Chuyen de 12 - Thay Kieu

Tµi liÖu Båi dìng nghiÖp vô gi¸m s¸t thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh
Chuyªn ®Ò 12
Gi¸m s¸t c«ng t¸c thi c«ng çc c«ng tr×nh h¹ tÇng kü thuËt trong khu ®«
thÞ vµ khu c«ng nghiÖp
PGS. Lª KiÒu
– Trêng §H kiÕn tróc Hµ Néi – BXD
I. Tæng quan vµ ph©n lo¹i hÖ thèng h¹ tÇng kü thuËt trong khu ®« thÞ vµ
khu c«ng nghiÖp
C«ng tr×nh h¹ tÇng kü thuËt lµ çc c¬ së h¹ tÇng dµnh cho dÞch vô c«ng céng,
vÝ dô giao th«ng, th«ng tin liªn l¹c, ®iÖn, níc, r¸c...
Çc c«ng tr×nh nµy thêng do çc C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn lµ
Nhµ Níc hoÆc cña t nh©n, thuéc së h÷u t nh©n hoÆc së h÷u c«ng.
VÝ dô vÒ çc c«ng tr×nh h¹ tÇng kÜ thuËt:
 HÖ thèng ®iÖn
 HÖ thèng läc vµ ph©n phèi níc ¨n
 HÖ thèng xö lý níc th¶i
 HÖ thèng xö lý r¸c th¶i
 HÖ thèng ph©n phèi khÝ ®èt
 Giao th«ng c«ng céng
 Çc hÖ thèng truyÒn th«ng, ch¼ng h¹n truyÒn h×nh çp vµ ®iÖn tho¹i
 HÖ thèng ®êng x¸, bao gåm c¶ ®êng thu phÝ
Ngµy 04/02/2008 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 17/2008/N§-CP quy
®Þnh chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ c¬ cÊu tæ chøc cña Bé X©y dùng, NghÞ
®Þnh sè 13/2008/N§-CP quy ®Þnh tæ chøc çc c¬ quan chuyªn m«n thuéc Uû ban nh©n
d©n (UBND) tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ¬ng. T¹i çc NghÞ ®Þnh nµy, ChÝnh
phñ ®· quy ®Þnh çc c¬ quan qu¶n lý nhµ níc thuéc ngµnh X©y dùng thùc hiÖn chøc
n¨ng qu¶n lý nhµ níc vÒ h¹ tÇng kü thuËt ®« thÞ, khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt,
khu kinh tÕ, khu c«ng nghÖ cao, bao gåm: kÕt cÊu h¹ tÇng giao th«ng ®« thÞ; cÊp
níc, tho¸t níc, xö lý níc th¶i, chiÕu s¸ng, c«ng viªn c©y xanh, nghÜa trang, r¸c th¶i trong
®« thÞ, khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, khu kinh tÕ, khu c«ng nghÖ cao (sau ®©y gäi
chung lµ h¹ tÇng kü thuËt), trong ®ã:
- Bé X©y dùng lµ c¬ quan cña ChÝnh phñ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc
vÒ h¹ tÇng kü thuËt trªn ph¹m vi c¶ níc;
1
- Së X©y dùng lµ c¬ quan chuyªn m«n cã chøc n¨ng tham mu, gióp UBND tØnh,
thµnh phè trùc thuéc Trung ¬ng thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc vÒ h¹ tÇng kü
thuËt trªn ®Þa bµn tØnh, thµnh phè.
C¨n cø quy ®Þnh cña ChÝnh phñ, ngµy 16/12/2008, Bé X©y dùng vµ Bé Néi vô
®· ban hµnh Th«ng t liªn tÞch sè 20/2008/TTLT-BXD-BNV híng dÉn chøc n¨ng, nhiÖm
vô, quyÒn h¹n vµ c¬ cÊu tæ chøc cña c¬ quan chuyªn m«n thuéc UBND cÊp tØnh, cÊp
huyÖn vµ nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña UBND cÊp x· vÒ çc lÜnh vùc qu¶n lý nhµ níc
thuéc ngµnh X©y dùng. Trong ®ã, ®· híng dÉn chi tiÕt vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô cô thÓ
cña Së X©y dùng trong viÖc tham mu, gióp UBND cÊp tØnh thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n
lý nhµ níc vÒ h¹ tÇng kü thuËt.
Cho ®Õn nay, ®a sè çc tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ¬ng ®· thùc hiÖn
nghiªm tóc quy ®Þnh cña ChÝnh phñ, híng dÉn cña Bé X©y dùng vµ Bé Néi vô, ®·
tiÕn hµnh rµ so¸t, ®iÒu chuyÓn, ph©n giao cho Së X©y dùng lµ c¬ quan chuyªn m«n
cã chøc n¨ng tham mu, gióp UBND cÊp tØnh thùc hiÖn toµn bé chøc n¨ng, nhiÖm vô
qu¶n lý nhµ níc vÒ h¹ tÇng kü thuËt trªn ®Þa bµn tØnh, thµnh phè.
Tuy nhiªn, vÉn cßn mét sè tØnh, thµnh phè cha thùc hiÖn nghiªm tóc quy ®Þnh
cña ChÝnh phñ, híng dÉn cña Bé X©y dùng vµ Bé Néi vô, vÉn giao mét sè nhiÖm vô
qu¶n lý nhµ níc trong lÜnh vùc h¹ tÇng kü thuËt (vÝ dô nh: qu¶n lý nhµ níc ®èi víi hÌ,
®êng ®« thÞ; cÊp níc, tho¸t níc, c«ng viªn, c©y xanh trong ®« thÞ…) cho çc Së kh¸c
ngoµi Së X©y dùng. §iÒu ®ã ®· dÉn ®Õn viÖc kh«ng b¶o ®¶m qu¶n lý thèng nhÊt tõ
Trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng, g©y nªn t×nh tr¹ng chång chÐo vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô
gi÷a çc Së, kh«ng x¸c ®Þnh râ thÈm quyÒn, tr¸ch nhiÖm cña Së vµ Gi¸m ®èc Së trong
c«ng t¸c qu¶n lý nhµ níc vÒ h¹ tÇng kü thuËt. §ång thêi, cã thÓ g©y nªn nh÷ng khã kh¨n,
phiÒn phøc cho çc c¬ quan qu¶n lý nhµ níc, nhµ ®Çu t, doanh nghiÖp vµ ngêi d©n
trong ho¹t ®éng qu¶n lý ®Çu t x©y dùng, cung cÊp, khai th¸c, sö dông, duy tu, b¶o dìng
çc c«ng tr×nh h¹ tÇng kü thuËt vµ dÞch vô h¹ tÇng kü thuËt. Nh vËy lµ tr¸i quan ®iÓm
chØ ®¹o cña ChÝnh phñ vÒ c¶i çch hµnh chÝnh, ®ã lµ: tinh gi¶n bé m¸y, thu gän ®Çu
mèi, gi¶m bít thñ tôc hµnh chÝnh, thùc hiÖn c¬ chÕ mét cöa, ®¶m b¶o qu¶n lý thèng
nhÊt, th«ng suèt tõ Trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng…
Nh»m thùc hiÖn nghiªm çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt, ®¶m b¶o qu¶n lý thèng
nhÊt, th«ng suèt tõ Trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng vÒ lÜnh vùc h¹ tÇng kü thuËt (mét trong
nh÷ng lÜnh vùc thuéc chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc cña ngµnh X©y dùng), Bé X©y dùng
®Ò nghÞ UBND çc tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ¬ng:
- ChÊm døt viÖc ph©n giao çc nhiÖm vô qu¶n lý nhµ níc trong lÜnh vùc h¹ tÇng
kü thuËt cho çc Së kh¸c ngoµi Së X©y dùng;
- KhÈn tr¬ng tiÕn hµnh rµ ro¸t, quyÕt ®Þnh chuyÓn giao toµn bé chøc n¨ng,
nhiÖm vô vµ tæ chøc bé m¸y qu¶n lý nhµ níc trong lÜnh vùc h¹ tÇng kü thuËt mµ tríc ®ã
®· ph©n giao cho çc Së kh¸c (nÕu cã) vÒ Së X©y dùng, ®¶m b¶o chØ duy nhÊt Së X©y
dùng lµ c¬ quan chuyªn m«n cã chøc n¨ng tham mu, gióp UBND tØnh, thµnh phè thùc
hiÖn toµn bé chøc n¨ng, nhiÖm vô qu¶n lý nhµ níc vÒ h¹ tÇng kü thuËt trªn ®Þa bµn
2
tØnh, thµnh phè; ®ång thêi b¸o ço kÕt qu¶ thùc hiÖn vÒ Bé X©y dùng vµ Bé Néi vô tríc
ngµy 31/4/2009 ®Ó tæng hîp, b¸o ço Thñ tíng ChÝnh phñ.
II. Gi¸m s¸t thi c«ng hÖ thèng cÊp níc ngoµi nhµ
C«ng tr×nh trong hÖ thèng cÊp níc bao gåm:
 Çc h¹ng môc khai th¸c níc th«
 Nhµ m¸y níc
 HÖ thèng ®êng èng dÉn níc s¹ch
Çc h¹ng môc khai th¸c níc th« t¹i Hµ néi cho ®Õn hiÖn nay hÇu hÕt lµ giÕng
khai th¸c níc ngÇm cã chiÒu s©u 40 ~ 70 mÐt, nay ®· cã nhiÒu giÕng ph¶i khai th¸c
®Õn ®é s©u xÊp xØ 100 mÐt. PhÇn lín nh÷ng giÕng nµy n»m däc s«ng Hång.
Qu¸ tr×nh thi c«ng giÕng bao gåm khoan t¹o lç, ®Æt m¸y b¬m, x©y tr¹m chøa vµ
b¶o qu¶n m¸y b¬m vµ hÖ èng dÉn níc th«.
Khi khoan t¹o lç cÇn theo dâi çc líp ®Þa tÇng mµ giÕng ®i qua. Ph¶i kiÓm tra
®é s©u ®¸y giÕng. Sau khi ®¹t ®é s©u cña giÕng ph¶i tiÕn hµnh xôc röa giÕng, ®Æt
v¸ch chèng xËp vµ kiÓm tra lu lîng cÊp æn ®Þnh cña giÕng.
T¹i nhµ m¸y níc, níc th« qua çc h¹ng môc c«ng tr×nh ®Ó tiÕn hµnh çc kh©u xö
lý sau ®©y:
 BÓ tiÕp xóc: cho níc th« tiÕp xóc víi ¤xy ®Ó chuyÓn Fe2+ thµnh Fe(OH)3
dÔ dµng kÕt tña.
 BÓ läc: Läc níc b»ng çt ®Ó gi÷ cÆn Fe(OH)3 vµ çc hydroxit kim lo¹i kh¸c.
 BÓ l¾ng cÆn: BÓ nµy cã nhiÖm vô l¾ng ®äng çc chÊt cÆn trong qu¸ tr×nh
xö lý.
 BÓ trung hoµ: cã nhiÖm vô xö lý çc s¶n phÈm cÆn b· sinh ra trong qu¸ tr×nh
xö lý níc nh xö lý b»ng ho¸ chÊt tríc khi th¶i cÆn b· ra hÖ tho¸t chung.
 Nhµ xö lý Clo, t¹i ®ã cho thªm vµo níc chÊt Clo ®Ó s¸t trïng lµm cho níc v«
trïng.
 BÓ chøa dù tr÷ tríc khi b¬m níc vµo hÖ thèng ®êng dÉn cung cÊp níc cho ®«
thÞ.
 Tr¹m b¬m: t¹o ¸p lùc cho níc dÉn trong m¹ng cÊp níc ®« thÞ.
 Nhµ ®iÒu khiÓn, hµnh chÝnh.
 Tr¹m biÕn thÕ ®iÖn vµ çc c«ng tr×nh phô trî kh¸c ( nÕu cã).
§èi víi çc bÓ chøa níc çc d¹ng cÇn chó ý çc kh©u ®æ, ®Çm bª t«ng, khe ngõng
thi c«ng. Ph¶i kiÓm tra tÝnh chèng thÊm níc tríc khi ®a çc chÊt xö lý vµ níc vµo bÓ.
HÖ thèng ®êng èng dÉn níc t¹o thµnh m¹ng bao gåm:
 HÖ thèng ®êng èng truyÒn dÉn thêng cã ®êng kÝnh èng lín (tõ 400 ®Õn 600
mm) dÉn níc tõ nhµ m¸y ®Õn çc khu vùc réng cña thµnh phè råi tõ ®ã ®Êu nèi víi hÖ
thèng èng nhá h¬n truyÒn xuèng çc khu phè.
3
 HÖ thèng ®êng èng ph©n ph©n phèi thêng cã ®êng kÝnh èng 100 ®Õn 250
mm ®i tõ hÖ truyÒn dÉn ®Õn çc khu phè.
 HÖ thèng ®êng èng dÞch vô cã ®êng kÝnh 32 ~ 64 mm ®a níc ®Õn côm d©n
c, ngâ, xãm.
 HÖ èng nhá cÊp níc cho çc hé tiªu thô cã dêng kÝnh 15 ~ 25 mm qua ®ång hå.
ViÖc thi c«ng ®êng èng cÇn tiÕn hµnh çc c«ng t¸c ®µo m¬ng, hµo vµ r·nh ®Ó
®Æt èng. KiÓm tra c«ng t¸c nµy cÇn chó ý tuyÕn èng ph¶i phï hîp víi thiÕt kÕ, ®Æt
®óng ®é s©u yªu cÇu, kÕt cÊu kª ®Öm díi ®¸y èng vµ çc líp chÌn quanh èng ph¶i b¶o
®¶m theo thiÕt kÕ. Lu ý khi thi c«ng vµo trêi ma hoÆc n¬i cã níc ngÇm cao ®Ó tho¸t
níc trong m¬ng, hµo vµ r·nh, kh«ng cho níc bÈn vµo èng ®· ®Æt.
ViÖc l¾p ®êng èng ph¶i b¶o ®¶m ®é kÝn khÝt cña çc mèi nèi èng, çc mÆt
bÝch nèi hµn ph¶i b¶o ®¶m ®êng hµn, nèi bu l«ng ph¶i b¾t chÆt, nèi chÌn ®ay tÈm
nhùa cÇn x¶m theo ®óng yªu cÇu. CÇn thùc hiÖn tèt çc gi¶i ph¸p chèng d·n në cña èng.
Tõng ®o¹n èng lµm xong ph¶i thö nghiÖm theo quy tr×nh, ph¶i thö ¸p lùc. NÕu cha ®¹t
yªu cÇu, ph¶i bæ cøu, chØnh söa cho ®¹t.
§êng èng kÝn sÏ gi¶m tæn thÊt níc vµ b¶o ®¶m chÊt lîng níc, kh«ng bÞ « nhiÔm
do bïn hoÆc sinh vËt x©m nhËp ®êng èng.
NghiÖm thu hÖ ®êng èng ph¶i tu©n thñ quy tr×nh thö nghiÖm ¸p lùc ®êng èng
theo quy ®Þnh.
- Khi thiÕt kÕ hÖ thèng cÊp níc cho mét ®èi tîng cÇn ph¶i:
XÐt vÊn ®Ò b¶o vÖ vµ sö dông tæng hîp çc nguån níc, phèi hîp çc ®iÓm tiªu
thô níc vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn trong t¬ng lai, ®ång thêi ph¶i dùa vµo s¬ ®å cÊp níc cña
quy ho¹ch vïng, s¬ ®å quy ho¹ch chung vµ ®å ¸n thiÕt kÕ x©y dùng çc ®iÓm d©n c
vµ khu c«ng nghiÖp;
Phèi hîp víi viÖc thiÕt kÕ hÖ thèng tho¸t níc.
Khi lËp s¬ ®å cÊp níc cña çc xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp ph¶i c©n b»ng lîng sö
dông níc bªn trong xÝ nghiÖp. §Ó tiÕt kiÖm níc nguån vµ tr¸nh sù nhiÔm bÈn çc
nguån níc, nÕu ®iÒu kiÖn kinh tÕ kü thuËt cho phÐp khi lµm l¹nh çc m¸y mãc, thiÕt
bÞ s¶n xuÊt, ngng tô níc vµ çc s¶n phÈm c«ng nghÖ nãi chung ph¶i ¸p dông s¬ ®å lµm
nguéi níc b»ng kh«ng khÝ hoÆc níc ®Ó tuÇn hoµn l¹i.
Khi sö dông trùc tiÕp níc nguån ®Ó lµm nguéi sau ®ã l¹i x¶ trë l¹i nguån ph¶i dùa
theo c¬ së kinh tÕ kü thuËt vµ ®îc sù tho¶ thuËn cña c¬ quan qu¶n lý vµ b¶o vÖ nguån
níc.
Khi thiÕt kÕ hÖ thèng cÊp níc cho mét ®èi tîng ph¶i chän ®îc c«ng nghÖ thÝch
hîp vÒ kü thuËt, kinh tÕ, ®iÒu kiÖn vÖ sinh cña çc c«ng tr×nh, kh¶ n¨ng sö dông tiÕp
çc c«ng tr×nh hiÖn cã, kh¶ n¨ng ¸p dông çc thiÕt bÞ vµ kü thuËt tiªn tiÕn.
4
HÖ thèng cÊp níc ph¶i ®¶m b¶o cho m¹ng líi vµ çc c«ng tr×nh lµm viÖc kinh tÕ
trong thêi kú dù tÝnh còng nh trong nh÷ng chÕ ®é dïng níc ®Æc trng.
Ph¶i xÐt ®Õn kh¶ n¨ng ®a vµo sö dông ®êng èng, m¹ng líi vµ c«ng tr×nh theo
tõng ®ît x©y dùng. §ång thêi cÇn dù kiÕn kh¶ n¨ng më réng hÖ thèng vµ çc c«ng tr×nh
chñ yÕu so víi c«ng suÊt tÝnh to¸n.
§Æc ®iÓm hé dïng níc BËc tin

cËycña hÖ
thèng cÊp níc
HÖ thèng cÊp níc sinh ho¹t cña ®iÓm d©n c trªn 50.000 ngêi vµ cña çc ®èi t- I
îng dïng níc kh¸c ®îc phÐp gi¶m lu lîng níc cÊp kh«ng qu¸ 30% lu lîng níc tÝnh
to¸n trong 3 ngµy vµ ngõng cÊp níc kh«ng qu¸ 10 phót.
HÖ thèng cÊp níc sinh ho¹t cña ®iÓm d©n c ®Õn 50.000 ngêi vµ cña çc ®èi t- II
îng dïng níc kh¸c ®îc phÐp gi¶m lu lîng níc cÊp kh«ng qu¸ 30% lu lîng trong 10
ngµy vµ ngõng cÊp níc trong 6 giê.
HÖ thèng cÊp níc sinh ho¹t cña ®iÓm d©n c ®Õn 5000 ngêi vµ cña çc ®èi t- III
îng dïng níc kh¸c ®îc phÐp gi¶m lu lîng cÊp níc kh«ng qu¸ 30% trong 15 ngµy
vµ ngõng cÊp níc trong 1 ngµy.
Ghi chó: 1 - Nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt cã hÖ thèng cÊp níc tuÇn hoµn th× xÕp vµo bËc
II.
2 - Çc hé dïng níc ®Æc biÖt do c¬ quan cã thÈm quyÒn xÐt duyÖt
kh«ng
¸p dông bËc tin cËy nãi trªn.
Nguån níc
Trong ®å ¸n thiÕt kÕ giÕng ph¶i chØ râ kÕt cÊu giÕng, ph¬ng ph¸p khoan, x¸c
®Þnh chiÒu s©u, ®êng kÝnh giÕng, kiÓu èng läc, lo¹i m¸y b¬m vµ vá bao che cña tr¹m
b¬m giÕng.
Chän ph¬ng ph¸p khoan giÕng ph¶i dùa vµo ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt, ®Þa chÊt thuû
v¨n, ®é s©u vµ ®êng kÝnh cña giÕng.
ChiÒu s©u giÕng phô thuéc vµo ®é s©u ®Þa tÇng, chiÒu dµy tÇng chøa níc
hoÆc hÖ thèng çc tÇng chøa níc, lu lîng cÇn khai th¸c vµ mùc níc ®éng t¬ng øng.
X¸c ®Þnh ®êng kÝnh vµ chiÒu dµi ®o¹n èng v¸ch ®Çu tiªn cña giÕng, ®êng
kÝnh cuèi cïng cña lç khoan giÕng ph¶i c¨n cø vµo lu lîng cÇn khai th¸c, lo¹i vµ cì m¸y
b¬m, chiÒu s©u ®Æt guång b¬m nÕu dïng b¬m ch×m vµ b¬m trôc ®øng hoÆc chiÒu
s©u ®Æt èng hót nÕu dïng b¬m trôc ngang, ®é nghiªng cho phÐp cña giÕng, thiÕt bÞ
®Ó ®o mùc níc ®éng trong qu¸ tr×nh khai th¸c b¬m
5
Ghi chó: §êng kÝnh ®o¹n èng v¸ch ®Çu tiªn cña giÕng lµ ®êng kÝnh trong cña
èng mµ trong ®ã ®Æt b¬m hoÆc çc bé phËn hót cña b¬m.
KÝch thíc vµ kÕt cÊu èng läc cÇn x¸c ®Þnh trªn c¬ së ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt vµ
®Þa chÊt thuû v¨n tuú theo liÒu lîng vµ chÕ ®é khai th¸c, theo chØ dÉn ë Phô lôc 5.
ChiÒu dµi phÇn c«ng t¸c cña èng läc, nÕu thu níc trong tÇng chøa níc cã ¸p vµ
chiÒu dµy tÇng chøa níc díi 10m th× lÊy b»ng chiÒu dµy tÇng chøa níc; nÕu thu níc
trong tÇng chøa níc kh«ng ¸p cã chiÒu dµy díi 10m, th× chiÒu dµi phÇn c«ng t¸c cña
èng läc lÊy b»ng chiÒu dµy tÇng chøa níc trõ ®i ®é h¹ mùc níc trong giÕng khi khai
th¸c (èng läc ph¶i ®Æt ngËp díi mùc níc tÝnh to¸n). Khi chiÒu dµy tÇng chøa níc lín
h¬n 10m th× chiÒu dµi phÇn c«ng t¸c cña èng läc ph¶i ®îc x¸c ®Þnh tuú thuéc vµo hÖ
sè thÊm cña ®Êt, lu lîng khai th¸c vµ kÕt cÊu èng läc.
PhÇn c«ng t¸c cña èng läc ph¶i ®Æt çch ®Ønh vµ ®¸y tÇng chøa níc Ýt nhÊt
0,5-1m.
Khi khai th¸c trong nhiÒu tÇng chøa níc th× phÇn c«ng t¸c cña èng läc ph¶i ®Æt
trong tõng tÇng khai th¸c vµ nèi çc phÇn c«ng t¸c cña èng läc l¹i víi nhau b»ng èng
kh«ng khoan lç.
Nh÷ng chç chuyÓn tiÕp thay ®æi ®êng kÝnh cña çc ®o¹n èng v¸ch, hay chç
chuyÓn tiÕp tõ èng v¸ch sang èng läc cã thÓ cÊu t¹o b»ng çch nèi èng hµn liÒn (dïng
c«n chuyÓn tiÕp) hoÆc nèi lång. §Ó chèng thÊm t¹i chç nèi lång cã thÓ dïng bé phËn
nèi Ðp (èng bao bªn trong dïng sîi ®ay dÇu).
§Çu mót trªn cña èng läc ph¶i cao h¬n ch©n ®Õ èng v¸ch kh«ng Ýt h¬n 3m khi
giÕng s©u ®Õn 30m vµ kh«ng Ýt h¬n 5m khi giÕng s©u trªn 50m.
§êng kÝnh trong cña èng v¸ch t¹i chç nèi lång víi èng läc khi khoan ®Ëp ph¶i lín
h¬n ®êng kÝnh ngoµi cña èng läc Ýt nhÊt 50mm, nÕu ph¶i ®æ sái quanh èng läc - ph¶i
lín h¬n Ýt nhÊt 100mm.
Khi khoan xoay, nÕu kh«ng gia cè thµnh giÕng b»ng èng th× ®êng kÝnh cuèi
cïng cña lç khoan giÕng ph¶i lín h¬n ®êng kÝnh ngoµi cña èng läc Ýt nhÊt 100mm.
KÕt cÊu miÖng giÕng ph¶i ®¶m b¶o ®é kÝn tuyÖt ®èi ®Ó ng¨n ngõa níc mÆt
thÊm xuèng giÕng.
Kho¶ng trèng gi÷a çc èng v¸ch hoÆc gi÷a èng v¸ch vµ thµnh giÕng ph¶i ®îc
chÌn kü b»ng bªt«ng hay ®Êt sÐt viªn (30mm) ®Çm kü ®Ó tr¸nh níc mÆt thÊm qua
lµm nhiÔm bÈn giÕng.
Trong mét giÕng khoan nÕu bªn trªn ®êng ¶nh hëng cña tÇng chøa níc dù kiÕn
khai th¸c cã mét tÇng ®Êt bë rêi chøa níc, th× kho¶ng gi÷a thµnh giÕng vµ mÆt ngoµi
èng v¸ch ph¶i chÌn kü b»ng bªt«ng hoÆc ®Êt sÐt viªn. Trong trêng hîp cÇn thiÕt ph¶i
cÊu t¹o nhiÒu líp èng chèng ®Ó h¹n chÕ mùc níc tÇng trªn rót xuèng díi mang theo h¹t
mÞn lµm rçng ®Êt g©y sôt lë nÒn giÕng.
ChiÒu dµi èng l¾ng cÇn lÊy phô thuéc tÝnh chÊt cña ®Êt nhng kh«ng qu¸ 2m.
6
PhÇn èng v¸ch cña giÕng ph¶i cao h¬n mÆt sµn ®Æt m¸y b¬m Ýt nhÊt 0,3m.
Sau khi hoµn thµnh viÖc khoan giÕng vµ l¾p ®Æt èng läc, cÇn tiÕn hµnh sôc röa
giÕng vµ b¬m thö. ViÖc thau röa giÕng vµ b¬m thö cÇn thùc hiÖn theo çc chØ dÉn ë
Phô lôc 3.
GiÕng khoan tríc khi ®a vµo khai th¸c ph¶i ®¶m b¶o çc yªu cÇu chÊt lîng sau
®©y:
§é s©u ®óng thiÕt kÕ; mùc níc ®éng, mùc níc tÜnh, b¶o ®¶m khai th¸c l©u dµi
kÓ c¶ khi cã ¶nh hëng cña nh÷ng giÕng khai th¸c xung quanh.
§é nghiªng cña giÕng nhá h¬n 1:1500
Hµm lîng çt cña níc b¬m lªn < 5mg/l
Lu lîng b¬m thö cao h¬n lu lîng khai th¸c tèi thiÓu 7%.
Khi ®Æt b¬m cã ®éng c¬ trªn miÖng giÕng (b¬m giÕng trôc ®øng); hoÆc nÕu
dïng m¸y b¬m ch×m th× ®êng kÝnh khai th¸c cña èng v¸ch ph¶i lín h¬n ®êng kÝnh qui
íc cña m¸y b¬m Ýt nhÊt lµ 50mm.
Tuú theo ®iÒu kiÖn cô thÓ vµ kiÓu thiÕt bÞ, miÖng giÕng ph¶i ®Æt trong nhµ
hoÆc trong hè ch×m. Khi dïng m¸y b¬m cã ®éng c¬ ®Æt trªn miÖng giÕng nhÊt thiÕt
ph¶i cã vá bao che.
§Ó khai th¸c nhãm giÕng khi møc níc ®éng kh«ng qu¸ 8-9m cho phÐp dïng èng
thu kiÓu xi ph«ng.
Trêng hîp kh«ng dïng ®îc çc thiÕt bÞ lÊy níc kh¸c hoµn chØnh h¬n, nÕu cã c¬
së kinh tÕ kü thuËt th× ®îc phÐp dïng m¸y nÐn khÝ, nhng ph¶i lÊy kh«ng khÝ ë ®é
cao çch mÆt ®Êt Ýt nhÊt 4m. Cöa hót kh«ng khÝ ph¶i cã líi läc vµ kh«ng ®Ó níc ma
r¬i vµo, ®ång thêi ph¶i ®¶m b¶o läc s¹ch dÇu cho kh«ng khÝ sau m¸y nÐn.
ChiÒu cao tr¹m b¬m giÕng tÝnh tõ mÆt ®Êt ph¶i lÊy theo kÝch thíc thiÕt bÞ
nhng kh«ng díi 3,5m. DiÖn tÝch tr¹m b¬m tèi thiÓu ph¶i b»ng 12m2 ®Ó ®Æt m¸y,
thiÕt bÞ ®iÒu khiÓn dông cô ®o lêng kiÓm tra vµ ®¶m b¶o th«ng tho¸ng.
Cöa ra vµo cña tr¹m b¬m giÕng ph¶i ®¶m b¶o ®a m¸y ra vµo dÔ dµng. Ph¶i cã
cöa sæ ®Ó th«ng giã, ë çc giÕng ph¶i cã gi¸ ®Ó th¸o l¾p m¸y hoÆc tã lu ®éng ®Æt
trªn m¸i b»ng cña giÕng. TrÇn m¸i tr¹m b¬m ph¶i cã lç vµ cÇn dù kiÕn thiÕt bÞ n©ng
t¶i ®Ó th¸o l¾p ®éng c¬ vµ m¸y b¬m.
§Ó gi÷ cho çc tÇng ®Êt chøa níc kh«ng bÞ nhiÔm bÈn th× nh÷ng giÕng bÞ háng
hoÆc bÞ nhiÔm bÈn kh«ng thÓ sö dông ®îc n÷a ph¶i lÊp bá b»ng ®Êt sÐt hoÆc
bªt«ng. NhÊt thiÕt ph¶i lÊp bá nh÷ng giÕng th¨m dß nÕu chóng kh«ng ®îc dïng lµm
giÕng khai th¸c hoÆc giÕng quan tr¾c.
Lµm s¹ch vµ xö lý níc
Ph¬ng ph¸p xö lý níc, thµnh phÇn vµ çc th«ng sè tÝnh to¸n c«ng tr×nh, liÒu lîng
tÝnh to¸n çc ho¸ chÊt ph¶i x¸c ®Þnh theo: ChÊt lîng níc nguån, chøc n¨ng cña hÖ thèng
7
cÊp níc, c«ng suÊt tr¹m xö lý níc, ®iÒu kiÖn ®Þa ph¬ng, ®iÒu kiÖn kinh tÕ kü thuËt
vµ dùa vµo nh÷ng sè liÖu nghiªn cøu c«ng nghÖ vµ vËn hµnh nh÷ng c«ng tr×nh lµm
viÖc trong ®iÒu kiÖn t¬ng tù. §èi víi nh÷ng c«ng tr×nh xö lý níc cã c«ng suÊt lín, hoÆc
chÊt lîng nguån níc phøc t¹p, cÇn ph¶i lËp m« h×nh thÝ nghiÖm ®Ó x¸c ®Þnh d©y
chuyÒn c«ng nghÖ xö lý níc vµ çc th«ng sè kü thuËt cÇn thiÕt.
Khi thiÕt kÕ tr¹m xö lý níc cÇn c©n nh¾c viÖc dïng l¹i níc röa läc. Níc röa läc, n-
íc x¶ tõ bÓ l¾ng, níc th¶i tõ nhµ ho¸ chÊt, tõ çc c«ng tr×nh phô trî kh«ng ®îc x¶ trùc
tiÕp ra s«ng hå dïng lµm nguån cÊp níc mµ ph¶i ®a vµo çc c«ng tr×nh chøa ®Ó xö lý
tríc khi th¶i ra nguån tiÕp nhËn hoÆc thu håi l¹i. ViÖc x¶ níc th¶i cña çc nhµ m¸y xö lý
níc sau khi ®· xö lý vµo nguån tiÕp nhËn ph¶i tu©n thñ nh÷ng yªu cÇu cña çc c¬ quan
b¶o vÖ m«i trêng.
§Ó kiÓm tra qóa tr×nh c«ng nghÖ xö lý vµ khö trïng níc, tríc vµ sau mçi c«ng
tr×nh (bÓ trén, bÓ l¾ng, bÓ läc, bÓ chøa, tr¹m b¬m…) ®Òu ph¶i ®Æt thiÕt bÞ ®Ó lÊy
mÉu níc ph©n tÝch.
Ph©n lo¹i çc nguån níc mÆt nh sau:
a) Theo hµm lîng cÆn:
Níc Ýt ®ôc: ®Õn 50 mg/l
Níc ®ôc võa: tõ 50 mg/l ®Õn 250 mg/l
Níc ®ôc: tõ 250 mg/l ®Õn 1500 mg/l
Níc rÊt ®ôc: trªn 1500 mg/l
b) Theo ®é mÇu
Níc Ýt mÇu: díi 35 TCU
Níc cã mÇu trung b×nh: 35 TCU ®Õn 120 TCU
Níc cã mÇu cao: lín h¬n 120 TCU
C«ng suÊt tÝnh to¸n çc c«ng tr×nh lµm s¹ch ph¶i tÝnh cho ngµy dïng níc nhiÒu
nhÊt céng víi lu lîng níc dïng riªng cho tr¹m; §ång thêi ph¶i kiÓm tra ®iÒu kiÖn lµm
viÖc t¨ng cêng ®Ó ®¶m b¶o lîng níc bæ sung khi cã ch¸y.
Lu lîng níc dïng riªng cho tr¹m lµm trong, khö mÇu, tr¹m khö s¾t,… lÊy b»ng 3 -
4% lîng níc cÊp cho hé tiªu thô nÕu cã dïng l¹i níc röa bÓ läc; LÊy b»ng 5 - 10% khi
kh«ng dïng l¹i níc röa läc. §èi víi tr¹m lµm mÒm vµ khö muèi th× lÊy b»ng 20 - 30% vµ
ph¶i x¸c ®Þnh chÝnh x¸c l¹i b»ng tÝnh to¸n.
ViÖc kÕt hîp gi÷a tr¹m b¬m ®ît I vµ çc c«ng tr×nh thu níc cÇn tu©n theo çc
quy ®Þnh ë phÇn c«ng tr×nh thu, khi xÐt thÊy cã lîi vÒ kinh tÕ kü thuËt th× cã thÓ
thiÕt kÕ kÕt hîp tr¹m b¬m ®ît I vµ tr¹m b¬m ®ît II. Nãi chung çc b¬m ch÷a ch¸y, çc
b¬m giã vµ b¬m röa läc nªn bè trÝ kÕt hîp trong tr¹m b¬m ®ît II. Qu¹t giã ®Ó khö s¾t
thêng ®Æt gÇn thïng khö s¾t cìng bøc.
8
Khi thiÕt kÕ çc tr¹m cÇn ph¶i dù kiÕn kh¶ n¨ng t¨ng c«ng suÊt cña tr¹m b»ng
çch thay thÕ çc m¸y b¬m cã c«ng suÊt lín h¬n hoÆc trang bÞ thªm çc m¸y b¬m bæ
sung.
KÕt cÊu bao che tr¹m b¬m nªn lµm v÷ng ch¾c b»ng g¹ch, bª t«ng ®èi víi phÇn
næi trªn mÆt ®Êt; phÇn ch×m díi mÆt ®Êt cã thÓ lµm b»ng g¹ch hay bª t«ng, tuú theo
t×nh h×nh ®Þa chÊt, ®Þa chÊt thuû v¨n vµ quy m« c«ng tr×nh mµ thiÕt kÕ. Khi thiÕt
kÕ tr¹m b¬m n»m díi mùc níc ngÇm hoÆc mùc níc cao nhÊt cña s«ng hå th× ph¶i cã
biÖn ph¸p chèng thÊm cho ®¸y vµ thµnh tr¹m b¬m. Líp vËt liÖu chèng thÊm ph¶i cao
h¬n çc mùc níc trªn lµ 0,5m. Çc tr¹m b¬m ®Òu ph¶i cã biÖn ph¸p tho¸t níc bªn trong
tr¹m b»ng thñ c«ng hay b»ng c¬ giíi. MÆt bÖ m¸y b¬m ph¶i cao h¬n mÆt nÒn tr¹m
b¬m tèi thiÓu 0,2-0,3m.
Khi sè m¸y b¬m ®Æt trong tr¹m lín h¬n 3 (kÓ c¶ m¸y b¬m c«ng t¸c vµ dù phßng)
nÕu dïng èng hót chung th× th× sè èng hót kh«ng ®îc Ýt h¬n 2 vµ nªn ®Æt 2 ®êng èng
®Èy chung. Ngoµi ra ph¶i ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn: Khi 1 èng hót bÞ háng th× nh÷ng èng
hót cßn l¹i vÉn ®¶m b¶o ®îc lîng níc tÝnh to¸n cña tr¹m, èng hót cña m¸y b¬m cÇn cã
®é dèc tèi thiÓu i = 0,005 cao vÒ phÝa m¸y b¬m. T¹i vÞ trÝ thay ®æi ®êng kÝnh èng
cÇn ®Æt c«n xiªn.
Çc m¸y b¬m ph¶i ®îc trang bÞ: ®ång hå ®o ¸p lùc, van x¶ khÝ... Çc m¸y b¬m
lín ph¶i ®îc trang bÞ ®ång hå ch©n kh«ng. Trong tr¹m b¬m cÇn bè trÝ çc thiÕt bÞ ®o
lu lîng, ¸p lùc, çc tÝn hiÖu mùc níc trong çc c«ng tr×nh liªn quan, çc tñ ®iÖn hoÆc
cÇu dao ®iÖn v.v...
Ph¶i ®Æt m¸y b¬m sao cho chiÒu cao hót ch©n kh«ng kh«ng ®îc vît qu¸ chiÒu
cao hót cho phÐp cña m¸y b¬m ®· chän, cã tÝnh ®Õn tæn thÊt ¸p lùc trong èng hót,
®iÒu kiÖn nhiÖt ®é, ¸p suÊt riªng phÇn cña h¬i níc vµ kh«ng ®Ó sinh ra hiÖn tîng bµo
mßn çnh qu¹t. §èi víi b¬m híng trôc cÇn cã trô ®ì phÝa mÆt hót, ph¶i tu©n theo chØ
dÉn cña nhµ m¸y s¶n xuÊt khi m¸y b¬m lµm viÖc.
èng dÉn, m¹ng líi vµ çc c«ng tr×nh trªn m¹ng
Sè lîng çc ®êng èng chuyÓn t¶i níc ph¶i lÊy cã tÝnh ®Õn bËc tin cËy cña hÖ
thèng cÊp níc vµ tr×nh tù x©y dùng thêng kh«ng ®îc nhá h¬n 2. §êng kÝnh èng dÉn vµ
çc èng nèi ph¶i thiÕt kÕ sao cho khi cã sù cè trªn mét ®o¹n èng nµo ®ã cña ® êng èng
dÉn th× lu lîng níc ch¶y qua vÉn ®¶m b¶o tèi thiÓu 70% lîng níc sinh ho¹t vµ mét phÇn
níc c«ng nghiÖp cÇn thiÕt, khi ®ã cÇn xÐt ®Õn kh¶ n¨ng tËn dông çc bÓ chøa vµ çc
m¸y b¬m dù phßng. Trong trêng hîp chØ cã 1 ®êng èng dÉn cÇn thiÕt ph¶i dù tr÷ níc víi
dung tÝch ®Çy ®ñ ®Ó b¶o ®¶m 70% lîng níc sinh ho¹t tÝnh to¸n, mét phÇn níc c«ng
nghiÖp cÇn thiÕt khi cã sù cè; ngoµi ra cÇn cã dù tr÷ níc ch÷a ch¸y vµ dù kiÕn vÒ biÖn
ph¸p ch÷a ch¸y thÝch hîp.
Thêi gian cÇn thiÕt ®Ó kh¾c phôc sù cè ®êng èng cña hÖ thèng cÊp níc bËc I
lÊy theo chØ dÉn ë b¶ng 8.1. §èi víi hÖ thèng cÊp níc bËc II vµ III, çc gi¸ trÞ trong
b¶ng ®îc t¨ng lªn lÇn lît lµ 1,25 vµ 1,5 lÇn.
9
M¹ng líi ®êng èng cÊp níc ph¶i lµ m¹ng líi vßng, m¹ng côt chØ ®îc phÐp ¸p dông
trong çc trêng hîp:
- CÊp níc s¶n xuÊt khi ®îc phÐp ngõng ®Ó söa ch÷a
- CÊp níc sinh ho¹t khi ®êng kÝnh kh«ng lín h¬n 100mm
- CÊp níc ch÷a ch¸y khi chiÒu dµi kh«ng qu¸ 300m
§êng kÝnh èng dÉn x¸c ®Þnh theo kÕt qu¶ tÝnh to¸n thuû lùc m¹ng truyÒn dÉn,
ph©n phèi níc. §êng kÝnh tèi thiÓu cña m¹ng líi cÊp níc sinh ho¹t kÕt hîp víi ch÷a ch¸y
trong çc khu d©n c vµ çc xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp kh«ng nhá h¬n 100 mm.
Khi mét èng dÉn trªn m¹ng líi vßng, gÆp sù cè th× lu lîng cÊp cho sinh ho¹t cña
m¹ng líi ®îc phÐp gi¶m 30- 50%. §èi víi ®iÓm dïng níc bÊt lîi nhÊt ®îc phÐp gi¶m <
75% lu lîng, vÒ ¸p lùc tù do kh«ng gi¶m qu¸ 5m. §èi víi hÖ thèng cÊp níc cho s¶n xuÊt
th× lu lîng gi¶m cho phÐp tÝnh theo trêng hîp nhµ m¸y lµm viÖc gÆp sù cè. Tæng lu l-
îng cÊp cho ®èi tîng dïng níc phô thuéc vµo sè tr¹m b¬m cÊp vµo m¹ng líi nhng kh«ng
gi¶m qu¸ 30%. Khi tÝnh m¹ng líi trong trêng hîp cã ch¸y th× kh«ng kÓ trêng hîp m¹ng
líi gÆp sù cè.
§Æt ®êng èng ph©n phèi ®i kÌm ®êng èng chÝnh chuyÓn t¶i cã ®êng kÝnh ≥
600mm th× lu lîng ®êng èng ph©n phèi ≤ 20% lu lîng tæng céng. NÕu ®êng èng chÝnh
< 600mm viÖc ®Æt thªm ®êng èng ph©n phèi ®i kÌm ph¶i cã lÝ do chÝnh ®¸ng. Khi
èng qua ®êng cã mÆt ®êng réng ≥ 20m cho phÐp ®Æt t¸ch thµnh 2 èng ®i song song.
Trªn çc ®êng èng dÉn vµ m¹ng líi èng ph©n phèi, khi cÇn thiÕt ph¶i ®Æt çc
thiÕt bÞ sau ®©y:
a) Kho¸ ®Ó chia ®o¹n söa ch÷a
b)Van thu khÝ
c) Van x¶ khÝ
d) Van vµ miÖng x¶ níc
e) N¾p ®Ó vµo ®êng èng khi ®êng kÝnh èng lín h¬n 600mm
g) ThiÕt bÞ gi¶m ¸p khi cã hiÖn tîng níc va.
h) Khíp co gi·n
i) Trªn ®êng èng tù ch¶y cã ¸p ph¶i ®Æt çc giÕng tiªu n¨ng hay thiÕt bÞ b¶o vÖ
kh¸c ®Ó ®êng èng lµm viÖc trong giíi h¹n ¸p lùc cho phÐp.
CÇn cã biÖn ph¸p ®Ò phßng hiÖn tîng níc va thuû lùc trong çc trêng hîp:
- TÊt c¶ hay mét nhãm m¸y b¬m ngõng ®ét ngét do mÊt hay sù cè vÒ ®iÖn;
- §ãng mét trong sè çc m¸y b¬m ho¹t ®éng ®ång thêi tríc khi ®ãng van trªn ®-
êng èng ®Èy;
10
- Khëi ®éng b¬m khi van trªn ®êng èng ®Èy më s½n;
- Më van trªn ®êng èng b»ng c¬ giíi ho¸;
- §ét ngét ®ãng hoÆc më çc thiÕt bÞ thu níc.
§Ó cho ®êng èng lµm viÖc an toµn cÇn tÝnh to¸n ®é t¨ng ¸p lùc do hiÖn tîng níc
va thuû lùc vµ chän biÖn ph¸p b¶o vÖ.
Çc biÖn ph¸p ®Ò phßng hiÖn tîng níc va thuû lùc khi ®ãng m¸y b¬m ®ét ngét:
- §Æt van thu khÝ trªn ®êng èng;
- §Æt van mét chiÒu víi viÖc ®ãng më ®îc ®iÒu khiÓn trªn èng ®Èy;
- §Æt van hoÆc b×nh khö níc va trªn ®êng èng ®Èy;
- X¶ níc qua b¬m theo chiÒu ngîc l¹i khi b¬m quay tù do hay dõng l¹i h¼n;
- Bè trÝ b×nh thuû khÝ nÐn hay th¸p lµm dÞu qu¸ tr×nh níc va.
Th«ng thêng ®êng èng dÉn níc ph¶i ®Æt díi ®Êt. NÕu cã lÝ do ®îc phÐp ®Æt
èng næi trªn kh«ng, trong ®êng hÇm hoÆc ®Æt chung víi çc c«ng tr×nh kÜ thuËt kh¸c
trong mét tuyÕn hÇm (ngo¹i trõ çc ®êng èng dÉn çc chÊt láng vµ khÝ dÔ ch¸y).
X¸c ®Þnh ®é s©u ch«n èng díi ®Êt ph¶i dùa vµo t¶i träng bªn ngoµi, ®é bÒn cña
èng, ¶nh hëng cña nhiÖt ®é bªn ngoµi vµ çc ®iÒu kiÖn kh¸c; trong trêng hîp th«ng th-
êng cã thÓ lÊy nh sau:
- Víi ®êng kÝnh èng ®Õn 300mm, ®é s©u ch«n èng kh«ng nhá h¬n 0,5m tÝnh
tõ mÆt ®Êt (mÆt ®êng) ®Õn ®Ønh èng.
- Víi ®êng kÝnh èng lín h¬n 300mm, ®é s©u ch«n èng kh«ng nhá h¬n 0,7m
tÝnh tõ mÆt ®Êt (mÆt ®êng) ®Õn ®Ønh èng.
X¸c ®Þnh ®êng kÝnh èng dÉn vµ èng ph©n phèi cña m¹ng líi trªn c¬ së tÝnh to¸n
kinh tÕ kü thuËt. §ång thêi cÇn dù kiÕn kh¶ n¨ng ph¶i ngng mét sè ®o¹n khi cÇn thiÕt.
§êng kÝnh èng dÉn, èng kÕt hîp ch÷a ch¸y trong khu d©n c vµ xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp
kh«ng ®îc nhá h¬n 100mm; trong khu d©n c n«ng nghiÖp kh«ng nhá h¬n 75mm.
III. Gi¸m s¸t thi c«ng hÖ thèng tho¸t níc, xö lý níc th¶i, chÊt th¶i r¾n
3.1. Gi¸m s¸t thi c«ng hÖ thèng tho¸t níc, xö lý níc th¶i:
C«ng tr×nh tho¸t níc bao gåm çc c«ng tr×nh thu gom níc th¶i, hÖ ®êng dÉn, c«ng
tr×nh xö lý níc th¶i vµ c«ng tr×nh x¶ tho¸t, tiÕp nhËn.
3.1.1 HÖ thèng thu gom:
HÖ thu gom bao gåm song ch¾n r¸c vµ líi läc, hÖ thèng bÓ l¾ng çt, bÓ t¸ch
dÇu mì, bÓ ®iÒu hoµ lu lîng vµ chÊt lîng níc th¶i, hÖ bÓ l¾ng.
11
(i) Song ch¾n r¸c vµ líi läc:

§Çu çc c«ng tr×nh thu gom níc th¶i lµ miÖng cèng ë hÌ ®êng phè. T¹i miÖng
cèng song ch¾n r¸c.
Song ch¾n r¸c ®îc ph©n thµnh çc nhãm:
 Theo kÝch thíc cña khe hë gi÷a hai thanh song gåm song lo¹i th« cã khe hë 30 ~
200 mm, song lo¹i trung b×nh cã khe hë gi÷a hai thanh song lµ 5 ®Õn 25 mm. Víi níc
th¶i sinh ho¹t lu lîng Ýt cã thÓ dïng song khe hë nhá h¬n 16 mm.
 Theo ®Æc ®iÓm cÊu t¹o gåm lo¹i cè ®Þnh vµ lo¹i di ®éng
 Theo ph¬ng ph¸p vít r¸c gåm lo¹i thñ c«ng vµ lo¹i c¬ giíi.
Níc ngoµi cßn dïng lo¹i líi võa gi÷ r¸c, võa nghiÒn r¸c gäi lµ communitor. Sö dông
communitor ®¶m b¶o tèt vÒ vÖ sinh v× chÕ ®é vËn hµnh æn ®Þnh vµ qu¶n lý dÔ
dµng.
Líi läc lµ hÖ thèng läc r¸c tríc khi cho th¶i vµo hÖ thèng dÉn c«ng céng. Líi läc
®îc sö dông chÆn r¸c c«ng nghiÖp lµ chÝnh nh»m thu håi çc s¶n phÈm quý, kh«ng tan
trong níc. Víi níc th¶i sinh ho¹t, níc ma chØ cÇn ng¨n r¸c b»ng song ch¾n lµ ®ñ.
Líi läc cã çc lo¹i líi h×nh trô, líi läc kiÓu ®Üa trßn.
(ii) BÓ l¾ng çt:
BÓ l¾ng çt dïng ®Ó lo¹i bá çc chÊt r¾n v« c¬ mµ chñ yÕu lµ çt ra khái níc
th¶i. BÓ l¾ng çt cã nhiÒu lo¹i nh bÓ l¾ng ngang, bÓ l¾ng ®øng, bÓ l¾ng tiÕp tuyÕn
vµ bÓ l¾ng çt sôc khÝ.
BÓ l¾ng ngang gåm nhiÒu ng¨n bÓ th«ng nhau tõ 2 ®Õn 4 ng¨n bÓ. BÓ l¾ng
ngang gåm phÇn c«ng t¸c vµ phÇn chøa çt. Nguyªn t¾c bè trÝ bÓ dùa vµo çch bè trÝ
dßng ch¶y nh ch¶y th¼ng, ch¶y vßng, ch¶y qua m¸ng trµn.
BÓ l¾ng ®øng thiÕt kÕ theo nguyªn t¾c níc d©ng tõ ®¸y lªn vµ ch¶y theo ®êng
vßng xo¾n. BÓ l¾ng ®øng cã khèi lîng x©y dùng lín nªn Ýt ph¬ng ¸n tho¸t níc sö dông.
BÓ l¾ng çt tiÕp tuyÕn cã chiÒu s©u c«ng t¸c nhá, t¶i träng trªn bÒ mÆt bÓ cao.
LÊy çt ra khái lo¹i bÓ nµy dïng thiÕt bÞ b¬m khÝ nÐn.
BÓ l¾ng ngang vµ ®øng hiÖu qu¶ xö lý kh«ng cao nªn bè trÝ thªm hÖ thèng xôc
khÝ nÐn ®Æt däc theo chiÒu dµi bÓ thµnh hÖ thèng bÓ çt cã sôc khÝ. Níc ch¶y cã
sôc khÝ nÐn nªn hiÖu qu¶ xö lý cao h¬n. èng khÝ sôc cã thÓ lµm b»ng èng nhùa, èng
thÐp kh«ng gØ cã khoan lç 3,5 ~ 5 mm thµnh hµng phÝa díi èng vµ ®Æt ngËp trong n-
íc.
(iii) BÓ t¸ch dÇu mì:
Çc xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp mµ qu¸ tr×nh vËn hµnh th¶i ra dÇu mì ph¶i cã bÓ
thu dÇu mì tríc khi cho x¶ vµo cèng chung tríc bÓ ®iÒu hoµ ë nhµ m¸y.
12
(iv) BÓ ®iÒu hoµ lu lîng vµ chÊt lîng:

Lo¹i bÓ nµy dïng ®iÒu hoµ lîng th¶i vµo hÖ thèng chung. Trong bÓ ph¶i cã ®ñ
dung tÝch ®iÒu hoµ ®îc lu lîng vµ cã trang bÞ khuÊy ®Ó ®iÒu hoµ chÊt lîng níc th¶i.
(v) BÓ l¾ng:
Lo¹i bÓ nµy coi lµ c«ng tr×nh xö lý s¬ bé tríc khi ®a níc ®Õn c«ng tr×nh xö lý
phøc t¹p h¬n. BÓ l¾ng cã çc d¹ng chia theo chÕ ®é lµm viÖc cã: bÓ l¾ng ho¹t ®éng
gi¸n ®o¹n vµ bÓ l¾ng ho¹t ®éng liªn tôc.
NÕu chia theo chiÒu níc ch¶y cã bÓ l¾ng ngang, bÓ l¾ng ®øng vµ bÓ l¾ng
radian.
Cßn cã bÓ l¾ng trong lµ lo¹i bÓ l¾ng trong ®ã qu¸ tr×nh l¾ng níc ®îc läc qua
tÇng cÆn l¬ löng.
C«ng tr×nh çc lo¹i bÓ thêng sö dông kÕt cÊu bª t«ng cèt thÐp, ®ßi hái sù chèng
thÊm cao, bÓ kh«ng ®îc cã vÕt nøt.
Qu¸ tr×nh kiÓm tra cÇn lu ý:
 KÕt cÊu nÒn ®ì çc lo¹i bÓ ph¶i ®ñ ®é chÞu t¶i. Gi¶i ph¸p nÒn mãng hÕt søc
quan träng víi lo¹i kÕt cÊu nµy. Nªn tæ chøc nÐn tÜnh t¹i chç ®Ó kiÓm tra chÊt lîng
nÒn.
 LiÒu lîng bª t«ng, chÊt lîng cèt liÖu, ®é lín cña cèt liÖu, phô gia sö dông, ®é
sôt yªu cÇu.
 Qu¸ tr×nh ®æ vµ ®Çm bª t«ng ph¶i ®îc gi¸m s¸t chÆt chÏ.
 B¶o dìng bª t«ng theo ®óng chÕ ®é.
 Víi bÓ trßn, lín cã thÓ dïng thªm thÐp øng lùc tríc c¨ng sau ®Ó t¨ng ®é phßng nøt.
3.1.2. HÖ thèng ®êng dÉn níc tho¸t:
§êng tho¸t dÉn níc tõ çc ®Çu thu gom vµ xö lý s¬ bé ®Õn çc kh©u xö lý tiÕp
tôc cã hai ph¬ng ph¸p: cèng ngÇm vµ m¬ng dÉn lé thiªn.
 M¬ng dÉn lé thiªn thêng dùa vµo kªnh, s«ng, hµo s½n cã trong ®Þa bµn khu ®«
thÞ.
M¬ng lé thiªn cÇn ®îc thiÕt kÕ víi bê m¸i ®îc gia cêng chèng biÕn ®æi dßng,
xËp, sôt bê, ®ång thêi t¨ng vÎ mü quan ®« thÞ.
KÕt cÊu bê kªnh, m¬ng dÉn níc th¶i cã çc d¹ng chÞu lùc ®Èy ngang cña ®Êt ven
bê xuèng lßng s«ng. Thêng dïng ba d¹ng kÕt cÊu:
+ §Ó m¸i dèc tù nhiªn ®Æt líi «, trång cá
+ Têng ch¾n x©y ®¸ héc
+ Dïng têng cõ d¹ng cäc cõ b»ng vËt liÖu bª t«ng, bª t«ng cèt thÐp, thÐp vµ cõ nhùa.
13
M¸i dèc tù nhiªn cã m¸i dèc ®Æt « bª t«ng vµ trång cá trong « lµ gi¶i ph¸p rÎ nhng
tèn ®Êt lµm m¸i dèc.
CÇn tÝnh to¸n sao cho m¸i kh«ng bÞ sôt khi møc níc d©ng cao vµ ®Êt ë m¸i dèc
b·o hoµ níc.
Çc tiªu chÝ ®Ó kiÓm tra víi lo¹i c«ng tr×nh nµy lµ chÊt lîng ®Êt t¹o m¸i bao
gåm lo¹i ®Êt, thµnh phÇn h¹t, ®é chÆt vµ ®é dèc m¸i. Cã thÓ kÕt cÊu thªm nh÷ng
hµng neo chèng sôt lë m¸i dèc.
Gi¶i ph¸p x©y têng ch¾n b»ng ®¸ héc sö dông phæ biÕn lµ têng ®Ì lªn m¸i dèc.
Chñ yÕu líp ®Ì ®Ó chèng s¹t lë do níc xãi còng nh gi¶m ®é gi÷ níc trong m¸i. Tuy nhiªn
mÆt ®¸ nÆng lµm t¨ng t¶i kÐo têng xuèng ch©n m¬ng, kªnh nÕu phÇn mãng cña têng
kh«ng ®ñ ch¾c ch¾n.
KiÓm tra lo¹i kÕt cÊu nµy ®îc tËp trung vµo líp ®Êt nÒn díi mãng têng, ®é s©u
vµ bÒ réng ®¸y cña mãng vµ ®é lÊp ®Çy m¹ch v÷a. §é ph¼ng cña mÆt ngoµi cña têng
còng quan träng v× t¹o ®îc mü quan cña mÆt têng.
Sö dông gi¶i ph¸p têng cõ bª t«ng, cõ thÐp vµ cõ nhùa kiÓm tra theo çc quy tr×nh
thi c«ng cäc vµ cäc cõ. Gi¶i ph¸p cõ nhùa ®îc nhiÒu níc trªn thÕ giíi sö dông v× çc lý
do mü quan, tiÕt kiÖm ®Êt bê m¬ng vµ ®é tin cËy chèng sôt, sËp.
 Cèng tho¸t níc ngÇm:
Cèng tho¸t níc ngÇm cã çc d¹ng kÕt cÊu:
+ HÇm x©y g¹ch, x©y ®¸ héc
+ HÇm l¾p tõng ®o¹n dïng kÕt cÊu bª t«ng cèt thÐp l¾p ghÐp
+ HÇm dïng èng bª t«ng cèt thÐp l¾p ghÐp tõng ®o¹n
HÇm x©y b»ng vËt liÖu rêi liªn kÕt nhê v÷a xi m¨ng cã çc ®iÒu lu ý khi kiÓm
tra lµ: chÊt lîng líp nÒn hÇm, ®é dèc däc nÒn hÇm, chÊt lîng têng x©y vµ gi¶i ph¸p
liªn kÕt nèi gi÷a hÇm víi çc hè ga, çc vÞ trÝ thu gom.
Víi çc gi¶i ph¸p hÇm bª t«ng cèt thÐp cÇn lu ý kiÓm tra lµ chÊt lîng bª t«ng cèt
thÐp cña çc ®o¹n ®óc s½n, nÒn ®Æt çc ®o¹n ®óc s½n, ®é dèc ®¸y hÇm rheo chiÒu
däc hÇm, gi¶i ph¸p cè ®Þnh vÞ trÝ vµ chÊt lîng çc mèi nèi gi÷a çc ®o¹n hÇm l¾p
ghÐp. ViÖc lÊp ®Êt sau khi ®Æt xong còng hÕt søc quan träng. CÇn lÊp thµnh tõng líp
vµ ®Çm chÆt míi ®îc lÊp çc líp tiÕp theo. Ph¶i lo¹i bá çc vËt h÷u c¬ vµ côc, t¶ng
g¹ch, ®¸ khái lo¹i ®Êt dïng ®Ó lÊp.
Gi¶i ph¸p nèi gi÷a çc ®o¹n èng vµ chÊt lîng mèi nèi rÊt ®¸ng quan t©m. CÇn
theo dâi qu¸ tr×nh thi c«ng nh»m b¶o ®¶m chÊt lîng çc mèi nèi ®Õn møc tèi ®a.
ChiÒu dµy líp ®Êt trªn nãc hÇm rÊt quan träng trong viÖc b¶o vÖ hÇm ngÇm.
NÕu líp ®Êt nãc hÇm máng ph¶i cã tÊm che ch¾n lùc do çc ph¬ng tiÖn giao th«ng bªn
trªn lµm h háng kÕt cÊu nãc hÇm.
14
3.1.3. C«ng tr×nh xö lý níc th¶i:

C«ng tr×nh xö lý níc th¶i lµ hÖ thèng bÓ níc. PhÇn lín bÓ trong hÖ thèng cã têng
vµ ®¸y bª t«ng cèt thÐp nhng còng cã bÓ têng vµ ®¸y chØ lµ ®Êt tù nhiªn hay ®Êt nÖn
qua xö lý.
Çc d¹ng kÕt cÊu c«ng tr×nh xö lý níc th¶i c¬ b¶n nh sau:
Çc lo¹i bÓ xö lý hiÕu khÝ vµ tho¸ng khÝ:
 BÓ AEROTANK xö lý hiÕu khÝ
 M¬ng «xy ho¸
 BÓ OXYTANK
 GiÕng trôc s©u (deep shaft)
 BÓ UASB (UFLOW ANAEROBIC SLUDGE BLANKET)
PhÇn lín bÓ lo¹i nµy lµ kÕt cÊu b»ng bª t«ng cèt thÐp. KiÓm tra chÊt lîng lo¹i bÓ
nµy chñ yÕu nh»m vµo çc kh©u chÊt lîng c«ng t¸c chÕ t¹o kÕt cÊu bª t«ng vµ bª t«ng
cèt thÐp.
Xem thªm çch kiÓm tra chÊt lîng c«ng t¸c bª t«ng vµ bª t«ng cèt thÐp do PGS Lª
KiÒu so¹n lu trong s¸ch ®iÖn tö “Tµi liÖu Kü thuËt – Lª KiÒu No.”
Çc d¹ng bÓ dïng cho çch xö lý b»ng ph¬ng ph¸p sinh häc:
 BÓ biophin
 BÓ xö lý kþ khÝ qua líp vËt liÖu läc næi
BÓ l¾ng ®ît II vµ bÓ l¾ng bïn bao gåm bÓ l¾ng vµ bÓ nÐn bïn.
BÓ l¨ng ®ît II thêng lµm cã chiÒu cao c«ng t¸c bÐ so víi bÓ l¾ng ®ît I. KÕt cÊu
cã d¹ng mÆt b»ng h×nh ch÷ nhËt hoÆc d¹ng trßn. BÓ nÐn bïn ph¶i qua çc kh©u nÐn
träng lùc, nÐn tuyÓn næi nªn thêng cã d¹ng mÆt b»ng h×nh trßn.
§èi víi çc d¹ng bÓ, kiÓm tra chÊt lîng nÒn chÞu t¶i cña bÓ lµ kh©u hÕt søc quan
träng. Víi çc bÓ cã mÆt b»ng h×nh ch÷ nhËt th× chÊt lîng bª t«ng vµ mèi nèi cña khe
thi c«ng gi÷a ®¸y vµ thµnh bÓ cÇn kiÓm tra chÆt chÏ, b¶o ®¶m ®óng theo thiÕt kÕ
yªu cÇu. VÞ trÝ gãc nèi gi÷a çc thµnh bÓ theo çc ph¬ng kh¸c nhau hÕt søc ®¸ng lu
t©m v× t¹i çc vÞ trÝ nµy hay cã sai háng.
C«ng tr×nh xö lý níc th¶i b»ng sinh häc cã çc kÕt cÊu sau ®©y:
 Çc bÓ xö lý
 Çnh ®ång tíi vµ b·i läc xö lý hiÕu khÝ
 Hå sinh häc xö lý hiÕu khÝ
 Hå hçn hîp kþ khÝ-hiÕu khÝ (facultative)
15
C«ng tr×nh xö lý níc th¶i b»ng ph¬ng ph¸p ho¸ lý:

 BÓ xö lý níc th¶i b»ng ph¬ng ph¸p tuyÓn næi
 BÓ xö lý níc th¶i b»ng ph¬ng ph¸p hÊp phô
 BÓ xö lý níc th¶i b»ng ph¬ng ph¸p trÝch ly
 BÓ xö lý níc th¶i b»ng ph¬ng ph¸p trao ®æi ION
 BÓ xö lý níc th¶i b»ng ph¬ng ph¸p t¸ch mµng
 BÓ xö lý níc th¶i b»ng ph¬ng ph¸p lµm tho¸ng vµ chng bay h¬i
TÊt c¶ çc bÓ xö lý níc th¶i ®Òu dïng kÕt cÊu bª t«ng cèt thÐp nªn quy tr×nh
kiÓm tra lµ quy tr×nh kiÓm tra c«ng t¸c bª t«ng cèt thÐp ®· biÕt. Trong ph¬ng ph¸p xö
lý lµm tho¸ng vµ chng bay h¬i cã sö dông çc thïng chøa phenolat, thïng chøa kiÒm b»ng
kim lo¹i nªn cÇn kiÓm tra chÊt lîng t¹o çc kÕt cÊu kim lo¹i. Chñ yÕu c«ng t¸c kiÓm tra
thïng chøa b»ng thÐp lµ kiÓm tra cÊu t¹o h×nh d¹ng, chÊt lîng ®êng hµn vµ chÊt lîng
çc líp s¬n b¶o vÖ kÕt cÊu.
Riªng th¸p khö phenol lµ thiÕt bÞ h×nh trô ®øng b»ng thÐp cã sµn ng¨n ë gi÷a víi
èng h¬i tuÇn hoµn ®i qua. PhÇn trªn gi¸t gç ®Ó khö hÊp phô. PhÇn díi lµ phÇn khö
phenol.
KiÓm tra chÊt lîng sö dông quy tr×nh kiÓm tra kÕt cÊu thÐp bao gåm kiÓm tra
vËt liÖu thÐp, kÝch thíc h×nh häc, kÝch thíc mèi hµn vµ çc líp s¬n b¶o vÖ kÕt cÊu
thÐp.
Çc gi¶i ph¸p xö lý níc b»ng çc ph¬ng ph¸p ho¸ häc, khö hîp chÊt nit¬, khö hîp
chÊt ph«tpho, khö trïng ®Òu sö dông kÕt cÊu bª t«ng cèt thÐp, kÕt cÊu kim lo¹i.
§Ó chèng t¸c ®éng ¨n mßn kim lo¹i hay h háng bª t«ng, ngêi thiÕt kÕ sÏ cã gi¶i
ph¸p tho¶ ®¸ng, khi gi¸m s¸t cÇn tu©n theo nh÷ng yªu cÇu b¶o vÖ chèng çc t¸c ®éng
tiªu cùc nµy. NÕu thiÕt kÕ kh«ng cã gi¶i ph¸p h÷u hiÖu, cã thÓ dïng bª t«ng chÞu axit
hoÆc bª t«ng composit ®Ó thay cho bª t«ng xi m¨ng. Cã thÓ dïng gi¶i ph¸p s¬n epoxy
lªn kÕt cÊu tiÕp xóc víi ho¸ chÊt lµm gi¶m tÝnh ¨n mßn cña ho¸ chÊt lªn kÕt cÊu.
Epoxy lµ lo¹i s¬n nhùa cã tÝnh ng¨n axit cao còng nh ®é b¸m dÝnh tèt lªn mÆt s¬n. Líp
s¬n epoxy dµy 0,5 mm lµ gi¶i ph¸p chèng ¨n mßn ho¸ vµ ®iÖn ho¸ cao.
Thø trëng Cao L¹i Quang, BÐ X©y dùng cho biÕt: níc th¶i trong ®« thÞ còng lµ
nh÷ng th¸ch thøc kh«ng nhá. ChØ tÝnh riªng Hµ Néi, tæng lîng níc th¶i lµ 500.000m3
mçi ngµy, trong khi ®ã chØ cã 8-10% ®îc xö lý th«ng qua 4 nhµ m¸y xö lý níc th¶i víi
tæng c«ng suÊt 48.000m3/ngµy. V× vËy, ngoµi nh÷ng nç lùc t×m kiÕm nguån lùc ®Ó
x©y dùng, c¶i t¹o hÖ thèng thu gom vµ xö lý níc th¶i trong çc ®« thÞ, ViÖt Nam ph¶i
tiÕp tôc nghiªn cøu vµ ¸p dông nh÷ng gi¶i ph¸p c«ng nghÖ hiÖu qu¶, phï hîp.
HiÖn nay, mét sè gi¶i ph¸p c«ng nghÖ hiÖu qu¶ ®Ó xö lý níc th¶i tËp trung
hoÆc ph©n t¸n ®ang ®îc triÓn khai ë çc ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp th«ng qua
16
çc dù ¸n ®Çu t x©y dùng tõ nguån vèn ng©n s¸ch, vèn hç trî ph¸t triÓn ODA vµ
vèn cña çc doanh nghiÖp.
3.2 Xö lý chÊt th¶i r¾n:
3.2.1. Kh¸i niÖm:
Theo thèng kª, tæng lîng chÊt th¶i r¾n th¶i ra m«i trêng mçi n¨m lµ 12,8 triÖu tÊn,
trong ®ã chØ tÝnh riªng çc ®« thÞ lo¹i IV trë lªn lµ 7,2 triÖu tÊn (chiÕm tíi 54%)
Trong khi ®ã, tû lÖ thu gom r¸c th¶i trung b×nh chØ ®¹t 80%, trong ®ã sè ®îc t¸i
chÕ lµ 10% cßn hÇu hÕt r¸c th¶i ®îc xö lý b»ng ph¬ng ph¸p ch«n lÊp.
Bé X©y dùng cho biÕt: TiÕn tr×nh ®« thÞ hãa nhanh vµ dßng ngêi ngµy cµng
tËp trung vÒ çc ®« thÞ khiÕn ViÖt Nam ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng khã kh¨n trong
viÖc ®¶m b¶o vÖ sinh m«i trêng, nhÊt lµ t¹i khu vùc ®« thÞ.
§Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, thêi gian gÇn ®©y viÖc thu gom, vËn chuyÓn vµ xö
lý chÊt th¶i r¾n ®« thÞ ®· ®îc x· héi hãa m¹nh mÏ. §iÓn h×nh lµ nhiÒu doanh nghiÖp
t nh©n tham gia ®Çu t x©y dùng çc c¬ së xö lý chÊt th¶i r¾n víi c«ng nghÖ phï hîp ®·
®îc nghiªn cøu vµ ¸p dông thµnh c«ng ë t¹i ViÖt Nam. §¸ng chó ý lµ mét sè c«ng nghÖ
nh: t¸i chÕ chÊt th¶i; chÕ biÕn r¸c thµnh ph©n vi sinh, thµnh nhiªn liÖu ®èt cho çc
lµng nghÒ; ®èt ph¸t ®iÖn; thu gom khÝ gas trong çc b·i ch«n lÊp r¸c ®Ó ph¸t ®iÖn…
Thø trëng Bé X©y dùng Cao L¹i Quang cho biÕt: ViÖc ¸p dông çc c«ng nghÖ xö
lý chÊt th¶i r¾n phï hîp kh«ng chØ gãp phÇn b¶o vÖ m«i trêng mµ cßn gióp tiÕt kiÖm
®Êt ®ai, gi¶m ph¸t th¶i khÝ g©y hiÖu øng nhµ kÝnh. HiÖn nay, nhiÒu dù ¸n ®Çu t
x©y dùng c«ng tr×nh xö lý chÊt th¶i r¾n víi c«ng nghÖ míi t¹i çc ®Þa ph¬ng ®· ®îc
cÊp "Chøng chØ gi¶m ph¸t th¶i khÝ g©y hiÖu øng nhµ kÝnh" (CER) th«ng qua C¬ chÕ
ph¸t triÓn s¹ch (CDM).
3.2.2. Thu gom:
HiÖn nay thu gom chÊt th¶i r¾n nhê vµo lùc lîng lao ®éng thñ c«ng cho çc hÌ
phè vµ çc gia ®×nh.
Çc khu chung c cã xe « t« cña C«ng ty vÖ sinh trùc tiÕp thu gom vµ chuyÓn vÒ
n¬i th¶i ®æ.
Çc thµnh phè lín ®· trang bÞ nh÷ng « t« quÐt ®êng thu gom bôi vµ r¸c vôn. V×
kÝch thíc nh÷ng xe nµy kh¸ cång kÒnh nªn chØ ho¹t ®éng ®îc t¹i nh÷ng phè cã chiÒu
réng mÆt ®êng lín.
Nh÷ng khu c«ng nghiÖp kho¸n thuª C«ng ty VÖ sinh hoÆc thuª níi ch«n lÊp r¸c
th¶i cña m×nh. Trong r¸c th¶i c«ng nghiÖp, ngoµi nh÷ng phÕ liÖu do s¶n xuÊt sinh ra,
cßn nhiÒu lo¹i phÕ liÖu cã thÓ t¸i chÕ ®îc, nhiÒu lo¹i phÕ th¶i ®éc h¹i mµ hiÖn ®ang
ch«n lÊp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn rÊt kh«ng an toµn.
17
Mçi tØnh cã nh÷ng khã kh¨n riªng cña m×nh trong r¸c th¶i r¾n. NhiÒu lo¹i r¸c th¶i
lÉn chÊt r¾n, chÊt níc nh r¸c th¶i y tÕ, hiÖn nay lµ ®Çu mèi g©y bÖnh cho céng ®ång
mµ xö lý cßn hÕt søc khiªm tèn.
3.2.3. Xö lý:
1. BiÖn ph¸p ch«n lÊp:
PhÇn lín r¸c hiÖn nay ®îc xö lý theo ph¬ng ph¸p ch«n lÊp.
R¸c chuyÓn ®Õn b·i ®îc chu¶n bÞ tèt, cã líp nÒn kh«ng thÊm níc b»ng bª t«ng
hoÆc çc d¹ng nÒn cøng kh«ng thÊm níc nh g¹ch x©y b¾t m¹ch cÈn thËn. Khu chøa r¸c
cã têng bao chÆn r¸c. Khi ®Çy, phñ trªn mét líp ®Êt ®Ó r¸c tù ph©n huû.
Ph¬ng ph¸p nµy hÕt søc tèn ®Êt vµ cã nh÷ng ¶nh hëng kh«ng tèt ®Õn m«i trêng
khÝ chung quanh b·i chøa r¸c. §©y lµ nguyªn nh©n nhiÒu vô céng ®ång ®Þa ph¬ng
ph¶n ®èi viÖc ®em r¸c vµo chøa ë b·i tËp trung nµy.
Bé X©y dùng ®· cã tiªu chuÈn TCXDVN 320-2004 B·i ch«n lÊp chÊt nguy h¹i -
Tiªu chuÈn thiÕt kÕ ®Ó chi phèi viÖc thiÕt kÕ xçc b·i r¸c th¶i. Nh÷ng ý chÝnh cña
tiªu chuÈn nµy:
Quy m« b·i ch«n lÊp:
TT Lo¹i b·i DiÖn tÝch (ha)
1 Nhá <1
2 Võa 1–3
3 Lín 3 – 6
Ph©n lo¹i b·i ch«n lÊp:

