INFOTEH-JAHORINA Vol. 10, Ref. B-II-8, p. 163-167, March 2011.

DIGITALNA TELEVIZIJA DRUGE GENERACIJE – DVB-T2 KODIRANJE KANALA I

MODULACIJA UZ PRIKAZ OSNOVNIH KARAKTERISTIKA STANDARDA
SECOND GENERATION DIGITAL TELEVISION - DVB-T2 CODING CHANNEL AND
MODULATION WITH THE REVIEW OF BASIC CHARACTERISTICS OF STANDARD

Vesna Milutinović, Republička agencija za elektronske komunikacije

Bratislav Milovanović, Elektronski fakultet u Nišu

Sadržaj - U radu je predstavljena druga generacija digitalne televizije, osnovne

karakteristike standarda i pregled sistema, sinhronizacija u DVB-T2 sistemu, ulazno
procesiranje, kodiranje i modulacija, formiranje rama i generisanje OFDM-a, kao i prikaz
teoretskog DVB-T2 spektra. Takođe je prikazana interoperabilnost i koegzistencija sa
celokupnom DVB arhitekturom sa osvrtom na metode za prelazak sa analognih tehnika za
emitovanje na digitalnu tehniku i implementaciju DVB-T2 sistema, iskustva drugih
zemalja u pomenutoj oblasti, kao i parametri signala koji se mere.
Abstract - In this paper, the second generation digital television is presented, then the
basic characteristics of standard and system overview, input processing, coding and
modulation, the formation of frames and generating of OFDM, as well as the review of
theoretical DVB-T2 spectrum. Besides, the interoperability and coexistence with the entire
DVB architecture with emphasis on methods for the transition from analog technology to
digital broadcasting technology and the implementation of DVB-T2 systemis shown, the
experience of other countries in this field and signal parameters being measured.

1. UVOD preko krovne antene zajedno sa prenosom ka portabl TV

Radiodifuzna video informacija u digitalnom formatu ima
određene prednosti u poređenju sa analognim prenosom što
se ogleda kroz bolji kvalitet slike, smanjivanje širine kanala,
interaktivnost sa gledaocima, dobar prijem signala u
mobilnom režimu rada. Digitalna televizija druge generacije
predviđa različite modove rada, kao što su stacionarni,
portabl i mobilni prijem u zavisnosti od primenjene
modulacije i kodnog količnika, koristeći nove načine
modulacije i zaštitu od greške strima. Korišćenjem ovog
standarda omogućiće se bolja konvergencija između
tradicionalnih radiodifuznih servisa i savremenih
telekomunikacionih servisa, uključujući mobilne i
radiodifuzne servise.
Razvoj digitalne zemaljske televizije je započet u Evropi
početkom ’90-ih godina. Formiran je DVB (Digital Video
Broadcasting) konzorcijum kome pristupaju radiodifuzeri,
proizvođači, operateri i regulatori sa ciljem uspostavljanja
standarda radi omogućavanja prenosa digitalnog TV signala.
Tokom početne faze razvila su se tri standarda: DVB-S za
satelitski sistem, DVB-C za kablovski sistem i DVB-T za
zemaljski sistem. Originalni DVB-T standard je razvijen za
stacionarni prijem sa direkcionom zemaljskom antenom ili
portabl prijem sa neusmerenom antenom. Ukazala se potreba
za novim standardom radi poboljšanja prijema TV signala
unutar zgrada ili u vozilima, što je vodilo ka stvaranju novog
digitalnog radiodifuznog video zemaljskog standarda verzije
2 (DVB-T2 – Digital Video Broadcasting-Terrestrial version
2) početkom 2007. godine. Pomenuti standard je idealno
rešenje kada različite servise treba podržati u jednom
multipleksu, npr. HDTV (High definition TV) velike brzine
prijemnicima sa sobnim antenama [1].
DVB-T2 je zasnovan na OFDM (Orthogonal Frequency
Division Multiplex) modulaciji sa više nosilaca u kojoj se
serijski strim podataka velike brzine transformiše u paralelne
strimove podataka male brzine na predajnoj strani. Takođe,
dostupni opseg kanala podeljen je na određeni broj podkanala
gde je svaki podkanal ortogonalan u odnosu na druge.
Strimovi podataka male brzine su modulisani na ovim
podkanalima simultano na različitim frekvencijama. Predajni
sistem ima mnogo paralelnih elemenata podataka u bilo kom
trenutku vremena, tako da će spektar posebnog elementa
podatka u OFDM sistemu zauzeti veoma mali deo dostupnog
opsega. Podnosioci su modulisani u frekvencijskom domenu,
a zatim se konvertuju u vremenski domen, nakon čega se
dodaje zaštitni interval pre predaje. Radi potpunog
eliminisanja intersimbolske interferenicje, trajanje zaštitnog
intervala mora biti veća od širine kašnjenja kanala.
2. ARHITEKTURA DVB-T2 SISTEMA
Ulaz u sistem čini jedan ili više transportnih strimova (TS
– Transport Streams) i/ili opšti strimovi (GS - Generic
Streams), koji predstavljaju jedan ili više logičkih strimova
podataka, a prenose se posebnim ulaznim strimovima (PLP -
Physical Layer Pipe) [2]. Na izlazu se pojavljuju OFDM
signali radi prenosa RF kanalom, a može se opciono
generisati i drugi skup izlaznog signala koji će biti sproveden
drugom skupu antena u tzv. MISO (Multiple Input, Single
Output) predajnom modu. Blok dijagram sadrži nekoliko
modula, a najvažniji su adaptacija moda i strima, kodiranje
bitskog interlivera i modulacija, formiranje rama i
generisanje OFDM-a. Na Slici 1. je prikazan blok dijagram

