BOJAN KRAUT STROJARSKI PRIRUCNIK DEVETO HRVATSKO ILI SRPSKO IZDANJE POTPUNO PRERADENO I DOPUNJENO A ‘TEHNICKA KNIIGA, ZAGREB.oxadan idan lovers nda vata i spk eda 195 1956 1964 1963 1967 1965, 1993 1930 rot 1976 (1980) 1981 (a5) toa (1989)>* tos 1986 (1987)"* 1987 AS)" 19s Fane & AS oat, (v4 rps ans law A oe) IZ PREDGOVORA PRVOM IZDANSU Strojrsk se strani — blo Inener tehnitar Mt mastr — 4 svome ‘radu devo suerece'srnagobroni. ponalcice boron pda, U nassmo dosed uportal strane privuik, no nia fe sporaba ogra iene aber vioke Cleve 1 nedovolnae ania stant jevika. Paso aja swomenutt da 1 priinel me pratae mater na takar natn kaka bi io potreban 2a natu prakse 1 Sto je najenacinje —w nima nem domac Sundar i death domain propia. ‘a ih harem dlomicepopanio tx prosina, odio som se sastavit ova) Priuénik treba da je wideh pritupaéan siege} makome, pa je sop ode ‘ran dfn format. To Je datako ogre opsey. Zag tata son sep thor {radia edluco ta 070 Sto dnemo re staarskim ejrima,whelearna 1 maistrima, po stdenima srjarsea | acim sedi thi wl luborsradva 29 tho rate supmeve nara mje bo lak, Zell ram te 40 ie plist neko) sina Keri) sedi. Zata ce Jednome bt nega previ, 4 drazome prema, jdnome ce noo peglee bit preteho, a dagome pre Jebccare, ‘Jesra fe avopa priuénika balan! matriol,jedako prea sa sve supe nieve navbraste, 2a Bkolu | praia. Onto Je gradvo sateto ne manainge Posebna sam puta pose raze nacke’'9 mierama i nevoting na tm oll koje sada» jor Jedradébe su slink. Time je wnckim podrulina omeguéna i apres os whrienieni usta mira ~ iebaichag 1 tplishog (halrfskog). 2 sim Dodruiina svt thehh grana wponrbe mmo, iprolatnog sit po Gr ‘i. Tehde, hoe su hae mpotrebu Gtorelew sastna mera tplish te ‘nich. nastj 1am pedro sastovom odgovaratihtplichih abe, U ovom ‘prvi pro Dw sre} Tera wopceabjnene vike-mane popane Strjrske woplnske table, hafesarse sve rises preracanane | wfedoice Greve suave mera. Time jet toptinho) thoi bin olka atune fe 5 eeganim,velnskin Jodo bona, tame 1954PREDGOVOR DEVETOM HRVATSKOM ILI SRFSKOM IZDANIU Prve-slovensko( 1954), zati drago—hrvatsko srpska (1956) ~iedanje vogs prune raspeedanow rok od po gain da, 0 fe poka2to Kota Je tila powadna za djehina te este nae stojrake iterature. Ocjene ‘ela, obavjeneu staemim easopisima th saopeeneesobno, akader se pote ‘ie da soba dan potas) ch "Tom priikom ponbvao moramo zabvaltl rads kolektvina ~ Twtowh aya oLitestoje Lyn Toda lokomotvs,srjeva | morons Duro Bakoviceu lavaaskon fro, ko so kao nan omoguh pve 1 dugoiadanje piri Tskastvom tts prvi taj sje now. salno dopunjaane lindas. Djlo Jes dosadatjh devetsiovenshih te devet hratskosgskh indanadosegloukup naka od 290000 primjraka. Na taj atin er Sages fase pirat sve vik dla porch ne sno ad ‘njesima, vei Kao pomapao pe wen ‘Kako se vet sazabire 17 predgovor pvr nda, piri je od sv otek trebao da posit 1 die sve sue da pomate strojrskim strotjcima pe stat praks~ dain, ude ‘ima, tehigsrma i indnjerima~ mogim brojanin podicima csr, Ptebain pe svakeevaom 18, = dajedsiveno priate sve zakontoat 28 sve granesrojasvnvelisiskim Jednadzbar, gu prrodeim medusobnim odnosimaveltina (0 Je BO Uvnijeme prog dona pews preva veoma sion ssa) Stops tio prrebno pales na upoteebs Koherentn jedi. (Useais tim put je vec u prom idan, 1954, ypoena stuose 4 suvremetam mjerim jedicma (oda jot Cicrgeva sasavs jedi) te ‘objeno iu ten jedinicama preracunane brojane podetke. Tin jaca {sedo meduarednog sstava eis SI) powetia je privtaikponednu play VW vom iadanj, koje Je potpuno wskiadeno $Jugoslaveaskim 2akonom © meri jedan rein. ‘Osim om puck J w shld msjnouiim sone tandardizace (JUS, 180, DIN}. opunen | prositen novim poplin, ‘Unovom grin vals poscba spomenut:proficeno: dopunjeno poas= leo matematispotpuno nanovenapiana poglala © esnoxrim poymovim S podrtja repulse 1 clektronske bade podataka: naJopanjenpodact a nin enmane, eed po robe Kr po w Da se novimgradivom prints ne bi povecao peek priuénog opsces 1 tom adja su esta able © potenijann | Konenina brojea te ‘je potrbno zbog Soke upotrebe reemh aeunaa) kao | posebas dodstak © tnformatiiradunarstvu Get feu rink ukliugeno now poglale stop prdrua. ‘Navotits zabvalnost ugyjem makladi «Springer Veriags Bese berg New York, 1 uni. prof dr E. Schmit, Sto su dopusi eporeby podataka za talicevedene pore iz dela «Propet of Water and Stam in SI. ‘Units (1969). Zahalujem ugostovenskom za za tandardzac w Beograd ws now »Deutcher Normenausschas Hew Z prstanak + pomp upotrebi Trojan podotaks ir standard “Za poms ei sasaliniseakopiss datsn sam rahrabt w prom eed 0) (ay = 40" Li ehsponenti (a > 0) wok eet onwnser ere (OP wees won Wrenn Va Vb = Tob fe Voro Neodreden rai: 1°," 8,000, 2,002, @ =oLOGARITML Lopuitmiranje je ratunska opera, pi Kojo) tatimo eksponent 8 iz pounale poten tare a fae Boj bj logartam brojac za bans t= ope (gdje su ac positon brojev) Za bilo koju baru a> 0.2% | wae Joga ® 1 lout =0 Wee SSB acacl ot mes = 22 8 aan gato foe) og + og tog. = on ~ ony Toa = og ton Vir» og ome op ME lo2aVy ~ logedy ~ hg? + Sage +-Hogh = og ~ ge lon Prev lgtams Cog = Moga (he mal pevorbe) U pore su dekadski (Briggsov)logritmis bazom a = 10 i prtedai logartms Bazom a= e(e = 2.718282.) Dekadsh Beggs maj azn & = logit = in Ost gin ‘Svaki se dekadsi lant sso} od 2) karakteristike (clog baw logatma), 9. potenie bro 10 soja odgovara meso vednost pve broke u danom broj by mantise (decmaleulogartms) koja za redosijedbrojaks dam ‘oj potatimo &tabieama mast 617 Oanatujeme in pe Primer: n enone ‘oom |e ei wot tos rn te 1 | cetbtn St ost? wire a redstie |p 035 — 1 sos ips ce [heat | os imajy bau = © = 2.71882 mateo ih tora = Ine owt he Inet =n Cds dekh prods ogame lee = 08383 ow Inu = 2.026 90 leratunavanie pivodeihlogartama ie dekadskh In 62 = 2,3026-y6,42 = 2,8026> 0805 as Prirodi logan brojevaod 100.999 sabran sa tablieama ma st. 89. Za se drage Brojeve tzacanavaj pomost n10 = 2.30261 Int" = 2.3026 0 ope In 642 = 6.4646 (i tai) In 642 = tn (642/100) = In 642 ~ In 10 = 6.4688 ~ 22,8026 = 1.8894ee 2 a Bie stss sur Se on Aa = |e ‘02 ‘4 ae as 80 os mm ufo so 8 els teh $8888 Feses See ross suisse eenwe sEoER renes seseTPriodal logarioal broeva of 100 do S49 Prwodal lopariont brokra of 550 do 999 det 2 3 4 8 6 7 #8 » “0 1 2 3 4 8 6 7 # 9 aaa aa S/S GIT wAIie sige GAIT? Aigo ecOe ease Gua @RRS] MSE S6./0323 C20) is A308 Cast Rasen eam wane east has SBe ge ST. e3ase 347s G30) 3509 fasae leds aiker ee74 63808 63613 Goin aaen SE) Cee Sees 3a42 aepp eure earn! Assd game) aapae 2 18 S5./S3001 Gaels eiinis @3asd Cm ahke fons Rte &N86 BINT sree Sees 63909 ae 6.403 69019 wa0se os? waOW) 6Ks Gst02 BAL18 i Ss St. Saas esis! ete? Ritts Sake Ste Stas Se 1G jesaos ett eanss euihe fiaiet ee aod oy eS )REES7 BAIT Sem esos Shs Stats 0 ede eet . asie des2 asen he09 Stow 63) fakes Gans? 6877 boos 65003 Sone BS ete 63197 S58 asabs siz BSSip GSS) Stee S942 650 ws410 63428 45009 2502s Werss ets) Sites St stad OS es o's 917 3053 QaOID Waase fad Beas ue =f Eg Ue fAaTID 67S Gano) 64816 S22 Sos Sloss Sek 3095 Soe estos ss? SE. Soa) aSase wasn aes 8. 63e CSET Sloe 83h sa gasoe SSSI 65825 45839 wssee EST SSSS TOR GAGS aad ead ERI ERE Ga lektos akin egeno anne 205 S4aL; Bs) esi30 Sande ese eSont S8058 33158 S08 Shen 28589 Soon Sone [e067 6080 ow 6134 66147 6161 66174 6.6187 Sonos Sasso Sozea soso sty 2SJOADI1 G214 68227 64241 GASH 5267 asam 604 Siate Sts57 Saw Soon Sousa TR ISEEN Goi Bais) 66.73 GaKG Ge beul? SHER Seed $3900 $290 Sant [eter Saaz? wand Sasi} Qesle S529 GasK2 BRD ERE 3 soe AB at oe sa cam on ie fie Se ie Hee ae Boog Sg BES oe ‘oe tg ae ebected Se Gn ES SB Sh fa stn tt set gs seca see ees Se a a et SS SI es Sa Si Sse See a iS SESS BS Ss Sas oa ge gE ES 5a Ss sas a ass Be BG BS Be 16.7979 6.799) ROO? eS Seg EE Se Se sae a aye out He So is Se ae te g8598 28828 seaee renee yuses 2 4 °“TRIGONOMETRUSKE FUNKCUE ‘Tegonomettskefenkife dvs entra U peavokutnom su rok sin (a & B) = sin acon + cos asin katete ~ stance ib ur pravi Kut a bpoteauza —ateaniea ¢easiprot peavom fat, tan (at py BE ton "Trigonometniske fnkaije kus su omje- TF un ota > fi stramea pravokutnog roku cotoo f= 1 Sinus sino ale tangens tan a = at erp eo Kosinus con a hle —Rotangens. ot = be tees pies Veiednst igonometishih fuses katovs od OF do 90° sbrane sa co 2a con sit se cablicama: zn cos nae 12113, 2a tan fot mast TS. tin 2a = 2tan (tna) fol2e= (ete ty2enta ‘Veiednostwigonometeisi funk cele ptrebnih ators Nodaje ves ee) Se] © |e | wre par soa = sina dine wt_| 0 | mo | nw | ns | no | "NY | Sua | Oe co 3a= soma Seo sings o] EJ] hs] 1 [oo [alo 2sin'g= Toc 2a cwa- | ct [avelive] FE} oo | a foo | a Powastronte tos | oo AS) 1 | vr]ae] o Jee] o in 4 ing Din BEL og OB was lastve la livel oo beet o lee 2 z “Toppan ke win pdr ator saan p= Don 2B sin B58 om | is [eos Se ees eee eaten pe ten BB og 2h ciee | sosa| Fare | Sowa | aume | seme een 2a By OB mo famelisilimslisiliss snosnp Ca mmo cmon ae eas ope taba) mime, | SY Rinaiap = -on(e+ 9 +t0-6 morace: Mus funeongnanter Demme a tan acora= 1 Lseote = taieta 20s aos = cs a +B) + om (a 8)2d 0 do 45, koninus od 45° do 90" Tiigonometike fuaele: sinus od 45° do 50, kosinus od 0 do 45° af se — a a TRE eee ee i ee ce Eee Be ee Gee Eee ES UE aie Ons ies SUH OS Bt Be E)MES ies Sr A Gece that HIRSH GB! tae Rie eh Hoe tee Gast eS Se) a EL GAR IGE Ee TE Bs Ses eat el a S/S SR SE SEG SED SG. Set iat Bas ie SURE Ae es She ae es ee ie Ea ie SUE RS iS GE ee Se ise HG! ie gsr tte et Ghee hs leer Seu ip ie Gath 2 Ste! Geek RS Ge Gs ee tees |g ie Fee elise MGR) GS Toe) SER GES SER) ie eee SRB: aes! a Gee RS es Sa ie oe Else See Hee Ga See Eee) Seen eee Ee Fe esas, tee ee RE ce Be ie = iar Sao a LE ES Ge oh = Ee BS Soe Ge Ee tes Hs ie z i BS ie i HSE ESE Gee the a Ee oe Ge BE ie TS OE 2 HE ee ioe EE he ike sae, Se ee: Soe ee Ge Gay Sie een Ga 2S Ge Be Gee ie Re BRS Oh SG GO Ga a SR ie IRS Gos Bae Se an ae Boro catd BSE ENS Sl SS Tes Se SUR Se As Se Ge Be Sb [iam Gam ca Gan aa sue Elias Se tae ee ee Sage ee Gah Ry e/taes Sas eee es 23] SRE Ge Se ae ie Be Elie oe ie ee ee lime UAE ASS Ge ue ENSS joo fee jee toe] esha Geta Gases Gant tite Gume deae ay el )RGEs SRL Ge Mase Ue Ae RI eas | £ ee ee ee ee ee ae ele E/E Ee HOS Ee RE ile SASS Ge SER A Te Se ESB a‘THlemometiibe fukele: anges od 0° do 45, Kotangens od 48° do 90° ouangens od 0° do 45° v w ww o 0 o = sa ae a Ge aan Ee wef a a ee ee ae ee ee eS : fish ER AB GBS Gs ta dee ie tees |e fies time See first tit sce Gane (| tes [Se fie aus Shae ace Se Sak ee ae cee Oe ee ae £ fie SRS Geet AE E ies ie Oe Ge a ee Ee = a Ee ES Ee EE Ee F = SO a Ga I AR IRE E a fa Sue Bos Bieta ie E cee Rs ee Be ee ee E = Ge Se ae at As a eg Bu = Ce GS. Ge Ga Gas Gs sg ie = fie a saat iene fe % A EE SB SAE ERE ie Ee a E es Be Ee Se ee ees ae & cs Be Ge See ee lik ge as Fi ite te ie Hes CER ee Se MVE ie Ge Se ie tee |E gia Pee ge ee ESTE Se GEE GACT A Ge A GREE Se! es oe a SOS GRE GR ES Ao Ae Bre Ge ee TE SHRI E iii tate Seat Gat Ge ee ie) ie See Be EEE SH) & hes ies, tise HE Wie he $) iso le ioe ks | ee He Bia ae Oe ae Ee § ES GREE GR Gs SE BUSES ah SE ES is Gee Po] & : oe Se ee a9) Kosokuni wok ape ys 8 sin a= sin (+ 9) cov a= ~<08 (8 +) Sinus poutak ain. a = bin = 6 sin y Kovinusov pootsk = Ba = De cont Wa = cova = tan Baal ee 2acconp ‘sina nad hipotenuzom h = ebve —_Ptagorinpoutak at + BF = Bain sin = (a sin ye ia (a+ apy sin pn + 9) /\ sin ys (B + 9)LUKOVE TTHELA 4. Prong iteku sn steica Povein i ope tka Seed kut 2h = 20 4(red) Apevia, Oops ay 0% Stemee ane Povesinn ‘4 = aiein cate oon OE aw ‘isin © Zoro) kuna B 2 y= er epnarehrce d= aan @ Voiounae housing hid) From spe kus Koordiate wakes 34) Blas Yu. C90 se ee 3 [ws aor [oatse® |3a| 1ise7e | 0.57740 ALVG—OC-HG-J awardee gfe ase | [af enaaa |e A= ab n'y ~ 12a sin = 72 bean @ S| ms 36° | 20sut | sa] 170134 | 1.37600 A= 2 brainy) + abe = 99) + xc0n~ 0) 6) a6 we | 2s0eta! |oal 24 | 7st Onan tee amerorut | 8 aw 2031 sanniee sal 261320 | 24128 2, Camera 5. Krug Stance ab (6 0) Dingonla 0 jer asow eB (8) Visina pectoe end OO CKvaat e(= = w= 6 a Krtn ica one Ota Plumer sein hut @ @(rad) LakPe rj Tatar = rain Provokutnie «#6 = A ode Mab - O= Baro Romb a= Beh at 90" Povstina jetta / A= ak ont Povrtina seeks Visina seta Paraklogn « + b+ ha + 90° wes i hy ‘Ae ah™ ab sina ss OTe ty a= bane ani arta ptm o ‘Vanjh gmtans promjer D, d : Tape at beee dian eee aren oT ne vib seme sine BR 4 aa tenn a ‘Srednt polumjer @ = (R + #2 i’ Orerbrerd heding sas 3. Hct pans) 4 Bip a> Broj stance n—Zbrojunutarih kutova 180° (n ~ 2) Peluso 6 + Poin oedemo rj etka tke Ope 2h ee sie me mee = alt Seb) Vb] 1% 9ovine volameni tila V = volumes, obsjam, Ay = powsin estovke (Bate), Ay ~ powtina ‘laa, A= opiate (akupns povtina), A= nana 1 Prema V=Agh Provoke paralelepiped s strancim a,b, 6 A= 200 +e + be) Disgonala dV SOE ook» brdomn@ hee Diagonala at Vea ip plume + mh Ag = OR ‘iors Sere vais panna Ra ere ae Scot at santo jek eben este 9 Sredaji potumjer v= onde Premise Kadena praia sa straicom oseovke veaWs ‘Kut dizmeds cspovke i pobotke tana = Dhia Pkracena kyadraia piramid s stranica os noskiat i sisinom h ising pram f= hala ~ Vohae + ab 6 B8 4 ks Sirniceomore 8 om iL Y= Ga) Ann (et e\\B OBIE + VET ao posers s Been Prikraensstodac 7 = polumjen osnovki shina Vicia sotcn 11 = ARR — A) Kotstokea——tan(a2) = (Rh Va (Ro rR + P)aH 6, KuglaPolumjer R, —promjer D ve Lan’ = 4.1888 8 = 1 xD! = 02360" Aa ann = aD? Kepinjeak i oetak Visina objet (alot) polumjer kuin paalle a= Vir) lumen etka . sR = Na) ul aKOMBINATORIKA Bro} permuseie (poredako) 2a atin elemenata Po) 2B Bro permutacia za elemenat Pony edu Kojima je m ednakin Bro} Kombinacam lemanata nto ranted: son-(2] ata ~ ber posslianja soy= (PEt tee ~ s ponavianjem ent Bro vaca elemenata og raze , aro a 3 In tye ara eves cleecet wos=2ftobs tft soo coorsvfihelbel catsDPTERMINANTE Determinants I. rede laud a Determinants 2, reda wernt. ie sass) 1 |tte| — ne tate] 1 ean ~ ay ay) a (5 ay) + faites as — a Vnjednost dete timo Kojgod redak ante nog veda iratunamo tak da skalaro porno ‘Stpac a subdetrminantama tog tha i supe, pe Baal -olgas| «fb ‘Vesnox determinante se ne mien, ako ziokrenemo determinanty oko slave djagonale (a 1807) se ‘Ako su determinant dearth dv stupa jednaka il proporionalna, jednost detemunant edaaka je nul 2a Ra an ons Ras 0 “0 u MATRICE Matrica A diene mm ima ‘Ako je = 1 azivamo matricw veda nstupues (tapnin) vektorom a lly ae Dje su matnce jednake, ako maja jednake dimenaie i odpoveriuce ‘lemente ednake. Matis Ona Kjupod mena, ass jen clement 0. “Zorja motemo mate samo jednakshdimenais ladlnn B= [baln A+B log bala Matrice A = loam » tntimo «3 skalarom & (sani brojem) take, vali elements mati pomnatamo » Unaaak ac ae i B= Bae ye man C=AB=Kalm ie ce ar Beane Te ements matin A = [lle 1 ote ane ea sagen wo me eso T mark ethane wagon mates A= [be Mo redo pea relies huper nape Cee Ue Sein mutes iden Sek tj mats ire tena sername Match 2 fron oe en nai ol Tete matic je sienna, ak je A’ = Aa nese, ab je A -*S Mita A= fal a urn ako je ben termina roe re nes 4 os ahr tbc inet oieonhe 8 ang meen meso ededcchno emjnte n aps (4 ts) = Keine mr se es) fom jen £0 = Sepa teh mmoioe pon aes © wenn kde es (ey eke + ay PnAPSOLUTNA I SREDNIA VRUEDNOST Aptoatas vijednont Definiojaapsluine vijenost a ealnog bo gas ‘Apscluina vejednost kompleksoogbroj a definirana je jednadabom val = + Va = + Veo oF Za proizvolne kompleksne bojeve a 8 we ota ha WS a IS = Popreine veijednst Zam ea Bojer 3,82, yt ~ ase prosiek a ~ harmoniiprosiek a) He BINOML (es bP mes bah +b (es bP =a 2 Seb + Sab 28 Ges orate (tate 1 sea glersteceeu (pj meanest meken oat PSs Ta BF Dd aL. 24 Reese a- iby Pes eb) PEPE (ero Tah ob) ALGEBARSKE JEDNAD2BE edb rt stupain Ot Hares tere =0 tO ma uopseguKompleksti brojeva m koijens Koren takvejednadbe ode ‘ujemer opcem sluts, potnom teens metasama numeri matems tke ednadiba pv stmpnj linearajednadshs) imajecnoritene Sy Iedaadib dogo stp (vaca edu) atehven0 «tO sme da tenia ie Pm se (oe Oo ae Ye Diskin jednadlDe yy gue Za > Oma jednadtbs dva rata rena horjena 2. = 0 ima jednadaha da ednaka eana korjena, 22 4 © 0 Koren jednadibe Konjoprane komplekei brow Ako srt; Koren’ jednadtbe ©? + pr +4 = 0, sje gat in p= (a) 22) Jednadibn vide stnpnj (reg, Ctvtog...) rekavamo jednosteno samo ako je mademo bao Tesi ‘Sir dij linarih edna s die nepocnanc (1, ») an + by =e, Metoderetavana: 2) Metodasupstucje Ie-ruge jednadibe y 1) Metogn kemparacje {obj jednadty dobivamo nepoenanicey = (1 ~ 4)y = (es ~ 8b ©) Meta soprotvhKoefejenta Jedzadtbe mpotime tain broevims, da dobiemo pi elanovima s stom epoznanicom suprotne kechajene, a potom sh shrine ax + by = 6 (= andy wobtvamo u pro jedan, aise + bby = bye) mash = yy = es Rjctenje was bea ties abs = ay aa atin eratunavamo aepoznaic y‘Sistem tnearih jedan Sistem m jena snepounapioaa 5 ke ayn tats + + te = dui #ant +... + anny =e Sistem je homagen, ako je Osseo Nehomogen stem ednolto je ett, ako je deters net ge A, yea ge aie