*UTICAJ MODERNIZACIJE NA SVAKODNEVNI ŽIVOT

-Japan najnaprednije društvo u okviru društava koja se karakterišu kao masovna

-izdavačka industrija peta u svijetu po broju objavljenih knjiga
-najveći promet novina po glavi stanovnika u svijetu
-neki kritičari ne koriste više termin masovna kultura, jer, kako reče Teodor Adorn,
žele "isključiti od samog početka tumačenje koje odgovara njegovim zagovornicima:
da se radi o nečemu poput kulture koja se spontano javlja iz samih masa, savremenog
oblika popularne umetnosti”.
- oni koriste termine kao što je kulturna industrija da bi izrazili značajnu razliku od
takozvane popularne kulture.
-masovna kultura u ovom opštem smislu nastala zajedno sa samim industrijskim
kapitalizmom.
-kao masovna kultura, mase se pojavljuju kao problematičan termin i u istočnoj i
japanskoj istoriji.
-Rejmond Vilijams; masa i mase imaju dugu istoriju preklapanja i ponekad
kontradiktornih upotreba.
-On, međutim, tvrdi da su “problemi velikih društava i kolektivne akcije i reakcije na
koje se, obično zbunjujuće, masa i njeni derivati i asocijacije obraćaju, su dovoljno
stvarni i o njima se mora stalno govoriti.”
-taishu=masa, naročito kada se odnosi na kategoriju potrošnje: agregat potrošača na
koje se odnosi veliki marketing.
-češći referent: "narod" ili "stanovništvo".
-taishu shokudo=narodni restoran
-taishu bungaku=popularna literature
-implicitno poređenje sa elitnim ili “visokim” restoranima ili književnošću
-Adorno suprotstavlja masovnu kulturu sa domenom autonomne umetničke
produkcije: masovnom kulturom kao degradiranom polovinom visokog modernizma.
-jap. modernizam nastao kao odgovor na modernizaciju i masovne kulturne pojave
(kao i na zapadu)
-kritična razlika u tome što je "modern" proizašlo sa zapada; u svojoj suštini vezan je
za dominaciju zapada i stoga je morao biti očišćen

+Formacija masovne kulture

-medijski kritičar Kagava Tecuo istakao, minshu bunka je takođe prihvaćen prevod za
“popularnu kulturu” i zapravo je bliži ideji “narodne kulture” nego što je pojam
taishu bunka - a taishu bunka je dominantan termin.
-Kagava spekuliše da je danas u Japanu popularna kultura zamisliva samo onako kako
je proizvedena i distribuirana od strane masovnih medija; popularna kultura se može
reprodukovati samo kao masovna kultura.
-Druga japanska reč koja se odnosi na masovne pojave je engleska pozajmljenica
masu (masa)
- najčešće se koristi masu komi, skraćeni prevod “masovne komunikacije”.
-Masu mejia (masovni mediji) i masu puro (masovna produkcija) takođe se redovno
pojavljuju. na standardizovane, velike sile i strukture koje su direktno povezane sa
propadanjem bilo koje lokalne, (i time potencijalno “popularne”) kulture.
-“masovni” fenomeni u Japanu (kao i na zapadu), doveli su do izjednačavanja svesno
shvaćenih klasnih razlika.
-Pad taishua koji je definisan kao radna klasa je stoga delimičan rezultat uspona
kulturne industrije.
-visoki rast 60-ih i eksplozivna ekspanzija medija
-japansko stanovništvo postalo inkorporirano u niz upečatljivo ujednačenih i
standardizovanih grupacija.
-ove grupacije se razlikovale u smislu roda i generacije, ali mnogo manje u smislu
klasne ili regionalne pripadnosti.
-ovo dovelo do toga da većina ljudi misli na sebe kao na srednji sloj
-koncepti kao što su “novo srednje masovno društvo” (shin chukan taishu shakai) ili
“novo društvo srednjeg sloja” (shin chukanso shakai) - zajedno sa jednostavno
“masovnim društvom” - pojavili su se da zamene termine klasne analize.
-Stvarni objekti i oblici potrošnje (stripovi, televizija, filmovi)
-kulturna industrija se sastoji od međusobno povezanih snaga industrijske
proizvodnje, masovnih komunikacija i oglašavanja
-diskurs o "masama" (taishu), "masovnoj kulturi" (taisha bunkei) i "masovnoj
komunikaciji" (masu komi) (koji su podržavali i japanski intelektualci i mediji) - oni
čine 3 termina onoga što stoji kao osnova formiranja masovne kulture u posleratnoj
japanskoj istoriji.

+Predratni presedani posleratne masovne kulture

-razvoj nacionalne masovne kulture pokrenut sa pojavom Meiđi perioda
-tad uspostavljeni mnogi aparati modernosti
-izuzetno živahna popularna kultura procvjetala u Edu i Osaki tokom Tokugava
perioda
-mogu se naći mnoge tematske i formalne presedane kasnije popularne kulture u
produkcijama urbane buržoazije tog vremena.
-Meiđi period označio prekid sa ranijim oblicima.
-stvaranje velikog društva potrošnja paralelno sa razvojem SAD-a
-većina nastale globalne kulture potrošnje zasnovana na američkom razvoju
-Amerika bila glavni izvoznik tehnike industrijske proizvodnje i robe, tehnologije
želje i potrošnje, tehnike masovnog marketinga i oblika prikazivanja
-Japan masovno društvo u punoj veličini (sredinom 90-ih)
-Tiraž novina dostigao 6,3 miliona do 1924.
-časopis Taiyo imao mjesečni tiraž od 300,00 već 1900.
-narativni stripovi; hiljade mladih (uglavnom urbanih) čitalaca.
-stanica za radio-distribuciju u Tokiju (javna komunalna korporacija) počela sa
emitovanjem radio-programa 22. marta 1925.
-korporacije u Osaki i Nagoji ubrzo slijede isti put
-slušaoci morali da se prijave za ugovore o prijemnicima (uz naknadu)
-u toku jedne godine bilo 258,507 ugovora
-NHK (Nippon Hoso Kjokai) formiran kao spajanje 3 javna preduzeća 1926.
-robne kuće kao Širokija i Micukoši cvjetale u gradovima, formirajući nove stilove
maloprodaje, potrošnje i slobodnog vremena.
-Pozorište (shingeki) i oni koji se zasnivaju na elaboracijama autohtonih oblika
(shokugeki) cvjetali su uz "Asakusa operu" i filmove.
-1925. bilo 813 bioskopau Japanu sa 155 miliona gledalaca
-1935. 202 miliona
-“Moderne djevojke” (moga) i “moderni dječaci” (mobo), marksizam i modernizam,
radnički nemiri i državne represije, masovna kultura i avangarda, napravili su svoj
japanski debi, utemeljeni u urbanim stvarima matrice modernosti.
-željeznički saobraćaj i novouređeni "turizam"
-prvi obilazak Japana u okviru kružnog putovanja počeo je 1908. godine pod
pokroviteljstvom filijale Tomasa Cuka u Jokohami
-kokumin, narod naroda
-rastuća militarizacija Japana 1930-ih obilježila pad potrošačkog građanina, ali bez
umanjenja (?)
-Tenosei (carski režim)
-obuhvatio je sve Japance u složenoj institucionalnoj strukturi vojske, škole i
patriotskih, ženskih i susedskih udruženja
-mediji važniji nego ikada, što se tiče njihove negativne uloge kao vidljivog mesta za
državnu intervenciju kroz cenzuru, kao i za njihovu pozitivnu ulogu izdavanja
“inforamacije”, zabave i propagande.
-Tomas Havens, "ratni Japan srećno izbegao noćnu moru masovnog društva bez
korenja koje je porobilo ogromne centralizovane institucije”.

+Rani posleratni period

-15. avg. 1945. car preko radija najavio poraz Japanaca
-radio zvanični medij za neposredne informacije u ranom posleratnom periodu
-do početka komercijalnih radio emisija 1951. postojala je samo jedna mreža,
Japanska radiodifuzna korporacija NHK
-ona i tokom posleratnog perioda imala centralnu ulogu u kulturnoj industriji i nju su
kontrolisale američke sile
-distribuirala propise i "laganu" zabavu, džez, one pauze između emitovanih programa
i di-džejeve.
-kontrola i cenzura Amerike sveprisutne u ranom posleratnom periodu.
-sve kulturne produkcije morale da dobiju službeno odobrenje.
-neposredne posleratne godine, 1945-50, borba za opstanak stvorila podijeljen osjećaj
lične svijesti.
-on spriječavao formiranje "masovnog" senzibiliteta
-shutaisei = subjektivnost
-uništeni bioskopi, ali neoštećeni studiji
-1947. uspon u časopisima "opšteg mišljenja" (sogo zasshi)
-naslovi koji su govorili o vrlinama demokratije i slobode
-javili ste kasutori zasshi, zasnovani na američkim časopisima ali su kratko trajali.
-kulturna proizvodnja se preselila na lokalne nivoe, koji su stvorili javne i neposredne
načine komunikacije
-Curumi Šinsuke je pisao o oživljavanju forme zabave zvane "kamishibai"
-kamišibai cvjetao 30-ih prošlog vijeka kao opcija za nezaposlene muškarce
-kamišibai narator - opipljiv znak lokalne popularne kulture
-ova forma opala sa rekonstrukcijom filmske industrije i pojaviom televizije sredinom
50-ih
-umjetnici koji su crtali ilustracije za kamišibai počeli da crtaju mange
-mala putujuća pozorišta izbjegla cenzuru okupacije
-prikazivala predstave pune borbi mačevima i uveličavanja feudalne lojalnosti, što je
bio taboo pod okupacijom
-povratak ovih popularnih formi vezan sa siromaštvom i oskudicom
-glumci, taishu engeki, često bili plaćeni pirinčem i cigaretama koje su bile dvije
vrijedne robe.

