kpss ve kurum

kpss
sınavları için
özgün konular ve
özgün sorulardan oluşan

2014 tek kitap

makro iktisat
Müfettişlik
Uzmanlık
Denetmenlik
Banka Sınavları
Kontrolörlük
Kaymakamlık
Hakimlik

dilek erdoğan kurumlu

 Dilek ERDOĞAN KURUMLU

KPSS MAKRO İKTİSAT

ISBN 978-605-364-552-8

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları
Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir.
Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,
kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt
ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.
Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları
satın almamasını diliyoruz.

“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ
SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir
kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da
kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi
Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır.”

3. Baskı: Eylül 2013, Ankara

Yayın-Proje Yönetmeni: Selcan Arslan

Dizgi-Grafik Tasarım: Cemal İnceoğlu
Türkçe Redaksiyon: Bahar Sarımehmetoğlu
Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı
Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Şti.
İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A
Yenimahalle/ANKARA
(0312-394 55 90)

Yayıncı Sertifika No: 14749

Matbaa Sertifika No: 13987

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA

Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51
Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60
Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
E-ileti: pegem@pegem.net
SUNU

Değerli adaylar;

Toplumda en değerli beşeri sermayemiz olan sizler, yıllarca girdiğiniz sınavlardan sonra yeni bir
sınavla daha karşı karşıyasınız. Devlet kurumlarına atanmak, özellikle uzman ve müfettiş olabilmek
için önce KPSS barajını geçmeli ve o sınavlara KPSS Alan Bilgisi'nden alacağınız puanlarla başvu-
ru hakkı elde etmelisiniz. Zor bir süreçle karşı karşıyasınız fakat bu sürecin sonunda elde edeceğiniz
mevkileri düşünürseniz bu güçlüklere çok daha rahat katlanabilirsiniz.

Bu çok önemli olan süreçte, Alan Bilgisi'nde biliyoruz ki hepinizin en büyük korkularından biri
"iktisat". Analizleri, formülleri, yorumları... İktisatda her gün yeni birşey keşfeder; engin bir denizde
istediğiniz kadar açılabilirsiniz! Fakat bizim amacımız bu denizde sizi kaybetmek değil güvenli bir
yolla sonuca ulaştırmaktır. Bu amaçla hazırlanan kitabımızda size en pratik ve en kolay test yöntem-
leriyle iktisadı öğretmek ve her şeyden önemlisi korkulan değil sevilen bir iktisat dersi sunmak hedef-
lenmiştir. Ayrıca sadece KPSS soruları değil, kurumların müfettişlik ve uzmanlık sınav soruları da
dikkate alınarak KPSS sonrası da kütüphanenizde bulunması gereken bir kitaba dönüştürülmüştür.

KPSS Alan İktisat'ta konu dağılımı;

P Mikro İktisat % 30
P Makro İktisat % 25
P Para Banka-Kredi % 10
P Uluslararası iktisat % 10
P Büyüme ve Kalkınma % 10
P Türkiye Ekonomisi % 10
P İktisadi Doktrinler Tarihi % 5 oranında yer almaktadır.

Kitapla ilgili öneri, eleştiri ya da takdirinizi pegem@pegem.net aracılığıyla bizimle paylaşmanızı ister,
hepinize başarılar dilerim. Ayrıca kitaplarımın oluşmasında emeği geçen herkese sonsuz teşekkür ederim.

Dilek ERDOĞAN KURUMLU

İÇİNDEKİLER

1. BÖLÜM Makro İktisada Giriş

KLASİK VE KEYNESYEN YAKLAŞIM ...................................................................3

Makro Ekonominin Performans Göstergeleri .....................................................4
Makro Ekonomik Amaç ve Araçlar .....................................................................5
MAKRO İKTİSATTA TEMEL KAVRAMLAR ............................................................5
Fiyat Endeksleri .................................................................................................5
Nominal ve Reel GSYİH ....................................................................................6
MİLLİ GELİR HESAPLAMALARI ............................................................................7
GSMH ve GSYİH ...............................................................................................7
GSYİH Hesaplama Yöntemleri ..........................................................................7
Potansiyel GSMH...............................................................................................8
Önemli Özdeşlikler ...........................................................................................10
Makro Ekonomik Kuramların Karşılaştırılması .................................................11
TEST-1 KURUM SORULARI ................................................................................12
TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ..........................................................16
TEST-2 .................................................................................................................20
TEST-2 ÇÖZÜMLERİ ...........................................................................................23

2. BÖLÜM Basit Keynesyen Model ve Milli Geliri Belirleyen Faktörler

TÜKETİM HARCAMALARI VE TÜKETİM FONKSİYONU ...................................29

Tüketim Fonksiyonu .........................................................................................29
Tüketim ve Gelir Arasındaki İlişki .....................................................................30
Tüketim Teorileri...............................................................................................31
TASARRUF VE TASARRUF FONKSİYONU ........................................................33
Tasarruf Fonksiyonu.........................................................................................33
Marjinal ve Ortalama Tasarruf Eğilimi ..............................................................34
Marjinal ve Ortalama Tüketim Eğilimi ..............................................................34
YATIRIM VE YATIRIM FONKSİYONLARI ............................................................37
Yatırım Fonksiyonu ..........................................................................................37
Sermayenin Marjinal Verimliliği ........................................................................38
Tobin'in q Teorisi...............................................................................................39
Kredi Tayınlaması ............................................................................................40
KAMU HARCAMALARI ........................................................................................42
NET İHRACAT ......................................................................................................42
TEST-1 KURUM SORULARI ................................................................................45
TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ..........................................................49
TEST-2 .................................................................................................................53
TEST-2 ÇÖZÜMLERİ ...........................................................................................56
PEGEM AKADEMİ vi

3. BÖLÜM Denge Milli Gelir Düzeyinin Belirlenmesi ve Çarpan Analizi

KEYNESYEN TOPLAM HARCAMALAR YAKLAŞIMI ......................................... 63

TASARRUF-YATIRIM EŞİTLİĞİ YÖNTEMİ ......................................................... 66
Sızıntılar .......................................................................................................... 66
Enjeksiyonlar................................................................................................... 66
DENGE MİLLİ GELİR DÜZEYİNİN DEĞİŞMESİ VE ÇARPAN ANALİZİ ............ 67
Çarpan Analizi................................................................................................. 67
Deflasyonist ve Enflasyonist Açık ................................................................... 69
Otomatik Stabilizatörler ................................................................................... 70
Hızlandıran Prensibi........................................................................................ 70
Ricardo-Barro Hipotezi.................................................................................... 71
Çarpan Sürecinde Aşamalar ........................................................................... 72
TEST-1 KURUM SORULARI ............................................................................... 74
TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ......................................................... 78
TEST-2 ................................................................................................................ 82
TEST-2 ÇÖZÜMLERİ .......................................................................................... 85

4. BÖLÜM Paranın Makro Ekonomideki Rolü

PARA ................................................................................................................... 91
Para Çeşitleri ve Benzerleri ............................................................................ 91
Paranın Evrimi ................................................................................................ 91
Paranın İşlevleri ve Özellikleri ......................................................................... 91
KAYDİ PARA ....................................................................................................... 92
PARA ARZI .......................................................................................................... 93
Para Arzı Tanımları ......................................................................................... 93
PARA TALEBİ ...................................................................................................... 94
Klasik Para Talebi ........................................................................................... 94
Keynesci Para Talebi ...................................................................................... 95
Modern Miktar Kuramı .................................................................................... 95
PARA PİYASASINDA DENGE ............................................................................ 96
Para Talebinin Faiz Esnekliği .......................................................................... 97
Para Talebinin Faiz Esnekliğinde Düşünceler ................................................. 97
TEST-1 KURUM SORULARI ............................................................................... 98
TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ....................................................... 100
TEST-2 .............................................................................................................. 102
TEST-2 ÇÖZÜMLERİ ........................................................................................ 104
 vii PEGEM AKADEMİ

5. BÖLÜM IS-LM Analizi

MAL PİYASASINDA DENGE (IS EĞRİSİ).........................................................109

IS Eğrisi.........................................................................................................109
IS Eğrisinde Kaymalar ..................................................................................110
IS Eğrisinin Denklemi ve Eğimi .....................................................................111
PARA PİYASASINDA DENGE (LM EĞRİSİ) .....................................................113
LM Eğrisi .......................................................................................................113
LM Eğrisinde Kaymalar .................................................................................114
LM Eğrisinin Eğimi ........................................................................................114
MAL VE PARA PİYASALARININ BİRLİKTE DENGESİ .....................................115
Dengesizlikler ve Dengesizliklerin Giderilmesi..............................................116
IS-LM Modelinde Dört Uç Durum ..................................................................117
PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ ETKİNLİĞİ ...........................................117
Keynesyen Bölge ..........................................................................................117
Ara Bölge ......................................................................................................118
Klasik Bölge ..................................................................................................119
TEST-1 KURUM SORULARI .............................................................................120
TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ.......................................................123
TEST-2 KURUM SORULARI VE DİĞERLERİ...................................................128
TEST-2 KURUM SORULARI VE DİĞERLERİNİN ÇÖZÜMLERİ ......................131