163
DVB-T2 sistema. Broj podmodula zavisi od broja ulaznih
strimova (PLP-ijeva).
Slika 1: Blok dijagram DVB-T2 sistema
Maksimalna ulazna brzina bilo kog transportnog strima
uključujući pakete sa nulama je 72 Mbit/s, dok je za kanal od
8 MHz, maksimalna brzina nakon brisanja paketa sa nulama
preko 50 Mbit/s [2]. Ako je primljeni signal iznad C/N+I
praga, usvojena korekcija (FEC - Forward Error Correction)
omogućiće prijem bez greške (QEF - Quasi Error Free). QEF
predstavlja manje od jedne neispravljene greške po satu
prenosa na nivou od 5 Mbit/s jednim TV dekoderom servisa,
što odgovara odnosu grešaka paketa (PER - Packet Error
Ratio) TS-a PER < 10-7 pre demultipleksera.
3. ADAPTACIJA MODA I STRIMA
Jedan PLP nosi jedan strim logičkih podataka, dok se na
ulazu u T2 sistem može naći jedan ili više strimova sa
podacima. Moduli za adaptaciju moda deluju zasebno na
sadržaj svakog PLP-ija deleći ulazni strim podataka na polja
podataka, koji će nakon adaptacije strima formirati ramove
opsega (BBFRAME - baseband frames). Na kraju modula za
adaptaciju moda se dolazeći strim podataka deli na polja
podataka, pri čemu se na početku svakog polja podataka
umeće zaglavlje opsega. Svaki PLP može imati jedan ili više
formata, tako da modul za adaptaciju moda može obrađivati
ulazne podatke u normalnom modu (NM – normal mode) ili
u modu visoke efikasnosti (HEM – high efficiency mode), a
tip ulaznog strima i mod obrade određuje zaglavlje opsega
(BBHEADER).
Podsistem ulazni interfejs u modulu za adaptaciju moda
primenjuje se posebno na svaki PLP, mapira ulaz u
unutrašnji logičko-bitski format, a prvi primljeni bit biće
označen kao najvažniji bit (MSB - Most Significant Bit).
Podsistem za sinhronizaciju ulaznog strima je opcioni i on
omogućava odgovarajuće uslove radi dobijanja konstantne
bitske brzine i konstantnog kašnjenja predaje sa kraja na kraj
za bilo koji ulazni format, jer obrada podataka u DVB-T2
modulatoru može proizvesti različito kašnjenje predaje.
Podsistem za nadoknadu kašnjenja omogućava da podaci i
zajednički PLP budu vremenski ograničeni. Podsistem za
brisanje paketa sa nulama je opcioni i on identifikuje i briše
pakete sa nulama radi nepotrebnog prekoračenja prilikom
predaje, a koji se nalaze u TS radi podešavanja različite
bitske brzine servisa u konstantnu bitsku brzinu TS. Kasnije
se ovi paketi sa nulama mogu dodati tamo gde su bili
smešteni pre brisanja u prijemniku, radi dobijanja konstantne
bitske brzine. Podmodul CRC-8 koder je takođe opcioni i
koristi 8-o bitni koder radi detektovanja greške na nivou
164
korisničkog paketa (normalni mod i strimovi sa paketima).
Podmodul za ubacivanje zaglavlja opsega (BB header) u
zavisnosti od toga da li se radi o normalnom modu ili modu
visoke efikasnosti, bira 10 bita za formiranje zaglavlja i
