‫‪2‬‬

‫ﻧﻘﺪ ﻣﻘﺎﻟﺔ در ﻣﻮرد ﭘﻮﺷﺶ )ﺣﺠﺎب(‬

‫ﭼﻨﺪي ﭘﻴﺶ آﻗﺎي اﺣﻤﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﺣﺠﺎب و ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺮ و ﮔﺮدن« ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻧﻘﺪ اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﺧﻴﺮاً ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﻣﻦ ﭘﺎﺳﺦ دادهاﻧﺪ و ﻓﺮﺻﺘﻲ‬
‫ﭘﻴﺶ آﻣﺪه ﺗﺎ ﻧﻮﺷﺘﺎر اﻳﺸﺎن را ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫آﻗﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺮوﮔﺮدن را ﺑﺮاي زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺎﻣﺤﺮﻣﺎن واﺟﺐ ﻧﺸﻤﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ‬
‫
‬ ‫
‬
‫در اﺛﺒﺎت وﺟﻮب ﺷﺮﻋﻲ اﻣﺮ ﻣﺬﻛﻮر ﺑﻪ آﻳﺔ ‪ 31‬از ﺳﻮرة ﻧﻮر اﺳﺘﻨﺎد ﻛﺮده ﺑﻮدم ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪l
sr
q
p
o
m‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ »زﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ روﺳﺮيﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮ ﮔﺮﻳﺒﺎﻧﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﺰﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫و ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدم ﻛﻪ اﻣﺮ ﺷﺎرع ﺑﺪﻟﻴﻞ آﻳﺔ ‪ 63‬از ﻫﻤﺎن ﺳﻮره‪ ،‬ﺑﺮ »وﺟﻮب« دﻻﻟﺖ دارد ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪l

h
g

f
e
d
c
b
a
`
_

~
}
m‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪» :‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻣﺮ او ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲورزﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺘﻨﻪاي ﻳﺎ ﻋﺬاﺑﻲ دردﻧﺎك ﺑﻪ اﻳﺸﺎن‬
‫رﺳﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﻳﻦ دو آﻳﻪ‪ ،‬از ﺣﺪﻳﺚ ﻧﺒﻮي ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ و ﺳﻨّﻲ آﻧﺮا از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻛﺮم
ﮔﺰارش ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻳﺎد ﻛﺮدم ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺑﻪ أﺳﻤﺎء ﺧﻮاﻫﺮ ﻋﺎﺋﺸﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪:‬‬
‫»ﻳﺎ أﺳ‪‬ﻤﺎء‪ ،‬إنﱠ اﻟْﻤ‪‬ﺮْأةَ إذا ﺑ‪‬ﻠَﻐَﺖ‪ ‬اﻟْﻤ‪‬ﺤﻴﺾ‪ ‬ﻟَﻢ‪ ‬ﻳ‪‬ﺼ‪‬ﻠُﺢ‪ ‬أَنْ ﻳ‪‬ﺮي ﻣ‪‬ﻨْﻬﺎ إﻻّ ﻫﺬا و‪ ‬ﻫﺬا و‪ ‬أَﺷﺎر ‬
‫أَِﻟﻲ و‪‬ﺟ‪‬ﻬِﻪ‪ ‬و‪ ‬ﻛَﻔﱠﻴ‪‬ﻪ‪«‬‬

