OBRAZOVNI PROGRAM

ZA STRUČNO OBRAZOVANJE
ZA ZANIMANJE

VOĆAR – VINOGRADAR -
PODRUMAR
SADRŽAJ

OPŠTI DIO ........................................................................................................................................................... 3

1. NAZIV PROGRAMA: VOĆAR- VINOGRADAR- PODRUMAR.............................................................................. 3
2. NASTAVNI PLAN............................................................................................................................................. 3
3. CILJEVI I ZADACI VASPITANJA I OBRAZOVANJA.......................................................................................... 3
4. USLOVI ZA UPIS ODNOSNO UKLJUČIVANJE U PROGRAM ZA OBRAZOVANJE ODRASLIH ........................... 4
5. TRAJANJE OBRAZOVANJA ............................................................................................................................ 4
6. PROHODNOST ZA NASTAVAK OBRAZOVANJA.............................................................................................. 4
7. OBRAZOVANJE KOJE SE STIČE/KVALIFIKACIJA ........................................................................................... 4
POSEBNI DIO....................................................................................................................................................... 5
1. PREDMETNI PROGRAMI.................................................................................................................................. 5
1.1.OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI ..................................................................................................................... 5
1.2. STRUČNO-TEORIJSKI PREDMETI................................................................................................................ 6
1.2.1. AGROHEMIJA SA PEDOLOGIJOM ............................................................................................................ 6
1.2.2. VOĆARSTVO I VINOGRADARSTVO ........................................................................................................ 12
1.2.3. TEHNOLOGIJA VINA I JAKIH ALKOHOLNIH PIĆA................................................................................. 24
1.2.4. PREDUZETNIŠTVO................................................................................................................................. 31
1.2.5. PRAKTIČNA NASTAVA SA TEHNOLOGIJOM ZANIMANJA ..................................................................... 34
2. ZAVRŠNI ISPIT .............................................................................................................................................. 57
2.1. VOĆARSTVO I VINOGRADARSTVO............................................................................................................ 57
2.2. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA ZAVRŠNOG ISPITA - PRAKTIČNI RAD...................................... 58
3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA........................................................................................... 61
4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA.................................................... 61
5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA ........................................................... 61
6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH............................................................ 61
7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA ............................................................ 62
8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA.................................................................. 63
9. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE........................................................ 63
10. PROFESIONALNA PRAKSA ......................................................................................................................... 63
11. SLOBODNE AKTIVNOSTI ............................................................................................................................ 64

2
OPŠTI DIO

1. Naziv programa: Voćar- vinogradar- podrumar

2. Nastavni plan

Redni Nastavni predmeti- I II III

Ukupno
broj grupe predmeta sedm. god. sedm. god. sedm. god.
A Opšte obrazovni predmeti
Maternji jezik i
1. 3 108 2 72 2 66 246
kjiževnosti
2. Matematika 3 108 2 72 2 66 246
3. Strani jezik 2 72 2 72 2 66 210
4. Informatika 1 36 36
5. Fizičko vaspitanje 2 72 2 72 2 66 210
Društvena grupa
predmeta
1. Istorija 1 36 36
2. Geografija 1 36 36
3. Sociologija 1 36 36
Prirodna grupa predmeta
1. Biologija 1 36 36
2. Hemija 1 36 36
3. Fizika 1 36 36
UKUPNO A 15 540 10 360 8 264 1164
Stručno teorijski
B.
predmeti
Agrohemija sa
1. 2 72 72
pedologijom
Voćarstvo i
2. 3 108 2 72 180
vinogradarstvo
Tehnologija vina I jakih
3. 2 72 3 99 171
alkoholnih pića
4. Preduzetništvo 1 33 33
UKUPNO B 5 180 4 144 4 132 456
Praktična nastava sa
C tehnologijom zanimanja- 11 396 17 612 19 627 1635
školski oblik
D Slobodne aktivnosti 1 36 1 36 1 33 105
E Profesionalna praksa 15 dana 15 dana 30
Svega časova sedmično 32 1152 32 1152 32 1056 3360
Broj radnih sedmica 36 36 33
Ukupno časova (A+B+C+D)= 3.360

3. Ciljevi i zadaci vaspitanja i obrazovanja:

ƒ Omogućiti svestrani razvoj pojedinca i njegovu socijalnu integraciju,

ƒ Produbiti i proširiti opšte obrazovanje u funkciji struke,
ƒ Pripremiti učenike za cjeloživotno učenje,
ƒ Osposobiti učenike za poslove u voćarsko-vinogradarskoj proizvodnji i podrumarstvu:
- proizvodnja voćnog i loznog sadnog materijala,
- podizanje i njega voćnjaka i vinograda,
- proizvodnja i njega vina i jakih alkoholnih pića
ƒ Osposobiti učenike za planiranje, pripremu, izvođenje, kontrolu i vrjednovanje rada u zanimanju,
ƒ Razviti kod učenika preduzetničke sposobnosti,
ƒ Razviti kod učenika ekološku svijest i upoznati ih sa propisima zaštite na radu I zaštite životne
sredine i važnosti njihovog dosljednog poštovanja.

3
4. Uslovi za upis, odnosno uključivanje u program za obrazovanje odraslih

U školu za sticanje srednjeg stručnog obrazovanja u trogodišnjem trajanju - Voćar-vinogradar-

podrumar/Voćarka-vinogradarka-podrumarka, mogu se upisati lica koja su završila osnovnu školu ili
završila dvogodišnju stručnu školu a nisu starija od 17 godina. Izuzetno, u školu se mogu upisati lica do 18.
godine uz odobrenje nastavničkog vijeća škole. Lica koja su napunila 18 godina uključuju se u program za
obrazovanje odraslih.
Ako se za upis prijavio veći broj kandidata od broja raspisanih mjesta, upis se vrši prema odgovarajućem
pravilniku, koji donosi Ministarstvo prosvjete i nauke.

5. Trajanje obrazovanja

Obrazovanje traje tri školske godine

6. Prohodnost za nastavak obrazovanja

U redovnom obrazovanju učenici prelaze u viši razred ako su iz svih predmeta tekuće godine postigli
pozitivnu ocjenu, odradili sve slobodne aktivnosti i obavili profesionalnu praksu.
Lica koja su završila dvogodišnju stručnu školu mogu se uključuti u drugi ili treći razred srodnog
zanimanja, uz polaganje dopunskih i diferencijalnih ispita.
Odrasli napreduju po programu u skladu sa planom za izvođenje obrazovnog programa za odrasle, koji
donosi škola, a u skladu sa Uputstvom o prilagođavanju obrazovnih programa obrazovanju odraslih.

7. Obrazovanje koje se stiče/kvalifikacija

Završetkom obrazovnog programa Voćar-vinogradar-podrumar učenik stiče stručno obrazovanje u trajanju

od tri godine – Voćar – vinogradar - podrumar/ Voćarka – vinogradarka - podrumarka i kvalifikacije Voćar-
vinogradar i podrumar/ Voćarka- vinogradarka i podrumarka.

4
POSEBNI DIO

1. PREDMETNI PROGRAMI

1.1.OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI

MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST

MATEMATIKA

STRANI JEZIK

INFORMATIKA

FIZIČKO VASPITANJE

DRUŠTVENA GRUPA PREDMETA

Istorija
Geografija
Sociologija

PRIRODNA GRUPA PREDMETA

Fizika
Biologija
Hemija

5
1.2. STRUČNO-TEORIJSKI PREDMETI

1.2.1. AGROHEMIJA SA PEDOLOGIJOM

1. Naziv predmeta: AGROHEMIJA SA PEDOLOGIJOM

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Vrste nastave
Razred
T V Ukupno
I 72 72
II
III
Ukupno 72 72
T-teorijska nastava, odjeljenje se ne dijeli na grupe; V-vježbe;

3. Opšti ciljevi nastave:

- Razvijanje odgovornosti i preciznosti u radu,

- Usvajanje stručne terminologije koja je neophodna za komuniciranje u struci,
- Sticanje znanja o načinu ishrane biljaka, snabdijevanje biljaka vodom, ulogom korjena i
mehanizmom usvajanja materija, đubrivima – njihovom ulogom i vrstama,
- Sticanje znanja o procesu raspadanja minerala i stijena i nastanak zemljišta, osobinama zemljišta,
pedogenetskim procesima i morfološkim osobinama zemljišta I njihovom uticaju na rast I razvoj
biljaka
- Sticanje znanja o zaštiti čovjekove okoline.

6
4. Sadržaji / standardi znanja predmeta / operativni ciljevi
Informativni ciljevi i sadržaji
Uvod
- Upoznaje se sa zadatkom
i značajem agrohemije
kao nauke
Hemijski sastav biljaka
- Upoznaje hemijski sastav
biljaka
Ishrana biljaka
- Razumije i objašnjava:
o načine ishrane biljaka
o heterotrofan način
ishrane
o autotrofan način ishrane
o mehanizam i hemizam
fotosinteze
o gradju, hemijski sastav i
fiziološke procese u
sjemenu
Snadbijevanje biljaka sa vodom
- Upoznaje, navodi i
objašnjava:
o ulogu vode u biljci
o pristupačne oblike vode
za biljku
o načine gubitka vode iz
biljke
Uloga korijena i mehanizam usvajanja materija
- Upoznaje se sa
mehanizmom usvajanja
hranljivih materija
pomoću korijena
- Upoznaje ulogu i oblike
makroelemenata,
mikroelemenata i korisnih
elemenata
Đubriva
- Definiše pojam i ulogu i
navodi vrste đubriva
- Navodi i objašnjava:
o vrste organskih đubriva
o fizičke i hemijske osobine - razlikuje različite
organskih đubriva
o proizvodnju organskih
đubriva;
o Obrazlaže:
o način dobijanja i čuvanja
osoke
o osobine biljaka za
zelenišna đubriva
Specifični oblici
Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
izvođenja
Učenik Učenik
- Uočava značaj - Uviđe značaj
agrohemije kao nauke za život i
nauke rad
- Uočava značaj i
ulogu
neorganskih i
organskih
materija za rast i
razvoj biljaka
- Upoređuje Šeme procesa
heterotrofnu i fotosinteze
autotrofnu
ishranu biljaka
- Pronalazi - Razvija preciznost
primjere i moć zapažanja
autotrofnog i
heterotrovnog
načina ishrane
- uočava i razlikuje
ulogu faktora koji
utiču na
fotosintezu
- Razlikuje Šeme kretanja vode
transpiraciju, od korijena do lista
gutaciju, suženje
- Uočava simptome Šeme kretanja
nedostatka i viška mineralnih materija
pojedinih makro i - Razvija analitičko od korijena do lista
mikroelemenata mišljenje
- Razlikuje vrste Uzorci djubriva
stajskih djubriva
na osnovu fizičkih Posjeta farmi za
osobina proizvodnju organskog
đubriva;
vrste organskih
đubriva Seminarski rad:
- uočava djelovanje - Uviđa važnost Značaj djubriva i
organskih đubriva očuvanja uticaj na životnu
na ishranu čovjekove okoline sredinu
biljaka;
- Interpretira
principe pravilne
7
 Specifični oblici
Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
izvođenja
Učenik Učenik
o način dobijanja komposta upotrebe
organskih đubriva;
- Identifikuje
prednosti
organske
proizvodnje u
savremenoj
poljoprivredi.
- Razlikuje vrste Uzorci azotnih,
mineralnih fosfornih, kalijumovih,
đubriva na osnovu kalcijumovih i
fizičkih osobina mikrođubriva
- Predviđa
djelovanje - Razvija odgovoran
mineralnih odnos prema
đubriva na biljke; zdravlju
- Navodi i objašnjava: - Interpretira
o vrste mineralnih đubriva principe pravilne
o fizičke i hemijske osobine upotrebe
mineralnih đubriva mineralnih
đubriva;
- Razlikuje mjere
zaštite pri
manipulaciji
mineralnim
đubrivima;
- Uočava znake
osnovnih
makroelemenata;
- Analizira uticaj
pojedinih
elemenata - Razvija ekološku
složenih i svijest
miješanih đubriva
na ishranu biljke
- Upoznaje:
- Uočava uticaj
o osobine i način dobijanja
pravilno izabranog
složenih i miješanih
đubriva na
đjubriva
zemljište
o osobine, ulogu i vrste
bakterijalnih đubriva
- Interpretira
principe pravilne
upotrebe
složenih,
miješanih
bakterijalnih
đubriva
- Utvrdjuje potrebu Računanje pravilnih
za đubrenjem na količina djubriva za
- Definiše pojam đjubrenja
osnovu analize pojedine kulture
- Objašnjava:
zemljišta i
o ulogu đubrenja i značaj
vizuelno
ispitivanja plodnosti
- upoređuje
zemljišta
karakteristike
o metode ispitivanja
osnovnog,
zemljišta
predsjetvenog,
o vrijeme i način đubrenja
startnog đubrenje
o postupak izračunavanja
i prihranjivanja
količine đubriva
- Uočava razlike
tehnika đubrenja

8
 Specifični oblici
Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
izvođenja
Učenik Učenik
preko zemljišta i
folijarno
- Izračuna količine
đubriva na osnovu
relevantnih
pokazatelja
Pedologija
Uvod
- Upoznaje definiciju, - Osposobljava se - Razvija Kolekcija minerala i
značaj i zadatak za prepoznavanje interesovanje stijena
pedologije kao nauke predstavnika prema prirodnim
- Nabraja fizičke i stijena naukama
hemijske osobine i
podjelu minerala
- Objašnjava karakteristike
magmatskih,
sedimentnih i
metamorfnih stijena
- Upoznaje osnovne
karakteristike zemljine
geosfere
Rapadanje minerala i stijena
- Upoznaje se sa načinom - Analizira ulogu Zbirka uzoraka stijena
raspadanja stijena i stijena kao
minerala produkata
- Objašnjava fizičko i raspadanja u
hemijsko raspadanje i obrazovanju
stvaranje regolita zemljišta
Obrazovanje zemljišta
- Definiše pojam i navodi - Uočava Seminarski rad:
sastav zemljišta povezanost Značaj humusa u
- Objašnjava ulogu osobina i načina - Razvija pravilan organskoj proizvodnji
mikroorganizama i nastanka odnos prema
transformaciju organske zemljišta okolini
materije
- Definiše značaj, podjelu
i sastav humusa
Zemljišni koloidi i njihove
osobine
- Razlikuje osobine
- Definiše pojam koloida koloida
(peptizacija,
koagulacija i
druge)
Osobine zemljišta
- Upoznaje osnovne - Uočava i Presjeci tipova
fizičke, hemijske i obrazlaže pojave zemljišta-profila
fizičko-hemijske osobine u vezi sa dejstvom zemljišta
zemljišta i zemljišnog pojedinih osobina
rastvora zemljišta na
- Objašnjava adsorpciju i biljke
sorpciju - Na konkretnim
- Navodi činioce plodnosti i primjerima
metode i načine pronalazi i
ocjenjivanja plodnosti analizira činioce
zemljišta na terenu i u koji dovode do
laboratoriji procesa erozije
- Sistematizuje

9
 Specifični oblici
Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
izvođenja
Učenik Učenik
metode borbe
protiv erozije
zemljišta
Pedogenetski procesi
- Upoznaje pedogenetske - Razlikuje proces
faktore, način njihovog ascedentne i - Razvija pozitivan Uzorci monolita i
djelovanja na descedentne stav prema prirodnim mikromonolita
pedogenetske procese u migracije naukama
zemljištu materija u
- Upoznaje pedogenetske zemljištu
procese u zemljištu, - Određuje
njihov značaj i način postupak
djelovanja uzimanja uzoraka
na analizu,
pravljenja
mikromonolita i
monolita
Morfološke osobine zemljišta
- Upoznaje se sa - Prepoznaje Pedološki profil
spoljašnjom i pojedine
unutrašnjom zemljišne - Uviđa važnost
morfologijom zemljišta horizonte, očuvanja
- Objašnjava pojmove podhorizonte i čovjekove okoline
horizonta, podhorizonta i prelazne
prelaznih horizonata horizonte na
zemljišnom
profilu
Klasifikacija zemljišta
- Navodi tipove i podjele - Svrstava zemljište
zemljišta u odredjene klase
- Objašnjava osobine: - Razlikuje na Monoliti i
o autotrofnih zemljišta osnovu profila mikromonoliti tipova
(kamenjar, sirozem, osnove tipove zemljišta
humusno – akumulativna, zemljišta - Razvija
kambična zemljišta, analitičnost i Šeme i slike pojedinih
eluvijalno – iluvijalna, logično mišljenje tipova zemljišta
antropo – pedogena
zemljišta)
o hidromorfnih zemljišta
(epiglejna zemljišta,
hipoglejna, fluvijatilna i
fluvioglejna zemljišta)
o halomorfna zemljišta
(akutno zaslanjena)
o subakvalna zemljišta
(nerazvijena subakvalna)

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora:

N. Balog, E. Mastilović: Agrohemija sa fiziologijom biljaka, Zavod za udžbenike, Beograd, 2002.
N. Balog, E. Mastilović: Pedologija, Zavod za udžbenike, Beograd, 2002.

6. Materijalni uslovi za izvodjenje nastave:

Nastava se realizuje u učionici koja je opremljena sa:
- računarom sa odgovarajućim multimedijskim paketom
- kolekcijom minerala;
- kolekcijom stijena;
- pedološki monoliti i mikromonoliti;
- kolekcijom (uzorcima) mineralnih djubriva;
- šemama, slikama, dijapozitivmai.