dodaje ih ispred polja sa podacima radi dobijanja informacije
o formatu polja sa podacima.
Modul za adaptaciju strima preuzima zaglavlje praćeno
poljem sa podacima i formira ram opsega. Sastoji se od
podmodula za raspoređivanje, dopunjavanje i/ili signalizaciju
i kodiranje opsega. Podmodul za raspoređivanje broji FEC
blokove za svaki PLP i posebno broji početak svakog od njih
i prosleđuje proračunate vrednosti za ubacivanje kao
signalizacioni podatak u istom opsegu i takođe koristi pod-
deljenje i parametre pod-rama radi generisanja L1-
signalizacionog podatka. On ne menja podatke u PLP-ijevima
za vreme rada, ali odlučuje koje će tačno ćelije finalnog T2
signala nositi podatke koji pripadaju PLP-ijevima. Podmodul
kašnjenje rama utiče na kašnjenje dolazećeg rama m tako da
je na izlazu podmodula ram m-1. Podmodul za umetanje i/ili
signalizaciju se koristi kada BB ram ima nedovoljno
korisničkih podataka potrebnih za prenos ili ima zahtev za
celi broj korisničkih paketa. Tada se umetanje koristi radi
dodavanja bita nula nakon polja sa podacima radi ispunjenja
BB rama koji će imati konstantnu dužinu. Pored toga, polje
za umetanje nosi signalizacionu informaciju unutar opsega
kada postoje više PLP-ijeva. Podmodul BB skremblovanje
osigurava da je ceo BB ram randomiziran, kao i da postoji
sinhronizacija između randomizirane sekvence i BB rama.
4. KODIRANJE BITSKOG INTERLIVERA I
MODULACIJA
Kao ulaz u BICM modul (BICM - Bit-interleaved coding
and modulation) je BB ram. Podmodul za kodiranje FEC-a
najpre vrši spoljašnje kodiranje na svakom BB ramu koristeći
BCH (Bose-Chaudhuri-Hocquenghem) kodiranje, pri čemu
se formira skup bita pod nazivom BCHFEC (zaštićeni paket
greške) koji se dodaje na kraju BB rama. Zatim se vrši
unutrašnje kodiranje (LDPC - Low Density Parity Check) na
ovom promenjenom BB ramu pri čemu se dobija skup bita
koji se nazivaju LDPCFEC koji se pridodaju na kraju
promenjenog BB rama, kao na Slici 2.
Slika 2: Format DVB-T2 podataka pre bitskog interlivera
Na izlazu LDPC kodera dobija se FEC ram (normalan
FEC ram od 64 800 bita ili kraći FEC ram od 16 200 bita)
koji ulazi u podmodul za bitski interliving čija je uloga da
poveća korekciju greške, kao i da spreči gubitak podataka i
prikazan je na Slici 3. Na početku se bitski interliving vrši
samo na uparenim bitima, a zatim se vrši interliving po
kolonama (column twist interleaving). Početna pozicija za
upisivanje u kolonama je pomerena za svaku kolonu. Strim
bita se serijski upisuje u matricu po kolonama i serijski čita iz
matrice po redovima. Struktura bitskog interlivera zavisi od
modulacije koja može biti 16-QAM, 64-QAM ili 256-QAM i
tipa FEC rama. U slučaju QPSK modulacije ne izvodi se
bitski interliving.
Slika 3: Prikaz bitskog interlivera za normalni FEC ram i 16-
QAM

