‬‬‫י‬ ‫והמטיב ל ל ‪.‬‬ ‫ב צ ד ק‬ ‫‪M‬‬ ‫<‬ ‫ת‬ ‫ס‬ ‫א‬ ‫א פ ת י‬ ‫א ל‬ ‫כ‬

‫לוקח כמשפט שהכל שלו ואנחנו עטו ועבדיו וככל אנחנו חייבים להורות‬
‫ולברכו הרחמן הגודר פרצות ביעראל ד‪1‬א ינדור את הפרצה הזאת‬
‫וכעל בל עטו ישראל לחיים עושה שלום בםרומיו אונ ‪.‬ער מאכט אבפ‪-‬יג‬
‫דיא סנחמיס ‪2‬ייען אהיים מים טרייםט מעךטער‪:‬‬ ‫״‬
‫‪,‬‬
‫ן ן ער י י‬ ‫אס‬ ‫<ה( אז ?ס איז ניקוטק צואידעסיאבל‬
‫ח ד ש ן ת‬ ‫‪ 8‬נ י ס‬
‫‪B i‬‬
‫״‪T‬‬ ‫‪ r * W T ' W‬י י א איקס סאכס* ס ק יארך "אזוי אונ דיא איבערינע‬
‫־ אין ךעס שב*‬ ‫־ ‪. ,‬‬ ‫ק ק ;אנט איקס פיייספ ווערטער'אונ''איינער‬
‫ע ט אהן‬ ‫א ה‬ ‫ןי‬ ‫גןןן‬

‫פון הקב‪-‬ה אונ זא^ט האל־הנדול ברוב גדלו אדיר"וחזק"ברוב מוראו םחיה םתי*‬
‫במאמרו עושה נתלות עד אין חקר ונפלאות עד אין מספר ברוך מחיה מתים •‬
‫?י *‪.‬קייגין ליא אבליס אונזערע ‪;3‬רורער וואס !מין »א ^אכיו ‪* J‬‬ ‫‪V*.‬‬
‫אר שטייםק מיט דעס טררעלינקייט"טמ ־איהר איייער ־הארץ איהר‬ ‫ע‬

‫‪ r ^ f g j‬אז דאס איז *ייט דיא יועלס איז בעשאפען ^ואיקן־אוגזערע ב רידעי•‬
‫;‬

‫^ לט;ער ?‪.‬קייגיז‬ ‫‪1‬א‬ ‫לער בעלהנחמות לאל אייך פלייםטין' ך‬ ‫‪3‬רי‬

‫ד « » ״ ״ א*ועןע בלידער נופלי חסדים דיא ק‪-‬נדער פץ נוס* חסרים גיאם‬

‫י » * ‪ #‬ק אץ רעם ברית פין אברהם אבינו‪ .‬ר ^ ‪^ .‬ער בעל ועםיל‬
‫ר‬ ‫‪3‬‬

‫‪ W‬לוין ‪i‬כריך םשלס נטיל‪ .‬אי‪ :‬י ^כדעם זאנט^ער א^קיינץ *‬ ‫* ‪g M T‬‬
‫מ ן ‪ .‬ב ל העולפים לייז א‪1‬יס או‪ :‬באשעריפ א ו ר ‪ 0‬א ך « ־ ד ‪ /‬ק ליין פאלס‬
‫* " * ^ * י ־ פין ^ויעיד פין רויב פין ליעער אונ פון פערשידענעפורעניזחי‬

‫^ ״ ־ ייא ^ ] " • ‪ p S n‬אינ ךא אבלים ‪r»J‬‬ ‫פ«‬ ‫‪ft^W-K‬‬

‫* »‪ I‬״ ‪* r ! ! j H‬עלן אבער צום בקטזץ נוערץ ^יא אבלים צ‪, ,‬ירעבינט!‬
‫‪ 3‬ג ן ^ ך ^ ן ת ס ^ ^ נ ל האט !‪£ V r » T‬‬ ‫‪1‬‬
‫יאס‬
‫גאי ל‪1‬יי ךיא אד;ין וואס ךיא ז » ז‬ ‫‪3‬‬ ‫‪J‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪,‬‬ ‫‪W‬‬ ‫י«‬
‫» ‪$ H‬אר אז ? ק לאט אלן ‪ o r a w‬שפעםץ פון ריי‬ ‫״‬ ‫*‬
‫או?‬
‫מ י ‪03‬‬ ‫ספר ‪trepso‬‬ ‫^‬ ‫^‬ ‫^‬

‫»‪', r‬״עדן ״ «‬ ‫*‪pgr‬‬ ‫;אס י « ־ין‬ ‫^‪J‬‬ ‫‪n B‬‬ ‫‪T* " S n‬׳־ לאם ; ‪V‬‬
‫?*י ‪ T l W ^ ' i , { , £ e *9‬דא * ד * ל״ם ‪,‬ישע^ם *•בעי ‪V J‬‬

‫א ל ט יייא !ייא לאבין זיך נישםעלט ה א ט איינער‬ ‫*‪wy‬‬ ‫י" ‪I‬‬ ‫‪JL-my‬‬
‫אי‪-‬ך י'אי!‬
‫י ~‬ ‫‪8‬‬
‫״* ‪n‬י « י' ט י־ ^־י‬
‫‪:‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪r‬‬
‫*‪..-..‬י‬ ‫‪-‬׳*׳!?טאייזל •ויוי‪»-‬ר»‬
‫! ^‬ ‫‪jW‬י־וי! ^‬
‫‪c‬‬
‫ז י י ; י ע י ׳ ־ יייינייעי־ יויא זיבען מעמדות אונ מושכות אונ גייא יעדען‬ ‫י‬ ‫ש‬
‫ער‬ ‫‪1‬‬
‫נאי־יגיי*‪r‬‬
‫גיסאכש ״ ו י ‪#‬‬
‫ןישט *'‪CJTO‬‬‫וועלט ‪i‬־׳?‪B‬‬ ‫י"׳• ראם‬
‫‪ c*i‬יו׳‪1‬יט‬ ‫פרשוין אונ‬
‫צעהן ״־ ״*'־ן‬
‫יייא־ ?•׳־«'‬
‫"יביס אין‪ * \ , ' ' , ,‬י י‬
‫?''׳־־‪8‬‬ ‫א‬

‫טאג‪-‬אינ * יייא יל?יז«ייק ‪ p ? w‬פין בית הקברות‬ ‫* י לאס‬

‫‪y‬‬
‫מייקעד ־ ‪-‬־‪? -‬א ק אוים וישטץלם •צורית שורות איין שורה אונ^עד רעד‬‫‪:‬‬ ‫א‬

‫‪ -‬ח איז ;י?ט יי־ץיעד פון ךןהן מיץטטין אונ רעד א‪:‬ל 'איו‬ ‫‪5‬אר ^‬
‫‪^-‬א י‪ .‬ג ?ליל י״־ךער זייא ‪,‬ללין דוךך ויגאגןץ אין ךעי לןנק״יי‬ ‫^ט‬
‫ף ע ‪0‬‬ ‫פ ו ן‬

‫}?יעי בעזוניעד ראש ןיךיט רעם כ ל זא^לט ויעיין‬

‫?‬ ‫‪?-‬לי‪-‬ףט ש‬ ‫ין‬

‫יז‬ ‫‪1‬‬
‫*יא ל י ] ^ ^ ? י\יידזיז אויס ייהלי‪^:‬ע צום יעייימץ אמת אמ‪-‬מען פלדלט לז*‬
‫!‬ ‫‪:‬‬
‫• ?"‪•:‬יל יייייער דאג<י»ק*ץט ‪ a n‬אייגע ;אט פייר‬ ‫יי;א ' י‬ ‫א מ‬ ‫? ש‬
‫ע‬
‫־׳• ע״יער י״יילין נ״יך וייאיט אוני קע?כעש ‪13‬אהל פלעןץ אי‪¥‬ע‬ ‫‪3‬עזארזי‬ ‫‪7‬‬
‫יז‬
‫י • איייי ךאליי‪*:‬יא ייני״ט־םיז ‪*9‬ט ליא לענד‪ .‬אוקי פלע;ט קףץ ‪ w‬געליייין‬ ‫מי‬ ‫ש‬
‫‪0‬‬ ‫א י נ‬
‫?י' ‪?"6‬ל*ך‪ .‬אונ אז ?ס איז ו ^ א ר י ץ איין מלך אלעד א*ץ נ?י«‬ ‫פלמ^ י‬
‫צ י א‬
‫‪**-‬י יילניו א־^ע בליס ייאס ןןר האט שתיזום איז יייא‪:‬‬
‫׳‬ ‫י* יי י‬
‫)י( אויר פלעיט ‪^*w T9‬עלאל^ען ךיא טווים אין'‪.‬קעהלעלס אמ דיילין‬ ‫ן־‬

‫^ ׳ ״ * * י משפחה פלזייט לך צו לאליי ן־יהד הייל אץירייינ אין לער דייל האט‬
‫פ‪-‬הי "ע״^ן" ארף ;עהס 'אין " ד ע ' לייל דאטי^ען ג‪:‬ןמץב‬
‫ר‬ ‫א^‬
‫)יא> ךרייא מאג «זד דעי נןיויה אמ מען ארוים געאניץ אח* לעס ‪1‬יח‬
‫נ‬
‫^ ־ י ‪ 1‬ת אי ‪«3‬ען האטי דע‪^.‬קט דעס מת »וא איז ^ר ‪^3‬ןט צוייק ^ ע ל י ג‬
‫יז‬ ‫) י כ (‬
‫***!י ^ !דעויז א מנהג אז מען דאט וילייןט אין דעי תזד־ה האט‬
‫‪B‬‬
‫‪? rj‬יכאלט ״קייז ברכה "יייא" לעס ס?ד גאר דער עךשמער אונ דעד למ^עד‬
‫‪5‬‬ ‫א ? פ‬
‫ליי^מז‬ ‫**י‬ ‫לעי־ זזישטער האט ;יע׳יהש ליא ברכה ימאס קדן כ‬
‫‪3‬‬
‫**י ך י י לעצטער* האט ניייאגטידיא ברכה מאס לען האכט נאך לעס ללגעז ‪*3‬י‬
‫אייף דעד תוכחה פת ויקונן אוג דברים אונ אויף ךיא שירות •אינ י***‬
 ‫‪8 1‬‬
‫ס פ ר מטעמים‬
‫‪1 0‬‬
‫מדגרות וואט ^מינם דןד אין רעד הורה ןואס מק האנש איןער ןץא אייו * י‬
‫*אי יעם ‪2‬יינ‪.‬ן אונ א ברנה נאןד ןעס ליינק‪:‬‬
‫ד‪ 0‬דעס שב־; ויאס םען קאט ;יבעגט‪-‬ט ריח האם מק ניןץ‪.‬נט עאי י‬
‫גקטשין יהי רצי! סלפגף א‪-‬יני ‪*-‬טס ‪ w‬ויאש מיר 'זא‪4‬ין' איהש א?ע‬
‫ג ע ז ע ת‬ ‫א ל‬ ‫י‬ ‫ש מ ע‬ ‫ם‬ ‫יז‬ ‫ה א ט‬ ‫י ו א ש‬ ‫ע ד‬ ‫‪1‬‬
‫^ ׳^ט‬ ‫״י‬ ‫* ׳*ג‪.‬‬ ‫י‬ ‫*י־ ^' יקמינ••‬
‫‪T u‬‬ ‫מ פ מ‬ ‫ע ם‬ ‫יינט‬ ‫?י?‬ ‫ש‬ ‫ע‬ ‫פ י ן‬ ‫‪8 0‬‬ ‫‪6,‬‬ ‫י ‪ 1‬י ם‬
‫י י * ‪tolr‬‬ ‫י‬ ‫־‬ ‫*ייז י ^ י י ״ ' ל ' י׳*‬ ‫יי* י‬ ‫*‬
‫יין ‪1‬י;ער מנהג *י דא‪.‬־וינין אין דעי •\אג״ן ביחידות ביז ישתבח אין שבת ני?‬
‫ץער הזן אהן שובן עד‪* .‬ין •‪.‬ח הא‪ *.‬בת;«שות‪.‬אין שבועות הנד‪,‬ל בכב‪1‬ר שטר‬
‫^‬ ‫אין בובות הגבור לנצח‪ .‬ר״ה יוה״ב הסל‪,‬ז היושב‪:‬‬
‫;יד( אין תעג ת צ בור האם מען ניזאגט סליחות מק לער חזן ‪*0‬״‬
‫*יהאלטין אין שמיע בייא סלת ל‪-‬ו אונ אז מק י האט ניענרנט יא סליחות ל•*״‬
‫ר‬

