Primena na izvodi

1 Pokai deka funkcijata f (x) = x4 − 2x2 gi zadovoluva uslovite od Teoremata na Rol za

√
x ∈ [0, 2] i opredeli ja toqkata od dadeniot interval vo koja tangentata e paralelna
so x-oskata.

√
3
2 Dali funkcijata f (x) = 1 − x2 gi ispolnuva uslovite od terema na Rol na [−1, 1]?

3 Odredi gi toqkite koi pripaǵaat na intervalite (−2, 2) i (2, 3) vo koi tangentite na

krivata f (x) = (x2 − 4)(x − 3) se horizontalni.

 √
4x, 0 ≤ x ≤ 1
4 Dadena e funkcijata f (x) = . Dali moe da se primeni Teoremata
x2 + 1, x > 1
na Lagran na segmentot [0, 2]?

 2
 3−x , 0≤x≤1

5 Dali postoi toqka vo koja tangentata na krivata f (x) = 2 e
 1,

x>1
   x
3 1
paralelna so pravata koja minuva niz toqkite A 0, i B 2, ?
2 2

6 Koristejḱi ja posledicata od Teoremata na Rol pokai deka funkcijata

√
3
f (x) = ex x2 − 2 ima edna nula na intervalot [0, 1].

7 Koristejḱi ja Teoremata na Lagran pokai go neravenstvoto

√
−b 3
√
−a 3 1
4e e b−e a 10e 27 1
≤ ≤ ako −1 ≤ a < b ≤ − 27 .
3 b−a 3

8 Koristejḱi ja posledicata od Teoremata na Rol pokai deka funkcijata f (x) = − sin x−x
ima samo edna nula vo intervalot [−π/2, π/2].

9 Koristejḱi ja Teoremata na Lagran dokai gi slednive neravenstva:

x−y x x−y
a) < ln < , 0 < x < y;
x y y
b−a b−a π
b) < tan b − tan a < , 0<a<b< .
cos2 a cos2 b 2

π
10 Dokai deka arcsin x + arccos x = , x ∈ [−1, 1].
2

11 Dokai deka ravenkata 3x + 4x = 5x ima edinstveno realno rexenie.

12 Dokai deka ravenkata x3 + 2x2 + 4x + 2 = 0 ima edinstven realen koren. Odredi eden
interval koj go sodri korenot.

13 Dvajca velosipedisti ja zapoqnuvaat trkaata vo ist moment i dvajcata trkata ja

zavruvaat po 2 qasa i 15 min. Pokai deka vo nekoe vreme od trkata se dviat so
ista brzina.

14 Eden avion trgnuva vo dva qasot i rastojanieto od 2500 milji go pominuva za 5,5 qasa.
Dokai deka postojat dva momenti od letot vo koi avionot se dvii so brzina od 400
milji na qas.

15 Edno telo zagreano na temperatura od 1500stepeni se stava vo ladna prostorija i za 5

qasa negovata temperatura e 390stepeni. Objasni zoxto postoi moment vo koj brzinata
so koja se ladi teloto e 222stepeni na qas.

16 Opredeli gi realnite konstanti a, b, c i d za koi funkcijata



 a, x = −1
2, −1 < x ≤ 0

f (x) = 2

 bx + c, 0<x≤1
dx + 42, 1<x≤2


gi ispolnuva uslovite od Teoremata na Lagran.

17 Na graficite obeleani so I, II i III se dadeni funkciite f, f 0 i f 00 . Koj grafik

pripaǵa na koja funkcija i zoxto?

18 Na slikite A,B i V se prikaani graficite na funkciite f , f 0 i f 00 . Koja slika

pripaǵa na koj grafik?

2
19 Dadeni se graficite na funkciite f i g.

• Ako h(x) = f (x)g(x) : • Ako p(x) = f (g(x)),

a) Daj ocenka za h(2) i h(3). a) Daj ocenka za p(2) i p(3).
b) Daj ocenka za f (2), f (3), g(2), i g(3). b) Kakov e znakot na p0 (−3)? Zoxto?
v) Daj ocenka za h0 (2) i h0 (3). v) Kakov e znakot na p0 (−1)? Zoxto?

ex − 1,

x≤0
20 Dadena e funkcijata f (x) = .
ln(x + 1), x > 0
a) Skiciraj gi graficite na funkciite f (x) i g(x) = |f (x)|.
b) Opredeli go mnoestvoto vrednosti na funkciite f (x) i g(x).
v) Koi se apsolutnite i lokalnite ekstremi na funkciite f (x) i g(x)?
g) Proveri dali funkcijata g(x) e parna funkcija.

21 Dadena e funkcijata f (x) = x2 − x − 2.

a) Zapixi ja funkcijata g(x) = |f (x)| kako funkcija zadadena po delovi i skiciraj go

nejziniot grafik.
b) Opredeli go mnoestvoto vrednosti na funkciite f (x) i g(x).
v) Koi se apsolutnite i lokalnite ekstremi na ovie funkcii?
g) Proveri dali funkcijata f (x) ima inverzna funkcija.

(x + 3)3
22 Opredeli gi lokalnite ektremi na funkcijata f (x) = .
(x + 1)2

23 Opredeli gi lokalnite i globalnite ektremi na funkcijata f (x) = x(x − 1)(x + 1) na:

a) R; b) [−1, 1]; v) [−1, 2]; g) [−3, 1].