Nakon bitskog interlivera sledi podmodul za

demultipleksiranje bita po ćelijama, koji demultipleksira sve
ulazne bite u paralelne ćelijske reči, tako da one mogu biti
mapirane u konstelacione tačke. U zavisnosti od broja ulaznih
bita, odnosno dužine FEC rama i vrste modulacije, postoji Slika 5: Prikaz vremenskog interlivinga za različite parametre
različiti broj ćelija sa podacima na izlazu. Podmodul za PI, IJUMP, NTI
mapiranje mapira ćelijske reči u konstelacione tačke koje su
za svaku ulaznu ćelijsku reč normalizovane radi dobijanja Vremenski interliver širi ćelije svakog FEC bloka preko
ispravne kompleksne ćelijske vrednosti u zavisnosti od više simbola i preko više različitih T2 ramova. Dolazeće
korišćene modulacije. Zatim sledi podmodul za rotaciju ćelije se upisuju po koloni, a čitaju po redovima.
konstelacionih tačaka i ciklično Q kašnjenje, koji rotira
konstelacione tačke svake ćelije u kompleksnoj ravni (ugao
rotacije zavisi od primenjene modulacije) i zatim imaginarni
deo ciklično kasni jednom ćelijom unutar FEC bloka.
Primenom rotacionih dijagrama u DVB-T2 sistemu nema
gubitka ćelija sa podacima. Npr. za 16-QAM nakon rotacije
biće 16 projekcija tačaka na svakoj osi. Podmodul ćelijski
interliver, radi obezbeđivanja nekorelisane distribucije
distorzija kanala i pojave interferencije duž FEC kodnih reči
u prijemniku, uniformno širi ćelije u FEC kodnoj reči i
različito rotira interliving sekvence u svim FEC blokovima
jednog vremenskog interliver bloka (Slika 4).
Slika 6: Prikaz vremenskog interlivera

5. FORMIRANJE RAMA I GENERISANJE OFDM-a

Prilikom formiranja rama sakupljaju se sve ćelije nakon

vremenskog interlivera za svaki PLP i ćelije modulisanog L1
signalizacionog podatka i formiraju nizove aktivnih OFDM
ćelija. T2 ram sastoji se od P1 simbola, P2 simbola koji nosi
L1 signalizacioni podatak i simbola podataka, dok je zadnji
signal u nekim kombinacijama FFT veličine, zaštitnog
intervala i oblika pilota, specijalni simbol za zatvaranje rama
(Slika 7).

Slika 4: Prikaz ćelijskog interlivera

Podmodul vremenski interliver za svaki PLP može imati

tri opcije. Prva je da se na T2 ram mapira svaki interliving
ram koji sadrži jedan TI blok (Slika 5a). Druga opcija je da se
na više od jednog T2 rama mapira svaki interliving ram koji
sadrži jedan TI blok (Slika 5b), dok se u trećoj opciji na T2
ram mapira svaki interliving ram koji sadrži nekoliko TI
blokova (Slika 5c). Svaki interliving ram sadrži različiti broj
celih FEC blokova. Na Slici 5 je prikazan vremenski
interliver za različite vrednosti broja T2 ramova u interliving
ramu (PI), interval rama (IJUMP) i broja TI blokova (NTI).
Slika 7: Struktura T2 rama
U T2 ramu, slajsovi i podslajsovi PLP-ijeva, pomoćni
strimovi i dummy ćelije (OFDM ćelija koja nosi pseudo
slučajnu vrednost radi ispunjenja preostalog kapaciteta koji
nije iskorišćen za L1 signalizaciju, PLP-ijeve ili pomoćne
strimove) se mapiraju u simbole T2 rama. Frekvencijski
interliver se odnosi na ćelije podataka jednog OFDM simbola