6. BÖLÜM Toplam Talep-Toplam Arz Analizi

TOPLAM TALEP EĞRİSİ (AD) ......................................................................... 137

Toplam Talep Eğrisinin Negatif Eğimli Olma Nedenleri ................................ 138
Toplam Talep Eğrisinin Eğimi ....................................................................... 139
Toplam Talep Eğrisinin Kayması .................................................................. 139
Talep Yönetimi Politikaları Olarak Maliye ve Para Politikaları ...................... 140
TOPLAM ARZ EĞRİSİ (AS) ............................................................................. 142
Keynesyen Toplam Arz Modeli..................................................................... 143
Klasik Toplam Arz Modeli ............................................................................. 143
Monetarist Toplam Arz Eğrisi ....................................................................... 143
Pozitif Eğimli Toplam Arz Eğrisi ................................................................... 144
Yeni Klasik Toplam Arz Modeli ..................................................................... 145
Neo Keynesyen Toplam Arz Modeli ............................................................. 146
Reel Konjonktür Toplam Arz Modeli ............................................................. 146
PARA VE MALİYE POLİTİKALARI .................................................................... 146
Keynesyen Bölge .......................................................................................... 146
Ara Bölge ...................................................................................................... 147
Klasik Bölge .................................................................................................. 147
TEST-1 KURUM SORULARI ............................................................................. 148
TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ....................................................... 153
TEST-2 .............................................................................................................. 159
TEST-2 ÇÖZÜMLERİ ........................................................................................ 162
PEGEM AKADEMİ viii

7. BÖLÜM Açık Ekonomi (IS-LM-BP Analizi)

ÖDEMELER BİLANÇOSU................................................................................ 167

DÖVİZ KURU VE DÖVİZ KURU SİSTEMLERİ ................................................ 168
Sabit Döviz Kuru Sistemi ............................................................................. 169
Esnek Döviz Kuru Sistemi............................................................................ 169
MARSHALL-LERNER KOŞULU VE J EĞRİSİ ................................................. 170
ÖDEMELER BİLANÇOSU DENGESİ .............................................................. 172
BP Eğrisinin Kayması ve Eğimi.................................................................... 172
Açık Ekonomide IS ve LM Eğrisi .................................................................. 173
MUNDELL-FLEMİNG MODELİNDE POLİTİKALARIN ETKİNLİĞİ ........................... 174
Tam Sermaye Hareketliliğinde Para Politikaları ........................................... 174
Tam Sermaye Hareketliliğinde Maliye Politikaları ........................................ 176
Tam Sermaye Hareketsizliğinde Maliye Politikaları ..................................... 177
Tam Sermaye Hareketsizliğinde Para Politikaları ........................................ 178
Kısmî Sermaye Hareketliliğinde Maliye Politikaları ...................................... 179
Kısmî Sermaye Hareketliliğinde Para Politikaları......................................... 181
Sonuç ........................................................................................................... 182
TEST-1 KURUM SORULARI ............................................................................ 183
TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ...................................................... 185
TEST-2 ............................................................................................................. 188
TEST-2 ÇÖZÜMLERİ ....................................................................................... 190

8. BÖLÜM Enflasyon ve İşsizlik

ENFLASYON .................................................................................................... 195

Enflasyon Türleri ve Maliyetleri .................................................................... 196
Para ve Enflasyon İlişkisi ............................................................................. 197
Senyoraj ve Enflasyon Vergisi ..................................................................... 198
Para İkamesi ................................................................................................ 198
Enflasyon ve Vergi ....................................................................................... 199
Laffer Eğrisi .................................................................................................. 199
İŞSİZLİKLE İLGİLİ BAZI GÖSTERGELER VE TAM İSTİHDAM ...................... 200
İşsizlik Oranı ................................................................................................ 200
İşsizlik Türleri ............................................................................................... 201
Doğal İşsizlik Oranı ...................................................................................... 203
Beveridge Eğrisi ........................................................................................... 204
ENFLASYON VE İŞSİZLİK ARASINDAKİ İLİŞKİ ............................................. 205
Philips Eğrisi ................................................................................................ 205
Histerezis Hipotezi ....................................................................................... 208
Okun Yasası ................................................................................................. 209
PHILIPS EĞRİSİ ANALİZİNE İKTİSAT OKULLARININ BAKIŞI ....................... 209
YAŞAMDAN...................................................................................................... 210
TEST-1 KURUM SORULARI ............................................................................ 211
TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ...................................................... 215
TEST-2 ............................................................................................................. 220
TEST-2 ÇÖZÜMLERİ ....................................................................................... 222
 ix PEGEM AKADEMİ

9. BÖLÜM Bütçe Açıkları ve Bütçe Politikası

BÜTÇE VE BÜTÇE AÇIĞI................................................................................ 227

Fiili Bütçe Açığı ............................................................................................ 227
Birincil Bütçe Dengesi .................................................................................. 228
Birincil Açık .................................................................................................. 228
Operasyonel Açık......................................................................................... 228
BÜTÇE AÇIĞININ FİNANSMANI İLE İLGİLİ YAKLAŞIMLAR .......................... 230
Klasikler ....................................................................................................... 230
Neo-Klasikler................................................................................................ 230
Ricardocu Eş değerlik Teoremi (İyimser Görüş) .......................................... 230
İÇ BORÇLANMA KAYNAKLARI ....................................................................... 230
Devletin İç Borçlanma Senetleri ................................................................... 231
Türkiye'de Bütçe Açığı Politikasından Kurtulmayı Engelleyen Sorunlar......... 231
YAŞAMDAN...................................................................................................... 232
TEST-1 KURUM SORULARI ............................................................................ 233
TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ...................................................... 235
TEST-2 ............................................................................................................. 237
TEST-2 ÇÖZÜMLERİ ....................................................................................... 238

KURUM SORULARI..........................................................................................239
İDARİ YARGI HAKİMLİĞİ 2006/2008/2010 ..................................................... 241
KAYMAKAMLIK 2006/2007/2008/2009/2010/2011/2012 ................................ 243
SAYIŞTAY 2006/2007/2008/2011/2012 ........................................................... 252
ZİRAAT BANKASI 2007/2008 ......................................................................... 263
HALK BANKASI 2008/2009............................................................................. 266
MALİ EMLAK UZMANLIK - DENETMENLİK 2008/2009/2011/ ........................ 269
MALİ HİZMETLER VE DEVLET MALLARI
UZMANLIĞI 2008/2010/2011 ........................................................................... 271
KARMA KURUM SORULARI ........................................................................... 274
CEVAP ANAHTARLARI .................................................................................... 284
OKULLARIN BAKIŞ AÇILARI VE TABLOLAR .................................................285
KAYNAKÇA ...................................................................................................... 290
 1 PEGEM AKADEMİ

MAKRO İKTİSADA GİRİŞ

Ø
MAKRO EKONOMİNİN ARAÇ VE AMAÇLARI

Ø
MAKRO EKONOMİDE TEMEL KAVRAMLAR

Ø MİLLİ GELİR HESAPLAMALARI

2008
2
07
20 1

200
9
-

06
20 10
1 20
3

2011
-

05
20 2

12
20
-

04
20
2
2013
2

Çıkmış Soru Ağacı

“Güçlük, yeni düşünceleri anlamakta değil, insan ruhunun her köşesine dal budak
sarmış olan ve içimizden çoğunun aynı formasyonu almış bulunduğu eski düşüncelerden
kurtulabilmektir.”
J. M. KEYNES
BÜYÜK BUNALIM (1929-1939) “Okuma Parçası”

Amerika Birleşik Devletleri 27 Ekim 1929 tarihinden önce birçok depresyon atlatmış olsa da hiçbiri Wall Street’i
vuran “Kara Perşembe” kadar şiddetli ve uzun olmamıştı. Başlangıçta ekonomistler ve liderler bunu küçük bir
kaza belki de piyasaların kendini ayarlaması olarak görüyorlardı. Ne olursa olsun bu durum, ulusun Birinci Dünya
Savaşı’ndan sonra yaşadığı durgunluktan daha kötü olamazdı.

Ancak kısa bir süre içinde rakamlar iyimserleri haksız çıkarttı. Depresyon hızla kötüleşiyordu. 1933 baharında
Roosevelt başkanlık yemini ederken işsizlerin sayısı 8 milyondan 15 milyona çıkmış (kabaca tarım dışı iş
gücünün üçte biri) ve GSMH 103,8 milyar dolardan 55 milyar dolara düşmüştü. Roosevelt resmen göreve
başladığı gün Missippi’deki çiftliklerin yüzde kırkı açık arttırmadaydı. Ekonomik bunalım dünya çapında
yaşanmasına karşın Almanya dışında hiçbir ülkede işsizlik oranları bu kadar yüksek düzeye ulaşmamıştı.

Bütün bunlardan en çok etkilenen yoksullardı. 1932 yılında Harlem’de işsizlik oranı yüzde 50 iken 1935’te siyahlar
tarafından sahip olunan ya da yönetilen mülkiyetin oranı yüzde 5’e düşmüştü. ABD’nin orta bölgelerindeki çiftçiler
ekonomik dalgalanmaların yanı sıra bir de toz fırtınaları yüzünden çok daha zor durumdaydılar. Okullar azalan
ödenekler yüzünden hem okul saatlerini hem de eğitim yılını azaltmak zorunda kaldılar.

Krizin genişliği ve derinliği Büyük Bunalımı doğurdu. Kimse krize karşı en iyi çarenin ne olduğunu bilmiyor-
du. Başkan Roosevelt devlet yardımının iyilikten çok zarar getireceğine inanıyor, işsizlere ve evsizlere yapılacak
yardımın yerel yönetimler ve hayır kuruluşları tarafından sağlanması gerektiğini düşünüyordu. 1931 yılına gelin-
diğinde, kimi eyaletler yerel topluluklara yardımda bulunmaya başlamışlardı. Roosevelt ve New York Valisi, Harry
Hopkins ve Frances Perkins ile çalışarak doğrudan iş yardımı programı başlattılar. Bu program çok az kişiye yar-
dımcı olabildi. 1932 yılına kadar işsiz ailelerin yalnızca dörtte biri herhangi bir yardım alabilmiştir. 1,5’i yardımlara
ayrılmış ve kişi başına düşen ortalama yardım miktarı 1.67 dolar olmuştu. Yardım çabalarının asıl yükünü çeken
vatandaşlarsa iflas tehlikesinin eşiğindeydiler. 1932 yılında Cook County (Chicago) itfaiyecileri, polisleri ve zaten
sekiz aydır maaşlarını alamayan öğretmenleri işten çıkarttı. Evsiz kampları bütün ülkede görülmeye başlanmıştı.