‫ךער חזן נזאגט ליא ששיע פו‪ ,‬ךאלט ארן או‪ .‬וףיטע־‪ .‬אוייןךיפדעגט דער תי‪ * 1‬י "‬
‫אי‬
‫י״ען רעם שבת פאר תענית ציבור אונ ער האט טו י ‪/‬יוועז ן אז ‪ 1‬י‬
‫ע‬ ‫ד‬

‫ך‪,‬ע‪ 0‬אי״‬ ‫'‬ ‫א ז ן י‬ ‫ה א ט‬ ‫וואךייעט זין אין רעם‬

‫ע ר‬ ‫צ י ג י י‬ ‫? ת ע נ י ת‬ ‫‪; | t p‬‬

‫איתי ל ן ע ק ניער דער ‪.0‬לגער תע‪-‬ית וועט זיי^ אין רעם אין לעס מאנ )י^‬
‫ת‬ ‫י ‪ ,‬מ‬
‫׳ **‪ Y‬איבעי קע‪-.‬לין ריא טעג ארף׳פריד א‪,‬וי וויא ער האט אוח ״*י‬
‫ע‬
‫?»‪,‬א?*‪ 1‬אין ליא טר^טו‪.‬נ ונאסר אסן‪.‬אר‪1‬ן אין דרייא 'ת;גיתיס ‪j‬אס מ »‬
‫האט נישט א‪1‬י‪ 0‬געךיגזן‪ .‬ט׳ באנ אינ עה־כ‪ .‬אמ־ תענית אשמר נ‬
‫» « אי! פורם איז ניי־עדן פאר צייטנם אמגהג אז ‪.‬קינדער האבק ‪JWJ‬‬
‫א‬
‫?לייסיגע *ייגעו־ אוג י‪-‬אבין ארף ;ישריין א‪1‬יף 'זייאיהסן^ונ אי יעי י‪* 1‬‬
‫שםיז‬ ‫‪n‬‬ ‫גיקאפ^‬ ‫? נט ליא מנילה ה־ מ גייע קש ראש ויארס ה מ י ל י ן‬
‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫י י‬ ‫‪ 1‬י י ס‬
‫א־ז ךא *יסמל‬ ‫‪,‬‬ ‫^‬ ‫ט ע ר‬ ‫‪ » T*P1‬אל ייע^ א‬
‫ו ד‬ ‫־‬ ‫*‬ ‫פ‬

‫יאס ריא בחיים « ‪ p‬איין צלה אין י׳עם נישטא^ט פו־ן המן פאר נורים *‬
‫פוריס מאבק‬ ‫'‪,‬‬‫‪l V‬‬ ‫« ‪ I W‬לאס אייף !י‪:‬עלע לעכער ‪.‬ע לי‬
‫‪o n‬‬ ‫‪3‬‬ ‫פ א ר‬ ‫ט ע נ‬ ‫כע‬ ‫ט‬
‫;‬
‫ן • ער >‪.‬ונ דיא צורר• למעיין ז א אדיין אינווייניג אונ בשעת י א *‪,‬יי•‬ ‫י«‬
‫ישטעלמ ? ‪J‬‬ ‫ג‬ ‫^‬ ‫א ר ‪ 1‬ס‬ ‫* * ף י ע ע ־נג^ם‪ .‬א‪ 1‬ך איז‬
‫א‬ ‫‪ 3‬י‬ ‫ש‬
‫‪ ,‬־ ״ ? ‪ * I‬י יעי ס־י־י אין פורים אונ צו נילעקט נום ‪ r-i‬י**‬ ‫ל ז‬

‫‪ ,‬־אר״ן ניקיטק ‪^'J‬‬ ‫^ ‪ T‬״ ‪ r‬לעי ס ף »* ;ידע‪-‬‬

‫ס‬ ‫א ן ר ח‬ ‫מ מ ץ‬ ‫'‬ ‫ט‬ ‫״‬
‫ע‬
‫‪ ,‬ךעק ‪ pa‬ם‬ ‫א‬ ‫י •‪ 1‬ע ‪-p‬־‪ w‬א‪.‬י‪,‬ד איז קיא צ‪-‬ט ‪ «,‬ע‬
‫ד‬ ‫א ז‬ ‫? ב ע ר‬ ‫ס ע‬ ‫;‬
‫י‬
‫י­‬ ‫־‪.‬יי״״ ‪,‬ישם ‪,‬ליין‬ ‫^ ‪W‬‬ ‫« ? ^ «‬
‫‪3‬‬
‫דעם ^ *™ ‪ 0‬ק האש ;״?ענטשט נאף ‪ oin‬עסק האט דער אורח יבענ?י־?««‬
‫‪4‬‬ ‫ב‬
‫‪3‬‬
‫יי־יי ‪7‬־לא י ‪1‬ש כעה׳ו ילאייבלםיבעוה״ב ויצליח םאיי‬ ‫^ * '‬
‫‪0‬‬
‫לעיי ואל ישליט שט; במעשה יריי יאל‬ ‫^ ^ ^ '‬ ‫' י ק ק לפני‪,‬‬
‫^ אונ נאך לעם‬ ‫״ ^ ‪ ™ ^ f ,‬עבירה טעתה יעד‬ ‫*ד הר‬ ‫‪3 t‬‬ ‫חטן‬

‫;׳סאכט לקסמי קאט מק לןד נוהנ גייימץי‬ ‫^ ‪• ^ ? L ^ ^ W‬‬

‫*» **** ייייא ש ה נאף סיטאנ׳ ^ נ קק י;אם ‪*m‬‬ ‫י‬ ‫?‬
 ‫‪6‬‬
‫•‬ ‫םג‬ ‫ס פ ר ממעטים‬
‫‪ p‬״ ‪^ * W‬‬ ‫‪«W‬‬ ‫*‪ "X‬את }יען ״*ט * ‪ ! W‬ך א סעייוו נש״ח אונ‬

‫‪9‬‬
‫* ‪£n, J L * J‬‬ ‫*‬ ‫‪,‬יגאעין ברענ;ק י א‬ ‫י ק‬ ‫»‬ ‫ס‬ ‫‪ Pg‬י א נלי זטר‬

‫ךיא הא?ץ‬ ‫״‬ ‫~־‬

‫ן‪#‬ין אזר געזאןין‬

‫למין'לעם עטור אונ ‪9‬ק האט ?‪ T1‬מ אייז‬ ‫‪ JW°1‬״‪^JJ‬‬

‫אין ^ ״׳‪£‬י חמרה אונ אלע קרובים ‪0‬ון חתן נלת ןמץ ‪ I W J‬איז! ?יקלייי‬
‫אינ מק האט ניןנךעננט דא נלה ‪$‬יז ךיא מיהר ‪9‬ו‪ ,‬עי‪.:.‬ל אמ‬ ‫^‬
‫י‬
‫י ‪ » 1‬ל יעס ־•?•‬ ‫‪; w#‬מואיט *‪ V‬יער ר? האם י * * ״‬ ‫^‬
‫ש‬ ‫‪0‬‬ ‫‪3w‬‬
‫רב מיס י‪* f L ,‬‬ ‫™‪*4‬יער‬ ‫*‬ ‫? '‪ ^Sul‬־ *ייר‬

‫״ או‪ :‬ךיא *‪.‬פער‬ ‫^ י אונ ‪$‬ר האט זיא ניפיחרט •*»*י ל ?‬ ‫ביי'‬

‫^‬ ‫‪B‬‬ ‫^‬ ‫^‬ ‫‪J‬‬ ‫?‬ ‫^‬ ‫‪1‬‬ ‫ה‬ ‫י‬ ‫ס‬ ‫נ‬
‫זיזי״‬ ‫‪ L r 2‬ק קא• ״ *״?די•‬
‫מ ע ?‬
‫^ ־‪•"/ Jl‬ין פרוטה‬ ‫מ!ואסר לנו הארוסות וא־ דעו־ ברכת אייי*! ?**‬
‫ע י ז ת‬
‫ב‬ ‫׳‬ ‫י‬ ‫ד‬ ‫‪ £‬ארנ ליא בלה איו ;אך ק‪«.‬ז‬ ‫?*ק יוא‪.‬‬ ‫^‬
‫*״״־ן אונ יער ^תן ^ט‪/‬יואנט־^די את כ ק ‪ ,‬י אונ דעד דחן ן א ט א ל י‬
‫עת‬ ‫‪£‬‬

‫ף‬ ‫י‬ ‫י‬ ‫א‬ ‫ן‬ ‫‪8‬‬

‫^ ' ; ‪ ,‬ד ^‬ ‫ל‬ ‫»י יאט ‪^ «e‬א»ט אידף מאלז‬
‫‪r‬‬ ‫? י ל‬ ‫ס‬
‫‪«Ml ^W‬‬ ‫^‬ ‫זעייא אניערע עדית ד א‬ ‫‪rH‬״‪£‬‬ ‫‪J‬‬
‫‪0‬‬
‫‪% Z‬‬ ‫‪ R‬יעס ‪ : .‬י‬ ‫ק ? ך ם‬ ‫י‬ ‫‪4‬‬ ‫ל ב‬ ‫‪£‬ך‪0‬האט‬
‫^ ^ט‬ ‫אין ‪H‬‬ ‫» ‪ i‬ע ר רב *•אט‬ ‫‪3‬‬ ‫לזד נלה‬
 ‫ספר םטעמום‬ ‫‪86‬‬
‫קאט גינעיין לעם בוס ךעס חתן אין האנד אריין אונ דער חתן האט ;ימארגןץ‬
‫ןעם בוס אויף לער וואנט ער ;אל צו בראכין מערק נא?דעם האט מען ^יאיילט‬
‫מען ןאל שנעל "אריץ ץרענ‪/‬ץ ךעם חתן אין רעם יסדר וויא עם אח ;ימעןקךיז*‬
‫י‬

‫חתונה‪ .‬אונ ליא חתן כלה האבין;ינעסין א הין ?זיטיאאייה צו זאםען אונ מ ק‬
‫האטןףא מייחד ;יוועזין אין אבע־‪.‬ז;דער חדר בשעה ‪1‬ייא ל׳א‪5‬ין מעסין ד א‬
‫סעודה אונ יערער איז אירס ;ינאנגען כדי ער זאל זיין צו ;׳לאזט צו רעד גלה‪.‬‬
‫‪¥‬‬

