‫"!

‪1 :‬‬ ‫ 

 
‪2013/07/01 :    -    -‬‬
‫
(?(
‪)
#) -
#$%#!" '(," : ; < =>  8‬‬
‫@ ‪8& .9& : 6
7‬‬

‫‪02‬‬
‫
ﺍﻟﺘﻄﻮﺭﺍﺕ ﺍﻟﺮﺗﻴﺒﺔ ‬
‫ 

 
‬ ‫ا  ‪& :‬م ‪#$‬ی!
‬
‫ری(
ت ‪ '*$ ،‬ری('‬

‫**********************************************************************************‬
‫‪www.sites.google.com/site/faresfergani‬‬
‫ر   ‪2013/07/01 :‬‬ ‫● 
ااة ‪:‬‬
‫‪ !" -‬ن ا اة   د   ة  ا  
ا
ﻥت و ه ‪ -‬ﻥ ن ا‪,‬ﻥ ت و ا"وﻥ ت ‪ "' ،‬ز ‪$ %‬اص‬
‫ا"‪: /‬‬
‫ا‪,‬ون ‪ : p‬ه  ‪  23‬دي  ‪78‬ن ‪ ،‬آ"‪ mp ≈ 1.67 . 10 kg 4 "5‬و ی‪ = '7‬ﺵ ‪ /7‬آ;‪:  / %‬ی‪/ , /‬‬
‫‪27-‬‬

‫ره ‪. e = + 1.6 . 10-19 c‬‬

‫ا"ون ‪ :‬ه ‪ 23‬دي "‪A‬دل آ;‪) %‬أي ﺵ‪3 4"7‬وي ا‪ (C:‬و آ"‪. mn ≈ 1.67 . 1027- kg 4"5‬‬
‫‪ -‬ی‪ F‬اة ا‪ F% X :A‬ا"‪: -‬‬

‫‪A‬‬
‫‪Z‬‬ ‫‪X‬‬

‫‪ : A‬ی
ا‪A‬د ا!"‪ -5‬و ی'‪ =G‬د ا!‪5‬ﻥت ) ‪%‬وﻥت ‪ +‬ﻥ"وﻥت ( ‪ -I‬ااة ‪.‬‬
‫‪ : Z‬ی
ا‪A‬د ا‪ -78‬و ی
أی‪ L‬ا‪A‬د ا‪K‬ري و ه ی'‪ =G‬د ا‪,‬وﻥت ‪ -I‬ااة ا'‪3‬وي ‪ A‬د ا‪"!J‬وﻥ ت‬
‫‪ -I‬ا‪K‬رة ‪.‬‬
‫‪ -‬إذا آن ‪ N‬ه د ا"وﻥت ‪ -I‬ااة ی!ن ‪:‬‬

‫‪A=N+Z‬‬
‫● ﻥ  ﻥاة ‪:‬‬
‫ أ= ﻥاة !ﻥ‪ A  /‬ﻥی‪ /‬ی!ن ﻥ‪O P:‬ه ‪:‬‬

‫‪r = r0 3 A‬‬

‫‪ : r0‬ه ﻥ‪ O P:‬ا‪,‬ون ‪.‬‬

‫ ‪:‬‬
‫ی‪,5 F‬ون ‪%‬ـ ‪ ، 11 p‬و ا"ون ‪%‬ـ ‪ 10 n‬و ا‪"!J‬ون ‪%‬ـ ‪1 e‬ـ‪. 0‬‬

‫‪8& .9& : 6

7‬‬ ‫(' &‪. ./ 01 ، #/ ،
#34 '( : +,-" – )
*") –
#$%#‬‬
 ‫"!
‪2 :‬‬ ‫ 

 
‪2013/07/01 :    -    -‬‬
‫● ا‪: ,‬‬
‫‪ -‬ا‪  R‬ه ‪ -‬أ‪ I‬اد آ' ‪ SC  - '" /‬ا‪ : A‬ا!' ‪  ; ، -‬ﻥ‪ S C‬ا ‪ 2‬ا ‪K‬ري ‪ Z‬و ‪ - I P 5"$‬ا‪ A‬د‬
‫ا!"‪. A -5‬‬
‫‪! -‬ن ‪ P5"$‬ﻥ‪ R‬ا‪ :A‬ﻥ‪ 4‬ا!'‪ -I -‬ا‪ T37% /A,O‬ﻥ‪ T3‬اه ‪.‬‬
‫● ا*ة اوی ا*ی ‪:‬‬
‫‪% U' -‬وﻥت ااة ‪78‬ﻥ‪ . , /‬ه‪K‬ا ی‪X‬دي إ
‪I‬ه دو ‪W‬ن ا‪78‬ت  ﻥ‪ SC‬اع "‪ ، I‬و آن أن‬
‫ااة "'ﺱ!‪ /‬ه‪K‬ا ی‪ -A‬أن هك ة ‪'
5 ]I7‬ﺱ!; و إ‪ Y‬ﺡث ا‪Y‬ﻥ‪O8‬ر ‪ .‬ا‪Y‬ﺱ‪ 2‬ا'‪ `K;
OA‬ا_ة ه  ا*ة‬
‫اوی ا*ی ‪.‬‬
‫● ‪$‬ی ا‪ 012‬ا‪/‬ﺵ&' ا!
' ‪:‬‬
‫‪ -‬ا"‪ b!C‬ا‪J‬ﺵ‪ -A‬ه ‪a‬هة ‪C‬ی‪ =C" /‬ﻥوي "‪7‬ل أﺙء` ﻥاة ‪_"3 e) /A8‬ة( 
ااة ا‪W‬ب إ
ﻥاة‬
‫أﺥى 
ااة ا‪ %Y‬أآ‪ G‬اﺱ"_ار ‪ ،‬و ذ‪i% b‬ار ااة ا‪W‬ب ‪'3h‬ت أو إﺵ‪A‬ت آ;و‪. /3g‬‬
‫‪ -‬ا‪'3h‬ت ا'‪ /GA,‬ﺙ‪l‬ث أﻥاع ‪:‬‬
‫ا‪'3h‬ت ‪ : α‬ه‪, -‬رة  أﻥی‪ /‬ا;‪5‬م ‪ =: /3% nA,. 2 He‬إ
‪ ، 20000 km/s‬ی"‪ 2‬إی_‪/;3% ;I‬‬
‫‪4‬‬