bans 4, By a mas fase as A An gts Jans b= ta lant ts a schomogen sistem dij inca jena + dite nepoemaice ‘TRANSCENDENTNE JEDNAD2BE asponencsin jedandive Jednoaavna se ekponencylna jada hearers sav logantanjm (ara i dekcin oguitnis), Ricieje gas y= in ine ‘Lopaitamske jednaive Jednosavnalogartarsha jednadha logr=b o> tart ima eee cee ‘TigonometisteJedamdibe Za hetavane jedaontaeh rigonometniih jednadbi, pr, Soom sm = 2 mal. Pocbne su table vajednoetstiganometrskih funk sl odgovarjuce Faeunalo,Zajednadaba sn (me +n) = a teadimo i tales hut te dobivamo netene " Wn Pameréno eesevanje jedan ‘Uopcem suru mozzmo Koren trancedentaih jednadth cet eto- ama nomericke matematte, Reale Konjenejednaibe f(x) ~ 0 pokusavamo iatunat aumerihim metodima tsk. dt funky ~ fl), Koje more Bt aeprekidns,prcabem "ublcom i pratich Korjene dobwamo pri wnjednont = 0 NEJEDNADZBE Linearne nejednatdhasjednom teperaanicom at bz0 Ima dvanesena se mary 1s mw oxo ‘Kvadram njednadtbu sjedaom nepozmaicom ae aber ezo rmatemo rest gafom funkeje year there lito, dai site ustanovima interval adie je y 20ANALITICKA GEOMETRUA, Opti obi jednadahe Ars By+Cm0 ‘Bkplcn oblkjednadtbe Fm Btn nao Segment bik vat phat Jedd pravea oz zadan toekuP, 2») ue prion! ku (prions oetajent | yo m= mte~ a Jednadta pravea aor dj zadae t8keP, (2,9) 48 Ps (3) Ome ee 99 vale} fury (hubna parabola) iperboe hace th By (609) a = sot = honst Komtrakajakrivalie Toy tan B= (1 tn ai Np. satan a = 0.25 mid 1213 ta tanp 0278 0307 03336 03367 Canjsienice Knunce ‘Opes jednadba- a sredteu toi (x, ¥) (29 +0 h=P Sreitja ec ~ 2a sete hod Gen Om =0) Bayer “Temenshajedousina~ sondinantnom os kao tan eemtom (ror. ¥0= y Elisa 0, D~ poluos (u amjerovina sy) Sci ednadba eae + itt = ‘Temensha jedaadta y= (ia) (Qa=2) Konsrukl lips: 3) Ako ditinw, ju dujna @ + B otha P dij na Kakove ab, pomitem tako,danjene kale totke Mite po medusobno okomtim praveina, fopsue totks Peps 1) Presjeita keutica s potumyerina oi aed thoy Sredit 0 prouvoljaim pravcem p od uj took Peipse Parabola ‘Tiemensha jednadtba ~ 5 ondnatnom osi kao tan- gentom ins Kooadinatama tarts F (72,0) yee 2pe 2p parametar {Zn praboly sos u myers ordinate y ru jst ‘ootainate «iy zamjenjene “edad parole 2 jeme sKoosinatama ( = ya) = 29(e~ m0) (Op obi jedaade (2a 0s wsmjeru ordinate) yoa'toete Konstruksiapacaboe Simetala watjenos Sto je presjea prot pax vac p hor dante F's vosticom y + paraela © st parole ioe prsjcite ned teks P parabole vo) uHiperbota (A ~ ssimptoe) Bvolent (volta masta pi edmatanjo obodaskrutice ‘Ste jena = Resins = e089) Bie a po Rot = Bm) Tenens jean Reo PW) 1-29 fone cima Kod istostrane hiperbole (a = b) sty § tend singe meds Some ah ena fakin iw a ane 8 ‘Tore ome a eee == oyee ToeF0 ] pds 301 | O.A06577 ‘on7a3s | ooTIs6 fogorsss | ooor7as | ooorese | om2se | o-poeas2 | aoe 736 222 | corte | Ronwaas | Smee | Sinise | Sonoase Shioges | aonay | norte | Gore | ozo. | gore fioig7s | eattees | otsaie | nonsrs | Goretae Diotsaos | 0.015303 | otsese | oteosr | 0.16502 igus | oir777 | oom? | ooisees | oogi20 | ooreses Waaonke | Bormsas | tadiats | obersis | Razzore | ongssn8 Dzsnes | oztsy? | auasiis | omsteqo | O0ssata | oasta Uitaesso | Boseant | aaysar | osantss | 0026s | one ie Cikioida nate ps ota kr sce po praves ae de=sion) re 8) foo2s0%s | oosneis | apsraea | oasisi7 | 0.32 | o.0s3200 f= kat koran gonsa7 | corset | ass3s2 | aaseose | o.ze7¥¢ | 0.037581 Gossesy | oso | oosoent | Gaerass | osz200 as) ovvass | Goacees | aagsss? | otusaoo | O'a7276 i Gossoes | Sossare | ansosor | Gasresx | 0.82708 ” Epicillde aastaje pet otra foossss | aosarae | onss717 | gasaz20 | 0.057736 | ose70s eumice po vans stan drupe Ku FUNKCUE as Ako je seiko ednos» za bpadrten tom odreden ea bro ake se, dj tterva [a 0) dana funk f 0 se pe y How n'y ~ sin my) Hm cos y~ emp) yes) ma (Ranrw ned 1x ~ argument neodsisna vanjabla me Rr nin fos) ~ nko vaednost [o,b] ~ debaajso podrute fonkeie Hipocikoida nesta pi kowrjania Gal fake f aa fs) je sep ah toga (, fe) © rvs lewince po" natrano) san rage t . Polinom i el aconane Funke m-tog stan je Bre ae boos tak ty dy tO fn Kvoien dja ponoms eb bs om sin y ~ sin my) Ho cox + 28 ey) m= (RO nek y 4S pin aEnsponeniainloparitama funkje ksponenciina fark Logortamsa fnksijo Logartamske so funkije inverzneeksponendsin funkejams, Kame tanketje Konus "4 Kowngens nme yersing 1 = ampli a fn kt pomaknuta snus me rsin ee 8 Kein priglenog raja esntar v0 Logastamshi dekrement fe eis nto oy ih Calometine fone “karin Anas Ksinas Aras tngent Arka ong yeacane | y=acone CGiklomernthe su fenkie inves kutih funk, Meds ajima poste shiedece vee swe sh (-¥) = ~are sin sreeos (1) = a ae cose fesint + ae cose = 42 iperbone fnkcje ‘Sims hperbtni wre auctan (-2) = mare tan ie cot (=) =~ ate cot iMetan sp arecot = a2 Tangens hiperbont Kotangenshiperbont ete ee eee yeehsn She pyrene 7 Osnoene veze meds hiperboiim funkiama: or — ar (es) wee as) = chechy 2sheshy ane i thar-2arar wees (2 = 12 Seca sabe eee = fees D2DERIVACUA FUNKCUE Derivacia fankeije y= fs) tock w= roay sum let a) fad Oswovns pravils dervis Juiey dey = wey = (0) way konse fafeca = wy et Derivacia elememarih funk SS ine! reali br v= tein B= M.026.9) y= sri s 5 sretan eariees) Diterencjal fake y ~ fs) u toi» je ‘Osnovne praia pet atunan diferente uta) 2 E09] = da # de dus) 40) = aye & sae enue e du Susy = ota cep Delve vides re Ako je (2) dena fnkaje y = 2), tad je derivacia drops rode (droga deriva). oy = Poayde =f Ped = Vuh = = dyite Derivaja nog rea funk) redo" Devivaia parametariradene fenkcife Za func ¥ » x0), » = (ade jes parametar. bie (2) = HOHE) LG) = EU 510 ~ H(0 YEON. prem e toekom oznena deivacia fakes obsrom oa paameta Geometniko macene dervacife fankeje Derivasia funkaje fs) jednaka fe Moet sent nablontanpente a Ku a) wteks = to ro ‘Tangent nassau 0) © t8hi Pe (59) yon = Fane) Nonmale me Asta fa) v9) og i\w vey stuf a) = bo Etstrmne vnjedaostfunkaje fle) bit 6e roth, ede fe U8) = 0: maksimum (A) f(ra) = 0 Usa) <0 7 rinimam (B): Peg) =O Pg) 9 AL yet Ines fn) eit. FF pug a0 in fire 2 istajey “ree = ran a ns \ cera Pook "edt Ala teksten pox + oy gay they yye Porm dec uch each: » ey) ~ po vais same war radi yt ec, aula eis Poa petit Pateaoa deriva po x funk Parana dvivacia poy funk- ie fey) oe 709) py LEARY =f Y) By HY A) = fl ar “at ae ay ay Deivage implicine fankcle ¥ (4) zadaneednadbom ge 9) = 0 vee SEE Tota diferencia funk ae ae BaeINTEGRAL Nendredend integral (0) * Cae ye P(x) = fle), C= kom ‘Osnovna pravila ra ixacunavane neodedeang integra Slu(e) = v(e)kee = fupte = F vende FIC ueyide = Cf Gade Parana iterain (oer er pares) Sugande = uC) (2) fvterdu [Net osnowni itera Jods = ar 4c Frade yee nent Fairs nec Jerar~ a'tna + € Jeame+c Ginede=a(ine— 1) + Cf (sin nye Sins ae Fe? aya Soouxds fait Sean de Siu sx) ae = are tn cs C Soorde=ising +f UNF = alae =inte + VE Uvodenje nove imeracte variable ren) de= doe Sarde $0601 4 de Primer 1 f+ bay de = f Cbd = (1) 2 + YO YEE at meat de (uh) de 2. fede = (ime + C Fsina x de = (in) comma + C nent dee (lim de 3. $e? 4) de = (04) f Mfer2)? + 1 de = (12) ate tam (wD) + contest Jrevereviol=nay=to, we 10) fe vt tgp re ie ak ae prin 1._ Koja je zadana ednadom y = (0). osesb Doljna kas kriaje FV a ae ar Povring 4 ka famed tka ksvle osx A= fra 2 ute pen vein rownsie) bwin te so [VP rors Yorma 3. Kiva je zadana poarnim Koordinstama (9), aS eSB. Daj Taka skrvte 12 [7 Porn eta Lf pe a a=t rode x8Leyatunavanepovrsine | volumena roth els ‘Rotaisto tielo nastaje rotacjom knvulje y =f) oko os xa 3 25 & 21210) posing A rtacshog tela Aa apWisy ae ‘Volumen ¥ rts ela ve sfvee Gauldinova praia: ty pet pon A rtasog ve fom campo meats hee sebatneeso go oe TET femeieete foe A= days Volumen roacog tela jednak je umnotka ovine poe, pod Krvule | opsege Kradnice Hoje opis teats T: Va 2am A “Tetisea nja kova ela vi st, 106 do 108, Dumerié interac Cesto webs inacuna iednostodredenog intra ade je funk fs) zadana v obiku table il ne poznajmo njen neodredes ime Trapecna ednaitha Ineral {2,6} psjeimo nam jednakih delova Sine A = (> ~ an Konatne toe Kops pointers st er es pm eemu eet ay th (5) = ye ae vote ‘Visto negra rosa inerat Dosti integral Funke /(, y) ma pod D izratunavame jednadzbom fits nae ay = fae Ff. nay ‘Transformacja dvostukog inegala polarae oordinate Bente oy = roo, rn ye dr Povrtinapodruja Dy An ffaray ‘Volumen ila toga nad podrasiem D omeduju ple, dane jednadtham: yin rete) jew aia NED Ve fete. 9) = sf ihe Trost segrl “rostruki integra funksie f(x,y, 2) na podruju V izratanavame ed atom Pen) ho. oe dy de = foe Pas Fey. de “Transformacja ostakogineae 1 polar (Ruling) koowdnat: r= reoegcos® — y=remesin® sing Bh eye) by de = ff rox cod, reosgsinOring)? cose) “DIFERENCALNE JEDNADZBE Diferencilna ednadeba rstasivi variablama flsyle « geody Opce setene Sflante = f girdy + Homogena diferenijana jednadba en Rjetivamo je supstvuon you y Opeesetenje { Linearna diferencia yeaa J eda y+ gta + ma) = 0 Opt setenje a8 F Heyes + ce adie je U2) = fated Homogena diferencia jednadtba 2, redo s Konstantnim kosicentims yeh ewe ‘otkoda pros karaeisien ednadba eee Ope reteneiferencaine jdm oviso je © Konicnima ky ks arabe sate Jednadabe thy ~ enki rea hoje yy ~ edna ea bof y= ke = y= (6 + Cayet® 4,5 ~ Konjopirano kompelsa: bien fy =a 218 eC, cos be + Cia be) ya cet 4 cet Nehomogene inure diferencia jednadtbe 2. reda stave se metodoen sare Konstan, VEKTORI Setar vein poypnoodredene sumo dsm podaon (9. ene, maa tao, ener, tempera). Stale eemtajem smbolna op Vekor ne seltne, néreene tention (pulutom sridoots) {sero (opr la, nomen, bran, sreaye i) Vekioe anaajemo akon nad Simbole, pri debi snbolo, pea: seometsshpikazjemo orjentiain danas ‘eiton mops it slobodnt i vezani Sloboda 3 veto mogy omit rojem sje paaao kao gods pronto jovo here fod bi yak otha u proto op. moment ara a). Veta veto fez pict same u seem ser hove Beate mo2e at samo nek tock a rave koje Sloe (np, hatha bina). Wiese hoe ‘eo toh a obodn wekon,alako dew rani cama, “apsoln vedas vebtora a ~ ajedatins ojom pokarjmo vekton ‘Roeser saan son Komponcneama hooray ar la.a0) ed yb) 5 edna, ako su im jednake sve Vehtor a= (4.44.4) omponente ang anh edi) vetior je velo. koji vods od hoordinatnogs hod 0 do tthe uprosoa, a oratujemo ga sa += OP Ijezowe Koordinate sui Roosinate tthe Paya) rene [lara Vo FE [Ako veto rzatearasoxima Koordinata etove 0, #4, it Ge smernt Kosinst vektors cosa= cospet cox 7 ov a peri eto smaen #22 u ams cet taba ce) 3Doeiane | obesimanje vetoes Vektoresbraiamo i oduzimame po 2akonu paraelogtma Zoroj vhtora a =a +b Koordinate 2boj2 4 ~ (5 5p 5) 50 saath Bath, naa Rasika vebtors Koordinate rate d= (ddd) tna h 4b d-a—5 beeratbin 0=0~ 0.0.0) ‘Moatenie vektora 8) Mnotene veliorsslaram m, Koll prolzvlian realan broj ma ~ (may.m3,.m8,) Vektor ma lei na stom praves kao i vektor , & ajegova je apsluina vednos Za m>0 vehtori a i ma st istog smile ra m0 vektori | ma su sprotnog sila 1b) Skala produtt dv vekro a ib je skalar b= 4b, + 555, +415, ~ a) | bloom 1 e Kut medu vetorina a i; dobivamo ga lz f cone — aba) 6) ab=ba (a tbe=ae+be ee: abla aon ab~0 ©) Veluorsk produkt avai veiora a je vektor oj sto okomito ms raving vektora a. Negows apsolatna vjednost jednaks je powtinparllo- ‘rum omedenopa vektorima a1 B. Vektore i Sn, odreden po pala desnovojnos Wha Koordinatevektonshog prodaktae = (en € St ee ee er ees axbr bee lesb xenaxerbxe ovina A. hoje odredajuvekton ai bye ‘atokat A= 12 Aalax i x1 2a patlelogram ©) Mision produkt vetiona a, 8. salar (abo) = ab 6) = (0% Ble Apsoluns vnjedoos!mjetviogproduktajedeakaje volumes V paral ipods, Koostruranopa sad vektonins a, Bev prosors Ve keh! 4) Resa veluora ravi poston Ako vekton a= (op, 6) b= (by by su paratelni(a x b+ 0), tata se seal tec} vektor€~ (ey 6) oie nhony rin asain ik je sem msl, odredent jedan Shao res ahaebe obey ‘Ako vektor ab isu so xia (meant produkt (a Be) + 0). tade vali eter wektor du prosoryrastasomo ws ob 4 mat nb + pe ie su shar mp ereden jednadthams mad 4 ea, ero iebe)ctrl uprstora Duljns aka s proworne Asvaje = = 21. y= Yi. 2 = 20) 20 a1 B prorcunavams edaadtbors errs E we Ako fe rvs dua jedaadsbama y= 93). sna 1 bake (2), bt Ge dain aka Nin Za Ava dan vektorskom obi jedoadtbom r= 0 = (0.0.20) F(a 40. 200) tee: Infleksnka rakrnenon A exe e7 tora zakrijenost Skalano poe Vertorsko poe V = (X¢r 9.2). Ye. 2). 208.959) Operator derma (abay 9 = [Ef] Graijemtsalarnoga pola u je vektorsko pole sie (222 28) yy (ara er Divergecisvektorskog poli Vj salino pole, odredeno jednadtbom ox oY, a deve w= 2, e Rotor vektorstog pola Ve vektoko pole, oedeno jednadbom ez ay _ ax! (G-e-F2-3 Vektorsko je poi potent, ak je invedeno kao gradient salanoga sin vr Ve gd ‘ektorko je pie ¥ solenoidalno (bez iver), ako je dv ¥ Vektorko pole ¥ nema vlogs, ako je tol V = 0. Bervtiatoo je sektorako pole smo ta, ako Je poten ‘Vettori poje Ve harmonics (Laplaceovo) ako w jm pema aie si log. Tada posta takvo shaltpo pole kod Kegs w4 2H uno Laplace operon Derisacija integracj vekiorAih fnkeia Deine vektorske funk a realne variable i njene deriva su ite kop skalarn) fon ‘Deva zo razike vetors Ima © a0 Derivai skalarnog progukta [coo Derivacia vekorkogs produkt Taq) x KOT = ato 9 + a) x B10) ‘Vektor af) + Komponentama X, ¥4Z (koje ws shalare funk) ‘at = [X(9, Ye. 210] mali BO) am + avo) im demas ays FR FOZ) kn) mee pn dere ox ay 22 a oe) (8 ‘ran french + os [Neodreden integral vekorske fnkcije at = (X09, YO, 20) an je odio Jain ae = (JX49 de, SYED &. [209 8) 5 odredent integral 22 = t= fjednadbom fo a= [fat a. fro afew)LAPLACEOVA TRANSFORMACUA Laplaceowtransformat Ff) funk ) (2a reali bro} 2) deft je -tnadsbom c a Fay = Lyin) = fein nee Svoptva transformace Lien + Banh = aL Yio} +b Liako ZaLyin} = Fae Lian) = We Fes) a> Lleyn) = Fl + 0) Lyin) = ste) 10) YA) = FEa) 240) — PPO) — FO) — FO) Leegio) = Ir Primer wansormacie Fo _ , Vs ata) 6 nue! ae =a) e ue 0) ux = a sina | ate? eet) dante +e covar | let ea be = Ge + oF Primer inerenetansormacie: Fu) se) _ 0 (impasns funk) ee ue Us ~ a Mi +an Vase (c= oF + ae sina (Me by Fe) ees Mie 8 = ae shat (= ile = 6 =e] oan STATISTIKA Motematiska se watistika bavi mctodama vrednovanja pokusima dobi- veaih podtaka, da bi ustanowla yeroatne znkontos epazanihslutajath pojva vel ss jm re ni a ot vn gts pa SSS eee Loonraanta st ro td seme tn te Brcipact beat serach whan gem ae sen win se sa spn ri ine ps et wo wijauen on 2 aa pe 1 SO in Ao ea neat tn Zavo} edsupanja vrjednostt slugajne velitine 4, of njene provetne vwiednoa 7 jednaka je 0 Sona-0 Sse prea ”Mira rasp & (wanes je pm pokusadobivens prosjeéna vednost sve vadrata odpania sane velne sad jone projet seas € dane Sondardea device wean: kosjen mete rasspa Relativns standard dejan (Roeijent vari) je (Stes ‘Ako pokusom iamjerimo die lane vein prin mjerenjima obieame nih erent to cer veline #4 Ht Karate bros, Kovaianca) “= 90-9 Za al velhs nov sup wie kupnn Sevica of eden ies N kardnan by (bojnost oso sap), sted wrjednont endoba west sopra je digza,oj pokazsje cst! srjednosslucjne vein Umemu so naps ranose mjetene sjednos na orainatyutestalost a gafkona rachobe essen (3) dhisame spaycjem stedine whos omens ets (koja eto we pri ‘a nepreko} kro 0 ye a po Seta ns apis Pokusom dobveni histogram je prib- tenje zakonu rndiobe suse veiine Normalne rasdioba xi norman} radbi tee kvaauestlost po Gausows akon yee was fs: msds vedo = sandudns dein “use vapotee se = do xine bom ma jean 2 mp nas slo msn = VNR 30010 (04 te vrjednost Kev vl maglo pada simetitno obje stane ina leks totkama x = m0, poe fe weesalost Nada vad Fem 20 y= 0438 ypag = S80 = 0.00810 Koo manihveijednost okivla je normale razdiabe stm, kod ves oe poor, ‘Cstokpna povrina ia med Gausewor kalo i apcionom el znost ae fips + pine mes Cutsem ice api ol pein rain +0870 A=05 S ineraly AS oes SStoeraly m= 2 0 A= 098s ‘sineraly m= ar Aloo Gauss krivaly (koja ed 2 slo vel ro pokisa N) modemo do oljom teeneiey peer pt jem Boje pokusa m ako moj aka fe devise 0 zamjenino standard ‘om devijaciom: 5. sedi vrjedmos tm proscenom vedas Drage snataiierzdiobe binomna,Possonows, Stadentova,saioba 7 idRegs | Lorelace rivals kop spas pokasom doivent tocuka,sapsesuma #3 | orinstms yn Yn bazivamo regespkom Krvalom edovarauh velar. “eli tani ankconaln zasnoxt (korean) y = 0) Linear Koel Pravac rears (9) " ° ~ otek na os onsinat 15 Moenajentsmyere b= yay une ‘Vnjednost broja ab odtedujcme meto- doy majunh Kvadata, aot prota v(Eoowalle- Sede repress pravee yog= de) eon Gree mjerena Pr sakom se mjereja ber obit na okolno~ pone ema aretha ‘Asso je rata meds imjerenewriednont 1 starne otednost x le famjerene vnijednons, koja po pots alin popeasts (npr pest snjeriog ued) tk naknadoo preracantprolamperm rca ‘Sktematie rele pojv 4 pod edna contin ek sedan ‘ko vjedose jedan predznons. Mazeno sh sk ustanowts edgar rajue acon span (ape netocnont = gesks jermog weds) ‘Shucaje greste faa Se po mjestina | vremenu porpuno neseedeno, ‘anim