+Formiranje i procvat masa, 1955-70: električni aparati, privatizacija i televizija

-1955. godina brzog preobražaja svih područja japanskog života
-by Kurihara Akira: to je godina koja predstavlja dolazak "masovne kulture" kao
posebne istorijske formacije povezane sa naprednim industrijskim društvima
-vlada 1956. proglasila kraj poslijeratnog perioda.
-novi ciljevi: visok nivo proizvodnje i potrošnje.
-krajem 1950-ih i ranih 1960-ih došlo je do naglog rasta i formiranja masovne
potrošnje.
-ljudi u urbanim centrima u potrazi za poslom
-"mase" i "gomile"
-robne kuće imale posebnu čar
-osnivanje japanskog supermarketa Daiei 1957. ukazuje na put za "revoluciju
distribucije" 60-ih i 70-ih.
-ogromni porast izdavačke aktivnosti
-novi nedjeljni časopisi koji preovlađuju na tržištu.
-mnogi od najpopularnijih i najpoznatijih današnjih časopisa u Japanu danas potiču iz
sredine 1950-ih
-stripovi su povezivali sadašnje sa predratnim formama
-mnogi nezaposleni umjetnici crtali mange za prodavnice koje su iznajmljivale knjige
uz naknadu
-gekiga = dramatični, "realistični" narativni stripovi
-termin gekiga 1957.; ukazao na odmak od predratnih oblika.
-1965. uspon mangi
-početkom 1970-ih smanjen
-nakon demonstracija protiv Bezbednosnog sporazuma između Japana i Ujedinjenih
nacija 60-ih godina XX vijeka, intelektualci okreću leđa komunističkoj partiji
-u isto vrijeme, mange postaju popularne i centar debate između masovne i popularne
kulture.
-Curumi Šunsuke pokušao da odredi razliku između „pravih” umjetnosti kojim se
bave profesionalci, taishū umjetnosti koje prave profesionalci i cijene amateri i
između dela koja se nalaze na granici između dva, umjetnost koju stvaraju i cijene
amateri
-krajem 60-ih godina XX veka, mange koje pripadaju pomenutim kategorijama se
proizvode i čitaju.
-način reklamirnja i konzumiranja promenjeni su zahvaljujući pojavom televizije
1953. godine
-broj porodica koje poseduju sopstevni televizor skočio je sa 1% na 50%, uprkos ceni
od 15.000 jena
-ovaj medijum postaje popularniji od filmova i novina kao izvor zabave i vesti
-Olimpijske igre u Tokiju (preko tv-a)
-jidaki geki = televizijske drame
-američke serije imale uticaj na japansku porodicu srednje klase
-zahvaljujući Planu za povećanje prihoda Ikeda administracije, dostignut je veliki
ekonomski rast između 60-ih i 70-ih godina XX veka.
-proizvođači elektronskih aparata su zahvaljujući američkim serijama bili na dobitu.
-Problem privatizacije je verovanje da, ukoliko bi postojala stabilna privatna sfera,
došlo bi do tehnokratije i birokratije koje bi imale kontrolu nad javnom sferom.
-reklame imale uticaj na razvoj društva
-imale slogane koji su naizgled pokušavale da podjele društvo
-reklamirale svoje proizvode kao "bolje od tuđih"
-ova pojava postaje jedna od najpoznatijih u posleratnom Japanu - izjednačavanje
ruralnog Japana sa kulturom metropola.
-60-ih emisije u kojima su učesnici obični stanovnici
-televizija uticala na jezičke promjene
-mnogi japanski filmovi kritikuju društvo koje samo konzumira televizijske programe
-razni pokreti
-ovi otpori su pod okvirom masovnih medija i kanri shakai, društvom pod upravom
-kasnih 60-ih donesene su polise o „informisanom društvu” (jōhō shakai)
-tu opisani različiti planovi vezani za informativne industrije (vezano za kompjutere,
robotiku, medije i automatizovanu proizvodnju)
-vjerovalo se da će se zahvaljujući ovim polisama smanjiti količina fizičkih poslova,
kreativnost na porastu, informacije bitan dio društva (između 70-ih i 80-ih)

+1970-e godine: „Otkrivanje Japana”, društvo pod upravom i kapitalizam informacija

-protesti zbog tajnih dogovora između Japana i Ujedinjenih nacija tokom rata u
Vijetnamu.
-slabost japanskog ekonomskog stanja otkrivena 1971. zahvaljujući Niksonovom šoku
i 1973. zahvaljujući naftnom šoku.
-1975. televizija postaje glavni izvor novosti i reklamiranja proizvoda i doprinosi
smanjenju publike koja konzumira filmove.
-na izložbi Expo '70 prikazana ekonomska pozicija Japana
-japanska nacionalna železnica je unajmila najveću japasku reklamnu agenciju Dentsū
radi kampanje koja bi privukla više mušterija
-rezultat ove kampanje je „Otkrivanje Japana”, najveća i najduža kampanja u istoriji
Japana, koja se oslanja na kombinaciju tradicije i modernih elemenata
-fokus na jednostavniju ruralnu prošlost zemlje
-Kurihara Akira smatra da postoji mogućnost otpora po pitanju određenih tipova
masovne kulture, koje je podelio na tri nivoa
-Taishū bunka I se odnosi na nedostatak javne forme i druželjubivost svakodnevnog
života.
-Taishū bunka II se odnosi na tipičnu masovnu kulturu, odnosno filmove, novine, pop
muziku i bejzbol - veruje da je ovdje otpor moguć, kao i da ima mnogo mjesta za
maštu i projekciju potreba, iako pod ovom stavkom obično spadaju profesionalci
-Taishū bunka III je poslednja stavka, za koju je vjerovao da ima najviše potencijala
za otpor
-razlika između II i III u širenju i konzumiranju različitih medija
-masovna kultura povezana sa rastom industrijskih uloga 70-ih
-Tesa Moris-Suzuki veruje da je koncept informativnog društva planirana polisa koja
je trebala da se suprotstavi kapitalizmu kasnih 60-ih i ranih 70-ih godina
-Tessa opisuje promenu japanske ekonomske situacije tokom 70-ih i 80-ih godina
izrazom „kapitalizam informacija”.

+1980-e i 1990-e: Mikromase, pravljenje razlika i razdvajanje usled nastalih razlika

(diferencijacija), kampanja „Ekzotični Japan“ i neonostalgija
-homogena "masa" zamjenile manje grupe potrošača
-1980ih i 90ih porast u uslužnoj industriji, kupovini luksuznih proizvoda, i čak i
pomeranja reklama ka ideji „osećanja“ i „ličnog ukusa“.
-katarogu joho zasshi = katalozi u kojima se upoređuju proizvodi i usluge
-ono što se smatra „smanjivanjem skale“ je u stvari „ublažavanje“ potrošnje na neki
način i stvaranje veza sa specifičnim grupama potrošača.
-Ozava Masako analizirala stvaranje razlika među masom i individualizaciju novih
potrošača
-otkrila da vrijednost njihove imovine ima najveći uticaj na njihovu potrošnju.
-druga 2 faktora su veličina grada u kome žive i prihod.
-ona zaključuje da se razlike u potražnja među potrošaćima stvaraju na osnovu dva
faktora, ličnog ukusa ali i uslojavanja potrošačkih mogućnosti na osnovu prihoda i/ili
imovine.
- Kao što je Moris-Suzuki pokazala, strategije upotrebljene pri reklamiranju proizvoda
ka specifičnim grupama potrošaća su definitivno povezane sa krizom japanskog
kapitalizma
-novi obrasci potrošnje ukazuju na osloboćenje želje i subjektivnosti u potrošaćima
-Aasada Akira je ukazao na to da više nije toliko važna razlika između samih
proizvoda, koliko je važna razlika u reklamama.
-rasprava o ovim problemima povezana sa raspravom o moći koje medije posjeduju u
savremenom Japanu.
-kampanja "Egzotični Japan", nasljednik reklamne kampanje "Otkrijte Japan."
-ova reklama započeta 1984. podstakla Japance da Japan sagledaju kroz oči stranaca.
-fokusirala se na fascinaciju (?) Japanaca Putem Svile, i naglašavala je da se Japan
nalazi na istočnom kraju tog puta.
-reklama je naglašavala da ne samo da postoji nešto strano unutar Japana, već i da je
ono što je domaće u Japanu samo po sebi čudno; Japan kao Japan je egzotičan.
-proizvodi koji imaju cilj da podstaknu nostalgiju (nosutaruji shohin) i reklame sa
istim ciljem (nosutaruji kokuko)
-namjenjene mladim ljudima koji ne znaju ništa o periodu 1920-ih i 30-ih i kojima je
stoga taj period "egzotičan".
-jednakost između stvaranja masnovne kulture koja je postojala između Amerike i
Japana poremećena je kada je u septembru 1989. Soni kupio studio Kolumbija
pictures i kada je Macuhita u novembru 1990. kupio MCA, koji obuhvata i studio
Universal pictures.
-ova promjena počela raspravu o tome kako su državna moć i kulturna industija
povezane.
-film moćan medijum koji može uticati na mišljenje ljudi.
-taishu engeki se ponovo javlja 1980-ih, nakon što je gotovo nestao kao forma nakon
pojave televizije
-mini-komi pokret štampe
-ideja o slobodnom radiju