‫אינ ןאץדעס'זע;ין אדיין ;•קוסק ליא קמניים אונ וועד ‪.‬עם הא‪; £.‬ימאלט ראפ מימ‬
‫ןייא מיט ‪3‬יגעסין נרי מק זאל !ייא טשסח ‪.‬זיין‪:‬‬
‫)יח( שנת אין דעיר פליא אז מען האט א‪1‬ים נילאזט פסוקי דזםרה ז ק ק‬
‫^אנ^ין ךיא חשובים פון'דער שטאט או‪ :‬מען האט ;י‪$‬רקגט ךעם חתן אק‬
‫שו‪...‬ל אדיין אונ מען האם אילמ ;יזעצש אדבק אוזן לעיין ארה״ק אונ ד א‬
‫ןיטערע; פון ליא תתן בלה דאגיין זיף' ארס ג‪:‬ק!יהין אוינטער מיהרעלס אונ עיא‬
‫קאבען זייא אנ*דער ניזעצט לעבין רעם חתן אונ מען האט ;יזא;ט שירים עאר‬
‫^עם פ‪.‬וד פון חתן אונ מען'לי‪-‬אט נערופין רעם חתן'‪.‬ער ןאל ע‪1‬לה תורד• !יין אונ‬
‫ק ק האפ נע^אנט םרשות אונ ארןז אלע ז‪:‬ו‪:‬טער נןייזלעךס ה יט מק ארף נערופץ‬
‫»ו לער תורה אונ מ ק סאבט רעם חתן לרייא סאהי סי •סברף‪ .‬ןזייל ער האט סנדד‬
‫נעייעוץ מאקס ארף'לעכט ארף מייל ער "האט סנידר ^יוועןין איין ספה צוס ‪. pro‬‬
‫אוין‪ 1‬ווייל ער האט טנדר ניוןעןין צדקה ‪:‬זויף תית ‪$‬דער חתונה צו מאנין ןןדמע‬
‫יחוט ם ‪ .‬או‪ :‬נאקדעס נויא ‪9‬ק האט אפ ;ילייוןט אין ס*ר רעם סדר פון ךער וואך‬
‫ןהאט מען ;י‪*$‬יג"ט ‪5‬אר רעם חתן אין ס״ת ליא פרעה ואברהם קן בא ביסים וכוי‬
‫ןייו ולקחת אשה לבני םשם אונ נאף דער הפטורה וףס מ ק ל‪.‬אט ^ ט ויאס‬
‫קאט ‪3‬י_קעלט צו ךער מאף האט ‪9‬ען ;י;א;ט ליא הפטורה פון &‪1‬ש אשיש גד׳ וכוי‬
‫*יו ישש עליף אלייך‪:‬‬
‫)יב( אין א ברית מילה גאכיעס לויא דאס קהל האט ;יזאגט הודו לר׳ בי‬
‫‪:‬‬
‫םוב כל״ח האט דער מאס האט ^יסיייכט ליא ברכה ;•זאנט ‪3‬לוני זה הקטן נ ח ל‬
‫•היי יחי הילד לאביו ולאםו יהא אח לשבעה ואנ לאסונה כשב שנכנס לברית וכר‪.‬‬
‫*זיןז אז מ ק האט ?ימאקט ‪£‬יין סעודת סילה אונ דאס קיןד האס מען סל ;יווקין‬
‫«יין מיש נידעקט' ארף דעם*שו‪.‬־ל "הרף ‪.‬עס איז ;יוועזין איין‬ ‫«ךן שול״ל איז‬
‫סיםן אז" מ ק מאקט איין סעודת מציה‪ .‬דער מאש ברעננט זיין זוהן קען זאל איהם‬
‫‪0‬ל זיין זא^ט ברוכים היו׳סנים אונ דאס ציגיי ע&‪$‬רט ברוף הבא‪:‬‬
‫)‪ Q‬אז מען קאס מל דיועזין אםכזר האטי מען איהם מל ;יוועזין אויף‬
‫ןעם שור!ל ד‪,‬ייף נייא דעי מיהר פון שו‪1‬ל‪.‬ל אוג ם ק האט ן\זאנד ךיא ברכת‬
‫‪:‬אשר קידש יריד מבטן ד ו ב‪ ,‬דת ועדית ';ישם מעוזו־ או‪ .‬דאסיפ^ק האט }י‪7‬מ‬
‫געננן‪£‬ירט כשס שנבנס לברית אונ ס ק האט 'איהס גערופעזיבידור אונ דער שםש‬
‫א‪1‬יס נערופק ;אף דער מילה א‪1‬יח איין ק‪1‬ל איהי ז׳נלט ףיסק אז יראם קינד‬
‫ןןאם ק ק האט קייןט מל ;יו;עןין איז א ממזר ‪ n3‬ער זיאל !יף נישט ארס נושק‬
‫ןןןי^ק קש‪:‬ע קי‪ :‬דעי‪:‬‬
‫‪:‬‬

‫ג‪ (!0‬ןער מנהג איז דיףמץ בשעח ‪9‬ק האט מקד׳פ ;יליעח כעס יזיימ‬
‫איו‬
 ‫ט ד ‪87‬‬ ‫ס פ ר מטעמים‬
‫‪ f?r‬דעם !יין אמ ןןוואיךגסטען מאג לא?ץ ז ? גיזקט חנחח »ן *יע ^ייט *‪P‬‬
‫‪:‬‬

‫חקךבע קקטשץ פון לומדים פון ךא ךיט פין סנחה' ?מ דיא זין ךאט זיך ‪4‬מקיט‬
‫ןייא זאלין'^קענין זעק ליא לבנה את קק האט דס>‪.‬כט איין סעודה‪ .‬אץ ^עגנמזין‬
‫האט מ ק ןיזאגט יעלה מבוא אונ קק האט !;יבענקשט ברכת הסזק ‪3‬ייא איין‬
‫גוס אונ נאקדעם בקההדן האט ער ;ינע?ין פון ךעס' נוס !יץ נדיב נדי ‪7‬נר זאל‬
‫׳‬

‫סקיים דין אזוי וויא" ;ןס ש?יי'ט להניח ביכה י אל תוך ביתןז אונ מ ק האט‬
‫מ ק אברכה‬ ‫;י‪1‬ןרע??ט נאך ןןיץ נוסיאונ מען מאלט אבפה״נ אונ ;אנדעש‬
‫אשר נילהיעוד חידוש ירח\ הורם 'ולמדם זסנים חדשים וימים טובים נדון אחזז‬
‫*־׳ םקדש ישראל וראשי חדשים‪:‬‬
‫)בב> דער ©ש פון רעש וואס קען)!אי־ ארבעט דיא מלתיס איבער רעד‬
‫ל ק נ פון טלית ארך טלתים קםנים אזוי איין ?יא־לעןל ‪3‬יש‪$‬א^ט‪$ .‬אר וואס‬
‫‪5‬א?ט ‪ 5‬ק ‪$‬ישט ווייס!ךא מצוה פון חבלת איז דוך נאד אץ ךיא ציצית‪ .‬״קע;ץ‬
‫^יר זא;ין א‪9‬עס טייל דיא סצוה פון תכלת איז* דער עיקר ט‪2‬נס אינעי‬
‫ךעם ‪9‬סוק וןאס עס ששייט וראיתם אותו וזכרתם דורך ךעם זעהן תע‪0‬‬
‫מען ‪5‬יךענ‪.‬קץ אונ *ייט 'דער חבלת איז בעהאלסין גיוואלין את ;יוועזין אז^כע‬
‫>ןרוהע ליט הא?ין ]ייא י זיןי ;יעאכט א סייסן 'אין ךא מלתים אונ זףא קא‪3‬ץ‬
‫וץ^אזט האחיין זייא נךט אזוי <״ארב ייאש ןיא זעהט ארס מיא חבלת נדי‬
‫!ייא י זאלץ' ‪1‬יידענ‪.‬קין אוזן השי״ת סצות פון רעם'איז שרן נתפשט עויאיין‬
‫!‬

‫וואס קעןיל^אןט ‪3‬אחיץ אלע טלתים ^לאה ‪,‬ןגש ;אל בין איין‬ ‫ץער‬
‫זכר פון תכלת‪:‬‬
‫)כ‪ 0‬נאך איין טגם ‪,‬רען מען זא;ין אין ליא עאךןייסשע ^הלין או‬
‫דער ת ‪ :‬ל את גיזוקין בנמצא איז }יוועןץ ?עזונחןרע בעלי מלאכות צוס‬ ‫ת‬

‫עארבין תכלית אונ י ליא בעלי מלאכ ת י זעןין י ןיווקין פון ליא מוסחים אחו‬
‫עלליכע לייט אונ צדיקים !וייל ‪ $‬ק ‪$‬אהר נישט קויפען קיץ תכלת נאד פון‬
‫‪ n r w J‬־**נד דעם האט ‪*<9‬ישט 'ולייבם‪.‬קיץ *אנדעלץ נאד !יייאאליין‬
‫י י זקין שיין גיויעזיז ןקויסמ אז ךיא זענק צדיקים *ונ זךא ^אם‬ ‫א‬ ‫ג‬ ‫י ו א ש‬