vajednontimapredznacma (apr thogwtroienost enja sl) Ne Imodemo th predijet. a ne mozemo mt popraviat jee rezutate. ZDog ‘tucsih gretska poraja mons raul! nepourdani Ova macy modem “sn samo vee brojem myeren 1 supronon i stematskin sani reshama koje pate sake rereje su mee pred 0 4 jes odstupana ja owes od Zahn ifevoes; nepavlnogmjerog postpka,osttenog Ht pokvaretog mernoy Uredja id Morne preshe cbs Bezjtno i pe jen myer 2a SUSTAVE AUERNIH JEDINICA, Velkinskejednadibekaberennejedinice Velicima je sak! (zal) pojam boy se mote myjenti, npr: pa ‘bring, tezina, temperatura, elektncl apr td Po sednos kala popes ‘Kojima susezne.ljcme vetie na geomerske, wemenske, mehanie (oma, la, rad snag, ler, magnets kal akon dreduje medusobnu avsnost rzpovtsnih velitina. Svaki smatematch ira, hol pokazaje samo meduxsbno sist seins oven Velitinskom jedaadzbom" ‘Velie mjerino wsporedivanjem s odredenom viednotty se veine, ‘oj sno odsbval zu mer, Lame racks myers odabiemo njprKlade eine edie Koje odgovaraja velinskin jednadsbama sa dimenziysii Koherentne jeainice ‘Od dimendsk koherenta jesiiea mo2emo samo nekeodabrat po vol Naavano th osnovnim jedinicama Sve onfale fede koje cae= Aajemo iz vsovmi jena s poredy odgovarjuch velinkih jednadb, (cdetncse ednadites) nazivimo iz veden it jedinicams Broj osnovnih jedinca veoms je malen. Za sve geometnske vehiine ovolna je samo edna cxaovne jedinia: 24 doin. Kinematika eba vee {je omowne Jednice za dunt vaijeme. U kinetic mora tin dere ‘Sout wee: za mas, elekeine iments velcne rade jo evra: 2a Jakost elektnéne sje Osim i, porebne su jos snovne jie a tempera: any, sijetiona show Kong tar (mater). ‘Sve druge jdiice motemo exh osnovnih js. Sustavi jedimica povezajucsnovne | avedenejedice u uednih dimenishu Koherendj. Novi medunarodni sustay jedinvea (SI) ‘ikaje se dimenziskom Koherencjom 24 sve matymije velne u fines Fetes Brojeane jedantibe Ako se pi ichory rain veins ne bsmo obs na jdiniceoxallh selina og bismo Skane akoneprikszit sts edadara w Kona “kao poratne koeScjente~ teebalo mati u obit | eden aere rain edna, “Taka matemstihi irz, prilgoden powoljno odabranio dimenaiski rekoherenmim jediicama, ie we veleinkajednadibe. vee samo. B40} fama jednagzba, Brojtane se jednaddbe uprreiavaju samo Kad se aja Zl prikazat ‘medsobal eet vlna (pr. prema rezlsins mjerenja Kod pokuts) Koh ‘medusa ftkalna ovisnont jot) nije poznata.U svi slajevima Kad {ian evsnostpoznate, opeavdane st somo veldinskejednadibe Uae sprue dhe pane elit btMEBUNARODNISUSTAVJEDINICASI Godine 1799. u Francskoj su uredovno wtinonlensjednie: metar 24 ‘olin kilogram 24 mass Godine 1875, v Par je 17 driavs potphslo Meduraradne mewrshu onvenci, hoo} 58 postipno pristupale nove dedave tance, take fe ‘Konvena naka to gins maa 43 cance popisnie (edu jim Soave ‘jh, dok je metarsk sustv uptreblnvao ee vite od 130 Sars, Za primane zakjucaks Medunarodne metarske Konvencje bles rade ene GeneraneKonferencie za ee tere Cosine 1901 peo. Gor reseto nov aprlun suse edna, ko Je tio probino satan 2 potrebeelektrotchaet eos sini tes Fhilogma te sekunde kao ediic 2a wjeme, povereaose maja flekiotenick jednice Ta -Cionpjew) ast feds je poker vee redo dup teoickimpodrafima,naposew mehani. logs gs Je EeneaineKonferencia 28 tege jer Puri god. 1988. defitvo prima Kao ope pakadan sstay jens, koma, sim oxnovnh jedinch (eta, ograma' sekunde) ost ctv osnova edinics~ amper Fas esimicy 8 lektién sr 4 mivan je, po ti extswsim jes ost jeden MKSA- 10. generalnaKonferencijn god. 1988. doa je ok die oxnovne eine stupany Kelvna (godine 1969, preimenavan u kelvsa) 2m temperatary kandety eajakostoyela, 1. generalnakonlerencije god 1960odreis ‘moogokratnike feuisiea | novorne susan jsiniea ale ims Meunaroda Sty jena I (ystmeInenainal Unis) Ne 13. general} Konteren god. 1967. ustanovjen je ova define 2 sexu 9m 18 general) onferenit god 1971 Sodan jet | tedina osmovna jeainca — mol kao ‘smovnajedinca za koi van™ Osnowne jeiice medunsrodnogs stv SI su sad ima Hloaram ie Zavnjeme ——sehunda : Za clekthtnu sau anger a atemperaturs— kein ® ajakow sel — kandete “a boltine want — ma ot Jupostavj je medunarodn sus jesiniea St saskonjen g. 1976, Now akon 0 mjerim jedimcama mera obanjen jew veal 1984, + vasa 17st 1988 Onmorae dine St: Ossovnajedinic 2a duhinu— meta® (je bila apne oredens raz ey dij etn ma medunarodnom prametrd cd platine | spl tempers tun 0°C. Prametat je bo adreden mjerenjem Zeina Kyadeata, 110 bao ‘eg0¥ LO-muljont io, all je Kassim mjerenjma ustnovkeno neznatno ‘Slstpanje od te defile (hat je ta 0.24), 17. generaia konferencija za merc | utege u Priza je g. 1983. odes ‘ow defn metr 4 je dala pts kos uvakwn preva sjedost 1299792458 send Osmovna jeinca za masu — kilogram (ip) ~ je odedens mason medunerodoos pralograta od plain | cj Praklogram je najpie bio edreden masom 1 dm! destrane vod pr °C nla 1.01525 bar. Kesnijin je mjrenjima wstanovljenoodstpanje pias ‘rilograma, Kop svar odgovarn mas 100028 dn vode pen 4 °C Ossovnajedinica a wrjeme— sekunds (6) ~ probing je ils odredens ‘ao 86400. dio Sredejeg Santora dans 12, genera Konferencln ra jer | wtege 1967. go wPaiza uve je | pov desc sekunde: wo Je tran 9192651770 periodezratena cea ine Osrovna jesinics akon clektnnestrue— amper (A) ~ je isosmjerns clektntna sirup koja poeta w vakouma kro dva ra pedasobna Sdaljens paracia tia eskonaéne dine #zanemarlivo mala preseks Aerkoje med voi po seakom mets dune luo? 10" N Osnovns jena m temperatura (termodinamiéke) — kelvin (K) — je 273,16 dintemperatorog tera zmed apelin ne oe toe vd (Oxnovns jedi ra jakost sels — Kandel (6d) ~ je jako! svjetla Jednovalnoga zaenja rekvenc)e S40: 10" Hei snage 1683 Wie (Ha. Wist ete Jecinica 24 kona vari~ mo! (mol) -jestona Kalina tari nana kaj sad flo elementariheexties Koi e stoma 12 waka °C Kad opotebjvamo mo, mora elementarme Eaice bi posebo exni- ene To mog Bi atoms olekule, nl, clekton | drge esc ik poseb00 ‘onatene Supe abv estes Bro sia u mou odtedue Avogadrove Konstanta Ne = 6.022045 - 1 mot!vedent jedinie SL Odosnova edna medunarodnog sua jens Sivedenew dimen ish Kohereninejesncegrometrskih sremensh veins ‘poring — a Rubee — es! Pavoivmen—— a kotne briny 1 fabraine mit {kino ubaanje et Jedinica 28 sly pronzi iz Newonova zakons, ye sla Fjedoske umpotka mase ms ubranjem a(F=ma), st kojeg sed dimenzish Kobe 2 sla kg ms? = 8 Ta jena ie narvans»njuin (N)«—jeon soja je mas Vg je rane ims Te define, da je rad W umnotak sle Fs putem + (W = Fe) lied, limensish koberentna jedinicn marad-Nm = J “Ta jena ener rac) azvana mdb (Jo —jerad le LN na pu oo 'Umedenaradnom sstive jedinica SI je storremeno + koheretna eins ‘3 tplina, hoje so poneban obi energie Defic a seagu P, koja e tad W obashen w remene ‘imenzishHoherennu edn 2a saggy = W Jedincn za saga noavann ovat (W]e jerad 1J ven w 1s. esiica 20 ner (rad) cle 1 = Ns Yn aaje Nate glvne dimeniskihoherennejeince medunarodoo sustaa jes ica SI nasa eJenice clektrifmh | mage vlan Tr cakond o shat P stosnyerbe clektatne sre, kop fe umnotak nspona Uistnyje 1(P = UN, sheds dimennphiheherenia jedinca “Ta jedinics napona ~nsevana wot (Ve ~ je poten rata eed ) Drage mere ‘vba mime mm? = 109m? Kuboi centmetar Lem? = 10'S bt decimate dm! — 109m? Mier ma volumen tkutina (1 sipkih tat) Tia HEL) 10% = td rmikoliae tl (ly —10%m~ 101 (0-81) militar Ui (Lek) = 10m? = 10°71 40-9T) enuliae Le) Ley = 10m = 1071 OL) eciar Ye (1a) — 104m? — 10-4 0-41 hektltar TL (LAL) = 10-%m? = (ORE 108L) «Sie ve spt na emai won pooh, rita «maton sth Dame er ar 1 Us pene4. Rawat ut 3, 3 -Ravninski Aut e io ravine ime da pave Koi sek va ku, Mesimo a duljnom Iska mega sjesima pravaca } kruice sa reer veh Hate {te omjeime dubine lake | opsega Krutnie i dane aka * polumjera Keudnie (rm ~ 2. ‘rtodne Jedinin 2a ravnfski kut Je punt kut*. Puni kot je hut pr Koj je uk fed opsgu Krusnice Opéenito su w upotrebi mie 28 kat 2 uta stupanj 1” = punt ku/360 keira minuta 1 = 1/60 ouna sekunda = 1/50 = 1/3600 Druge kame mire ‘radu gon 1" = puniku/4e0 pra kt nik Jeni St 2a ftw mera (~ anal ravninski kun) de # radijan (ead). Radian je ku, pri ojem je Luk jedeak polumjerKruznice rad = ponikut/2m ~ 3602 = $7.29878" = S145" Zoos ratkoranja su ovom perish omaten!: — huovi, meni v stupjevima, oznakama a, #7 Iutoe mete, mjtene radians, omakana 3 Prevrai raite uate seni a wa vo aT dar) oan [om ase age | seu [ax "ae Sat) Vike || at ar | S86 | Fe eas dae 18 |e ate tim | Sou | a8 | at fee | hate [ak 2 ot haat | 12s | ede dan | este | ow | a9 tne ae | | re ois) $5 [0 | ee Ye) me | int) ae Oo) da [ot | 35 8 | Shae | Han | ae She) fab [ad 2 th) Ss |e | ae Sis sist | nat | 27s0r tag | ests | as | rane Sie ehh | O83 | Sea 1a | gar | use| gage Bab | Mak [838 | Seine We San | | se OB eis (83 | Sonu 1 | Sn | | Re fae ram Jose) sae 1 | sens | v3 | eam S36 fag (088 | SS 2) St || Rah S38 tde [ah | a [oe | isis |13t| Sts | Se| wae 3p 1S5t [oak 8st [Sar Shute [138 ta [38] Bae ~ Prete po DI), ao mead jot je wens, omaha: a eee Fl eal ES pn is « Preworane kutnihsupmieve, minute + sekunde rade 101743 ad = 0.000291 rad 2 gon | foun | & 3 ' obs | & 5 | ois | 30 Pretraranje decimal kutnh sini u Kune minute & sekunde = akan a il ‘om | # | ome a2” [901 Jose" | ons 36: oa | fas Sos! | any | 3s | oor sts | 93 | 12 | 09 | ae fost | Bone 3° | 00s | Fak | ou ose | 08 | Shoes) 14° | Bone, a- | 9 | 224° | Oe oa |e | 03 | Se tipos) te | obio! 3s~ | 80s 13°" | tho a [Nb | 4. Protor’ hur Jini ta prostorni ket ie strain (0) Ist = puni prstori kuz‘Veemenske veline 1. Wrieme Jeni SI 1 sek (9) Drge mere musekands 1s = 10-7 filoekunds Uke = 10's misuta Tine Gs Si thors) 6) min = 3600 in(die) 1d = 24h = Bb 400 fina Gana)" a= ATH B= 31 3H ks 2 Brana v6 edinice S11 metaru eka (mis) 1 mimin = 160 ss Ths = 10" vs Camb 213.6 08 1.gs2 kmh = 0.5188 mis 1) = 299 7920458 km Druge mere meta u minut Hometarusekundi Keometar na sit vor ila nasa) train yet 3. Ubrsanje a. 8 Jeinin SI" 1 metarw edu na vada (ms?) Droga myers zemalako ubeeane™ p= 9.60508 ys? 4, Frekveciaf edie SI there here) (He Droge mere Klohere 1 KHE rmegahere 1 MMe Bribes 1 GH: = 10" He 5. Krutnafrekvensia Jesinien St 1 sekunda na sinus pr (5°) 6. Broa ve m Jina SL 1 okretajw sehundi (ok )"* Druga mjera_okretay# minute | oft min = 1/60 okt 1. Kuan bina Jesinia SI adjanw sekun (as) 4. Kuro ubreanje€ Jedinica S11 adj wsekun na kv (oat) jaca ee teeta ‘krets) Sedan obec} pospuna Odgovara jie punt hat (ih 2, 60) Masene veiine 1. Masa Jeinics SI logan (ke) Droge mere siligram Img = 10°F kg = 10°88 entra Leg = 1075 ke = 10-28 Seagram ig = 10-tke= 10-4 aan Tg. = 10 ke Sekazeam 1 dag 10-7 kp = 10g ‘measaran, TMg= 10 kp ton Teo = 10 kg= 1 Me Siotona ke 10g = 108 segatons EME & 10° ke = 10°¢ ‘toms jedi mase* 2 Dalinska masa m 1 = 15660531 10°" kg Jeni S11 ilgram po metar (ke) Drige mere ilogram po ilometra kyon = 10°? ken tebe x eke = an" kn = 1 gk 5. Protne masa ma Jedinics SI 1 llgram po kvadratnom metro (hn) 4, Volume masa, que apcfiena mas) Jeni S11 kilogram po kubiom mete (kgm?) Drage mere gram po kbnom decincteo 1 gdm? = 1 kg? frm po kubom sentimetre 1 glen? ‘ogra po kabnom decmetro | | 05g ‘eqagram po Kubnom meta | Mp’ | ~ 10” KB {one po Kubmom meine 1 Un 5. Specifen solumen » Jedi St Druga ye 1 kubni metar po klograme (hg) kubai deeimetar po logan tdi = 10° kg 6. Moment amos ase J Jedinica St Drage mere 1 Rilogram-kvadrat mete (hs) ramkvndran tar tem ogram karat miimetar 1 kg 10 kgm tees pore je demons sma hemi ai. * Uporha fe doenjees somo scab mas telatengs kn ike.Proton velne 1, Preok mae ge 9 Jedinica S11 kilogram v sekund ep) Drige mere gram wsckundh Ips = 10° kpe fram minut 1 psn = 107760 bp pon oa sat ph = 10713600 Kp iogram w minut 1 kgimin = 60 kgs kiogam aasat’ Than = 13600 4g fon usckunds Ith = 10 kgs font tmiout 1 Una = 1060 kgs toa na sat Luh = 10/3600 kgs 2, Volumenck proto an Jena SII Kuba meter wsekund (os) Dauge mjere Rabo meta minatiT mimin = 60 mis Kb met a Lar = 13600 we aru wlund 1k = 10m Star w mat min 2 10-160 ms, Darna sat Tin = 10-3400 mis Velitine an sit 1 Sita F Jedinica SI 1 ajuta, newton (N= kp mvs) Dauge mere miktonute 1 yN = 10" fina TN = LON Bogut TAN = 102 meganjaia MN = 10'S, Uposorene! Velitine stetinas {nips tetas isu spomenste ws jgosavenskom akan omer atta | mei, Tetin (esi, Koj poste is prvacnostiZemije za masu mi (G = gy; meio e dakle Kuo sit (N)- U svakdanjem ots upotreniovamo ‘elias sa vganjem atanonen ma (Hb -Speciena tetina y= je 2bog pedost nepromjenve mase prema pro jn} tei ago vo) emao,stoga Je Haha u potpunds amie tnstofom o (y= 08) Tow mini JUS A.A. 025 (1980) Po DIN va hove (Genuhalh mre sod wchce (Seek tte Ce 2, Moment site M, okrert moment T, M, Sedinia St Drage mere 1 nj meta (Nm) riinjutemetae TN tmnt New = 10.5 Nm ogjutemetar kN = 10° Nm rmeganjummetar {MN = 10°N 0° Nm 3. Tlakp,napresanje 0 ¢ Jedi SI 1 pasa (pascal) (Pa = Nin) Droge mere mipasal ImPe = 10" Pa iopasksl kPa 10° Pe mmepapasal IMPs = 10° Pe Aslonutn na vada metar 1 kNin? = 1 KPa ‘meganjtn aa Kradeane metar 1 MNim? = | MPa ‘tn na Keadratn annetar | 1 Nin = 1 MPa ogute aa kvademimetar ( kNmm?= 1 GPa tae bar” = 108 Pa smibar bar = 10" Pa ukrobar Taber = 10-1 Fa Mandar tmoserki tak "py = 1073.25 bar Relation tak pox je raha apsoltnoge tak p | (oekog Sogo. al redovn) monferskogtbka py Pe P- Pe Pep, pO Per m H3S0,) Gulifea HNO; (4:02 + 10-2 HNO) foxforea HPO, (PO, 4 340-2 H,PO) raters eastojak sh Ktlina je vodik, Kot jew von} otopint posto mabye ion H”, dak ye drug io ksetine negtivno mains ack fina ste shupina ys HCO, = HY + C0 Bore (tine) sv spe, Koj mole i oni ko primal protone Bize 5uhiroksil, kot nasa pr eake odedenih koe, kovineih ‘bsida iv amon s vodom, ape. nauiey hidtoksid NaOH 2Na + 2H,0--2NAOH + Hy! NuO! HO 2 NOH falljew hideoksid KOH 2K 240-2 KOH = Hit K.0 4 #,0 +2KOH aki hiroksid Ca(OH), Ch + 2H{O — CALOH, + Hy t ‘qateno vap00) G0 + HO + CAOHD, lamonier hiroksid NHJOH_ NH, + H,0 > NHOH Karalerisiéna rartavina bara je neitino nabjens jednovalenna skue pina OH shirokse ‘Vodene otpine taza sadre postive Koviske lone | negative hidrokst- ne skupine (eeu dobri vou elektriéne sue), Ho vtjedh fra talevine a NAOH = Nav 4 OF aSoftee kien fbaza Tower ®O | ame [ane O ‘top aks voe “opine we 7a Noa | SO Re | Thake ] sae | Snot | TH | ona “HS, | moe | os ve | gamer an the | Be RS ie || Sree Hie.) Sab | Hos | a8) 1S | fer inn Ro [vane | oP) By | tek | State So me fe | Ec) mee | | otk tie Kon | om | yee pm ae | een Rot) RW) | BS) Be) = Geese Som | He at |S ae | = i es “ | | cy Vets Mier 22 stupan) Kelsi vodenihotopina je eednost pHs (= prema Iydrogenl), koja F Sefnirann negativnim Sekai logarismom koncent ce vodikoun tos (mal- 1-1, pHs —Iee ‘Oud proistexe vriednost "na tee otopine a> 107 pteT = i peviralne otopine (Sta vous) = 10-7 p= 7 = ma tari otopine 22107 pH>T G.I) ‘riety mimo pomacu elekrokemiskit mjerila,a motemo oe Jeni ramobojim ininatorim opt odredeno) vjednost pH promiene oj, pr ‘online (mais) | ‘ Snot | sertolae ® sot Soll nastaju pri rook Kline bzom: HOI + NSOH-r NSCL+H{O HCO, + COM) +CaCOs + 24,0. Sol asta i pr — dclovanja halogens a Korine Oh + 2Ne-+ 2NaCT = ictovanjanekovinskhobsida na kovinske oksie baze 80; + Cx0-rCa80, CO; 4 2NAOH = NaxCO3 + 130 — Selovanju iselina na eplemenitu kovay ti kovnski oksid DHE + 20+ ZnCh + Hyt — HyS0, + CuO-+ CuSo4 + HO Nazi 20 sol Trmeoa soir Ailing ber Kirk seve id: CaF; —Catuorid §— CuP Cu load NsG— Nabord KCN = Kejnid ABB — AS bromid —_K,FaCN\y — K Fell) eianid KJ. — Kodi AGPaCN = K Fed eli Pos — Poss Imena soi ie kisi + kiskom svttevan naa (i) NaCOs — Na tarbonst KCI, — K Kova NaHCO, — Ni idronarbonst K;Si0) | — K slikat Nas80s— Na sult NaS0, Na sift 1Na38:0) — Na iosulfat NaNOs’ = Ne ota NaPO, — Na fst NaHPO, — Ne hirofostet NaH,PO, — Na bnidrotosat Poseino amatane alkane sol KicO, — K trom KiCi0, — K bikromst KM, — K manganat KANSGoy — K Alsat, oo xa ject ka Ga, una st wacttsOr, 02) ACO, waco, (Nso0"" K's0, "Gago, so, et Kao, kno, St cath ea ina sienBc, 1:50, Bundy, cach, 099 Gx, roo09 CeCO}-MgCO, 184.41 caso, [nse Gs0,.24,0 17216 CenPOo, 31014 CoHPO,:2H,0 172.08 C2C10,: 24,0 | 192,10 C510; Mes cudly | ieas as 5580 {C4CO}.CuOHy, | 221.08 Gis, 139.0 eis0,.s1,0 | 249,58 FeO, 12675 ech, 221 FeS0,-10 16992 FeSO, 71.0 (278,02 Ke, 7456: KcN 62 K1ICO, 100,12 K,co; 13821 380, ina KNO, Hon KPO, K.HPO, KitPO, KCI, Ks) Kir, Ko, Kiceo, 0 THe [ane oom ne [waa] uae eS 2856 40 | 4:00 | ae | | seo 182100 | 2182 | se8oq 0 | 271 | 1450, | — | 2960 | 128 | 16a | 2320 | wer “| 300 | 1's | t00 | 26 | me |)? [1500 | = | 250s 498 | 999 | 3054 os | 320 | 400 | 200 ‘000 | 200 | 650 | 3400 | foto | 150 | 2284 672 | 1003 | 2988 | or |'315 294 ee 4 | 300) 1498 | re | 1417 | 1989 | as)" | 1560 130" | = | 80 36 | = | 267 88 | 1069 | 2666 | ger | ‘40 | 2100 | nao | | 3564 2526 | 300 | 238 | fio) | 22s 76 — 240 a0 | 68 222 | 26 | 500 | 2680 tain bjeio vapnenae, reds mode galica Feith Worid Fell Kori ankay . biksrbonat epehike (pata) inka soir “a [ee tae su | moat | THE | nal KAGOg,-13T,0 1439) 92 KyFeiCNe | sa9.26 KébacNy- 380 24 | 70 Mach, ys22) 12 Maco, jer! so M50. 