សាកលវ ិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្ត្ត និងវ ិទាសាស្ត្តស្ដឋកិច្ច ឆ្នាំ្ិកាថ្ននក់មូលដ្ឋឋន

ទ្រឹស្ីសដ ស្ដ្ឋកិច្ចរបស្់សោក Jean Baptiste Say

I.ទ្រវត្តិរ ូបស្សខេបរបស្់សោក Jean Baptiste Say

សោក Say បានសកើតសៅទីរកុង Lyon ។ ឪពុករប្់គាត់ស្មោះ Jean-Etiennne Say

បានសកើតមកសៅកនុងររួសារ “ អ្នកតវ៉ា “ ដដលបានផ្លល្់បូរពី

ដ ទីរកុង Nimes សៅទីរកុង

Geneva អ្្់រយៈសពលជាយូរណា្់មកស ើយសដ្ឋយសារដតបញ្ហ

ា ច្ាប់សៅទីរកុង Nantes

សោកបាននិយាយថ្នគាត់មានបាំណងច្ង់ចាប់អាជីពខាងពាណិជជកមមសៅឆ្នាំ ១៧៨៥ គាត់

រតូវបានសរបញ្ូជ នសអាយសៅសៅជាមួយបងរបុ្រប្់គាត់ស្មោះ Horace សដើមបីបញ្ចប់ការ

្ិការប្់គាត់សៅរបសទ្អ្ង់សរល្ ។ គាត់បានសានក់សៅមួយរយៈសៅ Croydon និង

បន្ទទប់មក ( បន្ទទប់ពីការវ ិលរតលប់មករបសទ្បារាំងវ ិញ ) សៅទីរកុង Fulham ។ កនុងកាំឡុង

សពលច្ុងសរកាយសនោះគាត់រតូវបានជួលសអាយសធវើការសដ្ឋយរកុម ុនជួញ្ករ្ពីសៅទីរកុង

ឡុងដ៏ដដលបានមូលដ្ឋឋនសៅទីរកុងឡុងដ៏ផ្លទល់ដតមដង ។ សៅច្ុងឆ្នាំ ១៧៨៦ គាត់បានច្ូល

រួមជាមួយ Samuel Hibbert សលើការសធវើដាំសណើរសៅរបសទ្បារាំងដដលបានបញ្ចប់សៅកនុងដែ

ធនូជាមួយ Hibbert ដដលបានសាលប់សៅទីរកុង Nantes ។ សោក Say បានរតលប់មកទីរកុង

Paris ដដលជាកដនលងដដលគាត់បានរកការងារសធវើសៅកនុងការ ិយាល័យននរកុម ុនធាន្ទរ៉ា ប់

រងអាយុជីវ ិតដឹកន្ទាំសដ្ឋយ EtienneClaviere ។ បងរបុ្រប្់គាត់ស្មោះថ្ន Louis Auguste

( ១៧៧៤-១៨៤០ ) ក៏បានកាលយជាអ្នកស្ដឋកិច្ចផងដដរ ។ ការប៉ាុនប៉ាងដផនកអ្កសរសាស្ត្ត

ដាំបូងរប្់គាត់រឺែិតបណណ័ សៅសារពត៌មានស្រ ីភាពដដលបានសបាោះពុមពផាយ សៅឆ្នាំ

១៧៨៩ ។ សរកាយមកគាត់បានសធវើការសរកាមស្មោះ Mirabeau សៅឯ Courrier de

រកុមទី ៣ Page 1
សាកលវ ិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្ត្ត និងវ ិទាសាស្ត្តស្ដឋកិច្ច ឆ្នាំ្ិកាថ្ននក់មូលដ្ឋឋន

Provence ។ សៅឆ្នាំ ១៧៩២ គាត់បានច្ូលរួមជាមួយអ្នក្ម័ររច្ិតតកុនងយុទធន្ទការ ។ សៅឆ្នាំ

