You are on page 1of 176
Inaice ge contnidos De cc ea eee cy Perec tee ccs Ceneeeesr fin 5. Recursos de rehabilitacién en salud mental 21, Terapia ocupacional bacada en la evidencis en salud mental D. Indice anattie Popes b| 9p ESASION oI we OPEB A Or Could of 2p EDR Ts ML 3p OPURIN ‘sopepisa2ou Se} 2p ueromjano o] e>ynUOp] eee Km eravir hz) CCE STs Roe PEt Tecan Eta e ete Poo ute serra fereeh Reentry PTT Lee en Te ete SEO ese ELST ae} WIOaIMONANYAIAS < das direceamente por voluntades ajenas a lo 4 |e | ‘Ans dla salud y enfermedad mental Paralclamente, la conformacién deta saves: tigucion biomédica y socal y sus descubrimien- tos apora un campo de conocimiento sumo, al que Ios terapeutas ocupacionales no deben ser ajenos, pero que no es objeto prioitaro de LAENFERMEDAD MENTAL EN LA PREHISTORIA E INICIO DE NUESTRA ERA ‘rena, representadas por espiius mualignos 0 por olf seres humanos ea quienes se creia (gue habian eacarnado aquellos espirtus. De > esta manera, se empez6 a consiruir un con- < entific de la medicina en el sig xm sin em: Dargo, desde los primeros datos encontrados sobre das afecciones del alma, aparecen Vin- Eulos direcios entre las ocupaciones y sro pereusion sobre f2 salud mental de los seres hummanes. En la civilzaciin sumetia, en Mesopotamia 05 y el deporte como tratamiento, Actual- 2 mente, se conservan algunos documentos, dela rota de los cuatro bumores lena, bis faba que los rastomos mentales eran en pane ‘orgnicos, en parte éticos y en parte dvinos, }-elisficando la locura en cuatro pas: protien, ual, poeta y erica. os romanos consideraban ta enfermedad (Conpinieas) localizadas en la monte Gentes) hizo una sintesis de loz conocimientos exis- fentes en au époce. ; as culturas riggs y romana etableceron, I elejercis y la atvised como método terse tico, argumentando este benefico le deren tes personajes yfilécofos de la épaca (ipsers tes, Galeno, Accteo). Tambien en la culeura lelimica aparecen pensadores relevantes que dan importancia 2 las actividades como fector de salud (Msiménides y Avicens). LA ENFERMEDAD MENTAL * EN LAEDAD MEDIA No es hasta nuestra era cuando se encuen- tran referencias de la creacin del primer ozo Durante toda la Edad Media, el significado principalnte causado por el mal frente a fos Dpostulacos del bien. También er posible encon {tar en fuentes de la €poca como Is lepra hacia stay cn tod Bupa (coli fermedades sexuales, lo que cootsibuia a una G voces tpicos, como Saint Marhurin de tar ‘chant, Ghee o Nuremberg), Tambien hay que carla publicacién de diferentes obras de una Incipiente Inquisciba roligiosa Gnguisio Hao- smaleficarum GEl macillo de los brujon), escrito €2n 1436 por los monjos dominicos Heinrich Kra ‘mer y Johann Sprenger. Dicha publicacion se actividades que estaben fuera de los conceptos Se la moral eisiana. LA ENFERMEDAD MENTAL, EN EL RENACIMIENTO Se sigue peretbiendo una vision demoniaca 4 las personas con enfermedad mental y, con tuna Inguiscion extendida por toda Europa y ‘América, se dende a tipificat Is slatomatologia psiquilitica como elemento simbélico de la be- reencias y consolidacion de la fe cules. 'A pesar de esta postura cilia, puede senalarse como fit relevante el inicio de una { Gerta coerente clensica sobre la enfermedad ‘menial, planteandose los prineros intentos de 212 son oa‘ sean semnrton ot my of oo apo 9 _unigap ou anb gsnu7d uotnb (GasT-SPLD PU ‘Sgemumrayp os Ov XX A 18% 201 oR VNYaGOW dvaa V7 NI WINSW OVGaNYaINa VT “ean -onpaxt pepnepadso ns susn suey v9 SoU “aaiut 2p EW epeD 3es00 URE gE OLIN [Un “Upeq un > sopeciao UME SomeRE & 34 oy soundly "ep 10d seiqy

‘onjear oFsoy un ary 4K Ofis OUD ORORIED BRD fo "OTEE | 0d“Goqe SAGO) WoFSaNs 2p ous 0 oBaseo owen & SOUR F900) OF “young owoo gojqUIsS 2s CIONIEUIOIU oped {909 "eueyendSoF] wEpO BUN epLIA OND "(OCG “S6p1) 901g ap uenfueg s9 oaaPIodur=TOD pos ofegen fap sosinnoxd “OpeT-Z6p1) SOatA ‘Ser veef'e 4849 apand 9° woody Hi oc. ‘eepeanon sexed 900'9 std 9p purove yexdoout "2 *d) woI|GOM e Y=) A pepuo o| ap sagep jo sumer ap jesus epsaoeu =< sepate ap Gasep fo uo0 €232000) [© upUaTE | 9p wops ¥| wepeaw SOIIOTUIDAI se Sony “sojShou We ep run Ww SepE=E, -spisnc9 ns wed ermae Ded fo ONSTAR -t1 as0pupisuce‘sopmaoetr 9 yevora9H09 9 sozour‘sopednoesop ‘saiqod #04 ® UoRIEZ “Hodoue> euster B PURE sof 95 SEPIA S08 3p ‘Gxrowour uot us rprsarfin ESEmgod 2p Soke “uaai0d ‘sradoma SSpepn Sox! 2 sope jes opuess> uea 96 ewuSE pepouay pow un psp 24 26 med Y jeme vos 4A wnsonu © asifoursee 9p col] URE vaso an ‘omnmuzru onapwcien ns 9p RENE ‘uggs meurud wun cauoo ye "sapeuodt sOpEP -sauOND fy] op TONED VAP A ops cS blot eli pres scincespysqes, ‘observacion y descipeiin de hechos. La conts- das paral adquikicién de hébtosealudables en lee bres medievales, que en algunos casos Hea Inasta el afo 1815, en el que cabe sefalat la 7 Yirteron el aniguo concepto manicomial en un costumbre del Hospi de Bethlehem (al igual © concepeo asia, intoduciendo diversas acivda- que de cuos centros europeos) de exponet las personas con enfermedad mental como es- Ta demencia (amontia fatuitas,shpidias, morass) Fue recanocida por la mayora de loo tiempo y lt evolucién progresiva. La tendencia casicatora ‘como choque emocional que provoca sintomas cl a Finda ‘nb soyemimpuoo sovenrs so] igor somaumad [ep sns uo oworerveduioo jap wojoond mo = 199 med v upsoyosd my ap alo oun Popa edn oopsmsan Souopedeoo 5 2p Sevan sof vemor ee uopereradaou0> ti op sod wofsias Wn eS OPUS ‘rae fap ow A eIqU Jap AEN F OS PP AIT -yun ja uo roopedtoo mde ef 2p PUY ML Sperane searoknd seorn9) Ad OD roo op sosoord ‘soos epeHANS oP ppea ey vouOdeD =poop "EDSTISED “past od apn suo Sod oped ce gums ‘oxisnpxo ouERp © EATEN puta 3p Seprounep HY emomusuuny ‘same HD “3p Ax] v] rwoul pepaisogte ey ap ‘nb ourusp zzet op sousoyoueg op jeu -appeoead ap ory epeain e@ojos00 # K OF EL» s1eyu 26 onb of us sovopetat xxoT9ISTaNa ‘WLNSW GVGaWU34NA V1 9p epudoyouod 2p Gorm simauouarrog enuSPyne sostnoes ba 2) 00 $159 axad “BED tod 2p ropederunyy ‘seunf se, 3p ueroppuadsp 20007 op Seon sy “S171 op MOCO Ep EPETUN MavarayuED wun uo |Ruopedmo wen ap opera ayepour fat “ud jo ontasaid 1261 8a LG61) aNgKHOY Top HD -esaN|GO n OLEHOIPY 9 ‘ONDAETIG Jp WOE ogee paeaurap Somop 100 FUER ‘OUP US fandamentan el aprendizaje de conducas as a los tatamientos psiquitrcos, Estos factores, fluyeron directamente en el concepto de pia ocupacional y su aplicacion como ional con pacientes mentales y escribi6 en 1915 la obra Occupational Therapy, y en 1819, Reconsiraction Toorapy. ‘A partir de las primeras décadas del si- slo 0% surgié en Inglaterra la lamada antipe- Boshock), pero los descubrimientos farmacols _gicos realizados entre 1949 y 1960 empiczan a Tener un mayor grado de eficaciay a aplicarse taba la metodologia asistencia! de los hospi Jes psiquidtricas de épocas pasadas, Los con- fletos bélicos y la mediacion religiosa en la asistencia social ysanitara determinaron el ea- ‘Senatorios pablicos © puvados se incorpor® el tretamieato de terapia ocupacional, siendo una Ge las bases mas solidas de los hospitals pst fque templaba el sistema nervioso. Posterior: fhente, hay wna etapa en la que el trabajo se ‘emiende como obligado y dene que peribirse Dlece que la salud mental constizuye na pro- mesa formal, wflexiva responsable hacia Ia Ihumanidad considerada como un todo, basada encontrar pablicaciones que impulsan una Vk Sion comunitaria de la ateneion ala salud men- faly sus tasomos Jones, 1953, clad por Gib- son, 1988). "Ea América, la creacion de Ia American Oe: para profesionales (I Mental Heath Task Force (1970), asi como la = donal REFLEXION PARA EL SIGLO XXI Desde ls diferentes civiizaciones hisses se ha eatado la ealud menal de formas muy var fhadas y hemes abordado una revision basada tizan Ios conceptos de salud y, en el caso de la Salud mental, ca, moral y psiquiata han ido Ta enfermedad mental, por fo tanto, con- lleva una perversion moral construda social- través de esta visién, se produce una Interaction ene Ia catagorizacin peicopatol6- gk, los habits diarios y los roles morsimente ‘Scludables, conformando una esructra ocups- Iimente definida por ealegoras <0 ‘ales diferenciadas y marcadas por diferentes ftinerarios de atencion sociosaniasi, que, ae tualmente, arasian una lara inconsciente (7 & ryeces comsctente) de To que es cbacer el bien» y ‘de To que es hacer ef mab, como miximo ex ponente del concepto de acio ocupactonalealu- Gable (etbibdg 0 acto ocupacional motboso Tia rozotipos soc Gos histéreamente, a3, la enfermedad mental Se asocia 4 personas enajenadas,lumétcas ise NINBN9N00 ‘1pm ‘ap oj2e un uso ewnsuo> ojuourjeuy and Soar asouoy serruopuais “pjeneuey owawere ‘ap spndsap eyeyeisor ypeseo "erdsoy 2 u9 eueNsa ‘edes0}1096} 99 SePEPIANDY + Jop upiso owed 18 eyes} o> euoreusarIe eongatsd eoRewoRUIS eT ap UgENPEY = od sepiuap upisa awapes 12 o> eueyues UpIouare 2p Sepipow se] ‘aquaped 1p s9yeuoppunysip X sanes6 sensy19196129 Se) xx 0615 }2p sopeypau e ose ]9p uwonsa6 ep eanisodsuod AgisiA ‘opjouesed eas, od Su3!>ee) ye ose 19p sod kugISIA 1 eusoy e,ouapu9; woo pepnemes Ksorsaye sns nb ed ne “soue ‘sono ap syed sod souoisau5e qe2cncad anb ojusyuresueWe ec eae, ese noo upiestouy 9p & spies sapeptenaiodo S810 sepenayeseiosied sr 9p s0q2019p SO} “appusie 2p de [@ opraREZaIap My Dey spp miso "2an ms Y soypgas A Sess 'se> “yupu0os ‘send sexpyeiere ene kod 11 2p opuatpuadap Sa1as so] 9p JeUoU payes wa1gos wow UO Brot Bun ujaaiap 4 anua sou scido 18 2P epuon eun uD‘ aiped ja Soanyr> S0) ua “odtuen 18 too eunoyuos yewoue pepomuae> my & pares 2] 2p uoradsorad 2uas2yIp Bled “URUNLO;UOD #71 anb sonpiatpur co; sopo1 ¥ opeDore & £9, ~ruopaedinso esinmanso se s9pe} U2 opEABat “oF ou & frou ugoeqqod vf ered sane oj ap oprqiozed opnpord un uD a3:A40> 9 yrwuotr pepausiaqus z| ‘opom ais oc aid 4 sepia seapsndiy ‘seuojora ‘ait -9p sruosiod ua esuatd as 4 'sopoteues uo sep eurayor sequayocinbao ‘sansenonap ‘SeouR Tosa peppon eK omeS HPT | 7 IOOGI OO¢ OO INO AOAH ‘| eee Visién y perspectiva de gestién + Orientacin profesional para continuar det caso en las primeras décadas con su proyecto vital. Atencion por un te be rapeuta ocupacionai ‘ealiza un modulo de formacian profesio- ‘nal de hosteleriay pore en marchaen su Lainfancia de Luis ha estado earacterizada por una mayor tolerancia de sus rasgos alec tivo-sexvalesy en la escuela se han abordande das de atencién ocupa- 3m Luis estén definidos lores y comport son iffcimente modifcablesy lo integra ‘mano ha estado presente alo largo de de la humanidas, | | | {eza del sec humane y mejorar sus condiciones de vide. Recogemes, porto tanto, desde nves- 1, iCudles ‘enfermedad mental en las diferentes &po- ls cenceptos basicos sobre la ional? REFERENCIAS ‘Ackles, 8.0993) Brive hitria dea ptqucrin Lope de tems) Dias mer, M1992, Histor dt “Teele evanta por atone). Gomes image Hoptal Figddenco Sagrado Conan de fs le fe epson. 1981-9309 Ma Fees. oat, V.G95D, Orgone fandamentot del pel- Menteer Ono, F GO05. Vice aon Ge eons ‘quiania on Bypabe: Madi Lateral Tibo del Asocin Swope de Histor de a Pula C002 AINNMAAAAIAAL 900099 rererelere) OpAES ‘un ap wponbspd 8 ap sansa © ony opueliey Soy Sygee un 200 UAE SOUAIPUDIP SOU =I dod ‘ojo so ap antolgo p #9 00 “aes “oysede oweo wsmbuo ny ssosdtso ‘soouEy Se'bp omdencs (pepeeianny s(orbIO 59] ap ope [ep wewstaa] os onb sepuaUNIID A soufhs ‘semen soy SoygerourauUT omeD U9 sated "eojoredoorsd e 3p edu > U2 ¥A ‘oueancspraiy ofeproge un ap em sod wap seueze se opuasdavco exed ope Soo on oa 9 mao OF IN ON NOIS9NGOULNI clon holistica ¢ intgradora del abordsje enfermedad, reflexionando sobre ls fundan dlisciplinasafines. Yas legaremos a una parada terminal, la him Busracin de exe capital: el ‘estudio de un caso clinico. 1a enfermedad, por su lado, puede ser con- siderada desde concapeos cuanttatives, como SALUD Y ENFERMEDAD Definiciones spectos como enfermedad, pato- log, detiiencs eimposblisdes. intra. eco que exo padeciniento © pedimentse fe in dade uci el sto eto de partes, el cambio natural y constant y las e tunes pautas de desarmonia. En el te lado del ‘lobo, aunque nuestra medicina parece comen= ‘zara sostener esta afimacion desde la palabra, la pefctica real de hoy sigue desmpenuzndo el problema en partes mindsculas¢ hiperes ial fundacién y posterior sostenimiento de la Arribar a un lenguaje comin: una tarea siempre dificil la aque de un consent i ners onal que permits ln cominicacion en cuant> A agro ¥ gatas de amie leva esta impalpable dt minacién de raterias fFundamentales en el ser humano no suscepsl- “epeovopay Seu soumsen sy poops pep tH 4S) somaurnaeut opeosinsap Opt UE 92 USES 2p oss00rd ns 9p oe ory “=IqeY ConsoEUP nun tied stauonbar vajons anb seaypedso Toeput anb seonsgue eee: ses | nlite do la clu y ls enfermedad mental nents principales aiicacin de diate: fc, dy catterisiasdel pero, preva Cn tr enjsen de cteros de dngnsacoy li ixidcna yon uo cio com El texto daseripivo setenos dagnosticoe, —plcaciones, sat familon, apneic ole. UL ssubtipos y/o especificaciones, cultura especl. renclalky actors predisponentes. Aspectosclncos dela salud ya enfermedad mental = 25 CConviene setalar que actuslmente esti en explca: os animales (y no digamos ya los mk proceso de elaboracion el DSN, cuya publiea- nerales 0 las plamias) no tlenen mds remedio ‘Son esd programada para 2013. EL que ser al como son y hacerlo que estan pxo- ‘gramados naturalmente para hacer. No se les + por ello porque n0 suber odor Disinto de por mas grave (Seater entadoe), el principio de eviencia dela que ses una afeccién mental (Concept que ex: ivestigaciGn 7 cl pencipio de continuidad con pleamos solo para esta reflexion, recazando de Iasedisiones antesiores.Por ott lad, se cenira _ Ileno un dualismo cuerpo-mente), siempre imentales expecificos, y entre éstos yel funcio- pal: Por mucha prog pramicnto pelcol6gico normal, para reducir Ia cultural que tengamos, | Confusion ene ellos y ayudar en Ia reaizacioa demas optarfinalmente por algo niveles de prucbas posbles, En tecer lugar, cabe ciar ls Cissificacin tn temacional del Funcionamiento, de la Diseapa- ‘Gad y de [a Salud (CI, 2000, cuyo sistema de ‘pectos de la salud y algunos componentes del bienesar relevantes paral salud ylos describe regala la fen terminos de clominis de salud y clominios — voluntad, es Ia que nos permite iaveata y cle~ felacionados con la slug, Se compone de dos gi al menos en pare, nuestra Forma de vida. ES si como, a nucito entender, 6lo existe uns {etna obtaricién, una en la que el hombre es reso obligado de su perpetua presencis, ya {que no le queda oto remedio que sero: ser libre de eles. "Es momento ahora de dodicar un espacio en (esa reflexion al segundo término del tulo de ‘exe apartado, De acuerdo con la definicion del flcclonerio dela Real Academia Eopafcla, la 20- partes: la primera se relieve al funcionar ridades para las personas com discapacidach En la tabla 2-4 se establecen algunos ele- mertos comparativo ene los res maul re- smo concep\o ha so hnstoricamente abordado Feros. ‘esde disinas dlscplinas, como ls filosof, ta teokg el derecho y, ete guna oat mis ta patcologa y la poigulatrs,encor oa LIBERTAD, VOLUNTADYSENTIDO cada una de elas definiciones particulares con fanegable peso propio. En el Arca de x salud in la inolvidable leceion que et filsofo y menial, la smprecsa nocin