B·i ch«n lÊp chÊt th¶i nguy h¹i ®îc ph©n lo¹i theo ®Æc thï chÊt th¶i nh sau:
- B·i ch«n lÊp çc chÊt th¶i cã tÝnh dÔ ch¸y, dÔ næ.
- B·i ch«n lÊp çc chÊt th¶i cã tÝnh ®éc.
- B·i ch«n lÊp çc chÊt th¶i cã tÝnh ¨n mßn.
- B·i ch«n lÊp hçn hîp çc chÊt th¶i.
Ngoµi çc quy ®Þnh cô thÓ trong tiªu chuÈn nµy, viÖc thiÕt kÕ çc « ch«n lÊp
chÊt th¶i nguy h¹i, çc h¹ng môc c«ng tr×nh khu phô trî ph¶i tu©n thñ tÊt c¶ çc quy
®Þnh trong tiªu chuÈn TCXDVN 261:2001 - B·i ch«n lÊp chÊt th¶i r¾n - Tiªu chuÈn
thiÕt kÕ.
3.3. Yªu cÇu khu ®Êt x©y dùng vµ tæng mÆt b»ng:
18
a) Khu ®Êt x©y dùng ph¶i cã cao ®é nÒn ®Êt tèt thiÓu cao h¬n cèt ngËp lôt víi
tÇn suÊt 100 n¨m. NÕu nÒn ®Êt thÊp h¬n th× ph¶i ®¾p nÒn cho c«ng tr×nh.
b) Khi thiÕt kÕ tæng mÆt b»ng b·i ch«n lÊp chÊt th¶i nguy h¹i cÇn lu ý ®Õn çc
yÕu tè nh ®Þa h×nh, híng giã, híng dßng ch¶y, ®êng tiÕp cËn, thÈm mü... ph¬ng thøc
vËn chuyÓn, kiÓm so¸t chÊt th¶i.
c) Tæng mÆt b»ng b·i ch«n lÊp ph¶i ®îc thiÕt kÕ hoµn chØnh, ph©n khu chøc
n¨ng râ rµng vµ gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ gi÷a x©y dùng tríc m¾t vµ ph¸t triÓn t¬ng
lai, gi÷a khu tiÒnxö lý, khu ch«n lÊp, khu xö lý níc r¸c vµ khu ®iÒu hµnh.
d) Xung quanh b·i ch«n lÊp chÊt th¶i nguy h¹i ph¶i cã vïng ®Öm ®ãng vai trß lµ
mµn ch¾n tÇm nh×n vµ çch ly, ®ång thêi còng ®ãng vai trß lµ ®êng biªn an toµn trong
trêng hîp cã sù cè rß rØ chÊt th¶i. Trong vïng ®Öm trång c©y hoÆc gê ch¾n, b¶o ®¶m
kh¶ n¨ng ng¨n çch b·i ch«n lÊp víi bªn ngoµi. ChiÒu réng nhá nhÊt cña d¶i c©y xanh
çch ly lµ 10 m.
Chó thÝch: C©y xanh trong khu vùc b·i ch«n lÊp tèt nhÊt nªn chän c©y xanh l¸ kim, cã
t¸n réng, xanh quanh n¨m. Kh«ng trång çc lo¹i c©y ¨n qu¶, c©y cã dÇu, l¸ rông nhiÒu,
dÔ g©y ch¸y b·i vµo mïa kh«.
B·i ch«n lÊp chÊt th¶i nguy h¹i ph¶i cã hÖ thèng hµng rµo b¶o vÖ ®Ó ng¨n c¶n
sù x©m nhËp cña nh÷ng ngêi kh«ng cã nhiÖm vô, gia sóc, ®éng vËt vµo trong b·i ch«n
lÊp chÊt th¶i nguy h¹i. Hµng rµo cÇn cã kÕt cÊu v÷ng ch¾c nh têng g¹ch, rµo thÐp,
d©y thÐp gai.
Kho¶ng çch tõ b·i ch«n lÊp chÊt th¶i nguy h¹i tíi çc c«ng tr×nh kh¸c ®îc quy
®Þnh trong b¶ng:
B¶ng – Kho¶ng çch thÝch hîp khi lùa chän b·i ch«n lÊp
Kho¶ng çch tíi b·i ch«n lÊp (m)

§Æc ®iÓm vµ quy m«
§èi tîng cÇn çch ly
çc c«ng tr×nh B·i ch«n lÊp B·i ch«n lÊp B·i ch«n lÊp
nhá võa lín
§« thÞ Çc thµnh phè, thÞ x· 5.000 10.000 15.000
S©n bay, çc khu c«ng

Quy m« nhá ®Õn lín 3.000 5.000 10.000
nghiÖp, h¶i c¶ng
19
ThÞ trÊn, thÞ tø, côm  15 hé:

d©n c ë ®ång b»ng vµ
- Cuèi híng giã chÝnh 3.000
trung du
- Çc híng kh¸c 500
- Theo híng dßng ch¶y 5.000
 15 hé, cïng khe nói

Côm d©n c miÒn nói 3.000 5.000 5.000
(cã dßng ch¶y xuèng)
CS <100 m3/ng 100 300 1.000

C«ng tr×nh khai th¸c n-
CS 100-10.000 m3/ng 300 1.000 3.000
íc ngÇm
CS 10.000 m3/ng 1.000 2.000 5.000
Kho¶ng çch tíi ®êng

Quèc lé, tØnh lé 300 500 1.000
giao th«ng
Chó thÝch:
Kho¶ng çch trong b¶ng trªn ®îc tÝnh tõ vµnh ®ai c«ng tr×nh ®Õn hµng rµo b·i
ch«n lÊp.
ChØ nh÷ng b·i ch«n lÊp chÊt th¶i r¾n nµo b¶o ®¶m çc yªu cÇu nh b¶ng 2 míi ®îc
x©y dùng « ch«n lÊp chÊt th¶i nguy h¹i.
3.4. Néi dung c«ng tr×nh vµ gi¶i ph¸p thiÕt kÕ:
3.4.1. Néi dung c«ng tr×nh:
Khu ch«n lÊp chÊt th¶i nguy h¹i bao gåm:
 Khu tiÒn xö lý
 Khu ch«n lÊp
 Khu xö lý níc r¸c
 Khu phô trî
Çc h¹ng môc c«ng tr×nh ®îc quy ®Þnh trong b¶ng:
B¶ng: Çc h¹ng môc c«ng tr×nh trong b·i ch«n lÊp
Lo¹i b·i ch«n lÊp

BCL lín BCL võa BCL nhá
H¹ng môc
Khu tiÒn xö lý
Khu ph©n lo¹i chÊt th¶i x x x
20

H¹ng môc
Khu xö lý ®ãng b¸nh vµ lµm kh« x x x
Khu æn ®Þnh hãa x x x
Khu ch«n lÊp
¤ ch«n lÊp x x x
HÖ thèng thu gom níc r¸c x x x
HÖ thèng thu gom vµ xö lý khÝ r¸c x x x
HÖ thèng tho¸t vµ ng¨n níc ma x x x
HÖ thèng quan tr¾c níc ngÇm x x x
§êng néi bé x x x
Hµng rµo vµ c©y xanh x x x
B·i hoÆc kho chøa chÊt phñ bÒ mÆt x x x
Khu xö lý níc r¸c
Tr¹m b¬m níc r¸c x* x* x*
C«ng tr×nh xö lý níc r¸c x x x
Hå tr¾c nghiÖm x x x
¤ chøa bïn x x x
Khu phô trî
Nhµ ®iÒu hµnh x x x
Nhµ ¨n ca x x
Khu vÖ sinh vµ t¾m x x x
Tr¹m ph©n tÝch x x x
Tr¹m c©n x x x
Nhµ ®Ó xe x x x
Tr¹m röa xe x x x
21

H¹ng môc
Xëng c¬ ®iÖn x x x
Kho x x x
HÖ thèng cÊp, tho¸t níc, cÊp ®iÖn, th«ng tin liªn l¹c x x x
Chó thÝch: x - H¹ng môc c«ng tr×nh b¾t buéc ph¶i cã.
x* - Tr¹m b¬m níc r¸c kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cã nÕu ®Þa h×nh cho phÐp níc
r¸c tõ hÖ thèng thu gom tù ch¶y vµo çc c«ng tr×nh xö lý níc r¸c.
3.4.2. Gi¶i ph¸p thiÕt kÕ
 Khu tiÒn xö lý
Khu tiÒn xö lý lµ n¬i ph©n lo¹i chÊt th¶i nguy h¹i vµ xö lý chÊt th¶i nguy h¹i
kh«ng ®îc phÐp ch«n lÊp thµnh chÊt th¶i nguy h¹i ®îc phÐp ch«n lÊp. Khu tiÒn xö lý
bao gåm:
- Khu ph©n lo¹i vµ chøa chÊt th¶i t¹m thêi: Ph¶i ®Æt ë vÞ trÝ thuËn tiÖn cho
viÖc ®a chÊt th¶i vµo « ch«n lÊp. DiÖn tÝch khu ph©n lo¹i vµ chøa chÊt th¶i t¹m thêi
®îc tÝnh to¸n trªn c¬ së khèi lîng chÊt th¶i tiÕp nhËn hµng ngµy, ®¶m b¶o ®ñ kh«ng
gian ho¹t ®éng cho ngêi, ph¬ng tiÖn vµ ®ñ søc chøa lîng chÊt th¶i Ýt nhÊt trong 1
ngµy.
- Khu ®ãng b¸nh, lµm kh«: ¸p dông cho çc lo¹i chÊt th¶i cã tÝnh dÔ l©y
nhiÔm, chÊt th¶i cã tÝnh nguy h¹i khi hµm lîng Èm cao, cã thÓ chuyÓn sang tr¹ng th¸i
bÒn v÷ng vµ gi¶m bít tÝnh nguy h¹i khi ë tr¹ng th¸i kh«.
- Khu æn ®Þnh ho¸ chÊt th¶i: ¸p dông cho çc lo¹i chÊt th¶i nguy h¹i cã thÓ
chuyÓn sang tr¹ng th¸i bÒn v÷ng vµ hÕt tÝnh nguy h¹i sau khi kÕt hîp víi 1 hoÆc mét
sè ho¸ chÊt nhÊt ®Þnh.
DiÖn tÝch khu tiÒn xö lý kho¶ng 5 – 10% diÖn tÝch khu ch«n lÊp.
NÒn khu tiÒn xö lý ph¶i ®îc ®Çm nÐn chÆt, b¶o ®¶m kh¶ n¨ng chÞu t¶i vµ ®îc
cøng ho¸ b»ng bª t«ng chèng thÊm.
Khu tiÒn xö lý ph¶i ®îc l¾p ®Æt m¸i che, ®¶m b¶o tr¸nh sù x©m nhËp cña níc
ma vµ sù thÊt tho¸t chÊt g©y « nhiÔm trong qu¸ tr×nh xö lý tríc khi ch«n lÊp.
Khu tiÒn xö lý cÇn cã hÖ thèng r·nh ng¨n níc mÆt vµ r·nh thu gom níc r¸c. R·nh
ng¨n níc mÆt ®îc bè trÝ thµnh vßng khÐp kÝn xung quanh khu tiÒn xö lý nh»m ng¨n
ngõa níc ma x©m nhËp vµo r¸c th¶i, lµm ph¸t sinh níc r¸c. R·nh thu gom níc r¸c bè trÝ
22
thµnh mét m¹ng líi chung, xung quanh çc khu vùc chøa r¸c t¹m thêi, çc khu vùc ph¸t
sinh nhiÒu níc r¸c ®Ó thu gom.
Khu chøa chÊt th¶i t¹m thêi ®îc chia ra thµnh çc khu riªng biÖt ®Ó chøa riªng
tõng lo¹i chÊt th¶i, phï hîp víi viÖc xö lý sau nµy.
 Khu ch«n lÊp
B·i ch«n lÊp ®îc chia thµnh çc « ch«n lÊp nh b·i ch«n lÊp chÊt th¶i th«ng thêng.
Mçi « ch«n lÊp ®îc thiÕt kÕ phï hîp víi 1 lo¹i chÊt th¶i nhÊt ®Þnh vµ ®îc sö dông ®Ó
ch«n lÊp chÊt th¶i ®ã.
DiÖn tÝch « ch«n lÊp ®îc quy ®Þnh trong b¶ng:
B¶ng: DiÖn tÝch « ch«n lÊp
Khèi lîng chÊt th¶i tiÕp nhËn
DiÖn tÝch « ch«n lÊp (m2)
(tÊn/ngµy)
(1) (2)
 10 300-500
>10 - 20 >500-1.000
>20 - 50 >1.000-2.000
>50 - 100 >2.000 - 3.500
> 100 >3.500 – 5.000
Trong khu ch«n lÊp, nªn thiÕt kÕ çc m¸i che di ®éng, cã thÓ trît trªn çc ®êng
ray ®Ó h¹n chÕ lîng níc ma x©m nhËp vµo çc « ch«n lÊp ®ang ho¹t ®éng. §é cao cña
m¸i che cã thÓ thay ®æi ®îc ®Ó phï hîp víi ®é cao vËn hµnh cña « ch«n lÊp.
M¸i che nªn chän çc lo¹i vËt liÖu rÎ nhng cã kh¶ n¨ng che ma. Khi vËn hµnh b·i
ch«n lÊp, m¸i che ph¶i b¶o ®¶m che kÝn toµn bé khu vùc ®æ chÊt th¶i, kh«ng cho n íc
ma tiÕp xóc trùc tiÕp víi chÊt th¶i nguy h¹i
KÕt cÊu thµnh, ®¸y vµ v¸ch ng¨n çc « ch«n lÊp ®îc thiÕt kÕ theo tiªu chuÈn
TCXDVN 261:2001.
 HÖ thèng chèng thÊm níc r¸c:
 ThiÕt kÕ hÖ thèng chèng thÊm níc r¸c tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña
tõng b·i vµ tÝnh chÊt cña çc lo¹i chÊt th¶i nguy h¹i sÏ ®îc ch«n lÊp.
+ §èi víi b·i («) ch«n lÊp çc chÊt th¶i cã tÝnh dÔ ch¸y, dÔ næ: sö dông hÖ
thèng líp lãt ®¸y vµ thµnh t¬ng tù nh b·i ch«n lÊp chÊt th¶i th«ng thêng
(TCXDVN 261:2001).
+ §èi víi b·i («) ch«n lÊp çc chÊt th¶i cã tÝnh ®éc, çc chÊt th¶i cã tÝnh ¨n
mßn: ph¶i sö dông hÖ thèng líp lãt ®¸y vµ thµnh kÐp.
CÊu t¹o hÖ thèng líp lãt ®¸y vµ thµnh kÐp gåm:
23
- Líp 1: Líp thu níc r¸c thø nhÊt.

- Líp 2: Líp vËt liÖu chèng thÊm thø nhÊt.
- Líp 3: Líp thu níc r¸c thø hai.
- Líp 4: Líp vËt liÖu chèng thÊm thø hai.
- Líp 5: Líp ®Êt nÒn ®Çm chÆt.
MÆt c¾t ngang ®iÓn h×nh cña hÖ thèng líp lãt ®¸y vµ thµnh kÐp nh h×nh 1.
Lí p chÊt th¶i ch«n lÊp

TÇng thu n í c r¸ c thø 1
Lí p chèng thÊm thø 1
Lí p ®Êt nÒn ®Çm chÆt
è ng thu gom n í c r¸ c
1% 1%
3% 3%
1% 1%
3% 3%
è ng thu gom n í c r¸ c
1000 mm 1000 mm
H×nh 1 - MÆt c¾t ngang ®iÓn h×nh ®¸y b·i ch«n lÊp
VËt liÖu lãt ®îc sö dông trong hÖ thèng chèng thÊm ph¶i ®¶m b¶o ®îc ®é
bÒn v÷ng, chÞu ®îc çc t¸c ®éng ho¸ häc cña chÊt th¶i vµ chèng ®îc sù rß rØ cña
chÊt th¶i trong mäi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt vµ trong suèt qu¸ tr×nh thi c«ng, vËn hµnh,
®ãng b·i vµ hËu ®ãng b·i.
VËt liÖu chèng thÊm cã thÓ lùa chän çc lo¹i sau:
- §Êt sÐt: Líp ®Êt sÐt cã ®Æc tÝnh hÖ sè thÊm K  10-7 cm/s, ®îc ®Çm nÐn
chÆt, bÒ dµy  60 cm.
- Mµng HDPE (High Density Polyethylen) chiÒu dµy  2 mm.
- Nhùa tæng hîp PVC chiÒu dµy  2 mm.
- Cao su butila chiÒu dµy  2 mm.
- Cao su tæng hîp Neopren chiÒu dµy  2 mm.
24
Khi xem xÐt lùa chän vËt liÖu cÇn nghiªn cøu, xem xÐt cô thÓ çc vÊn ®Ò sau
®Ó lùa chän vËt liÖu thÝch hîp:
- Sù t¬ng thÝch vÒ mÆt ho¸ häc víi lo¹i chÊt th¶i sÏ ®îc ch«n lÊp vµ níc rß rØ
cã thÓ ph¸t sinh.
- §é bÒn, tr¬ ®èi víi çc yÕu tè khÝ hËu thêi tiÕt.
- Søc chÞu ®ùng sù ph¸ huû vËt lý.
- §é bÒn chèng l¹i çc ®éng vËt gÆm nhÊm vµ vi trïng.
Lí p chÊt th¶i ch«n lÊp

è ng thu gom n í c r¸ c thø 1
è ng thu gom n í c r¸ c thø 2
Lí p ®Êt nÒn ®Çm chÆt
Hè l¾ng
Hè l¾ng
180-200
m
H×nh 2- MÆt c¾t ngang hÖ thèng thu gom níc r¸c

- Kh¶ n¨ng gi÷ ®îc çc tÝnh chÊt mong muèn ë mäi nhiÖt ®é.
- KiÓm so¸t, ®¶m b¶o vÒ chÊt lîng c¶ trong giai ®o¹n chÕ t¹o vµ khi ®Æt vµo «
ch«n lÊp.
- T×nh tr¹ng ho¹t ®éng vµ tuæi thä.
 HÖ thèng thu gom níc r¸c:
Mçi « ch«n lÊp ph¶i cã hÖ thèng thu gom níc r¸c riªng.
+ Víi çc b·i ch«n lÊp cã líp lãt ®¬n: mçi « ch«n lÊp chØ cã mét hÖ thèng thu
gom níc r¸c.
+ Víi çc b·i ch«n lÊp cã líp lãt kÐp, mçi « ch«n lÊp cã hai hÖ thèng thu gom níc
r¸c, gåm çc líp sau:
- TÇng thu níc r¸c thø nhÊt
- HÖ thèng èng thu gom níc r¸c thø nhÊt
25
- Líp chèng thÊm thø nhÊt

- TÇng thu níc thø 2
- HÖ thèng èng thu gom níc r¸c thø 2
- Líp chèng thÊm thø hai.
TÇng thu gom níc r¸c ph¶i cã chiÒu dµy Ýt nhÊt 30 cm víi nh÷ng ®Æc tÝnh sau:
- Cã Ýt nhÊt 5% khèi lîng h¹t cã kÝch thíc  0,075 mm.
- Cã hÖ sè thÊm K  10-2 cm/s.
- Cµng gÇn èng thu, dÉn níc kÝch thíc h¹t cµng lín ®Ó ng¨n sù dÞch chuyÓn cña
çc h¹t qu¸ mÞn g©y t¾c hÖ thèng thu gom vµ vÉn ®¶m b¶o níc tù ch¶y xuèng hÖ thèng
thu gom.
HÖ thèng èng thu gom níc r¸c cña mçi « ch«n lÊp ®îc thiÕt kÕ víi yªu cÇu sau:
- Cã 1 hoÆc nhiÒu tuyÕn chÝnh ch¹y däc theo híng dèc cña « ch«n lÊp. Çc
tuyÕn nh¸nh dÉn níc r¸c vÒ tuyÕn chÝnh. TuyÕn chÝnh dÉn níc r¸c vÒ hè thu ®Ó b¬m
hoÆc dÉn th¼ng vµo c«ng tr×nh xö lý níc r¸c. S¬ ®å bè trÝ èng thu gom nh h×nh 3.
6 0 -7 0 m6 0 -7 0 m6 0 -7 0 m6 0 -7 0 m
Hè l¾ng
Hè l¾ng
1 8 0 -2 0 0 m
Hè l¾ng
Hè l¾ng
T í i h è th u n í c r¸ c
T í i h è th u n í c r¸ c
H×nh 3 - S¬ ®å bè trÝ èng thu gom níc r¸c

- Trªn mçi tuyÕn èng, cø 180-200 m l¹i cã 1 hè l¾ng ®Ó phßng tr¸nh sù t¾c nghÏn
èng. Hè l¾ng thêng ®îc x©y b»ng g¹ch, cã kÕt cÊu chèng thÊm. KÝch thíc hè l¾ng
800mm x 800mm x 800 mm. S¬ ®å bè trÝ hè l¾ng xem h×nh (2) vµ (3). èng thu gom n-
íc r¸c cã mÆt phÝa trong nh½n, ®êng kÝnh kh«ng nhá h¬n 150 mm. èng ®îc ®ôc lç víi
26
®êng kÝnh tõ 10-20 mm trªn suèt chiÒu dµi èng víi tû lÖ lç rçng chiÕm tõ 10-15% diÖn
tÝch bÒ mÆt èng.
- §êng èng thu gom níc r¸c cÇn ®¶m b¶o ®é bÒn ho¸ häc vµ c¬ häc trong suèt
thêi gian vËn hµnh b·i ch«n lÊp.
- §é dèc cña mçi tuyÕn èng tuú thuéc vµo ®Þa h×nh ®¸y « ch«n lÊp nhng kh«ng
nhá h¬n 2% ®èi víi tuyÕn nh¸nh vµ 1% ®èi víi tuyÕn chÝnh.
Hè thu níc r¸c:
- Trong çc « ch«n lÊp ph¶i thiÕt kÕ çc hè thu níc r¸c ®Ò phßng níc r¸c tõ hÖ
thèng thu gom níc r¸c kh«ng hoÆc khã tù ch¶y vµo çc c«ng tr×nh xö lý níc r¸c.
- Sè lîng, chiÒu s©u hè thu phô thuéc vµo lu lîng níc r¸c.
- Hè thu níc r¸c ph¶i cã kÕt cÊu v÷ng ch¾c, cã thÓ sö dông l©u dµi ®ång thêi
ph¶i b¶o ®¶m kh¶ n¨ng chèng thÊm níc r¸c.
HÖ thèng èng thu gom níc r¸c cña mçi « ch«n lÊp ®îc thiÕt kÕ theo tiªu chuÈn
TCXDVN 261:2001.
 HÖ thèng thu khÝ r¸c:
HÖ thèng thu gom khÝ ph¶i ®îc thiÕt kÕ vµ x©y dùng hîp lý ®¶m b¶o thu håi
khÝ r¸c mµ kh«ng ¶nh hëng tíi cÊu tróc cña líp phñ vµ b·i ch«n lÊp.
§èi víi b·i ch«n lÊp chÊt th¶i nguy h¹i, kh«ng ®îc cho tho¸t t¸n khÝ t¹i chç mµ b¾t
buéc ph¶i thiÕt kÕ hÖ thèng thu khÝ r¸c. HÖ thèng thu khÝ r¸c bao gåm: Çc èng thu
khÝ r¸c, èng dÉn khÝ r¸c, khu xö lý khÝ r¸c.
Çc èng thu gom khÝ r¸c ®îc l¾p ®Æt trong qu¸ tr×nh vËn hµnh, nèi ghÐp, n©ng
dÇn ®é cao theo ®é cao vËn hµnh b·i. §o¹n èng nèi ghÐp ph¶i ®îc hµn g¾n cÈn thËn.
PhÇn èng n»m trong líp ®Êt phñ bÒ mÆt b·i ch«n lÊp vµ phÇn nh« cao trªn mÆt b·i
ch«n lÊp ph¶i sö dông vËt liÖu kh«ng ch¸y, chÞu ®îc çc t¸c ®éng c¬ häc vµ ho¸ häc.
CÊu t¹o, çch bè trÝ, mËt ®é èng thu khÝ r¸c theo tiªu chuÈn TCXDVN 261:2001.
HÖ thèng èng dÉn khÝ r¸c gåm çc èng chÝnh vµ èng nh¸nh. èng nh¸nh nèi tõ
èng thu khÝ r¸c tíi èng chÝnh. èng chÝnh dÉn khÝ r¸c tõ çc èng nh¸nh vÒ khu xö lý
khÝ r¸c.
Tuú thuéc vµo tÝnh chÊt vµ lîng khÝ r¸c ph¸t sinh mµ ¸p dông ph¬ng ph¸p xö lý
®èt hay hÊp thô ho¸ häc. Trêng hîp nång ®é khÝ hydrocacbua cao cã thÓ sö dông ph¬ng
ph¸p ®èt. Trong çc trêng hîp kh¸c, cÇn cã nghiªn cøu cô thÓ vÒ thµnh phÇn khÝ r¸c
®Ó lùa chän thiÕt bÞ xö lý thÝch hîp. Trong trêng hîp xö lý b»ng ph¬ng ph¸p ®èt, cÇn
¸p dông nghiªm ngÆt çc biÖn ph¸p an toµn vÒ phßng chèng ch¸y, næ.
 HÖ thèng tho¸t níc ma:
Trong b·i ch«n lÊp ph¶i cã hÖ thèng thu gom níc ma riªng vµ dÉn vµo çc hÖ
thèng tho¸t níc ma cña khu vùc.
27
HÖ thèng tho¸t níc ma gåm çc m¬ng tho¸t níc ma, tiÕt diÖn m¬ng ®¶m b¶o kh¶
n¨ng tiªu tho¸t níc lò víi cã tÇn suÊt 50 n¨m (c¨n cø vµo sè liÖu thuû v¨n khu vùc x©y
dùng b·i ch«n lÊp). §é bÒn v÷ng cña m¬ng ph¶i ®¶m b¶o trong suèt qu¸ tr×nh vËn hµnh
b·i ch«n lÊp.
Chó thÝch: ë nh÷ng vÞ trÝ dßng ch¶y m¹nh, ph¶i tiÕn hµnh kÌ ®¸, ®Ò phßng níc
ph¸ bê kªnh, ch¶y vµo b·i ch«n lÊp.
§èi víi çc « ch«n lÊp cã kÝch thíc lín h¬n 2.000 m2, ph¶i thiÕt kÕ hÖ thèng tho¸t
níc ma trong « ch«n lÊp. HÖ thèng tho¸t níc ma trong « ch«n lÊp ®îc thiÕt kÕ ®éc lËp
víi hÖ thèng thu gom níc r¸c. HÖ thèng tho¸t níc ma bao gåm mét sè r·nh hë, ®Æt song
song víi èng thu gom níc r¸c. HÖ thèng tho¸t níc ma trong « ch«n lÊp chØ ¸p dông khi
cha cã chÊt th¶i. ChÊt th¶i ®æ tíi ®©u, hÖ thèng tho¸t níc ma trong « ch«n lÊp sÏ ®îc
lÊp tíi ®ã ®Õn ®ã.
 HÖ thèng giÕng quan tr¾c níc ngÇm:
B·i ch«n lÊp ph¶i cã hÖ thèng giÕng quan tr¾c níc ngÇm, nh»m quan tr¾c ®Þnh
kú vµ gi¸m s¸t chÊt lîng níc ngÇm khu vùc trong giai ®o¹n vËn hµnh vµ giai ®o¹n cÇn
kiÓm so¸t b·i ch«n lÊp sau khi ®· ®ãng b·i. Sè lîng, cÊu t¹o giÕng quan tr¾c níc ngÇm
theo tiªu chuÈn TCXDVN 261:2001.
Xung quanh giÕng quan tr¾c níc ngÇm ph¶i cã biÓn b¸o "GiÕng quan tr¾c níc
ngÇm".
 HÖ thèng ®êng néi bé:
Tuú theo quy m« b·i ch«n lÊp vµ thêi gian sö dông mµ thiÕt kÕ hÖ thèng ®êng
néi bé lµ ®êng t¹m, ®êng b¸n vÜnh cöu hay ®êng vÜnh cöu. Çc tuyÕn ®êng ph¶i ®îc
bè trÝ phï hîp, ®¶m b¶o çc lo¹i xe dÔ dµng tr¸nh nhau, quay xe... §êng ra vµo b·i ch«n
lÊp ph¶i cã d¶i c©y xanh çch ly vµ cã biÓn b¸o.
 Hµng rµo vµ c©y xanh:
B·i ch«n lÊp ph¶i cã hµng rµo b¶o vÖ, ®îc thiÕt kÕ theo tiªu chuÈn TCXDVN
261:2001.
B·i ch«n lÊp ph¶i ®îc trång c©y xanh, ®¶m b¶o çch ly, ch¾n giã, bôi ¶nh hëng
®Õn khu vùc xung quanh, theo tiªu chuÈn TCXDVN 261:2001.
C©y xanh trong khu vùc b·i ch«n lÊp tèt nhÊt nªn chän c©y xanh l¸ kim, cã t¸n
réng, xanh quanh n¨m. Kh«ng trång çc lo¹i c©y cã dÇu, c©y rông l¸ vµo mïa kh« vµ
c©y ¨n qu¶. ChiÒu réng cña d¶i c©y xanh çch ly 10 m.
 B·i vµ kho chøa chÊt phñ bÒ mÆt:
Tuú theo quy m« vµ yªu cÇu dù tr÷ cña tõng b·i ch«n lÊp mµ x¸c ®Þnh kho hay
b·i chøa chÊt phñ. Khèi lîng chÊt phñ ®îc íc tÝnh b»ng 30% khèi lîng chÊt th¶i ®em
ch«n lÊp.
28
NÒn kho, b·i chøa chÊt phñ ®îc thiÕt kÕ ®¶m b¶o chÞu t¶i cña vËt liÖu vµ xe ra
vµo. Xung quanh kho, b·i ph¶i cã têng ch¾n ®Ó vËt liÖu phñ kh«ng v¬ng v·i ra ngoµi.
5.2.3. Khu xö lý níc r¸c
Khu xö lý níc r¸c bao gåm: Tr¹m b¬m níc r¸c, çc c«ng tr×nh xö lý níc r¸c, hå tr¾c
nghiÖm vµ « chøa bïn. Tr¹m b¬m níc r¸c, çc c«ng tr×nh xö lý níc r¸c, « chøa bïn ®îc
thiÕt kÕ theo tiªu chuÈn TCXDVN 261:2001 vµ çc tiªu chuÈn hiÖn hµnh kh¸c.
Hå tr¾c nghiÖm lµ hå dïng ®Ó nu«i çc ®éng vËt chØ thÞ nh»m ®¸nh gi¸ ®é
®éc h¹i cña níc r¸c sau khi xö lý. Hå tr¾c nghiÖm tiÕp nhËn níc r¸c tõ c«ng tr×nh xö lý
níc r¸c cuèi cïng vµ tho¸t níc ra ngoµi b·i ch«n lÊp.
Cã thÓ tËn dông çc ao, hå tù nhiªn hay nh©n t¹o cã s½n lµm hå tr¾c nghiÖm
hoÆc thiÕt kÕ x©y dùng míi.
Kh«ng ®îc sö dông çc lo¹i ao, hå sau ®©y lµm hå tr¾c nghiÖm:
-Ao, hå sö dông ®Ó cÊp níc cho sinh ho¹t
-Ao, hå ®ang sö dông ®Ó nu«i trång thuû s¶n
-Ao, hå sö dông cho môc ®Ých du lÞch, thÓ thao, vui ch¬i.
-Ao, hå cã diÖn tÝch lín h¬n 1000 m2
Khu phô trî
Tû lÖ diÖn tÝch x©y dùng çc c«ng tr×nh phô trî trong b·i ch«n lÊp chiÕm 15 %
tæng diÖn tÝch b·i ch«n lÊp.
VÞ trÝ, quy m« çc h¹ng môc trong khu phô trî ®îc thiÕt kÕ theo tiªu chuÈn
TCXDVN 261:2001.
HÖ thèng cÊp níc: Cã thÓ thiÕt kÕ cÊp níc t¹i chç hoÆc tõ m¹ng líi cÊp níc
chung cña khu vùc. Trong trêng hîp cÊp níc tõ nguån t¹i chç, nªn sö dông níc ngÇm tõ lç
khoan vµ ph¶i cã hÖ thèng xö lý ®¹t tiªu chuÈn cÊp níc cho sinh ho¹t. Níc cho s¶n xuÊt
(röa xe, tíi ®êng, tíi c©y...) ®îc thiÕt kÕ lÊy tõ kªnh tho¸t níc ma hoÆc hå chøa. Kh«ng
dïng níc cÊp cho sinh ho¹t ®Ó vÖ sinh xe, m¸y. M¹ng líi cÊp níc ®îc thiÕt kÕ theo çc
tiªu chuÈn hiÖn hµnh (TCXD 33:1995, TCVN 4513:1988).
HÖ thèng cÊp ®iÖn ®îc thiÕt kÕ theo çc tiªu chuÈn cung cÊp ®iÖn hiÖn hµnh
(TCVN 3743:1983, TCXD 95:1983, TCXD 25:1991, TCXD 27:1991).
Chó thÝch:
Nh÷ng khu vùc ®Þa ®iÓm b·i ch«n lÊp cha cã ®iÖn líi th× ®îc trang bÞ m¸y
ph¸t ®iÖn ®Ó phôc vô çc nhu cÇu vÒ ®iÖn cña b·i ch«n lÊp.
Çc c«ng tr×nh x©y dùng t¹i b·i ch«n lÊp ®îc thiÕt kÕ chèng sÐt theo tiªu chuÈn
TCXD 46-1984.
29
Phô lôc 1
Danh môc çc chÊt th¶i nguy h¹i ®îc phÐp ch«n lÊp
M· sè M· sè Basel M« t¶ chÊt th¶i Giíi h¹n
A[1170] ¾c quy th¶i, pin th¶i Trõ çc lo¹i b¶o ®¶m nh÷ng
®Æc tÝnh nhÊt ®Þnh ®Ó coi
lµ chÊt th¶i kh«ng nguy h¹i
(theo TCVN 6705:2000)
A[1180] ThiÕt bÞ hay chi tiÕt ®iÖn, ®iÖn tö