Bunalımın zarar verdiği kişilerde öfkeden çok şaşkınlık vardı. Çoğu işsiz kaldıktan sonra ümitsizliğe kapılıp utanç
içinde yaşamaya başladılar. İntihar oranı 100.000 kişide 14’ten 17’ye yükselmişti. Yapılan protestolar yerel düzey-
deydi: “Çiftlik tatilleri”: Çiftçiler birbirlerinin mallarını açık arttırmalarda satın almıyorlar, komşularının haczedilen
mallarının geri dönmesini sağlıyorlar ve açlık yürüyüşleri yapıyorlardı.

Protestolara karşı direniş de sıklıkla şiddete dönüşüyordu. Dearborn açlık yürüyüşünde tankların ve makinalı
tüfeklerin eşliğinde 1000 asker bulunurken dört gösterici de vurularak öldürülmüştü.

Roosevelt, sonunda sorunlara tepeden bakmayı bıraktı ve Amerikan ekonomisini düzeltmek, işsizlik yüzün-
den sıkıntı çekenlere yardımcı olmak ve sistemi bir daha böylesi büyük krizlerin yaşanmaması için yeniden ya-
pılandırmak üzere, federal düzeyde fonlarla beslenen bir dizi programı uygulamaya koydu. Ancak, New Deal,
GSMH’nın 1929 yılı düzeyine geri dönmesini sağlamış, bankacılık ve refah alanlarında temel reformları berabe-
rinde getirmişse de Roosevelt, bunalımın sonuna kadar, bütçe açıkları verilmesini kabul etmemiştir. Ne zaman
ki federal devlet, İkinci Dünya Savaşı yüzünden halkı karneye bağladı, savunma sanayiinde altı milyon kişiye iş
verdi, altı milyon kişiyi de askere aldı, büyük bütçe açıkları vermeye başladı Büyük Bunalım o zaman gerçekten
sona erdi.

Kaynaklar: Leuchtenburg, William E. Frannklin D. Roosevelt and the New Deal, 1932-1940. New York: Harper Torchbooks, 1963.

McElvaine, Robert S. The Great Deppression: America, 1929-1941. New York: Times Books, 1993.
 1. BÖLÜM
MAKRO İKTİSADA GİRİŞ

Makro İktisat: Ekonominin bir bütün olarak iniş ve çıkışları ile ilgilenen iktisat dalıdır.
Klasik iktisatçılar iktisadı bilim haline getirenlerdir ve öncüsü A. Smith’dir. “1776
Ulusların zenginliği”. Mikro temelli analizler “Laissez Faire Laissez Passe” Bıra-
kınız yapsınlar, bırakınız geçsinler (görünmez el) düşüncesi piyasaların müda-
hale olmadan kendi kendine dengeye geleceğini savunur. Fakat 1929’da başlayan
ve yıllarca süren Büyük Buhran, Klasik Liberal görüşe büyük bir darbe vurmuş,
Keynesyen devrimi ortaya çıkaran önemli bir olgu olmuştur. “1936’da yazılan
“Para, Faiz ve İstihdamın Genel Teorisi” adlı J.M. Keynes’e ait eser makro
ekonomiyi bir bilim dalı haline getirir. İlk etkilerin II. Dünya Savaşı sonrası görül-
J. MAYNARD KEYNES
düğü 1950’lerden 1970’li yıllara kadar süren bu dönem Keynes’in Altın Çağı’dır. (1883 -1946)
Klasiklerde fiyat ve ikame etkisine dayalı mikro bakış yerini Keynes’in gelir etki-
sine dayalı makro bakışa bırakır. Ekonomi derslerinde Alfred
Marshall ve Edgeworth gibi
meşhur iktisatçıların öğrencisi
KLASİK YAKLAŞIM KEYNESYEN YAKLAŞIM olmuştur. Başlangıçta Keynes,
hocası Alfred Marshall’ın
ü Tam istihdam, Tam Rekabet ü Eksik İstihdam, Eksik Rekabet etkisi altında kalan neo-
klasik bir ekonomist idi.
ü Ücret ve fiyatlar tam esnektir. ü Esnek değil (yapışkan - rijittir.)
Ona göre Marshall, yüz
ü İktisadi analizin temel zaman birimi, ü İktisadi analizin temel zaman birikimi, seneden beri gelen en büyük
uzun dönemdir. kısa dönemdir. iktisatçıdır. Ekonomiye denge
ilkesini getirmiştir. Zaman
ü Devlet müdahalesi gereksizdir. ü Devlet müdahalesi şarttır. öğesini teoriye sokmuştur.
Bu iki husus Keynes’in de
ü İstihdam düzeyini ücret ve fiyatlar be- ü Üretim ve istihdamı belirleyen toplam düşüncelerine esas olmuştur.
lirler. “Her arz kendi talebini yaratır.” talep’tir. Say kanunu geçersizdir, ak- 1930 Dünya Ekonomik Krizi,
(Say kanunu) sine talep arzı belirler. Keynes’i krizle mücadele için
birçok teklifte bulunmaya sevk
ü Klasikler arz yanlıdır. ü Keynesyenler talep yanlıdır. etmiş, 1933 te «The Means to
Prosperity», 1935 te «A Self-
ü Para Politikası geçerlidir. ü Maliye Politikası etkilidir. Genişle- Adjusting Economic System»
Tarafsız Maliye savunulur. tici maliye politikası savunulur. isimli makalelerini ve nihayet
1936’da kendisine ekonomi
ü Para nötr (yansız-peçe-tül)’dür. Para doktrinleri tarihindeki ününü
bir servet biçimi değildir. Spekülatif ü Para nötr değildir. (Yansız değildir.) sağlayan «General Theory
amaçlı para talep edilmez. Miktar ku- Parasal büyüklüklerdeki artışlar faizle- of Employment, Interest
ramı geçerlidir. Para sadece fiyatlar ri düşürür; yatırımlar, üretim ve gelir and Money» adlı yapıtını
yayımlamıştır.
genel düzeyini etkiler. Reel ve parasal artar. Para arzındaki artışlar faiz
büyüme arasında ilişki söz konusu değil- aracılığıyla reel üretimi etkiler.
dir. (Dikotomi varsayımı)
ü (I ≠ S) Tüketim ve tasarruf harcana-
bilir gelir tarafından belirlenir yatı-
ü Yatırımlar her zaman tasararruflara
rımlar ise faiz veya sermayenin marji-
eşittir. (I = S) Denge faiz oranı burada
nal verimliliğinden etkilenir. Ms=Md
belirlenir. (Reel faiz oranı geçerlidir.)
olan yerde nominal faiz oranı geçer-
lidir.
ü Emek Değer Teorisine dayanır. ü Marjinal Yaklaşım esastır.
ü Emek talebi reel ücrete, emek arzı no-
ü Emek talebi ve arzı reel ücrete bağlıdır.
minal ücrete bağlıdır.
PEGEM AKADEMİ 4

TALEP VE ARZ YANLI İKTİSADİ GELENEKLER

TALEP YANLI OLANLAR ARZ YANLI OLANLAR
ü Ortodoks Keynescilik (Neo Klasik, ü Klasikler
Keynesci Sentez)
ü Post Keynesyenler ü Yeni Klasikler
ü Yeni Keynesyenler ü Reel Konjoktür Yaklaşımı
ü Alman Tarihçi Okulu ü Avusturya Okulu
ü Marksist İktisat ü Neo Klasikler
ü Monetaristler

Monetarist (Parasalcı) Yaklaşım

M. FRİEDMAN ( -)
(1912-2006) ü 1960’lı yıllarda dikkat çeken parasalcı yaklaşımın öncüsü M. Friedman’dır.
Nobel ödüllü ABD vatandaşı ü Para arzının önemine dikkat çeken bir yaklaşımdır.
olan iktisatçının ünlü eseri
ü Ekonomideki istikrarsızlıkların nedeni para arzındaki düzensiz dalgalanmalar-
“Paranın Miktar Teorisi
Üzerine Çalışmalar”dır. dır. Bunlara göre Keynesyen politikalar kısa dönemde gelirde artış sağlayabilir
Bu eseri 1976 yılında fakat uzun dönemde mutlaka fiyatları arttırır (enflasyon).
yayımlanmıştır. Neo-Liberal
ü Sürekli Gelir hipotezi geçerlidir.
düşüncenin günümüzdeki
temsilcisi olan Friedman, ü Doğal işsizlik oranı vurgulanır.
ABD’de Ulusal Ekonomi
Araştırmaları Bürosu ü Borçlanma özel sektörden olursa faizler artar,”dışlama etkisi” oluşur.
(NBER)’e girmiş ve burada
ünlü iktisatçı Simon Kuznets
ü Enflasyon her zaman her yerde parasal bir olgudur.
ile birlikte çalışmıştır. Önceleri ü Sıkı para politikası enflasyonla mücadelede esastır.
Keynezyen görüş çizgisinde
olan iktisatçı, sonradan ü Para arzı artışı büyüme ve enflasyona göre sağlanmalıdır. (Sabit parasal artış).
Chicago Üniversitesindeki
çalışmasıyla bu düşünceden
ü Monetaristlere göre büyük buhranın nedeni de yanlış daraltıcı para politikalarıdır.
ayrılmıştır. M. Friedman’ın ü Ekonomide sabit parasal artış kuralını vurgulayan Monetaristler, kâr beklenti-
ekonomik liberalizmi, ABD’de siyle yatırımlarını artıran firmaların yarattığı gelir artışı durumunda herhangi bir
R. Reagon’a, İngiltere’de
M.Thatcher’a ve ülkemizde T.
müdahalede bulunulmaması gerektiğini düşünürler.
Özal’a model olmuştur. ü Emek arzı beklenen reel ücretin artan fonksiyonudur.
Makro Ekonominin Performans Göstergeleri