de voluntad se ba activista por la paz Fernando Savater deja's su confundide muchas veces con otes eonceptos, Injo Amador, Blew pane Amador(99D, elautor como el deseo, las ganas, 10s impulsos, la pul IVONIIAO > ‘uopuana ed EpiBip 98 ap zedtout ORIVNITAISIONAINI ODLNEAVYAL 2 opezennd ocuns un ap vpresodsop esoyoyd APVOUORY NN 30 GVAITIGISOd “es 'pepuame eam ap eran 35 ow09 'opEOND “Sruo) soqgiod srs © anssogpa so nb ower ‘a "ease “Opatus ‘PEPSISUE 9p ate 25 ek ‘PEP “sum ype oun eZUKE VOHOW vunSsE ‘arp ere ef Jee aktsap 92 ‘oInorpuad=put Uso; va seme ap pePDEGLD FURIqUID apraIC 12 96 PrTunjon e{asGos UpSDamp wy J9pIad TH rapes 9 ape ona sun sewope eed peuogn | 2p rgry od o < sane pp souornno sod vast Se Supa pum in on uni peed ‘psn wont op 0195 "Prat Fy © a1usuiEjos rt Sab "Tuyep 3p owB8ia du peop FL ‘opts ep uDSyaa = uoResnow EUS sando el vije (lebrico) que hace un psicofs- smaco que, inzodueido dentro de una cépeula ence tcto gastrointestinal, posterioemente aby sorbido y puesto ca el torrente sanguine, sabe adénde diigise y con qué objedvo. i los pst coffmacos se proponen cuatro niveles de ac- ‘én que, aunque se dan de manera prices ‘ndirectamente actuando sobre todos los pul tos que constiuyen la base de Ia persona. Le adminisvadén de exe agente exter, dent de un marco de psicceducacién adecuado, ‘que el presente esado castiga, propicin un te reno fértil para la siembra del cambio. En a= ‘has oeasiones, de no mediar una intervenciéa farmacologica, no hay posibilidad de riento alguno: es ay frecucate observar roides que desatan un comportamiento agre- Svo, cvande la profundidad de la angsty la bulla y la enhedonia congelan le iniciativa para ‘comencar un tratamiento, o cuando ef miedo ¥ Ja ansiedad son tan altos que impiden o acer camiento de la persona a un consultrio ins tucion para recibir la ayuda terapeutlea. «De la misma manera que la medicing “se desenten osterino eed ou UpEM, jsod eu s2 ou tan e001 9] nb esaoo1d “aeeasonuepepnied ap lund jose pepouiiayss id Jop upjoeondun ease ey Kpnyes opsauaaou se ep cwvetunovenas a ‘00 ‘osnhy oxowoy A seiiesiy ounsow) a1gesen ‘qusureseus up j@ ueanpu0d anb saueReAsesGo ‘ ‘seoed S159 opuakn}oU0> kope} 0410 Joa 9002 “nedseq) Jen 2) odnu0 ns woo ‘owawedu ‘Kon Taare) Nd eniy Guy 4 ENE CCR RUBY Yt ULE SSB) 0D MRED 1 eee Der 2 Wp 18S) 9 Coumuna ¥) DOL rwopodio Hd AY py "ENTE KURA OD GRE Gate ecu paqes top onauy Se eomivioat eave €F (e000) $ >BOD AT ML i SvIONaUa sa epnes e198 ‘opnuss & pequnyon pena ye anus aeseynauaapand elsuew grb 3g? ‘ouisweto f2nj0 opueuinsasap ‘anb oven 1p ued sod upredepe ap owuajurun ou109 fe oppadsas ua2 upipesepfeues Ms £9 1gng? “g _Jewa}Ud op osa20ud ja asseandra apond? fi couesevou squowersiisa e0s ou oobq}oseuleooIed Sfepioge je sojens $0] ue soses uojsixa? “9 ooied 50) © eangdesojooted uppeupmade eun ‘onassesp ovsyd > evund ayea ap us epepauusajus © 9p p ° sn upiefooud Uoo wtuuap syqlsed 63? “L ‘oqapupepad o oyu o}219409 ye emnuiode eves bun sepidoxd 2p 2) is sod eqnsue> cou anb euosied &} 9p [e163 jzonu ap jeuoisajard 090} eseulbed ur afepioge un agisod esos prpes ey © 5e359 9p up iondr9 ©) “09 an seudssip sey ap eum e) op spnesn e ‘opiuas 9p suayd ‘uous onb opusipussduiea “ueundomnss) eau BUN nbuod ‘sorse}e SaqUaIME|SUOD SAS jaauodosuas ep seuoperaye sesep = ‘Aosano jap sau0}>e: one] ope uosaid expen ‘Sur pepaunajun ey pres) ap SnECY im rales y salud mental 1 Factores de riesgo y de protecisn Como setala Ia Organizacion Mundial de ta Sahid (OMS), le salud mental, [a salud fica trastomes mentale y del comporamiento, "Tos daitos ala salud mental reprecentan en. ta actalidad uno de lo problems de salud co lectiva mis importantes. Los wastornos menta~ + Estudio de un caso + Resumen 1 Pragunias 6e autoevaluacién + Reterencias ‘capacidad (DALY) que #e pierden debido 2 todas las enfermedades y Isiones en el mundo des pouitieag, cate elas Ia copresin, el ico, la exqulzotrenia y los tas ine er safetogey soreery Spe] 0 SOORNQIODS SE -sigard ‘ofeqen fap spied ‘sae sopepam3) -B.nBS 2p promo a worded sou x ue sorpeno ep ssn 3] wo onmopan fo sod _amvaroajgesopisu0o Uadniur [Iuets pepatsey te woo sevcaied ov same MRaYIED peporot ‘594350 9p sesopesoueb sage|ien ‘orouel op rouspol epewey =p sepa su uo exadsp 36 A ‘aroina se] 09 > -Bepiou eLeap spepa ap sona=p Trttoa pryes op sopeiousd srureygaud 3, Asompos souone sordiouud so} avo span) minD0_I05 sagen * ouoar pemw oneasen [9 UD ‘sompnss sound wose‘owuowredound cBvon cp sopnen soo sae Sw se osepuNp em abe pepggio sous oun aad or WINN GNTVS A ‘SaTVIO0S SAYOLOVA ‘ueden ia‘luir a craves de genera- Fectores sciles que nuyan ena solu mental Yel abueo de menores repercutan en todos Factores especificos Los factores de riesgo y de protacciéa espe- «sfices de la enfermedad con aquellos que estin prinipalmente selacionados con la apariion de {hn testorna en parscular. Por ejemplo, el pen- ‘uilento negatvo estf especficamenterelacio- tnado con la depresion, mientras que Ia depre- ‘Sion mayor ests espectficamente selacionada con el suicilo, 'A continuacién se resumen los principales ‘Ste confcies socal, catarbue cies, ‘atésrofes naturales, 0 determinados ambcnres que sear Ia esdgmatzacin fen cuanto a [a neralizada de que el estilo de vida actual carac- terizido por la rapider de los cambios sociales, [Beneda aids problemas de ansedad no esti em dentales es especialmente relevznte, ast como les medios de comunicacion (publica, et) ‘en mbjeres, La edad de inicio es la adolescen- fla, La mayor tsa se da en las cl tsperialmente el tastorno limite de lt persona liad. "Abuso de sustancias. Los principales fac- toes de riesgo, desde una perspectiva mictoso- al, son los siguientes: desestrucuracin famn- Tier, carencia de diseiplina y organizaciéa, ‘e562 op o]es ou sasaw g e2ey apsop anb wews g pata saaed | ices ee att atoyeecmenamesen cae ciel oS eeeeeee a yobsau 2p "jenou pryes ey e724 9680196 | Saseeeeeee ne icosneen eegegt pve eaneeeen iar omrniceecrnt ange CL SSeS coe Roeuctit ep opens “noes eat sauoqutunice 7 NSU 4 ee ‘ba! | Se eee sabes careers Geese acre eeeoanettaeee eee eee fs au fru voo mn a -08 sapau Se} ap seuorouny sax) azownUy °G Ue JoKew 50? 211 “anvesnosd 04 ‘a9 on soonoues & soypni so ano su ‘Souau 59 ‘sqeuresouro) sojemuds> & sesoxd “ips seauaan set & eased op ayqeso LODE un ‘fepos odode fa "Copon axqos SoBe & sr ~zury semeaajar sofenos seuopeat se uM “op sesomanond soyenos souone) 90) at SueEREDSp oDadse ‘un s9 opps ja snaweo eed soMESSDoU SON au 30} » os2008 Jo 0 peprRgioodsp eau pedeour JO}Op A PepoUUB]UD UoD suo BO ‘sou 200 Ae USIQUIEL “GlOs-G9) SONESTE sone arsuperads> (466-56 OF W SIE muon owseisen un ap Bsussaed ey sus Srewatumpimy emaanown 96 orprins fp ott {ap souonoey Soy anua comppms & yeIUSU PEP \Semapis anu> vores epanso wun a "SSqeDuapysar suu02 Fe US OpTaARUS TOALNLOLAD woe soumgey 2p orouu [259 epeaso sya ewer | ‘ope one Jog “sapeons sei u> onb seusqin svaxy re] uo see ey Os sere se an opomt 1p “OUEgIN Epis Sp opous fr =LURADIR! fy _-soqUNMOD 9p sONPaM fo] ap BILAN | ADE ‘saupypEneS 9p sop ouorauoo UpLqRIE "adEDe9 9p OPA ouIOD crunsaco (> Ayouone op omnqe fo amgin wapend seep op ounsboo jo Youerod ab Ca e908 ua ale ys asiebed sapod e1ed) ‘90 euliie A ugioanaysuo> @} ap 095N39 SOO -oud) seiuesans sopra soypoy soy esua8 uo agenUoD jo 4 “son $y pepsmgsaane & pep “usiquiey “ofprorne fp sopemoae wpe ‘oaydass —quuodsp 4 wos oBtor op sarome soreooed 2p pIpHRd e| smiowpepedso A oapdnosop fq So] ‘TeposoIeW eanoodsiod Pun ps9cL ‘sou 9p 2008) un ENG - we wopisues 25 ojos. aA epONS HoNpUOD yuo aitevodiuy esad un ou98 "e29038 UD "aU “ope sp mnideu “oBsou fo mIEauE esq)“ 100 ab oBieasap fo woo ‘epioesfnna my Op “bins op ese saeus Suan rourid Eze EY BIE sokeus 9p sodruB soy (S0U¥ 69 ap SFU ap) savoKeus seuosiod set A GOGE YE © SE 3) DU Seip ‘oBrou 9p sous sayais 0] opin txfonbanuspedin ap eet 98 usuineares huey ayuaUNeD!0N SOD ‘vey euewioy K saiped we Lu ¢ 2 K opioou03 esioqey ap ses uy oui sezod 50} € ueseo 9 :qyunsense yA = Les, My et a, GOD, ac conan elegy OOOO OIOOM OOO IE ee pel S82 8212505 pal BO, ay 1) AOOOMIAGIO OAD IQNIONIOODS PIIOIOIOIO 20014 so 220400 2p pepssoou m 3BiMs aPHOP ‘soamuoo sosaooud so] 2p yeuorsuaEEpAIT samp Pp aigos soprzver sowzarumtqnarep S9] Buar> uo opyani=n upmemOTH % Boge De A agra b aaqe 29 O4199 TUEOPT up eae) 9§ “oanRufion onaoruRTuOpENE (e908 eionpuce © pep lp mgood ee sloord Bojer PA owsrseup p ‘pepanalgns & OPES ‘PEP “erureyfan ¥© wpgod wun op eoxquon “a0o un oy #9 08 “CIE 0} 0d ‘PIES PT ‘mor 95 2puop ‘sowie op odn ono ered epeeoud 22 {pomeyes eave op sounige sored yequa pnjes ap oyda2u09 “WINAW GNTVS 30 ViuaLV NS ‘vao1o1vWwao19.0130 * INQIOVNLIV 30 SENVTd ‘Shncina spur opeprsoou ne eno Upon) ep oyp 29 a [HOE on tm OND per e = UpDENSe ap Soo HETSD Soues pce TeWBUT papBunayoe ARIE wep ARO ce NIVOIYN OVIOV9DO | La salud mental mundo En cuanto a los datos recogidos sobre la salud mental en el suedo, no pedemos afrmar ue sean fables en o que se refere 2 su mag- fltud y caracterisieas CTabla 41). Algunos de Jos factores que inflayen en esa sitvacin estén relacionados con les siguientes hechos: * Difeultad para llegar a un acuerdo sobre la definicion de salud y enfermedad mental fecondmicss, politica ¥ centficas. 1 Imporantes carencias en el acceso 2 servi- cos de salud en paises en vias de desarto- ll, y notables cifeencias sociales entre pal- [Apavisién reciente de nucves gropes diag- nsicos y estrategias terpeutcas Geastor- a salud ya enfermedad mental doco patolbgico, depresion posvxcacional) ing, _sribuyéndove un alto porcentaje de estas pér- Planes esratégleas de actus = 4s di, 2 a caleulado que ros del 5% de los fostes econSenicos por falta de productivided erivados de lesiones 0 enfermedades se ha {soctado a enfermedad meatal, seguida por él tmost6 que en las personas afectadas por un Trastorno psicdtico el absendisino laboral fue de trastornos psiquiircos (no psictios) faltaron tin promedio de 28 dias al afo, en compara ‘Gn con los 8 que dejaron de acudiral abajo taje de las personas que lo necesitan Los derechos humanos ‘en salud mental ‘Uno de los pilares acwales de as sacieds- es desarrolladas y democriscas en la atencién fa salad mental es el respeto por la persona Yio) sommuoyednog sanadeot 99 od sopennd soxdoaud soy 33a "= | 19 k wpontocaet oe epeed ei =| ap SeUDRIONT Yoo seo | { expmuzurepimy sepezmen® sao -229p 50] 3p woPOMNT ¥ 3p UOHEPVDA + | ‘Sand oop opptsodap + opeamnd Fern “uO SP] 3p 12 | -prdioap sod sopypied aieauyeunid xpta 9p ‘us 9p 0 sono ap opr u tgp “WNOIDVdNDO VIdVEAL 3G “Taoeo ej aneqeod A excnonny on Smad ‘SOIDIANAS 30 NOIDVOISINVTd “oy wun 3 aqop ‘prs ap eponeu to UgpaETE Spm pets sian appar sero apo dor oaoofooommop ote toss | Snbyessrepuny onan opt one og” au orem one sebum yeeonann op ome POOVAIGBIO ONG OANA a sen | Aoi de a salud ya enfermedad mentat Planes estratégicos de acwacin ‘lentiieo ocupacional contersporsneo. artiendo del pancipio bisien de que las ac sus actos ocupactonsles, pennies Slonal y social exige una intervencion socie- 9 const ‘dentidad 0% cable "epuapin m2} anb sopepranoe sm] 2p ovadwasop J9 uo 4 | s> epesea worsuawsam ap seqanud sasofow se] pEpILejpoo ne ap sowowou sertexdiD eo| wo | ek uoperednoss & wouaedaioo op ywauaiod — prjes ne sepuaiod uo opezuso epRe 3p oA IF "euosiod epe> 9p prpmqeicua sp opauae ye s9e wn oyoynbaa yxuous pry uo mop (2 odie A UoISnYIp vf Feysos aouEMOduN sa ‘© oypedeop un opsop suDyuoiut jeuopsayoxd ‘Tetiew fp epvop ‘upPuaN 9p sonuDD 2p OUDED | UD powigy eunod sepa smuostod 2p IDEIPUN 96 60 seen: EEAUTHOD (A 1 & Byoo1 F] a1gos wiouensesueD atuEIOd uy Fun auon oasg “uePeisdecar ap os93aud 19 tp sapode sci ap an: eeuapuadop ‘DAES op So RIENED FUE pres wap asTOW oe CAPITULO 7 POC) REFERENCIAS IDONOQOIOIOOOOAD las personas que necesiten un mayor spoyo | que el que se puede prestar ea los centos de sald a la Guta de practica clinica de intereon- ‘as, como la necesidad de recibir una atencién integral y no slo farmacologica, sin olvidar la logicas y de manejo de ls sintomas,y se otien- a ‘ehabiliaein paicolopica y el apoyo necesseo tan a la mejora dei Funcionamiento personal sana serwararoye A sepesiod ott op sts sun 9p spat v SoIeuO:O!) P| rans up WoFDENTERIY 9p 6 SPOS SODA vy UadaIOKJ anbsod ayeo|oKd Jo Uo SEP | —sBes0y‘erupe ‘onb eX soporrD som souR -ENUD> SaGOmUAAIOR So 2 op UO. = | Seay serosr ered ‘uspaaye ap oj>pour ope: "pUDp 40] » onvodeas 208 -p Susunouamre [p opemalod ey 28 OSKISNT ofp! vansanw ae onb 2omy on 01 ‘Pepa 2p69p ‘of 204 esos 4 owemues oda ap su 08 ¥] 2p aud Jod omar Un opus Ue “uotodusea 2p osedsen j> doo opemoue wey seooA 8 nb 90] 0d atau pepontaayue un don ‘off 400 “PEpANOD es URSIN A ‘mp wy odtoo usu Jeusal PepaUIS]U> 10) Srooiied wed nos upmusTe © USENET! ‘3p so} IS Sy OpEUOHUDU Fy 36 £6 OME Te}2uepisas 1e1205 ofode ap soDAIES IOS NOIONALV A NoIovLIaVHSY 3G SOIDIANES | ‘soy 2p oun 12 WO? sou 32 UD;.NeD oP OFCOW 1 fs uo aqwoureuoyd sedionsed 4 sopuoude ‘leq “kn aaa ap sondeo woe ewuosind ce anb f u> ‘ossooid fo eae ab ‘Canooau 0 uptrend + 2p 72 om09 uorpeanqnyos ap exdsonoo f2 Ome “ejuevoo seosiod se uopuaRE ap som $0) seun ua anb so sopeptunuson Sens Se anu £ey anb semubegp 54 9p (duo Un unquin bam ogedunrap 1s spi wed ‘op oyfoursop e Foose’ #1 © ‘Seiopesnp & santa So}RUoUs sopePoaEDIUD 2p _eprnaye sevosiad ej 9p mueunsoo womesEa Sapo)» odode pe A ‘epee ap PUPA ET 9p TDS NMOVIQIOA 5 = ‘rails de a salud y lz entormedad mentat ‘como son las econdmicas © los apoyos affect des por los equipos de atencin socal comuni- aries. En ocasiones son superdsados por los |" servicios de salud mental comunitatios © por programas de acompafamiento terapéatico. La mayor parte de las Intervenciones que se ral zan son individuals, as pensiones concertadas 0 superdisadas ean de cubrir las necesicudes bisias y de alo- © con enfermedad mental en auestio entorno Servicios de atencién diurna foe sa dirigen a trabajar éreas ocupacionales Centros de rehabilitacién psicosociat Recurso y service de ahebiactn en salud mental =. 1 trabajar la normalizactn y a integracién. As mismo, denen que estar coordinados con los demés dsposkivos 0 sistemas que intervienen cion que otros diseapacitados ¥ que en wuchas ocssiones tienen spenes oportunida es, Por ello, marifiesta la necesidad de esa- blecer estos servicios para evita su exclusion socal Segin el IMSERSO (2007): «i objetivo ge rl en rehabilitaciém psicosocal es facia a Ta persona con diffculades devtvadas de un tas tomo mental severo le utlizacion de sus capa. ‘dades en el mejor content socal posibes, Los rales necesaras para que éste pueda llevar a tbo a + Enuenar ly bablidades ines ne- ‘cesaras para slcanzar e mayor nivel posible + Proporcionar soporte y apoyo comntarios os usuarios, crpanizando actividades pro- tegracéa eomunitara, En Ia tabia 5-1 se muestrn las areas en as onc ‘pun uo erorngad geum # z9pan9e 3p PEPHTG'SOS 2] 0 sopenass sojeroqe] SowIO3D s2004]0 3, “Bos smumeioxd soi '9>]09r S9PEDIEGEY sme _mjosmssp wpond wuosiod y on soe ee, Joe e weno} ond ooge cule 3p SpepnN ‘Reaygeg 9p ose eon womnbpe nb exed “feu ‘1s9)o8d upiroeu ns 2p soiue wooRred Bj 7) edad worse 28 jauogoyeud oruaucpussyu9 o oucss020a uppoomsgegas 9p sueatBoud SP, “Feujquso> vapond oF ‘uodep 2@ anb so] 2p sosmnsas $0] 2p & 309, swag ay Yea oy © £cxnwyp Spioord oops wn oo opeasau fe ofode sp seutsdoad op Zant eh 20d 0 eaoge] epearous op z9pBU B04 o0109 ‘sojeimpanse sopennoinp sod ote sauors%0 smpra u> 4s audios OU oFod ‘omeutpI0 ‘optorsur > uo sepeseur Uaqase se0SIed Se hb apustaud a5 anb wh ‘soqeodua) 536 Uap FID somo 2p olegen op soand so] anb 299440 {3 45) e] sopsiounmay cops un sears Fo eprsry cmos opuotuay oper ap sou0!es ‘opuedionzed ‘onopoud 2 89 redjoupd oapelgo “Sp veo pao oppo sy ene ‘legen 2p oprains ns 9p eanmhOU & vous -ruoprin fap & saqeos & soueNUTS SEUSS fans ap nora a son0 vd SUN 99 OLDE tren oroge] UopperpeNS! 