Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized

04/2020
COVID-19

Giải pháp phục hồi

nền kinh tế Việt Nam
CHÍNH SÁCH #4 VỀ
BÁO CÁO CẬP NHẬT
BÁO CÁO CẬP NHẬT CHÍNH SÁCH VỀ COVID-19 Giải pháp phục hồi nền kinh tế Việt Nam

Giải pháp phục hồi nền kinh tế Việt Nam1

COVID-19 đã tạo ra những cú sốc chưa dài hạn, như cơ sở hạ tầng, đổi mới sáng
từng có đối với nền kinh tế toàn cầu. Mặc tạo, y tế và giáo dục. Việc lựa chọn đối
dù Việt Nam đã và đang minh chứng khả tượng mục tiêu, lý do và phương thức hỗ
năng chống chịu, nhưng sự bùng phát trợ chắc chắn đều là những quyết định
dịch bệnh đã làm giảm đột ngột nguồn không hề dễ dàng.
cung do những gián đoạn trong vận hành
và các chuỗi cung ứng. Đại dịch cũng Với các doanh nghiệp, có thể sẽ cần
gây ra những cú sốc về phía cầu khi nhiều thời gian hơn để khôi phục cơ cấu
người dân cắt giảm tiêu dùng đối với một nhân sự, hàng hóa tồn kho, chuỗi cung
số dịch vụ và hàng hóa, không chỉ trong ứng, doanh thu và nguồn vốn sau nhiều
lĩnh vực nhà hàng hay du lịch, mà cả các tuần hay nhiều tháng tạm ngừng hoạt
lĩnh vực khác trong nền kinh tế do tâm lý động. Tương tự như vậy, việc thực hiện
bất an về tình hình kinh tế, tài chính và lồng ghép hài hòa các chính sách điều
trong tương lai. Đến thời điểm hiện tại, tiết cũng cần nhiều thời gian để nền kinh
Chính phủ đã hành động rất hiệu quả tế toàn cầu thực sự hoạt động trở lại.
trong việc kiểm soát sự lây lan của đại Vào thời điểm này, Chính phủ có thể bắt
dịch, nhờ đó số lượng ca nhiễm duy trì ở đầu định hình gói kích thích tài khóa và
mức thấp và chưa ghi nhận trường hợp xây dựng lộ trình cho giai đoạn phục hồi
tử vong. Chính phủ cũng đã tích cực hỗ do việc tổ chức thực hiện các chương
trợ kịp thời cho người dân và doanh trình cũng như hoạt động phối hợp giữa
nghiệp bị ảnh hưởng nặng nề nhất bằng các bộ ngành và giữa cơ quan trung
việc nới lỏng chính sách tiền tệ, hỗ trợ ương với địa phương và doanh nghiệp sẽ
tín dụng cũng như thực hiện một loạt các cần nhiều thời gian. Một số hoạt động cải
biện pháp tài khóa khác nhau. cách đòi hỏi phải điều chỉnh quy định
pháp luật thuộc thẩm quyền của Quốc
Với tất cả những nỗ lực đó, hy vọng rằng hội. Các biện pháp kiểm soát dịch bệnh
nền kinh tế sẽ dần ổn định và phục hồi. hiện đang được triển khai và các giải
Tuy nhiên, trong khi cả thế giới vẫn phải pháp phục hồi nền kinh tế có thể hỗ trợ,
chờ thêm thời gian trước khi vắc-xin bổ sung cho nhau trên nhiều phương
phòng dịch được phát triển, việc phục hồi diện. Bên cạnh đó, trong nền kinh tế
một nền kinh tế toàn cầu hiện đại có tính toàn cầu thời kỳ hậu COVID-19 này, có
kết nối chặt chẽ là một nhiệm vụ không thể xuất hiện hoặc đẩy nhanh những xu
hề dễ dàng. Quá trình phục hồi kinh tế sẽ thế mới mà Việt Nam có thể khai thác
bắt đầu khi cơ quan y tế công bố hết dịch như việc định hình lại chuỗi giá trị của
và có thể đảm bảo cung cấp đầy đủ bộ nhiều công ty đa quốc gia nhằm giảm sự
dụng cụ xét nghiệm, để xác định cả phụ thuộc vào Trung Quốc. Đồng thời,
người nhiễm và người có khánggthể. cũng có thể phát triển các thị trường mới
cho nông sản và sản phẩm chế biến chế
Giải pháp đúng hướng của chính phủ, tạo hiện vẫn còn nhu cầu cao trên toàn
doanh nghiệp và người dân có thể thúc thế giới trong khi nguồn cung ở một số
đẩy quá trình phục hồi kinh tế nhanh, quốc gia khác vẫn đang phải chịu sự gián
mạnh và bền vững hơn. Trong giai đoạn đoạn lớn. Những cơ hội mới xuất hiện
này, nên tập trung vào các lĩnh vực, hoạt này sẽ được phân tích chi tiết hơn trong
động có thể tạo ra việc làm, cải thiện Báo cáo cập nhật chính sách #5 tiếp
năng suất và tốc độ tăng trưởng trong theo, hiện đang trong quá trình
dài biênnsoạn.

1. Báo cáo này được Keiko Inoue và Jacques Morisset cùng phối hợp biên soạn, dựa trên các thông tin đầu vào từ Ahmed
Eiweida, Rahul Kitchlu, Steffi Stallmeister, Alwaleed Alatabani, Trần Thị Lan Hương, Phạm Liên Anh, Nguyễn Việt Anh, Brian
Mtonya, Phạm Đức Minh, Helle Buchhave, Harry Moroz, Nguyễn Thị Nga, Indhira Santos, Achim Schmillen, Michael Weber,
Hardwick Tchale, Nguyễn Thị Thu Lan, Diji Behr, Cao Thăng Bình, Anna Wielogorska, Phạm Văn Cung, Đoàn Hồng Quang và Đỗ
Việt Dũng. Tài liệu được soạn thảo dưới sự chỉ đạo chung của của Ông Ousmane Dione và Kyle Kelhofer. Báo cáo này dựa trên 1
một số báo cáo chuyên đề bao gồm: (i) các quy định của Chính phủ, (ii) đầu tư công, (iii) chương trình chuyển đổi số, (iv) việc làm
và vốn nhân lực, (v) du lịch, (vi) nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản, và (vii) vận tải. Các báo cáo chuyên đề phân tích sâu hơn về
từng lĩnh vực và sẽ được cung cấp theo yêu cầu.
BÁO CÁO CẬP NHẬT CHÍNH SÁCH VỀ COVID-19 Giải pháp phục hồi nền kinh tế Việt Nam

Chính phủ cần triển khai các biện pháp

ứng phó đồng bộ
Nguyên tắc chủ đạo để phục hồi nền kinh tế

Nên làm thừa hơn là thiếu, đồng thời vẫn ưu tiên các nhóm dễ bị tổn thương. Chi phí của việc lựa chọn làm
quá nhiều là giá trị thời gian của dòng tiền, mà tại thời điểm hiện tại ở mức âm do lãi suất thực thấp hoặc
thậm chí âm. Còn chi phí của việc làm quá ít có thể là rất lớn, trên cả hai phương diện: những khó khăn
trước mắt mà người dân phải gánh chịu; và hệ quả của cuộc khủng hoảng kinh tế kéo dài - vượt quá cả quy
mô khủng hoảng tài chính toàn cầu trước đây. Trong bối cảnh ưu tiên làm nhiều hơn thay vì ít hơn, Chính
phủ cần thực hiện tối đa các giải pháp để đáp ứng nhu cầu của các nhóm dễ bị tổn thương, bao gồm người
nghèo, phụ nữ, người khuyết tật và lao động trẻ. Một nhóm dân số khác là người dân ở khu vực Đồng bằng
Sông Cửu Long, hiện đang phải đối mặt với tình trạng xâm nhập mặn nghiêm trọng nhất trong một thập kỷ
qua, ngoài các tác động tiêu cực của dịch bệnh.

Giải pháp tổng thể có tác động lớn hơn giải pháp riêng lẻ. Sự kết hợp hài hòa của cả 4 lĩnh vực sẽ tạo ra tác
động lớn nhất, thay vì làm riêng rẽ. Ví dụ, việc đầu tư các công trình công cộng có thể tạo nguồn thu nhập
cho các cộng đồng địa phương, cung cấp cơ sở hạ tầng và dịch vụ cần thiết, đồng thời kích thích tổng cầu.
Một số chương trình này có thể nhằm mục đích khôi phục hoặc đảm bảo vệ sinh, môi trường các địa điểm
du lịch, góp phần phục hồi tăng trưởng trong lĩnh vực này.

Hướng đến các giải pháp dễ và khả thi hơn (khái niệm “hái quả ở cành thấp”) và đảm bảo tinh thần trách
nhiệm tài khóa. Ở giai đoạn đầu, nên tập trung vào các biện pháp cải cách dễ thực hiện nhất (khả thi nhất)
để khôi phục niềm tin, sớm tạo ra kết quả tích cực, trên cơ sở đó củng cố và tạo động lực thực hiện các biện
pháp cải cách kế tiếp. Đồng thời, cần đánh giá và lưu tâm các giải pháp không đòi hỏi nhiều về nguồn tài
chính nhưng có khả năng mang lại nhiều lợi ích, ví dụ, việc phát triển các nền tảng thanh toán số (digital
payments) chủ yếu chỉ cần ban hành mới hoặc điều chỉnh các quy định pháp luật hiện hành mà không cần
phải đầu tư tốn kém.