‫‪www.tabatabaie.net‬‬
‫‪١‬‬
 ‫ﻳﻌﻨﻲ‪» :‬اي أﺳﻤﺎء‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﺎ زن ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺣﻴﺾ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺰاوار ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي از او دﻳﺪه‬
‫ﺷﻮد ﺟﺰ ﺻﻮرت و دو دﺳﺘﺶ ﺗﺎ ﻣﭻ«‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬اﺟﻤﺎع ﻓﻘﻬﺎي اﺳﻼم را از ﻗﻮل ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺘﺎب »ﺟﻮاﻫﺮ اﻟﻜﻼم« ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﺑﻮدم ﻛﻪ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﻻ ﻳ‪‬ﻨﻈَﺮُ إِﻟﻲ ﺟ‪‬ﺴ‪‬ﺪ‪ ‬اﻻْﺟ‪‬ﻨَﺒِﱠﻴﺔَ و‪ ‬ﻣ‪‬ﺤﺎﺳ‪‬ﻨ‪‬ﻬﺎ أَﺻ‪‬ﻼً إﻻّ ﻟ‪‬ﻀَﺮُور‪‬ةٍ إِﺟ‪‬ﻤﺎﻋﺎً ﺑ‪‬ﻞْ ﺿَﺮُور‪‬ةً ﻣ‪‬ﻦَ اﻟْﻤ‪‬ﺬْﻫ‪‬ﺐِ و‪‬‬
‫اﻟﺪ‪‬ﻳﻦِ‪ .‬ﻧَﻌ‪‬ﻢ‪ ،‬ﻳ‪‬ﺠﻮ‪‬ز‪ ‬ﻋ‪‬ﻨْﺪ‪ ‬ﺟ‪‬ﻤﺎﻋ‪‬ﺔٍ أَنْ ﻳ‪‬ﻨْﻈَﺮَ إِﻟﻲ و‪‬ﺟ‪‬ﻬِﻬﺎ و‪ ‬ﻛَﻔﱠﻴ‪‬ﻬﺎ ﻣ‪‬ﻦْ د‪‬ونِ ﺗَﻠَﺬﱡذ‪ ‬و‪‬ﻻ ﺧَﻮ‪‬ف‪ ‬رَﻳ‪‬ﺒ ٍ‪‬ﺔ أَوِ‬
‫اﻓْﺘ‪‬ﻨﺎنٍ«‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ‪» :‬ﺑﺮ ﺑﺪن زن ﻧﺎﻣﺤﺮم و زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎي او اﺻﻼً ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﺮاي اﻣﺮ ﺿﺮوري؛ و اﻳﻦ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻮرد اﺟﻤﺎع ﻋﻠﻤﺎء اﺳﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺿﺮوري ﻣﺬﻫﺐ و ﺑﻠﻜﻪ ﺿﺮوري دﻳﻦ اﺳﻼم ﺷﻤﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫آري‪ ،‬ﻧﺰد ﮔﺮوﻫﻲ از ﻓﻘﻬﺎ ﺟﺎﺋﺰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺻﻮرت و دو دﺳﺖ زن ﻧﺎﻣﺤﺮم ﺗﺎ ﻣﭻ او‪ ،‬ﺑﺪون ﻗﺼﺪ ﻟﺬّت‬
‫ﺟﻮﻳﻲ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻨﺪ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻢ ﻧﻈﺮ رﻳﺒﻪ و اﻓﺘﺎدن در ﻓﺘﻨﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻧﻴﺎﻳﺪ‪«.‬‬
‫اﻳﻦ ﻓﻬﺮﺳﺖ دﻻﺋﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ در اﺛﺒﺎت ﭘﻮﺷﺶ زن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﻛﺘﺎب ﺧـﺪا و ﺳـﻨّﺖ‬
‫رﺳﻮل و اﺟﻤﺎع ﻓﻘﻬﺎي اﺳﻼم آوردم وﻟﻲ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻫﻴﭽﻜﺪام آﻗﺎي اﺣﻤﺪ ﻗﺎﺑـﻞ را راﺿـﻲ ﻧﻜـﺮده و‬
‫درﺑﺎرة ﻫﺮﻳﻚ اﺷﻜﺎﻻﺗﻲ آوردهاﻧﺪ ﻛﻪ ذﻳﻼً ﺑﺪاﻧﻬﺎ ﭘﺎﺳﺦ داده ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -1‬در ﻣﻮرد آﻳﺔ ‪ 31‬ﺳﻮرة ﻧﻮر آﻗﺎي ﻗﺎﺑـﻞ ﻧﻮﺷـﺘﻪاﻧـﺪ‪» :‬درﺳـﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﻣﺒﺎﺣـﺚ اﻟﻔـﺎظ از‬
‫ﺑﺤﺚﻫﺎي اﺻﻮل ﻓﻘﻪ‪ ،‬ﻋﻤﺪة ﻓﻘﻴﻬﺎن اﻫﻞ اﺳﻼم را رأي ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺻﻞ در اواﻣﺮ‪ ،‬دﻻﻟﺖ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺑﺮ وﺟﻮب اﺳﺖ ﻣﮕﺮ ﻗﺮﻳﻨﻪاي ﺑﺮ ﺧﻼف وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬وﻟـﻲ ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﻮﺟ‪‬ـﻪ داﺷـﺖ ﻛـﻪ ﻛﺜـﺮت‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎل اواﻣﺮ در ﻗﺮآن و رواﻳﺎت در اﻣﻮر اﺳﺘﺤﺒﺎﺑﻲ‪ -‬ﺑﺪون وﺟﻮد ﻗﺮﻳﻨﻪ‪ -‬ﺳﺒﺐ ﺗﺮدﻳﺪ در روﻳﻜـﺮد‬
‫اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻓﻘﻴﻬﺎن ﺷﺪه و ﻋﺪ‪‬ة ﻛﺜﻴﺮي )ﻛﻪ اﻗﻠّﻴﺖ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ( ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛـﻪ ﺑﺪون وﺟﻮد ﻗﺮﻳﻨﻪ‬
‫ﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ارادة وﺟﻮب را ﺑﻪ ﺷﺎرع ﻧﺴﺒﺖ داد و ﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﻣـﺪ‪‬ﻋﻲ ارادة اﺳـﺘﺤﺒﺎب ﺷـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از‬
‫ﺑﺰرﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮﺣﻮم ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻌﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺳﺨﻦ آﻗﺎي ﻗﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻫﻢ ﺗﻨﺎﻗﺾ وﺟﻮد دارد و ﻫﻢ در ﻧﻘﻞ از ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻌﺎﻟﻢ‪ ،‬رﻋﺎﻳـﺖ‬
‫دﻗّﺖ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ!‬
‫اوﻻً ﺳﺨﻦ ﻣﺰﺑﻮر‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﻤﺪة ﻓﻘﻴﻬﺎن در اواﻣﺮ ﺷﺮﻋﻲ‪ ،‬اﺻﻞ را ﺑﺮ وﺟـﻮب‬
‫ﻧﻬﺎدهاﻧﺪ)ﻧﻪ اﺳﺘﺤﺒﺎب( ﻣﮕﺮ ﻗﺮﻳﻨﻪاي ﺑﺮ ﺧﻼف آن ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﺜﻴﺮي از‬
‫اواﻣﺮ ﻗﺮآن و رواﻳﺎت‪ ،‬ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﻗﺮﻳﻨﻪاي ﺑﺮاي اﺳﺘﺤﺒﺎب ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﻟـﺬا ﻓﻘﻬـﺎء را در ﻣـﺴﺌﻠﻪ‬
‫اواﻣﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮﻗﻒ واداﺷﺘﻪاﻧﺪ! ﺟﺎ دارد ﺳﺌﻮال ﻛﻨﻴﻢ‪ :‬ﻓﻘﻬـﺎﺋﻲ ﻛـﻪ اواﻣـﺮ ﺷـﺮﻋﻲ را ﺑـﺮ وﺟـﻮب ﺣﻤـﻞ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬از ﻛﺠﺎ ﻓﻬﻤﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از اواﻣﺮ ﻗﺮآﻧﻲ و رواﻳﻲ ﺑﺮ اﺳﺘﺤﺒﺎب دﻻﻟﺖ دارﻧﺪ ﺑﺎ آﻧﻜﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻗﻮل ﺷﻤﺎ ﻫﻴﭻ ﻗﺮﻳﻨﻪاي ﻫﻢ در ﻣﻴﺎن ﻧﺒﻮده اﺳﺖ؟! آﻳﺎ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ ﻧﻴﺴﺖ و او‪‬ﻟﺶ‪ ،‬آﺧﺮش‬
‫را ﻧﻘﺾ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؟‬