*ZAPOSLENJE I ODNOSI NA RADNOM MESTU

-atmosfera na radnom mjestu se promjenila nakon rata

-američki zvaničnici htjeli da od Japana naprave "radionicu Azije".
-do kraja 1970-ih i strani i japanski učenjaci, novinari itd. veličali harmonične
poslovne odnose kao glavni uzrok ekonomske moći Japana.
-sukob dvije različite vrste poslovne kulture su transformisale odnose u upravljanju
rada tokom posleratnog perioda
-moćni sindikati ranog posleratnog perioda (prvi sindikati) su favorizovali određenu
poslovnu kulturu koja je podrazumjevala da članovi ovih sindikata stvaraju radni
proces u skladu sa standardima nezavisnim od poslovnih ciljeva preduzeća: sigurnost,
jednake prilike i rezultati za obične muške radnike, kao i sigurne i predvidljive
karijere
-na sindikat gledali kao na instrument za ostvarenje te vizije
-najviše bili usredsređeni na preduzeće
-moćni sindikati prvog reda organizovali firme sa ciljem da od njih naprave institucije
koje bi ispunjavale njihove društvene potrebe.
-privatni rukovodioci, rukovodilačke organizacije i drugi sindikati se pojavili 1950-ih
i postavili tehnološke inovacije, produktivnost i sticanje profita u takmičarski
nastrojenom kapitalističkom društvu kao glavne ciljeve
-odbacili primarne vrijednosti
-insistirali na slobodnoj distribuciji nagrada pojedincima u skladu sa njihovom
sposobnošću, kao i kontroli radne sredine radi postizanja najboljih rezultata
-stvarali aktivne radne veze tako što su djelili dobitak sa saradničkim sindikatima kao
i pouzdanim i vrijednim radnicima.
-na samom početku posleratnog perioda radnici su se usprotivili legitimnosti
rukovodilačkog autoriteta
-1950-ih snažni sindikati zadržali svoju moć, a nastajali su i novi
-nastojali da kontrolišu posao i raspodjelu nagrada
-rukovodioci država i društveni aparati širili viziju o preduzeću koje je posvećeno
proizvodnji i u kome bi rukovodioci imali kontrolu nad radnim mjestom i pravednoj
raspodjeli dobitka među radnicima.
-dva viđenja
-prvo: ova situacija predstavljena kao uništenje kulture poslovne sredine u kojoj su
poslovi bili sigurni, plata oslikavala potrebe radnika i gdje su zaposleni nastojali da
imaju značajnu ulogu u donošenju odluka.
-umjesto toga preduzeća sa akcentom na proizvodnju, pa na zaposlene, i koristi
podjeljenost i osjećaj za konkurenciju, kao i strah da bi se motivisali radnici.
-drugo: situacija kao društveno čudo koje se desilo zajedno sa ekonomskim čudom.
-stagflacija 1970-ih
-mikroelektronska revolucija 1980-ih
-Druga varijanta je dominantna u popularnim i naučnim diskursima na Zapadu kao i u
zvaničnim istorijama vodećih kompanija.
-Prva je bila dominantna u okviru japanskog obrazovnog sistema tokom većeg dela
posleratnog perioda.

+Uporedni, međunarodni i istorijski kontekst

-ideja da bi tehnološki napredak i povećana proizvodnja mogli da služe kao "zamjena
za okrutna pitanja raspodjele" bila tradicionalna tema američke društvene politike i
ideologije o upravljanju.
-sindikati i rukovodioci su morali da zamjene ideologije u vezi sa klasnim
problemima novim oblicima saradnje koji bi povećali proizvodnju i donijeli
blagostanje svim građanima
-japanski rukovodioci su promovisali naučni menadžment[ suština naučnog
menadžmenta je pronalaženje „najboljeg načina“ za obavljanje određenog posla] kao
sredstvo za povećanje proizvodnje još od 1920-ih godina
-Amerika nakon rata odlučila da proširi svoje interese za pretvaranje „problema
političke ekonomije u pitanja proizvodnje i efikasnosti“ na oblast međunarodne
ekonomske politike i u Evropi i u Japanu.
-američke okupacione snage lagalizovale su japanske sindikate 1945. godine
-1947. neprijateljski nastrojeni prema sindikatima levice
-(U Japanu i Evropi) Amerika agresivno promovisala pokret za industrijsku
proizvodnju zarad međunarodnog blagostanja i stabilnosti u tim zemljama
-1953. američki zvaničnici koji su isplaćivali novčana sredstva iz Administracije za
inostrane poslove (FOA) počeli su da ohrabruju japansku vladu i poslovne lidere da
započnu pokret proizvodnje
-vlada osnovala Japanski centar za proizvodnju (JPC), delimično nezavisnu instituciju
koju su finansirale japanska i američka vlada
-(suština naučnog menadžmenta je pronalaženje „najboljeg načina“ za obavljanje
određenog posla)
-Centar je poslao 53 male grupe rukovodilaca i vođa sindikata na misije kako bi
naučili nešto o proizvodnji od američkih majstora (kasnije su te misije bile učestalije),
dok je u Japanu promovisao pokret proizvodnje putem predavanja, pamfleta i novina.
-1958. japanski istoričar pokreta proizvodnje je Japanskom centru za proizvodnju
pripisao uvođenje brojnih najnovijih američkih tehnika kontrole kvaliteta i upravljanja
proizvodnjom, što je pomoglo kompanijama poput Nisana i Tojote da znatno
povećaju svoju proizvodnju
-JK (Jishu kanri) – samoupravljanje
-QC circles (Quality Control circles) – krugovi kontrole kvaliteta.
-Sodomei, najkonzervativnija federacija, zahtjevala da poslovi budu sigurni, a
proizvodna dobit podjeljena.
-Zenro, sastojao se od saradničkih drugih sindikata, nastalih iz sporova sa početka
1950-ih godina, u početku je bio neutralan.
-Sohjo se oštro protivio Japanskom centru za proizvodnju
-na nivou preduzeća, čini se da su radnici prihvatili pokret proizvodnje još od
početka, bez obzira na nacionalnu pripadnost
-Amerika promovisala sindikate koji su voljni da sarađuju kako bi unaprijedili
japansku kulturu radnog mjesta.
-ohrabrivali Japance da 1964. godine osnuju proširenu nacionalnu federaciju – Domei
(Dômei) – koja se protivila većoj federaciji Sohjo.
-1964. metalurški radnici su osnovali Japanski savet IMF-a, „slobodan i demokratski“
pokret.
-japanski rukovodioci su od 1960-ih do 1980-ih stvorili najsnažniji pokret za
industrijsku proizvodnju u svijetu
-od 1900-tih do 1930-ih, zaposleni muškarci su izneli snažne zahteve da se prema
njima postupa kao prema punopravnim članovima preduzeća
-sindikati, koji su fabrike smatrali društvenim institucijama, čija je osnovna uloga bila
da služi potrebama radnika

+Borba za kontrolu nad preduzećima (1945-1960)