១៧៩៣ គាត់បាន្នសាំ្ាំនច្តាមរូបបដិមាបដិវតតន៍បារាំងស្មោះដកលងកាលយ Atticus និងបាន

កាលយជាសលខាធិការ បន្ទទប់មកជាមន្រនតី ិរញ្ញ វតថុ ។ សៅឆ្នាំ ១៧៩៣ សោក Say បានសរៀប

ការជាមួយសោកស្្ី Mlle Deloche ជាកូនស្្ីរប្់អ្តី តសមធាវ ី ។ ចាប់ពីឆ្នាំ ១៧៩៤

ដល់ឆ្នាំ ១៨០០ គាត់ បានដក្រមួលទ្សនៈវ ិជាជមួយដដលមានច្ាំ ណងសជើងថ្ន ទ្សនៈវ ិទូ

ឡាទីនធម៌ និងនសយាបាយដដលគាត់បានបកស្សាយសគាលលទធិរប្់ Adam Smith ។ សៅ

ិ៍ ត
សពលសន្ទោះគាត់បានបសងកើតសករស្ ម ោះរប្់គាត់ជាអ្នកផសពវផាយសាធារណៈស ើយសៅសពល

ដដលរដ្ឋឋភិបាលកុង្ុលរតូវបានបសងកើតសឡើងសៅឆ្នាំ ១៧៩៩ គាត់រតូវបានសរជើ្សរ ើ្ជា

្មាជិកមានក់កុងច្ាំ
ន សណាម្មាជិកទាំង ១០០ន្ទក់ននសាោ Tribunat ដដលបានោដលង

ពីតាំដណងជាអ្នកនិពនធននទ្វតសន៍សនោះ ។ សៅឆ្នាំ ១៨០០ សោកបានសបាោះពុមពផាយ Olbie

ឬសាកលបងសលើមសធាបាយកនុងការសធវើកាំដណទរមង់របជាធិ បសតយយរបជាជាតិមួយ ។ សៅឆ្នាំ

១៨០៣ គាត់បានសបាោះពុមពផាយការងារដ៏្ាំខាន់រប្់គាត់រឺ “ កិច្ចរពមសរពៀងស្ដឋកិច្ច “ ឬ

ការបកស្សាយសាមញ្ញ អ្ាំពីរសបៀបដដលបសងកើតនិងដច្កចាយរទពយ្មបតតិ ។ សៅឆ្នាំ ១៨០៤

សដ្ឋយមិនបានបងាាញឆនទៈកនុងការ្រមប្រមួល ការកាត់សទ្រប្់គាត់កុនងផល

របសយាជន៍រប្់ Napoleon គាត់រតូវបានសរដកសច្ញពីការ ិយាល័យសវទិកា ។ គាត់បានងាក

សៅរក្កមមភាពឧ្ា កមម ស ើយបន្ទទប់ពីបានសាគល់ែួនឯងជាមួ

ល យដាំសណើរការននការ

ផលិតកបា្ គាត់បានបសងកើតសរងច្រកមា៉ា ្ុីនកិនអ្ាំសបាោះមួយសៅទីរកុង Auchy-les-Hesdin

សៅ Pas de Calais ដដលជួលមនុ្សពី ៤ សៅ ៥០០ ន្ទក់ភារសរច្ើនជាស្ត្តីនិងកុមារ ។ គាត់

្ុែច្ិតតលោះបង់សពលសវោទាំសនររប្់គាត់ សដើមបីដក្រមួល្ននិ្ិទស្ដឋកិច្ចរប្់គាត់

ដដលរតូវបានសបាោះពុមពអ្្់សពលសរច្ើន ប៉ាុដនតរបព័នធរតួតពិនិតយរប្់រដឋបានររាំងគាត់ពីការ

សបាោះពុមពផាយសឡើងវ ិញ ។ សៅឆ្នាំ ១៨១៤ គាត់បានសរបើែួលនឯងនូវស្រ ីភាពដដលសកើតសច្ញ

ពីរច្កច្ូលរបសទ្មហាអ្ាំណាច្្មព័នធមិតតច្ូលសៅកនុងរបសទ្បារាំងសដើមបីបងាាញពីការ

រកុមទី ៣ Page 2
សាកលវ ិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្ត្ត និងវ ិទាសាស្ត្តស្ដឋកិច្ច ឆ្នាំ្ិកាថ្ននក់មូលដ្ឋឋន