12037 | 1124 Masox-780 |2asas| ‘150, MF | om wa Shas! fo, Nabe 10230) 36 xa e583 | es, Ns ‘or Sea7 NaHCO, sor! 0 RuCOs 10539 600 Neic0}-10H,0 [24614 Xess, 14204) saa Nas01-103%0 |s19| Ninoy #439) 3068 NiPO,- 10140 |34409) 100 NaPO,:28%:0 |17199) '9s Ralgowsio 1739 / 100 NaSi0) 12206 rome NaSi0y-5140 |Ms8 as NHACI se) = Nite S198) sas NHAHCO, | 906 1075 OH CO)- M40 1410) 0 Biigsoy 1 S4) 100 NHLNO)" 6004) 149.6 isso, tage) NauiiPo, isos) Rs 29.25, 14 Peso, 40x25) 1000 Poco, sae ‘sae ZC, jraeas | an ies, sas, 1020 700, 12538) "300 ‘rs igi pasa és 1750 | ipsa (aun) 14896 | crema kr ot 1850 | Sutera aol 2318 | 2640 1636 | gorks so! | 2790 | 2165 | uhinsta sot 3203 sass 2221) soda bikarbomn 2533 Kalina soda 144 | Kristina soda 2088 1465 | Glauberovs sot ni | Seka sara 2336 | 2066 isi0 | 2400 | 1750 | Sksiens sot 527 | sami (itador) 2429 | yea sl (fot) ism 1770 1725 | ametno grave 119 | 94 7300 | 6380 6300 | 2510 a2 | ao |Organi spojert 1 sion organskin spjevima sadrtan je ugh Medutim, w organshe spojcve ne wbrajumo sijedeb anorganskespyeve sa C une okside CO, CO: pin dud CS, ‘eins Keeinw HCO, changed CN Kstbonate apr CaCOy ands npr. KCN Kathie pr GC: a ‘Organs’ su pov nae sasalen od uit vodka (upikovodi). {eso pts N15. U pins Suu orginskimspojevima mogul sv element ‘Uorganskim spojevima previsdavaj prvom fe atomsbe Vez. ‘Nai oreansihspojeva po broju stom Cw otek: 1 stom me 5 stoma: peat 9 atoms: nom 2 kom: ee 6 stoma: Bek 10 stoma: deh. 3 Soma. prop- 7 stoma: hept 4 stoma bat 8 atoms: okt Za molokule onpanckih spojeva karakceristina je atomska stake ghia, Koj vete lance (neon ~ ache, alas spojev iw Kote Tee sat aes cc ogee ge a far came, abun City ban Ce ua eee htt a in ence i Upjiood mop ~ ae = aka pe tan CHt)—CHt, 2 ARENten: sdoiimveame > Man a en eee tojeim verama—— alin peta CH SCH, [Nezasien upkovodia ted prevorbi x rpojeve sa abil vezom (x _aseene). Sopa su neasicenoghkovode hems io aktv pa se takode ‘aja velte molekule (plimen) ‘Akal (opce oznaks-R) su atomske shupine koje maja jedan vodibov son mane nego b edgar akan nr met CH, propit He cor CH, bath CH pent (am) Call Organs spojeve Koj, exis C AH, sade druge element, modemo rants» shzrom na kaaktertine skupine aoma (prema 4ojima inj ena Kemska ota) ‘Skemse skupneorgonsih spoons eo oma Cu molto we PE sneer z mar cn ci ci ita mz ‘ian eg = Git isan _—| Cte ‘en tacem | Coe? || exten ana on} Gnow | cakor ‘att | avs | Seam | Stott | fore ncnttnay | wana | aptsorad Siar Gig] eH eHCHO | CHCHO ‘ith | ids | eam | etal? | “Goan iene) | dormant | ccc) | Meme [seek | aloe | ugg | ERR ‘ie J asmie | seimert. | Smet" | janmeon fats jor) | favensey | Po Shanon | =O= ictom) | tenth ‘Primer enotani organs shapina sev | tom ps inet ma = On| SO ence SS we80- | GHEE ‘reat Gor | CSS | GEER cn, Meee aa KN CHS Fenenint Aromatic’ ulikovode (benznsiog tips) benzen CHC ey, oil —CHo HEIR, cat, cH CHS fel GoHtyCHe ase ‘oho! CHCODIty: trea strat talne GHSOst slfonka isonSota nok orronkih spoive TE wae | wane i ame se S| rae [wee ee Ome sp Ee | ee [vase | CEP] oma Z ma | eS | Seu ome | ST mane 1604/1825 161.9019 Sonor 1 = tan He 30.07 —172 HB) 1356) ‘metan | CHSCT 50,49 91,7) 24 | 1,785 | ig ronan Cie 4i0 167 et] 019 ae mo Bhutan Cally sea ied “9s! Ker CHC 492 | 96740 | sane | msl Tobun ith | S2/—1598 | 09] Boat | vce 1 hiopsten City Set) 30") 10" | oa rile cu riggs | 0s ota) aso ) Mere poker Cie 1e2t S10) 1258) tat | sean Hook Cte teas ois | 993) ar aration cc, isas2 | a6 768) 1595 en GH 2805)169_|1025| 1260 | nation? moor cy, | ssnaz |i aoe {1 proven Cy | 420s| 195, | 477) 1315 | spropiem —“ekionm. CFC 737 | 249) M406 | Geom tt fem" $605 190" | 45) 2500| Tutens”—diuorde Gy, roost [iss |oaa) | Ra ikobsten Cay S401 | Bl hs Moreen CFC aot |—15s | —292 fan ein Gt 2604 815, 896 1.171 mein — MONON Cyr, vor |i | was} uas{ene propin Ci 4007) 102.7) 232, ‘ikiorm. CHF | | a6 | cee” Ce | Hos) 823) “H"| os ramets cay | asa jase | aot amend rtagal CiLOH 3204 978] 647) 992 | mettonst Sam GHOH | 4607 I, ao | Siena MORSE exe, es 10 | 12 | ose | Bh, Eimer Clon ia 99 Bo Setabahet tale Cie tags so2 | 2179) 1145 | stain temo! CAHSOH man) os Mlaikonol —benzen —CiHy TRA 5,5 | 801 | 879 | ubenzot meant cto Jows| a | = ora? PT al Sina CHC | 440s 1238 7 Werks con oust | a2 | usa | 1070 | tet feopunal Giger aa mo ere | | Somat cutee | e1i| —99 | ” eine cate, outs | 62 | 184 | 1022 | aio metas to |i eee” Gino | 42 | 1163) 346 | 708 ‘atime HCOOH | s 220 atin Sundin GoM, or | tse) aot | TB | hat amskt | CHCOOH | 6008) 16 | 118.1104 Eng IE Cay ee rn onan wacel —aa | taral see | chien (CHO UI, — |= | 80 aoe ee Sein Give” “ate fae || Sat ata betas Veer) a7) 16s | soe |istea thurs GHLONS IBD | 26s int CMCOOH | ssi! 4, oe | "Tigi, icine HOG HCOOH TSKI2 | 39 14 st propanon (CHy,CO | 58.08 946/565) 792 ston foe COC ‘9392 |—1ou | 82/1392 Sropen(CHOHCHOH| 9209; 149) 2901360 een et FOS | aps ta | aie | te — SEE OyNoncatls | 22200 | 133 gta) EOL "Ye © nl mena! > Retopna formalde vat = formalin. ee | re a Setar" 32 bar rit” wogcaycuy| zens | at | 28, | tase, osPetes Polimer (mjetn organs spje) su makromole klar organs spo ‘jl aaj anjem molekul mown tvart~monomerau makromolekule ‘Slo tk brjem atoms (do 1000 sve) Reltivaa molekulrna ass polimerafnoxpresjtno oko 10" do 10” Brojem molkula ~ monometa, od Koh sas molekulapotimera, ‘odreden stupan) plimensace§ porasom stipe polimerizace mena s ‘svoj patimera (vskazoos, moguenos preobikovanja, vets, tpivost wa ‘Pojedine molekulepolimers nis jednake veline. Stop se stupa polime- sac mote strat ‘amo prosjetnim. Dudas de bo) Remish tezanih toleluls (monomers) molekat poimerawlo vee to mane ake u vel hi makromolekula nec Bno alec na promjena njhow vasa [Noob obLK makromolekule proatan lntaangnizanja monomers Ptmere dbivam ie monomers sitet pretvorbom pred a aves postups 23 dabwanje piers su 2) Polimerzacijajeorgaska Kemi reakaj spajana jednakih i rat ‘iin nczasenh spjevas malenim molekulama w makromolekulare Wa, Fo bez nastaana nsprodukal, ) Poltondensaia je Remsha rea rojo) se osnowne vais male rim olekulama vetuu makromolekule wrizutvane nusprodukat (naroito ‘ene alkanol, halogen), ) Pola je organska Kemisha teak spajanja raziih spojeva + meni moleklums & makromolekulame Wai, Dez Masons nasprode a. Kopolimerzaci ye poierzaciabatem daju ranch monomer, pi em nisju mahromoichale koe mdrie mesobn povetane monomerte ‘molele tao omovne skpine ‘Kopotimeraacjomossaj polimere ar ip wojva mogu bit skin: _raicama prisgogenapotrcima tahoe prmjens Puimjr ajznatsniin piers etuk2a (CBOs). —_poleuten (CH. ‘arava tautuk (Cy Polprepien (CHO Since Kak pote, (GH. “puna 5 (CisHuy poiviikiorid — (C3HiCDe buna N (GN) polska (GH siikon(RSIO,). polamid (HON, ‘ed wom) nna re to) [anorans pop rans poi iovtesmjese Gra) § tekuée otopine 7 co, won) | fperin) | (rv = Ghoti chet wo (SREP | Sopne | _— Artin ote vod Seen Kruteotnine Shem | | crop aria austen blinovc disperpens (ers0) sctocs (nag) | peterene = Keine (im, pea) Smee | amie {06 pee CGiper| jira | totter too pena ‘stem | war w rae | ie (spunky Simfoamal weitimn | —tskucina kod emaja (vos ied) | Stn (cpt) 4 se Te Foam) — sri: ton tin | —sitewa Trad dpe : ‘vote plinows eure pene ue —tetacra)(lovaese) vlitinn rina Kolo ute Bet pei [> tom | Sein tee > 100 glee timestep cen rubodisperane suspen ako x ate ~ Koloide otoine alte se pomaca (alts jontte, 5 prave se otopne ne tad lane: utp se rita ror obine fire (ower bia 100m) old fiir kroz specie Fite (eon ea 1 am). = prave se otopine ne mone tiaMEHANIKA Masa (ke) je svojvo tela koje tue wustajnst prov promjena anja usjamnom pragenjs drupe, Mos odreujemo usporedva ‘jem rag lima psnatemase(}-vaganjem pomoce utes). Masa ene iin s peomjenom poles Maca je takogervagajem odredena kolcina War Gustocs e (hg) adnos mase ms volamena ¥: @~ mV Girtodom radena mas: m= oV. ‘Te2ina G (N)je sila, kojom Zema privat ela. Ode dena je masom tela ubraanjem female se fete p= 9.80665 mis G = me, “Tetina mje Ronstanina, vee se mijena §promjesom ubreanjag ile tebe (hoja se mena od ekvatora do polovs of 9,78 409,83 mis) 'U svakidanjem Bivotu ornate ottins i vaganjem ustanovjeny mae (f,Bg. 8. (Mid Upororene na st 547) Gusta teh mated Cs etement poet mena | spjevasbrana je u podacima o tari: (vi) Gasotaeh fit clement 80,81—‘Aline, Daze 8S hindi ofsis str 84,85 sh sr 90,91 tid itch sr 86 ‘rpm spjewi S98, 95 Tehnihe kone spor lumi ewani 2560 deka hove 000 Noon 2750 ‘drain 2800 ‘tuminjeve sikine 2600-2900 | lekton 00 takar tekst i220 onstantan 800 Slekrotisks $900. 8950. | Remar tekus ‘as = teva 8300.2 8920 | evan 0 evan, vatani $800 || 9000, | mangania 8400 Tela Kova 7500-10100 | med (mcsing) $8000. #800 twonca—Kosivens $730 | ADO” | monet kovin 380 Slumiajska 7400. £200 | lava ekuce 10620 fink tka 680 | jean en evans 300 sum 2500 2650 Kova roo" 7200 | Sia tjew is0 eebk Bevan “880 fMebro~ Wjevano 10400 10800 Salant 7130 “Novena s00 10500 Sbraocemi 100-9000 | to jewano 19250 stat 1050. ‘het 2100 stbeina.bepenka bots 2400 selon seltoid semen 00) eran 2000, uma, oda 1180, fumenl prozvodi 1000 Kauzuk, Sto 910 Seramilk proiavod 1600 keke 0 ator 170: orund ma ede toa remen (kvare) 2100 remeno stakio roi ea (H,0) 80 mast 510 aie 20. ekovinthe hratine 180 2400 i300 200 ia ) 3250 2300 100. 2000 5300 1900 1090 400 oo 280 60 0 920 90 80. 1200) Bio moa, prirodna sano Sia, umetna tame teser rob sine ese, posuten| vuaven phen, event tghen! bike apm — Biv —"pateno vou Zemis (planer + Ukupns mass Zembe rms $960: 10 opevine (pei 18°C), wretks < 760 lindarsko we 330 Kattan it = tammenosvstens 1100... 1200 smedeg ughens 880. 910 iatransko ule = Yamenoguglens 1080 — smedeg wana 780" 1040 tapeno be ow moeska voda 1020... 1030 alt 700 "1040 Parfinsko we 900... 1020 pele 760.860 plosko ue ie Kamenog velena deg vain reptino aie {ohn opin Nac) — 10% terpeninsko we tie a lodeje 1800 200 2150 2400 350 450 ‘4000 1250 2400 1250 1800 2100 0 2500 ‘200. 400. 110 3000 160 2600 io 1590 "200 00 400 100 1500 1350 1500 900. 150, 3. 1300 1700 1300 1250 Tow 400 2000 ss0 1020 360. 98 to 0 100 80 oso oaGradina 2id of prodnog kamens apn ant port 2600 “pmo-coment ram s100 beton (od shanks) pietenak 2400 | dev (posuteno) Ypnenae gust 2600 ‘onovina Sporn 2200 bresosing ido umjetnog grain bukoina ina ope 1300 hrastowins pores puns opeka 1100) jivoronne porozma Supa opeka 1000, selvina Bip ope 1480 Spowina tai senrkoving ment 2100 tepolovina Se i200 Sipke nor hike uglent 750.1250 | sal cxment —rastesen 1200-100 | reset ee 1900-2000 | agjen dent inna gjepancams 330... $20) | od tka deta tole 320.2460 | edtvedu anes material shen, kamen Pa nasipavanie med sunk sh 1700 sapmenae iatae 2000 ‘apno,aaseno| twoska (jaka) 1000 as mij peak vata emia notre 2100 bio, Krumpir vee paodeo nina 1800 ‘rao, Fare = Sihe 0 com piesa, Jevaonihd Searpit Seaton ‘200 penx = nabien 630 oy sama’ 3 se Snileg sede zapio. 80.190 | za roker 200.800 etowipeivodnog pokosa eoment wr eica. at rah, eraak 3s Saber, kamen Jetams 208 aos: met fone 38.15 | seme 600 oo 200 700 1900 2200 #00 650) 350 500 350) 450 00 iso! ve 2s 3s ” 100 x00 S00 00 380 oan “a0 ‘0 ‘0 ha 150 200 S00 200 ‘900 00 «00 50 1080 00 650 150 460 oo Seo 380 2000 ws as sw STATIKA site Sila FQN) je unrok promienigibanj ola Wea. Sia je vekioe odeden selicinom, smerom | batten, Sito ravi Falla s Watters Uy.) FF, — komposenie aku Hoga zavara seer ste Fs oti x | FoR +E, Fw Foon f~ Fine PAVERS na FJF, Site u protons Fo slaw boar (3050) Fa iy Fr — tomponene 205 atu Bo zara ln Fs Fars B OF, Fy Foose PeVERS RIERA cota + os B+ ony B= Feo Fem Fees? ‘Sastotione dia slaw raid Sle toe sttvinno FF — Homponete Kom sian Uttge ce Fe renttana rah rene rarioonn sin 27 eosin 7 7 Analtitho rene: Ba VRE R? RFP FP 2h Rest ei Ry wu pois tenshinte oa xy RoR Romy B= Fisny 0Pei sutasianjy dvi paraenih il FF do ajo: dviejedoae, al suprote Sle FV. og Grate jetene: pligon sla , Roh Projet rerutante na of 13) jednaa je 2oju projet ih komo rena na on XO) Anaititko rietenie RaSh RaSh, | R= VRE RE atte rezlante jew boas si Sestarnje vide sila + ravi boaitima age (0 po vo edabrai pol) Acai vane RS Dane tovane — pots pols to w pln pen asd le Fe bngoeata i213) he meh re tua Graisho scene: C.p.=Culmennov pavac spa secite pravea djelovana se Fi jed- nog od vadanih pravaa sa sien ost vaju prvece. we Stati&ki moment site M (Nm) s obzitom na reku totku (pol 0) Je umaotak sie Fi nena Araka a” (G.okomie udalenost te tothe od Sera se) M=Fa Po dogovoru moment je positvan ako lw sjegovo delovane ima smibao suprotan smi f Su hazalke na stu Moment ‘le je vekior Kojemu je sie ‘komt na ravainu odeedenu smjerom sie | aka, Veklor momenta selma taka smisao 1s je momen gldan u suprotnom sist, — ‘Moment sil 4 mint Momentikomponenta sie F M.= Mn Bt Moment sie F Me MM) My = My — Me oajanie momenata + obzirom ma itu to8ku (0s) y= 3m, Moment sl uprstora “ Moments obsizom na pojeine Roordinatne osx yz (vid ik ste protons ~ a str 101) Mah Bt My kupal moment Mya Spreg sila (par sla) su due jedoako vette, wsporedne | supretno susmjerene le Fin F's meduiobnin raze om a. Te se die ile ne mogu satai sealants. Moment sprega sla anos mp EME M~Fo Spreg. sila mote se u iso iti paraleino) ravnini po volt premettat i samileniti drugim epregom sia koji ima it] momentReoteta sta Sie si u raynotel ako kruto ilo, na holes dieu, esta w mirovania (edn: ne mienia stave gibania) Use ravnotete 4) Rezultanta wih sila mora bi ednaka mul n=$n-0 Stoga mora bij rezutane Komponenat jedake nl R=Sh-0 3 ao Sh ri graft rlavanivpolgon sla mora bt zatvoren (R= 0 1) Zo} sin momenata mors bil jednak mai ato moray 2roisi momenat $obzton na poedine Koorinane os ta Kode bit seek ull May SM. 0 My = Say Mn = 5M, U sila oe imaju sto heatite nije poteban uvjet za moment Stabitnost “Tijlo je Habito + obzitom ma pevetanje ako Je momenatastablnoti > S momenata preveania ri tome radynamo sve momente§ obirom na brid preven Reaketie w ostoneima (smier) Nepomign eslonae Pominioslonae Nita eslonae Nena [Norat na dea eslones Reakeije w esloncima aentoh an los 7 7 Bane ihe Zid (oketn) nosat Reakie w odoncima ay AF (Cp. Culmannoy pravac) Refetkasti nosed (etka) Reakie u esloncima FE Ansa 2 Cremonin plan _astaten Je od (stvoreniypoligona sit koje ‘tis w evakom crore, a alaze se u Favno ‘eh NNsintie odredujemo reakcle w osloncina AUB. Za crema plan tako da kod avin Srerova uzimamo u obei tedosed si kaka Jena ai pe Sem reba svoj st ssa ‘romatrani (opr) ‘agro naprezaie ‘abe naprezane 10s100 Sethe tet ze upeto na razmaka 5 progibom J: Tena jetinice dujne + peace (Ni) A — (okupos)presiek uta @ — ustoca materia wie 4 — brzane tee (= 981 1. Mateni progib sede poprimiti(dovolinom toénokéu) blk parabole ye Dalia useta 251 Tesina uiew G = pl Progib f= pLjsH Prion kot tana'= ft Silew udetu; Komponente Vx plz HM pls renitanta 8 = ple VG? +16 2 Proizvolini progit Ute ce poprinitiobtik anéanize YOM h ke Hip Pins Daina view 26 = 2V77 37h Tetina wiew G=2ps Progib J=NB- (eh Priklont kat tana = fh Side u utetw: komponente V- ps H =p reaiiants = S =P} ‘TERISTA “Tete tata 1. Dutina Tesi jena poovie dine 2 Obed trokita as eT 2 arbre 3. Keni tuk s polumrom 7 i kutom a nett ead zon <9" 0.63667 sania 4s) y= rin V2~ 09003 xa n/6— 30 y= rin = 0.9849" ‘Tents thera 1. Trokat 3 2. Paraldogram, Tlie je w ests disgonal. 3. Tropez hese ms aee + 4, Pra Sekt krup.Teite jew seis S. Krutni ijetak aE Geaay ae = 90° woaner a= Bre os002r 3a 30" 9, = osts6r 6. Kt ode BE sina cons 7 ea rutnos wenea 2 wan VR a 8, Sastavjeni ik Poe povetine 4, oordinate tia yo eras) w= Suow LTeta tele 1. Kocka i prema, Tevitte je u sei 2 Piramida 4 storae 3. Kula. Teaise jeu seit. 4. Poltusla 5. Kolin odsjetak (ala) rae orb 6. Kuslin seta x arm me 1. Kuglina ona eto Ge eae Yaa) b= Vier 5 Sastaieno elo Poieini volument soordinae tesa ro Somyv neko adn any TRENIE “Tren Jeotpor pri klizanis dea tela Koi se dora plohama. Sila luenja Fy ovist 0 hrapavest I mater[alu Kznih plo, sedstvw. 2a. podma- vane | © okemito}(normalno} si Fa, Kojom jedna ploha ati drug, 1. Trenje mirovania Sia tenia = uF sy — Koen tenia mirovala 2.Trenje gibania Sia tenia =F, —Koefcent ten ganja 4. Koeficijenti Parovi 1 ” mate suho__|_poapazano Sai na Gee [012.030 0.10 010 foar...00s fees er | Tez beoneu | 019..-0.20 | 040 018 | oo...008 ovina na devo | 050... 068 0,10 020...0.% a92.--0.10 dro na devo | OD 0,65 | 0.16...020 | 020-040 | 0.04. 016 kota ma Kovinw | 060 | 0.20 02 on ofa na hyrano | ‘lio 056 = 028 01 Koefcient tenia u 24 gumeni kotae na dobro} ces (ast, Beton} ‘suho: 05...0.55: vagno: 0.2...0.35; seg: 0,-0.8 led: 005... 018 4 Teenje tijela na kosint Sila okomita na podlogs Fy=Gcosx— G—teting St © smjeru podloge (nz kosinoy a Fy=Gsina Tiplo miuje — abo wenja — w svakom polotaj Kosine ako je FER mewns ehe Ra mh—mGona Kut wenja tangy ey — kat tena mizovania tne5. Trenje u klinastom vtory pri detovanj ile F na bin * Fe 2hysne Tree mitral Pe Fin mthy= ie P= mF 62> octet went = in 6. Trenje viika 2) Vink + plosmatien navoem s Seed polumjer tq = 144 ae Hi polamjer ra = 8 hh, 2 4 Kut uspons.