ü Enflasyon oranı (P2 − P1 / P1 x 100)

ü İşsizlik oranı (İş gücü − çalışan / iş gücü x 100)
ü Büyüme oranı (Y2 − Y1 / Y1 x 100)

ȃGDQȃH0$.52ð.7ð6$',1*(/ðĞð06œ5(&ð
2014

1776 1929
Büyük 1960 1970 1980
Buhran
“Ulusların

MO1(7ARð67
K(<1(6<(1 ðK7ð6A7 <(1ð
1(2-K/A6ðK <(1ð
ðK7ð6A7 K/A6ðK K(<1(6<(1
K/A6ðK ðK7ð6A7
ðK7ð6A7 ðK7ð6A7
ðK7ð6A7

ARZ
<$1/,
ðK7ð6A7
 5 PEGEM AKADEMİ

MAKRO EKONOMİK AMAÇ VE HEDEFLER MAKRO EKONOMİK POLİTİKALAR (ARAÇLAR)

ü Para Politikası
ü Fiyat istikrarı
(Para arzı, Merkez Bankası, faiz oranı ...)
ü Maliye Politikası
ü Tam istihdam
(Kamu harcamaları, vergiler ...)
ü Dengeli büyüme ü Gelirler Politikası (Ücret ve fiyatlar)
ü Gelir dağılımında adalet
ü Ödemeler bilançosunda denge

MAKRO İKTİSATTA TEMEL KAVRAMLAR

ü İstihdam oranı = Çalışan / İş gücü
ü İşgücüne Katılma oranı = İş gücü / Aktif Nüfus (15-64 yaş arası)
ü Bağımlılık oranı = Nüfus – Çalışan / Çalışan
ü İşsizlik oranı = İş gücü – Çalışan / İş gücü x 100
ü Enflasyon: Hane halkının en fazla tükettiği mal ve hizmet sepetinin fiyatının
yükselmesidir. Fiyatlar genel düzeyindeki sürekli artıştır.
ü Deflasyon: Fiyatlar genel düzeyindeki sürekli azalışlardır. Yukarıdaki fotografta yer alan
ü Dezenflasyon: Fiyatlar genel düzeyindeki artış hızının azalmasıdır. insanlar, ABD’de yaşanan
büyük bunalım yıllarında
ü Fiyat Endeksleri: Enflasyon oranını ölçmek için kullanılır. işsizlere verilen yemek yardı-
mından yararlanan insanlardır.
ü Fiyat Endeksi: Belli bir yıldaki fiyat düzeyinin, baz alınan yılın fiyat düzeyine
Fotoğraftaki kişilerin içinde
göre ölçümüdür. Baz alınan yılın fiyat endeksi 100 birim olarak ele alınır. bulundukları güç şartlar ve
ü Laspeyres Fiyat Endeksi: Temel yıl ağırlıklı, sabit sepete dayalı fiyat endeksi- daha da önemlisi çaresizlik ve
umutsuzluk yüzlerinden okuna-
dir. Baz alınan yılın üretim miktarının cari yılda da sabit kaldığı varsayıldığı için biliyor. 1929 yılında başlayan
statiktir. Ekonomideki reel büyümeyi gerçekçi bir şekilde yansıtmaz. Büyük Bunalım’ın nedenleri ise
hâlâ tartışılmaktadır. 1929’da
ü Paasche Fiyat Endeksi: Cari yıl ağırlıklı, değişken sepete dayalı fiyat endek- ABD’de ortaya çıkan krizin baş-
sidir. Cari yıldaki üretimde meydana gelen değişimi gösterdiği için ekonomideki langıcı Kara Çarşamba adıyla
bilinen borsadaki çöküş olarak
reel büyümeyi daha gerçekci şekilde yansıtır.
kabul edilir.
ü Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE): Belirli bir dönemde, ithal mallar dahil tüketicile-
rin satın aldıkları belli mal ve hizmetlerin fiyatları göz önüne alınarak bulunan de-
ğerdir. TÜFE’de ağırlıklar her bir mal için baz yılında yapılan harcama miktarına
göre belirlenir. TÜİK tarafından TÜFE ve ÜFE’nin hesaplanmasında kullanılan
son temel yıl 2003’tür.
ü Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE): Belli bir sepete dayandığından temel yıl ağırlıklı
fiyat endeksidir. Bu sepet, genelde üreticilerin almış oldukları ham maddelerden
ve üretimde kullanılan belli başlı girdilerden oluşturulur.
ü GSYİH deflatörü: Bir ülkede yıllık enflasyon oranının gerçeğe en yakın olarak
saptanmasını sağlayan endekstir. GSYİH deflatörünün hesaplanmasında
“Paasche endeksi” kullanılır.

Nominal GSYİH
Zımnî deflatör = 100 1929 krizinin nedenleri:
Reel GSYİH ü Keynes’te efektif talep
yetersizliğidir.
ü Klasikler’de reel ücretler-
in yüksek olmasıdır.
Fiyat Endeksleri
ü Say Yasasında potansiyel
GSMH’deki azalmadır.
ü Monetaristler’de para
Laspeyres Px 2008 ⋅ Qx 2003 + Py 2008 ⋅ Qy 2003 arzının zamanında
TÜFE2003 = ⋅ 100
“Sabit mal sepetine dayanır.” Px 2003 ⋅ Qx 2003 + Py 2003 ⋅ Qy 2003 ve yeterince
arttırılamamasıdır.

Paasche Px 2008 ⋅ Qx 2008 + Py 2008 ⋅ Qy 2008

“Değişken mal sepetine dayanır.” GSMH Deflatörü = ⋅ 100
Px 2003 ⋅ Qx 2008 + Py 2003 ⋅ Qy 2008
PEGEM AKADEMİ 6

Deflatör ve TÜFE arasındaki farklar:

ü Tüfe tüketim mallarını; deflatör tüketim, yatırım ve kamu mallarını kapsar.

ü Tüfe ithal malları kapsar; deflatör ülkede üretilen malların değerini ölçer, ithal
malları kapsamaz.
ü Yıllık enflasyon oranının gerçeğe en yakın saptanmasını sağlayan endeks zımnî
deflatördür. Çünkü Tüfe’de sepet yıllık değişmezken (Laspeyres), deflatörde se-
HOCA NOTU pet yıllık olarak değişir (Paasche).

ü Nominal milli gelir;

enflasyondan GSYİH
arındırılmamış cari
fiyatlarla hesaplanan milli
gelirdir.
Nominal GSYİH Reel GSYİH
ü Reel milli gelir;
enflasyondan arındırılmış
sabit fiyatlarla hesaplanan
milli gelirdir.
Çıktının üretildiği Herhangi bir dönemde
dönemde geçerli üretilen toplam çıktıyı temel
fiyatlarla alan bir yılın fiyatlarıyla
hesaplanandır. ölçülendir.

Yıl Nominal GSMH Fiyat Endeksi

1 550 140
Nominal GSYİH 100
F.E = 2 560 135
Reel GSYİH
3 576 120
4 586 117

Yukarıdaki verilerin elde edildiği bir ekonomide, 3. yılın Reel GSMH’sı

kaçtır?
A) 428 B) 480 C) 512 D) 576 E) 69

Nominal ve Reel GSYİH’den hareket edilerek elde edilen yılık enflasyon oranı GSYİH def-
latörü ile ifade edilir. Bununla TÜFE’nin hesaplanması arasında fark yoktur. Sadece fiyat
Temel gıda maddeleri ve do- artışının hesaplanmasında baz alınan mal ve hizmet sepetleri yönünden farklılıklar vardır.
laylı vergilerdeki değişiklikler
gibi fiyat değişikliklerine yol
açan birtakım unsurlar TÜFE Nominal GSYİH3yıl
Fiyat endeksi3yıl = . 100
kapsamında izlenen sepetten Reel GSYİH3yıl
çıkarılırsa, ulaşılan enflasyon
daha dar kapsamlı olan 576 . 100
çekirdek enflasyon olur. 120 =
Reel GSYİH3yıl
Amaç, fiyatlardaki değişimleri
sürekli kılan unsurları tespit 576 .
etmek ve daha gerçekçi Reel GSYİH3yıl = 100 = 480’dir.
120
enflasyon hedeflemesi
yapabilmektedir. Ülkemizde Cevap B
Özel İmalat Sanayî Fiyat
Endeksi, çekirdek enflasyon
olarak adlandırılır.
 7 PEGEM AKADEMİ

1992 yılında nominal GSMH ¨ 6039 milyar ve GSMH zımnî deflatörü 1,21 Stok Değişken:

ise reel GSMH yaklaşık olarak kaç milyar ¨’dir? Bir zaman boyutuna bağlı
olmadan ifade edilebilen
A) 1268 B) 4991 C) 5739 D) 6039 E) 7307 değişkendir.
Akım Değişken:
Nominal GSYİH . Bir zaman boyutuna
GSMH deflatörü = 100
Reel GSYİH bağlı olarak ifade edilen
değişkendir.
6039 . 100
1,21 = GSMH dönemsel olarak
Reel GSYİH
(bir zaman boyutuna bağlı
Reel GSYİH = 4990,9 olarak) ifade edildiği için
akım değişkendir.
≅ 4991

Cevap B

Üretim yöntemiyle
GSYİH’nin hesaplanmasın-
MİLLİ GELİR HESAPLAMALARI da iki yöntem vardır. İlki,
ekonomide üretilen nihai mal
ve hizmetlerin kıymetlerinin
GSMH: Belli bir dönemde ülke vatandaşları tarafından üretilen nihaî mal ve hiz- toplanması; ikincisi katma
metlerin piyasa değeridir. değer yöntemidir. Bir yıl
içerisinde üretilen nihai mal
ve hizmetlerin miktarının
GSYİH: Belli bir dönemde genellikle bir yıl içinde, bir ülke sınırları içerisinde
piyasa bedeliyle çarpıl-
üretilen nihaî mal ve hizmetlerin parasal değeridir. ması, üretim yöntemiyle
gelir hesaplanmasında nihai
GSMH hesaplanırken nihaî malların piyasa değeri ya da katma değerlerin toplamı malların toplam değerlerinin
alınır. Ara mallar dahil edilmez. Ayrıca; hesaplanması yöntemi kul-
lanılmaktadır. Katma Değer
ü Öz tüketim ise her üretim aşamasında
üretim değerindeki artışdır.
ü İkinci el satışlar Katma değerlerin toplamı
nihai malın parekende
ü Finansal işlemler
satış değerine eşittir. Bir
ü Kayıt dışı ekonomi malın ara mal mı nihai mal
mı olduğunun saptanmasın-
ü Çevre kirliliği daki güçlüklerin aşılması
için GSYİH’nin hesaplan-
ü Kalite masında katma değerlerin
ü İş saatleri de dahil edilmez. toplanması yöntemi tercih
edilmektedir.