-krajem 1945. godine radnici u Japanu su otpočeli su pokret sindkalne organizacije i
napada na upravnu vlast, sve zbog neostvarenih predratnih ciljeva da dobiju kontrolu
u preduzeću i širem društvu
-u junu 1946. odbijeni zahtjevi za plate i demokratizaciju radnih mjesta
-muškarci i žene učestvovali u 255 slučajeva "kontrole proizvodnje" tako što su
isključili rukovodioce iz posle i počeli sami da vode "svoja preduzeća"
-u maju 1946. godine vrhovna komanda savezničkih snaga osudila je kontrolu
proizvodnje na propast, a nova konzervativni stranka je suzbila dalje preuzimanje
vlasti.
-ofanziva rada koja je počela opadanjem kontrole proizvodnje
-moćna federacija sindikata – Senbecu (Senbetsu), koja je bila usko povezana sa
Komunističkom partijom Japana, pokrenula je protest koji je kulminirao u
„Oktobarsku borbu“ 1946, kada se održalo više od sto štrajkova u kojima je
učestvovalo 180 000 radnika širom zemlje.
-sindikati u Nacionalnoj železnici Japana i Tošibi odneli su velike pobede.
-ponovo formirali uslove zapošljavanja na osnovu nove društvene logike u vezi sa
radom
-Radnici Nacionalne železnice Japana i Tošibe su bili usredsređeni na sigurnost posla
i primorali su rukovodioce da povuku otkaze koje su dali radnicima i da obećaju da
ubuduće neće biti otpuštanja bez pristanka sindikata
-Radnici elektroprivrede (Densan) su pak bili usresređeni na sigurnost primanja i
dobili su sistem plata koji je određen objektivnim mjerama potreba radnika
-elektroprivreda je širom države služila kao model uspješnih zahtjeva sindikata
-u elektroprivredi: starost, veličina porodice, radni staž i troškovi življenja u
određenoj regiji služili su kao osnova za računanje tri četvrtine plate jednog radnika
-plavi okovratnici su dobili „državljanstvo“ u preduzećima, odnosno neku vrstu
kontrole
-„zli egalitarizam“, koji su nametnuli posleratni sindikati, uništio je legitimni i
neophodni autoritet rukovodilaštva (by federacija rukovodilaštva i pojedini
rukovodioci)
-31. januara 1947. vrhovna komanda savezničkih snaga je zabranila štrajk čiji je cilj
bio rušenje Jošidinog kabineta konzervativaca
-1950. su Jošidin kabinet i privatne firme, podržane vrhovnom komandom
savezničkih snaga, izvele „Crvenu čistku“ otpustivši više od deset hiljada, navodno,
komunista
-posleratni period karakterišu talasi organizovanja i radikalnih sindikalnih delovanja
-radnici stekli određenu moć u preduzeću i dobili pravo glasa.
-ključna taktika sindikata bila je štrajk, usporavanje rada i odbijanje prekovremenog
rada.
-rukovodioci Nisana; petomjesečni štrajk 1953.; uspjeh nad komunističkim
sindikatom
-taj sindikat godinama kontrolisao skoro sve u firmi.
-Masuda Taceo vodio taj sindikat, a vođstvo je dobio tako što je organizovao stražne
proizvodne odbore
-slično sa vodećim proizvođačem papira i Micubiši brodogradnjom.
-najpoznatiji slučaj kada su radnici stvorili moćan sindikat na osnovu lokalne radničke
klase desio se u Micui Miike rudniku na Kjušuu
-1953. štrajk protiv otpuštanja oko pet i po hiljada rudara, koji je trajao 113 dana
-središte sindikalnog nagona za kontrolom bilo je stvaranje manje proizvoljne,
odgovorne hijerarhije
-ofanziva sindikata Miike između 1953. i 1960. godine okončala je dugotrajnu
arbitrarnu vlast, reformisala je hijerarhiju rada i dala život sindikalnom sloganu
„demokratizacije“
-štrajk u rudniku Miike bio prekretnica posleratne istorije Japana.
-prvi sukob 1952. uništenjem sindikata elektroenergije.
-rukovodioci odlučili da „racionalizuju“ i oslabe kontrolu sindikata nad platama tako
što su odlučili da pojedinačne plate variraju u skladu sa procenom nadzornika o
sposobnosti radnika
-do 1953. drugi sindikat koji su vodili bijeli okovratnici je uspio a prvi sindikat je
uništen
-1960. demonstracije protiv saveza Japana i Amerike širom države
+Uspjeh kulture rukovođenja
-prvi sindikati smatrali da proizvodni ciljevi uprave treba da budu manjeg prioriteta u
odnosu na potrebe radnika
-upravnici podržavali manje sindikate
-zatim pregovarali sa oslabljenim sindikatima
-1960ih kompromis između sindikata i upravnika
-razlika između ciljeva sindikata 1950-ih i 1960-ih
-1950-ih cilj sindikata upravljanje radnim okruženjem i suprotstavljanje
kapitalističkoj racionalizaciji proizvodnje koja bi ugrozila prava radnika
-1960-ih ublažena antikapitalistička retorika, a glavni cilj sindikata je bio da se održe
pristojne plate radnicima i transaparentnost uprave
-nova upravna politika je podsticala (ili zahtjevala) stvaranje manjih grupa unutar
preduzeća (kojima je omogućen određen stepen samouprave) i podržavala
konkurenciju među istim
-ovakva upravna politika je koristila preduzećima jer su očekivanja radnika bila
ispunjavana, a njihov trud nagrađivan
-1950-ih je „nerazumni“ sistem plate na osnovu staža zamenjen „razumnim“,
„modernim“ sistemom plate na osnovu radnog mesta
-ovaj pokušaj racionalizacije je naišao na jak otpor jer je uklanjao faktore koji su bili
značajniji za radnike
-upravnici su se, pokušavajući da preuzmu kontrolu nad platama od sindkata, pozivali
na „platu po zasluzi“ gde je najvažnija bila sposobnost (nôryoku); trud, odanost,
savlađivanje novih veština
-kompromis između ova 2 sistema gdje se trud nagrađivao uporedo sa stažom
-novi "japanski stil" uprave u kom se nagrađuje sposobnost i posvećenost.
-Američki program TWI (Training Within Industry) sjajno je primljen u Japanu i
predstavlja preteču kaizen sistema uprave
-ovaj sistem ne predstavlja nikakve tradicionalne japanske vrednosti, već način na koji
su upravnici uspeli da izbore sa moćnim sindikatima 1950-ih i 1960-ih
-u državnim firmama sindikati bili moćniji nego u privatnom sektoru, mahom zbog
njihove povezanosti sa Socijalsitičkom parijom Japana.
-vlada 1949. godine zakonom zabranila štrajk zaposlenima u državnim preduzećima
-jedan od najjačih sindikata u državnim preduzećima je bio Kokuro (Kokurô) sindikat
čiji su članovi bili radnici Nacionalne železnice Japana
-uspio da demokratizuje radna mjesta tako što je preuzeo kontrolu nad inspekcijom,
ograničio plate na osnovu efikasnosti, otvorio veća koja su razmatrala uslove rada, i
ponovo uveo plate na osnovu starosti (koje su rasle sa godinama). Takođe je preuzeo
kontrolu nad unapređenjima i rasporedom dužnosti radnika. Time je stvoreno radno
okruženje u kome su potrebe radnika i upravnika bile podjednako važne.
-naftna kriza 1974.
-1980-ih godina vlada pokreće program privatizacije i administrativne reforme. Cilj
reformi je bio da se unište ostaci sindikata i nastavi racionalizacija.
-razvila se saradnja između vlade, sindikata i vodećih preduzeća što je dovelo do
NKK sindikata koji se za lagao za to da je osnova dobrog preduzeća stabilna
budućnost radnika, ali da bi se to postiglo potreban je dogovor između preduzeća i
radnika, a ne nagođenje

+Zaključak
-uzroci pobjede rukovodilačke verzije poslovne kulture i uspon takozvanog
preduzetniškog društva u Japanu
-1. težnja Amerikanaca da promovišu produktivnost odnosa u upravljanju među
saradničkim sindikatima tokom 1950-ih i 1960-ih
-2. podjeljen karakter radne snage
- krugovi u kojima su većinu činile žene su se više usredsređivali na održavanje
kvaliteta radne sredine nego samo na povećanje proizvodnje
-3. povezanost nekoliko faktora tokom 1960-ih godina, kada su nastupile plate na
osnovu sposobnosti i aktivnosti u okviru malih grupa: manjak posla, nedostatak
potrebnih veština i opšte nezadovoljstvo
-krugovi za kontrolu kvaliteta su u nekim slučajevima služili kao kompenzacija za
gubitak morala i pad nezavisnijih prvih sindikata
-ključne inovacije u platnoj polisi i aktivnostima malih grupa su došle u industriji
čelika i sličnim, gde su ovi problemi bili najizraženiji
-ni jedan od ovih faktora – američka spoljna politika, podjela prema polu i nivou,
manjak potrebe za određenim vještinama usljed novih tehnologija, pad morala – nije
bila jedinstvena za Japan, ali rešenja koja su pronašli jesu
-1957. radnici čeličane koji su štrajkovali odlučili su da skoro u potpunosti obustave
peći, jer su smatrali da je oprema u kvaru i kako bi svakako bilo potrebno dvije do tri
nedjelje da se nastavi sa normalnim radom
-težnja da se kontroliše preduzeće je kočilo efektivnu odbranu sindikatske kontrole.
- kao što su i Ćićibu pobunjenici iz 1880-ih osuđeni kao zločinci i kockari, tako su i
rudari Miikea prikazani kao previše entuzijastični radikali sa nerazumnim zahtevima.
-nesreća u rudnku Miike iz 1963. godine predstavlja najveću rudarsku nesreću u
posleratnom periodu Japana.

