You are on page 1of 413
GS.TS. TRAN VAN BICH Thiét ké dé An CONG NGHE CHE TAO MAY (Gido trinh cho sinh vién co khi) In lén ther bay o6 sts chita 66 sung NHA XUAT BAN KHOA HOC VA KY THUAT HA NOI - 2007 LOI NOI DAU Dé 4n mén hoc céng nghé ché tao may 1a mét dé an chuyén nganh chinh cia sinh vién nganh cong nghé ché tao may, dong thoi dé an nay fing chinh la mot dé an bat budc déi voi mét sé nganh nhu: Ot6, Dong co dét trong, May chinh xac, Co tin ky thuat v.v... 8d an mén hoc Céng nghé Ché tao may hudng dan sinh vién giai quyét mét van dé téng hop vé cong nghé ché tao may sau khi nghién ctru cdc gido trinh co ban cia nghanh Ché tao may. Kni thiét ké dé 4n mon hoc Cong nghé ché tao may sinh vién sé lam quen voi cach su dung tai liéu, so tay, tiéu chuan va cd kha nang két hop, so sanh nhitng kién thts ly thuyét véi thuc té san xuat. Mat khac khi thiét ké dé an, sinh vién phai phdp huy téi da tinh déc lap sAng tao dé gidi quyét mét van dé céng nghé cu thé. Dé hoan thanh nhiém vu d6, sinh vién phai nghién cuu nhang gido trinh nhu Cong Nghé Ché Tao May, May cat, Nguyén ly cat kim loai, 86 ga va cdc giao trinh cd lién quan cia chuyén nganh Ché tao may. Tai liéu nay duoc bién soan dva trén co sé cda tai liéu dé duoc xuat ban n&m 1987 cé sta chia, bé xung thém mét sé phan dé tao diéu kién cho sinh vién sip dung thuan Ioi hon, giaém duoc thoi gian di tim tai liéu khac. Ngoai ra, tai liéu nay kh6ng chi duoc dung dé thiét ké dé 4n mon hoc ma con lam tai liéu tham khdo khi thiét ké dé an tét nghiép. Khi soan thao tai liéu nay chung toi da két hop nhténg kinh nghiém hudng dan dé 4n céng nghé cia BO Mén trong nhiéu nam qua voi nh@ng tai liéu ca nude ngoai (Nga, Phaép, Dire, Nhat, Han Quoc va MY) duoc xuat ban gan day cé chu y dén tinh dac thd cua nganh co khi Viét Nam. Chiing t6i xin chan thanh cam on PGS Bang Vi Giao, PGS.TS Tran Xuan Viét d& gop nhiéu y kién quy bau cho viéc hoan thanh tai liéu nay. Dé ln xuat ban sau tai liéu due hoan chinh hon, ching t6i xin chan trong cam on nhng y kién dong gop cia ban doc va dong nghiép. C&c y kién déng gép xin giti vé BG mén Céng Nghé Ché Tao May Khoa Co Khi, Truong Dai hoc Bach khoa Ha Ndi va Nha xuat ban Khoa hoc va ky thuat, 70 Tran Hung Dao, Ha Ndi. Tae gia Chuong 1 NOI DUNG VA TRINH TU’ THIET KE DO AN MON HOC CONG NGHE CHE TAO MAY 1.1 NOi dung dé dn mn hgc Céng nghé ché tao may 6 an mon hoc céng nghé ché tao may bao gdm hai phan: - Thiét ké quy trinh céng nghé gia céng mét chi tiét nao dé (chi tiét dang cang, dang bac, dang hop, dang truc, banh rang). - Thiét ké mét dé ga (thueng la dé ga phay, dé ga khoan, dé ga doa, dé ga tién, d6 ga mai, d6 ga chuét). Nhu vay d3 an mén hoc céng nghé ché tao may bao gdm ca phan tinh toan va cac ban vé. 1.1.1.. Khéi lueng tinh todn Khdi lvong tinh toan duo viét thanh mét quyén thuyét minh theo mét trinh tu va ndi dung tirng phan sé duoc trinh bay cu thé sau: 1.1.2 Khéi lwong ban vé D6 an duoc trinh bay trong 3 ban vé theo dung yéu cau ky thuat - 1 ban vé chi tiét Idng phdi (khdé gidy A; hoac Ay). - 1 ban vé so dé nguyén cong gém 6, 8,9 nguyén cong (khé gidy An). - 1 ban vé dé ga voi day du 3 hinh chiéu theo ty 18 (khd gidy Ay hoac A;) Khdi long tinh toan thiét ké cia dé ga phu thudc vao chuong trinh dao tao cac mén hoc céng nghé ché tao may va mén dé ga cho tirng nganh chuyén mén. Sinh vién nganh céng nghé ché tao may phai hoan thanh tat cd cac thanh phan dugc trinh bay dudi day. Sinh vién céc chuyén nganh khac va sinh vién hé cao dang ky thuat co thé khéng phai lam mét sé phan. 1.2. Trinh tu thiét ké dé dn m6n hoc céng nghé ché tao may Qua trinh thiét ké dé An mén hoc céng nghé ché tao may due tién hanh theo ndi dung va trinh tyr sau day: 41. Phan tich chtrc nang lam viéc cua chi tiét. 2. Phan tich tinh céng nghé trong két cAu ctia chi tiét. 3. Xac dinh dang san xuat. 4. Chon phuong phap ché tao phéi 5. Lap thir tu cdc nguyén céng, cac bude (vé so dé ga dat, ky higu dinh vi, kep chat, chon may, chon dao, vé ky hiéu chiéu chuyén déng cla dao, cua chi tiét). 6. Tinh lugng du cho mét bé mat nao do (mat tron trong, mat tron ngoai hoac mat phang) con tat ca cac mat gia céng khac cua chi tiét thi tra theo S6 tay céng nghé ché tao may [7] . 7. Tinh ché 46 cat cho mét nguyén c6éng nao dé (thuong la nguyén céng phai thiét ké dé ga) con tat ca cac nguyén céng khac thi tra theo S6 tay cong nghé ché tao may [7]. Khi thiét ké dé an tét nghiép thi phai tinh ché do cat cho tat ca nhtrng nguyén céng can thidt ké dé ga. 8. Tinh thoi gian gia céng co ban cho tat ca cac nguyén céng. Khi thiét ké dé an tét nghiép can xdc dinh thdi gian gia céng timg chiéc cho tat cd cac nguyén céng. Sé liéu nay lA co sé dé xac dinh cae chi tiéu kinh té ky thuat cua quy trinh cong nghé. 9. Thiét ké mét dé ga gia céng hoac dé ga kiém tra theo chi dinh cua giao vién hudng dn. Phan thiét ké dé ga bao gdm cac bude sau day: - Xac dinh co cau dinh vi phdi. - Tinh Ive kep can thiét. Dua vao so dé dinh vi va lue ikep dé chon co cau dinh vi, co cau kep chat, thiét ké cdc co cAu khac cla dé ga (cor cau dan huéng, co cau so dao, co c4u phan dé, co cau xac dinh vi tri cla dé ga trén may). 10. Viét thuyét minh khoang 30-50 trang theo néi dung nhiing phan da tinh toan thiét ké. 11. Xay dung cdc ban vé (mot ban vé chi tiét long phdi, mot ban vé so dd nguyén céng va mét ban vé dé ga, xem muc 1.1.2. Khdi luong ban vé). Cac bude hung dan trén day la can thiét, nhung khi thyc hién co thé thay doi trinh ty cla mét so budc ma khéng anh huong dén ndi dung cla d6 an. Chuong 2 PHAN TICH CHI TIET GIA CONG VA XAC DINH DANG SAN XUAT 2.1. Phan tich chtrc nang va diéu kién lam viéc cua chi tiét Dua vao ban vé chi tiét duroe giao, sinh vién phai nghién ctru ty mi két cau, chic nang va diéu kién lam viéc cla chi tiét, cu thé la phai xac dinh dure chi tiét lam viéc 6 bd phan nao cla may, nhiing bé mat nao clia chi tiét la nhtrng bé mat lam viéc chu yéu, nhtrng kich thudéc nao la quan trong. Ca biét trong trong hop khéng ré chire nang lam viée ctia chi tiét thi phai phan tich theo kién thtrc d& hoc & cdc mon chi tiét may, may cat, ddng co’ dot trong, may dét, may hod. may nang chuyén, may bom, 6t6 v.v...dé xac dinh chure nang, nhiém vu ctia chi tiét va co thé xép chi tiét dd vao cac dang chi tiét co ban ma d& duoc hoc trong giao trinh céng nghé ché tao may: chi tiét dang truc, chi tiét dang bac, chi tiét dang cang, chi tiét dang hép, chi tiét banh rang. Tur do cé thé xac dinh duge nhiing diéu kién k¥ thuat co ban cilia chi tiét (xem phan Qui trinh céng nghé dién hinh trong giao trinh Cong nghé ché tao may). Sau khi da phan tich chuc nang va diéu kién lam viéc cia chi tiét can cho biét thanh phan hoa hoc cua vat liéu duoc str dung. Vi du, thép 45 cé thanh phan hoa hoc nhu trong bang 1. Bang 1. Thanh phan hod hoc cia thép 45 Cc si Mn Ss P Ni 0,4-0,5 0,17-0,37 0,5-0,8 0,045 0,045 0,30 0,30 Céng viéc tiép theo la phai néu lén quan diém riéng vé vat ligu va néu cam thay chua hop ly thi thay déi bang vat ligu khac hop ly hon. 2.2. Phan tich tinh céng nghé trong két cau cua chi tiét Khi thiét ké dé an céng nghé ché tao may (mén hoc hay tét nghiép) cling nhw trong thyc té san xuat, déi tung gia céng (chi tiét may) can dugc phan tich két cau mét cach can than theo quan diém céng nghé dé tim ra nhéeng phan tir két cau cfing nh nhting yéu cau ky thuat chua hop ly voi chtrc nang lam viéc cia déi tugng gia c6ng. Tl do co thé dua ra nhirng dé nghi stra déi va bé sung két cau nham nang cao tinh céng nghé, cho phep giam khéi lugng lao déng, tang hé sé sip dung vat ligu va ha gid thanh san pham. Vi vay, ban vé chi tiét phai co ali cdc hinh chiéu va cac mat cat can thiét, kich thuéc voi dung sai, dé bong be mat gia cong, sai so hinh dang, sai so vi chi twong quan, cac yéu cau kf thuat. Phan nghién ctru tinh céng nghé trong két cau dug tién hanh theo cac budc sau day: 14. Trén co so nghién ctu diéu kién lam viéc ctia chi tiét ta phan tich kha n&ng don gian hoa két cau, chang han thay bang két cu han, két cAu lap ghép, déng thoi ca kha nang thay ddi vat liéu str dung. 2. Phan tich kha nang ap dung phuong phap gia céng tién tién. _3. Xac dinh chudi kich thee cong nghé va kha nang kiém tra kich thuéc bang phuong phap do truc tiép. 4. Xac dinh nhing bé mat chuan dam bao du d6 cteng virng cia chi tiét khi gia cong. 5. Phan tich kha nang ap dung phuong phap ché tao phdi tién tién. 6. Phan tich nh@ng bé mat ctta chi tiét dé bj bi&n dang khi nhiét luyén va xem vat ligu d& chon dung yéu cau chua? Bé giup cho viéc nghién ctru tinh céng nghé trong két cau duge dé dang, sinh vién hay dua vao mot s6 ggi y sau day déi voi cac loai chi tiét @ién hinh. 2.2.1. Banh rang Két cAu cla banh rang phai cd nhirng dac diém sau day: - Hinh dang 16 phai don gian béi vi néu 16 phuc tap sé phai ding cdc may ban ty déng hoac may rovonve. - Hinh dang vanh ngoai cla banh rang phai don gian. Banh rang cé tinh céng nghé cao nhat la banh rang khéng cé go. - Néu co gé chi nén & mot phia, vi néu go @ ca hai phia thoi gian gia céng sé tang [én rat nhiéu. - Két c4u ctia banh rang phai tao diéu kién gia céng bang nhiéu dao cung mot luc. - Déi voi cac banh rang nghiéng thi gdc nghiéng nén dudi 30°. 2.2.2 Chi tiét dang hdp - Két cu cac bé mat phai cho phép thoat dao mét cach dé dang. - Cac 16 trén hép phai cho phép gia céng dong thdi trén cac may nhiéu truc chinh. - CO thé dua dao vao dé gia céng cac 16, cac bé mat mét cach dé dang hay khéng? - Trén hdp c6 cac 16 tit hay khéng? Co kha nang thay thé chung bang cac I6 théng suét hay khéng? - Trén hop co nhting bé mat nghiéng so voi day khong? Co kha nang thay thé chung bang cac bé mat song song hoac vudéng goéc voi day khéng? - Trén hép c6 nhting 16 nghiéng so voi bé mat an dao khéng va kha nang thay thé chung. - Chi tiét co dd dO cUrng verng hay khéng? -Cac bé mat lam chuan cé dui dién tich va kha nang dung chuan phy khong? - Kha nang ap dung phuong phap ché tao phdi tién tién. 2.2.3. Chi tiét dang truc - Két cAu ctia truc cé cho phép gia céng bang cac dao tién thuong khong? - Kich thuéc duéng kinh cé giam dan tir hai phia dau truc hay khéng? - Truong hop trén truc co cac ranh then kin, c6 thé thay thé chung bang cac ranh then hd hay khéng? - Két cdu cla truc co cho phép gia céng trén cac may chép hinh thiy luc hay khéng? - Truc co du d6 cung virng hay khong? (Vi du, dé dat d6 chinh xac cap 2-3 néu truc cé ty sé gitra chiéu dai va duong kinh / =10-12 la khéng ctrng virng. Dé dat dé chinh xac cp 4-5 néu ty s6 dé lén hon 15 la khéng du d6 cteng vtng). - Truc cé phai nhiét luyén khéng va kha nang bi bién dang khi nhiét luyén? - Khi gia cong truc cé cn 16 tam hay khéng? - Co thé thay truc bac bang truc tron hay khéng? ( Vi gia cong truc tron don gian hon nhiéu so vdi truc bac). _Trén day la mt s6 goi ¥ di vai ba loai chi tiét dién hinh, con cac loai chi tiet khac cling dugc tién hanh twong ty. Sau khi phan tich tinh céng nghé trong két cau tat ca nhtrng dé xuat phai dugc théng qua gido vién huong dan true khi viét thuyét minh va trinh bay ban vé. Sau day ta nghién ctu mot so vi du ve phan tich tinh cong nghé trong ket cau cua hai loai chi tiét dién hinh. a. Banh rang Banh rang tru (hinh 1) c6 cac théng sé sau day: Médun M = 4,5mm; Sé rang Z=35 Hé sé dich chinh ¢ =0 L6 then hoa cé sé ranh then Z= 16. Banh rang duoc tham than vdi chiéu sau la 1,4 mm, d6 ctrng HRC 56...63, sau khi gia cOng banh rang duoc lam cun sac canh. Banh rang duoc ché tao tur thép 20XHP qua tham than va nhiét luyén, vi vay van dé bién dang can duoc quan tam. Phan néi gitra vanh rang va than rang nhu vay la chua dat yéu