‫ערקענם אץ ]יי^רע מלחים ווייל זי־א ?איץי^יהאט }עס ^‪5‬אי}ט פון‬ ‫מ‬ ‫ע ן‬

‫חיילת* פון '*וויי* !ויטץ ק ק זאל וןיקק אז !‪:‬יא ‪$‬אר‪1‬יין תכלת איבלרקעס‬
‫י‬

‫י ץ זכי « *אחנין דא מלתיס *?עד דער !אנןער לעננ ז‬ ‫א‬ ‫^‬ ‫? ע ן‬

‫דיא מנהגים פץ ‪#‬בוע‪1‬ת‪.‬‬

‫לער מעם פון לעם מנהג ןואס מיד וקין ןץו נוהג יואס ןעם‬ ‫) א {‬

‫קף* שמע‪1‬ת וו‪$‬ט ‪9‬ק איף א נ י ן אוניאיידער ןער ‪ p j‬סאנט‬ ‫ג‬

‫זאנט ןער חזן אקדם‪1‬ת מלין וכי״נוייל אץ די* *אידי?חףנ‬ ‫?־י^‬

‫ם ק דך טהג ;יווען‪-‬ן ס ק האט &ידער דןז‪9‬ע־{ט ‪prao'a‬‬ ‫‪it‬‬ ‫‪6‬‬ ‫א‬ ‫י‬

‫^ ‪ ^ • -‬בעל קורא בפ־ש אץ ךיא ץווייא ?עג רעם ‪,‬עך^שק ‪$‬אג שמעות‬ ‫ע ם‬

‫»י! דא ןעייא קאג איז ; ^ ק ץ *ייא זייא גי^ליןק‬ ‫י י ^יעח י*‬

‫‪1‬‬
‫וק‬
 ‫ם‪£‬ר מטעטים‬ ‫‪w‬‬
‫*ין רעם ככר ךער ‪ pep‬הים חגם תמוס ארף אזרא איץ אמון צום ‪£‬רש‪$‬עך‬
‫את }ישטאנען בחודש השלישי אונ נאקדעם אקדמות םלין ראם איז איין ‪$‬אהדח^ג‬
‫צו ןעם כתורנםין אין ‪3‬ייא ליא* ‪.‬קרע פון אקדמות * איז ןישכא;ץ ובירחא‬
‫תליתאי וואט ראם איז דער תרגום פון פסוק ובחודש השלישי' דעד נאך איד‬
‫א י נ‬ ‫יב‬
‫למי ^אף דער‬ ‫;ישפאנק דער צוךישער פסוק ויטעו מרפידים י׳‬
‫תרגום'אזוי איז גישטאנק ליא ;אנצע פרשה ‪1‬ייז ליא עשרת הדברות *אין‬
‫דאךט האט דער כתוונסן ‪$‬הן ;יהוי?ין צו זאגען דעם פייט ארכין ‪ n‬ששי*‬
‫גאקדעם הייבט ער אקן לעם פסוק וידבר *אלהים אוג דער נאף לעש תרגום‬
‫אוני היי‪3‬ט האטש דער מגהג איז בטל ;יוזארין מען זאל אין מיט ליינען‬
‫זאגין דעם תרנום האט קען דאס א‪-‬בער ^ילאזט אויף איין זכר א\ף רעש‬
‫פעךציישיישען סיילי;ען מנהג אונ ןןק' זאגט ‪5‬אר ךעם ליידן ןעם פייט‬
‫אקדמות‪'.‬איבער רעם זאןט ‪3‬ישט ןעם פייט רעם בעל ק‪1‬רא נאר איין אנדערער‬
‫«‪1‬ל ;ישט זאגין אז אין דער תורה ששייט אויןז הרגום‪:‬‬
‫)‪ Q‬דעי' ‪9‬עם פון דעם וואס ךער מסדר פון תלון שבועות האט פאר‬
‫ן^ךנךט דעם סדר פון ךיא םםכתת לויט וויא דיא זענין מבורר אין משניות‬
‫יומא‪ .‬סובה 'ביצה ר״ה‪ .‬תענית ‪.‬‬ ‫דאלט ששייען זייא‪ .‬פסחים שקיים‪.‬‬
‫מגילה‪ .‬סוע״ק‪ .‬חגיגה‪ .‬אין ת־קון שבועות ששייט דער סדר‪ .‬חגיגה ביצה מועיק‬
‫ר״ה יומא בובה תענית שקלים מגילה‪ .‬אין סדר נשים שטייט אונ משניות‪.‬כתובות‬
‫נדרים נזיר סוטה ניטין קדושין‪ .‬אין הקיש אז דער סדר בחובות קידושין נימין‬
‫סוטה נדרים נזיר‪ .‬אין סדר טהרות ששיט או‪ :‬משניות‪ .‬בלים אהלות ננעים פרת‬
‫טהרות מקוואות נדה מכשירין זבים טבול יוס ירים עוקצין‪ .‬אין תקון שבועות איד‬
‫דער סדר םקיואות פרה ירים אהלות ננעים זבים נרה סהרות כלים טבול יום מכשירין‬
‫עוקצימ‪ .‬ווייל רבינו הקדוש מאס ער האט מסדר גיוועזין ליא משניות דאט ‪.‬ע•‪-‬‬
‫^ישטעלט אזוי וויא ‪.‬עם שטייט אין ךער תורד‪ .‬דהיינו אין פ׳ בא ש‪.‬ייט דינים פון‬
‫פסחים קימט ;אף רעם שקל ם ;אס ‪.‬עש ששייט אין פ׳ תשא אין ייוהכיפ אין אתרי‬
‫מות‪ .‬אונ דעד נאף סוכה ווי ל אין סובה איז דא פו־‪.‬ל מצות אייך אלע מסכתות‬
‫‪,‬‬
‫ווערט ;יברקנט אין פ ׳ המשניות פון הרסב״ם א טעם וואס ליא םסנתות זע‪$‬ען‬
‫מסודר אייינע נא־ לער אנדערער‪ .‬אבער ךער וואס האם מסדר ?‪-‬יוועזין דעס תקון‬
‫שבועות דער האט'גישטעלט ליא מנכתות לויט דעי צייט וואס ערי ;יהער איינער‬
‫;אף ךער צווייטער למשל 'דאס ע־שםע איז פסחים אונ נ> ף פשחים גיהער תנינת‬
‫וףיל צום קרבן פסח האט מען 'ם ט ;יברענגט א קרבן חנינה אונ ;אבךעם ביצת‬
‫וןייל דארט שפייט דיא דיני^ פון ירט אוני ;אכרעש םועיק דיא דעים פון תהימ‬
‫אונ נא?דעם ר״ה יוסא סוכה אזוי ןויא ךיא יו״ט זעגין איינס נאף רעם אנדע‪p‬‬
‫אונ נאכדעס תענית ווייל דאם איז ת ‪ rp‬נא?רעם שקלים ו;אס דאס איז א׳ אדר‬
‫אונ נאכדעם מגילה‪ .‬אזוי אוץו אין סדר נשים איזאויף לויט לער ציט פריד קידושין‬
‫ןעריגאף בחובות אונ נא?דעם נימין אונ דער נאף סוסה דער ;אף י נדרים נזיר‬
‫ןןייל ןאס ;יהער איינס נאף דעם אנדעיין אונ ארף אזר אין סדר פהרות איז פליד‬
‫סקוואות עיילי דער עיסר טהרה איז נאד דולף מקווה דער ;אף ;יהער פרד•‪ .‬עייל‪-‬‬
‫י‪7‬ר‬
‫‪89‬‬ ‫מד‪,‬‬ ‫ס פ ר מטעמים‬
‫דעד ‪ p3‬ויאט האט ‪$‬אר ברע?ם ריא פרה אדומה האט ‪$‬ק אידם מטמא ;ייועיין‬
‫אונ רעד נאך האט מען אידמ טובל גימעןץ‪ .‬אזוי איז י אללע מס תות;‬
‫>‪ Q‬דעד ש_עס פון רעם וואט מען ;אנט אז אליד* הנביא איז יא א‪1‬יף ;עדין‬
‫!ליד ך^ס איז איבער רעם מעם עייל אין* זי;?ע *ייטין זע^ין מען^זין ;יקוסק זני‬
‫דער אסונה אז ;אט איז איין ;אט איבער דעד ‪.‬נאנצער וועלט אין יעךער נךנוט‬
‫ז‬
‫‪£‬ץ יעדע רנע טוט ער מים דער טבע אזר וויא !יין מילק איבער רעם זעגין ‪.‬ייא‬
‫^א^ין אדף ךעם פנים אונ זייא האבץ גיירריגק ד׳ הוא האלקים‪.‬איןער ךעם איז‬
‫אליהו זוכה צו קומען אויף יעדין ןךיד ;יאסי דעמאלס וענץ דא סענטשץ ןץוד אין‬
‫דאגת פרנסה איז ז‪.‬ייא שיועד דעןאלס צי ג^ייבין אד;; דער השגחת הבורא גייפ‬
‫אליהו איבער רעם אין ךייא גאסין ?‪j‬־ זאל'זייא מעורר זיין ווע;ין ךעם‪:‬‬
‫)‪ n‬רעד ש^ם פון רעם מאס מען איז ססדר ליא הושענוח אויף רעם סדר‬
‫מאס ‪#‬ס ששייט אין ליא סידורים אויב עס גיש<ט דער ערשמער מאנ סוכות‬
‫אין מאנשינ זאנט מען אויף רעם סדר‪ .‬אויב דינסטינ את ארף דעם סדר ךעס‬
‫בלל ‪/‬אלסט האגין רייא ליר אז שמ״גד״נ זא?ט' ‪3‬ען ךעם עךשםין ‪$‬אנ למען‬
‫אמיתך אין צעיישץ קאנ אבן שתיה אויב ‪.‬עס ניפאלט אין ךער מא?ין אונ ארב‬
‫עט גיפאלט אין שבת ;אנט ק ק אומ נצורה אונ ליא הושענה פון אעיוך שועי‬
‫זאנט מען ?ט״נלינ אין ךעס מאג ;ואס עס ני‪8‬אלט יוהכיפ במייל מען זאגט‬
‫גליתי בצום פשעי ;יאס ךאס איז סרמז אויף יוהכ״פ נאד אז ״עס גי§איט אץ‬
‫שבת וועלט דאס נדחה אויף ךעס אנלעלין ‪$‬אנ‪ .‬אדץ המושיע זאנט מען שטענדינ‬
‫אין זענןסשץ מאנ פץ ירט ;ישט פליר מייל שקןענדיג זאגט מען דאס אדאנ‬
‫פאר הו״ש״ר אונ מען איז סהפלל ארף ‪.‬לעם ווא^ער אונ רקץ אין סובות איו‬
‫& שלעקמער סימל‪.‬כןען ק ק פליר נישט סתפלל זיין ארף רעגיין נאר ךער זעקסשער‬
‫מאנ* ודיל ^ר איז שרן ;אהנט פון שמע״צ מאס רען בענטשט ארף רענץ עאט‬
‫עוץ )ישט‪ .‬נאך איין שעם ייייל אין רעם זעןןששק ‪$‬אנ ירט ששייט ;ידענקט אין‬
‫דעו־ תורה ניםוןו המים רען ‪,‬עס ״‪•.‬פייט ונסביר‪ .‬צ‪.‬וייא נשוכין ניסוך פון ודיין אונ‬
‫ניסוך פון ויאסער אירעו־ דעם' אז ^ס ניפאלט לער זעקסשער טאנ אין שבת זא^ט‬
‫‪9‬ק אונ גאנזיץ גיקט ליא הושענה‪ .‬אונ ליא הושענה אל למושעות זא;ט מען‬
‫ט‬ ‫א‬ ‫כ‬ ‫א נ‬
‫שקענדיג רעם דדיםען ? ע״ ‪ $‬ל‪ 9‬קשקלינ האלפךן ליך אין לעם כלל וועסט‬
‫ךיןז ‪1‬קיין דאהל‪/‬יקט טועה ןץן אץ רעם יסדר פון ליא הושענות אויב״דער‬
‫עי^טן ר מאג ירט ;יפאלט אין מאנסינ זאגפ םען רעם סדר‪ .‬לםען אמיתך אק‬
‫שתייה' אערוך שועי אונ אל למושעות זאניטי^ען דע‪ 1‬צו‪.‬מיטען קאנ חוה״מ ומיל‬
‫לעם ךריטען טאנ חוודמ מעט גי‪6‬י<לין אץ שבת זאנט מ ק אום נצורה אונ אויב‬
‫;יניאלפ ךער ^יששער םאנ יו״ט אין דאנעלששיג איז רעד סדר למען אמיתך‬
‫אבן שתיה אום נצורה אונ אערוך שועי וועךט נדחה ארף רעם צידשין ןאנ חוודמ‬
‫אןג אז דעד ^ןשטער מאג ניפאלט אין שבת את רעד סדר אום נצורה למק אסיתך‬
‫אבן שתיה ווערט נדחה וועגין אערוך שועי ארף ידעם צירישין מאג חוה״מ אז חא‬
‫ןועסט ששעגךנ האי!םין רעם נלל ייעסט רוא דיך ‪.‬קיץ ןאהל ;ישט טועה זיין‪:‬‬
‫‪v‬‬
‫* )‪ (n‬ו^נר שעם'פון רעם ןואס מען איז ןיך גוהג צו עאקלען מיט לעם לולכ‬
‫נייא‬
 ‫ס פ ר מטעמים‬ ‫‪90‬‬
‫וייזל‬ ‫‪$‬ייא אנא ד הושיעה נא אבער בייא אנא ד׳ הצליחה נא שאקילט מ ק גי^ט‪,‬‬
‫ןאס שאקלען איו ארף רעם עס ;אל ©אר האלטץ דיא שלעכטע מץטק יסיט דיא‬
‫שלעכטעיט^לים אונ ז‪$‬ד‪.‬ן'צו שלי‪:‬ען רעם שטן איבער רעם גייאיךער ועלה פון אנא‬
‫ר׳ י הושיעה* נא בעטין סיר השי״ת אז‪.‬ער זאל אונץ אררט העלמין פון ליא ?ןאךינס‬
‫דף ;ישט צו זאגין רעם &עס‪:‬‬ ‫אבער אין אנא' ד׳ הצליחה‬
‫)‪; 0‬אף איין טעם ק ק מעןיזאגין}ואס 'םען שאקילט*‪3‬ייא אנא ד׳ הושיעה‪.‬‬
‫נוייל ןןם שטייט אין פסוק אז י ירננו בל עצי היער אונ נאף־ רעם שט־יט הורו לדי‬
‫בי טוב ואמרו הושיענו‪ .‬אונ‪.‬עם וועךט ניברעננט אין מדרש אז הקביה האט‬
‫גיגעגץ ד א מצוה דיא ישראל אז זייא זאלין דף ‪$‬רי;ען מיט ליא לולבין אזוי ףיא‬
‫א מענטש נייט ארויס פון }עם שופט אז ער קאט גיוךנען דאס משפט פרייט ‪7,‬נר‬
‫זיף‪ .‬דאס טיינט לער פסוק אז ירננו בל עצי יער מען מעט זיף פרייק ימיט ליא‬
‫‪3‬יימער פון וואלריאז זייא וועלין אדרם ן;יין נירעכט פון הקבייה ךעןןאלס מען ער משפט‬
‫ךיא וועלט אוני בייא מאס ורעל ן זייא זיף פרייען בייא הודו' אונ בייא הרטיעה נא‪:‬‬
‫י)ן[ לער מעם פון רעם מאס ליא אשכנזים שאקלין מזרח דרוס מערב צפון‬
‫‪ m‬דער וזייף אונ אינטין‪ .‬אונךיא ספרדים שאקלין דרום צפון סזרח‪ .‬איןךער הייך‪.‬‬
‫אינמ־ן מערב‪ .‬עייל ליא אשביזים מענלין ןיף פון ךער ךע?טער זייט יאור מיא‬
‫מיר גיפינען‪ .‬ו‪.‬ויא תא וועסט ליף ורנגלין זאסלט דיף מקליין';אר רעכטס‪^> .‬ער‬
‫ליא ספרדים שאקלין איןעיר לדם פסוק מאס עס ‪:#‬יי'ט 'לף ד׳ הנתלה והנבורה‬
‫ראם איז דרוס* צפון וט׳ אונ ראם איז דער צינור מאס עס ;ייט שפע פון חיסעל‬
‫‪T‬‬