‫‪www.tabatabaie.net‬‬
‫‪٢‬‬
 ‫ﺛﺎﻧﻴﺎً ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻌﺎﻟﻢ ﻫﺮﮔﺰ اد‪‬ﻋﺎ ﻧﻨﻤﻮده ﻛﻪ اواﻣﺮ ﻗﺮآﻧﻲ )را ﺑﺪون ﻗﺮﻳﻨﻪ( ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺮ وﺟـﻮب ﺣﻤـﻞ‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬او ﺗﻨﻬﺎ درﺑﺎرة رواﻳﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﺔ اﻣﺎﻣﻴﻪ از اﻣﺎﻣﺎن  ﻧﻘﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ و آﻗﺎي‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اواﻣﺮ ﻗﺮآن را ﺑﺮ رواﻳﺎت اﻣﺎﻣﻴﻪ اﻓﺰودهاﻧﺪ!‬
‫در ﻣﻌﺎﻟﻢ اﻷﺻﻮل ﺿﻤﻦ ﺑﺤﺚ از اواﻣﺮ ﻣﻲﻧﻮﻳـﺴﺪ‪» :‬ﻓﺎﺋـﺪةٌ‪ :‬ﻳ‪‬ـﺴ‪‬ﺘَﻔﺎد‪ ‬ﻣ‪‬ـﻦْ ﺗَـﻀﺎﻋﻴﻒ‪ ‬أَﺣﺎدﻳﺜ‪‬ﻨـﺎَ‬
‫اﻟﻤ‪ْ‬ﺮْوﻳ‪‬ﺔِ ﻋ‪‬ﻦِ اﻻَﺋ‪‬ﻤ‪‬ﺔِ‪ -‬ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻬﻢ‪ ‬اﻟﺼ‪‬ﻠﻮةُ و‪ ‬اﻟﺴ‪‬ﻼم‪ -‬إِنﱠ اﺳ‪‬ﺘ‪‬ﻌ‪‬ﻤﺎلَ ﺻﻴﻐَﺔِ اﻷﻣ‪‬ﺮِ ﻓﻲ اﻟﻨﱠـﺪ‪‬بِ ﻛـﺎنَ ﺷـﺎﺋﻌﺎً‬
‫ﻓﻲ ﻋ‪‬ﺮْﻓ‪‬ﻬِﻢ‪ ‬ﺑِﺤ‪‬ﻴﺚُ ﺻﺎر‪ ‬ﻣ‪‬ﻦَ اﻟْﻤ‪‬ﺠﺎزات‪ ‬اﻟﺮّاﺟِﺤ‪‬ﺔِ اﻟﻤ‪‬ﺴﺎوي اﺣ‪‬ﺘ‪‬ﻤﺎﻟ‪‬ﻬﺎ ﻣ‪‬ﻦاﻟﻠﱠﻔْﻆ‪ ‬ﻟ‪‬ﺎﺣ‪‬ﺘ‪‬ﻤﺎلِ اﻟْﺤ‪‬ﻘﻴﻘﺔِ ﻋ‪‬ﻨْﺪ‪‬‬
‫اﻧْﺘﻔ‪‬ﺎء‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﺮَﺟ‪ّ‬ﺢِ اﻟْﺨﺎرﺟﻲ‪ ‬ﻓَﻴ‪‬ﺸْﻜُﻞُ اﻟﺘﱠﻌ‪‬ﻠﱡﻖُ ﻓﻲ إِﺛْﺒﺎت‪ ‬و‪‬ﺟ‪‬ﻮبِ اﻻَﻣ‪‬ﺮِ ﺑِﻤ‪‬ﺠ‪‬ﺮﱠد‪ ‬و‪‬ر‪‬ود‪ ‬اﻟْﺄﻣ‪‬ﺮِ ﺑِﻪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻨْﻬ‪‬ﻢ‪-‬‬
‫ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻬِﻢ‪ ‬اﻟﱠﺴﻼم‪ .«‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺳﺨﻦ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻌﺎﻟﻢ اﺳﺖ و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﺪ اﺳﺎﺳـﺎً ﺑﺤـﺚ در ﭘﻴﺮاﻣـﻮن‬
‫اﺣﺎدﻳﺜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﺔ اﻣﺎﻣﻴﻪ از اﻣﺎﻣﺎن ﻋﻠﻴﻬﻢ اﻟﺴ‪‬ﻼم ﻧﻘﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ و رﺑﻄﻲ ﺑﻪ دﻻﻟﺖ اواﻣﺮ ﻗﺮآﻧﻲ‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻌﺎﻟﻢ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻧﻤﻮده ﻛﻪ از »ﺗﻀﺎﻋﻴﻒ اﺣﺎدﻳﺚ« ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻜـﺮّرات آﻧﻬـﺎ‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را درﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮ‪ ،‬وﺟﻮد ﻗﺮﻧﻴﻪ را ﺑﻪ اﺛﺒﺎت ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛـﻪ اﮔـﺮ‬
‫در ﺣﺪﻳﺜﻲ »اﻣﺮ« ﺷﺪه ﺗﺎ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻛﺎري را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ ﮔﺎﻫﻲ در ﺣﺪﻳﺚ دﻳﮕﺮي‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺎن‬
‫ﻛﺎر»رﺧﺼﺖ ﺗﺮك« آﻣﺪه اﺳﺖ و اﻳﻦ‪ ،‬ﻗﺮﻳﻨﻪاي ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﻓﻘﻬﺎء اﻣﺮ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ را ﺣﻤـﻞ ﺑـﺮ‬
‫اﺳﺘﺤﺒﺎب ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﻛﺠﺎي ﻗﺮآن ﻣﺠﻴﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ زﻧﺎن ﻣـﺴﻠﻤﺎن در ﺑﺮاﺑـﺮ ﻧﺎﻣﺤﺮﻣـﺎن اﺟـﺎزه‬
‫دارﻧﺪ روﺳﺮﻫﺎي ﺧﻮد را از ﺳﺮ ﺑﺮدارﻧﺪ و ﮔﺮﻳﺒﺎن ﺧﻮﻳﺶ را ﻋﺮﻳﺎن ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮان اد‪‬ﻋﺎ ﻧﻤـﻮد ﻛـﻪ اﻣـﺮ‬
‫ﻗﺮآﻧﻲ در ﺳﻮرة ﻧﻮر ﺑﺮ »اﺳﺘﺤﺒﺎب« دﻻﻟﺖ دارد؟!‬
‫ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﺮﻣــﺎن »و‪‬ﻟْﻴ‪‬ـﻀْﺮِﺑ‪‬ﻦَ ﺑِﺨُﻤ‪‬ـﺮِﻫ‪‬ﻦﱠ ﻋ‪‬ﻠــﻲ ﺟ‪‬ﻴ‪‬ــﻮﺑِﻬِﻦﱠ« ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻧﻈــﺎﺋﺮش در ﻗــﺮآن از ﻗﺒﻴــﻞ‪:‬‬
‫»و‪‬ﻟْﻴ‪‬ﺴ‪‬ﺘَﻌ‪‬ﻔ‪‬ﻒ‪ ‬اﻟﱠﺬﻳﻦَ ﻻ ﻳ‪‬ﺠِﺪ‪‬ونَ ﻧ‪‬ﻜﺎﺣﺎً‪ 1« ...‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻴﻐﺔ اﻣﺮ ﻏﺎﻳﺐ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻨﺎي وﺟـﻮب را در‬
‫ﺑﺮدارد ﻧﻪ اﺳﺘﺤﺒﺎب!‬
‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺲ از ﻧﻘﻞ ﺳﺨﻦ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻌﺎﻟﻢ‪ ،‬درﺻﺪ ﺑﺮآﻣﺪهاﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ ﻛﻪ اﺳﺎﺳـﺎً اﻣـﺮ‬
‫ﺷﺎرع‪ ،‬ﺑﺮ وﺟﻮب دﻻﻟﺖ ﻧﺪارد! وﻟﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ آﻳـﺔ ﺻـﺮﻳﺢ ﻗـﺮآن ﻛـﻪ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪» :‬ﻓَﻠْﻴ‪‬ﺤ‪‬ـﺬَرِ اﻟﱠـﺬﻳﻦَ‬
‫ﻳ‪‬ﺨﺎﻟ‪‬ﻔُﻮنَ ﻋ‪‬ﻦْ أﻣ‪‬ﺮِه‪ «... ‬ﻻزم اﺳﺖ ﭘﺎﺳﺨﻲ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻣﻲﻧﻮﻳـﺴﻨﺪ‪» :‬ﻧﻤـﻲﺗـﻮان ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﻋﺬاب أﻟﻴﻢ‪ ،‬در ﻣﻮرد اﻣﺮي ﺧﺎص‪ ،‬آﻧﺮا ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ اواﻣﺮ ﺗﻌﻤﻴﻢ داد«!‬
‫اﮔﺮ ﻣﻘﺼﻮد آﻗﺎي ﻗﺎﺑﻞ آﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ اواﻣﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺣﻴﺚ ﺷﺪ‪‬ت و ﺿﻌﻒ ﻋﻘﻮﺑﺖ‪ ،‬ﻳﻜﺴﺎن‬
‫ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﻤﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻋﺬاب اﻟﻴﻢ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ! اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﺿﺮري ﺑﻪ اﺻﻞ ﻣﻄﻠـﺐ ﻧﻤـﻲزﻧـﺪ‪ .‬در ﻫـﺮ‬
‫ﺻﻮرت واﺟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ دﺳﺖ از ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ اﻣﺮ ﺧﺪا و رﺳﻮل ﺑﺮداﺷﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻋـﺬاب اﻟـﻴﻢ دﭼـﺎر‬
‫ﻧﺸﻮﻳﻢ از ﮔﺮﻓﺘﺎري »ﻓﺘﻨﻪ« در اﻣﺎن ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻣﺎﻧﺪ! ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در آﻳﺔ ﻛﺮﻳﻤﻪ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ » :‬أنْ‬
‫ﺗُﺼﻴﺒ‪‬ﻬ‪‬ﻢ‪ ‬ﻓ‪‬ﺘْﻨَﺔٌ أو‪ ‬ﻳ‪‬ﺼﻴﺒ‪‬ﻬ‪‬ﻢ‪ ‬ﻋ‪‬ﺬاب‪ ‬أﻟﻴﻢ‪ «‬و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻘﺼﻮد ﺟﻨﺎب ﻗﺎﺑﻞ آﻧﺴﺖ ﻛﻪ آﻳﺔ ﻣﻮرد ﺑﺤـﺚ‪ ،‬از‬

