Professional Documents
Culture Documents
(/ - (Q¿øvcmjv (So-Bhpw CQ (/ - XN-K - NBPW: - N.-F. Imivv
(/ - (Q¿øvcmjv (So-Bhpw CQ (/ - XN-K - NBPW: - N.-F. Imivv
cq£[\-{]-Xn-k‘
- nbpw
tIcf k¿°m-cns‚ [\-ÿn-Xn-sb-°p-dn-®p≈ ]T\w
_n.-F. {]Imivv
i
Malayalam
Dhanadhurthurashtreeyavum
Rukshadhanapradhisandhiyum
by
B.A. Prakash
First Edition : April 2017
Copies : 1000
Typesetting & Printing
Akshara Offset, Vanchiyoor
Thiruvananthapuram - 35
Cover design : Bhattathiri
Published by
B.A. Prakash
BNRA 164A, Kowdiar
Thiruvananthapuram - 695 003
© Rights reserved
Distribution
Current Books, Thrissur - 680 001, Kerala
e-mail: currentbooksthrissur@gmail.com
ISBN : 978-93-86429-05-6
Price . ` 250
[\-[q¿Øvcmjv{So-bhpw
cq£[\-{]-Xn-k‘
- nbpw
tIcf k¿°m-cns‚ [\-ÿn-Xn-sb-°p-dn-®p≈ ]T\w
_n.-F. {]Imivv
hnX-cWw
Id‚v _pIvkv, Xriq¿
_n.-F. {]Imiv (_n. B¬hn≥ {]Im-iv)
1948 BKÃv 5\p Xncp- h - \ - ¥ - ] p- c Øv ap´- b v ° m- S n¬ {io.
_≥k¨, {ioaXn tagvkn F∂n-hc - psS aqØ ]p{X-\mbn P\n-®p. kvIqƒ
hnZym-`ymkw shßm-\q¿ t_mbvkv sslkvIqfn¬. Xncp-h-\-¥-]pcw
bqWnth-gvkn‰n tImtf-Pn¬ kmº-ØnI imkv{X-Øn¬ _ncp-Z, _ncp-
Zm-\-¥c ]T\w \S-Øn. XpS¿∂v tIcf k¿Δ-I-em-im-e-bn¬ \n∂v
]n.-F® - .v U
- n. t\Sn. 1976-˛¬ Imen-°‰v k¿Δ-I-em-im-e-bpsS kmº-ØnI
imkv{X- hIp∏n¬ (tPm¨ aØmbn sk‚¿, Xriq¿) A≤ym-]-I-
\mbn HutZym-KnI PohnXw Bcw-`n-®p. ]n¬°m-eØv hIp∏p ta[m-
hnbpw s{]m^k-dp-am-bn. {]K¤ bph-km-aqly imkv{X-⁄-¿-°p≈
“bwKv tkmjy¬ kb‚nÃv s^tem” (1980-˛82), “Icn-b¿ Ahm¿Uv”
(1986-˛89) F∂nh t\Sn. Cu A©p h¿j°meØv Xncp-h-\-¥-]pcw
sk‚¿ t^m¿ Uh-e-]vsa‚ v ÃUo-kn¬ tIcf kmº-ØnI hnj-b-
ß-fn¬ Kth-jWw \S-Øn. 1999¬ tIcf k¿Δ-I-em-im-e-bnse kmº-
ØnI imkv{X hn`mKØn¬ s{]m^k-dmbn \nb-an-X-\mb At±lw
B hIp-∏n¬ Ah-km\ A©p h¿j-°mew hIp-∏p-ta-[m-hnbmbn
{]h¿Øn-®-tijw 2008¬ hnc-an-®p. Imen-°-‰v, tIcf k¿Δ-I-em-im-
e-I-fnse _ncp-Z, _ncp-Zm-\-¥c tImgvkp-I-fn¬ ‘tIcf Ct°m-Wan’
F∂ hnjbw ]pXp-Xmbn tN¿°p-∂-Xn\pw, AXn-\p≈ kne-_kv
Xøm-dm-°p-∂-Xn\pw, ]pkvXI - ß
- ƒ {]kn-≤o-Ic - n-®X
- nepw {][m\ ]¶p
hln-®Xv tUm. {]Im-imWv. kwÿm\ k¿°m¿, kwÿm\ Bkq-
{XW t_m¿Uv F∂n-h-bpsS ]Xn-s\m∂v IΩn‰n/hnZ-Kv≤-]-T\ kan-
Xn-I-fn¬ AwK-am-bn-cp-∂n-´p-≠v. CXn\p]pdsa tIcf ]ªnIv FIvkv-
s]≥Un-®¿ dnhyp IΩn‰n (2012-˛14) A©mw kwÿm\ [\-Imcy IΩn-
j≥ (2015-˛16) F∂n-hb - psS A≤y-£-\p-ambncp∂n-´p-≠v. Ct∏mƒ Xncp-
h-\-¥-]p-csØ cmPohv Km‘n C≥Ãn-‰yq´v Hm^v Uh-e-]vsa‚ v ÃUo-
knse s{]m^k-dm-Wv.
Ign™ \mep Zim-_vZ-Im-e-ambn kmº-ØnI hnj-b-ß-sf-°p-
dn-®p≈ ]T-\-߃ \S-Øp-∂p. kmºØn hnI-k-\w, kmº-ØnI \b-
߃, Im¿jnI hnI-k\w, sXmgnen-√m-bva, Zmcn-{Zyw, Kƒ^v IpSn-tb‰w,
[\-Im-cyw, hntI-{μo-Ir-Xm-kq-{XWw XpS-ßnb hnj-b-ß-sf-°p-dn®v
H´-\-h[n Kth-jW {]_-‘-߃, Kth-jW t{]mPIvSv dnt∏m¿´p-
Iƒ, ]T\ dnt∏m¿´p-Iƒ, teJ-\-߃ F∂nh {]kn-≤o-I-cn-®n-´p≠v.
CXn\p ]pdsa FUn‰v sNbvXp {]kn-≤o-I-cn-®n´p≈ ]pkvX-I-߃
Xmsg ]dbp∂p.
* The Indian Economy since 1991: Economic Reforms and Performance
(Revised Edition, Pearson, 2012.
* The Indian Economy since 1991: Economic Reforms and Performance,
(Pearson, 2009).
* Kerala’s Economic Development: Performance and Problems in the Post-
Liberalisation Period. (Sage, 2004).
* Kerala’s Economic Development: Issues and Problems. (Sage, 1999).
* Kerala’s Economy: Performance, Problems, Prospects. (Sage, 1994).
* Kerala’s Development Issues in the New Millennium. (Serials, 2008).
* Indian Migration to the Middle East: Trends, Patterns and Socio-
Economic Impacts. (Spell Bound, 1998).
* tIc-f-Ønse Zmcn-{Zyw: khn-ti-j-X-Ifpw \n¿Ωm¿÷\ ]≤-Xn-
I-fpw, cmPohv Km‘n C≥Ãn-‰yq´v Hm^v Uh-e-]vsa‚ v ÃUokv
(2012).
D≈-S°w
BapJw
1. BapJw ˛ -t]Pv 11
BapJw ˛ {]Xn-]m-Zn-°p∂ hnj-b-߃ ˛ ]T-\-Øns‚ {]k‡n
˛ ]ªnIv ^n\m≥kv ssk≤m-¥nI Imcy-߃ ˛ k¿°m-cns‚
[\-Im-cy-Øn¬ h∂ am‰-߃ ˛ [\-Imcy ]T-\-Øn\v D]-tbm-Kn-
°p∂ kqNn-I-Iƒ.
2. [\-[q¿Øv cmjv{Sobw ˛ t]Pv 25
[\-[q¿Øv cmjv{Sobw ˛ _yqtdm-{Ikn hnI-k\w ˛ thm´¿ {]oW\
[\-cm-j{v Sobw ˛ kΩ¿±-{Kq∏v {]oW\ cmjv{Sobw ˛ [\-[q¿Øp-Iƒ
˛ iºf ]cn-jI v cW cmjv{Sobw ˛ FbvUUv hnZym-`ymk cmjv{- Sobw
˛ _n.-]n.-F¬ cmjv{Sobw ˛ s]mXpta-Jem apX-se-Sp∏v cmjv{Sobw
˛ hnI-k\ - ]
- ≤
- X- n-Iƒ {]N-cW
- Ø
- n-\p-th≠n ˛ D]-kw-lm-cw.
3. kwÿm\ k¿°m-cns‚ [\-{]-Xn-k‘n ˛ t]Pv 49
1980-I-fnse [\-{]-Xn-k‘n ˛ 1990-I-fnse [\-{]-Xn-k‘n ˛ 2001se
[h-f-]{Xw ˛ [\-{]-Xn-k‘n 2001-\p-tijw ˛ 2011se [h-f-]{Xw
˛ [\-{]-Xn-k‘n 2011 apX¬ 2016-hsc ˛ 2016se [h--f-]{Xw ˛
[hf-]{Xw Hcp hne-bn-cp-ج ˛ D]-kw-lmcw.
4. kwÿm\ k¿°m-cns‚ hchv ˛ t]Pv 73
[\-\bw ˛ kwÿm\ k¿°m-cns‚ samØw hchv ˛ X\Xv \nIpXn
hchv ˛ hn¬∏\ aqey-h¿≤nX \nIpXn ˛ ap{Z-]-{X-ßfpw cPn-kvt{S-
j≥ ^okpw ˛ kwÿm\ FIvsskkv ˛ hml\ \nIpXn ˛ a‰p
\nIpXn hchv ˛ {][m\ \nIp-Xn-tb-Xc hc-hp-Iƒ ˛ a‰p \nIp-Xn-
tb-Xc hchv ˛ \nIpXn IpSn-»n-I-Iƒ ˛ tI{μ-\n-IpXn hnln-Xhpw
{Km‚p-Ifpw ˛ D]-kw-lmcw
5. kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv ˛ t]Pv 125
samØw sNehv: πm≥, t\m¨πm≥ ˛ samØw sNehv: P\-d¬,
tkmjy¬, C°tWmanIv k¿Δo-kp-Iƒ ˛ k¿°m¿ Poh-\°
- m-cpsS
iºfw ˛ s]≥j≥ sNehv ˛ iºf s]≥j≥ sNehv ˛ kzImcy
FbvUUv hnZym-`ymk ÿm]-\ß - ƒ°p≈ So®nwKv {Km‚ v ˛ hnZym-
`ymk sNehv ˛ ]eni ˛ {]mtZ-inI k¿°m-cp-Iƒ°v \¬Inb XpI
˛ kmaq-lnI kpc£ s]≥j≥ sNehv ˛ Hm^okv, bm{X, hml\
sNe-hp-Iƒ ˛ _yqtdm-{Ikn hnI-k\w ˛ a{¥n-am-cpsS t]gvkW - ≥
Ãm^v ˛ hIp∏v hn`-P\ [q¿Øv ˛ ]ªnIv k¿Δokv IΩn-j≥ ˛ P\-
{]-Xn-\n-[n-Iƒ°v ]cn-[n-bn-√mØ B\p-Iq-ey-߃ ˛ tami-amb hnI-
k\ t{]mP-ISv p-If- psS \S-Øn∏v ˛ D]-kw-lm-cw.
6. s]mXpISw ˛ t]Pv 204
s]mXpISw : {][m-\-bn-\-߃ ˛ B`y-¥-c-ISw ˛ tI{μ-k¿°m¿
hmbv]-Ifpw ap≥Iqdp-Ifpw ˛ eLp-k-ºm-Zy-ß-fpw t{]mhn-U‚ v
^≠pw ˛ ]eni \nc°v ˛ hmbv] Xncn-®-Shv ˛ hmbv] _m≤y-X-
Iƒ ˛ s]mXpta-Jem ÿm]-\-߃°p \¬Inb hmbv]-Iƒ ˛
s]mXp hmbv] kqNn-I-Iƒ ˛ D]-kw-lm-cw.
7. [\-ÿnXn: a‰p kwÿm-\-ß-fp-am-bp≈ Xmc-Xayw ˛ t]Pv 223
km[m-cW hn`m-K-Øn¬s∏-Sp∂ kwÿm-\-ß-fpsS ASn-ÿm\
hnh-c-߃ ˛ dh\yp IΩnbpw [\-I-Ωnbpw ˛ dh\yp hchv ˛
dh\yp sNehv ˛ iºf sNehv ˛ s]≥j≥ sNehv ˛ s]mXp IS-
_m-≤yX ˛ hnI-k\ sNehv ˛ ASn-ÿm\ LS-I-߃°p≈
sNehv ˛ D]kwlmcw.
8. kw{K-lhpw \n¿t±-i-ßfpw ˛ t]Pv 256
kw{Klw ˛ [\-[q¿Øv cmjv{Sobw ˛ [\-{]-Xn-k‘n kz`m-hw,
hym]vXn ˛ kwÿm\ k¿°m-cns‚ hchv ˛ kwÿm\ k¿°m-
cns‚ sNehv ˛ s]mXpISw ˛ [\-ÿnXn: a‰p kwÿm-\-ß-fp-am-
bp≈ Xmc-Xayw ˛ \n¿t±-i-߃ ˛ [\-[q¿Øv cmjv{Sobw Ah-
km-\n-∏n-°pI ˛ dh\yp IΩnbpw [\-I-Ωnbpw Ipd-bv°pI ˛ X\Xv
hchv h¿≤n-∏n-°pI ˛ t\m¨ πm≥ dh\yp sNehv Ipd-bv°pI ˛
hmbv] hnI-k\Øn\v.
A\p-_‘w H∂v Npcp-°¬ (Abbreviations)
A\p-_‘w c≠v \nL≠p (Glossary)
A\p-_‘w aq∂v Nm¿´p-Iƒ
{KŸ-kq-NnI (Bibliography)
BapJw
kwÿm\ k¿°m¿ Ct∏mƒ cq£-amb [\-{]-Xn-k-‘n-bn-
emWv. Cu \ne-bv°mWv [\-ÿnXn apt∂m´p t]mIp-∂-sX-¶n¬ 2021-
˛mam-t≠m-Sp-IqSn \nXy-\n-Zm\ sNe-hp-Iƒ°p-t]mepw ]W-an-√msX
iºfw, s]≥j≥, kmaqly kpc£ s]≥j≥ F∂nh t]mepw apS-
ßp∂ ]cn-Xm-]-I-c-amb ÿnXn D≠m-Ip-sa∂v 2016se [h-f-]{Xw ]d-
bp-∂p. Cu ]T-\Ø - n¬ kwÿm\ k¿°m-cns‚ [\{]Xn-k‘ - n-bpsS
kz`m-hw, hym]vXn, Imc-W-߃ F∂nh ]cn-tim-[n-°p-I-bpw, CXv ]cn-
l-cn-°m≥ Nne \n¿t±-i-߃ apt∂m´v hbv°p-Ibpw sNøp-∂p.
kwÿm\w C∂v A`n-ap-Jo-I-cn-°p∂ [\-{]-Xn-k-‘n°v aq∂p Zim-
_vZ-Im-esØ ]g-°ap≠v. kwÿm-\Øv Imem-Imeß-fn¬ A[n-Im-
c-Øn¬ Ccp∂ k¿°m-cp-I-fpsS [\-[q¿Øv cmjv{So-bhpw, [\-\-b-
ß-fpw, tami-amb [\-Imcy amt\-Pvsa‚p-amWv kwÿm-\sØ Cu
ZpxÿnXn-bn-te°v FØn®Xv F∂ hmZamWv ChnsS Ah-X-cn-∏n-°p-
∂-Xv. k¿°m-cns‚ hchpw IS-sa-SpØ XpIbpw `cWw sa®-s∏-Sp-
Øp-∂-Xn-\pw, P\-ß-fpsS t£a-Øn-\pw, \mSns‚ hnI-k-\-Øn\pw
sNe-hm-°p-∂Xn\p-]I - cw cmjv{Sob A[n-Imcw \ne-\n¿Øm\pw cmjv{Sob
t\´-߃ t\Sm-\pw, _yqtdm-{Ikn, kΩ¿± {Kq∏p-Iƒ, cmjv{Sob ap∂-
Wn-Iƒ F∂n-h-bpsS \n£n]vX Xm¬]-cy-߃ kwc-£n-°m\pw, `c-
W-h¿§-Øns‚ BUw-_c - Ø
- n\pw [q¿Øn\pw sNe-hm-°p-∂X- n-s\ [\-
[q¿Øv F∂p ]d-bmw.
cmjv{Sob AXn-{]-kcwaqew [\-{]-Xn-k‘ - n-sb-°p-dn®v Kuc-hhpw
hkvXp-\n-jvT-hp-amb s]mXp N¿®-Iƒ \S-°p-∂n-√. Zriy-am-[y-a-ß-
fnepw, ]{X-am-[y-a-ß-fnepw \S-°p∂ N¿®-I-fpsS s]mXp kz`mhw
Btcm-]W {]Xym-tcm-]W - ß- f
- m-Wv. Xß-fpsS `c-WI - m-eØv [\-ÿnXn
hfsc sa®-am-bn-cp-∂p-sh∂v Hcp Iq´cpw AXp icn-bs-√-∂v as‰mcp
Iq´cpw ]c-kv]cw ]d-bp-∂p. CØcw kwhm-Zß - f
- n¬ bYm¿∞ {]iv\w
N¿® sNømsX t]mIp-∂p. 2016se [h-f-]-{X-hpw, cq£-amb [\-{]Xn-
k-‘n-If- psS bYm¿∞ Imc-Wß - ƒ N¿® sNøp-∂X - n-\p-]I
- cw CXns‚
DØ-c-hm-ZnXzw ap≥ k¿°m-cn¬ Btcm-]n-°m-\mWv {ian-®n-´p-≈-Xv.
Cu cmjv{Sob AXn-{]-k-cw hn´v [\-{]-Xn-k-‘n-bpsS bYm¿∞ Imc-
W-߃, ÿnXn-hnhc IW-°p-I-fpsS ASn-ÿm-\-Øn¬ hniIe\w
sNøpI F∂ kao-]-\-amWv ChnsS kzoI-cn-®n-´p-≈-Xv.
kwÿm\ k¿°m-cns‚ [\-{]-Xn-k‘n ]e \nebv°pw hfsc
{][m-\-s∏´ hnj-b-am-sW-¶nepw Cu hnj-b-Øn¬ Kuc-h-amb Kth-
j-Wß-tfm, ]T-\ß - t- fm, kwÿm-\sØ Kth-jW ÿm]-\ß - f
- n-tem,
k¿Δ-I-em-imeIfntem \S-°p-∂n-√. Cu hnj-b-Øn¬ {]kn-≤o-I-cn-
®n-´p≈ Kth-jW {]_-‘-ßfpw ]pkvX-I-ßfpw hnc-f-am-Wv. CXp-
aqew kmº-ØnI imkv{X hnZym¿∞n-Iƒ, [\w, Bkq-{X-Ww, hnI-
k\w F∂n-h-bp-ambn _‘-s∏´v {]h¿Øn-°p∂ DtZym--K ÿ¿, {]mtZ-
inI k¿°m-cnse DtZym-Kÿ - ¿, a{¥n-am¿, cmjv{Sob t\Xm-°ƒ, P\-
{]-Xn-\n-[n-Iƒ, t{SUv bqWn-b≥ t\Xm-°ƒ, s]mXpP-\-߃ XpS-ßn-
b-h¿°v kwÿm\ [\-Im-cy-sØ-∏‰n Adnhp t\Sm≥ ]‰nb ]pkvX-
I-ß-fpsS A`mhw D≠v. kwÿm-\Øv [\-[q¿Øv cmjv{So-b-hpw, [\-
\-bß- f- pw am‰-an-√msX XpS¿∂p-t]m-Ip-∂X - n-\p≈ Hcp {][m\ ImcWw
k¿°m-cns‚ [\-{]-Xn-k‘n N¿® sNøp∂ {]kn-≤o-I-c-W-ß-fpsS
A`mham-Wv.
tIcf ]ªnIv FIvks v ]≥Un-®¿ dnhyq IΩn-‰n, A©mw kwÿm\
[\-Imcy IΩn-j≥ F∂n-h-bpsS A≤y-£-\mbn {]h¿Øn-®-t∏mƒ
t\Snb Adn-hpw, A\p-`-hhpw Cu {KŸw cNn-°p-∂-Xn\v Fs∂ hfsc
klm-bn-®n-´p-≠v. Cu ]T-\-Øn-\m-h-iy-amb KthjW klmbw \¬-
In-bXv tUm. sPdn B¬hn-\m-Wv. CXnse ÿnXn-hn-hc IW-°p-Iƒ
hni-I-e\w sNøp-Ibpw a‰p klm-b-߃ \¬Ip-Ibpw sNbvXXv
k¿Δ{io cmPvam-[hv Im¿ØnIv \mb¿, Fw. Zo]p Zmkv, _nPn¬
_m_p. B¿ F∂n-hc - m-W.v Cu ]pkvXI - Ø
- ns‚ Un.-‰n.-]n. `wKn-bmbn
sNbvXXv hgpX°mSv euen IΩyq-Wn-t°-j\ - nse {ioaXn _nμp-hm-W.v
ta¬∏-d™ F√m-h-tcm-Sp-ap≈ \μn Cu Ah-k-c-Øn¬ tcJ-s∏-Sp-
Øp-∂p. Cu {KŸw ka-{K-am-sWt∂m, CXn\p t]mcm-bvaI - ƒ Cs√t∂m
Rm≥ Ah-Im-i-s∏-Sp-∂n-√. Cu ]pkvX-I-sØ-°p-dn-®p≈ A`n-{]m-b-
ß-fpw, \n¿t±i-ß-fpw kzmKXw sNøp-∂p.
12
BapJw
13
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
{]Xn-]m-Zn-°p∂ hnj-b-߃
1. kwÿm\sØ k¿°m-cp-Iƒ A\p-h¿Øn-®p-hcp∂ [\[q¿Øvcm-
j{So-bhpw [\\-b-ß-fpw.
2. [\-{]-Xn-k-‘n-bpsS kz`m-hw, hym]vXn, Imc-W-߃.
3. k¿°m-cns‚ hc-hv, sNehv C\-ßfpw Ahsb kzm[o-\n-°p∂
LSIßfpw.
4. s]mXp ISw.
5. [\-ÿnXn: a‰p kwÿm-\-ß-fp-am-bp≈ Xmc-X-ayw.
6. kw{K-lhpw \n¿t±-i-ßfpw.
ÿnXn-hn-h-c- I-W-°p-Iƒ
Cu ]T-\-Øn\v {][m-\-ambpw D]-tbm-Kn-®n-cn-°p∂ ÿnXn-hn-h-
c-°-W-°p-Iƒ I¨t{Sm-f¿ B‚ v HmUn-‰¿ P\-d¬ Hm^v C¥y-
(kn.-F.-Pn)-bpsS kwÿm\ [\-ÿn-Xn-sb-°p-dn-®p≈ dnt∏m¿´p-Ifpw
ÿnXn-hn-hc IW-°p-If - p-am-Wv. CXn-\p-]pdsa kwÿm\ k¿°m-cns‚
_P‰v tcJ-Iƒ, dnk¿hv _m¶v Hm^v C¥y-bpsS kwÿm-\-ß-fpsS
[\-Imcy ÿnXn-hn-h-c-°-W-°p-Iƒ, tIcf ]ªnIv FIvkvs]≥Un-
®¿ dnhyp IΩn-‰n-bpsS (sI.-]n.-C.-B¿.kn) dnt∏m¿´p-Iƒ XpSßnb-h-
bm-Wv. B[n-ImcnI-amb [\-Imcy ÿnXn-hn-h-c-°-W-°p-Iƒ \¬Im≥
{]tXyIw {i≤ ]pe¿Øn-bn-´p-≠v.
Cu ]T-\-Øns‚ {]k‡n
tI{μ, kwÿm-\, {]mtZ-inI k¿°m-cp-I-fpsS [\-Im-cy-ß-sf-
°p-dn-®p≈ ]T\w ]ªnIv ^n\m≥kv F∂ hnj-bØ - n¬ hcp-∂X - m-W.v
kwÿm-\Øv Cu hnj-b-Øn¬ Imcy-amb Kth-j-Wtam, ]T-\-ßtfm
\S-°p-∂n√ F∂Xv Kuc-h-I-c-amb {]iv\-am-Wv. Cu hnj-b-Øn¬
{]mhoWyw t\Snb kmº-ØnI imkv{X-⁄¿, Kth-jW ÿm]-\-
ß-fnepw k¿h-I-em-imem hIp-∏p-I-fnepw tImtf-Pp-I-fnepw a‰pw C√m-
ØXv Hcp {][m\ ImcWam-Wv. X∑qew Cu hnj-b-Øn¬ Kth-jW
{]_-‘-ß-fpsSbpw, ]T\ dnt∏m¿´p-I-fpsSbpw, ]pkvX-I-ß-fp-sS-bpw
A`m-h-ap-≠v. AXn-\m¬ _ncpZ _ncp-Zm-\-¥-c-X-e-Øn-ep≈ kmº-
ØnI imkv{X-hn-Zym¿∞n-Iƒ°pt]mepw Cu hnj-b-Øn¬ th≠
Adnhp t\Sm≥ Ign-bp-∂n-√. [\w, Bkq-{X-Ww, hnI-k\w F∂n-h-
14
BapJw
15
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
18
BapJw
19
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
20
BapJw
23
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
Nm¿´v 1.1
k¿°m¿ [\-Imcy IW-°p-I-fpsS LS\
k¿°m¿ IW-°p-Iƒ
24
A≤ymbw c≠vv
[\-[q¿Øvcm-jv{Sobw
“P \-ß-fp-sS \nIp-Xn-]Ww [q¿Ø-Sn-°p∂, P\-t£a, hnI-
k-\h- n-cp≤ \ne-]m-Sp-Iƒ kzoI-cn-°p-∂, kΩ¿± {- Kq-∏p-If
- psSbpw cmjv-
{Sob ap∂-Wn-I-fp-sSbpw \n£n]vX Xm¬]cyw kwc-£n-°p-∂, thm´¿-
{]o-W-\hpw _yqtdm-{Ikn hnI-k-\-Øn\pw ap≥K-W\ \¬Ip∂, {]N-
c-W-Øn-\p-th≠n hnI-k\w ]d-bp∂ [\-[q¿Øv cm-jv{So-b-Øn¬ ASn-
ÿm-\-amb [\-\bw kwÿm\ k¿°m-cns\ \nXy-[-\-Imcy {]Xn-
k-‘n-bn¬ FØn-°p-Ibpw tIc-f-Øns‚ kmº-ØnI hnI-k-\sØ
Xf¿Øp-Ibpw sNøp-∂p”.