cau vi khi nhiét luyén nd co xu hu@ng bién dang theo mot phia. Trong trwong hop nay vanh rang co kich thuoc giam xuéng & dau trai. Nhu vay 16 ciing bi cén khi nhiét luyén. Phuong an hgp ly hon la phan nam gitra vanh rang va than banh rng can phai cé vi tri nghiéng nh duong nét det (hinh 1). Két cau nhu vay sé giam duoc bién dang khi nhiét luyén. Nhin chung, tinh céng nghé cua banh rang chua cao vi & phia trai go nhé lén 2 mm, nhu vay néu ta gia céng nhiéu chi tiét cung mét Itc (cat rang) ta phai dat thém vong dém gitra hai chi tiét, diéu do sé lam tang chiéu dai cat tire 1a giam nang suat lao déng. Ngoai ra, khi ta gia cong hai banh rang cling mét Ic thi phan dudi cla banh rang 6 phia trén xuat hién ba via va chUng cling can duoc hot di, Banh rang co médul M=4,5 mm thuong phai gia cong lam hai bu@c: thé va tinh (bang phuong phap lan rang). Nhu vay nang suat gia céng khéng cao va néu ta thuc hién gia céng thé bang phuong phap bién dang déo thi banh rang khéng du do ctrng viing. Tuy vay, banh rang cing cé uu diém Ia 16 co hai dau dugc vat mép nén ta cé thé ding phuong phap chuét dé gia céng 16 then hoa mét cach dé dang. Cac mat du ctia banh rang cé thé duoc gia céng bang nhidu dao cling mot Itc, do do kh6ng phai thay adi ga dat, nén co thé dat ao chinh xdc cao 6 cae mat dau ding lam chuan khi cat rang. b. Chi tiét hop giam téc Chi tiét hép giam téc (hinh 2) duc ché tao bang phuong phap duc tir gang xam 21-40. Qua trinh duc khéng phtrc tap, nhung can phai co mat phan cach vi chi tiét co cac phan nho ra & hai mat bén. Can nhan manh thém rang chiéu day thanh hép Ién (10 mm), kich thudéc khuén khd lon nhat cia chi tiét dudi 250 mm. Béi voi kich thuée khuén khdé nhu vay thi chiéu day thanh hép nhé nhat phai la 35 mm va nhwu vay & day khéng cé van dé gi phai chu y d6i voi chiéu day thanh hop. Vé tinh céng nghé trong két cau khi gia cong co thi chi tiét cd nhting nhugc diém sau: hinh dang va vi tri cla cac 16 ®95A va O62P sé dugc gia céng tl mét phia, nhung déi voi cac 16 @62P va 40P lai duoc gia céng tir mét phia khac. 005 [A Res (Re — 4 - - eH — {Re | [200.28 06.4 #4 Hinh 1. Banh rang try 20e02 a iB Soe le 1» ale] 8 7 4 3? & 4 fa, WAL tothe tb ave ont | i nse 5 cae] 195 | toma Hinh 2. Hop gidm ée Nhu vay khi gia cong cac 16 trén ta phai thay ddi ga dat va qua trinh nay sé anh hudng dén dé song song cua hai dong tam cac cap |6. Déi voi cac 16 kep chat, viéc gia cong cling rat kho khan bdi vi phan lon cac 16 nay chi cach nhau 25 mm va khéng thé gia céng trén may nhiéu truc chinh. Gia céng phan 16 20citia cac 16 kep chat ciing rat kho khan bdi vi ta phai quay nguoc dao khoét sau khi dua truc dao qua 16. Mét van dé nira la viée gia cong be mat D cling rat kho khan vi khong co cho an dao va thoat dao. Cc bé mat con lai thi khong cé van dé gi khé khan khi gia cong dé dat d6 bong va do chinh xac. Nhin chung chi tiét hép giam téc cé tinh céng nghé trong diéu kién san xuat hang loat Ion. 2.3. Xac dinh dang san xuat Trong ché tao may ngudi ta phan biét ba dang san xuat: - San xuat don chiéc - San xuat hang loat (hang loat lon, hang loat vira va hang loat nhd). - San xuat hang khdi. Mdi dang san xuat co nhing d&c diém riéng, phu thuéc vao nhirng yéu t6 khac nhau, tuy nhién & day chung ta khéng di sau nghién clu nhirng d&c diém cua tirng dang san xuat ma chi nghién clu phuong phap xac dinh chung theo tinh toan. Muén xac dinh dang san xuat truéc hét phai biét san Ivong hang nam ctia chi tiét gia cong. San Iugng hang n&m dug xac dinh theo céng the sau day: N= Nm (1) O day N- sé chi tiét duoc san xuat trong mot nam. N, - s6 san pham (sé may) dug san xuat trong mét nam. m-s6 chi tiét dugc ché tao thém dé du tri (6% dén 7%). Néu tinh dén sé 0% phé pham chu yéu trong cac phan xuéng duc va rén thi ta co céng thtre sau: a+B N=Ni.m(1+ 100 ) (2) Trong dé a= 3% - 6%. Sau khi xac dinh dugc san luvgng hang nam cua chi tiét N ta phai xac dinh trong lugng cua chi tiét. Trong lung cua chi tiét duoc xac dinh theo céng thtre sau day: Qi = V.y (kG) O day: Q; - trong lueng chi tiét (kG) V - thé tich cia chi tit (dm’). 7- Trong lugng giéng ctia vat liéu Yingp= 7,852 kKG/dm?, Yaangdéa = (7,2 — 7,4) kG/dm?. Ygang xan = (6,8 - 7,4) kG/dm3 Yona = (2,6 — 2,8) kG/dm?. Yaong= 8,72 kG/dm3. Sau khi xac dinh dugc N va Q; ta dya vao bang 2 dé chon dang san xuat phu hop. Bang 2. Cach xac dinh dang san xuat Q, - trong lugng cua chi tiét Dang san xuat > 200 kG 4+ 200 kG <4kG San luong hang nam ciia chi tiét ( chiéc) Don chiéc <5 <10 <100 Hang loat nho 55-10 10-200 100 — 500 Hang loat vira 100-300 200 - 500 500 —- 5000 Hang loat lon 300 — 1000 500 — 1000 5000 — 50.000 Hang khéi > 1000 > 5000 > 50000 Khi lam dé an mon hoc va dé an tét nghiép cong nghé ché tao may, sinh vién thuong gap cdc dang san xuat nhu hang loat vira, hang loat lon va hang khdi dé thiét ké quy trinh céng nghé voi cac dé ga chuyén dung, may chuyén dung, may ban ty déng, dao dac ching v.v... Chuong 3 XAC BINH PHU'O'NG PHAP CHE TAO PHO! VA THIET KE BAN VE CHI TIET LONG PHO! 3.1 Xac Dinh phuong phap ché tao phéi Loai phéi duoc xac dinh theo két cAu ciia chi tiét, vat liéu, diéu kién, dang san xuat va diéu kién san xuat cu thé cia tung nha may, xi nghiép, dia phuong. Chon phdi tue la chon phuong phap ché tao phdi, xac dinh luong du, kich thu@c va dung sai cla phéi. Khi thiét ké dé an mén hoc hoac dé an tét nghiép cong nghé ché tao may, trén co s@ phan tich cac yéu t6 d& dugc trinh bay 6 chuong 2 va 3, mdi sinh vién phai dua ra mét so phuong phap ché tao phdi, sau do chon phuwong an toi uu. Khi chon phdi phai chu y sao cho hinh dang cia phéi gan voi hinh dang ctia chi tiét Sau day la mét sé goi y vé cac loai phéi thuong dung déi vei dé an céng nghé ché tao may. 3.1.1. Phdi thép thanh Phéi thép thanh hay dling dé ché tao cac loai chi tit nhu con l&n, chi tiét ep chat, cac loai truc, xilanh, pitton, bac, banh rang co duong kinh nhé Trong san xuat hang loat vira, loat lon, hang khdi thi dung sai cla thep thanh cé thé duoc lAy theo bang 3. Bang 3. Dung sai thép thanh Dung sai dung kinh (-) voi cap chinh xac (mm) Duong kinh (mm) 2a 3 3a 4 5 3-6 0,018 0,025 0,048 0,08 0,16 6,1-10 0,022 0,030 0,058 0,10 0,20 10,2-18 0,027 0,035 0,070 0,12 0,24 18,5—30 0,033 0,045 0,084 0,14 0,28 31-50 S 0,050 0,100 0,17 0,34 52-65 = 0,060 0,120 0,20 0,40 67 - 80 - - - - 0,40 82-100 - - - - 0,46 3.1.2. Phdi dap Phdi dap thudng dung cho cac loai chi tiét sau day: truc rang cén, truc rang thang, cac loai banh rang khac, cac chi tiét dang cang, truc cht thap, truc khuyu v.v...Cac loai chi tiét nay duoc dap trén may bua nam ngang hoac may dap ding. Déi vdi cac loai chi tiét don gian thi dap khéng cé ba via, con chi tiét phtc tap sé cd ba via (Iluong ba via khoang 0,5% - 1% trong lu@ng cla phéi). 3.1.3. Phdi rén ty do Trong san xuat don chiéc va hang loat nnd, ngudi ta thay phdi bang phéi rén tu do. Uu diém chinh ctia phéi rén tu do trong diéu kién san xuat nhé [a gia thanh ha (khéng phai ché tao khuén dap). Dung sai cua phéi dap va phdi rén tu do duoc ghi trong sé tay céng nghé ché tao may, tap 1 [7]. 3.1.4. Phdi duc Phéi duc duoc dung cho cac loai chi tiét nhu: cac géi dé, cac chi tiét dang hép, cac loai cang phwe tap, cac loai truc cht thap v.v... Vat ligu dung cho phdi duc la gang, thép, déng, nhém va cac loai hop kim khac. Duc dugc thuc hién trong cac loai khu6n cat, khudn kim loai, trong khu6n vé méng va cac phuong phap duc ly tam, duc ap luc, dic theo mau chay. Tuy theo dang san xuat, vat liéu, hinh dang va khdi i lung chi tiét ma chon phuong phap dic cho hop ly. Khi chon phéi duc can tham khao cac giao trinh Cong nghé ché tao phdi, Céng nghé ché tao may [2], Sé tay céng nghé ché tao may (tap 1) [7]. 3.1.5. Tinh gia thanh phdi Sau khi chon phéi, ta phai xac dinh gia thanh dé co thé phai so sanh voi phuong an chon phdi ma nha may dang dung hodc phai so sanh hai phwong an ma ta dua ra. Gia thanh 1kG phdi (S,) duoc xac dinh theo céng thirc sau day: (dong). (4) =(& Sp and Q.Ki.K2.K3. Ke. Ks) (Q V 00 O day: C; - gia thanh mot tn phoi (dong) Ki, Ko, Ka, Ka, Ks — cAc hé s6 phu thudéc vao cap chinh xac, d6 phtrc tap cua phdi, vay liéu, trong Ilugng va san lugng phdi (Ki = 1+1,1; Ko cla gang la 1+ 1,24; cla thép cac bon la 1,21; cla thép hop kim la 2,2; cula nhém va déng 1a 5,1; K; cla gang va thép dao déng tir 0,7 dén 1,45 tuy thudc d6 phic tap cia phéi, cla nhém va déng dao déng tl 0,97 dén 1,25; Ky = 0,90 d6i vdi trong lugng ctla phdi nhd hon 1kG, K; = 0,60 déi voi trong lugng phdi tle 1+2kG, Ky = 0,50 khi trong Iugng phdi tir 2-5 kG, K, = 0,40 khi trong Iuong phdi tlr 5-10 kG va K, = 0,38 khi phoi co trong lugng lon hon 10 kG: Ks = 1,23 khi san luong cia phdi nhé hon 100 chiéc, Ks = 1 khi san luong cla phdoi nam trong khoang 100 — 500 F va Ks = 0,83 khi san lwgng ctla phdi lon hon 500 chiéc. Q- trong lung cilia phdi, q - trong luong cla chi tiét; S - gia thanh 1 tan phéi phé pham. Voi cach tinh gia thanh cla phdi ta co thé so sanh cac phuong an khac nhau dé chon ra phuo'ng an hgp ly nham giam gid thanh san pham. 3.2. Thiét ké ban vé chi tiét l6ng phdi (hinh 3) Tuy theo kich thudc cla chi tiét ma ban vé chi tiét Ing phdi duoc trinh bay trén to gidy kh Ao, Ar hoac Ao voi ty 16 1:1; 1:2; 2:1, v.v... Truc khi 3.2. Thiét ké ban vé chi tiét léng phdi (hinh 3) Tuy theo kich théc ca chi tiét ma ban vé chi tiét lang phéi dure trinh bay trén to gidy khd Ao, Ay hode Ap voi ty 1é 1:1; 1:2; 2:1, vv... Trréc khi | Red 240.4 222 24+0,24 Hinh 3. Ban vé chi tiét l6ng phoi (cang) vé chinh thurc ban vé nay, tat ca nhirng stra ddi phai duoc thong qua giao vién huong dan. Tuy theo mu d6 phwe tap cla chi tiét ma ban vé co thé cé 1, 2 hoae 3 hinh chiéu. Trong truéng hop ma ca ba hinh chiéu van chwa trinh bay hét thi can co thém cac mat cat trich dé thé hién hét két cdu. Tat ca nhirng dueng nét, ky hiéu phai duoc thé hién theo qui dinh. Ban vé chi tiét I6ng phdi phai chtra dung tét ca nhirng thong sé can thiét cho gia céng kiém tra va thu nhan san pham. Hinh dang cua phdéi duge hoan thanh trén co sé tinh toan lugng du, dung sai cfing theo ty lé cua hinh dang chi tiét. Duong vién cla chi tiét dugc vé bang but dé, phan lugng du dugc thé hién bang cdc nét gach chéng lén nhau. Bén canh hoac bén dudi cia chi tiét phai ghi day du nhirng yéu cau ky thuat. Kich thudc cla chi tiét phai cd dung sai, bé mat gia céng phai ghi do bong can dat. Chuong 4 THIET KE QUY TRINH CONG NGHE GIA CONG CHI TIET 4.1. X4e dinh durong Idi céng nghé Trong cac dang san xuat hang loat Ion va hang khéi, qui trinh cong nghé duge xay dyng theo nguyén tac phan tan hoac tap trung nguyén cong. Theo nguyén tac phan tan nguyén céng thi qui trinh céng nghé duge chia ra cac nguyén céng don gian co thoi gian nhu nhau (nhip) hodc bdi sé cla nhip. O day méi may thuc hién mét nguyén cong nhat dinh, dé ga duoc sir dung la dé ga chuyén dung. Theo nguyén tac tap chung nguyén céng thi qui trinh céng nghé duoc thuc hién trén mot hoac vai may tu dong, ban tu dong. Dua vao hai nguyén tac trén day ngudi ta phan loai phuong an gia céng theo so do sau day: maven cons SS Gia cong mot vi tri Gia céng nhiéu vi tri Gia céng bang mét dao Gia céng bang nhiéu dao Gia céng song song Gia céng tuan ty- Gia céng tuan ty song song Khi chon phuong an gia c6ng phai chu y toi dang san xuat. Trong san xuat hang khdoi thi nén chon phuong an gia cong nhiéu vi tri, nhiéu dao gia céng song song, con déi voi san xuat hang loat nén chon phuong an gia céng cing mét vi tri, mét dao va gia céng tuan tu. Tuy nhién, trong truéng thuc té ddi voi mét dang san xuat nhat dinh co thé két hop nhiéu phuong an gia céng khadc nhau. Sé lugng va tuan tu cac bude céng nghé phu thuéc vao dang phdi va dé chinh xac yéu cau. Khi tap trung cdc nguyén céng (cac budc) ta phai xem két cau cla chi tiét, kna nang ga nhiéu dao trén may va d6 ctrng ving cua chi tiét co cho phép hay khéng. Cac nguyén céng (céc bude) can dat dé chinh xac cao nén tach riéng va ap dung phuong phap gia céng mét vi tri, mét dao va gia céng tuan ty. Cac nguyén cong trén day truyén tw déng duoc xay dung theo nguyén tac gia cong song song hodn tuan ty - song song. 4.2. Chon phuong phap gia céng Déi vai cdc dang san xuat hang loat vira, hang loat I6n va hang khéi, muén chuyén mén hoa cao dé cé thé dat nang suat cao trong diéu kién san xuat Viét Nam thi du@ng I6i céng nghé thich hop nhat la phan tan nguyén cong (it bude céng nghé trong mot nguyén céng). O day ta ding cdc loai may van nang két hop voi cdc dé ga chuyén dung va cdc may chuyén dung dé ché tao. Sau khi nghién ctru ky chi tiét ta bat dau phan chia cac bé mat gia cong va chon phuong phap gia cong thich hop dé dat d6 chinh xac va d6 bong yéu cau. Chon phuong phap gia cong co thé dura theo bang 4. Vi du, can gia cong 16 @ 28*2.023, vat liéu thép 45 cd dé ctrng HB = 230-300, do béng R.