‫‪%‬ﺱ"‪'A‬ل ﺡ‪ F‬ور‪ -‬أو ی إﻥ‪3‬ن )ا‪. (1-=!8‬‬

‫ا‪'3h‬ت ـ ‪ : β‬ه‪, -‬رة  إ!"وﻥت ﺱ‪01 e /,‬ـ ‪.‬‬
‫‪0‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪+1 e‬‬ ‫ا‪'3h‬ت ‪ : β +‬ه‪, -‬رة  إ!"وﻥت ‪
'3 /,‬ا‪,‬زی"ﻥت‬
‫‪ nA, -‬ا‪'3h‬ت ـ ‪  β + ، β‬ااة ‪ =: /3%‬إ
‪ . 280000 km/s‬ی"‪ 2‬إی_‪% ;I‬ﺱ"‪'A‬ل ‪ /7C‬‬
‫ا‪'W‬م ﺱ'!; ة ‪"'5‬ات ‪.‬‬
‫ا‪J‬ﺵ‪A‬ع ‪ : γ‬و ه إﺵ‪A‬ع آ;و‪ -3g‬ذو ‪ 4 S / /g‬آ"‪ /5‬و ‪ Y‬ﺵ‪ /7‬یا‪ I‬ا"‪!!C‬ت ا‪، β ، α) /_%3‬‬
‫‪-‬‬

‫‪ 4 ، ( β+‬ا_رة ‪
5‬اﺥ"اق ا‪3W‬م ‪ /;3%‬ﺡ‪ n‬ی'!‪ 4‬اﺥ"اق ‪  /7C‬اص ﺱ'!; ‪ 20 cm‬و ﺡ‪r‬‬
‫ﺱ'‪  b‬ا‪Y‬ﺱ'‪ t‬ا'‪ ، s53‬وه‪ -‬إﺵ‪A‬ت ﺥ‪O‬ة ‪.‬‬

‫ا ‪: 1-:‬‬

‫● ا‪: (N,Z) 345‬‬

‫‪  -‬ا'‪ U' rO$‬ا‪W‬ﻥی‪ /‬ا'‪_"3‬ة و ‪ e‬ا'‪_"3‬ة ز‪ -I /‬ا‪u% /F7‬ان ‪. /C5"$‬‬
‫‪ -‬إن ا‪ 8‬ا‪ % =C‬ا‪W‬زرق و ا‪
5 CW‬ا'‪ rO$‬ی'‪ =G‬ا‪W‬ﻥی‪ /‬ا'‪_"3‬ة ‪ ،‬ه‪K‬ا ا‪ =:C‬ی
وادي ا‪*267‬ار ‪.‬‬
‫‪ -‬إن ا_ط ا‪F‬رء ‪ ،‬ا‪C:‬اء و ا‪L$‬اء '‪ =G‬أﻥی‪_"3 e /‬ة )‪. (/A8‬‬
‫‪ -‬إن ا‪ -I N = Z r$‬ا'‪h‬ل ]‪ [ 0 → Z = 20‬ی'‪ =G‬ا‪W‬ﻥی‪ /‬ا'‪_"3‬ة و ا"‪"7 -‬ي ‪
5‬ﻥ‪ SC‬ا‪A‬د ‬
‫ا‪,‬وﻥت و ا"وﻥت )‪. (N = Z‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ -‬ا‪5‬ن ا‪W‬زرق ی'‪ =G‬ا‪W‬ﻥی‪ /‬ا‪ (β ) /'3h5 /G,‬و ا‪5‬ن ا‪W‬ﺡ' ی'‪ =G‬ا‪W‬ﻥی‪ /‬ا‪ (β ) /'3h5 /G,‬و ا‪5‬ن‬
‫ا‪ CW‬ی'‪ =G‬ا‪W‬ﻥی‪ /‬ا‪. α /'3h5 /G,‬‬
‫‪ -‬ﺥرج ا‪ /F7‬ا'‪5‬ﻥ‪ CW% /‬و ا‪W‬ﺥ‪ L‬و ا‪W‬زرق  ی‪A% -A‬ا  وادي ا‪Y‬ﺱ"_ار ‪ -I  Y‬ا‪=G /A,O‬‬
‫ه‪ `K‬ا‪W‬ﻥی‪. /‬‬

‫‪8& .9& : 6

7‬‬ ‫(' &‪. ./ 01 ، #/ ،
#34 '( : +,-" – )
*") –
#$%#‬‬
 ‫"!
‪3 :‬‬ ‫ 

 
‪2013/07/01 :    -    -‬‬
‫‪  -‬ا"‪ b!C‬ا‪J‬ﺵ‪X ، -A‬ول ا‪W‬ﻥی‪ /‬إ
ا‪Y‬ﺱ"_ار و ا‪"Y‬اب  وادي ا‪J‬ﺱ"_ار أي ا"‪ b!C‬ا‪J‬ﺵ‪ -A‬ی‪X‬دي إ
‬
‫اﻥ‪73‬ب ااة ﻥ‪ 7‬وادي ا‪J‬ﺱ"_ار )ا‪. (2-=!8‬‬
‫‪ -‬ا‪W‬ﻥی‪ /‬ا"‪ -'" -‬إ
واد ا‪J‬ﺱ"_ار ه‪ -‬ا‪W‬ﻥی‪ /‬ا‪W‬آ‪ G‬اﺱ"_ارا وآ‪ '5‬ا‪A"%‬ﻥ ‪
5‬واد ا‪Y‬ﺱ"_ار آ‪ '5‬آن‬
‫اﺱ"_ار ا‪W‬ﻥی‪ /‬أ= ‪.‬‬