Ưu tiên hàng đầu là đảm bảo người lao Tăng chi ngân sách là cần thiết; tuy
động sớm trở lại làm việc dù Chính phủ nhiên cần tránh vay nợ quá mức dẫn đến
đã rất chủ động đưa ra giải pháp bảo vệ làm tăng gánh nặng cho thế hệ tương lai.
việc làm thông qua nhiều biện pháp có Chính quyền cũng cần cung cấp thông tin
trọng điểm. Theo Phòng Thương mại và và giải trình rõ những đánh giá về chi phí
Công nghiệp Việt Nam (VCCI), khoảng – lợi ích, có thể thông qua một chiến
25% doanh nghiệp thành viên phải cắt lược truyền thông thông minh, để kiểm
giảm lực lượng lao động hoặc giảm soát kỳ vọng một cách hiệu quả.
lương, trong khi khoảng 60% doanh
nghiệp áp dụng chế độ giờ làm linh hoạt Trong bối cảnh hiện tại, báo cáo chính
hoặc giảm giờ làm và/hoặc đào tạo cho sách này đề xuất một danh mục các hành
người lao động của mình. Đảm bảo việc động chính sách mà Chính phủ có thể
làm là yếu tố cần thiết để phát triển kinh cân nhắc để phục hồi nhanh nền kinh tế
tế và xã hội. Về kinh tế, duy trì thị trường trong vài tháng tới . Danh 2 mục này bao
việc làm cũng giúp kích thích cả tổng gồm hành động ở bốn lĩnh vực chính,
cung và tổng cầu. Về xã hội, giải pháp theo thứ tự trình bày như sau: (i) tối ưu
này sẽ giúp đảm bảo tính gắn kết và hóa việc triển khai chương trình đầu tư
đoàn kết cộng đồng. Để đạt được mục công, coi đây chính là giải pháp kích
tiêu này, Chính phủ có thể áp dụng một thích tài khóa; (ii) khai thác tối đa
số công cụ đã được xây dựng nhưng cần chương trình chuyển đổi số nhằm giảm
có quyết tâm hành động, đồng thời thể chi phí giao dịch cho cả chính phủ và
hiện tinh thần trách nhiệm và thận trọng doanh nghiệp; (iii) bảo vệ và tạo việc làm
trên phương diện tài khóa. cũng như tăng cường vốn nhân lực; và
hỗ
2. Các khuyến nghị của chúng tôi một phần dựa trên khung phân tích do Ngân hàng Thế giới đề xuất, trong đó khuyến khích xác
định các mục tiêu ngắn hạn, dài hạn của các hoạt động phục hồi. Các mục tiêu ngắn hạn tập trung vào tạo việc làm, thúc đẩy các
hoạt động kinh tế và đảm bảo việc làm trong khi các mục tiêu dài hạn hướng đến năng lực thích ứng, phát triển kinh tế xanh và
2
tăng trưởng bền vững.
BÁO CÁO CẬP NHẬT CHÍNH SÁCH VỀ COVID-19 Giải pháp phục hồi nền kinh tế Việt Nam

(iv) hỗ trợ các hoạt động của khu vực tư nhân, tập trung vào các lĩnh vực bị tác động nhiều nhất bởi
COVID-19. Các khuyến nghị chính của chúng tôi được trình bày tóm tắt trong bảng dưới đây.

Biện pháp can

Mục tiêu Những nguyên tắc chính Ví dụ
thiệp
Lĩnh vực 1: Tối ưu hóa đầu tư công, coi đây chính là giải pháp kích thích tài khóa
Đẩy nhanh tiến độ thực hiện và mở rộng phạm vi tác
Hàn Quốc đã dành gần 80% nguồn lực ứng phó
động của các dự án cơ sở hạ tầng quy mô lớn về giao
Tạo việc làm trực hậu khủng hoảng trong giai đoạn 2008-09 cho lĩnh
Thúc đẩy các thông, năng lượng, viễn thông và nước
tiếp và gián tiếp, vực năng lượng sạch và biến đổi khí hậu
dự án đầu tư Thực hiện các chương trình đầu tư công trình công cộng
đồng thời nâng Indonesia , Philippines, Thái Lan và Việt Nam
công quy mô 'sẵn sàng triển khai’, tập trung hướng đến các đối tượng
cấp cơ sở hạ tầng đều bố trí nguồn vốn ngân sách lớn cho các
lớn và nhỏ ở thất nghiệp hoặc thiếu việc làm trong các nhóm dân số dễ
và cung cấp chương trình phát triển hạ tầng quy mô nhỏ để ứng
cấp cộng đồng bị tổn thương
dịch vụ phó với cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu 2008-
Tổ chức đào tạo kỹ năng mềm và kỹ năng số cho người
2009
lao động tay nghề thấp

Nâng cao tính Thúc đẩy việc triển khai thực hiện Luật đầu tư công EU, Colombia, Canada đã cho phép thực hiện linh
Củng cố quy bền vững tài Thúc đẩy nhanh phân bổ vốn và quy trình thủ tục hoạt một số nội dung trong khung đấu thầu công
trình quản lý khóa và hiệu quả đấu thầu Các nước OECD đã ban hành các khung phối hợp để
đầu tư công phân bổ Nâng cao năng lực của chính quyền địa phương hỗ trợ xây dựng chiến lược đầu tư công và phát triển
ngân sách Đơn giản hóa quy trình giải ngân ODA các nền tảng chính phủ điện tử, đảm bảo tính minh
bạch trong lựa chọn, thẩm định và thực hiện dự án

Lĩnh vực 2: Khai thác tối đa chương trình chuyển đổi số

Mở rộng quy mô thanh toán điện tử trên nền tảng di Các nước châu Phi/châu Á đã đơn giản hóa các
Giảm chi phí động sử dụng điện thoại thông minh để hướng tới phổ yêu cầu e-KYC (Nhận biết khách hàng trực tuyến)
Thúc đẩy vận giao dịch đồng cập dịch vụ tài chính (tài chính toàn diện) Trung Quốc và EU sử dụng công nghệ cho công tác
hành chương thời nâng cao Phát triển thương mại điện tử và logistics kê khai và quản lý thuế
trình chuyển hiệu quả và tính Tích hợp các quy trình hoạt động dựa trên nền tảng kỹ UAE và Vương quốc Anh sử dụng quy trình xác
đổi số minh bạch thuật số thực điện tử
Nâng cao hiệu quả hoạt động của chính phủ thông qua Sáng kiến Giải pháp COVID-19 đề xuất ý tưởng “hộ
các nền tảng kỹ thuật số và cơ sở dữ liệu định danh chiếu miễn dịch”

Lĩnh vực 3: Bảo vệ và tạo việc làm cũng như tăng cường vốn nhân lực

Bảo vệ các hộ gia đình dễ bị tổn thương thông qua sử

dụng lưới an sinh xã hội trong ngắn hạn; đồng thời bảo vệ, Hàn Quốc đang thực hiện chính sách trợ cấp duy
Bảo vệ và tạo tạo việc làm và hạn chế giảm thu nhập thông qua hình trì nhân viên, với khoản trợ cấp tương đương 66-
việc làm, đồng thức trợ cấp tiền lương 90% tiền lương trong 3 tháng
Hỗ trợ để duy Triển khai các dịch vụ việc làm và các chương trình bồi
thời giảm nguy Trung Quốc hiện cung cấp dịch vụ vận chuyển và
trì và phục hồi dưỡng, nâng cao kỹ năng để kết nối người lao động thuộc
cơ mất vốn nhân việc làm cho lao động di cư trong nước, sử dụng
việc làm có các nhóm dễ bị tổn thương với cơ hội việc làm mới
lực, đặc biệt là nguồn quỹ bảo hiểm thất nghiệp để tổ chức đào
trọng điểm Kích cầu việc làm trong các lĩnh vực bị ảnh hưởng nhiều
đối với tạo trực tuyến, đồng thời mở rộng kênh tuyển dụng
thông qua hỗ trợ cho doanh nghiệp
các nhóm dễ bị và hướng dẫn nghề nghiệp trực tuyến
Tăng cường khả năng thích ứng của các dịch vụ y tế và
tổn thương giáo dục Cả hai nước cũng đã xây dựng tài liệu hướng dẫn
Tập trung các chính sách cho người nghèo, người khuyết về việc mở cửa lại trường học
tật, nữ giới và lao động trẻ

Lĩnh vực 4: Hỗ trợ khu vực tư nhân tập trung vào những lĩnh vực bị tác động nhiều nhất
Tập trung phục hồi du lịch trong nước trước, sau đó là du
lịch quốc tế Singapore đang tài trợ ngân sách hoặc vật tư để
Kích cầu các Xây dựng nền tảng vững chắc bằng cách tăng cường các tăng cường các biện pháp y tế cho hệ thống khách
dịch vụ du lịch biện pháp y tế cộng đồng và thu thập dữ liệu thời gian thực sạn
trong lĩnh vực y tế Georgia tập trung vào du lịch bền vững, di sản văn
Nâng cao chất lượng của một số điểm đến du lịch có lượng hóa và tái tạo đô thị trong quá trình phục hồi kinh tế
Phát triển chiến du khách lớn thông qua các dự án đầu tư chiến lược sau khủng hoảng tài chính 2008-09
lược chủ động Nâng cao năng lực của các doanh nghiệp du lịch để thích
để phục hồi ứng với bối cảnh có nhiều thay đổi
ngành du lịch
và vận tải Xác định, cung cấp gói hỗ trợ toàn diện cho các doanh Vương quốc Anh công bố nhiều công cụ hỗ trợ tài
Tăng cường khả nghiệp bị ảnh hưởng nhiều nhất và có tiềm năng phục hồi chính cho các doanh nghiệp vận tải trong thời điểm
năng thích ứng nhanh hơn dịch đang diễn ra
và cải thiện tính Trấn an tâm lý người tiêu dùng bằng cách ban hành các
kết nối của quy định về an toàn và sức khỏe cộng đồng
ngành vận tải Khai thác các công nghệ kỹ thuật số để nâng cao hiệu quả
Tiếp tục tập trung vào các dự án đầu tư về thích ứng với
biến đổi khí hậu, hiệu quả năng lượng và phòng chống
thảm họa