*INTELEKTUALCI I POLITIKA

-na osnovu predavanja koja je održao Žan Pol Sartr u Japanu 1965. godine napisan je
esej u kome se razmatra problem intelektualaca i politike u posleratnom periodu
Japana
-intelektualci = kritičari buržoazije
-ono što povezuje intelektualce i politiku je njihov potencijalan uticaj na aktuelne
događaje
-intelektualci koristili časopise (sogo zaši) kako bi komunicirali međusobno
-časopisi izlazili jednom mjesečno i sadržali poluakademske članke, reportaže,
putopise, ili prevode stranih novina.
-najveći Sekai, Ćuo koron, i Ušio

+Intelektualci i demokratska revolucija 1945-55

-Marujama Masao smatrao je da su zbog podeljenosti intelektualnog svijeta u Japanu,
intelektualci rijetko kad uspeli da naprave nezavisno liberalno društvo
-primjer period Meiđi u kasnom XIX, dvadesete godine prošlog vijeka kada su se
intelektualci ujedinili protiv potiskivanja liberalnog pokreta, i period neposredno
nakon Drugog svjetskog rata tj. period „pokajanja”
-posleratno društvo se oformilo negativnim uticajem poraza i padom autoriteta u
očima javnosti
-„Pokajničkom društvu” doprineo je i marksizam za koji se smatralo da poseduje
humanističke, socijalne i naučne vrednosti kao i neku vrstu otpora prema fašizmu i
militarizmu
-Tokuda Kjuići i Šiga Jošio, čelnici Komunističke partije, dobili herojski doček nakon
otpuštanja iz zatvora.
- Oni su u svom obraćanju narodu podržali Potsdam deklaraciju i dolazak demokratije
u Japan.
-Nosaka Sanzo ih takođe podržao i krenuo sa ostvarenjem ideje takozvane
„simpatične komunističke partije” (aisareru kjosanto)
-stav Japanske komunističke partije bio je usko povezan sa Staljinovim idejama što se
vidi u književnom pokretu Šin Nihon Bungakukai (Književno društvo Novog Japana)
iz 1946. godine koji su organizovali pokrovitelji partije na čelu sa Kurahara
Korehitom.
-glavna politička ideja koja je bila prihvaćena u ranom posleratnom periodu od strane
levičara (što je uključivalo komuniste) bila je demokratska revolucija
-osnovu za ovu ideju komunisti su našli u „Tezama” iz 1932. godine koje prikazuju
demokratsku revoluciju kao način da se dođe do socijalističke revolucije
-komunistička partija je na ovaj način opravdavala saradnju sa okupatorima
-glavni štab okupatora je bio pokretač institucione transformacije
-1946. glavni štab okupatora sproveo program kojim su se mnoge javne ličnosti u
Japanu udaljile sa uticajnih mesta zbog svoje povezanosti sa militarizmom i
ultranacionalizmom
- japanska komunistička partija je nakon toga u svom časopisu objavila listu japanskih
pisaca za koje se smatralo da su doprineli militarizmu i nacionalizmu
-1946. Nosaka Sanzo sazvao demokratski front koji je trebao da predstavlja novu
demokratiju radnika i poljoprivrednika dok bi industrijski vrh preuzeo vodeću ulogu
-debata o subjektivnosti i autonomiji (šutasei ronso) među intelektualcima u periodu
od 1946. do 1949.
-koncept subjektivnosti glavni dio političke kritike feudalizma i fašizma, ali i
dogmatizma i objektivizma vezanih za marksističku misao.
-ljudi okupljeni oko časopisa Kindai bungaku su najviše reagovali na partijsko
mešanje politike u umetnost.
-tražili su slobodno umjetničko izražavanje bez uticaja proletarijata i zalagali se da
glavna tema demokratske revolucije postane buržoazija a ne proletarijatsko vođstvo
na čemu je partija insistirala
-Partijska dominacija je napadnuta i u filozofiji gde je Umemoto Kacumi kritikovao
istorijski materijalizam tj. nedostatak teorije o subjektivnosti bez koje marksizam ne
bi imao revolucionarskog smisla.
-Ocuka Hisao smatrao da Japanci treba da prevaziđu svoj „azijski” mentalitet.
-Marujama Masao je svoje ideje o demokratskoj revoluciji i subjektivnosti temeljio na
radovima Džona Loka i Fukuzava Jukićija ističući naučni metod i individualnu i
nacionalnu nezavisnost kao najbolje rješenje za demokratsku revoluciju.
-1948. japanska komunistička partija krenula u napad na modernizam
-Kominform se odrekao Japanske komunističke partije 1949. godine zbog saradnje sa
okupatorima
- nakon što je izbio rat u Koreji, Alijansa je sprovela „crvenu čistku“ i partijski vrh je
morao da se skloni iz javnosti
-kao odgovor na partijski nacionalizam u ovom periodu pojavila se i rasprava o
nacionalnoj književnosti (kokumin bungaku) koju je započeo Takeući Jošimi. On je
smatrao da Japan treba da se odupre evropskim modelima i promoviše svoju kulturnu
nezavisnost.
-Jošino Gensaburo glavni urednik časopisa Sekai
-on uz pomoć ljudi iz organizacije Heiva mondai danvakai (Simpozijum o mirovnim
problemima) objavio izjave o miru u svetu, rane 1949. godine.
-fokusirali se na američki plan o odvojenom mirovnom sporazumu (tondoku kova)
koji je trebalo da uključi sve prethodne neprijatelje Japana čije bi vlade prihvatile
dogovor o bezbednosti između Amerike i Japana
-zbog izbijanja Korejskog rata simpozijum nije uspeo da sprovede svoju ideju o
sveopštem miru
-razdor između ljudi koji su zagovarali kritični modernizam i pacifizam tj.
„progresivnih ljudi kulture” i sve glasnijih „realista”
-razdor između kritičnog modernizma i „realizma” kulminirao je 1950. godine
raspravom koju su vodili Marujama Masao i Hajaši Kentaro o tome da li je
komunizam pretnja japanskoj demokratiji.

+Intelektualci i kriza mirovnog sporazuma 1955-65

-početkom 1956. godine Nakano Jošio a zatim i časopis Sekai objavili su eseje kojim
su stavili tačku na „posleratni period”
-Glavna politička promena bila je pad Jošidinog kabineta i formiranje Liberalne
demokratske partije.
-Ovo je dovelo do formiranja dvopartijskog sistema u Japanu gde je vlada bila
konzervativno orijentisana, a opozicija socijalistički.
-sredinom 1950-ih godina pojavili su se nedeljni časopisi šukanši koji su kombinovali
razonodu, revizije naučnog diskursa i praktične informacije i ciljano čitalaštvo bila im
je srednja klasa
-mesečni časopisi sa intelektualnim temama gubili su na tiražu još od 1950. godine
-formiranje japanskog kulturnog foruma 1957. koji je više imao cilj da oživi i
promoviše tradicionalnu kulturu nego da je proučava
-forumu pripadali su ljudi različitih ideologija spojeni idejom o „unikatnosti”
japanskog kulturnog nasleđa i osećanjem da je ono pod pretnjom
-njihov časopis Điju stalno je povezivao kulturno nasleđe i ekonomski rast kao sliku
uspešne modernizacije
-borba protiv obnavljanja mirovnog sporazuma između Amerike i Japana 1960.
godine (Anpo pokret) (glavna tema i prekretnica u političkoj ulozi intelektualaca od
1955. do 1965.)
-borba izvedena pod pokroviteljstvom nacionalnog pokreta obnove (kakušin kokumin
undo) koji je stvaran tokom nekoliko godina i čiji počeci leže u nesuglasicama oko
mirovnog sporazuma
-formiranju ovog pokreta doprinjeli su i incident „Srećnog zmaja“ (brod čiji je član
posade umro usljed radijacije nakon američkog testiranja hidrogenske bombe) iz
1954. godine i protesti protiv sistema rangiranja profesora koji je predložila vlada
1956. godine
-Anpo pokret iz 1960. u svojoj osnovi bio dosta konzervativan, jer je težio da očuva
posleratnu demokratiju i ustav, kao i da spreči bilo kakvo mešanje u demokratski
poredak
-pokret je glavnu podršku našao u socijalnim grupama koje su bile protiv predratnog
režima tj. mladih, žena i građanstva
-zalaganje za brz ekonomski rast, konzumerizam, individualizam, racionalizam i
porodičnu sreću povezanu sa mai homu (moj dom) fenomenom, povećalo je podršku
pokretu
-Anpo demonstracije su označile početak političke aktivnosti običnih građana.
-Nakon što je LDP iznio izmenjeni sporazum pred komitet u maju 1960. godine,
Anpo pokretu su se priključili i progresivci.
-Ideja nije bila socijalistička revolucija već proširenje ranog posleratnog ideala o
demokratskoj revoluciji koja bi stvorila civilizovano društvo modernih građana (šimin
šakai)
-Veliki incident koji je uticao na ulogu intelektualaca dogodio se na Haneda
aerodoromu kada su studentski demonstranti opkolili vozilo u kome se nalazio
američki medijski sekretar
-Kada je Kišijev kabinet pao, većina intelektualaca koji su pripadali Anpo pokretu su
se povukli iz politike.
-Jošimoto Takaaki želio da autonomija (điricu) postane nova ideologija post-Anpo
liberala
-Šimazu Ikutaro je vodio polemiku o „anonimnoj misli” običnih ljudi
- Curumi Kazuko je ohrabrivao žene da pišu o svojim ratnim iskustvima što im je
pomoglo da lakše izdrže posleratni period
-važan Jošimotov koncept bio je originalni oblik mase (taišu no genzo) koji je
direktno povezan sa posleratnom intelektualnom samosvesnošću
-njegov rad je imao ključnu ulogu u liberalnoj kritici posleratne misli koja se pojavila
1960-ih godina
-Jošimotovu ideju kako intelektualci treba da se ophode prema masi iskoristio je
Tanikava Gan koji je otišao da živi sa rudarima u ruralnom delu Kjušua i preuzeo
ulogu kosakuša tj. savetnika koji može da premosti intelektualno razmišljanje i misao
mase.
-Na osnovu Sartrovog zaključka iz 1968. godine intelektualci su morali da nauče da
„potisnu sebe kao intelektualce” i da „razumeju šta masa želi u svakom trenutku”
-Prema Jošimotou koren japanskog nacionalizma može se naći u periodu Tokugava i
nacionalnom proučavanju (kokugaku).
-Na izborima nakon pada Kišijevog kabineta, LDP je odnela ubedljivu pobedu i novi
kabinet predvodio je Ikeda Hajato
-ponovno oživljavanje nacionalizma kada je 1963. godine konzervativac Hajaši Fusao
došao na mesto urednika književne kolumne u Asahi šinbun, a Ćuo koron počeo da
objavljuje njegovu reviziju istorije
-Ćuo koron je objavio i Hajašijevo izvinjenje za Pacifički rat
-Nakon što su se Anpo demonstracije smirile na Hakoneu se održala Međunarodna
Konferencija o Modernom Japanu
-Teorija modernizacije je bila jedan od ključnih faktora u oživljavanju japanskog
nacionalizma i svesti o sebi kao ekonomskoj sili, posebno nakon diskusije američkog
amabasadora Edvina Raišauera i ekonomiste Nakajama Ićiroa, gde je amabsador
predstavio japanski razvoj kao model za kapitalističku modernizaciju Azije.
-nakon što su se protesti iz 1960. godine završili, ekonomska politika koju je sproveo
premijer Ikeda smanjila je antikonzervativne sentimente.