Hcp k¿°m-cns‚ `c-W, hnI-k-\, t£a {]h¿Ø-\-ß-fpsS
hym]vXnbpw KpW-\n-e-hm-chpw \n¿Æ-bn-°p∂ {][-m\ LS-Iw Cu
C\-ß-ƒ°p-th≠n sNe-hm-°m-\p≈ [\-e-`y-X-bm-Wv. Cu [\-e-`yX
k¿°m-cns‚ s]mXphn-ep≈ [\-ÿn-Xn-bp-ambpw A\p-h¿Øn-°p∂
[\-\-b-hp-ambpw _‘-s∏-´n-cn-°p-∂p. cmjv{Sob ]m¿´n-Iƒ°v {]m[m-
\y-ap≈ \ΩpsS P\m-[n-]Xy hyh-ÿn-Xn-bn¬ [\-\-b-߃ cq]o-I-
cn-°p-∂-Xv cmjv{Sob ]m¿´n-Ifpw ap∂-Wn-Ifpw A\p-h¿Øn-°p∂ [\-
cm-jv{So-b-Øns‚ ASn-ÿm-\-Øn-em-Wv. Cu A[ym-bØn¬ tIc-f-
Øn¬ A\p-h¿Øn-°p∂ [\-cm-jv{Sobw hni-I-e\w sNøp-I-bm-Wv.
Hcp k¿°m-cns‚ [\ÿnXn sa®-am-°p-Itbm tamiam-°p-Itbm
sNøp-∂-Xns‚ {][m\ LSIw B k¿°m¿ A\p-h¿Øn-°p∂ [\-
\-bhpw Ah-bpsS Imcy£a-amb \S-Øn-∏p-am-Wv. B[n-]-Xy-ap≈
25
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
(5) DtZym-Kÿ
- sc sU]yq-t´-j\mbn a‰p hIp-∏p-If- nte°v am‰n ]pXnb
XkvXn-I-Iƒ krjvSn-°pI. (6) XkvXn-I-I-fpsS t]cp-am‰n Db¿∂
iºf kvsIbn¬ \¬Ip-I. (7) DtZym-K-ÿsc eohv FSp-∏n®v, dn´b¿
sNøm≥ sNdnb Ime-b-f-hp-≈-h¿°v {]tam-j≥ \¬Ip-I. IqSp-X¬
s]≥j≥ B\p-Iq-ey-߃°v A¿l-cm-°p-I. (8) a{¥n-am-cpsS t]gvkW - ¬
Ãm^ns‚ FÆw h¿≤n-∏n-°p-I. A\¿l-amb B\p-Iq-ey-߃ \¬Ip-I.
(9) Hm^okv hrØn-bm-°¬, ]qt¥m´ ]cn-]m-e-\w, skIyq-cn-‰n,
hml\w HmSn-°¬ XpS-ßnb tPmen-Iƒ ]pdw-I-cm¿ hyh-ÿ-bn¬
\¬Ip∂Xn\p-]-Icw ÿnc Poh-\-°msc \nb-an-°p-I. (10) Po-h-\°m-
¿°v iºfw \¬Im≥ th≠n am{Xw A\m-h-iy-amb H´-\-h[n XkvXn-
I-I-fpw, FÃm-_vfn-jvsa‚p-I-fpw, B^o-kp-I-fpw, ÿm]\ßfpw \ne-
\n¿Øp-I. (11) kwÿm-\sØ cmjv{Sob ]m¿´n-I-fpsS G‰hpw {][m\
cmjv{Sob {]h¿Ø\w Xß-fpsS `c-W-Im-eØv Xß-fpsS Bfp-Isf
]c-am-h[n k¿°m¿, s]mXpta-Jem ÿm]-\-ß-fn¬ \nb-an-°p-I-
bmWv. CXn-\p-th≠n [\-_m-[yX ]cn-K-Wn-°msX A\m-h-iy-ambn
At\Iw XkvXn-I-Iƒ krjvSn-°p-Ibpw ÿm]-\-߃ XpS-ßp-Ibpw
sNøp-∂p.
h≥ [\-_m-≤yX krjvSn-°p∂ A\m-h-iy-amb _yqtdm-{Ikn
hn-Ik-\-Øn\p≈ Hcp {][m\ ImcWw Ign™ Ggp Zim-_vZ-Im-
eØv \ΩpsS cmPyØpw kwÿm-\-Ønepw A\p-h¿Øn-®p-h∂ cmjv-
{Sob kn≤m-¥ß - fpw kmº-ØnI \b-ßf - p-am-Wv. C¥y°p kzmX{¥yw
t\Snb Ime-L-´sØ P\-ß-fpsS s]mXphn-ep≈ ÿnXnbpw cmjv-
{Sob ImgvN-∏m-Sp-Ifpw hnI-k\ kz]v\-ßfpw C∂-tØ-Xn¬ \n∂p
hfsc hyXy-kvX-am-bn-cp-∂p. sImtfmW-n-b¬ `c-Whpw Nqj-Whpw
BWv Zmcn-{Zy-Øn\pw ]nt∂m-°m-h-ÿbv°pw {][m\ Imc-W-sa∂v
hniz-kn-®n-cp-∂p. Zcn{Z P\-hn-`m-K-ß-fpsS D∂-a-\-Øn\pw Xzcn-X-K-Xn-
bn-ep≈ kmº-ØnI hf¿®bv°pw hnI-k-\-Øn\pw apXem-fnØ
Itºmf hyhÿn-Xn tbmPn®-X√ F∂v s]mXphn¬ Icp-Xn-bn-cp-∂p.
Cu kml-N-cy-Øn¬ tkmjy-enkw t\SpI F∂Xv tZ-iob e£y--
ambn {]Jym-]n-®n-cp-∂p. tkmhn-b‰v bqWn-b≥ tamU¬ tI{μo-IrX
Bkq-{XW ]≤-Xn-Iƒ hgnbpw, s]mXpta-J-e, hnI-k-\-Øn-eq-sSbpw
ISpØ Itºmf \nb-{¥W \S-]-Sn-I-fn-eq-sSbpw, an{i kº-ZvL-S\
krjvSn®pw, kmº-ØnI hnI-k-\hpw P\-ß-fpsS Pohn-X-\n-e-hm-chpw
28
[\-[q¿Øvcm-jv{Sobw
29
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
30
[\-[q¿Øvcm-jv{Sobw
32
[\-[q¿Øvcm-jv{Sobw
4. [\-[q¿ØpIƒ
k¿°m-cns‚ hnhn[ hIp-∏p-Iƒ \nIp-Xn-bmbpw ^okmbpw a‰pw
]ncn-°p∂ XpIbpw tI{μ-k¿°m-cns‚ \nIpXnhnln-X-ambpw {Km‚p-
I-fmbpw e`n-°p∂ XpIbpw ISw FSpØ XpI-bp-amWv k¿°m-cns‚
hcp-am\ am¿§-߃. k¿°m¿ kzcq-]n-°p∂ Cu [\w kq£vaX - t- bmsS
sNe-hm-t°-≠-Xm-sW-∂ ImgvN-∏mSv s]mXphn¬ A[n-Imc ÿm\-
ß-fn-en-cn-°p∂ cmjv{Sob t\Xm-°ƒ, Ah-cpsS A\p-bm-bn-Iƒ, Fw.-
F¬.-F-am¿, k¿°m¿ DtZym-K-ÿ¿ XpS-ßnb hn`m-K-߃°n-√.
]ªnIv FIvkvs]≥Un-®¿ IΩn-‰n-bpsS A≤y-£-\m-bn-cn-°p-tºmƒ
H´-\-h[n k¿°m¿ hIp-∏p-Iƒ, A¿≤ k¿°m¿ ÿm]-\-߃, k¿Δ-
I-em-im-e-Iƒ XpS-ßnb ÿm]-\-ß-fnse Db¿∂ DtZym-K-ÿ-cp-ambn
Ah-cpsS hIp-∏p-I-fnse hchv, sN-e-hv, ]≤Xn \S-Øn∏v XpS-ßn-b-h-
sb-∏‰n hni-Z-amb N¿®-Iƒ \S-Øn-bn-´p-≠v. Ah-cn¬ Nne-cpsS {]Xn-
I-cWw tI´m¬ k¿°m-cns‚ [\ÿnXnsb°p-dn®v sX‰mb [mc-W-
bmWp≈sX∂v ImWmw. Id≥kn t\m´p-Iƒ k¿°m¿ {] n¬ A®-
Sn®v Nm°n¬ sI´n temdn-bn¬ {Sj-dn-bn¬ FØn®v hnX-cWw sNøp∂
kwhn-[m-\amWv [\-`-c-W-sa-∂v Nne¿ Icp-Xp-∂p.
k¿°m¿ [\w kzcq-]n-°p-∂-Xns‚ {]bm-k-ßsf∏‰n [mc-Wbn-
√m-Ø-Xn-\m¬ Cu [\w Xß-fpsS hy‡n Xm¬]-cy-ßfpw cmjv{Sob
Xm¬]-cy-ßfpw kwc-£n-°m≥ th≠n sNe-hm°mw F∂ ImgvN-∏mSv
s]mXphn¬ hym]-I-am-Wv. ]Ww A\m-hiy Imcy-߃°v sNe-hm°m-
Xn-cn-°p-I, A\m-hiy sNe-hp-Iƒ Npcp-°p-I, `mhn-bn¬ h≥ km-ºØ - nI
_m[y-X-bp≈ Imcy-ß-fn¬ kq£va-amb Xocp-am-\-߃ FSp-°pI
XpSßn sa®-s∏´ [\-Imcy amt\-Pvsa‚ns‚ Bhiyw a{¥n-amcpw
hIp-∏p-Ifpw kzoI-cn-°p-∂n-√. X≥aqew hfsc IjvSs - ∏´v kzcq-]n-°p∂
s]mXp[\w [q¿Ø-Sn®v sNe-hm-°p∂ {]h-WX hym]-Ia - m-Wv. BUw-
_c Hm^o-kp-Iƒ, BUw-_c Imdp-Iƒ, A\m-hiy hntZi bm{X-Iƒ,
s]cp-∏n®v ImWn-°p∂ bm{X˛NnIn’m _n√p-Iƒ, kzImcy Bhiy-
߃°v IogvPoh-\-°m-scbpw k¿-°m¿ hml-\-ßsfbpw D]-tbm-Kn-
°p∂ {]h-W-X, kzImcy em`-Øn\v th≠n k¿°m-cn\v e`n-t°≠
\nIp-Xn-Ifpw ^okp-Ifpw ]ncn-°m-Xn-cn-°p-I, k¿°m¿ hkvXp-°-fpsS
Zpcp-]-tbm-Kw, kmº-ØnI Agn-aXn XpS-ßn-bh hym]-I-am-Wv. Cu
[\-[q¿Øv k¿°m-cns‚ F√m {]h¿Ø\ taJ-e-I-fnepw ImWmw.
34
[\-[q¿Øvcm-jv{Sobw
35
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
36
[\-[q¿Øvcm-jv{Sobw
40
[\-[q¿Øvcm-jv{Sobw
42
[\-[q¿Øvcm-jv{Sobw
43
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
45
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
46
[\-[q¿Øvcm-jv{Sobw
48
A≤ymbw aq∂v
kwÿm\ k¿°m-cns‚ [\-{]-Xn-k‘n
“I gn™ aq∂p Zim-_vZ-°m-e-ambn kwÿm\ k¿°m¿ XpS¿-
®-bmbn [\-{]-Xn-k‘
- n-bn-em-Wv. then-tb‰w D≠m-Ip-∂X
- p-t]mse Nne-
t∏mƒ AXncq£hpw a‰p ka-bØv cq£X Ipd™ {]Xn-`mkambn
CXp \ne-\n¬°p-∂p. aq∂p Zim-_vZ-°mew ]g-°-ap≈ Cu {]Xn-k-
‘n°v ]e Imc-W-ß-fp-s≠-¶nepw aqe-Im-cWw A©p h¿j-Øn-
semcn°-ep≈ iºf s]≥j≥ ]cn-jvI-c-Whpw h¿j-Øn¬ c≠p-
X-h-W-bp≈ Un.-F. h¿≤-\-hp-am-Wv”.
Ign™ aq∂p Zim-_vZ-°m-eØv kwÿm\w [\-{]-Xn-k-‘n-bn-
em-bn-cp-∂p. Cu Imebf-hnse Nne h¿j-ß-fn¬ [\-{]-Xn-k-‘n-bn¬
G‰-°p-d-®n-ep-Iƒ D≠mbn´ps≠¶nepw s]mXphn¬ [\-{]-Xn-k-‘n-
bn-em-bn-cp-∂p. 1980 Ifnse BZy ]Ip-Xn-bn¬ [\-{]-Xn-k‘n cq]-
s∏-Sp-Ibpw c≠mw ]Ip-Xn-bn¬ tami-amb \ne-bn-te°v FØpIbpw
sNbvXp. F∂m¬ [\-Imcy\ne XI¿®bnte°v \oßn-bXv 1998-˛2001
Ime-L-´-Øn-em-Wv. 2001se [h-f-]{Xw kwÿm\ k¿°m¿ A`n-ap-
Jo-I-cn® [\-{]-Xn-k-‘n-bpsS Hcp cq]w \¬Ip-∂p. Ccp-]Øn H∂mw
\q‰m-≠ns‚ BZy Zim-_vZImeØv [\-{]-Xn-k-‘n-bn¬ Ipsd am‰-
ap-≠m-sb-¶nepw [\-{]-Xn-k‘n XpS¿∂p. ho≠pw [h-f-]-{X-߃
{]kn- ≤ o- I - c n- ° - s ∏- ´ p. 2011¬ A[n- I m- c - Ø n¬ h∂ bp.- U n.- F ^v
k¿°m¿ {]kn-≤o-I-cn® [h-f-]-{X-a-\p-k-cn®v kwÿm\w [\-{]-Xn-
k-‘n-bnepw IS-s°-Wn-bn-ep-amWv. 2016-¬ A[n-Im-c-Øn¬ h∂ F¬.-
49
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
50
kwÿm\ k¿°m-cns‚ [\-{]-Xnk‘n
]´nI 3.1
1978 apX¬ 1990-h-sc-bp≈ dh-\yp- an-®hpw/IΩnbpw
dh\yp dh\yp dh\yp an®w/IΩn dh\yp an®w/IΩn
h¿jw an®w/IΩn sNehv dh\yp sNehv Pn.-F-kv.-Un.-]n
(cq] tImSn) (cq] tImSn) A\p-]mXw A\p-]mXw
(iX-am-\w) (iX-am-\w)
1977-78 29 416 7.0 0.7
1978-79 43 479 9.0 0.9
1979-80 58 534 10.9 1.1
1980-81 -26 668 -3.9 -0.4
1981-82 96 755 12.7 1.5
1982-83 27 783 3.4 0.4
1983-84 -57 992 -5.7 -0.7
1984-85 -13 1139 -1.1 -0.1
1985-86 -73 1445 -5.1 -0.7
1986-87 -151 1655 -9.1 -1.3
1987-88 -194 1781 -10.9 -1.5
1988-89 -140 2028 -8.0 -1.0
1989-90 -188 2266 -10.9 -1.2
Source: Ramalingom Aiyar and K.N. Kurup, 1992
(˛) kqNn-∏n-°p-∂Xv IΩn.
51
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
55
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
56
kwÿm\ k¿°m-cns‚ [\-{]-Xnk‘n
]´nI 3.4
1990-I-fnse s]mXpISw
s]mXp-ISw h¿≤\w s]mXp-ISw
h¿jw (cq] tImSn) (cq] tImSn) Pn.-F-kv.-Un.-]n
A\p-]mXw
(iX-am-\w)
1990-˛91 4717 ˛ 25.4
1991-˛92 5467 15.9 24.3
1992-˛93 6297 15.2 24.3
1993-˛94 7199 14.3 24.8
1994-˛95 8821 22.5 25.2
1995-˛96 10114 14.7 23.8
1996-˛97 11421 12.9 23.4
1997-˛98 12868 12.7 23.5
1998-˛99 15700 22.0 25.2
1999-˛2000 20176 28.5 29.2
2000-˛01 23919 18.6 32.9
Source: Same as Table 3. 2
2001se [h-f-]{Xw
kºq¿Æ-amb [\-Imcy XI¿®-bpsS Nn{X-amWv [h-f-]-{Xw
Ah-Xc - n-∏n-°p-∂X
- .v [h-f]
- {- X-Ønse Nne ]cm-a¿i-߃ Xmsg \¬Ip-∂p.
(1) kwÿm\ Ncn-{X-Øn¬ BZy-ambn k¿°m¿ \¬Inb sN°p-Iƒ
{Sj-dn-bn¬ amdmØ Ah-ÿ-bp-≠m-bn. sN°p-Iƒ \¬In Bdp-amkw
Ign-™n´pw ]Ww \¬Im≥ Ign-bmØ kml-N-cy-Øn¬ Ch ho≠pw
]pXp°n \¬Ip∂ ÿnXn-bp-≠m-bn. (2) hm¿≤-Iy-Ime s]≥j≥, a‰p
kmaqly kpc£ s]≥j≥, Zp¿_e P\-hn-`m-K-߃°p hoSp-]-Wn-
bm-\p≈ hmbv]-Iƒ, Fkv.kn, Fkv.‰n hn`mKw hnZym¿∞n-Iƒ°p
\¬-In-bn-cp∂ ]T-\-k-lm-bw, k¿°m¿ hIp-∏p-Iƒ°v km[\߃
\¬Inb hI-bn-ep≈ XpI, s]mXpa-cm-aØv ]Wn \S-Ønb XpI
XpS-ßn-bh \¬Im≥ ]W-an-√mØ Ah-ÿ-bp-≠mbn (3) k¿°mcn¬-
\n∂p e`n-t°≠ XpI In´mØXnep-≠mb tIkp-I-fn¬ tImS-Xn-Iƒ
k¿°m¿ hkvXp-°fpw hml-\-ßfpw P]vXn sNøm≥ DØ-c-hn-Sp-∂Xv
57
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
58
kwÿm\ k¿°m-cns‚ [\-{]-Xnk‘n
59
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
I-cW- Ø
- ns‚ sNehv BZy FÃn-ta-‰p-Is
- f-°mƒ h¿≤n-°p-∂p. (5) \nXy-
\n-Zm\ sNe-hp-Iƒ \S-Øn-s°m≠pt]m-Im≥ aqe-[-\-sN-e-hp-Ifpw
sabn‚n\≥kv sNe-hp-Ifpw sh´n-°pdbv°m≥ \n¿_-‘n-X-am-bn.
sabn‚n-\≥kv sNehv dh\yp sNe-hns‚ aq∂p iX-am-\a - mbn Ipd™p.
tdmUp-Iƒ, ]me-߃, sI´n-S-߃, hml-\-ß-ƒ, D]-I-c-W-߃ XpS-
ßn-bh sabn‚n-\≥kv C√msX \in-°p∂ Ah-ÿ-bp-≠m-bn.
[\-{]-Xn-k‘n 2001-\p-tijw
1998-˛2001 Ime-L-´sØ [\-Imcy XI¿®-bv°p-ti-j-ap≈ [\-
ÿn-Xn-bmWv Cu `mK-Øn¬ N¿® sNøp-∂-Xv. [\-Im-cy- X-I¿®-sb-
Øp-S¿∂v A[n-Im-c-Øn¬ h∂ F.-sI. B‚Wn k¿°m¿ [\-{]-Xn-
k‘n ]cn-l-cn-°m≥ i‡amb \S-]-Sn-Iƒ kzoI-cn-®p. k¿°m-cns‚
hcp-am\w h¿≤n-∏n-°m≥ k¿°m¿ k¿ho-kp-Iƒ°p≈ ^okp-Iƒ,
sshZypXn \nc-°v, Nne \nIp-Xn-Iƒ F∂nh h¿≤n-∏n-®p. `c-W-sN-
ehv Ipd-bv°m≥ Nne ISpØ \S-]-Sn-Ifpw kzoI-cn-®p. A[n-I-ap≈
Poh-\-°msc Ipd-bv°p-I, tPmen-bn-√mØ s{]m´IvS-‰Uv A≤ym-]-I-
cpsS iºfw ]Ip-Xn-bmbn Ipd-bv°p-I, ]pXp-Xmbn k¿ho-kn¬ {]th-
in-°p-∂-h¿°p tIm¨{Sn-_yq-´dn s]≥j≥ \¬Ip-I, ]pXp-Xmbn \nb-
an-°p∂h¿°v c≠p h¿j-tØ°v ASn-ÿm\ iºfw am{Xw \¬IpI,
πkvSp A≤ym-]I - c
- psS IpSn-»nI KÃv eIvNd- ∑
- m-cpsS \nc-°n¬ \¬IpI,
s]≥j≥ IΩyq-t´-j≥ B\p-Iqeyw Ipd-bv°p-I, dn´-b¿sa‚ v sNøp-
∂-h-scmgn®v a‰v Poh-\-°m-cpsS eohv kd-≠¿ B\p-Iqeyw \n¿Ø-
em-°p-I, Hcp h¿j-tØ°v `h-\-\n¿ΩmW hmbv]-Iƒ sImSp°m-Xn-
cn-°p-I, Ub-ktv \m¨ I¿i-\a - m-°pI XpSßnb \S-]S- n-Iƒ kzoI-cn-®p.
Cu \S-]-Sn-Iƒaqew k¿°m-cns‚ [\-ÿnXn sa®-s∏-Sm≥ XpSßn.
F¶nepw [\-XI - ¿®-bpsS BLmXw GXm≠v A©p-h¿j-°mew \ne-
\n-∂p. 2000-˛01 apX¬ 2004-˛05-hscbp≈ Ime-L-´-Øn¬ dh\ypIΩn
dh-\yp-sN-e-hns‚ 21 apX¬ 28 iX-am-\w-hscbmbn-cp-∂p. dh\ypIΩn
Pn.-F-kv.-Un.-]n. A\p-]m-Xhpw hfsc Db¿∂-Xm-bncp∂p. (]-´nI 3.5).
60
kwÿm\ k¿°m-cns‚ [\-{]-Xnk‘n
]´n-I. 3.5
2001\p tij-ap≈ dh\yq IΩn
dh\yq IΩn dh\yq IΩn dh\yq IΩn
h¿jw (cq] tImSn) dh\yq sNehv Pn.-F-kv.-Un.-]n
A\p-]mXw A\p-]mXw
(iX-am-\w) (iX-am-\w)
2000-˛01 3147 26.5 4.3
2001-˛02 2606 22.3 3.3
2002-˛03 4122 27.9 4.7
2003-˛04 3680 23.7 3.8
2004-˛-05 3669 21.4 3.1
2005-˛06 3129 17.0 2.3
2006-˛07 2638 12.7 1.7
2007-˛08 3785 15.2 2.1
2008-˛09 3712 13.1 1.8
2009-˛10 5023 16.1 2.2
2010˛11 3674 10.6 1.3
2011-˛12 8035 17.4 2.6
2012-˛13 9352 17.5 2.7
2013-˛14 11309 18.7 2.9
2014-˛15 13796 19.2 3.1
2015-˛16 10814 13.2 1.9*
* Based on provisional GSDP
Source: i) Report of the CAG on State Finances for the years 2011 to 2015.
ii) White paper on State Finances 2011.
iii) GOK, 2016, Revised Budget 2016-17 at a glance.
]´n-I. 3.6
2001\p tij-ap≈ [\IΩn
[\IΩn [\IΩn [\IΩn
h¿jw (cq] tImSn) samØw sNehv Pn.-F-kv.-Un.-]n
A\p-]mXw A\p-]mXw
(iX-am-\w) (iX-am-\w)
2000-˛01 3878 31.1 5.3
2001-˛02 3269 26.7 4.2
2002-˛03 4987 31.9 5.7
2003-˛04 5539 31.9 5.7
2004-˛05 4452 24.7 3.7
2005-˛06 4182 21.4 3.1
2006-˛07 3822 17.3 2.5
2007-˛08 6100 22.4 3.5
2008-˛09 6346 20.5 3.1
2009-˛10 7872 23.1 3.4
2010-˛11 7731 19.9 2.9
2011-˛12 12815 25.2 4.1
2012-˛13 15002 25.3 4.3
2013-˛14 16944 25.5 4.3
2014-˛15 18642 24.2 4.1
2015-˛16 17715 19.9 3.0*
* Based on provisional GSDP
Source: Same as Table 3.5
dh\yp, [\-I-Ωn-Iƒ \nI-Øm≥ ISsØ B{i-bn-t°-≠n-h-∂-
Xpaqew s]mXpI-Shpw KWyambn h¿≤n-®p. (]-´nI 3.7).
62
kwÿm\ k¿°m-cns‚ [\-{]-Xnk‘n
]´n-I. 3.7
2001\p tij-ap≈ s]mXp-ISw
s]mXp-ISw h¿≤\w s]mXp-ISw
h¿jw (cq] tImSn) (iX-am-\w) Pn.-F-kv.-Un.-]n
A\p-]mXw
(iX-am-\w)
2000-˛01 23919 ˛ 32.9
2001-˛02 26950 12.7 34.6
200-2-˛0-- 3 31060 15.3 35.7
2003-˛04 37452 20.6 38.7
2004-˛05 41878 11.8 35.1
2005-˛06 45929 9.7 33.5
2006-˛07 49875 8.6 32.4
2007-˛08 55410 11.1 31.6
2008-˛09 63300 14.2 31.5
2009-˛10 70969 12.1 30.8
2010-˛11 78673 10.9 31.2
2011-˛12 89418 13.7 29.8
2012-˛13 103561 15.8 31.2
2013-˛14 119009 14.9 31.3
2014-˛15 135440 13.8 31.4
Source: Same as Table 3.5
63
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
67
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
68
kwÿm\ k¿°m-cns‚ [\-{]-Xnk‘n
73
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
74
kwÿm\ k¿°m-cns‚ hchv
Nm¿´v 4.2
dh\yq hchv LS\
76
kwÿm\ k¿°m-cns‚ hchv
]´nI 4.1
k©nX\n[n-bn¬ hcp∂ samØw hchv
h¿jw samØw hmbv]- hmbv]-bmb samØw hmbv] hchv samØw
dh-\yq b-√mØ hchv hchv samØw hchv hchv
hchv hchv (aq-e-[-\w) (2+3+4) A\p-]mXw h¿≤-\w
(aq-e[
- \
- w) (i-Xa
- m-\w) (i-Xa
- m-\w)
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)
2000-˛01 8731 117 2156 11004 19.6 ˛
2001-˛02 9056 55 2792 11903 23.4 8.2
2002-˛03 10634 81 3966 14681 27.0 23.3
2003-˛04 11815 73 6992 18880 37.0 28.6
2004-˛05 13500 95 6596 20191 32.7 6.9
2005-˛06 15295 52 5823 21170 27.5 4.8
2006-˛07 18187 68 5336 23591 22.6 11.4
2007-˛08 21107 53 5644 26804 21.1 13.6
2008-˛09 24512 45 6921 31478 22.0 17.4
2009-˛10 26109 87 6616 32812 20.2 4.2
2010-˛11 30991 69 7189 38249 18.8 16.6
2011-˛12 38010 71 9799 47880 20.5 25.2
2012-˛13 44137 89 13261 57487 23.1 20.1
2013-- ˛- 14 49177 123 14461 63761 22.7 10.9
2014-˛15 57950 152 18509 76611 24.2 20.2
2015-˛16 71020 225 17615 88860 19.8 16.0
Source: Report of the CAG on State Finances for the years 2011 to 2015;
White Paper on State Finances 2011 and 2016;
Revised Budget 2016-17 at a glance
77
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 4.2
samØw dh-\yq-h-chv (cq] tImSn)
79
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 4.3
dh\yq hchv h¿≤\ \nc°v (i-X-am-\w)
h¿jw X\Xv \nIpXn tI{μ tI{μ samØw
\nIpXn tbXc \nIpXn {Km‚p-Iƒ dh\yq
C\-߃ hnlnXw hchv
2001-˛02 1.0 ˛17.1 1.4 57.7 3.7
2002-˛03 23.3 24.9 6.4 ˛4.1 17.4
2003-˛04 10.7 19.0 17.3 ˛3.3 11.1
2004-˛05 10.8 1.5 19.5 44.7 14.3
2005-˛06 9.1 14.4 4.7 19.2 13.3
2006-˛07 22.1 0.1 27.5 1.6 18.9
2007-˛08 14.4 28.9 26.1 3.8 16.1
2008-˛09 16.9 28.8 5.5 23.4 16.1
2009-˛10 10.2 18.7 2.8 ˛16.9 6.5
2010-˛11 23.2 4.2 16.8 ˛1.6 18.7
2011-˛12 18.4 34.2 16.4 68.9 22.6
2012-˛13 16.9 61.9 14.2 ˛18.5 16.1
2013-˛14 6.4 32.8 9.2 37.0 11.4
2014-˛15 10.1 30.7 6.1 81.4 17.8
2015-˛16 13.2 22.3 65.6 21.3 22.6
Source: Based on Table 4.2
]´nI 4.6
dh\yq hchv kqNn-I-Iƒ
h¿jw X\Xv \nIpXn X\Xv \nIp-Xn-tb-Xc tI{μ hnlnXw
Pn.-F-kv.-Un.-]n. Pn.-F-kv.-Un.-]n. (\n-IpXn hnlnXw +
A\p-]mXw A\p-]mXw {Km‚p-Iƒ)
(i-X-am-\w) (i-X-am-\w) Pn.-F-kv.-Un.-]n
A\p-]mXw
(i-X-am-\w)
2000-˛01 9.2 1.0 3.5
2006-˛07 7.8 0.6 3.5
2010-˛11 8.2 0.7 2.8
2014-˛15 7.8 1.6 3.4
Source: Reports of CAG on State Finances for the years 2011 to 2015.