3
BÁO CÁO CẬP NHẬT CHÍNH SÁCH VỀ COVID-19
Lĩnh vực 1: Tối ưu hóa đầu tư công thông qua
các biện pháp kích thích tài khóa
Giải pháp thông thường mà Chính phủ
có thể áp dụng để thúc đẩy phục hồi
kinh tế là sử dụng các gói kích thích tài
khóa để tăng chi, đặc biệt là cho các dự
án đầu tư. Không những các cơ quan
quản lý có thể trực tiếp/chủ động lựa
chọn các dự án đầu tư ưu tiên theo mục
tiêu của họ, mà bên cạnh đó, tăng chi
đầu tư xây dựng cơ bản sẽ tạo ra hệ số
nhân Keynes (tác động kép) cần thiết
đối với nền kinh tế. Theo ước tính tại
Việt Nam, khi giải ngân đầu tư công
tăng thêm 10% thì tăng trưởng GDP sẽ
tăng thêm 0,6%.
Hiệu quả của đầu tư công trình công
cộng sẽ tăng lên nếu cơ quan quản lý
thực hiện theo hướng đảm bảo bền
vững tài khóa và cải thiện cả hiệu quả
phân bổ và hiệu quả tài chính. Chính
phủ đặt mục tiêu thúc đẩy tiến độ thực
hiện Kế hoạch đầu tư trung hạn (MTIP)
giai đoạn 2016-20 và giải ngân nguồn
vốn được phân bổ hàng năm, (tỷ lệ giải
ngân duy trì ở mức rất thấp trong những
năm gần đây), thay vì đầu tư vào các dự
án mới. Cách tiếp cận thận trọng này sẽ
đảm bảo thâm hụt ngân sách vẫn nằm
trong ngưỡng được Quốc hội cho phép,
do đó vừa để trấn an thị trường trong
khi không tạo ra tác động “lấn át” và vẫn
khuyến khích được khu vực tư nhân mở
rộng đầu tư.
Do đó, cần tập trung nâng cao hiệu quả
phân bổ đầu tư công hoặc đảm bảo rằng
nguồn lực sẽ được sử dụng cho các dự
án có tiềm năng đóng góp lớn nhất đến
quá trình phục hồi kinh tế và nỗ lực tạo
việc làm. Ngoài ra, việc phân bố các dự
án đầu tư công cần tính đến sự khác
biệt giữa thành thị - nông thôn và có
dành ưu tiên cho các khu vực bị ảnh
hưởng lớn nhất, ví dụ như Đồng bằng
Sông Cửu Long, những tỉnh khó khăn
nhất và những đô thị đông dân cư.
Giải pháp phục hồi nền kinh tế Việt Nam
Trong giai đoạn mới của đầu tư công,
cần lồng ghép các nguyên tắc tăng
trưởng bền vững, như thích ứng với
biến đổi khí hậu, tăng trưởng bao trùm
hơn, bình đẳng giới, v.v. trong quá trình
thiết kế đầu tư.
Khuyến nghị chính là kết hợp các dự án
đầu tư có quy mô lớn với các dự án có
quy mô nhỏ cũng như các dự án cộng
đồng. Các dự án quy mô lớn có lợi thế
về tạo việc làm trực tiếp và gián tiếp,
đồng thời thể hiện cam kết của Chính
phủ đối với nhiều thành phần kinh tế
hơn. Trong lộ trình phục hồi kinh tế thời
hậu COVID-19, một trong những nhiệm
vụ cốt lõi của các cơ quan quản lý là tập
trung vào các dự án lớn nhằm tăng
cường tính kết nối theo các trục giao
thông xương sống và phát triển mạng
lưới vận tải đa phương thức.
Đầu tư công vào các dự án cơ sở hạ
tầng lớn như xây dựng đường cao tốc
bắc nam, phát triển hệ thống đường
quốc lộ, mở rộng các sân bay ở thành
phố Hồ Chí Minh và Hà Nội, xây dựng
đường sắt đô thị ở thành phố Hồ Chí
Minh và Hà Nội, và cải thiện giao thông
công cộng/tính kết nối vận tải quanh các
cảng lớn như Cái Mép-Thị Vải và Lạch
Huyện có thể tạo ra tác động cấp số
nhân, tạo việc làm trực tiếp, gián tiếp,
tăng cường tính kết nối cơ bản, kích
cầu cho các nhà thầu địa phương và
thúc đẩy hoạt động sản xuất trở lại của
các nhà máy. Việc thực hiện các giải
pháp này sẽ giảm thiểu các tác động
kinh tế và xã hội của COVID-19. Điều
này cũng cho thấy sự cần thiết hỗ trợ
đầu tư nâng cấp năng lực mạng viễn
thông/CNTT xương sống (mở rộng công
nghệ 4G/5G) cũng như mở rộng vùng
phủ sóng mạng với băng thông lớn hơn
ở các khu vực còn chậm phát triển tại
Việt Nam. Khi kinh tế phục hồi theo thời
gian
4
BÁO CÁO CẬP NHẬT CHÍNH SÁCH VỀ COVID-19
gian, quan tâm sẽ cần phải được dành
cho các lĩnh vực năng lượng và nước/vệ
sinh thông qua các doanh nghiệp nhà
nước và hợp tác với doanh nghiệp tư
nhân (theo Luật Đầu tư theo phương
thức đối tác công tư PPP hiện đang
trong quá trình xây dựng) để giải quyết
các vấn đề nổi cộm về sản xuất, phân
phối và tính bền vững môi trường. Các
dự án có thể được thiết kế phù hợp với
yêu cầu giãn cách xã hội.
Việc xây dựng các dự án cộng đồng quy
mô nhỏ, chủ yếu thông qua các công
trình công cộng, cũng cần được ưu tiên
thực hiện ở cấp địa phương. Những dự
án này đã chứng minh hiệu quả trong
hoạt động nâng cấp, bảo trì cơ sở hạ
tầng ở cấp địa phương, đặc biệt khi
chính quyền địa phương chịu trách
nhiệm triển khai gần 75% các dự án đầu
tư công tại Việt Nam. Các dự án này sẽ
cải thiện điều kiện sống của người dân,
nâng cao năng suất của các doanh
nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, đồng thời đóng
góp vào sự phát triển ngành du lịch và
các mục tiêu bảo trợ xã hội, trên cơ sở
tạo việc làm cho những lao động thất
nghiệp hoặc thiếu việc làm, bao gồm cả
những người bị ảnh hưởng bởi dịch
bệnh COVID-19.
Hai yếu tố cần được đảm bảo: thiết kế
chương trình hiệu quả và xác định sớm
các công trình công cộng “sẵn sàng triển
khai”. Những công trình công cộng này
có thể bao gồm: (i) các chương trình
khôi phục không gian, bảo tồn đất và
giảm xói mòn, thích ứng/giảm thiểu tác
động của biến đổi khí hậu, đặc biệt ở
khu vực đồng bằng sông Cửu Long, (ii)
cung cấp dịch vụ y tế cơ sở, bao gồm
mở rộng phạm vi được xét nghiệm
COVID-19 để người lao động có thể
quay trở lại làm việc, (iii) khử trùng
trường học và theo dõi y tế khi học sinh
quay trở lại trường, và (iv) đầu tư có
trọng điểm vào cơ sở hạ tầng đô thị,
thích ứng với biến đổi khí hậu và cải
thiện
Giải pháp phục hồi nền kinh tế Việt Nam
thiện sinh kế, nhằm tăng cường thu hút
khách du lịch (cơ sở vệ sinh, công viên,
công trình công cộng). Các chương trình
đào tạo kỹ năng mềm và kỹ năng số có
thể được lồng ghép vào các dự án công
trình công cộng để nâng cao tỷ lệ có
việc làm trong giai đoạn phục hồi kinh
tế. Cũng cần nhấn mạnh rằng, các dự án
có thể được thiết kế phù hợp với yêu
cầu giãn cách xã hội.
Bên cạnh đó, yêu cầu không kém phần
quan trọng là cải thiện hiệu quả tài
chính. Sau khi đã xác định các chương
trình đầu tư công mục tiêu, cần đảm bảo
bố trí vốn kịp thời, đầy đủ để thúc đẩy
quá trình triển khai. Nói cách khác, việc
giải ngân đầu tư công phải được đẩy
mạnh để mang lại các tác động phát
triển trong giai đoạn phục hồi. Các
khuyến nghị của chúng tôi liên quan đến
toàn bộ chu trình quản lý đầu tư công và
bao gồm các điểm dưới đây:
Thực hiện nhanh hơn và hiệu quả hơn
Luật Đầu tư công sửa đổi, bắt đầu
bằng việc xây dựng MTIP cho giai
đoạn tiếp theo, từ 2021 đến 2025, tập
trung vào các dự án quốc gia và địa
phương như được đề cập ở trên.
Chính phủ cần xây dựng cơ chế hiệu
quả, mang tính hệ thống để cập nhật
MTIP hàng năm. Cơ chế này sẽ hỗ trợ
việc xác định, cắt giảm nguồn vốn đối
với các dự án triển khai chậm/hiệu
quả thấp, đồng thời phân bổ vốn bổ
sung cho những dự án triển khai hiệu
quả cũng như các dự án đầu tư triển
vọng mới sẽ được xem xét bổ sung
vào MTIP.
Thúc đẩy phân bổ vốn cho các dự án
ưu tiên thông qua rút gọn thời gian
phân bổ và bố trí thêm vốn dựa trên
nhu cầu tài chính của dự án. Việc
phân bổ lại nguồn vốn cả trong nội bộ
và liên thông giữa các đơn vị dự toán
cấp 1 (bộ ngành trung ương, ngân
sách cấp tỉnh) nên được bắt đầu thực
hiện
5
BÁO CÁO CẬP NHẬT CHÍNH SÁCH VỀ COVID-19
hiện sớm để các cơ quan chủ đầu tư
có đủ thời gian giải ngân nguồn vốn
bổ sung trong năm tài chính.
Thúc đẩy công tác mua sắm/đấu thầu
bằng cách cho phép thực hiện trước
các hoạt động chuẩn bị đấu thầu. Cơ
chế này sẽ giúp các cơ quan thực
hiện chuẩn bị được các hồ sơ/tài liệu
đấu thầu chi tiết trước khi dự án
được phê duyệt cuối cùng hoặc được
chính thức nhận phân bổ ngân sách.
Các dự án đã được đưa vào MTIP
phải được thực hiện cơ chế chuẩn bị
đấu thầu trước, cũng như được cấp
kinh phí đầy đủ và kịp thời để thực
hiện các hoạt động chuẩn bị đó. Thực
hiện chuẩn bị đấu thầu trước khi phê
duyệt/ký kết khoản vay sẽ đặc biệt
giúp đẩy nhanh tiến độ các dự án sử
dụng nguồn vốn ODA. Chính phủ cần
ban hành hướng dẫn chi tiết về cơ
chế chuẩn bị đấu thầu trước.
Đối với nguồn vốn vay ODA được cho
vay lại, cần hướng dẫn các địa
phương thực hiện các quy trình thẩm
định cho vay lại. Hướng dẫn này cũng
Lĩnh vực 2: Khai thác tối đa chương trình
chuyển đổi số
Giải pháp phục hồi cần giúp giảm thiểu
chi phí giao dịch và cắt giảm các quy
định, thủ tục không cần thiết. Tương tự
như giải pháp mà nhiều quốc gia khác
áp dụng để ứng phó với cuộc khủng
hoảng COVID-19, Chính phủ có thể khai
thác cơ hội này để hiện đại hóa hệ
thống công nghệ thông tin và truyền
thông của mình, đảm bảo tính phối hợp
trong quá trình ra quyết định và tiến độ
của quá trình thực hiện. Đây là cơ hội
phát huy những thành tựu tuyệt vời
trong việc kiểm soát khủng hoảng y tế
bằng cách tận dụng phạm vi bao phủ
cao của điện thoại di động và Internet,
như việc thường xuyên thông báo và
nhắc nhở qua tin nhắn, các ứng dụng
khai
Giải pháp phục hồi nền kinh tế Việt Nam
cũng cho phép từng tỉnh tham gia dự
án ODA có thể tiến hành các thủ tục
cho vay lại và bắt đầu giải ngân theo
kế hoạch của tỉnh khi đã sẵn sàng,
mà không phải chờ đợi các tỉnh khác.
Đơn giản thủ tục giải ngân vốn ODA
bằng cách đảm bảo thống nhất, rõ
ràng về vai trò và trách nhiệm của các
cơ quan liên quan cũng như tinh giản,
giảm thiểu nhiều bước phê duyệt ở
cấp cao thông qua ủy quyền (phân
cấp) phê duyệt cho các đơn vị cấp
dưới. Tăng cường xử lý trực tuyến
các thủ tục giải ngân (bao gồm thủ tục
rút vốn) để nâng cao hiệu quả.
Xây dựng nền tảng giám sát việc thực
hiện/giải ngân của các dự án đầu tư
công ở cả cấp trung ương và địa
phương để nâng cao trách nhiệm giải
trình. Giám sát chặt quá trình thực
hiện và áp dụng hiệu quả cơ chế phân
bổ lại nguồn vốn dựa trên kết quả
thực hiện sẽ thúc đẩy triển khai, giải
ngân dự án hiệu quả, đồng thời hỗ trợ
xác định các dự án yếu kém để
khắccphục.
khai báo y tế trên thiết bị di động để
tuyên truyền phổ biến và giám sát chặt
chẽ diễn biến của đại dịch.
Kinh nghiệm quốc tế gần đây cho thấy,
chi phí giao dịch có thể được giảm về
mức tối ưu thông qua chuyển đổi số.
Các công cụ kỹ thuật số không chỉ góp
phần giảm ách tắc cho doanh nghiệp, mà
còn thúc đẩy quản trị tốt, trách nhiệm
giải trình và tính minh bạch khi hạn chế
các tương tác trực tiếp với các cán bộ
quản lý nhà nước. Chính phủ cũng có
thể cung cấp các dịch vụ nhanh
và minh bạch hơn thông qua nền tảng
Chính phủ điện tử, qua đó nâng cao hiệu
quả và kiểm soát tham nhũng.
6
BÁO CÁO CẬP NHẬT CHÍNH SÁCH VỀ COVID-19
Trong khi Chính phủ đặt mục tiêu
chuyển đổi số là trung tâm trong chiến
lược phát triển, kết quả thực hiện trên
thực tế vẫn chưa đảm bảo tương xứng.
Cuộc khủng hoảng COVID-19 chính là
cơ hội đặc biệt để thúc đẩy quá trình
chuyển đổi số bởi các lợi ích mà nó
mang lại đang lớn hơn bao giờ hết.
Cuộc khủng hoảng dịch bệnh đã cho
thấy, doanh nghiệp cần cung cấp cho
nhân viên của mình các công nghệ
video và máy tính cần thiết trong trường
hợp cần làm việc ở nhà. Thay vì phải
bay di chuyển giữa hai miền Nam Bắc
để tham gia các cuộc họp trực tiếp,
doanh nghiệp đang dần thực hiện các
cuộc họp trực tuyến, vừa tiết kiệm rất
nhiều thời gian, vừa cắt giảm lượng lớn
không khí ô nhiễm từ máy bay. Đồng
thời, giáo viên ở hầu hết mọi cấp độ
cũng đang dần thay thế học tập trên lớp
bằng các phương pháp học tập từ xa,
bao gồm cả học tập trực tuyến. Chính
phủ cũng gặp nhiều trở ngại khi thực
hiện mục tiêu hỗ trợ các doanh nghiệp
và hộ gia đình kinh doanh không chính
thức bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh do
không có cơ chế thanh toán điện tử
thông qua thiết bị di động.
Các công nghệ kỹ thuật số đã thể hiện
vai trò to lớn trong các cuộc khủng
hoảng bằng cách hỗ trợ triển khai các
giải pháp về sức khỏe (ví dụ như điều
trị từ xa); cho phép doanh nghiệp thích
ứng với các quy định về hạn chế đi lại
(ví dụ như làm việc tại nhà, thanh toán
di động); hỗ trợ các doanh nghiệp vừa
và nhỏ duy trì hoạt động qua thời kỳ suy
thoái (ví dụ như FinTech); cung cấp đầu
vào nông nghiệp (ví dụ: phiếu thanh
toán điện tử); thực hiện hiệu quả hơn
các chương trình lưới an sinh xã hội
(thông qua thanh toán trên nền tảng di
động); và duy trì các hoạt động học tập
(ví dụ: ứng dụng học tập, nội dung trực
tuyến). Tích hợp và phát triển các công
nghệ kỹ thuật số này sẽ tạo động lực
phục hồi, đồng thời đảm bảo hiệu
quaquả
Giải pháp phục hồi nền kinh tế Việt Nam
quả lâu dài cho cả doanh nghiệp và
chính phủ.
Một tập hợp hành động chính sách có
hiệu lực, hiệu quả đòi hỏi phải có cam
kết mạnh mẽ hơn, thay vì sử dụng nguồn
kinh phí từ ngân sách, bởi vì Việt Nam
đã có hầu hết các cơ sở hạ tầng CNTT
cần thiết. Các nhà cung cấp dịch vụ di
động đã sở hữu hầu hết các công nghệ
cần thiết để Việt Nam phát triển nhảy vọt
trong tương lai. Với cam kết mạnh mẽ
của Chính phủ, Việt Nam cóothể:
Phát triển phổ cập dịch vụ tài chính
toàn dân, dựa trên sự hợp tác chặt
chẽ với các doanh nghiệp mạng di
động và ngân hàng thương mại, để
xác định và tạo các tài khoản giao
dịch nhằm hỗ trợ việc nhận thanh toán
tiền. Các quyết định cũng cần làm rõ
bên được phép cung cấp dịch vụ hỗ
trợ các khoản thanh toán này và
phương thức thực hiện (ví dụ: kích
hoạt thẻ).
Thúc đẩy thương mại bằng cách sử
dụng hiệu quả các công nghệ đột phá
để tinh gọn các quy trình thực hiện,
bao gồm đăng ký tài khoản, thanh
toán trên nền tảng di động và ứng
dụng blockchain để thực hiện chứng
nhận và truy xuất nguồn gốc hàng
hóa. Một số cơ sở dữ liệu thông tin
tích hợp (ví dụ Cổng thông tin thương
mại Việt Nam [VTIP] và Hệ thống
thống kê vận tải và logistics tại Việt
Nam [VLSS]) có thể được sử dụng để
xác định các doanh nghiệp thương
mại và logistics hoạt động hiệu quả
hơn trong bối cảnh các quy tắc, quy
định đang có nhiều thay đổi ở cả Việt
Nam và các quốc gia đối tác thương
mại nhằm ứng phó với dịch bệnh
COVID-19.
Đơn giản hóa các thủ tục cho doanh
nghiệp thông qua nền tảng trực tuyến
để
7
BÁO CÁO CẬP NHẬT CHÍNH SÁCH VỀ COVID-19 Giải pháp phục hồi nền kinh tế Việt Nam