10
 7. Obavezni način provjeravanja i ocjenjivanja znanja:
U svakom klasifikacionom periodu provjeravaju se i ocjenjuju pismeni radovi učenika (testovi – najmanje
po jedan u klasifikacionom periodu) i usmeni odgovori učenika. Učenik mora biti ocijenjen na kraju svakog
klasifikacionog perioda. Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu, od kojih najmanje jedna mora biti sa usmene provjere znanja.

8. Uslovi za napredovanje i završetak školske godine:

Pozitivna ocjena na kraju školske godine. Zaključna ocjena se izvodi na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika:

Visoka stručna sprema: diplomirani inženjer agronomije, diplomirani inženjer poljoprivrede, biljni smjer,
diplomirani inženjer ratarstva i povrtarstva, diplomirani inženjer voćarstva i vinogradarstva, diplomirani
inženjer hortikulture, diplomirani inženjer pejzažne arhitekture, diplomirani inženjer šumarstva

10. Povezanost sa drugim predmetima:

Znanja Povezanost sa predmetom
Predmet Znanja i vještine:
Fiziologija biljaka Fiziologija voćaka i vinove loze
Voćarstvo i vinogradarstvo
Zemljište Ekološki faktori

11
1.2.2. Voćarstvo i vinogradarstvo

1. Naziv predmeta : Voćarstvo i vinogradarstvo

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Vrste nastave
Razred
T V Ukupno
I 108 108
II 72 72
III
Ukupno 180 180
T-teorijska nastava, odjeljenje se ne dijeli na grupe; V-vježbe;

3. Opšti ciljevi nastave

- Sticanje znanja o ekološkim uslovima za gajenje voćaka i vinove loze,

- Upoznavanje morfoloških i fizioloških osobina vinove loze,
- Sticanje znanja o razmnožavanju voćaka i vinove loze,
- Sticanje znanja o zasnivanju voćnjaka i vinograda,
- Sticanje znanja o primjeni agrotehničkih mjera,
- Sticanje znanja o karakteristikama i tehnologiji gajenja različitih voćnih vrsta i vinove loze,
- Upoznavanje sa najznačajnijim sortama voćaka i vinove loze,
- Razvijanje osjećaja za racionalnu upotrebu materijala,
- Razvijanje ekološke svijesti i osjećaja poštovanja i brige za očuvanje životne sredine,
- Razvijanje osjećaja odgovornosti i preciznosti u radu,
- Usvajanje stručne terminologije koja je neophodna za komuniciranje u struci
- Stiče znanja o zaštiti čovjekove okoline.

12
4. Sadržaji / standardi znanja predmeta / operativni ciljevi
Informativni ciljevi i Specifični oblici
Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
sadržaji izvođenja
učenik učenik
I razred
Uvod u voćarstvo
- Upoznaje se sa - Uočava značaj - Uviđa ljepotu svog
zadatkom i proizvodnje voća i zanimanja
značajem voćarstva ulogu voćarstva u
kod nas i u svijetu razvoju privrede
- Opisuje stanje
proizvodnje voća
kod nas i u svijetu
Ekologija voćaka
- Opisuje klimatske - Analizira uticaj Video zapisi
činioce: klimatskih činilaca
o svjetlost na gajenje voćaka i - Razvija pozitivan stav
o toplota razumije odnos prema prirodnim
o voda(padavine) voćaka na uticaj naukama
o vlažnost vazduha spoljašnjih faktora
o vjetar - Procjenjuje
- Upoznaje osnovne vrijednost nekog
osobine zemljišta terena za podizanje
kao ekološkog voćnog zasada na
činioca u voćarskoj osnovu orografskih
proizvodnji činilaca:
- Upoznaje - nadmorska visina
orografske činioce i - nagib terena
njihov uticaj na - ekspozicija
gajenje voćaka - otvorenost položaja
Klasifikacija voćaka
- Navodi - Razlikuje
najznačajnije najznačajnije voćne Slike
sistematske vrste: - Razvija analitičnost u Video zapisi
jedinice i o jabučaste radu i svakodnevnom Primjerci voćaka
klasifikacije voćaka o koštičave životu
o jezgraste
o jagodaste
o suptropske
Morfologija voćaka
Upoznaje organe voćaka - Razlikuje Slike
i njihove funkcije generativne i Video zapisi
Navodi građu i funkciju: vegetativne organe Primjeri
o pupoljka, cvijeta, voćaka
lista, ploda i - Razlikuje rodne i
sjemena voća nerodne grane i
grančice
Biologija voćaka
- Upoznaje - Uočava i razlikuje
ontogenezu voćaka i stadijume u razvoju
stadijski karakter voćaka
razvitka voća - Razlikuje
- Opisuje stadijski stadijumski razvoj
razvitak sejanaca i
generativno vegetativno
proizvedenih voćaka razmnoženih voćaka
i razvitak - Određuje fenofaze
vegetativno vegetacije
razmnoženih voćaka - Analizira period
- Upoznaje period zimskog mirovanja

13
Informativni ciljevi i Specifični oblici
Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
sadržaji izvođenja
učenik učenik
rastenja i period kod biljaka
rodnosti voćaka
- Upoznaje godišnji
ciklus u životu
voćaka:
o period vegetacije
o period zimskog
mirovanja
Fiziologija rodnosti voćaka
- Upoznaje činioce - Razlikuje uzroke Video zapisi
koji utiču na nerodnosti voćaka
rodnost i nerodnost - Uočava i razlikuje
voćaka činioce koji utiču na
- Opisuje formiranje cvjetnih
obrazovanje pupoljaka
cvjetnih pupoljaka i - Ocjenjuje obilnost - Razvija analitičnost
uslove koji utiči na cvjetanja i moć zapažanja
odvijanje ove faze - Razlikuje načine
- Upoznaje oprašivanja i
cvjetanje,načine oplodnje
oprašivanja, - Razlikuje faze
oplođenje voćaka i razvoja ploda
formiranje plodova voćaka
- Objašnjava razvoj - Razlikuje redovno i
ploda neredovno
- Nabraja odnose otpadanje plodova
oplođenja
Razmnožavanje voćaka i proizvodnja voćnih sadnica
- Objašnjava - Razlikuje Video zapisi
vegetativno i vegetativno od
generativno generativnog Slike
razmnožavanje razmnožavanja
- Upoznaje podloge - Upoređuje načine Crteži
za proizvodnju razmnožavanja
voćnih sadnica i - Analizira uticaj Šeme
opisuje međusobni podloge na sortu i
uticaj podloge i sorte na podlogu
plemke - Analizira uzroke
- Opisuje upotrebu nepodudarnosti
posrednika pri - Uočava i upoređuje
kalemljenju u vrijednosti
proizvodnji sadnica generativnih i
- Upoznaje uslove za vegetativnih - Razvija
rasadničku podloga samopouzdanje i
proizvodnju, - Razlikuje i određuje odgovornost u radu
organizaciju i osobine voćnih
djelove rasadnika podloga
- Obješnjava pojedinačno za
proizvodnju najznačajnije voćne
sejanaca od vrste
sakupljanja - Razlikuje klase
sjemena do njege voćnih sejanaca
- Objašnjava - Obrazlaže načine
proizvodnju proizvodnje
vegetativnih vegetativnih
podloga podloga
- Upoznaje se sa - Analizira način
proizvodnjom kalem rezidbe pri skidanju
grančica kalem grančica

14
Informativni ciljevi i Specifični oblici
Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
sadržaji izvođenja
učenik učenik
- Objašnjava - Prepoznaje kvalitet
zasnivanja voćnog zemljišta za voćno
rastila rastilo
- Objašnjava - Određuje rastojanje
kalemljenje voćaka za sadnju i načine
- Upoznaje alat i sadnje
materijal za - Analizira mjere
kalemljenje njege podloga u
- Opisuje rastilu
najznačajnije - Upoređuje uslove
načine kalemljenja kalemljenja
- Opisuje odgajivanje - Odabira materijal i
voćnih sadnica u alat za kalemljenje
rastilu - Određuje način
- Opisuje kalemljenja
vađenje,trapljenje i - Razlikuje agromjere
klasiranje voćnih koje se primjenjuju
sadnica u rastilu poslije
- Upoznaje vođenje kalemljenja
knjiga po propisima - Analizira i
o proizvodnji upoređuje
sadnog materijala proizvodnju živića
jagode i izdanaka
maline i kupine
- Analizira vađenje i
trapljenje voćnih
sadnica
- Razlikuje kvalitetne
stepene voćnih
sadnica
Podizanje voćnjaka
- Upoznaje uslove za - Odabira na osnovu
podizanje voćnjaka agroekoloških
- Upoznaje pripremu uslova
zemljišta za mjesto,položaj i
podizanje voćnjaka zemljište za Tehnička sredstva
- Upoznaje podizanje voćnjaka Sadni materijal
organizaciju - Analizira pripremu
zemljišne površine zemljišta
- Obješnjava izbor - Odabira vrstu,sortu
vrste,sorte,sistema i sistem gajenja na - Razvija preciznost u
gajenja i rastojanja osnovu radu
za sađenje voćaka agroekoloških
- Objašnjava činilaca
razmjeravanje i - Određuje rastojanje
obilježavanje za sadnju i raspored
redova i mjesta za oprašicvača
sadnju,pobijanje - Određuje pravac
kolja i postavljanje redova
naslona
- Opisuje vrijeme
sađenja
voćaka,izbor i
pripremu sadnica i
tehniku sadnje
Njega-gajenje voća
Nabraja agromjere: - Razlikuje prirodne,
- Opisuje rezidbu poluprirodne i
voćaka i formiranje vještačke oblike

15
Informativni ciljevi i Specifični oblici
Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
sadržaji izvođenja
učenik učenik
najznačajnijih krune Alat i pribor za rezidbu
uzgojnih oblika - Uočava značaj Video zapis
- Nabraja i opisuje održavanja
načine održavanja zemljišta u
zemljišta u voćnjacima, - Razvija smisao za
voćnjacima razlikuje i analizira lijepo
- Objašnjava sve načine Kolekcija mineralnih
đubrenje voćaka pojedinačno đubriva
kao agromjeru: - Razlikuje metode za
- potrebe utvrđivanje potreba
- norme voćaka za hranivima Šeme
- vrste đubriva - Odabira vrste
- vrijeme đubriva za đubrenje
- način đubrenja. - Odabira vrijeme i
- Opisuje način đubrenja u
navodnjavanje zavisnosti od uslova
voćaka - Određuje
- Upoznaje se sa vrijeme,broj i
vremenom,brojem i norme
načinom navodnjavanja u
navodnjavanja odnosu na uslove
- Upoznaje potrbe za - Razlikuje načine
vodom pojedinih navodnjavanja i
voćnih vrsta uočava najbolje
- Upoznaje uzroke i - Uočava uzroke
načine otklanjanja nerodnosti voćaka
nerodnosti voćaka - Razlikuje i određuje
načine kojima se
ubrzava rodnost
nerodnih voćaka
Berba i klasiranje voća
- Opisuje berbu voća - Razlikuje stepene Alat, pribor i pomagala
(određivanje zrelosti voćnih za berbu voća
zrelosti i vrijeme plodova
berbe) - Razlikuje vrijeme
- Nabraja pribor i berbe - razvija sistematičnost
pomagala za berbu - Odabira sredstva za
voća berbu
- Opisuje berbu - Analizira berbu
pojedinih voćnih pojedinih voćnih
vrsta vrsta
- Upoznaje se sa - Određuje način
načinom klasiranja klasiranja i
voća razlikuje kvalitetne
- Opisuje pakovanje i klase plodova voća
pripremu voća za
transport
Predmet, značaj i zadatak vinogradarstva
- Upoznaje značaj -
vinogradarstva u
poljoprivredi
Biologija vinove loze
- Opisuje: - Razlikuje Prikazivanje
o vegetativne organe vegetativne i herbarijumskog
o generativne organe generativne organe materijala
- Objašnjava vinove loze
fiziološke procese - Prepoznaje: - Razvija svijest o
vinove loze o asimilaciju značaju biljnih
- Navodi i objašnjava o disimilaciju vrsta za zdravu

16
Informativni ciljevi i Specifični oblici
Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
sadržaji izvođenja
učenik učenik
razvojni ciklus o transpiraciju životnu sredinu
vinove loze - Analizira i
prepoznaje rast
vegetativnih i
generativnih organa
- Analizira i
prepoznaje:
o period vegetacije
o period zimskog
mirovanja
Ekologija vinove loze
- Navodi klimatske - Uočava uticaj na - Razvija logičko
faktore i zemljišne razvoj vinove loze: mišljenje
faktore, značajne o temperature
za razvoj vinove o svjetlosti
loze i o vode
- Objašnjava fizičke i o vjetra
hemijske osobine
zemljišta
Razmnožavanje vinove loze
- Objašnjava: - Analizira
o generativno generativno
razmnožavanje razmnožavanje
o vegetativno - Razlikuje
razmnožavanje vegetativne načine:
- Opisuje lozni o položenicama
rasadnik o reznicama Vježba:
- Objašnjava o kalemljenjem -Priprema reznica i
proizvodnju - Prepoznaje djelove vijoka za kalemljenje
kalemova loznog rasadnika - Razvija odgovornost -Tehnika kalemljenja
- Opisuje i objašnjava - Uočava i analizira u radu
: proizvodnju reznica
o načine kalemljenja i vijoka
o negu kalemova u - Obavlja:
prporištu o pripremu reznica i
o vadjenje vijoka za
o klasiranje kalemljenje
o čuvanje kalemova o ručno i mašinsko
kalemljenje
o stratifikovanje
o prporenje
o njegu kalemova u
prporištu
o Klasira kalemove
o Bira načine čuvanja
kalemova
Zasnivanje vinograda
- Opisuje i - Identifikuje položaj
objašnjava: i zemljište za
o izbor položaja podizanje vinograda
o izbor zemljišta - Razlikuje
- Navodi i opisuje: regukacione radove:
o mjere pripreme o krčenje
zemljišta o ravnanje - Razvija
o sadni o odvodnjavanje samopouzdanje i
materijal(kalem i o terasiranje samostalnost pri
prporak) - Analizira uticaje na radu
- Objašnjava tehniku povećanje plodnosti
sadnje zemljišta

17
Informativni ciljevi i Specifični oblici
Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
sadržaji izvođenja
učenik učenik
- Opisuje negu - Razlikuje načine
mladog vinograda rigolovanja
- Objašnjava i navodi - Bira i priprema
naslone za vinovu sadni materijal
lozu: - Izvodi sadnju
o vinogradarsko kolje - Sistematizuje mjere
o špalir nege mladog
vinograda
- Uočava značaj
naslona za vinovu
lozu

18
II razred

Informativni ciljevi i Specifični oblici

Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
sadržaji izvođenja
učenik učenik
Posebno voćarstvo
Jabučasto voće
- Nabraja voćke sa ja- - Razlikuje jabučasto Pomološki atlas
bučastim plodovima voće po vrstama i Svjež biljni materijal
- Opisuje upoređuje njihove Svježi i konzervirani
značaj,morfološke i osobine - Razvija analitičnost plodovi različitih voćnih
biološke osobine - Uočava i upoređuje vrsta
jabuke i kruške odnos pojedinih Veću pažnju posvetiti
- Opisuje ekološke vrsta prema voćnim vrstama
uslove uspijevanja ekološkim uslovima karakterističnim za dato
jabučastog voća - Analizira rezidbu područje
- Upoznaje podizanje jabučastog voća u
zasada toku rodnosti
- Nabraja najvažnije
sorte
- Nabraja agromjere
- Opisuje rezidbu u
rodu
Koštičavo voće
- Nabraja voćke sa - Razlikuje koštičavo Pomološki atlas
koštičavim plodovima voće po vrstama Svjež biljni materijal
- Opisuje: - Razlikuje i Svježi i konzervirani
značaj,morfološke i upoređuje osobine plodovi različitih voćnih
fiziološke osobine pojedinih koštičavih vrsta
koštičavog voća voćaka Veću pažnju posvetiti
(šljiva, breskva, - Uočava i upoređuje voćnim vrstama
kajsija, višnja odnos pojedinih karakterističnim za dato
trešnja) koštičavih voćaka područje
- Opisuje ekološke prema ekološkim
uslove uspijevanja uslovima
koštičavog voća - Analizira rezidbu u
- Upoznaje podizanje toku rodnosti
zasada pojedinačno za
- Upoznaje svaku vrstu
klasifikaciju sorti
- Nabraja najvažnije
sorte
- Nabraja agromjere
- Upoznaje rezidbu u
rodu
Jagodasto voće
- Nabraja jagodaste - Razlikuje jagodasto Pomološki atlas
voćne vrste voće po vrstama Svjež biljni materijal
- Opisuje - Upoređuje i - Razvija pozitivnu Svježi i konzervirani
značaj,morfološke i razlikuje osobine orijentaciju prema plodovi različitih voćnih
fiziološke osobine jagodastog voća zanimanju vrsta
(jagode,maline,kupin - Uočava i upoređuje Veću pažnju posvetiti
e,aktinidije, ribizle i odnos pojedinih voćnim vrstama
borovnice) jagodastih vrsta karakterističnim za dato
- Opisuje ekološke prema ekološkim područje
uslove uspijevanja uslovima
jagodastog voća - Uočava i analizira
- Upoznaje podizanje specifičnosti
zasada rezidbe jagodastog
- Upoznaje voća u rodu
klasifikaciju sorti