9p searEBOxd SO, “Spopy“opeoooy A opegn Uva 2p oporgu un woven To usis9 OU suo 50] apsop opwruopnlos9 op! ury som ‘TEE 98 a THOGE| UOHRUTGEYPS ap 20FPOH 9 PA “hint epeaid Uey 36 SOWE 59] 2 re OF eUO|EIONd UODeTIOS ‘9p 90] 012 ou A pos A vpreues wOPUDIE oP Sovedse so| ugpUaamIU] 9p oporUr ne wo sei a axkuogs woe 3p fa soe sombyen suo yond ani mb sg 29 opts Duca pond & ep op sony S008 ae 108 ofede ap 0 e1p ap sonuad, pos ugpediomed 4 oBbnl ‘ome ‘ugpedonuy wf seoauoney wed eogreramaoD sonus9 v9 upseziea! 26 sopepranoe ze] epond = . Tena pepUL a ar) sn Andlisis dol salud yt enfermedad mentak Recursos y sevice de ehsbitaci an salud menta = 4 cepactacin indi y de companicin de apoyo conto, ls empress de abajo te ‘empress. También ofrecen grupos de entrens- tro pals es la de Verdugo (Jordin de Urries, ~ pon (ETD) de ingore, que on ETT expect ‘tiento, como por eemplo un taller de eatrevis- 2001): Empleo Integra en la comunidad den tas de tabajo 0 un grupo de desarzollo de ba- de acompafiamiento eden sar confundios con QQIDIOIO’ ‘he iayora de personas con minvsvais, eo toxno no rest un gue “Eaten muchos los de empress Se inser Uny SUN] Se] ' | -vep sewer op pom uo i tanne sut op amenp ab Kapp es os 8 ts UPA oP OY mp | | ‘sepeuopucn opis unt] anb seunsiod wenuanoss serecpend ovens Maeno! wd” ua ap none 0 stion Sood uo mara INDE uPEATEUPY e| apuEp TePEONA se ‘br 9 opon 2190s prprfeas orpay oy 23 on “go oxy ante ‘opruorraaca ry 9¢ BK Ow bopeapanas 4 UmUaRE ap semesfoxd moge> eaepon UeED uorsud uo uofing 98 onb potuons Pepmutofuo woo spuosied ound ssan2e4 SO “soumisou) sowed 05 cossroar senso euede4 9p O11 J» U> anb -eyuns Amex wos ‘opp 30g ‘UpPETGEA ep seo) 3p DeMaRod HT YeapCD opt nb ua Pepa, ‘oo send ee ep Jape! 2 oanaGO ng - sormsorcoo ery sy op eombqero sfeq [ste ecco pe eel oer oer asce ne SSSRLET SOT” Gina ens es al aan Temes pee TT UaNaU ls ne | Seseerseiea eoense stare ‘earn 90, waza on OOF NoIOvAravHay 30 SOIDIAUAS SOTNA TVNOIDvdNI0 \VidVual V1 30S30 NOIDNSAUALNI “ood “wz sed ozo on ea eng 02, erty 7 ‘ “anoss soise © eouaranp orb of “ORNEED Uy ‘Vamps an WO!UAINN 9 Sop snis3 an rensoMaI9p SEPP [9 0 samnmadesnioofed Sco(35IODeUIy Ge TeHU=ui pepouiaejus &) Annes ep SISNGY i a 6 xa | Andlss deo salud y a enfermedad mental an owas Fuentes indvecas, come les informe de otros profesionales o fs enuevisas 2 Fim. Tires. EI modelo de ocupacton bumana es el que nos proporciona un mayor numero de he- ramientas estndarizadas de evaluacién, aun que también se pueden utilizar otras, como la se recogen algunas de las herramieatas de Icio mis utlizadas sega las reas donde ‘cogen informacion. Papel de ta terapia ocupacional en los centros residenciales 1a principal diferencia entre fos centro re- sidenciales y los dems servicios sociales de stencién e# que durante el periodo en que la a las actividades que en é se estblezcan sean lo Recursasy servis Je nis eormalindas posible. Garo 2008) ec sid ee hes pore toro familiar. a «San abla ypermian ncorpracin de hos pacts que hayan aes leon fo con posetordad. + Proaren que cada dividulizada, ya que ch fs igual que en los dems servicios sociales ¥ tambien en éstos se utlza el FIR como fan0 de los elementos que garantizan fa ea Pra poder determinar qué objetivos se van a trabale yplanficar as actividades, es necesi- tio sealizar Ona ualuacion jstada 3 las caac- {eritleas de loe centros residences, principal mente de los objetivo que se rabajan en ellos, Y que nos proporcioae informacién relevane {cla persons ‘Adernis de ls datos sociodemoggifios,e- ‘Gonamiento ea todas las reas ccupncionales. ‘istorcamente se ha dado raucho peso en ee ‘proporcionan atencloa les 24 horas del diay, por To ano, es fundamental ‘que se ayuee ala persona para que &ia pueda dleangar a equilo ooupaciona ‘Através de Ia evaluacion se obtend infor futna dara y la adquiscén de habits adapsa- tivos, por lo que también es importante obtener Informaciéa de estos componentes. El principal mézodo de evaluacion que se utiiza en estos cents esa cbservacién diecta ‘dela persona realizando acvidades, pero tm Diltacién, ea especial las de higiene, vestido, habitosstudables, maneo del dinero, de tans ral, aunque en ocasiones puede ser ecesarla fa adaptacion de contexios especial: mente en aquelas personas con mayor défcc cognitivo. Papel de ta terapia ocupacionat en os centros de rehabititacion psicosocial En el modelo de centro de rehabiltacion peicovocil propuieso por et INSERSO GD0?. Ins funciones del terapeuta ocupacional son las sigulenter: * Responcabilizaese det programa de AVD y de Ia actividad de funciones de psicomotr- = Onpanizar las actividades de ocio. 1 Coomdinare con Tos tutores paca la plan ‘cacen de la intervencie en sus reas. «+ Hvaluar la eficaca de los programas de les, fgramacion y organizaioa del ozo. Pero Iss intervenciones que puede cealizar ton terapeuta ocupacional en estes enitos son mucho mie vaniadas, Estas pueden ir ence y aK Seopuyseg sesoqepe Uopand 2s SSPUE 877 ‘aya curry 18 4 aenvoouo & £4 98 mp anb se] woo uxpuod saat [op os on 20d & puDesed 2 ap sopepisanau 5 ‘Poarfe 22 ope un sod anb s2pApyanDe sees “Go ued preounepy 6 SUE > 8OSED 80189 {upon 2G “feqen ap OpeaaUH fe a8mEIOI09 Sir ap sown ogadaeap ns ovo euostod F Sab tied sepeuoerp eoteiogeid SopepsAnDe SEL 1 ous ‘oatuop ofesen op orsond [9 Ua Ta, Mier os ou optus Bx esOqE PNG CHS Teuanvo op seuresBord so} Uy Sopp ¥ 2sresahe “Feeoustedsuoo ses sesofou sevostad se 820 “aad anb 01 ‘ofeqou ap sonend ap woxorsdep < yon (95 yUsAPepuRy UEDA EO -osooyed upiomgeyas ap sontz0 So] v9.09 1p sopetwojo Anw soso op eren 28 onbune (0st jo up anb senuamtr and opeaoeqo Hy 26 Fopeiooumneny Op) 3ug05 “GAV 5] v9 UDEGUEE, {barra apond o¢ sag SO1D U2 ‘S2UOISEIO ‘Ug -QRp [2p oxuep pepruqesuodsar run ov yo enadesan ja por A feoosiad mBOUOINE ‘3p fear ns Jeqoxéuso op syuropy =mOpe oP ‘cgzdusap ns ap awexodur wolour wun 2nioe ‘900 va be ot Oo woo on wd “mano 9 Twoge mes Ot pp sojevorsejoxd ap ypnke wy uco sEU0 aM ‘havo so souoteo Uo A ‘oda uo Tenpsap “a3 mio} ap aureqas pand jevopm—on UA “apo ef osoiUl sos ® owod SezeRSEP sno E ‘cara epee euobedaoo upavoye van ras pond moszad w anb ap sand opuadep [e502] 3d vorsan 21007 “Te OBnpma) o2tce> ran ap smansfond mossy 09 290 “gm ot pooednoo Hiden Mf pp TP 298 Gone ety & eorpeogen) oo ‘sour 09 etedon os san CEG ON ‘amon crsnareoosny 9p wns > “paid eg a RUEOOHE PSE o soppy 9 omtrereani pA rere Sp sonny oo ap so stot yeuopednse enadesa) jap jaded oid ap oh 54 pepinona v aan an ‘on ap omarion 9p soxpul soxokaw wen “Deus sab se; uos seamoodko sn w sopmasfe 3 ‘legen op sentand e uspaooe nb Slogan vat rnb aurea onb seo0Red se ab opEnsOU jeyad ap 50.1499 50] ypedn3o eydeso} &1 “so1uaaed sopdord 501 106 soptiowmond esos mudi fo e009 eA > _ETUGD as onb sejnbe “Top s9 “sezopestad “wo se uos saDzDqo SPW souOUAAIAN se anb opensounop ery oprza) wer 28 anb So} “nso So ‘PEpEIP BUF TEAUOND TRIKE PED -2umaxio oo stuosiad se] 2p SOAMBCO STEP seany #01 Sep01 sugRD =qop UPLWNTEAS FL souoroerdepe sab of 30 ‘sip yap sesuadto> ‘9p seuieudaud oqe> 8 uaxsq 2s 0190 ap 9G “np so} uo an smdanoay SF $9228 epe) Ono EEERREE « — —— on los programas de desarrollo de compe- stencias laborales se pretende que la persona mejoce tanto sus hibitos como Sus competen- ‘is laborales, ya que en muchas ocasiones las personas con enfermedad mental pueden pasar por largos peviodos de inactvidad que hacen necesata no sélo la adquisicson da das reas, sino tnbién la recuperaciéa de una sera de habitos y de un cierto equlibrio ecu ‘as del puesto de menor a mayor exigencia, 0 bien colocendo a la persona de forma progse siva en puestos con mayores requerimientos Inborales. Como es logico, el entrenamiento de ‘corapetencias wa muy ligado al andi y acap- lacioa de puestes de wabajo. Trecvencia. Algunas de estas intervenciones eben llevarse a cabo antes de Is Incorpara- «in al puesto de trabajo, sobre todo las que tienen que ver con las AVD basicas(higiene y vestido) y las instrumentales de manejo de re ‘cursos, transporte y dinero principaimente, Eo ‘euanio al ocio y tiempo libre, resulta funda ‘mental intervenis en esta drea especialmente ‘cuando fa persona se incorpors a un puesto de abajo, ya que pusde sufte un desequilbrio ccupacional que afecte 2 su estabilidad, En Ccasiones, en esos cents se organizan grupo de ocio miis 0 menos estructurados, 0 3¢ de fiva a la persona a oes centos 0 servicios, ‘como los lubes de ocio Tos terapeutas ocupacionales que trabalan Pablo os un chico de 24 af: Eset menor de 3 hermanos. Ten Ensehanza Secundaria Obti Ia pecsona a que sealice una eleccién comecta TTendrin que evaluar el curriculum otae dela fe desempeto, metas profesionaes © interes, Resulta imporante conocer qué dif ene para adaptase al mundo labora, ya que ‘ets sucien ser uno de loe principales motvos te que las personas con enfermedad mental no Consigan mantener el empleo En cuanto a los méiodos de evaluscién, se Existendifeentes herramientas estandatzadas, algunas de las cuales, las aus importantes, 52 recogen en la tabla 5-3, Servicios de apoyo comunitario Como ya se ha sefialado, ext po de ecu sos no suelen contar con un espacio fie, sino que estin pensados para efectuar todas lis ine terveaclones en el entorno de la persona, Esti + destnados a personas con problemas de satud mental y especiales dieahades para integrase {tanto en su contexzo comunitaio como.en [a red de atenciéa de salud mental, Por ell, el proceso de acogida os vital y puedo alargarse ‘mucho en el tempo. ‘ia evaluacion ae hasa sobre todo en la ob- servacion directa y, en los easoe en los que sea posible, en fuentes de informacion indireca, ‘ome informes de oiror profeionales y ene vistas 2 personas de su entomo. Bs necosario ‘obtener informacion del embiente, lor spoyae Yel mancjo comuniario de la persona, ya que Aunque desde ese servicio se puede interven fe cualquier &rea ocupacional, las actividades ‘que mis se desarrolian son as destinadas al ma ejo de recursos y a la vida comuntaria 1a mayor parte de las incervenciones son de ‘cuscter individual, aunque tanbiga se pueden ‘organizar gropes de ocio con el fin de fomen- tar ef desarrollo de habjlidades sociales ¥ po- tenciar la creacion de una red social, ya que Se trata de personas que normalmente extn muy alsladas y denen serias diicultades para rlaco- narse con los deme Recursos y servis de de violencia ares, despues de una! ‘que, en aquel mor jbbe como encargada en una important ‘Los padres optaron ps Junto.con el salario de Carmen, les permitian ‘cubrir los gastos bésicos. Desde tos 16 af0s, Pablo no ha realizado Recursos de atencign canitariay psicoso- cial 2 partir del momento del diagnéstco: capacidady ct tive sis vocacionates,ovientacién hacia la tain an salud mental = a formacién para ol emploo, desarrollo lajacién) y tia, en coardinacign con atencin psico- Végiea + Darivacién a un servicio residencial. Se prestan servicios de atencin ecupacio- para la adquisicion y Gin psicosocial, entrenamiento en ma~ jet nogar [limpieza, compras, cocina, ropal Ales 2 afes de ta separacién f ‘dando paso a un seq ie ge ogo dl ceo peicosocal. el contro os pecial de empleo a puro se wee sora amy somes poems . uray eon macy anos fem EN COE) MPLA SOY MOON ‘SVIONaNa434 9O90000 2uesoud $0) 4 oi ceeoge 1620) “ORME: 90K TRE Ag yeaa msn fo ues qomug ettond se) “2a eon BENS ORIENT SPST 7 CSRS nano tage seid mg kD 9 PM UID Grd tro mon OND N 9 FEINGL Ae AI CORISAD SHIGE SODTAES § FHOKKA OME & ‘oor teary ates "OSS pe eR, TENS Sag mena ap wpe) sonal Capponi ON UNDA ‘00 ona Ppt Fyfe reo spennaergnr (000) (p02) ef won ows] 57 PAN 2 OPPO UE) CR Einecd 'y enema ca Sedo 'v ‘Na% COSKASHD soos sea & L0H 9p cL Capes ne 2p sea Nt 1 md ‘enor - Cir imasrome as pmormteo mies psa ous uppener m2 spring 300 <— abvamy momyopna opm swan yt eed PFN PPE FO WH c tse Goan ear eo) mA SOME SAS PUTO Sapam Sheng (tou) 2 ame fd gpa LO seas ‘unum pour? 2 Of “PHP EE mp 7 essa a (SO) 3 IOI ee eer Se ey Dae ote ECoG cero Beek ror Peerars or y ta salud mentat per ernl Be Cac er ‘apeoes nb? “genous pres ap eupjgasd un 20a jp to so0% uraep anb Oj 0 OPUD ‘eqooq ty ab 0} 21qos zesuad ered se sn emosyesapod S oul epoaresop un 12u2) “qo ered seunop wiagop arb ‘ou Tod $9}02 S042 409 &$9[e00D ‘oseo0ud uo A Jeu4 0 Ei 0 ‘uopenjenaaine ap 32 PU eee pete Leese eer) Pe oe ee ener) Rete Le Td Ree tere eee ee Rane eee re Lace en ECCS Ee Eton Poe Lee Perce ec Lee Lone nny SEO UE Ou ete eer ees FOI I analy lanifiacin da a intervencin en slut motal sda. haf (07 nce concgt de ‘om que prop palabra cesurlo apie ‘crecimiento y cambio, describiendo Ios prooe- 508 de continuldad y discontinuidad como in- teinsecos al desarrollo. i perspectiva del ciclo vital es * Caracteristicas del desarrollo Siguicndo a Bates et al. (1956) y a Studio ger Undesbger GED, puede de qe ls caractersicas del desaollo hue EL DESARROLLO HUMANO: PERSPECTIVAS DEL CICLO VITAL aca entender la diferencia entre normalidad {is que permanesen ecables lo lgo dea id eo bce los ro de pons ‘TEORIAS DEL DESARROLLO ‘continuacin se deseriben ls principales ‘del desarolo Fundementos det esarrali volute y acupaciona de 1s persona con taser, ‘Teoria psicosexual del desarrollo: Sig- mand Froud (1856. ). Lae primeros hos ce — ‘anraacaiaes coma pasados y que operaron en algin momento de la histor personal el su- Jiro. La edad no se considera Goma una variae compara Jes hechos y cea 1a propis itera, obtei WONDNNDNDANDAIDIAN INNO NNDNNNONNANNANAANANAG oc prelere) eos -soe ugar a U9 em as eanexepe “sondsas won sfsnpoxd exec pepe #1 A “Scaneadepe esondsas von 2.e!p 29 It -osuos uggedion © 3p opo:sep 4040 FT one, A anaes youose ns m4 9p sapsEd UE tun & eaueaio anh oD os30 TEHOSUDE UpITIN EL (IED SKY asaya boa @UGaIn 6 ap JouDRTTaO KanARTaN OPOAICRD Jap SOWDEDING Tei pes ws USUI op ORE T aD RRTRS NIBH zz Fundamentos dol desarrollo eveutvey acupaional ela persona con trastorno. nee at 5, Exist el impulsointemo para éesarolar la integracion sensorial, que se manifesta 2 leaves de partcipacion en actividades seo soriomotoras Este modelo eugiere que la capacidad que tiene el nit de perebir integrar con éxito todos los sentidos le permite o! desurolo de "Modelo de Ia ocupaciéa humana: Gary ‘Kiethotner (1980). La wansfoxmacién de ls 2 tividades en ls diferentes estadios de desao- Io por los que pasa el sujeco es Ia exprsion vi- ‘desarolo ocupacional. En el curso del VIOAANAAANANNNDNDAD © ja dot eape pepe vj wa somsonany sp soe _jndkwao-onsesqo buOBER p ‘eeapeoaKd Se _uppenfeAs x] TS OUP FP UDF _. RRS ipemuiape op 4 pryoore ap oamenc. ej ered (aia ‘Sompump sama op “wee “BF Sowctsen soy euckyecrabss & wed oa 3p SEAPND seaUPadso sopepraey sue 2s, ‘SS outmen yo Seedton ontop eaxnmen tos bye Pn fH] w 99 su AP Somsoasen sot 2nb Cloaz ’SWO) FESS 25 “5 ennpepepa | cae Wit ov woe “oooted soaiowen $9] ep OwaeUNEE > UE URSA! 9p ‘sso [9 us soxnpe So} 9p women HSH “bey anb erpico storgune Un sean ted Sop “yey souan@ A seanusip semnpuo. ap ou 2s €-9 HAqe | ua sonEaH0D A SouroHte saat Thu p ered Sopepmagey suo (p‘onoramsen & app 1 9p A eanyoss ede x 9p BePINY VO gs sx us spd sapond 26 ab ejaueasapope A esueyuy ‘WNotovang0 ONadWasad 7a Na WINAW aNvsv13q VIONSNTANISHIVLIASOTOID = cepa a sep ofmt ote rosie ton ab ie=ntap teoon fous sont re spenonaeh "ase Ua OU 6 Bp cys To au>n Ab UPD “danxad ey opaataotord ‘ouruiny 138 Tap TENA -TPUCD Se] aaa -oSon(inup Un ep 2= OTUEESP e ry aE ST "Bias pas ve vp URLSTA OPUS UNF aDDRTTID ENUETD a | 7 POOQDVOOO oO GAN9O 2p cmt H =p UpPoNAG OBTAINS TH j1ofew eves ied e199 pepnqesouyone spul une UAL "Sobut yeywats ousorsen x2 enb cued zaian a} uos s2)2n9? “OL 7ewvour eusoyses) uo> Sev0s sod se1 ua zennpe evo yeuo}edno0 oyed “iesep ep s2pepuennaed 50) €q1:950q eau ouoysen Uo> Seynpe eauesied US Jevopun) upsenyeno eun sezneas esed ueN9 Ua sovarepuey es enb soyede so u0Du0q1 8 ‘eyo! 3ns 9p SopeP ~eqnoed sey A ennpe edeye e} us e12éso ‘sand yeuo}rednoe ouadwiesop yp anbnda 2eoueyu ‘souroysen 50} ap jeuo}ed p> Tep equawiow 9 upes JeIvaU OvI0) aut ap & {Ub yea oy Yap oF99014 2 OpIPIND ey aS, ‘me ojopous jo Kyeverpednoo ovaduacap )uGao pepedsosip 9] 9p teen seu ap pop Cuneo “eu oe mon PRPS HOT) 1 oP HS 19 sauea ep mip Pepe Po LMI oof ope BQO CN) 63 BML SvIONaua4ay 18 uo serovendesues 0) 125 vapand sayeng? "9 ZGreamap yep ede epe> ua soygeneysop SEU ‘Sjevojsednae sopepinnoe se} uos serena? ‘newopednae eApsohy 261d "oN ‘eouaseyp 6 OE SEND? *L pedno0 & 9p \2u0su9s UugpeLB=yUL ydeoas 9p jevored {n39)205.) 