=0,5 um (R,8). Ta thay dung sai 0,023 tng voi dd chinh xac c4p 2, con d6 bong c4p 8. Nhu vay dura theo bang 4 ta chon mét trong cac phuong phap gia cong lan cudi la doa tinh, chudt tinh, tién tinh, mai tinh. Nhu vay, cé nhiéu phuong phap gia céng dé dat dé chinh xac va do bong yéu cau. Sau khi d& xac dinh duoc phuong phap gia cong lan cudi ta phai xac dinh duoc cac bude gia céng trung gian. Chang han, theo vi du trén phuong phap gia c6ng lan cudi la doa tinh, khi do cac bu@e gia céng truéc doa tinh la: Khoan ® 25,5; khoét @ 27,75; doa thé ® 27,93 va doa tinh D 28A. 4.3. Lap tién trinh céng nghé Nhiém vu chinh trong giai doan nay la xac dinh ther tw gia céng cac bé mat chi tiét (tién trinh cong nghé). Sau khi lap dug tién trinh cong nghé can théng qua giao vién huong dan dé tien hanh xay dung ttrng nguyén céng, tlrng bude cu thé. Co sd 48 lap tién trinh cong nghé Ia giao trinh Cong nghé ché tao may; tap 2 (phan : Quy trinh céng nghé gia céng cac chi tiét dién hinh) [2]. Khi xac dinh thir tu cac nguyén céng can chu y cac nguyén tac sau day: 1. Nguyén céng sau (bude sau) phai giam dugc sai sé va tang du¢c d6 bong cla nguyén céng trudc dé lai. 2. Truc hét phai gia céng nhfing bé mat ding lam chuan cho cac nguyén c6ng tiép theo. 3. Tiép theo dé can gia céng nhirng bé mat cd luong du lon nhat dé cé kha nang phat hién nhing bién dang cua chi tiét. 4. Nhtrng nguyén cong co kha nang gay khuyét tat bén trong, gay bién dang thi nén gia céng dau tién. 5. Cac bé mat con lai nén gia céng theo trinh tu sau: bé mat cang chinh xac thi cang duoc gia cong sau. 6. Cudi cuing la gia cong bé ‘mat co do chinh xac cao nhat va co y nghia Ion nhat déi voi tinh chat str dung ctia chi tiét. Néu bé mat nay d& duoc gia céng truéc thi cudi cing cling nén gia céng lai. 7. Cac I6 trén chi tiét nén duge gia céng sau cing (trir nhtrng 16 dung lam chuan khi gia céng). 8. Khdéng nén gia céng thé va gia cong tinh bang nhieng dao dinh kich thuoc trén cung mét may. 9. Néu chitiét can phai nhiét luyén nén chia qui trinh céng nghé ra hai giai doan: truéc nhiét luyén va sau nhiét luyén. Bang 4. 96 chinh xéc kinh té va d6 bong bé m&t dat duoe bang caéc phuong phap gia cdng. Phuong phap gia céng Cap chinh xac Cap d6 bong Tién ngoai, tién trong, bao thé 5 1-3 Tién ngoai, tién trong, bao ban tinh 4 47 Tién ngoai, tién trong, bao tinh 3 7-9 Phay thé 4 1-3 Phay tinh 3 45 Khoan, khoét 5 46 Doa thé 3 5-7 Doa tinh 2 8-9 Chuét thé 2a 6-8 Chuét tinh 2 9-10 Mai thé 3a 67 Mai ban tinh 2 89 Mai tinh 1 9-10 Mai khén thé 2 10-12 Mai kh6n tinh 1 13-14 Nghién tho 2 68 Nghién ban tinh 1 8-9 Nghién tinh 1 O11 Xoc rang, phay rang thé 4 5-6 Xoc rang, phay rang tinh 2 6-7 Ca rang 2 8 10. Cac nguyén céng kiém tra phai duoc tién hanh sau nhtrng nguyén céng cé kha nang gay nhigu phé pham, nhtng nguyén cong phire tap va cudi cling la téng kiém tra. Tuy nhién khi thiét ké dé an céng nghé khong nhat thiét phai ap dung ctng nhac nhGng nguyén tac trén day ma phai van dung sang tao trong tleng truréng hop cu thé. 4.4, Thiét ké nguyén cong Nguyén tac chung khi thiét ké nguyén céng la dam bao dugc nang suat va do chinh xac yéu cau. Nang suat va d6 chinh xac phu thuéc vao ché dé cat, lung du, s6 budc va thw tu cac bude céng nghé v.v... Vi vay khi thiét ké nguyén céng phai dua vao dang san xuat, phuong phap phan tan nguyén cong dé chon so dé nguyén céng hop ly. Tuy nhién, trong thy té mét dang san xuat co thé co nhiéu phuro‘ng an gia cong khac nhau. SO nguyén céng cing nhu thu ty cac nguyén cong phu thudc vao dang phéi, dé chinh xac yéu cau ctia chi tiét. Cac nguyén céng, cac budc can dat dd chinh xac va dé bong cao nén tach thanh nh&ng nguyén céng, nhng bude riéng biét va nén ap dung phuong phap gia céng tuan tu bang mét dao. Déi voi cac may td hop, may tu déng, cdc nguyén céng duoc xay dung theo phuong phap gia céng song song hodc tuan tu - song song. Duong 16i cong nghé & day Ia tap trung nguyén cOng, nghia la mét nguyén cong co nhiéu bude céng nghé. 4.4.1. Lap so dé ga dat Dé dat so_d6 ga dat trudc hét ta phai chon nhiing bé mat lam chuan. Khi chon chuan can chu y 5 nguyén tac chon chuan thd va 5 nguyén tac chon chuan tinh, nhu da duoc hoc & giao trinh Cong nghée ché tao may; tap 1 [2]. Cac mat lam chuan can duoc khéng ché du sé bac ty do can thiét, khong thiéu (chi tiét chua dugc xac dinh vi tri), khéng thtra (siéu dinh vi). Tai mdi nguyén céng mai bude can vé phéi & vi tri gia céng va khong can thé hién theo ty 1é, ma chi can thé hién mét cach wéc luong. Mat dinh vi dugc vé bang but chi xanh hoac mu xanh va vé cac ky hiéu dinh vi (”) voi s6 bac tu do duoc khéng ché. Vi du 13 1a bé mat dinh vi duoc han ché 3 bac tu do. Luc kep chat duoc ky hiéu bang mdi tén WL ), néu vira dinh vi viva kep chat ta dung mii tén (v). Bé mat gia céng duoc vé bang muc dé va phai ghi d6 bong can dat bang ky hiéu Rz3, Rz7...hoac ky hiéu R,2° nghia la dé bong bé mat dat R26. Cac gia tri qui déi gitra cAp bong va R., R, duoc trinh bay & bang 5. Bang 5. Gia tri quy déi cap bong Rz va Ra Cap nhan béng Ra Rz Chiéu dai chuan (mm) 4 80 320 2 40 160 8 3 20 80 25 4 10 40 5 5 20 25 6 25 10 7 1,25 603 08 8 0,63 3,2 9 0,32 1.6 10 0,16 08 0,25 11 0,08 04 12 0,04 0,2 13 0,02 0,08 0,08 14 0,01 0,05 6 méi nguyén céng, méi buée can ghi kich thuoc gia céng, dung sai cAn dat va thé hién day dt: chiéu chuyén déng ctia dao, ctlia chi tiét, chét ty phy, chét ty diéu chinh (xem vi du & phan sau). Cac ky hiéu vé dinh vi, kep chat dugc trinh bay & bang 6. Bang 6. Ky hiéu quy uc va mot sé vi du vé dinh vi, kep chat Tén goi Hinh chiéu canh Hinh chiéu bang Cac chét ty, phién ty Cac chét ty, phién ty cé dinh Cac chét ty, phién ty dang lang tru Cac chét ty tu Iva diéu chinh Chét ty di déng LN WV [TH] A < Chét ty in dong A A -}- Vv } Tiép bang 6. Tén goi Hinh chiéu canh Hinh chiéu bang Cac co’ cau kep chat So dé dinh vi kep chat Kep chat lién déng co khi 9 Kep chat don co khi ° Kep chat bang thuy luc Kep chat bang hoi ep Kep chat bang tlr, dién tur PP yi ¥ y @ Mai tam nhan M&i tam khia nham Mi tam di d6ng in Mii tam di déng Mai tam quay Mai tam nguoc Luynet d6éng Luynet cé dinh Mam cap hoi ép Mam cap 2, 3 hoae 4 chau Truc ga bung voi chét ty & mat dau 4.4.2. Chon may Sau khi d& xc dinh duoc phuong phap gia céng va dé ga dat ta tién hanh chon may. Chon may phy thuéc vao dé chinh xac va d6 bong bé mat gia cong. Néu nhing yéu cau nay duoc thoa man bang nhiéu loai may khac nhau thi luc do ta chon may cy thé theo nhting yéu cau sau day: - Kich thuéc cla may phil hop voi kich thudc ctia chi tiét gia cong va pham vi ga dat phoi tren may. - May phai dam bao dug nang suat gia céng. - May phaico kha nang lam viéc voi ché do cat t6i wu. - Nén chon nhting may van nang, may chuyén dung phu hop voi diéu kién san xuat thuc té va trinh d6 phat trién khoa hoc ky thuat cla Viét Nam. Trong san xuat lon, tai méi nguyén céng khéng nén ding qua 2 may. Néu digu kién nay khéng duc thoa man thi nén chon nhiing may cé nang xuat cao, vi du nhu cac may nhiéu truc chinh, may nhiéu vi tri (Dac tinh ky thuat cla may dug trinh bay trong phan phu luc cia tai liéu nay). 4.4.3. Chon dung cu cat Dung cu cat dugc chon theo két cau clia bé mat gia cong, vat liéu, do chinh xac va nang suat yéu cau. Khi chon dao phai chu y dén kich thudc clla bé mat gia céng, dac biét d6i voi nhteng dao khéng dinh kich thuéc. Kich thuéc va cdc théng sé hinh hoc ctia dao phai duoc ghi day du va chi 16 tai liu tham khao cho cac kich thu@c va théng sé nay. 6 ctng ving cla dao [a rat can thiét, vi vay déi voi tirng bé mat gia céng cu thé phai chon dao dil dé ctrng virng. Trong thuc té san suat ngudi ta hay dung nh@ng loai dao duge ché tao bang cac vat liéu sau day: Y12A, Y8A, 9XC, P18, Bk8, BK6, T15K6, T14K8, T5K10, T30K4. Sau khi chon duoc dao can xac dinh tiéu chuan bén theo bang 7. 4.4.4. Tralwong du Sau khi chon dugc thir ty cac nguyén céng, cac buéc ta tién hanh tra luong du cho tat ca cac bé mat, ké ca bé mat ma sau nay ta sé tinh lugng du’ theo phuong phap cua giao su’ Kovan. Luong du dugc tra theo Sé tay céng nghé ché tao may, tap 1 [7]. Két qua tra luong du cia cdc bé mat la co sd dé xay dung ban vé ldng phdi. Sau khi xac lugng du trung gian clia cac nguyén céng, cac bude, ta tinh luong du tang céng (tdng cdc lueng du trung gian). Tréng hop lugng du téng cong qua lon hoac qua nhé ta phai kiém tra lai dé diéu chinh cho phu hap. Bang 7. Tudi bén dung cu cat. Tudi bén (phat Ten dung cu ioe Gia céng | Gia céng théep gang Dao tién thép gid a 40-50 50-60 Dao tién hop kim ctrng - 40-50 40-60 Mii khoan thép gid D=20 25 35 Mii khoan thép gid D=60 75 140 Dao phay tru rang chap thép gid D=130 100 150 Dao phay tru rang nhé thép gid D=60 30 45 Dao phay mat dau thép gid D=60 90 130 Dao phay mat dau thép gid D=150 130 200 Dao phay mat dau hop kim clrng D=300 240 400 Dao phay dia 3 mat thép gio D=90 70 100 Dao phay ngon thép gid D=20 40 60 Dao phay ngon thép gid D=50 70 100 Dao phay [an rang D=6 300 300 Dao xoc rang tho D=7 300 300 Dao xoc rang tinh D=7 100 100 4.4.5. Tra ché 6 cat Ché déc cat phu thuéc vao vat ligu gia céng, két cdu cla dung cu, vat liéu va cac théng sé cla dung cu cat, phuong phap ga dung cu cat, dung dich tron ngudi va tinh trang cua hé théng céng nghé. Ché d6 cat bao gdm cac théng sé sau day: a) Chiéu sau cat t Déi voi cdc nguyén céng thudng chon chiéu sau cat t Gn nhat (bang hoac gan bang luong du gia cong) dé dat nang suat cao. Khi gia cong tinh chiéu sau cat t phy thuéc vao d6 chinh xac va d6 bong be mat. Nhin chung khi gia céng tinh nén chon chiéu sau c&t nhé (chiéu sau cat t do bang mm). Vi du, khi tien tho t= 2+8 mm (phy thudc vao Iugng du va céng suat may), khi tién tinh t= 0,5 - 1 mm. b) Luong chay dao Luong chay dao duge ky hiéu bang Sp (mm/vong), S, (mm/phut) va Sz (mm/rang). Khi gia céng thé nén chon lugng chay dao Ién nhat theo dé cung ving ctia hé théng cong nghé va cong nghé va cong suat may dé dat nang suat cao. Khi gia céng tinh can chon Iugng chay dao theo cap chinh xac va d6 bong bé mat. Luong chay dao nay duge nhan voi cac hé sé co tinh dén két cAu cla dao, cac goc cat, vat ligu gia cong, vat ligu dao, tudi bén dung cu, hinh dang ctia chitiét gia cng v.v... Két qua nay duoc so sanh voi gia tri thure tren may va ta chon gia tri nho hon dé dam bao an toan cho may va dao cat. Trong trong hop chi co hai gia tri lon nhat va nho nhat thi ta phai tinh dé xac dinh gia tri chay dao thuc cla may (xem vi du tinh téc do cat). ¢) Téc dé cat V Téc d6 cat V phu thudéc vao nhiéu yéu t6 nhu chiéu sau cat, luong chay dao, vat liéu gia céng, vat liéu dung cu cat, cac théng sé hinh hoc cla dao cat, dung dich tron ngudi, v.v... Téc d6 cat V dugc tra trong [7] va cling phai nhan voi cac hé sé k. Cac hé sé nay phy thudc vao vat liéu gia cong, vat ligu dao, tudi bén cla dao, phuong phap gia céng, dung dich tron ngudi v.v...