19
Informativni ciljevi i Specifični oblici
Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
sadržaji izvođenja
učenik učenik
- Nabraja najvažnije
sorte za svaku vrstu
- Nabraja agromjere
- Objašnjava rezidbu u
rodu
Jezgrasto voće
- Opisuje - Razlikuje pojedine Pomološki atlas
značaj,morfološke i jezgraste voćne Svjež biljni materijal
fiziološke osobine vrste Svježi i konzervirani
jezgrastog voća - Razlikuje i - Razvija plodovi različitih voćnih
(orah,badem,lijeska, upoređuje interesovanje vrsta
kesten) morfološke i prema zanimanju Veću pažnju posvetiti
- Opisuje ekološke biološke osobine voćnim vrstama
uslove uspijevanja jezgrastog voća karakterističnim za dato
jezgrastog voća - Uočava i upoređuje područje
- Upoznaje podizanje odnos pojedinih
zasada jezgrastih vrsta
- Upoznaje prema ekološkim
klasifikaciju sorti uslovima
- Nabraja najvažnije - Uočava i analizira
sorte za pojedine specifičnosti
vrste rezidbe jezgrastih
- Nabraja agromjere voćnih vrsta u
- Upoznaje rezidbu u periodu rodnosti
rodu
Južno voće
- Opisuje - Uočava i razlikuje - Razvija sigurnost I Pomološki atlas
značaj,morfološke i stadijume u razvoju samopouzdanje u Svjež biljni materijal
fiziološke osobine južnog voća radu Svježi i konzervirani
citrusa (pomarandža, - Uočava i upoređuje plodovi različitih voćnih
mandarina, limun) odnos agruma vrsta
- Opisuje ekološke prema ekološkim Veću pažnju posvetiti
uslove uspijevanja uslovima voćnim vrstama
citrusa - Analizira karakterističnim za dato
- Upoznaje podizanje tehnologiju područje
rasada proizvodnje citrusa
- Nabraja najvažnije
sorte za pojedine
vrste
- Opisuje specifičnost
proizvodnje
(agrotehnike)
- Opisuje - Razlikuje i - Razvija pravilan Pomološki atlas
značaj,morfološke i upoređuje stav prema Svjež biljni materijal
fiziološke osobine morfološke i kvalitetnom radu Svježi i konzervirani
masline,smokve,šipka biološke osobine plodovi različitih voćnih
(nara), japanske masline, smokve, vrsta
jabuke, zinzule šipka Veću pažnju posvetiti
- Opisuje ekološke - Uočava i upoređuje voćnim vrstama
uslove uspijevanja odnos masline, karakterističnim za dato
- Opisuje podizanje smokve, šipka područje
zasada i agrotehniku prema ekološkim
- Nabraja najvažnije uslovima
sorte - Analizira
- Opisuje specifičnosti tehnologiju
agrotehničkih mjera proizvodnje
masline,
- smokve, šipka

20
Informativni ciljevi i Specifični oblici
Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
sadržaji izvođenja
učenik učenik
Proizvodnja groždja
Razidba vinove loze
- Definiše I opisuje - Uočava značaj
rezidbu vinove loze rezidbe
- Objašnjava: Razlikuje:
o zrelu rezidbu o kratku
o zelenu rezidbu o dugu - Razvija sigurnost I
- Navodi I opisuje o mješovitu rezidbu samopouzdanje u
pribor za rezidbu Uporedjuje I analizira: radu
- Navodi i objašnjava o lačenje lastara
uzgojne oblike o uklanjanje I
zakidanje zaperaka
o prstenovanje
o proredjivanje
grozdova I bobica
o defolijacija
o vezivanje vinove
loze
Razlikuje namjenu:
o makaze
o testera
Razlikuje:
o peharasti uzgojni
oblik
o gijove uzgojne
oblike
o mozerovu kordunicu
o silvoz kordunicu
Održavanje zemljišta u vinogradu
- Navodi I opisuje Razlikuje: - Razvija ekološku
načine održavanja o sistem stalne svijest
zemljišta obrade
- Objašnjava: o sistem trava
o duboku obradu o sistem malča
o plitku obradu Analizira duboku I plitku
- Opisuje kontrolu obradu zemljišta
korova Razlikuje:
o mehaničku
o hemijsku kontrolu
korova
Djubrenje vinograda
- Opisuje ulogu makro Analizira značaj
i mikro elemenata u makro i mikro
ishrani vinove loze elemenata u ishrani
- Upoznaje vrste vinove loze
djubriva Razlikuje: - Uočava važnost
- Objašnjava i navodi: o organska poštovanja propisa
o vrijeme o mineralna u radu
o načine o bakterijalna
o količinu djubrenja djubriva
Odredjuje vrijeme
djubrenja
Bira načine djubrenja
Odredjuje količinu
djubriva:
o zemljišna analiza
o folijarna analiza

21
Informativni ciljevi i Specifični oblici
Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
sadržaji izvođenja
učenik učenik
Navodnjavanje vinograda
- Opisuje i navodi: - Planira vrijeme
o vrijeme navodnjavanja
navodnjavanja - Odredjuje norme
o norme navodnjavanja navodnjavanja - Razvija odgovoran
o načine - Razlikuje: odnos prema
navodnjavanja o navodnjavanje u materijalnim
- Objašnjava kvalitet brazdu dobarima
vode za o vještačkom kišom
navodnjavanje o kap po kap
- Analizira kvalitet
vode za
navodnjavanje
Zaštita vinove loze
- Opisuje bolesti - Uočava simptome:
vinove loze o plamenjače
- Opisuje štetočine o pepelnice
vinove loze o sive truleži - Razvija
- Opisuje i navodi - Uočava simptome analitičnost i
povrede od groždjanog moljca logičko mišljenje
elementarnih - Uočava oštećenja
nepogoda izazvana:
o temperaturom
(niska i visoka)
o gradom
o vjetrom
o gromom
Berba groždja
- Opisuje i upoznaje - Organizuje berbu Korišćenje:
berbu groždja - Razlikuje način širomera
- Navodi načine utvrđivanja prinosa: reflektomera
utvrdjivanja zrelosti o organoleptički
groždja o probna berba - Razvija
- Objašnjava berbu o metodom slučajnog sistematičnost u radu
vinskog groždja izbora čokota
- Objašnjava berbu - Odredjuje zrelost
stonog groždja groždja:
o organoleptički
o fizički
o hemijski
- Odredjuje indeks
zrelosti
- Analizira berbu
vinskog groždja
- Analizira berbu
stonog groždja
Ampelografija
- Upoznaje i opisuje - Uočava
lozne podloge karakteristike loznih
- Opisuje sorte za crna podloga:
vina o kober 5BB
- Opisuje sorte za o SO4
bijela vina o teleki 5C
- Opisuje stone sorte o rihter110
o 41B - Razvija smisao Prikazivanje
- Razlikuje sorte za za sistematičan herbarijumskog
crna vina: rad i podstiče materijala
o vranac marljivost
o kratošiju

22
 Informativni ciljevi i Specifični oblici
Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
sadržaji izvođenja
učenik učenik
o burgdunac crni
o merlo
o prokupuac
- Razlikuje sorte za
bijela vina:
o krstač
o šardone
o sovinjon
o seminjon
o rizling ranjski
o smederevku
- Razlikuje stone
sorte:
o kardinal
o kraljica vinograda
o muskad hamburg
o ribijer
o afus ali
o rozaklija

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora:

S. Bulatović: Opšte voćarstvo, Zavod za udžbenike, Beograd, 2003.
S. Bulatović: Posebno voćarstvo, Zavod za udžbenike, Beograd, 2003.
L. Avramov: Vinogradarstvo, Zavod za udžbenike, Beograd, 2001.

6. Materijalni uslovi za izvodjenje nastave:

Nastava se realizuje u učionici koja je opremljena sa:
- Računarom sa odgovarajućim multimedijskim paketom
- A/V opremom
- Grafoskopom
- Šemama,slikama,dijapozitivima
- Uzorcima konzerviranog voća i grožđa.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja:

U toku klasifikacionog perioda provjeravaju se i ocjenjuju pismeni radovi učenika (testovi – najmanje po
jedan u klasifikacionom periodu) i usmeni odgovori učenika. Učenik mora biti ocijenjen na kraju svakog
klasifikacionog perioda. Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu, od kojih najmanje jedna mora biti sa usmene provjere znanja.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta:

Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
Zaključna ocjena se izvodi na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika:

Visoka stručna sprema
-Diplomirani inženjer agronomije
-Diplomirani inženjer voćarstva i vinogradarstva

10. Povezanost sa drugim predmetima:

Znanja Povezanost sa predmetom
Predmet Znanje
Morfologija voćaka i vinove Biologija Morfologija biljaka
loze
Fiziologija voćaka i vinove Agrohemija sa pedologijom Fiziologija biljaka
loze
Ekološki činioci Agrohemija sa pedologijom Zemljište,klima,orografija
Agrotehnika Praktična nastava sa tehnologijom Motori,traktori i poljoprivredne
zanimanja mašine

23
1.2.3. TEHNOLOGIJA VINA I JAKIH ALKOHOLNIH PIĆA

1. Naziv predmeta: TEHNOLOGIJA VINA I JAKIH ALKOHOLNIH PIĆA

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred Vrste nastave

T V Ukupno
I
II 48 24 72
III 81 18 99
Ukupno 129 42 171
T-teorijska nastava, odjeljenje se ne dijeli na grupe;
V-vježbe, odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika

3. Opšti ciljevi nastave

- Razvijanje osjećaja odgovornosti i preciznosti u radu,

- Sticanje znanja o vinskom podrumu kao objektu za izvodjenje tehnološkog procesa,
- Upoznavanje sa sirovinama za proizvodnju vina i jakih alkoholnih pića,
- Upoznavanje sa mašinama, aparatima i uredjajima u vinskom podrumu,
- Sticanje znanja o tehnološkim procesom prerade sirovine,
- Sticanje znanja o uređajima u vinskom podrumu,
- Sticanje znanja o proizvodnji visokokvalitetnih vina,
- Sticanje znanja o proizvodnji jakih alkoholnih pića,
- Upoznavanje sa standardima kvaliteta vina i jakih alkoholnih pića,
- Sticanje znanja o pravilnoj dijagnostici, ukoliko dođe do mana i kvarenja vina,
- Usvajanje stručne terminologije koja je neophodna za rad u struci,
- Sticanje znanja o pravilnom korišćenju sredstava zaštite na radu i zaštite životne sredine
- Stiče znanja o zaštiti životne sredine.

24
4.Sadržaji / standardi znanja predmeta /operativni ciljevi:

II razred

Specifični oblici
Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
izvođenja
Učenik Učenik
Uvod
Vinski podrum
- Upoznaje se sa Razlikuje
-
podrumom kao objektom konstruktivne
za proizvodnju, negu i oblike podruma:
čuvanje vina i jakih o nadzemne Vježbe
alkoholnih pića prostorije - Razvija Određivanje
- Definiše uslove u o podzemne sistematičnost u temperature u
podrumu u zavisnosti od prostorije radu podrumskim
konstruktivnog rešenja - Utvrđuje uslove prostorijama
podruma koji vladaju u Određivanje vlažnosti
- Upoznaje se sa sudovima podrumu - Stiče radne navike u podrumu
i uređajima koji (temperaturu i Priprema rastvora za
opslužuju podrum vlažnost) pranje sudova i
- Objašnjava princip rada - Uočava razliku uređaja i pranje istih
i funkciju uređaja za izmedju sudova Mjerenje protoka
transport vina koji se nalaze u postojećih pumpi u
- Navodi i objažnjava podrumu pri čemu podrumu
princip rada filtra i filterrazlikuje:
prese o drvene sudove
o plastične sudove
o metalne sudove
- Uočava sličnosti i
razlike pojedinih
vrsta crpki
- Prepoznaje,uočav
a razlike u
sredstvima koja se
koriste za
filtriranje.
- Crta filter i filter
presu i i
objašnjava način
rada
Tehnološki postupak proizvodnje vina
Prerada sirovina - Određuje
- Upoznaje se sa tehnološku zrelost
sirovinom, grožđem i grožđa i voća:
voćem koje se prerađuje o fizičkom metodom
- Navodi, objašnjava i o organoleptičkom
definiše hemijski sastav metodom Vježbe
sirovina: ugljene- o hemijskom Utvrđivanje sadržaja
hidrate, kiseline, bojene metodom - Razvija pozitivan šećera u grožđu:
materije, bjelančevine, - Razlikuje načine odnos prema Refraktometrom,
azotne materije, određivanja struci Ekslovim širomjerom,
vitamine i mineralne šećera u grožđu i Babovim širomjerom,
materije voću i na osnovu dobijenog
- Definiše postupak - Objašnjava podatka vrši proračun
muljanja grožđa metodu Određivanje sadržaja
neutralizacije i ukupnih kisjelina
piše hemijsku metodom
jednačinu kod neutralizacije
utvrđivanja
sadržaja ukupnih

25
 Specifični oblici
Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
izvođenja
Učenik Učenik
kiselina
- Crta muljaru i
uočava njene
specifičnosti
Fermentacija - Razlikuje aerobnu
- Definiše,objašnjava i od anaerobne
navodi vrste fermentacije
fermentacije: - Razlikuje Vježbe
o alkoholnu fermentaciju mehaničke od Posmatranje vinskog
o mlječnu fermentaciju optičkih djelova - Razvija kvasca pod
o sirćetnu fermentaciju mikroskopa analitičnost i mikroskopom
o limunsku fermentaciju - Rukuje sposobnost Crtanje posmatranih
- Upoznaje se sa korisnim mikroskopom povezivanja preparata
i štetnim dejstvom - Hemijskom uzroka i posledica Uzorkovanje mladog
mikroorganizama u jednačinom vina
tehnologiji vina i jakih predstavlja proces Ispitivanje kvaliteta
alkoholnih pića alkoholne mladog vina na
- Upoznaje se sa fermentacije sadržaj:
mikroskopom - Razlikuje -alkohola
- Objašnjava proces burne spontanu od -neprevrelog šećera
i tihe fermentacije dirigovane -isparljivih kiselina
fermentacije -ukupnih kiselina
- Priprema
selekcionisan
kvasac za proces
dirigovane
fermentacije
Njega i čuvanje vina - Razlikuje uređaje
- Navodi razloge skidanja za otakanje vina - Stiče osjećaj Vježbe
mladog vina sa taloga - Od sredstava za sigurnosti i Priprema vinifikatora
- Objašnjava proces sumporisanje samopouzdanja u
sumporisanja razlikuje: radu Obračunavanje
- Upoznaje se sa vinobran, sumpor- količine sumpornih
procesima stabilizuje dioksid, sredstava koja je
vina, negoe i čuvanja sumporastu potrebna za tehnološki
vina kiselinu zdravo vino
- Prepoznaje
sredstva za
bistrenje i koristi
najbolje
Proizvodnja bijelih i
ružičastih vina
- Razumije i objašnjava
proces proizvodnje - Uočava razlike i
bijelih i ružičastih vina sličnosti u
- Upoznaje se sa postupcima - Razvija ekološku Vježbe
organoleptičkim i proizvodnje bijelih svijest Sumporisanje soka od
hemijskim svojstvima od crnih vina grožđa
belih i ružičastih vina - Crta presu i
- Objašnjava princip rada objašnjava razliku
prese između samotoka i
- Navodi sredstva koja se presovanog soka
koriste da bi se sprečila - Vrši sumporisanje
oksidacija soka od soka od grožđa
grožđa
Proizvodnja specijalnih
voćnih vina - Upoređuje - Stiče pozitivnu Vježbe
- Objašnjava i navodi pojedine voćne orjentaciju Ispitivanje sadržaja
tehnološki postupak vrste prema šećera