‫‪ -1‬ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ راﻫﻲ ﺑﻪ ازدواج ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ دار ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﺪا از ﻓﻀﻠﺶ آﻧﻬﺎ را ﺑﻲ ﻧﻴﺎز ﺳﺎزد‪.‬‬

‫‪www.tabatabaie.net‬‬
‫‪٣‬‬
 ‫اﻣﺮي »ﺧﺎص« ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ و دﻻﻟﺖ ﺑﺮ »ﻋﻤﻮم« ﻧﺪارد! در اﻳﻨﺼﻮرت ﺧﻮب ﺑﻮد ﭘﺎﺳـﺦ ﻣﺮﺣـﻮم‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻌﺎﻟﻢ را درﺑﺎرة ﺷﺒﻬﺔ ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﻓَﺈِنْ ﻗﻴﻞَ‪ :‬ﻗَﻮ‪‬ﻟُﻪ‪ ‬ﻓﻲاﻵﻳ‪‬ﺔِ ]ﻋ‪‬ﻦْ أَﻣ‪‬ﺮِه‪ [‬ﻣ‪‬ﻄْﻠَـﻖٌ ﻓَﻼﻳ‪‬ﻌ‪‬ـﻢ‪ !‬و‪‬اﻟْﻤ‪‬ـﺪ‪‬ﻋﻲ إﻓﺎد‪‬ﺗُـﻪ‪ ‬اﻟﻮ‪‬ﺟـﻮ‪‬ب‪ ‬ﻓـﻲ ﺟ‪‬ﻤﻴـﻊِ‬
‫اﻻَواﻣ‪‬ﺮِ ﺑِﻄَﺮﻳﻖِ اﻟﻌ‪‬ﻤ‪‬ﻮمِ‪ .‬ﻗُﻠْﻨﺎ‪ :‬إِﺿﺎﻓَﺔُ اﻟْﻤ‪‬ﺼ‪‬ﺪ‪‬رِ ﻋ‪‬ﻨْﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﺪ‪‬مِ اﻟْﻌ‪‬ﻬ‪‬ﺪ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠْﻌ‪‬ﻤ‪‬ﻮمِ‪ :‬ﻣ‪‬ﺜْﻞُ ﺿَﺮْب ز‪‬ﻳ‪‬ـﺪ‪ ‬و‪ ‬أَﻛْـﻞ‬
‫ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﺮوٍ«‬
‫ﻳﻌﻨﻲ »اﮔﺮ در ﻣﻮرد آﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮر ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ‪ :‬اﻃﻼق آﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻋﻤﻮم دﻻﻟـﺖ ﻧـﺪارد! در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺪ‪‬ﻋﺎي ﺷﻤﺎ‪ ،‬وﺟﻮب ﻋﻤﻮم اواﻣﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﻳﻴﻢ‪ .‬ﻣﺼﺪرِ ﻣﻀﺎف ﺑﺪون آﻧﻜﻪ »اﻟﻒ و ﻻم« ﻋﻬـﺪ داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ )ﻳﻌﻨﻲ ‪ :‬أﻣﺮه ( ﺑﺮ ﻋﻤﻮم دﻻﻟﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﺿَﺮْب‪ ‬ز‪‬ﻳ‪‬ﺪ‪ ‬و‪ ‬أَﻛْﻞُ ﻋ‪‬ﻤ‪‬ـﺮوٍ« )ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﻫﻤـﺔ‬
‫زدﻧﻬﺎ ﻳﺎ ﺧﻮردﻧﻬﺎي آن دو ﻣﻲﺷﻮد(«‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ آﻗﺎي ﻗﺎﺑﻞ از راه دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ و‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ‪» :‬آﻳﺎت ﺑﺴﻴﺎري در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ » أﻧﻔﻘﻮا ﻣﻤﺎ رزﻗﻨﺎﻛﻢ « ﻳﺎ »أَﻧْﻔ‪‬ﻘُﻮا ﻓﻲ ﺳ‪‬ﺒﻴﻞِ‬
‫اﷲ« اﻛﺜﺮ اﻳﻦ آﻳﺎت ﻫﻢ ﻓﺎﻗﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي دالﱢ ﺑﺮ ارادة اﺳﺘﺤﺒﺎباﻧﺪ وﻟﻲ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣﻌﺘﻨﺎﺑﻬﻲ از ﻓﻘﻴﻬﺎن‪،‬‬
‫آﻧﻬﺎ را ﺣﻤﻞ ﺑﺮ اﺳﺘﺤﺒﺎب ﻛﺮدهاﻧﺪ«‪.‬‬
‫در ﭘﺎﺳﺦ اﻳﺸﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ :‬ﻣﻦ ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ در ﻗﺮآن ﻣﺠﻴﺪ ﺑﻪ اﻧﻔـﺎق ﻣـﺴﺘﺤﺒ‪‬ﻲ اﺷـﺎره ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ وﻟﻲ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ آﻳﻪاي درﺑﺎرة اﻧﻔﺎق ﺑﻪ ﺻﻴﻐﺔ اﻣﺮ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺪون ﻫﻴﭻ‬
‫ﻗﺮﻳﻨﺔ ﻣﺘّﺼﻞ ﻳﺎ ﻣﻨﻔﺼﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺮ وﺟﻮب دﻻﻟﺖ ﻧﻜﻨﺪ! ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﻤﺎن دو آﻳﻪاي را ﻛﻪ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻪ اﺷﺎره آوردهاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺗﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ اﻧﻔﺎق ﻣﺴﺘﺤﺐ دﻻﻟﺖ دارﻧـﺪ‬
‫ﻳﺎ واﺟﺐ؟ در آﻳﺔ او‪‬ل ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪
²
±
°

¯
®
¬
«
ª
©
¨
§
¦
¥
¤


£

¢
¡
m‬‬
‫‪) l
¶
µ
´
³‬ﻣﻨﺎﻓﻘﻮن‪(10 :‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ »و از آﻧﭽﻪ روزﻳﺘﺎن دادﻳﻢ‪ ،‬اﻧﻔﺎق ﻛﻨﻴﺪ ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﻣﺮگِ ﻳﻜﻲ از ﺷﻤﺎ در رﺳﺪ و آﻧﮕﺎه ﮔﻮﻳﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺧﺪاي ﻣﻦ! ﭼﺮا ﻣﺮﮔﻢ را ﺗﺎ ﻣﺪ‪‬ﺗﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻧﻴﺎﻓﻜﻨﺪي ﺗﺎ اﻧﻔﺎق ﻛﻨﻢ و از ﺻﺎﻟﺤﺎن ﺑﺎﺷﻢ؟!«‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﻣﻮﺿﻮع اﻳﻦ آﻳﺔ ﺷﺮﻳﻪ‪ ،‬اﻧﻔﺎق ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺮك آن ﺧﻄﺮ و ﺿﺮري ﺑﺮاي ﻣﺮﺣﻠـﺔ ﭘـﺲ از‬
‫ﻣﺮگ ﻧﺪارد ﻳﺎ اﻧﻔﺎق واﺟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﭘﻴﺶ از ﻣﺮگ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد؟ و ﻳﺎ ﻻاﻗّﻞ‪ ،‬ﻫﺮ دو ﻧـﻮع‬
‫از اﻧﻔﺎق را در ﺑﺮدارد و ﻣﺤﺪود ﺑﻪ اﻣﺮ ﻣﺴﺘﺤﺐ ﻧﻴﺴﺖ؟‬
‫در آﻳـــﻪ دو‪‬م ﻣـــﻲﻓﺮﻣﺎﻳـــﺪ‪