]´n-I 4.7
X\Xv \nIpXn hc-hn-\-߃ (cq] tImSn)
h¿jw hn¬∏\ ap{Z kwÿm\ hml\ a‰p samØw
\nIpXn, ]{X-ßfpw FIvsskkv \nIpXn \nIp-Xn-Iƒ X\Xv
hm‰v cPnkv \nIpXn
t{Sj≥
^okpw
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)
2000-˛01 4344 341 689 395 101 5870
2001-˛02 4440 394 541 452 96 5923
2002-˛03 5343 487 663 513 297 7303
2003-˛04 5991 550 656 586 306 8089
2004-˛05 6701 775 746 610 131 8963
2005-˛06 7038 1101 841 629 170 9779
2006-˛07 8563 1520 953 708 198 11942
2007-˛08 9372 2028 1169 853 247 13669
2008-˛09 11377 2003 1398 937 275 15990
2009-˛10 12771 1896 1515 1131 312 17625
2010-˛11 15833 2552 1700 1331 306 21722
2011-˛12 18939 2987 1883 1587 323 25719
2012-˛13 22511 2938 2314 1925 389 30077
2013-˛14 24885 2593 1942 2161 414 31995
2014-˛15 27908 2659 1777 2365 523 35232
2015-˛16 31193 3040 2086 2837 726 39882
Source: Same as Table 4.1
]´nI 4.8
X\Xv \nIpXn hchv h¿≤-\-\n-c°v (i-X-am-\w)
h¿jw hn¬∏\, ap{Z kwÿm\ hml\ a‰p samØw
\nIpXn, ]{X-ßfpw FIvsskkv \nIpXn \nIp-Xn-Iƒ X\Xv
hm‰v cPnkv \nIpXn
t{Sj≥
^okpw
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)
2001˛02 2.2 15.5 ˛21.5 14.4 ˛4.9 0.9
2002-˛03 20.3 23.6 22.6 13.5 209.3 23.3
2003-˛04 12.1 12.9 ˛1.1 14.2 3.0 10.8
2004-˛05 11.8 40.9 13.7 4.1 ˛57.2 10.8
2005-˛06 5.0 42.1 12.7 3.1 29.8 9.1
2006-˛07 21.6 38.0 13.3 12.5 16.4 22.1
2007-˛08 9.4 33.4 22.6 20.4 24.7 14.4
2008-˛09 21.3 ˛1.2 19.5 9.8 11.3 16.9
2009-˛10 12.2 ˛5.3 8.3 20.7 13.4 10.2
2010-˛11 23.9 34.6 12.2 17.6 ˛1.9 23.2
2011-˛12 19.6 17.0 10.7 19.2 5.5 18.4
2012-˛13 18.8 ˛1.6 22.8 21.3 20.4 16.9
2013-˛14 10.5 ˛11.7 ˛16.1 12.3 6.4 6.4
2014-˛15 12.1 2.5 ˛-8.5 9.4 26.3 10.1
2015--˛16 11.8 14.3 17.4 20.0 38.8 13.2
Source: Based on Table 4.7
86
kwÿm\ k¿°m-cns‚ hchv
]´nI 4.9
X\Xv \nIpXn hc-hns‚ hm¿jnI icm-icn h¿≤\w
(i-X-am-\w)
ImeL´w hn¬∏\ ap{Z kwÿm\ hml\ a‰p samØw
\nIpXn, ]{X-ßfpw FIvsskkv \nIpXn \nIp-Xn- X\Xv
hm‰v cPnkv Iƒ \nIpXn
t{Sj≥
^okpw
2001˛02 ˛ 2005-˛06 10.28 27.00 5.28 9.86 36.00 10.98
2006-˛07 ˛ 2010-˛11 17.68 19.90 15.18 16.20 12.78 17.36
2011-˛12 ˛ 2015-˛16 14.56 4.10 5.26 16.44 19.48 13.00
Source: Based on Table 4.8
]´nI 4.10
X\Xv \nIpXn hcpam\LS\ (i-X-am-\w)
h¿jw hn¬∏\ ap{Z kwÿm\ hml\ a‰p samØw
\nIpXn, ]{X-ßfpw FIvsskkv \nIpXn \nIp-Xn- X\Xv
hm‰v cPnkv Iƒ \nIpXn
t{Sj≥
^okpw
2000˛01 74.0 5.8 11.7 6.7 1.7 100
2005-˛06 72.0 11.3 8.6 6.4 1.7 100
2010-˛11 72.9 11.7 7.8 6.1 1.4 100
2015-˛16 78.2 7.6 5.2 7.1 1.8 100
Source: Based on Table 4.7
45.2 iX-am-\hpw tI{μ hn¬∏\ \nIp-Xn-bn¬ \n∂v 1.6 iX-am-\hpw
a‰p hc-hp-I-fn¬ \n∂v 0.7 iX-am-\w XpIbpw e`n-®p.
hn¬∏\ \nIpXn ]ncn-s®-Sp-°m≥ henb km[y-X-Iƒ kwÿm-
\-Øp-≠m-bn-cp-∂n´pw Ah ]ncn-s®-Sp-°p-∂-Xn¬ kwÿm\w ]cm-P-b-
s∏-´p-sh∂v Hcp ]T\w Nq≠n-°m-Wn-°p∂p. 1973 apX¬ 2001-h-sc-bp≈
Ime-L-´-Øn¬ ]ncn-s®-Sp-°m≥ km[y-X-bp-≠m-bn-cp∂ hn¬∏\ \nIp-
Xn-bn¬ 35 iX-am\w ]ncn-s®-Sp-Øn√ F∂ \nK-a-\-Øn¬ ]T\w FØn-
t®¿∂p. (cmJn ]n.-_n, 2003).
87
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 4.11
hn¬∏\ \nIpXn {][m\ I®-hS C\-߃
{Ia I®-h-S-bn-\-߃ 2008-˛09se 2013-˛14se h¿≤\w 2013-˛14se
\w. \nIpXn \nIpXn (i-X-am-\w) dm¶v hnlnXw
(cq] tImSn) (cq] tImSn) (i-X-am-\w)
1. _nkvI‰v 22.96 58.24 153.4 20 0.32
2. Iip-h≠n 24.70 40.55 64.2 22 0.22
3. kna‚ v 471.62 877.96 86.2 4 4.85
4. sIan-°¬kv 40.53 85.48 110.9 17 0.47
5. Ip°pUv ^pUv 38.48 73.57 91.2 19 0.41
6. Ce-Iv{Sn-°¬
km[-\-߃ 95.39 254.62 166.9 11 1.41
7. Ce-Itv {Sm-WnIv
km[-\-߃ 42.42 186.30 339.2 12 1.03
8. hntZ-i-aZyw
(C-¥y≥ 2503.77 5830.12 132.9 1 32.18
\n¿Ωn-Xw)
9. Ccp-ºv, Dcp°v 133.10 308.79 132.0 10 1.7
10. B`-cWw 143.51 471.53 228.6 5 2.6
11. acp-∂p-Iƒ 142.22 368.42 159.0 6 2.03
12. tamt´m¿ 712.94 2446.88 243.2 3 13.51
hml-\-߃
13. s]t{Sm-fnbw
DXv]-∂-߃ 2670.01 5158.64 93.2 2 28.47
14. s]bn‚ v 109.54 309.74 182.8 9 1.71
15. d∫¿ 162.47 349.28 115.0 7 1.93
16. tkm∏v 50.43 85.24 69.0 18 0.47
17. Sbdpw Syq_pw 38.30 104.26 172.2 16 0.58
18. BUw-_c 95.79 180.73 88.7 14 1.00
\nIpXn
88
kwÿm\ k¿°m-cns‚ hchv
]´nI 4.12
2014-˛15se hn¬∏-\, -aq-ey-h¿≤nX \nIp-Xn-h-chv
C\-߃ cq] (tIm-Sn) iX-am\w
1. tI{μ hn¬∏\ \nIpXn 464.43 1.7
2. kwÿm\ hn¬∏\ \nIpXn 12638.25 45.3
3. aqey-h¿≤nX (hm-‰v) \nIpXn 14605.72 52.3
4. a‰p hc-hp-Iƒ 199.92 0.7
BsI 27908.32 100.00
Source: GOK, 2016, Explanatory Memorandum on the Budget for 2016-17
91
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 4.13
2014-˛15se ap{Z-∏-{X-ßfpw cPn-kvt{S-j≥ ^okpw
C\-߃ cq] iX-am\w
(tIm-Sn)
1. ap{Z-∏{- X-߃ ˛ tImSXn kw_-‘n-®p-≈Xv 98.19 3.7
2. ap{Z-∏-{X-߃ ˛ tImSXn kw_-‘n-®p≈
X√m-Ø-Xv.
1. ap{Z-∏{X hn¬∏\ 1633.31 61.4
2. ap{Z-Ip-Øp∂ {]am-W-ß-fn≥ta-ep≈
ap{Z-hne 157.00 5.9
3. a‰p hc-hp-Iƒ 6.06 0.2
3. cPn-kvt{S-j≥ ^okv
1. {]am-W-߃ cPn-ÿ sNøp-∂-Xn-\p≈ ^okv 683.76 25.7
2. a‰p hc-hp-Iƒ 80.69 3.0
BsI XpI 2659.01 100.00
Source: Same as Table 4.12
92
kwÿm\ k¿°m-cns‚ hchv
95
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
96
kwÿm\ k¿°m-cns‚ hchv
]´nI 4.15
2014-˛15se a‰p \nIpXn hchv
C\-߃ cq] (tIm-Sn) iX-am\w
1. Im¿jnImZmb \nIpXn 8.60 1.6
2. `q\n-IpXn 139.03 26.6
3. e£zdn SmIvkv (B-Uw-_c \nIp-Xn) 212.38 40.6
4. hnt\mZ \nIpXn 0.59 0.1
5. hnZyp-—-‡n-bn≥ta-ep≈ \nIpXn 48.71 9.3
6. ÿmhc hkvXp-hn≥ta-ep≈ \nIpXn 113.45 21.7
BsI 522.76 100.0
Source: Same as Table 4.12
`q\n-Ip-Xn-bn¬ `qhp-S-a-bpsS ssIh-i-ap≈ samØw `qan-bn¬
G¿s∏-Sp-Øp∂ `qan-Icw, πmt‚-j≥ \nIp-Xn, Xcn-ip-`qan hn‰p-In-´p∂
hc-hv, a‰p hc-hn-\-߃ F∂nh Dƒs∏-Sp-∂p. samØw `q\n-Ip-Xn-bn¬
40 iX-am\w `qan-I-chpw 1.29 iX-am\w Xcn-ip-`qan hn‰p-In-´p∂ XpIbpw,
30 iX-am\w a‰p hc-hn-\-ß-fpw, Hcp iX-am\w πmt‚-j≥ \nIp-Xn-bp-
am-Wv. 2014-˛15¬ 139 tImSn cq]-bmWv Cu \nIp-Xn-sl-Un¬ ]ncn-®p-In-
´n-b-Xv.
BUw-_c tlm´-ep-I-fnepw temUvPp-I-fn≥taepw Npa-Øn-bn-cn-
°p∂ \nIp-Xn-bmWv e£zdn SmIvkv. 2014-˛15¬ Cu \nIp-Xn-bn-\-Øn¬
212.38 tImSn cq] e`n-®p. CXv a‰p \nIpXn hcp-am-\-Øns‚ 40.6 iX-
am-\a- m-Wv. a‰p \nIpXn hn`m-KØ
- n¬ G‰hpw IqSp-X¬ \nIpXn hnlnXw
e`n-°p∂ \nIp-Xnbpw CXm-Wv. hnt\m-Z-ß-fn≥ta-ep≈ A[nI \nIp-
Xnbpw {]Z¿i\ \nIp-Xn-bn≥ta-ep≈ k¿Nm¿PpamWv hnt\mZ \nIpXn-
bnse hcp-am\w. Cu C\-Ønse hcp-am\w 59 e£w cq] am{X-am-Wv.
hnZyp-—‡- n-bn≥ta-ep≈ \nIp-Xn-Ifpw Xocp-hI
- f
- p-amWv as‰mcn\w.
Ch Ce-Iv{Sn-kn‰n D]-tbm-Kn-°p-∂-Xn≥taepw hn¬∏-\-bn≥ta-ep≈
\nIp-Xn-Iƒ, C¥y≥ Ce-Iv{Sn-kn‰n \nb-a-{]-Im-c-ap≈ ^okv, kn\n-
am-im-eI
- f
- nse sshZypX ]cn-tim-[\
- b
- v°p≈ ^okv, ao‰¿ ]cn-tim[\
^okv XpS-ßn-b-h-bm-Wv. Cu C\-Øn¬ 2014-˛15¬ k¿°m-cn\p e`n®
97
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
99
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 4.16
\nIp-Xn-tb-Xc hc-hn-\-߃ (cq] tImSn)
h¿jw em` kwÿm\ h\w a‰n\w samØw
]eni hnlnXw `mKy-°pdn hIp∏v hchv
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)
2000-˛01 37 13 ˛ 141 468 659
2001-˛02 31 5 ˛ 114 393 543
2002-˛03 36 10 ˛ 150 485 681
2003-˛04 32 20 ˛ 187 568 807
2004-˛05 41 29 ˛ 200 549 819
2005-˛06 46 18 ˛ 190 683 937
2006-˛07 45 30 143 175 547 940
2007-˛08 70 29 194 155 770 1218
2008-˛09 51 35 420 191 862 1559
2009-˛10 153 27 624 * 273 775 1852
2010-˛11 172 75 571 * 274 839 1931
2011-˛12 136 67 1283 * 221 885 2592
2012-˛13 172 48 2674 * 237 1067 4198
2013-˛14 149 101 3796 * 330 1199 5575
2014-˛15 102 74 5445 * 300 1363 7284
2015-˛16 ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ 8911
Source: Same as Table 4.1
* `mKy-°pdn Sn°‰v hn‰p-In-´p∂ XpI
100
kwÿm\ k¿°m-cns‚ hchv
101
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 4.17
\nIp-Xn-tb-Xc hchv h¿≤\ \nc°v (i-X-am-\w)
h¿jw em` kwÿm\ h\w a‰n\w samØw
]eni hnlnXw `mKy-°pdn hIp∏v hchv
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)
2001˛02 ˛16.2 ˛61.5 ˛ ˛19.1 ˛16.0 ˛17.6
2002-˛03 16.1 100.0 ˛ 31.6 23.4 25.4
2003-˛04 ˛11.1 100.0 ˛ 24.7 17.1 18.5
2004-˛05 28.1 45.0 ˛ 7.0 ˛3.3 1.5
2005-˛06 12.2 ˛37.9 ˛ ˛5.0 24.4 14.4
2006-˛07 ˛2.2 66.7 ˛ ˛7.9 ˛19.9 0.3
2007-˛08 55.6 ˛3.3 35.7 ˛11.4 40.8 29.6
2008-˛09 ˛27.1 20.7 116.5 23.2 11.9 28.0
2009-˛10 200.0 ˛22.9 48.6 42.9 ˛10.1 18.8
2010-˛11 12.4 177.8 ˛8.5 0.4 8.3 4.3
2011-˛12 ˛20.9 ˛10.7 124.7 ˛19.3 5.5 34.2
2012-˛13 26.5 ˛28.4 108.4 7.2 20.6 62.0
2013-˛14 ˛13.4 110.4 42.0 39.2 12.4 32.8
2014-˛15 ˛31.5 ˛26.7 43.4 ˛9.1 13.7 30.7
2015-˛16 ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ 22.3
Source: Based on Table 4.16
]´nI 4.18
\nIp-Xn-tb-Xc hc-hns‚ hm¿jnI icm-icn h¿≤\w (i-Xa
- m-\w)
Ime-L´w em` kwÿm\ h\w a‰n\w samØw
]eni hnlnXw `mKy-°pdn hIp∏v hchv
2001˛02 ˛ 2005-˛06 5.82 29.12 ˛ 7.84 9.12 8.44
2006-˛07 ˛ 2010-˛11 47.74 47.8 48.08 9.44 6.2 16.2
2011-˛12 ˛ 2014-˛15 ˛9.83 11.15 79.63 4.50 13.05 39.93
Source: Based on Table 4.17
102
kwÿm\ k¿°m-cns‚ hchv
]´nI 4.19
\nIp-Xn-tb-Xc hc-hv LS\ (i-X-am-\w)
h¿jw em` kwÿm\ h\w a‰n\w samØw
]eni hnlnXw `mKy-°pdn hIp∏v hchv
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)
2000˛01 5.6 2.0 ˛ 21.4 71.0 100
2005-˛06 4.9 1.9 ˛ 20.3 72.9 100
2010-˛11 8.9 3.9 29.6 14.2 43.4 100
2014-˛15 1.4 1.0 74.8 4.1 18.7 100
Source: Based on Table 4.16
]´nI 4.20
2014-˛15se ]eni hc-hn-\-߃
{Ia C\-߃ 2014-˛15 iX-am\w
\w. (cq] tImSn)
1. hmWn-Py-]-c-amb Un∏m¿´p-sa‚¬
ÿm]-\-ß-fn¬ \n∂p-≈h 14.17 13.9
2. I¿j-I-cn¬ \n∂p≈ ]eni 2.41 2.3
3. Iymjv _me≥kv \nt£-]-ß-fn≥
ta-ep≈ ]eni 44.16 43.2
4. s]mXpta-J-e-I-fn¬ \n∂pw a‰p
ÿm]-\-ß-fn¬ \n∂p-≈h 3.46 3.4
5. Xt±-i-`-cW kan-Xn-I-fn¬ \n∂p-≈h 0.25 0.2
6. kl-I-cW kwL-ß-fn¬ \n∂p≈
]eni 7.73 7.6
7. a‰p hc-hp-Iƒ 29.96 29.3
BsI 102.14 100.00
103
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
em`hpw em`-hn-ln-Xhpw
kzbw-`-cW A[n-Im-c-ap≈ s]mXpta-Jem ÿm]-\-ß-fnepw,
kzImcy ÿm]-\ß - f
- nepw k¿°m-cns‚ apX¬ apS-°n\v In´p∂ em`hpw
em`-hn-ln-X-hp-am-Wn-Xv. kwÿm\Øv am¿®v 2015¬ {]h¿Ø\w \S-
Ønbncp∂ 111 s]mXpta-Jem ÿm]-\-ßfpw {]h¿Ø\w \ne® 15
ÿm]-\-ß-fp-ap-≠v. Cu ÿm]-\-ß-fn-se-√m-ambn k¿°m¿ aqe-[\
\nt£-]-ambn Zo¿L-Ime hmbv]-bmbn \¬In-bn-´p-≈Xv 19933 tImSn
cq]-bm-Wv. s]mXpta-Jem ÿm]-\-ß-fn¬ `qcn-`m-Khpw XpS¿®-bmbn
\jvS-Øn¬ {]h¿Øn-°p-I-bm-Wv. G‰-hp-samSphn¬ e`y-amb IW-
°-\p-k-cn®v {]Xn-h¿jw 53 s]mXpta-Jem ÿm]-\-߃ 890 tImSn
cq] \jvSw hcp-Øn-bt- ∏mƒ 50 s]mXpta-Jem ÿm]-\ß - ƒ
- 498 tImSn
cq] em`w t\Sn. (kn.-F.-Pn 2016) Nne s]mXpta-Jem ÿm]-\-߃
{]Xn-h¿jw h≥ \jvSw kln-®mWv {]h¿Øn-°p-∂-Xv. tIcf tÉv
tdmUv {Sm≥kvt]m¿´v tIm¿∏-td-j≥ (sI.-F-kv.-B¿.-Sn.-kn) 508 tImSn
cq]bpw, tIcf tÉv Imjyp sUh-e-]vsa‚ v tIm¿∏-td-j≥ 128 tImSn
cq]bpw, tIcf tÉv knhn¬ kssπkv tIm¿∏-td-j≥ 89 tImSn cq]bpw
\jvSw hcp-Øn. sI.-F-kv.-B¿.-Sn.-kn-bpsS 2015-˛16-hscbp≈ samØw
\jvSw 3026 tImSn cq]bmWv. s]mXpta-Jem ÿm]-\-ß-fpsS tami-
amb {]h¿Ø\w aqew k¿°m-cn\v e`n-t°≠ em`-hnlnXw k¿°m¿
sImSpØ hmbv]-bv°p≈ ]en-i, k¿°m-cn\p e`n-t°≠ \nIp-Xn-
Iƒ XpS-ßn-bh e`n-°p-∂n-√. s]mXpta-Jem ÿm]-\-ß-ƒ \ne-
\n¿Øp-∂-Xn\v k¿°m¿ [\-k-lm-b-ambpw ]ncn™v In´mØ hmbv]-
bmbpw h≥XpI {]Xn-h¿jw Nne-hm-t°≠ ÿnXn-bm-Wv. Cu kml-
N-cy-Øn¬ s]mXpta-Jem ÿm]-\-ß-fn¬ \n∂v hfsc Xp—-amb XpI
am{Xta em`-hn-ln-X-ambn e`n-°p-∂p-≈p.
s]mXpta-Jem ÿm]-\-ß-fnse em`-hn-ln-X-ambn 2000-˛01¬
k¿°m-cn\p e`n-®Xv 13 tImSn cq]-bm-bn-cp-∂p. ]Øp-h¿jw Ign-™-
t∏mƒ CXv 75 tImSn-bmbn h¿≤n-®p. 2014-˛15¬ Cu C\-Øn¬ k¿°m-
cn\v e`n-®Xv 74 tImSn cq]-bmWv (]-´nI 4.16). 2001-\p-tijw Cu C\-
Øn-ep≈ hc-hns‚ KXn ]cn-tim-[n-®m¬ Ggp h¿j-ß-fn¬ Cu hc-
hn¬ KWy-amb CSnhv D≠m-b-Xmbn ImWmw (]-´nI 4.17) Ign™
aq∂p k¿°m-cp-I-fpsS ImeØv em`-hn-ln-X-ambn e`n® XpI-bpsS
hm¿jnI icm-icn h¿≤\w ]cn-tim-[n-®m¬ Db¿∂ \nc-°n¬ hcp-
am\w e`n-®Xv 2006-˛11hsc-bp≈ F¬.-Un.-F^v k¿°m-cns‚ Ime-
104
kwÿm\ k¿°m-cns‚ hchv
]´nI 4.21
kwÿm\ `mKy-°pdn samØh-chpw sNe-hp-Ig
- n-®p≈ XpIbpw
h¿jw Sn°‰v hn‰v sNehv (cq] tImSn) _m°n _m°n
In´p∂ kΩm\ GP‚p FÃm-ªnjv samØw XpI samØ
hchv XpI am¿°p≈ sa‚ v hcp-am\
(cq-]) IΩn-j≥ A\p-]mXw
tImSn) (i-X-am-\w)
2010-˛11 571 191 217 49 457 114 19.9
2011-˛12 1283 363 415 98 876 407 31.7
2012-˛13 2674 926 891 163 1980 694 25.9
2013-˛14 3796 1516 1256 211 2983 813 21.4
2014-˛15 5445 2186 1793 280 4259 1186 21.8
Source: CAG Reports on Revenue Sector from 2011 to 2015.
kmaq-lnI tkh-\ß
- ƒ, `c-W]- c
- a
- mb k¿Δo-kp-Iƒ, ]e-hI- b- n-\ß- ƒ,
kl-I-c-Ww, sshZy-k-lm-bhpw s]mXpP-\m-tcm-Ky-hpw, Ccp-tº-Xc
L\-\hpw [mXp-hy-h-km-b-hpw, t]meo-kv, tdmUp-Ifpw ]me-ß-fpw,
a‰p s]mXp kmº-ØnI k¿Δo-kp-Iƒ F∂n-hb - mWv {][m-\b- n-\ß- ƒ.