để hỗ trợ đăng ký điện tử và thanh ký công dân quốc gia, bằng cách
toán điện tử trong thời gian tới. Giải nhanh chóng số hóa đăng ký toàn dân
pháp trước mắt là cho phép tính năng (đã triển khai ở hầu hết 63 tỉnh thành)
đăng ký nhân sự kết hợp một lần giữa và xác minh các đăng ký này. Có thể
Sở LĐTBXH và Bảo hiểm Xã hội tiến hành quy trình xác minh nhanh
thông qua cơ chế trao đổi thông tin chóng bằng cách tham chiếu chéo dữ
hiệu quả giữa hai cơ quan. Một giải liệu công dân với cơ sở dữ liệu quốc
pháp khác là liên kết tất cả các cơ gia hiện có, chẳng hạn như cơ sở dữ
quan liên quan đến khởi sự kinh liệu bảo hiểm xã hội và hộ chiếu, để
doanh thông qua một cổng thông tin đảm bảo tính chính xác cao nhất có
duy nhất, có thể triển khai mô hình thí thể của dữ liệu đăng ký công dân. Có
điểm ở TP HCM. Các biện pháp khác thể thường xuyên thực hiện khảo sát
có thể bao gồm: tinh giản quy trình doanh nghiệp và người dân về quy
cấp giấy phép xây dựng và đăng ký trình khởi sự kinh doanh cụ thể hoặc
tài sản bằng cách sử dụng nền tảng các sự kiện trong đời sống nhân dân
dữ liệu tích hợp và mở rộng phạm vi (sinh, tử, lập gia đình … ) dựa trên
các dịch vụ trực tuyến (đăng ký trực một nền tảng mới, trong đó liên kết
tuyến, nộp đơn trực tuyến và thanh với Cổng dịch vụ công quốc gia và Hệ
toán trực tuyến) cho các doanh thống thông tin báo cáo Chính phủ.
nghiệp hộ gia đình và người nộp thuế
là cá nhân.
Triển khai công nghệ kỹ thuật số và
tăng cường hợp tác với doanh nghiệp
Nâng cao hiệu quả hoạt động của để duy trì và nâng cao chất lượng
Chính phủ thông qua các nền tảng cung cấp dịch vụ, bao gồm trong lĩnh
trực tuyến và cơ sở dữ liệu số hóa vực y tế và giáo dục. Thông tin chi tiết
ID4D (định danh cá nhân phục vụ được trình bày trong phần tiếpptheo.
phát triển). Một trong những vấn đề
ưu tiên là hoàn thành hệ thống đăng
ký
Lĩnh vực 3: Bảo vệ và tạo việc làm cũng như
tăng cường vốn nhân lực
Tác động tiêu cực của dịch bệnh Việt Nam và 15% lao động nữ.
COVID-19 đối với thị trường việc làm
khiến nhiều hộ gia đình mất thu nhập và Những biến động trên thị trường lao
thậm chí là mất nguồn sinh kế. Theo động thường dẫn đến việc sa thải
ước tính của Bộ KHĐT, dịch bệnh nhân viên, thay vì tuyển dụng mới, do
COVID-19 có thể khiến 1,5-2 triệu người đó tình hình việc làm có xu hướng
lao động bị nghỉ việc tạm thời và phục hồi chậm sau những cú sốc kinh
250.000 người thất nghiệp 3 ; trong quý 1 tế. Những biến động này thường dẫn
năm 2020, số lao động hưởng bảo hiểm đến hệ quả lớn hơn khi lao động di cư
thất nghiệp đã tăng 9,1% so với cùng kỳ từ nông thôn ra thành thị trở về nhà
năm 2019 4 . Dịch bệnh làm ảnh hưởng sau khi mất việc làm, và sau đó không
đến nhiều lĩnh vực, đặc biệt là du lịch, còn muốn tiếp tục với công việc cũ
vận tải/logistics và các ngành định hoặc những công việc này cũng đã
hướng xuất khẩu; theo đó, 70 - 80% biến mất hoàn toàn; điều này có thể
doanh nghiệp đã giảm phạm vi hoạt có tác động rất lớn đối với công nhân
động kinh doanh. Chỉ riêng những lĩnh nữ di cư trước đây làm việc trong các
vực này đã chiếm 15% tổng lao động tại nhà máy. Do tính kết nối.
V
3. http://hanoitimes.vn/vietnam-economy-ministry-estimates-2-3-million-workers-laid-off-in-q2-311650.html
4. https://en.vietnamplus.vn/unemployment-benefit-recipients-up-911-percent-in-q1/170606.vnp
8
BÁO CÁO CẬP NHẬT CHÍNH SÁCH VỀ COVID-19
nối với nền kinh tế toàn cầu thông qua
các mối quan hệ thương mại và chuỗi
giá trị, các biện pháp kiểm soát sự lây
lan của dịch bệnh bên ngoài lãnh thổ
Việt Nam có thể làm chậm tốc độ phục
hồi việc làm trong nước ở một số lĩnh
vực, ngay cả khi các lĩnh vực khác đã
phục hồi.
Ngoài những tác động trước mắt đến
thu nhập, tình trạng thất nghiệp có thể
để lại những hậu quả tiêu cực trong dài
hạn. Thất nghiệp có thể làm giảm thu
nhập và kết quả thị trường lao động một
phần vì người lao động mất đi kỹ năng
nếu không được làm việc. Những ảnh
hưởng này đặc biệt nghiêm trọng đối với
người lao động không được tiếp cận
mạng lưới an sinh xã hội, khiến họ phải
sử dụng các chiến lược khó khăn hơn
khi mất đi nguồn thu nhập. Năm 2018,
3/4 số lao động tại Việt Nam không
được tiếp cận phúc lợi xã hội trong
trường hợp mất việc làm. Phụ nữ là đối
tượng đặc biệt chịu nhiều rủi ro trong
môi trường việc làm này, do họ hầu như
đảm nhận các công việc có mức lương
thấp, không yêu cầu tay nghề, mà đây là
nhóm công việc dễ biến mất trong bối
cảnh dịch bệnh COVID-19 bùng phát 5 .
So với nam giới, nữ giới dành trung
bình nhiều hơn 2 giờ cho công việc
chăm sóc
6
gia đình không được trả lương, thậm chí
lớn hơn do trường học đóng cửa . Tình
trạng mất việc làm của nam giới cũng
liên quan đến tình trạng gia tăng bạo
lực đối với phụ nữ, thậm chí còn ở mức
7
độ nghiêm trọng hơn do quy định về
cách ly và hạn chế đi lại .
Mất thu nhập đặc biệt ảnh hưởng nhiều
đến các hộ gia đình đang phải thực hiện
giãn cách xã hội. Dù các biện pháp giãn
cách xã hội nghiêm ngặt của Chính phủ
đã giúp kiểm soát dịch bệnh, nhiều
người cho rằng, các chỉ số sức khỏe nói
chung sẽ giảm xuống khi người dân
giảm hoạt động có lợi cho sức khỏe và
phát
5. Ngân hàng thế giới. 2018. Tương lai Việc làm Việt Nam: Dưới góc nhìn giới. Washington, D.C.: Ngân hàng Thế giới.
6. ActionAid. 2016. “Để ngôi nhà trở thành tổ ấm.” ActionAid, Hanoi.
7. Bhalotra, Sonia, Uma Kambhampati, Samantha Rawlings và Zahra Siddique. 2020. “Bạo lực gia đình: Ảnh hưởng của cơ hội
việc làm đối với nam giới và nữ giới.” Báo cáo nghiên cứu chính sách 9118, Ngân hàng Thế giới, Washington DC
Giải pháp phục hồi nền kinh tế Việt Nam
phát sinh tình trạng mất an ninh lương
thực. Việt Nam đã ghi nhận thời gian
đóng cửa trường học dài nhất từ trước
đến nay và trẻ dễ mất đi kiến thức, kỹ
năng nếu không được tiếp cận công
nghệ hoặc không được gia đình hỗ trợ
học tập tại nhà. Tình trạng thiếu ổn định
về tài chính của các hộ gia đình có thể
sẽ làm tăng tỷ lệ lao động là trẻ em và
một số trẻ có thể không bao giờ trở lại
học tập sau khi các trường mở cửa trở
lại. Do đó, mở rộng các cơ hội thu nhập
bằng cách cải thiện khả năng tiếp cận
công việc, đặc biệt là đối với các nhóm
dễ bị tổn thương, là một nhiệm vụ quan
trọng để giảm nguy cơ mất mát nguồn
vốn nhân lực do COVID-19.
Các hành động để bảo vệ và tạo việc
làm, cũng như để tăng cường nguồn vốn
nhân lực, bao gồm các biện pháp ngắn
hạn và dài hạn. Trong cả hai trường
hợp, các biện pháp đó cũng sẽ cần xem
xét các xu hướng lớn như tăng trưởng
của nền kinh tế tri thức, mở rộng phạm
vi áp dụng tự động hóa và chuyển dịch
các mô hình thương mại và những thay
đổi về cách thức làm việc. Để đảm bảo
tính hiệu quả, nên tập trung các chính
sách cho các nhóm dễ bị tổn thương
bao gồm lao động nghèo, tay nghề thấp
hoặc lao động phi chính thức, lao động
di cư, nữ giới, lao động trẻ và người
khuyết tật. Các chính sách hiệu quả để
thúc đẩy việc làm và tăng cường vốn
nhân lực, bao gồm:
Trong ngắn hạn, cần tập trung các
biện pháp đảm bảo thu nhập cho
người lao động và hộ gia đình cũng
như hạn chế tình trạng mất việc làm
trong bối cảnh nhiều doanh nghiệp
đóng cửa hoặc giảm quy mô kinh
doanh. Cung cấp trợ cấp tiền lương
để khuyến khích doanh nghiệp duy trì
và tuyển dụng lao động thuộc các