165
i mapira ćelije podataka nakon formiranja rama u dostupne
nosioce podataka u svakom simbolu.
Modul za generisanje OFDM-a preuzima ćelije nakon
formiranja rama kao koeficijente u frekvencijskom domenu,
ubacuje pilote kao relevantne referentne informacije, nakon
čega stvara osnovu za predaju signala u vremenskom
domenu. Nakon toga ubacuje zaštitne intervale i primenjuje
PARP redukciju. Opcioni podmodul MISO obrada
omogućuje da T2 signal bude podeljen između dve grupe
predajnika na istoj frekvenciji na takav način da ne smetaju
jedno drugom, koristeći Alamouti kodiranje radi dobijanja
dve grupe ćelija podataka, ali se ono nikada ne primenjuje na
zaglavlje simbola P1. Alamouti kodiranje dozvoljava da
risiver primi u SFN mreži signal sa više predajnika
istovremeno. Postoje različite vrste pilota čija je vrednost
izvedena iz referentne sekvence za svaki preneseni nosilac na
bilo kom datom simbolu, a kojom su modulisane različite
ćelije unutar OFDM rama. Piloti se pojavljuju u zavisnosti od
tipa simbola i služe za sinhronizaciju rama, frekvencije i
vremena, procenu kanala, identifikaciju moda predaje, kao i
za procenu faznog šuma. Referentna informacija iz referentne
sekvence se prenosi u ćelijama rasejanih pilota u svakom
simbolu, osim P1, P2 simbola i simbola za zatvaranje rama.
Postoji osam oblika rasejanih pilota u zavisnosti od razmaka
položaja nosilaca pilota i broja simbola koji formiraju jednu
rasejanu pilot sekvencu. Određeni broj kontinualnih pilota se
ubacuje u svaki simbol rama osim P1, P2 simbola i simbola
za zatvaranje rama, čiji broj i lokacija zavisi od oblika
rasejanih pilota i FFT veličine (1k, 2k, 4k, 8k, 16k, 32k). Za
svaki pojedinačni servis u transportnom strimu koji se nalazi
na određenom kanalu, može se odrediti različiti nivo zaštite.
To znači da svaki servis ima jedinstvenu vrstu modulacije
koja zavisi od zahtevane robusnosti signala kroz korišćenje
ulaznih strimova (PLP - Physical Layer Pipes).
Neke OFDM ćelije mogu biti rezervisane za smanjenje
vršne snage (PAPR - Peak to Average Power Ratio),
podmodulom Dummy tone reservation koji obezbeđuje da
određeni broj dummy nosilaca nije modulisano. Signal koji se
prenosi je organizovan u ramove koji se sastoji od simbola, a
svaki simbol je izgrađen od nosioca sa korisnim delom i
zaštitnim intervalom. Postoje dve tehnike koje se koriste radi
smanjenja PARP-a: tehnika proširenja aktivne konstelacije
(ne primenjuje se u slučaju rotacije konstelacija, kao i na pilot
nosioce i na rezervisane intervale) i tehnika rezervacije
intervala. Ubacivanje zaštitnog intervala se vrši nakon
primene PARP redukcije, ako se ona koristi i postoji sedam
različitih delova zaštitnog intervala (1/128, 1/32, 1/16,
19/256, 1/8, 19/128 i 1/4). Insertovanje P1 simbola, koji je
1K OFDM simbol sa dva zaštitna intervala, vrši se nakon
ubacivanja zaštitnog intervala pomoću koga se detektuje T2
signal, frekvencijski ofset, FFT veličina. P1 simbol
omogućava prijemniku da detektuje i ispravi frekvencijsku i
vremensku sinhronizaciju. Zatim se vrši digitalno analogna
konverzija (DAC - Digital to Analogue Conversion).
U OFDM sistemu, disperzovani piloti su OFDM ćelije
poznate amplitude i faze koje prijemnik koristi radi
kompenzacije u slučaju pogoršanja kanala, zato što se kanal
menja u frekvenciji i vremenu. Na Slici 8 je prikazano
grupisanje OFDM simbola u ramove i zatim dodeljivanje
različitih servisa različitim “slajsovima” unutar svakog rama.
166
Time se postižu različiti nivoi robustnosti u smislu moda
modulacije i FEC kodiranja.
Slika 8: Različiti PLP-ijevi na različitim slajsovima sa
posebnim modulacijama, brzinama kodiranja i vremenskim
interliverom
OFDM ćelija je takav deo OFDM signala koji odgovara
jednom nosiocu u jednom OFDM simbolu i može biti