th¶i chøa nh÷ng bé phËn nh pin, ¾c
quy thuéc TCVN6706:2000, c«ng t¾c
thuû ng©n, thuû tinh tõ ®Ìn cat«t vµ
thuû tinh ho¹t ho¸ kh¸c, tô ®iÖn cã
PCB hoÆc lÉn víi çc chÊt th¶i nguy
h¹i kh¸c cã nång ®é thÓ hiÖn tÝnh
chÊt ®Æc trng nªu trong phô lôc III
(1), (2) C«ng íc Basel
A[2010] ChÊt th¶i thuû tinh tõ ®Ìn cat«t vµ

thuû tinh ho¹t ho¸ kh¸c
A[2050] Ami¨ng th¶i (bôi vµ sîi)
A[3030] Çc chÊt th¶i cã chøa cÊu t¹o tõ ch×

hoÆc bÞ lÉn víi çc hîp chÊt chèng
kÝch næ trªn c¬ së ch×
A[3050] Y13 Çc chÊt th¶i tõ s¶n xuÊt, ®ãng gãi vµ Kh«ng kÓ çc chÊt liªn quan
sö dông nhùa, mñ, chÊt ho¸ dÎo, keo ®· nªu trong TCVN
vµ chÊt kÕt dÝnh 6705:2000
A[3190] Y11 CÆn nhùa th¶i tõ çc qu¸ tr×nh tinh Kh«ng kÓ bª t«ng nhùa
chÕ, chng cÊt vµ xö lý nhiÖt ph©n
çc vËt liÖu h÷u c¬
A[4060] Y9 Nhò t¬ng vµ hçn hîp dÇu /níc vµ

hydrocacbon/níc th¶i
A[4080] Y15 ChÊt th¶i cã tÝnh næ
30
M· sè M· sè Basel M« t¶ chÊt th¶i Giíi h¹n
A[4100] Çc chÊt th¶i tõ çc thiÕt bÞ kiÓm Kh«ng kÓ çc chÊt n»m trong
so¸t « nhiÔm c«ng nghiÖp dïng ®Ó TCVN 6705:2000
lµm s¹ch çc lo¹i khÝ th¶i c«ng
nghiÖp
A[4160] Than ho¹t tÝnh ®· qua sö dông Kh«ng kÓ than ho¹t tÝnh dïng
tõ qu¸ tr×nh xö lý níc uèng vµ
çc qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp
thùc phÈm vµ s¶n xuÊt
vitamin
Mét ®Ò xuÊt b¾t ®Çu ®îc thö nghiÖm t¹i níc ta: Xö lý r¸c b»ng seraphin.
Cã thÓ tãm t¾t qu¸ tr×nh xö lý r¸c th¶i nh sau: Ban ®Çu r¸c tõ khu d©n c ®îc ®a
tíi nhµ m¸y vµ ®æ xuèng nhµ tËp kÕt n¬i cã hÖ thèng phun vi sinh khö mïi còng nh
ozone diÖt vi sinh vËt ®éc h¹i. TiÕp ®Õn, b¨ng t¶i sÏ chuyÓn r¸c tíi m¸y xÐ b«ng ®Ó
ph¸ vì mäi lo¹i bao gãi. R¸c tiÕp tôc ®i qua hÖ thèng tuyÓn tõ (hót s¾t thÐp vµ çc kim
lo¹i kh¸c) råi lät xuèng sµng lång.
Sµng lång cã nhiÖm vô t¸ch chÊt th¶i mÒm, dÔ ph©n huû, chuyÓn r¸c v« c¬ (kÓ
c¶ bao nhùa) tíi m¸y vß vµ r¸c h÷u c¬ tíi m¸y c¾t. Trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn nµy, mét
chñng vi sinh ASC ®Æc biÖt, ®îc phun vµo r¸c h÷u c¬ nh»m khö mïi h«i, lµm chóng
ph©n huû nhanh vµ diÖt mét sè t¸c nh©n ®éc h¹i. Sau ®ã, r¸c h÷u c¬ ®îc ®a vµo buång
ñ trong thêi gian 7-10 ngµy. Buång ñ cã chøa mét chñng vi sinh kh¸c lµm r¸c ph©n huû
nhanh còng nh tiÕp tôc khö vi khuÈn. R¸c biÕn thµnh ph©n khi ®îc ®a ra khái nhµ ñ, tíi
hÖ thèng nghiÒn vµ sµng. Ph©n trªn sµng ®îc bæ sung mét chñng vi sinh ®Æc biÖt
nh»m c¶i t¹o ®Êt vµ bãn cho nhiÒu lo¹i c©y trång, thay thÕ trªn 50% ph©n ho¸ häc.
Ph©n díi sµng tiÕp tôc ®îc ®a vµo nhµ ñ trong thêi gian 7-10 ngµy.
Do lîng r¸c v« c¬ kh¸ lín nªn çc nhµ khoa häc t¹i C«ng ty tiÕp tôc ph¸t triÓn hÖ
thèng xö lý phÕ th¶i tr¬ vµ dÎo, t¹o ra mét d©y chuyÒn xö lý r¸c khÐp kÝn. PhÕ th¶i tr¬
vµ dÎo ®i qua hÖ thèng sÊy kh« vµ t¸ch läc bôi tro g¹ch. S¶n phÈm thu ®îc ë giai ®o¹n
nµy lµ phÕ th¶i dÎo s¹ch. Chóng tiÕp tôc ®i qua tæ hîp b¨m c¾t, phèi trén, s¬ chÕ, gia
nhiÖt b¶o tån råi qua hÖ thèng thiÕt bÞ ®Þnh h×nh ¸p lùc cao. Thµnh phÈm cuèi cïng lµ
èng cèng panel, cäc gia cè nÒn mãng, v¸n sµn, cèp pha, g¹ch bloc...
Cø 1 tÊn r¸c ®a vµo nhµ m¸y, thµnh phÈm sÏ lµ 300-350 kg seraphin
(chÊt th¶i v« c¬ kh«ng huû ®îc) vµ 250-300kg ph©n vi sinh. Lo¹i ph©n
nµy hiÖn ®· ®îc b¸n trªn thÞ trêng víi gi¸ 500 ®ång/kg. HiÖn c«ng ty
®ang lµm chñ ®Çu t x©y dùng nhµ m¸y xö lý r¸c Thuþ Ph¬ng t¹i thµnh
phè HuÕ víi c«ng xuÊt 150 tÊn/ngµy, chi phÝ x©y dùng 30 tû ®ång.
Theo dù kiÕn, nhµ m¸y sÏ ®i vµo vËn hµnh trong th¸ng 11 tíi. Mét nhµ
m¸y kh¸c mang tªn §«ng Vinh t¹i thµnh phè Vinh víi c«ng suÊt xö lý 200
S¶n phÈm èng

cèng tõ r¸c v« c¬.
31
tÊn/ngµy còng sÏ ®îc hoµn tÊt vµo th¸ng 12 víi chi phÝ x©y dùng kho¶ng 45 tû. Chi
phÝ x©y dùng mét nhµ m¸y xö lý r¸c sinh ho¹t sö dông c«ng nghÖ seraphin rÎ h¬n
nhiÒu so víi çc gi¶i ph¸p xö lý r¸c nhËp ngo¹i.
Nh vËy, qua çc c«ng ®o¹n t¸ch läc - t¸i chÕ, c«ng nghÖ seraphin lµm cho r¸c th¶i
sinh ho¹t ®îc chÕ biÕn gÇn 100% trë thµnh ph©n bãn h÷u c¬ vi sinh, vËt liÖu x©y
dùng, vËt liÖu s¶n xuÊt ®å d©n dông, vËt liÖu cho c«ng nghiÖp. Çc s¶n phÈm nµy ®·
®îc c¬ quan chøc n¨ng, trong ®ã cã Tæng côc Tiªu chuÈn §o lêng chÊt lîng kiÓm ®Þnh
vµ ®¸nh gi¸ lµ hoµn toµn ®¶m b¶o vÒ mÆt vÖ sinh vµ th©n thiÖn m«i trêng. Víi c«ng
nghÖ seraphin, ViÖt Nam cã thÓ xo¸ bá kho¶ng 52 b·i r¸c lín, thu håi ®Êt b·i r¸c ®Ó sö
dông cho çc môc ®Ých x· héi tèt ®Ñp h¬n.
Tuy nhiªn, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng h¬n trong kh©u xö lý r¸c th¶i sinh ho¹t,
c«ng ty vÖ sinh m«i trêng ®« thÞ t¹i çc tØnh, thµnh phè cÇn vËn ®éng, híng dÉn ngêi
d©n ph©n lo¹i r¸c sinh ho¹t ngay tõ ®Çu - ®iÒu mµ çc níc ph¸t triÓn ®· lµm tõ hµng
chôc n¨m qua.
X©y dùng m« h×nh xö lý r¸c th¶i sinh ho¹t phï hîp ë Hµ Nam X©y dùng m« h×nh
xö lý r¸c th¶i sinh ho¹t phï hîp T¹i thµnh phè Osaka (NhËt b¶n) cã Nhµ m¸y xö lý r¸c ®«
thÞ. Kh¸c víi t¹i níc ta, mçi gia ®×nh ngêi NhËt ®Òu hÕt søc tù gi¸c trong viÖc ph©n
lo¹i r¸c th¶i thµnh 3 nhãm kh¸c nhau vµ cho vµo 3 tói cã mµu s¾c theo quy ®Þnh- r¸c
h÷u c¬; r¸c v« c¬ vµ giÊy, v¶i, thuû tinh, r¸c kim lo¹i. ChØ cã r¸c h÷u c¬ míi ®îc chuyÓn
®Õn nhµ m¸y xö lý r¸c. Çc lo¹i r¸c kh¸c nh kim lo¹i, thuû tinh, v¶i, giÊy...®Òu ®îc ®a
®Õn çc c¬ së t¸i chÕ thµnh hµng ho¸. T¹i ®©y r¸c ®îc ®a xuèng çc hÇm ñ cã n¾p
s¾t che ®Ëy vµ ®îc ch¶y trong mét dßng níc cã thæi khÝ rÊt m¹nh. Çc vi sinh vËt cã
s½n trong bïn ho¹t tÝnh sÏ «xyho¸ rÊt m¹nh çc chÊt h÷u c¬ vµ ph©n gi¶i chóng mét
çch kh¸ triÖt ®Ó. Sau qu¸ tr×nh xö lý ®ã r¸c chØ cßn nh mét lo¹i çt mÞn vµ níc th¶i trë
nªn trong v¾t. CÆn r¸c kh«ng cßn mïi g× c¶ sÏ ®îc t¸ch ra vµ nÐn thµnh çc viªn g¹ch l¸t
hÌ phè rÊt xèp. Chóng cã t¸c dông hót níc khi trêi ma ®Ó kh«ng cã çc vòng níc nµo tån
t¹i trªn mÆt hÌ phè. Nh vËy cã nghÜa lµ toµn bé r¸c th¶i ®Òu ®îc chuyÓn thµnh hµng
ho¸. ChØ cßn phÇn níc th¶i, dï ®· trong veo vÉn ph¶i qua c«ng ®o¹n khö trïng b»ng clo
råi míi ®îc ®a vµo s«ng ngßi.
Trong khi ®ã ë ta hµng n¨m Nhµ Níc ®· ph¶i bá ra tíi trªn 15 ngh×n tû ®ång vµ
ph¶i cÇn ®Õn trªn 5000 ha ®Êt ®ai quanh çc ®« thÞ ®Ó...ch«n r¸c (!). §©u ph¶i chØ
l·ng phÝ tiÒn b¹c vµ mét nguån tµi nguyªn kh¸ lín mµ nhÏ ra cã thÓ t¸i chÕ thµnh çc
hµng ho¸ h÷u Ých, chuyÖn ch«n r¸c t¬i sÏ chØ nh lµ che dÊu mét çi xÊu cha ®îc söa
ch÷a. R¸c chøa tíi 80% lµ níc, khi bÞ ph©n gi¶i bëi vi sinh vËt chóng sÏ t¹o thµnh v« sè
çc s¶n phÈm cã mïi h«i thèi (indol, skatol, H2S, NH3...) vµ níc h«i thèi Êy ngµy ngµy sÏ
ch¶y ra tõ ®èng r¸c, g©y nhøc nhèi ®Õn møc kh«ng sao chÞu næi cña toµn thÓ c d©n
quanh khu vùc ch«n r¸c. NhiÒu n¬i d©n ®· biÓu t×nh vµ c«ng khai ch¾n ®êng çc xe
chë r¸c (!). Nhµ níc ®µnh ph¶i bá ra kh«ng Ýt ngo¹i tÖ ®Ó nhËp c«ng nghÖ cña çc níc
tiªn tiÕn vµ x©y dùng nªn çc nhµ m¸y chÕ biÕn r¸c víi diÖn m¹o rÊt bÒ thÕ. Nh ng
®©u cã ®¬n gi¶n nh vËy. §µnh r»ng c«ng nghÖ cña thÕ giíi lµ rÊt tiªn tiÕn, nhng r¸c ë
níc ngêi ta lµ lo¹i r¸c ®· ®îc ph©n lo¹i ngay tõ nhµ cña tõng ngêi d©n nªn phÇn ®a ®i
32
xö lý chØ cßn lµ r¸c h÷u c¬ ®¬n thuÇn. Çc dao b¨m r¸c gÆp ph¶i g¹ch ®¸, s¾t vôn, vá
®å hép, nót bia th× qu»n ngay vµ ph¶i thay liªn tôc vµ cã ñ ®Õn bao nhiªu ngµy th×
chÊt dÎo, chÊt r¾n v« c¬ còng kh«ng sao ph©n huû næi. KÕt qu¶ lµ tõ çc nhµ m¸y
hiÖn ®¹i Êy chØ cã thÓ cho ra mét lîng nhá ph©n h÷u c¬ chÊt lîng kh«ng cao, cßn th×
qu¸ nöa sè lîng r¸c vÉn tiÕp tôc ph¶i ®a ®i ch«n lÊp.
Trong hoµn c¶nh ®ã viÖc t×m kiÕm mét m« h×nh xö lý r¸c th¶i ®« thÞ hîp lý lµ
rÊt cÇn thiÕt. Çc chuyªn gia thuéc nhiÒu ngµnh kh¸c nhau ®· ®Ò nghÞ Côc M«i trêng
cña Bé Tµi nguyªn vµ M«i trêng xem xÐt, ®¸nh gi¸ m« h×nh cña Nhµ m¸y xö lý r¸c
Thñy Ph¬ng ë thµnh phè HuÕ ®Ó coi ®ã lµ mét m« h×nh tèt trong viÖc xö lý vµ
chuyÓn ho¸ phÇn lín r¸c thµnh hµng ho¸.
Nhµ m¸y Thñy Ph¬ng xö lý r¸c, ®¹t ®îc ba tiªu chÝ rÊt ®¸ng quan t©m. Mét lµ,
c¶i tiÕn thiÕt bÞ ®Ó cã thÓ ph©n lo¹i r¸c mét çch triÖt ®Ó. Muèn vËy ph¶i triÓn khai
mét c«ng nghÖ ®ång bé, nhiÒu tÇng líp, lÆp ®i lÆp l¹i trªn d©y chuyÒn c«ng nghiÖp
kÕt hîp thñ c«ng nghiÖp. Kh«ng thÓ thiÕu nh÷ng c«ng nh©n ®îc trang bÞ b¶o hiÓm
chu ®¸o ®øng bªn b¨ng chuyÒn ®Ó kÐo ra nh÷ng çi chiÕu, çi ch¨n, çi mµn r¸ch, x¸c
sóc vËt chÕt bÖnh, vò khÝ, chÊt næ... Cµng kh«ng thÓ thiÕu hµng lo¹t lång quay, m¸y
tuyÓn tõ, m¸y xÐ, m¸y thæi giã... ®Ó qua mét chuçi lùa chän r¸c ®· ®îc t¸ch ra riªng
biÖt tõng lo¹i. Hµng ®èng kim lo¹i ®îc thu gom ®Ó t¸i chÕ. X¸c sóc vËt ®îc nhanh
chãng tiÖt trïng vµ ®a ®i ch«n s©u. Vò khÝ vµ chÊt næ ®îc trao cho c¬ quan h÷u tr¸ch.
Çc chÊt h÷u c¬ cã thÓ dïng lµm nhiªn liÖu ®îc ®a vµo ®Ó ®èt lß trong d©y chuyÒn
t¸i chÕ chÊt th¶i. Hai lµ, chÊt h÷u c¬ cã thÓ ph©n gi¶i ®îc chÕ biÕn bëi çc vi sinh vËt
h÷u hiÖu (do çc nhµ khoa häc ë §¹i häc Quèc gia Hµ Néi cung cÊp) ®Ó t¹o nªn nh÷ng
bao ph©n h÷u c¬ giµu chÊt mïn vµ hoµn toµn ®¸p øng víi yªu cÇu thay thÕ dÇn nguån
ph©n v« c¬ - lo¹i ph©n ®ang nhËp khÈu víi sè lîng qu¸ lín, ®ang ph¸ vì c©n b»ng chÊt
dinh dìng trong ®Êt ( do dïng nhiÒu N mµ thiÕu hôt, P, K vµ nhiÒu nguyªn tè vi lîng)
vµ ®ang g©y « nhiÔm (do tÝch luü nhiÒu nitrÝt, nitr¸t...). Ba lµ, t¸i chÕ toµn bé chÊt
dÎo vµ phÇn lín çc chÊt th¶i r¾n kh¸c thµnh çc s¶n phÈm h÷u Ých b»ng nh÷ng c«ng
nghÖ ®· ®îc nghiªn cøu kh¸ c«ng phu vµ víi nhiÒu s¸ng chÕ rÊt ®¸ng ®îc ghi nhËn.
XÝ nghiÖp ®· xö lý 3 tiªu chÝ trªn mét çch t¬ng ®èi tèt. Héi ®ång thÈm ®Þnh
kü thuËt ®îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh cña Trung t©m §o lêng ChÊt lîng II nh»m
®¸nh gi¸ c«ng nghÖ vµ d©y chuyÒn thiÕt bÞ cña nhµ m¸y xö lý r¸c Thuû Ph¬ng ®·
thèng nhÊt kÕt luËn: Nhµ m¸y r¸c Thuû Ph¬ng lµ nhµ m¸y ®Çu tiªn hoµn thiÖn vÒ xö
lý r¸c th¶i sinh ho¹t cña ViÖt nam do ta tù thiÕt kÕ, chÕ t¹o, l¾p r¸p, vËn hµnh, ®¸p øng
nhu cÇu gi¶i quyÕt vÊn ®Ò m«i trêng vµ tËn dông ®îc r¸c th¶i t¹o ra çc s¶n phÈm phôc
vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng...M« h×nh nhµ m¸y xö lý r¸c th¶i Thuû Ph¬ng thÝch hîp víi
nhiÒu ®Þa ph¬ng kh¸c trong níc, cÇn ®îc phæ biÕn ¸p dông réng r·i v× cã vèn ®Çu t
thÊp, tù chÕ t¹o trong níc...
Çc s¶n phÈm thu ®îc tõ m¸y xö lý r¸c Thuû Ph¬ng thËt ®¸ng ca ngîi. §ã lµ çc
èng cèng võa nhÑ võa bÒn vµ cã chiÒu dµi tuú theo ®¬n ®¹t hµng, cã thÓ nèi víi nhau
qua çc mÆt bÝch kÕt nèi. §ã lµ çc näc cho hå tiªu, thanh long võa bÒn, võa kh«ng
nãng, cã ruét rçng ®Ó chøa ph©n mïn vµ ®é Èm cung cÊp cho rÔ c©y nhê nh÷ng lç nhá
33
quanh trô. §ã lµ çc bao ph©n h÷u c¬ chØ chøa chÊt mïn ®en nh¸nh, gióp h×nh thµnh
cÊu tîng cho ®Êt (gi÷ níc, kh«ng khÝ vµ thøc ¨n cho c©y trång), gióp thay thÕ dÇn
viÖc nhËp khÈu qu¸ nhiÒu ph©n bãn ho¸ häc. §ã cßn lµ çc cäc b¸m cho nho, cµ chua,
da chuét vµ nhiÒu c©y trång kh¸c. §ã lµ çc d¶i ph©n çch ®êng trªn çc tuyÕn giao
th«ng, çc thïng r¸c, çc tÊm cèt pha vµ nhiÒu lo¹i hµng ho¸ kh¸c.
GS.VS.TSKH NguyÔn Anh TuÊn, mét trong nh÷ng chuyªn gia ®Çu ®µn vÒ c¬
khÝ ë níc ta, vµ lµ Chñ tÞch Héi ®ång thÈm ®Þnh ®· nhËn xÐt: C«ng nghÖ ®îc çc
t¸c gi¶ lùa chän lµ hîp lý vµ s¸ng t¹o, cã mét c¬ së khoa häc v÷ng ch¾c. §ã lµ sù kÕt hîp
gi÷a 3 c«ng nghÖ chñ yÕu- C«ng nghÖ xÐ, t¸ch vµ tuyÓn r¸c; C«ng nghÖ ñ r¸c víi
nh÷ng quy tr×nh vµ chÕ phÈm hiÖn ®¹i nhÊtë ViÖt nam hiÖn nay; C«ng nghÖ t¸i chÕ
®èi víi vËt liÖu chÊt dÎo vµ çc phÕ th¶i kh¸c ®Ó tËn dông tèi ®a. §ã lµ viÖc triÓn
khai c«ng nghÖ ®ång bé nhiÒu tÇng líp, lÆp ®i lÆp l¹i, nhiÒu ph¬ng thøc, víi môc tiªu
kh«ng bá qua bÊt cø thµnh phÇn, kÝch thíc, chñng lo¹i nµo cña r¸c th¶i. §ã lµ sù kÕt hîp
gi÷a hiÖn ®¹i vµ truyÒn thèng mµ hiÖn ®ang cã tÝnh kh¶ thi v× truyÒn thèng ®· ®îc
tèi u ho¸. §ã lµ viÖc øng dông ®ång thêi c«ng nghÖ vi sinh, c¬ khÝ ho¸ d©y truyÒn, ¸p
dông tuyÓn tõ, tuyÓn giã..
Mong sao m« h×nh Nhµ m¸y xö lý r¸c Thuû Ph¬ng sÏ ®îc nh©n réng ra çc ®Þa
ph¬ng kh¸c, nhÊt lµ t¹i çc thµnh phè ®«ng d©n c vµ thiÕu ®Êt ch«n lÊp r¸c.
IV. Gi¸m s¸t thi c«ng hÖ thèng cÊp ®iÖn