សបាោះពុមពសលើកទី២ ននការងារថ្នវយដល់រពោះសៅអ្ធិការ Alex Sunderlux ននរបសទ្រុ្សីដដល

បានអ្ោះអាងថ្ន ែលួនឯងជា្ិ្សរប្់គាត់ ។ សៅឆ្នាំដដដលសន្ទោះរដ្ឋឋភិបាលបារាំងបាន

បញ្ូជ នគាត់សៅ្ិកាអ្ាំ ពីសាថនភាពស្ដឋកិច្ចននច្រកភពអ្ង់សរល្ ។ លទធផលននការ្សងកត

រប្់គាត់បានសលច្សឡើង ស ើយការសបាោះពុមពជាសលើកទី ៣ ននស្ៀវសៅ Treaty បានបងាាញ

ែលួនសៅឆ្នាំ ១៨១៧ ។ របធានស្ដឋកិច្ចរតូវបានបសងកើតសឡើង្រមាប់គាត់សៅឆ្នាំ ១៨១៩ សៅ

ឯ Convervatoire des Arts et Metiers ។ សៅឆ្នាំ ១៨១៩ គាត់ក៏ជាសាថបនិកមានក់ ននឧតតម

្ិកាពាណិជជកមមនិងឧ្ា កមមដដលបានកាលយសៅជាសាោពាណិជជកមមដាំបូងបងអ្់

សៅកនុងពិភពសោក ។ សៅឆ្នាំ ១៨៣១ គាត់បានកាលយជាសាស្តសាតចារយស្ដឋកិច្ចសៅ College

de France ។ សៅឆ្នាំ ១៨២៨-១៨៣០ គាត់បានសបាោះពុមពស្ៀវសៅ Cours complet d’economic

politique pratique ។ សៅឆ្នាំ ១៨២៦ គាត់រតូវបានជាប់សឆ្នតជា្មាជិកបរសទ្ននបណិឌ ត

្ភាវ ិទាសាស្ត្ត Sweden ។ សៅឆ្នាំសរកាយមកសោក Say បានកាលយសៅជារបធានបទនន

ការវយរបហារននការែឹង្មារយា៉ា ងខាលាំង ។ គាត់បានបាត់បង់របពនធរប្់គាត់សៅដែ

មករ ឆ្នាំ ១៨៣០ ស ើយតាាំងពីសពលសន្ទោះមក្ុែភាពរប្់គាត់បានធាលក់ច្ុោះឥតឈប់ឈរ

។ សៅសពលបដិវតតន៍សៅឆ្នាំសន្ទោះបានផទុោះសឡើងគាត់រតូវបានសរដ្ឋក់ ស្មោះជា្មាជិករកុមរបឹ

កាទូសៅននន្ទយកដ្ឋឋនស្នធនប៉ាុដនតបានរកស ើញថ្ន វចាាំបាច្់ោដលងពីតាំដណង ។

សោក Say បានសាលប់សៅទីរកុង Paris សៅនថៃទី ១៥ ដែវ ិច្ឆិកា ឆ្នាំ ១៨៣២ ស ើយរតូវបាន

បញ្ុច ោះសៅផនូរបុសពវបុរ្ោជសឆ្ឺ ។

II.ទ្រឹស្ីសដ ស្ដ្ឋកិច្ចរបស្់សោក Jean Baptiste Say

សោក Jean Baptiste Say ( 1767-1832) សកើតកនុងររួសារជាអាជីវករ សៅទីរកុង

Lyon របសទ្បារាំង ។ គាត់រ្់សៅកនុង្ម័យកាលដាំបូងននបដិវតតន៍ឧ្ា កមម ។ កនុង

សាននដ “ ភាពមានបានរប្់របសទ្ជាតិ “ រប្់សោក Smith បានមានឥទធិពលខាលាំងសៅ

ដល់ទ្សនៈស្ដឋកិច្ចរប្់គាត់ ។ សោក Say បានច្ូ លរួមកនុងការងារអាជីវកមម និងបនត

រកុមទី ៣ Page 3
សាកលវ ិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្ត្ត និងវ ិទាសាស្ត្តស្ដឋកិច្ច ឆ្នាំ្ិកាថ្ននក់មូលដ្ឋឋន