]´nI 4.22
2014-˛15se a‰p \nIp-Xn-tb-Xc hchv
{Ia C\-߃ 2014-˛15 iX-am\w
\w. (cq] tImSn)
1. t]meokv 44.81 3.3
2. tÃj-\-dnbpw A®-Snbpw 21.02 1.5
3. `c-W-]-c-amb a‰p k¿Δo-kp-Iƒ 226.26 16.6
4. s]≥j\pw a‰p dn´-b¿sa‚ v 60.63 4.4
B\p-Iq-ey-߃
5. ]e-hI (kw-ÿm\ `mKy-°pdn Hgn-sI) 155.30 11.4
6. kmaqly tkh-\-߃ 246.41 18.1
7. \Kc BtcmKy tkh-\-߃ 96.28 7.1
8. sshZy-imkv{X hnZym-`ym-kw, ]cn-io-e\w 27.92 2.0
9. sXmgnepw sXmgn¬ kuI-cyhpw 20.67 1.5
10. kmaq-lnI kpc-£n-X-Xzhpw t£ahpw 13.58 1.0
11. [m\y-hn-f-Iƒ 15.03 1.1
12. a’y-_-‘\w 13.57 1.0
13. kl-I-cWw 121.41 8.9
14. Ccp-tº-Xc J\-\hpw [mXp - 79.53 5.8
hy-h-km-bhpw
15. Xpd-ap-J-ß-fpw sse‰v lukp-Ifpw 45.31 3.3
16. tdmUp-Ifpw ]me-ßfpw 43.42 3.2
17. a‰v s]mXpkm-º-ØnI k¿Δo-kp-Iƒ 41.49 3.0
18. a‰p \nIp-Xn-tb-X-c-bn-\-߃ 90.36 6.6
BsI 1363.00 100.0
Source: Same as Table 4.20
108
kwÿm\ k¿°m-cns‚ hchv
109
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
110
kwÿm\ k¿°m-cns‚ hchv
112
kwÿm\ k¿°m-cns‚ hchv
]´nI 4.23
\nIp-Xn, \nIp-Xn-tb-Xc IpSn-»nI XpI (cq] tImSn)
h¿jw IpSn-»nI A©p h¿jØn A©p h¿j-Øn
(am¿®n¬) XpI e[n-I-amb e[n-I-amb
IpSn-»nI IpSn-»nI
(i-X-am-\w)
2011 5358 1679 31.3
2012 10273 3768 36.7
2013 12244 4389 35.8
2014 7530 * 415 * 5.5 *
2015 10436 1872 17.9
Source: Reports of CAG on revenue receipts for the years 2011 to 2015
* A©p hIp-∏p-I-fpsS am{Xw IpSn-»nI
]´nI 4.24
\nIp-Xn, \nIp-Xn-tb-Xc IpSn-»nI XpI (cq] tImSn)
{Ia C\߃ 2011 hnlnXw 2015 hnlnXw
\w. am¿®v (i-X-am-\w) am¿®v (i-X-am-\w)
1. hn¬∏-\, hm‰v
\nIpXn 4962 92.6 6398 61.3
2. `q\n-IpXn ˛ ˛ 2057 19.7
3. hml\ \nIpXn ˛ ˛ 1279 12.3
4. h\w hIp∏v 185 3.5 412 3.9
5. FIvsskkv ˛ ˛ 194 1.9
6. HmUn‰v ^okv 115 2.1 36 0.3
7. tÃj-\-dnbpw 13 0.2 58 0.6
A®-Snbpw
8. t]meokv 82 1.5 ˛ ˛
9. a‰n\w 1 0.0 2 0.0
BsI 5358 100 10436 100
Source: Reports of CAG on revenue receipts for the years 2011 to 2015
115
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
117
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 4.25
tI{μ [\-Imcy IΩn-j≥ tI{μ-\n-IpXn hnlnXw
hoXn-°m-\p-]-tbm-Kn® t^m¿ape
C\w shbnt‰Pv (i-X-am-\w)
13-˛mw IΩn-j≥ 14-˛mw IΩn-j≥
P\-kwJy (1971) 25 17.5
P\-kwJy (2011) 0 10
^nkvI¬ I∏m-kn‰n/
C≥Iw UnÃ≥kv 47.5 50
hnkvXo¿Æw (G-cn-b) 10 15
h\-`qan hnkvXo¿Æw 0 7.5
[\ A®-S°w 17.5 0
samØw 100.0 100.0
Source: GOI, Reports of 13th and 14th Finance Commission
]´nI 4.26
tI{μ-\n-Ip-Xn-bn¬ kwÿm-\ß
- ƒ°p≈ hnlnXw (i-Xa
- m-\w)
[\-Imcy IΩn-j≥ kwÿm-\-߃°p
\¬Inb hnlnXw
(i-X-am-\w)
11-˛mw [\-Imcy IΩn-j≥ (2000-˛2005) 29.5
12-˛mw [\-Imcy IΩn-j≥ (2005-˛2010) 30.5
13-˛mw [\-Imcy IΩn-j≥ (2010-˛2015) 32.0
14-˛mw [\-Imcy IΩn-j≥ (2015-˛2020) 42.0
Source: Same as Table 4.25
120
kwÿm\ k¿°m-cns‚ hchv
]´nI 4.27
tIc-f-Øn\p e`n® hnlnXw (tI{μ\nIpXn + {Km‚p-Iƒ)
iX-am\w
[\-Imcy IΩn-j≥ samØw
XpI-bn¬ hyXymkw
tIc-f-Øns‚
hnlnXw
(i-X-am-\w)
11-˛mw [\-Imcy IΩn-j≥ (2000-˛2005) 2.83 ˛
12-˛mw [\-Imcy IΩn-j≥ (2005-˛2010) 2.59 (˛) 0.24
13˛mw [\-Imcy IΩn-j≥ (2010-˛2015) 2.34 (˛) 0.25
14-˛mw [\-Imcy IΩn-j≥ (2015-˛2020) 2.50 (+) 0.16
Source: Same as Table 4.25
tI{μ [\-Imcy IΩn-j≥ ip]m¿iIf-\p-k-cn®v aq∂v [\-Imcy
IΩn-js‚ ImeØv tIc-f-Øn\v e`n® tI{μ-\n-IpXn hnln-Xhpw
{Km‚p-Ifpw ]´nI 4.28¬ \¬In-bn-´p-≠v. ]Xn-s\m∂mw [\-Imcy IΩn-
js‚ ImeØv tI{μ-\n-IpXn hnln-X-Øn\v ]pdsa {]tXyI {]iv-\-
߃°p≈ {Km‚ v, A]v{K-tU-j≥ {Km‚ v, {]mtZ-inI k¿°m-cp-Iƒ-
°p≈ {Km‚ v, Zpcn-Xm-izmk {Km‚p-Iƒ F∂n-hbpw e`n-®n-´p-≠v. {]Xn-
h¿jw icm-icn 2463 tImSn cq]-bmWv ]Xn-s\m∂mw [\-Imcy IΩn-
js‚ ImeØv tIc-f-Øn\v e`n-®-Xv. ]{¥≠mw [\-Imcy IΩn-js‚
ImeØv t\m¨ πm≥ dh\yp IΩn {Km‚p-IqSn e`n-®n´p≠v. ]{¥≠mw
[\-Imcy IΩn-js‚ ImeØv {]Xn-h¿jw icm-icn 3921 tImSn cq]-
bmWv kwÿm-\Øn\v e`n-®-Xv. ]Xn-aq∂mw IΩn-js‚ ImeØv
t\m¨ πm≥ dh\yp IΩn {Km‚n\v tIc-f-Øn\v A¿l-X-bp-≠m-bn-cp-
∂n√. ap≥ [\-Imcy IΩn-js‚ Ime-sØ-°mfpw Db¿∂ XpI-bmWv
{]Xn-h¿jw kwÿm-\Ø - n\v ]Xn-aq∂mw [\-Imcy IΩn-js‚ ImeØv
e`n®Xv. Cu [\-Imcy IΩn-js‚ ImeØv {]Xn-h¿jw icm-icn
e`n® XpI 8065 tImSn cq]-bm-bn-cp-∂p.
121
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 4.28
tI{μ [\-Imcy IΩn-j≥: tI{μ-\n-IpXn hnln-Xhpw {Km‚p-Ifpw
(cq] tImSn)
C\w 11-˛mw IΩn-j≥ 12-˛mw IΩn-j≥ 13˛mw IΩn-j≥
(2000-˛05) (2005-˛10) (2010-˛15)
1. tI{μ \nIpXn hnlnXw 11504.00 (93.4) 16353.21 (83.4) 33954.30 (84.2)
2. t\m¨ πm≥ dh\yp IΩn {Km‚ v (0) 470.37 (2.4) (0)
3. {]tXyI {]iv\-߃°p≈ {Km‚ v 50.00 (0.4) 500.00 (2.5) 1500.00 (3.7)
4. A]v{K-tU-j≥ {Km‚ v 79.14 (0.6) 795.82 (4.1) 1632.20 (4.1)
5. {]mtZ-inI k¿°m-cp-Iƒ°p≈
{Km‚ v 405.00 (3.3) 1134.00 (5.8) 2676.10 (6.6)
6. Zpcn-Xm-izmk {Km‚p-Iƒ 279.00 (2.3) 354.32 (1.8) 563.20 (1.4)
7. samØw {Km‚p-Iƒ
(2 apX¬ 6 hsc) 813.00 (6.-6) 3254.51 (16.6) 6371.50 (15.8)
8. samØw \nIpXn hnln-Xhpw
{Km‚p-Ifpw (1+7) 12317.00 (100.0) 19607.72 (100.0) 40325.80 (100.00)
{]Xn-h¿jw (i-cm-ic
- n) 2463.4 3921.54 8065.16
{_m°-‰n¬ Hmtcm-bn-\-Øn-s‚bpw hnlnXw iX-am-\-Øn¬ ImWn-°p-∂p.
Source: GOK, 2013, Memorandum presented to 14th FC
122
kwÿm\ k¿°m-cns‚ hchv
D]-kw-lmcw
apI-fn¬ \S-Ønb k¿°m-cns‚ hc-hn-s\-°p-dn-®p≈ hni-I-e\w
D]-kw-l-cn-°mw. (1) kwÿm\ k¿°m-cp-Iƒ A\p-h¿Øn®v hcp∂
[\-\-b-Øn¬ X\-Xp-\n-Ip-Xn-Iƒ, \nIp-Xn-tb-Xc C\-߃ F∂n-h-
bpsS \nc-°p-Iƒ Imem-\p-k-cWw am‰mt\m \nIpXn ]ncnhv k{º-Zm-
bhpw kwhn-[m-\-ßfpw Imcy-£-a-am-°m-t\m, IpSn-»nI bYm-k-abw
]ncn-s®-Sp-°mt\m Imcy-amb ]cn-KW - \- b
- p-≠m-bn-cp-∂n-√. (2) kwÿm\
k¿°m-cns\ \nXy-[\ - I
- mcy {]Xn-k‘- n-bn-em-°nb Hcp {][m\ ImcWw
X\Xv \nIp-Xn-tb-Xc C\-ß-fn¬ Imcy-amb h¿≤\w hcm-Ø-XmWv.
\nIpXn \nc-°p-Iƒ Imem-Imew h¿≤n-∏n-°m-Ø-Xv, tami-amb \nIpXn
]ncnhv, \nIpXn IpSn-»nI ]ncn-s®-Sp-°p-∂-Xn-\p≈ Aew-`m-hw, \nIpXn
]ncnhv XS- -s∏-Sp-Øp∂ ‘tÃ’Iƒ, Nne \nIpXnbn\-߃°v \¬In-
bn-cn-°p∂ {]tXyI B\p-Iq-ey-߃ XpS-ßn-bh \nIp-Xn-h-cpam-\sØ
{]Xn-Iq-e-ambn _m[n-®n-´p-≠v. (3) kwÿm\ k¿°m-cns‚ {][m\
\nIpXn hcp-am-\-߃ ]tcm-£-\n-IpXnIfm-b-Xp-sIm≠v kwÿm\
kmº-Øn-I-cw-KsØ Db¿® XmgvN-Iƒ A\p-k-cn®v \nIpXn hcp-am\
hf¿®-bn¬ henb G‰-°pd-®n-ep-Iƒ D≠m-bn-´p--≠v. (4) \nIp-Xn-tb-
Xc hcp-am-\-Øns‚ Imcy-Øn¬ k¿°m¿ `mKy-°p-dn-sbmgn®v a‰n-\-
ßfpsS hcp-am\w H´pw Xr]vXn-I-c-a-√. Ct∏mƒ hnhn[ k¿°m¿ hIp-
∏p-Iƒ ]ncn-°p∂ `qcn-`mKw ^okp-Ifpw bqk¿ Nm¿Pp-Ifpw hfsc
Ipd™ \nc-°n-ep-≈-Xm-Wv. ]e-bn\w ^okp-Ifpw bqk¿ Nm¿Pp-I-
fp-sSbpw \nc°v Zim-_vZ-ß-fmbn Imcy-amb am‰-an-√msX XpS-cp-∂p.
(5) \jvS-Ønepw sISp-Im-cy-ÿn-Xn-bnepw {]h¿Øn-°p-Ibpw k¿°m-
cn\v XpS¿®-bmbn kmº-ØnI _m[yX krjvSn-®p-sIm≠ncn-°p-∂-
Xp-amb s]mXpta-Je ÿm]-\-ß-fpsS {]h¿Ø\w sa®-s∏-Sp-Ømt\m
Ah \n¿Ø-em-°mt\m k¿°m-cp-Iƒ Xm¬]cyw ImWn-®n-´n-√. (6)
\nIp-Xn, \nIp-Xn-tb-Xc IpSn-»n-IIƒ ]ncn-s®-Sp-°m-\m-bn-´p≈ A\mÿ,
A\m-h-iy-amb k¿°m¿ tÃIƒ, tImS-Xn-Ifpw A∏-te‰v t_mUn-
Ifpw \¬Inb ‘tÃ’Iƒ am‰p-∂-Xn\pw a‰pw \nba \S-]-Sn-Iƒ kzoI-
cn-°p-∂-Xn¬ h∂ hogvNbpw, k¿°m¿ hIp-∏p-Ifpw s]mXpta-Jem
ÿm]-\-ßfpw \¬tI≠ XpI-Iƒ bYm-k-abw \¬Im-Xn-cn-°p-∂Xpw
IpSn-»nI h¿≤n-∏n-°p-∂p. (7) tI{μ [\-Imcy IΩn-j-\p-Iƒ A\p-
h¿Øn®v h∂n-cn-°p∂ \nIpXn hn`-P\ am\-Z-WvU-߃ s]mXphn¬
123
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
124
A≤ymbw A©v
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
“kwÿm\ k¿°m-cns‚ \nXy-\n-Zm\ sNe-hp-If- psS h¿
≤\w Aº-c-∏n-°p∂XmWv. Ign™ ]Øp h¿j-°m-eØv c≠p h¿j-
samgn®v as‰√m h¿jhpw k¿°m-cns‚ samØw dh\yq hcp-am\w
]≤-Xn-tb-Xc \nXy-\n-Zm\ sNe-hp-Iƒ (t\m¨ πm≥ dh\yq sNe-hv)
\nd-th-‰m≥ t]mepw XnI-™n-cp-∂n-√. IpXn-®p-bc
- p∂ \nXy-\n-Zm\ sNe-
hp-Iƒ \nd-th-‰m≥ \nXyhpw ISw hmßp-Ibpw aqe-[\ sNehv sh´n-
°p-d-bv°p-Ibpw sNøp∂ AXn-Kpcp-X-c-amb [\-{]-Xn-k-‘n-bn¬
kwÿm\w FØn-\n¬°p-∂p”.
k¿°m-cns‚ sNehv IW-°p-Iƒ c≠p Xc-Øn-ep-≠v. H∂v,
samØw sNe-hns\ aq∂p C\-ßf - mbn Xncn-°mw. (1) dh-\yq, (2) aqe[\w
(3) hmbv]-Ifpw ap≥Iq-dp-I-fpw. k¿°m-cns‚ \nXy-\n-Zm\ sNe-hpIƒ-
°p-th≠n sNe-hm-°p-∂-XmWv dh\yq sNe-hv. F∂m¬ aqe-[\
sNehv ÿnc-amb BkvXn-Iƒ krjvSn-°m-\pw, \ne-hn-ep≈ BkvXn-
Iƒ A‰-Ip-‰-]Wn \S-ØpItbm ]pXp-°p-Itbm sNøm\pw, _m≤y-
X-Iƒ Xo¿°m\pap≈-Xp-am-Wv. dh-\yq sNe-hns\ ho≠pw c≠mbn
Xncn-°mw. (1) πm≥ (2) t\m¨ πm≥. ]©-h’ - c ]≤-Xn-bpsS `mK-ambn
Xøm-dm-°p∂ hm¿jnI ]≤-Xn-bnse sNe-hp-I-sf-bmWv πm≥ sNehv
F∂p-]-d-bp-∂-Xv. t\m¨ πm≥ sNehv {][m-\-ambpw k¿°m-cns‚
iº-fw, s]≥j≥, ]en-i, kzImcy hnZym-`ymk ÿm]-\-߃°p
\¬-Ip∂ So®nwKv {Km‚ v, `cW \S-Øn-∏v, k_vkn-Un-Iƒ, Xt±i
125
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
samØw sNehv
πm≥ t\m¨πm≥
126
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
samØw sNehv
dh\yq aq-e-[\w
127
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
128
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
]´nI 5.2
samØw sNehv h¿≤\w (i-X-am-\w)
h¿jw dh\yq sNehv aqe-[\ sNehv hmbv]-Ifpw samØw
(%) (%) AUzm≥kp-Ifpw sNehv (%)
2000-˛01 ˛- ˛ ˛- ˛
2001-˛02 ˛1.8 15.3* ˛ ˛2.7
2002-˛03 26.5 32.2* ˛ 26.9
2003-˛04 5.0 103.6* ˛ 11.0
2004-˛05 10.8 ˛54.5* ˛ 3.6
2005-˛06 7.3 25.7* ˛ 8.2
2006-˛07 13.0 18.28 ˛ 13.1
2007˛--0 8 19.5 63.3 140.4 23.5
2008-˛09 13.4 15.0 10.2 13.4
2009-˛10 10.3 21.4 ˛10.9 10.2
2010-˛11 11.3 63.4 ˛13.1 13.9
2011-˛12 32.8 14.5 30.9 31.2
2012-˛13 16.2 19.5 13.8 16.4
2013-˛14 13.1 ˛6.7 28.9 11.8
2014-˛15 18.6 ˛0.9 ˛49.2 15.9
* hmbv]-I-fpw AUzm≥kp-Ifpw Dƒs∏sS
]´nI 5.3
samØw sNehv LS\ (i-X-am-\w)
h¿jw dh\yq aqe-[\ hmbv]-Icw samØw
sNehv sNehv ap≥Iq-dp-Ifpw sNehv
2000-˛01 93.3 6.7 ˛ 100.00
2005-˛06 94.3 5.7 ˛ 100.00
2010-˛11 89.4 8.7 1.9 100.00
2014-˛15 93.5 5.5 1.0 100.00
129
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
dh\yq sNehv
dh\yq sNehv k¿°m-cns‚ \nXy-\n-Zm-\m-h-iy-߃ \nd-th-‰m≥
th≠n-bp≈ sNe-hm-Wv. F∂m¬ Cu hn`m-KØ - n¬s∏-Sp∂ Hcp sNdnb
hn`mKw sNe-hp-Iƒ (πm≥) Hgn®v _m°n-bp-≈-sX√mw t\m¨-πm≥
C\-Øn-ep≈ \nXy-\n-Zm\ sNe-hp-I-fm-Wv. k¿°m¿ hIp-∏p-I-fpsS
`c-W-\-S-Øn-∏p-ambn _‘-s∏´ FXm≠v F√m sNe-hp-Ifpw dh\yq
t\m¨ πm≥ sNe-hn¬ Dƒs∏´-Xm-Wv. k¿°m¿ Poh-\° - m-cpsS iºfw,
dn´-b¿ sNbvX Poh-\-°m-cpsS s]≥j\pw a‰v B\p-Iq-ey-ß-fpw,
kzImcy FbvUUv hnZym-`ymk ÿm]-\-߃°p \¬Ip∂ So®nwKv
{Km‚ v, ]en-i, k_vkn-Un-Iƒ, k¿Δ-I-em-im-e, Xt±i kzbw-`-cW
ÿm]-\ß - ƒ XpS-ßn-bhbv°v \¬Ip∂ {Km‚p-Iƒ XpS-ßn-bh dh\yq
sNe-hn¬ Dƒs∏-Sp-∂p. s]mXp k¿Δo-kp-If - mb hnZym-`ym-kw, BtcmKyw
XpS-ßn-b-h-bpsS \S-Øn-∏n\v Po-h-\°m¿ th≠-Xp-aqew Cu cwKsØ
knwl- ` mKw sNehpw Poh- \ - ° m- c psS iºfan\- Ø n- e p- ≈ - X m- W v .
F∂m¬ `c-Wh - I
- p-∏n¬ C˛-Kt- h-W≥kv, `cW ]cn-jvImc \S-]S- n-Iƒ
kzoI-cn-®m¬, `c-W-an-Ihv Iq´m\pw Poh-\-°m-cpsS FÆw KWy-ambn
Ipd-bv°m\pw km[y-Xb - p-≠v. dh\yq sNe-hn¬ Hcp sNdnb hn`m-KsØ
hm¿jnI ]≤Xn AYhm πm≥ F∂ hn`m-KØ - n¬ Dƒs∏-Sp-Øn-bn-´p-≠.v
t\m¨ πm≥ dh\yp sNehv (F≥.-]n.-B¿.-C)
t\m¨ πm≥ dh\yq sNehv Hcp k¿°m-cns‚ ]≤-Xn-tb-Xc AYhm
hnI-k-t\-Xc sNe-hns‚ kqNn-I-bm-Wv. samØw sNehn¬ \n∂v
t\m¨πm≥ dh\yp sNe-hv, hmbv] Xncn-®-Shv F∂nh Ign-®p≈ XpI-
bmWv ]≤-Xn-Iƒ°pw aqe-[\ \nt£-]-Øn\pw th≠n sNe-hm-°p∂
XpI. hnI-k-\-Øn\pw aqe-[\ \nt£-]-Øn\pw ap≥K-W\ \¬Ip∂
k¿°m-cp-Iƒ t\m¨ πm≥ dh\yq sNehv hnlnXw Ipd-®p-sIm≠ph-
cm≥ {ian-°pw. 2002--˛03\p-ti-j-ap≈ tIc-f-Øns‚ dh\yq sNe-hns‚
KXn ]cn-tim-[n-®m¬ t\m¨πm≥ sNe-hns‚ h¿≤-\-bn¬ KWy-amb
G‰-°p-d-®n-ep-I-fp-≈-Xmbn ImWmw. iºf s]≥j≥ ]cn-jvIm-c-߃
\S-Øp∂ kmº-ØnI h¿j-ßfn¬ t\m¨πm≥ dh\yq sNehv IpXn-
®p-bc- p∂ {]h-WX Zriy-amWv. ]´nI 5.4¬ 2002-˛2003-\p-ti-ja
- p≈ dh\yq
πm≥, t\m¨πm≥ sNehv XpIbpw hm¿jnI h¿≤-\bpw \¬In-bn-
´p--≠v. 2006-˛07¬ iºf ]cn-jvImcw \S-∏n-em-°n-b-t∏mgpw -Xp-S¿∂p≈
130
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
131
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 5.4
dh\yq sNehv: πm≥, t\m¨πm≥
h¿jw πm≥ t\m¨πm≥ h¿≤\w (i-X-am-\w)
(cq] tImSn) (cq] tImSn) πm≥ (%) t\m¨πm≥ (%)
2002-˛03 3054 11702 ˛ ˛
2003-˛04 2394 13101 ˛21.6 12.0
2004-˛05 3106 14063 29.7 7.3
2005˛06 3223 15201 3.8 8.1
2006-˛07 2309 18516 ˛28.4 21.8
2007-˛08 2277 22615 ˛1.4 22.1
2008-˛09 3212 25012 41.1 10.6
2009-˛10 4179 26953 30.1 7.8
2010-˛11 4196 30469 0.4 13.0
2011-˛12 5327 40718 26.9 33.6
2012-˛13 6849 46640 28.6 14.5
2013-˛14 7074 53412 3.3 14.5
2014-˛15 10282 61464 45.3 15.1
Source: same as Table 5.1
]´nI 5.5
dh\yq sNehv LS\: πm≥, t\m¨πm≥
h¿jw πm≥ (%) t\m¨πm≥ (%) samØw
2002-˛03 20.7 79.3 100.00
2005-˛06 17.5 82.5 100.00
2010-˛11 12.1 87.9 100.00
2014-˛15 14.3 85.7 100.00
132
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
]´nI 5.6
t\m¨ πm≥ dh\yq sNehv (F≥.-]n.-B¿.-C):
\n¿h-lW kqNn-I-Iƒ
h¿jw F≥.-]n.-B¿.C F≥.-]n.-B¿.C F≥.-]n.-B¿.C
Pn.-F-kv.-Un.-]n. samØw sNehv dh\yq hchv
A\p-]mXw (%) A\p-]mXw (%) A\p-]mXw (%)
2002˛---- 03 13.5 74.5 110.0
2003-˛04 13.5 75.2 110.9
2004-˛05 11.8 77.9 104.2
2005-˛06 11.1 78.0 99.4
2006-˛07 12.0 83.9 101.8
2007-˛08 12.9 83.0 107.1
2008-˛09 12.3 80.9 102.0
2009-˛10 11.6 79.1 103.2
2010-˛11 11.6 78.5 98.3
2011-˛12 13.0 80.0 107.1
2012-˛13 13.4 78.7 105.7
2013-˛14 13.5 80.6 108.6
2014-˛15 13.6 80.1 106.1
Source: CAG Report on State finances 2011 to 2015.