‫ا ‪: 2-:‬‬

‫● !>أ ا‪) 012‬ﻥن ﺹدي( ‪:‬‬

‫‪ -I‬آ= ‪7‬ل ﻥوي ی"‪, _7‬أی ‪:‬‬
‫‪, -‬أ اﻥ‪C7‬ظ ا‪A‬د ا!"‪. A -5‬‬
‫‪, -‬أ اﻥ‪C7‬ظ ا‪A‬د ا‪K‬ري ‪. Z‬‬
‫‪8& .9& : 6
7‬‬ ‫(' &‪. ./ 01 ، #/ ،
#34 '( : +,-" – )
*") –
#$%#‬‬
 ‫"!
‪4 :‬‬ ‫ 

 
‪2013/07/01 :    -    -‬‬
‫‪G‬ل ‪:‬‬

‫‪, ,O"%‬أي ا‪J‬ﻥ‪C7‬ظ )ﻥﻥ‪ -‬دي( ی!ن ‪:‬‬

‫‪l‬ﺡ‪: /R‬‬
‫ی'! ـ ‪ X‬أن ی!ن ‪% ) =G '3‬ون ‪ ، 11 p‬ﻥ"ون ‪(... ( 42 He ) α 23 ، 01 n‬‬
‫● أﻥاع ا‪12‬ت و د‪ D$7‬ا ‪:‬‬
‫▪ ا"‪: α b!C‬‬
‫‪ -‬أﺙء ا"‪ α b!C‬ی‪F nA,‬ء  ااة "'‪ -I =G‬ا‪ ) α 23h‬ﻥاة ا;‪5‬م ( وا‪Fh‬ء ا'"‪ -_,‬ه ﻥاة ‪. /C5"$‬‬
‫‪ -‬ا'‪A‬د‪ /‬ا‪! α b!C"5 /A‬ن  ا‪: =!8‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪ 4‬ـ‪A‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪ 2Y + 2 He‬ـ‪Z X → Z‬‬

‫‪ -‬ه‪K‬ا ا"‪ b!C‬ﺥص ‪W%‬ﻥی‪ /‬ا‪. /5_G‬‬

‫▪ ا"‪: β- b!C‬‬
‫‪ -I -‬ا"‪ β- b!C‬ی"‪7‬ل ا"ون إ
‪%‬ون ‪I‬ق ‪%‬ﻥ‪A,‬ث ‪ β- 23‬و‪ I‬ا'‪A‬د‪ /‬اوی‪ /‬ا"‪: /‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪e‬ـ‪0 n → 1p + 1‬‬

‫‪ -‬ا'‪A‬د‪ /‬ا‪! β- b!C"5 /A‬ن  ا‪: =!8‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪e‬ـ‪Z X → (Z +1)Y + 1‬‬

‫▪ ا"‪: β+ b!C‬‬
‫‪ -‬ا"‪ β+ b!C‬ی"ا ‪ -I‬ا‪ ، /5_% /A,O‬و ! ا‪ O‬ی'! ا‪:7‬ل ‪I% 45‬ة ‪.‬‬
‫‪ -I -‬ا"‪ β+ b!C‬ی"‪7‬ل ا‪,‬ون إ
ﻥ"ون ‪% I‬ﻥ‪A,‬ث ‪ β+ 23‬و‪ I‬ا'‪A‬د‪ /‬اوی‪ /‬ا"‪: /‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪1 P → 0n‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+1e‬‬

‫‪ -‬ا'‪A‬د‪ /‬ا‪! β+ b!C"5 /A‬ن  ا‪: =!8‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪Z X → (Z-1)Y + +1e‬‬

‫‪8& .9& : 6

7‬‬ ‫(' &‪. ./ 01 ، #/ ،
#34 '( : +,-" – )
*") –
#$%#‬‬
 ‫"!
‪5 :‬‬ ‫ 

 
‪2013/07/01 :    -    -‬‬
‫▪ ا"‪ b!C‬ا‪J‬ﺵ‪: γ -A‬‬
‫‪ -‬ﺥ‪l‬ل ا"‪ b!C‬ا‪J‬ﺵ‪ γ -A‬ی‪7‬ث اﺱ"_ار أﻥی‪G /‬رة ‪g‬ی )أﻥی‪ /‬أب( ا‪ b!C  /h‬ﻥوي ‪ ،‬ی"~  ذ‪b‬‬
‫ﻥاة ا‪_"3 %‬ة ‪g‬ی ‪ ،‬ا‪ /O‬ا‪J‬ﺽ‪ /I‬ا"‪ ;5'7 -‬ااة ا‪W‬ب ا'‪G‬رة ‪7" ،‬ر = ﺵ!= اﺵ‪A‬ت ‪. γ‬‬