2p seuIOpe posooted se400) $e) Asisngucootsd 12 -259p Ja aunos 5 ‘a9 UY 9 0 -juey setueda.osyp $e) “eo1mpuo2e uo}veniss nee akngue enb o}"jouerp ns s1quse AuaIsA ns uea aunoju09 gis9 ou ‘0;0 ye oadseN ‘suezpuod -spuy sopod s2 soyayus srs ap oun "«eus9400 ‘pepnigesuodses op uoisesuas ns A equ, 2} ve uotsuo3 e}quewne en of Seavey se} sepa) ‘sp edn20 as aueuergey uatnb eSoy s2 E> ‘poy uefege.a seo owoo aad "exduses e998 {3p ou2e4 Jo A fetpuerd A esopeney) seonepWwOp ‘saye} 52) ap seundye opnuedas uey as seucus vay srs oo opJande aq -FeWIauZTY ap pEpoUs nau opeonsoubsxp uey 9 oWoUoquRIa)anb 10d ey9 9p suoppuad esa e=oy ciod epwso>e) ‘9p e6.e0u9 25 espeus e7 e589 ep opepIN> 9p -edn20 og2p 2s enbuod pepnigesuodses op uo!> 22ups uev6 eun auan “ofuequs urs e504 ofeq en un seyedusosop ou sod usoey 9 anb Sean.) -aapand rb un ages on seu nga e2|uipu0d3 Jepnke aaiab “SeU3pe 0: ‘end isang un sevomiodasd e)pod 3 legen je anb apisuen esoy ‘squounenioy ‘p;p Yevoduia jesoqey peproededu| 40d efeq ‘un op spndeag “sous z ayveunp oisond 9189 opuoquoqueus ezordusn op senne owen ody 9p yeedsy anuog un uo selegen e ezu3}w0> ‘uelegen ap oosop us & oayduasap ap ugtzem {8 uo soye y ap sendsaq "eoxquie yo U09 O49 anna uA vayq Jopuaye aug ges oul Ou ‘oleae ua» Zewsiyy “papareue uelB eun fnposd 2} eanand ooo upoes A egarud op apojied 180sed gubo)seysand so} p ounBiuu ua “von ed epuan un va esafe> olve> aquausiole}sod ‘A sopeavowusdns sop uo equaipuedap ower ‘sowud ‘sove 9z 50) ezelegen © exarduyy ‘peu epiersay ou anb ean ns ap emuasisul sod 'e15¢q Suma un eztyeas aqueuNOLL (0 es89 up sourUzt94 sns Yoo eqesn! ayvause) -98 2ayjuns oqvemg ‘oye 4g 2 opntedas opus ‘douow euewey ns f oupeus ns uod opuun ey aiduiors sopesedes upisa sauped sng soleus 2) je opuers‘oueuioy un Asevewioy san op et ‘we eun e asaustsad A sove gy au eso ‘nb sn ‘opmsnesop ourpnoo ogadinasop un wrodaxd A sepenoye up onb sopepepae| Se cpurvop) emos upoedionned eff ob [2 ‘ce op ole & pepo Sqeo0stod Sop tio assy 2D005) ep ep ap See Se ap Osan (9 tad 5 DENN ET ‘oro a0) Oanbwre fp Kou sm [B eounwope sqaiea eorgmo ry “O8S9E op 56 ‘Snpuoa ® EpeDose 0 wx#oqarq rane sobyenD | ‘aura > ap asopuRtosep ‘oF o.sTU spond 35 O18 “Sreoftjarcor@pu semua woo opEUO}EP! expat] Uns U2 0 ‘oun op soso SONORA] ttyou and enoe owvrubaEr woe wo Jejuew pepeursejuo e} op eI60}0N rewou pepomoyus 9p exoxanen |p oA uoodaoid uo sry vapond odio [Bp wnadsouc 1 0 pants fap upisnomsos ‘oa a 2p sodn som erupt 2 Sesmeo exo poposon =p woe Hees papaya gp edn MATING 2 Sy G14 psn oy amo tna eonb weds ‘nb fous pusoue 04 Bojodonue FD oon Se jp prpacag 20d 6 > USFIEAEHE 220} eons pepauoys> | 3p odure> fo 9 mio “our e 2p sorenouy Seay 5 9p oN “agpoe ssa neo wdesonco upg “eid 9 ms runes popayu9 2 3906 uoaan Pepa 08 e2-08 9 Eun ype> anb SOUCRDE & seopr 9p Set apis. naigjodonue oma] yap saaeny ‘Go0e ‘PPYDIO) EADHOTE FO Ga6I I ‘swoy) jennsuautosd otospiys jo 298 UEP od o1aoo rapepaqoe no Ua sawuaeaud ou $09 20,9 e| op pISONNSBOD Hy rr zz pedi ey equa pies mop eoedanju BuDeTEG ‘sojgetea st] 2p wowed =] a9pI9 OpED! ty ‘oMaraREOdIO9 J9p 4 sOARIUROD “oqHOOR -owe ermon 69 ¥ ru xp anb es ea ‘my onb seongssd sousisen sono & wuaijoamd “25 ap sepesnsouBmp seuosiod o> coupiowa coxproso um sen nqruye ‘oydule 10d '(ag6r) supuel ‘yqruonsonou so yruets popowazua “papes ¥1 uo pemRoo|oS 1m fap oF” Ty TWIN avasaWuasNa v1 30 VOISDTOAOULNY VALLIAESUSd 1 9p eiojodonar outa sou 00019 Fe OHUSTUTDOUOD ‘puasdulo> anb ofeiduseo opar oxa> epspuan 19 ‘emo ¥] 9p orp TF =EsONP SEMI {sopepopes uo tosapen oe 75mm aesuod op seaio} see cutee opous jo & es08 sods Sons 90] 2p SOxqRION Otved SOUELIY 53:98 $0 vavon anb oworureuodunon & ensonuesoad TRUS FS ve UpDUEAD 3 SP URHRDUUA HDDS OTP ia w repay 204 Aem06) sTe50| SopET fm peo wxnape UNREAEGOTY ap eezoNy 50389 op FPO O TOE ITT jero, Bleday Larios, 2007). Houtat y Lamerci- ‘ier (1988) observaron en sus estudios sobre Salud en Nicaragua que la enfermedad es con- Secuencia del desequilxio provocado por al- _guna tansgresin de as normas que presiden ol ‘universo; el descantento de los dioses provoce la nuptura del equilbio y dela salud. 1 yplandcacién dea inorvenelbn on sald manta de todas las consirvcsiones cultures posbles sobre esta cusstion. HI profesional de lz salud ( de Ia ocupucién) aocesta conocer el marco referencia desde el que el sujeto con enfer- ‘edad mental arcu su sistema de creencias para respailoe incur en el tratamiento “ Concepto de cuerpo concept de curpo0 tudo como ‘dove en un factor imporante para el estudio rulicutural de i salud-enfermedad mene. AL ‘tener free a noeotros 2 uma persona con enier- ente, medad mental, no solo nos est mectando su 1999). Ba el segundo caso, el ollo mao o mal de oo aparece en a cultura gallega asociado a In dea de un perjuito, por ejemplo, la anseai- sn de ura enfermedad. Desde est creenca ‘mera presencia de una persona, su contacto 0 su sombra pueden tansmitir enfermedades (anne, 1996) ‘Estos clemplos ponen de manifesto que la tiologia, uno de Ibs pilares sobre los que se asienta la enfermedad meatal, noes universal que difere de unas sociedades a ott La eti- logia biopersonal de Ia enfermedad mental, de surrollada en Occidente, es una mis dentro " Devereux 979, 0 ss estes de emopscne ‘cuerpo, ino que shmultineamente nos et ba blando de una rama sociocultural inseria en & ¥ que acompata el significado de su discurso, ‘Occidente In concepcién del univers, entza ido desde las tres dreas de cultura, naturalers y salad o# diferente. La aanualeza so encarge ‘de lon process fens, quimicos ybiolépics, le ‘cultura ce reserva alas aries y la salud a ba me. ‘icin, dejando aparadas la comunidad y la cul ‘ura con la que Se taba. No se engloban las tues tras en ua todo, sino que se canciben de fotaa separada yaisada (Albarellos, 2007) Perspectva antropogia deta salud mental Aceste respec, Fores (2008) distingue dos tipos de socedades: las que concben el everpo ividalizado y las sieneta vivida, aft ‘cuerpo del mundo (ariana, 2007). Sistemas médicos de atencién en salud mental a antropologia social, un sistema médico se conaibe como un cosjanto oxganizado, €O- ‘enfermedad, y al mismo tiempo ofrecer una Sere de atematvas de curacion y de pruebas {que validen las acciones desarolinéas. De esta ‘Fermacion se deduce que ls sistemas de slid {stan intimamente igados a la co=movision re np, dénde se leva sca te codigo tempo, Ia accestilidad o el caste SISTEMAS OE SALUD AocNTe —-AGCION RECEPTOR DIMENSION (Guién? —{Qushace? —_gAqulér?._ENFERMEDAD ~~ Componentes de tos sistemas de salud. OOOO lolelele 9909009009009000909 AINNANNNNINADAD of 9 VPMLVINDISAONIA A VNIDIGAWONL3 ‘Coorpataosgy nish ‘sod ofppow jp vorsonpas repre 1p ‘spe sopenos sepepteal SHUN se {qeup20 jm ‘naan wyapa of «saeouaed wep 9 Dabscopaermenpand k soon eouam =p eS ‘ors aenop wed sess 0 SANUS “pan mfeooamen sexo op Ons fp Suda ‘se SO) PINES H 9p PUN SPDEAIELO Hg 8 s024pets so ap ennzdesm pepemde ey VEN eno > jewour pepouuayuo 5] 9p euiBipesed ok nj nb opmoesop wey (Goo SOUDFEA “One gferEIaWdUICD O SEARFINIE SEUDIDAAT 9p ‘Jon some sosioaig Tesmysomuen vimeinb —Furaere 4 euopApeN eubxpou ap MENTE ‘oOIp ssd 1] ap ealoptSreasy 20d eproouooas ops 301g ease spryee ap euUDIE san oss ey setednu erruowai oj 9p. sojeoomrpen usp topond ‘soSees sopues y "RUERE Wj 9p Trina pes Ws OPTRA oF OPTS F RSTIS ADIT | 7 TOO % = Diagnéstic acupaionalyplaniieacén dela intervenién on salud mentat ANTROPOLOGIA L\ NA, ETWoPsioUATRIA rativos con pacientes ic ‘Gabriel, 2000, Psiquiatria transcultural La infivencia del context socioc 1a enfermedad mental tampoco hea pas apereibids paca la esfora psiqulalice ‘moll de la psguiatria transcultural represent un intento de apertura del modelo biomédico hacia la dversidad cultural que rodea Ia enfes js, americanos, aoa. tericanor ¢ iberoamericanos de instiniciones peiquitrcas de Extados Unides, México y Cuba diferencias sociales y culturales en la enferme ‘Sentficacon tos aniguos sindromes ext {que evolucionaron hasa lo que hoy se conoce Sono sindromes de condictonamiento cultural "Wms po de visa cede nd Witwer & eco ea eaqaafenis de paces afeanos e * pricticas asociadas ala vivencia del Idea de que el esp del fallecido habla desde comm instancle, OONNNNNNOONAA IO 0 veran iver sqnoeap wed soanenixe ard “EXE sfodONUE APP (Gove) 22594 ‘onodsas D> V (ASE ‘SIHINOE K ‘mpog) woys08u { sppusuares YorOUTraS ePO ‘de> toqon2s (GL PAE) SORUI|S OP 3+ ‘sandman oeaveud un ap syaen e320, apondl “reut [euedAo UpDUIA ‘sana wm tspuodns anb "emnadesa jap upp opie ses sr axgos auaisad upc = AWINAW ants Na WYNLTNDUALNI TVNOID¥dN3O vidvaal YNN ag OTIONEVS30 713 Valvd SVISaIVULSS ‘sna woud ns op sojqsisi soa 90] 9p ses © spre $31 ‘nb (E66 HS & DENSE ETSI ETOP Somaioip ua seasousig & pres 2p oxda2009 |p B09 UoPYY ns cMOD Joe ‘sea & sou So] "ene pepiane v axqos rgeiBoure 7 (6O0e ‘yuomareg) odwan [ap osn [> 0 OWRD epee ap omy wy oto road ewwoueane senUST S| 9p UNIT A apteajord 2p Oo “ga odors 1e9p!096) coenUGHOAT. at “Some p Ge "eueay ermvopednao ede 3) soxdosd so] # aerzueydos ney emu eanoodsrod wy -yeresu pepourayus oo SH “card ap jsuoPedaco cxuoqurnen fo UOH=NT wrap minjo-cogjodonue unis ¥] Od eons 450088 9p eesists ous [2 vaureuoa ou onb SEP? ‘Seaouru v9 jeuaprave umes wun UoD FP ‘pido eon pres wap Boden BUTE uopounsar |e wouasaj Uzoey ab soxdaoua. (007 POA K PUSUBOL gfPUOs?TR20 -sjodamuy ap rsrouaury prpapes &] 2p TWoP sand ‘(G00 ‘9002) wHOyL] “awOWALAROE NoloVan20 A vIs010dONLNV {Qegt ‘asmnD pepomo® 1s 9 soxquoR IUSURITY: tin. que la persona tiene sobre su enfermedad y sobre los tratumientos que recbe, la nasrauva (que la persona con enfermedad mental labora Sobre su parteipacién ocupacional puede ser ‘quieren, la motivacign 0 el lugar que ocupan (gua para obtener narravas que permitan co- i comunicacién intercultural lacionados con la eto, contibaye a obte- rer una nazrativa cereana al concepto que tiene problema de salud y la cientes que provienen de diferentes entoenos culruraes, sino que trnbién ha demestado set tficaz en los casos en loe que paciente y tra. - penta comparten el mismo contexto cultural 5 ytumbita las de acverdo, busca el consenso y Elmina con un compronso de cambio y co- (oe elterapeuta comparta el mundo simbélico operacion entre ambas pares SErpaciente, sino que comprends,respet Bl resco cert un éxito cuando terapeta {faso mnepe,algucs elements cultures que y paciene unto con su erxomo, logren que fs Citesererelevantes para el proceso de rab. propuesta ecapacinal se sere ena via sine ffacien, La megociacion cultural wene hugar bole ycukral dl pacieat, y cuando la intr. EiSido las expectatvas el paclente se conta vencién haya sido accpableysigniiativa para fonen alas dsl terapeuta El proceso de nego- ambos (@)EsTuDIODEUN CASO Javier, una perspectiva antropolégica [Ana Abad Fernénc ue pensaba y pensaba, Imiento acelerado, el estigma...jLoven!.. {Los lolelelelelelelelelers 990000 IVOOOOAQOOOD y 1euosied voroemrs ns ve> sows) -2ued k pris gsaudxa anb e augos‘zad oes tun uoo"esaped ues6 gun eso} "ugIeS ‘eys9 Jod souop2esJanlo9 JoUsqUeW ‘ue opigap ‘osn ns eqezoypay { ouoj2iay 20a. pug “uoperuetuo op ‘A souoimeygey Sop 9p euoduio> 0s ‘pened oid ne 2p $2 2p}s01 9Nb e] US EPLOINA ET ‘page 3p save sajanbed san Kop 2i2ue upinbege 2 sipeye anb Aey uorawe) ‘Let ey pepnwow jay soKew un JousIUeW essnuizad a} anb (Oc), a9 =p 0 seaniod ap} e99)5 S9pEpMNPE 404 SIU “Uopos yj un ses9}6n op 95 9] euabpisue oGopoIewouUs JP eey emueyBiwedny 2p opeise Un eunt‘anb EeoruB euy upiaeyndluew oy us ousduiesop ‘osoyun equasaug or0dagosj2c162542 ‘SUA 9] 522154 SOUO!DeIBNe LELEYS=Y99 95 ON es0i72 32 ppnow ‘opgsay) sea1saq sopepiinoe seu “hbye 9p uoraeznease| ennoyip 2] arb "64 901, © 06 ap -By ot uo ove OWN 12 UD opewvELL ne opuargel— osad yep ausauBoud owwowas> joy e153 [seus ksozsonute ‘sou ‘Kupjoednopaid ene uefanpaid 9} and Sopppeue jluesued @eouepuey tu ‘pnjes ap uppadanuad eseoso eun glue ‘ups U2 BWJOp "TeMygeY Bra eu ap ‘spuiape “koyons op sonewou seve. ‘2nos ‘ep jp aluesnp "sand "jenedsa wu eed “04 unpange eun aqeN3Eqo OU “aUENS KeN!D “ap se;>p £0) @ oUeN> UZ Je10d309 osod 199 ‘onsauboxd cquautaiou) ye ‘ono 20d “ye205 pop noe 9p ee} £) 8 ope) un sod ‘ou anb edos querseq e109, “uaiEiy 2p $0215 “ea sowggy eusquew and senjena opnd ag “eumaa} aunbje olde x9 's9u0nu1 ap od 250 © aquOUIR|221p Sep “eynoun souopednoo urs e2)5Ip0}69 6} K 09k ‘owuewow oyaip ug ‘owvonwers}e 2p uo!es “Ube veo ‘ese> nua odulan oipnus sesed 0s “Souersessyes A souaveneyd soweusoj us ond line ‘00 eiouew ep epinsysuo> eqe3s9 eu “rung euerp eunny ns erquie>exed sojer05 9 ‘overuse sepueusop eqewvauuedxs ooodwey “soueip sejeuopedin2e some saijo e sopeynoun JanpeN Jes US sesuad exe soUaUIOUs P eqe}s9 UoFDENyeA® 2] ap oWAUOW yanou jed!DuNe ng quod aseate‘epIenve> ‘timsod ourts0nsou 9p s0}s36 ‘odnub pp ooo Jp 2)64 epentes] sepetenfe ayvowsesease seyeq Tran ou sopepniqey Atens o}2ew09 082250 U0> fe ajueno va seauase sepepmigey seserso e ‘tauepuar oo eed “sao woo 013€000 J uO PEP Singejee]Jod sopezuaizeie> seuooeye Se Ue Depneuosiad ap sobses Jenjens uapand 0s TupPousye f s2u0}resz0AU09 ap CWWEHUDa}ge 53 ojvatuiesuod ap sosapoud sano esed enn Boo efouareduias je eun exsasuod “obuequIe lug orBgiezeue queen ye ve sBuODEDy ‘poly $e] 9p sesed e avenue 9s eJBoimewo “This vi5g [eubnse) squad) e) ua auap and uD ues aun augos aque ule} "Z0uI0 Uo> Seuo!DeIO4 Se} © O20, jgyas ap soiva|wesuad sound jue un ues 's3}20 tuouerpnd 93 “9Bsequio wis “epusie eGoqo%eu oquls €) pues ‘ojuaituesued op sose2014 20] Vo Upi2oensge ap pepredea ene] auoqen (9K seagyuoneyous sauo zero} uose;zo}9p 95 ‘yet ugdemens ap osanaud ye rveIng ‘uojne kes89ye Ue SepeyROUA 5e)"oporaagos scouernbesd sesouBut e525 0p LUpbecuoUape e] eAnqine A suorows ns oP ‘ugfsavdee e] ap oonewys)s yasnuo> ur ‘epeisnay "epezuesodsesap A 24us uosied eun owo> sjaunsap ayers 2g tua qquawaye un ound pepa ns ap A odwon yp (sed jap 2P>uaNA eun avon Koyqwe> ap SEN Spode Sese3so Pog sone “<2} 3108 "U9 espa yuan susan ep [> coibqoeWES quae} yo auqos eval asad eun 2u0a yeu A “ouosei9p 19 0 efsofau! e} o> sIS0p 20, ‘sopeyned ceules5 Soy yev0!z1 8 apuan ‘O1SD ‘Bequen 3 eoupuuny eynuoy edasd ns ope "a ‘enBgjoxeuey owoueyes yap CwaRUINO ‘as A eppalajas ap cajenbisd ns ueo sey Se) fe eqens ua pepinulue> us oWvoqwee Te 2D uoueupe eun opesjsow ey ‘pepyEnyne e) er=eU, ‘cansouBeyp top ojvouow ye 9psaq "pepmeroue! Tapaecnne ey TuSU PET Hap ESOT aNTDRTTAG “sousa}sod euopulege and "se3jui9023 ualg Kseaisty sesunIg ap soueiszeaun som $8 8p seep soquaraup ud Koya ‘ey ou "aey23 unbies “eoueyut ns ewweang “pepsuiiojua ap osaooid ns esed nso op Kuewscjue>e} anb s2vo}SU0Wp € ojuens us ye;0s pas e| ewwauto, axa yeNaUL ‘mes ep obwves ns ap sopepino ap pepinuuod 20 eld ns ua opereyes TePposootsd usHeNIg ouas 2p 221033 [@ Up SEND ap ona “oP ep anb og oursiu 2 ua uapisausauped sng ine 2uD2 21 a openys‘puspe}y 9p os! uN Uo ojos ain "ayvausjentsy ‘seuped wos soya op so ‘lat ed uous {Uoleqen sopey aiuaurera3e ea euuioy upsesyeno und Janer 9p soueuLi0y 507 "e529 ap eu asdwias opts ey aupeta ng “esauduo eun ap opeBueous ouso> glege ‘pep jenj2e € x0 opeyga! ‘ayped ng “ ovUaj 9 pup k sauoj2OU sFOKDSD ‘auayuen opuop onedso 9 $9 soqueuLesep se1 nue} £9] “se4u9K souo!pouto se "ewojnpreds Depnigisuas ey sis epi e ug S080 ap osm1> 09 uedgy 95 epued sauo;re.3sni se) ‘A soyens 50) uoysixa0> apuop JeBm un “oe -wooue souinBasueo js seBed e soxsendsip sowreise onb omar “ugiquie peuogn e| apuog o1peid ns ava oduroh Jo apuog "ssuopOWS ‘Ks042e4 seap! ap opezuar un 39 pia ey ‘opond ou 044 “epino 2 aiped wu !