aqe-[\ sNehv
Hcp kºZvLS-\-bpsS kmº-ØnI ASn-Ød ASn-ÿm-\-L-SI
hnI-k-\-Øn-eq-sS-bmWv krjvSn-°p-∂-Xv. CXv krjvSn-°m-\p≈ DØ-
c-hm-ZnXzw k¿°m-cn-t‚-XmWv. tdmUp-Iƒ, ]me-߃, Pe-K-Xm-K-X-kw-
hn-[m-\-߃, t]m¿´p-Iƒ, IpSn-sh-≈w, sshZyp-Xn, AW-s°-´p-Iƒ,
\K-c-ß-fnse B[p-\nI KXm-KX kwhn-[m-\-ßfpw a‰v ASn-ÿm\
LS-I-ßfpw, Bip-]-{Xn-Iƒ, hnZym-`ymk ÿm]-\-߃ XpS-ßn-b-h-
bv°v h≥tXm-Xn¬ aqe-[\ \nt£]w Bh-iy-am-Wv. Ign™ Bdv
Zim-_vZ-Im-eØv ]WnX ]me-߃, tdmUp-Iƒ, sI´n-S-߃, a‰v
133
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 5.7
aqe-[\ sNehv: πm≥, t\m¨ πm≥
h¿jw πm≥ t\m¨πm≥ h¿≤\w (i-X-am-\w)
(cq] tImSn) (cq] tImSn) πm≥ (%) t\m¨ πm≥ (%)
2006˛07 886 17 ˛ ˛
2007-˛08 1452 23 63.9 35.3
2008-˛09 1671 25 15.1 8.7
2009-˛10 1902 157 21.4 528.0
2010-˛11 2766 598 45.4 280.9
2011-˛12 3398 455 22.8 ˛23.9
2012-˛13 3466 1137 2.0 149.9
2013-˛14 3497 797 0.8 ˛29.9
2014-˛15 3881 374 11.0 ˛53.1
Source: Table 5.1
]´nI 5.8
aqe-[\ sNehv LS\: πm≥, t\m¨πm≥
h¿jw πm≥ (%) t\m¨πm≥ (%) samØw
2006-˛07 98.1 1.9 100.00
2010-˛11 82.2 17.8 100.00
2014-˛15 91.2 8.8 100.00
135
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
137
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
139
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 5.10
dh\yq sNehv: P\-d¬, tkmjy¬, C°-tWm-an-Iv
k¿Δo-kp-Iƒ, {Km‚p-Iƒ
h¿jw P\-d¬ tkmjy¬ C°-tWm-anIv {Km‚p-Iƒ samØw
k¿Δokv k¿Δokv k¿Δokv
1) XpI (cq] tImSn)
2006-˛07 9723 6478 2712 1912 20825
2007-˛08 12184 7790 2819 2099 24892
2008-˛-09 12667 9363 3929 2265 28224
2009-˛10 13935 10467 4241 2489 31132
2010--˛11 15418 12111 4358 2778 34665
2011-˛12 20300 16224 6132 3389 46045
2012-˛13 22787 18878 7808 4016 53489
2013--˛14 26605 20980 7929 4972 60486
2014-˛15 31433 23718 10197 6398 71746
2) hf¿®m \nc°v (i-X-am-\w)
2006-˛07 ˛ ˛ ˛ ˛ ˛
2007-˛08 25.3 20.2 3.9 9.8 19.5
2008-˛09 3.9 20.2 39.4 7.9 13.4
2009-˛10 10.0 11.8 7.9 9.9 10.3
2010-˛11 10.6 15.7 2.7 11.6 11.3
2011-˛12 31.7 33.9 40.7 22.0 32.8
2012-˛13 12.2 16.3 27.3 18.5 16.2
2013-˛14 16.7 11.1 1.5 23.8 13.1
2014-˛15 18.1 13.1 28.6 28.7 18.6
Source: Same as Table 5.1
140
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
]´nI 5.11
dh-\yq sNehv LS\: P\-d¬, tkmjy¬,
C°-tWm-anIv k¿Δo-kp-Iƒ, {Km‚p-Iƒ (%)
h¿jw P\-d¬ tkmjy¬ C°-tWm-anIv {Km‚p-Iƒ samØw
k¿Δokv k¿Δokv k¿Δokv
2006-˛07 46.7 31.1 13.0 9.2 100.00
2010-˛11 44.5 34.9 12.6 8.0 100.00
2014-˛15 43.8 33.1 14.2 8.9 100.00
141
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
142
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
]´nI 5.12
aqe-[\ sNehv: P\-d¬, tkmjy¬, C°-tWm-anIv
k¿Δo-kp-Iƒ
h¿jw P\-d¬ tkmjy¬ C°-tWm-anIv samØw
k¿Δokv k¿Δokv k¿Δokv
1) XpI (cq] tImSn)
2006-˛07 40 116 747 903
2007-˛08 57 135 1283 1475
2008-˛09 53 291 1352 1696
2009-˛10 67 363 1629 2059
2010-˛11 119 479 2766 3364
2011-˛12 162 595 3096 3853
2012-˛13 147 562 3894 4603
2013-˛14 148 617 3529 4294
2014-˛15 135 875 3245 4255
2) hf¿®m-\n-c°v (i-X-am-\w)
2006-˛07 ˛ ˛ ˛ ˛
2007-˛08 42.5 16.4 71.7 63.3
2008-˛09 ˛7.0 115.5 5.4 14.9
2009-˛10 26.4 24.7 20.5 21.4
2010-˛11 77.6 31.9 69.8 63.4
2011-˛12 36.1 24.2 11.9 14.5
2012-˛13 ˛9.3 ˛5.5 25.8 45.4
2013-˛14 0.7 9.8 ˛9.4 ˛--- 6.7
2014-˛15 8.8 41.8 ˛8.0 ˛0.9
Source: Same as Table 5.1
C°-tWm-anIv k¿ho-kp-I-fpsS aqe-[\ sNehv GXp taJ-e-I-
fn-emWv sNe-hm-°n-b-sX∂v ]cn-tim-[n-°p-I-bp-≠m-bn. ]´nI 5.14¬
2010-˛11-sebpw 2014-˛15-sebpw C°-tWm-anIv k¿Δo-knse aqe-[\ sNe-
143
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
144
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
]´nI 5.13
aqe-[\ sNehv LS\: P\-d¬, tkmjy¬,
C°-tWm-anIv k¿Δo-kp-Iƒ (%)
h¿jw P\-d¬ tkmjy¬ C°-tWm-anIv samØw
k¿Δokv k¿Δokv k¿Δokv
2006-˛07 4.4 12.8 82.7 100.00
2010-˛11 3.5 14.2 82.2 100.00
2014-˛15 3.2 20.6 76.2 100.00
]´nI 5.14
C°-tWm-anIv k¿Δo-knse aqe-[\ sNehv
2010-˛11 2014-˛15
C\-߃ cq] hnlnXw cq] hnlnXw h¿≤\w
tImSn iX-am\w tImSn iX-am\w (iX-am\w)
1. a’y-_-‘\w 84 3.0 124 3.8 47.6
2. kl-I-cWw 211 7.6 133 4.1 ˛37.0
3. {Kma-hn-Ik
- \ ]≤-Xn-Iƒ 22 0.8 218 6.7 890.0
4. Pe-tk-N\w 188 6.8 152 4.7 ˛19.1
5. sh≈-s∏m° \n-hm-cWw 105 3.8 119 3.7 13.3
6. hyh-kmbw 364 13.2 260 8.0 ˛28.6
7. Xpd-ap-J-߃ 152 5.5 48 1.5 ˛68.4
8. tdmUv, ]me-߃ 1408 50.9 1477 45.5 4.9
9. KXm-KX k¿Δokv 89 3.2 379 11.7 325.8
10. hnt\m-Z-k-©mcw 35 1.3 134 4.1 282.9
11. a‰n-\-߃ 108 3.9 201 6.2 86.1
12. samØw 2766 100.0 3245 100.0 17.3
Source: CAG (2011): Finance Account 2010-11, Vol. I;
CAG (2015): Finance Accounts 2014-15, Vol.I
145
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 5.15
kwÿm\ k¿°m¿ Poh-\-°m-cpsS FÆw
hn`mKw am¿®v 2012 am¿®v 2016 h¿≤\w 2016se
(F-Æw) (F-Æw) (%) Poh-\-°m-cpsS
hnlnXw (%)
1. kwÿm\ 485757 489398 0.7 96.2
k¿°m¿
2. \n›nX iºfw 592 1896 220.3 0.4
3. Bƒ C¥y 197 301 52.8 0.1
k¿Δokv
4. bp.-Pn.-kn. 13544 13563 0.1 2.6
5. F.-sF.-kn.-‰n.C 1877 3022 61.0 0.6
6. tImSXn 525 529 0.8 0.1
7. a‰n\w 183 99 ˛45.9 0.0
samØw 502675 508808 1.2 100.0
147
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
148
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
]´nI 5.16
IqSp-X¬ Poh-\-°m-cp≈ hIp-∏p-I-ƒ, am¿®v 2016
hIp-∏ns‚ t]cv Poh-\°
- m-cpsS hnlnXw
FÆw (i-Xa- m-\w)
1. P\-d¬ hnZym-`ymkw 169691 33.35
2. t]meokv 58113 11.42
3. s]mXpP-\m-tcmKyw 35932 7.06
4. lb¿ sk°‚dn 29094 5.71
5. tImtfPv hnZym-`ymkw 22364 4.40
6. `q\n-IpXn 16794 3.30
7. tImSXn k¿Δokv 13341 2.62
8. saUn-°¬ hnZym-`ymkw 13115 2.58
9. Irjn 9237 1.82
10. s]mXpa-cm-aØv 8675 1.70
11. kmt¶-XnI hnZym-`ymkw 8825 1.73
12. Pe-hn-`hw 8070 1.59
13. h\w 6741 1.32
14. arK-kw-c-£Ww 7052 1.39
15. shmt°j-W¬ F®v.-Fkv 6409 1.26
16. sk{I-´-dn-tb‰v 5324 1.04
17. ]©m-bØv 1109 0.22
18. {Kma-hn-I-k\w 4915 0.97
19. FIvsskkv 4979 0.98
20. sImtagvky¬ SmIvkv 4720 0.93
21. a‰n\w 74308 14.60
samØw 508808 100.00
Source: GOK (2016), Appendix I (Details of Staff), Kerala Budget 2016-17
149
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 5.17
iºf ]cn-jvIc
- Ww: G‰hpw Ipd-™Xpw Db¿∂ iºf kvsIbn¬
\S-∏n-em-°nb XobXn G‰hpw Ipd™ kvsIbn¬
1.7.1983 550 (10-˛15) 800
1.7.1988 750 (10-˛25) 1025
1.3.1992 775 (12˛20) 1065
1.3.1997 2610 (60-˛70) 3680
1.7.2004 4510 (120-˛150) 6230
1.7.2009 8500 (230 ˛ 330) 13210
1.7.2014* 16500 -˛ 35700
G‰hpw Db¿∂ kvsIbn¬
1.7.1983 3700 ˛ 125 ˛ 4200
1.7.1988 4435 ˛ 170 ˛ 5785
1.3.1992 5100 ˛ 150 ˛ 6300
1.3.1997 16300 ˛ 450 ˛ 19900
1.7.2004 26600 ˛ 650 ˛ 33750
1.7.2009 48640 (1100 ˛ 1200) 59840
1.7.2014* 93000 ˛ 120000
* Implemented on 20.01.2016.
Source: Same as Table 5.16
150
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
]´nI 5.18
iºf sNehv: 1980-˛81 apX¬ 2000-˛01 hsc
h¿jw iºfw h¿≤\w dh\yq dh\yqsNe-hn¬ dh\yq IΩn
(cq] (i-Xa
- m-\w) sNehv iº-fØ- ns‚ dh\yq sNehv
tImSn) (cq] hnlnXw A\p-]mXw
tImSn) (i-Xa- m-\w) (i-Xa
- m-\w)
1980 ˛ 81 296 ˛ 668 44.3 4.0
1981 -˛ 82 328 10.8 754 43.5 ˛12.7
1982- ˛ 83 384 17.1 783 49.0 ˛3.4
1983 ˛ 84 455 18.5 992 45.9 5.8
1984 ˛ 85 504 10.8 1139 44.2 1.2
1985 ˛ 86 635 26.0 1445 43.9 5.1
1986- ˛ 87 740 16.5 1655 44.7 9.1
1987 ˛ 88 805 8.8 1781 45.2 10.9
1988 ˛ 89 922 14.5 2061 44.7 7.9
1989 ˛ 90 1356 47.1 2298 59.0 10.9
1990 ˛ 91 1683 24.1 2825 59.6 14.9
1991 ˛ 92 1384 ˛17.8 3216 43.0 11.3
1992 ˛ 93 1419 2.5 3656 38.8 9.2
1993 ˛ 94 1836 29.4 4293 42.8 8.6
1994 ˛ 95 2194 19.5 5066 43.3 7.9
1995 ˛ 96 2230 1.6 5826 38.3 6.9
1996 ˛ 97 2617 17.3 6788 38.6 9.5
1997 ˛ 98 2803 7.1 8241 34.0 13.6
1998 ˛ 99 3255 16.1 9228 35.3 22.0
1999 ˛ 2000 4503 38.3 11566 38.9 31.3
2000 ˛ 01 4451 ˛1.1 11878 37.5 26.5
Source: GOK 2001, White paper on State Finances 2001.
151
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 5.19
iºf sNehv: 2001-\p-tijw
h¿jw iºfw h¿≤\w iº-f-˛-d-h\yq dh\yq IΩn
(cq] (i-X-am-\w) sNehv dh\yq sNehv
tImSn) A\p-]mXw A\p-]mXw
(i-X-am-\w) (i-X-am-\w)
2000 ˛ 01 4451 ˛ 37.5 26.5
2001 ˛ 02 4164 ˛6.4 35.7 22.3
2002 ˛ 03 4250 2.1 28.8 27.9
2003 ˛ 04 5120 20.5 33.0 23.7
2004 ˛ 05 5410 5.7 31.5 21.4
2005 ˛ 06 5678 5.0 30.8 17.0
2006 ˛ 07 6638 16.9 31.9 12.7
2007 ˛ 08 7757 16.9 31.2 15.2
2008 ˛ 09 9146 17.9 32.4 13.1
2009 ˛ 10 9894 8.2 31.8 16.1
2010 ˛ 11 11178 13.0 32.2 10.6
2011 ˛ 12 16229 45.2 35.2 17.4
2012 ˛ 13 17505 7.9 32.7 17.5
2013 ˛ 14 19554 11.7 32.3 18.7
2014 ˛ 15 21621 10.6 30.1 19.2
Source: Same as Table 51.
154
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
155
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 5.20
s]≥j≥ hmßp-∂-h-cpsS FÆw
h¿jw k¿hokv ^manen a‰phn`mKw samØw h¿≤\w
(i-X-am-\w)
2007 235034 94816 105978 435828 ˛
2008 249594 87795 103662 441011 1.18
2009 245553 87896 95833 429282 ˛2.65
2010 237644 87617 100813 426074 ˛0.74
2011 251548 88810 98396 438754 2.97
2012 237780 93015 128637 459432 4.71
2013 287551 83722 97768 469041 2.09
2014 264790 92554 121432 478776 2.08
Source: CAG, Finance Accounts Vol. II, various years.
156
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
157
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 5.22
s]≥j≥ sNehv: 1980-˛81 apX¬ 2000-˛01-hsc
h¿jw s]≥j≥ h¿≤\w dh\yq sNe-hn¬
(cq] tImSn) (i-X-am-\w) s]≥js‚ hnlnXw
(i-X-am-\w)
1980-˛81 32 ˛ 4.8
1981˛82 44 37.5 5.8
1982-˛83 55 25.0 7.0
1983-˛84 64 16.4 6.4
1984-˛85 76 18.8 6.7
1985-˛86 103 35.5 7.1
1986-˛87 172 67.0 10.4
1987-˛88 183 6.4 10.2
1988-˛89 186 1.6 9.0
1989-˛90 210 12.9 9.1
1990-˛91 293 39.5 10.4
1991-˛92 339 15.7 10.5
1992-˛93 372 9.7 10.2
1993-˛94 465 25.0 10.8
1994-˛95 565 21.5 11.1
1995-˛96 717 26.9 12.3
1996-˛97 754 5.2 11.1
1997-˛98 913 21.1 11.1
1998-˛99 1154 26.4 12.5
1999-˛2000 1808 56.7 15.6
2000-˛01 1929 6.7 16.2
Source: GOK, 2001, White paper on State finances 2001.
]´nI 5.23
s]≥j≥ sNehv
h¿jw s]≥j≥ h¿≤\w dh\yq sNe-hns‚
(cq] tImSn) (i-X-am-\w) hnlnXw (iX-am\w)
2000-˛01 1929 ˛ 16.2
2001-˛02 1838 ˛4.7 15.8
2002-˛03 2283 24.2 15.5
2003-˛04 2409 5.5 15.5
2004-˛05 2601 8.0 15.1
2005-˛06 2861 10.0 15.5
2006-˛07 3295 15.2 15.8
2007-˛08 4925 49.5 19.8
2008-˛09 4686 ˛4.9 16.6
2009-˛10 4706 0.4 15.1
2010-˛11 5767 22.5 16.6
2011-˛12 8700 50.9 18.9
2012-˛13 8867 1.9 16.6
2013-˛14 9971 12.5 16.5
2014-˛15 11253 12.9 15.7
Source: Same as Table 5.1
iº-f˛- s
- ]≥j≥ sNehv
iº-f-˛-s]≥j≥ sNe-hp-Iƒ kwÿm\ k¿°m-cns‚ G‰hpw
{][m\ sNe-hn-\-amWv. am{X-hpa√ A©p h¿j-Øn-semcn°¬ iºf
]cn-jvImc IΩn-js‚ ip]m¿i-Iƒ A\p-k-cn®v ]cn-jvI-cn-°p-∂-Xp-
sIm≠v Cu C\-Øn-ep≈ sNe-hn¬ h≥ h¿≤-\bpw D≠m-bns°m-
≠ncn-°p-∂p. iº-f-˛-s]≥j≥ sNe-hp-I-fpsS hm¿jnI icm-icn
h¿≤\w, iº-f-˛-s]≥j≥ sNeh,v dh\yq hchv A\p-]m-Xw, iº-f-
˛-s]≥j≥ sNehv dh\yq sNehv A\p-]mXw F∂o kqNn-I-I-fpsS
ASn-ÿm-\-Øn¬ Cu C\-ß-fnse sNe-hns‚ h¿≤-\hpw hym]v-
Xnbpw ChnsS ]cn-tim-[n-°p-∂p. ]´nI 5.24¬ iº-f˛-s]≥j≥ sNe-
hns‚ hm¿jnI icm-icn h¿≤\ \¬In-bn-´p-≠v. 1980-I-fpsS BZy
]Ip-Xn-bn¬ iºf sNe-hns‚ hm¿jnI icm-icn h¿≤\w 16.6 iXam-
\hpw c≠mw ]Ip-Xn-bn¬ 22.2 iX-am-\-hp-am-bn-cp-∂p. F∂m¬ 1990-I-
fpsS BZy ]Ip-Xn-bn¬ iºf h¿≤\w Ipd-™-Xmbn ImWmw.
2000se [\-Imcy XI¿®sb XpS¿∂p≈ h¿j-ß-fnse I¿i-\-amb
sNehp Npcp-°¬ \S-]-Sn-aqew iº-f-˛-s]≥j≥ hm¿jnI icm-icn
h¿≤\w 5.3 iX-am-\-ambn Ipd-™p. F∂m¬ 2006\p tij-ap≈ Ime-
L-´-Øn¬ iºf sNe-hns‚ hm¿jnI icm-icn h¿≤\w IqSp∂
{]h-WX D≠m-bn.
]´nI 5.24
iºf s]≥j≥ hm¿jnI icm-icn h¿≤\w
ImeL´w iºfw s]≥j≥ samØw
(i-X-am-\w) (i-X-am-\w) (i-X-am-\w)
1980-˛81 ˛ 1985-˛86 16.6 26.6 17.7
1986-˛87 ˛ 1990-˛91 22.2 25.5 22.3
1991-˛92 ˛ 1995-˛96 7.1 19.8 9.3
1996-˛97 ˛ 2000-˛01 15.6 23.2 17.5
2001-˛02 ˛ 2005-˛06 5.3 8.6 6.2
2006-˛07 ˛ 2010-˛11 14.6 16.6 14.9
2011˛12 ˛ 2014-˛15 18.8 19.5 19.1
Source: Based on Tables 5.18, 5.19, 5.22 & 5.23
161
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
162
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
163
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 5.27
kwÿm-\sØ hnZym-`ymk ÿm]-\-߃: k¿°m¿,
kzImcy FbvUUv (F-Æw) 2014-˛15.
k¿°m¿ kzImcy kzImcy kzImcy
FbvUUv A¨ samØw FbvUUv
FbvUUv (i-Xa- m-\w)
1. kvIqfp-Iƒ
1) sslkvIqƒ 1161 1406 397 2964 47.4
2) bp.-]n. kvIqƒ 857 1846 205 2908 63.5
3) F¬.-]n.-kvIqƒ 2601 3893 249 6743 57.7
4) samØw 4619 7145 851 12615 56.6
2. lb¿ sk°‚dn 832 850 389 2071 41.0
kvIqƒ*
3. shmt°j-W¬
lb¿ sk°‚dn 261 128 ˛ 389 32.9
4. B¿´v B‚ v
kb≥kv tImtfPv 58 152 N.A 210 72.4
5. F©n-\o-b-dnwKv 9 3 152 164 1.8
tImtfPv
6. t]mfn-sS-Iv\nIv 43 6 N.A 49 12.2
7. saUn-°¬ 8 ˛ N.A ˛ ˛
tImtfPv
8. tlmantbm
saUn-°¬ 2 3 1 6 50.0
tImtfPv
9. Bbp¿thZ
saUn-°¬
tImtfPv 3 2 11 16 12.5
166
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
]´nI 5.28
kzImcy FbvUUv hnZym-`ymk ÿm]-\-ß-fpsS
Poh-\-°m-cpsS FÆw
h¿jw k¿°m¿ kzImcy samØw kzImcy
hIp-∏p-Iƒ FbvUUv Poh-\-°m¿ FbvUUv
Poh-\-°m-cpsS
iX-am\w
2008 357143 146063 503206 29.02
2012 361313 141362 502675 28.12
2013 361603 140954 502557 28.04
2014 363992 142564 506556 28.12
2016 368296 140512 508808 27.62
Source: GOK, Appendix 1, Kerala Budget, Various years
167
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 5.29
kzImcy FbvUUv hnZym-`ymk ÿm]-\-ß-fnse
A≤ym-]-I-cp-sSbpw A\-≤ym-]-I-cp-sSbpw FÆw
hn`mKw am¿®v 2008 am¿®v 2016 h¿≤\w
iX-am\w
I) A≤ym-]-I¿
1) kvIqfp-Iƒ 117290 112564 ˛-4.0
2) B¿Svkv B‚ v kb≥kv
tImtf-Pp-Iƒ 10015 10539 5.2
3) F©n-\o-b-dnwKv tImtf-Pv,
t]mfn-sS-Iv\nIv 912 952 4.4
4) Bbp¿thZ tImtfPv 98 89 ˛9.2
5) tlmantbm tImtfPv 90 130 44.4
samØw 128405 124274 ˛3.2
II) A\-≤ym-]-I¿
1) kvIqfp-Iƒ 10830 9441 ˛-12.8
2) B¿Svkv B‚ v kb≥kv
tImtf-Pp-Iƒ 6079 6075 ˛0.1
3) F©n-\o-b-dnwKv tImtf-Pv,
t]mfn-sS-Iv\nIv 453 432 ˛4.6
4) Bbp¿thZ tImtfPv 178 181 1.7
5) tlmantbm tImtfPv 118 109 ˛7.6
samØw 17658 16238 ˛8.0
BsI samØw (I + II) 146063 140512 ˛3.8
Source: GOK, Appendix I (Details of Staf), Kerala Budget 2008-09 and 2016-17
168
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
169
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
170
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
6) hnZym-`ymk sNehv
kwÿm\ k¿°m-cns‚ Hcp {][m\ sNe-hmWv hnZym-`ymk
sNe-hv. k¿°m¿ ÿm]-\-ßfpw kzImcy FbvUUv ÿm]-\-߃°v
So®nwKv {Km‚ v \¬Ip-∂-Xp-amb hnZym`ymk ÿm]-\-ßsf \membn
Xncn-°mw. H∂v, ss{]a-dn, sk°‚-dn, lb¿ sk°‚dn, D∂X hnZym-
171
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 5.32
hnZym-`ymk taJ-e-bnse samØw Poh-\-°m¿ (am¿®v 2016)
hIp∏v FÆw hnlnXw (i-X-am-\w)
1. s]mXp hnZym-`ymkw 169691 33.35
2. lb¿ sk°‚dn 29094 5.72
3. tImtfPv hnZym-`ymkw 22364 4.40
4. saUn-°¬ hnZym-`ymkw 13115 2.58
5. kmt¶-XnI hnZym-`ymkw 8825 1.73
6. shmt°-j-W¬ F®v.-F-kv. 6409 1.26
7. Bbp¿thZ hnZym-`ymkw 1279 0.25
8. F≥{S≥kv ]co-£- 45 0.01
9. samØw hnZym-`ymk 250822 49.30
taJe
10. hnZym-`ymk taJe 257986 50.70
A√m-Øh
samØw Ãm^v 508808 100.00
Source: GOK, Appendix 1 (Details of staff) Kerala Budget 2016-17
172
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
173
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
174
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
175
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
176
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
177
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
178
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
]´nI 5.36
]eni sNehv (cq] tImSn)
h¿jw ]eni h¿≤\w (%) dh\yq sNe-hn¬
]en-i-bpsS hnlnXw
(i-X-am-\w)
2000-˛01 2258 ˛ 19.01
2001-˛02 2489 10.2 21.34
2002-˛03 2947 18.4 19.97
2003-˛04 3328 12.9 21.48
2004-˛05 3613 8.6 21.04
2005-˛06 3799 5.1 20.62
2006-˛07 4190 10.3 20.12
2007-˛08 4330 3.3 17.40
2008-˛09 4660 7.6 16.51
2009-˛10 5292 13.6 17.00
2010-˛11 5690 7.5 16.41
2011-˛12 6294 10.6 13.67
2012-˛13 7205 14.5 13.47
2013-˛14 8265 14.7 13.66
2014-˛15 9770 18.2 13.62
Source: Same as Table 5.1
180
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
182
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
184
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
]´nI 5.39
kmaqly kpc£m s]≥j≥ ]≤-Xn-Iƒ (cq] tImSn)
]≤-Xn-bpsS t]cv 2009-˛10 2014-˛15 h¿≤\w 2014-˛15
(%) hnlnXw
(i-X-am-\w)
1) sXmgnen-√mbva klmbw 47.28 37.65 (˛)20.4 1 .7
2) \n¿≤-\-cmb kmlnXy,
Iem-Im-c-∑m¿°p-ap≈
[\-k-lmbw 1.37 2.40 77.4 0.1
3) I¿jI sXmgnemfn
s]≥j≥ 174.70 375.11 114.7 17.1
4) 50 hb- n\p apI-fn-ep≈
Ahn-hm-ln-Xcmb
kv{XoIƒ 12.80 56.80 343.8 2.6
5) hn[hm s]≥j≥ 130.70 848.40 549.1 38.7
6) hnI-emwK s]≥j≥ 54.00 295.71 447.6 13.5
7) hn[-h-I-fpsS s]¨
a°-fpsS hnhml
[\-k-lmbw ˛ 26.73 ˛ 1.2
8) tZiob hm¿≤-Iy-Ime
s]≥j≥ 42.90 449.55 1181.0 25.1
samØw 463.75 2192.35 372.7 100.0
Source: Explanatory Memorandum on budget for 2016-17 and 2013-14
185
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
190
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
]´nI 5.41
^n\m≥kv hIp-∏nse Ãm^v LS\
Im‰-Kdn am¿®v am¿®v h¿≤\w
2008 2016 (i-Xa- m-\w)
sk{I-´-dnbpw AXn\v apI-fn-ep-≈-h¿ 3 3 0.0
kvs]jy¬ sk{I-´dn ˛ 1 ˛
AUn-jW¬ sk{I-´dn 14 14 0.0
tPmbn‚ v sk{I-´dn 12 15 25.0
sU]yq´n sk{I-´dn 12 14 16.7
A≠¿ sk{I-´dn 25 33 32.0
A°u≠v Hm^o-k¿ 7 15 114.3
sk£≥ Hm^o-k¿ (H.G) 49 45 (˛)8.2
Akn-Â v sk£≥ Hm^o-k¿ ˛ 100 ˛
Hm^okv Akn-Â v 224 228 (˛)1.8
a‰p-≈-h¿ 222 345 55.4
samØw 608 868 42.8
Source: Appendix I, Kerala Budget 2016-17 (Details of staff)
]´nI 5.42
apJy-a{- ¥n-bpsSbpw a{¥n-am-cp-sSbpw t]gvkW
- ¬ Ãm^ns‚ FÆw
Ãm^v hn`mKw am¿®v am¿®v h¿≤\w
2008 2016 (i-X-am-\w)
1)Akn-Â v sk{I-´dnbpw AXn\p
apI-fnepw 139 192 38.1
2) ¢dn-°¬ Ãm^v 229 226 (˛)1.3
3) A‰≥U¿, Ip°v, emÃv t{KUv 141 222 57.4
4) samØw Ãm^v 509 640 25.7
5) Hcp a{¥n-bpsS Hm^o-kn-ep≈
icm-icn Poh-\-°m¿ 27 32 18.5
Source: GOK, 2016, Appendix I, Kerala Budget 2016-17 (Details of staff)
193
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
195
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
196
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
197
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
198
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
199
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
200
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
202
kwÿm\ k¿°m-cns‚ sNehv
203
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
A≤ymbw Bdv
s]mXpISw
Cu A[ym-bØ
- n¬ s]mXpI-SØ
- nse h¿≤-\w, B`y¥c hmbv]-
Iƒ, tI{μ k¿°m¿ hmbv]-Ifpw ap≥Iq-dp-Ifpw, eLp kºm-Zyw,
t{]mhn-U‚ v ^≠v, s]mXpIS kqNn-I-Iƒ, ISw hmbv]-bmbn \¬Ip-
∂-Xn¬ \n∂pw In´p∂ ]eni XpS-ßn-bh N¿® sNøp-∂p. s]mXp-ISw
F∂-Xn¬ Dƒs∏-Sp-∂Xv aq∂n-\-ß-fm-Wv. (1) B`y-¥c hmbv]-Iƒ,
(2) tI{μ k¿°m¿ hmbv]-Ifpw ap≥Iq-dp-Ifpw, (3) eLp kºm-Zyhpw
t{]mhn-U‚ v ^≠pw. F∂m¬ k¿°m-cns‚ samØw IS-_m-[yX
AYhm “^nkvI¬ eb-_n-en-‰n-”bn¬ s]mXpI-S-Øn\p ]pdsa dnk¿hv
^≠v, sUt∏m-kn-‰p-Ifpw AUzm≥kp-Ifpw IqSn Dƒs∏-Sp-∂p. dnk¿hv
^≠v, kn¶nwKv ^≠v, Uh-e-]vsa‚ v sh¬^-b¿ ^≠p-Iƒ F∂n-h-
bnse _m[y-X-I-fpw Dƒs∏-Sp-∂-XmWv dnk¿hv ^≠v. tem°¬ ^≠v,
knhnƒ sUt∏m-kn-‰v, a‰p sUt∏m-kn-‰p-Iƒ F∂n-h-bnse [\-h-chpw
_m[y-X-Ifpw Dƒs∏-Sp-∂-XmWv sUt∏m-kn-‰p-Ifpw ap≥Iq-dp-Ifpw.