26

Informativni ciljevi i sadržaji
proizvodnje specijalnih
voćnih vina kao i
hemijski sastav
pojedinih voćnih vrsta
Skladištenje vina
- Navodi vrste skladišta
- Upoznaje se sa
izgledom boce,vrstama
staklenih zapušača i
ostalim repro-
materjalom
Mane i kvarenje vina
Objašnjava uzročnike
kvarenja vina:
- ciknulost vina
- vinski cvet
- tegljivost (sluzavost)
vina
Kontrola kvaliteta vina
- Definiše pojam kontrole
kvaliteta
- Upoznaje se sa
hemijskim sastavom
vina,normama kvaliteta
definisanih u Pravilniku
o kvalitetu vina
Specifični oblici
Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
izvođenja
Učenik Učenik
- Vrši odabir za zanimanju refraktometrijski
proizvodnju visoko
kvalitetnog voćnog
vina
- Uviđa važnost Vježbe
- Vrši kontrolu poštovanja Meri temperaturu i
uslova koji vladaju procedura u radu vlažnost u skladištu
u skladištu
Vježbe
- Uočava mane - Navikava se na Eliminicija kvarnog
vina, kao i vino očuvanja kvaliteta vina i vina sa manom
koje nije za u radu iz vinskog podruma
upotrebu
- prepoznaje
uzročnike
kvarenja vina
Vježbe
- Razlikuje metode - Razvija odgovoran Uzorkovanje i čuvanje
određivanja odnos prema vina na zakonom
hemijskog sastava radnim obavezama propisan način
vina kao i činioce
koji utiču na
karakter i kvalitet
vina
27
III razred
Informativni ciljevi i Specifičnosti u
Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
sadržaji izvođenju
učenik učenik
Uvod u tehnologiju jakih alkoholnih pića
- Upoznaje i definiše - Razvrstava Vježbe
pojam alkoholnih alkoholna pića na: Priprema sudova na
pića - rakiju od grožđa, propisan način
- Navodi podelu - rakije od voća, Mjerenje količine
alkoholnih pića - mutne destilate. tečnosti u rezervoarima
- Objašnjava razliku - Razlikuje pića
između alkoholnih nastala na bazi - Razvija analitičnost
pića nastalih rafinisanog alkohola
prirodnim putem i - Uočava razliku
pića na bazi između sudova za
rafinisanog alkohola negu i čuvanje
- Upoznaje se sa obojenih jakih
sudovima i alkoholnih pića od
uređajima za bezbojnih
proizvodnju,negu i - Poznaje ambalažu i
čuvanje jakih rezervoar za tečnosti
alkoholnih pića
Sirovine za proizvodnju alkoholnih pića
- Poznaje
karakteristične - Uočava razliku u Vježbe
sorte grožđa kao tehnologiji Određivanje kraja
sirovina u proizvodnje kao i fermentacije merenjem
tehnologiji jakih načinu proizvodnje: sadržaja neprevrelog
alkoholnih pića - lozovače šećera
- Objašnjava proces - komovice - Razvija sistematičnost
muljanja grožđa i - vinjaka u radu
dobijanje ključa - Interpretira proces
kao i proces muljanja grožđa i
fermentacije postupak alkoholne
- Navodi voćne vrste i proizvodnje
njihov hemijski - Razlikuje voćne
sastav:gljene- vrste kao i način
hidrate, kiseline, njihove pripreme za
bojene materije, fermentaciju od
vitamine, azotne uređaja za sitnjenje
materije, mineralne voća razlikuje :
materije i druge - drobilice
- Objašnjava teoriju - mlinove
sitnjenja i načine - sjeckalice
dobijanja voćnih
komina
- Navodi sličnosti i
razlike alkoholne
fermentacije kljuka
od komine od voća
- Žitarice kao sirovine
u proizvodnji jakih
alkoholnih pića
- Upoznaje se sa
hemijskim sastavom
žitarica:pšenice,
kukuruza, ječma i
načinom razgradnje
složenih ugljenih
hidrata

28
 Informativni ciljevi i Specifičnosti u
Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
sadržaji izvođenju
učenik učenik
Destilacija
- Definiše proces - Crta dijagram
destilacije destilacije
- Objašnjava : - Razlikuje tipove
o fazni i ravnotežni smješe:
dijagram - smješe koje se ne
o Daltonov zakon mešaju,
- smješe koje se
- Objašnjava princip miješaju u svim
rada: odnosima, Vježbe
o destilacionih - smješe koje se u Priprema smješa koje se
uređaja za rad pod potpunosti ne mješaju-ulje i voda
atmosferskim miješaju. - Osposobljava se za Priprema alkoholnih
pritiskom - Crta destilacione timski rad smješe za destilaciju
o destilacioni uređaji uređaje i navodi Montažu aparature za
za rad pod sniženim sličnosti i razlike destilaciju u
pritiskom između njih laboratorijiskim
o uređaje za - Crta dijagram uslovima
destilaciju vodenom frakcione
parom destilacije
- Razlikuje
- Objašnjava konstruktivne oblike
postupak retifikacionih
retifikacije kolona:
- kolone sa zvonastim
podovima,
- kolone sa sitastim
podovima,
- kolone sa
punjenjem.
Njega i čuvanje
destilata
- Navodi i razlikuje - Razlikuje uslove Vježbe
uslove čuvanja jakih čuvanja obojenih Merenje sadržaja
alkoholnih pića pića od bezbojnih alkohola
- Objašnjava proces - Vrši odabir - Razvija analitičnost alkoholometrom u
starenja alkoholnih odgovarajuće destilatima
pića ambalaže za Ispitivanje sadržaja
čuvanje destilata ukupnih kiselina u
- Na osnovu destilatima
organoleptičkih Pripremanje uzorka za
svojstava zna laboratorijsku analizu
prepoznati proizvod
Skladištenje jakih alkoholnih pića
- Definiše proces - Razlikuje skladišta Vježbe
skladištenja jakih kao i uslove koji Određivanje
alkoholnih pića kao vladaju: temperature i vlažnosti
trajnog proizvoda temperaturu i - Razvija odgornost u u skladištu
- Upoznaje se sa vlažnost izvršavanju
dokumentacijom o - Razlikuje jaka zadataka
evidenciji gotovih alkoholna pića na
proizvoda kao i osnovu vizuelnog
atestnoj izgleda boce
dokumentaciji
Kontrola kvaliteta jakih alkoholnih pića
- Upoznaje se sa - Uočava razliku u - Uviđa važnost Vježbe
Pravilnikom o normama kvaliteta očuvanja kvaliteta u Čuvanje uzoraka za
kvalitetu alkoholnih za pojedina pića radu analizu
pića

29
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora:
V. Radovanović: Tehnologija vina, Zavod za udžbenike, Beograd, 1986.
M. Daničić, R. Paunović: Vinarstvo i tehnologija jakih alkoholnih pića, Zavod za udžbenike, Beograd,
1967.
M. Stojanović: Mikrobiologija, Školska knjiga, Beograd, 2004.
D. Veličković: Biohemija, Školska knjiga, Beograd, 1998.
J. Baras: Prehrambena tehnologija, Školska knjiga, Beograd, 1982.
M. Todorović, B. Đorđević, M. Marković: Termodinamika, Školska knjiga, Beograd, 2001.
S. Cvijović, R .Cvijović: Mašine i aparati, Školska knjiga, Beograd, 1999.
M. Milosavljević, S. Jović: Grožđe i vino, "Abena", Beograd, 1999.

6. Materjalni uslovi za izvođenje nastave:

Nastava se realizuje u učionici koja je opremljena sa : računarom sa multimedijalnim paketom, A/V
sredstvima, grafoskopom, dijaprojektorom sa odgovarajućim slajdovima, mjernim instrumentima,
uzorcima različitih materijala i dr.

7.Obavezni načini proveravanja i ocenjivanja:

U toku klasifikacionog perioda provjeravaju se i ocjenjuju pismeni radovi učenika (kontrolne vježbe,
testovi – najmanje po jedan u klasifikacionom periodu), radovi na vježbama (razumijevanje i
zainteresovanost učenika za rad, samostalnost u radu) i usmeni odgovori učenika. Učenik mora biti
ocijenjen na kraju svakog klasifikacionog perioda. Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda
izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu, od kojih najmanje jedna mora biti sa usmene
provjere znanja.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta:

Pozitivna ocjena na kraju školske godine. Zaključna ocjena se izvodi na osnovu svih ocjena dobijenih u
klasifikacionom periodu.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika:

Visoka stručna sprema iz područja prehrambene tehnologije.

10. Povezanost sa drugim predmetima:

Znanja Povezanost sa predmetom
Predmet Znanja i vještine:
Praktična nastava sa tehnologijom -Uređaji u vinskom podrumu
-Vinski podrum zanimanja -Uređaji u vinskom podrumu
-Uređaji u vinskom podrumu
Praktična nastava sa tehnologijom -Hemijski sastav sirovine
-Prerada sirovine
zanimanja -Prerada sirovine
Praktična nastava sa tehnologijom -Vrste fermentacija
-Fermentacija
zanimanja
Praktična nastava sa tehnologijom -Uređaji za otakanje vina
-Nega i čuvanje vina i
zanimanja -Sumporisanje kljuka i komine
jakih alkoholnih pića
Hemija -sredstva za bistrenje

30
1.2.4. PREDUZETNIŠTVO

1. Naziv predmeta: PREDUZETNIŠTVO

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred Vrste nastave

T V Ukupno
I
II
III 33 33
Ukupno 33 33

T-teorijska nastava; V-vježbe;

3. Opšti ciljevi nastave:

U okviru predmeta učenik:

- upoznaje organizaciju preduzeća
- upoznaje radno mjesto i način njegovog funkcionisanja
- zna elemente proizvodnje i usluga i njihovu međusobnu zavisnost
- razumije ekonomske zakonitosti na tržištu i njihov uticaj na poslovanje preduzeća
- upoznaje značaj ovladavanja kvalitetom proizvoda i potrebe za čuvanjem i zaštitom okoline
- osposobljava se za rad u sopstvenom biznisu.

31
4. Sadržaji / standardi znanja / operativni ciljevi predmeta
Informativni ciljevi i Specifični oblici
Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
sadržaji izvođenja
učenik učenik
Organizacija preduzeća
- Upoznaje pojam - Komentariše - Zakoni i pravilnici
organizacione osnovne - Razvija odgovornost preduzeća
postavke preduzeća karakteristike u ispunjavanje - Uzorci standarda
- Objašnjava preduzeća radnih obaveza
osnivanje i
prestanak rada
preduzeća
- Obrazlaže
upravljanje i
rukovodjenje
- Poznaje
organizaciju
funkcija u
preduzeću:
proizvodnu
funkciju; kadrovsku;
komercijalnu;
računovodstvenu;
Organizacija proizvodnje
- Razumije podjelu - Uočava podjelu
rada rada - Razvija pozitivnu
- Shvata kooperaciju i - Uočava optimalni orijentaciju prema
specijalizaciju kapacitet zanimanju
- Objašnjava
kapacitet i njegove
vrste
Sredstva preduzeća
- Navodi sredstva - Prepoznaje i
preduzeća razvrstava sredstva
- Shvata razliku po oblicima u - Razvija osjećaj za
osnovnih i obrtnih kojima se javljaju zajedništvo
sredstava - Razlikuje sredstva
- Definiše cijene po namjeni
sredstava korišćenja
- Razlikuje osnovna
od obrtnih
sredstava.
Tržište
- Upoznaje tržište - Razlikuje ponudu i
- Definiše ponudu i potražnju - Uviđa važnost
tražnju - Komentariše značaj zalaganja i efikasnosti
- Objašnjava marketinga pri radu
marketing, cijenu, - Uočava značaj
distributivne reklame i servisa - Stiče samostalnost,
kanale, reklamu, - Uočava značaj razvija
servis cijene, razlikuje inicijativnost
distributivne kanale
Troškovi i kalkulacija
- Upoznaje pojam - Obrazlaže troškove - Razvija analitičnost
utroška - Pravi razliku i logično
- Shvata pojam i izmedju utroška i razmišljanje
vrste troškova troška - Razvija preciznost
- Nabraja elemente - Računa koštanje
cijene koštanja jednostavnog
proizvoda ili usluge

32
 Informativni ciljevi i Specifični oblici
Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
sadržaji izvođenja
učenik učenik
Uspješnost poslovanja
- Upoznaje pojam i - Razlikuje vrste - Razvija osjećaj za -
vrste prihoda prihoda poštovanje principa
- Upoznaje pojam i - Razlikuje vrste koji vode uspješnom
vrste rashoda rashoda poslovanju
- Shvata dohodak i - Razlikuje prihode i - Razvija pozitivnu
dobit rashode orijentaciju prema
- Razumije bilans zanimanju
stanja i bilans
uspjeha
- Poslovni plan
- Navodi elemente, - Uviđa važnost - Identifikuje se sa - Posjeta preduzeću
strukturu i značaj poslovnog plana kao zanimanjem
poslovnog plana okvira za posao
- Radi poslovni plan
za zadate
parametre iz svog
područja rada

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora:

D. Simić: Ekonomika i organizacija proizvodnje, Zavod za udžbenike, Beograd, 1997.
Lj. Kosar: Ekonomika i organizacija preduzeća, Zavod za udžbenike, Beograd, 1998.

6. Materijalni uslovi za izvodjenje nastave:

Grafoskop , A/V oprema, multimedijski računar sa programskom opremom i pristupom Internetu, softveri
za oblikovanje dopisa, knjigovodstvo, pripremu rada i kalkulacije

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja:

U toku klasifikacionog perioda provjeravaju se i ocjenjuju pismeni radovi učenika (testovi – najmanje po
jedan u klasifikacionom periodu) i usmeni odgovori učenika. Učenik mora biti ocijenjen na kraju svakog
klasifikacionog perioda. Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu, od kojih najmanje jedna mora biti sa usmene provjere znanja

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta:

Pozitivna ocjena na kraju školske godine

9. Profil i stručna sprema nastavnika:

Visoka stručna sprema iz područja ekonomije ili menadzmenta

10. Povezanost sa drugim predmetima:

Znanja
Organizacija preduzeća
Organizacija proizvodnje
Tržište
Troškovi i kalkulacije
Uspješnost poslovanja
Povezanost sa predmetom
Predmet Znanje
Praktična nastava sa tehnologijom Organizacija rada u rasadniku
zanimanja
Praktična nastava sa tehnologijom Pripremanje izvještaja o
zanimanja proizvodnji i kalkulacije
Određivanje cijene proizvoda
Praktična nastava sa tehnologijom Utvrđivanje rezultata poslovanja
zanimanja

33
1.2.5. PRAKTIČNA NASTAVA SA TEHNOLOGIJOM ZANIMANJA

1. Naziv predmeta: PRAKTIČNA NASTAVA SA TEHNOLOGIJOM ZANIMANJA

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Vrste nastave
Razred
T P Ukupno
I 72 324 396
II 72 540 612
III 66 561 627
Ukupno 210 1425 1635
T - teorijska nastava, odjeljenje se ne dijeli na grupe; P-praktična nastava, odjeljenje se dijeli u grupe do
17 učenika, a u trećem do 12 učenika.

3. Opšti ciljevi nastave:

- Osposobljavanje učenika/ca za samostalan rad u zanimanju i razvijanje svijesti o potrebi stalnog
usavršavanja,
- Upoznavanje učenika/ca sa principom rada mašina i uređaja neophodnih za kvalitetno obavljanje
radnih zadataka,
- Razvijanje osjećaja odgovornosti i preciznosti u radu,
- Usvajanje znanja o tehnološkim procesima proizvodnje voća i grožđa,
- Osposobljavanje da pravilno rukuju opremom i mehanizacijom,
- Usvajanje znanja za primjenu savremenih agrotehničkih mjera,
- Upoznavanje sa pravilnom primjenom hemijskih sredstava u zaštiti voćaka i vinove loze,
- Usvajanje znanja o tehnološkom postupku proizvodnje vina i jakih alkoholnih pića,
- Osposobljavanje za samostalno obavljanje poslova u voćarsko-vinogradarskoj proizvodnji i za rad u
vinskom podrumu,
- Sticanje praktična znanja o pravilnom korišćenju sredstava zaštite na radu i zaštite životne
sredine,
- Primjenjivanje standarda kvaliteta pri radu

34
4. Sadržaji / standardi znanja / operativni ciljevi predmeta
I razred
Informativni ciljevi i Specifični oblici
Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
sadržaji izvođenja
Učenik Učenik
Uvod
- Upoznaje se sa Svaki učenik
značajem i zadatkom samostalno vodi
predmeta dnevnik.
- Upoznavanje sa Dnevnik se ovjerava
načinom pisanja na kraju nastavne
dnevnika praktične godine.
nastave Učenik je dužan da
čuva dnevnik
praktične nastave iz
svih razreda, jer se
ovjereni dnevnici
prilažu uz prijavu za
završni ispit i
predstavljaju uslov
za pristupanje ispitu
Zaštita na radu
Upoznaje: - tumači značenje Pribor za prvu pomoć
o navodi osnovne pojedinih oznaka na Sredstva
principe radne etike tablicama za protivpožarne zaštite
o definiše pojam upozorenje od - Uviđa važnost Slike, sheme, video
kvaliteta i kvantiteta opasnosti zaštite na radu zapisi
u poslovima cvjećara- - interpretira uzroke i
rasadničara posljedice povreda
o objašnjava principe - primjenjuje sredstva
pravilnog rukovanja i prve pomoći
racionalnog korištenja - koristi protivpožarna
sredstava, sredstva
o značaj bezbjednog
rada u prostoru i
objektima gdje se
izvodi nastava
o mogućnost lične
zaštite pri radu
o značenje tablica za
upozorenje
- navodi moguće
povrede na radu
Herbarijum
- Upoznaje - Određuje rod i vrstu Vježbe
najrasprostranjenije najrasprostranjenijih
vrste korova, trava i korova, trava i - Razvija Izrada herbarijuma
samoniklih biljaka samoniklih biljaka interesovanje prema najrasprostranjenijih
- Uočava i upoređuje zanimanju korova, trava i
izgled biljaka u samoniklih biljaka
različitim periodima
rasta
- Priprema biljke za
herbariziranje i
izrađuje herbarijum
Sprave za mjerenje
- Upoznaje vrste, - Uvježbava pravilno - Razvija preciznost i Vježbe
namjenu i način rukovanje sa analitičko mišljenje Rad sa spravama za
upotrebe sprava za različitim spravama mjerenje
mjeranje u voćarstvu za mjerenje
i vinogradarstvu