ការស្សាវរជាវរទឹ្ីសដ ្ដឋកិច្ច ។ សាននដដាំបូងរប្់គាត់រឺ “ រទឹ្ីសដ ្ដឋកិច្ចនសយាបាយ “ (

1802 ) ។

រាំនិត និងទ្សនៈរទឹ្ីសដ ្ដឋកិច្ចរប្់គាត់ រតូវបានដ្ដងសឡើងកនុងបញ្ហ

ា ជាសរច្ើន ។

និន្ទនការរប្់គាត់រឺ មានបាំណងបាំដលងវ ិជាជសាស្ត្តស្ដឋកិច្ចនសយាបាយសអាយសៅជាវ ិទា

សាស្ត្តរបតិបតតិ និងកាំណត់ន័យស្ដឋកិច្ចនសយាបាយថ្នជាវ ិទាសាស្ត្ត “ស្សាវរជាវអ្ាំពីរទពយ

ធនរតូវបាន ផលិត ដបងដច្ក និងសរបើរបា្់យា៉ាងណា” ។ ស តុសនោះកនុងវ ិធីសាស្ត្តស្សាវរជាវ

គាត់ដច្កស្ដឋកិច្ចនសយាបាយជា៤ដផនករឺ ផលិត សដ្ឋោះដូរ ដបងដច្ក និង សរបើរបា្់ ។ ការ

ស្សាវរជាវរប្់គាត់ជា្ាំខាន់ ទក់ទងសៅសលើដាំសណើរបសច្ចកសទ្កនុងផលិតកមម និងផ្លដច្់

ដផនកសដ្ឋោះដូរ ដបងដច្ក សរបើរបា្់សច្ញពីដផនកផលិតកមម ។

III.ទ្រឹស្ីត
ដ ំលៃ-ផៃទ្រសោជន៍ និខទ្រឹស្ីអ
ដ ព
ំ ីកត្តិផៃិតកម្មបី

កនុង “ រទឹ្ីអ្
ដ ាំពីច្រ ិតផលរបសយាជន៍ “ សោក J.B.Say និយាយថ្ន នថលរឺជាខានតរងាវ្់

តនមល ឯតនមលជាខានតវ្់ផលរបសយាជន៍រប្់ផលិតផល ស តុសនោះសបើផលរបសយាជន៍រប្់

ផលិតផលមានកាន់ដតសរច្ើនសន្ទោះតនមលរប្់ផលិតផលកាន់ដតែព្់ ។ សោក Say បដិស្ធ

នូវតួន្ទទីដតឯងរប្់ពលកមមកុងការបសងក
ន ើតតនមល និងសលើកសឡើងនូវ “ រទឹ្ីក
ដ តាតបី “ ស ើយ

បងាាញថ្ន កតាតដដលច្ូលរួមកនុងការបសងកើតតនមល រឺ ពលកមម មូលធន និងធមមជាតិ ។ កតាតនី

មួយៗ ន្ទាំមកនូវផលរបសយាជន៍ ( តនមល ) មួយកាំណត់ ។

IV.ទ្រឹស្ីអ
ដ ំពីទ្រស្ិរភា
ធ ព និខទ្ាក់ច្ំសេញ

J . B . Say គាាំរទនូវទ្សនៈដដលថ្ន របាក់ច្ាំសណញរឺអាស្្័យសដ្ឋយរប្ិទធភាព

វ ិនិសយាររប្់មូលធនជាអ្នកបសងកើតសឡើង ។ តាមគាត់ រប្ិនសបើសរវ ិនិសយារដថមសៅកនុង

ផលិតកមម វនឹងសធវើសអាយបរ ិមាណផលិតផលសកើនសឡើង ស្្បជាមួយនឹងច្ាំដណកសកើនដថម

ននតនមល ។ ផលិតផលសកើនសឡើង ស្្បជាមួយនឹងច្ាំដណកសកើនដថមននតាំនល ។ ស តុសនោះ

តាមរាំនិតគាត់ មា៉ា ្ុីនដដលច្ូលរួមកនុងផលិតកមម វនឹ ងច្ូលរួមសៅកនុងការសកើនតនមល ។ គាត់