‫‪ H‬ااة‬ ‫ا ‪: 3-:‬‬

‫* ‪A‬‬
‫‪ZX‬‬
‫ا‪ J‬ا‪I5‬رة‬

‫‪γ‬‬
‫‪A‬‬
‫ا‪ J‬ا‪
K
,‬ا‪*2K5‬ة‬ ‫‪ZX‬‬

‫‪A -‬د‪ /‬ا"‪ =C‬اوي ;‪K‬ا ا"‪ b!C‬ا‪J‬ﺵ‪ -A‬آ"‪: -‬‬

‫‪A‬‬
‫*‪ZX‬‬ ‫→‬ ‫‪A‬‬
‫‪ZX‬‬ ‫‪+ γ‬‬
‫‪A‬‬
‫ه‪ -‬ااة ا‪W‬ب ا'‪G‬رة ‪g‬ی ‪.‬‬ ‫*‪ZX‬‬
‫ااة ا‪ %Y‬ا'‪_"3‬ة ‪g‬ی )‪ -I‬ﺡ";ا‪.(/3‬‬ ‫‪ AZ X‬ه‪-‬‬
‫● ﻥن ا‪ G2‬ا‪/‬ﺵ&' ‪:‬‬
‫‪ -‬إن ‪ b!C‬ا‪W‬ﻥی‪ /‬ه‪a -‬هة ‪8‬ا‪ ، /L7 /‬ﺡ‪ Y n‬ی'! ا"‪% X,‬ﺱ"'ار ‪ b!C‬ﻥ اة او ‪    ;C‬ذ ‪K  ، b‬ا ‪Y‬‬
‫ی'! دراﺱ‪ /‬ا‪W‬ﻥی‪ /‬اﻥ‪C‬ادی آ' ‪A‬دﻥ ذ‪ -I b‬دراﺱ‪O /‬ر ﺡآ‪ /‬ﻥ_‪ /O‬دی‪. /‬‬
‫‪ -‬راﺱ‪ b!C /‬ا‪W‬ﻥی‪ /‬ﻥرﺱ; دراﺱ‪ /‬إﺡ‪ /:‬أي ﻥرس ‪  /‬ا‪W‬ﻥی‪ /‬و ﻥ‪ 2'A‬اراﺱ ‪
5 /‬آ = ا‪W‬ﻥی ‪/ A'"h /‬‬
‫ر‪ 2e‬أن ‪ b!C‬ه‪ `K‬ا‪W‬ﻥی‪ /‬اﻥ‪C‬ادی ‪ 2‬ی! "'ﺙ‪
5 l‬ا‪lgJ‬ق ‪.‬‬
‫‪ -‬ی" د ا‪W‬ﻥی‪O% /A8 /A /‬ی_‪ /‬أﺱ‪ /‬ﺡ‪ T3‬ﻥن ی
ﻥن ا" ا‪J‬ﺵ‪ -A‬ا‪K‬ي ی‪/ lA% 4  ,A‬‬
‫ا"‪: /‬‬

‫‪ λt‬ـ ‪N = N 0 e‬‬

‫‪ N0‬ه د ا‪W‬ﻥی‪ /‬ا‪"%Y‬ا‪ ) /‬ا‪. (t = 0 /R75‬‬

‫‪ N‬ه د ا‪W‬ﻥی‪ /‬ا'"‪ e /_,‬ا'"‪ -I /!!C‬ا‪. t /R75‬‬
‫‪ λ‬ه ﺙ‪ t%‬ی
ﺙ‪ t%‬ا"‪ b!C‬ا‪J‬ﺵ‪ -A‬وﺡ‪ / 5' -I s-1 4‬اﺡ ات او ‪ ، /‬ی"‪ %  5A‬اة و ‪ Y‬ی"‪، F %  5A‬‬
‫ی‪: /lA% 4 ,A‬‬

‫‪ln 2‬‬
‫=‪λ‬‬
‫‪t1 / 2‬‬

‫‪8& .9& : 6

7‬‬ ‫(' &‪. ./ 01 ، #/ ،
#34 '( : +,-" – )
*") –
#$%#‬‬
 6 :
!" 2013/07/01 :    -    -
 


s ‫ و ی'!  ﺽ‬/A8 '‫ ا‬/ ‫ﻥی‬W‫ ا‬P: ‫ ﻥ‬4 l‫ ﺥ‬b !C" ‫ي‬K ‫ ا‬F ‫ = ا‬G'‫ ی‬، s /‫ﻥ‬G‫ ا‬4‫' وﺡ‬A‫ ا‬P:‫ ه ز ﻥ‬t1/2
: -5‫ آ' ی‬b‫ذ‬
t = 0 → N = N0
N
t = t1 = t1/2 → N = N1 = 0
2
N N
t = t2 = 2 t1/2 → N = N2 = 1 = 02
2 ( 2)
N N
t = t1 = 3 t1/2 → N = N3 = 2 = 03
2 ( 2)
....
N
t = tn = nt1/2 → N = Nn = 2n
( 2)
: 4-: ‫ا‬ : ‫و هﺱ ی!ن‬

1
: T"!‫ و ﻥ‬τ ‫ـ‬% 4 F‫ ی‬F‫ ا‬t%G% /,3‫ف ا‬A -
λ

1
τ=
λ

. (11-=!8‫ )ا‬/‫ز‬W‫ر ا‬7 U t = 0 /R75‫  ا‬N = f(t) ‫ن‬,‫ 'س ا‬Ug_ τ =G'‫و هﺱ ی‬
: '&‫ﺵ‬/‫● ا ط ا‬
‫!! ت‬C"‫ ه   د ا‬/ A ( Bq) = ‫!ی‬,‫ ا‬/ ‫ اﺡ ات او‬/ 5' -I 4‫ ووﺡ‬A ‫ـ‬% 4 F‫ي ی‬K‫ ا‬-A‫ﺵ‬J‫ط ا‬8‫ ا‬-
: /lA% 4 ,A‫ ی‬، ‫ ااﺡة‬/‫ﻥ‬G‫ ا‬-I ‫ث‬7 -"‫ا‬
dN
A=‫ـ‬ = λN
dt
8& .9& : 6
7 . ./ 01 ، #/ ،
#34 '( : +,-" – )
*") –
#$%#& '(
 ‫"!
‪7 :‬‬ ‫ 

 
‪2013/07/01 :    -    -‬‬

‫و ﺡ‪ n‬أن ‪λt :‬ـ ‪ N = N 0e‬ی'! آ"‪: /%‬‬

‫)‪dN(t‬‬
‫ـ = ) ‪A(t‬‬ ‫‪ λt‬ـ ‪ λt = A 0e‬ـ ‪= λN 0e‬‬
‫‪dt‬‬

‫ﺡ‪ A0 = λ N0 n‬ه _ار ا‪8‬ط ا‪"%J‬ا‪. (t = 0 ) -‬‬

‫• ی'! اﺱ""ج ‪:‬‬
‫‪A‬‬
‫‪t = nt1/2 → A = 0n‬‬
‫)‪( 2‬‬
‫و هﺱ ی!ن ‪:‬‬
‫ا ‪: 5-:‬‬