~-uesado nsouberp 2) "aij aspeul IA 12) 498 aypod yt ep B98 "Sey, syed se) uaynb ow opuend 2019 “oyueuou ‘jo we Aaya ‘axjue> ono © gaepueU au eB 1 eseq ‘00 ~Uao4p aul ‘S209 Bey dnb “uepuew ous ““uergey ‘eseD eusL -21n*ofede ap odinba "ossnoat ap UeKquNeD eu !cuopuegy “ines op soque oyend ‘opets nuas sod any anb ounds "epi u ua sgndsap un 05246 12 Uo 20U02 $0) soBue sop ofa ON 'ses09 seua>euse Kasuop eved: ‘s2uped sti ap ope) ye ese> bun ap obuedsig ‘okode oojup (ul *~sauped sip) “ouorDeja au -sosoui ™seip~akysa1 34 Uayp‘apiouesEd ‘uayjozInbs9 -uesnsouselp 99 "Ous0N0 "UES -2i6u) ow sauped stu -ayznd yo "asauinu 131 j2P2ans onb 0, sue 9p S9)q!sodun seyewuoW ve Yewsojsue;y ag “ozuanbione au “opns ““aqu96 e) ‘oxjau 13 "spqonne ja ‘peprssequn ey © sepnes se op nis@ 9 9sses1Ua5Ue9 “ouoDUEgE Ue e019 quis 9p “s0zwu so} uoveysnb ou ‘udwo!s ~epunbas uo seo19l093 A vorndo ‘sows va sess pepissaaun €) ua Ozu) 'so(glle> Soperseuiap Ups yeulsou oynsau Uak a “'saysedno0esd aJaINb 1 aw 9nb?“zapaanes 9nd? pg? jw ap wages! ~ 0 temores Ensledad ante stuciones sociales basleas itaneprts,compeas, barre, et) logue le proveeabaetaistamenay conduct de : nti ms omplnjs como. gesiones Buroera Sando au pate el que osuio en Su tatalsed laa un uso irénico del humor, Manifest ras gos asociados a la solidaridad, lucha social © Inconformismo. Con respecto ala situacién do salud y ecupacional de Javier, manifestaba ‘Sentimfento de indefensin y escasa esperanza ddecambio posite: «ao mejorars.>. La madre integra funciones de proteccion ycomprasion, asumiendo un rol de cuidadors. Tenia un diag ‘éstico de céncer de colon, del que habia sido intervenida quirirgicamente, estando en se~ ambos progeni {aban su sorpresa y percapcién negativa por ‘ol proceso de evolucion de su hijay trasmitian lalalta de esperorza hacia el futuro respecto sy eon bes, ieyendo. Los so partici proceso de salud de Javier, no acttudes y comportamientos dis. os respecto alas situnclones vidas y La ‘valueon. De manera eventual, se producen encuentro familiares. con presencia de los Sobrines de waciones de valor ermeclonal paral INTERVENCION OCUPACIONAL Primera fase Objetivas y metadotogia Objtiva generat Elobjetiv general de a intervencién acu pacional comprende: cin sobre objetivos funcionales.. + ecuperacion de la naturalezae identi ad ecupacional. Propueste de integrs- Sen- $n alejada @ su autopercepcién psico- patoldgica. Se establecen como objelives especticos ‘+ Explicacién de la fase expioratoria, Alta + Famliaridad con et ambiente ocupacio- ral que (erodes para generar certidum- bre ylogro + Priorzacién y potenciacién det rot. tudante y del ral de rmiembro di Objetvos operatives Los ebjetivos operatives planteados son: + Estructura de rutina destinada a su natu 8 ocupacional relacionada con su rolestudiante + Ambiente ocupacional su casa, Motodologia bisica Lametodologia bésica de ia intervercisn se articala an torno a + Propus ta do victas @ domielio con fre- euencia semanal. + Terapeuta experto frente al usuario como experto de su vida Roles Rolde estudiante fies ieciacei vate co i experimentati y, por to lant, las prop ° manera consensvads, Era ‘rotagonista de st propio proceso y esta : indible para el manejo Pryeconal del profesional, con el inde ofrecer Steebto relacianal corrective y pare larelacon terapéutica. “Se validé su actividad productiva dada hasta el momento fepensarel a Ls complementariedad, de este modo, jsminuyé a rieago de confrontacin y ew tail ‘Dato el tiempo de privacién ocupecional que se habia perpetuade en el tempo (17 aos} yet Cambio vital acontecido (60 aos cronolégices, ‘et proceso se propuso lento graduad, Se prio Fiad el afianzamiento de su naturaleze ocupa: ‘onal, vida a su prop ritmo, Se establecie Ton refuerzos verbales del comportamiento ‘Scupacional en cada visita dl terepeuta ocups- onal, procurando (a exteriorizacin del com: femoclones aso" ‘cupacionales. Progresivamente, Javier empez6 a tener prevista en au rutina el dia de visita de tera- eula como una situacian ptanificada (co- Frienza a incorporat otras utinas ocupaciona- {ese su vidal Se propuse el use de mévil con ‘elterapeuta para el cotojo de tereas [actividad ttlizada come medio pare i '5u percepcin de ineficacal a mane. Javier empexé a percibirse 2 si misma ‘Shunarelactin ms fuida y relajada con Fapeuta, aunque no contactaba visual salvo en contadas ocasiones. osteriormente, se empezé a gestionar la necesia de verbalizar pensemientes basados fen limitaciones, sentide de desesperanca, que procioé de orientacién y ajuste- El profesional altdaba estas emociones, pero ecotabe pos destinados a ese primer desahogo emo- ando tas elementos de la escuche praviol, para luego pasar a la construccién ‘cupaconal y ta continuidad en el hacer Dado que (a tectura era uno de las intere- ‘ses acupacionales que desempefiaba, se es- tructurd la ralacién an la eleccién de tecturas, estab leyba tareas especticas que, paraelamente permitié abordar otfes dasatlos y retos. En cha tarea, #0 most involucrado y expres6 Inicitives buscando otro tipe de lacturas que {e fueron validadas. Progresivamente, respetando la etapa ex- ploratoria, 2 abordaron propuestas de forma: Eigna distancia, intereséndese por asignatu- Ciencias Econémicas de ta Universidad ide Educacion a Distancia Esta actvi- ib et incremento del tiempo dost ‘estudio, generando una ru- ina ocupacional ampliada més saludable. “Javier, durante esta etapa, continud con las sallgs puntuales ala calle médica), con elevado oste en cuanto al esfuerzo personal que le su ponlan, pore que nase propuso interven sobre estos factors come meta ocupacional jendo una etapa exploratoria que le Rol de amo.de casa [partir de las sucesivas visitas @ domi lio, sa propuse ta posibilidad de establecer un alelismo entre ta estructura de sus pensa- Iientosyla de au casa, con el objetivo de fact Titar expacioe adecuadas generadores de bie- nesta, La propuesia fue bien ac frostré ambivolentsen el aspect [G tarea, pues hacia mucho tiempo que no ‘cupabs de tareas dal hogar. Se ti idad como medio para ol uege. ‘Se materaliz6, primero, de manera coghi- tiva,abordando lo distibucién adecuada de los fespacios segin su vsin de experto de su y de sus expacios. Se trabajé con él en La inte (racién del pez que tenis, come miembro pre- Sente de La casa y, per lo tanto, tos cuidados ue necesita en cVanto a limpieza y acomoda~ ‘ién de Ta pecera, cuestion que produjo sor~ prese on Javier Ante el desempeio de esta ac- Finda, expresé verbalmente su satisfac ‘aunque su comunieacién no verbel estab mente, s¢ reforz6 la sudoracién ‘desempeno ‘ansiedad ’a ta eudoracion asociad nticpatora y situaciones soct Se construyé junto a Javier una propuesta de adecuacién os: hogar a través de Planteamientos de wlugares destinados oo PO VOBDOOGOGGVVGGVSVGGVGOVGGGG00C600060G60G0 -sqjsod eun gi2ajgenso as Kowsnus 9 ua ugized sed souom0ur9 1099 sajevornednde sored dvs ‘oueduasap odoid as ‘euen1802) euesoiy pepnze e] U2 ‘e502 apsop “ayawevan puree gue and uo ent ‘uossed exo ep pet euotp va up ej osndoud as ‘Oasnus yo {oo upraezogerso ap pepanse e) 2p cs1v0q 21ueypnse =p 1 -eipuse) ne 9p onsed uoeour -neonas 2 ppueloyenosyue> f ojus|uvesapod “lo op opries un opuesavo6 “pepniqesuedsar ey owwe uproeyeaee KugpesyneNs guowLodeS {aye senile) exduses & 2p 2). 9p JNer ‘oroeSojp ey erywey =| us> opuesobou"esopor ‘ed seuinoo» op ep un @ epeursep episod 2p fud0> e oft 25 4 seuduseo enb soquousoy> opueluewne any 9s oduon}9 Uo] 2} opueniuaa ‘za jo exed epruo> ap eadusc> “edos)exduco ap od yop upisezuouid e Kesd enous $0] 33012009 ‘Set29) o> Jewsesfaud osndoid a 25 pepe free efed eynadesoy yop afode yo oznut aay ‘oue189 ‘aqauroquasajaid "160959 ‘sy "219 suinphuas apresrque uerarpnd anb owsoiua ns ‘ap sepuan # esa e opuaibo ‘edn20 sou anb ‘oagolge > epuezreqien opurisnfe seareayu Bisseau) 3p uso uavezteUd Kuoso}BN9 25 eyes Kosboy #21 uos anb ‘seamuboo seu o}Su9Usp £e} Jod ej3noe vee} soKeUs &7 “sopepinioe seunsye esed eonbay enb sofode op pepiss2eu ese>s0 ep ugoezeqsone] As) -2uoedno0 sope>yubis ap volta. € opuats ‘nnbisonqolgo g jeuomednse oyonuenodue> fe ep uo}pezeglon e uo> pepuce € opuesis> ‘pepassue op cubis unbje ap upcadaned ey e109 -osede anb ap cove eso © osauBas yo owes6, “aad a5 ‘sopepianse s2je0 v3 ev0!>edN20 OM) olge yep uowaezteqsen kayenfe un e opeynoun “ouoievoydre owuausow jep upisdansed oa -oauoo opuesnoasd ‘ey2.2u0 pepreuy eun ut ‘109 9p owsoIUD ns ap azuarqule jo ue sepnes ‘Se1auiid Seun uavodoud 25 edeyo ey>ip uy -21Boud & oy exauew ap up 2ez)e81 ns goYNL [Enbune “eanerur ue “er “«sopo} exed eutD00» oF ‘9p esdwo> Kaamy op oiquies Zod ns exed eps “So esto nop sepcny sy esd souesonp Seiuowieye 301 ap upsisinbpe ey o;saHs sau Tojape 521K peptsooau e} wovaknuysuco 95, ences 2p ‘exqusajus 9p 21 4 e582 9p owe ep Jy seman o1redsa ns koasru ep joyoeue9 52) upbas “ajsnfe 12 v2 opueu uel 25 0.08 y onuenoue 12 opuwodsed "soquue axiua Jope/pawsaw bp "euejunuio> eapaedsied eun apsap ‘opiut poakoud fio o=n ap ajuanane}se2nn esndoud oS ‘ugg oxpIp op Teuetsajoud un sod anya ge opolu 9p sopepjen uos anb 'soveas sas ap sounfjese1}s0u ole 9p eyaid Upppe7tONe nbs 210d aqueypnyse 29724 52108 “seyn6 sns ap oun ep sgaen e exm ud & 942 9p euenunwe> oosnu un ap eayngdevey Ewjweny ey aucdasd os « “ob ap ya) yo uo sopespensiia -sonippy sazaiaqu) 9p epanbsng =) exed {s9pe2npa un ap uoysmput ey auodoud ag « "jeuotoedn2e eyradesa] + wepuaidweg sououny sos.n93y ‘quouneuewies oueyunws -c0 opousyo us sauwonoue ap eysendeid « "PIA rns ap ouodrg sq ound “jemund ea -2us 9p ONEIUIOD e SeySA ap eIsandad « ue ea 0 08 upiovansequ e ap eyGopopoqau e 2160}0p019" “sesong Boyg un {9p upspea.0 os ‘oasnu yop Enborpne e va uppedpied ap eysendosg ‘pupey 2p jaye saquains 50) © 04101 $0] ued9]geI59 2, sauyerado sannaigg “201 ap oyeduiee ip sn = “oewunuos| ‘ueknpu1 soayppadso soayalge se ‘seoyedse soanatag ‘UpPeZeULON sony Jap OsP) » ‘sa1sove ap ofode op opeu0 ciiy oueuu nwo oipat jo uo you op seasey sp Oued : upPpoefaud ered eysendaig « "en -ngdese) uorseya: | souaiueW ap popls “s3au "upuanio] 9p}e10096 aypenaU3 + ssajen -2u26 somyaiqo saquoin6is 20; ueoyueyd 95 s2je10u06 somoleg ann op eRe ease 5 ave sox -2duso2 9p oprives un axjannop anbiod Kuo “iad edorde, no ap ‘seaiey & enjeny.ub)s pepywze opto seaman) ~53 106 opjboos2 s3 "eapoataud K [eppedes ns epep ‘uounnsul oy>.q “ope Bis Kejouenayas ap ope ns esojen amb se} ‘50010 9p upposoUo e] exed opezran owewina su un 59 yeuojaednag uproenyeADe3ny &7 Iso) evorsedaog upizentenseiny sosunoa k eBojopo jou soayolgn‘soouNsSU sey epunbes ‘obujwop jo oS9 & 1ea1pap sauped soy ua cegsuasuod £9673 eue}zednoo jos Une ahz2y} ‘«ouus9}4 103» Jap opefaqe aiqiiad ap osa> lun zeDIu! uepand Saiped soy and dun 213 ser anb ‘op epenstastuca esaumu ap g}oqete9 95160 ~poo op se1er 2p epueusop =) opuaibeooy ‘Jenep ap saueeppna 52101049) e oeds01 ues se9paru 00d s0pe} 1 un ewuodas ‘soqeved es0UeLs jaioquaboid soquie 9p ezuerod ‘nb evan 96 e529 ns ua seprpualdua ekseas -e1 Se] op upnezyessue6 e} @ U9DeIa U9Q eure ap axqusonus 2p 04h ‘a:pew 9) 0724 0] “oyuawou! oy>ip eysey nb 2h “jouoypedare opesed ns uss eqpiseNiuo> ‘nb 0} seu309 sod epesaioyu gncow 9¢ede}9 jpjsed Kear 8 U3 opezomonut r 19495 ‘seonspulop staves sey 42uef 406 opibojo eucuses e) e yp un seursap {9p euyas gun sesnjonsyca uo} 95 anb oy B1ed \uwaqueus opepina ya ueq serpedse soy op -s0)2Ig0 ap ugizeu am z= Tepes a aa Sop eT ORS Perspect antropolitca de REFERENCIAS ue, Aldo Ly Nel, J 205), Sl ee ‘al elements pz laconic de 7 (Route, Reva Madea de Che 9 “anal a Geral Peete 10,3932 peti, Fy cn, €. A950. Teaching framework for four bo cere. Calor: Maybe Poe cutsancs epeiios ye aco Se Se clsmanon Bolin de Arp 1 Sekar Pobiaey 35) “ek, G00), uurespecie mena orders, Bo Fe Henn t Saori H Heder y Hater es) (Gane y de cence scons inesment re BO OOO OIDNDDDONGOOOG9000G00000000000% “ourzarega7 28k -ede pp oot ORY > FEUOISONS OHA Si Kopeuresop jo ered oisd “vpzt109 jap OF ton 9 tang 0 Jepry ro2yooP SOwSCIEPUTY -ovoo 2p unezedi ye ret sey “> 2p ‘sep! ap ormnbsest our > £2 fo oprlap Hy uptsoud 8 anb uansonaop nb somaptigoueo 2p #9} UoPSEAUERO op ‘pap s2 “uofoeaemdsouo> 9p seater OpEZ “ypot ey and wopsajoud wa fap ovesuny vane nad pst a ‘eye CD 6E maembny énacovt “pip ps9 HO (00) goon S00 coo weapon pon ages pong Gace PAIS MP WEIS ‘39 (OL) POM 08 ‘i 2 pas TERMINOS EPISTEMOLOGICOS ‘a compara con I de ouos ivestesdones Paradigma En el sentido més genérco, un paradigma sun conjunto de conviceiones que guian a ac- cn, ya sea del orden de los gestos codianos 0 del desarrollo propio de una invesigacion de usa discipline cinta ‘Un paradigma debe permits responder a n 5 KB 5 K K q {OUR TIT Melos tedricos on tropa ocupaci = feqllibrio ocupaciona/-areas ooupacions- les en context. = Cuerpo -mento-entorno: holisica, + La els del paradigm: 1940-1950. Cuestio- ‘namiento dela modicina sobre bases racio- ales y empircas de a terapia ocupacional Spetode feduccionisa en soedicna Crisis interna en a disciplina, 76 a formula sus concepenstericos © y sus valores. ~ Se centr6 en mecanismos intemos int patquicos, neurlogcos y biomecinicos — Fra consigo avancessigifcatives tio taboos como tecnicos yWaAQQQggNgN fe spand anb sy) v9 sovopens fej uoqaneep anb sopesunus ap A oxaurU “ojoeiado sopmuyap s0oti901 soid2ou0> 9p ‘orzo un spuosdurca wanyuoa FO © “ypades & sousw9u3} 60] 2p BARU UOT ‘eun-uravoeaid onb sopsred 2p & suo TEES ‘opesazeu 0} sopusudiuo> op ses0uet oyos 96 anb of uD