(phu thudc vao tirng trong hop cu thé). Nhu vay téc d6 tinh toan V, dug tinh nhu sau: VE Vp. ks... ki (5) O day: V, - t6c 6 cat tinh toan; Vy - téc d6c cat theo bang; K;.. ki —cac hé s6 phu thudc vao cac yéu té nhu da nén 6 trén. Khi cé V, ta phai xac dinh s6 vong quay tinh toan n,: _ 1000+ I vong/phut (6) O day D - dudng kinh bé mat gia céng hoc dung cu cat. Khi xac dinh duoc n, ta phai chon n,, (n cla may) va lay nin miphut (12). O day: Cy =17,6; D = 7,8; Zy = 0,25; Yy = 0,55; T = 120 phut; m = 0,125; S = S, = 0,17 mm/vong. Ky = Thay vao céng Bt . thwc tinh V, ta co: 17,6.7,8"'.917 720" 017.190" ei t Sé6 vong quay truc chinh Ia: _ 10007, _ 1000.33,4 aD (314.78 nh = 1363,71 vong/phut. Chon theo may n,= 1360 vong/phut. Do do 3,14.7,8.1360 Vp= 2————— = 33,3. m/phut. 1000 Luc cat Py duoc tinh nhu sau: Pp= Cp.P2p.S%.kp (13) Cy, = 62, Zp = 1, Yo = 0,8; Kp= 1. (vat liéu la gang xam). Vay Py = 62.7,8.0, 1799.1 = 96.7 kG Xac dinh momen xoan Mr: Min = Cm. D2.S%n-Km (14) Cin = 23,6; Ym = 0,8; Kn = 1. Vay momen xoan sé bang: Mm = 23,6.7,82.0,1798.1 = 297 kG.mm Cong suat cat duec xac dinh nhu sau: M,n, _ 297.1360 * 975.1000 ~ 975.1000 aia So sanh voi céng suat clla may No< Nm. (15) Nghia la: 0,42< 2,8.0,8. Vay may 1A125 dui céng suat dé gia céng 16 cé dung kinh la 7,8 mm. 4.4.7. X4c dinh ché d6 c&t khi gia céng déng thdi bang nhiéu dao Trong san xuat hang loat lon va hang khdi, dac diém cla cdc may co nang suat cao la cho phép gia cong ding thoi bang nhiéu dao. Cac nguyén cong dung nhiéu dao |a: tién bang nhiéu dao trén céc may tién ban ty d6ng; khoan, khoét, doa bang dau dao; phay nhiéu bé mat cling Iie bang nhiéu dao trén cuing mét truc ga hoac tren cac truce ga khac nhau v.v. Chon ché i voi trong hop gia céng déng thoi bang nhiéu dao la mét van di suc phuc tap, bdi vi ta phai phan tich diéu kién lam viéc ctla méi dao riéng biét. Vé nguyén tac phuong phap xac dinh ché déc cat kKhi gia céng déng thoi bang nhiéu dao khéng khac gi voi trong hop gia céng bang mét dao. Trinh tu xac dinh ché dé c&t trong ca hai truéng hop déu nhu nhau: - Chon chiéu sau cat t. - Chon lugng chay dao S. - Chon téc do cat V. Giai doan xac dinh téc d6 cat V la giai doan phic tap hon ca. Tudi bén cla dao trong tru@ng hop gia céng bang mét dao dé giam thoi gian thay dao va gia thanh mai dao. Diéu nay rat dé t ay trong truong hgp don gian nhat cla phuong phap gia céng déng thoi bang nhiéu dao la ding tat ca cac dao nhu nhau trong diéu kién cat nhu nhau. Vi du, khi khoan nhiéu 16 nhu nhau bang dau dao nhiéu truc hodc phay bang nhiéu dao phay nhu nhau trén cung mét truc ga. Trong thuc té cdc dao thuéng cé két cau va diéu kién lam viée khac nhau. Khi lam viéc mot s6 dao co tudi bén rat thap (cac dao lam viéc nang) va mét sé dao cé tudi bén rat cao (cdc dao vat mép). Nhu vay khi xac dinh ché dé cat cho truong hop gia céng déng thoi bang nhiéu dao ta phai chon dao cé tai trong dn nhat, cdn ché d6 cat cla cac dao khac dug xac dinh trén co sd cla dao da chon. Dao cé tai trong Ion nhat hay dao lam viéc nang nhat la nhirng dao lam viée voi dudng kinh gia céng lon, Iveng chay dao lon nhat, chiéu sau cat hay chieu dai cat lon nhat. Doi voi trong hep gia cong bang nhieu dao phay trén cung mét truc ga thi ta chon dao cé duéng kinh lon nhat lam co sd vi dao dé cé téc dé c&t Ion nhat nén tudi bén nhé nhat (dao can duoc thay dau tién) Ngoai ra, khi xAc dinh ché d6 cat cho truéng hop gia céng déng thdi bang nhiéu dao can chu y mét sé diém sau day: - Trén cac may tién ban ty déng mét truc nhiéu dao hoac nhiéu truc chinh thi tat ca cac dao cia mét ban xe dao phai cé cung luong chay dao So (mm/Mvong) - Trén cac may khoan té hop tat ca cac dao phai co chung lugng chay dao Sp (mm/phtt). - Déi voi cac may té hop, vi du nhu cac may tién nhiéu truc chinh ban tu déng cé nhiéu ban xe dao déc lap voi nhau ta can phai can bang thoi gian lam viéc cla tat ca cdc ban xe dao. Su can bang do [a cAn thiét bdi vi khi mdét ban xe dao nao do ngtrng lam viéc cling khéng nang cao duoc nang suat lao déng va dé cho cac ban xe dao cling cé thdi gian lam viéc nhu nhau ta cé thé gidm ché d6 cat nhu giam luong chay dao, nhu vay ta cé thé nang cao duoc tudi bén ctia dao. 4.4.8 Vi du thiét ké nguyén cong Dui day sé trinh bay mét vi du thiét ké nguyén céng. Nhiém vu thiét ké: Thiét ké quy trinh cong nghé ché tao chi tiét dang cang (hinh 3). San luong: 20.000 chiéc/nam. Vat ligu gia céng: gang xam 15 — 32. Diéu kién san suat: ty chon. Sau khi phan tich chtc nang lam viéc, tinh cong nghé cia chi tiét ta xac dinh dang san xuat la san xuat hang khdi. Thu ty nguyén céng duoc xac dinh nhw sau: Nguyén cong 1. Phay mat day ther nhat (hinh 4). Dinh vi: chi tiét duoc dinh vi 6 mat day ba bac tu do va hai chét tru co khia nham thay cho khdi V Kep chat: dung miéng kep dé kep chat chi tiét, huéng cla luc kep tir phai sang trai. Phuong cua Ive kep vudéng géc voi phuong cua kich thudc thuc hién. Dé tang dé ctrng virng cua chi tiét ta dling chét ty phu dé do phan dau nhé cla chi tiét. Chon may: may phay nam ngang 678M. Céng suat cla may: Nm = 1,7 KW. Chon dao: hai dao phay tru gn manh hop kim ctrng BK8. Lugng du gia cong: phay 1 lan voi lugng du Z, = 2 mm. S6 véng quay cla truc chinh tinh theo tinh toan la: ne 225,7 m/phut. _ Ta chon sé vong quay theo may: nj, = 200 vong/ phut. Nhu vay, téc 46 cat thu té sé la: 3,143.40.200 Va = 2 = 25,12 m/phut. 1000 Luong chay dao phut la: S, = 1,44.200 = 288 mm/phut. Theo may ta cd Sm = 250 mm/phut. Ché d6 c&t trén day duoc dung cho ca hai loai dao, tuy nhién Vi cla dao co duong kinh nho hon sé co gia tri nhd hon 25,12 m/phut. Nguyén céng 2. Phay mat day thtr 2 (hinh 5). Dinh vi va kep chat tuong ty nhu nguyén céng 1. May 678M, dao phay tru rang nhé va gia céng lam hai bu@c: Buoc 1: Z, = 1mm. Buoc 2: Z, = 0,6 mm Ché d6 cat cia bude 1: Chiéu sau cat t = 1mm, lwong chay dao rang Z, = 0,1 mm/rang (sé rang Z= 12 rang): lugng chay dao vong Sp = 0,1.12 = 1,2 mm/vong. Téc d6 cat theo bang [7] Vp = 50 m/phut Cac hé s6: k; = 0,9; ky = 0,75; kg= 1. Vay V; = 50.0,9.0,75.1 = 33,7 m/phut. Chon theo may: nn = 280 vong/phut. Téc dé cat thu té la: Ve = 3,14.40.280 = 35,2 m/phut 1000 Lugng chay dao S, = 1,2.280 = 336 mm/phut. Theo may ta l4y S, = 284 mm/phut. Ché d6 cat bude 2. Phay tinh voi cAp bong 5, chiéu sau cat t = 0,6 mm; S; = 1mm/vong. Cac thong sé ta lay theo bu@c 1: Vi = 35,2 m/phut; t= 0,6mm; So = 1 mm/vong; n = 280 vong/phut; S, = 284 mm/phut. Nguyén cong 3. Khoét — vat mép — doa (hinh 6). Dinh vi: mat day dinh vi ba bac tu do va dung bac cén vita dinh tam viva khéng ché 2 bac tu do. Kep chat: dung 46 ga tru trot thanh khia va kep tlr tren xuéng dudi. May: may khoan dwrng 2A125 CO cong suat Nn = 2,8 KW. Dao: dao khoét phi tiéu chuan, dao vat mép vao dao doa ® 22 Lugng du gia céng: khoét Z, = 1,3 mm; doa Z, = 1,5mm. Ché d6 cat cia khoét: t=1,3; Sp = 0,81mm/vong; nn = 392 vong/phut;V, = 25,8m/phut. —_ drag? I zoe Hinh 6. Khoan — doa — vat mép Ché d6 cat cla vat mép: tién dao bang tay, téc doc cat nhu nguyén céng Khoét. Ché do c&t cia doa: t= 0,15 mm; Sp= 0,62 mm/vong; n, = 140 vong/phut; Vi = 25,8 m/phut. Nguyén c6ng 4. Khoan — dao — vat mép (hinh 7). Binh vi: mat day han ché 3 bac ty do, chét tru ng&n han ché 2 bac tu do, chat ty chéng xoay han ché 1 bac tu do. Ché dé cat cla khoan. Lé khoan © 9,8; may khoan 2A125; t = 4,9 mm; Sp = 0,1 mm/vong; N,, = 1KW ; nn = 960 vong/phut; V. = 29,2 m/phut. Ché d6 cat khi doa: 16 doa ® 10; may 2A125; t = 0,1 mm; Sp = 0,62 mm/vong, n,, = 392 vong/phut; Vy = 12,24 m/phut. Ché d6 cat cia vat mép: Sp = 0,1 mm/vong; nm = 680 vong/phtit, Ve = 23 m/phut. + S isi y+0, 108 &] B10 p59 uy Hinh 7. Khoan — doa — vat mép. Nguyén cong 5. Vat mép (hinh 8). Dinh vi: mat day han ché 3 bac tw do, chét tru han ché 2 bac ty do va chét tram han ché 1 bac ty do. May 1A125; Sp = 0,1mm/vong; Mm = 272 vong/phut. n \ f | | | ae ate | Hinh 8. Vat mép Nguyén cong 6. Phay hai mat bén (hinh 9). Binh vi: mat tru han ché 4 bac tu do, mat ty han ché 1 bac va chét tram han ché 1 bac. May 678M; Z, = 1,6 mm; t = 1,6 mm; Nn = 1kKW; So= 1,28mm/vong; Nm = 120 vong/phut; V; = 28,75 m/phut. Nguyén c6ng 7. Khoan — doa I6 ©8 (hinh 10). Dinh vi: mat day han ché ba bac tu do, mat tru han ché 2 bac tu do va chét tram han ché 1 bac ty do. Ché d6 cat cla khoan. Khoan 16 © 7,8; t = 3,9 mm; S=0,17 mm/vong; Nm = 1360 vong/phut, Vy = 20,5 m/phut. Ché d6 cat Khi doa. Doa I6 @ 8; t = 0,2 mm; Sp = 0,48 mm/vong; Nm = 680 vong/phtt; Vz = 10,7 m/phut. Hinh 10. Khoan — doa l6 D8 Nguyén céng 8. Khoan I © 5 (hinh 11). Hinh 11. Khoan 16 5 Chon may khoan HC12A; t= 2,5 mm; Sia, (chay dao bang tay) Nm = 1400 vong/phut; Vz = 21,98 m/phut. Nguyén céng 9. (hinh 12) Kiém tra dé song song ctla hai 16 tam 010 va © 22 Binh vi: 16 dau to dugc ga vao truc ga va truc ga duoc ga trén khdi V; mét truce ga khac dugc ga vao 16 dau nhé cia chi tiét. Dé cho chi tiét khdi bi lat ta dung mét chét ty dé @ dau nhd. Dung hai A dong hd so dé xac dinh dé song song cla tam hai 16. Hiéu chi sé trén hai ddng hd sau hai lan do & hai dau ctia hai truc ga la do khéng song song phai tim. Hinh12. Kiém tra d6 khng song song gita hai tam 16 D310 va ©22 4.5. Tinh lugng du gia céng Khi thiét ké dé an mén hoc méi sinh vién phai chon mét bé mat nao do, cé thé la mat tru ngoai, mat tru trong hodc mat phang gia céng déi xtrng dé xac dinh lugng du theo phuong phap tinh toan phan tich. Phuong phap nay d& dugc nghién ctu 6 giao trinh Cong nghé ché tao may [2]. Sau day ta chi xem xét mot sé vi du cu thé Cae céng thtrc dé xae dinh luvong du Zpmin (HOAC Zin) dre trinh bay & bang 9. Cac gia tri Rz; T; duoc xac dinh theo cac bang 10 +13. Bang 14 la céng thie xac dinh téng sai léch khéng gian (sai léch hinh dang hinh hoc va vi chi tuong quan) cla cac loai phéi khac nhau cé tinh dén phuong phap dinh vi Bang 9. Céng thc xdc dinh luong du gia cong Phuong phap gia céng Céng thtrc tinh Zmin Gia céng tuan tw cac mat phang doi xteng hoac cac mat phang riéng biét Gia céng song song cac bé mat tru déi xceng Gia céng song song cac bé mat tru trong Tién cac mat tru chéng tam, mai v6 tam Doa tuy déng, chudt Mai siéu chinh xac, danh bong Hoac theo céng thre Nhiét luyén ma khong mai Hoac theo céng thre Zimin= Rava + Ter * Pi, + &, Zinn = WR + Ti+ P,, + &;) Winn = 2(Rar + Trt af Pe, + +E) Zinn = ARat + T+ P,,) WZnin = 2ARavs + Tr) 2Zimin = 2Ravi Winn = Ret Zinn = RaitP_, + &, ZZimn=ARz1* P,, +E; ) Zimin= Reis Pi WZWinn= 2ARz.1+ Py.) Ghichu: J p2, + €, 0,96p,_, + 0,42, khi Pp, > & 1 Piet é, = p,khi p,, > 46,5, + & =0,4p,, + 0,968, py < é; pi. +e) = 8, Khi p, <4e, Bang 10. Chat /uong bé mat cilia cdc loai phdi khac nhau Cac loai phdi Cap chinh xac R; (jum) T(hum) Phdi dtic(mm) Duong kinh <1250 7-9 250 350 Duong kinh 1250-3150 8-9 400 400 Phdl dap (kg) <0,25 150 150 0,25-2,5 150 200 2,5-25 150 250 25-100 200 300 100-200 300 300 Phdi can Duong kinh phdi (mm) 150 150 5-25 150 250 26-75 200 300 80-150 300 400 160-250 Bang 11. Chat Iuong mat dau khi cat phoi tir thép can néng. Phuong phap cat Duong Dung sai kich R,+ T) D6 khong kinh phdi | the chiéu dai | (mm) vudng goc (mm) mat dau Trén may cua dia §-25 +01 0.3 0,01D 26-75 413 0,01D 80-150 418 150 423 Trén may ép va may §-25 0,2 0,0007D phay dia 26-75 5-25 0,2 0,045D Bang dao cat dut trén 26-75 may kiéu may tién 80-150 160-250 Bang 12. Cac théng s6 dat duoc sau Khi gia cong bé mat ngoai Phuong phap gia cong Cap Rum) | T(jum) chinh xac Gia céng bang dung cu cat phdi duc cap chinh xac Il, phdi can néng cap chinh xac trung binh, truc kém ctrng virng, phdi co wong du lon Gia céng thé bang dung cu cat tat ca cac dang 2-3 100 100 phéi (tién thé) Gia céng bang dung cu cat voi Iuong dw nhd 3-4 50 50 (tién tinh) . 