រកុមទី ៣ Page 4
សាកលវ ិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្ត្ត និងវ ិទាសាស្ត្តស្ដឋកិច្ច ឆ្នាំ្ិកាថ្ននក់មូលដ្ឋឋន

ដបងដច្កពួកមូលធន ជាមួយនឹងអាជីវករ ។ ពួកមូលធនរឺជាអ្នកមានទុនសអាយែចីសដើមបី

ទទួលការរបាក់ ឫអាជីវករ រឺជាអ្នកែចីទុន ជួលកមមករផលិតទាំនិញ លក់សលើទីផារ ។ ដូសច្នោះ

របាក់ច្ាំសណញរប្់អាជីវករក៏ដូច្ជារបាក់ដែរប្់កមមករដដរ វជាការទូទត់សៅសលើការររប់

ររងអាជីវកមម ។

V.ទ្រឹស្ីអ
ដ ំពីការអនុវតិន៍

ជ ក់អ្ាំពីលកខណៈ្ុី្ងាវក់គាន គាមនវ ិបតតិរប្់ផលិតកមមមូលធន

J . B . Say ច្ង់បញ្ហ

តាមទ្សនៈរប្់គាត់ “ សពលការសដ្ឋោះដូររតូវបានបញ្ចប់ សពលណាក៏សរស ើញថ្ន មានការ

ទូទត់ផលិតផលមួយសដើមបីយកផលិតផលសផសងសទៀតដដរ ។ ដូ សច្នោះមានដតការបសងកើតសច្ញ

ផលិតផលសទសទើបពរងីកបានកដនលងសរបើរបា្់្រមាប់ផលិតផលដ៏នទ “ ។

គាត់និយាយថ្ន តាំនលផលិតផលមួយបាំដលងភាលមៗសៅជាច្ាំណូលរប្់អ្នកដដល

បសងកើតវ ។ ដូសចានោះតនមល្រុបរប្់ផលិតផលរតូវស្មើនឹងច្ាំណូល្រុបដដលបានដបងដច្ក

ស ើយច្ាំណូល្រុបសនោះបសងកើយសអាយមានការច្ាំណាយ ។

្រុបមក គាត់បានបងាាញថ្ន កនុងស្ដឋកិច្ចមូលធន ការផគត់ផគង់ជានិច្ចកាលស្មើនឹង

តរមូវការ វ ិបតតិស្ដឋកិច្ចរគាន់ដតជាបាតុភូតដដលសកើតសឡើងជាបសណា
ដ ោះអា្ននសដ្ឋយសារ

ភាពែវោះខាតរបសភទផលិតផលមួយច្ាំនួនណាសន្ទោះប៉ាុសណាណោះ ។

VI.ទ្រឹស្ីអ
ដ ំពីស្ំេខ

J.B.Say ចាត់ទុកថ្ន ការរ ីកច្សរមើនននបសច្ចកសទ្មានតួន្ទទីពិស្្ ។ គាត់បាន

បញ្ហ
ជ ក់ ពីផលលអននការនកលាំអ្បសច្ចកសទ្ មិនដមន្រមាប់ដតជាមួយពួកមូលធនសទ

ដថមទាំងជាមួយកមមករផងដដរ ។ ការអ្ោះអាងថ្ន មានដតសៅដាំណាក់កាលដាំបូងសទសទើបការ

សរបើរបា្់មា៉ា្ុីនមិនទទួលបានរបសយាជន៍ រឺសររតូវកាត់បនថយកមមករមួយដផនក និងសធវើ

សអាយពួកសរគាមនការងារសធវើជាបសណា
ដ ោះអា្នន្ ។ ទីបាំផុតពួលសរនឹងទទួលបានផល

របសយាជន៍ សរពាោះសដ្ឋយសារដតការសរបើរបា្់ម៉ា្ុីនសទើបវសធវើសអាយមានកាងារសកើនសឡើង ។

រកុមទី ៣ Page 5
សាកលវ ិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្ត្ត និងវ ិទាសាស្ត្តស្ដឋកិច្ច ឆ្នាំ្ិកាថ្ននក់មូលដ្ឋឋន