Néi dung c«ng t¸c cÇn gi¸m s¸t trong c«ng t¸c x©y l¾p ®iÖn:
Çc c«ng viÖc cÇn ®îc tæ chøc gi¸m s¸t trong qu¸ tr×nh x©y l¾p ®iÖn bao gåm:
* Çc thiÕt bÞ ph©n phèi vµ tr¹m biÕn ¸p trong nhµ, ngoµi trêi ®iÖn ¸p ®Õn 220
KV.
* Çc bé chØnh lu
* Çc m¸y ®iÖn, thiÕt bÞ khëi ®éng, ®iÒu chØnh vµ b¶o vÖ
* ThiÕt bÞ ®iÖn cña m¸y trôc
* Çc hÖ thèng thanh çi
* Çc thiÕt trÝ ®iÖn ph©n
* Çc thiÕt bÞ chiÕu s¸ng
* §êng d©y ®iÖn 1 chiÒu vµ xoay chiÒu ®iÖn ¸p ®Õn 1000V
* §êng çp ®iÖn lùc ®Õn 35 KV
* §êng d©y dÉn ®iÖn trªn kh«ng.
Bµi nµy ®i vµo chuyªn m«n kh¸ s©u nªn ph¶i nghiªn cøu thËt tû mû qua qu¸ tr×nh
kiÓm tra.
34
4.1. Çc c¨n cø vÒ ph¸p lý khi kiÓm tra chÊt lîng c«ng t¸c x©y l¾p ®iÖn:
* Çc yªu cÇu chÊt lîng kü thuËt nhµ thÇu ph¶i ®¸p øng trong Bé Hå s¬ mêi
thÇu.
* NÕu chç nµo cha ghi trong bé hå s¬ mêi thÇu cã thÓ c¨n cø vµo nh÷ng chØ
dÉn trong tµi liÖu nµy ®Ó yªu cÇu nhµ thÇu ph¶i ®¸p øng.
* Çc tiªu chuÈn x©y dùng hiÖn hµnh liªn quan ®Õn çc c«ng t¸c ®îc ghi trong
hîp ®ång giao nhËn thÇu x©y l¾p ®iÖn mµ t vÊn ®¶m b¶o chÊt lîng cã nhiÖm vô ph¶i
thùc hiÖn kiÓm tra.
* Çc tiªu chuÈn vÒ An toµn lao ®éng, phßng chèng ch¸y, næ, b¶o vÖ m«i trêng,
nh÷ng qui ®Þnh trong Qui chuÈn X©y dùng ViÖt nam.
* Çc yªu cÇu kü thuËt ghi trong çc b¶n vÔ thiÕt kÕ ®· ®îc thÈm ®Þnh vµ ®îc
cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt.
* Çc chØ dÉn cña nhµ chÕ t¹o thiÕt bÞ, nhµ cung øng vËt t ghi thµnh v¨n b¶n
trong catalogue in chÝnh thøc.
Khi sö dông thiÕt bÞ ngo¹i nhËp cã ®Æc tÝnh kü thuËt cña thiÕt bÞ cã ®iÒu g×
kh«ng thèng nhÊt víi chØ dÉn ë tµi liÖu nµy, ph¶i c¨n cø vµo catalogue cña nhµ chÕ t¹o,
lËp ph¬ng ¸n kiÓm tra vµ th«ng qua t vÊn ®¶m b¶o chÊt lîng tr×nh Chñ nhiÖm dù ¸n
duyÖt. ThÝ dô nh khe hë trong çc æ trôc, ®é kh«ng ®ång ®Òu cña çc khe hë kh«ng
khÝ trong çc m¸y ®iÖn, çc trÞ sè lùc nÐn cña çc tiÕp ®iÓm v.v...
Tríc khi khëi c«ng çc c«ng t¸c x©y l¾p ®iÖn ph¶i kiÓm tra :
* Çc tµi liÖu kü thuËt, hå s¬ thiÕt kÕ, dù to¸n. ThiÕt kÕ, dù to¸n ®· ®îc kiÓm
®Þnh cha? C¬ quan kiÓm ®Þnh cã kh¸ng nghÞ ®iÒu g× kh«ng vµ bªn thiÕt kÕ ®· söa
ch÷a nh÷ng chç kh¸ng nghÞ cha? NÕu cã nh÷ng ®iÒu kh«ng tho¶ thuËn ®îc gi÷a c¬
quan kiÓm ®Þnh vµ c¬ quan thiÕt kÕ, çn bé t vÊn ®¶m b¶o chÊt lîng cÇn xin ý kiÕn
cña chñ nhiÖm dù ¸n vµ gióp chñ ®Çu t tæ chøc nh÷ng cuéc häp cÇn thiÕt ®Ó t vÊn
cho chñ ®Çu t quyÕt ®Þnh cuèi cïng.
* Nhµ thÇu ®· tr×nh b¶n vÏ c«ng nghÖ l¾p r¸p, ®· cã hå s¬ gi¶i tr×nh biÖn ph¸p
thi c«ng cha vµ çn bé t vÊn ®¶m b¶o chÊt lîng ®· xem xÐt vµ t vÊn cho chñ nhiÖm dù
¸n duyÖt cha. NÕu biÖn ph¸p thi c«ng cha ®îc chñ nhiÖm dù ¸n phª duyÖt th× cha ®îc
khëi c«ng c«ng t¸c.
* §èi víi çc lo¹i c«ng viÖc nh: L¾p ®Æt çc chØnh lu thuû ng©n, çc b×nh
acquy, c«ng t¸c hµn. c«ng t¸c neo buéc, ch»ng buéc, c«ng t¸c x©y l¾p cã sö dông bóa
h¬i, bóa sóng hoÆc çc dông cô l¾p ®Æt kh¸c, çc c«ng t¸c ®o kiÓm b»ng m¸y tr¾c
®¹c, nh÷ng çn bé, c«ng nh©n thùc hiÖn c«ng t¸c ®Òu ph¶i qua líp huÊn luyÖn vµ ®îc
cÊp chøng chØ, v¨n b»ng hîp ph¸p. Tríc khi thi c«ng, nhµ thÇu mét lÇn n÷a ph¶i phæ
biÕn qui tr×nh thao t¸c, tr×nh tù thao t¸c, çc yªu cÇu kü thuËt, çc chØ dÉn cña qui
ph¹m, cña bªn thiÕt kÕ vµ cña çc tiªu chuÈn liªn quan. Mäi viÖc huÊn luyÖn ph¶i cã sù
chøng kiÕn cña t vÊn ®¶m b¶o chÊt lîng chøng kiÕn.
35
* Tríc khi thi c«ng cÇn cã b¶n qui chÕ an toµn lao ®éng ®îc nhµ thÇu so¹n th¶o
cho c«ng t¸c ph¶i tiÕn hµnh vµ qui chÕ nµy ph¶i ®îc phæ biÕn ®Õn tõng c«ng nh©n
vµ cã sù x¸c nhËn cña chÝnh tõng ngêi c«ng nh©n.
* NÕu nhµ thÇu thùc hiÖn viÖc x©y l¾p ®iÖn theo ph¬ng thøc c«ng nghiÖp
ho¸, sö dông çc thiÕt bÞ ®iÖn hîp khèi thµnh tõng côm th× cÇn kiÓm tra kü vµ cã biªn
b¶n x¸c nhËn chÊt lîng cña tõng côm. Khi giao ®Õn c«ng trêng ph¶i cã x¸c nhËn chÊt l-
îng vµ hå s¬ ®Çy ®ñ cña côm ®· hîp khèi. Khi tu©n theo ph¬ng ph¸p nµy th× ngay b¶n
vÏ còng ph¶i t¸ch thµnh tõng côm vµ chuyÓn giao cïng víi hiÖn vËt ®· ®îc kiÓm tra
chÊt lîng.
* Nh÷ng c«ng t¸c x©y dùng cÇn hoµn thµnh tríc khi l¾p ®Æt thiÕt bÞ. Ph¶i
kiÓm tra vµ lËp biªn b¶n nghiÖm thu, chøng nhËn phÇn x©y liªn quan ®· ®¶m b¶o
chÊt lîng míi ®îc l¾p thiÕt bÞ.
* Khi x©y dùng kiÓu l¾p ghÐp th× trong kÕt cÊu l¾p ghÐp ph¶i chuÈn bÞ tríc
çc khe r·nh, hèc ®Ó b¾t çc hép ®Çu d©y vµ r·nh, khe ®Ó ®Æt d©y phï hîp víi thiÕt
kÕ.
* Trong viÖc l¾p ®Æt d©y dÉn ®iÖn thµnh bã, thµnh côm, cÇn kiÓm tra vÒ sè
lîng sîi, tiÕt diÖn tõng lo¹i sîi, sù th«ng m¹ch cña tõng sîi. Qu¸ tr×nh lùa chän d©y, cÇn
chó ý lùa chän mµu s¾c vá d©y ®Ó khi nèi dÔ dµng kiÓm tra sù th«ng m¹ch cho tõng
d©y ®· nèi nhiÒu ®o¹n.
* Nh÷ng thiÕt bÞ ®o ®Õm l¾p trong m¹ng ®iÖn cÇn ®îc kiÓm tra, kiÓm ®Þnh
vµ hiÖu chØnh tríc khi ®a vµo l¾p ®Æt.
* Çc cäc còng nh phô kiÖn nèi ®Êt nªn chÕ s½n t¹i xëng vµ ®Õn hiÖn trêng chØ
thùc hiÖn kh©u liªn kÕt.
4.2 C«ng t¸c chuÈn bÞ thi c«ng c«ng t¸c x©y l¾p ®iÖn:
4.2.1. KiÓm tra hå s¬ vµ tµi liÖu:
* ThiÕt kÕ ph¶i phï hîp víi qui ®Þnh hiÖn hµnh vÒ lËp thiÕt kÕ vµ dù to¸n çc
c«ng tr×nh x©y dùng c«ng nghiÖp. B¶n vÏ thi c«ng ph¶i tr×nh chñ ®Çu t phª duyÖt.
ThiÕt kÕ ph¶i ®îc c¬ quan thiÕt kÕ kh¸c thÈm ®Þnh. Ph¶i sö lý xong çc kiÕn nghÞ
cña c¬ quan thÈm ®Þnh.
* Hå s¬ kü thuËt bªn chñ dù ¸n ph¶i giao cho nhµ thÇu ph¶i bao gåm:
 Lý lÞch, hé chiÕu thiÕt bÞ ph¶i l¾p vµ çc ®ång hå thuéc thiÕt bÞ trän bé.
 B¶n vÏ l¾p r¸p çc thiÕt bÞ ®iÖn vµ thiÕt bÞ trän bé, çc s¬ ®å nguyªn lý vµ
s¬ ®å l¾p.
 Toµn bé çc b¶n liÖt kª göi kÌm theo hµng.
 S¬ ®å ®¸nh dÊu nh÷ng côm vµ chi tiÕt ®îc chuyÓn ®Õn theo h×nh thøc th¸o
rêi.
36
 ChØ dÉn cña nhµ chÕ t¹o thiÕt bÞ trong ®ã ghi râ çch l¾p ®Æt vµ khëi ®éng
çc thiÕt bÞ.
 Çc biªn b¶n thö nghiÖm xuÊt xëng cña nhµ chÕ t¹o, nhÊt lµ vÒ l¾p r¸p, kiÓm
tra c©n b»ng, ch¹y rµ tr¬n thÝ nghiÖm vµ biªn b¶n kiÓm nhËn cña bªn chñ
®Çu t víi nhµ cung cÊp. NÕu nhµ thÇu ®îc giao c¶ phÇn mua s¾m th× ®ã lµ
biªn b¶n mµ nhµ thÇu nghiÖm thu víi bªn b¸n thiÐet bÞ, cã sù chøng kiÕn cña
chñ ®Çu t.
 KiÓm tra viÖc ghi çc dung sai thùc tÕ vµ dung sai chÕ t¹o ®¹t ®îc khi nhµ
chÕ t¹o l¾p r¸p kiÓm tra vµ thö nghiÖm trªn bµn thö.
 Tµi liÖu b»ng tiÕng níc ngoµi ph¶i ®îc dÞch ra tiÕng ViÖt. B¶n dÞch nµy
ph¶i ®îc c¬ quan chuyªn m«n thÈm ®Þnh ®é chÝnh x¸c vÒ thuËt ng÷ vµ néi
dung.
4.2.2. VÒ çc yªu cÇu ®èi víi sù cung øng thiÕt bÞ:
* ThiÕt bÞ ®iÖn cã kÝch thíc phæ th«ng cã thÓ ®îc giao hµng díi h×nh thøc ®·
l¾p hoµn chØnh cßn thiÕt bÞ cã kÝch thíc lín ph¶i giao hµng díi h×nh thøc th¸o rêi
thµnh nhiÒu khèi. KÝch cì çc khèi rêi ®îc nªu trong Bé Hå s¬ mêi thÇu víi ®iÒu kiÖn
khi l¾p r¸p hîp khèi kh«ng ®ßi hái ph¶i tiÕn hµnh çc ®éng t¸c tu chØnh kh¸c.
* Mäi thiÕt bÞ ®iÖn ph¶i kÌm theo sè liÖu ch¹y thö, thÝ nghiÖm cña nhµ chÕ
t¹o.
* ThiÕt bÞ giao nhËn ph¶i trong t×nh tr¹ng bao gãi cÈn thËn, cã thïng chøa ch¾c
ch¾n, chèng Èm, bao nhá chøa trong thïng lín ph¶i bäc nylon vµ miÖng ®îc hµn kÝn,
kh«ng cã dÊu hiÖu bÞ më tríc khi ®Õn c«ng trêng.
* Nh·n m¸c hµng ho¸ ph¶i ®Çy ®ñ, bªn ngoµi bao b× cßn nguyªn tiªu ®Ò, sè ®¸nh
dÊu, Logo vµ b¶ng ghi cña nhµ s¶n xuÊt, ngêi giao hµng ph¶i cßn nguyªn. Çc dÊu hiÖu
chèng ma, chç ®¸nh dÊu vÞ trÝ mãc çp ph¶i cßn nguyªn vµ thïng hµng kh«ng ®îc lËt
ngîc víi chiÒu ®Æt b¾t buéc vµ ph¶i ®îc che ma, n¾ng. Çc gãi tµi liÖu ®i theo hµng
ph¶i cã bao riªng vµ cßn ®ang trong t×nh tr¹ng tèt, kh«ng cã biÓu hiÖn bÞ th¸o më vµ bÞ
tr¸o phÇn chøa bªn trong.
4.2.3. KiÓm tra trong qu¸ tr×nh tiÕp nhËn thiÕt bÞ ®iÖn
* Tr×nh tù tiÕp nhËn thiÕt bÞ, ®iÒu kiÖn tiÕp nhËn vµ ph¬ng ph¸p b¶o qu¶n
çc thiÕt bÞ ®iÖn, çc phô kiÖn vÒ çp vµ vËt t cÇn chøa cÊt trong kho, ph¶i theo chØ
dÉn cña nhµ chÕ t¹o.
Lu ý r»ng thiÕt bÞ ®iÖn cã thÓ chia ra thµnh 4 nhãm víi nh÷ng møc ®é yªu cÇu
b¶o qu¶n kh¸c nhau.
Nhãm 1: ThiÕt bÞ kh«ng ®ßi hái ph¶i che ma n¾ng, ®îc phÐp ®Ó ngoµi trêi nh-
ng ph¶i ®Æt trªn gi¸ kª, bÖ kª. Nhng nÕu thËt tèt, nªn cã nh÷ng tÊm t«n di ®éng ®Ó phñ
chèng ma n¾ng.
37
Nhãm 2: ThiÕt bÞ chÞu ®îc sù thay ®æi nhiÖt ®é nhng ph¶i chèng ma, chèng
n¾ng tr¸nh çc t¸c ®éng trùc tiÕp cña bøc x¹ mÆt trêi.
Nhãm 3: ThiÕt bÞ ®ßi hái chèng ma n¾ng vµ chèng Èm, Ýt chÞu ¶nh hëng cña
nhiÖt ®é nhng ®ßi hái cÊt gi÷ b¶o qu¶n trong kho kÝn, chñ yÕu chèng va ®Ëp c¬ häc
vµ mÊt m¸t.
Nhãm 4: Çc ®ång hé, trang bÞ vµ c¬ cÊu quan träng kh«ng chÞu ®îc t¸c ®éng
cña nhiÖt ®é, bøc x¹, ma n¾ng nªn b¶o qu¶n trong kho kÝn vµ cã trang bÞ xÊy kh«
chèng çc t¸c ®éng cña h¬i níc.
Tríc khi cÊt chøa thiÕt bÞ vµo kho, chÊt ë b·i, cÇn kiÓm tra hÖ ®ì, r·nh tho¸t n-
íc, hÖ cöa, ®é ch¾c ch¾n cña m¸i, vµ hÖ th«ng giã, hÖ thèng xÊy hay hót Èm, thËm
chÝ hÖ ®iÒu hoµ khÝ hËu nÕu cã yªu cÇu.
Çn bé t vÊn ®¶m b¶o chÊt lîng cÇn chøng kiÕn qu¸ tr×nh giao nhËn thiÕt bÞ
®iÖn, nh¾c nhë thñ tôc vµ chøng kiÕn çc qu¸ tr×nh kiÓm tra vµ chó ý ®Ó ®¶m b¶o:
* Sù ®ång bé cña thiÕt bÞ ®iÖn:
* M· hiÖu cña çc thiÕt bÞ ph¶i phï hîp víi phiÕu giao hµng cña nhµ chÕ t¹o, b¶n
kª ®i liÒn víi hßm hµng ho¸, thiÕt bÞ, vµ nhÊt lµ ®Æc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn kü thuËt
khi giao hµng.
* T×nh tr¹ng cña thiÕt bÞ, hµng ho¸: ®é míi, ®é nguyªn vÑn kh«ng g·y, kh«ng h
háng, tÝnh tr¹ng khuyÕt tËt, t×nh tr¹ng níc s¬n bªn ngoµi, ®é bao phñ cña dÇu, mì chèng
gØ.
* ChÊt lîng tõng côm chi tiÕt nh×n mÆt ngoµi vµ ph¶i xem xÐt kü b»ng m¾t th-
êng hoÆc ®«i khi dïng kÝnh lóp ®Ó kiÓm tra.
Qua kiÓm tra, nÕu thÊy sai sãt hoÆc kh«ng ®óng víi hå s¬ giao th× khiÕu n¹i víi
bªn giao hµng ®Ó ®iÒu chØnh cho ®óng sù cam kÕt trong hîp ®ång vµ phô lôc hîp
®ång mua b¸n vµ giao nhËn thÇu mua s¾m thiÕt bÞ. Khi kiÓm tra xong l¹i ph¶i bao gãi
cÈn thËn vµ niªm phong, cã sù chøng kiÕn cña çc bªn.
ThiÕt bÞ ®iÖn cÊt chøa trong kho ph¶i ®îc s¾p xÕp theo khoa häc, dÔ t×m, dÔ
kiÓm tra vµ dÔ giao nhËn khi lÊy ra l¾p ®Æt. CÇn cã b¶ng kª, b¶ng hiÖu ®Ó t¹i vÞ
trÝ tõng mãn hµng nh»m dÔ theo dâi. ThiÕt bÞ nÆng cÇn ghi thªm träng lîng ®Ó tiÖn
®iÒu ®éng ph¬ng tiÖn n©ng cÊt, di chuyÓn. Kho ngoµi trêi còng cã b¶ng treo tªn vËt
liÖu, chi tiÕt.
Mäi thiÕt bÞ ®Ó ngoµi trêi ®Òu ph¶i cã bÖ ®ì, gi¸ kª. Kh«ng ®îc ®Ó trùc tiÕp
lªn ®Êt. NÕu thÊy cã hiÖn tîng tô ®äng níc cÇn kh¬i tho¸t níc t¹i n¬i cÊt chøa thiÕt bÞ
ngoµi trêi. Çch s¾p xÕp sao cho chi tiÕt vµ bé phËn thiÕt bÞ kh«ng bÞ cong vªnh
hoÆc vËt nÆng ®Ì lªn lµm biÕn d¹ng. Çc ®iÓm kª ph¶i ch¾c ch¾n, kh«ng bËp bªnh
hay cã su híng nhµo ®æ g©y nguy hiÓm cho b¶n th©n thiÕt bÞ vµ ngêi ®i l¹i kiÓm tra,
b¶o qu¶n.
38
ThiÕt bÞ, chi tiÕt cÊt chøa trong nhµ ph¶i ®îc b¶o qu¶n s¹ch sÏ, kh« r¸o vµ th«ng
tho¸ng giã. HÕt søc tr¸nh ®Ó bôi phñ tÇng tÇng, líp líp. Nh÷ng cæ trôc, s¾t thÐp kh«ng
s¬n ®Ó lé ®Òu ph¶i b«i mì b¶o qu¶n hoÆc b«i vad¬lin c«ng nghiÖp. B«i phñ b¶o vÖ
b»ng lo¹i mì hay vad¬lin nµo ph¶i theo chØ dÉn cña catalogue, tuyÖt ®èi kh«ng b«i phñ
tuú tiÖn. NÕu catalogue kh«ng cã chØ ®Þnh ®Æc biÖt, ph¶i tra trong sæ tay sö dông
dÇu, mì mµ quyÕt ®Þnh b«i phñ lo¹i dÇu mì nµo. QuyÕt ®Þnh lo¹i dÇu, mì b«i phñ
ph¶i do kü s chÞu tr¸ch nhiÖm cña kho b·i cÊt chøa ra lÖnh b»ng v¨n b¶n.
Nh÷ng chi tiÕt cña m¸y ®iÖn ®îc giao díi h×nh thøc th¸o rêi nh lâi thÐp tõ, cuén
d©y, cæ trôc, cæ gãp hay vµnh ®ì chæi than, b¹c ë æ trôc ph¶i cã çch b¶o qu¶n riªng,
kh«ng ®Ó han gØ, h háng do va ch¹m. M¸y mãc mµ nhµ chÕ t¹o hoÆc nhµ cung øng
göi ®Õn díi d¹ng l¾p r¸p trän bé, tuyÖt ®èi kh«ng th¸o rêi trong qu¸ tr×nh b¶o qu¶n, cÊt
chøa. Khi nghi ngê cã sù h háng bªn trong hay chi tiÕt trong khèi ®· l¾p r¸p tæng thÓ
thµnh côm th× ®¸nh dÊu b»ng v¨n b¶n g¾n kÌm ®Ó lu ý kiÓm tra trong qu¸ tr×nh l¾p
r¸p. V¨n b¶n nµy cã sù chøng kiÕn cña bªn giao hµng vµ t vÊn ®¶m b¶o chÊt lîng.
Khi thËt cÇn thiÕt ph¶i th¸o m¸y ®Ó kiÓm tra th× ph¶i lËp biªn b¶n cã sù chøng
kiÕn cña bªn giao hµng, nhµ thÇu vµ t vÊn ®¶m b¶o chÊt lîng sau khi chñ nhiÖm dù ¸n
cho phÐp, ph¶i theo ®óng chØ dÉn cña nhµ chÕ t¹o, vµ nhÊt thiÕt ph¶i lËp v¨n b¶n.
ChØnh lu thuû ng©n vµ çc chi tiÕt ph¶i ®îc b¶o qu¶n trong nhµ. Chç cÊt chøa
ph¶i kh« r¸o, th«ng tho¸ng. Qu¸ tr×nh vËn chuyÓn, chuyÓn dÞch vÞ trÝ cña nh÷ng
chØnh lu thuû ng©n vµ çc bé phËn trao ®æi nhiÖt ph¶i hÕt søc cÈn thËn.. Ph¶i gi÷
nguyªn bao gãi. ChØ ®îc th¸o bao gãi khi tiÕn hµnh l¾p ®Æt. ChØnh lu GÐcmani vµ
Silic ph¶i b¶o qu¶n trong phßng cã th«ng giã cìng bøc vµ ph¶i ®Æt trong m«i trêng Êm
do sÊy, sëi.
M¸y biÕn ¸p vËn chuyÓn ®a ®Õn hiÖn trêng ph¶i tu©n theo " Qui tr×nh vËn
chuyÓn vµ l¾p ®Æt m¸y biÕn ¸p " hoÆc theo chØ dÉn cña nhµ chÕ t¹o. Çch ®iÖn cã
dÇu ph¶i th¸o khái bao gãi vµ ®Æt ®øng trªn çc gi¸ ®ì chuyªn dïng vµ b¶o qu¶n t¹i n¬i
kh« r¸o. HÖ thèng dµn lµm m¸t ph¶i cÊt chøa t¹i nhµ cã m¸i che, çc lç vµ mÆt bÝch
ph¶i nót kÝn ®Ó tr¸nh han gØ, èng phßng næ còng cÇn bÞt kÝn trong qu¸ tr×nh b¶o
qu¶n. Nót trªn b×nh d·n në ph¶i kÝn vµ ®îc vÆn chÆt. Tríc khi l¾p ®Æt m¸y biÕn ¸p,
nh÷ng chi tiÕt h háng ph¶i ®îc thay thÕ hoÆc söa ch÷a, xö lý cho thËt tèt míi ®îc l¾p
®Æt.
Çc lo¹i thiÕt bÞ lo¹i trong nhµ ph¶i ®îc b¶o qu¶n ë n¬i kh« r¸o, kh«ng cã h¬i Èm
vµ bôi. Çc lo¹i ®ång hå vµ thiÕt bÞ t¬ng tù còng cÇn ®îc b¶o vÖ hÕt søc cÈn thËn vµ
ph¶i cã sÊy. Çc tñ ph©n phèi vµ b¶ng ®iÖn ph¶i phï hîp víi çc thiÕt bÞ l¾p trong
nh÷ng tñ ®ã.
Çc tô ®iÖn tÜnh vµ tô ®iÖn giÊy tÈm dÇu ph¶i b¶o qu¶n trong nhµ kh« r¸o,
nhiÖt ®é kh«ng qu¸ +35oC. Kh«ng ®îc b¶o qu¶n tô ®iÖn trong çc gian buång chøa
chÞu chÊn ®éng nh gÇn çc m¸y mãc ®ang ch¹y. B¶o qu¶n tô ®iÖn trong nhµ cã sÊy
ph¶i tr¸nh viÖc ®Ó chóng gÇn nguån ph¸t nhiÖt vµ kh«ng ®Ó cho ¸nh s¸ng, dï lµ ¸nh
39
s¸ng ®Ìn räi vµo tô ®iÖn trùc tiÕp. Çc tô ®iÖn ®Æt ®øng, sø çch ®iÖn ph¶i quay lªn
trªn vµ kh«ng ®îc xÕp chång çi nä lªn çi kia.
Çc b¶n cùc cña acquy ch× ph¶i b¶o qu¶n trong bao gãi, ®Æt trong nhµ kh« r¸o.
Çc acquy kiÒm ph¶i b¶o qu¶n trong nhµ kh« r¸o vµ th«ng giã tèt, kh«ng nªn ®Ó trong
nhµ cã sù thay ®æi nhiÖt ®é qu¸ nhiÒu trong thêi gian cña mét ngµy ®ªm. CÊm ®Ó
acquy ch× chung víi acquy kiÒm.
Qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch hµng ®iÖn nÕu thÊy mì b¶o qu¶n bÞ kh«, bÞ mÊt m¸t
ph¶i bæ sung hoÆc thay líp mì míi.
Khi cÇn cÊt chøa kh¸ l©u, ph¶i ®Þnh kú kiÓm tra xem xÐt, b«i l¹i mì b¶o qu¶n.
NÕu kh«ng cã chØ ®Þnh cña nhµ chÕ t¹o th× tèi ®a 9 th¸ng ph¶i kiÓm tra mét lÇn. Khi
kiÓm tra, kh«ng ®Ó bôi vµ Èm lµm ¶nh hëng chÊt lîng hµng ®ang b¶o qu¶n. NÕu thÊy
trªn mÆt bao b× hoÆc trªn mÆt thiÕt bÞ bÞ Èm, cã ®äng s¬ng th× ph¶i kiÓm tra bÊt
thêng.
CÇn hÕt søc chó ý kh©u thñ tôc kiÓm tra. Kh«ng ®Ó thñ kho kiÓm tra tù tiÖn
mµ ph¶i cã nhãm kiÓm tra ®Çy ®ñ çc bªn h÷u quan vµ lËp hå s¬, biªn b¶n cÈn thËn
cña tõng lÇn kiÓm tra. Khi hµng ho¸ giao kh«ng trän bé vµ h háng ph¸t hiÖn ®îc, bªn
giao hµng cÇn sö lý nghiªm tóc theo ®óng tr¸ch nhiÖm cña m×nh.
Çc rul« cuèn d©y çp ph¶i b¶o qu¶n cÈn thËn chèng bÞ va ®Ëp, ®Çu çp ph¶i
hµn kÝn. Khi cÇn b¶o qu¶n rul« trªn 1 n¨m, çc rul« ®ang cuèn çp ph¶i b¶o qu¶n trong
nhµ cã m¸i che. Ph¶i gi÷ cho v¸n gç bäc çc rul« çp nguyªn vÑn. MÆt rul« ph¶i ghi m·
hiÖu, qui çch. Kh«ng ®Ó cho rul« mÊt kh¶ n¨ng quay.
Çc kÕt cÊu kim lo¹i cña cét ®ì d©y ®iÖn ®i trªn kh«ng khÝ, cét thÐp, cét bª
t«ng ph¶i ph©n lo¹i vµ s¾p xÕp thµnh khu riªng, kª trªn gèi ®ì, tr¸nh Èm ít.
Cét gç vµ cét bª t«ng kh«ng xÕp ®èng cao trªn 2 mÐt, ph¶i cã thanh chèng kÑp
gi÷ nh÷ng chång cét, cét chèng çch nhau xa nhÊt lµ 3 mÐt. Gi÷a çc ®èng ph¶i cã khe
®i l¹i ®Ó kiÓm tra chÊt lîng trong qu¸ tr×nh b¶o qu¶n. Gi¸ kª, nÕu cét ng¾n h¬n 22
mÐt, kª hai mè ®ì, cét dµi trªn 22 mÐt sÏ cã 3 gèi ®ì. VÞ trÝ tÝnh sao cho kh«ng g©y
m«men qu¸ lín lµm nøt cét.
Mäi chi tiÕt kh«ng ®¶m b¶o chÊt lîng ph¶i ®a ra khái c«ng trêng ®Ó tr¸nh cÊp
ph¸t cho l¾p ®Æt bÞ nhÇm lÉn.
D©y ®iÖn cÇn b¶o qu¶n trong nhµ vµ ph©n lo¹i theo ®êng kÝnh d©y, chñng
lo¹i d©y vµ cã biÓn hiÖu, ghi râ chÊt lîng.
Víi nh÷ng vËt liÖu x©y dùng kh¸c nh xi m¨ng, v«i th× b¶o qu¶n theo çc qui
®Þnh cña vËt liÖu x©y dùng. VËt liÖu næ nh thuèc næ, ®¹n dïng cho sóng thi c«ng th×
b¶o qu¶n theo çch b¶o qu¶n vËt liÖu næ.
4.2.4. Çc yªu cÇu cña c«ng tr×nh x©y dùng ®Ó l¾p ®Æt thiÕt bÞ ®iÖn:
40
Tríc khi b¾t ®Çu l¾p ®Æt thiÕt bÞ ®iÖn trªn çc c«ng tr×nh x©y dùng ph¶i
tiÕn hµnh çc c«ng t¸c chuÈn bÞ trªn tæng mÆt b»ng nh sau:
(i) Lµm ®êng thi c«ng ®ñ ®¶m b¶o vËn chuyÓn thiÕt bÞ ®iÖn (kÓ c¶ thiÕt bÞ qu¸
khæ).
(ii) X©y dùng xong çc c«ng tr×nh, l¸n tr¹i cÇn thiÕt cho viÖc l¾p ®iÖn.
(iii) §Æt hÖ thèng ®iÖn níc, khÝ nÐn cè ®Þnh hay t¹m thêi cÇn thiÕt cho viÖc
l¾p ®iÖn kÓ c¶ thiÕt bÞ dïng ®Ó ®Êu nèi víi m¸y mãc thi c«ng.
(iv) §Æt ®iÖn chiÕu s¸ng cho çc khu vùc cã çc h¹ng môc c«ng tr×nh ph¶i l¾p ®Æt
®iÖn.
(v) Lµm ®êng cho xe ch÷a ch¸y, ®Æt ®êng níc ch÷a ch¸y vµ ®Æt çc ph¬ng tiÖn
phßng chèng ch¸y cÇn thiÕt.
(vi) Lµm thang vµ dµn gi¸o ë nh÷ng chç m¸y trôc kh«ng ho¹t ®éng ®îc.
(vii) §¶m b¶o trang bÞ b¶o hé cho c«ng nh©n, ®¶m b¶o níc uèng cho c«ng nh©n.
VÒ tr×nh tù x©y dùng, çn bé t vÊn ®¶m b¶o chÊt lîng cÇn ®Ò xuÊt víi chñ
nhiÖm dù ¸n, yªu cÇu çc c«ng tr×nh cung cÊp ®iÖn nh tr¹m biÕn ¸p, hÇm çp vµ çc
m¸y trôc ph¶i thi c«ng tríc khi lµm çc c«ng tr×nh kh¸c.
Nh÷ng c«ng tr×nh phôc vô cho viÖc l¾p ®iÖn ph¶i ®îc nghiÖm thu ®¶m b¶o sù
phï hîp víi çc tiªt chuÈn ®Ò xuÊt trong bé Hå s¬ mêi thÇu vµ çc tiªu chuÈn x©y dùng
vµ çc yªu cÇu phôc vô l¾p thiÕt bÞ ®iÖn.
Nh÷ng tiªu chÝ sau ®©y ph¶i kiÓm tra chÆt chÏ trong qu¸ tr×nh nghiÖm thu
phÇn x©y ®Ó phôc vô tèt cho phÇn l¾p:
* Ph¶i ®èi chiÕu víi b¶n thiÕt kÕ ®¶m b¶o tu©n thñ ®óng thiÕt kÕ.
* Mäi chç thay ®æi kh¸c víi thiÕt kÕ, cÇn lËp hå s¬ vµ b¶n vÏ söa ®æi kÌm theo
®óng qui ®Þnh vÒ thñ tôc chØnh söa b¶n thiÕt kÕ cho phï hîp víi thùc tÕ. Bªn thiÕt kÕ
ph¶i lËp b¶n vÏ söa ®æi vµ tu©n thñ çch ghi sè vµ ®¸nh dÊu chç söa ch÷a ®óng qui
®Þnh míi cña ISO. Hå s¬ khi hoµn thµnh ph¶i lËp Dessin de recollement ( b¶n vÏ hoµn
c«ng ) theo ®óng qui ®Þnh.
* CÇn chuÈn bÞ ®Çy ®ñ c«ng cô sö dông trong qu¸ tr×nh kiÓm tra nh thíc ®o,
thíc lµ, thanh kiÓm chiÒu dµy, çc lo¹i ®ång hå ®o vµ nh÷ng dông cô ®o kh¸c. Nh÷ng
dông cô ®o nµy ph¶i ®îc kiÓm tra vµ hiÖu chØnh cÈn thËn. C¬ quan kiÓm tra vµ hiÖu
chØnh nh÷ng dông cô nµy ph¶i lµ c¬ quan chuyªn tr¸ch ®îc cÊp phÐp hµnh nghÒ hîp
ph¸p.
* HÕt søc lu ý kiÓm tra kÝch thíc h×nh häc v× kÝch thíc h×nh häc sÏ ¶nh hëng
lín ®Õn viÖc cã l¾p ®Æt ®îc hay khã kh¨n ®èi víi çc thiÕt bÞ ®iÖn. Chó ý çc kÝch
thíc cña mãng ®Æt m¸y, vÞ trÝ bul«ng neo cho çc bul«ng neo thiÕt bÞ xuèng mãng
m¸y.
41
* Chó ý gabarit cña gian l¾p m¸y, ®¶m b¶o tho¶ m·n kh«ng gian l¾p m¸y. Chó ý
cù ly tõ m¸y ®Õn çc r·nh çp, ®Õn çc vÞ trÝ cè ®Þnh d©y çp, thanh quÑt dÉn ®iÖn.
* Chó ý chÊt lîng çc cÊu kiÖn vµ kÕt cÊu phÇn x©y nh hå s¬ kiÓm tra chÊt lîng
vËt liÖu x©y, hå s¬ kiÓm tra, thö nghiÖm bª t«ng, thÐp... Tríc hÕt ph¶i nh×n tæng thÓ
b»ng m¾t, sau ®ã cÇn ®èi chiÕu hå s¬ thö nghiÖm ®Ó ®èi chøng. Khi thÊy nghi ngê
vÒ chÊt lîng c«ng tr×nh cÇn bæ cøu kÞp thêi tríc khi l¾p ®Æt.
* C«ng t¸c x©y dùng ph¶i ®¶m b¶o gi¶i phãng ®îc ®Þa bµn c«ng t¸c giao cho bªn
l¾p. Kh«ng ®îc tiÕn hµnh xen kÏ võa x©y, võa l¾p trªn cung mét ®Þa bµn thi c«ng.
* ThiÕt bÞ cÇn l¾p mang ®Õn hiÖn trêng cÇn ®îc s¾p xÕp gän theo thø tù l¾p,
ph¶i che ®Ëy tr¸nh ma n¾ng lµm háng, tr¸nh va ®Ëp vµ g©y çc t¸c ®éng h háng do c¬
häc, do nguyªn nh©n vËt lý còng nh nguyªn nh©n ho¸ häc. CÇn chó ý ®¶m b¶o m«i tr-
êng cÊt chøa t¹m thiÕt bÞ chê l¾p, kh«ng ®Ó cho bôi vµ Èm g©y mèc, rªu vµ çc t¸c
nh©n sinh häc lµm gi¶m chÊt lîng hoÆc h háng.
* Chó ý kiÓm tra kÝch thíc cöa bè trÝ trong çc gian sÏ l¾p ®Æt m¸y mãc vÒ
®iÖn.
* Trong gian nhµ l¾p thiÕt bÞ ®iÖn cã l¾p çc m¸y mãc kh¸c cÇn phèi hîp ®Ó
tiÕn ®é l¾p ®Æt phï hîp nhÊt, kh«ng ®Ó çc c«ng t¸c l¾p ®Æt chång chÐo nhau, c¶n
trë nhau trong qu¸ tr×nh thi c«ng l¾p m¸y.
* Ph¶i kiÓm tra çc hép ®Æt èng, çc hè, hèc chõa s½n ®Ó sau nµy l¾p ®Æt çc
æ, çc b¶ng ®iÒu khiÓn, çc m¸y th«ng tin liªn l¹c thËm chÝ c¶ camera, ®Çu ®äc hiÖn
sè hay v« tuyÕn truyÒn h×nh nÕu cã trong thiÕt kÕ th× bªn x©y ph¶i chuÈn bÞ xong.
* NÕu ®êng d©y dÉn ®iÖn chiÕu s¸ng ®i næi th× çc viÖc vÒ phÇn x©y nh»m
hoµn chØnh c«ng tr×nh nh c«ng t¸c tr¸t, l¸ng, l¸t, èp còng ph¶i xong hoµn chØnh.
* NÕu nh÷ng ®êng d©y ®i ngÇm, ph¶i l¾p ®Æt xong çc ®êng d©y råi bªn x©y
tiÕp tôc hoµn thiÖn mÆt ngoµi tríc khi bµn giao cu«Ý cïng.
* CÇn kiÓm tra çc lç chui vµo hÇm çp, giÕng çp vÒ kÝch thíc, b¶n lÒ n¾p
®Ëy vµ ph¶i cã kho¸. Khi lao ®éng chØ ngêi cã tr¸ch nhiÖm míi ®îc gi÷ ch×a kho¸ vµ
®ãng më ®óng theo qui ®Þnh vÒ an toµn vµ vÒ b¶o qu¶n.
* Ph¶i kiÓm tra lèi lªn, xuèng hÇm çp, giÕng çp, ®é s¸ng chiÕu vµo n¬i lªn
xuèng. Ph¶i lu ý ®Õn tay vÞn cho ngêi lªn xuèng ®ñ ®¶m b¶o tiÖn dông, ch¾c ch¾n,
s¹ch sÏ. BËc lªn xuèng ph¶i s¹ch sÏ, kh«ng tr¬n, kh«ng d©y dÇu mì. NÕu b»ng g¹ch, ®¸
ph¶i cã mÆt chèng trît, chèng tr¬n. NÕu b»ng kim lo¹i, tÊm l¸t bËc ph¶i lµ thÐp dËp cã
mÆt chèng tr¬n næi gê.
* §¸y hÇm, ®¸y giÕng ph¶i cã lèi tho¸t hÕt níc khi cã níc.
* Tríc khi l¾p çc thiÕt bÞ ®iÖn, bªn giao thÇu ph¶i giao cho nhµ thÇu çc biªn
b¶n nghiÖm thu cña çc phÇn viÖc ®· tiÕn hµnh tríc nh biªn b¶n nghiÖm thu viÖc l¾p
42
®Æt èng, biªn b¶n nghiÖm thu çch nèi èng, biªn b¶n nghiÖm thu çc c«ng t¸c chèng
thÊm. Çc m¬ng ®Æt èng çp ph¶i kh« r¸o vµ s¹ch sÏ.
* NÕu tiÕn hµnh ®Æt çc cÊu kiÖn cña tr¹m biÕn ¸p ngoµi trêi ph¶i th¸o gì cèp
pha mãng vµ m¬ng çp, san xong mÆt b»ng, lµm hµng rµo qu©y quanh khu vùc dµnh
riªng cho tr¹m. Khi mäi viÖc ®· xong vµ æn ®Þnh míi tiÕn hµnh l¾p.
* NÕu cã cæng trôc ®Ó rót ruét m¸y biÕn ¸p, çc thïng dÇu, hÖ thèng dÉn dÇu
cña tr¹m biÕn ¸p ph¶i hoµn thµnh x©y l¾p hoµn chØnh tríc khi kiÓm tra m¸y biÕn ¸p
vµ l¾p m¸y c¾t ®iÖn.
* ThiÕt bÞ ®iÖn sÏ l¾p trong ph©n xëng, khu vùc sÏ l¾p m¸y ph¶i che ch¾n
chèng ma, bôi. Çc bé phËn phô nh thang cña m¸y trôc, sµn thao t¸c, ph¶i l¾p ®Æt xong
tríc khi l¾p m¸y ®iÖn.
* Mäi c«ng viÖc vÒ phÇn x©y ë gian acqui kÓ c¶ hÖ th«ng giã vµ sëi Êm cïng
víi çc viÖc kiÓm tra nh÷ng phÇn viÖc nµy ph¶i lµm xong tríc khi l¾p acqui. Riªng
viÖc s¬n phñ líp s¬n chèng axit hay chÞu kiÒm ë têng, ë trÇn vµ nÒn nhµ ph¶i lµm sau
khi ®· ®Æt xong çc kÕt cÊu cè ®Þnh thanh dÉn vµ d©y ®iÖn chiÕu s¸ng. Khi thi
c«ng trong gian acqui cÇn cã m¸y ®iÒu hoµ kh«ng khÝ vµ cho ch¹y m¸y nµy ®Ó ®¶m
b¶o nhiÖt ®é t¹i gian ®Æt acqui kh«ng díi 15oC.
* Mäi c«ng viÖc x©y l¾p gian chØnh lu thuû ng©n ph¶i hoµn chØnh tríc khi l¾p
chØnh lu. NhiÖt ®é trong gian ®Æt chØnh lu kh«ng thÊp h¬n 15oC.
Mãng m¸y ®Æt çc bé chØnh lu ph¶i rì cèp pha xong, söa sang hÕt çc vÕt rç,
th¸o hÕt çc nót ë çc lç, tÈy cho mÆt bª t«ng hÕt gå ghÒ.
MÆt trªn cña mãng m¸y ph¶i ph¼ng vµ th¨ng b»ng. Mãng çc m¸y lín vµ trung
b×nh ph¶i cã b¶n vÏ vµ çc ®êng t©m, cao tr×nh ph¶i ®îc x¸c ®Þnh vÞ trÝ trªn b¶n vÏ
vµ ®îc bµn giao ghi thµnh v¨n b¶n do çn bé ®o ®¹c lËp thµnh phô lôc trong bé hå s¬
bµn giao sau nµy.
Mäi sai lÖch vÒ mÆt b»ng mãng m¸y ph¶i ®îc ghi chÐp ®Çy ®ñ. ChØ chÊp
nhËn khi ®é gå ghÒ nhá h¬n 10 mm vµ sai sè vÒ ®é nghiªng nhá h¬n 1/100.
* Tríc khi s©ý m¸y ®iÖn chuÈn bÞ cho l¾p ®Æt, mäi viÖc chuÈn bÞ ph¶i lµm
xong. M¸y ph¶i ®îc vÖ sinh s¹ch sÏ. HÖ thèng th«ng giã ph¶i ®îc kiÓm tra kü cµng, ph¶i
s¬n vµ chê kh« s¬n. Cöa hÖ thèng th«ng giã l¾p ®Çy ®ñ vµ vËn hµnh nhÑ nhµng.
* Nh÷ng mãng ®· kiÓm tra, ®¹t tiªu chuÈn ®a vµo l¾p ®Æt ph¶i lËp hå s¬
nghiÖm thu gi÷a bªn thi c«ng vµ chñ ®Çu t, cã sù cã mÆt cña bªn l¾p m¸y vµ coi nh
tiÕn hµnh nghiÖm thu, bµn giao tay ba cho bªn l¾p.
* Mäi c«ng cô phôc vô cho c«ng t¸c l¾p ph¶i ®a tíi hiÖn trêng vµ chuÈn bÞ ë t
thÕ thi c«ng ®îc theo ph¬ng ¸n l¾p nhµ thÇu l¾p ®· tr×nh víi chñ ®Çu t xem xÐt vµ
duyÖt.
43
* LÖnh khëi c«ng l¾p ph¶i do chñ ®Çu t giao cho bªn l¾p b»ng v¨n b¶n sau khi
®· kiÓm tra çc ®iªï kiÖn chuÈn bÞ nh phÇn trªn.
HiÖn nay Bé C«ng th¬ng ®· ban hµnh çc tiªu chuÈn vÒ hÖ ®iÖn lµ:
11 TCN 18-2006 Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn - P I. Quy ®Þnh chung
11 TCN 19-2006 Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn - P II. HÖ thèng ®êng dÉn ®iÖn
11 TCN 20-2006 Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn - P III. Trang bÞ ph©n phèi vµ Tr¹m
biÕn ¸p
11 TCN 21-2006 Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn - P IV. B¶o vÖ vµ tù ®éng
Mäi quy ®Þnh vÒ thiÕt kÕ, t vÊn vµ gi¸m s¸t còng nh nghiÖm thu ®Òu ph¶i
tu©n theo nh÷ng quy ph¹m trang bÞ ®iÖn nµy.
V. Gi¸m s¸t thi c«ng hÖ thèng giao th«ng