GSMH (Y)
HESAPLAMA YÖNTEMLERİ

Üretim Yöntemi Harcama Yöntemi Gelir Yöntemi

GSMH= (P1 ⋅ Q1 ) + (P2 ⋅ Q2 ) Y = C + I + G + (X - M) Y = Ücret + Rant +

Kar + Faiz + Dolaylı
Katma Değer: Bir HOCA NOTU
vergiler + Amortis-
malın üretiminin her manlar + Net dış Ülkemizde 2005-2009
aşamasında o malın faktör gelirleri yılları arasında GSYİH’yi
değerine yapılan oluşturan harcamalar
katkıdır. içinde en büyük pay özel
tüketim harcamalarıdır.
İkinci sırada özel yatırım
ü Tüketim Harcamaları (C): Ev halkı tarafından dayanıklı ve dayanıksız tüm nihai
harcamaları ve kamu
mal ve hizmetler için yapılan harcamalardır. harcamaları yer almak
almaktadır.
ü Yatırım harcamaları (I): Özel sektör kapsamındaki firmaların üretim - inşaat, Ayrıca Keynes’e göe
makine - teçhizat için, stoklar için ve örneğin ev halkının konut alımı için yaptığı toplam harcamaların
en az değişkenlik
sabit yatırımları kapsar. gösteren unsuru tüketim
harcamalarıdır.
ü Brüt Yatırım: Sabit Yatırım + Stok Yatırım’dır.
PEGEM AKADEMİ 8

ü Kamu harcamaları (G): Kamu kurum ve kuruluşlarının eğitim, sağlık ve savun-

ma gibi alanlarda satın aldığı mal ve hizmet alımlarıyla kamu personeline yapı-
lan ödemeleri kapsar. Devletin sosyal amaçlı yaptığı sübvansiyon ve transferleri
de kapsar fakat bunlar cari yıl içinde üretilen mal ve hizmetlerin satın alınması
karşılığı ödenmediği için GSYİH’nin hesabına dahil edilmez.

ü İhracat (X), İthalat (M): Bir ülkenin başka ülkeye yaptığı ihracat GSYİH dahil
HOCA NOTU edilir. İthalat ise ithalatın yapıldığı ülkenin GSYİH’sine dahil edildiği için, ihracatı
GSMH: GSYİH + NFG
yapan ülkenin GSYİH’sinden çıkarılır. Yani milli gelir hesaplanırken ithalatı oluş-
turan yurt içi harcamalar GSYİH’ye dahil edilmez. İhracat ve ithalat arasındaki
SMH = GSMH – Amortismanlar
fark ise net ihracattır. (NX)
MG = SMH – Dolaylı Vergiler

KG = MG – DK – SGK
–
Kurumlar Vergisi Bir ekonomideki nihai satışlar, tüketim harcamaları, sabit yatırım harcama-
+ ları, kamu harcamaları ve net ihracatın toplamından oluşur.
Transfer Ödemeleri
ü Nihai satışlar = C + I + G +NX
HG = KG – Kişisel Vergiler
Buna göre ekonomideki stok yatrımları, GSYİH ile nihai satışlar arasındaki
farka eşittir.
Is = GSYİH - Nihai satışlar
ü GSYİH > Nihai satışlar ise;

GSYİH – Amortisman = SYİH " firmaların stok yatırımları artar. O yıl üretilen nihai malların bir kısmı sa-
Dolaylı tılmıştır.
SYİH – = YİH
Vergiler
YİH + NFG = MH
ü GSYİH < Nihai satışlar ise;
" firmaların stok yatırımları azalır. Ekonomide o yıl üretilen mallardan daha
fazla satılmıştır.

Potansiyel GSMH: Bir ekonomideki tüm üretim faktörlerinin üretime koşulduğu

yani tam istihdam düzeyindeki üretimi ifade eder. Enflasyonist ve deflasyonist açı-
GSMH = GSYİH + NFG ğın belirlenmesinde potansiyel GSMH düzeyi baz alınır.
NFG negatif ise;
Cari GSMH < Potansiyel GSMH → Deflasyonist Açık
GSMH < GSYİH
NFG pozitif ise;
Cari GSMH > Potansiyel GSMH → Enflasyonist Açık
GSMH > GSYİH
NFG sıfır ise; Ekonomi potansiyel GSMH düzeyindeyken oluşan açık ya da fazla yapısal açık ya
GSMH = GSYİH da fazlayı gösterir.

GSYİH Açığı = Potansiyel çıktı − Cari (fiili) çıktı

GSMH = GSYİH + NFG (Yurt dışındaki vatandaşların ve yurt içindeki yabancıların geliri)
GSYİH Potansiyel Cari SMH = GSMH − Amortismanlar
= –
Açığı Çıktı Çıktı
MG = SMH – Dolaylı Vergiler
Cari Potansiyel Enflasyonist
> = Açık
GSMH GSMH KG = MG − Dağıtılmayan Kârlar − S.G.K. − Kurumlar Vergisi + Transfer ödemeleri +
Sübvansiyonlar + Kamu Borçlanma Faizleri
Cari Potansiyel Deflasyonist
< = Açık
GSMH GSMH HG = KG − Kişisel Vergiler (Dolaysız Vergiler)

Ekonomi potansiyel GSMH

düzeyindeyken oluşan açık Net dış alem faktör gelirleri: Dış alemden gelen faktör gelirleri – Dış aleme giden
ya da fazla yapısal açık ya faktör gelirleridir.
da fazlayı gösterir.
NFG = Ülke vatandaşlarının yurt dışı kazançları - Yabancıların yurt içi kazançları
 9 PEGEM AKADEMİ

Dış Alem Faktör Gelirleri: İlgili ülkenin vatandaşları tarafından ülke dışında üre-
tilen değerlerdir.

Dış Alem Faktör Giderleri: İlgili ülkenin vatandaşı olmayanların ürettiği değerler-
dir.

GSMH=Yerleşik vatandaşlar tarafından üretilen değerler + Dış alem faktör gelirleri

GSYİH=Yerleşik vatandaşlar tarafından üretilen değerler + Dış alem faktör giderleri

HOCA NOTU
Dış alem faktör gelirleri > Dış alem faktör giderleri → GSMH > GSYİH
NFG = Dış alem faktör gelirleri
Dış alem faktör gelirleri < Dış alem faktör giderleri → GSMH < GSYİH – Dış alem faktör giderleri

GSMH > GSYİH = Dış alem

Net Yatırım = Gayrisafi Yatırım – Amortismanlar faktör gelirleri > Dış alem faktör
Bir ülkenin üretim kapasitesindeki artış, net yatırımları artırır; üretim kapasitesindeki giderleri

azalış ise net yatırımları azaltır. GSMH < GSYİH = Dış alem
faktör gelirleri < Dış alem faktör
Amortismanlar > Gayrisafi Yatırım ise:
giderleri
Net yatırımlar negatiftir; toplam sermaye stoğu azalır.
Amortismanlar < Gayrisafi Yatırım ise:

Net yatırımlar pozitiftir; toplam sermaye stoğu artar.

KPSS

Gayrisafi yurt içi hasıla = 3000

Dış alemden net faktör gelirleri = 200 Net Yatırım = GSyatırım – Amortisman

Gayrisafi yatırım = 500 ü GSyatırım>Amortisman:

Net yatırım = 400 Net yatırım pozitiftir. Toplam sermaye

stoğu artar.
Dolaylı vergiler = 400
ü Amortisman>GS yatırım:

olan bir ekonomide millî gelir kaçtır? Net yatırım negatiftir. Toplam sermaye
stoğu azalır.
A) 2300 B) 2500 C) 2700 D) 2900 E) 3100

GSMH = GSYİH + NFG

=3000+200
= 3200
Net Yatırım = GS yatırım - Amortismanlar
400 = 500 − Amortismanlar
Amortismanlar = 100
SMH = GSMH − Amortismanlar
=3200 − 100
= 3100
MG = SMH − Dolaylı vergiler
Dağıtılmayan kârlar kamu geliri
=3100 − 400 değildir. İşletmeler genellikle
yeni yatırımlarını finanse et-
= 2700 mek için dağıtılmayan kârlarını
kullanırlar.
Cevap C
PEGEM AKADEMİ 10

ÖNEMLİ ÖZDEŞLİKLER
¶ Devletin olmadığı bir ekonomide:
Y = C + S ve Y = C + I ⇒ I = S
↓ ↓
S= Y−C I= Y−C

¶ Devletin olduğu bir ekonomide:

Y =C+I+G

¶ Devletin olduğu dışa açık bir ekonomide:

Y = C + I + G + (NX )

¶ Harcanabilir gelir:
Yd = Y + TR − T ve Yd = C + S

C = Yd − S = Y + TR − T − S
Y = Y + TR − T − S + I + G + NX
S − I = (G + TR − T) + NX

¶ Sızıntılar = Enjeksiyonlar
S + T + M = I + G + X + TR
S − I = (G + TR − T) + NX
→
→

Özel sektör Bütçe Dış ticaret

dengesi dengesi dengesi

¶ T − (G + TR) → Bütçe fazlası → T > G → Negatif

(G + TR) − T → Bütçe açığı → G > T → Pozitif

¶ Denk bütçede:
(T = G) ve (I = S)’dir.