expos) seypam! WERT visoaL, ’ OOOO POR COR POs} fe son relevantes para su aplescion, Estas Modelos teércos entrap acupacona Primera etapa (desarotts} ‘Mago TEGRICO O CONCEPTUAL Bee ‘coNCEPTOS lie, °° 82 scons a3 rs segin Rood (1984 ‘Ea resumen, ln construccién de un modelo 14 expresin ene concepash es sini de supone encores que forpan Una secienca n-ne rion Ea general, 9 eEuTe & un mO- aa ca Por oo lado, un indo peso Jog pare sinpificar Iu compicidad, peo tim to complear toa fa fase antes de past 2a + yen para rendircuenta de a lobed y prs (iene aunque si ¢s bueno va a obtener resul- citar su exposiciin. HA modelo es entonces dit {Bde en cada una de tas ass, El mao concep” ars favoreer la comprensin. de un fender ‘Gocles pant explora organiza ydesartollt un fapia ocopacional nos servrmas de la modetiza- Ghodelo, micnaras que las hipétesis y los princ ign para explicar la profesion y comprender los pos son importantes para probar el valor del mo diferentes planteamicrios texapetces. oealos que c'modelo caper de nierenit© Modelo teérico fGen complejo pars rend ouenia de le ta. Kielhofner (1986) define el eoncepto de eitcoces exstntes ee cferentes elementos. modelo terico como «un instumemo destino Fiisntlads de est operacion es un modelo facitar el mizonamicnto clinic y kt resolucion Thou 1990, Un mods conse enla reducciin de problemas. Por ello, en un modo erica $e eerste de le principales elementos de una te- han de encontrar todos los elements consti a onrrertacon esquematizada vlirada vos de una tora: ef marco concep os Pos rae rete expr ¢terprear na tora. uiados fundamentals, le coneptcs defiidos oO Cc ba c ¢ c S é cunsteparmuerspgeonenvescie; NotowaAa31N130 SOistONIG 4 sanojoonaaa (rueayeasas NgIoNaNL ‘ofapous un an ap ost a ia” Soa SRT SRT RS PTTORION 921 ofapous un ap sopepagaomraydiaa> A se “Uangyp 5] swe sowlapod sez roy weg eappeud op o10poW ‘fep0u Yap sopgyp A savory somnd so] urges SEM ‘oppouw [op sides wf uotsedaae ef "paves axa ep saioen & syouaas9 $4 25995 Seon 0 SObCIOTUNJ 54] UOs ‘SOPHO « ‘ojepou ‘ora00n souauguay upemnci ‘oiduld 4 ‘TH00H 7a 021521 ONDOVINAARAAS vyavaa vaNneas soit eyemucges ey ‘soydenueg sewomry/sopemsea vemdanueg 0216 4 o1300n 730 oTIONNYSIa av UAW oma NeeD “oxy 2p wep some MUD} YS oxAspEHDDEIECO ar 4. Un modelo deboria oftecer uns guia pric. tica para resolver problemas couidianos del sdesernpeto ocupacional que puedan wili- 5. Un modelo tendifa que ser consistete in- 6, Un modelo deberi ser econmico, es dei, utlizar Ia menoe cantidad posible de con ceeptos y postulados, y explicar de forma sencila al Fendmend del comportrsiento ‘ocupacionl 7. Un modelo deberia estimular ol descubri- riento cientifico, incluyendo la creas Je lantcaci6n dea ntervencin a salud mental Betas ocho caracteristicas se habrin de tener en cuenta, cuando se tate de exarmi- sar un modelo, através de las sigulentes pre= sgunias: * gfste modelo refleja el desempeno del com= pporamiento humano en el mundo real? + iBste modelo es ecanémice conceptual: ‘mente? + ste modelo estimula la curcsidad cient Tea y la invesigacion? + Bate modelo puede explicar las cavsas del fenémeno que so va a eatuciar? Pamela, identidad ocupacional utilizados. Occupational Self Assessment OSA\ Informe Pamela cursé sus estudios primarios en el calegio Rosario Vera Pefaloza, hasta séptime grado. Describe su colegio como un lugar grande, de flea quince, peroreconoce un ranin- terésen muchas acindodesenacurticaares ‘aquellos que le ofrecian un rato persor sells, y que escchaban 2 os ‘en dos ocasiones realizar el exa- men de acceso a una facultad en Avellaneda para estudiar Direccién de Cine, y no loge in ordi teres on ‘reser, Esta experiencia ta ha vido y ta ienti- fica come la etapa de mayor frusracién, ya que te plantearon objeciones co tos especificas para ets: jucacin no formal y de aprondizales wes- cram en vacacio- erconas, come la {eatura con su abuela 0 a tango con su padrel Pamela entific claramente que le agrada hacor cosas con eu cuerpo; seiala que fe sive ponsabilided, con lo cual, fue logrando rar [pse de forma més autéroma eindependiente. ntas valores correspon productos que afrecey vende regutarmente en {Un puesto de feria artesanal que comparte con ‘su amiga y soca, Este trabajo le resulta més ies activo durante los fines de se- tran logre conseguir, pero no la satisfac por Completa en au realizacién personal Carcteristicas de su identidad ‘ocupacionat teria por ser una persona reftexivay positive frente a ls vida cotidianes ‘organizarse yrespansabilizarse ante aa ales, muestra cangruenciacon sus habilidades, {J destrazes,yelberga un alto deseo sobre sufu- 2 resolver dudas y desatis, expresand motivacién para trabajar en la consecucién de su edad y ciclo de via. ‘cerca do las priridades pare estructurar su ‘culos oerrores por resolver, afrentando los da~ “on expectatva de ito en un determi rade nimero de éreas. ‘Acepia responsebilidades en la mayoria de ‘sus acciones, buscando retroalimentacion en ogra tener un ad sus lbecdndesy limitaconesbosdndese en iuaclones nidas, os cuales considera ‘SSeogor una ocupacianstecuadsy rel ‘Sstuorerequerio, lene estandares per~ Sanatos crus con celacén aa forma de vida rs don como resvage una imagen posta Jono micmo. Se vem i misma en uno omss mptonlendo una adectaaWentidad él ‘uian sus cleeciones y,a su ve paciones que se corresponden con sus ‘dadesy oportunidade: ado, se factoriasy enas de sentido. Estwvo adecuads~ monte metivada por una historia de vid signi- ficatva ‘En ol presente, est invclucrada en una va- riodad de roles 0 proyectos personales que le ‘onfieren identidady le proporcionan satisfac ‘ibn, pero, acasionalmenta, pier hacia ss metas productvas(estudia/protesionl, sfrontando esta situacion deforma activa busca ‘rientacién vocacional,escucha a erientacin de Sus padres, refesiona,eteéteral ‘veya ‘eong qoonry soR maNL-ORDEAE fo pO 4 spn a ous oro0 SAD “9 ess fo aan i ream eaten 36 ison en tine © IGOGOBOGOOGOOGSSSCOVOGODO0906G Pasuccsae ean uaa OVS PE “sosmenu 9 med A Mowe esl po ebpind ao 2aL Som ye wh @ ame OED A OL epuajwoaas ag SVIONSuasaY ‘seuopepuaworay ‘Seo supodsod eas q's Stomes "x Bape a HS TIN _ejtoay aun op eSUaL0) 98 ‘ons oquaxueuo;pUny Un uedyesu ugg? “L = 8 ° TEIN DAES FOO We ‘seapefou sepnuare unqensow opnucas ¥ arb) sevosied sev spade 59 UoRat BAno OfFeNES saumped soy aeanour A.npensied eied senad —euorsajoxd Un 9 feuopaidie maton 821501 2p peppede # 3p upuadsp wei y| Teqoys Em=uru ran ap amlaped Pp cmIBREETOD soy apuasdwoo ap oppo Un ‘ong o wed “9 cst -aiduso> opeesep ja eluns anb exed aney> e} ‘So jeuosiodoqut cxjuanoua jp pepne> ©] 228 er uo> jeuojouayyupireya/ ep ojopou: Yo 36uns ‘bupiodusyues ewBipeved own =IS9 U3 awa 2d 9 us opestue> 4 upizesoqer02 e} ua opeseg jeu e} 2p osn A o21y 8810) upineye oun 3 “requ e] anb aqqypupsasdun: 52 anb “natu Ua ose epe> exed seunjiodo soqvavoyp se] ue opeseq owverweren, vgiaeyas e1 ‘odwen yep ofe) 0} euo}sajaid un se jeuoi2edno0 exnadeso} 13 “sepnauosdwos uesa soyed sequie 0 Uelg wousye}aads9 suas eeu a} opeulU ane 30,299 vopand 95 Up;qwe)‘opoUNOD SyUL jum as einadeso; yo owg> s0ngapod os opour ‘2159.9 sop ap oun spe> ap sejacaues so}sUIS ‘pan 95 anbuod onnooye spur ‘99592 [5 st7an)u09 so] sevomestexed eyneded a ery an) ‘onenu un Wo> sopeU Igo ows oun asveuodou “ayy J0d epnas e=uapus ek" 1 upizernobu e ‘eneduie 2 021 uuey sess ow opous ye { sauojne send aid se us sesuod ‘suswuouais04 upses P odor Jap every aqua}ped un B= ‘juaIs anb uorredasaaud e) 0 opvenaas yo Yeu “sopeud &) opnbpe el quie} ajunde anb suodesd 9135 e}ouatiadxa ns eoiBa138 vo> exyngtosor UpBE|a e) |p exed ouaA anb upiaesapIatc> ey ‘aieue onb so}>9) 78 2pid 95 "326m coud ug WEI 2 eed seese20u -spepniqey 4 seza.nsap se) opuinbpe wey os ‘VoRDRIOR Bf > ‘ntosns 2s onb spo so] £sauoponu9 Se stiogee zaped apuop oble9 um ea0}aI0d ord anb ed ‘up edno0 &| o> osRuoidae> 1 2p onvap aumnso upiquiea amb sed & winadeian anus jeuossadron snanad yepsound ust ~n} ovo au Ta TeuO}edOO eee, 20 soppou: sovmnp 20] uo veydaonecn 92 ‘nb sopeptanoe ap ooquegy onda tm adn ‘ugpores tun suan ayioraed [2 soqen> se, ’ © ‘owo> opow ja aigos K eainadesey up!sejas op ‘argos auovtayjas o1s9 anb $0 apusjead as and sod sryonbe vos) seppuoszenns spuossed “onus so2ipqiozomie> 208 UO) “OIE FT ‘somsams 6 BOs TY BP SOMEDIU SOT oda 0] ‘eiapaons Ou woRedoO wget ap legen jap jrouese o] ab ap Bea fo wsBuCD 9 anb e& "easnpxo ua opezgnn sos eed apeuse Ap ss ou IW p anb sep anevada 6809 -auadeim Sopesa: soft A jeustednoo ont dos fp ub unknggy sarod sore “pep ‘axles v| 9p omso0M Jp tveanp uadatede on Tupsidionn ume uo ust onb voeto us op soware soadse so] aul Boo op Je) ln te IPE! RP pepAn ey "wom wy EST sis soj-pow sous od pepppungaud ue Soper ea bos of tong Ue! ap sowadee So} ab ek 'somaisna £450] mmupwaydaoa eed ous “co euopecinoo oysdeaosop ap amy o> thn00 ap ‘eaguo> pEpEGeOA op ‘ooeUSaL snadeter 4 oxeaed asin Upks2eI9n | 3p on -uop ep as awuatsennlue> 0 wpe sepEs se “ypodse searenso & sopoay ap sae © uo ayuayed jo anb v eps ered wtarasu op £09 “sow &sojapou sone>sayp So uo rapeseed se uso ap sta wun ean wade "ele so Vopednco x pepeatae Uo> oma -twoo Pup uso a8 sprain pe jeuotondnoe wes "41 9p aperoND p> Ua ceNDaIG [2 oper am “tp Dp 4 eure pepyanDe M52 Jeoosadow LuoDepa H opuop ‘dermrosted us anapDed > & ‘nadia Jp anu upejar vf 2p 29ey sab Yom {EOUADP SOP v1 s9 mpLied ap o1und ne gon -tasod sconngdeioy sepmeas ma80} 4 sword [Pp Teuomedm20 ogrroiduioo jo sasouwond ered ‘inadesay sod opennn aaureayodss 138 Of in za "Sacha opp Ow TERT ART AT SS ia ry Fr OC. Sage ‘ooepy 23 2937 omar, By ora, (03) Trap ocypacon wraps Marco de trabajo para la prdc- ters Soeophim'y Hs ae) Bilan aa Spock ° SG q q q q q qi ‘Sian e sono 6] Uos pMED op Tov sun seus seaeoodi on procs soaopod GREER ap) ss teen 2p oom se Sop 059 99 sen Sof susan merch A EDAD 54 WD soyor 90] weduEsep ‘PRP 9p SOUR SE 3p ‘Uenf ‘stale 30g “sapuontdneo Saar sas 20d SIS sui swoceeaswownaonb opvige HN spect pin oe Uh SU a “opoun our 28 9p CAAA [OPTED DD ‘3p ote of» seep ¥ uta 96 ae scum Sout se seme yuevodar so ‘sey ud Ug reat onpalgo 359 van onouTEE op ossoard pt apsod eoURNE A euOOUT SF ‘nurs ap sopEpgeY ss sey A FFI fe y(opnswe 0 atu ‘ovens ‘oxtazed) Taos tao 8 zepne so jevopedaoo erdexas 2p WSU “pu eper egedsooe &eapos arb e]O°ON FL NQIDDNGOMINI Ete je 136 ns Disgnssticeocupac ‘ambi en a ayuda o asistencia de ota persona pacional ene como objemn ayudar a ora persona (aciente, usuario, ciente 0 aistido) a desarc- lary utdizar sus habilidades de la manera mis El proceso de evalvacion del usuario sélo se nombrard en este capil, ya que el Iecte en- el desartolo de este tema en el capital 13 de este masimo lbxo. Se wabularin concepmos ‘CONCEPTOS BASICOS La ocupacién en la vida 12s personas con problemas menales tienen ced sto con el contol de aus pens inletos y senuentos, sino frecventemente tambien pura a realizacion de las actividades les somos especialista en ello, es de mos la oxganizacion y desempefo de las actvi- fccin, Desde las clencas de la ocopacién, [a terapeuta ocupacional Hocence Clark (2001) de fine la ocupaciéa como das actividades indivi dual y cukualmonte sigaificativas oa las cuales Desde este punto de vit, se amplia ‘cada de la ccupacin, se puede soste propésito de una ocupacion tiene luga? s6lo ‘Sento del context de la vida de cada persona, ‘slenco Gata a autora des propia historia (Pe. legrini, 2007). Las pessonas eigen ceupaciones, ‘que compromcten sus dia, y al hacerlo se de~ seca ar ls terapeutas ocupacionalesfaiitan fa re- Tacion pereonal del paciente,Fstafacilitacton Jncluye un anéliss minucioo de las ocupacio- ias de la trea, el puntos fueres de pin, 207), Todas las actividades que realiza el fer homano adquieten forma en los diferentes contextos, de modo que no stempre es posible ‘Gosear fs ocupaciones basindose sélo en cl ‘Conocimiento de éstas aisladamente, Cono ‘Genco los coneexies en los que se dessrola la Seupacien, se puede dscerniren que area de Sesempeno se a puede casfcar. Por elemplo, ‘scbir se puede considerar una actividad de ‘elo Cevando se excrbe una carta relatando las ‘lima vacaciones) o ura actividad educatva o Iaborl (ouando se redacta una nota formal dle rigid al gente de una emprest) o una activi ‘Usd necezaria para cl 2utomsntenimiento (Como te los contexts donde se llevan 2 cabo, el te- {apesa ooypacional puede clasiicarias. Para fnaizar el tema de las ocupaciones,re- flexdonaremos sobre las dos dimensiones que toa actividad ene: una visible, en ia cual se i ‘hye el desempeno o ejecucion de Ia trea, 10 observable, yoxta lnvisibie, no observable at ‘oncreta, Fa incuye el significado que fa oct pacin tene para l persona, es el modo como Erinlvidio considera esa ocupacion en tem ‘Gadosamente, con el ‘comprender las it ‘ita El programa terapéutico ser efectvo soto [el teapeuta ocupactonal es capazde tear ex- poviensa teapeitica que ercajee en 10s com eatos de vida de las personas asistidss. En el proceso de teapia ocupacional se incorpora el Siniicado dela ocapacion, lo invisible, ye de- sempetto valorable, lo vsble. Ast ee facia ka ‘hiboracin de historias terapéaties que ayuden Dropercionando cohrenca para desrollar tn ide signiieativa, Desde este xzonamieno c- nico lo imporante del proceso terapéutico es poder descabet cl siglficado yfacitar el dea Frollo de ocupaciones con un props pars lt fersona, Ahora eamos en condiciones de pre~ unter, 2que hacemos para que un proceso sexapéuton sea significative y tenga un propésito fen na persona con un tastomno ment? Larelacién terapéutica en terapia ocupaci smutua entre el pacientey el [yada de la relacion terapeatica. sta ene le Imeatos centrales que le steven de apoyo. sin {lios la terapia ocupacional puede reducirse tn la ocupacion, ayudamos a ls pacientes en mer hugervtlizzndo ectvidades, pues en la yy desarrolen kx imagen de sf mismos. Relacio: [arse on otras personas enige saber escuchar "0 haceto con per tes psiquiaticos 2 thas o buenas experencas al reacionarse con tras personas, no se han hecho comprender, fo han manifectado sus necesidades de wna ‘abajo para ta prictica dea torapia ocupcto~ ral de ia AOTA 2008) lo define como el vs0 Planilicado de ls personalidad, inospeccion, Dercepciones y jucio del profesional de erapia Reupacional como paste del proceso terapéu- feos Es importante aclarar que se tata do un see aya senting mejor en curio, las expectatvas del terapev fon ayudar 2 la persona asstida, 8 proposto VAIO IANNOANO YONNAODO xs pays popediae dom sp wpDeNEAD IPS onsad pp oyeep peanoue ae OREO P zugpemeng -sopmnead sof ap owtnises > A nea au 0599050 TE fopradoud ered soi + Lorie uspond 2s ou w28. “ravassid 9p epous e oom 2F0 uo ewond o ‘ovals any 3s opesd> as wo TeuoHre dein ap osooaid jo opor ap wo tuoeard Geode VION) oarad C opusuop toucedn2d Dadouos 9p votsooad vy mand ofeaea op 2240R ‘oprwoior gPempe wan {fey “oneeooou ope uo ‘seapy 9 soweesuad ‘08 9p upporenzetbo ¥| © I5ya1 96 ond of U2 awNolovanoo vidvual 30 (0S3904d 13 TVUAN39 NOISIA ‘oeprise uepond widein ap soxdoxd sopedso of 0 Uotsazodne x] 2pUOP MORI KoMeTED “ouoocame [op prpssao00 zou00d% & eH Tenopsednoo winodes jo anb + “napus avs semadxo on sn ‘opuriioe va -enundaad 2304 2[ on 28 MEL te mmsomuon oe Jouo) 20d Opeuniqe TDI 25 smusioip Anu sas uapand an ‘sorond saiope5 ‘A sosarotay woo ‘fenplapuy "squn