‫אויף רעד מעלט‪:‬‬

‫)ה( ארף איז;יוועזין א סנהנ הושענא רבא ;אף רעם מיא מ ק קאט אפ‬
‫‪7‬שלא;ין ליא הושענא האט ‪,‬יערער אייגןןינער אהיים ‪3‬י‪$‬יהרט צו ךף אין ש»‪3‬‬
‫ךיא ערבה אונ מען ך‪,‬אט ןיא ן״ישטעלט צו קאפיגם פון בעט ודיל ךיא סצוה איז‬
‫״‬

‫*יןוקין ;יליבט ‪3‬ייא זייא‪:‬‬

‫)מ( ךער סעס פון ךעם מאס ארף מענבע מצוות מאכט מ ק אברכה אונ‬
‫םענבע מצווה מאנט מ ק ‪.‬נישט״קיין ברכה‪ .‬ז>‪.‬ל ט ייא ן;‪.‬א‪3‬ין'שט'ענךינ רעם בלל‬
‫ד‬

‫&זעל?‪.‬ע סצות ויאס ןס';יווענט דף אין איין אגךעיק מאכט מ ק דשט איבער זייא״קיין‬
‫ברכה דהיינו ךיא מצוד‪ .‬פון ושפטתם צדק 'מאמער וועלין‪.‬תא בעלי דינים ‪3‬ישט‬
‫זועלץ ארף דף מקבל דין רעם לין אדער דיא ייעלין דף מוחל ז‪:‬ין איי;ער רעם‬
‫צווייטק נאף אזעלכ* מצות מהייל פון ליא איז ‪3‬ישט }א ‪.‬קיץ מעשה אונ ‪y i i‬‬
‫פון ךערימצוהיאונ טהייל מייל מ ק איז‪.‬זיף מוחל י או‪ :‬טל׳ייל דיא ד א מצות‬
‫קוסט דוךף איין עגירה איבעד דעס מאכפ םען ‪3‬ישט‪.‬קיק ברכה איבער לי*‬
‫&לע כצות‪:‬‬
‫)י( דער מ‪.‬עם פון ךעם מאס א‪1‬יף פולול מצות מאכט ?ןק אברכה מיט‬
‫א לשון על דהיינו על ביעור חסץ על הטילה אונ מד״ייל מצות סאקט מען א ברכת‬
‫‪^.‬יט אלסר‪ .‬להניח תפלץ‪ .‬להתעטף בציצית‪ .‬ןא^ט דער ר״ת לעם'‪9‬עם"יערער‬
‫&צוה מאס וועלט §א?‪5‬ד ;יקאהן טאקט ם ק על אונ אז‪1‬י אסצוה עאס ‪9‬ע‪»91‬פנ‬
‫ןןיט מקיים צו ‪1‬יין א ‪ pWi‬קאג ^ ; ט ‪ 9‬ק מיט א לסד‪:‬‬
‫מ ו ‪91‬‬ ‫ספד מטעמים‬
‫זףיל ך א מענ פון פוףם זענק מעג פון‬
‫‪,‬עםליכע‬ ‫בחיגק‬ ‫לא‬ ‫?^‬
‫זאכען ןזאס העי ת האט מקד געלייט זןליגט‪:‬‬
‫)א( אונ פ׳ נ‪:‬לא עןךיפ אז הקב״ה מ ם דך ןעוותק ‪ mr‬אאע״ה‬
‫*ונ אלוני מםרא זאנס רשיי ךעם נמש האר וואס לאפ דןד הקי״ה » א‬
‫א‪.‬ןןד‪ .‬ער זאל זיך‬
‫י‬ ‫איהם דארפ א^ק^עקפ ודיל מםרא זןאס א־הס‬
‫^ל' ןיין‪' .‬פךקען אלע ם ^ ן ד ם *אאע״ה ןואס ‪.‬עד קאס םקיים ;עייקק ך «‬
‫ג‬
‫גאנךג מילה *ו *ידעי זיא *יז ?מ*?ק נמי״לק נ*י גייז ?חמק אמי•‬
‫*וא ‪,‬ער זאל דך סל זיין ולאס השי״ת האפ איר& ךאס ‪,‬נע^א^ק ‪$‬אר‬
‫ק ^קק 'ןא;ק רעם ‪ ttfa‬פאר ‪.‬קע^ס אז ססרא האס איהס ;זמע?ק‬ ‫?‬

‫א‪.‬עזיה ער זאל זיך ;יקפ הל דין‪ .‬ודיל אאע״ה קאם דך נ^וןאלם סל דין‬ ‫י‬
‫א פ‬ ‫י״ת‬
‫ה איהם ;ק‪:‬א^ק ליא גמןה אזויא גיימ ודא ער‬
‫י‬ ‫ן ך י איידער ‪1‬דט‬ ‫א‬

‫^עיארק קאפ‬ ‫האפ ק!ק‪:‬ים ;עוועזען אלע מךת ‪.‬איידער ‪,‬ער את‬
‫איחס ממרא ;קע!יק איין ‪£‬ןןוה ‪.‬אז ‪,‬ער זאל זיך ניןסס סל זיין ‪3‬ת העי״ת‬
‫יועפ איהם הייכען מייל אלע סץות אז ן!ר את מקיים איץ־ער וזשי״ת האפ‬
‫איהס ןע‪3‬א‪$‬ק קק ‪,‬ער דיא ;אך אקאדל מקיים דק ^ ל ע ם ודא ו‪#‬ד״ת‬
‫״‬

‫זןאפ ;עיא‪$‬ען דיא מזדה כדי ‪,‬ער !אל סייקען «*ק ?ןקה ועושה וואס‬
‫ןאס את נרקןער ודא איינער את מקיים א מדד‪ .‬אייךער‪,‬ער איז ;ע^אןמן‬
‫ןןיער ליא מקד• פק מיןר‪ .‬אז ‪,‬ער וועס סקיים ךק א^דער‪,‬ער איז נעיא‪$‬ק‬
‫ךעפ ‪,‬ער שוין ;י^ש ‪ .‬ק ק ק מקיים ךק ‪ ^sq‬לעס אז השי״ת תעפ איה‪0‬‬
‫ךיי^ען" סל זיין ]יין ווארום ‪,‬ער וועפ ךך ע י ן ; ‪. « p‬קע;ק ;אך אקאוןל סל‬
‫אי‪$‬ער דעס ^אס זיך השיית ^עוותק «א אאע״ה אה אלוני םסדא‪:‬‬
‫א‬
‫) ט } ‪1‬ל * ק מעם ‪.‬קק ןמק ןאגק ןדיל סיד ןעפו;ק אמ ךער גקןרא‬
‫^ אזעיקעס ןואס ‪.‬עם איז ןזיילינ אונ ןאך אייןס ?ואס ‪.‬עס את ‪#‬ענריג‬
‫אי ראם ;ואס ‪.‬עס איז ‪1#‬ע‪:‬דינ פריד אזרא א‪1‬קד בייא אאע״ה את;עוו^עז‬ ‫ז‬

‫ךאכען אייןס הכנסת אורחים וואם ךאס את ש^ענדינ אונ ךאם ץודי^ע‬
‫מצות סילה וואס לאס את היילינ ךאפ אאע״זז בוךא ‪$‬עהאס אז״עד״ןןעפ‬
‫ךץ מזירת מילה ו י ל ק שדן‪.‬קק אוךזויס »וא איהס ךשש קי‪$‬ק אזייא מיא‬
‫ט‬ ‫‪w‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪8‬‬
‫^ *"!*י «יך הא‪ 3‬סיך‬ ‫^יי'‬ ‫יל‬ ‫^ וועךמ ‪4‬י^רענ;ט‬ ‫ע‬