¶ (X − M) → NX → Pozitifse → Dış ticaret fazlası (X > M)

(X − M) → NX → Negatifse → Dış ticaret açığı (X < M)
Sızıntılar:
ü Tasarruf (S)
¶ GSYİH’da değişik bakış açıları:
ü Vergi (T)
ü İthalat (M)
C + I + G + NX = YD + (T − TR )
Enjeksiyonlar:
C + I + G + NX = C + S + (T − TR )
ü Yatırım (I)
ü Kamu harcaması (G)
¶ Vergi gelirleri = G + Bütçe fazlası
ü İhracat (X)
¶ Harcanabilir kişisel gelir = GSMH − Toplam kamu gelirleri
Özel tasarruflar = Harcanabilir kişisel gelir − Özel tüketim harcamaları
Kamu tasarrufları = Kamu gelirleri – Kamu harcamaları
Ulusal tasarruflar = Özel tasarruflar + Kamu tasarrufları
 11 PEGEM AKADEMİ

makro ekonomİk kuramların karşılaştırılması

KLASİK KEYNESYEN MONETARİST

KONU

Ekonominin Dengesi Uzun vadede Doğal olarak tam Uzun vadede

tam istihdamda istihdamın altın- tam istihdamda
dengede da dengesiz dengede
Fiyat-Ücret Esnekliği Evet Hayır Evet
Paranın Dolaşım Hızı İstikrarlı İstikrarsız Tahmin edilebilir
Enflasyon Nedeni Aşırı para arzı Aşırı toplam Aşırı para arzı
talep
İşsizliğin Nedenleri Kısa vade fiyat Yetersiz toplam Kısa vade fiyat ve
ve ücret ayarla- talep ücret ayarlaması
ması
Para Politikasının Toplam talep Yatırımı ve Toplam talep ve
Etkisi ve fiyatları gerçek GSYİH’yi fiyatları değiş-
değiştirir. etkileyen faiz tirir.
oranlarını değiş-
tirir.
Maliye Politikasının Zorunlu değil Harcama çarpanı Dışlama etkisi
Etkisi toplam talebi nedeniyle etkisiz
değiştirir.

Kaynak: Irvin B. TUCKER, Makroekonomiks for Today, Second Edition, South-Western College Publishing, Newyork 1999, s.384

Yap yap nereye kadar.

Yaptığım iş GSYH’da
katılmıyooo...
Kayıt dışımıyım beeen....

* “Herkes için iktisat” JIM STANFORD

PEGEM AKADEMİ 12

TEST - 1 KURUM SORULARI

1. Nominal milli gelir nedir? (1993 Kaymakamlık) 5. Aşağıdakilerden hangisi GayriSafi Millî Hasıla
(GSMH) tanımı içinde yer alırken GayriSa-
A) Vasıtalı vergilerin dahil olduğu gelirdir.
fi Yurt içi Hasıla (GSYİH) tanımı içinde yer
B) Amortismanın çıkarılmadığı gelirdir. almaz? (2003 KPSS)
C) Enflasyon oranının düşülmediği gelirdir. A) Konut için yapılan yatırım harcamaları
D) Doğrudan vergilerin düşülmediği gelirdir. B) Ülke vatandaşı müteahhitlerin yurt dışından
E) Enflasyondan arındırılmış gelirdir. gönderdiği gelirler
C) Yabancıların ülkede yaptığı yatırım harca-
maları
D) Askeri amaçla yapılan kamu harcamaları
2. Aşağıdakilerden hangisiyle milli gelir hesap- E) Kamu kesiminin yaptığı sağlık harcamaları
lanamaz? (1999 Kaymakamlık)
A) 1 yıl içindeki toplam harcamalarla
B) Üretim faktörlerine ödenen ücret toplamıyla
C) 1 yıl içindeki parasal alışverişlerin toplam 6. Gelir (Y)=1200, tüketim (C)=500, yatırım
değeriyle (I)=400, devlet harcamaları (G) = 100 olan dışa
D) 1 yıl içinde üretilen nihaî mal ve hizmetlerin açık bir ekonomide net ihracat miktarı kaçtır?
miktarının piyasa bedeliyle çarpılmasıyla (2003 KPSS)
A) 300 B) 270 C) 220 D) 200 E) 100

3. Ağırlıklı bir fiyat endeksi olan tüketici fiyat

endeksinde (TÜFE) ağırlıklar aşağıdakilerden
hangisine göre belirlenir? 7. Net ulusal gelir aşağıdakilerden hangisine
(2000 Kym. ve 2009 KİK) eşittir? (2003 Sayıştay)
A) Herhangi bir malın baz yılında satın alınan A) GSMH - Yatırımlar
miktarına göre
B) GSMH - Harcanabilir gelir
B) Herhangi bir malın baz yılındaki fiyatına
C) GSMH - Amortismanlar
göre
D) GSMH - Vergiler
C) Herhangi bir malın verilen yılda satın alınan
miktarına göre E) GSMH - Safi millî hasıla
D) Herhangi bir mal için verilen yılda yapılan
harcama miktarına göre
E) Herhangi bir mal için baz yılında yapılan
harcama miktarına göre
8. Makroekonomik değişkenler arasındaki ilişki
ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi
her zaman doğrudur? (2004 KPSS)
A) Gayrısafi millî hasıla, gayrisafi yurt içi hasıla-
4. Aşağıdakilerden hangisi gayrisafi milli hasıla dan büyüktür
(GSMH) ile gayrisafi yurt içi hasıla (GSYİH) B) Gayrisafi millî hasıla, gayrisafi yurt içi hasıla-
arasındaki ilişkiyi gösterir? (2001 KPSS) dan küçüktür.
A) GSMH = GSYİH + Net dış krediler C) Millî gelir, gayrisafi millî hasıla değerine
eşittir.
B) GSMH = GSYİH + Net turizm geliri
D) Milli gelir, tüketim ve yatırımın toplamına
C) GSMH = GSYİH + Net dış doğrudan yatırım
eşittir.
D) GSMH = GSYİH + Net dış sermaye girişi
E) Harcanabilir gelir, tüketim ve tassarrufun
E) GSMH = GSYİH + Net dış faktör geliri toplamına eşittir.
 13 PEGEM AKADEMİ

9. 12. Devlet harcamalarının olmadığı kapalı bir eko-

Yıl Genel Fiyat Düzeyi nomide tüketim fonksiyonu C = 150+0,9Y ise
planlanmış yatırımlar 50 birimden 75 birime
2001 150
çıktığında yeni denge milli gelir düzeyi (Y) kaç
2002 130 olur? (2006 Kaymakamlık)
2003 110
A) 4000 B) 3000 C) 2500
Yukarıdaki tabloya göre genel fiyat düzeyi
D) 2250 E) 2000
2003 yılında nasıl değişmiştir? (2005 KPSS)
A) %8 artmıştır.
B) %9,2 artmıştır.
C) %8,5 azalmıştır.
D) %11,5 azalmıştır.
E) %15,3 azalmıştır.

10. Gayrisafi millî hasılanının (GSMH) tanımı aşa-

ğıdakilerden hangisidir? (2005 İdari Yar. Hak.)
A) Bir ekonomide ülke sınırları içinde üretilen
tüm nihaî ve ara mallar ile hizmetlerin para-
sal değeridir.
B) Bir ekonomide üretilen tüm nihaî ve ara
mallar ile hizmetlerin reel değeridir.
13. Kapalı bir ekonomide tüketim harcamaları
1000, tasarruflar 100 ve kamu harcamaları 300
birimdir. Denk bütçe varsayımı altında bu eko-
nomideki GSYİH kaç birimdir? (2006 KPSS)
A) 800 B) 1100 C) 1200

C) Bir ekonomide ülke vatandaşları tarafından D) 1300 E) 1400

üretilen tüm nihaî mal ve hizmetlerin enflas-
yondan arındırılmış değeridir.
D) Bir ekonomide ülke vatandaşları tarafından
üretilen tüm nihaî mallar ile hizmetlerin
parasal değeridir.
E) Bir ekonomide ülke vatandaşları tarafından
üretilen tüm nihaî mallar ile hizmetlerin reel
değeridir.