‫● ‪ S
!$‬ا ط ا‪/‬ﺵ&' ‪# 'R‬ل ا‪P2‬ری‪: O‬‬
‫‪ -‬ی'!  ‪%‬اﺱ ‪ /O‬ا‪J‬ﺵ ‪A‬ع _ ی '  ا' اد ا‪L A‬ی‪ /‬آ‪_,‬ی  ا‪L W‬ء ا‪ / ,‬أو ا‪7‬اﻥ ‪ /‬ذات '  ی_ رب‬
‫‪ 40000‬ﺱ‪% /‬ﺱ"‪'A‬ل ا!‪%‬ن ‪. 14‬‬
‫‪, -‬أ ا"‪u‬ری† ‪%‬اﺱ‪ /O‬ا!‪%‬ن ‪ 14‬ی‪ "3‬إ
ا‪R‬ی‪ /‬ا_‪u% /5‬ن " ﻥ‪ !K‬ا
 ‪ 'R 14 C‬ا‪ T& *2K #‬ا‪" TU‬‬
‫‪14‬‬
‫‪C‬‬
‫أي أن ا‪ -I 12 /,3‬ا! ن و ‪ - I‬ا‪ 2 A‬ا‪)  ' - 7‬ﺙ‪ 20000 = W / "%‬ﺱ ‪ /‬ا‪W‬ﺥ ة ( ‪ ،‬و    ت  ‪L‬‬
‫‪C‬‬
‫ﻥ‪i I lG  - ,‬ن ﻥ ‪ /,3‬ا!‪ %‬ن ‪ , 14‬أ ‪ - I‬ا"  ‪ T,3 %‬ا"  ا‪J‬ﺵ ‪ %!5 -A‬ن ‪ ، 14‬ﻥ ‪ 8‬إ
أن أﻥی ‪/‬‬
‫ا!‪%‬ن ‪ " Y 12‬أﺙء ذ‪. b‬‬
‫‪ /IA -‬ﻥ‪ /,3‬ا!‪%‬ن ‪ 14‬ا'"‪  -_,‬ﺥ‪l‬ل ‪% s'3    / R7 - I ( ... m(t) ، N(t) ، A(t)) / IA‬ﺱ ""ج ' ‬
‫ت  ا‪ T8$‬أو ا‪ lG 2RA‬و‪ I‬ا‪: /lA‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪m‬‬

‫=‬ ‫=‬ ‫‪λt‬ـ ‪= e‬‬
‫‪A0 N0 m0‬‬

‫ﺡ‪ t n‬ه ' ا‪. /A‬‬

‫‪8& .9& : 6
7‬‬ ‫(' &‪. ./ 01 ، #/ ،
#34 '( : +,-" – )
*") –
#$%#‬‬
 ‫"!
‪8 :‬‬ ‫ 

 
‪2013/07/01 :    -    -‬‬
‫ ‪:‬‬
‫‪ -‬دة  ی!ن ' ا‪ (lG  2R) /A‬أ‪Y‬ف ا ‪ Y 3‬ی'!  ا ع أ‪Y‬ف ا ‪3 7 3‬ب ‪3 7 bK  ، A0‬ب‬
‫‪ -I A0‬ه‪ `K‬ا‪ /7‬ﻥ‪u‬ﺥ‪ / K‬ﺡی‪ 2R) /G‬ﺡان ت ﺡی‪ (G‬و ﻥ_م ‪37%‬ب ﻥ ‪ ;g8‬ا‪J‬ﺵ ‪I ، -A‬ﻥ ‪8‬ط ا‪J‬ﺵ ‪-A‬‬
‫‪ /A5‬ا‪7‬ی‪ /G‬ه ‪ /%G'%‬ا‪8‬ط ا‪J‬ﺵ‪ /A5 -A‬ا_ی'‪ -I /‬ا‪. t = 0 /R75‬‬
‫‪ -‬د ا‪W‬ﻥی‪ /‬ا‪"%J‬ا‪3  / -I /‬وي '‪'h‬ع د ا‪W‬ﻥی‪ /‬ا'"‪L /!!C‬ف إ; د ا‪W‬ﻥی‪ /‬ا'"‪/IA',I ، /_,‬‬
‫د ا‪W‬ﻥی‪ /‬ا'"‪ e /_,‬ا'"‪ N /!!C‬و  د ا‪W‬ﻥی ‪ /‬ا'"‪ / !!C‬ی'!  ﺡ ‪3‬ب  د ا‪W‬ﻥی ‪ /‬ا‪"%Y‬ا ‪(t = 0  ) N0 /‬‬
‫و ‪ I" -"%‬آ= ا'‪OA‬ت "‪7‬د ' ا‪  /A‬ﺥ‪l‬ل ا‪. N = N0e-λt : /lA‬‬
‫● و>ة ا‪ 2‬ا‪W‬ری ‪: u‬‬
‫إن ا!"= ا‪C‬دی‪ /‬ا' ‪ - I /$"3‬ا"‪l C‬ت اوی ‪  /‬ة  ا ‪K  ،‬ا ی ‪$"3‬م ا‪FC‬ی ن  دة وﺡ ة أﺥ ى _ س‬
‫ا!"‪
 /5‬وﺡة ا!"‪ /5‬ا‪K‬ری‪ /‬ی‪ (u) ; F‬و ی‪: /lA% ; ,A‬‬