evossed on ‘ewo> oproousoas 198 eysoo0U a1U=ed fH oyadsay {C21 ond jp sesoo sonqe so 259 oe ‘ofege pry se odo fens} cwoo Yl pancipacién. Comprende el perfil cup ‘ional y el andliss cel desempedo ccupacional. Perfil ocupacional: ese! primer paso en el proceso de evaluaeion y proporcions un cono- imiento del histoial y experiencias ooupacio- rales del cliente, sus patrones de vida, intereses, valores y necescades. Se idennfican sus probe: mas y preocupaciones en todo lo que hace 2e- Ferenc al desempeno de sus ocupaciones y a Jas actividades de la vida daa, y se deter nan sus priordades CATA, 2008) ‘Analisis cel desempeo ocupacional: e+ paso del proceso de evalsacion en el que 2 Ienufican de manera ms especifics los proble- real para identfear que factores lo faclitan ‘viles fo limian, Se tienen en cuenta las des trezas ylos pationes de ejeaucién, el enforno 7 os contetos, las demandas de acividad y at ‘caractristicas del iene, pero ablo se sloncio nan aquellos aspectos que se pueden evaluar especticamente Se identifican los resultados ‘que se descen (AOTA, 2008). Intervencién El proceso de inervencién consists, sein cl marco de trabajo (AGTA, 208), en facta la ppantcpacién en la ecupacion relacionada con fa sald, a waves de las medidas adoptadas pot les profesionales de terapia ocupacional en ¢o- labontcin con el cliente. La informacion obte- ko ccupacionaly planicacion de a interven wv ment salud y la pasicipacion on la vida medinte et ‘compromiso con las ocupaciones. Los resulta- dos se definen como dimensiones importantes Ge la salud, que se atabuyen 2 as icervencio- ‘nas con problemas de snd mental? RAZONAMIENTO CLINICO DEL TERAPEUTA OCUPACIONAL EN SALUD MENTAL ‘Coando el terapeuta se enfrenta a la tares das en ia terapiaGlcanzables para el paclent), ‘graduacion del apoyo de tereeros, et. Teco Lo {que se offece en Ia terapia po e¢ por casuall- ad, el terapeuta debe tener claras las razones ‘man los resultades que ve descen (ATA, 2108). “Aplicacion de Ia intervencién: con las ac Cones en curso que se deciden furs infin y apoyar el progreso en ol desempefo del ciate tun nuevo examen del plan de iatewvenciéa y del proceso, at como del progreso hacia bos ‘skids esperados. Resultados resultado global del proceso de interven ‘in de terapia Ceupacional es la mejor de la ‘mento, El terapeuts ecupscionsl {datos obtenidos del proceso de ‘miento clnico se define como el conjunto de sentimientos y conacimientos que el terapeata ‘ccupacional tiene; por ello, se puede afirmar ‘que requiere ane yciencia. El profesional debe poder seleocionar as tenicas, métodos y teo flas que sean mejores para cada paciente. Ro borado una serie de pregume responder # estas peeguatas. El eatamiento n0 5 snoceate 0 eadval, ha de estar acorde con. $les para todos los pacientes 0 pars todos fos Spene ded paces, como et ‘Tes omipnconaes pasado y acts, hist Jraiopooiee 7 tempo de tratamiento, NO se forse apne msn tratamiento 4 Ua a= Bite con dagnosten ce eqiotena que @ tun paciente con teastorno bipolar intemnado Jes gon las opciones, el terapenta debe 2p0 {aise ea sus conoeimlentos teens y expec: (Ga profesional, revisar qué opc Stiles en otros pacientes de simi [gue dice la bibliografia de la csc ‘casos similares, para finalmente obtener un bo- tratamiento que considera que es Ia mejor op- ‘Gn para cos petsona en ese momento y con texto, Muchas veces por el coatexto, diagnos tico y exado dol paciente esta situacion puede ‘converse en un elem eco ‘Slo la maces del rzzoramiento clinico puede onfirmar lo acenada que ha sido la elecciGn ,eealizada PLANIFICACION DEL TRATAMIENTO BI uatamiento de terapia ocupactonal esti fess, razOn pot Ja cl low conocimientos {Gonos yeliicos dt erpea no sempre 00 es ‘fein comets a testo le aca fiancional, por ejemplo, det rol de estudlante desde hace un afo ¥ medio. Su arreglo per9o- fal e higiene se encuentran deveriorados y 50 habildad para orgaizarse en su dieta cians © 7, snarginal, A diferencia del atamiento en dif ones fiseas, en el campo de fa salud mental de una radiograla 0 un estudio {que determine el nivel de a lestn y, por coo ‘gvient, el nivel Ge distuncion. Ea salud men- tal se sabe que la medicacisn puede tata algu- fos sintomas, para no #e tiene cetera de las ‘atsas de la exquizaftenia y de los tipas de ts~ ‘amiento La lavestigacion en nvestra disiplita tenes campo e9 uh camino que May que Se=Ur recomlende. SRE owe eoUOANE e ‘geet obace op pepiant GREE annalgo ouoo eauasan > waPed fap BoanAAGO SO IP red Sob Stem o soanaqo sus pe spond M oxuo> wynadtaa jo “08> 3049 “EAN (Be Benue aan snap yo ab apt} + Ga7S apap og -amaed [pp soanigo axduass oa0dg6 A vuopsajn a 124 ondomne ‘onsonumarndet (© opo ap sorntas sosatoret 98am oa wi -e0di00 fo ns & ng auatBry ap we £121 ns 9p pepoian® | 30d JaK apoE) seeme> ‘FY HED EON SuERIM ay ae Sou Uuasioen 9p woud ona 7? gps2t0xd 4 upENBEYAE “woROUNy et oe 18 wonmen ‘CeuoruRy Upeerma: Glee bon 00) omtoTTEN eUEIRCoD ae sat Zeon op pct anew toes 2 anne 0660 Aira & (6661) 9pu0g nase u> abus> at an Opa 2B 2683 wan ua mquDse apand a= aanalqo EP ‘tibur ua eytosane sano pssst at Somnouont op soy eed oko 2p sapepunoe 2D ot Seam " SOR un 2 ofa Bred 2 7 Meee ae 1 PP ofoursap jo ered suue Beeman el ou sond “ez0ud & IeOP9apE HpOd oe sodas se anb omoqureen 9p soars ‘oretd uno & ofr ® soxnofgo so ueioge oF 298 WINSW ONS Na oJNINVIVEL 30 SOA aO aq NOIDSVERY ANOIOVOIINNTG ® NNDDNGONDND9NO NE es ZAP sispmaoy sampeedainn ae Sarma soy oad pen x stenb 23804 Stoniner, olay ono eeu neg 3 onsorumen ap ved rap vomislge soy & _TeBopeIADO wT Us SRCUOINY one “Hen 3p Soanalgo sof gLsoe9 otwgns swore yop “ES Te Uap k ualods anb royuangune 2222 SURES G 5 Ot o1nd awomEd jv penal YS Uomo taiee Rea oe eed esse roe Commer eR Inted yy Seog ano ap ng erin oe (oo rpoxoia sr goeban om AP aE Pb OHNE SUED Top oe, “MO tenes SPU .oed uo ugouananr gap yedouud of “WO 18 so ay amsawatooondy SBME: SP Fan ao UTRIDLSTO A SPUN eer pacino clot o au so qe a ue los objetivos Posible redaccién de objetivos acer una vez que lo objetives: pre relevantes, comprenstbes, (Caso Julia: Julia 20 tcne ieneses roguleres de ocio 6 esparcimiento, excepto ver la tlev Odjrios a largo plazo. + Desempetar actividades de oclo significa. Hd mentat EL proceso de teria acu ‘6a, se muestran a continsacion alguns ees cies con fos casos oto ocupactonal oe eat haciendo aks a ‘desempeto cotidiano de ocupaciones que of ‘ganizan nuestas vidas eatisfacen nuestas ne: Jos components, sino en lo que se refiowe 4 lk {uneién ocupacional. ‘Caso Julia abo de 3 meses de tratamiento Obyetivas a larga plazo Objetives a corto plazo IDENTIFICACION DE PRINCIPIOS renner Y METODOS DE TRATAMIENTO. Al alcanzar los objtivos propucstos el pa Principios generates iene cs Deepa de redacar las objetives del wata- -2p ona smog oo seed so] 9p cam eamygon np soa rt ouape P ‘wursoeine eg wf A oseoey fp URzIONp 4 Tq, 79 gu ani anb ak ‘ouensn [Bp [EUO!DUNS ATT sao Bp st sod An UpIs> dnb SOpePITDE J “Sho wapond ax coodare,soyaEUDTe OOS A aM Cage anb ous ‘upesnota e| UENCE OU SE fab es ‘anapoed [pp sopepmaivod se 9p ofegap. Ted Anus wpa anb sepepuanoe -20au0 onb Ae og “rdea) om ypHHO peplanse #] ap case > ‘eoqpd eed s0npisod eC taro jmuopedtoo Bem 2p ODIzDE = p uns oxduslo 20a rpipeus ora C & ‘2p onjoaresap & ton eS mm pd rao 23 kjesoned x “fen “ni méustp Opts Uo uso aan 5 c “Spo sy sep ap sowearuonbar sy ueTeve c 28 foydafe 104 = “tontor upton ap se79089) 8 9p & PeDIA C oe 2p ee S| 2p UPDUTINPY SIP Cc "am oy opranoud eD}ednDo asp sta! é ese uo sepmpur sopepeanne se] =p ENDED c “Tho mtn wap mR] UDI y sou Ogu ¥ Moy wed asmnbas a ab o[ 2 98D 2 é Tedoo a anb sepaobas anrexodir Anat sg) "en sod ws 004 apond a6 9b? =p 2P 7 ‘yuoudine ap jie 30108 VOD SEPEUODDS sofas FAA JP OR c aso woo Colao op opts uta ousond vpond “yee x eed sopedso sara sod HSK O0 c ‘hog onb of sory 2 Oamtsod Se=nyal VOD “tora eon Care ‘ofeqEa =p UppeUesaT = ‘Trewopuny jogpednoo pepamapy run 9p UD unde ap UE ras8 2] 9p UETUERN ‘SPEDE C ‘Ghaswoso! y akode onb o1ep O9Rp ONDIUIEE HU} | UODENUNIIG SITS 3p TO Ns VOD c “crn un sqpueder eq nsf oyep UO SePeUOIE|H sezansep sr seNDEAI UEpENG 2H = {fauna bu anb tapepiapor optapaspo) Ose “enon $0] spuOP ‘oprase ep same ap I 7 “jo upistojapu1 ap esuomeTys TEE! 2p Of] UL UD seiko soured sopeptaie op eet CS Jp Jonaiod opend ae ou jeuopecroo eadecy rp ansana vo anb ‘(dials sod “ps 9p SO! x Tn ogp sog oye fo A sabe fo SEXgHUSpY PUP S08 oo SepeUoes Sayess seam wp wee HL c tna oo ond pepowyee ap ok seu: wed soopredeia SoHsS Zta4o Japod HO Cc [Sap iogey wopand awoueniey] ear | (ROPE OT Sor SOO WoO SHPRUOAEpR SOPeT!AY mi nb oy 9 an 0 eeuong dos pnb U2 ‘aoey wap 84 Seane $e con HOH sages ed =P c “Sod gab toque ou eA yeuomedeoo pepivopt ed [op soamayls Fru s=qeueredAo0 Se c 1s olnqpsap trios pepouope ey tapey OU. 50] Z0v0D an Ae Oma “OHTSURTED 2 UO? fl ‘uopond! gn znqes ered sopennoup Uoush oye) UgiIes 9uon ewondi> axuacHBOURIUE CT s B n am z= oo) FORFOIE ionales erica, como la equizofens te de estilo pars a pepaciion nen difeliades en el mancjo del tempo y de mana Ins sins sccuencins 0 patos Se sala pasos ‘necesitamos la ayuda de terceros para realizar ‘ctividades, El profesional de terapia ocupacio- hal debe poder defini el grado de autonomia ‘Gel paciente en un determinado contesto y mo- rica del tratamiento, Un ejemplo de apoyo de {erceros pods ser el-spcyo (afte o lentes) que el aprendizaje de nuevas tareas, a solcitud de ‘ecestatnos paca poder leer ols ayuda del per- ayuda, etc. Bn relacion con el estudio, los pa ‘Sal de manenimlento para levantarcajs de ientes con problemas mentalescrOnicos mies ‘aterales pesados en el aller. tran diettades en la organizacion dels teas, sus secuenciasy las destrezas de comunicacién, Destrezas de productividad € igteaccion. Noevamente resatan imprescindi- ‘de apuntes, relizacion de resimenes, ttc. y mucha pectic y repetidéa con wn mo ddelo de rol que facile la idenificacn de Is ‘esudlante, $i esos roles 0 Son posiies pare algunos usuarios, es impor tante considera para su equillrio coupacionat AANA NAOONIOD OC ‘auewos anb sousosm 9p oode ues 79 sepiso UIP OI? bo ‘Spor “seuostod sere ap fsuopednoo ous [P biofam anb sug ewan 9p souo}2edTOo ‘Staant ap ueweiogdx> ee} uoqap S91 “Spoednoo seinaderas fo} seb Opous ap ‘55H ap pepe soygnp: wd spe us. Pepiabe wun 2p aofea jo sou opord ‘wopsS] = Soro sowan staat vse enson 2p SITS Fo > ogra # ea a8 1 asad “ees 2p 0 (O0qe) (os21009 un uo ezead 258 PAIDpOR SSIES 09 apentd soja ap pepIanoe wun. PEpIANDE ¥ (ope ap sopeptane se] sub sepiozas DUDA “wep ‘atae © necde Ue 9p LOREHD Soros 9p ofodte ue um wos qr 38 Pep “oe wns oxdound fe anb aiane 35 SST 9p SaI0 pep ap TOHEDMLDPH E TEIDE] op BED ‘3s apap fH “eeu Sls > SOT 9p TMD Reto sofeuostod so] ueqnaze 28 wD ‘gE voprouned eun eWaens moo rem apond [25 “OUSIM! [9p gpeiBRSOp 0 orn 89) gnb A ‘9181 96 an 3p “vaso eummBoud amb Dap Wop -and ov oon] ood ‘woysa3jn mf opty woes “eau pepsedes wf ueames ouseuaredse & obo ‘op sapepiaroe sey anb suanses (6661) s=puOE ‘090 ap sezansop sr SEPINpUI URS Se Ua, ‘a1qn odwan ap sezennsog pepmnanos 1] = epuouancd ap oppose ns eau anb of ‘sevostod sey 3p jeuorednso exayesnieu “ond sobnpotd oo] pop sa ants "eso {9 0 win ‘ena001 ap ueendand‘ondhl 2p upjonreda op soy so e009 ‘opmzenyon 3p sopedan So, TEP UR 95 "PRPTD e 1 open 9 uojmpi 5 HOEY aond oor {spend vgpedcae of anonpond oss 210d “boon seaduosap o ssieperen apond OU {nuaoed [ols ab apuooar amino) Oseunjon 3p or Bp opoansep ps ruonad UE: Ws £ "eiveur pares Uo pS SLT] i oT rere ren ‘© momentos de aistamiento durante as activi- ddades; en este caso el descanso era volver 3 ‘su centro» para reforzar su identidad ocupa- Clonal no sentrse amenazado por tanta «so- cializacin y apertura». Los tiempos con los pacientes can esquizotrenia crénica son lar~ 40s, la que no impide que sean fruct ‘rad esta etapa de apertur fel momento de ocuparse Yano venfan con tanta frecuencia y que con- Sultaba a terapia ocupacional para ver si s@ podia hacer algo. Esto suponia un verdadero yno decia mas. Los culdadores dei hestal comontaban que éilos recibia, pero que al cabo de un rate los nifes se iban al salén a ver la tolevsin y Antonio se quedabe solo to- ‘dual, y se organizé une entrevista para ver qué ppensabe y qué le preacupaba de Visita, Por a enfermedad de Antonio ere im= posible en ese momento pensar en responsa~ Dilidades del rol de padre. Durante la entre- Antonio manifiesta que esté preocupado porque sus hijos no le visitan con tanta fre~ uencia como antes, que estén sélo un rate y se van. El paciente pudo identficar situacio~ nes reales que le preocupaban, mucho mis Ge lo que cualquiera hubiera pensado. Enton- re preparary constuir el inturas, carpetas condi de ese momento, Antonio comenz6 a partic par dos dias por semans en los talleres de produecién y reciclado de juguetes dela ins- tituclén; espués, sus compafieros le ensefia- ron juegos en el ordenador. muchos de ell relacionados can la masical Ast se fue cons~ truyendo su olde padre con ocupaciones que servian de puente y conexién con sus hijos. ‘Nusvamante la «magia» de la actividad estivo presente. ‘Sl pensamnos en la primera etapa de trata- rmiento en al momenta de la decivacin al te fueron los que aparecen en la tabla 10-2. Después de construe ts bases de la rela- ropéutica los objotivesplaniicados fue- icar y participargrupalmente en ac tividades de interés! Objetivas a corto piezo 2.1, Desarrollar desirezas de comunicacién € interaccin con sus comparieros, 22. Participar regularmente en actividades ‘rupates. b.1. Mantener un equilibrio ecupacionat 12, Incremantar las destrezas de participa cién grupat. Alaleanzar tos objtivos propuestos, el p~ conte lograra saludary responder a sus com- * Es importante scare que no 20 considers io ne thdades de nes, jola acta ena pateros de grupo sobre temas musicales, {car frente al grupo de pares, y concurrr at hospital de dla, l menos dos veces a to s0- ‘mana, con un apoyo minimo de terceres. Gna El tratamiento de personas con problemas, rmentalesrequiere un razonarmiento cinco cur adose en cado une de las etapas dat proceso ide terepia ecupacional. La mayoria de ls pro- rales de las todo estudiads, yes fractamente qué se debe hacer en ci chime ayudar al paciente a deserwolverse dela manera mas auténomay funcional posible. No hay rocetae de intervenetén, sino gules de en aye y error con pardmetros claros de inter \encign ecupacional. Conviene recordar que {Terapia ceupecional realiza su intervencién ‘cantrndose en la persona| dose en {a evidencia (exige usar un Lenguaje ‘Sdecuado al interlocutor y apoyar (a interven ‘idm en fundamentes tegricos y de investiga ‘esa finalidad de la intervencién de ja ocupat blemas de salud mental? 2. 2Qué significa ser auténomoy funcional? 3. [Qué caracteristicas y cualidades tiene la Felacin terapéutica y como pueden desa- rrollarse? REFERENCIAS American Occupational Therapy Ascson 2B). 