HÖ giao th«ng ®« thÞ bao gåm giao th«ng ®èi ngo¹i vµ giao th«ng ®èi néi. Giao
th«ng ®èi ngo¹i lµ hÖ giao th«ng nèi ®« thÞ víi çc ®Þa ®iÓm ngoµi ®« thÞ. Giao
th«ng ®èi ngo¹i cã giao th«ng ®êng bé, ®êng s¾t, ®êng thuû vµ ®êng kh«ng. Giao
th«ng ®èi ngo¹i b»ng ®êng bé, ®êng thuû vµ ®êng s¾t thêng b¾t ®Çu tõ nh÷ng con ®-
êng vµnh ®ai xa néi ®« ®Ó gi¶m mËt ®é xe cé, gi¶m ph¬ng tiÖn xuyªn qua néi ®«. Víi
nh÷ng ®« thÞ lín cã nh÷ng ga hµng kh«ng ®Ó b¾t ®Çu ®êng bay tíi çc ®Þa ®iÓm
ngoµi thµnh phè, ngoµi ®« thÞ, tíi çc thµnh phè kh¸c, tíi çc níc kh¸c.
Giao th«ng ®êng bé, ®êng s¾t cã thÓ n»m ë nhiÒu møc kh¸c nhau so víi mÆt
®Êt nh lµ ®êng hÇm, ®êng mÆt ®Êt vµ ®êng n»m ë çc ®é cao trªn mÆt ®Êt. §Ó
phôc vô cho giao th«ng ®êng bé, ®êng s¾t cã ®êng hÇm mªtro, cã ®êng ë ®é cao mÆt
®Êt ®« thÞ, cã hÇm hoÆc cÇu vît s«ng, hÇm vît ®åi, nói vµ ®êng n»m trªn çc cÇu c¹n
trªn nhiÒu møc kh¸c nhau trªn mÆt ®Êt.
§Ó phôc vô ngêi ®i bé vît ngang ®êng cã hÖ cÇu vît næi hoÆc ngÇm. §Ó phôc
vô cho giao th«ng tÜnh, lµ n¬i ®ç « t«, xe m¸y cã çc ®iÓm ®ç xe trªn mÆt ®Êt, trªn
çc tÇng nhµ hoÆc lµm ngÇm díi ®Êt.
Tæ chøc tèt çc ®Çu mèi giao c¾t gi÷a çc con ®êng lµ yªu cÇu ®Æc thï cña ®«
thÞ v¨n minh. Çc ®Çu mèi giao c¾t võa gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vËn chuyÓn võa mang vÎ,
d¸ng kiÕn tróc cña ®« thÞ.
HÖ ®êng ®« thÞ khi thiÕt kÕ ph¶i tu©n theo TCXDVN 104-2007 - §êng ®« thÞ
- Tiªu chuÈn thiÕt kÕ.
M¹ng líi ®êng phè trong ®« thÞ ph¶i phï hîp víi quy ho¹ch x©y dùng ®· ®îc
duyÖt vµ ph¶i phèi hîp quy ho¹ch x©y dùng çc c«ng tr×nh h¹ tÇng víi nhau ®Ó tr¸nh
l·ng phÝ trong x©y dùng, chång chÐo trong qu¶n lý.
Khi nghiªn cøu quy ho¹ch thiÕt kÕ hÖ thèng giao th«ng ®« thÞ ph¶i ®Æt trong
44
tæng thÓ kh«ng gian ®« thÞ bao gåm khu trung t©m (néi thµnh, néi thÞ) vµ vïng phô
cËn (ngo¹i thµnh, ngo¹i thÞ, çc ®« thÞ vÖ tinh...); ph¶i b¶o ®¶m quy ho¹ch thiÕt kÕ ®-
êng, phè theo ®óng chøc n¨ng hoÆc yªu cÇu ®Æc thï.
Khi thiÕt kÕ çc tuyÕn ®êng phè trong ®« thÞ ngoµi viÖc tu©n theo çc quy
®Þnh trong tiªu chuÈn nµy, khi cÇn cã thÓ tham kh¶o tiªu chuÈn ®êng «t«, ®êng cao
tèc vµ çc tiªu chuÈn, híng dÉn kü thuËt hiÖn hµnh kh¸c.
Khi thiÕt kÕ ®êng phè trong ®« thÞ ph¶i xÐt ®Õn ®Çu t ph©n kú, mµ ph¬ng ¸n
ph©n kú trªn c¬ së ph¬ng ¸n t¬ng lai. Cã thÓ ph©n kú nÒn ®êng, mÆt ®êng, tho¸t níc,
nót giao vµ çc c«ng tr×nh giao th«ng kh¸c trªn nguyªn t¾c kh«ng gi¶m thÊp cÊp kü
thuËt, tËn dông tèi ®a nh÷ng c«ng tr×nh ®· lµm ë giai ®o¹n tríc, thuËn lîi qu¶n lý chØ
giíi x©y dùng, chØ giíi ®êng ®á. Ph¬ng ¸n chän lµ ph¬ng ¸n cã lîi h¬n vÒ kinh tÕ - kü
thuËt.
Xe thiÕt kÕ
Trong hÖ thèng m¹ng líi ®êng ®« thÞ cã 3 lo¹i xe thiÕt kÕ lµ:
a/ Xe con: bao gåm çc lo¹i xe «t« cã kÝch thíc nhá bao gåm xe chë kh¸ch díi 8 chç
ngåi vµ xe t¶i nhá cã mui, ký hiÖu lµ PCU.
b/ Xe t¶i gåm cã:
- Xe t¶i ®¬n, ký hiÖu lµ SU.
- Xe t¶i liªn hîp (xe t¶i moãc tú hoÆc kÐo moãc), ký hiÖu WB.
c/ Xe buýt gåm cã:
- Xe buýt ®¬n, ký hiÖu lµ BUS.
- Xe buýt cã khíp ghÐp, ký hiÖu A-BUS.
Çc lo¹i xe thiÕt kÕ ®îc m« t¶ ë h×nh 1 vµ kÝch thíc ®îc giíi thiÖu ë b¶ng 1.
d/ Xe 2 b¸nh gåm cã:
- Xe ®¹p
- Xe g¾n m¸y (xe thiÕt kÕ lµ xe cã dung tÝch xi lanh 100cm3)
ViÖc lùa chän lo¹i xe thiÕt kÕ tuú thuéc vµo lo¹i ®êng, nhu cÇu lu hµnh trªn ®-
êng vµ kh¶ n¨ng ®¸p øng vÒ mÆt kinh tÕ – kü thuËt.
B¶ng . Çc kÝch thíc cña xe thiÕt kÕ (®¬n vÞ: m)
45
B¸n kÝnh rÏ tèi thiÓu

WB1
WB2
WB3
KÝch thíc chung §é nh«
Lo¹i xe thiÕt kÕ
ChiÒu cao (h)
ChiÒu réng (w)
ChiÒu dµi (L)
Tríc (f)
Sau (r)
Ký hiÖu
Xe con PCU 1,3 2,1 5,8 0,9 1,5 3,4 7,3
Xe t¶i ®¬n SU 4,1 2,6 9,1 1,2 1,8 6,1 12,8
Xe buýt ®¬n BUS 4,1 2,6 12,1 2,1 2,4 7,6 12,8
Xe buýt nèi ghÐp A-BUS 3,2 2,6 18,3 2,6 2,9 5,5 1,2 6,1 11,6
Xe t¶i r¬ moãc ®¬n WB-12 4,1 2,6 15,2 1,2 1,8 4,0 8,2 12,2
WB-15 4,1 2,6 16,7 0,9 0,6 6,1 9,1 13,7
WB-19 4,1 2,6 21,0 1,2 0,9 6,1 12,8 13,7
WB-20 4,1 2,6 22,5 1,2 0,9 6,1 14,3 13,7
Xe t¶i r¬ moãc ®«i WB-35 4,1 2,6 35,9 0,6 0,6 6,7 12,2 0,6 18 13,4 18,3
Chó thÝch :
- WB1, WB2 lµ kho¶ng çch h÷u hiÖu gi÷a çc trôc tríc vµ trôc sau cña xe.
- S lµ kho¶ng çch tõ trôc ¶nh hëng ®u«i xe ®Õn ®iÓm mãc.
- T lµ kho¶ng çch tõ ®iÓm mãc ®Õn trôc ¶nh hëng phÝa tríc xe.
46
L
W r WB f
W
h
5,8
1,5 3,4 0,9
2,1
xe t hiÕt kÕ p
12,1 18,3
2,4 7,6 2,1 2,9 5,2 2,1 5,5 2,6
2,6
2,6
xe t hiÕt kÕ BUS xe t hiÕt kÕ a -BUS
9,1 16,7
1,8 6,1 1,2 0,6 9,1 6,1 0,9
2,6
2,6
xe t hiÕt kÕ SU xe t hiÕt kÕ WB-15

21
1,5 18,3
0,9 12,8 6,1 1,2
2,6
xe t hiÕt kÕ WB-19
22,5
2,6 12,6 6,1
0,9 20,4 1,2
2,6
35,9
13,4 1,5 12,2 6,7
0,6 34,7 0,6
2,6
H×nh 1. Çc lo¹i xe «t« thiÕt kÕ.

Lu lîng giao th«ng thiÕt kÕ
Lu lîng giao th«ng
Lu lîng giao th«ng lµ sè lîng xe, ngêi (®¬n vÞ vËt lý) th«ng qua mét mÆt c¾t ®-
êng trong mét ®¬n vÞ thêi gian, tÝnh ë thêi ®iÓm xÐt.
47
Xe ë ®©y cã thÓ lµ mét lo¹i hoÆc nhiÒu lo¹i ph¬ng tiÖn giao th«ng th«ng hµnh
trªn ®êng, phè.
Lu lîng xe thiÕt kÕ
Lu lîng xe thiÕt kÕ lµ sè xe quy ®æi th«ng qua mét mÆt c¾t trong mét ®¬n vÞ
thêi gian, ë n¨m t¬ng lai.
Xe quy ®æi trong trêng hîp th«ng thêng ®îc quy íc lµ xe con (viÕt t¾t lµ xcq®),
hÖ sè quy ®æi çc lo¹i xe ra xe con ®îc tham kh¶o theo b¶ng 2. Çc trêng hîp ®Æc biÖt
khi phÇn xe ch¹y ®îc thiÕt kÕ chuyªn dông dïng riªng th× xe thiÕt kÕ lµ mét lo¹i xe
chuyªn dông.
N¨m t¬ng lai lµ n¨m cuèi cïng cña thêi h¹n tÝnh to¸n sö dông khai th¸c ®êng,trong
thiÕt kÕ ®êng ®« thÞ, thêi h¹n tÝnh to¸n ®îc x¸c ®Þnh theo lo¹i ®êng:
- 20 n¨m ®èi víi ®êng cao tèc, ®êng phè chÝnh ®« thÞ.
- 15 n¨m ®èi víi çc lo¹i ®êng kh¸c ®îc lµm míi vµ mäi lo¹i ®êng n©ng cÊp
c¶i t¹o trong ®« thÞ.
- Tõ 3 ®Õn 5 n¨m ®èi víi çc néi dung tæ chøc giao th«ng vµ söa ch÷a ®-
êng.
B¶ng 2. HÖ sè quy ®æi çc lo¹i xe ra xe con
Tèc ®é thiÕt kÕ, km/h

Lo¹i xe
 60 30, 40, 50  20
Xe ®¹p 0,5 0,3 0,2

Xe m¸y 0,5 0,25 0,15
Xe «t« con 1,0 1,0 1,0
Xe t¶i 2 trôc vµ xe buýt díi 25 chç 2,0 2,5 2,5
Xe t¶i cã tõ 3 trôc trë lªn vµ xe buýt lín 2,5 3,0 3,5
Xe kÐo moãc vµ xe buýt cã khíp nèi 3,0 4,0 4,5
Ghi chó:
1. Trêng hîp sö dông lµn chuyªn dông, ®êng chuyªn dông (xe buýt, xe t¶i, xe ®¹p...) th× kh«ng cÇn
quy ®æi
2. Kh«ng khuyÕn khÝch tæ chøc xe ®¹p ch¹y chung lµn víi xe «t« trªn çc ®êng cã tèc ®é thiÕt kÕ 
60 km/h
Çc lo¹i lu lîng xe thiÕt kÕ:

a) Lu lîng xe trung b×nh ngµy ®ªm trong n¨m t¬ng lai (n¨m tÝnh to¸n) ®îc viÕt
t¾t lµ Ntbn¨m, ®îc x¸c ®Þnh tõ lu lîng n¨m tÝnh to¸n chia cho sè ngµy trong n¨m. (§¬n
48
vÞ: xe thiÕt kÕ / n¨m).

Gi¸ trÞ lu lîng nµy ®îc dù b¸o theo çc çch kh¸c nhau vµ ®îc dïng ®Ó tham kh¶o
chän cÊp h¹ng ®êng, vµ tÝnh to¸n mét sè yÕu tè kh¸c.
b) Lu lîng xe thiÕt kÕ theo giê (viÕt t¾t Ngiê) lµ lu lîng xe giê cao ®iÓm ë n¨m
t¬ng lai. Lu lîng nµy dïng ®Ó tÝnh to¸n sè lµn xe, xÐt chÊt lîng dßng (møc phôc vô) vµ
tæ chøc giao th«ng…
Lu lîng xe thiÕt kÕ theo giê cã thÓ x¸c ®Þnh b»ng çch:
- Khi cã thèng kª, cã thÓ suy tõ Ntbn¨m qua çc hÖ sè kh«ng ®Òu theo thêi gian.
- Khi cã thèng kª lu lîng giê cao ®iÓm trong 1 n¨m, cã thÓ dïng lu lîng giê cao
®iÓm thø 30 (40) xÐt cho n¨m t¬ng lai.
- Khi kh«ng cã nghiªn cøu ®Æc biÖt, cã thÓ tÝnh: Ngiê = (0,12-0,14) Ntbn¨m
Tèc ®é thiÕt kÕ
Tèc ®é thiÕt kÕ lµ tèc ®é dïng ®Ó tÝnh to¸n çc yÕu tè h×nh häc chñ yÕu cña
®êng trong ®iÒu kiÖn h¹n chÕ.
Tèc ®é thiÕt kÕ kiÕn nghÞ ph¶i phï hîp víi lo¹i ®êng, çc ®iÒu kiÖn vÒ ®Þa
h×nh, viÖc sö dông ®Êt bªn ®êng. Tèc ®é thiÕt kÕ mong muèn nªn dïng ë nh÷ng n¬i
kh¶ thi, cßn nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn h¹n chÕ ®Æc biÖt trong çc ®« thÞ c¶i t¹o cho
phÐp ¸p dông çc trÞ sè cã thÓ chÊp nhËn. Çc quy ®Þnh cô thÓ xem ë ®iÒu 6.2, 6.3.
Kh¶ n¨ng th«ng hµnh vµ møc phôc vô cña ®êng phè.
Kh¶ n¨ng th«ng hµnh cña ®êng phè (viÕt t¾t: KNTH, ký hiÖu: P)
Kh¶ n¨ng th«ng hµnh cña ®êng phè lµ suÊt dßng lín nhÊt theo giê mµ çc ph¬ng
tiÖn cã thÓ th«ng qua mét mÆt c¾t (lµn, nhãm lµn) díi ®iÒu kiÖn ®êng, giao th«ng,
m«i trêng nhÊt ®Þnh.
SuÊt dßng lín nhÊt theo giê: lµ sè lîng xe lín nhÊt cña giê cao ®iÓm ®îc tÝnh
th«ng qua 15 phót cao ®iÓm cña giê ®ã (lu lîng xe 15 phót cao ®iÓm x 4), (xeq®/h).
Kh¶ n¨ng th«ng hµnh lín nhÊt (Pln) lµ kh¶ n¨ng th«ng hµnh ®îc x¸c ®Þnh theo çc
®iÒu kiÖn lý tëng quy íc nhÊt ®Þnh. TrÞ sè KNTH lín nhÊt ®îc dïng ®Ó x¸c ®Þnh
KNTH tÝnh to¸n vµ KNTH thùc tÕ. Khi ®iÒu kiÖn lý tëng kh¸c nhau th× gi¸ trÞ KNTH
lín nhÊt kh¸c nhau. Khi tÝnh to¸n cã thÓ ¸p dông theo ®iÒu kiÖn níc ngoµi vµ b¶ng 3.
B¶ng 3. TrÞ sè KNTH lín nhÊt (§¬n vÞ tÝnh: xe con/h).
Lo¹i ®êng ®« thÞ §¬n vÞ tÝnh KNTH TrÞ sè KNTH lín nhÊt
§êng 2 lµn, 2 chiÒu Xcq®/h.2lµn 2800
§êng 3 lµn, 2 chiÒu Xcq®/h.3lµn 4000 - 4400 (*)
49
§êng nhiÒu lµn kh«ng cã ph©n çch Xcq®/h.lµn 1600
§êng nhiÒu lµn cã ph©n çch Xcq®/h.lµn 1800
Chó thÝch:
(*): Gi¸ trÞ cËn díi ¸p dông khi lµn trung t©m sö dông lµm lµn vît, rÏ tr¸i, quay ®Çu...; gi¸ trÞ cËn
trªn ¸p dông khi tæ chøc giao th«ng lÖch lµn (1 híng 2 lµn, 1 híng 1 lµn)
Kh¶ n¨ng th«ng hµnh tÝnh to¸n (Ptt) lµ kh¶ n¨ng th«ng hµnh ®îc x¸c ®Þnh díi
®iÒu kiÖn phæ biÕn cña ®êng ®îc thiÕt kÕ. Kh¶ n¨ng th«ng hµnh tÝnh to¸n ®îc x¸c
®Þnh b»ng çch chiÕt gi¶m KNTH lín nhÊt theo çc hÖ sè hiÖu chØnh phæ biÕn kÓ tíi
çc th«ng sè thiÕt kÕ kh«ng ®¹t nh ®iÒu kiÖn lý tëng.
Çc hÖ sè hiÖu chØnh chñ yÕu ®îc xÐt ®Õn lµ bÒ réng mét lµn xe; møc ®é trë
ng¹i hai bªn ®êng; thµnh phÇn dßng xe. Khi tÝnh to¸n s¬ bé, cã thÓ lÊy Ptt = (0,7 
0,9)Pln
TrÞ sè KNTH tÝnh to¸n ®îc sö dông ®Ó tÝnh sè lµn xe vµ ®¸nh gi¸ møc phôc vô
cña ®êng, phè ®îc thiÕt kÕ.
Møc phôc vô (viÕt t¾t: MPV).
Møc phôc vô lµ thíc ®o vÒ chÊt lîng vËn hµnh cña dßng giao th«ng, mµ ngêi
®iÒu khiÓn ph¬ng tiÖn vµ hµnh kh¸ch nhËn biÕt ®îc.
Møc phôc vô ®îc chia lµm 6 cÊp kh¸c nhau, ký hiÖu lµ A,B,C,D,E,F. ë møc A -
chÊt lîng phôc vô tèt nhÊt vµ møc F - chÊt lîng phôc vô kÐm nhÊt. HÖ sè sö dông
KNTH lµ mét trong sè çc chØ tiªu g¾n liÒn víi møc phôc vô ë mét ®o¹n ®êng phè
(xem ®iÒu 5.4.3).
Çc ®iÒu kiÖn vËn hµnh chung cho çc møc phôc vô:
- A – dßng tù do, tèc ®é rÊt cao, hÖ sè sö dông KNTH Z < 0,35.
- B – dßng kh«ng hoµn toµn tù do, tèc ®é cao, hÖ sè sö dông KNTH
Z=0,350,50.
- C – dßng æn ®Þnh nhng ngêi l¸i chÞu ¶nh hëng khi muèn tù do chän tèc ®é
mong muèn, hÖ sè sö dông KNTH Z=0,500,75.
- D – dßng b¾t ®Çu kh«ng æn ®Þnh, l¸i xe cã Ýt tù do trong viÖc chän tèc ®é,
hÖ sè sö dông KNTH Z= 0,750,90.
- E – dßng kh«ng æn ®Þnh, ®êng lµm viÖc ë tr¹ng th¸i giíi h¹n, bÊt k× trë ng¹i
nµo còng g©y t¾c xe, hÖ sè sö dông KNTH Z=0,901,00.
- F – dßng hoµn toµn mÊt æn ®Þnh, t¾c xe xÈy ra.
Khi thiÕt kÕ ph¶i lùa chän møc phôc vô thiÕt kÕ nhÊt ®Þnh cho mét tuyÕn ®-
êng, mét ®o¹n ®êng ®Ó ®êng ®îc khai th¸c vËn hµnh ®óng chøc n¨ng, ®¹t hiÖu qu¶.
50
HÖ sè sö dông kh¶ n¨ng th«ng hµnh (kÝ hiÖu: Z)

HÖ sè sö dông kh¶ n¨ng th«ng hµnh (Z) lµ tØ sè gi÷a lu lîng xe thiÕt kÕ (N) víi
kh¶ n¨ng th«ng hµnh tÝnh to¸n (Ptt). HÖ sè sö dông KNTH lµ mét th«ng sè ®¹i diÖn
®Ó cô thÓ ho¸ møc phôc vô cña mét con ®êng khi thiÕt kÕ.
Khi chÊt lîng dßng cµng cao tøc lµ yªu cÇu tèc ®é ch¹y xe cµng lín, hÖ sè Z cµng
nhá. Ngîc l¹i, khi Z t¨ng dÇn th× tèc ®é ch¹y xe trung b×nh cña dßng xe gi¶m dÇn vµ
®Õn mét gi¸ trÞ nhÊt ®Þnh sÏ x¶y ra t¾c xe (Z~1)
Møc phôc vô thiÕt kÕ vµ hÖ sè sö dông KNTH ®îc sö dông khi thiÕt kÕ ®êng
phè ®îc quy ®Þnh díi ®©y.
Ph©n lo¹i ®êng phè theo chøc n¨ng
§©y lµ khung ph©n lo¹i c¬ b¶n, lµm c«ng cô cho quy ho¹ch x©y dùng ®« thÞ. §-
êng phè cã 2 chøc n¨ng c¬ b¶n: chøc n¨ng giao th«ng vµ chøc n¨ng kh«ng gian.
Chøc n¨ng giao th«ng ®îc ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ qua chÊt lîng dßng, çc chØ tiªu giao
th«ng nh tèc ®é, mËt ®é, hÖ sè sö dông KNTH. Chøc n¨ng giao th«ng ®îc biÓu thÞ
b»ng hai chøc n¨ng phô ®èi lËp nhau lµ: c¬ ®éng vµ tiÕp cËn.
- Lo¹i ®êng cã chøc n¨ng c¬ ®éng cao th× ®ßi hái ph¶i ®¹t ®îc tèc ®é xe ch¹y
cao. §©y lµ çc ®êng cÊp cao, cã lu lîng xe ch¹y lín, chiÒu dµi ®êng lín, mËt ®é xe ch¹y
thÊp.
- Lo¹i ®êng cã chøc n¨ng tiÕp cËn cao th× kh«ng ®ßi hái tèc ®é xe ch¹y cao nh-
ng ph¶i thuËn lîi vÒ tiÕp cËn víi çc ®iÓm ®i - ®Õn.
Chøc n¨ng kh«ng gian cña ®êng phè ®îc biÓu thÞ qua quy m« bÒ réng chØ giíi
®êng ®á cña ®êng phè. Trong ph¹m vi nµy mçi bé phËn cña mÆt c¾t ngang ®îc thÓ
hiÖn râ chøc n¨ng kh«ng gian cña nã nh: kiÕn tróc c¶nh quan, m«i trêng, bè trÝ c«ng
tr×nh h¹ tÇng ë trªn vµ díi mÆt ®Êt…
Khi quy ho¹ch hÖ thèng m¹ng líi ®êng phè, mËt ®é çc lo¹i ®êng cã thÓ ®îc xem
xÐt th«ng qua tØ lÖ chiÒu dµi cña mçi lo¹i ®êng phè nªn x¸c ®Þnh theo tØ lÖ lu lîng
giao th«ng ®¶m nhiÖm nh ë b¶ng 5.
B¶ng 5. Quan hÖ gi÷a chiÒu dµi ®êng theo chøc n¨ng vµ lu lîng giao th«ng
TØ lÖ %
HÖ thèng ®êng theo chøc n¨ng
Lu lîng giao th«ng ChiÒu dµi ®êng
HÖ thèng ®êng phè chÝnh chñ yÕu 40 - 65 5 - 10

HÖ thèng ®êng phè chÝnh 65 - 80 15 - 25
(chñ yÕu vµ thø yÕu)
HÖ thèng ®êng phè gom 5 -10 5 - 10
51
HÖ thèng ®êng phè néi bé 10 - 30 65 - 80
Ph©n cÊp kü thuËt ®êng ®« thÞ.

Mçi lo¹i ®êng trong ®« thÞ ®îc ph©n thµnh çc cÊp kü thuËt t¬ng øng víi çc
chØ tiªu kü thuËt nhÊt ®Þnh. CÊp kü thuËt thêng ®îc gäi tªn theo trÞ sè tèc ®é thiÕt kÕ
20,40,60,... (km/h) vµ phôc vô cho thiÕt kÕ ®êng phè.
ViÖc x¸c ®Þnh cÊp kü thuËt chñ yÕu c¨n cø vµo chøc n¨ng cña ®êng phè trong
®« thÞ, ®iÒu kiÖn x©y dùng, ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh vïng ®Æt tuyÕn, vµ cÊp ®« thÞ.
Cã thÓ tham kh¶o çc quy ®Þnh trong b¶ng 6 vµ c©n nh¾c trªn c¬ së kinh tÕ - kü thuËt.
B¶ng 6. Lùa chän cÊp kü thuËt theo lo¹i ®êng, lo¹i ®« thÞ, ®iÒu kiÖn ®Þa
h×nh vµ ®iÒu kiÖn x©y dùng.
Lo¹i ®« thÞ §« thÞ ®Æc biÖt, §« thÞ lo¹i II, III §« thÞ lo¹i IV §« thÞ lo¹i V
I
Lo¹i ®« thÞ §ång b»ng Nói §ång b»ng Nói §ång b»ng Nói §ång b»ng Nói
§êng cao tèc ®« thÞ 100, 80 70, 60 - - - - - -
§êng phè Chñ yÕu 80,70 70,60 80,70 70,60 - - - -
chÝnh ®« Thø yÕu 70,60 60,50 70,60 60,50 70,60 60,50 - -
thÞ
§êng phè gom 60,50 50,40 60,50 50,40 60,50 50,40 60,50 50,40
§êng néi bé 40,30,20 30,20 40,30,20 30,20 40,30,20 30,20 40,30,20 30,20
52
Ghi chó:
1. Lùa chän cÊp kü thuËt cña ®êng phè øng víi thêi h¹n tÝnh to¸n thiÕt kÕ ®êng nhng nhÊt thiÕt ph¶i
kÌm theo dù b¸o quy ho¹ch ph¸t triÓn ®« thÞ ë t¬ng lai xa h¬n (30-40 n¨m)
2. TrÞ sè lín lÊy cho ®iÒu kiÖn x©y dùng lo¹i I,II; trÞ sè nhá lÊy cho ®iÒu kiÖn x©y dùng lo¹i II, III
(**)
.
3. §èi víi ®êng phè néi bé trong mét khu vùc cÇn ph¶i c¨n cø trËt tù nèi tiÕp tõ tèc ®é bÐ ®Õn lín
4. §êng xe ®¹p ®îc thiÕt kÕ víi tèc ®é 20km/h hoÆc lín h¬n nÕu cã dù kiÕn c¶i t¹o lµm ®êng «t«
Chó thÝch:
(*)
: Ph©n biÖt ®Þa h×nh ®îc dùa trªn c¬ së ®é dèc ngang (i) phæ biÕn cña ®Þa h×nh nh sau:
- Vïng ®ång b»ng i#10%.
- Vïng nói i>30%
- Vïng ®åi:
®åi tho¶i (i=10-20%) ¸p dông theo ®Þa h×nh ®ång b»ng,
®åi cao (i=20-30%) ¸p dông theo ®Þa h×nh vïng nói
(**)
: Ph©n lo¹i ®iÒu kiÖn x©y dùng
- Lo¹i I: Ýt bÞ chi phèi vÒ vÊn ®Ò gi¶i phãng mÆt b»ng, nhµ cöa vµ çc vÊn ®Ò nh¹y c¶m kh¸c.
- Lo¹i II: Trung gian gi÷a 2 lo¹i I vµ III.
- Lo¹i III: GÆp nhiÒu h¹n chÕ, chi phèi khi x©y dùng ®êng phè víi çc vÊn ®Ò vÒ gi¶i phãng mÆt
b»ng, nhµ cöa hoÆc çc vÊn ®Ò nh¹y c¶m kh¸c.
Quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ ®êng phè theo chøc n¨ng ph¶i ®îc g¾n liÒn víi tiªu chuÈn
møc phôc vô vµ hÖ sè sö dông KNTH nh nªu ra ë b¶ng 7.
B¶ng 7. Møc phôc vô vµ hÖ sè sö dông KNTH thiÕt kÕ cña ®êng phè ®îc thiÕt kÕ
CÊp Tèc ®é thiÕt kÕ HÖ sè sö dông

Lo¹i ®êng Møc ®é phôc vô
kü thuËt (km/h) KNTH
100 100 0.6-0.7
§êng cao tèc ®« thÞ 80 80 C 0,7-0,8
70 70 0,7-0,8
80 80 0,7-0,8
§êng phè 70 70 0,7-0,8

C
chÝnh ®« thÞ 60 60 0,8
50 50 0,8
60 60 0,8
§êng phè gom 50 50 D 0,8-0,9
40 40 0,8-0,9
53
40 40 D 0,8-0,9
§êng phè
30 30 0,9
néi bé E
20 20 0,9
Mçi ®o¹n ®êng phè ph¶i cã cïng mét cÊp trªn mét chiÒu dµi tèi thiÓu. Víi cÊp 60
trë lªn, chiÒu dµi tèi thiÓu lµ 1 km. Tèc ®é thiÕt kÕ cña çc ®o¹n liÒn kÒ nhau trªn mét
tuyÕn kh«ng ®îc chªnh lÖch qu¸ 10km/h.
Trong ®« thÞ ®îc c¶i t¹o thêng kho¶ng çch gi÷a çc nót ng¾n, tÇm nh×n h¹n chÕ
nªn lùa chän tèc ®é thiÕt kÕ thÝch hîp ®Ó tr¸nh nh÷ng l·ng phÝ kh«ng cÇn thiÕt còng
nh kh«ng b¶o ®¶m çc tiªu chÝ kü thuËt ®Æc biÖt lµ tÇm nh×n.
Ph©n cÊp qu¶n lý ®êng ®« thÞ
§êng ®« thÞ ®îc ph©n theo çc cÊp qu¶n lý kh¸c nhau ®Ó phôc vô cho c«ng t¸c
duy tu b¶o dìng vµ khai th¸c ®êng.
ViÖc ph©n cÊp qu¶n lý ph¶i tu©n theo çc quy ®Þnh cô thÓ cña c¬ quan qu¶n lý
®« thÞ dùa trªn c¬ së chøc n¨ng, lo¹i ®êng vµ cÊp kü thuËt cña nã.
KiÓm so¸t ra vµo ( xem s¬ ®å trªn h×nh 3)
§Ó b¶o ®¶m ®êng vËn hµnh ®óng chøc n¨ng, cÇn ph¶i cã çc gi¶i ph¸p kiÓm
so¸t lèi ra vµo ®îc thÓ hiÖn ë çc giai ®o¹n quy ho¹ch, thiÕt kÕ, vµ khai th¸c mét çch
thÝch hîp, xem trong b¶ng 8.
B¶ng 8. H×nh thøc kiÓm so¸t lèi ra vµo çc lo¹i ®êng.
Lo¹i ®êng phè

Tèc ®é
CÊp kü
thiÕt kÕ
thuËt §êng cao tèc §êng phè §êng phè néi
(km/h) §êng phè gom
®« thÞ chÝnh ®« thÞ bé
100 100 FC - - -
80 80 FC FC, PC - -
70 70 FC, PC PC - -
60 60 - PC PC -
50 50 - PC NC -
40 40 - - NC NC
30 30 - - - NC
20 20 - - - NC
54
Chó thÝch:
- FC = KiÓm so¸t nghiªm ngÆt lèi ra vµo (Full Control of Access)
- PC = KiÓm so¸t mét phÇn lèi ra vµo (Partial Control of Access)
- NC = Kh«ng kiÓm so¸t lèi ra vµo (No Control of Access)
KiÓm so¸t nghiªm ngÆt (®Çy ®ñ) lèi ra vµo.

