Unidad Pedagógica

Pedro Juan Caballero

Calle Gral. Díaz, 193 – Telefax: (0336) 272061 / 271472
universidadcatolicapjc@gmail.com

ÑE’ÊTÉVA. ÑE’ÊTÉVA ÑEMOHENDA. ÑE’ÊTÉVA APYTEGUA.

ÑE’ÊTÉVA: Omombe’u mba’épa jajapo ha araka’épa jajapo.

Ñe’êtéve mohenda ysaja rupi:
Ysajateî: ha’e umi oguerekóva peteî ysaja jeipuru haĝua: guata, karu, mba’apo…
Ysajaapy: ha’e umi oguerekóva mbohapy ysaja ojeipuru haĝua: tayhu, rayhu, hayhu;
Teka, reka, temói, remói, hemói…

Ñe’êtéva mohenda hyapu rupi:

Jurugua: ha’e umi ñe’êtéva oguereko’ýva pype pu’ae térã pundie tîgua: purahéi, japo, guapy, ha mba’e.
Tîgua: ha’e umi ñe’êtéva oguerekóva pype pu’ae térã pundie tîgua: ma’ê, ñohê, mba’apo, ha mba’e.

Ñe’êtéva mohenda mususû rupi:

Apopyguáva: oñemosusû ñe’êpehêtai aty papy ha avaite ndive: akaru, rekaru, okaru, jakaru, rokaru, pekaru,
okaru.
Mbojapyréva: ha’e umi teroja térã tero ogueraháva henondépe terarangue: chepiru, ndepiru, ipiru, ñandepiru,
orepiru, pendepiru, ipiru.
Jehe’áva: oñemosusûvo pe ñe’êpehêtai papy ha avaite rehegua oja ñe’êrapóre tai “i” rupive: aikytî, reikytî,
oikytî, ñaikytî, roikytî, peikytî, oikytî.

ÑE’ÊTÉVA APYTEGUA: ñe’êtéva apytegua ha’e: ñe’êpehêtai mboyvegua, ñe’êrapóre ha ñe’êpehêtai

upeigua.

TEMBAIPORÃ

1- Ahechakuaa ã ñe’êtéva ijapytegua: ñe’êrapó ...................., ñe’êpehêtai mboyvegua ,

ñe’êpehêtai upeigua

Jajerokypaitéta – apuraheiseterei – okeséntevoi

a- Jajerokypaitéta= ja => ñe'epehetai mbouvegua. Jeroky=> ñe'êrapo.

Paitéta=>ñe'epehetai upeigua.
b- Apuraheiseterei= A=> ñe'epehetai mbouvegua. Puraheise=> ñe'erapo.
terei=> ñe'epehetai upeigua
c- Okeséntevoi=> O=> ñe'epehetai mbouvegua. Kesente=>ñe'erapo.
Voi=> ñe'epehetai upeigua.
2- Amoñe’ê porã moñe’êrã, ahaiguy ñe’êtéva, anohê ha ahechakuaa pype hetepykuéra .

Guarani ñane ñe’ê Ñe’êpehêtai Ñe’êrapo Ñe’êpehêtai

…………………….….. mboyvegua upeigua
Kyre’ŷme che irûnguéra ña myasãi ta.
Yvoty ryakuã porãicha
Ko tetãre ñamyasãita ña. Ñongatu Pýpe
Ymaitéva ijokopy
Arete ñañongatupýpe ja. Rohory v
Itaju oiko ñemíva
Pe ña’ê jerohorýva
Tojegua tojeguave.
3- Amongurusu ára oñemosusûhápe ã ñe’êtéva:

Ñe’êtéva Ára aĝaguaite Ára upeiguaite Ára mboyveguaite

Amba'apóta X

Ñasê’akue X

Apytu’u X

Okéta X

Reju’akue X

Jaike X

Peguatáta X

Jajepe’e X

4- Ahaiguy ñe’êtéva oîva ñe’êjojaúpe.

a) Heta yva ajogua mitãme ĝuarã
ã) Ko jopói ame’êta che sýpe.
ch) Ña kame ojohéi ao.
e) Koti ha Kola oñembosarái korapýpe.
5- Amohenda ã ñe’êtéva oñemosusû rupive: pe’a –typei – kyre’ŷ – resãi –
kane'õ – hai – puka – vy’a – pota – ĝuahê – kotevê – katupyry – kate.
a) Ñe’êtéva apopygua: pe'a - puka - vy'a - ğuahê

ã) Ñe’êtéva mbojapyréva: typei - kare'ý- resãi- kane'o- katupyry -kate

ch) Ñe’êtéva jehe’ava: hai- pota - kotevê

6- Amongurusu mba’e aravopepa oñemosusû ã ñe’êtéva.

Ñe’êtéva Ára aĝaguaite Ára upeiguaite Ára mboyveguaite

Akaru X

Ñañeno X

Rejohei’akue X
 Ñasêta X

Romoñe’ê X

7- Amosusû ã ñe’êtéva:
a- Jeroky, ára aĝaguaitépe. ã- kyrî, ára upeiguaitépe. ch- ate’ŷ, ára mboyveguaite.

A_) Che ajeroky. X A-) Che kyrîta A-) Che ate'y'akue X

B-) Nde ejoroky. B-)Nde kyrîta B-) Nde ate'y'akue.

C-) Ha'e ojeroky. C-)Ha'e ikyrîta C-)Ha'e iñate'y'akue.

D-) Ñande jajeroky. D-) Ñande ñakyríta D-)Ñande ate'y'akue.

E-) Ore rojeroky. E-)Ore rokyrîta E-)Ore ate'y'akue.

F-) Peê pejeroky. F-)Peê pekyrîta F-) Peê pendeate'y'akue.

G-)Ha'ekuera pejeroky. G-)Ha'ekuera okyrîta. G-)Ha'ekuera iñate'y’akue.