35
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
Učenik
Analiza zemljišta
- navodi fizičke osobine - uzima uzorke
zemljišta, značajne zemljišta i priprema
za rast i razvoj biljke ih za analizu
- razumije značenje, - prepoznaje
nabraja načine i zna strukturne agregate
vrijeme uzimanja - odredjuje stabilnost
uzoraka za hemijsku strukture zemljišta
analizu zemljišta - odredjuje specifičnu
masu zemljišta
- odredjuje ukupnu
poroznost zemljišta
- odredjuje sadržaj
CaCO3 u zemljištu
- odredjuje pH
vrijednost zemljišta
- upoređuje različite
načine uzimanja
uzoraka
Đubriva
upoznaje se sa vrstama i
namjenom đubriva
Organska đubriva
- upoznaje - Prepoznaje organska
karakteristike đubriva životinjskog i
različitih vrsta biljnog porijekla i
đubriva i u vezi sa tim obrazloži kriterijume
njihovu namjenu razlikovanja,
- upoznaje pravila - određuje mjesto za
primjene đubriva odlaganje đubriva i
učestvuje u izgradnji
đubrišta,
- prikuplja i
upotrebljava različiti
biljni materijal za
pravljenje komposta,
- radi na čuvanju i
njegovanju organskih
đubriva,
- razlikuje svježi,
poluzgorjeli i zgorjeli
stajnjak,
- koristi gliste za
pravljenje
vermikomposta,
- odabira leguminoze i
pravilno ih
upotrebljava kao
zeleno đubrivo
/sideracija/,
- primjenjuje principe
organske proizvodnje
u savremenoj
poljoprivredi
Mineralna đubriva
- upoznaje - prepoznaje
karakteristike mineralna đubriva,
Specifični oblici
Socijalizacijski ciljevi
izvođenja
Učenik
Laboratorija:
Uzimanje uzoraka
zemljišta
Analiza zemljišta u
laboratoriji
o uzorak zemljišta
- Stiče radne navike o staklene posude
o destilovana voda
o
uzorak zemljišta u
obliku kocke
100cm3
o uzorak zemljišta
o sahatno staklo
o 10% rastvor HCl
o Epruveta, pipeta
o filter papir
o univerzalni
indikator
rastvor KCl
0,1mol/dm3
Vježbe
Rad sa različitim
uzorcima đubriva
Izrada zbirki đubriva
- Razvija analitičko Posjeta
i logičko mišljenje poljoprivrednom
dobru ili farmi u
vrijeme rasturanja
stajnjaka
Zajednički rad na
pravljenju komposta i
njegovanju stajnjaka
Slike sa simptomima
izazvanim greškama u
36
Informativni ciljevi i Specifični oblici
Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
sadržaji izvođenja
Učenik Učenik
različitih vrsta - procijenjuje i ishrani biljaka
đubriva i u vezi sa tim određuje - Razvija analitičko Rad sa različitim
njihovu namjenu odgovarajuću količinu i logičko mišljenje uzorcima đubriva
- upoznaje pravila đubriva (za zadate Prikupljjanje
primjene đubriva uslove), ambalaže đubriva
- uočava znake Posjeta
nedostataka osnovnih poljoprivrednoj
makroelemenata apoteci sa skladištem
/NPK/, đubriva
- primijenjuje principe
pravilnog skladištenja
mineralnih đubriva.
Đubrenje
- upoznaje tehniku - izračunava i Vježbe
primjene đubriva i određuje količinu Đubrenje
njihov uticaj na đubriva na osnovu Koristiti
popravku osobina različitih parametara, odgovarajući
zemljišta - određuje, za materijal za
konkretne zahtjeve- uzimanje uzoraka
zadatke, kada se zemljišta /sonde,
primjenjuju organska ašove, kante/.
i mineralna đubriva u Pokazati rad sa
zavisnosti od uređajima i
vegetacije, - Razvija pravilan opremom za
- postavlja jednostavne odnos prema analizu zemljišta,
poljske i okolini Pripremiti vježbe
laboratorijske oglede, vezane za hemijsku
- primjenjuje različite analizu zemljišta,
načine đubriva Priprema uzoraka
/folijarno, folijarnog đubriva i
fertirigacija, demonstrirati
rasturanje/, spravljanje omjera
- izračunava folijarnih đubriva,
normeđubrenja Koristiti zaštitnu
- koristi mjere zaštite odjeću i obuću pri
pri manipulaciji đubrenju,
mineralnim Slajdovi,
đubrivima. fotografije, video
zapise o primjeni
đubriva
Obrada zemljišta
- objašnjava ciljeve, - obrazlaže vrste Koristiti folije i slike
obrade zemljišta obrade zemljišta, sa prikazima različitih
- definiše pojam i vrste - određuje vrijeme i sistema obrade
plodoreda, dubinu obrade zemljišta;
- obrazlaže strukturu zemljišta, Organizovati posjetu
plodoreda, - razlikuje operacije u ekonomiji u vrijeme
- navode prednosti osnovnoj i dopunskoj obrade zemljišta.
plodored, obradi zemljišta, Učenici u dnevniku
- obrazlaži tipove biljne - određuje praktične nastave
proizvodnje, odgovarajući način - Stiče pozitivan treba da naprave
- navodi tipove dopunske obrade odnos prema evaluaciju posjete;
zaštićenog prostora, zavisno od stanja zanimanju Koristiti
- objašnjava faktore zemljišta, grafofolije,slajdove i
proizvodnje - uočava prednosti fotografije vezane za
najvažnijih kultura u različitih načina sisteme obrade,
zaštićenom prostoru. obrade zemljišta, prednost uzgoja
- objašnjava mjere biljaka u plodoredu u
meliorativne obrade odnosu na

37
Informativni ciljevi i Specifični oblici
Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
sadržaji izvođenja
Učenik Učenik
zemljišta, monokulturu,
- sastavlja plodored za različite tipove biljne
zadate biljne vrste, proizvodnje.
- uočava značaj Organizovati posjetu
plodoreda, stakleničko-
- određuje lokaciju i plasteničkoj
položaj zaštićenog proizvodnji;
prostora, Učenici u dnevniku
- uočava razliku praktične nastave
proizvodnje na treba da grafički
otvorenom i predstave i šeme
zatvorenom prostoru. različitih tipova
plastenika i
staklenika.
Voćarstvo sa vinogradarstvom
Morfološke i fiziološke osobine voćaka
- Poznaje morfološke - Razlikuje voćne vrste - Razvija Voćnjaci (matična
osobine voćaka prema osobinama sposobnost stabla)
- Navodi podjelu ploda zapažanja i
voćaka prema - Pokazuje na razlikovanja
osobinama ploda primjerima razlike
između rodnih I
- nerodnih grana kod
pojedinih voćnih
vrsta
- Opisuje fenološke - Utvrđuje fenološke Voćnjaci (matična
faze kod pojedinih faze u toku vegeta- stabla)
voćnih vrsta cije na voćkama:
o bubrenje pupoljaka - Navikava se na
o cvjetanje sistematičan rad
o porast ljetorasta
o obrazovanje i porast
plodova
Ekologija voćaka
- Navodi ekološke - Analizira uticaj - Razvija pravilan Video zapisi
činioce i njihov klime, zemljišta i odnos prema
uticaj na gajenje orografskih činilaca prirodnim
voćaka na gajenje voćaka naukama
Morfološke i fiziološke osobine vinove loze
- Navodi morfološkie - Pokazuje na Vinogradi
osobine vinove loze primjerima - Razvija
vegetativne i analitičnost
generativne organe
- Opisuje period - Utvrđuje fenofaze u Vinogradi
vegetacije vinove loze toku vegetacije na
po fenofazama vinovoj lozi:
o kretanje sokova - Stiče pravilan stav
o pupljenje o značaju nauke
o listanje za život i rad
o porast lastara
o cvjetanje
o zametanje bobica
o razvoj bobica
o sazrijevanje bobica
Ekologija vinove loze
- Navodi ekološke - Uočava uticaj: - Povezuje uzroke i Agrometeorološki
činioce i opisuje o klimatskih posljedice podaci o datom
njihov uticaj na o zemljišnih području
gajenje vinove loze o orografskih činilaca

38
Informativni ciljevi i Specifični oblici
Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi
sadržaji izvođenja
Učenik Učenik
Razmnožavanje voćaka i vinove loze
Generativno razmnožavanje
- Pozneje organizaciju i - Razlikuje generativno Voćni rasadnik
djelove voćnih i i vegetativno
loznih rasadnika razmnožavanje - Razvija pozitivnu
- Poznaje tehnologiju - Učestvuje u orijentaciju
generativnog formiranju rasadnika prema zanimanju
razmnožavanja - Sakuplja i priprema
sjeme za sjetvu
- Priprema zemljište za
sjetvu
- Obavlja sjetvu
sjemena
- Obavlja mjere njege
u sjemeništu do
pojave ponika
- Njeguje sejance do
pikiranja
- Pikira sejance
- Njeguje sejance u
pikirištu
- Rasađuje sejance u
rastilu do kalemljenja

39
II razred
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi
Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici izvođenja
sadržaji
učenik učenik
Poljoprivredna
tehnika
Zaštita na radu
- Upoznaje se sa Primjenjuje osnovna
osnovnim mjerama sredstva i postupke
Pribor za prvu pomoć
zaštite na radu zaštite na radu
- Navikava se na red i Sredstva protivpožarne
- Upoznaje se sa
zaštitu pri radu zaštite
načinom vođenja
Video zapisi, slike, sheme
dnevnika praktične
nastave
Tehnički materijali i
elementi
- upoznaje značaj, - razlikuje osobine Uzorci tehničkih
vrste i osobine tehničkih materijala materijala i elementa
tehničkih materijala i u vezi sa tim
- upoznaje podjelu njihovu primjenu u
- Razvija tehničku
goriva i maziva poljoprivrednim
kulturu i pismenost
- zna primjenu goriva alatima i
i maziva u mehanizaciji
poljoprivrednoj
mehanizaciji
- vrši povezivanje
- poznaje značaj i mašinskih - Navikava se na
podjelu mašinskih elemenata sistematično i
Uzorci tehničkih
elemenata razdvojivim vezama pažljivo izvođenje
materijala i elementa
- razlikuje mašinske pojedinih radnih
elemente za zadataka
prenošenje snage
Pogonski motori
- poznaje dijelove i - Pokazuje na modelu - Razvija preciznost i
Modeli presijeka
princip rada dvota- ili shemi pokretne i odgovornost pri
četvorotaktnog i
ktnog i četvorota- nepokretne djelove radu
dvotaktnog motora
ktnog SUS motora motora SUS
Traktori
- nabraja podjelu - kontroliše nivo ulja
traktora u sklopovima i Slike i prospekti
- nabraja osnovne doliva ulje pojedinih vrsta traktora
djelove i uređaje - kontroliše i doliva Sheme uređaja i
traktora (uređaj za nivo rashladne dijelova traktora
transmisiju, uređaj tečnosti - Stiče radne navike
za upravljanje, - mijenja gume
uređaj za kočenje, - mijenja svjećice
hodni mehanizam, - kontroliše
dodatne uređaje ispravnost
traktora) svjetlosno-signalnih
uređaja i vrši
zamjenu sijalica
- priprema traktor za
zimske uslove
Upravljanje
traktorom
- Upoznaje komande - Startuje motor i Poligon za obuku
traktora, prati kontrolne Traktor
- Poznaje način uredjaje
funkcionisanja - Pokreće traktor i Osposobljavanje
pojedinih uređaja i upravlja sa njim pri - Stiče radne navike učenika za upravljanje

40
 Informativni ciljevi i Formativni ciljevi
Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici izvođenja
sadržaji
učenik učenik
djelova traktora i kretanju naprijed- traktorom izvodi
njihovu primjenu: nazad nastavnik koji je i
uređaje za - U vožnji mijenja - Razvija sigurnost i instruktor vožnje
transmisiju , stepen prenosa u samopouzdanje u najmanje B kategorije
uređaje za zavisnisti od radu
upravljanje, opterećenja Za svakog učenika
uređaje za kočenje, - Manevriše sa predviđeno je 10 časova
dodatnih uređaja, traktorom prilikom individualnog rada
uređaja za davanje ulaska i izlaska iz
svjetlostnih i garaže
zvučnih signala - Obavlja precizno
- Upoznaje osnovna skretanje prilikom
pravila o vožnje i zaustavlja
bezbjednosti traktor
saobraćaja - Uvježbava pravilnu
- Upoznaje pravila vožnju i rukovanje
bezbjednog rada sa traktorom
traktorom - Pridržava se pravila
o bezbjednom radu
sa traktorom
Prikopčavanje i
podešavanje priključnih
mašina
- Upoznaje se sa - Priprema traktor i
podjelom priključnu mašinu - Stiče radne navike Traktor-priključne
priključnih mašina za prikopčavanje mašine
na osnovu njihovog - Prikopčava: nošene
prikopčavanja za mašine, polunošene - Razvija tačnost, Za svakog učenika
traktor i vučene mašine urednost, predviđeno je 5 časova
- Upoznaje pravila - Pridržava se pravila postupnost i individualnog rada
bezbjednog rada sa o bezbjednom radu odgovornost pri
priključnim sa priključnim radu.
mašinama mašinama
Primjena
jednoosovinskih
traktora i
motokultivatora
- Navodi mogućnosti - Izvodi radne
primjene operacije sa Jednoosovinski traktor
jednoosovinskih pojedinim - Razvija sposobnost Priključne mašine za
traktora i priključnim za timski rad i jednoosovinski traktor
motokultivatora mašinama odgovornost Motokultivator
- Upoznaje mjere - Izvodi radne
bezbjednosti pri operacije
radu sa traktorom i motokultivatorom
motokultivatorom. - Pridržava se pravila
o bezbjednom radu
Mašine za osnovnu
obradu zemljišta
- Navodi osnovne - Obavlja osnovnu
tipove mašina za obradu zemljišta - Stiče Mašine za osnovnu
osnovnu obradu oranjem: na slog, samopouzdanje i obradu zemljišta
zemljišta na razor, figurnim sigurnost u radu
- Objašnjava oranjem, ravnim
podešavanje: oranjem
plužnog tijela, - Pridržava se pravila
crtala, o bezbjednom radu
predplužnjaka,
rama, točkova

41
 Informativni ciljevi i Formativni ciljevi
Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici izvođenja
sadržaji
učenik učenik
Mašine za dopunsku
obradu zemljišta
- Nabraja mašine za - Izvodi kultivaciju
dopunsku obradu: zemljišta Mašine za dopunsku
kultivatore, drljače, - Izvodi drljanje obradu zemljišta
tanjirače, valjke i zemljišta
druge i objačnjava - Izvodi valjanje
njihovu namjenu zemljišta
- Izvodi freziranje
zemljišta
- Vrši obradu
zemljišta sa
kombinovanim
mašinama
Mašine za đubrenje
- Upoznaje se sa - obavlja rad sa
tipovima mašina za utovarivačem - Razvija pravilan Mašine i uređaji za
djubrenje stajnjaka i stav prema potrebi đubrenje
- objašnjava rasturačem zaštite na radu
namjenu: rasturača stajnjaka
stajnjaka, rasipača - Radi sa rasipačem
osoke, rasipača osoke i rasipačem
mineralnih djubriva djubriva
- Pridržava se pravila
o bezbjednom radu
- Mašine za sjetvu,
sadnju,
kalemljenje, njegu i
navodnjavanje
voćnjaka i
vinograda
- Navodi vrste mašine - Obavlja
za sjetvu, sadnju, mehanizovanu - Razvija odgovornost Mašine za sjetvu i
kalemljenje njegu i sjetvu i sadnju, pri radu sa sadnju
navodnjavanje: - Rukuje mašinama za mašinama Mašine za njegu
lukovica, rasada, njegu i kalemljenje Mašine za kalemljenje
ruža, ukrasnog - Navodnjava Mašine za
bilja, drveća različitim navodnjavanje
metodama
- Pridržava se pravila
o bezbjednom radu
Mašine i uređaji za rezidbu
- Upoznaje se sa - Vrši prikopčavanje - Navikava se na Agregat za pneumatsku
značajem pneumatskih pridržavanje rezidbu
mehanizovane makaza propisa o zaštiti na
rezidbe - Obavlja rezidbu radu pri radu sa
- Opisuje i poznaje pneumatskim mašinama
sastavne djelove i makazama
princip rada mašina
i uređaja za rezidbu
voćnjaka i
vinograda
Mašine i uređaji za berbu voća
- Navodi pomagala i - Koristi pomagala i - Razvija naviku Pomagala i oprema za
opremu za berbu opremu prilikom očuvanja dobara pri berbu voća
voća berbe voća radu Video zapisi
- Poznaje i opisuje - Koristi platforme za Posjeta plantažnim
platforme za berbu berbu voća voćnjacima
voća - Analizira rad

42
 Informativni ciljevi i Formativni ciljevi
Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici izvođenja
sadržaji
učenik učenik
- Poznaje mašine i tresača voća
uređaje za berbu
voća potresanjem
Mašine i uređaji za berbu grožđa
- Opisuje kombajne - Anačizira princip Video zapisi
za berbu grožđa rada kombajna za Posjeta plantažnim
berbu grožđa vinogradima
Mašine i uredjaji za
zaštitu
- Upoznaje se sa - Prikopčava mašine
značajem mašina za za zaštitu bilja i
zaštitu bilja obavlja njihovo Mašine za zaštitu bilja
- Navodi mašine za podješavanje - Razvija ekološku
zaštitu bilja - Rukuje mašinama za svijest
zaštitu bilja:
prskalicama,
orošivačima,
zamagljivačima,
zaprašivačima
- Pridržava se pravila
o bezbjednom radu
Mašine za transport
- Nabraja transportna - Vrši prikopčavanje - Razvija preciznost i
sredstva prikolice, obavlja odgovornost pri
- Opisuje traktorske transport radu Mašine za transport
prikolice - Pridržava se pravila
o bezbjednom radu
Održavanje priključnih
mašina
- Obrazlaže značaj - Obavlja čišćenje i
održavanja pranje mašina
priključnih mašina - Obavlja zaštitu od
korozije
- Zamjenjuje dijelove - Razvija osjećaj Pribor i alat za
(prečistače vazduha odgovornosti u održavanje mašina
i ulja, crijeva, ispunjavanju radnih
gume i druge) obaveza
- Konzervira i
dekonzervira
mašinu
- Popunjava listu za
prijavljivanje kvara
- Pridržava se pravila
o bezbjednom radu
Vinski podrum
- Upoznaje vinski - Priprema i održava
podrum i radna radnog mjesto
mesta
- Upoznaje sredstva - Navikava se na red i
zaštite i zaštite na urednost
radu
- Upoznaje sa
pripremom i
održavanjemj
radnog mesta,
radnom i
tehnološkom
disciplinom