nhóm dễ bị tổn thương. Hỗ trợ này
cần được thực hiện phù hợp với Luật
Hỗ
9
BÁO CÁO CẬP NHẬT CHÍNH SÁCH VỀ COVID-19
Hỗ trợ Doanh nghiệp nhỏ và vừa
(2018), trong đó khuyến khích ưu tiên
hỗ trợ cho các doanh nghiệp do phụ nữ
làm chủ và/hoặc các doanh nghiệp sử
dụng lao động nữ, đồng thời tổ chức
các lớp đào tạo miễn phí về khởi
nghiệp và kỹ năng quản trị doanh
nghiệp cho người lao động làm việc tại
các doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ.
Sau khi dịch bệnh được kiểm soát, dù
chính phủ vẫn cần tiếp tục các biện
pháp hỗ trợ thu nhập, cần tập trung kết
nối người thất nghiệp với cơ hội việc
làm và thúc đẩy tạo việc làm trong các
lĩnh vực có tiềm tăng phục hồi việc làm
nhanh hơn bằng cách cải thiện các
luồng thông tin và cơ chế làm việc linh
hoạt. Đặc biệt, các dịch vụ việc làm cần
được triển khai để kết nối người lao
động thuộc các nhóm dễ bị tổn thương
và mất việc làm với công việc, ví dụ
như hỗ trợ tìm việc làm, cung cấp thông
tin thị trường lao động và trợ cấp tìm
kiếm việc làm. Nâng cao chất lượng các
dịch vụ việc làm, tập trung vào người
lao động di cư bởi họ cần kết nối với
người sử dụng lao động ở các đô thị
loại 1 và loại 2. Chính phủ có thể tăng
cường hợp tác với các nhà cung cấp
dịch vụ việc làm tư nhân, cũng như đảm
bảo sự linh hoạt lớn hơn trong khung
pháp lý, ví dụ như, trong thời gian nghỉ
việc tạm thời và chờ nền kinh tế phục
hồi hoàn toàn, người lao động có thể
làm việc cho một đơn vị sử dụng lao
động thứ 2.
Tổ chức đào tạo, phát triển các kỹ năng
theo yêu cầu của lao động thất nghiệp
thuộc các nhóm dễ bị tổn thương, ví dụ
như điều chỉnh hoạt động đào tạo theo
nhu cầu thị trường lao động cho các
ngành có tiềm năng tăng trưởng khi nền
kinh tế phục hồi hay tập trung vào các
kỹ năng kỹ thuật số, cảm xúc-xã hội, kỹ
thuật tiên tiến và khởi nghiệp kinh
doanh. Cung cấp trợ cấp dưới hình
thức phiếu thanh toán để sử dụng cho
các khóa đào tạo và coi đó là một phụ
cấp ngoài
Giải pháp phục hồi nền kinh tế Việt Nam
ngoài lương để thúc đẩy cơ hội việc
làm của các nhóm lao động cụ thể (ví
dụ: lao động nghèo, tay nghề thấp,
không chính thức, người di cư, phụ nữ,
lao động trẻ, người khuyết tật) hoặc hỗ
trợ khởi nghiệp.
Hỗ trợ cho doanh nghiệp để kích cầu
việc làm trong các lĩnh vực bị ảnh
hưởng nhiều, ví dụ như du lịch,
thương mại, giao thông vận tải. Hỗ trợ
tăng cường thanh khoản cho các
doanh nghiệp, đảm bảo các doanh
nghiệp vừa và nhỏ có cơ hội bình
đẳng để duy trì hoạt động. Biện pháp
này cũng có thể bao gồm hỗ trợ xây
dựng các nền tảng và hệ thống thanh
toán kỹ thuật số hoặc nâng cao các
tiêu chuẩn an toàn và sức khỏe. Cuối
cùng, sử dụng các tổ chức tín dụng vi
mô, trong đó kết hợp tín dụng với đào
tạo khởi sự kinh doanh để phát triển
các doanh nghiệp siêu nhỏ và doanh
nghiệp quy mô hộ gia đình.
Trong thời kỳ khủng hoảng, đảm bảo
tiếp tục cung cấp an toàn các dịch vụ
y tế ưu tiên, bao gồm chăm sóc bệnh
nhân nguy kịch, tiêm chủng và sức
khỏe sinh sản, bà mẹ và trẻ em. Giải
pháp này bao gồm tiếp tục nỗ lực
giảm tình trạng suy sinh dưỡng thể
thấp còi, đặc biệt với cộng đồng các
dân tộc thiểu số. Huy động sự tham
gia của doanh nghiệp để nâng cao
năng lực hiệu quả, đặc biệt là huy
động thực hiện chăm sóc sức khỏe từ
xa và y tế điện tử. Trong giai đoạn
hậu khủng hoảng, Việt Nam cần tiếp
tục áp dụng cách tiếp cận Một Sức
khỏe và kiểm soát các bệnh lây nhiễm
từ động vật sang con người, nâng cấp
hệ thống quản lý rủi ro thiên tai và
điều chỉnh quy hoạch đô thị để hỗ trợ
kiểm soát dịch bệnh với các tình
huống bùng phát trong tương lai.
Cung cấp hỗ trợ học tập để hạn chế
tình trạng học sinh mất đi kiến thức,
kỹ năng; đồng thời xây dựng hệ thống
học
10
BÁO CÁO CẬP NHẬT CHÍNH SÁCH VỀ COVID-19
học tập từ xa hiệu quả hơn ở tất cả các
cấp học trong dài hạn. Chính phủ nên
tăng cường thu thập dữ liệu đánh giá
tình trạng học sinh mất đi kiến thức, kỹ
năng do thời gian đóng cửa trường học
kéo dài, đặc biệt là với các nhóm học
sinh dễ bị tổn thương, bằng cách sử
dụng các đánh giá nhanh, phạm vi nhỏ
do các đối tác phát triển thực hiện. Giải
pháp ứng phó khủng hoảng cũng nên
bao gồm: huy động sự tham gia của
doanh nghiệp để xây dựng bản đồ
(danh mục) các doanh nghiệp về công
nghệ giáo dục có khả năng thực hiện
giảng dạy từ xa, đồng thời sử dụng
cách
Lĩnh vực 4: Hỗ trợ các hoạt động của doanh nghiệp, tập
trung vào các lĩnh vực bị tác động nhiều nhất bởi COVID-19
Để tránh những tác động tiêu cực, kéo
dài đối với nền kinh tế, cần phát triển
các doanh nghiệp năng động và có đủ
năng lực. Chính phủ có thể lựa chọn
nhiều công cụ hỗ trợ doanh nghiệp, bao
gồm các giải pháp tài chính, hỗ trợ ngân
sách, giảm phí/lệ phí và trợ cấp bằng
tiền mặt. Sau khi quy định hạn chế về đi
lại được nới lỏng, các chính sách nên
tập trung hỗ trợ các doanh nghiệp có
tiềm năng tăng trưởng, tăng cường phân
bổ lại nguồn lực cho các doanh nghiệp
hiệu quả hơn, tái cấu trúc doanh nghiệp
và tránh các biện pháp có nguy cơ làm
gia tăng các công ty “xác sống”. Trong
giai đoạn đầu của quá trình phục hồi,
nhiều doanh nghiệp, bao gồm các tập
đoàn lớn hơn và các doanh nghiệp vừa
và nhỏ, có thể gặp rủi ro không trả được
nợ. Hơn nữa, các tác động tiêu cực đến
thị trường tín dụng, chuỗi cung ứng và
năng suất của người lao động sẽ chỉ
giảm từ từ. Hành vi của người tiêu dùng
cũng sẽ thay đổi; một số doanh nghiệp,
đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và
nhỏ, sẽ cần hỗ trợ để điều chỉnh mô
hình kinh doanh trong bối cảnh môi
trường kinh doanh có nhiều thay đổi.
Chất lượng tài sản suy giảm của doanh
nghiệp sẽ ảnh hưởng đến quyết định
cấp
Giải pháp phục hồi nền kinh tế Việt Nam
cách tiếp cận từng bước, dựa trên
bằng chứng để xây dựng các tài liệu
hướng dẫn về mở cửa/đóng cửa
trường học, trong đó ưu tiên các mối
quan ngại về sức khỏe cộng đồng. Về
trung hạn, Chính phủ cần xây dựng
nền tảng để hỗ trợ hệ thống giáo dục
hiệu quả hơn, bao gồm tăng cường
đào tạo cho đội ngũ lãnh đạo, giáo
viên và phát triển cơ sở hạ tầng kỹ
thuật số với từng tổ chức (trường học,
trường đại học, cơ sở đào tạo nghề)
và học sinh/sinh viên, đồng thời giảm
thiểu tác động tiêu cực với những học
sinh dễ bị tổn thương nhất.
cấp tín dụng của các tổ chức tài chính
và sẽ góp phần làm tăng các chỉ số
thẩm định rủi ro khi cấp các khoản
vayymới.
Các biện pháp được đề xuất như đã
thảo luận ở ba lĩnh vực nêu trên (1-3)
có mối quan hệ chặt chẽ với việc thúc
đẩy các hoạt động của khu vực tư
nhân trong giai đoạn phục hồi. Ví dụ,
việc tăng cường thực hiện chương
trình đầu tư có thể mang lại lợi ích cho
các doanh nghiệp địa phương thông
qua hình thức hợp đồng trực tiếp và
tạo việc làm. Việc thực hiện chương
trình chuyển đổi số nhằm mục tiêu
giảm chi phí giao dịch của các công ty
tư nhân với cơ quan quản lý, đặc biệt
là với các doanh nghiệp quy mô nhỏ
nhất. Sự phát triển của dịch vụ tiền
điện tử trên thuê bao di động sẽ giúp
các doanh nghiệp hộ gia đình và người
dân không có tài khoản ngân hàng,
đồng thời giải pháp bảo vệ và tạo việc
làm cũng sẽ giúp doanh nghiệp giảm
chi phí lao động. Giải pháp tăng cường
nguồn vốn nhân lực sẽ giúp đảm bảo
nguồn cung lao động ổn định cho khu
vực tư nhân.
11
BÁO CÁO CẬP NHẬT CHÍNH SÁCH VỀ COVID-19 Giải pháp phục hồi nền kinh tế Việt Nam