គាត់សលើកយកឧទ រណ៍កនុងវ ិ្័យសបាោះពុមពមកបងាាញ ។ ជាមួយនឹ ងការរកស ើញមា៉ា ្ុីន

សបាោះពុមព បរ ិមាណអ្នកសរៀបស្ៀវសៅសៅសពលដាំបូងបានធាលក់ច្ុោះ ដតសរកាយមក ការរ ីកច្ាំសរ ើន

ននវ ិ្័យសបាោះពុមពបានសធវើសអាយ សកើនបរ ិមាណកមមករសលើ្ពីមុនសរច្ើនដង ។ មា៉ា ងសទៀត

ការផលិតសដ្ឋយមា៉ា ្ុីនបានសធវើសអាយនថលផលិតផលច្ុោះសថ្នក ្ាំខាន់រឺ កមមករទាំងមូលជា

អ្នកទទួលបានផលច្ាំសណញសរច្ើនបាំផុត ។

រកុមទី ៣ Page 6
សាកលវ ិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្ត្ត និងវ ិទាសាស្ត្តស្ដឋកិច្ច ឆ្នាំ្ិកាថ្ននក់មូលដ្ឋឋន

VII.ស្រុបសស្ច្ក្ដដ

ឆលងតាមការបកស្សាយខាងសលើរច្
ួ មកសយើងអាច្វយតនមលនិង្ននិដ្ឋឋនបានថ្ន

ទ្សនៈរប្់អ្នកស្ដឋកិច្ចវ ិទូខាងសលើសនោះពិតជាមានតនមលអ្ប់រ ាំយា៉ា ងសរច្ើន និងរបកប

សៅសដ្ឋយរតិ បណិឌ តកនុងការបកស្សាយ ពីរទឹ្ីរដ ប្់គាត់។សដ្ឋយស តុថ្ន សៅកនុងទ្សនៈ

រប្់គាត់រឺបានផដល់ នូវច្ាំណុច្ដ៏្ាំខាន់ៗជាសរច្ើនទក់ទងសៅនឹងការអ្ភិវឌ្ឍស្ដឋកិច្ចជាតិ

មិនដតប៉ាុសណាណោះវដថមទាំងបាន ជួយសៅដល់្ិ្ានុ្ិ្សដដលកាំពុង្ិកាសរៀន្ូរត

ជាពិស្្អ្នកដដលកាំពុង្ិកានូវជាំន្ទញ ស្ដឋកិច្ចផ្លទល់ដតមដងដដលបានផដល់នូវ

ច្ាំសណោះដឹងយា៉ា ងសរច្ើន ។ មួយវ ិញសទៀតរទឹ្ីរដ ប្់អ្នកស្ដឋកិច្ចវ ិទូបានផដល់នូវ អ្តថ

របសយាជន៍សៅដល់អ្នកវ ិនិសយារ ជាពិស្្អ្នកដដលកាំពុងរបកបនូវរបររក្ុីជួញដូរ ន្ទន្ទ

សអាយកាន់ដតបានយល់ច្ា្់ពីរទឹ្ី្
ដ ាំខាន់ៗ ជាពិស្្សន្ទោះអាច្ជួយសអាយសរអាច្

ទទួលបាននូវរបសយាជន៍យា៉ាងសរច្ើនពីការ្ិការទឹ្ី្
ដ ាំខាន់ៗសនោះ និងអាច្ជួ យ

សអាយ្ងគមអាច្ មានការវ ិវតតន៍សៅមុែយា៉ា ងឆ្ប់រ ័្ និងផដល់ការងារដល់របជាពលរដឋ

និងបានកាត់បនថយភាពគាមន ការងារសធវើដថមសទៀតផង ។

រកុមទី ៣ Page 7
សាកលវ ិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្ត្ត និងវ ិទាសាស្ត្តស្ដឋកិច្ច ឆ្នាំ្ិកាថ្ននក់មូលដ្ឋឋន

ឯកសារសោខ

1 . ស្ៀវសៅស្ដឋកិច្ចនសយាបាយ

2 . Website : WWW.Google.Com

3 . WWW. Wekipidia.Com

រកុមទី ៣ Page 8