modulisan jednom konstelacionom tačkom ili pilotom.
OFDM simboli se sastoje od podjednako razmaknutih
ortogonalnih nosilaca. Celokupna spektralna gustina snage
modulisanih nosilaca ćelije podataka je prikazana na Slici 9
[2]. Ako se koristi više nosilaca nagibi će biti potisnutiji.
Slika 9: Teoretski DVB-T2 spektar za zaštitni interval 1/8 za
kanal od 8 MHz
6. KOEGZISTENCIJA I INTEROPERABILNOST
U skladu sa [3] preporučuje se da tehničke karakteristike
DVB-T2 sistema omogućuju korišćenje postojećih
radiodifuznih predajnika, stubova, zatim niže cene predajnika
od onih koje su trenutno za DVB-T predajnike, kao i prijem
signala sa postojećim kućnim antenama. Pomenute
karakteristike trebaju biti tako koncipirane da, koliko god je
moguće, omoguće celokupno projektovanje mreže za fiksni i
mobilni prijem. Prilikom projektovanja treba uzeti u obzir da
DVB-T2 modulaciona šema omogućava implementaciju
malih ćelija predajnika i primopredajnika, verovatno na istoj
frekvenciji ili primopredaju sa druge mreže (npr. satelita) radi
postojanja (jeftinih) gustih mreža. Takođe će biti od pomoći
ako DVB-T2 sistem može uključiti neke identifikacione
mehanizme za predajnike radi održavanja mreže i
monitoringa na terenu identifikacijom svakog udela
predajnika unutar jednofrekvencijske mreže. U zajedničku
DVB-SI (service information) specifikaciju [4] biće umetnuta
bilo koja promena u isporuci servisnih informacija
korišćenjem tehničkih karakteristika DVB-T2 sistema.
U zemljama gde su uspostavljeni DVB-T servisi,
regulatori su spremni da postignu kompletno gašenje
analognog signala (ASO - Analog Switch-Off), čime će se
osloboditi značajan deo UHF i VHF spektra za druge svrhe.
Tranzicija sa DVB-T na DVB-T2 standard se treba izvršiti
veoma pažljivo uz koegzistiranje servisa oba standarda
određeno vreme. Aktivnosti koje se preduzimaju na
implementaciji DVB-T2 standarda u Republici Srbiji jesu
sprovođenje Strategije za prelazak sa analognog na digitalno
emitovanje [5] i u tom cilju je Republička Agencija za
elektronske komunikacije sprovela postupak javne nabavke
usluga – izrada studije izvodljivosti sa idejnim projektom
radio-pokrivanja digitalnim TV signalom [6].
7. ISKUSTVA DRUGIH ZEMALJA I PARAMETRI
DVB-T2 SIGNALA KOJI SE MERE
Velika Britanija je bila prva zemlja u Evropi koja je uvela
DVB-T2 servise marta 2010.godine. Švedska je predstavila
DVB-T2 servise početkom novembra 2010. godine, a Finska
planira da početkom 2011. godine započne sa pružanjem HD
servisa. U Švedskoj jedan od operatera poseduje licence za
dva VHF multipleksa, dok drugi operater poseduje licence za
dva UHF multipleksa, od kojih će jedan biti za HDTV
usluge. U Nemačkoj je HDTV već uveden preko satelita
(DVB-S2) i kablovske (DVB-C, DVB-C2), tako da uvođenje
HDTV preko DVB-T2 nije toliko očigledan cilj, kao u
drugim zemljama. Pored toga, nekoliko miliona prenosnih
DVB-T prijemnika i oko milion i po mobilnih DVB-T
prijemnika u kolima se već koristi, tako da se DVB-T smatra
savršenim prenosnim medijumom za TV uređaje druge
generacije [7]. U Francuskoj je emitovanje DVB-T signala
započeto 2005. godine, a planira se prelazak na DVB-T2
standard i potpuni ASO u toku ove godine. U Italiji je DVB-
T emitovanje započeto 2004. god., sredinom ove započeće se
sa emitovanjem HD servisa koristeći DVB-T2 standard i do
kraja godine izvšiće se kompletni ASO [1]. U Danskoj
(Kopenhagen) je na 67. kanalu UHF-a probno pušten u rad
digitalni signal koristeći DVB-T2 standard dajući mogućnost
da se TV kompanije i druge institucije pripreme za digitalno
HD podešavanje, kao i radi neophodnog dograđivanja
opreme [7]. Austrija i Češka su takođe započele probno
digitalno emitovanje.
U Srbiji je javni servis RTS, preko svoja dva DVB-T
predajnika koji pokrivaju područje Beograda i Novog Sada