4-5 20 30 Phay tinh mat dau 5-6 10 15 Chudt mat ngoai 6-7 5 10 Gia céng tinh voi lweng du rat nho 7-9 3 8 Mai tho 6 10 20 Mai tinh 7-8 5 15 Mai vo tam true nhiét luyén 7 6 12 Mai v6 tam sau nhiét luyén 8-10 3-0,8 5 Bang 13. Cac thong sé dat duoc khi gia céng I6 Phuong phap gia céng Cap bong Rz (um) T (um) Khoan bang mii khoan ruét ga 3-4 40 60 Khoan sau 5 20 30 Khoét thé 3 50 50 Khoét tinh 4-5 30 40 Tién tho 3 50 50 Tién tinh 5 20 25 Doa tho 6 10 25 Doa tinh 7 5 10 Doa tinh 8 3 8 Chuét id 4 6 Bang 14. Sai /éch khéng gian Dang chi tiét va phurong phap gia céng So dé ga dat Céng thtrc tinh Chi tiét dang hép, cac |6 tam song song va thang géc voi cac mat phang (phéi duc) Gia céng mat phang thtr hai déi xtreng Chi tiét tron xoay dugc kep trén mam cap ty dinh tam va dugc ty & mat dau zzz Cz P=AP. + Pog P=P.+ Po Pom =O Chi tiét dang true (phdi ren) Chi tiét dang truc khi gia céng co chéng tam (phdi rén) Chi tiét dang dia, dinh vi theo duong kinh ngoai va mat dau va gia céng 16 P = Pe + Pim p. =A,.L Pi = Pet Pon p, =A,L h=L/2 2 2 P =VPL + Bon Tiép bang 14. Dang chi tiét va phuong phap gia céng. So a6 ga dat Cong thtrc tinh Chi tiét dang dia, dinh vi theo mat ngoai va mat dau Kep céng xén bang mam cap ba chau ty dinh tam Chéng tam hai dau cs Pp =P p, = Ay D=Ay.2R Co cau kep chat tu _ dinh tam khi khoan |6 tam Chi tit khéng chuyén déng khi gia céng Chi tiét hinh try va dugc ga trén khdéi V P, = 0,25 mm p= CP t4yL D \ < p= 2 40257 2 a=90° 3 2 p, = {+ 0,25? 3 = 120° Bang 15. 96 cong gidi han Ax ctia phoi trén 1 mm chiéu dai Vat ligu va tinh trang Duong kinh phdi (mm). phoi 5-25 | 25-50 | 50-75 | 75-120 | 120-150 | >150 Phoi can Cap chinh xac 2 0,50 0,5 Cap chinh xde 3 4 0,75 05 C4p chinh xac 4 2 4 4 Cp chinh xac 5 3 2 1 Phdi can néng Sau khi nan thang 0,15 0,12 0,1 0,03 0,06 0,06 Sau nhiét luyén 2 13 13 0,6 06 0,3 Phdi dap Sau khi nan thang 2 1,5 4 0,8 06 0,4 Sau nhiét luyén 1 0,8 06 0,4 0,3 0,2 Phéi dtc 3 2 15 1,2 1 0,7 Bang 16. £6 /éch tam p, va d6 cong vénh p, cla phdi dap trén may bua nam ngang (mm). Be day, chieu cao, chieu p, cho cap chinh xac p, cho cap chinh xéc dai hodc bé réng ctia phdi dap (mm) 1 2 3 1 2 3 <50 0.5 0.8 1 0,25 05 05 50-120 0,63 1,4 15 0,25 05 0,5 120-180 0,80 2 25 0,32 05 0,7 180-260 1 2,8 35 0,32 06 0,9 260-360 1,5 3,2 45 04 07 1 360-500 2.5 3.6 55 05 07 1 Bang 17. D6 xé dich cla phoi dap trén may bua nam ngang Po, (mM) Trong long, kG ; Cap tian xac 3 <0,25 0,2 0,3 05 0,25-0,63 0,25 0,4 06 0,63-1,6 0,3 0,5 07 1,6-2,5 0,35 0,6 08 2,5-4 0,4 0,7 09 4-63 0,5 0,8 1 6,3-10 0,6 0,9 1,12 10-16 0,6 1 1,12 16-25 0,7 1,1 14 25-40 0,7 1,2 1.6 Bang 18. D6 sai /éch Ay va d6 xé dich cia tam I6 khoan C, Khoan bang mii khoan ruét ga Khoan bang mii khoan sau Duong kinh 16 Ax, jun/mm C,, w/in Ax, un/mm C,, wm 36 a 10 1.6 10 6-10 17 15 13 5 10-18 13 20 : 20 18-30 0.9 25 07 25 30-50 0,7 30 0.8 30 Bang 19. Sai sé chuan cia chi tiét Khi ga dat trén cac loai do ga. Chuan Phuong phap ga dat Sai sé chuan L6 tam Mai tam truroc cé dinh Méi tam trude di dong ott tru ngoai | &, = 0,6, =0 ng kep dan hdi P WLLL. meee om | [Yael | «-0.-0 2 knéi V tu dinh tam Chuan Khdi V co géc 90° Phuong phap ga dat Sai sé chuan ay Mat tru trong Truc ga bung Truc ga bung hoac truc ga lap chat Dinh vi theo 2 16 va gia céng mat trén ——— Lo | 6, =0,6, =Ay:6,,=0 & = 0, 6,=O,6,=6,,6, =0 Eq, = Syn +95 +94 fig = (Bun +55 +5,)| = | Bang 20. Hé sé tinh bién dang cia chi tiét gé d&t trén dé ga Phuong phap ga So dé ga dat Cong thie | vatligu | He dat sé 2 CO a & => | The Chet ty dau chom Gang 08 cau 2,2 Thép Gang OQ Chét ty khia ~ 06 4 Cc Bh nham é= Q 19 Phién ty Khdi V 90° Kep chat bang mai tam e,=C.P”* Thép Gang Thép Gang Thép Gang 0,4 0.8 0,3 06 1,2 25 Ghi chu. C-hésé phy thudc vao vat liéu gia cong; Q - luc kep (kG); F- dién tich tiép xtc gitra bé mat chi tiét va co cau dinh vi (cm); L — chiéu dai ché tiép xuc (mm); P - luc kep (KG). Bang 21. Sai sé kep chat &, (mm) theo phuong huong kinh (® — duong Kinh phoi) Vat ligu va ga dat Duong kinh phdi © (mm 10-18 | 18-30 | 30-50 50-80 | 80-120 | 120-180 | 180-260 Ong kep dan hdi Bé mat thé (thép) 50 60 70 80 - - - Bé mat tinh (thép) 25 30 35 40 Mam c&p 3 chau Bé mat thé (thép) 60 70 80 100 120 140 160 Be mat tinh (thép) 30 35 40 50 60 70 80 Gang duc 175 200 250 300 350 400 450 Bang 22. Sai sé kep chat &, (um) theo phuong hudng truc Vat ligu va ga dat Duong kinh phéi & (mm) 10-18 | 18-30 | 30-50 50-80 | 80-120 | 120-180 | 180-260 Ong kep dan héi Bé mat thé (thép) | 50 60 70 : - - : Bé mat tinh (thép) 25 30 35 - - - - Mam cp 3 chau Bé mat tho (thép) | 60 70 90 95 110 120 130 Bé mat tinh (thép) | 40 50 60 70 90 100 110 Gang duc 70 80 90 100 120 130 140 Bang 23. Sai sé kep chat &, (um) khi ga trén cdc chét ty Vat ligu va ga dat Bé réng chi tit H (mm) 10-18 | 18-30 | 30-50 50-80 | 80-120 | 120-180 | 180-260 Ga trén cae chét ty va kep chat bang ren vit 80 90 100 110 120 130 140 Bé mat thé (thép) 70 80 90 100 110 120 130 Bé mat tinh (thép) 100 110 120 130 140 150 150 Gang duc Kep chat bang hoi ép 70 75 80 90 100 110 120 Bé mat thé (thép) 60 70 80 90 90 100 110 Bé mat tinh (thép) 80 90 100 110 120 130 140 Gang Bang 24. Sai sé kep chat &, (um) khi ga trén cdc phién ty Bé rong chi tiét H (mm) Vat ligu va ga dat 10-18 | 18-30 | 30-50 | 50-80 | 80-120 | 120-180 | 180-260 Ga trén trén cac chét ty va kep chat bang hoi ép Be mat tho (thep) | 59 60 70 80 90 100 110 Be mat tinh (thep) | 49 50 60 70 80 90 100 Gang 60 70 80 90 100 110 120 Kép chat bang hoi ep Ds tha thé 40 50 55 60 70 80 90 Be mat thé (thép) | a9 35 | 40 50 60 70 80 Be mat tinh (thép) | 55 60 60 70 80 90 100 Gang Sai léch khong gian qua cac buéc (cac nguyén cong) duge tinh nhu sau: P conta = k py (16) O day: k - hé 86 chinh xac héa; p,- Sai léch khéng gian cla cac bude (nguyén céng) sat truéc. Sau khi gia cong thé k = 0,06; sau khi gia céng tinh k = 0,2; Truong hop gia céng Ié thi ta ly k = 0,05 (sau gia céng thé) va k = 0,2 (sau gia céng tinh). Vi du tinh lueng du: _ Vidu 1: Tinh lugng du khi gia cong 16 @ 50**.%8. D6 chinh xac cla phdi cap 1, khoi lugng phdi: 3,5kg, vat ligu phdi: gang xam (hinh 13). Quy trinh céng nghé gdm hai nguyén céng (hai bude): tién thé va tién tinh, Chi tiét duoc dinh vi mat phang 2 (dung hai phiém ty) va hai 16 @ 10 (chot tru va chét tram). Cac mat dinh vi d& dugc gia céng. Dé tién cho viéc tinh toan ta lap bang 25. Theo bang 10 gia tri Ri va T; bang 600 jum, (250+350). Sau buéc thu nhat déi voi gang cé thé loai trir Tj, chi con Rz va gia tri nay la 50 pm va 20,1mb (bang 12). Sai léch kh6ng gian téng céng dug xac dinh theo céng thurc sau: Prewitt Poem (17) Gia tri cong vénh p- clia I6 dugce xac dinh tinh theo ca hai phuong hudng kinh va huong truc: PB. = \(Ag.dy +(A,)° = ¥(0,075.50)* + (0,7.100)? = 784m Gia tricia A, lay theo bang 15, con I, dla chiéu dai va dung kinh 16. (18) Bang 25. Bang tinh luong du gia céng va kinh thuéc gidi han DSO" R. | Ti p é Zit | de 8 rin | max | 2Lmnin | 2’Zmax Buoc fan | gon | gan | gan | 4am | mm mn} mm | mm fan | gan Phéi 600 | 294 48,078 | 400 | 47,68 | 48,08 Tién 50 15 127 | 920 | 49,918) 170 | 49,75 | 49,92 | 1840 | 2070 tho 20 6 66 50,05 | 50 | 50,00) 50,05 | 130 | 250 Tién tinh Gia tri sai léch p,,, duoc xac dinh theo céng thir sau: a a 400 400 = Pew | ! | = 284 41m (19) (2 + | 2 J O day: p,p. la dung sai kich thu@c b, c cla phdi. Nhu vay, sai léch khong gian téng cong la: Pa? yORAY +78)" = 294 um (20) Sai l€ch khéng gian con lai sau tién thé la: P, = 0,05. phai = 0,05.294 = 15 wm Sai sé ga dat khi tién thé 16 dugc xac dinh nhu sau: Bay = Ec + Ep (21) Sai sé chuan trong trué@ng hop nay xuat hién [a do chi tiét bi xoay khi dinh vi vao hai chét ma hai chét cd khe hd voi 16 dinh vi. Prax =54 +88 + Prnin (22) © day: 8, la dung sai ctia 16 dinh vi, 8, = 16 za = 0,016mm. 8s la dung sai dudng kinh chét, 83 = 14 wm = 0,014mm. Prin la Khe he nhé nhat gitra 16 va chét, p,,, = 13440 = 0,013 mm. Goce xoay dn nhat cia chi tiét duoc xac dinh nhu sau: tg Om (23) A O day: H la khoang cach gitra hai 16 chuan. Nhu vay: _ 0,016 + 0,014 + 0,013 "709? + (80) Khi 6 sai sé chuan trén chiéu dai Ié gia cong: €, = Liga =100,0,0004= 0,04mm = 40 san Tga = 0,0004 O day: L - chiéu dai l6 gia cong Sai sé kep chat duéec xac dinh theo bang 24 va e, =120um. Vay sai sé kep chat: qq = 40)" + (120)? = 127 pum Sai sé ga d&t con lai dé nguyén céng tién tinh la: Ega2 = 9,05.E 42 = Osan Bay gid ta xac dinh lugng du nhé nhat theo céng thie: nig = Rei + Ta +e +e Luong du nho nhat cla tién thé |a: 2Zmin = 2(600 + (294)? + (127)? = 2.920. Lugng du nho nhéat cla tién tinh la: Quin = 2(50 + f(15)? + 67 = 2.66.4 Cot kich thuc tinh toan (bang 26) duge xac dinh nhu sau: ta lay kich thudc cudi cung trir di lugng dw khi tién tinh, ta sé dugc kich thuéc khi tién thé, sau do lay kich thudc tién thé trv di lung du tién thé ta sé dugc kich thuéc phdi: d, = 50,05 — 0,132 = 49.918 mm Kich thu@c phdi: d; = 40,918 — 184 = 48,078 mm. Dung sai cua ttrng nguyén céng tra theo bang. Dung sai tién tinh: 5 = 50 xm. Dung sai tién thé: 5 = 170um. Dung sai phéi: 8 = 400m. Cét kich thu@c giéi han (bang 26) duoc xac dinh nhu sau: lay kich thu@c tinh toan va lam trén theo bang sé cé nghia clla dung sai ta dUOC dma: SAU GO [AY dna triv di dung sai ta GUO'C dmn. Vay ta CO: Sau tién tinh: Omnax= 50,05 mm; dn = 50,05 — 0,05 = 50 mm Sau tién thé: nex = 49,92 mm: drrin = 49,92 — 0,17 = 49,75 mm Kich thuéc ctia phéi: dmax = 48,08 mm; dmin = 48,08 - 0,4 = 47,68 mm Cét lueng du gid'i han (bang 26) duoc xac dinh nhu sau: Zmnin bang hiéu gitra hai kich thuéc lon nhat cla hai nguyén cong ké nhau; Zina. bang hiéu gitra hai kich thuoc nho nhat cla hai nguyén céng ké nhau. Vay ta co: Khi tién tinh: 2Zmrin = 50,05 — 49,92 = 0,13 =130.1m 2Zmax = 50 — 49,75 = 0,25 =250um Khi tién tho: 2Zmin = 49,92 — 48,08 = 1840.1m 2Zma= 49,75 — 47,68 = 0,25 =20701m - Tat c& cac két qua tinh toan dug ghi trong bang 25. Luong du tong céng dugc tinh nhu sau: 2Zomin= 130 + 1840 = 1970um 2Zomax = 250 + 2070 = 2320m Kiém tra két qua tinh toan: Sau tién tinh: 2Z max — ZZmin = 250 — 130 = 120j1m; 5; - 82 = 170 — 50 = 120j1m. Sau tién thé: QL max — 2Llmin = 2070 — 1840 = 230km; Spnai - 8; = 400 — 170 = 230m. Hae: 2Zomax — 2Zomin = 2320 — 1970 = 350m Sona - 52 = 400 — 50 = 350m Vi du 2: Tinh lung du gia céng mat try DoOr}"; (hinh 14). Phéi dap, d6 chinh xac cap 4, khdi lugng phdi la 11,3 kg, vat ligu phédi: thép 45. Cac buéc céng nghé: tién thd, tién tinh, mai thé, mai tinh (tién va mai déu dugc chéng tam hai dau). CGng nhu vi du 1, ta lap bang 26 dé ghi cac buéc céng nghé va cac thanh phan ctia lugng du. Sai léch vi tri knéng gian cla phéi duge xac dinh theo céng thirc sau day: Pp = P+ Pat Pr O day: Px ~ 46 lech ctia khuén dap (phéi trong khu6n bi Iéch) so voi tam danh nghia cua phdi (gia tri , phu thudc vao trong lugng va p, =1mm). Pa 4 cong vénh cla phéi thd (d6 cong cla duéng truc phéi) Pa =A, .L, =A,.138% 014mm. (&@ day A, la d6 cong don vi: 1 um/mm, con L, la chiéu dai tle mat