~
}

|
{z
yx

w
v
u

t
s
r
q
p
m :‬‬
‫

‪) l‬ﺑﻘﺮه‪(195 :‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪» :‬و در راه ﺧﺪا اﻧﻔﺎق ﻛﻨﻴﺪ و ﺧﻮدﺗﺎن را ﺑﺎ دﺳﺘﻬﺎي ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻫﻼﻛﺖ ﻣﻴﺎﻓﻜﻨﻴﺪ و ﻧﻴﻜﻲ ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺧﺪا ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران را دوﺳﺖ دارد«‪.‬‬
‫آﻳﺎ اﻧﻔﺎﻗﻲ ﻛﻪ ﺗﺮك آن ﺳﺒﺐ اﻓﺘﺎدن در ﻫﻼﻛﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻴﻜﻮﻛﺎري واﺟﺒﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﺑﺮﻋﻬﺪه دارﻧﺪ ﻳﺎ اﻣﺮي ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ؟‬

‫‪www.tabatabaie.net‬‬
‫‪٤‬‬
 ‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻗﺎﺑﻞ اﺻﻞ ﻗﻀﻴﻪ را اﻧﻜﺎر ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ و ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪» :‬ﺑﻨﺪه ﻣﺪ‪‬ﻋﻲ ﻫﺴﺘﻢ ﻛـﻪ در‬
‫آﻳﺔ ‪ 31‬ﺳﻮرة ﻧﻮر و ﺳﺎﻳﺮ آﻳﺎت اﻳﻦ ﺳﻮره‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺣﻜﻢ ﺻﺮﻳﺤﻲ در ﻣﻮرد ﭘﻮﺷﺶ ﺳـﺮ و ﮔـﺮدن وﭼـﻮد‬
‫ﻧﺪارد ﺗﺎ ﺑﺤﺚ از وﺟﻮب ﻳﺎ اﺳﺘﺤﺒﺎب آن ﺑﻪ ﻣﻴﺎن آﻳﺪ«!‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﺸﺎن ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ »دﻻﻟﺖ ﻛﻼم« اﻗﺴﺎﻣﻲ دارد و ﻳﻜﻲ از آﻧﻬـﺎ »دﻻﻟـﺖ اﻟﺘﺰاﻣـﻲ« اﺳـﺖ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺳﺨﻦ از »ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﻴﺪن« ﺑﻪ ﻣﻴﺎن آﻳﺪ‪ ,‬در واﻗﻊ از »ﭘﻴﻜﺮ اﻧﺴﺎن« ﻧﻴﺰ ﺳﺨﻦ رﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬زﻧـﺎن ﻣـﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﻳـﺪ روﺳـﺮيﻫـﺎي ﺧـﻮد را ﺑـﺮ‬
‫ﮔﺮﻳﺒﺎﻧﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ «.‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ از ﺳﺮ و ﮔﺮدن آﻧﻬﺎ ) ﺑﻪ دﻻﻟﺖ اﻟﺘﺰاﻣﻲ( ﻧﻴﺰ ﻳﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ و اﻳـﻦ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺟﺎي ﺑﺤﺚ و اﻧﻜﺎر ﻧﺪارد ﺑﻪ وﻳﮋه ﻛﻪ ﺧﻮد ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻗﺎﺑﻞ از اﺳﺘﺤﺒﺎب ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺮ و ﮔﺮدن‬
‫ﺑﺮاي زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎرﻫﺎ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ!‬
‫اﻣﺎ ﻋﺠﺐ آﻧﻜﻪ ﭘﺲ از ﻣﻨﺘﻔﻲ داﻧﺴﺘﻦ ﺑﺤﺚ از وﺟﻮب و اﺳﺘﺤﺒﺎب‪ ,‬دوﺑﺎره ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻣﻄﻠﻊ ﻓﺮﻣـﻮده و‬
‫ﻣﻘﻄﻊ آﻳﺎت را ﻛﻪ ﺑﺎ »ذﻟ‪‬ﻜُﻢ‪ ‬أْزﻛﻲ ﻟَﻜُﻢ‪ «‬ﻳﺎ »‪ « öΝà6©9 #ZŽöyz‬ﻫﻤﺮاه ﺷﺪه‪ ,‬ﻗﺮﻳﻨﻪاي ﺑﺮاي »اﺳﺘﺤﺒﺎب«‬
‫داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ! و ﭼﻮن ﻣﻦ ﭘﺎﺳﺦ دادهام ﻛـﻪ در ﻣـﻮرد »ﻧﻬـﻲ از ﺗﺜﻠﻴـﺚ« ﻧﻴـﺰ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻣـﺴﻴﺤﻴﺎن‬
‫ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪) 4 öΝà6©9 #ZŽöyz (#θßγtFΡ$# :‬ﻧﺴﺎء‪ (171:‬ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ‪» :‬ﺣﻜﻤﻲ ارﺷﺎدي ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﻪ‬
‫ﺣﻜﻤﻲ ﻣﻮﻟﻮي‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺘﺮم‪ ،‬ﺧﻮد ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻧﻔـﺲ اﺣﻜـﺎم ارﺷـﺎدي‪ ،‬دال ﺑـﺮ‬
‫اﺳﺘﺤﺒﺎباﻧﺪ ﻳﺎ وﺟﻮب؟« ﻏﺎﻓﻞ از آﻧﻜﻪ ﺣﻜﻢ ارﺷﺎدي اﮔﺮ ﻫﻤﻮاره ﺑﺮ اﺳﺘﺤﺒﺎب دﻻﻟﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪,‬‬
‫ﭘﺲ اﺟﺮاي ﻋﺪاﻟﺖ )إنﱠ اﷲَ ﻳ‪‬ﺄْﻣ‪‬ﺮُ ﺑِﺎ ‪s‬ﻟﻌ‪‬ﺪ‪‬لِ( و أداي اﻣﺎﻧﺖ )أن ﺗﺆد‪‬وا اﻣﺎﻧﺎت‪ ‬اﻟـﻲ أَﻫﻠ‪‬ﻬـﺎ( و اﻣﺜـﺎل‬
‫اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺘﺤﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﻪ اﻣﺮي ﻻزم و واﺟﺐ!‬
‫و ﭼﻮن ﻧﻮﺷﺘﻪام در ﻣﻘﻄﻊ آﻳﻪ ‪ 31‬ﻧﻮر ﺳﺨﻦ از »أزﻛﻲ ﻟَﻜُﻢ‪ «‬ﻧﻴﺎﻣﺪه ﺑﻠﻜﻪ از ﺗﻮﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﻓﺮﻣﻮده ﻛﻪ‪:‬‬
‫»ﺗُﻮﺑ‪‬ﻮا إﻟﻲ اﷲِ ﺟ‪‬ﻤﻴﻌﺎً أﻳ‪‬ﻬﺎاﻟْﻤ‪‬ﺆﻣ‪‬ﻨﻮ‪‬نَ ﻟَﻌ‪‬ﻠﱠﻜُﻢ‪ ‬ﺗُﻔْﻠ‪‬ﺤ‪‬ﻮنَ« ﺟﻨﺎب ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺮﻗﻮم داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪» :‬آﻳـﺎ أوﻟﻴـﺎء‬
‫اﷲ از ارﺗﻜﺎب ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻜﺮوﻫـﺎت ﻳـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﺒﺎﺣـﺎت )از ﺑـﺎب ﺣـﺴﻨﺎت اﻷﺑـﺮار ﺳـﻴﺌﺎت‬
‫ﻋﻤـﻮم ﻣـﺮدان و زﻧـﺎن‬
‫ِ‬ ‫اﻟﻤﻘﺮﱠﺑﻴﻦ( ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ؟«! و ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﻄﺎب آﻳﻪ ﺷﺮﻳﻔﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺆﻣﻦ اﺳﺖ ) ﻛﻪ دﻳﺪه از ﻣﺤﺮﻣﺎت ﺟﻨﺴﻲ ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪ و زﻧﺎﻧﺸﺎن‪ ,‬روﺳﺮيﻫـﺎ را ﺑـﺮ ﮔﺮﻳﺒـﺎن زﻧﻨـﺪ( ﻧـﻪ‬
‫ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺧﺼﻮص اوﻟﻴﺎ اﷲ!!‬
‫‪ -2‬درﺑﺎرة ﺣﺪﻳﺚ ﻧﺒﻮي ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا اﺳﻤﺎء )ﺧﻮاﻫﺮ ﻋﺎﺋﺸﻪ( را ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﺷﺮﻋﻲ‪ ،‬رﻫﻨﻤﻮن ﺷـﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫آﻗﺎي ﻗﺎﺑﻞ اﺷﻜﺎل ﻏﺮﻳﺒﻲ آوردهاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﺸﺎن ﻣﺮﻗﻮم داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪:‬‬
‫»اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺮاﻓﺖ ﻧَﺴ‪‬ﺒﻲ أﺳﻤﺎء ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﻳﺎ ﺻﺤﺎﺑﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ )دﺧﺘـﺮ اﺑـﻮﺑﻜﺮ( ﻳـﺎ‬
‫ﺷﺮاﻓﺖ ﻧَﺴﺒﻲ )ﻫﻤﺴﺮ زﺑﻴﺮ( رﻓﺘﺎر او را ﻣﻮرد ﻧﻘﺪ ﻗـﺮار داده و ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻟﺒـﺎس ﻧـﺎزك‬
‫)ﺑﺪنﻧﻤﺎ( ﺑﺮ ﺗﻦ ﻛﻨﺪ‪ ،‬آﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮان آن را ﺑﻪ ﻫﻤﺔ زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺗﻌﻤﻴﻢ داد و ﻳﺎ ﺣﻜﻢ ﺑﻪ اﻟـﺰام را از آن‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﻛﺮد؟!«‬