43
 Informativni ciljevi i Formativni ciljevi
Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici izvođenja
sadržaji
učenik učenik
Mjerni instrumenti
- Definiše, navodi i - Razlikuje
objašnjava princip temperaturne skale:
rada i funkciju o Celzijusovu Vježbe
instrumenata za o Reomirovu -Mjerenje temperture I
merenje o Farenhajtovu izračunavanje u
(temperature, - Razlikuje različitim
pritiska, vlažnosti termometre - Razvija tačnosti i temperaturnim skalama
vazduha, protoka) - Uočava preciznost u radu
karakteristike Vježbe
fluida: -Mjerenje viskoznosti I
o -gustinu gustine tečnosti
o -viskoznost
- Razlikuje Vježbe
manometre za -Mjerenje pritiska
mjerenje: odgovarajućim
o razlike pritiska - Razvija odgovornost manometrom
o apsolutnog pritiska u obavljanju posla
- Razlikuje apsolutnu Vježba
od relativne -Merenje relativne
vlažnosti vlažnosti psihrometrom
- Definiše pojam - Crta i objašnjava
vlažnog vazduha princip rada Vježba
instrumenata za -Mjerenje zapreminskog
mjerenje relativne protoka I izračunavanje
vlažnosti: - Razvija tehnološku brzine proticanja
o psihrometar disciplinu
o higrometar
- Uočava razliku
između masenog i
zapreminskog
protoka
- Razlikuje posredan
način mjerenja
protoka:
o prigušenom pločom
o rotametrom
Mašine i aparati u vinskom podrumu
- Objašnjava - Razlikuje lamiralno
karakteristike od turbulentnog
strujanja fluida kretanja tečnosti
- Priprema emulziju i
- Navodi načine suspenziju
miješanja tečnosti - Od uređaja za
mešanje tečnosti
objašnjava
- mehaničke i
pneumatske
- Objašnjava način mešalice
transporta vina i - Crta i objašnjava
jakih alkoholnih princip rada - Navikava se na red i
pića u vinskom mešalica urednost
podrumu - Razlikuje tipove
crpki-pumpi Vežba
o klipnu - Stiče radne navike -Meri kapacitet
o centrifugalnu centrifugalne crpke
o rotacionu
- Upoznaje se sa - Crta crpke i - Navikava se na
mašinama i objašnjava princip ekonomičnost u

44
 Informativni ciljevi i Formativni ciljevi
Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici izvođenja
sadržaji
učenik učenik
aparatima za rada radu
razdvajanje faza - Razlikuje taloženje
od filtriranja i
centrifugiranja
- Crta i objašnjava
princip rada Vežba
taložnika Određuje zapreminu
- Objašnjava filtrata u zavisnosti od
postupak filtracije vremena filtracije i istu
- Crta i objašnjava predstavlja tabelarno i
tipove filtara: grafički
o pješčani filter
o vakum filter
o filter-prese
o filtri sa
kontinualnim radom
- Razlikuje proces
centrifugovanja
primjenom
centrifugovane sile
- Razlikuje centrifuge
sa diskontinualnim i
kontinualnim radom
Sudovi za proizvodnju, negu i čuvanje vina
- Upoznaje se sa - Vrši klasifikaciju
sudovima i vinskih sudova
njihovom namenom - Razlikuje vinske
u vinskom podrumu sudove prema
nameni za:
o previranje šire i
kljuka - Razvija
o bistrenje inicijativnost
o čuvanje vina
- Razlikuje vinske
sudove na osnovu
materjala od kojih
su sačinjeni na:
drvene,plastične,m
etalne i betonske
- Vrši pripremu
vinskih sudova za
tehnološki proces
Ambalaža
- Upoznaje se sa -Vrši prezentaciju
vrstama ambalaže u boce, čitanje
zavisnosti od etikete, serviranje
kvaliteta vina vina, dekantiranje, - Uviđa važnost
usaglašavanje vina očuvanja kvaliteta u
sa hranom radu
- Vrši odabir čaše za
vina,zatim se uči
načinu držanja čaše
- Razlikuje optimalne
temperature
serviranja vina
Opšti pojmovi o biljnim bolestima
- Razumije značaj - Razumije načine - Razvija pozitivan Herbarijum oboljelih
zaštite bilja i ulazka parazita u stav prema biljnih organa
voćarsko biljku očuvanju zdravlja Preparati biljnih organa

45
 Informativni ciljevi i Formativni ciljevi
Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici izvođenja
sadržaji
učenik učenik
vinogradarskoj - Dijagnostikuje Uzorci bolesnih biljaka
proizvodnji najznačajnije
- Opisuje pojam bolesti na osnovu
bolesti i načina uočenih simptoma
prenošenja - Definiše žive i
- Nabraja uzročnike nežive uzročnike
bolesti voćaka i bolesti
vinove loze:
o gljive
o bakterije
o virusi
o alge
o lišajeve
o kriptogamne vrste
o faktore nežive
prirode
Opšti pojmovi o biljnim štetočinama
- Opisuje morfološku - Obrazlaže na - Razvija sposobnost Insektarijum
i anatomsku građu primjerima zapažanja i
insekata morfologiju razlikovanja
- Objašnjava način insekata:
razmnožavanja i o izgled glave
faktore koji utiču o izgled grudi
na razmnožavanje o izgled trbuha
insekata - Razlikuje organe i
organske sisteme
Načini suzbijanja biljnih parazita i štetočina
- Objašnjava - Analizira ulogu: - Uočava značaj Rad u voćnjacima i
indirektne mjere o biljnog karantina preventivnih mjera vinogradima
borbe u suzbijanju o agrotehničkih mjera u zaštiti i očuvanju
biljnih bolesti i u suzbijanju bolesti životne sredine
štetočina i štetočina
- Objašnjava direktne - Koristi mehaničke
mjere borbe u mjere zaštite
suzbijanju biljnih
bolesti i štetočina
Hemijska sredstva za zaštitu bilja-pesticidi
- Navodi klasifikaciju - Razlikuje oblike
pesticida: pesticida:
o fungicidi o suspenzije
o insekticidi o emuzije
o akaricidi o prašiva
o herbicidi o granule
o bioinsekticidi o paste - Razvija svijest o Uzorci pesticida
o rodenticidi - Priprema rastvor značaju očuvanja Zaštitna oprema
o nematocidi određene prirode Mašine i oprema za
- Opisuje načine koncetracije i zaštitu voćaka i vinove
primjene pesticida količine loze
- Obavlja tretiranje
voćaka i vinove loze
- Primjenjuje mjere
zaštite pri radu i
upotrebe hemijskih
sredstava
Vegetativno razmnožavanje voćaka i vinove loze
- Upoznaje se sa - Proizvodi
vegetativnim vegetativne podloge
razmnožavanjem i sadnice:
voćaka i vinove loze o nagrtanjem

46
 Informativni ciljevi i Formativni ciljevi
Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici izvođenja
sadržaji
učenik učenik
- Upoznaje opoloženicama
tehnologiju oožiljavanjem
proizvodnje reznica
vegetativnih o izdancima - Razvija odgovornost
podloga i sadnica o stolonima u izvršavanju
- Obavlja rezidbu u zadataka
matičnjaku
vegetativnih Voćni i lozni rasadnik
podloga
- Nagrće zemlju na - Razvija preciznost u
matične radu
žbunove,polaže
mladare u iskopane
kanale i zagrće
- Primjenjuje mjere
njege do kraja
vegetacije
- Odvaja ožiljene
mladare od
matičnog žbuna
- Obavlja klasiranje i
pakovanje podloga
u snopove
- Proizvodi podloge i
sadnice
ožiljavanjem
reznica:
- odbira matično
stablo
- odabira i skida
reznice
- obavlja dezinfekciju
- pakuje i skladišti
reznice
- kontroliše uslove u
toku skladištenja
reznica
(temperatura,
vlažnost, svjetlost)
Zaštićeni objekti za proizvodnju sadnog materijala
- Upoznaje se sa - Priprema objekat
objektima - Priprema supstrat i Zaštićeni prostori
zaštićenog prostora reznice Fitohormoni
koji se koriste za - Tretira reznice
proizvodnju sadnog fitohormonom - Razvija pravilan
materijala - Obavlja prporenje odnos prema
- Objašnjava način reznica u prirodnim naukama
pripreme supstrata pripremljeni
za ožiljavanje supstrat
- Objašnjava - Njeguje reznice:
upotrebu o reguliše
fitohormona za temperaturu
ožiljavanje o reguliše vlažnost
vazduha i supstrata
o reguliše svjetlost
Kontejnerska proizvodnja sadnog materijala
- Navodi i objašnjava - Puni kontejnere sa
postupke u pripremljenim Kontejnerske posude za
kontejnerskoj supstratom proizvodnju sadnog

47
 Informativni ciljevi i Formativni ciljevi
Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici izvođenja
sadržaji
učenik učenik
proizvodnji sadnog - Presađuje ožiljene - Razvija odgovornost materijala
materijala reznice u u ispunjavanju supstrat
kontejnere radnih obaveza
- Primjenjuje mjere
njege:
o zaliva
o obavlja folijarna
prihranjivanja
o štiti sadnice od
bolesti i štetočina
Kalemljenje
- Navodi značaj - Uzima kalem
razmnožavanja grančice sa
voćaka i vinove loze matičnih stabala i
kalemljenjem vijoke sa matičnih - Stiče sigurnost i
- Nabraja alat i čokota pouzdanost u radu Pribor i alat za
materijal za - Priprema kalem kalemljenje
kalemljenje grančice i vijoke za - Razvija pozitivnu
- Opisuje načine kalemljenje orjentaciju prema
kalemljenja - Priprema podloge zanimanju
za kalemljenje
- Priprema alat i
pribor za
kalemljenje
- Obavlja ručno i
mašinsko
kalemljenje
Njegovanje voćnih sadnica i loznih kalemova
- Opisuje mjere njege - Obavlja neophodne Rad u voćnom i loznom
voćnih sadnica i mjere njege voćnih rasadniku
loznih kalemova: sadnica i loznih
- Popuštanje i kalemova
skidanje veza
- skraćivanje podloge
iznad
nakalemljenog okca
- čišćenje izbojaka sa - Razvija preciznost i
podloge urednost pri radu
- okopavanje,
đubrenje i
navodnjavanje
rastila
- zaštita sadnica i
kalemova od biljnih
bolesti i štetočina
- stratifikovanje
- prporenje
Proizvodnja sadnica jagodastog voća
- Opisuje proizvodnju - Proizvodi i njeguje Matični zasadi,alat i
živića živiće jagode u oprema
jagode,izdanaka matičnim zasadima - Stiče radne navike
maline i kupine - Proizvodi i njeguje
sadnice maline i
kupine
Vađenje, trapljenje i klasiranje voćnih sadnica i loznih kalemova
- Opisuje načine - Obavlja: Rad u rasadniku
vađemja,klasiranja, o vađenje
pakovanja, o klasiranje - Razvija
trapljenja i o pakovanje samopouzdanje i

48
 Informativni ciljevi i Formativni ciljevi
Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici izvođenja
sadržaji
učenik učenik
pripreme za otrapljenje sigurnost u radu
transport voćnih opripremu za
sadnica i loznih transport voćnih
kalemova sadnica i loznih
kalemova
Podizanje voćnjaka i vinograda
- Objašnjava izbor - Priprema zemljište Sadni materijal
mjesta, položaja i za podizanje Alat i oprema
zemljišta za voćnjaka i
podizanje voćnjaka vinograda
i vinograda - Učestvuje u
organizaciji - Razvija smisao za
zemljišne površine lijepo
- Označava redove i - Stiče radne navike
mjesta za sadnju
- Postavlja naslone
- Priprema sadnice i
lozne kalemove za
sadnju
- Obavlja sadnju

49
III razred

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici

sadržaji izvođenja
učenik učenik
Mašine i aparati za toplotne operacije
- Navodi vidove - Razlikuje toplotu
energije kao vid nergije,
- Upoznaje se sa specifičnu toplotu i
toplotom isparavanja toplotni kapacitet
i kondezacije - Upoređuje gustine i
- Navodi karakteristike specifične toplote
vodene pare tečnosti - Razvija odgovornost
- Objašnjava prema očuvanju
entalpiju energije
- Razlikuje izvore i
nosioce toplote
- Od izvora toplota
tumači električne i
hemijske izvore
toplote
- Od nosioca toplote
razlikuje:
o vrele gasove
o vodenu paru
o pare organskih
tečnosti
o vrele tečnosti
Destilacioni uređaji
- Definiše ravnotežu - Crta dijagram
tečnosti i pare ravnoteže alkohola i Vježbe
vode Montaža aparature za
- Analizira tačke destilaciju pod
ključanja alkoholno- atmosferskim pritiskom
vodenih smeša u
zavisnosti od pritiska
- Razlikuje molski i
- Upoznaje se sa maseni udeo
uređajima za - Razlikuje
destilaciju destilacione uređaje - Razvija
- Razlikuje destila- sistematičnost u
cione uređaje za rad radu
pod atmosferskim Vježbe
pritiskom Montaža aparature za
- Crta i objašnjava destilaciju u vakumu
kazan za destilaciju
- Analizira princip rada
hladnjaka
- Razlikuje materjala
za izradu kazana i
hladnjaka
- Analizira rad
destilacionih uređaja
pod sniženim
pritiskom
- U laboratoriji
priprema uređaje za
vakum destilaciju
- Definiše i objašnjava - Crta uređaj za
postupak destilaciju vodenom
rektifikacije parom

50
 Informativni ciljevi i Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici
sadržaji izvođenja
učenik učenik
- Upoznaje se sa
pojmom relativne
isparljivosti
- Crta dijagram
frakcione destilacije
- Razlikuje
konstruktivna rešenja
rektifikacionih
kolona
- Analizira reflukcioni
odnos
- Pravi razliku - Razvija marljivost i
rektifikacionih tačnost u radu
kolona na osnovu
oblika podova
- Crta kolone sa
zvonastim podovima
- Analizira ulogu zvona
na podu
- Crta i objašnjava
kolone sa sitastim
podovima kao i
kolone sa punjenjem
- Pravi razliku između
teoretskog i realnog
poda
- Navodi proizvode
rektifikacije
Automatika
- Objašnjava pojmove - Razlikuje Vježbe
i ulogu automatskog mehanizaciju od -Kontrola sistema za
upravljanja i automatizacije automatsko upravljanje
automatskog - Upoznaje se sa
regulisanja značenjem - Uviđa važnost
automatizacije prirodnih nauka
- Analizira osnove
automatizovanog
upravljanja pri čemu
razlikuje otvorene i
zatvorene sisteme
- Crta i objašnjava
regulaciono kolo
Voćarstvo i vinogradarstvo
Njegovanje zasada do plodonošenja
- Navodi mjere i - Obavlja rezidbu i
postupke njege formiranje sledećih - Rad u voćnjacima i
zasada voćaka i oblika krune: vinograduma
vinove loze do o poboljšana
plodonošenja: piramidalna kruna
o rezidba o kotlasta kruna
o održavanje o palmeta sa kosim
zemljišta granama - Razvija pozitivan
o đubrenje o vretenasti žbun odnos prema
o navodnjavanje o pilar sistem kvalitetu rada i
o zaštita od bolesti i o ostale oblike ispunjavanju radnih
štetočina - Obavlja rezidbu i obaveza
formiranje sledećih
oblika čokota:
o župski

51
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici
sadržaji izvođenja
učenik učenik
o krajinski
o gijov jednogubi i
dvogubi
o kordunice
o pergole
o ostale oblike
- Održava i obrađuje
zemljište u
voćnjaku i
vinogradu
- Obavlja đubrenje
voćnjaka i
vinograda
- Obavlja
navodnjavanje
- Obavlja zaštitu od
bolesti i štetočina
Njegovanje zasada u periodu plodonošenja
- Navodi i opisuje - Pokazuje na - Alat i pribor za
postupke i mjere primjeru rodne i rezidbu
njege voćnjaka i nerodne grančice - Tehnička sredstva
vinograda u periodu kod pojedinih za njegu zasada
plodonošenja: voćnih vrsta - Posjeta plantažnim
o rezidba - Obavlja rezidbu na zasadima
o održavanje zrelo:
zemljišta o jabučastih
o đubrenje o koštičavih
o navodnjavanje o jezgrastih
o zaštita od bolesti i o suptropskih - Razvija odgovornost
štetočina o jagodastih voćnih u ispunjavanju
vrsta radnih obaveza
- Obavlja rezidbu na
zeleno: - Razvija osjećaj
o breskve preciznosti u radu
o kajsije
o višnje
o aktinidije - Stiče radne navike
- Definiše i obavlja
zrelu rezidbu vinove
loze:
o kratku
o dugu
o mješovitu
- Obavlja zelenu
rezidbu vinove loze:
- lačenje lastara
- zalamanje lastara
- zakidanje lastara
- uklanjanje i
zakidanje zaperaka
- prstenovanje
lastara
- proređivanje cvasti,
grozdova i bobica
- defolijaciju
- Obavlja obnovu i
rekonstrukciju
kraka i čokota
- Obavlja vezivanje