11. Aşağıdakilerden hangisinde yer alan değerler

toplandığında, milli gelir hesaplamalarında
14. Hükümet harcamalarının GSYİH içerisindeki
karşılaşılan çifte sayım sorunu ortaya çıkar?
payı azaldığında, aşağıdakilerden hangisinin
(2006 Sayıştay)
gerçekleşme olasılığı en fazladır? (2007 KPSS)
A) Otomobil ve otomobil lastiği sektörlerinde
A) Yalnızca tüketimin GSYİH içindeki payının
yaratılan katma değerler
düşmesi
B) Yatırım harcamaları ile hükümet harcamaları
B) Yalnızca net ihracatın GSYİH içindeki payının
C) Un üretimi ve fırıncılık sektörlerinde üretilen düşmesi
çıktı değerleri
C) Yalnızca yatırımların GSYİH içindeki payının
D) Ekonomide ücretlerle sermaye geliri değer- düşmesi
leri
D) Yatırımların ve tüketimin GSYİH içindeki
E) Tüketicilerin ekmek üzerine yaptıkları harca- payının düşmesi
ma ile buğday üreticilerinin katma değerleri
E) Yatırımların ve net ihracatın GSYİH içindeki
paylarının değişmemesi
PEGEM AKADEMİ 14

15. Say Yasası göz önünde bulundurulduğunda, 18. Bir ekonomide GSYİH değerine ulaşmak için
1929 Ekonomik Bunalımı'nın temel nedeni tüketim, sabit yatırım, hükümet alımları ve net
aşağıdakilerden hangisidir? (2008 KPSS) ihracatın toplamına aşağıdakilerden hangisi-
nin eklenmesi gerekir?
A) Hatalı kur politikalarının uygulanması
(2008 Tar. ve K. Unv. Değ.)
B) Hatalı maliye politikalarının uygulanması
A) Tasarruf
C) Toplam talepteki azalma
B) İthalat
D) Potansiyel gayrisafi yurt içi hasıladaki
C) Konut Yatırımı
azalma
D) Stok yatırımlarındaki değişme
E) İşsizlik oranlarında hızlı artış

19. Milli gelir hesaplanırken ihracat ve ithalat ile

ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi dik-
kate alınmalıdır? (2009 Kamu İhale Kurumu)
16. Bir ekonomideki toplam sermaye stoğu aşağı-
A) İhracat, yurt içinde üretilen ürünlere yurt
daki durumların hangisinde azalır?
içindeki hane halkları, firmalar ve hükümetin
(2008 KPSS)
talebini gösterir.
A) Tüketim yatırımı aştığında B) İthalat yapan her ülke ticaret açığı verir.
B) Amortismanlar gayrisafi yatırımdan büyük C) İthalat yurt içi çıktının bir parçasıdır.
olduğunda
D) İthalatı oluşturan yurt içi harcamalar, GSYİH
C) Net yatırım sıfır olduğunda kapsamına dahil edilmez.
D) Amortismanlar net yatırımdan büyük oldu- E) İhracatı oluşturan harcamalar, GSYİH kap-
ğunda samına dahil edilmez.
E) Hükümetin mal ve hizmet harcamaları, top-
ladığı vergilerden fazla olduğunda

20. Gelir, yatırım ve tasarruf değişkenlerinin tür-

17. Sadece ekmek ve su tüketen bir ailede baz yılı leri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak
olarak kabul edilen 2007’de su için ¨ 40, ekmek verilmiştir? (2008 Kaymakamlık)
için ¨ 25 harcama yapılmıştır. Baz yılında su ¨
4, ekmek ise ¨ 5’tir. 2008 yılında su fiyatı ¨ 4, Gelir Yatırım Tasarruf
ekmek fiyatı ise ¨ 6 olarak gerçekleşmiştir. A) Stok Stok Stok
Bu verilere göre söz konusu aile için 2008 yılı B) Stok Akım Akım
enflasyon oranı yüzde kaçtır? C) Akım Akım Akım
(2008 Vakıfbank Uzm.)
D) Akım Stok Akım
A) 7,7 B) 10 C) 20
E) Akım Stok Stok
D) 25 E) 50
 15 PEGEM AKADEMİ

21. Yapısal açık ya da fazla aşağıdakilerden han- 24. Sadece A ve B malları üretilen bir ekonomide
gisini gösterir? (2010 KPSS) 2010 ve 2011 yıllarındaki fiyatlar ve üretim mik-
tarları aşağıdaki tabloda verilmiştir: (2013 KPSS)
A) Gerçekleşen devlet harcaması ile gerçekle-
şen devlet gelirleri arasındaki farkı 2010 2011
B) İzlenen bütçe politikası sonucu ortaya çıkan Üretim Fiyat Üretim Fiyat
ulusal borçtaki değişme miktarını miktarı miktarı
C) Ekonomi potansiyel GSYİH düzeyinde ol- A 200 10 150 20
saydı ortaya çıkacak olan açık ya da fazlayı B 100 50 120 40
D) Gerçekleşen bütçe açığı ya da fazlası ile Buna göre;
sermaye iyileştirme harcamaları arasındaki
farkı I. 2011 yılında nominal GSYH artmıştır.

E) Potansiyel GSYİH düzeyindeki bütçe açığı II. 2011 yılında reel GSYH artmıştır.
ya da fazlası ile gerçekleşen bütçe açığı ya III. 2011 yılı GSYH deflatörü 1'den büyüktür.
da fazlası arasındaki farkı
ifadelerinden hangileri doğrudur? (2010, baz
yıldır.)
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III

22. Gayrisafi millî hasıla (GSMH) zımnî deflatörü

aşağıdakilerden hangisine eşittir?
(2010 KPSS)
A) (Nominal GSMH / Reel GSMH) x 100
B) (Reel GSMH / Nominal GSMH) x 100
C) (Reel GSMH büyümesi / Nominal GSMH
büyümesi) x 100 25. Aşağıdakilerden hangisi bir stok değişken-
D) (Nominal GSMH büyümesi / Reel GSMH dir? (2013 KPSS)
büyümesi) x 100 A) Gelir B) Harcama
E) (Reel GSMH x Nominal GSMH) x 100 C) Sermaye miktarı D) Yatırım
E) Bütçe açığı

23. Aşağıdakilerden hangisi bir akım değişken-

dir? (2010 KPPS)
A) Servet
B) Sermaye
C) Toplam istihdam
D) Dolaşımdaki bozuk para
E) Gayrisafi millî hasıla

1. C 2. C 3. E 4. E 5. B 6. D 7. C 8. E 9. E 10. D 11. C 12. D 13. E 14. D 15. D 16. B 17. A 18. D 19. D 20. C 21. C 22. A 23. E 24. E 25. C
PEGEM AKADEMİ 16
TEST - 1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ
1. Bir ülkede belirli bir yılda üretilen nihai mal ve hizmet-
lerin o yılın piyasa fiyatları cinsinden toplam değerini
ifade eden GSYİH, parasal (nominal = cari = nakdi)
değeri ifade eder.
Nominal millî gelir, enflasyon oranının düşülmedi-
ği cari fiyatlarla hesaplanan millî geliri ifade ederken
reel millî gelir, enflasyondan arındırılmış sabit fiyat-
larla hesaplanan millî geliri ifade eder.
Cevap C
2. A seçeneği: 1 yıl içindeki toplam harcamalarla har-
cama yöntemiyle milli gelir hesaplanmaktadır.
B seçeneği: üretim faktörlerine ödenen ücret topla-
mıyla, gelir yöntemiyle millî gelir hesaplanmaktadır.
D seçeneği: 1 yıl içinde üretilen nihai mal ve hiz-
metlerin miktarının piyasa bedeliyle çarpılması so-
nucu, üretim yöntemiyle milli gelir hesaplanmaktadır.
Üretim yöntemiyle GSYİH’nin hesaplanmasında
iki yöntem vardır. İlki, ekonomide üretilen nihai mal
ve hizmetlerin kıymetlerinin toplanması; ikincisi
katma değer yöntemidir. Bir yıl içerisinde üretilen
nihai mal ve hizmetlerin miktarının piyasa bedeliyle
çarpılması, üretim yöntemiyle gelir hesaplanmasın-
da nihai malların toplam değerlerinin hesaplanması
yöntemi kullanılmaktadır. Katma değer ise; her üre-
tim aşamasında üretim değerindeki artıştır. Katma
değerlerin toplamı nihai malın parekende satış
değerine eşittir. Bir malın ara mal mı, nihai mal mı
olduğunun saptanmasındaki güçlüklerin aşılması
için GSYİH’nin hesaplanmasında katma değerlerin
toplanması yöntemi tercih edilmektedir.
1 yıl içindeki parasal alışverişlerin toplam değeriyle
milli gelir hesaplanamaz. “Parasal alışveriş” ifade-
si içine sadece nihai mallar değil ara mallar da dahil
olur. Oysa milli gelir hesabında sadece, nihai mallar
göz önüne alınır.
Cevap C
3. TÜFE’de ağırlıkların saptanmasında her mal için baz
yılında yapılan harcama miktarı esas alınmaktadır.
TÜFE ve ÜFE hesaplanmasında kullanılan son te-
mel yıl 2003’tür.
Cevap E
4. GSMH; bir ülkenin vatandaşları tarafından belirli
bir dönemde gerek ülkede gerekse diğer ülkelerde
üretilen, nihaî mal ve hizmetlerin toplam parasal de-
ğerine eşittir.
Dış âlem net faktör gelirleri (NFG) = Dış âlemden
gelen faktör gelirleri − Dış âleme giden faktör ge-
lirleri
GSYİH = GSMH − Net Faktör Gelirleri
GSMH = GSYİH + Net Faktör Gelirleri
Cevap E
5. GSMH = GSYİH + Net Dış Faktör Gelirleri
Net Faktör Gelirleri: Ülke vatandaşlarının diğer
ülkelerden getirdikleri faktör gelirleri ile o ülkede fa-
aliyette bulunan yabancı ülke vatandaşlarının ülke-
lerine götürdükleri faktör gelirleri arasındaki farktır.
GSYİH’ye ülke vatandaşlarının diğer ülkelerde elde
ettiği ve ülkelerine getirdikleri faktör gelirleri girmez.
Örneğin: emek geliri olarak futbolcu, işçi ve sanat-
çıların yabancı ülkede elde ettiği gelirler, sermaye
gelirleri, girişimci geliri olarak yabancı ülkedeki mü-
teahhitlik hizmetleri ...
Cevap B
6. Y = C + I + G (X−M)
NX
1200 = 500 + 400 + 100 + NX
NX=200'dür.
Cevap D
7. Gayrisafi “net olmayan - ham” millî gelir, üreti-
len mal ve hizmetlerin üretimi sırasında kullanılan
üretim faktörlerinin uğradığı aşınma - yıpranma
(amortisman) göz önüne alınmadan hesaplanan
değerdir.
GSMH’den o yılki aşınma ve yıpranma payı çıkarıl-
dığında SMH (safi millî hasıla) “net milli gelir” elde
edilir.
Yani SMH = GSMH – Amortismanlar'dır.
Cevap C
 17 PEGEM AKADEMİ