(Avala - 27. UHF kanal i Iriški venac - 31. UHF kanal),
počeo sa eksperimentalnim emitovanjem digitalnog TV
signala 26. novembra 2008. godine (u Srbiji predviđeno je da
se 04.04.2012. godine obustavi emitovanje analognog TV
programa). Vršena su i druga eksperimentalna emitovanja na
naučno stručnim konferencijama, kao što su TELSIKS 2009
[8] gde je realizovan testni DVB-T multipleks i TELFOR
2009 [9] na kome je izvršena demonstracija DVB-T2 signala.
Takođe, obavljena su merenja kvaliteta DVB-T signala u
stacionarnom prijemnom režimu usmerenom prijemnom
antenom [10] i mobilnom režimu rada [11]. Parametri signala
koji se mere u skladu sa smernicama za merenje DVB
sistema [12] jesu: frekvencija i opseg, snaga i jačina polja,
određivanje tipa servisa i identifikacije predajnika, kvalitet
slike i zvuka, pokrivenost, RF karakteristike kanala. Kvalitet
signala koji se prenosi se određuje merenjem slabljenja ivica
(karakteristika linearnosti OFDM signala), analizom
konstelacionog dijagrama i transportnog strima. Međutim,
provera nivoa signala i modulacione greške (MER –
Modulation error ratio) nisu dovoljne radi procene kvaliteta
kompleksnih DVB-T2 signala. Potrebno je izvršiti
demodulaciju jednog ili više PLP-jeva radi pregleda L1 pre-
signalizacije koja daje informacije o izabranim parametrima
prenosnog sistema, npr. trajanju zaštitnog intervala, sekvenci
167
pilot signala i L1 post-signalizacionoj modulaciji. Na ovaj
način dobija se pregled kvaliteta DVB-T2 signala.
8. ZAKLJUČAK
DVB-T2 predstavlja standard koji u poređenju sa DVB-T
donosi efikasnost u iskorišćenju spektra od 30% do 50% u
istim uslovima prijema koristeći postojeće prijemne antene,
fleksibilnu robusnost za svaki preneseni servis i povećanje
bitske brzine. Koristeći poboljšane šeme za zaštitu od greške
dobija se na kapacitetu i odličnim performansama prijema
signala. Pored servisa kao što su HDTV, pay-on-demand,
moguć je i prijem 3D TV. U kombinaciji sa MPEG-4
H.264/AVC DVB-T2 standard rezultiraće u porastu
efektivnosti sadržaja i kvaliteta.
LITERATURA
[1] DVB Project, http://www.dvb.org
[2] ETSI EN 302 755 v1.2.1 (2010-10) “Digital Video
Broadcasting (DVB); Frame structure channel coding and
modulation for a second generation digital terrestrial
television broadcasting system (DVB-T2)”.
[3] DVB Document A133, “Digital Video Broadcasting
(DVB); Implementation guidelines for a second generation
digital terrestrial television broadcasting system (DVB-T2)”.
[4] ETSI EN 300 468 V1.9.1 (2009-03) “Digital Video
Broadcasting (DVB); Specification for Service Information
(SI) in DVB systems”.
[5] “Strategija za prelazak sa analognog na digitalno
emitovanje radio i televizijskog programa u Republici Srbiji”
(“Službeni glasnik RS” 55/05,71/05- ispravka 101/07).
[6] “Studija izvodljivosti i idejni projekat radio-pokrivanja
digitalnim TV signalom na teritoriji Republike Srbije”
http://www.ratel.rs/upload/documents/Novosti/Prezentacija_
RATEL_15.12.pdf.
[7] Digital Video Broadcasting Issue No. 35 September 2010,
“DVB Scene”, The Technology Quarterly from the DVB
Project.
[8] http://www.telsiks.org.rs/TELSIKS2009-report.pdf.
[9] http://www.teamcast.fr/en/maj-e/c2a9i18844/teamcast-
news/news/dvb-t2-live-demonstration-at-telfor-2009.htm.
[10] Bratislav Milovanović, Jugoslav Joković, Vesna
Milutinović: „Eksperimentalno emitovanje digitalnog
programa zemaljske televizije“ ( Zbornik radova PosTel
2009: str. 235-244 ).
[11] Vesna Milutinović, Bratislav Milovanović, Dušan
Jokanović: „Merenje kvaliteta DVB-T signala u
stacionarnom i mobilnom prijemnom režimu“ (Infoteh -
Jahorina Vol.9, Ref.B-III-10, p. 289-293, March 2010).
[12] Recommendation ITU-R SM.1682 „Methods for
measurements on digital broadcasting signals” (2004).