Professional Documents
Culture Documents
Is - LM
Is - LM
1. හැදින්වීම
ආසයෝජන
I = IO – br
ආවයෝජන
IS ලක්රය ස ොඩනැැංවීම
IS ලක්රය වෙොඩනැංවීම වමීකරණ මගින් වමන්ම ්රව්ථාර මගින්ද ඳැශැදිලි කිත්මට ුළ කලන. IS
ලක්රවේ බෑවුම වියදම් ගුනකය වශ වඳොලී අනුඳාතිකය ,ආවයෝජන ලට දක්ලන වංවේදීතාලය
මත තීරණය වේ. IS ලක්රය විතැන් වීම ව්ලාීනන වියදමක වලනව් වීමක් මත සිදුලන බල
වඳන්නුම් කරි..
මුදල් සලළදස ො සහ LM ලක්රය ස ොඩනැැංවීම
ආර්ථිකයක් ෙත් විට මුර්ත වලදවඳොවල් වමන්ම මුය වලදවඳොවල් ක්රියාකාත්ත්ලයද ඉතා
ලැදෙත්වේ.
මුය වලදවඳො වමතුලිතයට ඳත් ලන විට වඳොලී අනුඳතිකයත් ජාතික ආදායමත් අතර
ඇති ඉල්ලුම ශා වැඳුමම වමාන වීමි.. වක්න්ව් නයයට අනුල මුදට ඇති ඉල්ලුම වකොටව්
වදකකි.
1. වක්රීය මුදල් වේ ඉල්ලුම ෙනුවදනු ශා ආරක්ණ වච්තනාවලන් මුදට කරන ඉල්ලුම)
ෙනුවදනු ශා ආරක්ණ වච්තනාල මුර්ත ආදායවම් ධන ශ්රිතයක් වව වකන අතර , ආදායම
ලැඩි ලන විට ෙනුවදනු ශා ආරක්ණ මුදල් ඉල්ලුම් ්රමාණය ලැඩි ලන අතර ආදායම අු ලන විට
ෙනුවදනු ශා ආරක්ණ මුදල් ඉල්ලුම් ්රමාණය අු වේ.
y Mt = f (y) Mt =k y
Mt
Msp = -hr
r0
r1
MDS/P
Msp0 Msp1
වක්න්ව් විසින් වමවඳක්ණ වච්තනාවලන් මිනිසුන් මුදට ඉල්ලුම් කරන බල වඳන්නුම් ක අතර
ඔවුන්වග්ධ අදශව අනුල වමවඳක්ණ වච්තනාවලන් වශ මුදල් ලත්කමක් වව ෙ තබා ෙැීමමට
මිනුසුන් මුදට කරන ඉල්ලුම වමවවේ අක්රීය මුදල් වේය වව ශදුනලි..තලද ඔවුන්ට අනුල අක්රීය
මුදල් වලෂදවඳො වමතුලිතය ඇති ලන්වන් මුදල් ඉල්ලුම ශා මුදල් වැඳුමම වමාන වීවමනි. රටක මුදල්
වැඳුමම ඳානය කරන්වන් මය අිකකාරවේ ව්ලාිකන තීරණ මගිනි.වමනිවා මුදල් වැඳුමම වඳොලී
වැකිල්ට ෙනු බන්වන් මය මුදල් වැඳුමම වනොල මර්ත මුදල් වැඳුමමි..
LM ලක්රය ස ොඩනැැංවීම
මුදල් වලදවඳොවල් මුදට ඇති ඉල්ලුම වශ මුදල් වැඳුමම වමාන ලන තත්ලයන් වැකිල්ට ෙනිමින්
LM ලක්රය ලයුත්ඳන්න ක ශැකිය. ද්රලීලතා ඳාය ඳලතින අලව්ථාවේ LM ලක්රය තිරව් අක්යට
වමාන්තර ලන අතර ඊට ලට ඉශ යන විට වඳොලී අනුඳාතිකය , ජාතික අදායම වමෙ ධනාත්මක
වම්බන්ධතාලයක් ඳලතී.