‫‪ 27 kg‬ـ ‪1u = 1.66 . 10‬‬

‫‪1‬‬
‫ آ"‪ /5‬ذرة ا!‪%‬ن ‪ 12‬و ا"‪ -‬ﻥ‪,"A‬ه ‪ mC‬ﺡ‪ n‬ی!ن ‪:‬‬ ‫‪A‬ف أی‪ L‬وﺡة ا!"‪ /5‬ا‪K‬ری‪
5 /‬أﻥ;‬
‫‪12‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1 M(C) 1‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪1u‬‬ ‫= ‪mC‬‬ ‫=‬ ‫‪23‬‬ ‫=‬ ‫‪23‬‬ ‫‪≈ 1.67 .10- 24 g = 1.67 .10- 27 kg‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪12 N A 12 6.02 .10‬‬ ‫‪6.02 .10‬‬
‫• ‪ H‬ا‪: 2‬‬
‫‪ -I -‬إ‪g‬ر ا‪R‬ی‪ /‬ا‪ /,3‬ا"ح أﻥ‪"8‬ی ‪% -I‬ای‪ /‬ا_ن ا‪8A‬ی أن آ= آ"‪ / g
 /g ;,7: /5‬ا!"‪ / 5‬ی‪ ,A‬‬
‫; ‪ /lA%‬ا"‪: /‬‬

‫‪E0 = mc2‬‬

‫‪ : c = 3 . 108 m.s-1‬ﺱ‪ /‬ا‪L‬ء ‪ -I‬ا‪C‬اغ ‪ : m ،‬ا!"‪ /g : E0 ، (kg) /5‬ا!"‪(J) /5‬‬

‫‪ -I -‬ا‪ 253‬ا‪K‬ري  وﺡات أﺥى ‪ /O5‬أه'; ‪ ،‬ا‪"!J‬ون ‪ eV rI‬و ا' إ!"ون ‪ MeV rI‬ﺡ‪: n‬‬

‫‪1eV = 1.6 . 10-19 J‬‬

‫‪1MeV = 106 eV‬‬
‫‪1MeV = 1.6 . 10-13 J‬‬
‫ ‪:‬‬
‫ی'! ﺡ‪3‬ب ‪ /g‬ا!"‪ /5‬ا"‪ -‬ا‪ I‬آ"‪ /5‬ذری‪ u /‬ﺡ‪ n‬ﻥ‪: h‬‬
‫‪ 27 × (3 ×108 ) 2‬ـ ‪1.66 ×10‬‬
‫=‪E‬‬ ‫‪= 933.75MeV‬‬
‫‪13‬ـ ‪1.6 ×10‬‬
‫• ا*‪ G‬ا‪ '2‬و &!رة ‪ H‬ا‪: 0652‬‬
‫‪ -‬إن آ"‪ /5‬ااة ‪ X‬أ=  آ"‪! /5‬ﻥ; و ا‪C‬ق ‪  %‬ا!"‪  "5‬ی 
ا*‪ G‬ا‪ ، '2‬ی ‪ % 4  F‬ـ ‪ ∆m‬و ی‪4   ,A‬‬
‫‪: /lA%‬‬
‫)‪∆m = Z mp + ( A – Z ) mn – m(X‬‬

‫ﺡ‪ : mp n‬آ"‪ /5‬ا‪,‬ون ‪ : mn ،‬آ"‪ /5‬ا"ون ‪ : m(X) ،‬آ"‪ /5‬ااة ‪.‬‬

‫‪8& .9& : 6
7‬‬ ‫(' &‪. ./ 01 ، #/ ،
#34 '( : +,-" – )
*") –
#$%#‬‬
 ‫"!
‪9 :‬‬ ‫ 

 
‪2013/07/01 :    -    -‬‬

‫‪ /g -‬ا"'ﺱ‪) b‬أو ‪ /g‬ا‪ (r%‬ه‪ -‬ا‪ /O‬ا‪l‬ز‪'" /‬ﺱ‪ b‬ایت ‪ ،‬و ه‪ -‬ﻥ‪ ;3C‬ا‪ /O‬ا‪l‬ز‪ =:C /‬ایت ‬
‫‪ ، ;LA%‬ی‪: /lA% ; ,A‬‬
‫‪Eℓ =∆m c2 = ( Z mp + ( A – Z ) mn – m ) c2‬‬

‫• ا‪*26‬ار ا‪Y‬ﻥی ‪:‬‬

‫‪El‬‬
‫ا‪K‬ي ی‪: /lA% 4 ,A‬‬ ‫‪ Y -‬ی‪ r,‬اﺱ"_ار ااة ‪' /O%‬ﺱ!; ‪ ،‬و إﻥ' ی‪ /O% r,‬ا"'ﺱ‪ =! b‬ﻥ!‪5‬ن‬
‫‪A‬‬
‫‪El‬‬ ‫‪c2‬‬
‫) )‪= ( Z mp + ( A – Z ) mn – m(X‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪El‬‬
‫أآ‪. ,‬‬ ‫و !ن ااة أآ‪ G‬اﺱ"_ار آ‪ '5‬آﻥ‪ /g t‬ا"'ﺱ‪ =! b‬ﻥ!‪5‬ن‬
‫‪A‬‬
‫‪G‬ل ‪:‬‬
‫‪235‬‬ ‫‪56‬‬
‫ا‪7‬ی ‪ Fe‬أآ‪ G‬اﺱ"_ار  اراﻥم ‪ U‬ر‪ 2e‬أن ‪ /g‬ا‪ r%‬اة اراﻥم أآ‪ /g ,‬ا‪ r%‬اة ا‪7‬ی‬
‫‪E‬‬ ‫‪E‬‬
‫! ‪. l (56 Fe) > l ( 235 U) :‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬
‫● ‪ ZJ‬أ‪26‬ن ) ‪: (Aston‬‬