dau clia chi tiét dén cé truc c&n xe dinh lvong du: /, = 138 mm). P,- Sai |éch cla phdi do ly tam lam chuan va p, duoc xac dinh theo céng thtre sau: O day: 6,- dung sai cla phi dap: 5,, = 3mm va 0,25 la dé véng cla tam phdi Nhw vay ta cd: (3\" 2, = 5] +025 = 152mm. \2) Do do sai léch khéng gian cua phdi 6, sé la: 6, =Vl +014? +152? = 182mm = 1820.0 H inh 14. Truc rang Sai léch con lai sau nguyén cong tién thd: Pp, = 0,06.p, = 0,06.1820=1 09,an Sai léch con lai sau nguyén céng tién tinh: Py = 0.4.0, = 0,4.109 = 44 4am Sai léch con lai sau nguyén cong mai thd: P3 = 0,2xp, = 0,2x44 = Spon Lugng du nhé nhat dugc xac dinh theo céng thirc sau: (cét 6): 2Zenin = Rey +T, + Pa) Nhu vay ta co: - Tién thé: 2Zomin = 2(150 + 250 + 1820) = 2x 2220 um -Tién tinh: 2Zimin= 2(50 + 50 + 109) = 2 x 209 pm - Mai thé: 2Zomn= 2(30 + 30 + 44) = 2x 104 um - Mai tinh: WZorin= 210 + 20 + 9) = 2x39 pm Cét kich thudc tinh toan (cét 36 7) duge xac dinh nhu sau: Ghi kich thuéc cla chi tiét (kich thuoc nhé nhat) vao hang cudi cung, con cac kich thu@c khac thi lay kich thuoc o nguyén céng trudc céng voi luong du tinh todn nhé nhat. Nhu vay ta co: - Mai tho: d3 = 60,01 + 0,02 = 60,03 mm - Tién tinh: d; = 60,088 + 2 x 104 = 60,296 mm - Tién tho: d; = 60,296 + 2 x 209 = 60,714 mm - Phéi: do = 60,714 + 2 x 2200 = 65,154 mm Lap cét dung sai cla kich thuoc cac nguyén céng (cét sé 8) bang cach tra bang trong sé tay [4;5;7]. Xac dinh kich thudc gidi han nhé nhat (cét 9) bang cach lam tron sé cua kich thuéc tinh todn theo hang sé co nghia cula dung sai. Vi dy, dung sai 5 = 20sun=0,020mm cé hai ch s6 sau dau phay la cé nghia (ch sé 2, s6 0 sau sé 2 lA khéng cé nghia) Xac dinh kich thudc gidi han len nhat (cét sé 10) bang cach céng kich thuéc gidi han nhé nhat dinin voi dung sai 16 5. — Mai tinh: d, = 60,01 + 0,02 = 60,03 mm - Maithé: dy = 60,09 + 0,03 = 60,12 mm - Tién tinh dy = 60,30 + 0,12 = 60,42 mm - Tién thé: d; = 60,70 + 0,4 = 61,1 mm ~ Phoi: do = 60,15 + 3 = 63,15 mm Xac dinh luong du gidi han (cdt 11 va cét 12): Zomax - hi€u cac kKich thuoc gidi han lon nhat. Zomin - hiéu cdc kich thuréc giéi han nhd nhat. - Mai tinh: 2Ziymax = 60,12 - 60,03 = 0,09 mm = 90 pm 2Zynn = 60,09 - 60,01 = 0,08 mm = 80 pm - Mai thé: 2Ziynax = 60,42 - 60,12 = 0,3 mm = 300 jim 2Zinin = 60,30 - 60,09 = 0,21mm = 210 pm - Tién tinh: QWZomax = 61,1 - 60,42 = 0,68 mm = 680 ppm 2Zrin = 60,70 - 60,30 = 0,4 mm =400 yum - Tién thé: 2Ziymax = 68,15 - 61,1 = 7,05 mm = 7050 pm 2Zpmin = 60,15 - 60,70 = 4,45 mm = 4450 jum Xac dinh lugng du téng céng: lueng du téng céng lén nhat la tong cdc lugng du trung gian (lugng du nguyén céng) Ion nhat, con lvong du téng céng nhd nhat la tong cac lugng du trung gian (luong du nguyén cong) nho nhat. Kiém tra phép tinh: phép tinh dung khi ta co biéu thc sau: Zoma= > Zomax = 90 + 300 + 680 + 7050 = 8120 pm L Zomin= > Zomin = 80 + 210 + 400 + 4450 = 5140 um T Zomax — Zomin = Sphai- Schitiet That vay: 8120 — 5140 = 3000 — 20 Bang 26. Bang tinh lugng du mat tru ngoai Buoc Cac yéu td (um) Luong | Kich Dung | Kich thuoc | Lugng du céng du tinh | thudc | sai gidi hanmm_ | gidi han nghé | R: | T. | a |] &|toan | tinh 6, rin | max | Zemin | Zemax Zp toand, | um mm Phdi_| 150 | 250 | 1820 | 0 | - 65,154 | 3000 | 65,15 | 68,15 | - 5 Tign | 50 | 50 | 109 | O | 2x2220 | 60,714 | 400 60,70 | 61,10 | 4450 | 7050 thé Tin | 30 | 30 | 44 0 | 2x209 | 60,296 | 120 60,30 | 60,42 | 400 | 680 tinh Mai | 10 | 20 |9 0 | 2x104 | 60,088 | 30 60,09 | 60,12 | 210 | 300 thé Mai | 5 15 | 4 0 | 2x39 60,01 | 20 60,01 | 60,03 | 80 50 tinh 4.6. Xac dinh thoi gian nguyén céng Trong san xuat hang loat va san xuat hang khdi thoi gian nguyén cong dug xac dinh theo céng thtrc sau day Tre = To +Te+T pytTin (28) O day :T,,.-thdi gian tieng chide (thoi gian nguyén céng ). Tirthoi gian co ban (thdi gian can thiét dé bién déi truc tiép hinh dang, kich thuéc va tinh chat co ly cla chi tiét; thoi gian nay cé thé duoc thyc hién bang may hoac bang tay va trong tleng truéng hop gia cong cu thé cd céng thirc tinh twong Ung ). T, - thoi gian phu (thoi gian can thiét dé ngudi céng nhan ga, thao chi tiét, mo may, chon ché d6 cat, dich chuyén u dao va ban may, kiém tra kich thuoc cua chi tiét v,v....). Khi xac dinh thoi gian nguyén céng ta co the lay gia tri gan dung T, = (7 + 10)%Tp Torthoi gian phuc vu ché lam viéc gém: thoi gian phuc vu ky thuat (Tpwie) dé thay doi dung cy, stra da, mai dao, diéu chinh may, diéu chinh dung cu (Tpac=8%To); thoi gian phuc vu t6 chute (Ty:) dé tra dau cho may, thu don ché lam viéc, ban dao ca Kip (Tae= (2+3)%Tr). Turthoi gian nghi ngoi ty nhién cia céng nhan (Tin = (3 + 5)%To). 4.6.1 Xae dinh thdi gian co’ ban theo céng thre Thdi gian co ban duge xac dinh theo céng thtrc sau day: _£L+L,4+L, Sn O day: L - chiéu dai bé mat gia cong (mm) L- chiéu dai 4n dao (mm) Lo- chiéu dai thoat dao (mm) S - lugng chay dao vong ( mm/vong) To (phut) n- sé vong quay hoac hanh trinh kép trong mot phut. Khi tinh théi gian co ban ta diing céng thtrc teng voi so dé gia céng & bang s6 27 +32. Bang 27. Céng thuc tinh thoi gian co ban khi tién Tén nguyén céng (1) So dé cat (2) Céng thtrc tinh (3) Tién ngoai sudt chiéu dai aPth th, , (phut) 1 gp Tién ngoai dén é6ng kep hoac bac L+L T, = 1 (phut) ow a ' +(0,5+2)mm SP L+L, j++ _.. Tea + i (phut) Sn Tién ngoai diing -C — f _ _ ct? chan ~| Lb L, = (0,5+2)mm n LF L+L,+L by fh T, = i (putt Sin t 527 Tién trong trén L,=—+ (0,5 +2)mm At chiéu dai 1gQ sudt chiéu dai © L + 5)mm fe Tiép bang 27. (1) (3) L+L,+L T= STAT Es i nity Sin Tién trong dén bac ra ty (0,5 =2)mm ‘go GY Eezz2 pr -Etht hut Tién trong dung ctr LL ° gn Pm) chan VEE L,=(0.5+5) (mm) Tién mat dau phéi dac (e n Tién mat dau phdi réng LE i Ll WBS, (mm) L,=—-+(05+2)mm 19 L, = (0,5+2)mm a 12 i (ph ut ° Sn (ph ut D ay (mm) t L, = —+(0,5+2)mm gD Cat dut phdi dac (mm) ,=L, = (0,5 +5)mm Tiép bang 27. (1) (3) joe D-d 2 Cat dut phéi L+L4+L réng T, =——— j (phut) Sn L, - Chiéu dai an dao joe Poe m Tién bang 6 day: m- sé luong dao nhiéu dao Bang 28. C dng thitc tinh thoi gian co’ ban khi khoan Tén nguyén céng(1) So’ d6 cat (2) DB Céng thtrc tinh (3) Khoan 6 théng suét i (phut) T= L+L, +L, , Sn i Scot gpt+(0.5+2)mm Khoan 16 khéng théng suét L,=(1+3)mm L+L Ta * 1 i (phiit) Sin 7 L,= Scot gp+ (0,5 + 2) mm (0) (2) 8) L+L, he 1 i (Phut . Sn : ) me 522 Khoan 16 tam L= 7 ct get (0,5 + 2)mm Khoan r6ng 16 théng sudt 1 he 5 cot gp+ (0,5 +2) _L+Lh, +h, i (Phut Sn : } D-d 1 5 cot gp+ (0,5 +2) L, = (1+3)mm Khoan réng 16 khéng théng sudét L+L, T, =—— i (Phut) Sn Khoet réng 16 théng sudot Doa Id thong sudt L+L +L T, =—— 3 Phut) Sin D-d SS cot gp+(0,5+2) L,=(1+3)mm @)y @ @ a 7 bth “=. j (phuit) = WF Sn 4 L, =(0,5+2)mm Khoét réng 16 khéng théng sudt Doa 16 khéng théng sudt 1 apg | 7 EE phat) Khoet cén mat du Sn \ L, =(0,5+2)mm L+L, Khoét tru mat du T+ Is Th a “7 (phut) 4 Sa Le] L, =(0,5+2)mm Bang 29. Tinh thoi gian co ban khi gia c6ng rang. Tén nguyén céng (1) So dé cat (2) Céng thire tinh (3) Cat rang try bang dao phay dia médun o 2 ®@ _ T+ +L, T, Z (phut) Spang Cat rang tru bang dao L, = d+12)h(D-d) phay truc vit. cTN q- 86 d4u méi cita dao ! io ee NZ, Kenan) 5 3,0 Sg Xe rang tru. Sy * sg, ? » S| ky-S6 bude (S, - Chay dao hurer Ys, ay | kita)? oo mena ph talil, I | n-S6 hanh trinh kép eta dao S, = Chay dao vong a = Chiéu cao rang. ctia chi tiétfhanh trinh ETE | im — médun eta ban ring kep) Sg, | 2+ $6 ring eda banh rang (L410) 2, h Ty = * Phy SpZ,nq 8 Za> $6 rang cdia chi tet Zd+ Sé6 ring dao ca Su> Chay dao doc S+ Chay dao huéng Kinh trong mét hanh trinh cla may 11,86 Vong quay cila dao Ca rang try L = Bé rng banh rang I a _ | A= Luong durea fe i Vé tron dau rang aZ == (phit) bang dao phay ngén 60 a Théi gian gia céng mét rang. Z.- S6 rang cia chi tit Bang 30. Xac dinh thoi gian co ban Khi gia cong ren. Tén nguyén céng (1) So a6 cat (2) Céng thire tinh (3) Ta ré |6 théng sudt Taré 16 khéng thong sudt L+L,+L L+L,+L 1, = (4 Sn Sn; n, - S6 véng quay cla dao ho&e chi tiét khi quay nguoc i- 86 Ivong ta ré LiLo = (1+ 3) bude ren iP ). oo i i- $6 luong tard L,jLo = (1+3) bude ren L — | L+L,+L, T, = ——— ih Sn Cat ren bang dao \ | Lele = (1+ 3) buée ren tien A gf 5 yo ).é (pnup |; S6 bude gia céng, n; S6 Vong quay clia chi tiét S - lvong chay dao (bang buéc ren) s y =p m= & = eT) n Tién ren trong L,L2 = (1+ 3) bude ren ) 2 @ Cat ren ngoai Cat ren trong L+L,+ A if 2 i (Phut) NH L, =L, = (1+3)buéc ren L, +L, = (1+3) bec ren C&t ren bang dao phay| | ren 12”D T, == (Phut) Su Su - Luong chay dao/phut Sy =S,2n Bang 31. Xac dinh thoi gian co’ ban khi phay. Tén nguyén c6ng (1) So a (2) Céng thire tinh (3) Phay mat phang bang dao phay tru _L+L, +L, Sn L, = jt.(D-1t) + (0,5 +3) T, i (Phat) Tiép bang 31. @) (2) 3 . L+L,+L, , Phay ranh bang dao T, = ———— .i (Phut) phay dia =i Sun = = L, = yt(D-1) + (0.543) mm Phay mat bac bang dao phay mat dau L, =(2+5)mm L+L,+L T, =——— 1 (Phit) Sin L, = JD + (0.543) mm L,=(2+5)mm Phay ranh bang dao phay dia Phay mat phang bang dao phay mat dau (p=90%) Phay mat phang bang dao phay mat dau (p490" _L+L,+0, - Sn L, = jt.(D-t) + (0,5 +3) mm qT, i (Phit) L, =(2+5)mm L+L,4+L 7, = 77 * 5 Phat) Sn L, = Jt(D—1) + (0,5+3) mm L, =(2+5)mm L+L,4+L 7, -— +2 ** | Phat) Sn L, = t(D —t) + (0,5 +3) mm L,=(2+5)mm Tiép bang 31 (1) (2) (3) =< oy ss _ I Isy 7, =h20S4D , b Dre Phay ranh then] s, t ue Me kin hai dau Phay ranh then he mét dau SiaSim- luong chay dao/phit theo phuong ding va phuong ngang L+L, T, =~ (pha Da Sz- lugng chay dao / phut doc truc chi tiét L, = (1+2)mm _L+L+ L T. 2 (phiit) Q Pa L,=L,=(+2)mm Phay ranh then he hai dau Phay ranh then ban nguyét Cat dut bang dao phay dia S,- luong chay dao phut doc truc chi tiét A+ T, = +i (phil) Sn L, = (0,5+1)mm L, - chiéu dai an dao h- chiéu sau ranh then L+L, +L. T, = StF: | phat Sa L, =(2+5)mm L, =(3+10)mm L, - chiéu dai an dao L, - chiéu dai thodt dao Bang 32. Xae dinh thoi gian co ban khi mai. Tén nguyén céng (1) So dé cat (2) Céng thire tinh @) Mai tron ngoai, tién dao doc. Mai tron ngoai, tién dao ngang. L, =L—(0,4+0,6)B, Te h T, = 1,3.——.— (phi ° S,.Byn, t § c ec Sei Ne - luong chay dao va s6 vong quay cua chi tiét. By, - Bé réng cia dé L - Chiéu dai chi tiét h- Luong du mai t- Chiéu sau mai 1, =1.25—- (nap tn, h- luong du mai t-chiéu séu mai n, S86 vong quay cua chi tiét Mai tron trong co tam. Mai tron ngoai, vé tam chay dao doc. Mai vo tam chay dao ngang. L, =L—(0,4+0,6)B, Lm+B, , T, =1,2 2" =£ (phat) un Sy = aD,.n,.sinac(mm/ J} m - 86 chi tiét duoc mai lién tuc i- Sé lan chay dao h T, = 1,2— (phag) tn, D n,= “ee (vong/phiit) d - dudéng kinh chi tiét ©) 2) ) or y a ay ith +L, B, +B, +5 Mai phang bang da : = Fi ‘i ¥,1000 S,B, mai tru, ban may —. hinh cher nhat a | ! m - S6 chi tiét duoc gia Mai phang bang da mai mat dau, ban may quay tron Chi tiét gia céng céng déng thoi trén ban may. hol T, =1,25.—.— (phan) tn, m (1000 epi 1, = ——— (veng/phii ° D m - 86 chi tiét duoc gia céng déng thoi n,- 86 vong quay ca ban may 4.6.2. Xac dinh thdi gian co ban theo céng thirc gan dung va dé thi a. Xae dinh thoi gian co ban theo céng thiee gan ding va dé thi Khi thiét ké d6 an céng nghé ché tao may ngoai viée str dung cac céng thtrc trén ta co thé dung cac cong thtrc tinh gan dung (bang 33). b. X4c dinh thoi gian co ban bang dé thi Dé xac dinh Ty theo dé thi ta can biét chiéu dai chay dao (téng cla L + Li + L,), 86 véng quay n va lu@ng chay dao S (hinh 15). Theo mii tén néu ta xuat phat tlr luong chay dao dén dung gap khuc (s6 vong quay n) di tiép dén chiéu dai (L) thi ta xac dinh dug thdi gian co ban To. Bang 33. Céng thiic tinh thai gian To gan dting Phuong phap gia cong Céng there tinh Tién thé mét bude ién tinh cdp chinh xac 4 tinh cap chinh xac 3 thé mat dau én tinh mat dau Cat aut Tién thé va tién tinh bang dao dinh hinh Mai thé cap chinh xac 4 Mai thé cap chinh xac 3 Tién tinh cdp chinh xac 2 Tién 16 trén may Khoan 16 Khoan réng [6 tt 20...60 Khoet I6 Doa thé Doa tinh Mai Id cAp chinh xac 3 Mai I cAp chinh xac 2 Ghi ch: d - duong kinh; L - chiéu dai; D - duong kinh lon mat dau; 0,00017aL 0,00010dL 0,00017dL 0,000037(D2-") 0,000052(D2-?) 