a. ChØ cho phÐp giao th«ng ch¹y suèt; kiÓm so¸t nghiªm ngÆt nguyªn t¾c nèi liªn
hÖ m¹ng líi ®êng
b. T¸ch riªng giao th«ng ®Þa ph¬ng víi giao th«ng ch¹y suèt, chØ cho phÐp t¸ch
nhËp dßng t¹i mét sè vÞ trÝ nhÊt ®Þnh; kh«ng cã giao c¾t cïng møc.
KiÓm so¸t mét phÇn lèi ra vµo:
a. ¦u tiªn chñ yÕu cho giao th«ng ch¹y suèt, rÊt h¹n chÕ cho giao th«ng ®Þa ph¬ng
ra vµo.
b. Ph¶i bè trÝ d¶i ph©n çch vµ chØ cho phÐp xe quay ®Çu ®æi híng t¹i mét sè
chç d¶i ph©n çch ®ñ bÒ réng më th«ng.
c. Cho phÐp bè trÝ giao nhau cïng møc t¹i mét sè vÞ trÝ nhng rÊt h¹n chÕ çc ®-
êng nèi vµo.
Kh«ng kiÓm so¸t lèi ra vµo:
Çc trêng hîp kh¸c, kh«ng thuéc ph¹m vi nªu ra ë ®iÒu 6.4.2, 6.4.3 ®îc xem lµ
kh«ng kiÓm so¸t lèi ra vµo.
ViÖc quy ho¹ch sö dông ®Êt däc tuyÕn ®êng ph¶i tu©n thñ ®óng nguyªn t¾c nèi
liªn hÖ cña ®êng phè vµ kiÓm so¸t lèi ra vµo.
55
1A. k iÓm s o ¸ t n g h iª m n g Æt l è i r a v µo .
1B. k iÓm s o ¸ t n g h iª m n g Æt l è i r a v µo , c ã s ö d ô n g ® ê n g s o n g s o n g
3 2
2. k iÓm s o ¸ t mé t p h Çn l è i r a v µo , c ã s ö d ô n g p h ©n c ¸ c h n g o µi
4 4
3A. k h « n g k iÓm s o ¸ t l è i r a v µo , g ia o c ¾t k h ¸ c mø c t ¹ i mé t s è n ó t g ia o c h Ýn h
4
3B. k h « n g k iÓm s o ¸ t l è i r a v µo . 5
H×nh 3. S¬ ®å minh ho¹ çc h×nh thøc kiÓm so¸t lèi ra vµo ®êng phè
1- §êng phè ®îc m« t¶ kiÓm so¸t.
2. §êng song song.
3. D¶i ph©n çch
4. Lµn phô
5. §êng khu nhµ ë, ngâ vµo nhµ.
Qu¶ng trêng
Qu¶ng trêng trong ®« thÞ lµ mét khu ®Êt réng cã kh«ng gian më, mét ®iÓm
nhÊn cña ®« thÞ kÕt hîp gi÷a c«ng tr×nh kiÕn tróc vµ hÖ thèng giao th«ng; xung quanh
cã ®êng phè lín ®i, ®Õn vµ çc c«ng tr×nh x©y dùng quy m« lín, cã chøc n¨ng kh¸c
nhau. ë qu¶ng trêng cã tèc ®é giao th«ng kh«ng cao.
56
Qu¶ng trêng trung t©m vµ qu¶ng trêng tríc çc c«ng tr×nh c«ng céng.
Quy m« vµ h×nh d¹ng cÊu t¹o cña qu¶ng trêng trung t©m vµ qu¶ng trêng tríc çc
c«ng tr×nh c«ng céng ®îc x¸c ®Þnh th«ng qua ®å ¸n quy ho¹ch ®« thÞ phô thuéc vµo
chøc n¨ng cña qu¶ng trêng, quy m« ®« thÞ, quü ®Êt, ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi vµ çc ý
tëng kh¸c cña kiÕn tróc s.
PhÇn ®êng chÝnh bao quanh (nÕu cã) ®îc thiÕt kÕ theo çc quy ®Þnh vÒ ®êng
phè vµ nót giao th«ng t¬ng øng víi lo¹i ®êng §¹i lé. §èi víi ®êng néi bé s©n b·i thiÕt kÕ
t¬ng øng víi lo¹i ®êng phè néi bé cña tiªu chuÈn nµy vµ tham kh¶o tiªu chuÈn b·i ®ç xe.
Çc lo¹i vËt liÖu, trang thiÕt bÞ … ph¶i ®îc chän läc, phï hîp víi kh«ng gian chung cña
qu¶ng trêng.
Çc h¹ng môc c«ng tr×nh kh¸c trªn qu¶ng trêng nh c©y xanh, tho¸t níc, chiÕu s¸ng,
s©n b·i …ph¶i tu©n thñ çc tiªu chuÈn, híng dÉn hiÖn hµnh cã liªn quan.
Qu¶ng trêng giao th«ng.
Quy m« vµ h×nh d¹ng cÊu t¹o cña qu¶ng trêng giao th«ng ®îc x¸c ®Þnh th«ng qua
®å ¸n quy ho¹ch thiÕt kÕ nót giao th«ng t¬ng øng. Trong ph¹m vi cña qu¶ng trêng ngoµi
yªu cÇu cÇn b¶o ®¶m çc tiªu chÝ vÒ giao th«ng cßn ph¶i quy ho¹ch thiÕt kÕ çc h¹ng
môc c«ng tr×nh kh¸c phôc vô tèt chøc n¨ng kh«ng gian cña qu¶ng trêng.
Tæ chøc giao th«ng ë khu vùc qu¶ng trêng.
Giao th«ng ë khu vùc qu¶ng trêng ph¶i ®îc tæ chøc ®¬n gi¶n, râ rµng, tèc ®é
trung b×nh- thÊp, b¶o ®¶m th«ng tho¸t nhanh. Nªn tæ chøc luång giao th«ng mét chiÒu,
vßng quanh. Çc lo¹i ®¶o chØ nªn dïng h×nh thøc v¹ch s¬n, chØ khi cÇn míi dïng ph©n
luång theo rµo ch¾n, ph©n çch di ®éng.
MÆt c¾t ngang
Quy ®Þnh chung
MÆt c¾t ngang ®êng ®« thÞ gåm nhiÒu bé phËn cÊu thµnh: phÇn xe ch¹y, hÌ ®-
êng, lÒ ®êng, phÇn ph©n çch (phÇn ph©n çch gi÷a, phÇn ph©n çch ngoµi), phÇn
trång c©y, çc lµn xe phô... Tuú theo lo¹i ®êng phè vµ nhu cÇu cÊu t¹o tõng vÞ trÝ mµ
cã thÓ cã ®Çy ®ñ hoÆc kh«ng cã ®Çy ®ñ çc bé phËn nµy, tuy nhiªn bé phËn kh«ng
thÓ thiÕu ®îc trªn mÆt c¾t ngang ®êng ®« thÞ lµ phÇn xe ch¹y vµ lÒ ®êng.
ViÖc lùa chän h×nh khèi vµ quy m« mÆt c¾t ngang ®iÓn h×nh ph¶i xÐt ®Õn
lo¹i ®êng phè vµ chøc n¨ng, kÕt hîp víi ®iÒu kiÖn x©y dùng, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kiÕn
tróc c¶nh quan ®« thÞ vµ gi¶i ph¸p x©y dùng theo giai ®o¹n, ®Æc biÖt chó träng vÊn
®Ò an toµn giao th«ng vµ nguyªn t¾c nèi m¹ng líi ®êng.
PhÇn xe ch¹y
- PhÇn xe ch¹y lµ phÇn mÆt ®êng dµnh cho çc ph¬ng tiÖn ®i l¹i bao gåm çc
lµn xe c¬ b¶n vµ çc lµn xe phô (nÕu cã).
57
- Çc lµn xe cã thÓ ®îc bè trÝ chung trªn mét d¶i hay t¸ch riªng trªn çc d¶i
kh¸c nhau tuú thuéc vµo tæ chøc giao th«ng dïng chung hay dïng riªng.
BÒ réng cña phÇn xe ch¹y
BÒ réng phÇn xe ch¹y cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn chÊt lîng cña dßng xe, tèc ®é
ch¹y xe, kh¶ n¨ng th«ng hµnh vµ an toµn giao th«ng. VÒ c¬ b¶n, bÒ réng phÇn xe ch¹y
lµ tæ hîp cña nhiÒu lµn xe, v× vËy khi thiÕt kÕ phÇn xe ch¹y cÇn x¸c ®Þnh sè lµn xe,
bÒ réng mét lµn xe vµ çch bè trÝ çc lµn xe.
n
B   bi
C«ng thøc tæng qu¸t x¸c ®Þnh bÒ réng phÇn xe ch¹y: i 1 ,m
Trong ®ã: n lµ sè lµn xe (bao gåm çc lµn xe c¬ giíi, th« s¬ chung hoÆc riªng)
bi lµ chiÒu réng lµn xe thø i.
Ghi chó: - NÕu ®i chung th× xe ®îc quy ®æi vÒ 1 lo¹i thuÇn nhÊt lµ xe con:
B=n.b
- NÕu ®i riªng (phÇn xe ch¹y ®îc tæ chøc theo çc lµn chuyªn dông) th×
bÒ réng phÇn xe ch¹y lµ tæ hîp cña çc phÇn xe ch¹y chuyªn dông.
Sè lµn xe
Sè lµn xe trªn mÆt c¾t ngang lµ sè nguyªn, sè lµn xe c¬ b¶n ®îc x¸c ®Þnh theo
N yc
nlx 
lo¹i ®êng khi ®· ®îc quy ho¹ch vµ kÕt hîp víi c«ng thøc tÝnh to¸n: Z .Ptt ®Ó tÝnh
to¸n ph©n kú x©y dùng vµ kiÓm tra kh¶ n¨ng th«ng hµnh.
Trong ®ã:
- nlx: sè lµn xe yªu cÇu.
- Nyc: lu lîng xe thiÕt kÕ theo giê ë n¨m tÝnh to¸n, theo ®iÒu 5.2.3
- Z: hÖ sè sö dông KNTH, theo ®iÒu 6.2.3
- Ptt: KNTH tÝnh to¸n cña mét lµn xe (xe/h, xeq®/h), theo ®iÒu 5.4.1
Ghi chó:
-Z.Ptt ®îc gäi lµ lu lîng phôc vô hoÆc suÊt dßng phôc vô nghÜa lµ sè lîng xe t-
¬ng øng víi møc phôc vô nhÊt ®Þnh khi thiÕt kÕ.
- §èi víi phÇn xe ch¹y chuyªn dông nh lµn dµnh riªng cho xe buýt th× lu lîng xe
vµ kh¶ n¨ng th«ng hµnh ®îc x¸c ®Þnh theo lo¹i xe ch¹y chuyªn dông ®ã.
Ghi chó:
1. BÒ réng lµn 2,75m chØ nªn ¸p dông v¹ch lµn tæ chøc giao th«ng ë ®êng phè néi
bé cã ®iÒu kiÖn h¹n chÕ.
58
2. Çc ®êng phè néi bé trong çc khu chøc n¨ng nÕu chØ cã 1 lµn th× bÒ réng lµn
ph¶i lÊy tèi thiÓu 4.0m kh«ng kÓ phÇn r·nh tho¸t níc.
3. Sè lµn xe tèi thiÓu chØ nªn ¸p dông trong nh÷ng ®iÒu kiÖn h¹n chÕ hoÆc
ph©n kú ®Çu t; trong ®iÒu kiÖn b×nh thêng nªn lÊy theo sè lµn xe mong muèn; trong
®iÒu kiÖn ®Æc biÖt cÇn tÝnh to¸n luËn chøng kinh tÕ - kü thuËt.
Çc lµn xe phô (lµn phô).
Çc lµn xe phô lµ çc lµn xe cã chøc n¨ng kh¸c nhau, cã thÓ ®îc bè trÝ ë gÇn çc
lµn xe chÝnh nh: lµn rÏ ph¶i, lµn rÏ tr¸i, lµn t¨ng tèc, lµn gi¶m tèc, lµn trén xe, lµn tr¸nh
xe, lµn dõng xe buýt, lµn ®ç xe.
§é dèc ngang phÇn xe ch¹y
Çc trêng hîp xem xÐt bè trÝ dèc ngang 2 m¸i:
- Trªn ®êng phè hai chiÒu, kh«ng cã d¶i ph©n çch, tõ 2 lµn xe trë lªn; ®iÓm
cao nhÊt thêng bè trÝ ë tim phÇn xe ch¹y.
- Trªn ®êng phè mét chiÒu, cã 4 lµn xe trë lªn; ®iÓm cao nhÊt thêng bè trÝ ë tim
phÇn xe ch¹y hoÆc ®iÓm tiÕp gi¸p gi÷a çc mÐp lµn nµo ®ã tuú thuéc vµo thiÕt kÕ
tæ chøc giao th«ng sö dông lµn.
- Trªn ®êng phè cã d¶i ph©n çch réng, mçi híng cã 4 lµn trë lªn; ®iÓm cao nhÊt
thêng bè trÝ ë tim phÇn xe ch¹y hoÆc ®iÓm tiÕp gi¸p gi÷a çc mÐp lµn nµo ®ã tuú
thuéc vµo thiÕt kÕ tæ chøc giao th«ng sö dông lµn.
Çc trêng hîp kh«ng thuéc nh÷ng quy ®Þnh trªn ®©y th× bè trÝ dèc ngang mét
m¸i.
LÒ ®êng.
Chøc n¨ng.
LÒ ®êng lµ phÇn cÊu t¹o tiÕp gi¸p víi phÇn xe ch¹y cã t¸c dông b¶o vÖ kÕt cÊu
mÆt ®êng, c¶i thiÖn tÇm nh×n, t¨ng kh¶ n¨ng th«ng hµnh, t¨ng an toµn ch¹y xe, bè trÝ
tho¸t níc, dõng ®ç xe khÈn cÊp vµ ®Ó vËt liÖu khi duy tu söa ch÷a…
CÊu t¹o lÒ ®êng.
LÒ ®êng ®ñ réng ®Ó tho¶ m·n chøc n¨ng ®îc thiÕt kÕ - b¶ng 13 quy ®Þnh tèi
thiÓu bÒ réng ph¶i ®¹t ®îc, thêng tÝnh tõ mÐp phÇn xe ch¹y ®Õn mÐp ngoµi bã vØa.
BÒ réng tèi thiÓu cña lÒ ®êng ph¶i ®ñ ®Ó bè trÝ d¶i mÐp (ë ®êng phè cã tèc
®é lín h¬n 40km/h), vµ r·nh biªn (nÕu cã).
D¶i mÐp lµ mét d¶i ®êng hÑp ë s¸t mÐp phÇn xe ch¹y cã t¸c dông b¶o vÖ mÆt
®êng, vµ dÉn híng- an toµn (xem 8.4.1). Trªn phÇn lÒ gi¸p phÇn xe ch¹y ®îc kÎ mét
v¹ch s¬n dÉn híng cÊu t¹o theo “§iÒu lÖ b¸o hiÖu ®êng bé 22TCN-273”.
B¶ng 13. ChiÒu réng tèi thiÓu cña lÒ ®êng vµ d¶i mÐp, m
59
CÊp kü thuËt, km/h 100 80 70 60 50 40 30 20
BÒ réng lÒ, m 2,53 2,0  3 2 2,5 1,52,5 0,751 0,5 0,5 0,3
BÒ réng d¶i mÐp khi ë
- §iÒu kiÖn x©y dùng I 1,00 0,75 0,75 0,50 0,25 – – –

- §iÒu kiÖn x©y dùng II, III 0,75 0,50 0,50 0,25 – – – –
Ghi chó:
1. TrÞ sè lín lÊy cho ®iÒu kiÖn x©y dùng thuËn lîi (lo¹i I); trÞ sè nhá lÊy cho ®iÒu kiÖn x©y dùng
kh«ng thuËn lîi (lo¹i II, III) ( Ph©n lo¹i ®iÒu kiÖn x©y dùng xem ë môc 6.2)
2. Tèc ®é thiÕt kÕ # 60km/h lÊy ®ñ chiÒu réng ®Ó dõng xe khÈn cÊp
KÕt cÊu vµ ®é dèc cña lÒ ®êng phè ®îc thiÕt kÕ nh phÇn xe ch¹y. §èi víi ®êng
kh¸c lÊy theo tiªu chuÈn thiÕt kÕ ®êng hiÖn hµnh cña ngµnh giao th«ng.
PhÇn ph©n çch
Chøc n¨ng vµ ph©n lo¹i.
PhÇn ph©n çch bao gåm 2 lo¹i:
- PhÇn çch gi÷a: dïng ®Ó ph©n t¸ch çc híng giao th«ng ngîc chiÒu
- PhÇn çch ngoµi: dïng ®Ó ph©n t¸ch giao th«ng ch¹y suèt cã tèc ®é cao víi
giao th«ng ®Þa ph¬ng, t¸ch xe c¬ giíi víi xe th« s¬, t¸ch xe chuyªn dông víi çc lo¹i xe
kh¸c.
Ph©n ph©n çch cã thÓ gåm 2 bé phËn (h×nh 4): d¶i ph©n çch vµ d¶i mÐp (d¶i
an toµn). D¶i mÐp chØ ®îc cÊu t¹o khi tèc ®é thiÕt kÕ #50km/h, theo çc quy ®Þnh.
PhÇn xe ch¹ y PhÇn ph©n çch PhÇn xe ch¹ y

D¶i
D¶i an toµn D¶i an toµn
ph©n çch
H×nh 4. CÊu t¹o ®iÓn h×nh phÇn ph©n çch

Ngoµi chøc n¨ng ph©n luång, d¶i ph©n çch cã thÓ cã thªm mét sè chøc n¨ng kh¸c
khi cã yªu cÇu nh: phÇn dù tr÷ ®Êt cho ph¬ng ¸n t¬ng lai ®Ó n©ng cÊp c¶i t¹o më réng
®êng, bè trÝ çc lµn xe phô, lµn ®êng xe buýt, xe ®iÖn; chèng chãi cho 2 lµn xe ngîc
60
chiÒu, bè trÝ çc c«ng tr×nh nh: chiÕu s¸ng, trang trÝ, biÓn b¸o, qu¶ng ço, c«ng tr×nh
ngÇm, giao th«ng ngoµi mÆt phè …
D¶i mÐp (d¶i an toµn) lµ phÇn bÒ réng gi÷a d¶i ph©n çch vµ phÇn xe ch¹y. D¶i
mÐp ®îc v¹ch s¬n ®Ó dÉn híng, chØ ph¹m vi phÇn xe ch¹y cho ngêi l¸i, t¨ng an toµn
giao th«ng. KÕt cÊu cña d¶i mÐp ®îc thiÕt kÕ nh kÕt cÊu phÇn xe ch¹y. BÒ réng cña
d¶i mÐp tuú thuéc vµo tèc ®é thiÕt kÕ cña ®êng phè nh b¶ng 14.
Tuú theo yªu cÇu vÒ chøc n¨ng mµ quy ho¹ch ®Þnh bÒ réng d¶i ph©n çch, thiÕt
kÕ kiÓu d¸ng vµ c¶nh quan. CÊu t¹o çc kiÓu d¶i ph©n çch kh¸c nhau ®îc nªu ë môc
tr#n. Lu«n yªu cÇu d¶i ph©n çch ph¶i ®¹t ®îc tÝnh thÈm mü cao, phï hîp víi kiÕn tróc
c¶nh quan ®« thÞ.
CÊu t¹o d¶i ph©n çch (xem h×nh 4)
a) ChiÒu réng cña d¶i ph©n çch ®îc thiÕt kÕ tuú thuéc vµo vÞ trÝ vµ chøc n¨ng
®Æt ra khi thiÕt kÕ nã. KhuyÕn khÝch më réng ®Ó dù tr÷ ®Êt cho t¬ng lai nhng nªn
thiÕt kÕ c©n xøng víi kÝch thíc phÇn xe ch¹y, hÌ ®êng, b¶o ®¶m kiÕn tróc c¶nh quan
®« thÞ. BÒ réng tèi thiÓu tham kh¶o ë b¶ng 14.
b) Ph©n çch cã nhiÒu h×nh thøc cÊu t¹o kh¸c nhau mµ h×nh 5 lµ mét sè d¹ng
®iÓn h×nh. Çc lo¹i nµy cã thÓ phñ kÝn mÆt, cã thÓ ®Ó ®Êt vµ trång c©y xanh, th¶m
cá … trang trÝ. Cã thÓ bè trÝ mét d¶i réng nhng cã thÓ chØ cÊu t¹o b»ng barie, vØa,
v¹ch s¬n däc ®êng tuú thuéc vµo chøc n¨ng, yªu cÇu sö dông vµ ®iÒu kiÖn x©y dùng.
B¶ng 14. ChiÒu réng tèi thiÓu vµ kiÓu d¶i phÇn çch.
ChiÒu réng tèi thiÓu (m)
vµ kiÓu d¶i ph©n çch
Lo¹i ®êng §iÒu kiÖn x©y dùng
KiÓu d¶i
I II III
§êng cao tèc ®« thÞ 4,00 (12,00) 3,50 (9,00) 3,00 (6,00) a2, a3, b2, b3
Chñ yÕu 3,00 (9,00) 2,50 (6,50) 2,00 (4,00) a2, a3, b2, b3
§êng phè chÝnh
®« thÞ
Thø yÕu 2,50 (7,50) 2,00 (5,00) 1,50 (3,00) a1, a2, a3, b1
§êng phè khu vùc 2,00 (6,00) 1,50 (4,00) 1,00 (2,00) a1, a2, b1
§êng phè néi bé - - - -
Ghi chó:
1. Yªu cÇu vÒ d¶i ph©n çch cña ®¹i lé ¸p dông nh ®êng phè chÝnh ®« thÞ nhng cã thÓ sö dông
ph©n çch d¹ng ®¬n gi¶n.
2. ( ) lµ gi¸ trÞ tèi thiÓu mong muèn ®¸p øng theo chøc n¨ng nµo ®ã (kiÕn tróc c¶nh quan, dù tr÷ ®Êt,
61
giao th«ng ngoµi mÆt phè…).

3. D¶i ph©n çch ngoµi cã thÓ ¸p dông trÞ sè bÒ réng ë møc thÊp øng víi ®iÒu kiÖn x©y dùng lo¹i III.
Chó thÝch
1. Ph©n lo¹i ®iÒu kiÖn x©y dùng xem ë môc 6.2
2.Çc kiÓu d¶i ph©n çch xem ë h×nh 5.
HÌ ®êng.
HÌ ®êng lµ bé phËn tÝnh tõ mÐp ngoµi bã vØa tíi chØ giíi ®êng ®á. HÌ ®êng cã
thÓ cã nhiÒu chøc n¨ng nh: bè trÝ ®êng ®i bé, bè trÝ c©y xanh, cét ®iÖn, biÓn b¸o…
Bé phËn quan träng nhÊt cÊu thµnh hÌ ®êng lµ phÇn hÌ ®i bé vµ bã vØa. HÌ ®êng chØ
®îc cÊu t¹o ë tuyÕn phè, mµ kh«ng cã trªn ®êng «t« th«ng thêng.
BÒ réng hÌ ®êng:
- BÒ réng hÌ ®êng ®îc x¸c ®Þnh theo chøc n¨ng ®îc ®Æt ra khi quy ho¹ch x©y
dùng vµ thiÕt kÕ.
- C¨n cø vµo lo¹i ®êng phè, yªu cÇu quy ho¹ch kiÕn tróc kh«ng gian 2 bªn ®êng
phè ®Ó c©n ®èi gi÷a bÒ réng ®êng phè víi chiÒu cao çc c«ng tr×nh.
- B¶ng 15 quy ®Þnh chiÒu réng tèi thiÓu ®ñ cho bé hµnh vµ bè trÝ chiÕu s¸ng.
B¶ng 15. ChiÒu réng tèi thiÓu cña hÌ ®êng
ChiÒu réng tèi thiÓu cña hÌ ®êng, m
Lo¹i ®êng §iÒu kiÖn x©y dùng
I II III
§êng cao tèc ®« thÞ - - -
§êng phè Chñ yÕu 7,5 5,0 4,0

chÝnh ®« thÞ
chÝnh ®« thÞ Thø yÕu 7,5 5,0 4,0
§êng phè khu vùc 5,0 4,0 3,0
§êng phè néi bé 4,0 3,0 2,0 (1,0)
Ghi chó:
1.Yªu cÇu vÒ hÌ ®êng cña ®¹i lé ¸p dông nh ®êng phè chÝnh ®« thÞ
2. KÝch thíc trong b¶ng ¸p dông ®èi víi trêng hîp phè th«ng thêng. ë çc khu ®« thÞ cao tÇng,
phè th¬ng m¹i, phè ®i bé, ®¹i lé cÇn thiÕt kÕ ®êng ®i bé ®Æc biÖt: réng h¬n, tiÖn nghi
h¬n, kiÕn tróc c¶nh quan tèt h¬n.
62
3. Ph©n lo¹i ®iÒu kiÖn x©y dùng xem ë môc 6.2
§èi víi çc ®o¹n hÌ ®êng bÞ xÐn ®Ó më réng mÆt ®êng (®iÓm dõng ®ç xe
buýt...), bÒ réng hÌ ®êng cßn l¹i kh«ng ®îc nhá h¬n 2m, vµ ph¶i tÝnh to¸n ®ñ ®Ó ®¸p
øng nhu cÇu bé hµnh.
HÌ ®i bé - §êng ®i bé.
HÌ ®i bé lµ phÇn bÒ réng hÌ ®êng phôc vô ngêi ®i bé, cßn ®îc gäi lµ phÇn ®êng
®i bé trªn hÌ. HÌ ®i bé ®îc xem nh mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu trªn mÆt c¾t ngang
phè trong ®« thÞ.
Trong trêng hîp cÇn thiÕt phÇn bé hµnh ®îc t¸ch khái hÌ ®êng nh: bè trÝ song
song víi phÇn xe ch¹y hoÆc khi ®êng phôc vô bé hµnh trong néi bé khu d©n c, th¬ng
m¹i, c«ng viªn, ®êng ®i d¹o ch¬i ven s«ng, hå, rõng c©y, c«ng tr×nh v¨n ho¸ - lÞch sö…
®îc gäi lµ ®êng ®i bé. §êng ®i bé mµ 2 bªn ®êng cã d¶i trång c©y bãng m¸t gäi lµ ®-
êng bunva. §êng ®i bé thêng ®îc cÊu t¹o h×nh häc t¬ng tù nh phÇn xe ch¹y.
§èi víi çc khu nhµ ë, khu c«ng nghiÖp, khu v¨n ho¸ thÓ thao trong ®« thÞ cã nhu
cÇu vÒ bé hµnh lín, cÇn cã tÝnh to¸n cô thÓ ®Ó bè trÝ hÌ ®i bé hoÆc ®êng ®i bé; ®èi
víi ®êng phè chÝnh cã giao th«ng tèc ®é cao cÇn çch ly giao th«ng ch¹y suèt vµ giao
th«ng ®Þa ph¬ng b»ng d¶i ph©n çch cøng, hÌ ®i bé chØ bè trÝ n»m tiÕp gi¸p víi phÇn
®êng dµnh cho giao th«ng ®Þa ph¬ng hoÆc çch ly hÌ ®i bé b»ng d¶i ®Öm (d¶i trång
c©y, rµo ch¾n...) víi ®êng cã giao th«ng tèc ®é cao.
HÌ ®i bé - ®êng ®i bé cÇn ®îc phñ mÆt b»ng vËt liÖu cøng liÒn khèi hoÆc l¾p
ghÐp ®¶m b¶o cho bé hµnh ®i l¹i thuËn lîi vµ tho¸t níc tèt.
BÒ réng hÌ ®i bé - ®êng ®i bé ®îc x¸c ®Þnh theo giao th«ng bé hµnh.
C«ng thøc tÝnh: Bdibé = n®ibé. b®ibé
Trong ®ã:
N tk
n dibo 
- Sè lµn ngêi ®i bé: Ptk
- Ptt: kh¶ n¨ng th«ng hµnh cña 1 lµn bé hµnh (ngêi/lµn.giê), lÊy trung b×nh b»ng
1000 ngêi/lµn.giê.
- b: bÒ réng cña 1 lµn ngêi ®i bé, th«ng thêng lÊy b = 0,75 – 0,8m (tay x¸ch 1 va
li); ë khu vùc nhµ ga, bÕn xe... lÊy b = 1 – 1,2m (tay x¸ch 2 va li).
§é dèc däc cña hÌ ®i bé vµ ®êng ®i bé:
- Kh«ng nªn vît qu¸ 40%, víi chiÒu dµi dèc kh«ng vît qu¸ 200m.
- Khi chiÒu dµi dèc, ®é dèc däc lín h¬n quy ®Þnh trªn cÇn lµm ®êng bËc thang.
§êng bËc thang cã Ýt nhÊt 3 bËc, mçi bËc cao kh«ng qu¸ 15cm, réng kh«ng nhá h¬n
40cm, ®é dèc däc bËc thang kh«ng dèc h¬n 1:3, sau mçi ®o¹n 10-15 bËc lµm 1 chiÕu
63
nghØ cã bÒ réng kh«ng nhá h¬n 2m. §ång thêi ë ®o¹n ®êng bËc thang cÇn ph¶i thiÕt
kÕ ®êng xe l¨n giµnh cho ngêi khuyÕt tËt vµ trÎ em.
- CÇn bè trÝ trªn hÌ - ®êng ®i bé çc cÊu t¹o tiÖn Ých (lèi lªn xuèng, chç
dõng…) dµnh riªng cho ngêi giµ, ngêi khuyÕt tËt ®i xe l¨n, ngêi khiÕm thÞ …
§é dèc ngang cña hÌ ®i bé vµ ®êng ®i bé tõ 1% – 3 % tuú thuéc vµo bÒ réng vµ
vËt liÖu lµm hÌ.
D¶i trång c©y.
D¶i trång c©y cã thÓ ®îc bè trÝ trªn hÌ ®êng, trªn d¶i ph©n çch hoÆc trªn d¶i
®Êt dµnh riªng ë 2 bªn ®êng. ë ph¹m vi bÒ réng d¶i trång c©y thêng kÕt hîp ®Ó bè trÝ
çc c«ng tr×nh h¹ tÇng kü thuËt (cét ®iÖn, tr¹m biÕn ¸p nhá, hÖ thèng biÓn b¸o, ®Ìn
tÝn hiÖu, c«ng tr×nh ngÇm…). Khi kÕt hîp thiÕt kÕ bè trÝ çc c«ng tr×nh nµy, kh«ng
®îc lµm ¶nh hëng xÊu tíi ®iÒu kiÖn giao th«ng xe cé vµ ®i bé.
KÝch thíc d¶i trång c©y
KÝch thíc chÝnh cña d¶i trång c©y trªn tr¾c ngang lÊy theo b¶ng 16 tuú theo
chiÒu réng vµ c«ng dông cña d¶i ®Êt dµnh l¹i, cã xÐt tíi chiÒu réng tèi thiÓu ®Ó trång
çc lo¹i c©y kh¸c nhau.
B¶ng 16. KÝch thíc d¶i trång c©y
H×nh thøc trång c©y ChiÒu réng tèi thiÓu (m)
C©y bãng m¸t trång 1 hµng 2,0

C©y bãng m¸t trång 2 hµng 5,0
D¶i c©y bôi, b·i cá 1,0
Vên c©y tríc nhµ 1 tÇng 2,0
Vên c©y tríc nhµ nhiÒu tÇng 6,0
Ghi chó:
1. NÕu kh«ng sö dông toµn bé d¶i ®Êt ®Ó trång c©y th× trång theo « cã kÝch th íc vµ h×nh
d¹ng kh¸c nhau tuú thíc lo¹i c©y trång nhng nªn ¸p dông thèng nhÊt trªn tõng ®o¹n cã chñ thÓ kiÕn
tróc ®Æc trng.
2. §èi víi çc ®êng phè kiÓm so¸t nghiªm ngÆt lèi ra vµo (FC) hoÆc kiÓm so¸t mét phÇn lèi
ra vµo (PC) nªn trång c©y theo d¶i liªn tôc.
Kho¶ng çch tõ d¶i c©y xanh ®Õn çc c«ng tr×nh kh¸c cã thÓ tham kh¶o ë b¶ng
17.
B¶ng 17. Kho¶ng çch tèi thiÓu tõ d¶i c©y xanh ®Õn çc c«ng tr×nh
Tõ c«ng tr×nh h¹ tÇng Kho¶ng çch tèi thiÓu (m)
64
Tíi tim gèc c©y bãng m¸t Tíi bôi c©y
MÐp ngoµi têng nhµ, c«ng tr×nh 5 1,5

MÐp ngoµi cña kªnh, m¬ng, r·nh. 2 1
Ch©n m¸i dèc ®øng, thÒm ®Êt. 1 0,5
Ch©n hoÆc mÐp trong cña têng ch¾n. 3 1
Hµng rµo cao díi 2m 2 1
Cét ®iÖn chiÕu s¸ng, cét ®iÖn cÇu c¹n 1 1
MÐp ngoµi hÌ ®êng, ®êng ®i bé 0,75 0,5
èng cÊp níc, tho¸t níc 1,5 -
D©y çp ®iÖn lùc, ®iÖn th«ng tin 2 0,5
MÐp ngoµi phÇn xe ch¹y, lÒ gia cè 2 1
Ghi chó:
Çc trÞ sè trong b¶ng trªn ®îc tÝnh víi c©y cã ®êng kÝnh t¸n kh«ng qu¸ 5m. Çc lo¹i c©y cã t¸n réng
h¬n 5m vµ rÔ c©y ¨n ngang ra xa th× kho¶ng çch ph¶i t¨ng thªm cho thÝch hîp.
Kho¶ng çch gi÷a çc c©y trång ®îc quy ®Þnh tuú thuéc vµo viÖc ph©n lo¹i c©y
hoÆc theo tõng vÞ trÝ cô thÓ cña quy ho¹ch trªn khu vùc, ®o¹n ®êng. Chó ý trång c©y
ë kho¶ng tríc têng ng¨n gi÷a hai nhµ phè, tr¸nh trång gi÷a cæng hoÆc tríc chÝnh diÖn
nhµ d©n ®èi víi nh÷ng n¬i cã chiÒu réng hÌ phè díi 5m.
Çc quy ®Þnh vÒ c©y xanh xem tiªu chuÈn vß thiât kâ ##ªng ## th#.
Bã vØa.
Bã vØa lµ cÊu t¹o phæ biÕn dïng ®Ó chuyÓn tiÕp cao ®é gi÷a mét sè bé phËn
trªn ®êng phè. Bã vØa thêng ®îc bè trÝ ë mÐp hÌ ®êng, d¶i ph©n çch vµ ®¶o giao
th«ng...
Bã vØa khi cã thªm chøc n¨ng giao th«ng, ®îc chia lµm 3 lo¹i lµ:
- Lo¹i 1. Bã vØa ®Ó xe kh«ng thÓ vît qua: cã mÆt ngoµi gÇn nh th¼ng ®øng
vµ ®ñ cao ®Ó xe kh«ng thÓ vît qua vµ cã xu híng kh«ng cho ph¬ng tiÖn ®i chÖch khái
®êng.
- Lo¹i 2. Trung gian: cã mÆt ngoµi h¬i nghiªng vµ cã thÓ cho xe vît qua trong
nh÷ng trêng hîp cÇn thiÕt.
- Lo¹i 3. Bã vØa cho xe vît qua: cã mÆt ngoµi nghiªng ®Ó ph¬ng tiÖn cã thÓ
leo qua dÔ dµng.
CÊu t¹o cña bã vØa cã nhiÒu d¹ng kh¸c nhau, cã thÓ kÕt hîp bã vØa víi r·nh tho¸t
níc vµ tu©n theo yªu cÇu cña ngµnh, ®Þa ph¬ng. nhng cÇn thèng nhÊt kiÓu mÉu trªn
mét tuyÕn.
65
VËt liÖu cÊu t¹o lµ bª t«ng xi m¨ng hoÆc ®¸ cã cêng ®é chÞu nÐn kh«ng nhá
h¬n 250daN/cm2.
Cao ®é cña ®Ønh bã vØa ë hÌ ®êng, ®¶o giao th«ng ph¶i cao h¬n mÐp ngoµi lÒ
®êng Ýt nhÊt lµ 12,5 cm, chiÒu cao nµy trêng hîp ë d¶i ph©n çch lµ 30cm.
T¹i çc lèi rÏ tõ phè vµo c¬ quan c«ng së, ngâ rÏ d©n sinh cã lu lîng xe c¬ giíi ra
vµo <10xe/h, hoÆc ®iÓm ®ç xe t¹m thêi cã  25 xe « t« ra vµo kh«ng ®îc më th«ng víi
lßng ®êng nh kiÓu thiÕt kÕ nót mµ chØ ®îc h¹ thÊp mét phÇn cao ®é hÌ ®êng. Trêng
hîp nµy yªu cÇu cÊu t¹o h×nh häc vµ kÕt cÇu võa ph¶i tho¶ m·n thuËn lîi cho ngêi ®i bé
trªn hÌ ®êng l¹i võa thuËn lîi cho xe ra.
§êng xe ®¹p
Quy ®Þnh chung.
Giao th«ng xe ®¹p (vµ çc lo¹i xe th« s¬ kh¸c nÕu ®îc c¬ quan qu¶n lý ®« thÞ cho
phÐp) cã thÓ ®îc tæ chøc lu th«ng trong ®« thÞ theo nh÷ng çch sau:
a). Dïng chung phÇn xe ch¹y hoÆc lµn ngoµi cïng bªn tay ph¶i víi xe c¬ giíi. Tr-
êng hîp nµy chØ ®îc ¸p dông ®èi víi ®êng phè cÊp thÊp hoÆc phÇn ®êng dµnh cho xe
®Þa ph¬ng.
b). Sö dông v¹ch s¬n ®Ó t¹o mét phÇn mÆt ®êng hoÆc phÇn lÒ ®êng lµm çc
lµn xe ®¹p. Cã thÓ ¸p dông trªn çc lo¹i ®êng phè, trõ ®êng phè cã tèc ®é #70km/h.
c). T¸ch phÇn ®êng dµnh cho xe ®¹p ra khái phÇn xe ch¹y vµ lÒ ®êng; cã çc gi¶i
ph¸p b¶o hé nh: lÖch cèt cao ®é, rµo ch¾n, d¶i trång c©y...
d). §êng dµnh cho xe ®¹p tån t¹i ®éc lËp cã tÝnh chuyªn dông.
Ghi chó:
- Trêng hîp 1,2 ®îc gäi phÇn ®êng xe ®¹p (Bicycle Path)
- Trêng hîp 3,4 ®îc gäi lµ ®êng xe ®¹p.( Bicycle Track)
BÒ réng ®êng dµnh cho xe ®¹p.
Sè lµn xe ®¹p theo mét híng ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
N
n , làn.
P
Trong ®ã: N lµ lu lîng xe ®¹p ë giê cao ®iÓm tÝnh to¸n(xe/h)

P lµ lu lîng phôc vô cña 1 lµn xe ®¹p, cã thÓ lÊy 1500 xe/h.lµn.
ChiÒu réng mÆt ®êng xe ®¹p cña mét híng tÝnh theo c«ng thøc:
B = 1,0 x n + 0,5, m.
Khi thiÕt kÕ ®êng xe ®¹p, tèi thiÓu nªn lÊy bÒ réng 3,0m nh»m môc ®Ých «t«
cã thÓ ®i vµo ®îc trong nh÷ng trêng hîp cÇn thiÕt, còng nh khi c¶i t¹o, tæ chøc giao
66
th«ng l¹i sÏ kinh tÕ h¬n.