‫ا ‪: 6-:‬‬

‫‪8& .9& : 6

7‬‬ ‫(' &‪. ./ 01 ، #/ ،
#34 '( : +,-" – )
*") –
#$%#‬‬
 ‫"!
‪10 :‬‬ ‫ 

 
‪2013/07/01 :    -    -‬‬
‫‪El‬‬
‫‪ /O ( -‬ا"'ﺱ‪ =! b‬ﻥ!‪5‬ن و ا"‪ =G' -‬ا‪ /O‬ا‪l‬ز‪F /‬ع ﻥ!‪5‬ن واﺡ ‬ ‫‪ -‬ﻥ‪ ='A"3‬دة ا_'‪ /‬ا‪) /,3‬‬
‫‪A‬‬
‫ااة ‪ ،‬و ‪
7‬أﺱ"ن ه ‪
7‬یرس ه‪ `K‬ا‪ /Y% /O‬ا‪A‬د ا!"‪. A -5‬‬
‫‪
7  -‬أﺱ"ن ی'! '‪ F‬ﺙ‪l‬ث ﺡ‪Y‬ت ‪:‬‬
‫ا‪ /7‬ا‪W‬و
‪50 < A < 75 :‬‬
‫‪ -I‬ه‪ `K‬ا‪ /7‬أن '‪
7‬أﺱ"ن ﻥ;ی‪ /‬ى ا‪ /g I‬ا"'ﺱ‪ =! b‬ﻥ!‪5‬ن ره ‪WI ، 8.7 MeV‬ﻥی‪ -I /‬ه‪K‬ا‬
‫ا'‪h‬ل ه‪ -‬ا‪W‬آ‪ G‬اﺱ"_ار  ‪ ;%‬ا‪7‬س ‪ 63‬و ا‪7‬ی ‪. 56‬‬
‫ا‪ /7‬ا‪G‬ﻥ‪A > 190 : /‬‬
‫‪ -I‬ه‪ `K‬ا‪ /7‬ا‪,‬ن ی"‪F‬ای ‪r,%‬ء  ‪F‬داد ‪ ، A 2‬ه‪K‬ا ا'‪h‬ل یا‪ I‬ا‪W‬ﻥی‪ /‬ا‪ ، /5_G‬و ه‪ -‬أﻥی‪ /55 /‬ا‪Y‬ﺱ"_ار‬
‫‪E‬‬
‫) ‪ ( l < 8MeV‬و ‪G‬ل ‪
5‬ذ‪ b‬ﻥ‪K‬آ اص ‪ ، 208‬اراﻥم ‪. 235‬‬
‫‪A‬‬
‫ا‪ /7‬ا‪1 < A < 20 : /GG‬‬
‫ا‪W‬ﻥی‪ -I /‬ه‪ `K‬ا‪_"3 e /7‬ة و ﺥ‪. /CC‬‬
‫● ا‪7‬ﻥ ر اوي ‪:‬‬
‫ا ‪: 7-:‬‬ ‫‪ -‬ا‪Y‬ﻥ‪O8‬ر اوي ه ‪,‬رة  ‪ =C‬ﻥوي ‪7"3‬ث ﻥ~‬
‫ ‪:‬دم ‪) /'3‬ﻥ"ون ‪ U (lG‬ﻥاة ﺙ_‪ /h" /5‬ﻥا‬
‫ﺥ‪. "CC‬‬
‫‪ -‬ﺱ‪ T,‬اﺥ"ر ا"ون ‪ /5' -I‬ا‪Y‬ﻥ‪O8‬ر اوي ه أن‬
‫ا"ون ‪A" 23‬دل آ;‪ ' %‬ی‪ Y 45Ah‬ی"‪U I‬‬
‫ا‪W‬ﻥی‪. /‬‬
‫‪ -‬ا‪W‬ﻥی‪ /‬ا‪  /h‬ا‪Y‬ﻥ‪O8‬ر !ن أآ‪ G‬اﺱ"_ارا  ااة‬
‫ا'‪O8‬ة ‪.‬‬
‫‪I‬ل ‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪235‬‬ ‫‪141‬‬ ‫‪92‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪0 n + 92 U → 56 Ba + 36 Kr + 3 0 n‬‬

‫‪ -‬إن ا"وﻥت ا'‪ -I /GA,‬آ= ‪ =C‬اﻥ‪O8‬ر ‪7‬ث ‪lC‬ت أﺥى ‪

A ،‬ذ‪ b‬أن ا"ون ا‪"%Y‬ا‪ -‬ی‪=A"C‬‬
‫اﻥ‪O8‬ر ﻥاة اراﻥم ‪ ،‬و ا"وﻥت ا'‪7 /GA,‬ث اﻥ‪O8‬رات أﺥى و ه!‪K‬ا "‪ PL‬ا‪ /‬آ' ‪ -I ,‬ا‪:‬رة‬
‫ا'ﺽ‪ =C"5 /7‬ا'"‪ =353‬و آ= ه‪K‬ا ی‪7‬ث ‪ -I‬ز ‪ :‬ا و ه‪ -‬ا‪ /‬ا"‪7 -‬ث ‪ -I‬ا"‪ =C‬ا‪7‬دث أﺙء‬
‫اﻥ‪hC‬ر ا_‪ /5,‬اوی‪./‬‬
‫● ا‪7‬ﻥ>ج اوي ‪:‬‬
‫ا ‪: 8-:‬‬
‫‪ -‬ا‪Y‬ﻥج اوي ه ‪,‬رة  ‪ =C‬ﻥوي ی"‪ 2‬ﺥ‪ 4l‬ار‪,‬ط ﻥا‬
‫ﺥ‪ =!8" "CC‬ﻥاة ﺙ_‪ /5‬ﻥ‪. ,3‬‬
‫‪I‬ل ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1 H + 1H → 2 He + 0 n‬‬
‫إن ه‪K‬ا ا"‪ =C‬ه ا‪W‬آ‪ G‬إﺡ"'‪lC -I Y‬ت ا‪Y‬ﻥج ‪ l,_"3‬ﻥ‪R‬ا‬
‫"زات ا‪FC‬ی‪ /‬و ا"!‪_ /‬رﻥ‪lC"% /‬ت ا‪W‬ﺥى ‪.‬‬
‫ ‪:‬‬
‫ا‪W‬ﻥی‪ e /‬ا'‪_"3‬ة ی'! أن "‪7‬ل ‪O%‬ی_" ‪:‬‬
‫‪ -‬ا‪W‬ﻥی‪ /‬ا‪ /5_G‬ی'!; أن ‪ O8‬إ
ﻥا ﺥ‪ "CC‬ﻥ‪ ,3‬أآ‪ G‬اﺱ"_ارا  ااة ا'‪O8‬ة ‪.‬‬
‫‪8& .9& : 6
7‬‬ ‫(' &‪. ./ 01 ، #/ ،
#34 '( : +,-" – )
*") –
#$%#‬‬
 ‫"!
‪11 :‬‬ ‫ 