1) s]mXpISw: {][m-\-bn-\-߃
kwÿm\ k¿°m-cns‚ s]mXpISw 2001¬ 23, 919 tImSn cq]-
bm-bn-cp-∂Xv 2011¬ 78, 673 tImSn-bmbpw 2015¬ 135, 440 tImSn-bmbpw
h¿[n-®p. ]´nI 6.1¬ 2011-\p-ti-ja
- p≈ samØw s]mXpI-Shpw AXns‚
LS-I-ß-fmb B`y-¥c hmbv]-Iƒ, tI{μ k¿°m¿ hmbv]-Ifpw,
ap≥-Iq-dp-Ifpw, sNdp-InS kºm-Zyhpw, t{]mhn-U‚ v ^≠v F∂nh
\¬In-bn-´p-≠v.
204
s]mXp-ISw
]´nI 6.1
tIc-f-Øns‚ s]mXpISw (cq] tImSn)
h¿jw B`y-¥c tI{μk¿°m¿ eLp kºm-Zyhpw samØw
ISw hmbv]-Ifpw t{]mhn-U‚ v ISw
ap≥Iq-dp-Ifpw ^≠pw
2001 7627 6102 10190 23919
2002 9342 6346 11262 26950
2003 11747 6535 12778 31060
2004 17421 5628 14403 37452
2005 21676 5411 14791 41878
2006 25671 5417 14841 45929
2007 29969 5372 14534 49875
2008 34019 5533 15858 55410
2009 38814 6009 18477 63300
2010 43368 6305 21296 70969
2011 48528 6359 23786 78673
2012 55397 6396 27625 89418
2013 65628 6622 31311 103561
2014 76804 6662 35543 119009
2015 89068 7065 39307 135440
Source: GOK (2016): Budget in brief 2015-16
A`y-¥-c-ISw
H∂m-a-Xmbn B`y-¥c IS-Øns‚ h¿≤-\-bnepw LS-\-bnepw
h∂ am‰-߃ ]cn-tim-[n-°mw. Itºm-fw, F¬.-sF.kn, P\-d¬
C≥jp-d≥kv tIm¿∏-td-j≥, \_m¿Uv, \mj-W¬ tIm∏-td-‰ohv sUh-
e-]vsa‚ v tIm¿∏-td-j≥, a‰p ÿm]-\-ß-ƒ F∂n-h-bn¬ \ns∂-Sp-
°p∂ hmbv]-I-fmWv B`y-¥-c-I-Sw. 2001se [\-Imcy XI¿®sb
XpS-¿-∂p≈ \mep h¿j-ß-fn¬ B`y-¥-c-I-S-Øn¬ KWy-amb h¿≤-
\-bp-≠m-bn. IS-Ønse {]Xn-h¿j h¿≤\w 22.5 apX¬ 48.3 iX-am\w
hsc-bm-bn-cp-∂p (]-´nI 6.2). 2004-emWv G‰hpw henb h¿≤-\-bp-≠m-
205
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
206
s]mXp-ISw
]´nI 6.3
s]mXpI-S-Øns‚ LS\ (i-X-am-\w)
h¿jw B`y-¥c tI{μk¿°m¿ eLp kºm-Zyhpw samØw
ISw hmbv]-Ifpw t{]mhn-U‚ v ISw
ap≥Iq-dp-Ifpw ^≠pw
2001 31.9 25.5 42.6 100.0
2002 34.7 23.5 41.8 100.0
2003 37.8 21.0 41.1 100.0
2004 46.5 15.0 38.5 100.0
2005 51.8 12.9 35.3 100.0
2006 55.9 11.8 32.3 100.0
2007 60.1 10.8 29.1 100.0
2008 61.4 10.0 28.6 100.0
2009 61.3 9.5 29.2 100.0
2010 61.1 8.9 30.0 100.0
2011 61.7 8.1 30.2 100.0
2012 62.0 7.2 30.9 100.0
2013 63.4 6.4 30.2 100.0
2014 64.5 5.6 29.9 100.0
2015 65.8 5.2 29.0 100.0
Source: Based on Table 6.1
samØw B`y-¥c hmbv]b -- n¬ 81 iX-am-\hpw Itºmf hmbv]-
I-fmWv. 2015 am¿®n¬ hnhn[bn\-ß-fn¬ FSpØ B`y-¥c hmbv]-
bpsS hnh-c-߃ ]´nI 6.4¬ \¬In-bn-´p-≠v. \mj-W¬ kvtamƒ
tkhnwKv ^≠n-te-°p≈ {]tXyI skIyq-cn-‰n-bmWv c≠m-asØ
{][m\ hmbv]-bn-\w. samØw B`y-¥c hmbv]-I-fpsS 13 iX-am-\-
amWv Cu C\-Øn¬ FSp-Øn-´p-≈-Xv. F¬.-sF.-kn, \_m-¿Uv F∂n-
h-bn¬ \n∂v GXm≠v A©p iX-am\w hmbv] FSpØn´p≠v. a‰n-\-
ß-fn¬ \n∂v GXm≠v Hcp iX-am-\-tØmfw hmbv]-bmWv hmßn-bn-
´p-≈-Xv. hmbv] LS-\-bn¬ a‰n\w hmbv]-I-fn¬ \n∂v Itºmf hmbv]-
207
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 6.4
B`y-¥c hmbv] (am¿®v 2015)
C\߃ hmbv] XpI iX-am\w
(cq] tImSn)
1. Itºmf hmbv]-Iƒ 71960 80.8
2. F¬.-sF.kn 2228 2.5
3. P\-d¬ C≥jp-d≥kv tIm¿∏-td-j≥ 253 0.3
4. \_m¿Uv (NABARD) 2254 2.5
5. t_m≠p-Iƒ 117 0.1
6. \mj-W¬ tIm∏-td-‰ohv 333 0.4
sUh-e-]vsa‚ v tIm¿∏-td-j≥
7. a‰p ÿm]-\-߃ 117 0.1
8. {]tXyI skIyq-cn-‰okv (NSSF) 11806 13.2
samØw 89068 100.0
Source: CAG, Finance Accounts 2014-15, Vol. II
]´nI 6.5
tI{μ k¿°m¿ hmbv]-I-fpw ap≥Iq-dp-Ifpw (am¿®v 2015)
C\߃ hmbv] XpI iX- am\w
(cq] tImSn)
1. t\m¨πm≥ hmbv]
(t]m-eokv tamU-ssW-tk-j≥) 22 0.3
2. tªm°v hmbv] 4964 70.3
3. kwÿm\ ]≤Xn hmbv] 2077 29.4
4. \mj-W¬ tem¨ kvtImf¿jn∏pw
a‰p-≈-hbpw 2 0.0
samØw 7065 100.0
Source: Same as Table 6.4
209
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
210
s]mXp-ISw
]´nI 6.6
eLp-k-ºm-Zy-߃, t{]mhn-U‚ v ^≠v XpS-ßn-bh
C\߃ XpI iX-am\w
(cq] tImSn)
1. kwÿm\ t{]mhn-U‚ v ^≠v 19378 49.3
2. C≥jp-d≥kv, s]≥j≥ ^≠p-Iƒ 4030 10.3
3. tkhnwKv sUt∏m-kn‰v 15899 40.4
4. a‰n\w 0.0 0.0
samØw 39307 100.0
Source: Same as Table 6.4
2) ]en-i-\n-c°v
k¿°m¿ FSp-°p∂ hmbv]-Iƒ°v ]e \nc-°n-ep≈ ]en-i-bmWv
\¬tI-≠-Xv. Itºmf hmbv]-Iƒ°pw tI{μ k¿°m-cn¬ \n∂pw
\_m¿Un¬ \n∂pw FSp-°p∂ hmbv]-Iƒ°v Xmc-X-tay\ Ipd™
\nc-°n-ep≈ ]en-i-bmWv \¬tI-≠-Xv. ]´nI 6.7¬ hnhn[ hmbv]-
Iƒ°p \¬Inb ]en-i-\n-c°v \¬In-bn-´p-≠v. Itºmf hmbv]-Iƒ°v
2004-˛2005¬ \¬In-bn-cp∂ ]eni \nc°v 6.4 iX-am-\-am-bn-cp-∂Xv 2011-
- ˛ 12¬ 7.2 iX-am-\-ambn h¿≤n-®p. Ipd™ ]eni \nc-°n¬ hmbv]
e`n-°p∂ as‰mcp ÿm]\w \_m¿Um-Wv. G‰hpw Ipd™ \nc°n¬
hmbv] e`n-°p-∂Xv tI{μ-k¿°m-cn¬ \n∂m-Wv. 2011-˛12se ]eni
\nc°v 6.6 iX-am-\-am-Wv. F∂m¬ F¬.-sF.-kn, Pn.-sF.-kn, F≥.-F-
kv.-Fkv.F^vs‚ {]tXyI skIyq-cn-‰n-Iƒ, t{]mhn-U‚ v ^≠v F∂n-
h-bn¬ \ns∂-Sp-°p∂ hmbv]-I-fpsS ]en-i-\n-c°v Db¿∂-Xm--Wv.
CØcw ÿm]-\-߃ _m¶nw-Kvbn-Xc [\-Imcy ÿm]-\-ß-fpsS
kz`m-h-Øn-ep-≈-XmWv. G‰hpw Db¿∂ ]eni \nc°v \mj-W¬
tIm∏-td-‰ohv sUh-e-]vsa‚ v tIm¿∏-td-js‚ hmbv]-bm-Wv. 2001-\p-
tijw Itºm-f-bn-Xc C\-ß-fn¬ \n∂v Itºmf hmbv]-bn-te°v
amdp∂ Hcp am‰w D≠m-bn-´p-≠v. 2015se samØw IS-Øn¬ 53 iX-am-
\hpw Ipd™ ]eni \nc-°n-ep≈ Itºmf hmbv]-I-fm-Wv. CXv ]en-
i-bn-\-Øn-ep≈ [\-_m-≤yX Ipd-bv°m≥ klm-bn-®n-´p-≠v.
211
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
3) hmbv] Xncn-®-Shv
kwÿm\ k¿°m¿ hnhn[ t{kmX- p-I-fn¬ \n∂v FSpØ
hmbv]-bpsS Xncn-®-Shv Imem-h[n ]cn-tim-[n-°mw. ]´nI 6.8¬ ASpØ
Hmtcm h¿jhpw Xncn-®-S-bvt°≠ IS-_m-≤y-Xsb°pdn-®p≈ ÿnXn-
hn-h-c-°-W°v \¬In-bn-´p-≠v. 2014-˛15se IW-°-\p-k-cn®v samØw
IS-_m-≤y-X-bpsS 3.4 iX-am\w Hcp h¿jw-sIm≠mWv Xncn-®-S-bvt°-
≠-Xv. F∂m¬ GXm≠v 10 iX-am\w hmbv] XpI H∂p apX¬ aq∂p
h¿jw-sIm≠v Xncn-®-S-bv°-Ww. aq∂p apX¬ A©p h¿jw sIm≠v
Xncn-®-S-bvt°-≠Xv GXm≠v 14 iX-am\w hmbv]-bm-Wv. AXm-bXv
ASpØ A©p h¿jw-sIm≠v Xncn-®-S-bvt°≠ hmbv] 28 iX-am-\-
am-Wv. A©p h¿jw apX¬ Ggp h¿jw-h-sc-bp≈ Ime-b-f-hn¬ 17
iX-am\w hmbv] Xncn-®-S-bv°-Ww. F∂m¬ samØw hmbv]-bp-sS 51
iX-am-\hpw Xncn-®-S-bvt°-≠Xv Ggp h¿j-߃°p tij-am-Wv.
hmbv]b - psS Xncn-®S- hv ImesØ LS\ ]cn-tim-[n-®m¬ 2014-˛15se
\nebpw 2010-˛11se \nebpw XΩn¬ Imcy-amb hyXym-ka - n-s√∂p ]dbmw.
samØw IS-Øn¬ `qcn-`m-Khpw Ggp h¿jw Ign-™mWv Xncn-®-S-bvt°-
≠-Xv.
]´nI 6.7
hmbv] ]eni \nc°v
hnhn[ hmbv]-Iƒ 2004-˛05 2011-˛12
1. Itºmf hmbv] 6.4 7.2
2. F¬.-sF.kn 8.5 8.4
3. Pn.-sF.kn 9 9.4
4. F≥.-kn.-Un.-kn. 8.5 10.3
5. \_m¿Uv (NABARD) 6.5 6.8
6. tI{μ k¿°m¿ 9 6.6
7. F≥.-F-kv.Fkv.-F^v 9.5 9.7
8. t{]mhn-U‚ v ^≠v 8.5 8.7
9. icm-icn ]eni \nc°v 8.2 8.4
Source: KPERC, Third Committee, First Report (2010-11): Second report (2011-12)
212
s]mXp-ISw
]´nI 6.8
hmbv] Xncn-®-Shv Imem-h[n
Imem-h[n 2010-˛11 iX-am\w 2014-˛15 iX-am\w
(h¿jw) XpI XpI
(cq] tImSn) (cq]tImSn)
1. Hcp h¿jw 2567 4.7 3289 3.4
2. H∂p apX¬ aq∂p 5205 9.5 9140 9.5
h¿jw
3. aq∂p apX¬ A©p 6260 11.4 13265 13.8
h¿jw
4. A©p apX¬ Ggp 9315 17.0 16668 17.4
h¿jw
5. Ggp h¿jhpw AXn\p
apI-fnepw 28162 51.3 48959 50.9
6. hnhcw e`y-a-√m-ØXv 3378 6.1 4812 5.0
7. samØw 54887 100.0 96133 100.0
Source: CAG, Report on State Finances, 2011 and 2015.
4) hmbv] _m[y-X-Iƒ
ASp-Ø-Xmbn kwÿm\ k¿°m-cn\v {]Xn-h¿jw FSp-°m-hp∂
hmbv], hmbv] Xncn-®-S-hv, ]en-i, _m[yX F∂nh Ign-™p≈ an®w
XpI F{X-bm-sW∂v ]cn-tim-[n-°mw. IS-_m-[y-X-bpsS Hcp kqNn-I-
bmWv {]Xn-h¿jw IS-sa-Sp-°p∂ XpI-bn¬ IS-_m-[y-Xbv°pw ]en-
ibv°pw sNe-hn-Sp∂ XpI. Hmtcm h¿jhpw kwÿm\ k¿°m-cn\v
FSp-°m-hp∂ hmbv] XpIbv°v tI{μ k¿°m¿ ]cn[n \n›-bn-®n-´p≠v.
kwÿm\ Pn.-Un.-]n-bpsS aq∂p iX-am-\-tØmfw hcp∂ XpI-bmWv
{]Xn-h¿jw IS-sa-Sp-°m-hp-∂-Xv. 2010-˛11¬ kwÿm\ k¿°m¿ FSpØ
hmbv] 7189 tImSn cq]-bm-Wv. CXv 2014-˛15¬ 18509 tImSn cq]-bmbn
h¿≤n-®p. ]´nI 6.9¬ {]Xn-h¿jw FSpØ hmbv], hmbv] Xncn-®-S-hv,
]en-i, an®w XpI F∂n-hsb Ipdn-®p≈ ÿnXn-hn-hc IW-°p-Iƒ
\¬In-bn-´p-≠v.
213
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 6.9
k©n-X-\n-[n-bn-ep≈ hmbv] hchpw an®hpw (cq] tImSn)
h¿jw hmbv] hmbv] ]eni an®w an®w XpI
hchv Xncn-®-Shv AShv XpI hmbv] hchv
A\p-]mXw (%)
2010-˛11 7189 1975 2707 2507 34.9
2011-˛12 9799 2893 2480 4426 45.2
2012-˛13 13261 2804 5253 5204 39.2
2013-˛14 14461 3245 6151 5065 35.0
2014-˛15 18509 5843 7301 5365 29.0
Source: CAG Report on State Finances, 2012-2015.
ap≥]v FSp-Øn-cp∂ hmbv] XpI-bpsS Xncn-®-S-hn\v 2010-˛11¬
th≠n-h-∂Xv 1975 tImSn cq]-bm-Wv. ]en-i-bmbn 2707 tImSn cq]
AS-bvt°≠nh-∂p. Cu _m[y-X-I-sf√mw Ign™v an®-ap-≠m-bn-cp∂
XpI2507 tImSn cq]-bm-W-v. AXm-bXv B h¿jw FSpØ hmbv]
XpI-bpsS 35 iX-am\w am{Xw. 2011-˛12¬ FSpØ IS-Øn¬ _m[y-X-
Iƒ Ign™v an®w In´n-bXv 45 iX-am-\-tØm-f-am-bn-cp-∂p. F∂m¬
XpS¿∂p≈ h¿j-ß-fn¬ _m[y-X-Iƒ Ign™v an®w XpI-bmbn e`n-
°p∂ \nc-°n¬ XpS¿®-bmbn Ipd-hmWv D≠m-bn-´p-≈-Xv. 2014-˛15¬
FSpØ hmbv]-bn¬ 71 iX-am-\hpw hmbv] _m[y-X-Iƒ°pth≠n
sNe-hm-t°-≠n-h-∂p. an®w In´n-bXv 29 iX-am\w am{X-am-Wv.
eLp-k-ºm-Zy-߃, t{]mhn-U‚ v ^≠v XpS-ßnb ]ªnIv A°u-
≠n¬ hcp∂ hmbv]-Iƒ ]cn-tim-[n-°mw. eLpkºm-Zy-ß-fn¬ \n∂p
tiJ-cn-°p∂ \nt£-]hpw Imem-h[n Ign-bp-tºmƒ ]en-i-k-lnXw
Xncn®p \¬tI-≠-Xm-Wv. k¿°m¿ Poh-\-°m-cpsS iº-f-Øns‚ Hcp
hnlnXw t{]mhn-U‚ v ^≠n¬ amkwtXmdpw \nt£-]n-°m-dp-≠v. Cu
XpIbv°pw ]eni \¬tI-≠-Xp-≠v. t{]mhn-U‚ v ^≠n¬ \nt£-]n-
°p∂ XpI Hcp \n›n-X-Imew Ign-bp-tºmƒ hmbv]-bmbpw A√m-
sXbpw ]n≥h-en-°m≥ \nt£-]-I\v kzmX-{¥y-ap-≠v. Npcp-°-Øn¬
Ch _m¶v \nt£-]-ß-fpsS kz`m-hØn-ep≈ \nt£-]-ß-fpw Ch
]eni klnXw aS°n \¬Im≥ k¿°m¿ _m[y-ÿ-hp-am-Wv. ]´nI
6.10¬ ]ªnIv A°u-≠n¬ hcp∂ hc-hv, aS-°n-sImSpt°≠ XpI,
214
s]mXp-ISw
215
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
216
s]mXp-ISw
]´nI 6.11
s]mXpta-Jem ÿm]-\-ß-fnse k¿°m¿ \nt£-]hpw
BZm-bhpw
h¿jw \nt£]w BZmbw BZmbw k¿°m¿ FSpØ
h¿jm-hk- m\w (Return) (i-Xa- m-\w) hmbv]b
- psS
(cq] tImSn) (cq] tImSn) icm-icn
]eni (%)
2006-˛07 2392 30 1.3 8.4
2007˛08 2484 29 1.2 7.9
2008-˛09 3153 34 1.1 7.5
2009-˛10 3328 27 0.8 7.5
2010-˛11 3808 75 2.0 7.3
2011-˛12 4206 67 1.6 7.2
2012-˛13 4511 48 1.1 7.1
2013-˛14 5624 101 1.8 7.1
2014-˛15 6085 74 1.2 7.3
Source: CAG, Report on State Finances, 2011 and 2015 Vol.I
217
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 6.12
s]mXpta-Jem ÿm]-\-߃°pw a‰pw \¬Inb hmbv]bpw
e`n® ]en-ibpw (cq] tImSn)
h¿jw \¬Inb samØw ]pXp-Xmbn e`n® e`n® ]eni
hmbv] \¬Inb ]eni samØw hmbv]
(t¢m-knwKv XpI A\p-]mXw
_me≥kv) (i--X-am-\w)
]´nI 6.13
hmbv] Xncn-®-Shv apS-°nb s]mXpta-Jem ÿm]-\-߃
(cq] tImSn)
h¿jw Xncn-®-Shv apS-°nb hmbv] ]eni samØw
ÿm]-\-ß-fpsS IpSn-»nI IpSn-»nI IpSn-»nI
FÆw
2012 NA 2429 1627 4056
2013 68 3746 2637 6383
2014 72 4649 3009 7658
2015 71 5277 3518 8795
Source: CAG, Report on State Finances, 2012 to 2015, Vol.I
219
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
6) s]mXphmbv] kqNnIIƒ
k¿°m-cns‚ samØw IS_m-[yX (Debt stock)sb hne-bn-cp-Øm-
\p-]-tbm-Kn-°p∂ kqNnI s]mXpISw Pn.-F-kv.-Un.]n. A\p-]m-X-amWv.
CXv kwÿm\Øns‚ B`y¥c hcp-am-\-Øn\v ka-amb XpI-bn¬
IS-_m-[y-X-bpsS hnln-X-am-Wv. tIcf ^nkvI¬ sdkvt]m¨kn-_n-
en‰n BIvSv 2003 (sI.-F^
- v.B
- ¿.-BI
- vSv) A\p-kc
- n®v kwÿm\ k¿°m-
cns‚ [\-ÿnXn kpÿncam°m≥ -I-S-_m-[yXbn¬ \nb-{¥Ww
Dƒs∏-sS-bp≈ \S-]-Sn-Iƒ kzoI-cn-t°-≠-Xm-Wv. 13-˛mw tI{μ [\-Imcy
IΩn-js‚ ip]m¿i-Iƒ A\p-k-cn®v [\-Imcy kpÿn-c-Xbv°p-
th≠n kwÿm-\-Øns‚ samØw IS-_m-[y-Xbv°v Nne ]cn[nIƒ
\n›-bn-®n-´p-≠v. kwÿm-\-Øns‚ IS-_m-[yX Cu ]cn-[n-Iƒ°p-≈n-
emtWm F∂p t\m°mw.
]´nI 6.14¬ s]mXpI-Sw, Pn.-F-kv.-Un.]n A\p-]mXw, sI.-F-^v.-
B¿ BIvSv A\p-k-cn-®p≈ IS-sa-Sp∏v ]cn[n F∂nh \¬In-bn-´p-≠v.
2000-˛01¬ kwÿm-\-Øns‚ s]mXpISw Pn.F-kv.-Un.-]n. A\p-]mXw
32.9 iX-am-\-am-bn-cp-∂p. CXv samØw B`y-¥c hcp-am-\-Øns‚
aq∂nsemt∂mfw hcp∂ XpIbmWv. 2005-˛06epw Cu kqNnI Db¿∂-
Xm-bn-cp-∂p. F∂m¬ 2010-˛11\p-tijw Cu kqNn-I-bn¬ Ipd-hp-≠m-b-
Xmbn ImWmw. 2010-˛11-\p-tijw Hcp h¿j-samgn®v as‰√m h¿jhpw
B kqNnI 31 iX-am-\-Øn\p apI-fn-em-bn-cp-∂p. kwÿm-\-Øns‚
IS-_m-[yX 2011-˛12 apX¬ 2014-˛15-hscbp≈ ImeØv Hcp h¿j-samgn®v
as‰√m h¿jhpw sI.-F-^v.-B¿. BIv-Sns‚ ]cn-[n-°p-≈n-em-bn-cp-∂p.
2012-˛13¬ am{Xsa kqNnI ]cn[n Ihn-™p-≈p. CXv kqNn-∏n-°p-∂Xv
kwÿm-\-Øns‚ IS-_m-[yX [\-am-\-Z-WvU-ß-fpsS ]cn-[n-bn-em-bn-
cp-∂p-sh-∂m-Wv.
D]-kw-lmcw
apI-fn¬ \S-Ønb hni-I-e\w D]-kw-l-cn-°mw. (1) kwÿm\
k¿°m-cns‚ samØw IS-_m-[yX Ign™ A©p h¿j-°mew {]Xn-
h¿jw icm-icn 14 iX-am\w h¿≤n-®p. (2) Itºm-fh
- m-b]
v , F¬.-sF.-kn.