24 Najdi gi vrednostite na parametrite a, b i c za koi funkcijata p(x) = ax3 + bx2 + cx ima

prevojna toqka vo (1, 3) i koeficientot na pravec na tangentata vo toqkata (1, 3) e 2.

3
 √
25 Opredeli gi kritiqnite toqki i intervalite na monotnost na funkcijata f (x) = e−x 3
x.

26 Dadena e funkcijata f (x) = x2 + x − 1. Ispitaj gi svojstvata i skiciraj go grafikot na

ex
funkcijata g(x) = f (x+1)−f (x−1) .

27 Brojot 36 pretstavi go kako proizvod na dva pozitivni mnoiteli taka xto zbirot na
nivnite kvadrati da bide najmal.

x2 y 2
28 Vo koja toqka od prviot kvadrant od elipsata 2 + 2 = 1 tangentata so koordinatnite
a b
oski obrazuva triagolnik so minimalna ploxtina?

x2 y2
29 Vo elipsata 2 + 2 = 1 vpixi pravoagolnik so strani paralelni na koordinatnite
a b
oski so maksimalna ploxtina.

30 Vo oblasta ograniqena so y = 4 − x2 i y = 0 vpixi pravoagolnik so maksimalna

ploxtina so strani paralelni na koordinatnite oski.

31 Vo koja toqka od krivata x = a cos3 t, y = a sin3 t, t ∈ [0, 2π) treba da se povleqe

tangenta taka xto triagolnikot xto taa go formira so koordinatnite oski da ima
najmala ploxtina?

32 Cilindriqen sad treba da ima volumen 20πm3 . Materijalot za dnoto i kapakot qini
10$/m2 , a materijalot od koj treba da bide izraboten idot e 8$/m2 . Koi treba da se
dimenziite na sadot za negovata cena da bide minimalna.

33 Eden qovek stoi pokraj bregot na bavna reka koja e xiroka 1km i saka da se vrati vo
kampot koj e na sprotivniot breg. Toj moe da pliva so brzina od 2km/h i da odi
pexki so brzina od 3km/h. Prvo mora da pliva do nekoja toqka od sprotivniot breg,
a potoa da odi pex do kampot koj e na 1km od toqkata na bregot koja e toqno nasproti
mestoto kade poqnal da pliva, vo nasoka na teqenieto na rekata. Koja ruta ḱe trae
najkratko?

34 Vo eden ovoxtarnik ima 50 jabolknici. Sekoe drvo dava 800 jabolka. So sekoe
dopolnitelno zasadeno drvo, prinosot po drvo se namaluva za 10 jabolka. Kolku drva
treba da se posadat za da se maksimizira vkupniot prinos?

6
35 Od site tangenti na grafikot na y = najdi gi onie so najmal i najgolem naklon.
x2 +3

4
36 Kolkava treba da bide dolinata na najkusata mona skala potprena na ograda od 8m
za da dostigne na id koj e 3m zad ogradata?

37 Avionski bilet qini 200$ ako vo avionot ima meǵu 0 i 50 patnici. So sekoj nareden
patnik cenata na biletot se namaluva za 2$ po patnik. Na primer, ako ima 52 patnici,
cenata na biletot ḱe bide 196$. So kolkav broj na patnici ḱe se ostvari maksimalen
prihod?

38 Toqkite A, B i T leat na rabovite na teren za fudbal. Golot e otseqkata AB i e

xirot 2m. Igraq se naoǵa vo toqkata P i xutira kon golot. Rabovite P T i AT se
normalni. Uxte, se znae deka P T e na rastojanie 6m od srednata na golot. Neka P T e
x metra i α = ∠AP B izmeren vo stepeni. Da pretpostavime deka topkata se dvii po
podot.

a) Najdi ja vrednosta na α koga x = 10.

2x
b) Pokai deka tan α = 2 za proizvolno x.
x + 35

Ako se znae deka tan α(x) i α(x) dostignuvaat maksimum vo ista toqka:
d
v) Najdi tan α(x).
dx
d
g) Najdi ja vrednosta na α za koja tan α(x) = 0.
dx
d2 tan α(x)
d) Najdi i pokai deka vrednosta na α nikogax ne nadminuva 10◦ .
dx2
ǵ) Najdi go mnoestvoto na vrednosti za x za koi α ≥ 7◦ .
2 2 2
AB −BP −AP
Upatstvo:a) Da se iskoristi kosinusnata teorema cos α = 2AP BP
.

39 Opredeli gi vertikalnite i horizontalnite asimptoti za grafikot na funkcijata

√
x2 + 2x + 2
f (x) = .
2x

5
 √
40 Opredeli gi kosite asimptoti za grafikot na funkcijata f (x) = x2 + x.

41 Ispitaj gi osobinite i skiciraj go grafikot na dadenive funkcii:

x3 x
a) y = ; b) y = ;
4(2 − x)2 x2 + 1

(x + 2)3 x
v) y = ; g) y = − ;
(x − 2)2 (x2 − 1)2
1 x2 − 2
d) y = x + 2 ; ǵ) y = ;
x e2x
e) y = (1 − x2 )e−x ; x2
) y = xe− 2 ;
1
z) y = e x2 − 4x + 3 ; ln (x − 3)
) y = ;
(x − 3)2
√
x
i) y = ;
p3
ln x2 j) y = 2x2 − x3 ;
p
k) y = x · 4 − x2 ; 4x
l) y = arcsin ;
1 − ln x 4 + x2
lj) y = ;
1 + ln x
m) y = |1 − x|ex .