‫<‪ ^ ,‬ועןען איז ןיקי^ק « מיד אוךלזיס ןןא^ער ;אך לעם יי* איך האב ‪TO‬‬ ‫נ‬

‫‪1‬ל ^יויעזק ייעלק עיין ‪.‬קיק אוךלדם ‪ mr‬מיי ני^ם קו^ען איב^ר דעס‬
‫^ דוך סקייס »וא דין ד א כמוה פון הכנסת א‪1‬ךחים פאי סילה מיל‬
‫איז קיןקליג האפ אא^רה ;יקךעגש א‪.‬עזה ‪3‬יי» ס?ל* י י ‪ #‬ע כמוה על זאל‬ ‫^‬
‫‪7‬‬ ‫אייף לער נמות מילה' חאםש‬
‫ךעס ך ן ךאלפ ;עלאך^פ זוא ‪ p‬ך א מזמז פון הכנסת אומים "פ־^ד‬ ‫^‬
‫ךא איז ‪$7‬ענדיג פון לע‪1:‬פ מ ק ק את נליא מ ו ת כילה פריד‬ ‫^‬
‫;עיא^ק ;קואלק פון ‪ rrtfri‬אי‪ :‬ת א »‪.‬־ה‬ ‫ךיא נמווה פילה את‬ ‫^‬
‫? ‪ Z‬ןזבנסת אזיתיס את ןור ?י*ן* ;ע‪-‬א^ק ;עון״גו־ק פין ‪• rrvm‬ח ת א מ ו ת‬
‫• ז ^ןיןה מייליןער ‪ w‬ךא איז פליד ‪ W‬איו די* מ ״ » י מ גי^פ ן&ר‬
‫מיא‬
 ‫ספר מטעמים‬ ‫‪92‬‬
‫ודא א^לערע סךת מיל לא איז ;ליקר מיא דיא ;אןץע תולה אונ ‪.‬עם איי‬
‫>עש;*‪9‬ען ;עךארען אי*ער ךער ס ך ה ללייץען גרימת אונ ס ק הייקם ;י^מ‬
‫ןאןץ אלן לער ‪; . jfjnj‬אך את דיא סןןת פון סילה א םןווה עוברת ‪1‬וייל‬
‫תלך רעד כמוה פון הכגםת אורחים ןועט ‪.‬עי ‪.‬קיי;‪9‬אל«ל ;יעןט ‪.‬קקען סקיים‬
‫דק ךיא סןוה פון מילה ז‬
‫>‪7 u‬נם ץמייס אונ לעד ;ןןרא שבת דף קכ״ז וי‪ p‬לקראתם פון ךאגימ‬
‫איו ;יךרק‪;.‬ק אז ליא ‪ njp‬פו; הכנסת אורחים את ‪,‬גןעןןער פון קבלת פני‬
‫השכינה את שתער פון וואןען את ;עךד?;ען אז דיא מצוד‪ ,‬איז ;ךע‪$‬ער ?זאןזעד‬
‫ןע;ק ‪.‬ייא ;לייך ;אר ךאס ןואס‪.‬ער האט פאר לאנ^ט אל נא תעבור וטי‬
‫מייל ךאס את איין כמוה עוברת אז‪.‬ער וןעט }יץזט אריק ?ךק;ען ך א אורוד©‬
‫ןןעלען דיא אעעק גיק אי‪$‬ער ןעם ‪$‬אט ‪.‬ער* ;י?עסין פון הקניה אז‪.‬ער זאל‬
‫נואלות‪ PP.‬ת ך דק ךא מור• פון הכנסת אורחים איז ^רי^ער ^אר מייל ‪.‬עט‬
‫אתי א נמוד• עוברת ;אר ‪$‬ען‪.‬קען ךאס אפ ?עיןק פון איין אנדע־ אלט אז הכנסת‬
‫אורחים את נרעקער‪ .‬ויארען א‪$‬ע ןטוךשים ?ךקען אז אברהם אבינו ך‪.‬אט ס ק י י ‪0‬‬
‫;יןועוען ךיא ;אנץע תורה אייךער דא את נ^עבען ;עוןאךען פאר וואס האט‬
‫ןגר ;י‪7‬זס קקלם י ;יוןעןין אוקי ת א סץןה פון מ?ה ;אד ‪.‬עס וועךמ גי^לענגט‬
‫אונ מדרש רבה אז אאע״ה ל«ט ‪4‬עזאגס ‪1‬וא הקב״ה איידער איך ל!אב סקו‬
‫סל גיויעןק את ;יקוןען צוא סיר אלע ‪$‬אהל אןרחים אונ דיט איןו־ לאב‬
‫סיך הל ;יןןעןין קוקען ^שט ‪.‬קיק אוךלוים ןעהן סיר בגירוש אז אאע״ה לאט‬
‫דן ;ישט ;יוןאלס סל דק 'אי‪$‬ער לער סילה פון חסר ןואס א״א האט גיהאט‬
‫אונ דך ‪$‬אס ‪£‬ר םורא ;יהאט אז ןנר וןעט דך גל ןיין עע^ען אוךחס סור*‬
‫וןאיק צוא איוזם ציא ‪ prpp‬קאקער יןעם ‪$‬ר עיא עייקען ז‪.‬יי« זא^ק‬
‫דך אויך סל ןיין אזויא נוט ודא ער האם זייא ;יגייט ליא זאלען ?ע?או‪.‬ל‪!,‬ן‬
‫&אר ךעם ‪.‬עסק אז זייא לא‪$‬ק ;י?ט גיוו>‪.‬ל‪? 6.‬עננ‪# .‬גן א*‪$‬ער לעם לאט‬
‫‪%‬ר ךך ג שט ;יוו>‪.‬לש סל ןיין זתאםש ‪.‬ער האט ;עוויסט אז כיז ‪.‬ער איז‬
‫ךן ;י?זט סל <ןען ‪$‬ר ;ישט מקבל דק דיא שכינה פוןיךאגען ‪,‬זעהן סיר או‬
‫‪^,‬ס איז ^ךעןועד הכנסת אורחים ןדא קבלת לשכינה מארוס איא איז גי‪1,‬עםק אץ‬
‫‪£‬אךכט ‪.‬ער האט ;י?‪1‬ש ךוךםט מאס צוא ‪$‬אהן *וא ‪,‬ער זאל לייפע[ א‪,‬קיי;ען‬
‫י א‬
‫ךיא ם‪7‬א?ים ןני ‪*9‬ל ל *ליי! ^רענ^ק צוא זיך אוני שטוב 'אריק אלער‬
‫‪ £‬ס איז ך‪£‬ט ‪.‬קיק דדן א־ק איבער צוא ^אזק דיא שכינה פון ד ע ‪ 2‬מ‬
‫דע;ק איז אילם איק ;יסאלק ‪.‬ער זאל *‪.‬קיי^ען לויפען דיא סל^־‪0‬‬
‫ודיל ^ר האט ןקעהן אז הקב״ר‪ .‬ךאט אדם ;יצרג‪,‬ן דזא זון פון 'איהר‬
‫^יןןער פאס בלי;י^ש סנןליךן צוא דק איהם סיט אורחים אונ פלו^לוננ לאט‬
‫ן ר ןתעהן אז ‪.‬עם ^סייט ^ ? י ן איהם ללייא סקט^ען' דאט ער ג‪-‬אי־ ^סאןק‬
‫י‬

‫אז לזום את סיט א וז^קח פון השי״ת ‪ot‬־ ןאל לך נישש סצער דק ךען‬
‫חקבת־‪ .‬ל!אם ?מדאי ;עודסט אז ןר ןועט ‪1‬ייא «‪.‬קיי;ען לר^ק ‪,‬ער ןאל‬
‫ןיא אריק ברע‪#‬ען אין ^ן‪.‬ו‪ 3‬אונ ‪.‬ער ?ועט דא ‪0‬כי;ר‪ .‬לא^ען ש«יין את‬
‫דוך ךער אמת אזויא אז‪.‬עם איז ^ךקזער הכנסת אורחים פון קגלת שכינה ן‬
‫ז‬
‫יןעמ‬ ‫)ד> אוג ססכת מגילה ^שייט אז הקב״וז קאט ^וןיגט ^‬
‫"‪ T! "^P‬סקךם ;עוועזין 'אוג ל״אמ‬ ‫אפ תעגק ^קלים סאי דיי* ? ^ מ י‬
‫ןיא ; י ^ ע ן אז ר״ח אדר ‪ pW‬דיא ;ע?ק ‪#‬ןלים איז ןער פשט אזויזנ‬
‫חסן והאט ;עמי^ט אז ליא י^לאל קא?ען ך א זר^ד ךאם ךיא האבק ןייי‬
‫געכינט‬
 ‫טז ‪*3‬‬ ‫ס פ ר מטעמים‬
‫‪ v‬אונ דעד מארדךיט ז ק ק די*‬ ‫‪.‬‬ ‫)‬ ‫>‬ ‫‪7‬‬ ‫^‬ ‫‪0‬‬
‫‪$‬יימןזץ ‪3‬יןייט ןנס את ןאר ;עויקק בלות א‪; rtpvp‬י?ס ‪ rg^rjo‬מ *‬
‫ןי‪,‬סן ןעווא^ט מצרף ‪ p‬אצו;ד ‪7‬וס ואל ‪ p‬מחשבה סיט סעשה }ואלט‬
‫*ע‪-‬יעדק ח״ו ‪~9‬ו‪:‬ס גייזאלק דיא ;!ירה פון מ ק ת ק ;יקט ףאס הקב״הלזאט‬
‫ך ך ' ©קדים גיווקין אונ ‪.‬עי־ האט אוןץ ד?א‪$‬ק ‪ 9‬ק |אל ? י ק ; ק ‪ #‬ל י ם‬
‫‪£‬יי ןאללען קן^ר זיין אויף לעש מאס ‪ $‬ק האט ןעזוןליןט בייא לעם‬ ‫א‬

‫•עגל אונ לער מחשבה איז ןאר אייעד ;ע^ליןק ?לרז ךיא זונד פון גטכדנצר‬
‫ןואם איז ;אר ניוועזין מזל^ה אהן מ־ישבה אונ אויף רעד סע^ןה ‪1‬קען‬
‫זייא גיוועזען ;י;ייט אונ אאוגס האט איהם דיא תורה גיפ^ירט‪:‬‬
‫>ד‪* 0‬או‪ :‬ממנת מגילה ‪ #‬ך י ט אז א קק‪$‬ש איז דך קסיונ אהן ‪j«r‬‬
‫עיבודן אוג פורים ‪3‬יז ‪.‬ער זאל ;י^ט וויקק ‪.‬קיץ חילוק פון ‪$‬תר ליןן *י‪1‬‬
‫ברוך‪.‬מרדכי איז ?ץוער צוא פאר ‪#‬זיין פאר לאש האט מ ק ;אר גילייקק‬
‫׳אונ בודים )יין ‪#‬יכור גישט ‪ T?-‬אנךעלק ידמ את לער סעמ אז‪1‬יא‪ .‬מייל‬
‫^על ראש ?‪ l*r‬גייוקץ אוג פודים קשםח צוא ןיין ךך אונ צוא ‪.‬עןק אונ‬
‫טרינר‪,‬ען בדי מהקן »א ‪ p‬ךאס ןואס ךיא לאבץ ;י;עןק אוג גיםרי^קק‬
‫אוג הנאה גידאט פד ךער ן‪:‬עולה פץ אחשורוש ראם אין אמת את ךאס איין‬
‫שעעךע אך‪3‬יים וואי־ע‪ :‬רעד תיקץ זאל ‪ p‬ס ק זאל פ־<‪9‬ןק אונ ק ק זאל‬
‫א ס‬ ‫י‬
‫ץיך ‪9‬אנייק פאר ךעם מאם ךיא לאלק }עזונךינט יןא׳ט י‬
‫איין ליץנץע זאך ‪3‬ק‪:‬ים צוא לץ וךיל ןאס פאןינען נ*ט ‪.‬ער ;עזים פאר‬
‫ד‪.‬שי״ת *יילעי־ מיט עהען אונ טדי^קק לאס רעי גוף האש א ז‪£‬אה פון ןעס‬
‫״‬