XpS-ßn-bh Dƒs∏-Sp∂ B`y¥c hmbv]-bpsS hnln-X-Øn¬ KWy-
220
s]mXp-ISw
]´nI 6.14
s]mXpISw: kqNn-I-Iƒ
h¿jw s]mXpISw sI.-F-^v.-B¿.-BIvSv*
Pn.F-kv.Un.]n A\p-k-cn®p≈
A\p-]mXw (%) A\p-]mXw (%)
2000 ˛ 01 32.9 ˛
2005 ˛ 06 33.5 ˛
2010 ˛ 11 31.2 ˛
2011 ˛ 12 29.8 32.3
2012 ˛ 13 31.2 31.7
2013 ˛ 14 31.3 30.7
2014 ˛ 15 31.4 29.8
* tIcf ^nkv°¬ sdkvt]m¨kn-_n-en‰n BŒv
Source: CAG, Report on State Finances 2015.
221
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
222
A≤ymbw Ggv
[\-ÿnXn:
a‰p kwÿm-\ß
- f
- p-am-bp≈ Xmc-Xayw
Cu A≤ym-b-Øn¬ tIcf kwÿm-\-Øns‚ [\-ÿnXn
C¥y-bnse a‰p kwÿm-\-ß-fnse [\-ÿn-Xn-bp-ambn Xmc-Xayw
sNøp∂p. Cu Xmc-Xa - y-Øn\v D]-tbm-Kn-®n-cn-°p-∂Xv dnk¿Δv _m¶ns‚
hm¿jnI {]kn-≤o-I-c-W-amb kwÿm\ [\-Imcy ÿnXnsb Ipdn-
®p≈ {]kn-≤o-I-c-W-Ønse ÿnXn-hn-h-c- IW-°p-I-fmWv (Reserve
Bank of India, State Finances: A study of Budgets). C¥y-bnse kwÿm-\-
ßsf c≠p hn`m-K-ß-fm-bmWv Cu ]T-\-Øn¬ Xcw-Xn-cn-®n-´p-≈-Xv:
{]tXyI hn`m-K-w, A√mØ hn`mKw AYhm km[m-cW hn`m-Kw.
Xmsg ]d-bp∂ khn-ti-j-X-I-fp≈ kwÿm-\-߃ {]tXyI hn`m-
K-Øn¬s∏-Sp-∂p. (1) tI{μ k¿°m-cn¬ \n∂v Db¿∂ tXmXn-ep≈
{Km‚p-Iƒ e`y-am-sW-¶nepw hmbv] Pn.-F-kv.-Un.-]n. A\p-]mXw km[m-
cW kwÿm-\-ß-sf-°mƒ Db¿∂h (2) Ch-bpsS ]eni sNehv
dh\yp A\p-]mXw Db¿∂-XmWv (3) Cu kwÿm-\-ß-fpsS `q{]-
tZi {]tXy-I-X-Iƒ sIm≠v X\Xp hcp-am\w Imcy-ambn h¿≤n-∏n-
°m≥ km[y-X-bn-√m-ØXpw, k¿°m¿ sNehv Db¿∂ tXmXn-ep-≈-
Xp-amWv. km[m-cW hn`mKw kwÿm\ßfpsS {]tXy-I-X-Iƒ Xmsg
]d-bp-∂p. (1) hmbv] Pn.-Fkv.Un.]n A\p-]mXw {]tXyI hn`mKw
223
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
224
[\-ÿnXn: a‰p kwÿm\ßfp-am-bp≈ XmcXayw
]´nI 7.1
km[m-cW hn`m-K-Øn¬s∏-Sp∂ kwÿm-\-ß-fpsS
ASn-ÿm\ hnh-c-߃
kwÿm\w 2011se P\-kwJy \Kc P\ icm-icn Zmcn{Zy 2013-˛14se
samØw hnlnXw kwJy-bpsS kmº-ØnI tcJbv°p _P-‰nse
P\ (%) hnlnXw hf¿®m Xmsgbp samØw
kwJy (%) \nc°v ≈h¿ sNehv
(e-£w) (2009-˛10 (%) (cq]
apX¬ _ney¨)
2013˛14-hsc)
(%)
1. B{‘m 845.81 6.99 33.5 6.30 9.2 1291.3
{- ]-tZiv
2. _olm¿ 1040.99 8.60 11.3 10.10 33.7 772.8
3. OØo-kv 255.45 2.11 23.2 NA NA 377.8
Km¿lv
4. tKmh 14.58 0.12 62.1 NA NA 78.1
5. KpP-dmØv 604.39 4.99 42.6 8.57 16.6 982.1
6. lcn-bm\ 253.51 2.09 34.8 7.93 11.2 464.6
7. Pm¿Jfiv 329.88 2.72 24.1 NA NA 283.9
8. I¿Æm-SI 610.95 5.05 38.6 5.68 20.9 1018.1
9. tIcfw 334.06 2.76 47.7 6.83 7.1 612.7
10. a≤y-{]-tZiv 726.27 6.00 27.6 8.52 31.7 812.2
11. alm-cmjv{S 1123.74 9.28 45.2 8.03 17.4 1745.2
12. HUojm 419.74 3.47 16.7 4.42 32.6 529.4
13. ]©m_v 277.43 2.29 37.5 5.94 8.3 434.8
14. cmP-ÿm≥ 685.48 5.66 24.9 8.13 14.7 897.3
15. Xan-gv\mSv 721.47 5.96 48.4 8.41 11.3 1200.6
16. DØ¿ 1998.12 16.50 22.3 6.15 29.4 1827.9
{]-tZiv
17. ]›n-a 912.76 7.54 31.9 6.59 19.9 987.7
- _w-Kmƒ
18. samØw 12107.27 100.00 31.2 6.68 21.9 15810.0
C¥y
N.A: Not available
Source:1. GOI (2014), India 2014.
2. EPW Researach Foundation, India, a pocket book on Data series 2013.
3. GOI (2016), Economic Survey 2015-16, Vol.II
4. RBI, State Finances, A study of Budgets of 2015-16
225
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 7.2
km[m-cW hn`m-K-Øn¬s∏-Sp∂ kwÿm-\-ß-fpsS dh-\yp-IΩn:
dh-\yp-IΩn Pn.-F-kv.-Un.-]n. A\p-]mXw (i-X-am-\w)
kwÿm\w 2004-˛08 2010-˛11 2013-˛14
(i-cm-i-cn)
1. B{‘m-{]-tZiv 0.0 ˛0.4 0.0
2. _olm¿ ˛2.0 ˛3.0 ˛1.9
3. OØo-kvKm¿lv ˛2.7 ˛2.9 0.4
4. tKmh ˛0.1 ˛2.0 0.7
5. KpP-dmØv 0.2 1.0 ˛0.6
6. lcn-bm\ ˛0.9 1.0 1.0
7. Pm¿JWvUv 2.0 0.1 ˛1.6
8. I¿Æm-SI ˛1.3 ˛1.1 ˛0.1
9. tIcfw 2.3 1.3 2.9
10. a≤y-{]-tZiv ˛1.8 ˛2.5 ˛1.4
11. alm-cmjv{S 0.2 0.1 0.3
12. HUoj ˛1.4 ˛2.0 ˛1.2
13. ]©m_v 2.1 2.4 2.1
14. cmP-ÿm≥ 0.2 ˛0.3 0.2
15. Xan-gv\mSv ˛0.6 0.5 0.2
16. DØ¿{]-tZiv 0.2 ˛0.6 ˛1.2
17. ]›na _wKmƒ 3.3 3.6 2.7
18. samØw km[m-cW hn`mKw 0.2 0.1 0.2
19. samØw C¥y 0.0 ˛0.0 0.1
(˛) ASbmfw kqNn-∏n-°p-∂Xv an®w
Source: RBI (2013): State Finances, A Study of Budgets of 2012-13
RBI (2016): State Finances, A Study of Budgets of 2015-16
227
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
228
[\-ÿnXn: a‰p kwÿm\ßfp-am-bp≈ XmcXayw
]´nI 7.4
dh-\yp-hc
- hv: dh\yp hchv Pn.-Fk
- v.U
- n.-]n. A\p-]mXw (i-Xa
- m-\w)
kwÿm\w 2004-˛08 2010-˛11 2013-˛14
(i-cm-i-cn)
1. B{‘m-{]-tZiv 14.0 13.8 1.29
2. _olm¿ 21.9 20.9 20.1
3. OØo-kvKm¿lv 16.5 19.3 17.3
4. tKmh 15.1 16.7 13.2
5. KpP-dmØv 10.5 10.2 10.4
6. lcn-bm\ 12.8 9.7 9.8
7. Pm¿JWvUv 13.7 18.1 15.1
8. I¿Æm-SI 15.8 15.3 14.6
9. tIcfw 11.6 11.2 12.4
10. a≤y-{]-tZiv 17.7 19.1 17.4
11. alm-cmjv{S 10.6 9.9 9.9
12. HUoj 16.9 17.1 17.9
13. ]©m_v 13.9 12.3 11.1
14. cmP-ÿm≥ 14.8 14.2 14.4
15. Xan-gv\mSv 13.2 13.5 12.6
16. DØ¿{]-tZiv 16.5 19.4 19.5
17. ]›na _wKmƒ 9.9 10.0 10.3
18. samØw km[m-cW hn`mKw 13.5 13.6 12.8
19. samØw C¥y 11.9 12.2 12.1
Source: Same as Table 7.2
230
[\-ÿnXn: a‰p kwÿm\ßfp-am-bp≈ XmcXayw
231
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 7.5
X\Xv \nIp-Xn-h-chv: X\Xv \nIpXn hchv Pn.-F-kv.-Un.-]n.
A\p-]mXw (i-X-am-\w)
kwÿm\w 2004-˛08 2010-˛11 2013-˛14
(icm-icn)
1. B{‘m-{]-tZiv 7.6 7.7 7.5
2. _olm¿ 4.2 4.6 5.8
3. OØo-kvKm¿lv 7.2 7.7 7.7
4. tKmh 7.3 6.6 7.3
5. KpP-dmØv 6.5 7.1 7.4
6. lcn-bm\ 8.0 6.4 6.6
7. Pm¿JWvUv 4.4 5.4 5.4
8. I¿Æm-SI 9.8 10.1 10.2
9. tIcfw 7.6 7.8 8.1
10. a≤y-{]-tZiv 7.2 7.9 7.7
11. alm-cmjv{S 7.1 7.0 7.2
12. HUoj 5.7 5.7 6.2
13. ]©m_v 7.3 7.5 7.6
14. cmP-ÿm≥ 6.8 6.4 6.5
15. Xan-gv\mSv 8.8 9.2 8.6
16. DØ¿{]-tZiv 6.5 7.2 7.7
17. ]›na _wKmƒ 4.5 4.5 5.1
18. samØw km[m-cW hn`mKw 7.0 7.2 7.1
19. samØw C¥y 5.7 6.0 6.3
Source: Same as Table 7.2
232
[\-ÿnXn: a‰p kwÿm\ßfp-am-bp≈ XmcXayw
]´nI 7.6
X\Xv \nIp-Xn-tb-Xc hchv: X\Xv \Ip-Xn-tb-Xc hchv Pn.-
F-kv.-Un.-]n. A\p-]mXw (i-X-am-\w)
kwÿm\w 2004-˛08 2010-˛11 2013-˛14
(i-cm-i-cn)
1. B{‘m-{]-tZiv 1.9 1.8 1.8
2. _olm¿ 0.5 0.5 0.4
3. OØo-kvKm¿lv 2.4 3.3 2.7
4. tKmh 5.5 7.0 3.4
5. KpP-dmØv 1.5 1.0 0.9
6. lcn-bm\ 2.9 1.3 1.3
7. Pm¿JWvUv 2.1 2.8 2.2
8. I¿Æm-SI 1.9 0.9 0.7
9. tIcfw 0.7 0.7 1.4
10. a≤y-{]-tZiv 2.3 2.1 1.8
11. alm-cmjv{S 1.5 0.8 0.8
12. HUoj 2.1 2.5 3.1
13. ]©m_v 4.1 2.4 1.0
14. cmP-ÿm≥ 1.9 1.9 2.6
15. Xan-gv\mSv 1.0 0.9 1.1
16. DØ¿{]-tZiv 1.4 1.9 1.9
17. ]›na _wKmƒ 0.5 0.5 0.3
18. samØw km[m-cW hn`mKw 1.6 1.4 1.3
19. samØw C¥y 1.4 1.2 1.2
Source: Same as Table 7.2
233
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 7.7
tI{μ \nIpXn hnln-Xhpw {Km‚p-Ifpw: tI{μ-hc
- hv Pn.-Fk
- .v U
- n.-]n.
A\p-]mXw (i-X-am-\w)
kwÿm\w 2004-˛08 2010-˛11 2013-˛14
(i-cm-i-cn)
1. B{‘m-{]-tZiv 4.4 4.3 3.6
2. _olm¿ 17.2 15.8 13.8
3. OØo-kvKm¿lv 6.9 8.4 6.8
4. tKmh 2.3 3.2 2.5
5. KpP-dmØv 2.5 2.2 2.2
6. lcn-bm\ 1.8 2.0 1.9
7. Pm¿JWvUv 7.2 9.9 7.5
8. I¿Æm-SI 4.1 4.3 3.7
9. tIcfw 3.4 2.6 2.9
10. a≤y-{]-tZiv 8.2 9.1 7.9
11. alm-cmjv{S 2.0 2.1 2.0
12. HUoj 9.1 8.9 8.7
13. ]©m_v 2.6 2.4 2.5
14. cmP-ÿm≥ 6.1 5.8 5.3
15. Xan-gv\mSv 3.4 3.4 2.9
16. DØ¿{]-tZiv 8.6 10.2 9.9
17. ]›na _wKmƒ 4.9 5.0 5.0
18. samØw km[m-cW hn`mKw 4.9 5.0 4.5
19. samØw C¥y 4.7 5.0 4.6
Source: Same as Table 7.2
dh\yp sNehv
k¿°m-cns‚ \nXy-\n-Zm\ sNe-hp-Iƒ°p-th≠n sNe-hm°p-
∂XmWv dh\yp sNehv. CXn¬ Hcp `mKw πm≥ AYhm hm¿jnI
]≤-Xn-bpsS `mK-ambn sNe-hm-°p-∂p. ]´nI 7.8¬ km[m-cW hn`m-K-
Øn¬s∏Sp∂ kwÿm\ßfpsS dh\yp sNehv Pn.-F-kv.-Un.-]n. A\p-
234
[\-ÿnXn: a‰p kwÿm\ßfp-am-bp≈ XmcXayw
]´nI 7.8
dh-\yp-sN-ehv: dh\yp sNehv Pn.-F-kv.-Un.-]n. A\p-]mXw
(i-X-am-\w)
kwÿm\w 2004-˛08 2010-˛11 2013-˛14
(i-cm-i-cn)
1. B{‘m-{]-tZiv 14.0 13.3 12.9
2. _olm¿ 20.0 17.9 18.2
3. OØo-kvKm¿lv 13.9 16.5 17.7
4. tKmh 14.9 14.7 13.9
5. KpP-dmØv 10.7 11.2 9.8
6. lcn-bm\ 11.9 10.7 10.8
7. Pm¿JWvUv 15.6 18.3 13.6
8. I¿Æm-SI 14.5 14.2 14.5
9. tIcfw 13.9 12.5 15.3
10. a≤y-{]-tZiv 16.0 16.6 16.1
11. alm-cmjv{S 10.8 10.0 10.3
12. HUoj 15.5 15.1 16.7
13. ]©m_v 16.1 14.6 13.1
14. cmP-ÿm≥ 15.1 13.9 14.6
15. Xan-gv\mSv 12.6 14.1 12.9
16. DØ¿{]-tZiv 16.7 18.8 18.3
17. ]›na _wKmƒ 13.2 13.6 13.0
18. samØw km[m-cW hn`mKw 13.7 13.7 13.0
19. samØw C¥y 11.9 12.1 12.2
Source: Same as Table 7.2
235
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 7.9
]eni sNehv: ]eni sNehv Pn.-F-kv.-Un.-]n. A\p-]mXw
(i-X-am-\w)
kwÿm\w 2004-˛08 2010-˛11 2013-˛14
(i-cm-i-cn)
1. B{‘m-{]-tZiv 2.6 1.6 1.5
2. _olm¿ 3.8 2.0 1.6
3. OØo-kvKm¿lv 1.8 1.0 0.7
4. tKmh 2.6 2.0 1.8
5. KpP-dmØv 2.6 1.9 1.7
6. lcn-bm\ 1.9 1.3 1.5
7. Pm¿JWvUv 1.5 2.0 1.5
8. I¿Æm-SI 1.9 1.5 1.3
9. tIcfw 2.8 2.1 2.1
10. a≤y-{]-tZiv 2.8 1.9 1.5
11. alm-cmjv{S 2.0 1.5 1.4
12. HUoj 3.6 1.6 1.1
13. ]©m_v 3.4 2.5 2.5
14. cmP-ÿm≥ 3.5 2.3 1.8
15. Xan-gv\mSv 1.9 1.5 1.5
16. DØ¿{]-tZiv 3.4 2.5 2.0
17. ]›na _wKmƒ 4.2 2.9 2.9
18. samØw km[m-cW hn`mKw 2.7 1.9 1.6
19. samØw C¥y 2.3 1.6 1.5
Source: Same as Table 7.2
237
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
]´nI 7.10
kwÿm-\-ßfpsS samØw iºf sNehv (cq] _ney¨)*
kwÿm\w 2001˛02 2012˛13 h¿≤\w
(i-X-am-\w)
1. B{‘m-{]-tZiv 81.7 257.7 215
2. _olm¿ 52.8 139.8 165
3. OØo-kvKm¿lv 19.2 76.9 300
4. KpP-dmØv 23.1 186.4 707
5. lcn-bm\ 29.2 106.2 264
6. Pm¿JWvUv NA 64.5 -˛
7. I¿Æm-SI 49.7 160.8 223
8. tIcfw 42.6 175.6 312
9 a≤y-{]-tZiv 49.3 162.2 229
10. alm-cmjv{S 184.8 537.1 191
11. HUoj 37.4 116.7 212
12. ]©m_v NA 169.8 ˛
13. cmP-ÿm≥ 53.0 176.0 232
14. Xan-gv\mSv 82.6 276.0 234
15. DØ¿{]-tZiv 69.6 291.5 319
16. ]›na _wKmƒ 93.0 283.4 205
* Hcp _ney¨ 100 tImSn
NA: Not Available
Source: RBI (2016): State Finances, A Study of Budgets of 2015-16
238
[\-ÿnXn: a‰p kwÿm\ßfp-am-bp≈ XmcXayw
239
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
240
[\-ÿnXn: a‰p kwÿm\ßfp-am-bp≈ XmcXayw
s]≥j≥ sNehv
s]≥j≥ sNehv Xmc-X-ay-s∏-Sp-Øp-∂-Xn\v D]-tbm-Kn-®n-cn-°p∂
kqNnI s]≥j≥ Pn.-F-kv.-Un.-]n. A\p-]m-X-am-Wv. ]´nI 7.12¬ km[m-
cW hn`m-K-Øn¬s∏´ kwÿm\ßfpsS s]≥j≥ Pn.-F-kv.-Un.-]n.
]´nI 7.12
s]≥j≥ sN-ehv: s]≥j≥ sNehv Pn.-Fk
- v.U
- n.-]n. A\p-]mXw
(i-X-am-\w)
kwÿm\w 2004-˛08 2010-˛11 2013-˛14
(i-cm-i-cn)
1. B{‘m-{]-tZiv 1.3 1.6 1.6
2. _olm¿ 2.7 2.9 2.8
3. OØo-kvKm¿lv 0.9 1.5 1.5
4. tKmh 1.0 1.1 1.2
5. KpP-dmØv 0.9 1.1 1.1
6. lcn-bm\ 0.9 1.2 1.1
7. Pm¿JWvUv 1.2 1.7 2.0
8. I¿Æm-SI 1.2 1.1 1.5
9. tIcfw 2.3 2.1 2.5
10. a≤y-{]-tZiv 1.2 1.4 1.4
11. alm-cmjv{S 0.7 0.8 0.9
12. HUoj 1.5 2.1 2.2
13. ]©m_v 1.5 2.4 2.0
14. cmP-ÿm≥ 1.2 1.6 1.5
15. Xan-gv\mSv 1.7 2.3 1.7
16. DØ¿{]-tZiv 1.4 2.2 2.3
17. ]›na _wKmƒ 1.5 1.7 1.6
18. samØw km[m-cW hn`mKw 1.3 1.6 1.5
19. samØw C¥y 1.1 1.7 1.6
Source: RBI (2013): State Finances, A Study of Budgets of 2012-13;
RBI (2016): State Finances, A Study of Budgets of 2015-16
241
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
242
[\-ÿnXn: a‰p kwÿm\ßfp-am-bp≈ XmcXayw
]´nI 7.13
samØw s]mXpISw: s]mXpISw Pn.-F-kv.-Un.-]n. A\p-]mXw
(i-X-am-\w)
kwÿm\w 2000 2005 2010 2014
1. B{‘m-{]-tZiv 25.5 33.6 25.9 22.9
2. _olm¿ 62.0 55.5 36.5 25.8
3. OØo-kvKm¿lv ˛ 25.4 16.4 14.0
4. tKmh 35.8 34.7 28.9 27.2
5. KpP-dmØv 28.9 35.1 28.6 24.6
6. lcn-bm\ 26.3 26.0 18.3 20.5
7. Pm¿JWvUv ˛ 21.9 26.8 21.9
8. I¿Æm-SI 19.5 26.6 25.0 22.6
9. tIcfw 29.7 36.6 32.5 31.7
10. a≤y-{]-tZiv 30.6 39.5 29.8 22.2
11. alm-cmjv{S 22.1 30.0 23.8 20.5
12. HUoj 44.2 47.6 28.1 18.5
13. ]©m_v 39.5 48.6 34.3 32.2
14. cmP-ÿm≥ 35.2 46.9 34.5 24.8
15. Xan-gv\mSv 20.4 25.6 21.2 21.0
16. DØ¿{]-tZiv 42.4 52.2 39.4 30.9
17. ]›n-a-_w-Kmƒ 32.7 46.7 44.0 36.7
18. samØw C¥y 25.2 31.3 25.5 21.9
Source: RBI (2016): State Finances, A Study of Budgets of 2015-16;
hnI-k-\-sN-ehv
dh-\yq, aqe-[\
- w, hmbv]I- fpw ap≥Iq-dp-Ifpw Dƒs∏-sS-bp≈ F√m
sNe-hp-I-sfbpw aq∂n\w k¿ho-kp-I-fmbn Xcw-Xn-cn-°mw. tkmjy¬,
C°-tWm-an-Iv, P\-d¬. CXn¬ tkmjy¬, C°-tWm-anIv k¿ho-kp-
Isf hnI-k-\-sN-e-hmbpw, P\-d¬ k¿ho-kns\ hnIkt\-Xc sNe-
hmbpw Xcw-Xn-cn-®n-cn-°p-∂p. hnI-k-\-sN-ehv hne-bn-cp-Øm≥ aq∂p
kqNn-I-I-fmWv D]-tbm-Kn-°p-∂Xv. (1) hnI-k\ sNehv Pn.-F-kv.-Un.]n
243
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
244
[\-ÿnXn: a‰p kwÿm\ßfp-am-bp≈ XmcXayw
245
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
246
[\-ÿnXn: a‰p kwÿm\ßfp-am-bp≈ XmcXayw
]´nI 7.16
aqe-[\ sNehv: aqe-[\ sNehv Pn.Fkv.-Un.-]n. A\p-]mXw
(i-X-am-\w)
kwÿm\w 2004-˛08 2010-˛11 2013-˛14
(i-cm-i-cn)
1. B{‘m-{]-tZiv 3.0 1.9 1.8
2. _olm¿ 3.6 4.3 4.1
3. OØo-kvKm¿lv 3.2 2.5 2.5
4. tKmh 3.7 3.8 2.1
5. KpP-dmØv 2.4 1.9 3.0
6. lcn-bm\ 1.6 1.5 1.0
7. Pm¿JWvUv 3.9 3.9 2.7
8. I¿Æm-SI 3.2 3.5 2.8
9. tIcfw 0.6 1.2 1.1
10. a≤y-{]-tZiv 4.4 3.2 2.5
11. alm-cmjv{S 1.9 1.7 1.3
12. HUoj 1.6 2.2 2.8
13. ]©m_v 1.4 1.1 0.7
14. cmP-ÿm≥ 3.0 1.6 2.6
15. Xan-gv\mSv 1.9 2.4 2.0
16. DØ¿{]-tZiv 3.4 3.5 3.8
17. ]›na _wKmƒ 0.8 0.5 1.0
18. samØw km[m-cW hn`mKw 2.4 2.2 2.1
19. samØw C¥y 2.2 2.0 1.9
Source: Same as Table 7.14
247
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
248
[\-ÿnXn: a‰p kwÿm\ßfp-am-bp≈ XmcXayw
]´nI 7.17
2013-˛14se ASn-ÿm\ LSI sNehv: samØw sNe-hns‚
hnlnXw (i-X-am-\w)
kwÿm\w tdmUp-Ifpw C‘\w
]me-ßfpw (F-\¿Pn)
1. B{‘m-{]-tZiv 3.4 5.9
2. _olm¿ 7.1 7.6
3. OØo-kvKm¿lv 7.2 1.3
4. tKmh 4.7 16.9
5. KpP-dmØv 5.8 5.8
6. lcn-bm\ 5.6 12.0
7. Pm¿JWvUv 7.4 6.0
8. I¿Æm-SI 6.6 6.0
9. tIcfw 4.6 0.3
10. a≤y-{]-tZiv 4.3 9.7
11. alm-cmjv{S 4.8 4.8
12. HUojm 7.0 2.1
13. ]©m_v 1.7 11.0
14. cmPÿm≥ 4.1 12.4
15. Xan-gv\mSv 4.2 3.9
16. DØ¿{]-tZiv 6.8 6.2
17. ]›na _wKmƒ 2.1 2.0
18. samØw C¥y 5.1 6.7
Source: RBI (2016): State Finances, A Study of Budgets of 2015-16
D]-kw-lmcw
km[m-cW hn`m-K-Øn¬s∏-Sp∂ 17 kwÿm-\-ß-fp-ambn tIc-f-
Øns‚ [\-ÿnXn Xmc-X-ay-s∏-Sp-Øn-b-Xn¬ \n∂v Xmsg ]d-bp∂
\nK-a-\-ß-fn¬ FØmw. (1) km[m-cW hn`m-K-Øn¬s∏´ 17 kwÿ-m-
\-ß-fn¬ G‰hpw Db¿∂ dh\yq IΩn-bp≈ kwÿm\w tIc-f-amWv.
am{X-hp-a√ {]tXyI hn`m-K-Øn¬s∏´ 11 kwÿm-\-ß-fnepw tIc-f-
249
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
250
[\-ÿnXn: a‰p kwÿm\ßfp-am-bp≈ XmcXayw
251
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
A≤ymbw F´v
kw{K-lhpw \n¿t±-i-ßfpw
I. kw{Klw
tI cf k¿°m- c ns‚ [\- { ]- X n- k ‘n Hcp Xm¬°m- e nI
{]iv\tam Hcp k¿°m-cns‚ ImetØm D≠mbtXm A√. {]Xn-k-
‘n-bn¬ G‰-°p-d-®n-ep-≠m-bn-cp-∂p-sh-¶nepw k¿°m¿ Ign™ aq∂p
Zim-_vZ-°m-e-Øv XpS¿®bmbn [\-{]-Xn-k-‘n-bn-em-bn-cp∂p. Ct∏mƒ
Cu {]iv\w AXn-cq-£hpw k¿°m-cn\v ]cn-l-cn-°m≥ Ign-bmØ {]Xn-
k-‘n-bmbn amdn-bn-cn-°p-∂p. apgp-h≥ dh\yp hchpw tI{μ k¿°m¿
A\p-hZ- n-®n-´p≈ ]cn-[n-bn-ep≈ apgp-h≥ hmbv]bpw FSp-Ømepw \nXy-
\n-Zm\ sNe-hp-Iƒ \nd-th-‰m≥ am{Xta XnIbq F∂ ]cn-Xm-]-I-c-
amb \ne-bn-te°v [\-ÿnXn FØn-\n¬°p-∂p. Cu \ne-bv°m-Wv
apt∂m´p t]mIp-∂-sX-¶n¬ 2017-˛18¬ kwÿm\w kºq¿Æ [\-Imcy
XI¿®-bn-te°pw AcmPI-Xz-Øn-te°pw \oßm≥ km[y-X-bp-s≠∂v
2016se [h-f-]{Xw ]d-bp-∂p. Cu ZpxÿnXn-bn¬ FØn-b-Xns‚ ASn-
ÿm\ ImcWw kwÿm-\Øv A[n-Im-c-Øn-en-cp∂ ap∂Wn k¿°m-
cp-Iƒ A\p-h¿Øn® [\-[q¿Øvcmjv{So-b-am-Wv.