Đưa người lao động làm việc trở lại đòi kéo dài trong nhiều tháng, khiến người
hỏi các doanh nghiệp phải chủ động dân có tâm lý không đi du lịch nếu
thích ứng, đặc biệt là trong các ngành không thực sự cần thiết. Cần trấn an
nghề đòi hỏi nhiều lao động. Cần lưu ý tâm lý khách du lịch tiềm năng thông
rằng, tất cả các lĩnh vực không chịu tác qua tăng cường các biện pháp y tế (ví
động như nhau bởi dịch bệnh COVID- dụ: phân bổ nguồn lực để đảm bảo vệ
19. Một số lĩnh vực dường như tương sinh cho các dịch vụ vận tải, bao gồm
đối miễn nhiễm với dịch bệnh, ví dụ như cung cấp thiết bị thử nghiệm, dựa trên
ngành nông nghiệp 8 . Một số ngành khác tình hình sau khi công bố hết dịch; thực
chịu ảnh hưởng nặng nề hơn, bao gồm thi nghiêm các biện pháp giãn cách xã
du lịch và giao thông vận tải. Do đó, hội; cung cấp giấy chứng nhận y tế).
ngoài các biện pháp xuyên suốt như đã Nếu không thực hiện những giải pháp
được thảo luận ở trên, khuyến nghị tập đó, hầu hết người dân sẽ ngại đi du lịch,
trung vào hai lĩnh vực này với các biện trừ những trường hợp bắt buộc. Cũng
pháp can thiệp cụ thể. không thực tế để cho rằng việc tiêu
dùng các dịch vụ nhà hàng, khách sạn
Du lịch: định hướng phục hồi từng bước mang tính chất “liên thời gian” và do đó
có thể trì hoãn và thay thế - không nghỉ
Du lịch từng là một trong những ngành ở khách sạn/ăn ở nhà hàng vào thời
phát triển năng động nhất tại Việt Nam điểm này thì sẽ thực hiện thường xuyên
trước khi dịch COVID-19 bùng phát, dựa hơn ở năm sau. Nói cách khác, tiêu
trên cơ sở phát huy các tài nguyên du dùng những dịch vụ này chỉ có tính thời
lịch tự nhiên và mức giá dịch vụ cạnh điểm và không thể dồn tích. Hơn nữa,
tranh. Kết quả, lĩnh vực này được ước Chính phủ sẽ cần đánh giá các tác động
tính sử dụng khoảng 4% lực lượng lao đến người lao động dễ bị tổn thương
động cả nước vào năm 2018, so với trong lĩnh vực du lịch. Phụ nữ chiếm
dưới 1% trong một thập kỷ trước đó. 68,3% lực lượng lao động trong ngành
Lĩnh vực du lịch cũng là một trong nhà hàng khách sạn; và dù các xu
những nguồn thu ngoại tệ lớn nhất và hướng du lịch sinh thái gần đây mang
chiếm 8% GDP của Việt Nam năm 2018. lại nhiều lợi ích cho nữ giới và cộng
Tuy nhiên, ngành du lịch đã bị ảnh đồng dân tộc thiểu số ở các khu vực
hưởng nặng nề bởi dịch COVID-19 khi vùng sâu, vùng xa, tốc độ tăng trưởng
số lượng khách nước ngoài giảm từ 1,9 thấp của ngành du lịch do dịch COVID-
triệu vào tháng 1/2020 xuống chỉ còn 19 có thể đảo ngược những thành tựu
hơn 400.000 vào tháng 3/2020. Tỷ lệ lấp đó.
đầy khách sạn giảm từ 90 xuống 10
phần trăm trong cùng giai đoạn. Ngoài Với những lý do này, Chính phủ cần xây
các khách sạn và công ty lữ hành, tình dựng một chiến lược chủ động, trong đó
trạng thất nghiệp và sụt giảm doanh thu mục tiêu đầu tiên là kích cầu dịch vụ du
cũng ảnh hưởng đến người nông dân và lịch nội địa, sau đó là du lịch quốc tế.
các doanh nghiệp vận tải do có mối liên Đồng thời, cần đảm bảo đủ cơ sở lưu
kết chuỗi phía trước và phía sau trong trú hợp vệ sinh với chi phí phù hợp,
lĩnh vực du lịch. doanh nghiệp lữ hành và các đơn vị
cung cấp dịch vụ du lịch để đáp ứng nhu
Các vấn đề kinh tế sẽ chưa thể giải cầu được dự báo là sẽ tăng chậm trong
quyết triệt để sau khi dịch được kiểm thời gian tới. Để phục hồi thị trường du
soát. Các quan ngại về sức khỏe có thể lịch nội địa, trước hết cần tập trung.
kéo