‫האט ?*שש יע;ער' קעניןש ך א זכ־ה ‪,‬ער ןאל סכשל ‪ p‬ליא ז^אה פון‬
‫גוף אונ ך א וא^ע ‪ n;vj‬זאל ;אי־ ‪ p‬פאר ה^ד״ת ר ק ק אי^ער רעם הא?ין‬
‫אונזערע חכמים ‪/‬עך‪.‬ייןק מ ק ןאל ןיץ שיבור בת זןר עעש ;ישטייד^ק גדין‬
‫חילוק אונ דאס איז בעוויםט ‪ V‬א ‪#‬יבור פיהלט נישט ‪.‬קיין פעם אונ ןנןען ?ר‬
‫זוייק!ט ג*^‪1‬ש ראם ‪,‬ער ‪.‬עקש אונ תאם ‪.‬ער ?*רינקש אונ‪,‬ער האט נישט‪.‬קק‬
‫עיש כנאה פון לעזט מ ק ק ‪.‬לקש ‪.‬ער את ןאס ;אר אי?ער' לעם ;יןאט‬
‫*ק השי״ת ‪5‬י‪#‬ש אי‪!-$‬ר לעס ה^ןה פון נוף‪:‬‬
‫‪0‬‬
‫*״דש ‪,‬ער ;אל זיין איויא מייט ?דבור ‪$‬יז ‪,‬ער מעט ;ישש לויסק ‪.‬קיץ‬
‫ז‬ ‫‪0‬‬
‫ד ל י ק ‪, .‬קק ‪.‬עי דןד ‪.‬ליי ‪. P‬עי ‪.‬אל ‪] W p;*f‬קקזךט ודו ארור סרדכי‬
‫וברקי הטן • }אי ןזען ‪ .‬ק ק זא‪:‬ק אז‪1‬יא ןעס פ׳ןזש ‪,‬עם תעךם ; ע ע ק ן ט‬
‫* ו לע־ ןיןרא פיל ר א «*י;יקלעןד פון הסן יזא?ק ;י‪7‬ערי;ט ‪.‬תורה אוב‬ ‫נ‬

‫בגי ברק איז ‪#‬יעהר מאס ©אד א זבות ‪£1‬א‪1‬יק ניהאט המניס ‪.‬ק^דער וןאם‬
‫דיא ז ק ק ך מעזין תפסידי חכסים מוזק סיר ^א;ק תךןך ןעסיןףוס^ער‬ ‫ז‬

‫זלאט מקרב גי‪:‬וע!ין ד א י^ךאל צוא השי״ת יואס ךיא הא^ץ גיןואהן ‪nytftfi‬‬
‫איז דוך א;ער ^ייער הןזן האט וין א‪:‬ער ;י?ט מ ז ן גזיעזץ יסיט' לעד‬
‫‪3 rnnjj‬די דיא ן^‪,‬־אל ןאלען תשו;‪.‬ה סאלן ‪.‬ער לאש ‪.‬עס ;אד ;יןןאהן‬
‫^יייער לעי• &נאה צוא ךיא יז§־>ל גוןק סיר ן>^ק לזא?^ עד האט‬
‫לאס גי^אהן מאס יויק האןנץ ת ^ י ה גיןזאק אהן ןך^ה פון ןע?ט ן ו ק ק‬
‫ש‬ ‫‪1‬‬ ‫‪8‬‬ ‫ינש‬ ‫ש‬ ‫ןי‬ ‫א ש‬
‫?י?עי לע איי ! ‪9 p‬מ־א ‪9‬ען‬ ‫*י *‬ ‫? ה גילע‪5‬‬ ‫ןועלט ל‬
‫ןאל ‪.‬זאנעז ;יי‪1‬י ל?>ן מייל ד!ךן איקס ז ^ ק ד א ^|יאל ס ^ כ גיוןאמן‬
‫»וא הש״ח «ונ זייא האבק א*?ד מהבל גימקץ ך א חורה סיש לתןף‬
‫נוטען‬
 ‫ס פ ר מטעמים‬ ‫‪94‬‬
‫איז ‪.‬ךיא ןיןזקץט !‪:‬יןוארץ וויא פולל סןוות ד א‬ ‫גוקק יויןק אינ‬
‫ק וס^דוח ‪0‬טת מ מ ו ת לאבירים‪; .‬אר דקר גדיל ‪.‬ער האט זיןד‪5«£‬‬
‫‪4‬י?ט ?כמן גיוועךן אי^עד ךעס איו ןנר }י?ט ךאוי צום ?ענןןשען ;אר‬
‫אדף אזייא * אימן‬ ‫ןוק איז ‪1st‬־ לאיי צום ?עגםןזק איז אחד נאר‬
‫ןעימי^ס מען ‪$‬ען איז *לן פ*־?גטאנד דהיינו 'דךןז ?{כרות איז לאס ןער‬
‫‪«7‬נדיט עד דל* ידע נץ ארור הסן ל‪.‬רון מרדכי דהיינו‬ ‫‪ a?p‬ויאם‬
‫ןאס ןואךט פון לסן ?יו ‪9‬לך‪3‬י זאל ‪.‬ער ; י ? ןויקען ״קיק ךוי^הייט‪.‬ער‬
‫ט‬

‫}אל ?י^ט מיקען ןאס ‪.‬תאךט בקד גיךעד אררף אויווען צוא ל«‪9‬ן צוא‪.‬עס‬
‫‪ j‬לער א^סק מ א ןךךכי ;אד איו ןויי^ער ‪#‬יער לאס איז ‪9‬ךךגי ד׳מ־יק‬
‫‪0‬י?די‪ 1‬סען ןאל *יו^ס ‪#$‬סין ?‪9‬עות ;אד ‪.‬עס וןערט ;י^רע^ט אונ ק פ ך ע‬
‫אז איןער ךעם ?טיים }י^ם אונ ךער תוךה ליא קעקןה פץ אאע״ה וויא‬
‫^ד איז גמול ;עןוארען טון אוד ב^־יס ארויס ^ירוש נאד אונ א ךןז‪^ .‬אד‬
‫נוייל ודא לאם דןד גיעןם ;ין^רףם ארק ^ךענ^גן אונ א ‪9‬ןנה ‪,‬ער זאל צוא‬
‫?ךעכץ דא צלמים פון לץ מאןעד‪ .‬אזדא ארןד ‪,‬קקען סיר לא ןא;ען ןעכ*‬
‫‪1‬ק*ץ סעס אז מרדכי לאט }ישם ;יקאהרס אריין ^רק;ין < ע יורין אין‬
‫* ‪ P * W‬יייזק דן סיט ד‪0‬ן ‪.‬ער לאס וקד ^יקאןט אוועק דרייק ־פון‬
‫*ילט ‪8‬דעי ‪.‬מי ‪1‬אל אנטל‪1‬י‪5‬ק }אד מייל מרדכי הצדיק לאט זין ;י?זס מגוון‬
‫ג״ךעזץ א‪1‬ץ*‪ .‬ןעם ‪.‬עי ‪1‬אל ח״י »ריי‪3 1‬ךע;נק אלע ‪.‬י^יאל אין « ‪;?9‬די‬
‫א‬
‫ןאר ןאס איז ;יןזעהן ססייא אףן זיין ווי‪9‬ק אי‪$‬ער ןעם אי* ד ‪.‬קל^י״ז־‬
‫ארן אהן ן ע ס מיקען פון ךעם וזאס ^ןןעלט‪:‬‬
‫ת( את ‪ nchm‬בהזלוהן שםייס רע* כן אהרן לא ןאנט לער מסוגן‬
‫ןעס *;ח פץ אהרן הנהן זיז ‪.‬עד האט ני?ט גיטיהן'אנלעךקש וויא ק ק‬
‫‪ c vf , 1‬וואס איז ךיא' רנוו^א לאס ןער ‪9‬סוק‬ ‫איהס ;יבייסין‪ .‬מךקץ *‪ J‬רפי‬
‫?אזט סין לאס ל ע ד ן ‪; .‬אי־ ?זק‪.‬קאן ף*יז ךעם פשט '‪.‬עסי וועךט דמ־ענ^ט‬
‫ןךן ‪$‬לרש אז אהרן האט ;י;עהן מען האט מקריב ;ילעזין אלע ‪,‬קרונות לאט‬
‫&ד גילאט חל*‪.‬ת ה ת ת מיל ‪,‬ער את נישש ;יוועיין אויןד )‪ iti‬דין‬
‫‪1‬זאם איהם הקב״ח ‪.‬גמאנט בשעת ךיא ךע?ט ‪ PH‬זניקדין ךיא ליכט וכר‬
‫אז ליין םץןר‪ ,‬תעט לין ןךעסער פון !ץערע יוייןט פון ןעם אוים אז ךיא‬
‫גרשה בהע‪17‬הן איז איך״‪ .‬גיזאגט ‪^-‬יזיארין נאן ןעם מיא דיא ;‪17‬אים הא‪5‬ץ‬
‫סלןריב ;ימעךן איו ד‪1‬ן ^יועקד תיא אזויא לאבין ‪;4‬קענט דיא נ&־איס‬
‫בקךיב ‪1‬יין ז^ע קך?גות אין ן‪1‬ס איז גיטאהן גץואךן א׳^ע' עכוד‪1‬ת אין ‪5^9‬ן‬
‫י‬ ‫י‬

‫א‬ ‫‪$‬נףן דעו־ ״עבורה פון הדלקת הנרות מ‪8‬רט ךיא ‪,‬ענוןה איז ך י‬
‫‪.‬ןועטע פץ אלע ‪?,‬בודות מאס ךא וןי^ט זין זןק פון בייא ‪3‬אקט ‪5‬יז‬
‫‪57‬‬ ‫‪p‬‬
‫יק רלעדן פץ לאנג פאךסיג מים‬ ‫‪$‬ץ ןעד ?!־יהי דא י^ילי* * ייי‬
‫אלע נלים מאס גילללין ‪ KIT‬לעד ןטדה אונ ‪.‬עס איז ‪4 pv‬יויעזין אלעס‬
‫אין אויךן־ינונ ף א אזדא ‪.‬קק ‪! p .‬ויין קירא צוא ןא;ק אז ‪1‬ייא לאבין‬
‫^ ם ;יצד^׳ין ךיא ס נ ו ן ח ‪* .‬אי אידן לאט ^ניחי מי‪5‬ף זזל״ן ‪ W‬י י ן ד א‬
‫סנודה דיא \*‪ tq‬מאס גץזעד זוא ר״ח ‪.‬ניףן אזויא ףיא לאס מ^‪5‬ן ‪rk‬‬
‫ןאר «ץ« ן^ן^גלט }יןןארק ‪ m‬אהרן לאט ?עיין ?זיעזמ א׳‪5‬ע ?‪«r‬־‪i‬‬
‫לים אלע מ ח ת וואס ‪.‬עט ךלעד צום אהן צוןלין ^אן איילער מרעית‬
‫האט אילם אמס מעדיןט ןאס לאט הקי״ה ;>זא‪,‬נט *יא ?*ריין דיייןוענ‬
‫‪1 3‬‬ ‫‪3‬‬
‫עיע‪-‬ת‬ ‫אי יי?״"״ ייאם‬ ‫םאג »ץ ו»ןשךיץ‪1‬אן איז!ןעןער‬
‫ע׳‬
 ‫‪95‬‬ ‫מה‬ ‫ס פ ר מטעמים‬
‫ער זאל איהם איבער ;ע?ין א ‪ #‬ע ‪3‬יונות סיס ךיא ©חת לאס ‪.‬על זאל םמין‬
‫ןיין ‪#3‬עת ער צו^ד ליא ל ק ט ‪ .‬ךאם״ערזיילס אוןו ך‪7‬ד ‪$‬סוק דעש ק אהרן‬
‫י‬