+Protest i teorija u upravljačkom društvu 1965-75

-protesti protiv Vijetnamskog rata
-Kao odgovor na američko bombardovanje Sjevernog Vijetnama 1965. godine
japanski pisac Oda Makoto je sa grupom intelektualaca, kojoj je pripadao i Curumi
Šunsuke, oformio komitet pod nazivom „Mir u Vijetnamu” ili Beheiren.
-Ovaj komitet je oformljen bez bilo kakve finansijske ili druge podrške od strane
uspostavljenog liberalnog bloka i postao je model za različite građanske pokrete koji
će se pojaviti tokom 1960-ih i 1970-ih godina
-Oda Makoto naglašava potrebu za povratkom osnovima demokratije, ali se ogradio
od ideje „državne demokratije”, ukazujući na zlodela koja je počinila „demokratska”
Amerika u Vijetnamu.
-povezao je komitet sa internacionalnim protivratnim pokretima i bio je organizator
najvećih mirnih demonstracija u Japanu.
-analize političkog sistema, kao što su teorije o prekomernom upravljanju (kađo
kanri), ili o centralnoj tehnološkoj manipulaciji.
-U obliku vladavine koji je Oda nazvao „demokratski fašizam”, partije, izbori i
korupcija su bili manje uticajni od sofisticirane tehnogije upravljačkog društva (kanri
šakai).
-sistem prekomerne kontrole kađo kanri
-Japanski radikalni studentski pokret uobličen je kroz formiranje tela Zenkjoto
(zajednički saveti u okviru univerziteta), čiji pripadnici su učestvovali u protestima
protiv kađo kanri sistema
-Zenkjoto teoretičari su odbili „Potsdam demokratiju“ u korist liberalnijeg poretka,
gde bi manje grupe individualaca vodile diskurs o zauzimanju korektnih političkih
stavova i sprovođenju odgovarajućih političkih mjera poput okupiranja ustanova i dr.
-Pripadnici Zenkjoto saveta, uglavnom istraživači i volonteri
-prepoznavali ulogu univerziteta u jačanju buržoazije i borili su se „iznutra” protiv
države i univerzitetskog sistema, tražeći autonomiju (šutaisei).
-preuzeli neke od ideala od Umemoto Kacumija i Jošimotovih kritika iz 1960-ih
godina,
-istovremeno se borili protiv „posleratne demokratije” i stare generacije posleratnih
učenjaka poput Marujame.
-Godina 1970. simbolizuje prekretnicu u japanskom društvu na polju ekonomske
politike.
-sigurnosni sporazum sa Amerikom je produžen,
- nešto ranije, 1969. godine, su započeti pregovori da se Okinava vrati Japanu.
-Međutim, tzv. „Niksonovi šokovi“ iz 1971. godine (promena kursa dolara u odnosu
na jen i predsednikova poseta Kini), naftni šok iz 1973. godine, uskomešali su i
najkonzervativnije pristalice Amerike i označili kraj politike ubrzanog ekonomskog
rasta.
-Ovaj pad rasta bruto nacionalnog prihoda bio je glavni uzrok koji je doveo do pojave
teorije strukturalizma u Japanu
-jedan od najuticajnijih ljudi koji se bavio analizom strukturalizma bio je antropolog
Jamagući Masao

+Postmoderna dvosmislenost i „novi akademizam” 1975-88

-glavno pitanje 1980-ih godina u Japanu bilo je da li su ljudi samo reagovali protiv
posleratnog modernizma ili je stvorena nova kultura koja bi se zvala „posle-
posleratna” kultura?
-Jošimoto je primetio da se u oba slučaja vide delovi teorije o masovnom društvu i
prekomernog upravljanja, i težio je da razdvoji političku manipulaciju i ekonomska
sredstva. Ovo je uradio kroz analizu televizijskih reklama pokazavši kako se od
reklamiranja proizvoda došlo do reklamiranja imidža.
-neokonzervativna „posle-posleratna” kultura koja je bila aktuelna u medijima tokom
1980-ih godina.
-Književni kritičar Eto Đun je 1979. godine započeo istraživanje diplomatskih arhiva
američke okupacije i cenzure koju su sproveli kako bi pokazao koliko je Amerika
osakatila razvoj japanske književnosti.
-premijer Ohira Masajoši 1980. godine naručio političko istraživanje koje bi povezalo
ekonomski uspeh Japana sa tradicionalnim kulturnim vrednostima i proglasio „novo
doba kulture” koje je bilo zasnovano na odbijanju japanske posleratne misli, ali i
moderne misli
- Nakon Ohire, premijer je postao Nakasone Jasuhiro, koji je tokom 1980-tih godina
više puta pozivao na formiranje „internacionalne države” i težio razumevanju
japanskog kulturnog identiteta
-Nagatomi Juićiro i Ministarstvo finansija su izveli istraživanje o ulozi Japana u
sledećoj fazi civilizacije po imenu „Iznad modernizma”. Centralna figura u ovom
neokonzervativnom futurizmu bio je Murakami Jasasuke, koji je sa drugim autorima
napisao rad „Ie društvo kao civilizacija”
-Za postmodernizam je takođe važna grupa intelektualaca koju su medije opisale kao
„novi akademizam”
-incident iz 1988. kada Univerzitet u Tokiju nije prihvatio nominaciju Fakulteta za
nauku i umetnost da na čelo katedre za socijalne nauke postavi Nakazavu Šinićija
- Murakami Jasusuke, koji je, podstaknut incidentom, predstavio svoj program o
reformi obrazovanja
-svoj program zasnovao na prevazilaženju moderniteta tj. prevazilaženju Zapada
-kao i većina postmodernista smatrao da je moderna evropska misao utemeljena na
kartezijanskom pogledu na svet.