8. Nhìn chung, ngành nông nghiệp Việt Nam gần như không chịu ảnh hưởng bởi cú sốc COVID 19 (ngoại trừ mảng nuôi trồng thủy sản với mức giảm
giá trị xuất khẩu khoảng 15% trong quý 1 dù một phần nguyên nhân là xâm nhập mặn ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long). Giá cả sản phẩm trong
lĩnh vực này được duy trì ổn định trên cả thị trường trong và ngoài nước, cho thấy các chuỗi giá trị ít có nguy cơ bị phá vỡ trong tương lai gần, ít nhất là
theo đánh giá của thị trường. Về phía cung, lĩnh vực này duy trì mức độ tồn kho cao nhờ sản lượng vụ thu hoạch gần nhất (đặc biệt là lúa gạo); năm 12
2019/20 dự kiến đạt được nhiều kết quả khả quan, trong đó sản lượng thu hoạch kỷ lục dự kiến đạt hơn 45 triệu tấn, tương đương với 28,2 triệu tấn
gạo. Tuy nhiên, cần tiếp tục theo dõi tình hình bởi một gián đoạn nhỏ trong lĩnh vực này đều có thể tác động lớn đến nền kinh tế trong nước bởi khoảng
4 trong 10 người đang làm việc ngành nông nghiệp.
BÁO CÁO CẬP NHẬT CHÍNH SÁCH VỀ COVID-19
trung vào hành khách trong các chuyến
đi công tác bởi đây sẽ là mảng phục hồi
trước. Các quy định hạn chế với chuyến
bay quốc tế có thể sẽ vẫn được duy trì
trong một khoảng thời gian bởi mỗi quốc
gia đều muốn tránh bị ảnh hưởng bởi
làn sóng lây nhiễm thứ hai. Do đó, trái
ngược với diễn biến sau cuộc khủng
hoảng SARS, du lịch quốc tế dự kiến sẽ
không phục hồi nhanh để trở lại mức
tăng trưởng trước khi bùng phát dịch
bệnh COVID-19 (như nhiều công ty đa
quốc gia đã thông báo cho nhân viên
của họ).
Để phục hồi mạnh mẽ hơn du lịch trong
nước và quốc tế, cần hiểu rõ hơn sự
phát triển của lĩnh vực này bằng cách
thu thập dữ liệu có tần suất cao (high-
frequency data) thông qua các khảo sát
nhanh và dữ liệu lớn. Cuộc khủng hoảng
COVID-19 đã thay đổi nhu cầu của
khách du lịch và dẫn đến nhiều thay đổi
về hành vi. Việt Nam sẽ cần phải phối
hợp chặt chẽ với các hiệp hội tư nhân
đánh giá tình hình tài chính của ngành
du lịch. Đánh giá này cần xem xét sự
khác biệt giữa các khu vực và đặc điểm
của từng nhóm doanh nghiệp dịch vụ du
lịch (quy mô, nội địa/quốc tế, công
lập/tư nhân, v.v.). Để hoạch định chính
sách hiệu quả, cần cập nhật thông tin về
cả nguồn cung và nguồn cầu trong lĩnh
vực này.
Sau khi các biện pháp đầu tiên được
thực hiện, một cách tiếp cận mạnh mẽ
hơn có thể được xây dựng để nâng cao
chất lượng các sản phẩm và điểm đến
du lịch. Cách tiếp cận này cần kết hợp
các giải pháp về giảm giá dịch vụ cũng
như nâng cao chất lượng phục vụ. Về
giá cả, chính phủ có thể sử dụng các
công cụ tiêu chuẩn như giảm thuế,
phí/lệ phí. Tuy nhiên, những khoản cắt
giảm theo giải pháp đó không phải lúc
nào cũng mang lại lợi ích cho người tiêu
dùng, đồng thời lại làm giảm thu ngân
sách của chính phủ. Để hiệu quả hơn,
cần tập trung vào chất lượng sản phẩm.
Giải pháp phục hồi nền kinh tế Việt Nam
Mục tiêu này có thể được thực hiện
thông qua một chương trình kích cầu du
lịch, ví dụ như chương trình “Người Việt
Nam đi du lịch Việt Nam” của Bộ Văn
hóa, Thể thao và Du lịch. Các điểm đến
có mật độ khách du lịch thấp hơn, chẳng
hạn như điểm đến ở các tỉnh vùng sâu,
vùng xa, có thể được đưa vào chương
trình đó. Chính phủ cũng có thể ban
hành các hướng dẫn nhằm đảm bảo
giãn cách xã hội trong giao thông công
cộng, tại hệ thống khách sạn và nhà
hàng. Để tăng cường phối hợp với các
chương trình đầu tư xây dựng hạ tầng ở
cấp độ cộng đồng như được đề xuất
trước đó, các điểm du lịch cần đảm bảo
điều kiện vệ sinh, qua đó cải thiện chất
lượng trải nghiệm du lịch theo chiến
lược dài hạn về thúc đẩy du lịch sinh
thái và thu hút khách du lịch quay trở lại
Việt Nam.
Ngoài ra, cũng cần tập trung xây dựng
chiến lược xây dựng thương hiệu và
quảng bá, đảm bảo doanh nghiệp dịch
vụ có đủ năng lực cung cấp dịch vụ của
họ trong môi trường phát triển mới. Sau
nhiều tháng tạm ngừng hoạt động, nhiều
công ty lữ hành (bao gồm các công ty
vận tải hành khách) sẽ bị phá sản hoặc
có nguy cơ phá sản do giá trị tài sản sụt
giảm và ít nhân viên sẵn sàng làm việc
trở lại. Chính phủ nên xác định các hỗ
trợ để doanh nghiệp có thể cơ cấu lại
danh mục vay nợ và giải quyết những
khó khăn về thanh khoản. Điều này sẽ
giúp ngăn chặn tình trạng mất khả năng
thanh toán, thanh lý bán tháo tài sản,
đồng thời bảo vệ việc làm. Mục tiêu
phục hồi ngành du lịch không chỉ đòi hỏi
các điểm đến hấp dẫn và nâng cao chất
lượng dịch vụ mà bên cạnh đó, khách
du lịch còn cần được tiếp cận dễ dàng
hơn các thông tin và công cụ đặt phòng
trực tuyến. Để tiếp tục thu hút khách du
lịch, cần có các chính sách linh hoạt
hơn về việc hủy hoặc thay đổi lịch đặt
phòng/phương tiện đi lại. Và đương
nhiên, lựa chọn của họ sẽ bị ảnh hưởng
rất nhiều bởi nguồn
13
BÁO CÁO CẬP NHẬT CHÍNH SÁCH VỀ COVID-19
nguồn cung và chất lượng các dịch vụ
vận tải.
Giao thông vận tải: cần đặc biệt lưu ý
đến các doanh nghiệp bị ảnh hưởng
Hoạt động vận tải chiếm khoảng 2,8%
GDP của Việt Nam và sử dụng khoảng
3% lực lượng lao động vào năm 2019.
Những số liệu tương đối thấp nói trên
không thể hiện đúng mức đóng góp của
lĩnh vực này trong nền kinh tế bởi khả
năng kết nối là một yếu tố quan trọng
trong vận tải hành khách, hàng hóa. Một
hệ thống giao thông hoạt động hiệu quả
sẽ giúp doanh nghiệp và hộ gia đình sử
dụng và phân bổ nguồn lực hiệu quả cho
các hoạt động có năng suất cao nhất. Hệ
thống này cũng hỗ trợ liên kết vùng tại
Việt Nam và tiếp cận thị trường toàn
cầu.
COVID-19 đã ảnh hưởng nghiêm trọng
đến các hoạt động vận tải tại Việt Nam.
Quyết định hạn chế đi lại qua biên giới,
bắt đầu với Trung Quốc trước khi mở
rộng dần sang các quốc gia khác, cũng
như quy định hạn chế đi lại trong nước,
đã khiến nhiều doanh nghiệp hoạt động
trong lĩnh vực này phải thực hiện điều
chỉnh ở quy mô lớn. Ngay cả với những
quy định hạn chế ở mức độ nhẹ hơn với
vận tải hàng hóa và logistics, nhu cầu
vận tải hàng hóa đã giảm đáng kể do
suy thoái kinh tế trong nước cũng như
gián đoạn chuỗi giá trị toàn cầu. Tuy
nhiên, trong một số mảng vận tải khác,
chẳng hạn như giao hàng thực phẩm
đóng gói, sản phẩm sữa và các mặt
hàng chăm sóc cá nhân trong phạm vi
đô thị, khối lượng công việc đã tăng lên.
Ngành dự kiến sẽ tăng trưởng chậm và
sẽ bị ảnh hưởng bởi cả hai yếu tố nội
sinh và ngoại sinh. Một trong các yếu tố
nội sinh sẽ là tình hình tài chính của
nhiều doanh nghiệp vận tải sau nhiều
tháng hoạt động kinh doanh giảm sút.
Tuy nhiên, như đã đề cập ở trên, không
phải tất cả các mảng hoạt động đều bị
ảnh
Giải pháp phục hồi nền kinh tế Việt Nam
ảnh hưởng như nhau. Ví dụ, các công ty
hàng không (98% đội bay bị tạm ngừng
vận hành) và doanh nghiệp xe buýt đã bị
ảnh hưởng nặng bởi các quy định hạn
chế vận tải hành khách. Tài xế dịch vụ
xe taxi cũng đã ngừng tham gia vận tải
tại các trung tâm đô thị lớn ngay cả khi
một số hãng tìm cách linh động chuyển
sang dịch vụ giao hàng tận nhà. Ngược
lại, nhiều doanh nghiệp logistics và vận
tải hàng hóa chịu ảnh hưởng ít hơn vì
khối lượng xuất khẩu hàng hóa đã dần
phục hồi tại Việt Nam.
Với lĩnh vực này, hành động đầu tiên mà
Chính phủ cần thực hiện là xác định các
doanh nghiệp bị ảnh hưởng lớn nhất và
đảm bảo các doanh nghiệp này có đủ
tiềm lực tài chính để dần phục hồi hoạt
động. Việc hỗ trợ nên hướng tới tháo gỡ
khó khăn dòng tiền thông qua giảm thuế
và cơ cấu nợ để các doanh nghiệp có
thể trả tiền lương và các chi phí đầu vào