IS- LM විග්රශය මගින් වඳන්නුම් කරන ආකාරයට IS ලක්රය මගින් භාණ්ඩ වලදවඳොවල්
වමතුලිතතාලයන් වඳන්නුම් කරන අතර වඳොලී අනුඳාතිකය ශා ජාතික අදායම අතර වෘණ
r LM
r* E
IS
y* y
වමවවේ ඇතිලන මුදල් වලෂදවඳො ශා භාණ්ඩ වලෂදවඳො වමතුලිතය IS ලක්රය වශෝ LM ලක්රය
නැතවශොත් IS- LM ලක්ර වදවකහි විතැන් වීම මත වලනව් විය ශැකිය. වමවව IS ලක්රය විතන්
වීමට භාණ්ඩ වලදවඳොවල් ව්ලායත්ත වියදම් ල වලනව් වීම බඳාන අතර LM ලක්රහි විතන්වීම
ලක්රවේ නැතවශොත් ලක්ර වදවක්ම වලනව්වීවම්න් වමතුලිතය වලනව් විය ශැකිය. IS ලක්රවේ
IS ලක්රය දකුණට විතැන් ලන අතර එම වියදම් අු වීවමන් IS ලක්රය ඳශට විතැන් වේ. එවවේම
මුදල් වලෂදවඳො තු මුදල් ඉල්ලුම ශා මුදල් වැඳුමම වලනව්වීම LM ලක්රයට බඳාන අතර
විවේවයන්ම මුදල් වැඳුමවමහි අු වීමක් LM ලක්රය ලමට විතැන් වීමටද ,මුදල් වැඳුමවමහි ලැඩි
LM
r1 e1
r* e
IS1
IS
Y* Y1
ඉශත ්රව්ථාර වටශන මගින් ව්ලායත්ත වියදමක ලැඩිවීමක් වශේතුවලන් වමව්ත ඉල්ලුම ලැඩිවී IS ලක්රය
දකුණට විතැන් වී වමතුලිත වඳොලී අනුඳාතිකය ශා ජාතික අදායම ලැඩි වී ඇති ආකාරය විදශා
දක්ලි.. වම් ආකාරයට ව්ලායත්ත වියදමක අු වීමක් වශේතුවලන් වමව්ත ඉල්ලුම අු වී IS ලක්රය ලම ට
විතැන් වී වමතුලිත වඳොලී අනුඳාතිකය ශා ජාතික අදායම අු ලනු ඇත. එවවේම LM ලක්රය විතැන්
වීවමන්ද වමතුලිත වඳොලී අනුඳාතිකය ශා ජාතික අදායම වම් ආකාරයට වලනව් ලන ආකාරය
ආර්ථික උත්ඳාත අලඳාතයන් ලක්ලා ආර්ථික ලර්ධනය ශා ුළර්ණ වවේලා නිුමක්ති මට්ටමක් ෙ
කර ෙනිමින් ආර්ටික ව්ථායීතාලය ඇති කර ෙැීමමට නුතන අර්ටිකයන් විසින් වමම මුය ශා
පිව්කල් ්රතිඳත්තීන් අනුෙමනය කරනු බි.. පිව්කල් වශලත් අයලැය ්රතිඳත්තීන් යනු රජවේ
බදු ශා වියදම් ්රතිඳත්ති ලන අතර මුය ්රතිඳත්තීන්ට අයත් ලනුවේ මුදල් වැඳුමම ඉශ ඳශ
දැමීම, මශා බැංකු වඳොලී අනුඳාතිකය වලනව් කිත්ම, බැංකු වංචිත වඳොලී අනුඳාත වලනව් කිත්ම
ආදියි..
1930 ෙණන්ල ඇතිව ආර්ථික ඳරිශානියට මුය ්රතිඳත්තීන් මගින් විවදුම් බා දීමට අවඳොවශොවත්
වකන්ව් වඳන්ලා දුන් අතර 1950 මුල් භාෙය දක්ලා වමම ්රතිඳත්තීන් ඉතා ජනප්රිය විය. වම් තුලින්
රාජය වියදම ලැඩි කර වමව්ත ඉල්ලුම ලැඩි කරලීමටත් වවේලා නිුමක්තිය ශා අදායම ලැඩි කර
ෙැීමමටත් වකන්ව් බාවඳොවරොත්තු විය. වබොවශෝ විට රජයක් පිව්කල් ්රතිඳත්තීන් ක්රියාත්මක
්රවරනාත්මක පිව්කල් ්රතිඳත්තීයකදී රාජය වියදම ලැඩිකිත්මක් increases Government spending (G)
වශෝ බදු කඳාශත්මක් (cuts taxes (T) වශෝ ඒ වදකම සිදු විය ශැකිය. ්රවරනාත්මක පිව්කල්
්රතිඳත්තීයකදී ආර්ථිකය ්රවාරණය කිත්මට අවකක්ා කරන අතර රාජය වියදවමහි ලැඩි වීම වමව්ත
ඉල්ලුම ලැඩිවීමකටද බදු කඳාශත්මක් තුලින් ලැයක ශැකි අදායම ලැඩිවී එතුලින් වමව්ත ඉල්ලුම
වංවකෝචනාත්මක පිව්කල් ්රතිඳත්තීන් රාජය වියදම අු කිත්මක් වශෝ බදු ලැඩිකිත්මක් වශෝ ඒ වදකම
සිදු විය ශැකිය. වංවකෝචනාත්මක පිව්කල් ්රතිඳත්තීයකදී වමව්ත ඉල්ලුම අු වී ආර්ථිකය වංවකෝචනය
වේ.