@ tan Djelovane vik nasuprot sil opteresenia Sia giana ber ten Fy= Ouna Si samolatost F + Otomo =) 1) Vink tea peznim navojem Usjet samokotnost ka aS ovfijent tena w= wos (2) Sy Se stall provacun tenia te boo i 2a vk Le! Splossim avojem. 7. Trenje u kllznom Le2aju w hojem due sla Fra pousinu 4 Species prtsak p = A “Moment enj 28 raja lea} promjeradcpolrera dune J 2 kaj ej polumjerom rukav | poumjerom otra ea Me WS npg e') pm Flag = 6) (ope eknom @), kota se po ravno) podlos hog se Rotana hoja naj ele odnosn0 hog momenta kota Mf. i Hiatite (prema sredisty Kola uperene) sile 1 tpora R pomanute je za hak J pred otaéem. Ki \ Lb Koa (kos, Aula, wall, optereen silom tt Komponce se otpora R: Ry=G R= F | “Treje kotrana: fr = RyRy = FIG l Sila Kotjania i moment: F=/jp+G M=/6 Koteanie pti simo pri nagiu pose an a> fr Pri kotrhanje hog mementa hotranja Mf mora bt Kosten tenja lame Hotta | podoge (ance, cst) > fr Krak moments katana Kaen ina eta (kup, va) a Cena) poson (kot lea) f= 0,01 mm el, cba evi sv ew "a ei (vols na taicama) 05 mm vo na deta f= 50mm ‘Treje hotlanks fr gumene Kotage na cet (automobil: asfat © 0,01; beton = 0.018; makadam = 0.0%: plesk 40 03, 9. Koluino obodne trenje ‘Trenjew2eta take na obodu Kola ‘Obunvatn hut 3 (ead) = 180-2” Fig = P= Fe= Fle — Net? a Nave obodai aenh moment - Monae = Fanaa? = Fret —fort 1) Trene na savorom kolt F > Fy ‘Tara sila Fim FR = Ful Tussi moment Mo R= Fyre) aevRsToca, Naprezanja Ph deformacjama nastaju u maerils naprezana Loja dels eprotno sero deformac " See ws omalne sile Fe deuju oton I uzokujs normaina mapreanja 0 a promatani pres S. ar YS 1 £— sangensjane site F, detuju u preseks S samom i urrokujs angen . 2) Normatna naprezania ¢ uzrokuu produenie i shraenie ma tevala (npr kod laa I aka) Pr torn Se posse ps prodvhenie A fel produlene ¢= le spe sens fel iene «= diy a ds— proitna dina odnosno promt epuvee (bet napreans) 2a" — Gatien omer emote pet naprevan legs m ——Poisonow bro} = tm 3.4 Ge Ge 10/3) za bovine m Ba sit lew Hookeov rakon vedi ako je rasteztnelnetno propocionno napre= ‘modal elastignont A ookeow zakon vrijedl (do grace lineaine proporcional + vost) Baik @ prakieng i 20 Bakar alumi) | So. Deformaciskl dW = ee) Potenijani akon (ustanoven na temebu pesinin mieenia) = 290" led osabito 2a svt Her, ae fe ag = /, dok je m= 108 2m vik m= 04 maak. Za eke droge materiale noe ‘n> 1 = za lipvani Cink. grant, Beton = 14... 116) REI — Kou (n=O), uzad of Kogoplie id Modul etastinos E (S/n) one Bate owtjentrastezaja ak 210000 ALi ALsttine = 70000 en tee 200000 Mg Mgslitine = 39000 nodular Wie = 18000) bakar 125000 avi tev = 100020 aed = 90000 fatbidel tdi metals = $80000 Srv = 10000 b) Tangencijaina naprezanja + uxok su Ahzanju materiale (oor. kod smicanja). Pri tom se java tngensialna deforma y. Sino Hokeoms akon unjedi 2a poate u hojem fe langenjalno maprezanje ‘linear proporsionaino Kzane (defor 1) eB oeficjent smcanja YG UB ~ model smicaja Deformacishi ad W = x2 (dno meds modula elasinost E i modula smicaja G G = Emm + 1) = B+ 9) (Za elk je m = 103 pa je G = 0.385 £.) Geometrjke karaktrise preset Statieki moment plone s obziom a eka jest sma urotaka elementarih pov 74 _ fie plohe fudalenost ibouh tet od bra 7 Mea fyds=Ly8, = 8 jednak je umnothu poviine $1 wWaljenost jena testa T od os My = 308 ‘Suatghi moment lobes obvirom nos Keo eit je aula Moment tromosti plohe Alia’ moment poe je sma umootaka clementarnih povting | ka rata udaenost mihovin fasta od zabrane et pr od 08 Fi» 1 =sytas y= feas= Bes, Potumjer womost ¢ Polar moment romost plo je sma umnotaka element powSina ‘toadrat adeno horah efits od taabranne pola (0) Iya feds = Devs, Pritam vajedi ea ty? i hanes ‘Moment tromosti plohe uvijek je pozitivan. " A Ata mn wo ple oom 8 , 05 Koja je paraleina s oxi kroz tefiste iznosi — mentee nn hwes broak ak COptersene F. koje zamijmo dae jednolkoraspoijeino po preieke S.urokuje naprecanje . OFT pa atta oe 6 SE boda £ DDeformacia Kod waka (Waa) ~ prodljene (skratenje) l= ol Temperaturna naprezanja or pojauiu se ph zegriany i obtdivanjaeosto upeta predmeta or= eB = Ell, Fe linea temperatura prodajni (shracene) (ste 157) f= aly AT file 10 by ~ prvobitna duljina. AT — temperatura octcjen temperatumog rastezana (KF) (wt. 1581 139), oy= Bara “Temperaturna napezana ne zavise of dimenziapredmeta | mogy bit ‘atk wl vl Savjaje Moment saiajs M urokyjenagrezaie a koje zunisiamo raspodijleno po preseksrazmjemo prema uajenst od neutrinos eatralnaos polars koe eit pramatranog preseka(nasl.kro tot 0), Maksimalnonapteraje na} Oat \._pojaie se teh koja fe ngaeng od 11 evtralne os (2, 2} nos Boer be re “teas Ako je pesek simetrian 5 obirom na nlm ene. eed rane = Mell = MW 1 = moment tomo prejka Ss obrirom na 9 Wy momen efporapresjeka W= He Prog nats f aj i ferencisinejednadbe caste line y= MEL My ff W724 majee utajeve dani su paste. 1151116 Moment! progibi rose A Fo cuayy 6) Frm a Aun os 2. cunt co BA cent > 2.2 pnoanse Fr ws on £. cued gre | S01 usMoment vomos I, moment opora W, ‘Ba ° $ 4 Bz { o o the | oe om % Py oan 6 ‘ oossa? 028d 0.0686 4 = a Py ad nowy BP a wos ott Za tanks stjenke S=(D-aye ane sau re(p eye PF “ | = us plani: Oblt ovinakihpoloprotvoda (er 426 do 430) 6 Sit (Oder) Popretns sil koja tue u simom peseku, 2 zamihamo fe jednolko raspodilienom po preiku 5, uzokije napreratj na sak ne Ps "Naprezanja a sik wok su verana& nprczanjem na sine Ukratkinsomjakatakovia motomo naprerane na sane anemnit ast proratun smo nas. ‘Medi, ei se smicanspridrti moment sajna, napreanja na sik regi po ee jen, Zh tgs Fe sane pre od pravokutnog presets Fumes = (32) FS Kod okruglog presjeka Smee = 48) FS od obruogprstenastankom stjenkom mus = 28 Tonaija(Uvianie) Moment trae T T=Fa zokyjetrsono naprezane koje 2ami- Sjamo jednolito razon po presieku raze prema uialjenst od tlt, Najvece torione napreanje pjavuje se u tok najodajeno) od tesa) Finn = (Ti) = DM 1p ~ polar moment tromost preset 1, — polar moment otporspreseka Zaknitipregekjerpr. p= Ad4B2~ 01d W,=adiewo2d Kut toraie @ 6-16 at toraje sveden na sino duljne 8-164, draum Pola moment olpora yi kuton trie sweden mt jdiicw dui sabrani so zu naan presjeke nase 11 ead)Potani moment opora i kato tore Optereeni i S| EE mina sagen next met | Ser am, | Sai at) Po @! tt | cme | om or by 6D id) 2 tank sete 220 an inert eee zap | eee os 2 eG A fH: | one AL ) us 1 autina ee oprase (Te jednadabe_vrede samo ako je promjer ce elo malen prema prom serv oprge!) wensjainonaprerinie f—propbe sinije Nemanja sla pr Kojo} Se pojavue ivane je sila izvijanja Fi Djelovanj te ale na moese presjeks 5 uarluje'w njeme naprezanje Lvijanjen. h Sila jana Fb naprezane ivjanja a ovse 0 vitkosti A aed je mate: fy—sobodew dujinwizvjanja,_1— polumertromost ‘Shobodns dln ivan 22 ras stave operecenj ma ievianje wen et wet net z Polumje romost host im Vinal a Fe ok ots a eg ns one on ‘lt ta a tips “en em dain ie freee ly by Ten ete ile sn i pd A ha Site oon atom pl mt ion mito sonal’ ‘ Faktorsgurnst ¥inos: 2a si ev v = 8, za elev = veo id a Rew ale a AL ans 20 Tetmajerove jednadabe 22 naprezanje a pr nelastiénom invjania ja se huimo po grad soon ef Materia! mm | Nin! Vitkost2 Siew 00000 | 776-1201> 0083 Jae 40 fauea ev | 200000 | 303 ~ 1,28 dem tei 210000 | 310 = 1.18 4 actos 210000 | 33 — o's2 ies 210000 | 470 = 2530 4 LE as yo000 | 29.3 0.1944 i= 100 Doputtno opersienie as Fektorsgurtoa vane: za maj sere v= 8.10. mivecestigere ¥ =Postupak om upotebliavamo 2a elie | drvene Kons NNaprezajeu nomad odregjem traz0m fuse sje su: S presick nosata, Fata sil kojom je optereden, o—naprezane (Gormatno), «= koehijen’iijanje ovsan@ vikest 2! materjate nose rds 360 Ninn (0) 510 Nn (93) 02030 W050. 8 TO ND 00 100 104 108 L613 130 AE LSS 7T 190 Koo Lop Ut 119 126 a 38 9 20s 2153 "110 120130140 60 160 200 220, 240250 13 2KS 981 432 SAT 678 KAT 9.78 10.88 GS 428 496 oak 82 LIS 1226 1459 IRD za er i 0% 3 WO So 60 70 890 00 2100 LOL 18 11 122139 167 221 3.80 443 $8 nino i © 1 2% 30 40 60 Bn 100 120 40 180 © LOD LOL 1,03 1.08 1.14 142 207 322 468 6.31 7.25 mSloten opterdenja a) Viak i savijanie . ‘Nos opereen nt va silom Fria dele mn ekscen pls ens oa weno 08 nomen dat Fe oteecen ‘momentomn we Fa. r L-"'Neptenaje sng vata 0 = FS i apt npresaje ogni . ‘fore Moyl'= Facil Mey = ~Faet aa regen ce eaten ote ap seeeetearaecs 1 mr sogsa 0s cL Me. Se Mgt Ji “Pr ssc fn= 0" a= AS Rast [Nowa kf su azmjerno wit (veike dune sobirom ma presi) treba proratunati na vane . Sto se hvatite ie F vite udalje of on nos, dale Sto Se udaljenost ‘e poncciva, to 30 ke manoj tna naprerana Ww ruby nosta Kee fauprot battle F Ta laenanapeezaja popimajy Konan viednost Jenake ult kad a namaste do vjedmot a~ Tie, Powe se wdaljenost ‘ana tc wnjednost utuprotnem Tabu now pat Ge Wina naprezs ja Sama tena naprezanja (ap kod Mateja Koji ne psdnose vn Fapreenja) dobvamo ako as due na povtin jee prseks koa je ‘omedena»pomjerom eater re tSe, Potumje eater ianos 2a ranste nose sa kvadrats (st staicam )~ usm sanice r= 6 Stamens diagonale += 0.1179 4 2 ohh (¢promjerom 4) rd 2a pstenast (© promjerima di D) P= Di + De) in 1) Smik # torziia Su Fkoja ilue na obodu ep promjerad moteme zamijenit stom koja seije used Copa momentom pata sla T= Fr'= Fa ‘la kozsedite woke naprezanjena sik, 4 = (93) BS = (163) Pa? ‘kre moment dij sla urrokuje tangenc: ino naprezane n= 16T)ad) =8Find? Nayede ukupao naprezanjeiznesi (63). Fed? + 8 Rea? = 40 FSR 4) Savijanje i torzija Presi mosata je optereéen ‘im momento T. okrutog presieka (i kruinog. viene) poavus se nave weno nocmalnog naprezana 2 i tangencliainog naprezaja na rubu na som jet ‘Okrupl presek ima ‘moment otpora polar moment ofpora Keun winae ima ‘moment otpo W = (p32) 404 as Polat moment ofpora Wy = (x/16)-(D4—dh/D ~ 2 Pojeinatna naprezanja iznose rnormalna naperanj shop sewania Tangent napteranja 208 tore ‘Ukupra sv paprezania ovtemene tmomentom siviank M joke: w= nein W,— Rae = 20 come oT, 12 em = EMI se vie — po Bach = 0.35 + O65) > 07M po Hubera (hdr) = | 07505 7/MF Spo Moh = YTS GQ TIME LU sim je stinjevima digg doptsteno normalno naprezanie, a Fp Fe opustena tangeniina napretane vi st 532), 24 cull 3p 4 Bull 0 ~ Cae bsDINAMIKA Dinamika je nauka o shania tela. obzirom ma sie koje janis prigitasia,ralkujemo Kinemarity, Koja provtava gibanje tee ber obira fi Se hoy a) ilu, | kink, koja proweava, uss) jelovania lt a ttanievla ‘laa 1 Paws thow sete ne , fenipa yon oe no Jednoliko ubrzano gibanje a-* * komt brane +2 we DSS Za m= 0, m= 0 sane bees wo arr) F282 ag ye 52 eRe Fanti tan ann oom rat rear Primjer — slbodni pad brranje a =# = 9381 m/s? ‘bina sk eh te V2 1 1b) Kevortno glbone maerJaine tothe Svako je krivocino gibanje ubrzan, er se mieniasmjer brine. Ubt= zane Je veh vemjereno prema Konkavao} stash puta (Sm brzanha fe podudara ss smerom bine.) Kosi hitae (4 zakopraznom prosters) Posetna brzing pod Kutom 5 1 x srgfeosx ys epfsina er , ‘Traanje wspons (e, = 0) oy stosinaer f= sina Visina ica k= w28-sin? gg = 0228 pri 2 = 90" Dowet hiss = agHie-sin2X ge =e eh ©) Kratnoaibane - Omake: Sot Ft) toa inno ~ 3% viieme rut vbranie «= S ‘ Jednolike kruzse gibanie «= 2? komt * ae ‘Trajane obra (period win) T= 2ajer Kutna fekvencin Laur 6 Brzina vine wide (okt) Obedna brzina na polumjers FY ura 2rmm 4) Hormonis tirane Huarmoaisko tian je pravocrag gitanie amo-iame pri Kojem J ube ange razmerno pt, Orklon x= rsing —¢— amplitude Bead) =or fw ~ dont) xo riner Period (rajane tials) T 2/0 Frekvencia f=¥T~ ope = —rotsinwt =aKini 2) Newtonoy zakon omer matn date) ‘ha Fests ome mse mates =e ‘om sete se vin wo neto F= ne Sams tonpones (Ep) a a os on stomp a) Thema Dhy= my ton (a) can sy on nsw imho re ko snap ani x at Sant lee na (Seer rm) LA -Lme b) Zakeetai moment Tse Fs ak? Gouin Pte Tee ©) Rad W ste Fs pata si zkretnog momenta pei zakret zat § (od) th nage Pu vemene Fino. rot : (te. WZ. | we {Tae = | Tose Fris~ {Poa wm Pa Kad su vekton F, #1 tog sera wed Fokont WaFs skort W=T@ Po komt We PE Rad pomaka Wm [Pde Fo =) lost deformaci rad ke 1 ~ Repstanta easignst opruge we fro a8 Ge Bg y 4) Snags P je rad obaviien w jini vemena # «) Korisnoss Korisnott koe proces, sro lt reds jst omer imedu kerisno dobivene energie W (Snape P) | irene energie (saRe Py) n= WW PIP 1) Kinetitke energiia We eneria mase u gianju Pri pravocrinom pitanja eraavamo Kieiéko energy masom mi broom » i= mea Pi keuznom gihasu leratavamo kinks energy momentom trom nase J (sid str 129) hutnom branom «| W032 Za promjens kinetihe eneraie od Wy = migi]2 + JayH/2 ma Wy — mez > Joie wean je md mo We med — ay) + Ho? anh /2 Zamasnjak [Neednolti zabreta! moment T pozonskogstroia. seojt se mieja za vjeme Jednog dkreiala (27), po tava Kina brainy zamasnaka 86 cme (0 f8k" T) Fomanjue fe do sag (8 tot 2) Proseéna Kutna B2in@ tan ~ mae + Onl Stapan) neednaixosts 8 (gue Ome Primjeni odnosno predani rad zamatnaka, Koj ima moment tromest rmase J prosjénu brea wn menos W = Heras? —eyy2 = Teas? = FATE Mg 8) Potencijaina energija Wy je eneria polotai (sania) Tilo race, tetine G~ me, sna, + obyiom na, ek rain, zaad Koi $2 ‘ale navsini A. poten ener tener. pods) ‘Oso tops peimjera, potenciain se eneaia point i kao enera aa pete oprage it Kompriniranog lin, kao toplinska i Kemska ented x @hy Impuls site Far irazava dovanje ile Fu wemens 4, x edna Je proms! Koligine gibanja me Farm mde Jar moe) ‘ie je wp — poten brzna. Za F= kons vied Fr= mex) [Ako su vehio Fie sows sles, bit ée Fr=mie—r) Za sus materia tofaka erieds Sha Sm sl je ay ura tts “Tent sustava materjalih toéska giba se kao da je v lems 7érutena va masa sstava st vim vanjskim slam Koje 02 eu [Nema i varskih sla (odnomno aka su 8 medusobno) ravnotlh pa je ithovaTeztanta jednaka nu) wie Sma=o Sim — Kons ') Moment impulsa Tar je moment koltine gbanja mes obzcom ane tot (pas os PN Tar emae = Jus [T41= emo ey = Ho ~ 099) tiie su: r — okomita udaljenost coche (os) od smjera vektorabrzine 8, 1 moment tromost mase s obzivom aa tooku fs). — Kuta Bina Moment impusa Je vektor koji okomit na raviau vektora |r Pr rol sustava merit tosaka oko aeke os weds [TAt = § Feds = Stramx)— Zima) — Hor) Moment trmost mass stan (6 obirom na os 9) Anfeddm ape = porn (¢ obeitom na pot) Jejrdm ates Plumer women Vm = mit Zamabsi moment mD? i= D2 J=mD4_— mB? 4 bs Moment irons mate wea (uoce &) ta dnote b=! 2 n m= adhe he maialtohe pata 4) = 2 (Dd he on 2 + m= (Dd) nfs he enki sie a a= dp V=@-o2 Kua —_ 2 (os bro nite) m= sfo-(0—dhe tank sens Zang =" ate dasa | Mem Ge Fw—aa me ndate “oe dem(ts 2) =rene(e +29) z marcy Pte : | Seincrow Bem yt J, — moment tromos tila obvrom na ox bro tte Hela Jy — moment tomost elas obziom na of ko je paratelaa $c ror tite tod ie adaljena 25 6 1 Sj praen 129CCeneitgaina sa F, mise m. koja rota obodnom brinem u odnosoo utnom brainom « ha polumjeru% (udljenos teas Wela od ot Yuace) o Dinanickaravoneea Owovina ew dinaich) ramote ako na aj ne giluu atkakoe cents ile i wera Si sla medatobno. ponavaj (oslobodna ew vine) ‘Une diamihe rnnotee su: Lmrina = 0 Emrama = Emrsine = Emteoue = 0 Sar do uj tela oe bie lo eto remem ames etki lam (Connan sudar Mase my m: koje se sls po itom praveu sudarj ne beara (pie sudar) od. OO ‘Benne masa ml my akon sud 20680 = 0 Ge HO Ke ooiient soars tus = wey » on bia je (vk, defrmacia, pina) O-< F< t rmaterjal obju tela saklo ek slonovaea pluto do © "098 os..o9s "09 OSS OS (ult rates wedocom) «© = 0 porpuno plasi¢an ser ees (my myn, + ma) |= 1 poxpuno elatian sda =~ 20, Smee sin 4 m6) Simin + me) Guta ener pt sara W= (1 ~ Pi wml +e) ‘Tiragje T'Slobodno nepriqteno tranie Git ise materaina tok pevodioo §fekvensiom ftako, dj sla koja a ju dele rtarjera usm Y od Steaineg polotja, a supoins porunjea, bit ce pane Parmonpo Fano €~ Konstan oprge “Vasa frekvenaia fneprigutenogshaemonishogs tirana am Vein Ie dilerensalne jednadthe nepigutenogs harmoniskogs ean misivae) + ey <0 pri ieee pat Y= Sy SiO (4+) Sy — mpi Brena = eas Cont + —) Ml = oy S abrmnje = mam sin (eh + 6) lg! = 0h se aaa: fe aijeme — @ ~ fazu konstants toy = Bap ~ skrunafrekvensj vlstitog trans = Vain ~ obra tans (NS Val pekabo trae Period (ee aja) T= f= Aen 2. Pian oboe tine jel mates otk to titra oxpor A oj eazmjeran bran a suprotan po smjra. It ce rane priguteno R= kid) onstantaprigusvanja Za piguteno titane wed ferenialna jedaadiva mdi) + avid + oy w= kVem Uvodenjem ira 2m = way, obivame retene diferecjn ednadabe y= ye *sin (r+ 4) je je keuaa frekvenca prigutnoga iran w= Vem = = 0~ neprignteno stanje <1 penodiho priguseno straie Pi speioditnom gibajs (» > 1) nema tana pa se put y posupno pibitava mh2, Pen tran Na meri tothe koja ra due ~ osm porn ®-— jot vasa sia Foe Fa Rsinor 2a tivo sitanje wie jedi mis} 1 kde) 09 ~ Fsino Pribitava Use kes felons o prog tania krstn) frekoen- i om vltiog trans anpada tang se poeta dete aks (exon) pe kab eke = gf i=Be ednono, Ws Nema priguvaie pri rin} Krone} eke = t= Vj i ovsnom strala ber riaaivania pot bi ampitada kine kr Joe reoerle ekonaine eho 4 rion bina vie one Karaka ecatinos roi oxvie omer emet sle Fi defor: smacie” ae ri ekcentitaot «tilt osvine mem Sue 98 is pei roa sia F, kop dodano opreajeosvins Za srbednnt. Centtenana 3, jeanne, edabenorn ma to 0d tren oni ko ns tenes pirat kutaom Branom R=more sy ser Progidesovin pe rota ianost Za hut beziny kod hoje bi bilo © = ma? (ne ura w obsit pig ‘vane bilo bi) = <0. Tome edgovaaia eins kuna reins a4 = Ver tia Brana vie m= ye Za odredvaneomjera c elsiog progiba mate ewzt prop yy osvine 1 wirovanj So ga azivatetina osovine G = mg: C= Gy mee a = VE arate huts being w ema ei smart 6 © prog yoroine pt rotaci (osovina ce ke sama cents), i HIDROMEHANIKA, Zekonehidromenanike prinjenujto 28 Mai (Leucine u sve sis). 