‫‪www.tabatabaie.net‬‬
‫‪٥‬‬
 ‫ﺑﺮادر ﻣﺤﺘﺮم! رﺳﻮل ﺧﺪا ﺑﻪ أﺳﻤﺎء ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪» :‬إنﱠ اﻟْﻤ‪‬ﺮْأةَ إذا ﺑ‪‬ﻠَﻐَـﺖ‪ ‬اﻟْﻤ‪‬ﺤـﻴﺾ‪ «... ‬ﻳﻌﻨـﻲ‪» :‬زن‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺣﻴﺾ رﺳﻴﺪ ‪ «...‬آﻳﺎ اﻳﻦ ﺣﻜﻢ‪ ،‬اﺧﺘﺼﺎص ﺑﻪ أﺳﻤﺎء دﺧﺘﺮ اﺑﻮﺑﻜﺮ )ﻫﻤـﺴﺮ زﺑﻴـﺮ(‬
‫دارد ﻳﺎ از ﻫﺮ زﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻦّ ﺣﻴﺾ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ؟ ﺷﻤﺎ ﺣﻜﻢ ﻋـﺎم را ﺑـﻪ ﻣﻼﺣﻈـﺔ‬
‫ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ! ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﺧﺎص ﺗﺄوﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؛ اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ اﺣﻜﺎﻣﻲ را ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻛـﺮم ﺑـﻪ‬
‫اﻣﺎم ﻋﻠﻲ و ﺣﺴﻨﻴﻦ و ﻋﺒ‪‬ﺎس و اﺑﻦ ﻋﺒ‪‬ﺎس و ﻋﺜﻤﺎن و زﺑﻴﺮ و دﻳﮕﺮ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان ﺧﻮد اﺑـﻼغ ﻓﺮﻣـﻮده‬
‫اﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ را ﻣﺨﺼﻮص اﻳﺸﺎن ﺑﺪاﻧﻴﻢ آﻳﺎ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻲ از اﺣﻜﺎم اﺳﻼم را ﺑﻪ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻧﻜﺸﻴﺪهاﻳﻢ؟‬
‫ﻋﺠﻴﺐﺗﺮ از اﻳﻦ‪ ,‬آن اﺳﺖ ﻛﻪ آﻗﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﻟﺤﻦ اﺳﺘﻔﻬﺎم اﻧﻜﺎري‪ ,‬ﻣﺮﻗﻮم داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪» :‬ﺻـﺮﻓﻨﻈﺮ از‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ادﻟّﻪ‪ ،‬آﻳﺎ ﻋﻨﻮان ﻟَﻢ‪ ‬ﻳ‪‬ﺼ‪‬ﻠُﺢ‪ = ‬ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ رواﻳﺖ‪ ،‬اﻓﺎده وﺟﻮب ﻣﻲﻛﻨﺪ؟!«‬
‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻗﺎﺑﻞ‪ ،‬اﮔﺮ اﻳﻦ واژه‪ ،‬اﻓﺎده وﺟﻮب ﻧﻜﻨﺪ در آن ﺻﻮرت اﻣﺮ ﻏﺮﻳﺒﻲ ﻻزم ﻣـﻲآﻳـﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨـﻲ‬
‫دﻳﺪن ﭘﻴﻜﺮ ﻋﺮﻳﺎن زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن )ﻳﺎ ﻫﻤﺎن ﺧﺎﻧﻢ أﺳﻤﺎء( ﺑﺮ ﻫﻤﺔ ﻣﺮدم ﺟﺎﻳﺰ ﻣﻲﺷـﻮد! زﻳـﺮا ﻣﻌﻨـﺎي‬
‫ﺳﺨﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا
ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ » :‬إنﱠ اﻟْﻤ‪‬ﺮْأةَ إذا ﺑ‪‬ﻠَﻐَﺖ‪ ‬اﻟْﻤ‪‬ﺤﻴﺾ‪ ‬ﻟَﻢ‪ ‬ﻳ‪‬ﺼ‪‬ﻠُﺢ‪ ‬أنْ ﻳ‪‬ﺮي ﻣ‪‬ﻨْﻬﺎ إﻟّﺎ ﻫـﺬا‬
‫و‪ ‬ﻫﺬا‪ «.‬اﻳﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‪» :‬ﻫﻤﺎﻧﺎ زن ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺣﻴﺾ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﭼﻴـﺰي از او‬
‫دﻳﺪه ﺷﻮد )ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﻳﻦ ﻣﺼﻠﺤﺖ‪ ،‬اﻗﺘﻀﺎي وﺟﻮب ﻧﺪارد و ﻓﻘﻂ ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ! ( ﻣﮕﺮ ﺻﻮرت و دو‬
‫دﺳﺘﺶ ﺗﺎ ﻣﭻ «! و اﻳﻦ ﻓﺘﻮاي ﺟﻮاز ﻋﺮﻳﺎن ﺷﺪن زن ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺑﺮاﺑـﺮ ﻫـﺮ ﻧـﺎﻣﺤﺮم و ﺑﻴﮕﺎﻧـﻪاي‬
‫اﺳﺖ! ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ » ﻟَﻢ‪ ‬ﻳ‪‬ﺼ‪‬ﻠُﺢ‪ « ‬ﻣﺼﻠﺤﺖ را در ﺣﺪ‪ ‬وﺟﻮب ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻧﻪ اﺳﺘﺤﺒﺎب‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺑﺤﺚ در ﺣﺪﻳﺚ ﻧﺒﻮي‪ ،‬ﻣﻦ اﺷﺎره ﻧﻤﻮده ﺑﻮدم ﻛـﻪ‪» :‬رواﻳـﺎت اﺋﻤـﺔ اﻫـﻞ ﺑﻴـﺖ‪ -‬ﻋﻠـﻴﻬﻢ‬
‫اﻟﺴ‪‬ﻼم‪ -‬در ﺑﺎب ﭘﻮﺷﺶ زن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﺟﺰ وﺟﻪ و ﻛﻔّﻴﻦ‪ -‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺗﻮاﺗﺮ رﺳﻴﺪه اﺳـﺖ«‪ .‬و اﻳـﻦ‬
‫ﺳﺨﻦ ﺑﺮاي ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﮔﺮان آﻣﺪه و از اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﺣﺪ‪ ‬ﻣﻨﻄﻘﻲ »ﺣﺪﻳﺚ ﻣﺘﻮاﺗﺮ«را ﭘﺮﺳﻴﺪهاﻧـﺪ )و‬
‫آن ﺣﺪﻳﺜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ راوﻳﺎﻧﺶ در ﺗﻤﺎم ﻃﺒﻘﺎت ﺑﻪ اﻧﺪازهاي رﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮاﻓﻖ ﺑﺮ دروﻏـﺴﺎزي در‬
‫ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﻋﺎدﺗﺎً ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ( ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻦ اد‪‬ﻋﺎ ﻧﻜﺮدهام ﻛﻪ رواﻳﺎت ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻪ ﻣﺮز ﺗـﻮاﺗﺮ رﺳـﻴﺪهاﻧـﺪ‬
‫وﻟﻲ آﺛﺎر اﺋﻤ‪‬ﻪ ‪ -‬ﻋﻠﻴﻬﻢ اﻟﺴ‪‬ﻼم‪ -‬در اﻳﻦ ﺑﺎره ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻓﺮاواﻧﻨﺪ‪ .‬و ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﺠﺎل ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺔ آﻧﻬﺎ‬
‫را از أﺑﻮاب ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸّﻴﻌﻪ و ﻣﺴﺘﺪرك اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ و ﺑﺤﺎر اﻷﻧﻮار و ﻏﻴﺮ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻴﺎورم ﺗﺎ ﺟﻨـﺎب‬
‫آﻗﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺲ از رؤﻳﺖ ﺗﻤﺎم أﺣﺎدﻳﺚ‪ ،‬ﺑﻪ اﺷﻜﺎل و اﻳﺮاد ﭘﺮدازﻧﺪ!‬
‫در ﻣﻮرد »اﺟﻤﺎع ﻓﻘﻬﺎء« اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﺳﺨﻦ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻮاﻫﺮ را ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺣﺮﻣﺖ ﻧﮕﺎه ﺑﺮﭘﻴﻜﺮ و ﻣﺤﺎﺳﻦ‬
‫زﻧﺎن ﻧﺎﻣﺤﺮم آوردم ﻛﻪ ﺗﻮاﻓﻖ ﻋﻠﻤﺎي اﺳﻼم را ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ و در ﺣﺪ‪ ‬ﺿﺮورت ﻣﺬﻫﺐ ﺑﻠﻜـﻪ ﺿـﺮورت‬
‫دﻳﻦ ﺷﻤﺮده ﺷﺪه ﺑﻮد ﺳﭙﺲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﻛﻪ‪» :‬اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﻮد ﺳﺮو ﮔﺮدن زﻧﺎن در ﻣﻨﻈﺮ ﻋﺎم ﻧﻤﺎﻳـﺎن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﺮدان ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﻮﻇّﻒ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﻬﺎ ﻧﻨﮕﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻋ‪‬ﺴﺮ و ﺣﺮج ﺷﺪﻳﺪي ﺑﺮاي‬
‫
‬
‫ﻣﺮدان ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ آﻳﺔ‪) l
¢¡