8. GSMH, GSYİH’den büyük ya da küçük olabilir. Bu 12. Devletin olmadığı kapalı bir ekonomide Y = C + I’dır.
durum net faktör gelirlerinin değerine bağlıdır. Soruda yatırımlar 50 birimden 75 birime yükseldiğin-
NFG pozitifse → GSMH > GSYİH de yeni denge milli gelir düzeyi sorulduğu için
yatırımları 75 almak gerekir.
NFG negatifse → GSYİH > GSMH
Y = C+I
Harcanabilir gelir (Yd) ise tüketim ve tasarrufun Y = 150 + 0,9Y + 75
toplamına eşittir. Y − 0,9Y = 150 + 75
Yd = C + S 0,1Y = 225
Y = 2250
Cevap E
Cevap D

13. Denk Bütçe varken kamu harcamaları vergilere eşit

9. 2002’ye göre 2003’te 20 birimlik fiyatlardaki gerile- (T = G) ve tasarruflar yatırımlara eşittir. (I = S)
meyi hesaplamak için 2003 fiyatlar genel düzeyinden
2002’yi çıkarıp 2002 fiyatlar genel düzeyine oranla- Çünkü
mak gerekir.
Y = C + I + G ve Y = C + S + T
P – P1.
Enflasyon oranı = 2 100 C+I+G=C+S+T
P1
P2003 – P2002 I + G = S + T ⇒ I = S ve T = G'dir.
=
P2002
GSYİH (Y) = C + I + G
= 110-130. 100
130
=1000 + 100 + 300
= −15,3 oranında azalmıştır.
GSYİH = 1400
Cevap E
Cevap E

14. Hükümet harcamalarında meydana gelen bir azalış

hem tüketim hem de yatırım harcamalarının azalma-
sına neden olur.

10. GSMH: Bir ülkenin vatandaşları tarafından belirli bir Cevap D

dönemde gerek söz konusu ülkede gerekse diğer
ülkelerde üretilen nihai mal ve hizmetlerin parasal 15. Say Yasasına göre 1929 Ekonomik Bunalımı'nın
değeridir. temel nedeni, potansiyel gayrisafi yurt içi hasıladaki
GSYİH: Bir ekonomide ülke sınırları içinde üretilen azalmadır.
tüm nihai mal ve hizmetlerin parasal değeridir.
Cevap D
Cevap Dr.

16. Net Yatırım = Gayri Safi Yatırım - Amortismanlar

Bir ülkenin üretim kapasitesindeki artış net yatırımlar-

daki artış, üretim kapasitesindeki azalış ise net yatı-
rımlardaki azalıştır.
11. Katma değer yönteminde çifte sayımı önlemek için
her malın üretiminde çeşitli üretim kademelerindeki Amortismanlar > GayriSafi Yatırım → Net
Yatırımlar (-)
katma değerlerin toplamı alınarak milli gelir hesap-
lanır. GayriSafi Yatırım > Amortismanlar → Net
Yatırımlar (+)
C seçeneğinde un üretimi ve fırıncılık sektöründe
yaratılan katma değerler ifadesi yer alsaydı çifte sa- Net Yatırımların negatif olduğu durumda toplam
yım söz konusu olmazdı fakat üretilen çıktı değerle- sermaye stoğu azalır.
rinin toplanmasından söz edildiği için çifte sayım söz Net Yatırımların pozitif olduğu durumda toplam ser-
konusudur. maye stoğu artar.

Cevap C Cevap B
PEGEM AKADEMİ 18

17. 19. İthalat (M): Ülke vatandaşlarının diğer ülkelerde

Temel yıldaki mal sepetinin cari yıldaki değeri üretilen mal ve hizmetlere olan harcamalarıdır ve
TÜFE = •100
Belirli bir mal sepetinin temel yıldaki değeri ithalatın yapıldığı ülkenin GSYİH'na dahil edilir.

2007 yılındaki mal sepetinin 2008 yılındaki değeri Dolayısıyla ithalatı oluşturan yurt içi harcamalar,
TÜFE = •100
Mal sepetinin temel yıl değeri (2007) ihracatı yapan ülkenin GSYİH'sinden çıkarıldığı için
Mal sepetinin temel yıl değeri (2007) GSYİH kapsamına dahil edilmez.

= suya ödeme + ekmeğe ödeme Cevap D

= 40 + 25
= 65

2007'de → 40/4 =10 birim su

2007'de → 25/5 =5 birim ekmek alınmıştır.

20. Stok Değişken: Bir zaman boyutuna bağlı olmadan
2007 yılındaki mal sepetinin ⇒ 10 ⋅ 4 = 40
2008 yılındaki değeri ifade edilebilen değişkendir. Servet, sermaye, para
5 ⋅ 6 = 30
stoğu gibi...
⇒ 40 + 30 = 70
Akım Değişken: Bir zaman boyuna bağlı olarak
ifade edilen değişkendir.
70
TÜFE = ⋅ 100
65 Gelir, yatırım, tasarruf, tüketim gibi değişkenler
= 107,69 akım değişkendir.
Baz yılındaki (2007) fiyat endeksi 100 iken cari
Cevap C
yılda (2008) 107,7'e yükseldiğine göre fiyatlar %7,7
oranında yükselmiştir.

Cevap A

21. Bir ekonomide yapısal açık ya da fazla kavramı eko-

nominin potansiyel GSMH'si ile ilgilidir.

Potansiyel GSMH: Bir ülkede tüm kaynaklar kulla-

18. GSYİH = C + I + G + (X − M) nıldığında tam istihdam düzeyinde elde edilen hasıla
düzeyidir. Bu düzeyde ortaya çıkan açık ya da fazla-
Tüketim Harcamaları (C): Ev halkı tarafından daya-
ya yapısal açık veya fazla adı verilir.
nıklı ve dayanıksız tüm nihai mal ve hizmetler için
yapılan harcamalardır. Cevap C
Yatırım harcamaları (I): Özel sektör kapsamındaki
firmaların üretim - inşaat, makine - teçhizat için, stok-
lar için ve örneğin ev halkının konut alımı için yaptığı
harcamaları kapsar.
Kamu harcamaları (G): Kamu kurum ve kuruluşla-
rının eğitim, sağlık ve savunma gibi alanlarda satın
aldığı mal ve hizmet alımlarıyla kamu personeline
yapılan ödemeleri kapsar. Devletin sosyal amaçlı
22. GSYİH zımnî deflatörü = Nominal GSYİH • 100
yaptığı sübvansiyon ve transferleri de kapsar fakat Reel GSYİH
bunlar cari yıl içinde üretilen mal ve hizmetlerin satın Cevap A
alınması karşılığı ödenmediği için GSYİH’nın hesabı-
na dahil edilmez.
İhracat (X), İthalat (M): Bir ülkenin başka ülkeye
yaptığı ihracat GSYİH’ye dahil edilir. İthalat ise itha-
latın yapıldığı ülkenin GSYİH’sine dahil edildiği için,
23. GayriSafi Millî Hasıla dönemsel olarak belli bir za-
ihracatı yapan ülkenin GSYİH’sinden çıkarılır. İhracat
man boyutuna bağlı olarak ifade ediliği için akım de-
ve ithalat arasındaki fark ise net ihracattır. (NX)
ğişkendir.
Cevap D
Cevap E
 19 PEGEM AKADEMİ

24. 2010 yılında Nominal GSYH:

Y2010 = (PA • QA) + (PB • QB)

Y2010 = (200 • 10) + (100 • 50)
Y2010 = 2.000 + 5.000
Y2010 = 7.000
Soruda 2010 yılı baz yıl olarak verildiği için sabit fi-
yatlarla hesaplanan 2010 yılı Reel GSYH'de aynı he-
sapta 7.000'dir.

2011 yılında Nominal GSYH:

Y2011 = (PA • QA) + (PB • QB)
Y2011 = (150 • 20) + (120 • 40)
Y2011 = 7.800

2011 yılında reel GSYH'yi hesaplamak için 2011

yılındaki üretimi 2010 yılının fiyatları ile çarpmak
gerekir. (Baz yıl bu yıl olduğu için)

Reel GSYH2011 = (PA2010 • QA2011) + (PB2010 • QB2011)

Reel GSYH2011 = (10 • 150) + (50 • 120)
Reel GSYH2011 = 7.500

2011 GSYH deflatörü:

Nominal GSYH2011
F.E =
Reel GSYH2011
7.800
F.E = 7.500 ⋅ 100

F.E = 1,04 ⋅ 100 = 104

Sonuç olarak:
2011'de nominal GSYH (7.000'den 7.800'e) artmıştır.
2011'de reel GSYH (7.000'den 7.500'e) artmıştır.
2011 GSYH (1,04) 1'den büyüktür.
Cevap E
25. Belirli bir zaman aralığı içerisinde ölçülebilen
değişkenler akım değişken; belirli bir an itibariyle
ölçülebilen değişken stok değişkendir.

Akım ve Stok
değişkenler

ü GSMH ü Para arzı stoku

ü Harcanabilir gelir
ü Servet
ü Kişisel gelir
ü Sermaye
ü Ücret, maaş
ü Millî gelir ü İş gücü stoku
ü Tüketim ü Ulusal borç
ü Yatırım üAmortisman
ü Tasarruf
ü İhracat
ü İthalat
ü G, T, TR
ü Bütçe açığı
ü Ödemeler bilançosu
ü Cari işlemler hesabı
ü Faiz
ü X, M, NX

Cevap C