1h sve hapljvine lekueineuutem sms] na pinoe do granice do koje th jp motemo smatrt pakke besa (iskompresbia. do brane Mrajane oko 100 ms, lklucene xo tv. noprave fekusine, Ko pr. Kara, ‘sla ed ‘Kod nestniog Nida masem esa volumen | gusioea 0 Konstan e-mwv ideatnom fluid seme sla tena. Takav Dai ne posto, al nije esto ojedanetitsjemo ragumke probleme. U realrom lade postoy tree famed cei Mui e shone ‘Viskomnst je otpor Auda protytaagenjalinih sia i kutnih deformacija Dinamicka vskowost 9 efisirana je Newtonovie: akonom, ‘fe napreanje na emik, do je raha u baa lojeva na razmaku dy. 9 je psn (ina) visoztos. Kinematickaviskoonos vjeomjer dinamigke vskornot n\gisoge @ vet Mier 8 vshounost vi ste. 65172. Brojgane vrjednost za kinematic siskornen ad a tabicama a sr 212 do 214, ‘Hirose Hk p je ak tein, ga ertokye etna. Ovi samo fo thin ravine (anon) tekusine iemad. jets RHerENR | gos fehocine @ pe her ase jeg remalsko ubreane (= 9.81 m5) Sila Uaka Fnahorizonalno dno posed ovis same 0 hidosaiéom lak Pio powsim dna A Papa shoes * Testa, muti, ne ol 0 4 ros (ma) AGUzgoa F, je sil ojom tekuein deuje okomito prem ore a Helo broneno utekainu Po wen je jedak ted isthnuce tke, Beate rm jeu jens tein (Arhiedo zakon) Fame oa ‘mje mss, V Yolamenitisoutetehudie (stsning), « @ wens guste Sila taka na stijenke Sis ka Ftekusine gusto ¢ ma ravnastenku Pnude Kojo je modems ‘oba powesine A leno Fo hega >, je vethaina udalienos tet (T) oma. se ple a azine tekacin, Hvate se Fe ted, spd tebe plobe na . 1 png he gly ‘jeje Faeometjski moment ramon emoteneplobesdbsiom a jes rub si ame teu (0). lov zakon [Narada sr se po tekutin nesmanje- no ijednako u svim smjronme. ‘hak pn dno posode Kojo) je enad powrine ekcine (ane stots 0) Hak py > ‘Tak pas do pond, urokovan ter . Kun preljey vse h#Srne se Koeficient y ovian je © visinama Hi te anos av 2 ano Viek yee hm ‘ms | o9s0 ato | 0360 | oaoo | ooo Hs08m os | 082 | 0610 | oss Holom | des | eae ee | ei | oes | item | dee | der oes | oes | Bie | omy wittm | dat | 0s | nn | Onto | Oe | Oko akon snot sriania Fromiene pe srufnjs ne motsmo obubri same tereshe sresivi, se ih ree merit Stujaja, medi, ne mofamo mit na predmetioa {roaravno) vein, ve to moleme nasi | aa geometriskt sioim mode lima (manjma ih veins). U ty sthu se mora osm georeste — po- ut jot Kinematic + dinamiea siEnox tua Reynoldsova znaéajka. Re je naje upotelivani hice) li ‘ost sania nests eka w porPuno ‘spunjeim cjevima ge wen ‘= ugete na prof brane Reynolkavaimacajka (hezdimensiska) ext omer sie el piesa: » — beaina strani, — karakersina linear dimen, inmaicka visors ‘Kinemaik viskanostvinos (pr 20°C) vod 1,01 ms, ak pa 15,7 mls, Kinematika viskoonet 2a vod, nak dre Mie rar ‘emperatram strana jena si 212 80218 Kod okrupih Je cet promera di Ae = edly Opsenive edt Remedy je te obit promis #440 ile so: 4 — presek vods, 0 — fiom omoten opts Reynolsovom znaeajkom razprankuemo laminarne 1 turbulntno Su inj Za silane ceva SST pe 2090 - laminane strane Re =2320 — turbulentna sje (tort srwana levi §armaterama Gubitak lnk zhog otpre pi sruanjs Aida pustace¢ brzinom w die Dareyieea formula p= Cee, ie koecientgubiaks, koji za ravne ie rut. preyeka inns cad 2 je ete tena, fe dulina clei Je promi ie 1, Koofiene ten Kowicjnt tenia 4 ovis © Reynolsovo)zrakajci Rei reativn) hrapavor tice jd edie fe & apaolua brapavost (poset viina\eoeina)stenke. 'U laminarnom podrugie (do Ae =2320) 4 ovls © obliku cit Fo Re, ee inost ‘A= 96tihe ‘re faktoroblka civ. Za okrugle Je sisi A= 64)Re ~ shred Fi turbulentaom siujan (Re > 220) athulemo 1) Hirth pak ci. ie amavramo beach gained Bex d-'g00 dk) = 2a 2 prortun Jy sat Pran Karmacovd foe Wy’ =21e(0398 ey) eos yn aie Re: Rem 2, 004725 0.0308 01H 01165 900811 O.00sB4s Za prakigko rasunane sutimo se eksplicitnom, aproksimativnom Cole- trockowom formiont 2. 9 y4ago.tea Rey Ucisiom paki wpraivom podriy Re = $102 measly 10° anos ods 1 Prelon parte Kak vied Caltrokove formula Yi = —2¥e (02044 251/ReY3) akih raven kod Re 400d) -a(.715dk) = 10%Za peak proratunavanie siti eheplices, aproksiativaa PeSori> ova formula A 02sitecsyRe + 0.260%/a7 koja vied! = maksimalnom pogrom od = 6% 20 Re 4 10°, felatone Brapavast Aid 1-5. 510 ©) Pouce popane bravo (hoje obuhvaéa wikednos Re = 4004}k-1eC.715dky, v Kojeme odredujeme iy po Nikuradseova) formal 2, =025fle0. 78a Veiednoui iy rm razitite dk 1020050, TP oore 0.0529 00453 ors 0430s 0.0284 108i 1000 worse Sa stanoitim ogranitenima (= 001 in 2 0,05) neko manjom to- noha (5%) ered upodragu Re = 4-10-10" aakleussim podria) Mooayeva formula 5-10 (1 + 2s 10¥kfa + 18)Re) U glatkom posi ie kid 0, dak Je v potpune bapavem podrutia ‘Rex 2 pa formula plz u obi By = 55-10 + OSA Apmluineprosetnevisine rapavesti& (po Richer) a ea ‘alg i ni wens oe ow: wate Sin "a oun: 38 eee 38 aaah i se om h0 tt oat = akeeten ent 2 oa # an EE pment odo felts Se Gt ose igh See ee wot ea ns oss iaea od pane gabon sv 8a ued Semis ia elie odds 2 Konfiient gubtahe { Ulazna whee objet ———Koniéna otra otra PS 08d —— (honfzor) sa stenkom ber sijente c= 00s = 020 aos f= 100 Hoke 4 Kru2ni twkovi polumjera zakivenostir kev il kvadaisim presekorn | kitontskrtaia 8 — 90" ld 19 182 3 4 8 6 $027 020 0.18 043 0,10 0.10 040 0,1 [Naveen { vijede a tdi’ platke ied (np: tim. ok za tenth rape ce (Op. sie, ze ish) ‘einamo dvostake wryedoost, Za kuvove $= 0... 180° webu vrednastt 2a nati sfaktocom a ee eC sos OF WO 18 187 Koljena 6 1s 304 Go 90S 120° Gq 004 03 024 O87 113 180 226, G& 006 017 032 a68 177 200 256 Veilednos fy vrilede za glatke, a yiednost Gy 22 rave sere chen, Telazni otvori (ower u sienkara) to be (ett ruben) astaak 025 cilnrenodvojes Volumenski protec an gent ary dovod I. Gea Udovods 2, qin wavojha 3 GRY Gobet wodvodu 2: ap, = evi odteu3: “Ap = Brew'2 wo bia 8 dovods vo jednakog kruoog peeks (4 = da = 43) alae 002 Oa 06 ON LO & 08 0.08 oor oat 035 eam | ons 0.88 96 110129 pow | 808 =006 007020 0.3 a en) 033 029. 038 avo jednakog kvadratng presieka Sastaved ‘Volumensk protec: 40. = 42 # 4 ~ wodvods 1, grr~ wdovodu 2, ayy ~ uprikjucku 3 wdovolu2: Apr = bow w prijucke 3: Ap = Gel 1» brine w odvodu Gai " Sista jednakog krumog presieka (ah = ds = 4) ‘anlan 002 04 06 08 10 eam & Doe 0.10.30 040 0800.60 5 =1og -040 010 047 073092 ou 8 1050.17 0.4 0.08 ~020 0.57 5 <9 0337 000 0.22037 028 — Pa TTT Okomiti sastavet (F-tomd kag ik hasatog eh A bem & D0 0.00 0.08 O15 0.28 042 Proto 2a obtre rubove wor BL aot OSS abo aoe ote oae Ais hia As = Av 0SA, jl BP ute 008 ons oa 03) 08 mataw] 030 00 sa BF [ome oes wer 032 030 Ok et prema 203" vn 19 meee Sot pem 23am] tat in Raéve (Y- komad dai vats pesjtom pontine A ‘Volumen potok smnggctr [aon | wom u dovodu 1: gy ant uti Apetov'n Cel a train dvd 1 Kosi cijevai priktjaces (45) kratnog presets, powtne A pi Provok as ott rabore sastavjnju dao raedajany tokova(pibine vejednos) ORK rs C Prnok |S yyy Si prema 33 [Arm Arma AY 81 proms 2 ke Sipe ivan ots é Saree Sapam tisaw| nis Sp Sipemssizan| sb . smmeretm [aon |= aom ‘od 3 preme 1; 2 zat 030 2 ten ‘od 2 prems 3; 1 zatv. 30 {Fe ofnc a bri ovate 1 Siipemataw! 30Promjene presjcks of powtine 4; na powtinw 4y Prieta: okeugog pesicka w kvadral (ik obroatjednake povtine C=01..-02, Postpno profwenje (difizor) 20 but probirenia a= 8... 14° = 2.09) (aya Guba se adnot na bind Alte ces ee ea 135..098 |g 00s os 200.290 | "ol 030 Nagto rotrenie = (0 — Alaa? Aid: 0 02 04 08 08 Lo a 100 068 036 0.16 0.04 0.00 Gubitak se odnos! na bina Posto sutenie (koafzor) 1a Rute sutena a do 48°: 6~ 0 Naplosufenie 24 ote rubove did, 02 08 0S 06 07 O08 08 a 94 TA 08 O54 025 O16 a0 Gubitak se odnos na bein ey Za pravina mobliena (1) je € = 0.05. Prigutnice | sapaice (vith st 159 Gubici prigutnicl si sapnici ovse 0 omjeru povrtne nezina ote “Av powrtne eet ay, 8 odnose se ma bring chev © Prigunice m= Ayléy OOS 02 025 03 94 OS a a Sepnice ma Ald; 0,102 03 08 05 06 0.7 08 BL 16 Sa 225 10 044 out 0.06 Venurievesapmcem= AJA; 01 0.15 02 925 93 04 8 wT 3 et os op Armature ‘ Norma venti 39 Poboliani vent 28.034 Yeats nemetanim prolazom (clipes reek) 06 Zaklople (eptiase) — otvorene 02 Zasunt(pravingizvedeni) — ovoren 6 tort banjo (Otpor bana tela Hid (seronamigtofpor) kno Fin Clr tlle mate: C, ~ koeficeat otpors (bezdmensisht br), A — pov ‘roekciebjela a avin okomta na smjer pans, px kines a, ‘Kinetic tak pe gas ela flatinom Drainom wu fd guage cme i resin Aft aor rt pt Ma 2 une plete " meoasont fiw. one soe GQ | RE ORE Peis pointe [rest ase te vent Ea map — 1a a "ace ih _{)J 3| os vata 4 | tas | 8] oss a | 33 e>swimes | 138 teat ne Pp 8 seodmness | <> 3} ai ro 10] Goss | ne 201 0,094 Se EES BLN mite me vn pr ~ spon sara tlieIDRAULICKE STROJEVI SISALIKE (PUMPE, CRPKE) Sisal ste a prenoskapjeving nega mt wit poz) sides na vi tuk ihm oboe. Rado ste! tome da ~ posebam uredjem (iznicom) i pestigneme zations brsna i aes ope stale) Darna vin (por) Sislke povesavauspecione coger ekg) apjeninepstoe eo arto Sls do iaza te, To poveanje energie edave0 lratavato vis fo spr een taping, ava ed ue ® (¢~ semljino abvzaniey Potrebou dobavnu visinw odredujemo kak erttom prkucenogs sevnogs sistema He P= sta Hens BBL Shh 2 se 0: py pr tao w sino i tse} osu Fee Re hc okupaa geodetska (wisn | as) sna hy biel u Gjevnom stem; — lane ‘rains (Ulazn je rena zanemaren, Gok jelaarna Drains Katka anna, np. pr seams.) ‘Ksakteritka cjemog stoma mnie pro tokom, Povetane specie energie rls ianast eo = BELL sath +h) + ‘Ako su tkovt pips ea zatnomep, (Ps ssrajama = je r= 72) kao a. pi en ath tint z Kad je lana brn malen, zanemarjemo zadnji an, Dopaitens wlsea vsea geodeisha) hyp 72 kaplevine gustate¢ ovis fo take, (apslutnom) w donj) (wsno) posud, taka py asiene pare Pri temperatattekucine T, gubicima a usisno) cen hy 10 posehaim gubh Sima By salle (viscim st sake) soy bam he ‘Ako Je donia posuds otvorens (p;~ py), doputtena geodeska winavi sina ovis © zagaom lak Py, Koj Se milena S aadmorskom visinom. Zs vod su thine visne maka hy(= pyleg) — w ovsnosti 0 namor- so) visi ridmonka vision © 100-300 5001000, a3 10299979. 2500 m a7 om Tlak zaséene pare py ovsi o vsti kapievine | njeo) temperatui 7: Kod vode je datas visi zascene pure Ar(= Pyles) ~ u ovsnosti 0 temperaut 7: ros mm 9 wc fy 008 01202126 48) 1033m Gubitak taka w ussnej evi ratunamo premu Darcy (st. 141. Posebal gubichu silts ove — pe stpnim ssakams od otvarinia wsnog vents} wuecaje wsinog wea, — pr trbopumpama od pojve Kavita U ingram (des00) prikazana je wis vi- sina vode a povtsini mora u ovsnost od tem erature voue Zoog mavedenih ujecat ne mode geodata usisnn inna yu vodestmperaturom of 15°C biti veda‘od 7'm, dok prt tempertuni od 70°C ‘oda more sili prieat. Lako Nspive kap- ‘evn mora uviekpeiecat ssa. (Kos ben 22na, pr. time sprijecavamo astajanie ako ‘pai para) 2 orsnka ire 1b sama kein LeSoaga, poeebaw 23 pogon sisljke proresunavamo na temelu prirasta seciiene enerpe # out, Gobavne vine 11. Za kxpvinw sto @ pt ‘muse protoks dj xnaen volumenskom proto gy 0 ‘efcktivna snaga P= Pe fhe: — unutaajs Korsnst, nq ~ mchaniha Konsost, 9 efektina Konsnost,hojs nos ete Korisnosti 2a ante west sal | veatlatra nose: % ™ ” stapnesisaike ——0,90."-0.980.88.""0,98 _O.80.".0,90 torbopamge 0'38..-0190 as 0" ORS senbiaton ~ “ 0.50,.-0,90 Te korisnost stifle 24 napovolnie pogomske ute. Pri promenfivim etna delovana(promjeljnprotok,promjeniva dobaoa vin i bring ‘rtnje) korsnst Se mien, to esto znatoo Kod turbopamps (is 153), Stape ssaike Stapae su sake igubie svoj nckadtat zuata| (male bie), a se spoteijavaju mada a male dobave si veoma vsoke Gakove Volumenski protok inos te ots fod jednoradih staph sali peomie: lindead,stapaja 1 brane rn m oa cr ~ kes dora sails promjeria sta PEE dy hs att an EQ = dae ~ de Dobava sisaljke, 9. stami vlumensk protok gy, iznst 2hog voumetnstth gubakt (kod stp, venta.) samo! v= have ile je sopan)dobave A= 0:93. ..0,98 Dobava gy je Kod sup ssalkl ejedaais. Ona se mien ve prem pots (kota) onnacasapnog mehaniea Dobava gy odgovars, prema xa jednor gj stapno| sal prema dorado, ones. to jedbortdn} asa cada (eouacina pod atom od 180) [Nejednolkost staph sisi ubutav se e- trensima (ratnim Komorama) i vedim brojem ‘Sodara (ope. Hod tj eindara sv oenal med ‘obo razmakti 2120 6). ‘eten na so} strani poveéave wana sna 2a ao} strani su asia prot ira ekg os Brana vrnje steph pump eno 0.75...4,7 ok (= 45.280 ok. nin) Pri konstantna bran rine (nepromijnie om pal) bit Ge dobava Konstan ‘sina wisina A tuna epi stapnim pumps sma do tang vet znos = i pumpama ssn jetrenikom aap $AEPE — hg hy seu: hy — gubila vine wine evi ~ bia vise pi otvaanjy swing vents (= 2) pei pumpama bez ussnog veweaika 5 Der ’ je su a = 4.82 hn, n—brina tj (okt), Fra osnace, ,—duljina uwsishe Ge, A~ Kons presckelindra pampe, 4, preck one ev,Tarvopune Turbopumpe se shupno ime 22 raijaie | absjane otaciske) pumpe hoje djeluja po Exlerovim rakosima va turbstojeve LU praksi se esto sve turbopumpe (radjalne { abiaine) nepraito ‘azivajy senefegalnime pumpams ako sv zapravo same radialne Pure erful. Brzohodnost (peciiéna brains vtne) my Vay ya pokarie Koj bi braine srinje morale imati scometrishi soa pumps, Easedena 2 dobavna ving A (nh, prtok (obava) gy es) Brinn ven da bh pe debanno) visi Hy im dotavala gy, mje (Pividna ‘ckoherennos veicina a 1) jednad2 otpada, ako pod simbolima + gy ‘azumjevamo bezdimenaishe omieie H/H, | glare) Sve geometiski size turbopumpe Hoje imajusliéne protoéne uvjee (geomet sien tokutebrzina) iaju | ednaky Brzhodnos. Ona ios! 2 razite trbopempe sadiae y= 028... Tokrfs = 14... 1000kefmia ‘hsinie (propderne) y= 17-10" obs ~ 100... 600 ok/in Manio}brzohodnost ny odgotars manis brzina vine, mani protok | vee dlobaven visi Za vaokotnéne salke Kojima je berohodnost my <0,230Krs (odn < Nokr/mim,abiemo ssalje + vite stupajeva me Karakteristike trbopump (i ventiator) Pr konstntoo) bein wrnje m dobavna isha H, KOrBNOs 7 4 saga porcbna 2h pogon sake ovke © Joba gy (Koj mazemo jeje Prigatvanjen) Udine raisin ssajke H = fay) aggoraris toake fad pri potpuno ztvorenom ilazom otvore (v= O)svnseenagapreeara wtopiau (port temperaore kaplesine!): b= a pt optimal jie haa: ‘ccaenrnom rada pri peikjuckupumpe ma cjevorod Gt: «4rd na prazno (H = 0; samo torts) Pri promjenibrrne vtaje om a ay mijesjaju se 2 jeu te stu ssableu roto gy dobavaa visi Ht Snape P po zon afinteta tam got dela) [Ry in ish jer tn amg pt sp rotor) od povtinekapjevineu wisn} posud (rst). ‘Dopustenaussna visi anos {Sele ania ocsjen oa pang (po Stepanov) ovo bshodno sing (Okt) os (Prividos nesuvsost u to edad ne pst, ako pod ny razumijvemo ‘beasimenashi omjer mm, pi Cem je ms = 1 okt /5) “Turbopampre redovne ne mogu same ussatiekunu, vee se mora wins “er nip tekaGnom. Ds bn ev 123 vneme pogonstog prekide ‘tala mapunjena tekucinom, radu Sena jena daw edboja (onda) ‘ean i zaKlopka. — Ima, meu. | uv. samoussaih sabi u Koji je ‘igraden poseban uredaj da mogu wssa fekucinu | kad je usisna cev ‘spurjenaaakom Ventator Ventilator sist 24 tansportplinova i para pa su zapavo selke za phinve 1 pate podria nino nests, ‘Keo trtosroen, oni pokorvaj tm mkonima koji tabopumpe, sano ito prnst specie Energie odnonno dobavna ws ff trae ‘Satpen did, oo ieratavamo piston oskokome) taka (enaperors) a p= co= Hor sie J @— usta dobavnog Buda Karsktersika jevovods 8p (= Ho) niglno je jednk ono a pape sri Ho 20g mal pustoge poo ~ ne wamame abet feodeaka aren ri tar so Veritas ino ttoder poms rohan ‘adie ne Oke 16T OKA 6. 