52
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici
sadržaji izvođenja
učenik učenik
vinove loze
- Održava i obrađuje
zemljište u
voćnjaku i
vinogradu
- Obavlja đubrenje
voćnjaka i
vinograda
- Obavlja
navodnjavanje
- Štiti voćke i vinovu
lozu od bolesti i
štetočina
Berba i klasiranje voća
- Objašnjava - Određuje vrijeme - Navikava se na - Alat, pribor i
fiziološku i berbe odgovorno pomagala za berbu
tehnološku zrelost - Obavlja ručnu i ispunjavanje radnih voća
- Navodi načine mehanizovanu obaveza
određivanja zrelosti berbu pojedinih
- Nabraja opremu i voćnih vrsta
pomagala za berbu - Sortira, pakuje i
voća skladišti proizvode
Berba grožđa
- Objašnjava - Obavlja ručnu berbu - Stiče pozitivnu - Alat, pribor i
fiziološku i stonog i vinskog orijentaciju prema pomagala za berbu
tehnološku zrelost grožđa zanimanju grožđa
stonih i vinskih sorti - Opslužuje kombajn
grožđa pri berbi vinskog
grožđa
- Klasira i pakuje
stono grožđe
- Priprema grožđe za
čuvanje i transport
Zaštita bilja
Opšte bolesti voća i vinove loze
- Upoznaje bolesti - Uočava simptome: - Razvija sposobnost - Herbarijum
jabučastog voća o Čađave krastavosti zapažanja i - Djelovi oboljelih
jabuke i kruške razlikovanja biljaka /uzorci/
o Pepelnica jabuke,
o Lisne pjegavosti,
o Rđe lišća jabuke i
kruške.
- Upoznaje bolesti - Uočava simptome: - Naročitu pažnju
koštičavih voćaka o Kovrdžavosti lista - Uviđa važnost obratiti na pravilnu
breskve očuvanja zdrave okoline dijagnostiku bolesti
o Pepelnica breskve, prema utvrđenim
o Rupičavosti lišća, simptomima na
o Plamenjača šljive, voćkama
o Rogač šljive, karakterističnim za
o Šarke šljive, dato područje
o Pjegavosti lišća
- Opisuje bolesti - Razlikuje - Naročitu pažnju
jagodastog voća simptome: obratiti na pravilnu
o Sušenje stabla dijagnostiku bolesti
maline, prema utvrđenim
o Pjegavosti lišća simptomima na
jagode, voćkama
o Pepelnica jagode, karakterističnim za
o Truleži plodova, dato područje

53
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici
sadržaji izvođenja
učenik učenik
o Bolesti korjena i
korjenovog vrata
- Opisuje - Razlikuje - Stiče - Herbarijum
najznačajnije simptome: samopouzdanje i - Djelovi oboljelih
bolesti južnog voća o Antraknoze sigurnost u radu biljaka /uzorci/
agruma,
o Bakterijalne
nekroze agruma,
o Gumoze agruma,
o Truleži plodova,
o Paukovog oka
masline,
o Raka masline,
o Rđe smokve
- Opisuje - Uočava i razlikuje
najznačajnije simptome: - Herbarijum
bolesti vinove loze o Plamenjače vinove - Djelovi oboljelih
loze, biljaka /uzorci/
o Pepelnice vinove
loze,
o Truleži groždja,
o Truleži korijena
vinove loze,
o Raka vinove loze
- Hemijsko tretiranje - Priprema rastvore - Uviđa značaj - Uzorci pesticida
voćaka i vinove loze fungicida određene ekologije u - Tabelarni prikazi
koncentracije i svakodnevnom tretiranja biljaka
obavlja tretiranje životu
voćaka ili vinove
loze
Štetoćine voćaka I vinove loze
- Opisuje opšte - Uočava prisusvo: - Insektarijum
štetočine voćaka i o Gubara,
vinove loze o Žutotrbe, - Razvija odgovoran
o Kukavičje suze, odnos prema upotrebi
o Rutave bube, sredstva zaštite na radu
o Voćne mušice,
o Gundelja,
o Sovica,
o Žičnjaka,
o Potkornjaka
- Opisuje - Uočava prisustvo i - Insektarijum
najznačajnije razlikuje razvojne
štetočine oblike:
jabučastog voća o Jabučnog
smotavca,
o Jabučnog
cvjetojeda,
o Kruškinog smotavca,
o Kruškinog
svjetojeda,
o Biljnih vaši
- Opisuje štetočine - Uočava prisustvo i - Razvija analitičnost - Insektarijum
koštičavog voća razlikuje razvojne
oblike:
o Šljivinog smotavca,
o Šljivine štitaste
vaši,
o Trešnjine muve,

54
 Informativni ciljevi i Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici
sadržaji izvođenja
učenik učenik
o Breskvinog
smotavca,
o Breskvinog moljca,
o Trešnjine ose
- Opisuje štetočine - Uočava prisustvo: - Insektarijum
jagodastog voća o Jagodinog
cvjetojeda,
o Jagodinog rilaša,
o Malininog moljca,
o Lisne vaši ribizle,
- Opisuje štetočine - Uočava prisustvo: - Insektarijum
južnog voća o Štitastih vaši,
o Bijele mušice
agruma - Razvija analitičnost
o Vaši agruma
o Lisnog minera,
o Maslinove mušice,
o Maslinovog moljca,
o Smokvinog medića,
o Crvenog pauka,
- Opisuje štetočine - Uočava prisustvo: - Insektarijum
vinove loze o Groždjanog moljca,
o Grinje šiškarice,
o Grinja,
o Vinove pipe,
o Cigaraša vinove
loze,
o Makazara vinove
loze,
- Hemijsko tretiranje - Priprema hemijska - Razvija svijest o - Kolekcija
voćaka i vinove loze sredstva značaju čiste insekticida
(insekticide) i okoline - Tabelarni prikaz
obavlja tretiranje rastvora određenih
voćaka i vinove koncetracija
loze po potrebi

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora:

N. Balog, N. Miljković: Pedologija, Zavod za udžbenike Beograd, 2002.

N. Balog, E. Mastilović: Agrohemija sa fiziologijom biljaka, Zavod za udžbenike, Beograd, 2002.
M. Savić, V. Vujadinović: Poljoprivredna tehnika, Zavod za udžbenike Beograd, 1989.
D. Komarčavić: Motori i traktori, Zavod za udžbenike Beograd, 1998.
Dr R. Sekulić, dr M. Babović: Zaštita bilja, Zavod za udžbenike Beograd, 1995.
Akademik J. Mijušković: Bolesti i štetočine suptropskog voća, Podgorica, 1996.
S. Bulatović: Opšte voćarstvo, Zavod za udžbenike, Beograd, 2003.
S. Bulatović: Posebno voćarstvo, Zavod za udžbenike, Beograd, 2003.
J. Medigović: Kalemljenje voćaka, Nolit, Beograd, 1986.
Prof.dr A. Stančević: Praktično voćarstvo, Čačak, 1990.
L. Avramov: Vinogradarstvo, Zavod za udžbenike Beograd, 2001.
Dr S. Savić, Ekološki uslovi i autohtone sorte vinove loze u Crnoj Gori, Podgorica, 2002.
Prof.V. Radovanović, Tehnologija vina, Zavod za udžbenike Beograd, 1986.
Prof.M. Stojanović, Mikrobiologija, Školska knjiga Beograd, 2002.
Prof.D. Veličković, Biohemija, Školska knjiga Beograd, 1998.
Prof.J. Baras, Prhrambena tehnologija, Školska knjiga Beograd, 1982.
Prof.M. Todorović, B. Đorđević, M. Marković: Termodinamika, Školska knjiga Beograd, 2001.
Dr S. Cvijović, R. Cvijović: Mašine i aparati, Školska knjiga Beograd, 1999.
M. Milosavljević, S. Jović: Grožđe i vino, ”Abena” Beograd, 1999.

55
6. Materijalni uslovi za izvodjenje nastave:
Nastava se realizuje na nastavno-proizvodnom objektu (ekonomiji škole), plantažnim zasadima privrednih
organizacija, vinskom podrumu i kabinetima koji su opremljeni odgovarajućom multimedijalnom opremom
i sadržajem.
Nastavno proizvodni objekat je opremljen neophodnom poljoprivrednom mehanizacijom, posjeduje zasade
voća i vinove loze i voćno-lozni rasadnik.

7. Obavezni način provjeravanja i ocjenjivanja znanja:

U toku klasifikacionog perioda učenik treba da ima najmanje dvije ocjene, od kojih jedna treba da bude
sa usmene provjere znanja. Ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz:
- usmenih odgovora i aktivnosti učenika na časovima,
- provjere praktičnih znanja (razumijevanje poslova i zainteresovanost učenika, urednost, preciznost,
tačnost, odgovoran odnos prema alatu, materijalima, instrumentima, opremi i poštovanju propisa
zaštite).
- redovnosti i kvaliteta vođenja dnevnika.

8. Uslovi za napredovanje i završetak školske godine:

Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika:

Visoka stručna sprema iz područja poljoprivrede i prehrambene tehnologije
-Diplomirani inženjer agronomije
-Diplomirani inženjer poljoprivrede
-Diplomirani inženjer voćarstva i vinogradarstva
-Diplomirani inženjer prehrambene tehnologije
Saradnik u nastavi: poljoprivredni tehničar, položen vozački ispit najmanje B kategorije.
Za dio časova koji se odnosi na vožnju traktora, instruktor vožnje B ili C kategorije.

10. Povezanost sa drugim predmetima:

Znanja Povezanost sa predmetom
Predmet Znanja
- Fiziologija i - Morfologija i anatomija biljaka,
Biologija
ishrana biljaka fotosinteza, disanje, transpiracija
- Obrazovanje - Hemijski sastav zemljišta, klimatski
Agrohemija sa pedologijom
zemljišta i osobine činioci
- Motori i traktori, - Pravilna upotreba i rukovanje
- poljoprivredne Voćarstvo i vinogradarstvo poljopribrednom opremom i
mašine mehanizacijom
- Hemijska sredstva - Rastvori (količine, osobine i
za zaštitu voćaka i Hemija, Biologija koncentracija)
vinove loze - Djelovanje hemijskih sredstava
- Vinski podrum - Objekti za proizvodnju, negu i
Tehnologija vina i jakih alkoholnih pića
čuvanje vina
- Merni instrumenti - Instrumenti za merenje temperature,
Tehnologija vina i jakih alkoholnih pića
pritiska, vlažnog vazduha, protoka
- Mašine i aparati u - Uređaji za mešanje tečnosti
vinskom podrumu Tehnologija vina i jakih alkoholnih pića - Uređaji za transport tečnosti
- Mašine i aparati za izdvajanje faza
- Sudovi za - Vinski sudovi i njihova namena u
proizvodnju, negu Tehnologija vina i jakih alkoholnih pića vinskom podrumu
i čuvanje vina
- Mašine i aparati za - Uređaji za destilaciju
Tehnologija vina i jakih alkoholnih pića
toplotne operacije - Uređaji za rektifikaciju
- Automatika - Automatsko upravljanje
Tehnologija vina i jakih alkoholnih pića
- Automatcke regulacije

56
2. ZAVRŠNI ISPIT

2.1. Voćarstvo i vinogradarstvo

Ispitni katalog predmeta: Voćarstvo i vinogradarstvo

Ciljevi ispita :
Na ispitu se ocjenjuje:
- Stepen razumijevanja teorijskih sadržaja,
- Da li je učenik ovladao znanjima o tehnologiji proizvodnje voća i grožđa,
- Učenik se osposobljava za razumijevanje i samostalno korišćenje stručne literature, za izbor
optimalnog režima rada i primjenu standarda.

Standardi znanja koji se ocjenjuju na završnom ispitu:

Sadržaji Znanja i vještine
Ekologija voćaka - Razumije uticaj ekoloških činilaca na gajenje voća i vinove loze,
- Obrazlaže na primjeru međusobnu zavisnost i povezanost ekoloških
činilaca.
Morfološke i fiziološke - Razlikuje vegetativne i generativne organe i obrazlaže njihovu
osobine voćaka i vinove loze ulogu,
- Razlikuje rodne i nerodne grane i grančice voća, rodna i nerodna
okca vinove loze,
- Definiše fenološke faze.
Klasifikacija voćaka - Nabraja voćne vrste
Razmnožavanje voćaka i - Navodi načine razmnožavanja,
vinove loze - Objašnjava tehnološki proces proizvodnje sadnog materijala.
Podizanje voćnjaka i - Analizira agroekološke uslove za podizanje voćnjaka i vinograda,
vinograda - Objašnjava pripremu zemljišta za podizanje zasada,
- Opisuje ostale pripremne radove prije sadnje,
- Objašnjava postavljanje naslona,
- Obrazlaže tehniku sadnje.
Agrotehnika u voćnjacima i - Nabraja agrotehničke mjere,
vinogradima - Opisuje formiranje najznačajnijih oblika krune voća i uzgojne
oblike vinove loze,
- Navodi načine održavanja zemljišta u voćnjacima i vinogradima,
- Uočava razlike između pojedinih načina održavanja zemljišta,
- Objašnjava đubrenje voćaka i vinove loze:
. Potrebe za đubrenjem,
. Norme,
. Vrste đubriva,
. Vrijeme đubrenja,
. Način đubrenja.
Opisuje navodnjavanje voćaka i vinove loze:
. vrijeme navodnjavanja,
. način navodnjavanja,
. norme navodnjavanja.
Rezidba voćaka i vinove loze Objašnjava i analizira rezidbu u periodu rodnosti voćaka i vinove loze:
. vrijeme rezidbe,
. način rezidbe.
Berba voća i groždja Objašnjava berbu voća i groždja:
. utvrđivanje zrelosti,
. načine berbe,
. klasiranje,
. pakovanje.
Jabučasto voće: - Uočava razlike kod jabučastog voća na osnovu morfoloških osobina,
. jabuka, - Navodi najznačajnije sorte jabuke i kruške,
. kruška. - Analizira tehnologiju proizvodnje.
Jagodasto voće: - Razlikuje i opisuje morfološke osobine jagodastog voća,
. jagoda, - Navodi klasifikacije sorti,
. malina, - Nabraja najznačajnije sorte
. kupina, - Objašnjava tehnologiju proizvodnje.

57
 Sadržaji Znanja i vještine
. ribizla,
. aktinidija.
Jezgrasto voće: - Razlikuje i opisuje morfološke osobine jezgrastog voća,
. orah, - Navodi najznačajnije sorte,
. lijeska, - Obrazlaže tehnologiju proizvodnje jezgrastog voća.
. badem.
Južno voće: - Uočava razlike između pojedinih suptropskih voćaka i objašnjava
. citrusi, njihove morfološke osobine,
. maslina, - Navodi i opisuje najznačajnije sorte,
. smokva, - Objašnjava tehnologiju proizvodnje i specifičnosti gajenja južnog
. šipak /nar/. voća.
Ampelografija - Navodi klasifikacije sorti vinove loze,
- Definiše elemente ampelografske šeme za opis sorti,
- Navodi najznačajnije lozne podloge,
- Nabraja i daje opis najznačajnijih vinskih sorti,
- Nabraja i daje opis najznačajnijih stonih sorti.

Način ocjenjivanja
Ocjenjuju se usmeni odgovori učenika.
Nastavnik – aktiv sastavlja detaljni spisak ispitnih pitanja na osnovu ispitnog kataloga. Na ispitnom listu
treba da budu tri pitanja rasčlanjena na odgovarajući način iz različitih oblasti voćarstva i vinogradarstva,
na ukupnu nastavnu materiju.
Usmeni ispit traje 20 minuta.

Dozvoljena pomagala
Tokom ispita se mogu koristiti: tabele, katalozi, šeme, crteži, preparati, uzorci biljnih vrsta.

Literatura i drugi izvori

Za kandidate je preporučena literatura i drugi izvori dati u katalogu znanja i godišnjem planu rada
nastavnika.

2.2. Ispitni katalog praktičnog dijela završnog ispita - praktični rad

Naziv predmeta: Ispitni katalog praktičnog dijela završnog ispita

Ciljevi ispita

Na ispitu se ocjenje:
ƒ stepen praktične osposobljenosti na području voćarstva, vinogradarstva i podrumarstva,
ƒ povezanost stručno-teoretskih i praktičnih znanja,
ƒ odgovarajući pristup i izbor tehnoloških postupaka prilikom obavljanja zadataka Voćara-
vinogradara-podrumara,
ƒ poštovanje propisa iz oblasti zaštite na radu i zaštite okoline.