(như xăng dầu). Một số quốc gia đã có
những chính sách sáng tạo như phân
phối phiếu mua hàng cho tài xế taxi và
xe buýt. Các công ty dịch vụ kho bãi là
một phần trong chuỗi giá trị vận tải và
cũng được hưởng lợi khi giá điện giảm.
Chính phủ nên định hướng các gói hỗ
trợ cho những doanh nghiệp đang gặp
khó khăn để duy trì tài sản của họ,
chẳng hạn như phương tiện giao thông.
Các doanh nghiệp vận tải cũng có thể áp
dụng các công nghệ mới để giảm chi phí
và điều chỉnh hoạt động theo hành vi
mới của khách hàng. Chi phí giao dịch
khi vận tải hàng hóa có thể được cắt
giảm bằng cách áp dụng đơn đặt hàng
điện tử và thanh toán điện tử cũng như
các hệ thống hoa tiêu. Với những quy
định hạn chế về hoạt động kinh doanh
nhà hàng, mảng giao đồ ăn dự kiến sẽ
tăng lên và các công cụ này có thể được
phát triển mạnh hơn để giảm thời gian
giao hàng hóa.
Khôi phục các hoạt động vận tải cũng
phụ thuộc vào nhu cầu của khách hàng,
một
14
BÁO CÁO CẬP NHẬT CHÍNH SÁCH VỀ COVID-19
một trong những yếu tố ngoại sinh.
Trong giai đoạn đầu, cần tiếp tục tập
trung vào vận tải hàng hóa. Đối với vận
tải hành khách, ví dụ như trong ngành
du lịch, giải pháp quan trọng là phải trấn
an tâm lý khách du lịch bằng cách áp
dụng các nguyên tắc cụ thể để bảo vệ
sức khỏe và an toàn cộng đồng, thực
hiện các biện pháp và cung cấp đầy đủ
thiết bị để kiểm tra, khử trùng và đảm
bảo giãn cách hành khách (bao gồm
truyền thông hiệu quả để nâng cao nhận
thức hành khách) và người lao động trên
các phương tiện giao thông công cộng,
sân bay và cảng biển, cửa khẩu, và kho
bãi. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, nhu cầu
vận tải nói chung là sản phẩm phụ của
nhu cầu về hàng hóa và dịch vụ từ
khách hàng. Mối quan hệ này được thể
hiện rõ nhất trong lĩnh vực du lịch vởi
nhu cầu vận tải chỉ tăng nếu người dân
mong muốn và quyết định đi du lịch.
Tương tự, trong trường hợp nhu cầu tiêu
thụ giảm, người dân sẽ hạn chế đặt
hàng sản phẩm và do đó ảnh hưởng đến
nhu cầu dịch vụ vận tải.
Như đã thảo luận trước đó, COVID-19 có
thể là cơ hội để kích cầu và tăng cường
thực hiện các chương trình chuyển đổi
số. Các nền tảng dữ liệu tập trung có
thể hỗ trợ thực hiện các giải pháp thích
ứng bằng nhiều cách khác nhau. Nếu
tiến hành phân tích dữ liệu lớn theo thời
gian thực trong Hệ thống theo dõi xe
thương mại (CVTS), cơ quan quản lý có
thể giám sát và phản ứng hiệu quả trong
các tình huống tai nạn, ùnùn tắc giao
thông hay khi nhu cầu và nguồn
Các bước tiếp theo và hỗ trợ của Ngân hàng Thế giới
Để khôi phục nền kinh tế, Chính phủ
phải có các giải pháp đồng bộ và phối
hợp chặt chẽ với doanh nghiệp cũng như
các bên liên quan khác. Cần tăng cường
tập trung vào khung thời gian thực hiện
bởi việc kiểm soát dịch bệnh, nâng cao
năng lực xét nghiệm và cuối cùng là sản
xuất
Giải pháp phục hồi nền kinh tế Việt Nam
nguồn cung vận tải biến động liên tục.
Trung tâm quản lý giao thông (TMC) tại
các thành phố lớn sẽ hỗ trợ điều chỉnh
chủ động trong việc quản lý giao thông
đô thị. Hệ thống thu phí điện tử tiêu
chuẩn (ETC) (để hỗ trợ thu phí đường
bộ) và hệ thống thanh toán tích hợp vé
điện tử đối với các phương tiện giao
thông công cộng đô thị như đường sắt,
xe buýt nhanh và xe buýt thường sẽ cải
thiện đáng kể hiệu quả quản lý và trải
nghiệm của người dùng, đồng thời hạn
chế sự tiếp xúc trực tiếp giữa người
vớinngười.
Lộ trình cải cách dài hạn cũng cần được
xây dựng để định hướng quá trình phục
hồi trong lĩnh vực này. Xây dựng mới cơ
sở hạ tầng giao thông có thể là một công
cụ hiệu quả để tạo việc làm trong ngắn
hạn, nhưng các dự án này nên được
thực hiện với mục tiêu giảm ô nhiễm môi
trường. Cần đảm bảo rằng các dự án
đầu tư giai đoạn phục hồi tập
trung vào thích ứng với biến đổi khí hậu,
tiết kiệm năng lượng và phòng chống
thảm họa. Mục tiêu này đòi hỏi tăng
cường đầu tư vào hệ thống giao thông
công cộng, giao thông đường thủy, các
tuyến đường cao tốc thay thế và các sân
bay thứ cấp. Tập trung phát triển mạng
lưới vận tải đa phương thức để hỗ trợ
phát triển thương mại cần tiếp tục là
định hướng ưu tiên, trong đó đặc biệt
lưu ý đến các giải pháp vận tải để tiếp
cận các cửa ngõ quốc tế (ví dụ cảng
biển), khu công nghiệp và khu kinh tế
xung quanh các nút giao thông lớn.
xuất vắc-xin COVID-19 sẽ là cơ sở để
triển khai các công cụ chính sách này
trong giai đoạn phục hồi. Hầu hết các
hành động nhằm kích thích tổng cầu
nhiều khả năng là không hiệu quả nếu
người dân vẫn bị hạn chế đi lại hoặc còn
tâm lý e ngại khi quay lại làmaviệc.
15
BÁO CÁO CẬP NHẬT CHÍNH SÁCH VỀ COVID-19
Việc triển khai chương trình kích thích
hiệu quả sẽ không chỉ góp phần phục hồi
kinh tế mà còn giúp Chính phủ đạt được
tiến bộ trong một số chương trình cải
cách quan trọng để hoàn thành mục tiêu
dài hạn là trở thành nền kinh tế có thu
nhập cao vào năm 2045. Ba chương
trình ưu tiên nên được thực hiện trong
bối cảnh COVID-19:
Thứ nhất, các khuyến khích đổi mới
sáng tạo và phát triển các hành vi mới
để khắc phục những gián đoạn thị
trường và phục hồi nhanh hơn, mạnh
hơn. Một ví dụ điển hình là chương
trình chuyển đổi số, đặc biệt là nỗ lực
thúc đẩy các giải pháp công nghệ của
Chính phủ để thực hiện gói hỗ trợ thu
nhập với các nhóm đối tượng khó tiếp
cận nhất và do đó đảm bảo độ phủ
của lưới an sinh xã hội để phát triển
toàn diện. Một giải pháp khác là tái
khẳng định vị thế của Việt Nam khi
chuỗi giá trị toàn cầu có nhiều thay
đổi, đồng thời phát huy thành quả của
công tác phòng chống dịch COVID-19
đến thời điểm này. Việt Nam đã thành
công trấn an tâm lý của các nhà đầu
tư và công ty đa quốc gia, đặc biệt khi
các quốc gia khác đã chậm ứng phó
với đại dịch này.
Thứ hai, tiếp tục tập trung vào tăng
trưởng bao trùm bằng cách tăng
cường vốn nhân lực cho các nhóm
dân số dễ bị tổn thương. COVID-19 là
Toàn thể các tổ chức thành viên thuộc Nhóm Ngân hàng Thế giới, bao gồm
Ngân hàng Thế giới (WB), Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) và Cơ quan Bảo
lãnh Đầu tư Đa phương (MIGA) luôn sẵn sàng đồng hành và hỗ trợ Chính phủ
Việt Nam.
Giải pháp phục hồi nền kinh tế Việt Nam
một cuộc khủng hoảng y tế và các giải
pháp chủ động của Chính phủ cho thấy
Việt Nam đã sẵn sàng ứng phó với đại
dịch ở mức độ tương đối cao. Tuy
nhiên, các biện pháp nghiêm ngặt về
giãn cách xã hội để kiểm soát dịch
bệnh đã ảnh hưởng đến các dịch vụ y
tế quan trọng khác; trong khi đó, việc
đóng cửa trường học kéo dài cũng dẫn
đến tình trạng học sinh mất đi kiến
thức, kỹ năng ở tất cả bậc học. Người
nghèo và cộng đồng dân tộc thiểu số là
các nhóm bị ảnh hưởng lớn nhất. Phục
hồi mạnh hơn và hiệu quả hơn đòi hỏi
Việt Nam phải thực hiện công bằng các
dịch vụ xã hội vào thời điểm này để
sẵn sàng ứng phó với những đại dịch
hoặc gián đoạn thị trường trong tương
lai.
Thứ ba, khuyến khích lập kế hoạch
chiến lược, đảm bảo khả năng thích
ứng, linh hoạt trong bối cảnh quốc gia
và quốc tế có nhiều thay đổi. Để thực
hiện điều đó, phải tiếp tục giảm gánh
nặng thủ tục hành chính cũng như chi
phí giao dịch cho Chính phủ, doanh
nghiệp và người dùng cuối. Tình hình
trong thời gian tới sẽ còn nhiều diễn
biến phức tạp và tốc độ phục hồi kinh
tế được dự báo sẽ diễn ra chậm; do
đó, Chính phủ có thể tăng cường cơ
chế phối hợp, xây dựng kế hoạch phục
hồi theo từng giai đoạn và xác định các
công cụ ngắn hạn, dài hạn để phục hồi
nền kinh tế.
16