Yªu cÇu thiÕt kÕ ®êng dµnh cho xe ®¹p
- Yªu cÇu thiÕt kÕ h×nh häc ®êng dµnh cho xe ®¹p ph¶i cã ®é b»ng ph¼ng, dèc
ngang, siªu cao t¬ng ®¬ng víi lµn «t« kÕ bªn (trêng hîp phÇn ®êng xe ®¹p) vµ chØ tiªu
kü thuËt h×nh häc kh¸c kh«ng kÐm h¬n yªu cÇu ®èi víi ®êng phè cã cÊp kü thuËt
20km/h (trêng hîp ®êng xe ®¹p).
T¹i çc lèi rÏ tõ phè vµo c¬ quan c«ng së, ngâ rÏ d©n sinh cã lu lîng xe c¬ giíi ra
vµo <10xe/h, hoÆc ®iÓm ®ç xe t¹m thêi cã #25 xe « t« ra vµo kh«ng ® îc më th«ng víi
lßng ®êng nh kiÓu thiÕt kÕ nót mµ chØ ®îc h¹ thÊp mét phÇn cao ®é hÌ ®êng. Trêng
hîp nµy yªu cÇu cÊu t¹o h×nh häc vµ kÕt cÇu võa ph¶i tho¶ m·n thuËn lîi cho ngêi ®i bé
trªn hÌ ®êng l¹i võa thuËn lîi cho xe ra.
§êng xe ®¹p
Quy ®Þnh chung.
Giao th«ng xe ®¹p (vµ çc lo¹i xe th« s¬ kh¸c nÕu ®îc c¬ quan qu¶n lý ®« thÞ cho
phÐp) cã thÓ ®îc tæ chøc lu th«ng trong ®« thÞ theo nh÷ng çch sau:
a). Dïng chung phÇn xe ch¹y hoÆc lµn ngoµi cïng bªn tay ph¶i víi xe c¬ giíi. Tr-
êng hîp nµy chØ ®îc ¸p dông ®èi víi ®êng phè cÊp thÊp hoÆc phÇn ®êng dµnh cho xe
®Þa ph¬ng.
b). Sö dông v¹ch s¬n ®Ó t¹o mét phÇn mÆt ®êng hoÆc phÇn lÒ ®êng lµm çc
lµn xe ®¹p. Cã thÓ ¸p dông trªn çc lo¹i ®êng phè, trõ ®êng phè cã tèc ®é #70km/h.
c). T¸ch phÇn ®êng dµnh cho xe ®¹p ra khái phÇn xe ch¹y vµ lÒ ®êng; cã çc gi¶i
ph¸p b¶o hé nh: lÖch cèt cao ®é, rµo ch¾n, d¶i trång c©y...
d). §êng dµnh cho xe ®¹p tån t¹i ®éc lËp cã tÝnh chuyªn dông.
Ghi chó:
- Trêng hîp 1,2 ®îc gäi phÇn ®êng xe ®¹p (Bicycle Path)
- Trêng hîp 3,4 ®îc gäi lµ ®êng xe ®¹p.( Bicycle Track)
BÒ réng ®êng dµnh cho xe ®¹p.
Sè lµn xe ®¹p theo mét híng ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
N
n , làn.
P
Trong ®ã: N lµ lu lîng xe ®¹p ë giê cao ®iÓm tÝnh to¸n(xe/h)

P lµ lu lîng phôc vô cña 1 lµn xe ®¹p, cã thÓ lÊy 1500 xe/h.lµn.
ChiÒu réng mÆt ®êng xe ®¹p cña mét híng tÝnh theo c«ng thøc:
B = 1,0 x n + 0,5, m.
67
Khi thiÕt kÕ ®êng xe ®¹p, tèi thiÓu nªn lÊy bÒ réng 3,0m nh»m môc ®Ých «t«
cã thÓ ®i vµo ®îc trong nh÷ng trêng hîp cÇn thiÕt, còng nh khi c¶i t¹o, tæ chøc giao
th«ng l¹i sÏ kinh tÕ h¬n.
Yªu cÇu thiÕt kÕ ®êng dµnh cho xe ®¹p
- Yªu cÇu thiÕt kÕ h×nh häc ®êng dµnh cho xe ®¹p ph¶i cã ®é b»ng ph¼ng,
dèc ngang, siªu cao t¬ng ®¬ng víi lµn «t« kÕ bªn (trêng hîp phÇn ®êng xe ®¹p) vµ chØ
tiªu kü thuËt h×nh häc kh¸c kh«ng kÐm h¬n yªu cÇu ®èi víi ®êng phè cã cÊp kü thuËt
20km/h (trêng hîp ®êng xe ®¹p).
- KÕt cÊu ¸o ®êng xe ®¹p ph¶i ®îc thiÕt kÕ ®¸p øng cho xe «t« con vµ xe «t«
c«ng vô sö dông khi cÇn thiÕt.
§êng bé hµnh qua ®êng.
Lùa chän h×nh thøc giao c¾t víi ®êng phè.
§êng bé hµnh qua ®êng cã thÓ ®îc cÊu t¹o theo 3 h×nh thøc: cïng møc, kh¸c møc
(cÇu vît hoÆc hÇm chui). Chän lo¹i nµo tuú thuéc vµo lu lîng bé hµnh cã nhu cÇu vît
qua ®êng, tèc ®é xe thiÕt kÕ - lu lîng giao th«ng trªn ®êng, yªu cÇu kiÓm so¸t ra vµo
cña ®êng phè, kh¶ n¨ng th«ng hµnh cña ®êng, cña nót giao th«ng t¹i chç ®Þnh bè trÝ ®-
êng bé hµnh vµ çc ®iÒu kiÖn kh¸c nh vÞ trÝ trêng häc, c«ng së, trung t©m th¬ng m¹i,
v¨n ho¸, gi¶i trÝ...
Khi gi¸m s¸t thi c«ng, dùa vµo çc yªu cÇu nªu trªn ®Ó gi¸m s¸t, b¶o ®¶m chÊt l-
îng ®êng ®« thÞ.
VI. Gi¸m s¸t thi c«ng c©y xanh, c«ng viªn, vên hoa
C©y xanh, c«ng viªn vµ vên hoa lµ kh«ng gian nghØ ng¬i cña ngêi ®« thÞ.
Kh«ng nh÷ng thÕ, kh«ng gian xanh ®« thÞ ®iÒu tiÕt vi khÝ hËu ®Ó ngêi ®« thÞ cã
thÓ tån t¹i dÔ chÞu. HiÖn nay nhiÒu thµnh phè kh«ng chó ý ®óng møc ®Õn kh«ng gian
xanh ®« thÞ. LÊy thÝ dô nh Hµ N«Þ.
Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra tØ lÖ xanh trung b×nh ë néi thµnh Hµ Néi hiÖn nay lµ 2,4
2
m xanh/ngêi ChØ sè nµy lµ qu¸ thÊp nÕu so s¸nh víi çc ®« thÞ kh¸c trªn thÕ giíi nh ë
Paris lµ 10m2 xanh/ngêi, Moskva lµ 40m2 xanh/ngêi. Ngay c¶ trong khu vùc §«ng Nam ¸
th× chØ sè nµy còng lªn tíi 8-10 m2 xanh/ ngêi. H¬n n÷a l¹i ph©n bè t¹i Hµ Néi l¹i kh«ng
®ång ®Òu vÒ sè lîng vµ thµnh phÇn loµi. Víi nh÷ng khu phè cæ th× mËt ®é c©y xanh
chØ ®¹t 0,2 m2 xanh/ngêi trong khi mËt ®é d©n sè lµ rÊt cao (1000ngêi/ha). Trong
çc tuyÕn phè c©y xanh vÉn cßn Ýt vµ trång kh«ng ®îc hîp lý, thµnh phÇn loµi
kh«ng ®Òu g©y mÊt thÈm mü cho c¶nh quan Hµ Néi.
68
Trong quy ho¹ch Hµ Néi chi tiÕt ®Õn n¨m 2020, chØ sè xanh ®· ®îc n©ng lªn
®Õn 4-5 m2xanh/ngêi. §ång thêi më thªm çc tuyÕn ®êng giao th«ng kÕt hîp víi c¶nh
quan c©y xanh vµ mét sè khu vùc c«ng viªn, vên hoa. VÊn ®Ò ®¸ng ®Ó bµn tíi lµ trång
nh÷ng lo¹i c©y nµo th× phï hîp cho viÖc ph©n khu chøc n¨ng vµ sè lîng bao nhiªu.
Kh¶o s¸t tû lÖ che phñ c©y xanh (B¶ng 2.2) cho thÊy tû lÖ trung b×nh cña çc
®iÓm ®iÒu tra tÝnh cho çc quy m« diÖn tÝch kh¸c nhau dao ®éng tõ 6,2-7,0%. Møc
®é biÕn déng vÒ tû lÖ c©y xanh phô thuéc vµo quy m« diÖn tÝch dïng ®Ó x¸c ®Þnh
cho çc ®iÓm ®iÒu tra. Víi quy m« 4 ha th× tØ lÖ che phñ c©y xanh trung b×nh cho tÊt
c¶ çc ®iÓm ®iÒu tra lµ 7,3 %. Cã nh÷ng ®iÓm tû lÖ che phñ c©y xanh xÊp xØ ), cã
nh÷ng ®iÓm kh¸c tØ lÖ nµy lai xÊp xØ 25-30 %. HÖ sè biÕn ®éng cña tû lÖ che phñ
c©y víi quy m« diÖn tÝch 4 ha lµ 9,6 %. Nh×n chung khi quy m« diÖn tÝch dïng ®Ó
x¸c ®Þnh tû lÖ che phñ cña c©y xanh cµng t¨ng th× sù kh¸c biÖt vÒ tû lÖ che phñ cña
c©y danh cµng thÊp. Víi quy m« diÖn tÝch dïng ®Ó x¸c ®Þnh lµ 196 ha th× tû lÖ che
phñ cu¶ c©y xanh gi¶m thÊp nhÊt lµ 45 %.
TØ lÖ che phñ c©y xanh ë thµnh phè Hµ Néi (%)
Quy m« diÖn tÝch

Stt §Þa ®iÓm
4 ha 16 ha 36 ha 64 ha 100 ha 144 ha 196 ha
1 Hoµng Hoa Th¸m 13.0 12.0 11.2 9.5 8.2 7.2 6.3
2 CÇu GiÊy 22.9 8.5 11.3 11.3 11.2 11.4 11.0
3 §¹i häc Thuû Lîi 21.4 9.5 8.1 6.2 5.8 5.2 4.5
4 Tõ Liªm 8.0 8.8 8.8 7.2 9.1 8.5 9.4
69
5 ChÌm 16.2 8.4 6.3 4.6 4.8 4.6 4.3

6 Bëi 15.0 13.6 15.0 13.8 11.6 9.8 9.2
Gi¸p B¸t
7 2.3 3.0 2.9 3.3 3.7 4.5 4.7
8 Th¨ng Long 0.0 0.0 2.1 3.8 5.4 5.7 5.0

9 Hµng Mµnh 6.0 5.0 7.3 6.9 8.0 7.2 8.4
10 TrÇn Hng §¹o 6.1 8.7 10.9 12.5 12.0 14.0 13.7
11 Bµ TriÖu 15.4 14.0 12.2 11.3 11.6 10.2 9.7
12 ¤ Chî Dõa 2.9 1.7 2.1 2.6 2.6 2.6 2.5
13 Thîng §×nh 6.0 2.7 3.5 5.0 5.4 5.4 5.8
14 Ng· T Së 1.9 3.1 3.1 4.2 4.8 4.9 5.4
15 CÇu Long Biªn 2.0 2.7 5.6 4.7 4.8 4.7 4.4
16 Hµ §«ng 8.0 6.1 4.6 6.0 8.2 8.8 7.9
17 Cèng Mäc 7.8 5.8 9.4 8.8 9.4 8.7 7.4
18 Ngâ LÖnh C 4.5 6.1 1.2 1.9 1.7 2.4 3.6
19 Tr¬ng §Þnh 9.2 5.8 7.0 7.3 5.9 6.0 5.7
20 Lß §óc 5.5 1.6 4.3 6.7 7.2 7.3 7.5
21 C«ng Viªn Lª Nin 6.7 5.8 6.6 8.2 7.5 7.0 8.7
22 Tr¹m L¸ng 4.9 2.9 6.7 5.3 6.1 6.2 6.0
23 Çt Linh 7.5 5.6 3.7 4.5 6.2 6.4 5.9
24 Kh¸ch s¹n Ph¬ng §«ng 0.0 2.2 2.1 2.0 2.7 2.9 2.7
25 Lý Th¸i Tæ 12.0 23.2 15.6 13.7 12.2 12.3 10.9
26 TËp thÓ Gi¶ng Vâ 3.4 4.9 5.4 5.8 5.6 5.6 4.8
27 Yªn Phô 4.3 6.8 5.8 5.5 4.6 4.2 3.7
28 §éi CÊn 0.0 3.6 2.3 2.4 3.2 3.6 3.8
29 Phan §×nh Phïng 27.0 20.3 18.8 15.4 14.0 14.4 14.1
30 Phïng Khoang 0.0 1.1 7.1 6.8 6.4 7.2 7.1
31 Ng· T Väng 0.0 3.4 3.3 4.5 4.9 5.0 4.5
32 BÖnh viÖn Thanh Nhµn 2.5 3.1 2.0 3.7 3.7 4.0 4.0
33 Mai §éng 0.0 5.1 3.3 4.2 3.9 4.6 4.5
Trung b×nh 7.0 6.2 6.7 6.6 6.7 6.7 6.6
% 96.0 71.6 54.2 54.2 47.1 45.8 44.9
(Nguån: KÕt qu¶ kh¶o s¸t n¨m 2005 vµ 2006)

NÕu so s¸nh tû lÖ che phñ c©y xanh cña thµnh phè Hµ Néi hiÖn nay b×nh qu©n
lµ 6,6%. Con sè nµy thÊp h¬n tiªu chuÈn c©y cña NhËt B¶n xÊp xØ 4 lÇn (22%). NÕu
so víi tû lÖ che phñ cña mét sè thµnh phè kh¸c cña Trung Quèc, còng nhËn thÊy ®©y lµ
tû lÖ thÊp.
Dùa vµo çc tuyÕn ®êng ®îc ph¸t triÓn më réng trong quy ho¹ch chung thµnh phè
Hµ Néi ®Õn n¨m 2010 theo quyÕt ®Þnh cña thñ tíng chÝnh phñ, chóng t«i ®· x¸c ®Þnh
çc tuyÕn kh¶o s¸t vµ ®· thu ®îc çc kÕt qu¶ sau:
70
B¶ng. Kh¶o s¸t c©y xanh ë çc ®« thÞ vïng ngo¹i thµnh Hµ Néi
Khu vùc kh¶o

Stt HuyÖn Loµi chiÕm u thÕ
s¸t
ThÞ trÊn §«ng bµng (Terminalia catappa Linn), phîng vÜ (Deconix regia), hoa s÷a
1 §«ng Anh
Anh (Alstonia scholaris)
ThÞ trÊnSãc phîng vÜ (Alstonia scholaris), d©u da xoan (Spondias lakonensis),

2 Sãc S¬n
S¬n hoa s÷a (Alstonia scholaris), bµng (Terminalia catappa Linn)
ThÞ trÊn Ch©u trøng ç (Mutigia calabura), d©u da xoan (Spondias lakonensis), bµng
3 Gia L©m
Quú (Terminalia catappa Linn)
ThÞ trÊnYªn
4 Gia L©m d©u da xoan (Spondias lakonensis), bµng (Terminalia catappa Linn)
Viªn
Kh¶o s¸t th¶m c©y xanh vïng xung quanh Hå G¬m: sè lîng c©y lµ 192 c©y trong
®ã thµnh phÇn loµi chiÕm u thÕ lµ liÔu, b»ng l¨ng, phîng vÜ; ngoµi ra xung quanh hå
G¬m cßn trång mét sè loµi kh¸c lµ: cä, ban, g¹o, si, bôt mäc, bµng, vµng anh, ®¹i phong
tö....
- QuËn Ba §×nh, quËn §èng §a lµ 2 quËn cã tØ lÖ ®êng phè ®îc trång c©y t¬ng
øng lµ 58/67 vµ 44/54 trong khi quËn Hoµn KiÕm vµ quËn Hai Bµ Trng cã tØ lÖ nµy
lµ rÊt thÊp
- T¹i çc tuyÕn ®êng míi më nh ®êng LiÔu Giai th× c©y trång chñ yÕu lµ c©y
b»ng l¨ng, hoa s÷a cßn nh÷ng tuyÕn phè cã tõ thêi Ph¸p th× l¹i chñ yÕu lµ c©y sÊu, c©y
sao ®en, c©y xµ cõ.Mét sè c©y cæ thô ®· giµ cçi, ®îc thay thÕ b»ng nh÷ng lo¹i c©y
kh«ng ®óng chñng lo¹i, g©y mÊt thÈm mÜ.
- §êng phè cã c©y míi trång thêng n»m ë phÝa T©y vµ phÝa T©y Nam cña thµnh
phè, cßn çc hµng cæ thô th× tËp trung ë quËn Ba §×nh vµ Hoµn KiÕm.
- Qua kh¶o s¸t thÊy c©y xanh trong çc khu phè cña Hµ Néi cã sù kh¸c biÖt rÊt râ
rÖt (Xem b¶ng 2.5 vµ 2.6):
a) Khu phè cæ Hµ Néi: lµ n¬i cã mËt ®é d©n c cao, chøc n¨ng chÝnh cña ®êng
phè lµ giao th«ng, th¬ng maÞ. Ngêi ta tËn dông tèi ®a diÖn tÝch ®Ó b¸n hµng vµ thu
hÑp tèi ®a diÖn tÝch ë v× vËy kh«ng cã g× lµ khã hiÓu khi mËt ®é c©y xanh ë ®©y
rÊt thÊp 0,2 m2/ ngêi. VØa hÌ phè cã rÊt Ýt c©y, do d©n tù trång mét çch tù ph¸t, lén
xén vµ chñ yÕu lµ c©y d©u da xoan. Trong çc chïa chiÒn cßn l¹i rÊt Ýt c©y xanh, c©y
trång chñ yÕu lµ c©y c¶nh, c©y trang trÝ.
Cïng víi khu phè cæ th× khu phè Ph¸p lµ mét bé phËn quan träng trong kiÕn tróc
cËn ®¹i ®îc x©y dùng tõ n¨m 1813 ®Õn 1945.
71
b) Khu phè Ph¸p ®îc chia lµm 2 khu:

+ Khu biÖt thù: ®ã lµ çc khu biÖt thù Ba §×nh, TrÇn Hng §¹o. Khu phè nµy ®îc
h×nh thµnh tõ çc biÖt thù theo phong çch kiÕn tróc cæ ®iÓn Ch©u ¢u, kiÕn tróc ®Þa
ph¬ng Ph¸p. Çc ng«i nhµ cã mËt ®é x©y dùng thÊp, hµi hoµ vÒ tû lÖ víi c©y xanh ®-
êng phè. §êng phè réng tõ 25-27 m, cã nhiÒu hµng c©y cæ thô rÊt to ë hai bªn vØa hÌ, cã
chiÒu réng tõ 6-8, t¹o nªn kh«ng gian ®i bé rÊt tho¶i m¸i, nhng thiÕu kh«ng gian sinh
ho¹t céng ®ång v× thÕ mèi liªn hÖ gi÷a çc nhµ rêi r¹c. C©y xanh bao gåm: c©y xanh
®êng phè, c©y xanh trong vên hoa nhá, c©y xanh trong çc khu biÖt thù, ®îc trång
thµnh lïm, côm. VÝ dô: Vên hoa Canh N«ng, vên hoa ChÝ Linh. Nhng hiÖn nay ®a sè
çc c©y xanh trªn ®êng phè ®· giµ cçi, mét sè ®êng phè c©y bÞ tØa tr¬ lµm mÊt d¸ng
vÎ cña c©y, sè c©y ®îc trång l¹i kh«ng ®óng chñng lo¹i, kh«ng cïng ®é lín.
+ Khu nhµ hµng phè: ®îc h×nh thµnh trong thêi Ph¸p thuéc vµo cuèi thÕ kû 19
®Çu thÕ kû 20. CÊu tróc cña khu phè theo h×nh « cê ®îc cÊu t¹o tõ çc d¹ng nhµ ë víi
nhiÒu phong çch kh¸c nhau. Trong çc khu nhµ nµy th× kh«ng gian c«ng céng chØ lµ
çc c«ng viªn vµ vên hoa cña thµnh phè nh hå ThuyÒn Quang vµ c«ng viªn Lª Nin. Do
®iÒu kiÖn khã kh¨n vÒ chç ë nh÷ng ng«i nhµ tríc kia chØ dµnh cho mét hé th× nay lµ
chç ë cña nhiÒu hé vµ ®îc x©y dùng thªm dµy ®Æc. C©y xanh trong khu phè nµy ®îc
trång lén xén víi nhiÒu chñng lo¹i vµ tæ hîp, c©y trång chñ yÕu lµ c©y bãng m¸t trªn ®-
êng phè.
V× nhiÖm vô cña c©y xanh hÕt søc quan träng víi ngêi d©n ®« thÞ nhng l¹i
kh«ng trùc tiÕp ¶nh hëng ngay nªn vÊn ®Ò c©y xanh thêng bÞ l·ng quªn khi thiÕt
kÕ vµ quy ho¹ch ®« thÞ. Lµ ngêi kü s t vÊn gi¸m s¸t, chóng ta cÇn lu ý víi chñ
®Çu t vÒ vÊn ®Ò c©y xanh ®« thÞ.
72
c) Çc chung c x©y dùng trong thêi kú bao cÊp: VÝ dô khu NguyÔn C«ng Trø,
Kim Liªn, Trung Tù, Thµnh C«ng, Thanh Xu©n B¾c.
ë miÒn B¾c çc khu chung c ®· ®îc h×nh thµnh sau n¨m 1954 theo m« h×nh tiÓu
khu cña çc níc x· héi chñ nghÜa Ch©u ¢u, theo lý thuyÕt tÇng bËc víi c«ng tr×nh phôc
vô hoµn chØnh nh nhµ trÎ, trêng häc, trung t©m th¬ng m¹i. MÆc dï, chØ chiÕm 20%
quü nhµ ë ®« thÞ nhng çc tiÓu khu nµy ®· gi¶i quyÕt mét phÇn nhu cÇu nhµ ë trong
qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ vµ t¹o ra ®îc mét lèi sèng ®« thÞ trong mét bé phËn d©n c. Song
kh¸i niÖm kho¶ng kh«ng gian b¸n c«ng céng chØ cã vµo kho¶ng cuèi nh÷ng n¨m 70.
ë níc ta, kh¸i niÖm ®ã cßn muén h¬n, v× thÕ ngay trong thiÕt kÕ quy ho¹ch ngêi
ta ®· kh«ng ®Æt ra. HiÖn tr¹ng c©y nghÌo nµn, lén xén, tù ph¸t, kh«ng cã ý ®å tæng
thÓ hoÆc ®Ó ®Êt hoang kh«ng ngêi qu¶n lý. Mét sè khu cã hå níc lín lµ trung t©m
nghØ ng¬i, trung t©m gi¶i trÝ... Nhng çc hå níc ë khu Thµnh C«ng, Gi¶ng Vâ, Trung tù
®îc kÌ vµ ®îc lµm ®êng d¹o ven hå. Khu mÆt níc vµ c©y xanh ®· n©ng cao gi¸ trÞ vÒ
c¶nh quan mét trêng cho khu ë.
73
d) Khu nhµ ë míi ®ang ®îc x©y dùng: lµ nh÷ng khu nhµ ë hoµn chØnh, ®îc thiÕt
kÕ vµ thi c«ng víi tiªu chuÈn míi. CÊu tróc cña çc khu ë víi kh«ng gian më, ®êng phè
víi çc tuyÕn phè chia khu ë thµnh çc l« ®Êt h×nh ch÷ nhËt. Quy ho¹ch thêng theo kiÓu
« cê. Mçi khu ë ®Òu cã 1 h×nh th¸i kh«ng gian kh¸c nhau, phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm
h×nh d¸ng khu ®Êt vµ çc ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¸c nh hå,... çc khu nhµ ë ®Òu x©y
dùng kÕt hîp çc lo¹i nhµ kh¸c nhau: nhµ cao tÇng, nhµ 5 tÇng, nhµ liÒn kÒ. Khu §Þnh
C«ng, nhµ ë liÒn kÒ vµ nhµ cao tÇng ®îc bè trÝ ë biªn giíi khu ë c¹nh ®êng giao th«ng
chÝnh bao khu ë. Khu Linh §µm cã tû lÖ nhµ ë biÖt thù lµ 18,32%, nhµ chung c cao
tÇng lµ 22,14%, mËt ®é c©y xanh lµ 3 m 2 xanh/ngêi (®¹t yªu cÇu so víi tiªu chuÈn), ®-
êng x¸ s¹ch.
VII. Gi¸m s¸t thi c«ng hÖ thèng tuynen kü thuËt, hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c
Cã thÓ nãi r»ng níc ta cha cã hÖ thèng tuy nen kü thuËt ®óng nghÜa.
HÖ hÇm thu gom kü thuËt (HÖ collectors) lµ hÖ hÇm ngÇm chøa çc ®êng kü
thuËt nh ®êng d©y ®iÖn, ®êng çp quang, ®êng ADSL, ®êng TV çp... g¾n trªn têng
hÇm cã chiÒu cao th«ng thuû 2,5 mÐt, réng th«ng thuû 2,5 mÐt däc theo mäi phè. N¨m
2003 Nhµ Níc ta ®· cã ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp Nhµ Níc dÓ nghiªn cøu vÒ hÖ
hÇm collector. §Ò tµi ®· nghiÖm thu n¨m 2006 nhng tÝnh kh¶ thi kh«ng cao nªn gÇn
nh cha ®îc triÓn khai.
HÇu hÕt çc thµnh phè, nh÷ng ®êng kü thuËt ®Òu ®i næi trªn nh÷ng cét vµ lµm
cho phè x¸ mÊt mü quan nhiÒu, kh«ng nh÷ng thÕ cßn nguy hiÓm cho nh÷ng ngêi tham
gia giao th«ng.
§Ó kû niÖm 1000 n¨m Th¨ng Long, Hµ Néi ph¶i quy ®Þnh mét sè khu phè sÏ
kh«ng cßn hÖ thèng d©y ®i næi nhng ®©y lµ th¸ch thøc v× hµnh ®éng nµy lµm cho
kh«ng gian ngÇm trë nªn cùc kú phøc t¹p trong khi b©y giê kh«ng thÓ qu¶n lý næi kh«ng
gian ngÇm ë çc ®« thÞ.
§Ó chèng ®iÖn giËt, b¶o vÖ an toµn cho con ngêi, IEC quy ®Þnh nhiÒu ®iÒu
kho¶n, trong ®ã cã ®iÒu kho¶n “Trong néi ®«, kh«ng ®îc ®i d©y ®iÖn trÇn”. §iÒu
nµy víi níc ta lµ th¸ch thøc lín v× l©u nay trong néi ®«, chóng ta hÇu nh ®i d©y ®iÖn
trÇn. Çc Së §iÖn lùc cè g¾ng thay tõng ®o¹n d©y b»ng d©y bäc nhng chØ lµ gi¶i ph¸p
t×nh thÕ v× muèn thËt an toµn, ®iÖn ®i trªn ®êng phè cÇn ®i b»ng çp ngÇm.
Nhng trªn ®êng phè kh«ng chØ cã d©y dÉn ®iÖn mµ cßn d©y çp quang, d©y
çp truyÒn h×nh, d©y çp truyÒn d÷ liÖu (internet, ADSL...). Muèn an toµn vµ ®êng
phè phong quang, mäi lo¹i d©y ph¶i ®i xuèng ngÇm. §Ó nh÷ng ®êng d©y kü thuËt ®i
xuèng ngÇm cã trËt tù, an toµn, t¹i ®« thÞ çc níc v¨n minh sö dông hÖ hÇm thu gom
(technical collector) ®îc thiÕt kÕ vµ x©y dùng tõ h¬n 50 n¨m qua. §©y lµ hÖ hÇm
ngÇm mµ tÊt c¶ çc ®êng truyÒn dÉn h÷u tuyÕn ®Òu ®îc thu gom l¹i vµ g¾n lªn têng
hÇm.
74
HÖ hÇm nµy ®Æt díi lßng ®êng phè, kÝch thíc mÆt c¾t ngang hÇm kho¶ng 2
mÐt, cao th«ng thuû 2 mÐt. Cã thÓ h×nh dung hÖ hÇm nµy gièng nh nh÷ng con phè
ch¹y trong lßng ®Êt (n»m çch mÆt ®Êt kho¶ng 1 mÐt). Ngêi c«ng nh©n cã thÓ dïng
xe ®¹p ®Ó di chuyÓn khi t¸c nghiÖp. HÖ hÇm cã lèi th«ng lªn mÆt ®Êt ®Ó lªn xuèng
qua bËc thang réng r·i, rÊt thuËn tiÖn cho viÖc söa ch÷a vµ qu¶n lý, b¶o tr× çc ®êng
dÉn kü thuËt...
Ngêi ta tuyÖt ®èi kh«ng kÕt hîp ®Æt èng dÉn níc vµ cèng tho¸t níc ®i chung
trong hÇm nµy.
GÇn ®©y cã çn bé l·nh ®¹o cÊp TP cña Hµ Néi mong muèn ®Õn n¨m 2010 Hµ
néi kh«ng cßn hÖ thèng d©y ®i l»ng nh»ng trªn phè. ThËt khã kh¶ thi, v× víi trªn 360
tuyÕn phè cña Hµ Néi (cha s¸p nhËp víi Hµ T©y) ®· ph¶i lµm 360 tuyÕn hÇm ngÇm?
Vµ trong khi chóng ta cßn lóng tóng t×m biÖn ph¸p ®a hÖ truyÒn dÉn xuèng ngÇm ë
çc khu phè cò - th× t¹i nh÷ng khu ®« thÞ míi hÖ thèng ®êng dÉn kü thuËt vÉn cø ®i
trªn mÆt ®Êt, hoÆc çc ®êng truyÒn dÉn cña ngµnh nµo ngµnh nÊy lµm - chØ ch«n
çch mÆt ®Êt d¨m cm (chiÕu lÖ, gäi cho cã ngÇm) rÊt mÊt an toµn vµ çc ®êng
truyÒn dÉn ®ã sÏ nhanh chãng gi¶m tuæi thä.
Lµ thµnh viªn cña IEC chóng ta sÏ ph¶i dïng chung çc tiªu chuÈn thiÕt kÕ, x©y
l¾p – khi ®ã (tríc hÕt lµ víi çc khu ®« thÞ míi) ch¼ng lÏ sÏ l¹i ®µo ®êng ®Ó x©y hÖ
hÇm thu gom? Xin nhí bµi häc nhìn tiÒn cña TP.HCM lµ míi cã 70 l« cèt dùng lªn ®Ó
®µo ®êng ®Æt cèng tho¸t níc, mµ sù ¸ch t¾c giao th«ng ®· ®Õn møc nghiªm träng.
VIII. Çc tiªu chuÈn kü thuËt, ph¬ng ph¸p thÝ nghiÖm, quan tr¾c, ®o ®¹c
¸p dông trong thi c«ng vµ nghiÖm thu
Trong qu¸ tr×nh gi¸m s¸t thi c«ng vµ nghiÖm thu çc c«ng tr×nh h¹ tÇng kü thuËt
®« thÞ, cÇn tham kh¶o thªm çc tiªu chuÈn:
TCVN 51:1984 Tho¸t níc - M¹ng líi bªn ngoµi vµ c«ng tr×nh - Tiªu chuÈn thiÕt
kÕ.
Quy chuÈn x©y dùng ViÖt Nam
- TCVN 4449- 1987 Quy ho¹ch x©y dùng ®« thÞ – Tiªu chuÈn thiÕt kÕ.
- TCVN 4054 - 2005 §−êng «t« – Yªu cÇu thiÕt kÕ.
- TCVN 5729 - 97 §−êng «t« cao tèc – Yªu cÇu thiÕt kÕ.
- 22 TCN 273 - 01 Tiªu chuÈn thiÕt kÕ ®−êng «t« (song ng÷ ViÖt – Anh).
- 22 TCN 223 Quy tr×nh thiÕt kÕ ¸o ®−êng cøng.
- 22 TCN 211 Quy tr×nh thiÕt kÕ ¸o ®−êng mÒm.
- TCXDVN 259 Tiªu chuÈn thiÕt kÕ chiÕu s¸ng nh©n t¹o ®−êng, ®−êng phè,
75
qu¶ng tr−êng ®« thÞ.

- TCXDVN 362 Quy ho¹ch c©y xanh sö dông c«ng céng trong çc ®« thÞ - Tiªu
chuÈn thiÕt kÕ
- 22 TCN 237 §iÒu lÖ b¸o hiÖu ®−êng bé.
- 22 TCN 262 Quy tr×nh kh¶o s¸t thiÕt kÕ nÒn ®−êng «t« ®¾p trªn ®Êt yÕu.
- 22 TCN 171 Quy tr×nh kh¶o s¸t ®Þa chÊt c«ng tr×nh vμ thiÕt kÕ biÖn ph¸p
æn
- ®Þnh nÒn ®−êng vïng cã ho¹t ®éng tr−ît, sôt lë.
- 22 TCN 221 Tiªu chuÈn thiÕt kÕ c«ng tr×nh giao th«ng trong vïng cã ®éng
®Êt.
- 22 TCN 277 Tiªu chuÈn kiÓm tra vμ ®¸nh gi¸ mÆt ®−êng theo chØ sè ®é gå
ghÒ
- quèc tÕ IRI
- 22 TCN 332 - 05 Quy tr×nh thÝ nghiÖm x¸c ®Þnh chØ sè CBR cña ®Êt, ®¸
d¨m trong phßng thÝ nghiÖm.
- TCXDVN 33-1985 CÊp níc - M¹ng líi ®êng èng vµ c«ng tr×nh - Tiªu chuÈn
thiÕt kÕ
- TCVN 2622-1995 Tiªu chuÈn vÒ cÊp níc ch÷a ch¸y
- 11 TCN 18-2006 Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn - P I. Quy ®Þnh chung
- 11 TCN 19-2006 Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn - P II. HÖ thèng ®êng dÉn ®iÖn
- 11 TCN 20-2006 Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn - P III. Trang bÞ ph©n phèi vµ
Tr¹m biÕn ¸p
- 11 TCN 21-2006 Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn - P IV. B¶o vÖ vµ tù ®éng
- TCXDVN 351-2005 Quy tr×nh kü thuËt quan tr¾c chuyÓn dÞch ngang nhµ vµ
c«ng tr×nh -
*****
76

Chuyen de 12 - Thay Kieu

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuyen de 12 - Thay Kieu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tµi liÖu Båi dìng nghiÖp vô gi¸m s¸t thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh

§Æc ®iÓm hé dïng níc BËc tin

(i) Song ch¾n r¸c vµ líi läc:

(iv) BÓ ®iÒu hoµ lu lîng vµ chÊt lîng:

3.1.3. C«ng tr×nh xö lý níc th¶i:

C«ng tr×nh xö lý níc th¶i b»ng ph¬ng ph¸p ho¸ lý:

TT Lo¹i b·i DiÖn tÝch (ha)

Ph©n lo¹i b·i ch«n lÊp:

Kho¶ng c¸ch tíi b·i ch«n lÊp (m)

§« thÞ C¸c thµnh phè, thÞ x· 5.000 10.000 15.000

S©n bay, c¸c khu c«ng

ThÞ trÊn, thÞ tø, côm  15 hé:

 15 hé, cïng khe nói

CS <100 m3/ng 100 300 1.000

Kho¶ng c¸ch tíi ®êng

Lo¹i b·i ch«n lÊp

Khu ph©n lo¹i chÊt th¶i x x x

Lo¹i b·i ch«n lÊp

Khu xö lý ®ãng b¸nh vµ lµm kh« x x x

Khu æn ®Þnh hãa x x x

Khu ch«n lÊp

HÖ thèng thu gom níc r¸c x x x

HÖ thèng thu gom vµ xö lý khÝ r¸c x x x

HÖ thèng tho¸t vµ ng¨n níc ma x x x

HÖ thèng quan tr¾c níc ngÇm x x x

Hµng rµo vµ c©y xanh x x x

B·i hoÆc kho chøa chÊt phñ bÒ mÆt x x x

Khu xö lý níc r¸c

Tr¹m b¬m níc r¸c x* x* x*

C«ng tr×nh xö lý níc r¸c x x x

Khu phô trî

Nhµ ®iÒu hµnh x x x

Khu vÖ sinh vµ t¾m x x x

Tr¹m ph©n tÝch x x x

Lo¹i b·i ch«n lÊp

- Líp 1: Líp thu níc r¸c thø nhÊt.

Lí p chÊt th¶i ch«n lÊp

Lí p chÊt th¶i ch«n lÊp

H×nh 2- MÆt c¾t ngang hÖ thèng thu gom níc r¸c

- Líp chèng thÊm thø nhÊt

H×nh 3 - S¬ ®å bè trÝ èng thu gom níc r¸c

M· sè M· sè Basel M« t¶ chÊt th¶i Giíi h¹n

A[1180] ThiÕt bÞ hay chi tiÕt ®iÖn, ®iÖn tö

A[2010] ChÊt th¶i thuû tinh tõ ®Ìn cat«t vµ

A[2050] Ami¨ng th¶i (bôi vµ sîi)

A[3030] C¸c chÊt th¶i cã chøa cÊu t¹o tõ ch×

A[4060] Y9 Nhò t¬ng vµ hçn hîp dÇu /níc vµ

A[4080] Y15 ChÊt th¶i cã tÝnh næ

M· sè M· sè Basel M« t¶ chÊt th¶i Giíi h¹n

S¶n phÈm èng

IV. Gi¸m s¸t thi c«ng hÖ thèng cÊp ®iÖn

V. Gi¸m s¸t thi c«ng hÖ thèng giao th«ng

B¸n kÝnh rÏ tèi thiÓu

ChiÒu réng (w)

ChiÒu dµi (L)

Xe con PCU 1,3 2,1 5,8 0,9 1,5 3,4 7,3

Xe t¶i ®¬n SU 4,1 2,6 9,1 1,2 1,8 6,1 12,8

WB-15 4,1 2,6 16,7 0,9 0,6 6,1 9,1 13,7

WB-19 4,1 2,6 21,0 1,2 0,9 6,1 12,8 13,7

WB-20 4,1 2,6 22,5 1,2 0,9 6,1 14,3 13,7

xe t hiÕt kÕ BUS xe t hiÕt kÕ a -BUS

xe t hiÕt kÕ SU xe t hiÕt kÕ WB-15

H×nh 1. C¸c lo¹i xe «t« thiÕt kÕ.