~
}
|
{
z
m :‬ﺣـﺞ‪ (78 :‬ﺳـﺎزﮔﺎر‬
‫ﻧﻴﺴﺖ«‪ .‬ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﻓﺘﻮاي ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﻘﻬﺎي ﻣﻌﺎﺻﺮ را ﻧﻘﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺟﻮاز ﻧﻈﺮ ﺑـﻪ زﻧـﺎن‬
‫ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻏﻴﺮ ﻣﺘﻌﻬ‪‬ﺪ ﺑﻪ اﺣﻜﺎم اﺳﻼم‪ ،‬رأي داده اﻧﺪ‪ .‬آﻗﺎي ﻗﺎﺑـﻞ ﮔﻔﺘـﻪ اﻧـﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ آراء ﭼـﻪ‬
‫ﻣﺸﻜﻠﻲ ﺑﺎ روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪي دارﻧﺪ؟! ﺟﻮاب آﻧﺴﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﺑﺎ ﻓﺘﺎواي ﻣﺰﺑﻮر‬

‫‪www.tabatabaie.net‬‬
‫‪٦‬‬
 ‫ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ 1‬وﻟﻲ آن ﻓﺘﻮي ﺑﺮاي ﻣﻘﻠّﺪان ﺧﻮد ﻋ‪‬ﺴﺮ و ﺣﺮﺟﻲ ﭘﺪﻳﺪ ﻧﻴﺎوردهاﻧـﺪ زﻳـﺮا ﻣـﺮدان‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن را از دﻳﺪن ﻋﺎدي زﻧﺎنِ آﻧﭽﻨﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻬﻲ ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ أﻣﺮي ﺳﺨﺖ و ﻧـﺎﻣﻤﻜﻦ ﻓﺮﻣـﺎن داده‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﻲ آﻧﭽﻪ ﻣﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪام ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺳﺮو ﺳﻴﻨﻪ و ﮔـﺮدن ﺧـﻮد را در ﻣﻨﻈـﺮ‬
‫ﻋﺎم ﻋﺮﻳﺎن ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺮدان ﻣﺴﻠﻤﺎن )ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﺟﻤﺎع ﻋﻠﻤﺎء( ﺣﻖّ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ آﻧﻬـﺎ را ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪،‬‬
‫اﻟﺒ‪‬ﺘﻪ ﻋﺴﺮ و ﺣﺮج ﺷﺪﻳﺪي ﺑﺮاي ﻣﺮدان ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻳﺪ و ﭼﻮن در آﺋﻴﻦ اﺳﻼم ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻧﺺ‪ ‬ﻗﺮآن‪ ،‬اﺣﻜﺎم‬
‫ﺣﺮﺟﻲ‪ ،‬ﺗﺸﺮﻳﻊ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺮﻋﺎً ﻣﺠﺎز ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺪون ﭘﻮﺷـﺶ ﺳـﺮو ﮔـﺮدن و‬
‫ﺳﻴﻨﻪ و ﭘﺎ و دﻳﮕﺮ اﻋﻀﺎ در اﺟﺘﻤﺎع ﺣﻀﻮر ﻳﺎﺑﻨﺪ و ﻣﻴﺎن آﻧﭽﻪ ﻣﻦ ﻋﺮض ﻛﺮدم و ﺳﺨﻨﺎن ﺟﻨﺎب آﻗﺎي‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻔﺎوت وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫در ﻣﻘﺎﻟﺔ اﺧﻴﺮِ ﺟﻨﺎب ﻗﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻧﻜﺎت دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در ﺧﻮر ﻧﻘﺪ اﺳﺖ وﻟﻲ ﭼﻮن از اﻫﻤﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻬﺎ ﻧﭙﺮداﺧﺘﻢ و ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺧﻮد و اﻳﺸﺎن را در ﺑﻬﺘﺮ رﺳﺎﻧﺪن ﭘﻴﺎم اﺳﻼم‪ ،‬از ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺑﺰرگ ﻣﺴﺄﻟﺖ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺼﻄﻔﻲ ﺣﺴﻴﻨﻲ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ‬
‫‪ 14‬آﺑﺎﻧﻤﺎه ‪1385‬‬