‫אז אהרן לאס ?זכיק ;יויעוץ אלע נלנות גאלד נחג ער לאט ךאז מ־‪,‬סד‬
‫״‬

‫א ל ל אוזן ^עצוןלין אונ ‪.‬ער לאט ;אלר ך?וט ©אי ‪#‬לעךט פין ךעס ליא‬ ‫ה‬

‫השי״ת לאט אילם ‪4‬י‪$‬אטין‪:‬‬

‫)ח( לער שעם פון לעם מ^הג וואס קען איז מקדש איין אשה אמסער‬
‫‪71‬‬
‫וקידושין ;א^ט ‪9‬עז ?ליי חי^י• לעי )‪ V‬קייישץ לאס אין מסת איז קירו ץ‬
‫ג^ךיר‪ .‬ןאר אין א‪$‬ת לאיין או;זערע חכסים גיקלעזזךס )יעל^עס איז ליא קיחשין‬
‫פון י‪%‬אל סיט הקב״ה‪ .‬קזהייל זא;ין אז דיא קידו^וין דךיסין ךאס תיב פון מ ר י ס‬
‫לאט זייא ג?ע?ין‪ .‬אונ סדןייל זא^ץ אז ךיא לוחות ן ק ץ ;ייועןץ‬ ‫מאס‬
‫ךיא ‪.‬קידויסין‪ .‬אונ )ואס ‪$‬ען לאט אויף זייא אי?עד ;מןעךם לדם נארג‬
‫‪ .‬אוין ו^וןק או^ןערע‬ ‫סי^י בשעת מתן ‪ .‬הורה ךאס את !קיעדק‬
‫חימיס גיזא^ט אז מחרה האט *י ^•אכין ךיא לחצת ‪ r g‬ךיא ישראל ןאלען‬
‫לא^ען לעם דין פון א פגויה ‪ cqft‬פין ‪.‬קיין אשת איש‪$ .‬יענט סען ססזז‬
‫גפשך אז םיע* * ‪* WPW‬יין ?ריח צו ;עטין ליא קיח^דן עאס‬‫‪r‬‬ ‫ה‬

‫קאט ^עדאל^ען לאס מאס ער האט *י* ןךא^ק ד א לוחות אז ליא‬

‫י‬

‫קידושין ז‪.‬ע;ין שוין ;עויעזק סל ‪$‬ליד אזר ןדא םרע״ה האט « ‪4‬עגוסין דיא‬
‫לוחות? איז‪.‬ער ^עמעיק איין ?ליח צוא ?רקגק ךיא קידושין לאס לאט‬
‫‪%‬ר געלאלפס צוא ?רע;ין ך א לוחות? ער האט דוך מקקט‪.‬געןען ךיא‬
‫י‬

‫יע‪1‬ראל דיא לוחוח מייל ב^זעת דיא לא^ען ‪.‬געזוןו־יגם ל א י ק דיא דלאס‬
‫לעם דין פון א‪$‬גויה‪ .‬פאר ‪ ,‬ק ^ ע ר ט לעד הפלאה אז כיילע זא?ע‪ 1‬דמק‬
‫אסת אז ךיא ‪.‬קידושין את ;עמעזען לאם ‪$‬עלסעהג פון נמרים אויןי ךאס רויב‬
‫פון ‪:‬ם אויןד ךיא לודדת ןאר ‪.‬עס איז ;עלעזין ך א ‪.‬קיח^דן אויף איין תנאי‬
‫ארב זייא וועלין מקבל !יין ליא לוחות וועליןךיא‪tfirp.‬ן חל דין פון קךיר‪ .‬אייעד‬
‫ךעס "לאט מ‪#‬ה ךבינו גוט ‪.‬גין‪8‬אהן ‪.‬מאס‪.‬עד האט זיא גיא^ען ך‪ ».‬לוחות‬
‫ויוארוש ‪.‬ער זאל גי?ש ןעמעזען צוא ^ךע‪5‬ין ןזאל^ען _דיא דלאס דעם ד ן פין‬
‫‪$‬ן שת איש אונ סיט לעס את עוין אלןי׳ן פאר ןןנן^עךט ךאס איז ^ח־אי‬ ‫א‬

‫‪$‬י‪.‬ז השי״ח קאט גיהאןט ד א ‪.‬קידו‪#‬ין פאר דעד ו*פהןען אזזי מיא ממדה לאם‬
‫םקבל גיוועןין ךיא לוחוח זענק ךיא ‪.‬קיח^וין לול ןתקעי פון‪^ .‬ריד‪ .‬איןער ךעם‬
‫ח ו ת‬
‫לאם מ׳ןזה « מ״אלען דיא ל י געין די* ‪.‬קי״^ין ?טל *ןויאוען אןער ד א‬
‫חו^ר‪ ,‬איז ווייןזער ‪.‬גיללי^ץ מייל אק לער חו‪$‬ה זןיז ;ישט ג״לעןק‪ pp.‬יעאי ?אד‬
‫ךולך ד א אניעיע לוהות זע^ען זייא אויןש ^ייא ס ק ^ ‪; 8‬יווארען‪ .‬איז גיוןעיק‬
‫י‪1?,‬״ מייסדן •‬ ‫י א חוקה עאר ליא קידושין איןער ךעם זאגט ‪P9‬‬ ‫ל‬

‫ה ם ונשלם‬
‫הסי הזה יצא לאור לעילוי נשמת דודי הרב הצדיק החסיד כש״ת מוה״ר‬
‫זצ״ל‪ ,‬שהי׳ אבדק״ק‬ ‫בנימץ זאב בך הרב הגאון מוה״ר שלום לאנדא‬
‫לעגעניעמיהאלי יצ״ו‪ .‬שנשרף עקה״ש באוישוויטץ‪ .‬ביחד עם זוגתו היא‬
‫דודתי הרבנית הצדיקת מרת טויבע הי״ד‪ .‬כ״ז אייר תש״ד‪.‬‬
‫יהא נשמתם צרורות בצרור החיים‪ .‬עם נשמות הצדיקים והצדקניות שבג״ע אמן‪.‬‬
 ‫‪w.‬‬ ‫^‪-‬׳•׳ 'אדדםגעגעבענע מ ר י פ בת איצמ ח ד ך מיד־‬
‫‪%:‬‬ ‫הרב * * ל ד ת‬
‫ח י ? י‬ ‫י‬ ‫ג י ת‬ ‫י ת‬ ‫(‬ ‫‪I‬‬
‫^ « ו ן מעימליו י ״ י ‪1‬‬ ‫י ״ " * י*‬ ‫״ * ״ ״י‬
‫ס פ ר חסידים עם פירושים מדכינו יחודא חחםיי *"ל•‬ ‫‪(2‬‬
‫סטר ח ה ל י ס עם מעמים‪.‬‬ ‫‪(3‬‬
‫צ ד י ? י‬ ‫פ י ז‬ ‫מ ע ש י י ח‬
‫^‪««,‬ויי ‪t‬‬ ‫פון חסידישן הוו«ל< ל• יייו ־ ־‬ ‫‪(4‬‬
‫קאזשניצעד‪ ,‬לוכל געי‬ ‫‪p‬ד‪$‬ס לעבן פון ב ע ל שם ט ו ב און‬
‫‪6‬‬ ‫‪> 5‬‬
‫ר ח ח מ ש פ ח ח‬
‫״^‬ ‫די ^ י ש ע פרד‪ ,‬דינים און ם ו ם ר ו ו ע ג ן ט ה‬ ‫‪(6‬‬
‫^**^^^ח‪% 9%‬‬ ‫‪,‬‬
‫מ כ ת ב הראשון והשני מז? י י ג י ׳ ׳‬ ‫‪,‬‬ ‫נ‬
‫‪> 7‬‬
‫ודברי רנ״ןש מזקני חגח׳׳* »מייע ״ ‪ J‬־ ‪i‬‬
‫‪3‬‬ ‫י‬ ‫כ‬ ‫כ‬ ‫י‬ ‫ח‬
‫^‬ ‫ג‬ ‫ס‬ ‫״‬ ‫רפאל המלאי׳‬ ‫‪(8‬‬
‫^«יפ‬ ‫סידוד ח פ ל ה ישרה ברדיטשוב ‪.m‬‬ ‫‪(9‬‬
‫עם חרבח הוספות ותיקונים‪.‬‬
‫^ ^ א ^ י ש ע ^ ס נ ח ג י ס • ‪•4‬‬ ‫‪0‬‬ ‫נ ג ע י ו י ז ע נ ע‬
‫*‬ ‫*"י**׳‬ ‫‪ (10‬ספר מטעמים‪ .‬איז‬
‫‪3‬‬

‫‪i‬‬ ‫** ?*‪JSF‬‬ ‫י יעימ‬ ‫א י ד‬

‫־חופת חחנים איז אייי*״ י‬ ‫פ א‬ ‫י נ י ם‬
‫‪(II‬‬
‫ספעציעל פאר חתנים און כלוח•‬
‫ספר ה מ ת ת ‪ ,‬אין אידיש פון בארימטען דומער מגיד זי׳׳ע‬ ‫‪(12‬‬
‫א י ז‬
‫"?!‪., ;1‬‬ ‫נפלאות הקדושים‪ ,‬וואונדערליכע דערזניילונגעז״‬ ‫‪(13‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪0‬‬
‫" י ‪..TIj‬‬ ‫דעם הייליגען תנא רבי שמעיו‬ ‫‪P‬פון‬
‫הקדוש את פון זיינע חבריי*־‬
‫א י ד י ש‬ ‫א י ז‬
‫' *™‬ ‫נפלאות מהרי׳ל‪ ,‬וואונדערלעכע דערציילונגעז׳‬ ‫‪(14‬‬
‫דעם גולם וואס דער הייליגער מהר״ל פון פראג האט כאשאפען•‬
‫מ י ת ת ח׳יחות״ט‪ ,‬אין אידיש‪ ,‬די שרעקליכע גזיריתאייי *‪^*2‬‬ ‫‪(15‬‬
‫אין די יארן פון שנת ת ״ ה ות״מ‪ ,‬קרוב א חאלבן מיליאן א ‪o n‬‬
‫‪M‬‬ ‫זענעז דעמאלמ אומגעקומען‪.‬‬
‫עח והדד ל ב ו ש ה ותשחק ליום אחרון‪ ,‬אין אידיש‪ ,‬עניניס ‪1‬־‪» j‬‬ ‫‪(16‬‬
‫וועגן הזכרות נשסות מיט וויכטיגע דערקלערוננען וועגן מ ז כ ר‬
‫ןנזל‬ ‫נשמות און קדיש זאגען‪.‬‬
‫‪8‬‬
‫ספר יוםיפץ‪ ,‬אין אידיש‪ ,‬באשרייבונג פון ויימ די וועלט ג ^ * " ‪*41‬‬ ‫‪(17‬‬
‫פוננ‪ ,‬אן ערלעך היסמאריש ספר פון אלע מלחמות אץ מעשיות‬
‫י ‪%‬‬ ‫פתורא דאבא‪ ,‬נוסחאות התפלח ומנחגים חקתשיס‬ ‫‪(13‬‬
‫םהאר׳׳י ו ״ י י ; ‪$ 3‬‬
‫דעד שפאלער ויידע‪ ,‬וואונדערלעכע דערציילונגען פון דעם'‬ ‫‪(19‬‬
‫כארימטען צדיק‪ ,‬אן איבערזעצוע אוין* ׳אידיש פון תפארת ‪&:; I‬׳‬
‫« מחר״ל‪ .‬אין ‪ 5‬כראשירטע בענדער• ‪.4‬‬
‫]‬
‫•' '<•‪lb‬‬ ‫סידור תיקון אשר‪ ,‬לכתי כנסיות ולת״ת‪ ,‬נוסח ספרד‪,‬‬ ‫‪(20‬‬
‫נדפס כשמירת שכת סיד*‬ ‫‪-<.‬־ ‪-‬‬