*NARODNI POKRETI U SAVREMENOJ JAPANSKOJ ISTORIJI

+Narodni pokreti u savremenoj japanskoj istoriji

- ciljevi pokreta nisu propisno ostvareni, a mnogi su bili blokirani ili poraženi
-narodni pokreti ograničeni na nezavisne pokrete koje su započeli obični ljudi u
skladu sa njihovim društvenim ili životnim potrebama
-ne govori se o pokretima intelektualaca
-narodni pokreti se javljaju kao zbir društvenih kontradikcija
-jonaoši pokret (pokret svjetske obnove) bio najveći narodni pokret iz 1960-ih
-u njega uključen i ućikovaši pokret (udarnički pokret) i pokret divljeg plesa eđanaike
ili -radićemo onako kako nama odgovara
-on bio podstaknut ideologijom restauracije samuraja iz anti-bakufu frakcije koja je
postala centralna sila Meiđi restauracije
-Pokret slobode i narodnih prava i oružana pobuna seljaka u mestu Ćićibu, u kojoj su
bili umešani milioni ljudi 1880-tih godina, bili su pod uticajem ideje o prirodnim
ljudskim pravima, slobodi i razmišljanju
-Uspon univerzalnog kretanja prava glasa i pokreta za oslobođenje burakua (putem
uspostavljanja suiheiša ili društva izjednačavanja) 1910-ih i 1920-ih godina, pojačan
je Taišo demokratijom, glavnim trendom razmišljanja u to vreme, kao i
socijalističkom ideologijom
-narodni pokreti u periodu od šezdesetih godina prošlog veka započeti su pod
ogromnim uticajem reformi okupacionog perioda i posleratne demokratije
-tri perioda pokreta
1)1860-1890 Od podeljenih feudalnih država (Tokugava Bakuhan sistem) do
uspostavljanja centralne vlasti (imperijalni apsolutizam modernog tennosei).
- Ovo je period Meiđi restauracije u širem smislu. Najveći narodni pokreti u ovom
periodu bili su pokret „svetska obnova“ i pokret ,,sloboda i prava naroda“.
(i) Nezadovoljstvo i težnja ka svetskoj obnovi.
- sistem Bakuhan bio je ozbiljno uzdrman 1866. godine, kada je pokret „svjetske
obnove“ postao generalizovan;
-1876. godine Ise pobune su od nove vlade dobile ustupak u vidu značajnog
smanjenja poreza na zemlju.
-Narodna čežnja za svjetskom obnovom, proširila se kroz istočni Japan iz XVIII veka,
zajedno sa kultom Amitabe (buduće bodisatve).
-osnova kroz koju su se siromašni ljudi okupljali: kombinacija pokreta ,,svetske
obnove’’ sa žudnjom za dolaskom spasenja kroz Amitabu
-Amitaba vjera je bila neka vrsta budističkog mesijanizma
-U Japanu nije imala značajnu moć
-nove narodne religije svjetske obnove: Tenrikjo (osnivač: Nakaiama Miki),
Marujamakjo (osnivač: Ito Rokurobei) i Omotokjo (osnivač: Deguchi Nao).
(ii) 1880-te.
-pokret za prava i slobodu naroda koji se razvio pod vođstvom bogatih
poljoprivrednika kao nacionalnog pokreta za ljudska prava
-nezavisan od samurajskog intelektualnog vođstva
-članovi formirali grupe u lokalnom gradu ili selu
-zadatak izrade vlastitog nacrta ustava (nacrt ustava Icukaići).
-edukacija lokalnog stanovništva
-pokret za higijenu
-Pokret za ljudska prava je bio veliki pokret samoobrazovanih ljudi, koji su imali
epohalni značaj kao osnovni politički i društveni pokret.
-1981. stogodišnjica ovog pokreta širom Japana
-1884. došao do ćorsokaka
-Ćićibu ustanak imao karakter oružanog ustanka
-Ćićibu ustanak su pokrenuli poljoprivrednici u nekoliko okruga koji okružuju i
uključuju Ćićibu.
-organizaciju je sprovodila više od godinu dana partija siromašnih iz Ćićibua
(Konminto) i vojne jedinice (trupe ili šotai) su postavljene u svakom selu kako bi se
pročistila lokalna vlast
-pobuna oko 10 hiljada ljudi (tri bataljona)
-Zahtevi pokreta bili su smanjenje visokih kamata na pozajmice, smanjenje poreza i
kraj nove politike
-,,Za Gospodinovu Itagakijevu svetsku obnovu!’’, ili: ,,Udružite se sa vojskom
Markiza Itagakija i uspostavite novu vladu!’’.
-Gospodin Itagaki je bio Itagaki Taisuke, predsednik liberalne stranke
-samurajski intelektualci nisu učestvovali
-istorija ustanka u Ćićibuu prenošena među potomcima
-folklor je preobrazio Taširo Eisukea i druge izvršne vođe u mučenike, a ponosna
narodna tradicija je ponovo oživljena 1984. godine na proslavi stote godišnjice
vrhunca incidenta u Ćićibuu.

2)Narodni pokreti pod ustavnim Meiđi sistemom

(i) Počeci ustavne vlasti
-period ekspanzije kroz inostrane ratove
-pokreti malih sekcija ljudi sa hrišćanskim vezama čiji su zahtevi uključivali pravo
žena na učešće u politici i ukidanje prostitucije
- pokret obolelih od zagađenja iz Ašio rudnika
-na čelu pokreta slobode i ljudskih prava stajao je aktivista i sin lokalnog seoskog
poglavara zvanog Tanaka Šozo
-Selo Janaka, koje se odupiralo do kraja, zajedno sa Tanakom, bilo je poplavljeno i
uništeno zbog rezervoara izgrađenog od strane vlade.
-simpatije intelektualaca i studenata u Tokiju
-Nakon smrti, Tanaka Šozo je poštovan kao harizmatični vođa, a žrtve zagađenja su
mu posvetile i izgradile svetilišta
(ii) Taišo demokratija – pojava kabineta političkih partija.
-univerzalni pokret prava glasa i samooslobodilački pokret ljudi najnižeg sloja društva
bili su ključni pokreti ovog perioda
-u ovom periodu buraku oslobodilački pokret je taj koji predstavlja model pokreta
koji je izronio iz dubina japanskog društva da optužuje samo društvo
-izgnanici tzv. eta hinin
-nakon restauracije taj termin je ukinut pod „Oslobodilačkim ediktom“, i ljudi su
zavedeni u porodične registre kao „novi prosti ljudi“ (new commoners) ali je
diskriminacija ostala nepromjenjena
-kada su se ovi ljudi uključili u buraku pokret poboljšanja u pokušaju da eliminišu
uzroke diskriminacije unutar sopstvenih zajednica, uvideli su da ma koliko god se oni
trudili i radili na samopoboljšanju, diskriminacioni stavovi širom društva i nepravde
birokratije ostali su nepromenjen
-kada je masovni pokret izbio uoči tzv. „pobune pirinča“ (Rice Riots), socijalizam je
oživeo, i kao rezultat to je uticalo na buraku ljude
-prozreli su kroz obmane buraku polise poboljšanja, objavili sopstvenu deklaraciju
ljudskih prava i 1922. godine uspostavili Državno društvo izjednačavanja (National
Levellers’ Society tj. suiheiša) i time su sopstvenim naporima započeli fundamentalni
oslobodilački pokret.
-za godinu dana preko 300 ogranaka uspostavljeno širom zemlje
-pokret bio zatvorenog karaktera
-1925. vlada je osnovala „Centralno usvajačko preduzetničko društvo“ (Central
Assimilation Enterprise Society) u pokušaju da ujedini sve asimilacione organizacije
širom zemlje.
-1937. jedna od tih organizacija, društvo izjednačavanja, su podržali agresivni rat
protiv Kine.
-ovo se desilo zbog slabosti društva izjednačavanja prema tennosei (carski
apsolutizam) i nacionalizmu
-Tennosei je bila sveobuhvatna struktura u kojoj se spoljni i unutrašnji aspekti
kontrole i „ispomoći“ međusobno dopunjuju.
-uživala podršu ljudi
-ni suheiša ni Marksisti nisu uspjeli da postignu sveobuhvatno shvatanje tennoseia
kao psihološke strukture
(iii) 1931 – 1945
-ni narodni pokreti levice (anti-vojni i anti-ratni pokreti i razni proleterski pokreti
vezani za njih), niti pokreti desnice (pokret Šova restauracije) nisu se razvili u široko
rasprostranjene narodne pokrete
-1940. pripojeni pomoćno-vladajućem carskom udruženju (Imperial Rule Assistance
Association).
-tokom Drugog svetskog rata čak i najtrivijalniji od narodnih pokreta su bili
zabranjeni ili potisnuti putem Zakona o očuvanju mira (Peace Preservation Law).