Spisak radova / usluga za praktični dio završnog ispita

Poslovi I zadaci Znanja I vještine

Uvod u tehnologiju vina i jakih alkoholnih pića - Razumije koncepciju gradnje vinskog podruma,
- Razlikuje vinske sudove,
- Razlikuje mašine i aparate koji se nalaze u
podrumu.
Prerada sirovine - Objašnjava hemijski sastav sirovine,
- Analizira i upoređuje hemijski sastav voćnih
vrsta i grožđa,
- Razumije postupak muljanja grožđa i postupak
sitnjenja voća.
- Objašnjava vrste fermentacija,
Fermentacija - Razumije alkoholnu fermentaciju,
- Objašnjava postupak burne i tihe fermentacije.
- Navodi razloge skidanja mladog vina sa taloga,
- Objašnjava proces sumporisanja vina,

58
Poslovi I zadaci
Nega i čuvanje vina
Proizvodnja belih i ružičastih vina
Proizvodnja specijalnih voćnih vina
Skladištenje vina
Mane i kvarenje vina
Kontrola kvaliteta vina
Uvod u tehnologiju jakih alkoholnih pića
Sirovine za proizvodnju jakih alkoholnih pića
Destilcija
Njega i čuvanje destilanata
Skladištenje jakih alkoholnih pića
Znanja I vještine
- Razlikuje sredstva za sumporisanje vina,
- Objašnjava proces stabilizacije vina,
- Tumači proces njege i čuvanja vina.
- Objašnjava tehnološki proces proizvoda belih
vina,
- Razlikuje tehnološki postupak proizvodnje
ružičastih vina od belih i crnih,
- Navodi uređaje koji se koriste u proizvodnji
belih vina.
- Objašnjava postupak proizvodnje specijalnih
voćnih vina,
- Uočava razlike u hemijskom sastavu voćnih
vrsta, koje se koriste u proizvodnji voćnih vina,
- Navodi uslove čuvanja voćnih vina.
- Razlikuje koncepciju gradnje skladišta,
- Objašnjava uslove skladištenja vina,
- Razlikuje tipove vina na osnovu vizuelnog
izgleda boce.
- Navodi uzročnike kvarenja vina,
- Razlikuje mane vina od vina koje nijesu za
ljudsku upotrebu.
- Upoznaje se sa Pravilnikom o kvalitetu vina,
- Razlikuje metode određivanja hemijskog sastava
vina,
- Upoznaje se sa činiocima koji utiču na karakter i
kvalitet vina.
- Definiše jaka alkoholna pića,
- Razlikuje alkoholna pića,
- Upoznaje se sa sudovima i uređajima za
proizvodnju, negu i čuvanje jakih alkoholnih
pića.
- Upoznaje se sa sortnim odlikama grožđa,
- Navodi i objašnjava sortne karakteristike voća,
- Definiše hemijski sastav grožđa i voća koje se
koriste u proizvodnji jakih alkoholnih pića,
- Razlikuje način dobijanja voćnih komina,
- Objašnjava postupak alkoholne fermentacije
kljuka od grožđa,
- Objašnjava postupak alkoholne fermentacije
komine od voća,
- Upoznaje se sa svojstvima i načinom prerade
žitarica u proizvodnji žitnih destilata.
- Definiše proces destilacije,
- Objašnjava dijagram destilacije,
- Razlikuje tipove smeša,
- Navodi princip rada uređaja za destilaciju,
- Objašnjava postupak rektifikacije,
- Razlikuje konstruktivne oblike rektifikacionih
kolona.
- Navodi uslove čuvanja jakih alkoholnih pića,
- Razlikuje ambalažu za čuvanje obojenih
alkoholnih pića od ambalaže za čuvanje
bezbojnih,
- Objašnjava proces starenja alkoholnih pića,
- Definiše organoleptička svojstva finalnih
proizvoda.
- Definiše proces skladištenja jakih alkoholnih
pića
- Razlikuje vrste skladišta,
- Razlikuje jaka alkoholna pića na osnovu
vizuelnog izgleda ambalaže,
59
 Poslovi I zadaci
Kontrola kvaliteta jakih alkoholnih pića
Razmnožavanje voćaka i vinove loze
Podizanje voćnjaka i vinograda
Agrotehnika i pomotehnika
Znanja I vještine
- Upoznaje se sa dokumentacijom o evidenciji
gotovih proizvoda.
- Upoznaje se sa Pravilnikom o kvalitetu
alkoholnih pića,
- Razlikuje norme kvaliteta za različita pića.
- Sakuplja i priprema sjeme za sjetvu,
- Priprema zemljište za sjetvu,
- Obavlja sjetvu sjemena,
- Obavlja mjere njege u sjemeništu do nicanja,
- Njeguje sejance do pikiranja,
- Pikira sejance,
- Njeguje sejane u pikirištu,
- Rasađuje sejance u rastilo i njeguje ih do
kalemljenja,
- Proizvodi vegetativne podloge na jedan od
načina,
- Priprema reznice za ožiljavanje,
- Njeguje ožiljene reznice do kalemljenja,
- Uzima kalem grančice sa matičnih stabala i
vijoke sa matičnih čokota i priprema ih za
kalemljenje,
- Priprema podloge za kalemljenje,
- Obavlja ručno i mašinsko kalemljenje,
- Obavlja neophodne mjere njege, voćnih sadnica
i loznih kalemova.
- Priprema zemljište za podizanje zasada,
- Postavlja naslone,
- Priprema sadnice i lozne kalemove za sadnju,
- Obavlja sadnju.
- Obavlja rezidbu, na zrelo i zeleno, pojedinih
voćnih vrsta i vinove loze,
- Održava zemljište na jedan od predviđenih
načina u zasadima voća i vinogradima,
- Đubri voćnjak i vinograd,
- Obavlja navodnjavanje,
- Primjenjuje mjere zaštite voća i vinove loze, od
bolesti i štetočina,
- Bere, klasira i pakuje voće i groždje,
- Priprema vinsko groždje za preradu.

Uputstvo za sprovođenje završnog ispita:

Ispitni zadatak izrade sa odbranom obuhvata samostalnu izradu zadatka, koja se ocijenjuje. Ocijenjivanje
se bazira na postignutoj povezanosti psihofizičkih, motoričkih i intelektualnih sposobnosti kandidata,
kulture rada, radnog mjesta.
Zadatak za završni ispit se može odabrati, kombinovati i/ili prilagoditi iz predloženog spiska.
Navedeni zadaci - radovi ili proizvodi ispitnoj komisiji služe kao vodič o primjerenosti i tehnološkim
zahtjevima pojedine vrste proizvoda ili usluga.
Svi ispitni zadatci navedeni u katalogu napisani su informativno. Ispit mora da potvrdi osposobljenost
kandidata, njihovu preciznost i poznavanje standarda kvaliteta.
Ispitna komisija određuje ispitne radove i za svaki pojedinačni zadatak propisuje uslove rada - da li se
kompletan zadatak radi pred komisijom ili je zadatak moguće do određene faze, uz odgovarajuću
tehničko-tehnološku dokumentaciju, uraditi prije ispita, a da se finalizacija zadatka uradi na samom
ispitu. Ako se dio zadatka radi prije ispita, član ispitnog odbora treba da ima uvid u tok rada. Tehničko-
tehnološka dokumentacija radi se pod nadzorom mentora, kao i sam zadatak, što mentor garantuje
svojim potpisom.
Kandidat treba da sve operacije u radu prilikom praktičnog rada obavi samostalno, a pomoć je dozvoljena
samo kao pasivno učestvovanje.

Znanja i vještine koja se ocijenjuju na završno ispitu i trajanje ispita:

Prilikom praktičnog dijela ispita ocijenjujemo prektična znanja i vještine dobijene u toku procesa
praktičnog obrazovanja i to:

60
 ƒ priprema zadatka (izrada dokumentacije),
ƒ izrada praktičnog rada (stručnost i kvalitet izvođenja),
ƒ odbrana rada.
Kandidat može da priprema dio rada prije ispita u zavisnosti od vrste zadatka po odobrenju ispitne
komisije. Na ispitu se radi finalizacija rada.
Priprema i izrada praktičnog rada traje do 2 h.
Usmeni odgovori (odbrana rada) traje najviše 20 minuta.
Ispitna komisija priprema kriterijume za ocijenjivanje.
Kandidat je ocijenjen sa ocijenom nedovoljan ako je pri izradi rada nezainteresovan, nesamostalan, treba
stalnu pomoć nastavnika ili člana komisije čak i pri rešavanju jednostavnih problema, krši propise o zaštiti
na radu, radne postupke-operacije izvodi nepravilno, neodgovarajućim redosledom, upotreba materijala
je mnogo veća od potrebne,predviđeno vrijeme za rad prekoračuje za više od 20%.

Dozvoljena pomagala
Na praktičnom dijelu završnig ispita su dozvoljena sledeća pomagala:
a) mašine, alati,uređaji i oprema u skladu sa katalogom znanja predmeta Praktična nastava sa
tehnologijom zanimanja
b) priručnici, udžbenici, kalkulator.

Literatura i drugi izvori

Za kandidate je preporučena literatura i drugi izvori data u katalogu znanja i godišnjem planu rada
nastavnika.

3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA

R. br. Naziv predmeta Obavezni načini provjeravanja znanja

1. Preduzetništvo Usmeno i pismeno (test)

2. Voćarstvo i vinogradarstvo Usmeno i pismeno (test)

3. Tehnologija vina i jakih alkoholnih pića Usmeno i pismeno (test)

4. Agrohemija sa pedologijom Usmeno i pismeno (test)

Praktična nastava sa tehnologijom Ocjena dnevnika rada, praktičnog rada,
5.
zanimanja usmeni odgovori

4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA

U redovnom obrazovanju učenici napreduju u viši razred ako su iz svih predmeta tekuće godine postigli
prelaznu ocjenu i priložili potvrdu o obavljenoj profesionalnoj praksi.
Za završetak srednjeg stručnog obrazovanja u trogodišnjem trajanju - obrazovni program Voćar-
vinogradar- podrumara/ Voćarka- vinogradarka- podrumarka potrebno je završiti zadnju godinu
obrazovanja sa pozitivnim ocjenama iz svih predmeta, odraditi sve slobodne aktivnosti, obaveze iz
praktičnog obrazovanja u procesu rada i završni ispit. Završni ispit se sastoji iz:
ƒ pismenog ispita iz maternjeg jezika i književnosti,
ƒ usmenog ispita iz predmeta Voćarstvo i vinogradarstvo i
ƒ praktičnog rada sa odbranom.

5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA

U skladu sa Pravilnikom o usmjeravanju djece sa posebnim potrebama škola treba da uradi individualni
program realizacije obrazovnog programa. Individualni program omogućava prilagođeno izvođenje kako bi
učenici dostigli propisani standard znanja u svim predmetima.

6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH

Program iz stručnog obrazovanja koji su pripremljeni za mlade izvode se i za odrasle u skladu sa Osnovama
za prilagođavanje izvođenja obrazovnih programa obrazovanju odraslih tako da:
- Iz nastavnog plana se izostavljaju predmeti fizičko vaspitanje i slobodne aktivnosti, koji time prestraju
biti uslov za završetak obrazovanja. Škola je obavezna da odraslim ponudi sportske aktivnosti kojima
se oni mogu dobrovoljno priključiti,

61
- Škola radi prilagođen program praktičnog obrazovanja, s obzirom na poslove i zadatke koje obavlja
učesnik obrazovanja,
Za odrasle ne važe uslovi za napredovanje koji su određeni u programima nego uslovi, koje utvrdi škola u
planu izvođenja obrazovnog programa za odrasle. Provjeravanje znanja izvodi se putem ispita pri čemu se
uzimaju u obzir načini provjeravanja znanja (usmeno, pismeno, vježbe, praktični rad) određeni
obrazovnim programom.

7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA

Profil stručne spreme –

R. br. Naziv predmeta Izvođač nastave Stručna sprema
područje rada
Diplomirani ekonomista ili
1. Preduzetništvo Nastavnik visoka
diplomirani menadžer
Diplomirani inženjer
Voćarstvo i agronomije, opšti smjer
2. Nastavnik visoka
vinogradarstvo Diplomirani inženjer voćarstva
i vinogradarstva.
Tehnologija vina Visoka stručna sprema iz
4. i jakih alkoholnih Nastavnik visoka područja prehrambene
pića tehnologije.
Diplomirani inženjer
agronomije
Diplomirani inženjer
poljoprivrede, biljni smjer,
Diplomirani inženjer ratarstva i
povrtarstva,
Agrohemija sa
5. Nastavnik visoka Diplomirani inženjer voćarstva
pedologijom
i vinogradarstva, Diplomirani
inženjer hortikulture,
Diplomirani inženjer pejzažne
arhitekture,
Diplomirani inženjer
šumarstva.
Diplomirani inženjer voćarstva
i vinogradarstva
Diplomirani inženjer
agronomije
Diplomirani inženjer
Visoka poljoprivrede
Diplomirani inženjer
prehrambene tehnologije
Dio programa koji se odnosi na
poljoprivrednu tehniku: Visoka
stručna sprema: diplomirani
inženjer agronomije, opšti
Praktična smjer, diplomirani inženjer
nastava sa Nastavnik poljoprivrede, opšti smjer,
6.
tehnologijom diplomirani mašinski inženjer,
zanimanja smjer poljoprivredne mašine,
položen vozački ispit najmanje
B kategorije; Za časove koji se
odnose na vožnju traktoriom
instruktor vožnje B ili C
kategorije.

Srednja Poljoprivredni tehničar,

položen vozački ispit najmanje
B kategorije.
Za časove koji se odnose na
vožnju traktoriom instruktor
vožnje B ili C kategorije.

62
8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA

Obrazovni program se izvodi u školskom obliku.

9. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE

Broj časova kod kojih se

Ukupno Vrste nastave odjeljenje dijeli na
R.br. Naziv predmeta Razred grupe
časova
T V P T V P
1. Preduzetništvo III 33 33

Voćarstvo i I 108 108

2.
vinogradarstvo II 72 72
Do 17 učenika
II 72 48 24 24
Tehnologija vina i u grupi;
3.
jakih alkoholnih pića Do 17 učenika
III 99 81 18 18
u grupi;
Agrohemija sa
4. I 72 72
pedologijom
314 - 17
učenika u
grupi;
I 396 72 324
10 časova –
po jedan
učenik
Praktična nastava sa
535 - 17
5. tehnologijom
učenika u
zanimanja
II 612 72 540 grupi; 5
časova po 1
učenik
561
III 627 66 561 (12 učenika u
grupi)

10. PROFESIONALNA PRAKSA

Opšti ciljevi profesionalne prakse:

- Uvježbavanje učenika sa materijalima, elementima i alatima koji se koriste u voćarsko-
vinogradarskoj proizvodnji i podrumarstvu;
- Sticanje praktičnih znanja i vještina neophodnih za rad u radnom procesu;
- Povezivanje znanja stečenih u teoretskim predmetima sa praktičnim zadacima;
- Priprema za prihvatanje novih tehnologija i inovacija;
- Obučavanje učenika mjerama higijensko-tehničke zaštite na radu.

Učenici I i II razreda nakon završetka nastavne godine obavljaju profesinalnu praksu u trajanju od po
15 dana, u skladu s nastavnim planom.
Profesinalna praksa se izvodi u odgovarajućim preduzećima.
Za izradu programu profesionalne prakse i njenu realizaciju zadužena je škola.
Program profesionalne prakse mora biti u korelaciji sa programom stručno-teorijskih predmeta i
praktične nastave sa tehnologijom zanimanja.
O realizaciji programa profesionalne prakse učenik je obavezan da vodi dnevnik profesionalne
prakse. U dnevniku učenik po danima upisuje sadržaje rada, a potrebno je priložiti i skice, šeme ili
druge elmente tehnološko-tehničke dokumentacije. Dnevnik profesinalne prakse potpisuje lice
zaduženo za realizaciju programa.
Podatke o profesionalnoj praksi (ime i prezime učenika, mjesto i vrijeme izvođenja) evedintiraju se
u posebnim rubrikama u odjeljenjskim knjigama.
Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali je uslov za završetak razreda.

63
11. SLOBODNE AKTIVNOSTI

Slobodne aktivnosti učenika su sastani dio nastavnog plana i obrazovnog programa. Koncepcija
slobodnih aktivnosti zasniva se na tome, da sa jedne strane doprinesu rasterećenju učenika, a sa
druge strane da upotpune njihova znanja.
Program slobodnih aktivnosti radi škola, polazeći od utvrdjenog broja časova u nastavnom planu (u I
i II razredu po 36 časova, a u III – 33 časa godišnje). Program slobodnih aktivnosti je sastavni dio
godišnjeg plana rada škole. Uspješnost učenika na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje, ali su
učenici obavezni da realizuju sadržaje slobodnih aktivnosti jer je to uslov za napredovanje iz jednog
u sljedeći razred kao i za završetak obrazovnog programa.

U izradi kataloga znanja za obrazovni program Voćar-vinogradar-podrumar učestvovali su:

Agrohemija sa pedologijom - Tomić Snežana, Despotović Danijela, JU Srednja Poljoprivredna škola, Bar
Voćarstvo i vinogradarstvo - Tomić Veljko, Knežević Branislav, JU Srednja Poljoprivredna škola, Bar
Tehnologija vina i jakih alkoholnih pića - Đurašević Svetlana, JU Srednja Poljoprivredna škola, Bar
Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja - Jelić Darko, Tomić Snežana, Tomić Veljko, Đurašević
Svetlana, JU Srednja Poljoprivredna škola, Bar

Koordinacija Radana Damjanović, Dušan Pejović - CSO

64