‫‪ -1‬ﻣﺒﻨﺎي ﻓﻘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﺮ زﻧﺎن ﻧﺎﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻻاﺑﺎﻟﻲ اﮔﺮ ﺑﺪون ﺣﺠﺎب ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮان ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑـﺮ ﻳﻜـﻲ‬
‫دو ﺣﺪﻳﺚ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ »ﻋﺪم اﺣﺘﺮام« اﺳﺖ! ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪ زﻧﺎن ﻣﺰﺑﻮر‪ ،‬اﺣﺘﺮام زﻧﺎن ﻣﺘﻌﻬﺪ را ﻧﺪارﻧﺪ وﻟﻲ ﻣﺒﻨـﺎي اﻳﻨﺠﺎﻧـﺐ‬
‫در ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺣﺠﺎب‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺪارك ﺷﺮع‪» ،‬ﻋﺪم ﺗﻬﻴﻴﺞ ﺟﺎﻣﻌﻪ« اﺳﺖ؛ ﻟﺬا ﻓﺮق ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﻓـﻼن زن‪ ،‬ﻣﺘﻌﻬ‪‬ـﺪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻻاﺑﺎﻟﻲ! اﮔﺮ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ او ﺑﺪون ﺣﺠﺎب ﺻﺤﻴﺢ روﺑﺮو ﺷﻮﻧﺪ اﻟﺒﺘﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻓﺴﺎد ﭘﺪﻳـﺪ ﺧﻮاﻫـﺪ آﻣـﺪ و‬
‫اﻳﻦ ﻣﺒﻨﺎ را اﺋﻤ‪‬ﻪ ﻋﻠﻴﻬﻢ اﻟﺴ‪‬ﻼم ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﻛﺘﺎب ﻋﻠﻞ اﻟﺸّﺮاﻳﻊ و ﻋﻴﻮن أﺧﺒﺎر اﻟﺮﺿﺎ از اﻣـﺎم رﺿـﺎ )ع(‬
‫آﻣﺪه ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬و ﺣ‪‬ﺮِّم‪ ‬اﻟﻨَّﻈَﺮُ إَﻟﻲ ﺷُﻌ‪‬ﻮرِ اﻟﻨ‪‬ﺴ‪‬ﺎء‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﺤﺠ‪‬ﻮﺑﺎت‪ ‬ﺑِﺎﻻ‪َْe‬ز‪‬واجِ و‪ ‬إِﻟﻲ ﻏَﻴ‪‬ﺮِﻫ‪‬ﻦﱠ ﻣ‪‬ـﻦَ اﻟﻨ‪ّ‬ـﺴﺎء‪‬‬
‫ﻟ‪‬ﻤﺎ ﻓﻴﻪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦْ ﺗَﻬ‪‬ﻴﻴِﺞِ اﻟﺮِّﺟﺎلِ و‪ ‬ﻣﺎ ﻳ‪‬ﺪ‪‬ﻋ‪‬ﻮ
إِﻟَﻴ‪‬ﻪ‪ ‬اﻟﺘّﻬ‪‬ﻴﻴﺞ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦَ اﻟْﻔَﺴﺎد‪ ‬و اﻟﺪ‪‬ﺧُﻮلِ ﻓﻴﻤﺎ ﻻ ﻳ‪‬ﺤ‪‬ـﻞﱡ و‪ ‬ﻛَـﺬﻟ‪‬ﻚ‪‬‬
‫ﻣﺎ أَﺷْﺒ‪‬ﻪ‪ ‬اﻟﺸﱡﻌ‪‬ﻮر‪ ‬إﻻّ اﻟّﺬي ﻗﺎلَ اﷲ ﺗَﻌﺎﻟﻲ‪ :‬و‪‬اﻟْﻘَﻮاﻋ‪‬ﺪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﻨّﺴﺎء‪ ‬اﻟﻠّﺎﺗﻲ ﻻ ﻳ‪‬ﺮﺟﻮ‪‬نَ ﻧ‪‬ﻜﺎﺣﺎً ﻓَﻠَﻴ‪‬ﺲ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻬِﻦﱠ‬
‫ﺟ‪‬ﻨﺎح‪ ‬أَنْ ﻳ‪‬ﻀَﻌ‪‬ﻦَ ﺛ‪‬ﻴﺎﺑ‪‬ﻬ‪‬ﻦﱠ ﻏَﻴ‪‬ﺮَ ﻣ‪‬ﺘَﺒ‪ّ‬ﺮِﺟﺎت‪ ‬ﺑِﺰﻳﻨَـﺔٍ‪) «...‬وﺳﺎﺋﻞ اﻟـﺸﻴﻌﻪ ج‪ ،14‬ص ‪ ،140‬ﭼـﺎپ ﺟﺪﻳـﺪ‬
‫‪ 1373‬ﺷﻤﺴﻲ( ﻳﻌﻨﻲ‪ »:‬ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻣﻮي زﻧﺎن ﺷﻮﻫﺮدار و ﺟﺰ اﻳﺸﺎن ﺣﺮام ﺷﺪه اﺳﺖ زﻳـﺮا ﻛـﻪ ﻣـﺮدان را ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻴﺠﺎن و ﻓﺴﺎد ﻣﻲﻛﺸﺪ و آﻧﺎﻧﺮا ﺑﺪاﻧﭽﻪ ﺣﻼل ﻧﻴﺴﺖ وارد ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ و ﻧﻴﺰ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ اﻋﻀﺎي دﻳﮕﺮ آﻧﻬـﺎ ﻛـﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﻣﻮيﻫﺎ)ﻣﺤﺮّك ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ(‪ ،‬ﻣﮕﺮ زﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ)در ﺳﻮرة ﻧﻮر آﻳﺔ ‪ (60‬درﺑﺎره آﻧﻬﺎ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬و ﺑﺮ زﻧﺎﻧﻲ ﻛـﻪ از‬
‫ﻛﺎراﻓﺘﺎده اﻧﺪ و اﻣﻴﺪ زﻧﺎﺷﻮﻳﻲ ﻧﺪارﻧﺪ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﺧﻮد را ﻛﻨﺎر ﻧﻬﻨﺪ ﺑﺪون آﻧﻜﻪ زﻳﻨﺘـﻲ را آﺷـﻜﺎر ﻛﻨﻨـﺪ و‬
‫ﻋﻔّﺖ ورزﻳﺪن ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ و ﺧﺪا ﺷﻨﻮا و داﻧﺎﺳﺖ«‬

‫‪www.tabatabaie.net‬‬
‫‪٧‬‬