3) 1945 – 1985: Period posleratne demokratije

-predratni apsolutistički carski sistem i vojne strukture u potpunosti preobraženi sa
uvođenjem posleratnih demokratskih reformi
-novi ustav se zalagao za poštovanje osnovnih ljudskih prava,narodni suverenitet,
odbacivanje rata i internacionalno pomirenje
-narodni pokreti bili odgovor na posleratno ukidanje represivnih zakona, obnova
obrazovanja, zemljišnih reformi i promovisanja radničkog pokreta
-nezavisni narodni pokreti se pojavili kasnih 1950-ih
-najveći je bio pokret za zabranu atomskih i hidrogenskih bombi
-zatim pokret opozicije ka japansko-američkom sporazumu o bezbjednosti, Ampo
bomba, koji je svoj vrhunac doživjela 1960.
-savremeni japanski pokreti: Beheiren (primjer mirovnog pokreta) i Minamata borba
(primjer pokreta stanovnika)
-Beheiren, Savez građana za mir u Vijetnamu, osnovan je 1965.
-promjena u karakteru japanskih građanskih pokreta.
-borba oko Minamata bolesti (?) uspostavljena 1968.
-oba pokreta kritikovala deformisane strukture japanskog društva i prvobitne grijehe
"modernog" rata i "moderne" industrije.
-Beheiren pokret; ljudi pokušali da zaustave rat; usvojio perspektivu ljudi Trećeg
svijeta
-bio autonomna građanska organizacija u potpunosti nezavisna od uspostavljenih
političkih partija i demokratskih organizacija.
-imao dosta uticaja nad drugim narodnim pokretima
-simbolični predstavnik je bio mladi liberalni radikal Oda Makoto
-šimure Mićiko, lokalni romanopisac Minamate se pojavila kao hroničar bolesti u
Minamati
-Pokret protesta protiv bolesti u Minamati je bila još jedna potpuno nezavisna
organizacija koje se odupirala bilo kakvom pokušaju kontrole od strane političkih
partija i sličnih organizacija, čvrsto se držeći pokreta zasnovanog u Minamati
-kao Beheiren, uspjeli su da proizvedu na desetine grupa sa istim imenom
-ova organizacija podrške se striktno držala principa – stradaoci kao gospodari,
pristalice kao pratioci - i Minamata pokret je uspeo pravilno da se razvije duž linija
demokratske autonomije.
-I Beheiren i Minamata pokreti su se probili kroz prepreke koje su do tog vremena
ograničavale japanske narodne pokrete, tako što su razvili način razmišljanja u okviru
kog su ljudi jedni drugima pružali pomoć na nivou koji je prevazilazio države.
-oba pokreta preuzela inicijativu u samostalnom uspostavljanju specijalističkih
studija.
-u slučaju Minamate, članovi organizacije su sami uspostavili Minamata istraživačko
društvo za bolesti u lokalnom gradu Kumamoto.
-grupa „đišu kozo“ („nezavisna predavanja“) koja je proizvela „Osnovnu teoriju
kogai“, pod vođstvom Ui Đuna, odigrala je vrlo bitnu ulogu kao centar za informacije
i komunikacije za anti-zagađivački pokret širom zemlje tokom petnaest godina, od
1970. do 1985.
-narodne pokrete poput Beheirena većinom čine liberalni urbani ljudi („građanskim
pokretima nekolicine koji su relativno jaki“ by autor)
-drugačiji su od onih koji se zalažu za probleme lokalne životne sredine kao što je
Minamata („pokretima stanovnika većine koja je relativno slaba“ by autor)
-ranih 1970-ih pokret cvjetao
-1982. kratak nalet aktivnosti japanskog anti-nuklearnog pokreta povodom posebne
sjednice Ujedinjenih nacija o razoružanju
-nakon dolaska Nakasoneove vlade zatišje
- na čelu pokreta za anti-nuklearnu deklaraciju je lokalna samouprava
-narodni pokreti bili pod uticajem ideja pokreta za slobodu i ljudska prava,
demokratije (minpon-šugi), socijalizma, fašizma i posleratne demokratije
-imali i svoje ideje i osnove legitimiteta

1)
-religija igrala manju ulogu u japanskim pokretima
-falila im je religiozna snaga da ujedini široke narodne mase
-primjeri: Taiping ustanak u Kini (1851-1864) i Tonghak ustanak u Koreji (1894)
-u Japanu to nije bio slučaj (primjer Iko ili Šimabara pobuna)
-od perioda Edo takve religije strogo zabranjivane
-neki smatraju da je odsustvo religije dokaz japanske modernizacije
-drugi smatraju da je to spriječilo japanski narod da razvije pogled na svijet i
zaustavilo širenje demokratskog pokreta.

2)
-karakteristika japanskih narodnih pokreta je stvaranje vođa koji će se žrtvovati za
narod
-oni igraju ulogu mučenika
-kažnjava se samo vođa, a prema ostalima su milosrdni
-ovo se vidi u seljačkim ustancima, Ćićibu pokretima, a i u Ašio pokretu protiv
zagađivanja
-Amakusa Širo iz Šimabara pobune, stotine mučenika seljačkih pobuna koje je
predvodio Sakura Sogo, vođe Ćićibu afere Taširo Eisuke i Sakamoto Sosaku, kao i
Tanaka Šozo iz slučaja Ašio rudnika.
-Kanba Mićiko koji je umro 1960. u nemirima zbog Ugovora o bezbednosti;
Kamimura Tomoko u Minamata nemirima, Oki Jone u Sanrizuka nemirima – se
smatraju mučenicima i nastavljaju da žive kao izvor inspiracije.

3)
-ono što izaziva pobunu je poseban odnos između lokalnih radikala i radikala koji
spolja prelaze u lokalnu zajednicu
-planinsko selo Mitama; tu je, pod uticajem Meiđi restauracije, radikalna energija koja
se gomilala lokalno došla u dodir sa novom radikalnom energijom pošto su radikali
primani iz drugih regija
-Ćićibu afera i incident zbog zagađenja u Ašio rudniku
-u selima koja čine srž ovih pokreta postoji mnogo slučajeva u kojima su osećanja
lokalnih stanovnika došla u kontakt i spojila se sa osećanjima nomada
-danas je to forma bliskih veza između lokalnih stanovnika i volonterskih grupa koje
dolaze sa strane kao „podrška“, a koje su očigledne u Sanrizuki, Minamati i većini
pokreta protiv zagađivanja

4)
-Japanci daju prednost moralnosti, a ne ideologiji
-jaki su kada je njihova borba zasnovana na lokalnoj solidarnosti, a kada nije skloni su
deljenju, dezerterstvu, ili totalnom kolapsu.
-ogorčenost naroda
-direktni pregovori iz 1973. između obolelih od Minamata bolesti i predsednika Ćiso
korporacije
-pogođeni ovom tragedijom su tražili izvinjenje, pravednost i saosećajnost, a
ekonomska odšteta je bila tek sporedan uslov
-„Nebeska je volja da svet bude obnovljen (ili da nejednakost bude odstranjena iz
sveta)“
-„Više od države, više od bilo čega, ljudi su ti koji su važni“
-Kada je Tanaka Šozo izjavio da država koja može da potopi i uništi selo Janaka je
već „gotova kao država“, a japanski narod je „narod upropašćene države“, pozivao se
na uzvišenu ideju da su sami ljudi temelj vlade i izvor vrednosti.
-Pedeset godina kasnije njegove reči: „Proglašavam da ima nepravde u Kantou“, su se
vijorile na zastavama po ravnicama Sanrizuke.

5)
-japanski narodni pokreti su slabi u odnosu na tennosei i nacionalizam
-imaju malo smisla za internacionalizam i nisu uspeli da razviju svoje razmišljanje
tako da pređu u državni pojam
-slabost japanskih narodnih pokreta u pravcu tennosei i nacionalizma spominjana je
ranije u diskusiji o predratnom buraku oslobodilačkom pokretu
-predratni narodni pokreti nikad nisu razvili međunarodne veze

6)
-uslovi za pobjedu narodnih snaga nepostojeći
-frustracija i poraz narodnog pokreta
-politički, ekonomski i vojni (nasilni) porazi narodne borbe nisu bili pravi poraz; pravi
odlučan poraz narodne borbe bi se dogodio samo ukoliko bi se izgubili ponos i vera u
njihov legitimitet u odnosu na ona pitanja za koja su se ljudi borili, drugim rečima - u
slučaju moralnog ili ideološkog poraza.
-zadatak da se u pokret udahne novi život mogao se ostvariti jedino ideološkim
buđenjem i procesom odvajanja od strane ljudi iz kasnijeg doba, uz saradnju
istoričara.
-posleratna buraku oslobodilačka liga je podržala temeljno istraživanje i stipendiranje
o istoriji diskriminacije, uložila znatnu količinu novca i truda u teoretisanje pokreta,
održavala dobar buraku institut, čiji su izveštaji objavljivani, i održani redovni
godišnji kongres
-kod pokreta protiv zagađenja, stručnjaci iz različitih oblasti - kao što je izvršni odbor
Đišu Koza (autonomna predavanja) - bili nosioci pokreta i bili aktivni u zadatku da
teorizuju svoje iskustvo i pružaju i šire u zemlji i u inostranstvu najnovije informacije
iz njihovih skupljenih istraživanja.

7)
-savremeni pokreti rade na svojim slabim tačkama, a otvaraju se i nove mogućnosti
-sam pokret pokušava da stvori novi osnovni princip namesto religijskog karaktera
koji je u prošlosti služio za stvaranje duhovne međusobne povezanosti na širem nivou
među ljudima
-nove vođe unutar pokreta koji u svom karakteru spajaju široku i ispravnu
međunarodnu svest, naučnu racionalnost i moralnost
-najvažnija stvar u narodnom pokretu jeste narod
-grupe za podršku moraju da se drže uloge „učenika“ da bi se razvio kreativan odnos i
saradnja između stalnih stanovnika i onih koji to nisu, i da bi mogla da se iskoristi
njihova radikalna energija.
-prevazilaženje ideoloških slabosti kao što su nacionalizam, dogmatizam, pseudo
zajednica, familijarizam, sklonost ulagivanju velikima i moćnima, a preziranju masa i
diskriminacija
-od 1960-ih otvorena mogućnost da se postignu ovi ciljevi.
-postoje razni pokreti sa globalnom perspektivom, kao npr. pacifičko-azijski centar za
resurse koji izdaje časopis Sekai kara, „Pokret zajednice za svijet bez nuklearne
energije/oružja i bez ratova“, pokreti koji se zalažu za izdavanje deklaracija vezanih
za nuklearnu energiju/oružje na svetskom nivou itd.
-pokret „Liga građana: Da li je Japan onakav kakav želimo da bude?“