0,00019D? 0,00063(D2-d?) 0,00007dL 0,00010dL 0,00015dL 0,00018dL 0,00052dL 0,00031 dL 0,00021dL 0,00043dL 0,00086dL 0,0015dL 0,0018dL d- dung kinh nhd mat dau won 0,0004L Chu6dt 16 0,000065BL Bao thé trén may bao doc 0,006L Phay thé bang dao phay mat dau 0,004L Phay tinh bang dao phay mat dau 0,007L Phay bang dao phay try 0,0025L Mai mat phang bang da mai mat cau Ghi chii: B - bé rdng gia céng; L - chiéu dai gia céng . 0,0022Db Gia céng banh rang bang dao phay |an 0,0603D Gia céng banh vit 0,009LZ Gia céng then hoa bang phuong phap bao hinh 0,0004dL Gia céng ren bang tar6é Ghi chu: D - dong kinh banh rang, banh vit b- chiéu dai rang; L- chiéu dai truc then hoa hoac |6 ren Z - s6 rang then hoa: d- dong kinh 16 ren b. X4c dinh thoi gian co ban bang dé thi Dé xdc dinh T, theo dé thi ta can biét chiéu dai chay dao (téng cla L + Li + Lo), s6 vong quay n va Iugng chay dao S (hinh 15). Theo mai tén néu ta xuat phat tur lugng chay dao dén duong gap khuc (sé vong quay n) di tiép dén chiéu dai (L) thi ta xac dinh duoc thoi gian co ban To. 4.7. X4c dinh sé lugng may va xay dung cdc dé thi 4.7.1. XAc dinh nhip san xuat dé xac dinh sé lugng may ta can xac dinh nhip san xuat ty. Nhip san xuat t, duoc tinh theo céng thtre sau day: F.60 ra O day: N - san luong chi tiét. (30) F - s6 thoi gian lam viéc cla may trong mét n&m tinh theo gid va duoc tinh nhu sau: Sé6 ngay trong mét nam: 365 S6 ngay chi nhat: 52 S6 ngay nghitét va nghi 18: 8 Nhu vay sé ngay lam viéc 365 - (5248) = 305 ngay. Méi ngay lam viéc 2 ca, mdi ca 8 gid. Vay téng sé gid lam viéc trong nam la: 305 x 2 x 8 = 4880 gio 4.7.2. Xac dinh sé lugng may sir dung S6 lugng may tinh toan m, du’ xac dinh theo céng thtrc sau day: I, m= (31) b O day: Ti; - thoi gian ting chiéc; t, — nhip san xuat Sau khi xac dinh duoc m; ta phai lam tron sé lon hon va sé may duoc ky hiéu bang mo. 4.7.3. XAc dinh cac hé sé a. Hé sé chiu tai cia may. Hé sé chiu tai cla may duoc xac dinh nhu sau Wy = mM (32) b. Hé sé st dung may theo thoi gian co’ ban Hé sé 77, du¢c tinh nhu sau: 20 20 2m 480 10 00 0 eo “0 20 x “00 1 200 250 200 400 san 00 00 ea on +00 200 250 00 wo FA 0 on 700 wun, 8 20g a4 08 oet 182 2 Hinh 18, 80 tiixsc cinh To m= (33) te O day: Tp - thoi gian co ban; T;, - thoi gian tung chiéc c. Xac dinh hé sé str dung may theo céng suat Ny Gugc tinh nhu sau: thy = (34) O day: No — céng suat cat; Nin — céng suat may 4.7.4. X4y dung dé thi Cac dé thi dugc xay dung dé danh gia quy trinh céng nghé: - Dé thi chiy tai cla may. - Dé thi st’ dung may theo thdi gian co ban. - Dé thi stv dung may theo céng suat. - Dé thi tudi bén ctia dung cu cat. a. Dé thi chiu tai cla may Dé thi nay dugc xay dung dudi dang cac hinh chi nhat, chiéu cao thé hién sé chiu tai 7,,va chiéu r6ng duge ghi ky hiéu may va tén nguyén céng (hinh 16). Nhu vay ta cé cac hinh ch nhat vdi cac chiéu cao khac nhau (do 7,,khac nhau). Sau khi xy dung duge dé thi véi cae 7,, khac nhau ta phai tinh gia tri trung binh 7, : =. Ny =—— (35) n O day: n- sé may duoc st dung Trong thuc té, gia tri 7, cla san xuat hang khdi la 0,65 + 0,77. Cla san xuat hang loat la 7, = 0,75 + 0,85. Trong san xuat hang loat nhé va don chiéc 7, = 0,8 + 0,9. 89.5 80 15 3cp =68,2% | 69 62,5 62 60 60 59 40 20 MAY | 1282 3130 SE32 | OC-2 us | MAY | S6L NGUYEN) ney | ar [edrranalcdr pana] CANBA | gnoaw | car REN CONG VIA Hinh 16. D6 thi chiu tai cla may Déi voi san xuat hang loat nhd va don chiéc 77,, lon vi may phai chiu tai cho mét sé chi tiét gia cong. Tuy nhién néu quy trinh duoc thiét ké cho mét chi tiét thi 77,,c6 thé nhé hon. b. D6 thi ste dung may theo thoi gian co ban Phuong phap xay dung dé thi nay (7,) cling giéng nhu dé thi cla 7,. Ta cting tinh gia tri trung binh cla 77, (hinh 17). 'T=0,62 7 86,5 0p a 78 80;0,8 =74.2 % 5 73 15 — t=0,62 60; 06 a 59 56 053 | gg | 0,56 L048 —— 0.49 043 042 4043 082 W277 40; 04 v5 0,38 a4 os 20; 0,2 MAY | pe 708 treats so) bl us | M74 NOUYEN | a ‘ ray | cArBA| VE A CONG MeN | mot | POT | anes | wa aRON_|_RANG ty THT ATy Hinh17. Bé thi sir dyng may theo thdi gian co ban. Gia tri 77,,,trung binh chtrng td quy trinh hop ly, con gia tri 77,,, nhd thé hién thei gian phu Ion. Khi thiét ké quy trinh phai cé gang dé dat 7,,, cao. Dua vao dé thi ta cd nhirng dé xuat dé chinh lai quy trinh. Tne =71% 7 75 16 Nop 12 68 69. 8 60 z 40 20 MAY| 1265 7710-B | 1A720 | 5312 CMS | 5702A | 7705 Hinh 18. Dé thi sir dung may theo céng suat c. BS thi st dung may theo céng suat Cling tuong tu nhu cdc dé thi trén, sau khi xAy dung dé thi céng suat ny Cua tat ca cac may ta tinh gid tri trung binh 7,,,,. Khi thiét ké quy trinh ta c6 g&ng dat gia tri trung binh cao nhat (hinh 18). d. B6 thi tudi ben cla dung cu cat Tudi bén cla dung cu cat bang nhau hoac gan bang nhau cé y nghia rat quan trong dé thuc hién tu déng hoa qua trinh cong nghé va gia cong déng thdi bang nhiéu dao. Trong nhitng truéng hop nay can thay dao cung luc dé giam thoi gian thay dao va hiéu chinh may. 86 thi tudi bén ctia dao (hinh 19) cho ta thay nhting dao can phai duc thay dédi ludn (nhirng dao cé tudi bén thap). Trén dé thi ta thé hién tudi bén bang cac hinh cht nhat. di vei nhtng dao co tudi ben rat lon nhu dao phay rang, dao ca rang hinh cht nhat co thé vuot ra ngoai khudn kho dé thi. soa ow 8 ea wooed oa fowranreveora ea | sont ov rar | Doro vcr | mryawgs ove eon sano eon sqiova sort | amare ove ew saw ova oa | motor 2 g ag ow TA Hinh 19. B6 thi tudi ban cis dung cu c&t 4.8. Thiét ké so’ dé nguyen cong Khi thiét ké quy trinh céng nghé can chon 8, 9 nguyén céng co ban dé vé thanh so a6 nguyén céng trén khé gidy Ay. Méi nguyén céng phai thé Phay 6H82 P9 34 187.5 375 Buoe May Dao t(mm) ‘s(mmip) nyvip) Hinh 20. Nguyén céng phay mat déu 15 dan déu nbd hién ré két cau cia dé ga, khéng can vé theo ty 1é ma chi vé uc luong tuong Ung két cau ctia chi tiét. Nhting két cau phirc tap can phai thé hién tw_hai hinh chiéu tro |én. Truong hop can thiét phai cat trich tng phan aé thé hién day dt két cau cla chi tiét va dé ga. O so dé nguyén cong chi tiét gia cong cling duoc cat nhu cdc chi tiét khac cla dé ga. Dudng bao clia chi tit can vé cham gach dé phan biét voi cac chi tiét clia dé ga. Bé mat dinh vi duoc to mau xanh hoac nét dam, bé mat gia céng dug t6 mau do. Phia duoi cla so’ dé nguyén cong can ghi cac thong sé nhu may, dao va cac thong sé cia ché do cat ts, n. Hinh 20, 21, 22 la cdc vi du so dé nguyén céng (nguyén céng phay va hai nguyén céng khoan). Hinh 22. Nguyén céng khoan 16 dau nhé Khoan D2 | 24125 P9 1 0,10 1360 Khoan@2 | 24125 P9 25 0.17 1360 Bugc May Dao t(mm) | S(mmvong) | n(vong/phut) Chuong 5 TINH VA THIET KE DO GA Khi thiét ké dé an mén hoc céng nghé ché tao may sinh vién dugc chi dinh thiét ké mot 6 ga cho mét nguyén cong cat got chinh (khoan, khoét, phay, tién, mai, cat rang doa). Khi thiét ké d6 ga can chu y kha nang ché tao va lap rap cing nhu cac két cAu dé ga tiéu chuan, déng thoi phai chu y dén két cau va tinh nang cila may sé lap dat dé ga. 6.1. Thanh phan cua dé ga Trong pham vi do an mon hoc chung ta chi nghién ctu dé ga gia cong cat got, turc la dé ga ding dé ga va kep chat chi tiét khi gia cong trén may ct. DS ga gia céng cé nhiéu loai khac nhau: dé ga van nang, dé ga chuyén dung, dé ga van nang - lap ghép, dé ga van nang - diéu chinh, dé ga gia céng nhom v.v...Nhung tat ca cac loai dé ga nay déu cau tao tir nhirng bd phan nhat dinh. 1. Co cau dinh vi Co cau dinh vi ding dé xac dinh vi tri tuong déi cua chi tiét so voi may hoac dung cy cat. Co cdu nay bao gém cdc loai chét ty, phién ty, chét tru ngan, chét tru dai, chét tram, khdi V, truc ga v.v... 2. Cocéu kep chat Co cau kep chat co tac dung git? cho chi tiét knéng bi xé dich khi gia cong. Co cau kep chat duge chia ra nhieu loai. a. Phan theo cau tric - Co cAu kep don gian (do mét chi tiét thuc hién). - Co céu kep t6 hap (do hai hay nhiéu chi tiét thyc hién, vi du nhu: ren 6c- don bay — banh léch tam, v.v...). b. Ph&n theo nguén luc - Co cau kep bang tay (ren 6c). - Co cau kep co khi (hoi ép, dau ép, kep bang chan khéng, kep bang dién tir va ghép cac loai nay voi nhau). - Co cu kep tu déng. c. Phan theo phuong phap kep - Kep mét chi tit hodc nhiéu chi tiét. - Kep mét lan hoac nhiéu lan tach rdi. Co cdu d&n huéng Co cau so dao Co cdu phan do Than ga, dé gat NO GT KR & Cac chi tiét ndi ghép 0 Co céu dinh vi kep chat dé ga trén ban may 5.2. Yéu cau déi vei cdc loai dé ga dién hinh 5.2.1. D6 ga khoan 6 ga khoan duoc dung trén may khoan dé xac dinh vi tri trong quan gitra phdi va dung cu cat, dang thdi kep chat phdi dé gia céng I6 nhu khoan, khoét hodc doa. Ngoai dé ga con co cac loai dung cul phu dé kep chat dao nhu mang ranh, dau kep nhanh, dau kep taré. Dé ga khoan thong han ché ca 6 bac tu do ctia chi tiét dé xAc dinh dung 16 tam ctia chi tiét gia cong. Mot sé vi du vé dé ga khoan dugc trinh bay & phan phu luc cudi sanh nay. 5.2.2. Dd ga phay Khi phay, luc cat Ién, cat gian doan nén rung dong Idn, vi thé dé ga phay phai dl 46 cwrng ving. Co cau kep chat phai dam bao du Ic kep va du dé cuing virng. Két cau dé ga phay gém: co cau dinh vi, co cau kep chat, co cau so dao, co cau phan dé, co cau chép hinh, co cAu ga dat dé ga vei ban may (then dan hudng va buléng kep chat 4d ga voi ranh cher T ctia ban may). Mét sé vi du vé dé ga phay dug trinh bay trong phan phu luc cudi sach. 5.2.3. DS ga tién Theo chtrc nang dé ga tian cé thé la: - Phéi co chuyén déng quay (a6 ga la mam c&p, dé ga ndi véi truc chinh cla may tién théng qua I6 cén cua truc chinh) - Phéicé dinh, dao quay (dé ga lap trén séng trugt cla ban may tién). - Dé ga dao (co cAu chép hinh, co cau rit dao nhanh). - Dé ga lap trén hai mai tam cla may tién nhu truc ga. Déi voi cac dd ga lap chat vao truc chinh cua may tién va cé chuyén dong quay thi khi thiét ké can chu y bién phap bao vé may, bién phap an toan cho cong nhan. Cu thé can chu y luc ly tam, dam bao can bang déng va cac chi tiét cla dé g& khéng cé canh sac Két cAu cu thé cla dé ga trén nhu sau: - Bd ga ndi voi truc chinh gém co c4u dinh vi cla phéi, co cAu kep chat phi, than ga, bé phan lap voi may tién, co cau phan dd. - 86 ga dao gdm ban dao van nang, dau rovonve, ban dao chéep hinh, co cau rut dao nhanh khitién ren. 5.2.4. Bd ga mai a. Mai phang: chi tiét phang co thé ga truc tiép trén ban tir. Chi tiét truc, chi tiét phwc tap thi dung d6 ga dat trén ban tt. b. Mai tron trong: trong trvong hop nay ta diing mGi tam - kep téc. 5.2.5. D6 ga chudt - Do luc chuét lon, chi tiét gia cong duoc kep chat nho luc chudt, dé ga chudt khéng can co cau kep chat. - Sy dinh tam va dan huong déu do b6 phan dan huéng cla dao chuét thuc hién. Két cdu dé ga chuét don gian, thuong la mét chi tiét dang bac, dang bichd dé dinh vi phéi. Khi chuét ranh can cé co cau phan dé. 5.3. Trinh tu thiét ké dé ga. Khi thiét ké d6 ga can tuan theo cac bude sau day: 1. Xae dinh kich thuéc cla ban may, khoang cach tu ban may toi truc chinh, khoang cach gitta cac mai tam. Do la nh@ng sé liéu can thiét dé xac dinh kich thudc dé ga. 2. Xac dinh phuong phap dinh vi 3. Trong truéng hop cé phéi dé gia céng cu thé can xac dinh kich thuoc thuc cla bé mat ding lam chuan dé tir dé chon két cAu dé dinh vi cho hgp ly (co cau cé dinh hay diéu chinh). 