 
‪2013/07/01 :    -    -‬‬

‫‪ ‘A% -‬ا‪W‬ﻥی‪ /‬ا‪ : ( 31 H ، 21 H ، 11 H =G ) /CC$‬ی'!; أن ~ ‪OJ‬ء ﻥاة أآ‪ G‬اﺱ"_ار ‪.‬‬

‫ا ‪: 9-:‬‬

‫● ا‪ 
J‬ا‪
2‬و ای ‪ :&12‬ﻥوي ‪:‬‬
‫! ا"‪7‬ل ا‪O‬ي ا''‪K‬ج ‪A'%‬د‪ /‬اوی‪ /‬ا"‪: /‬‬
‫‪A1‬‬ ‫‪A2‬‬ ‫‪A3‬‬ ‫‪A4‬‬
‫‪Z1 X1‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪Z2 X 2‬‬ ‫→‬ ‫‪Z3 X 3‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪Z4 X 4‬‬
‫‪ -‬أﺙء ا"‪ =C‬اوي "‪ b!C‬ا‪W‬ﻥی‪ /‬ا'"‪ /5C‬إ
ﻥی; و ‪A%‬ه "‪  =!8‬ی !ﻥ‪ /‬أﻥی‪ /‬یة ا'"'‪-I /5G‬‬
‫اا~ ‪.‬‬
‫‪ '% -‬أن آ"‪ /5‬ااة ا=  آ"‪! /5‬ﻥ; ‪K;I‬ا ی‪ -A‬أن ا‪ /5'h‬ا'"!ﻥ‪  /‬اا )‪ (X2 ، X1‬ی‪ ;F5‬إآ"‪3‬ب ‪/g‬‬
‫!‪ ، !!C" -‬ه‪ `K‬ا‪ b!C -"g -I =G'" /O‬اا ا'"‪ ، (Eℓ(X1) + Eℓ(X2)) "5C‬و ‪ =G'%‬إن ا‪/5'h‬‬
‫ا'"!ﻥ‪  /‬ﻥ!‪5‬ﻥت اا )ﻥ!‪5‬ﻥت ‪ ، X1‬ﻥ!‪5‬ﻥت ‪ (X2‬ی‪_ ;F5‬ی‪ =!8" -! /g 2‬ا‪W‬ﻥی‪ /‬ا‪، X3) /h‬‬
‫‪ (X4‬ه‪ `K‬ا‪' /g -I =G'" /O‬ﺱ‪ b‬اا ا‪. (Eℓ(X3) + Eℓ(X4)) "h‬‬
‫‪ -‬ی'! '‪ =G‬ا‪ /5:7‬ا‪ =C"5 /O‬ا‪
5 %3‬ﺽء  ‪ `5‬آ' ی‪: -5‬‬
‫ا ‪: 10-:‬‬

‫و  ه‪K‬ا ا'‪ rO$‬ی'! آ"‪, /%‬رة ا‪ /O‬ا'‪7‬رة  ا"‪ =C‬ا‪: /lA% %3‬‬
‫‪E lib‬‬ ‫)) ‪ ( E l (X1 ) + E l (X 2‬ـ )) ‪= ∆E = (E l (X 3 ) + E l (X 4‬‬
‫‪8& .9& : 6
7‬‬ ‫(' &‪. ./ 01 ، #/ ،
#34 '( : +,-" – )
*") –
#$%#‬‬
 12 :
!" 2013/07/01 :    -    -
 


: ‫و آن أن‬
Eℓ(X1) = Z1mp + (A1 – Z1) mn – m(X1)
Eℓ(X2) = Z2mp + (A2 – Z2) mn – m(X2)
Eℓ(X3) = Z3mp + (A3 – Z3) mn – m(X3)
Eℓ(X4) = Z4mp + (A4 – Z4) mn – m(X4)
: -5‫رة آ' ی‬7'‫ ا‬/O‫رة ا‬, /%"‫ی'! آ‬

Elib = |’E| = | m(X1) + m(X2) – (m(X3) – m(X4) | c2

** ‫رس‬I -‫ﻥ‬I : ‫ﺱ"ذ‬W‫** ا‬

2‫_ﺱ‬5% t‫ ﻥی‬2‫ د ﺱ‬/‫ﺙﻥی‬
/O3 - ‫وب‬$‫ا‬
Fares_Fergani@yahoo.Fr
Tel : 0771998109
. ;5‫ اروس أو ا"'ری و ﺡ‬-I =5‫ي ﺥ‬u% -‫!"وﻥ‬J‫ی ا‬,‫ی ا‬g  el%‫ﻥ إ‬
_,3 ‫وﺵ!ا‬
: -"‫ان ا‬A‫ﺱ"ذ ذو ا‬W‫ ا‬U =‫ أدﺥ‬. ‫ی‬F'5 ‫ و‬/_‫` اﺙ‬K‫  ه‬/$3‫'= ﻥ‬7"

www.sites.google.com/site/faresfergani

8& .9& : 6

7 . ./ 01 ، #/ ،
#34 '( : +,-" – )
*") –
#$%#& '(