{]Xn-]m-Zn-°p∂ hnj-b-߃
1. kwÿm\ k¿°m-cp-Iƒ A\p-h¿Øn-®p-h-cp∂ [\-[q¿Øvcmjv{So-
bhpw [\-\bßfpw
2. [\-{]-Xn-k-‘n-bpsS kz`m-hw, hym]vXn, Imc-W-߃.
252
kw{K-lhpw \n¿t±-i-ßfpw
253
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
254
kw{K-lhpw \n¿t±-i-ßfpw
255
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
256
kw{K-lhpw \n¿t±-i-ßfpw
260
kw{K-lhpw \n¿t±-i-ßfpw
266
kw{K-lhpw \n¿t±-i-ßfpw
267
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
271
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
272
kw{K-lhpw \n¿t±-i-ßfpw
273
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
-A\p-_‘w H∂v
Abbreviations
AG Accountant General
APL Above Poverty Line
BPL Below Poverty Line
CAG Comptroller and Auditor General of India
CSO Central Statistical Office
CSS Centrally Sponsored Schemes
DA Dearness Allowance
DES Department of Economics and Statistics
EPW Economic and Political Weekly
GDP Gross Domestic Product
GFD Gross Fiscal Deficit
GIC General Insurance Corporation
GOI Government of India
GOK Government of Kerala
GSDP Gross State Domestic Product
IT Information Technology
KFRACT Kerala Fiscal Responsibility Act
KPERC Kerala Public Expenditure Review Committee
KSRTC Kerala State Road Transport Corporation
274
LDF Left Domocratic Front
LG Local Government
LIC Life Insurance Corporation
NABARD National Bank for Agricultural and Rural Development
NCDC National Co-operative Development Corporation
NPRE Non Plan Revenue Expenditure
NSSF National Small Savings Fund
OECD Organisation of Economic Co-operation and Development
PSC Public Service Commission
PWD Public Works Department
RBI Reserve Bank of India
RE Revenue Expenditure
SPB State Planning Board
UDF United Democratic Front
VAT Value Added Tax
275
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
A\p-_‘w c≠v
\nL≠p (Glossary)
[\-Im-cy-]-T\w: Nne \n¿Δ-N-\-߃
dh\yp IΩn: dh\yp IΩn = dh\yp hchv ˛ dh\yp sNe-h.v dh\yp
hchv {][m-\-ambpw \men-\-ß-fm-Wv. X\Xv \nIp-Xn, \nIp-Xn-tb-X-c-
bn-\-߃, tI{μ \nIp-Xn-hnlnXw, {Km‚p-Iƒ. k¿°m-cns‚ \nXy-\n-
Zm\ sNe-hp-Iƒ°mbn {][m-\-ambpw sNe-hm-°p-∂-XmWv dh\yp
sNehv. CXn¬ Hcp sNdnb `mKw hm¿jnI ]≤-Xn°v th≠nbpw sNe-
hm-°p∂p.
[\-IΩn: [\-IΩn = k©nX \n[n-bn¬ hcp∂ samØw sNehv
(d-h\yp + aqe[\w) ˛ samØw hchv (-ISw hmßn-b-sXmgn®v).
Pn.-F-kv.Un.-]n. (kw-ÿm\ B`y-¥c samØ hcp-am-\w): Hcp
kwÿm\ kºZv L-S-\-bn¬ Hcp h¿j-°mew D¬∏m-Zn-∏n-°-s∏-Sp∂
D¬∏-∂-ß-fp-sSbpw k¿Δo-kp-I-fp-sSbpw samØw aqeyw \ne-hn-ep≈
hne-\n-e-hm-c-Øns‚ ASn-ÿm-\-Øn¬ IW-°m-°p∂ XpI-bmWn-Xv.
tZiob hcp-am-\sØ Pn.-Un.-]n. F∂pw kwÿm\ hcp-am-\sØ Pn.-
F-kv.-Un.-]n. F∂pw ]d-bp-∂p. CXv \ne-hnse hne \ne-hm-c-Øn-epw,
\n›nX hne \ne-hm-c-Ønepw (ap≥]p≈ GsX-¶nepw Hcp h¿j-sØ)
IW-°m-°p-∂p.
hm¿jnI [\-Imcy tÉvsa‚ v (_-UvP-‰v): kwÿm-\sØ hc-hp-
sN-e-hp-I-fpsS FÃn-ta-‰p-Iƒ kw_-‘n®v \nb-a-k-`-bpsS apºmsI
276
hbv°p∂ tÉp-sa‚n-s\-bmWv hm¿jnI [\-Imcy tÉvsa‚ v As√-
¶n¬ _UvP‰v F∂p-]-d-bp-∂-Xv. ap≥h¿j-Ønepw \S∏p h¿j-Ønepw
hcm≥ t]mIp∂ h¿j-Ønepw D≈ kwÿm\ Kh¨sa‚ns‚ F√m
CS-]m-Sp-Ifpw Cu tÉvsa‚n¬ Dƒs∏-Sp-∂p.
[\-\bw: \nIp-Xn, \nIp-Xn-tb-Xc hcp-am-\-߃, k¿°m¿ sNehv
F∂n-h-bn¬ kzoI-cn-°p∂ \S-]-Sn-Iƒ aqew kmº-ØnI cwK-ß-fn¬
kzm[o\w sNep-Øp∂ \b-ßsf [\-\-b-sa∂v ]d-bp-∂p. \nIpXn
\nc-°p-Iƒ, sNehv C\-߃ F∂n-h-bn¬ hcp-Øp∂ am‰-߃, D¬-
∏m-Z\
- s
- Øbpw D]-t`m-Ks
- Øbpw sXmgn¬ Ah-kc - ß
- s
- fbpw kzm[o\w
sNepØn kmº-ØnI am‰-ß-ƒ D≠m-°p-∂p.
[\-Imcy IW-°p-Iƒ: `c-W-L-S-\-b-\p-k-cn®v k¿°m-cns‚ hchv
sNehv IW-°p-Isf aq∂p hn`m-K-ambn Xncn-°mw.
1) k©n-X-\n[n (Cosolidated fund) (2) I≠n-P≥kn ^≠v (3) ]ªnIv
A°u≠v
k©n-X-\n[n: k©nX\n[n-bn¬ dh-\yp, aqe-[-\w, ISw F∂nh
kw_-‘n® F√m k¿°m¿ CS-]m-Sp-Ifpw Dƒs∏-Sp-∂p. dh\yp hn`m-
K-Øn¬ \nIp-Xn-bn-\-Øn-ep≈ hc-hn-s\bpw dh\yp hn`m-K-Øn¬s∏-
Sp∂ a‰p hc-hp-I-sfbpw AXn¬\n-∂p≈ sNe-hp-I-sfbpw Ipdn®v
{]kvXm-hn-°p-∂p. Bb-Xns‚ ]cn-Wn-X-^ew X∂m-≠sØ dh\yp
A°u-≠v an®amtWm IΩn-bmtWm F∂v ImWn-°p-∂p. aqe-[\ hn`m-
K-Øn¬ ÿmbn-bmb kz`m-h-ap≈ kv]jvSamb BkvXn-Iƒ h¿≤n∏n-
°p-Itbm Bh¿Ø\ _m[y-X-Iƒ Ipd-bv°p-Itbm sNøp∂ hchv˛-
sN-ehv IW-°p-I-sf-∏‰n ]d-bp-∂p. aq∂m-asØ hn`m-K-amb IS-Øn¬,
am¿°‰v hmbv]-Ifpw, tI{μ k¿°m¿ hmbv]-Ifpw, ap≥Iq-dp-Ifpw,
kwÿm\ k¿°m¿ \¬Ip∂ hmbv]-Ifpw ap≥Iq-dp-I-fp-sSbpw CS-
]m-Sp-Iƒ {]kvXm-hn-°p-∂p.
I≠n-P≥kn ^≠v: k¿°m-cns‚ F√m sNe-hp-Iƒ°pw \nb-a-k-`-
bpsS AwKo-Imcw thWw. F∂m¬ \o´n-h-bv°m≥ Ign-bm-ØXpw ASn-
b-¥nc kz`m-h-tØm-Sp-Iq-Sn-b-Xp-amb BI-kvanI sNehv t\cn-Sm-\mbn
\nbaw aqew ‘ap≥]Ww’ F∂ \ne-bn¬ Hcp I≠n-P≥kn ^≠v
cq]o-I-cn-®n-´p-≠v. \qdp-tImSn cq]-tbmfw D≈ Cu ^≠v kwÿm\
277
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
278
hchv
samØw hchv: k¿°m-cns‚ samØw hc-hns\ aqe-[\
- w, dh\yp F∂v
c≠v hn`m-K-ß-fmbn Xcw-Xn-cn-°mw.
dh\yp hchv: dh\yp hchv {][m-\-ambpw \mev C\-ß-fm-Wv. X\Xv
\nIp-Xn, \nIp-Xn-tb-Xcbn\-߃, tI{μ \nIp-Xn-hn-ln-Xw, {Km‚p-Iƒ
F∂n-h-bm-Wv.
aqe-[\ hchv: aqe-[\ hn`m-K-Øn¬ hcp-∂Xv hnhn[ t{kmX- p-I-
fn¬ \n∂v ISw FSpØ XpI-bpw, k¿°m¿ \¬Inb hmbv]-I-fpsS
Xncn-®-Shpw a‰p aqe-[\ hc-hp-I-fp-amWv.
X\Xv \nIp-Xn-h-chv: k¿°m-cns‚ {][m\ X\Xv \nIpXn hcp-am-\-
߃, H∂v: hn¬∏-\ aqey-h¿≤nX \nIp-Xn, c≠v: ap{Z-]-{X-ß-fpw, cPnkv-
t{S-j≥ ^okpw, aq∂v: kwÿm\ FIvssk-kv, \mev: hml\ \nIpXn.
a‰p \nIp-Xn-Iƒ: Im¿jnI BZmb \nIp-Xn, `q\nIpXn, BUw-_c
\nIp-Xn, hnZyp-—‡
- n-bn≥ta-ep≈ \nIp-Xn, ÿmhc hkvXp-hn≥ta-ep≈
\nIpXn F∂n-h-bm-Wv.
hn¬∏-\, aqey-h¿≤nX \nIpXn: Ch {][m-\-ambpw \mev C\-ß-
fn¬\n-∂p≈ hcp-am-\-am-Wv. H∂v: tI{μ hn¬∏\ \nIp-Xn-bnse hyh-
ÿ-Iƒ {]Imcw kwÿm-\-¥c hym]mc-Øn¬ \n∂pw ]ncn-s®-Sp-°p∂
\nIp-Xn. c≠v: P\-d¬ skbn¬SmkvIv BIvSv {]Imcap≈ kwÿm\
hn¬∏\ \nIp-Xn. aq∂v: 2005 G{]n¬ H∂mw XobXn apX¬ \S-∏n-em-
°nb aqey-h-¿≤nX \nIpXn (hm-‰v), \mev: tIcf t]∏¿ tem´dn \nIp-
Xn-bn≥ta-ep≈ hchv XpSßnb-h.
ap{Z]--{X-ßfpw cPn-kvt{S-j≥ ^okpw: CXn¬ Dƒs∏-Sp-∂Xv {][m-\-
ambpw aq∂v hn`m-K-ß-fm-Wv. H∂v: ap{Z-]-{X-߃ ˛ tImSXn kw_-‘n-
®p-≈-Xv, c≠v: ap{Z-]-{X-߃ ˛ tImSXn kw_-‘n-®n-´p≈X√m-Ø-Xv,
aq∂v: cPn-k vt{S-j≥ ^okv.
kwÿm\ FIvsskkv: Cu \nIpXn {][m-\-ambpw A©p hn`m-K-
ß-fn¬ \n∂p-amWv ]ncn-s®-Sp-°p-∂-Xv. H∂v: hntZi aZy-ß-fpw, Nmcm-
b-hpw, c≠v: ]pfn-∏n® \mS≥ aZyw, aq∂v: bh aZy-߃, \mev: ]ng-
Ifpw I≠p-sI-´-epw, A©v: a‰p hc-hp-Iƒ.
279
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
280
{Km‚ ,v aq∂v: t\m¨πm≥ C\-Øn-ep≈ a‰p {Km‚p-Ifpw klm-bß
- f
- pw.
tI{μ [\-Imcy IΩn-j≥: C¥y≥ `c-W-L-S\ A\p-k-cn®v tI{μ-
\n-Ip-Xn-bpsS tI{μ k¿°m-cns‚ hnln-Xhpw kwÿm\ k¿°m-cp-
I-fpsS hnln-X-hpw, {Km‚p-Ifpw hoXn®p \¬Ip-∂Xv Hmtcm A©p
h¿jhpw IqSp-tºmƒ \nb-an-°p∂ tI{μ [\-Imcy IΩn-j≥ BWv.
kwÿm-\-߃°v A¿l-X-s∏´ \nIpXn hnlnXw Xocp-am-\n-°p-∂Xv
Nne am\-ZWvU-ß-fpsS ASn-ÿm-\-Øn-em-Wv.
sNehv
samØw sNehv: samØw sNe-hns\ aq∂v C\-ß-fmbn Xncn-°mw.
H∂v: dh-\yp, c≠v: aqe-[-\w, aq∂v: hmbv]-Ifpw ap≥Iq-dp-I-fpw.
dh\yp sNehv: k¿°m-cns‚ \nXy-\n-Zm\ sNe-hp-Iƒ°mbn {][m-
\-ambpw sNe-hm-°p-∂-XmWv dh\yp sNe-hv. dh\yp sNe-hns‚ Hcp
sNdnb `mKw hm¿jnI ]≤Xn °p-th-≠nbpw sNe-hm-°p-∂p (πm≥).
aqe-[\ sNehv: ÿnc-amb BkvXn-Iƒ krjvSn-°m-\pw, \ne-hn-ep≈
BkvXn-Iƒ A‰-Ip-‰-]Wn \S-Øp-Itbm ]pXp-°p-Itbm sNøp-∂-Xn-
\pw, _m[y-X-Iƒ Xo¿°m-\p-ap≈XmWv aqe-[\ sNe-hv. aqe-[\ sNe-
hns\ πm≥, t\m¨πm≥ F∂o C\-ß-fn-embn sNe-hm-°p-∂p.
P\-d¬ k¿Δokv sNehv: `cW ÿm]-\-ßfpsS \nIp-Xn-Ifpw a‰p
hcp-am-\ß
- f
- p-sSbpw ]ncnhv, s]mXp`-cW
- w, \nba ]cn-]m-e\
- w, t]meokv,
Pbn¬, s]≥j≥, a‰p s]mXp k¿ho-kp-Iƒ XpS-ßnbhbpsS sNe-
hmWv P\-d¬ k¿Δo-kv.
tkmjy¬ k¿Δokv sNehv: hnZym-`ym-kw, Btcm-Kyw, IpSn-sh-≈w,
`h\ \n¿Ωm-Ww, \Kc hnI-k-\w, Fkv.-kn., Fkv.-Sn, ]nt∂m° hn`m-
K-ß-fpsS t£aw, sXmgn¬, kmaqly kpc£m ]≤-Xn-Iƒ, a‰p
kmaqly tkh-\-߃ F∂n-h-bpsS sNe-hm-Wv.
kmº-ØnI k¿Δo-kp-I-fpsS sNehv: Irjnbpw A\p-_‘ taJ-
e-Ifpw, {Kma-hn-Ik
- \
- w, Pe-tk-N\
- w, sshZyp-Xn, Du¿÷w, hyh-kmbw,
KXm-K-Xw, kb≥kv B‚ v sSIvt\m-fPn XpS-ßn-b-h-bpsS sNe-hp-
Iƒ CXn¬ Dƒs∏-Sp-∂p.
281
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
282
sh≈w, sshZypXn sNe-hp-Iƒ, tÃj-\d
- n, t^md-ßf
- psS A®Sn F∂n-
h-bv°p≈ sNe-hn-\-߃ CXn¬s∏Spw.
kwÿm\ [\-Imcy IΩn-j≥: C¥y≥ `c-W-L-S\ A\p-k-cn®v
kwÿm\ k¿°m-cp-I-fpsS \nIp-Xn-bpsS kwÿm\ k¿°m-cns‚
hnln-Xhpw, {]mtZ-inI k¿°m-cns‚ hnln-Xhpw, {Km‚p-Ifpw hoXn®p
\¬Ip-∂Xv Hmtcm A©p h¿jw IqSp-tºmƒ \nb-an-°p∂ kwÿm\
[\-Imcy IΩn-j≥ BWv. {]mtZ-inI k¿°m-cp-I-fpsS {]h¿Ø-\-
sN-ehv, ssIamdn In´nb BkvXn-Iƒ, ssIamdn In´nb ÿm]-\-ß
-f-psS BkvXn-Iƒ F∂n-h-bpsS sabn‚-\≥kv, hnI-k\ ]≤-Xn-Iƒ°v
th≠n-bp≈ sUh-e-]vsa‚ v ^≠v XpS-ßn-bh IΩn-js‚ ip]m¿i-
I-fpsS ASn-ÿm-\-Øn¬ \¬Ip-∂p.
s]mXpISw
s]mXpISw: s]mXpISw F∂-Xn¬ Dƒs∏-Sp-∂Xv aq∂n-\-ß-fm-Wv.
H∂v: B`y-¥c hmbv]-Iƒ, c≠v: tI{μ-k¿°m¿ hmbv]-Ifpw ap≥Iq-
dp-I-fpw, aq∂v: eLp kºm-Zy-ß-fpw, t{]mhn-U‚ v ^≠pw.
B`y-¥c hmbv]: CXn¬ Dƒs∏-Sp-∂Xv Itºmfw, F¬.-sF.-kn, P\-
d¬ C≥jp-d≥kv tIm¿∏-td-j≥, \_m¿Uv, \mj-W¬ tIm∏-td-‰ohv
sUh-e-]vsa‚ v tIm¿∏-td-j≥, a‰p ÿm]-\-ß-fn¬ \ns∂-Sp-°p∂
hmbv]-Iƒ F∂n-h-bm-Wv.
tI{μ k¿°m¿ hmbv]-Ifpw ap≥Iq-dp-Ifpw: t]meokv tamU-ssW-
tk-j≥, a‰p t\m¨ πm≥ hmbv]-Iƒ, tªm°v hmbv], kwÿm\
]≤Xn hmbv], \mj-W¬ tem¨ kvtImf¿jn∏v, F∂o-bn-\-ß-fpsS
hmbv]-I-fmWv CXn¬ Dƒs∏-Sp-∂-Xv.
eLp-k-ºm-Zyhpw t{]mhn-U‚ v ^≠pw: Cu C\-Øn-ep≈ hmbv]
k©nX \n[n°v ]pd-Øp≈ ]ªnIv A°u-≠v hn`m-K-Øn¬ hcp-∂-
Xm-Wv. eLp-k-ºm-Zy-߃ kwÿm\ t{]mhn-U‚ v ^≠v, C≥jp-
d≥kv, s]≥j≥ ^≠p-Iƒ XpS-ßn-bh Cu C\Øn¬ s]Sp∂p.
s]mXp hmbv] kqNnI: k¿°m-cns‚ samØw IS-_m-[y-X -hnebncp-
Øm≥ D]-tbm-Kn-°p∂ kqNnI s]mXpISw Pn.-F-kv.-Sn.-]n. A\p-]mXw
BWv.
283
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
A\p-_‘w aq∂v
Nm¿´p-Iƒ
Nm¿´v 1
2015˛16 se k¿°m-cns‚ hchv (93058 tImSn):
hnlnXw (%)
284
Nm¿´v 2
2015-˛16 \nIp-Xn- h-chv LS\ (%)
285
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
Nm¿´v 3
2015-˛16 se \nIp-Xn-tb-Xc hchv LS\ (%)
286
Nm¿´v 4
2015˛16 se k¿°m-cns‚ samØw sNehv
(93093 tImSn): hnlnXw (%)
287
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
Nm¿´v 5
2015˛16 se samØw sNehv:
dh-\yq, aqe-[-\w, hmbv]-Iƒ (%)
288
Nm¿´v 6
2015˛16 se samØw sNehv:
hnhn[ k¿Δo-kp-Iƒ (%)
289
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
Nm¿´v 7
iº-fw, s]≥j≥ C\-ß-fnse sNehv (cq] tImSn)
290
Nm¿´v 8
kwÿm\k¿°m-cns‚ s]mXp-ISw (cq] tImSn)
(C A G dnt∏m¿´v 2016)
291
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
Bibliography
Abraham K.M (2004): “Kerala: The Fiscal Crisis and its Aftermath” in B.A
Prakash (ed.), Kerala’s Economic Development: Performance and
Problems in the Post-Liberlisation Period (New Delhi: Sage
Publications).
Comptroller and Auditor General (CAG): Report of the CAG on State finances
for the year ended March (reports from 2011-15)(Trivandrum:
Government of Kerala).
CAG: Report of the CAG on revenue sector for the year ended March
(reports from 2011-15), (Trivandrum: Government of Kerala).
CAG (2016): Report of the CAG on Public Sector Undertakings for the year
ended 31 March 2015, Report - 3(Trivandrum: Government of
Kerala).
CAG: Finance Accounts for the years 2010-11 to 2014-15, Vol. I & II
(Trivandrum: Government of Kerala).
David N. Hyman(2011): Public Finance: A Contemporary Application of
Theory to Policy (New Delhi: Cengage Learning India Private
Limited).
Department of Economics and Statistics (DES) (2010): Gross State Domestic
Product of Kerala from 1970-71 to 2008-09 (Base Year 1999-
2000) (Trivandrum: Government of Kerala).
Edagar K. Browning and Jacquelene M. Browning(1994): Public Finance
and the Price System (New Delhi: Pearson Education).
292
EPW Research Foundation (2013): India, A Pocket Book Of Data Series
2013 (New Delhi: Academic Foundation).
George K.K (1990): Kerala Fiscal Crisis: A Diagnosis, Economic and Political
weekly. Vol. Page No.2097-2015
George K.K (1993): Limits to Kerala Model of Development: An analysis of
fiscal crisis and its implications (Trivandrum: Centre for
Development Studies).
George K.K (1994): “Trends in Kerala State Finances” in B.A Prakash (ed.),
Kerala’s Economy: Performance Problems Prospects (New Delhi:
Sage publications).
George K.K, K.K. Krishnakumar (2003): “Fiscal Management in Kerala:
Constraint and policy options”, Working Paper No. 9 (Kochi:
Centre for Socio-economic and Environmental Studies).
George K.K, K.K. Krishnakumar (2012): “Trends in Kerala State Finaces-
1991-92 to 2012-13: A Study in the Backdrop of Economic Reforms
in India”, Working Paper 28
Government of Kerala (GoK) (2001): White Paper on State Finances
(Trivandrum: Government of Kerala)
GoK (2011): White Paper on State Finances (Trivandrum: Government
of Kerala).
GoK (2011): Report of the Fourth State Finance Commission, Part I & II
(Trivandrum: Government of Kerala).
GoK (2016): White Paper on State Finances (Trivandrum: Government
of Kerala).
GoK (2016): Revised Budget 2016-17 At A Glance (Trivandrum: Government
of Kerala).
GoK (2016): Medium term fiscal policy and strategy statement with medium
term fiscal plan for Kerala (Trivandrum:Government of Kerala).
GoI (2016): Economic Survey 2015-16 Vol I & II (New Delhi: Government of
India).
GoI (2016): India 2014 (New Delhi Publication Division Government of
India).
GoK: Appendix I Details of Staff, various issues of Kerala budget
(Trivandrum: Government of Kerala) .
293
[\[q¿Øvcmjv{So-bhpw cq£[\-{]-Xn-k-‘nbpw
294
Development Issues In the New Millennium (New Delhi: Serials
Publications).
Rajesh K. Jha (2012): Public Finance (New Delhi: Pearson).
Rakhe P.B (2003): “Estimation of Tax Leakage and its Impact on Fiscal
Health in Kerala”, Working Paper 347 (Trivandrum: Centre for
Development Studies).
Ramaligom Aiyer.R, K.N. Kurup (1992): “State Finances in Kerala” in
Ameresh Babchi et al (ed.) State Finances in India (New Delhi:
National Institute of Public Finance and Policy).
Reserve Bank of India: State Finance a study of Budgets (from 2012-13 to
2015-16) (Mumbai: Reserve Bank of India).
Richard A. Musgrave and Peggy B. Musgrave (1989): Public Finance In
Theory And Practice (New York: McGRAW-HILL BOOK COMPANY).
State Planning Board: Economic Review for various years (Trivandrum:
State Planning Board).
Tapas K.Sen (2012): “Recent Development in Kerala State Finances”, Working
Paper Series 449 (Trivandrum: Centre for Development Studies).
Thomas Issac, T.M. and R. Mohan (2016): “Sustainable Fiscal Consolidation:
Suggesting the Way Ahead for Kerala”, Working Paper Series
469, (Trivandrum: Centre for Development Studies).
295