100K din Sofa (opel) Af 17.110 ein 0. sok Karakteitike ventory nate ay sme karaktersikama trbopumpt (oid str 152), 159VODNE TURBINE ‘edna sang? dann je rnpoitivim protkom vodae ease gi vu nenskim protakom gy 1 Rornim padom H Pomaatlt= avert si fe watts voce Foto e ova arti ee hol piada ode oor sto pod. Vaokoporte ste fut ope Det) ina aac prot taco poet | tno et, bad sew i: im aims top ec ror sto KS (obe'— pr: Neretva) imaja naj proto w db ahh. Seno ite we noe Sts) iat Bo der makina Dra ine Trou, tam toa ova 0 van sod the tne ge) roca broek wanamo vob neg Pose Kot Sala ean pe gi. ad pena reas pose sis nora trae tanneno t ) ee telee tammanee tots pee trad) Jat poate Lp ‘go tae (opr) Sree rh 6m! 9 Gn Needed peak neta smc ode rime vee seo eden mane peti, Akomaan me at daron Hee (ean) god (site tan) U postmi saerina hom en Be elone mag opsec cpio tee vk shen ahem lite tre: dae ote w meme nog ocean shore. erp 1 oso aedeshon pa # (0 ae vont ain 1 tae loo ata ie tatsog posh 0 wah Soda ror, emntire Ha) Hahok Ton ode raipoatiog pada Je — an use vate utah restos =" dcinranou meduatnem propia i prnnpeah Sn tt Cent! pad A mien + pomjnom polka Potato ie prt voi fv 2 lo sn yh 8a Sle groc padsarerno malo fads esa Je mane Wo Snir modest oncom pot pose angele Iss Sanga turbine Teoreskasoaga Py turbine jednaka je raspotovojvodno| sna = ane = agg 08H ‘ile da, odno4n0 4, mati sen odoosno volumenski prota kroz turbo ‘Unutama snaga P, smanjena je 24 unutarne gui ke koje uzimamo u obtir unaarjom Korsaotey Fame, UUnutanja korinost turing (omaotak hidraulicke Lorisost yi volumetrise Koran: m =) jako ovis jency bran srnje pa je dobre sam pr odredenim brinama ‘re (w'.24 koje au ave wrbinete lope, "Elektaa saga Pamanjena je ot mehunik gubitke (aku gubike ‘a pogon pomocthuredsj,repultora i), so wimamo sbeit mehengkom Keranotes jy odnoso elitivaom Korstoies 9 Pe nahim nto P= gre = ning = n4voRH "lektivashorsnost trbina ems ramanje turbine 9 = 0.78...0,85 2a vee tarbine 1088. "098 Efekivaakorisnost ovis o promjenioptrecenjaP tora za ralite ‘uetine sramovrenim sstemim replace. Ovisost = /(P) pi kenstantn) train’ wijem prikazana je dagramiom s Kojem kewl mats P_~ pettonove turbine FF porohodnefransizove turbine FF bravhodnefancsove turbine i = propeleme turbine AK — Rapanove turbine Braohodnost thing (speciiina brea pokaraje Kaku bi berinu wrtnje morals imati geomet sos tarbina, Sradent za Korii pad Hm). protek qy (a) bein vetajem, dp onsom pads fy = Im utaa olin vode gy) = 1 (Woherentnot vena nye nartena ni ova who pod simblima Hi gy razumjevamo bezdimenaishe onjere HV asta)Ima i tra vite (1 supa (Kod peltonovih trina) i vie eotora na ‘sto evn (kod pono fanesovh trina), it ce Praahodsast y= mV Geometrist se vod trbine imi, ue sien proaéne vjete (shine strokate brainas, ist Brahodoost ‘Vode turbine z elite padove ma maj bezohodacst, «one 22 mane padove vetu braohodnost Podrata upoteblinst pojedinih rte vod turbine 7 m Veste turbina m kn okt Jmin Fate = jenon ap vwilOw. 0a] 43...95 Sykes) 200100665839] de Fransoe-spovtmine | si0,.105]033..0.95) 20.48 Somme | S| AE] Boose “else Ssh sl naroctier] Soc to Prope “en ° Pope } | as. fren. sc} 200.35 labor turbine oganien je kavitacjom. Brzohodnost ng eed Se (aa temej djagrama tpitivana) w ovo 0 minmalnom dopustenom Koetc jenta vitae dy Thominog bro) 4 =$l0nia) Sn = (Pale ~ hill ‘je py ~ art ak, hy ~ isin ico Brzina vrtnje vodnih twins pragoduje se tadeno} bz vane onjenih sora, Redovno ai to cleKtntn generator Ko imu odredens Sraina wre (i str 266), Tubinu odabizemo ako da imap adeno) bra ine nao korsnost 9. "Nave Brina tae hr, Roe turins mote Pos aaj porpunoR ‘asterecnj potpano olvtemh prvodaih pati (-pobiegnace) ranogs fe ‘ets od nonmuine brine vtje unos ‘od petonowih turbina uns = (18.18) fod franetowh turbing Maas = (U8. 2.0) Kod kaplanovih urbing Ryan, = 2.3.03 0)m Pri nomainom se rau bia vtje turbine po praia ne sme povecat site od 10%. Regulator ko pravino dele mora sped dase pi normal ‘bom rada wrene tutbine povetsianad dopettene vrjednot. Medui, {otijacsdijelow turbine + pokijucenh srojevs mora — rad igumoat sirau greSke na regulatory 22a | nalvecy bring Wn Raye ‘TOPLINA Speci’ toptinsi kapactet “Toplina mien eta mae m temperatura za 7 40 = emar «jespeiiesvoplinsi kaput tela (Jeg) Vea je pliova wep Dostjem satu Kostuatns, inate opcento ov tempera otaku ‘Siatramo Wc Konstantin, emo = emt, ~ 7) ijednost specinenog toplinskogKapacittapojedinh tar rarabir se ie tabla na st 1631219 do 77 i promjenjvor spcinenom hapacttu rata hatkades prosjtaim speciienim kapacitetome iamedy tempersurt Ty 17, oot = fedTWTs ~ 7) 'prosietnim specifi hapuitetom raGunamo kao da je Konstantin, Edtaipje je odvedenstrvom oy pV 1 tom je inrazu U ~ unutarne energis,« pY~ vans ener (eneraia prostora, p= tak, V— volume. "Speci enalpja As fe etapa jedinice mises obzitom na — po voi cotabrano~shodite apr O°C). ade feh = 0. Merimoje u Ig. Vajednont ‘peatien entalje pate siofebe so wtabicama mst 16940 191,42 adn Mak na at 194 do 197 "Temperstucta rztesjves! (tac) Linearao temperaturno restezanj¢ sbog povitena tempers: tvce 24 dT eno We andr ties: a tinea etn temperature rastezana(K~), probit Sajna ‘Smatramo Ui da je Hoeojent a Konstantan, vied bp) + a= To) octcjen rezania iim temperturma re, Nene ne Kubieno temperaturno tastezanje 20g povecana tempers: tue 2 aT tant reaver ies ~ kubién Koen! temperatursogrstezania(K"), Vo probit Satan ti koeficjent Konstantin, it Ve volt + fT To "bien Koetijentrastezana Bp iim temperatoram rane, Niegove 8 sjednsi na tekocne | pinove dane na st 159Linens hoof tomperaturog rastesania a (K-Y) Linear koefeent!tomperazurnag rastezania & (K") Fempeateren pode: | 07. 100"C | 0,..500° | 0... 1000°C Temperature podrute: | 0,,.100°0 0 Kovine: Nekovine: alumi 9000235 0.000274 - teton 0,000 012 - - aka 20000165 | oomDor81 = cetstosd 0,000 101 = = cake 0,000 0165 — = ‘Samant 9,000 0015 = = ‘edi 0,000 006s = pat 00002 = = Kaan 0000360 - ant 9,000 006 - — obatt 0.0000130 = = Koran 010900064 , 0000072. ,0000082 sitar o.oo? | — - magne (MeO) | oo000123 | 000016 | o,9000139 rom | c.o00 008 = opel 2000 on8 ~ _ smagnedi ,0000260.oooo0r98 | potamasi 2.000 110 = = manga 0,900 0228 = = polars | ooo0s0 | = mmolinden 1,0000082 = Porclan 0,0000080 0000036 0000043, mika 00000130 09000152 | oo0oI6E Sako —jensko {000.0035 00000040. = Bowe 1.000292 — . |..0000 081" |..0:000 0093 = ating (9.9000080 | o,0000095 | 000 0102 — remeno .-.. |" .a00 0003, "9}9000006 | 0,000 0005 Sebo {000197 | ,000.0209 ~ spor 0,900 090 — - vot 8.900005 | 9000045 | 9,000 0086 rat Hobe ramrreeterrd " Kubuen hoeficyetttemperaurog rastezania BK") Iejezo isto) 0900 0123 aan Koicin TP Kote TP Stitine - os eee vole 0°C 0,000 060 | benaia ‘0.901 300 bronca(kositena) 0000180 - ie | —pomag0 bem azo) oe oe rent tiew 2.9000190 — 20°C 0.090380 | etana (akobot) 0.0 150 felik—neteg 01%C | 040000120 | 0.000014 wore | pub 00 000 740 O6%E || | opon01r7 | o.e00138 = wore | 0900780 00 160 — tein CNH Oyo00 0115 = = 200°C | 0.000830 | prepantriol ier) 0,000 520 WcreNi 9,000 0160 = = ferpentinsko ue 0.000 097 B%Cr oo000105 | ~ Itansformatorke ule, 0,000 690 — imar (6%Ni) . 9000013 00000025 = i ne 00 180 oratuin 00000238, 0:0000273 = bonstantan ov0o1s2 | ocao0i6s = Fae = > ‘manganin ‘0,0000175 0,0000194 = _ 1 # __ Pie | 4 med resing) 0.000 0184 = = famoniiak 0,003 802 | uaa dioksid 0003 736 ovo srbra 0,000 0180 = = eon 0.003 676 | wisi monoksid 04003 670, Patina (0°GI" -- 00000090 0.000008 0,0000102 us conser | seaie 0.003 662 Samia ss 0000220 = he 0.003 660 | sumporni diolsid 0,003 880, tes Opo0n10 oooo0129 | Kiik 003.674 | dean pin 0,003 661 = ‘vedh metal oeoc0ss | eon 0.003 661 = 1mOSNOVNI ZAKON! TERMODINAMIKE Pri levi zakon termodinamike ‘Topline evivalenna richanigkom rad (Maye, 1842; Joule, 1843) Dovodenje ii odvodenje topline @ urokuje promenu unutamje ene sje Ut apsotutaog rada 4 (dabivenga il utrofenogs), odnonno proms fentepe #7 whoiekog toda W (dobivenoga i utotenogs): fQ-d0+ 44 FdQ'— dovedera tptina 4Q=4n 4 sw “dQ = odvedens opti Za sj mehanitke aynotee motemo ra eat tlakom p vlumenom ¥ 4 pd tod, + AW ~ dobiven a8 w=" vay a4, “aw = uroteni ad Entalpijski teorem: Hy) =Q—W agi geval zakon trmodiuanske Toplina ne pla! sikada sama od sebe + Madaijegs na tole tito (Causes, 1850; Thomson, 1851.) Po tome ratio: 2) povrative proce, . one haji su mogucl w jednom ili dom smi stu, a da pi povratke e ostanew prod kakay rap (apr isparivane | Kondenzaij, Rompresija | easpanaia itd, + b) nepoviatie.procese, kot su mogiti samo w jedoom smisty (apr prielax topline, wene,priguSvane, mijesane i), Entropija je za se povratveprocese odeedena izrazom 5 ~ dQ. U tom je uzazu dQ — pronjena topline pr spsoluta) tempertutT: ‘Specten eotropiia ssp nto ice me rtunaa obi nt ~ po voit edabrano shod (npr. Kod O°C), pe jes = 0. Merima jes JMAGK. Njenevnjednost a pare dane su na str. 169 do 194 "Enos ztvorenog surtava pi avin neporatvimprocesia poveava (as> 0). Eksergija* E je maksimai tenth rad So ga obirom na stanje kone pr tempera Ty aku 7) matemo obit unutarnjeenerpe Nah oj entalpe Ht enttopja SEH He ToS ~ 5 Hoje ena, Sc entropa th pr stanj Okoine (Tap ‘Anergija* TS ~ 3) je dio uauarnie energie i Koopa ne motemo lot tebe ea "Spectina eksegia xe ehtergaesinice mase: =~ hy ~ Tels ~ 8). adjesu: Aspects ents ~tpetoaentropj var promatranom ano, ois ab specie ena entropja an pt isk temperate katte sspecienaanergiie B= Tas ~ 5) ee me une pro 2 Ram btn (SV 195514 SV 1962-2). Promjene sanja tart Pri pronjenstanaoredijemo uglavaom: volume tk p, temperatura T.apelun ra A, odm ehh rad Wi optima Q. 1U pP-siagrame predoten 0" apecutn rad A portinom isp krivuje Fhe ad $Snom ijevo od te kraj An fpav Wa [Va LU TS:biarams predogen je toping @ povrtinom ispod Revie. povrative romene sttis Gf rss Nejkarakirsinie promjene Han: ‘mohors ‘eobara interna eentops V=koot — p=dont Pe komt Shem L_U 7 ela bt, +Adjabatas mati promjen tania pi Kojo opin nit (ana) dovosimo rit je edvodimo, al ona mete bl prowvedena u samom sstemu 2508 Teena: 21 Konst. U ieainom sa sucaju (bez guia) ajabata | en trop ientiene. Keni procet Uidealnom (her puitaa ish.) detoktetnom krudnom proce (fw sm sto kazae na sat, il sik!) op odgovra procesu pogonskhstojera, povine omedene ztvorenom Kivatlom powatvepromjene sana peda shu p¥-dagrama doivent ad I. 0 TScagram cate tops Oy Energtska Korot krfnog process W,= Q= 0-0, ” " aij Q dovedena, a Qpodvedena topina (o> 09. « ie = HID =1~ OVO . —r Ujevokretnom krutnom proces (protivaom smisa ust) oj odgovara process ropiskh pomp, sogativn S01 rad M troten) asks topbne Ok dobivena) (Q = 02) » Carnotoy runt proces teteizmeds dviy 7 ‘uenropa dij ioterma. Zam wed a Q=(T~ Tyas oe s energetsa koristost zpos =a n= 1 TdT (Thomsonovs jednadtbs) cadIDEALNIPLINOVE ‘Toplinahs soja plinors Pod sideline razujevarn tako vsoko prenijan pare da rai i kero sane plinova jpokoravaj takonu Boylowa 1 Manotteowy (pV = Kons ps T= Kons) te Tai Gay-Lasscova (VT = Kons pi p= kon) U pods nema dean ino, ME ER no magi se reani plow po svojim svojiima tako pei esti in| Kem, | a pinovina da 7a jh wed sdovoyjpom toznteu navede ZaK0n % "Pm oobi va seal pow ea x Iednowonni He, At 4 Shostoma” Hi, Ny: O:, CO, zak ot wieuomal Chi, Cis Ci Ci, a Px mom Hak pogo ot pi viokojtemprari motemo zakone wg ‘cain pnovapimjent na 10, COs, 80 Ny my Tednadzba stanja_pline poner tak p.ptcs e,odnsn0 a spe some #votamen te masa mt empettre me pen RT porkT pm mR? im [R= pincka kona, koja ows samo o sata pina. Mier jew Jka. Vijesti 2a R= wt 183 "Opes plincke Konstan (amotak mone mase Mi plnskeKonstanteR) edna fe 24 sve pinove 12008 y= Mig = 8314, Mkmo! K Avogadroy zakon ‘Teel i koje (ie anog) pina zaazima pi jedakom sanju wie ist omen Vg Oj pt O° | Ha 101328 battens z Vg = Rap = 224136001 ee ‘Prema tome vedi sre plnove (mae mse ig Ese 6} Va = mile a) ge 1m plnoe moda bom Manns = 08 w | ras Specifitni toplinski kapacitet plinove & | ras ‘asks pei Ronstantnom tak p= ons St | lage ‘eovlumers¢ki prt onstantaom volumena = dull? ao | 12803 sje sd ~promjens speciine eta, du promjen specie ute ao | tire xtgje(u~ Un, 67 promjnatemporatre a | 100 ‘Omer secsihtoplinkihKapacieta x ~ | donee Rethka pectin pina Hapuceta a | asm perc) q 33 | ales Entalpiia plinova a | $3oet Specie entiia A= Sepa vit | asa roi entpia a= macy + C aoa Pda o mola} ena npozntiihplinova alae sera. 168. mone se entalpie lo ko mate watunat speiiens enaiia = hymn 82 waalps esi nove rt Kontannom tap ot thes cs ose resents] Tig, hat ta oe 1 ae 5460, $079 aos He Ge ae eons ae aS ES ue gm Be a He RR eee ae a8 28 BS Povrative promjone stanjs pines ‘Oanake veltina — na str 157 do 162 1 Trohora Y=kowst pT —konst(= mR/P) puna ~ Tis Apeclsni rad 4=0 Tein ad W = Mined) ‘Teplina = meTe—T) =m TT) od b) Izobarsp—konst ¥/T =konst(=mR[p) (Gay-Lusscoy zakon) VYWVa~ exes = TyTs Apslutni rad" 4 = pV) = mRU—T) Tenniki md WO ‘oplina wk Qa magi) =m Tzoterma T= komt DV = konst(~mRT) (Boyleov i Matittev zakon) V1 = ps Apsolutni rad 4 a0 bar rr Ee 70 9 a0099¢3 121) opme —oawo9523 6 > | ap009904 29 aoe ggonges1 251 2 | is003563 Bos? Ghoosse8 sae ao nmaees | vans Oar8 Bimgeo} 100 a | go os Sees Boo oor 2 onosss2! inci seas Ranoger tins | ooe? Cas 01010 | Sonent” Jers apd rong 33 fon oat Meer? Ser fo! Gontom © 308 Toes. Banrere sah 90 | po01036 | ago! 1.298 apot ox Yoo | oonsoss 4340/1202 | ooo10s1 aang Ho imrese | Sig) 139 | opor ose 1, aio , 3132) Ys Boreas sat. Hao | mien Sae7 | Isa | goto 1a Qioiae 32 1938 pr oat 180 | QI TE © ee) 2S Bons 160 , Saolosg | stra | toa Baolons | nd io) goin | St) RNS | Baoitos 5989 ome | tat aan amie fal gen we am me AB | St) Be amie Ba tet am amis SRE a ie | Bee es ee 2 ia 2s a ee a ee 2S IN Gk Ae 300 | 9,001 390 3.240 | p01 se 1337 300 | oor s6i 1334 | 3.209 0,001 348 8) ag eo am Bag ae | ais 2) eee ae ae a2] Sere 2 |. i a a0 | 0025 35 do16s3 3108 440 | 001224 | 3024 Sas2_ | o.pmee96 2902 5509 00 | 0011 | 36 — g4o2 gon2 371 oo poreis | asa , e508 oss 1450 6300 So | ons Suse SSS | oases ans So Soiems | 3m | ise Ooises tan Sa oom | 30s Se | Gomes Sets io | 001838 364 | Bate DISS 30s | eoak ps specif vlumen astern pare “Topline seas ashindni War species ena #,H" specieng entrapia Le | a obi [alte ste foto ue | de | tae tia [alte ane | ataxia Unt até COs den tne — poe ea a 2 SH BE ges ie [raed Ss : See See CHR 3 : Se, Se toate ‘a Kenjrna— pr Bee Sue Be 2°] Sat | ARE GE | oomss ous | ae tase 28 SSS; SEE aa gee (as : ‘ore, tae (aus as 3) 5 ee Be | eats Re 2 | 28 [Em ta: ear & 2 | Bg [amen sats [ema gn | ane 3| BS Bis | ae Bs o | ee eel, see x 3) 88 SBie te [ABE ah | 12 | an sara Mortman (tind) HC 8 | gma at | se u ‘qjooio22 oat |= 18's | emote aie | wei us | 8, = | aM | cures eas | jt 3 sagt, any | ae 2B Dikiormetan(eetieabborid) CHCl: : - ie few tar ® = & 8 a y cour ga | RE tee g wea, | BOB Bs wsation tart (nate) pei tempat ‘eects eatalbia & r v wv a © » | oP w ° ra Ee wns 111 — morris CFC son antl #1 temmarenme Cl oe 28 | | wae : B | er | Ba coh ORB cB | de | SRE : @ | GR | ABBR : Ea © | oat | oan est» SH GRR | oases jz re B | Qs | eases ci) aS > i So Tae? aa | sae | oomser2 — aoissr | an 2 | 2B | ees fie | sameers onus ae | | Soto B we | smeaee caus, | 338 RD dere C0 21g | Bet | ae 2% | MERE) gamers aus | 121 — memeber CHECh if | ER | EES Rs |: cn) ent een PO aa 2a | tas | omess taet | 2 2B | GBS | agent = RSS w 1.905 0.000725 0.1618 = | 07086 0,000 701 4 0,000 TR] ER | Be ge | = s | coer ive > | sam | omortrs — easeer 2 | So 255 | ae Ble | RE Re R22 — darmlbrmes CPSC cine | gues”) meen 13 termrsrma CF 28 | gee | a Re | wpe ume |: 28 | REE | gees oe panes = oassax | -0 0000786 0.208 | 9.000 717 087 74 = = | 00007288 WS come, gauge | 23 aie) ee Somme nae) a Bal AR omens her 8 gpgnet uae 0 8.001 079, 0,003 829 “ soso aleePromjenestanj pare atanamo pomocu elicnoosno ehjatrama za vodens par (Ozmakeveiine yr 157 60 IA 168), @) Leonora Y= komt w= lip = Vim = konst a odreden lak p wz odgovaraiuce vsiednost vj owe ~ tekutna ~ rok para = pregniana pa Cvovarause temperature i osale Vbine odredujmo italic il di a Apscutni ad A= 0 Topline = mit =~ Mees wd b) Laobere i izoterma U podsutu mokre pate svakom tka podgovaratotno odedena temper ‘ura 7, lnobaa je, dake, onde emenasotermom,dok sean pada Imokre pate od ne bino rake pe Koast Apscltni ad A = p(s — 4) ‘Toping OH Hy mils hy T=konst Apion rad A= fps “Toptine Q= 15s ~ 5) = mT ~ 2) ©) Heentrops Kao kod plinova, upottetevame i Kod para 2a ienttp edna pV" = konst Ae je x samo empiciskiodredena veijednost 1 nije nk w kaj vet st Specieoim toplinskim kapcitetima cy (a ascemom je pode fy =). ‘edmonton 2a voden pat: "S pregranom podria (p= 25 bar) x [ anenom pode Ma suho aston pau (e = 1) x= 1138 = za mokre pare (20.98) x= 13S + OL 4) Prigusivanje pare f= kons Za rz of plinova, 2a koe pr prigusvana vied ~ konst, tempers tures pare pi piusvanjy mjenja oJoule-Thomsonor efekte) T+ konst Ispod odredene temperatre(atemperatra inverjes) temperatura pare ‘pr pnausvanjy pada, a lnad je rast. Temperatura inverzje tos Sesto Straka do sedmerestruku vijednost rine temperate (K) 30 2 SMIESE PLINOVA | PARA, ‘Utupa tak smjsejedmak je zbroju paca tlakowa sastavingemjose (kan od smjesapinova vis 167) ‘Po Daltonovt je zakonu sje pare i plin v raves tekuSnom koja istlaploje Kade parcaln Usk pare p’ Sotcgne tak zisitene pare py Pt ‘adgovaraucotempertu To je tae 22nceno smcse ‘Staje ztienost se naeusava promjenom temperature. Pi povecanjy temperature rast ik zasgene pare p, > p).smesa posal nezasicenom (a art jl pregrjanom). ee sposobae pitt nove olin pre kaye pie Shlapivat we Tekueine (safe). Pn pedu temperature pa | dak sene pure (