මුය ප්රතිප ්තතිප (Monitory Policy)
වක්න්ව් නයයට විකල්ඳයක් වව මිල්ටන් ප්රීඩ්මනමන් ඇතු ක මුය ලාදීන් නල මුදල් ්රමනලාදය මගින්
දැක්වුවේ ආර්ථික කටුමතු ඳානය කිත්මට පිව්කල් ්රතිඳත්ති අවාර්ථක ලන අතර මුය ්රතිඳත්ති
කාර්යක්ම ලන බලය. මුය ලාදීන්ට අනුල මුදල් වැඳුමම ලැඩි ලන විට වමව්ත ඉල්ලුම ලැඩිවී නිමැවුම,
වවේලා නිුමක්තිය, අදායම ලැනි විචයන් ලැඩි ලන බැවින් දැඩි ආර්ථික ඳරිශාීම වමයකදී ශැුපණු විට
පිව්කල් ්රතිඳත්තීන් අවාර්ථක බල දක්ල ඇත.ඒ අනුල ්රවරනාත්මක මුය ්රතිඳත්තීයකදී මුදල් වැඳුමම
ලැඩිවී LM ලක්රය දකුණට විතැන් ලන අතර වඳොලි අනුඳාතිකය අු වී ජාතික අදායම ලැඩි වේ. එවවේම
වංවකෝචනාත්මක මුය ්රතිඳත්තියකදී LM ලක්රය ලමට විතැන් ලන අතර වඳොලි අනුඳාතිකය ලැඩිවී ජාතික
අදායම අු වේ.
්රවරනාත්මක මුය ්රතිඳත්තීයකදී ආර්ථිකවේ ශැසිත්ම ඳශත ආකාරයට දැක්විය ශැකිය.
වංකල්ඳය ශදුනා ෙත ශැකිවේ. ්රවරනාත්මක පිව්කල් ්රතිඳත්තීයකදී IS ලක්රය දකුණට විතැන් වී ජාතික
ආදයවමහි ලැඩි වීමක් සිදු වුලද එම විතන්වීම මුදල් වලෂදවඳො වම්බන්ද වීම නිවා වියදම් ගුනකවේ
්රමානවයන්ම ුළර්ණල සිදු වනොවීම වතරුළම් ්රතිවිඳාකවේ ශරය වේ. වමය තල දුරටත් ඳශත ඳරතරය ඇසුවරන්
ඳැශැදිලි කරන්වන් නම් ්රවාරනාත්මක පිව්කල් ්රතිඳත්තීයක් නිවා IS ලක්රය දකුණට විතැන් වීවමන් ජාතික
ආදයම Y2 දක්ලා ලැඩි වීමක් අවකක්ා කද මුදල් වලෂදවඳො ක්රියාකාත්ත්ලය නිවා නල වමතුලිතය e2
ක්වයදී ඇති වීවමන් වඳොලී අනුඳාතිකය ලැඩි ලනු ඇත. වමවව වඳොලී අනුඳාතිකය ශා ආවයෝජන
අතර ඳලතින ්රතිවෝම වම්බන්දතාලය නිවාවලන් වඳෞද්ෙලික ආවයෝජන අවධරමත් වේ. වම් වශේතුල
නිවා ජාතික අදායම වියදම් ගුනකවේ ්රමානවයන් ක්රියාත්මක වනොවී ඊට අු මට්ටමක් ලන Y3 මට්ටවම්දී
නල වමතුලිත ජාතික අදායම තීරණය වී ඇත. වමවවේ වඳොලී අනුඳාතිකය ලැඩිවීම නිවා ජාතික ආදායවම්