0% “Str py prac raewor. Daal Ipmerss 2 ee dmorcan Journal of Occupational Pray 62, 6253. SA, onder B&G, Poehopatigy 6 Pct. Za od ace ine GEE Conviene recordar que tos objetivas son re- ovabless al alzanzar estos esimples> objet- {os los renusvo y mido nuevamente el atcance y arado de apoye, {que deben peirizarse para el estabiec de objetivos de tratamiento, Estos tes para las nec ‘muchas maneras de alcanzar los objetives.y “iferentes teorias en las que poder Basar las modalidados y estrategias de intervencién. Lo importante as tener una base terica ena que ‘poyery fundomentar todas nuestrasinterven- Clones, pues el hacer por hacer noes terapia ‘Scupaciona. Las actividades ofrecidas en ta to- Fapla eben estar relacionadas con los roles de Vida de la persona asitido,y modiante el razo- hhamiento clinica el terapauta debe tener claro el grado de apoyo de terceros que requicre ‘graduando 0 adaptando ‘de que consiga la mayor "1 eGémo deben ser los objetivos de trata- {niente en terapia ocupacional en salud mental? 8, {0U¢ tino actividades pueden ofrecerse en sgrama terapéuticohalistico? e un istada de caracterstcas de los ‘sus destrazas de dluetividad y de ter 10. {Qué estrategias considera més adecua~ lias para al tipo de diieuttades que acaba {de cnumerar? eran ascinion of Oenzpsonal Terps 5) “Secupatooa Toeapy Gauss for lent eter fasten cara Ccahinsen, € 7 Baum, CAD. Oxcipaonal Te tat carn ban performance acs, "04 1 Sack (pp. 293. USK 1 narianqos ap zede> #98 OU aise su US ‘Sab opour 3p septa ej ap ol of ¥ QUEUE 8 jp sve sopqprpssudi os ssb0peIN00 SE] Ts offou “aps tered sore sma 271 9p van $9 jevo!edn00 Lay oofsn jp uoo sews & seus SO “at ap atzedoyrede opyuooay un EIU) pp urn vj MOOD PP "epiane soy 2pvop & ‘oun ns ss pepupafitnd ccm 3 avon on ep tuoo egpresqunmoa 9p sean; Se 9p Fun LOD Seopanue ppp puopideso ape zambqen) pn 1 Sopeanpedmo sense 9p woRSDUENDES poo e anb ay OU Epia eT ZeUDENONS NQIDINGOUINI oeprgep0 rom py enon ae a on sus 099 bug anb Soar Se OES LePuanUG? 2 SES poMseAAS) {C8 soly ve poe cones sys ay ecm FO Sap diinoay as sm es BED TION Pe DOO OOWDGOGGOOGOOGOGSGOG0CGOBG0G00006 omyouIe EIDE pa ance mana op Prana soe (Une) "21 OOPS “aids po ej esou89 a 100 ven 2a SOY 7915 fg en pw wenn gO anc unntresd UES) 9k 9 READ fexiarith ey MOU) of o gener, siempre existifa una motwacién oct- pcional, consutvida por dimensiones particu: liyes que determinan los diferentes actos en la vida daria, La persona estaria ea todo momento smotivada para la acci6n, entendiendo por ac- cin cualquiera de las actividades que la per- con interés ¥digencia. Es un deseo que arse tos ssociados 3 los descos y as volumes ut cleares y el modo como ce definen a través de fo vinculas con el entorno. 2s decir, en primer lugar, las dimensiones ‘ermas) para preservar a vida yfomentar el bie. estar; en segundo ugar, estarian vinculadss ‘con las tareas, ya que la ocupacion en si misma ‘un motor pars a actividad; en tree ga, 0 ‘estarian con los elementos del yo, que se vin ula con el eutoconcepto ¥ con fos deseos de ‘superacion, y, por tino, estaian relacionadas fenlos elementos cognitives relacionados con la Serta de un mismo y pera con los ota 7, TEORIAS SOBRE LA MOTIVACION, OCUPACIONAL se sefalé al principlo de expttulo, la | xistinos porgue nos ceupamos 7, por consi suiente, no puede comprenderse la vide hu- {ana sia entender los diferentes actos ocopa ionales. Al uatar de abordar la apasionante aventura de entender lor Factores que inka, sex humano, su existcia y los procesos de royeceion de actividades ditrias en su entoea0 Se referencia. promos de invesigacion est en un momenso fe gran cambio. Los diferentes paradigmas ms cos que se han wilizado a Jo Targo de a bis tora para comprender el proceso de enfer Te que permite prever ua futuro revoluconario, fen el estudio de los procesos mentale y de st imereccién con las acividades danas. Teorias ‘on bace clei explican desde un punto de Vista fisolégico los procesos de accién para tender 2 necesidades que se consideran ele- Ineatales para el manronimiento de fa vida, ‘come el hambee, [a sed, los riemos de sxctio” ‘Gyn ys acaones acess par loge la Sipentvency la regain ene eo. Des perpete meron ca oreo adem enn empleo sass Soe it aces ocpaconales flops, be S225 en in ntesacion que te produce cafe Sfglia a teapeatrs © a sexualidad,entte newoansnisres cxatas arts Ysieais nese clbch jinstintivos del cuerpo humano para llevar a cabo cualquier | Sibenurque tocar ae compre ac ‘See cn oe ave mite Ci implenda cn poocetos do aprendape emo- Sal ent sao hae y recedes 3 aparememente mecén fe una perspeciva ln acca en el plano de la acividad fea, rma fen su aspecto fisielogica como en el mo10r 0 lolerelerelers rep] pon opmepogens ‘vrrumnyy UOEAROW ‘ar aiqor sepmpraso A seprpunyp Spur sum op eon 8 apmye ‘seaeny sopepsat uojaeanow Bf IpuaICOD -mioy mousy eon ots os oo qeis uo wor pep -m30 soe $0] U9 UODEANOW Bj ¥ SOPE OEE 534 yore * EVALUACION Y DIAGNOSTICO DE LA MOTIVACION GCUPACIONAL dice lo siguiente: una revolo- cambio personal, es deci, un cambio diagndstico de ls motvacion ‘coronado por el Exit, y Ua trastorno particulares. in el proceso ‘iad mental mediante una defnieén que aborde los elementos motivacionales es un proceso complejo. Esa complejidad no se feluctin con la vinculaci6n de actividades signi ficatvas en la narativa. Bl modelo Kawa (THe pevsona un sentido de competencia ocupacio~ fal que le faclitard una disposicin para una tod ea ‘seus 9p oxaruaBeTaEN UO “STE Trap exomneNee Er "sayos A sear, couowona op feo 28 eS ? saioyous so} 9p 08m CH IOdASM OIE SO figos op Jen wo sopeouutis so 23g 8 2H Seay syqrpeyes & eaneuenye ruoprde> oO INNAOE son p ‘ono of 0d "roc RED Ug “SpePUTI “cp ene uo safoe ugpUsn ne ered operand ‘eas sy Tesopednoo uppuNy ns Zp OFSOMESAP seuosiod sy ures sjeuopedo era oj opuena anb reuse (007) Oumg oqERoM ts yea ebuaasp ns URansUOD an SSUOTSUONE Sap se] A“oorun $9 ‘sowmodas ‘Ouray 3° EPID, ‘npgdtion sepa ezed sefdusoo sein Rasa ound ood “WNOIOVdNDO NOIDVALLOW V1 ‘Wald NOIONAAMINE [P19 seusied se] ap vojoewosaidar 1 sean sua epond enb peynainp ours ef sepuand “uoo apond 2s ey “pepeanbe Feed upSeanow A seeopeirae “eeu ano o7oe vu es nun uo opunfaan dose end anb Spenteuonrapy opp in opments ae SS eupo, "mid o> shoes wate Toy 9 oo je aed mie “oooeonh Soap made omg omg >be “coojanedooisd 2 “Seeman 2p & sates af a 3d spe wae conpugan con cada Individuo de manera excl cen, Pot venisrobre Ios significa ‘ada sujeto para definis Jos momentos adccus- ‘dos pars Gada cambio. tWvaci6n ocupacional y La previsién de que el fuuo se puede const ndamentado en un ‘veces una profeci auto ‘entornd se conforma Sidad de logro, JInteracciones con el entorno ocupacio- base de dichos ext la nal Las personas actian continuarvente con e fr, que, aunque endnens en i planteanien : :2enforno este entorno es fuente de demandas, ‘un pilar fundamental para la bésqueda de nue refuerzos, oportnidades y amenazas que se seveinoysed souoisuawip sod epinnsue> ‘sen e} e2my2nz3se anb yeuojoealiow oquayweusp aaeeed jouomednoe ugfoeayou Cun ens}xo eve Un euuso;uED pepINoe 5) TenD e 9 "pK ‘Srdwers yes0u96 axpen2u0 0180 29590 2} ered soquensjes Sew Seuewny sepepren> jevopldnoe pnuesunep | Leuep eDvesixa se) ap eun Sa Uojze ) eved vaHeNNOW eT EE) ofeqes ap e1ayedusco un uoo faved ap upi2e) asad [epepiro yeu K epenaiue 7 vpreun operat ey anb sasauig aney Aodnub an ey and ‘eda: Aeyonbm {oop snes ajrig ‘UES Be Sebjope en -soyesogey s0u1%e4U01]U09 J3U31 OY" Juusod a onb yous vopeyas eun vo> anbune Jousnus uezoue> e) on e2n1d rs) eyed eat send nS [eMNISIP ‘2 ant e1 veo upnsena) sopeninbew A sopr15 Tluve ueken sosopefeqestens enb uBio epuop -couBelp USO ‘"Zaou ap ewgeduioa eun op seui2yo seun uo peisiwe ap Asa ‘9u)o> ooydise 9p yepedso an1U0> ‘ate 9p o1u99 un U9 SO¥e 7 OANISD EW, S52 jeupiednao smeso J eT euoPedNI0 Yojoeinp ebue) ap oaidw9s9p ap vo!DeMNS « up ueniey ap uSRMONy ee cer mun hl 1euopednoo upipeunpeus ap oseD0id un ered sasopenzout Sowuewap ‘soroyuatoud $50] ep onbrwop yop ean} eueIp eOUOIRE 1s opuoinagsuoo Jequue} eouapuodspul =p ‘asap veo cued enouoyne ns exed s=21W9U “ove sos soundsip ou 0d JIeTeN + "seynedes Thy “sajuano “Sajal ‘sosoyedwor} s9]eulo) Seyue owe> (saremwuse}Asoperstue) sayew “oyu $8) We owe “sa)e}90s SOUoIDeTO. 5) Uo tonoaje so) 9p upvealsxa & ap eDuenas « {sauped sns woo opuaypises ‘A eouopuaceap Us e12y105 12159 © eI) i sinsyeuo9 ‘alpeul s9s ‘ead xa ap oyquse? ‘panes e exnedou “buien opeyseuiopsfenjrbew Kop sanjour $240328} OP jpednoo oaysouBeId ‘od2ouooeyne ns Jevo[au xed sayuesneD -solo;2ej £0] 4e24)pou 9p So9sap S3pueLE oun coups ‘osau6ur ousinbas 95 anb soy re “esd op operauea opuoraey neewemg sve «2 eng s0ve gz 0 gatas 98K spr Suoarenbelapupeasdapeunsapepatimjus ane 9qene ovens 1S yse> 5 soue 6, ta enh Sesriem tac etl elas aot eto tats Grell oa rs ee eon cbheaniay ote ere ee ‘ues A vorop BuoSIT epED ‘ope 11 2p woeiedrom ap oveooxd nse Epos epusuasied 9p Aoqqepnes jevoped 2 “emuspure ¥| Us sopmvauepuny Jefeqen © roo prpRuap ap owans ues Un UaAPTUap so? sezadua an soUsUan sareucInednoe sranadesat Lugiormqegs: 2p sowaI0> 50] ua soUSSaJO So SOoyUDD SeAAypEINT sosanu $o| ACL "UpEUSTE ap wpe 3 A eaneoqgus peptanve Jod jrwaus pepeusayse sewsoy sen saoayo mu sapeprpRgiod ses 358 ‘vop seuosiod se uapuone aab? ‘2x ofS [> -USIIO OU Ye Safeal Ua UaMaLAUDD 25 “OOYDUID em x CERT TY PION ante llegue a anterior» en l REFERENCIAS Bane Ly Kelner, ©. (2009. Cenoser sbr Me land, D. 6. 98). tuto dot maton bu me, Mac Nae, Mona Romero, 002), Actas de vida ‘rl arson Mase, CAPITULO nosso eit, sno exis crea saber gozar 9 sftr "yo dormir on oh: Descansare emp @ ma LGrecoto Manson 1687-1950), medco yess espaol oo estrés ocupscional Yes 0 ee ai a adden deb Scion Saclay Sod al spay sorry persia. Conn Dacumentoe Serio Bae ‘cupecional. INTRODUCCION Se puede afirmar que, desde el mismo mo menio dela fecundacion y durante todo el de sro, desde la infaacia hasta Ia veje, os ‘mas experimentando sensaciones diversas ante todo aquello que procedente del exterior 0 det interior peribimes como amenazane, peligreso ‘o exigent. Nacemos ¥ vivimos ‘que nos exige recur a mecanis (des actapatvas para lograr la subsitencla. EL termina eszés ee uta para aludia cualquier coneunstancia que el organismo perebe como sveriva ycuyo objetivo es poner en marcha los ‘rocesoe que contibuyen 2 mantener la home Seti isilbgieay psicoiigica "Ao lange de Is historia, las personas han manifestado problemas compleos y cificlta ental como diagndstico psiqulic, Bn lis 30- fe é 6 ¢ rorere) “28. esyou pepe once sus earl 8 _-nur THWOHS 9p PM HL ne ap opezjaens > Une "eANne) sopjoopsonoon so} seg 9p eBseUS around ey pte em rd (2 ouson P) Spond anb Sanyo ‘he yomeucrponto ojuisy un e=p 2° ob Ute eal op cxaon yo oor Sn) eon 2 tL 9p uopureds ered ane oxouIap P52 eu owe re Pe cay meen sasopetoo sare op opt =f wo saad ob of uno PTS =sfe p pepne op purty wun ues ‘nb saqeuomednoe Sopt So} Ue SopEspToUE ‘toys! 28 teuojeddan0 spo ap ONISDNO [ “wNolgvano0 SqULs3 Tag3UsOS SyjuOR | vou pps uo oopedoo mes ro i a pa OSRTRS T 7 Mh FRR Re Oe ati. "02 midnersional de a competenia yl estrésocupaconat, fala que ealque erento ocupacionl puede sempato de as acivtades daisy que eae den en afore apc y extn ‘able, Peo tmbién, dependiendo dela config IIANAG AINBO49 aqg0n090gnN99gN0N9NNNADOA BN9N90N009N9N00 S9Q0 -egic « rq aod "nad fo wed ond - Stefan oe oun saved wie & Spopanb sooseedtoo ee) C2 PRL) 20 Siue papgeun uRcLNOD ap SOMA yeuowedn20 ug}pemjen &) eved 5e169301353, ‘TyNolovanoo sauisa 130 ODLLSQNSVIGANGIOVN TYAS | -asoo x seucaiad sr epnie up aevenb99 al labor aes, de inc, ee. plarla vida de las personas desde un plan Se abstacciones, peso que v2 a defini Nes pars tanfomar la vida aia en compe: tenia y bienestar "A continvicin se describen las herramien. tas ythnleas digpoaibles pars la evaluacion del ests, ‘Entrevistas La entrevista personal es una longs tassus Foliar 198, tain thors y Sandi, 1990; ES ide Sinche2 Tutety Custras, 1972; Escala de lo- teralidad-fxteraliad (IE; Ror, 1966, versiGn Se previ espatiola de Pérez Garcia, 1984); Cuesionario (putea personal peribida yl tipo de apoyos de ansiedad y Rendimiens (CAR; Agus, 198; EXternos Clisponiblesycecibidos), el andliss de Cuestionano de Els de Afrontamiento COPE- op eopupimpoieys UODENDD H "TIMES YPHURH ssuurgof 9p ous8oIn 389 Pu ‘90 Bo052 pm oquorurevanu as anb of 20d "epIa 3 oqo YH “Soo scoonosy ‘soon e® sSIc1E] SO] MP fo) caw vO Mag UIST aP SEAS ugppefeyas op ‘se2yuog ue oyuaTWeUes Ua ruoppedao $9 sa po exe soyeuausepuny stones Stoves “Za bp anos eum uouodi> 26 voPPEMITUCO V raeaduo e 9p elem x As op won Bier wred somanye sedorenss op OROPIRE “aso pot wainyp Seno anus ‘lope [9 wD lolerelelerelelerere) Spreuorednoo 808 sy U2 £30 PP EPID? ‘popeneaa 2 rploge feuopedaDo ede FT “wnoiavang0 ‘94183 1 34GOS NOIINAAUAINI ep o1wod “GEV Pep pied oworen Pop 09 $3108 ‘pope sojevosiad sage rus sues app TeuoeS ae opeleps ey o.ndes op soidnjnur souoponpor ‘Souenyas A seq v owvero 2 WoW ]P WP tod exgreueoopd epee 2 "Ty A messref "IOWA ‘seuTaIGD o FONOpUNS SeDUEUIP UO SoA Tara paar yA RUODEGTEO HIT or ano lado ay cue proce entender of ‘Adaptacién det entorno Geass teers Seana euiliio ocopacional de manersinietuale aergonomia eognitiva {on labora prs un wabaldr eon astorn ERD Jats, de nodb que es inporaste relexionar tte dela personalidad el csc de ap Sobee los diferentes mative y dimensiones de Bs de sobra conocido que la ergonomfa ada persona. Por empl, pars algunas perso- bordel Sse y la modifensén Jel enten0 context de intervencién, abordar una meto- nas es garana de salud tabelar 12 horas di prs face y mejors a ecaptacon de la per ro en el campo de la enfermedad men- Intervencién sobre la actividad la imtervencion se dirge al incremento de tos se dispone trategias exgonémicss para la prictca de Ia ‘en etlod mental. En caso da av tin proyecto, inanciadores y colaboradores; si son individuals, requlesen la partcipacion del entomo de referencia (pe) a Tamil. 1a planificacién y organiaacién de rutinas mesial solamente pueden hacer treas rope arias es un factor de prevision y aumenta lz vas, con ua stmo bajo y escasa productvidad. TORT ‘mana estar bailando con ua grupo de emigos ‘conlleva la idea de una clea prevision 4 cto plazo sobre el oc la diversion y Ia ideneidad Social, aporando Una sensacién de seguridad a aquellos jovenes que mantienen esta rutin, Ia depresin, el eaués puede venir del faa de iusiéa por el futur y de la sensacion de ince :, pacidad para manejar y disfrutar el presente. de = mado que cada una de las acividades dias, ‘vegando por internet y para ota hacer una rub poe minima que se, sypane un aco de gran e=- de sendersmo. neo, complejdad y ningin disfrte i x § a c c YIAgANC r¢ 99a Gor ea)sops op to ono pans 27 SOTO Wy aug eomouoog upmoate) ‘Pepremuods & on op EeRUMBY “ey oF & 3 COVER, _ysjuous pepousios ua ueo seuosiod ue s9stse Tap owonwerens Jp eved juorednso eels} seznnn apand Uo)puowoiur ap SeoMDp) set ‘059 anb & SaiUeysIA 50) Uod eygewe 59 enb [rsa pres opA euaedTa0 SES 51-48 te oe 19, une IP ON ‘ey we repay op mes oo acon sopepatiag nc) Tem "a Aes Sope "wens moe PUTER waa Me yn oman nie) 8 apwaN =UTT OD “oswise esos eorney & etgens 99 OUI "BED fn ak 1 HE) pap 9 Hes PR 7 Sousa og someon wae) HOH Se aan efods oo oops (2 (G00) WD "PO SvIONauasay _sqso yp ugoenjene @ eed leypseu ua savod uapend as se316391 ann? Geqnee yap upPenjens e] us wIueN> rgng? no ap osanoud un 4eps0ge 30) ssa “In Bun opezsjeas ey 35 ojnayde> 0159 U3 ‘apisea anb e) vB pepnio e} 9p oasnuy ‘apteas anb oueypow v2Us04 Os tied ety 0} EUELI9S 2p Saul so] osnj>ul oUNK esap ns 2p sjoesedeud ey una ns u3 9200 2000) ped “epL Bp pepte> e] UD eyefaw 2p

You might also like