You might also like

• It Ends with Us: A Novel

  

  From Everand

  It Ends with Us: A Novel

  Colleen Hoover

  Rating: 4.5 out of 5 stars

  4.5/5 (5841)
• The Subtle Art of Not Giving a F*ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good Life

  

  From Everand

  The Subtle Art of Not Giving a F*ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good Life

  Mark Manson

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (5819)
• The Perfect Marriage: A Completely Gripping Psychological Suspense

  

  From Everand

  The Perfect Marriage: A Completely Gripping Psychological Suspense

  Jeneva Rose

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (1137)
• • Magazines
  • Podcasts
  • Sheet music
• The 7 Habits of Highly Effective People

  

  From Everand

  The 7 Habits of Highly Effective People

  Stephen R. Covey

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (353)
• The Art of War: A New Translation

  

  From Everand

  The Art of War: A New Translation

  Sun Tzu

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (3045)
• The Subtle Art of Not Giving a F*ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good Life

  

  From Everand

  The Subtle Art of Not Giving a F*ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good Life

  Mark Manson

  Rating: 4.5 out of 5 stars

  4.5/5 (20105)
• The Handmaid's Tale

  

  From Everand

  The Handmaid's Tale

  Margaret Atwood

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (13282)
• Pride and Prejudice: Bestsellers and famous Books

  

  From Everand

  Pride and Prejudice: Bestsellers and famous Books

  Jane Austen

  Rating: 4.5 out of 5 stars

  4.5/5 (20479)
• Good Omens: A Full Cast Production

  

  From Everand

  Good Omens: A Full Cast Production

  Neil Gaiman

  Rating: 4.5 out of 5 stars

  4.5/5 (10972)
• Remarkably Bright Creatures: A Novel

  

  From Everand

  Remarkably Bright Creatures: A Novel

  Shelby Van Pelt

  Rating: 4.5 out of 5 stars

  4.5/5 (5781)
• Never Split the Difference: Negotiating As If Your Life Depended On It

  

  From Everand

  Never Split the Difference: Negotiating As If Your Life Depended On It

  Chris Voss

  Rating: 4.5 out of 5 stars

  4.5/5 (3313)
• And Then There Were None

  

  From Everand

  And Then There Were None

  Agatha Christie

  Rating: 4.5 out of 5 stars

  4.5/5 (9007)
• The Hobbit

  

  From Everand

  The Hobbit

  J. R. R. Tolkien

  Rating: 4.5 out of 5 stars

  4.5/5 (25285)
• Art of War: The Definitive Interpretation of Sun Tzu's Classic Book of Strategy

  

  From Everand

  Art of War: The Definitive Interpretation of Sun Tzu's Classic Book of Strategy

  Stephen F. Kaufman

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (3321)
• Freakonomics Rev Ed

  

  From Everand

  Freakonomics Rev Ed

  Steven D. Levitt

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (7879)
• The 7 Habits of Highly Effective People: The Infographics Edition

  

  From Everand

  The 7 Habits of Highly Effective People: The Infographics Edition

  Stephen R. Covey

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (2487)
• The Hobbit

  

  From Everand

  The Hobbit

  J. R. R. Tolkien

  Rating: 4.5 out of 5 stars

  4.5/5 (24589)
• American Gods: The Tenth Anniversary Edition

  

  From Everand

  American Gods: The Tenth Anniversary Edition

  Neil Gaiman

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (12956)
• Habit 3 Put First Things First: The Habit of Integrity and Execution

  

  From Everand

  Habit 3 Put First Things First: The Habit of Integrity and Execution

  Stephen R. Covey

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (2508)
• The 7 Habits of Highly Effective People

  

  From Everand

  The 7 Habits of Highly Effective People

  Stephen R. Covey

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (2572)
• Habit 1 Be Proactive: The Habit of Choice

  

  From Everand

  Habit 1 Be Proactive: The Habit of Choice

  Stephen R. Covey

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (2559)
• Habit 6 Synergize: The Habit of Creative Cooperation

  

  From Everand

  Habit 6 Synergize: The Habit of Creative Cooperation

  Stephen R. Covey

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (2499)
• How To Win Friends And Influence People

  

  From Everand

  How To Win Friends And Influence People

  Dale Carnegie

  Rating: 4.5 out of 5 stars

  4.5/5 (6700)
• American Gods [TV Tie-In]: A Novel

  

  From Everand

  American Gods [TV Tie-In]: A Novel

  Neil Gaiman

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (12556)
• Good Omens

  

  From Everand

  Good Omens

  Neil Gaiman

  Rating: 4.5 out of 5 stars

  4.5/5 (12072)
• Wuthering Heights (Seasons Edition -- Winter)

  

  From Everand

  Wuthering Heights (Seasons Edition -- Winter)

  Emily Bronte

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (9975)
• The Iliad: A New Translation by Caroline Alexander

  

  From Everand

  The Iliad: A New Translation by Caroline Alexander

  Homer

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (5734)