4. V6 duéng bao cla chi tiét tai nguyén cong thiét ké dé ga (nén theo ty 16 1:1). Duéng bao cila chi tiét nén vé bang duong chdm gach. Vigc thé hién hai hoac ba hinh chiéu la tuy thudc vao mirc d6 phwrc tap ctia dé ga. Hinh chiéu thw nhat ctia chi tiét phai duoc thé hién ding vi tri dang gia céng trén may. 5. Xac dinh phuong, chiéu, diém dat cla luc cat, luc kep. 6. Xac dinh vi tri va vé két c&u clia dé dinh vi (can dam bao cho luc cat, luc kep hung vao d6 dinh vi vuéng géc véi chung). 7. Tinh luc kep can thiét. 8. Chon co cAu kep chat. Co cau nay phu thudc vao loai dé ga mot vi tri hay nhiéu vj tri, phu thudc vao san luong chi tiét hay tri sé luc Kep. 9. VE co cau d&n hudng va so dao. 10. Vé cac chi tiét phu clia dé ga nhu vit, 16 xo, dai 6c va cdc bé phan khac nhu co cau phan do. 11. V6 than ad ga. _ 12. Vé ba hinh chiéu cla dé ga va xac dinh dung vi tri clia tat c& cac chi tiét trong do ga. Can chu y tdi tinh céng nghé khi gia céng va lap rap, dong thoi phai chu y toi phuong phap ga va thao chi tiét, phuwong phap thoat khdi khi gia cong. 13. Vé nhieng phan cat trich can thidt ké cla dé ga. 14. Lap bang ké Khai cac chi tiét cia dé ga. 15. Tinh sai s6 ché tao cho phép clia dé ga [ex]. 16. Dua vao sai sé ché tao cho phép [sa] dat yéu cau kj thuat cla dé ga. 5.4. Phuong phap tinh lye kep Luc kep chat phdi dugc xac dinh theo trinh ty sau day: 4. XAc dinh so dé dinh vi va kep chat chi tiét, xc dinh phuong chiéu va aiém dat cua luc cat, luc kep, Ic ma sat va phan le cla mat ty. Trong mét s6 trudéng hop can tinh luc ly tam va trong lugng chi tiét. 2. Viét phuorng trinh can bang clia chi tiét doi tac dung cla tat ca cac luc c&t, luce kep, luc ma sat, le ly tam, trong lueng chi tiét va phan luc cia mat ty. 3. Hé sé an toan K cé tinh dén kha nang lam t&ng luc cat trong qua trinh gia cong. Hé sé K trong tung diéu kién gia cong cy thé dugc tinh nhu sau: K = Ko. Ki. Ko. Ka.Ky.Ks.Ke (36) O day: Ky - hé sé an toan cho tat ca cdc truding hop va Ky = 1.5. K, - hé sé tinh dén truéng hop tang lye cat khi d6 bong thay ddi. Khi gia cong thé K; = 1,2. Khi gia cong tinh K; = 1. Kz - hé s6 tang Ive ct khi dao mon va K2 = 1+ 1,8. Kg - hé sé tang luc c&t khi gia céng gian doan va K; = 1,2. K4 - hé sé tinh dén sai sé cla co cAu kep chat. Truong hop kep bang tay Kg =1,3; trudng hop kep co khi K4 = 1 Ks - hé sé tinh d&n mtc dé thudn loi cua co céu kep bang tay. Truong hop kep thuan loi thi Ks =1; truoéng hop khéng thuan loi Ks = 1,2. Ke - hé sé tinh dén mémen Ia quay chi tiét. Truong hop dinh vi chi tiét trén cac chot ty Ks =1; truong hop dinh vi trén cac phién ty Ks =1,5 _ 4. Tu phueng trinh can bang luc va momen ta xac dinh duoc luc kep can thiét. Dua vao luc kep ta xac dinh co cau kep chat. Co’ cau kep chat cn phai duoc thiét ké tren co so str dung téi da cac chi tiét tiéu chuan. Sau day ta nghién ctru phuong phap tinh luc kep cla mét sé trudng hap dién hinh. 5.4.1. Tinh luce kep khi tién a. Chi tiét g& trén mam cap ba chau (hinh 23) Phuong trinh can bang luc cé dang: M,,=W,fR=K.M=KP,R, (37) © day: Mns — mé men ma sat gitra chau kep va chi tiét; W,- luc kep téng céng cia 3 chau kep; f- hé sé ma sat gitra chau kep va chi tiét. Bé mat chi tiét co ranh tron f= 0,35; bé mat Chi tiét co ranh doc f = 0,45; bé mat chi tiét Co ranh khia nham f = 0,9. R — ban kinh cla chi tiét tai phan chua gia céng Ry - ban kinh ctia chi tiét tai phan chua gia céng Hinh 23. mam cap ba chau M-— momen cat; K- hé s6 an toan, K= 1,3+L6. Tr cong thc (36) ta co: wee EPR (38) fR FfR Luc kep cla mét chau [a: W, w.=— (39) b. Chi tiét ga trén truc ga dan hdi (hinh 24) Phuong trinh can bang luc co dang sau: WLR =KM=K.P.R, (40) O day cac ky hiéu cGing tuong ty nhu trveng hop a. Tir phuo'ng trinh (40) ta co: KM KP,R, Ww jp A cat) { fR fR cq Luc & can piston duoc xac dinh SS nhu sau: Q - } Q=W. tg(ate) (42) —! Hinh 24. Truc ga dan hdi O day: « - mét phan hai géc cén cia éng kep dan héi (- Mot phan hai goc ma sat trong éng kep dan hii. c. Chi tiét ga trén truc g& va kep & mat dau (hinh 25) Hinh 25. Truc ga ctrng va kep & mat dau. Luc Q @ can tao ra mémen ma sat Ién hon mémen xoan do lye cat gay Ta. Phuong trinh can bang luc cé dang: D,+D d = KP, (43) Qf. O day: f- hé sé ma sat, f = 0,1+0,15. D, - dung kinh ngoai cua vong tron dém; d - duwong kinh truc ga; K - hé sé an toan, K = 1,2+ 1,5; Pz- luc cat; D - duéng kinh chi tiét gia céng. Tr dé ta c6 cng thre tinh lye Q: _ 2KP,D (D+F 5.4.2. Tinh lye kep khi khoan a. Chi tiét duoc dinh vj bang I6 va mat dau (hinh 26) (44) Momen cat M c6 xu hu@ng lam cho chi tiét quay xung quanh truc cla no. Muén cho chi tiét khéng bi xoay thi mémen ma sat do Iwe hu@ng truc va luc kep gay ra phai thang mémen cat. Phuong trinh can bang luc co dang: 2M K.R= (Po + Q)ER: (45) O day: M—mo men cat; d - duong kinh dao khoan; R - khoang cach ttr tam mai khoan toi tam chi tiét; Py - Ie doc truce (kG); f- hé sé ma sat; R; - khoang cach tl tam phién ty toi tam chi tiét Tur cong thurc (44) ta co: a (46) b. Chi tiét dinh vj trén khéi V va chét ty (hinh 27). Khi khoan nhu hinh 27 luc ma sat xuat hién trén bé mat tiép xuc gitra chi tiét voi khdi V va gitra chi tiét voi mé kep chéng lai mémen cat M. Néu pd qua ma sat & mat dau thi phuong trinh can bang luc co dang. KM = Qf,.R + afRsin = (47) Tur d6 ta cd céng thc: Q= KM (48) AR+ fy Resin = ; O day: f, f) - hé sé ma sat clla cac bé mat tiép xc gitra khdi V voi chi tiét va gitra m6 kep voi chi tiét tra theo bang 34. 3 Has Hinh 26. Dinh vi bang |é va mat d4u—- Hinh 27. Dinh vi bang khdi V va mat d au c. Chi tiét duoc dinh vi bang mat phang va duoc kep bang mé kep (hinh 28). Khong tinh dén luc hudng truc Py Py thi phuong trinh can bang luc D cé dang: | K.M=Qfa (49) i = A) —— ve © day: a - khoang cach tir tam dao khoan dén mé kep f Hinh 28. Dinh vj bang mat phang Tur dé ta cd: = KM fa 5.4.3. Tinh luc kep khi phay a. Phay bang dao phay mat dau (hinh 29). Chi tiét duoc dinh vi theo ba mat (mat day va hai mat bén). Luc kep tiép tuyén dugc xac dinh theo céng thtre sau day: C4*.S? BY R, = Di n° © day: C - hé sé anh hudng cua vat liéu; Q (50) ZK (51) Hinh 29. Phay bang dao phay mat dau t- chiéu sau cat (mm); S - lugng chay dao rang (mm/rang); Z-s6 rang dao phay; B - bé r6ng phay (mm); D - duong kinh dao phay (mm), n-sé6 véng quay cla dao (vong/phut); K - hé sé phu thudc vao vat liéu; X, y,U ,q,@- cdc s6 mG. Hé sé va cdc s6 mii lAy trong Sé tay cong nghé ché tao may tap [7]. Cac luc thanh phan khac dug lay nhu sau: Lue huong kinh: P, = (0,2+ 0.4) Rz. Lue chay dao: Ps = (0,3+0,4)Rz. Luc vuéng goc voi luc chay dao: Py = (0,85 + 0,9) Rz. - Dé don gian khi tinh luc kep ta cho rang chi cé luc Ps tac dung [én chi tiét. Trong truong hop nay co cau kep chat phai tao ra lye ma sat P lon hon luc Pe: P =P, + Py = (W, +Wy)f = W.EP5 (52) Néu thém hé sé K ta co: ei w=k2® (53) tf © day: W- luc kep tong hop; K - hé sé an toan; f - hé sé ma sat. b. Phay bang dao phay tru (hinh 30). Truoc khi xac dinh luc kep ta phai tinh luc cat Pz theo céng thtre (50) tur luc Pz va P, ta tinh tong hop luc R. Tong hop luc R tao ra momen lam chi tiét bi xoay quanh diém ty 0. Musn chi tiét khong bi lat thi cac luc ma sat P; va P; do co cau kep chat sinh ra phai tao dugc mémen thang mémen do R gay ra. Phuong trinh mémen déi voi diém ty 0 c6 dang: R.L=Pi.Li- Pos = 0 (54) Khi str dung co’ cau kep co khi thi P; = Pz = P. Nhu vay ta co: R.L- P(LitL2) = 0 (55) Tu céng thie (54) ta cd P= RL (66) L,+L, Luc kep ctia mot vAu kep la: W, = Wo = KP (57) . tf Luc kep tong hop Wa: 2 ws 2kP (68) f Khi xac dinh luc kep cho cac tru@ng hop trén day ta cd thé chon hé sé ma sat theo bang 34. Bang 34. Hé sé ma sat Trang thai bé mat tiép xuc Hé s6 ma sat (f) Bé mat chi tiét da gia céng va cac chét ty 01+0,15 Bé mat chi tiét chua gia céng va cac chém cau 02+0,3 Bé mat chi tiét chwa gia céng va cac chét ty, phién ty khia nham 0,5-+-0,8 Bé mat chi tiét chua gia céng va mo kep 0,4+0,7 Bé mat chi tiét 44 gia cong va mo kep 0,2+0,4 lL, Pot Hinh 30. Phay bang dao phay tru 5.5. Xdc dinh sai sé ché tao cho phép clla dé ga 5.5.1. Cac thanh phan cua sai sé ga dat Khi thiét ké dé ga can chu y mot sé diém sau day: - Sai s6 cla dé ga anh hudng dén sai sé cla kich thudc gia céng, nhung phan Ion no anh hudng dén sai sé vi tri twong quan gitra bé mat gia cong va be mat chuan. - Néu chi tiét duoc gia céng bang dao dinh hinh va dao dinh kich thuéc thi sai s6 clia dé ga khéng anh huéng dén sai sé kich thuéc va sai sé hinh dang clia bé mat gia cong. - Khi gia céng bang phién dan dung cu thi sai sé dé ga anh hudng dén kKhoang cach tam cla cac 16 gia cong va khoang cach tu mat dinh vi toi tam lo. - Sai sé clla dé ga phan d6 anh hung dén sai sé cla cdc bé mat gia cong. - Khi phay, bao, chuédt trén cac dé ga nhiéu vi tri thi d6 chinh xc kinh thu6c va do chinh xac vi tri gitva bé mat gia cong va mat chuan phu thudc vao vi tri tuorng quan gitra cac chi tiét dinh vi cla dé ga. _ - BO khong song song gitra mat dinh vi va mat day clla do ga sé gay sai s6 cling dang gitra bé mat gia c6ng va be mat chuan. - Sai sé cla dé ga tién ngoai, tién trong, mai ngoai, mai trong anh hudng dén sai sé vi tri twong quan gita bé mat gia céng va bé mat chuan ctia chi tiét gia céng, nhung khéng anh hudng dén sai sé hinh dang, ma chi anh hudng dén vi tri tong quan gitra cac bé mat chi tiét. Trong tai ligu nay chung téi chi gidi thiéu mét phuo'ng phap xac dinh gan dung sai sé ché tao cho phép cla dé ga [su] vi cho dén nay cha cé phuong phap nao dam bao dé chinh xac sai s6 ché tao cho phép cla dé ga. Sai sé ga d&t dugc tinh theo cong thtrc sau (do phuong clia cac sai sé kho xac dinh ta duing céng thtrc cdéng vecto). Ea = E+E, + E deg (59) Céng thtrc (59) cé thé viét dui dang khac: Eg = €+&,4 €, +E, + Ex cg (60) O day: «. - sai sé chuan; s; — sai s6 kep chat: e — sai s6 ché tao: &m- Sai s6 mon; sic — Sai s6 diéu chinh; sq - sai 86 ga dat. Ta lan lugt xét cac thanh phan trong céng thc (60). a. Sai s6 chuan &, — do chuan dinh vi khéng trung voi géc kich thudc gay ra. _ Sai s6 chuan dugc xac dinh theo cac c6ng thtrc trong bang 19 hoac bang phuong phap lap chudi kich thuéc nhu da trinh bay trong giao trinh Céng nghé ché tao may [2]. b. Sai sé kep chat &,,- do luc kep gay ra. Sai sé kep chat duoc xac dinh theo c6ng thttc trong cac bang 20 - 24. Can nho rang khi phuong cla luc kep vuéng géc voi phuong cua kich thu thuc hién thi sai sé kep chat bang 0. c. Sai sé mon é,,- do dé ga bi mon gay ra. Sai sé mén dugc tinh theo céng thtre sau day: &, = BN (um) (61) O day: B - hé sé phu thuéc vao két cAu dé dinh vi. D4i voi chét dinh vi va chém cau B = 0,5+ 2; khi chuan tinh la khéi V: B =0,3+0,8; d6i voi chét dinh vi phang: 6 = 0,2+ 0,4; chét dinh vi B = 0,1+0,5 N - 86 luong chi tit duoc gia cong trén dé ga. d. Sai sé diéu chinh &,, la sais6 sinh ra trong qua trinh lap rap va diéu chinh a6 ga. Sai s6 diéu chinh phu thudc vao kha nang diéu chinh va dung cu duoc diing dé diéu chinh khi lap rap. Trong thuc té khi tinh toan dé ga ta co thé ldy ex. = 5+ 104mm. d. Sai sé ga dat &,. Trong cong thre (60) khi tinh toan dé ga ta lay gia < 1 trisai sé ga dat cho phép: [egq] = 30s dung sai nguyén céng). e. Sai sé ché tao cho phép cua a6 ga [eg Sai sé nay can duoc xac dinh khi thiét ké dé ga. Do da sé cdc sai sé phan bé theo qui luat chuan va phuong cla ching khé xac dinh nén ta ding céng thc sau dé tinh sai sé ga dat cho phép: lec =4)[& a | — led, + ef + 2 + 2%, (62) Néu nhu tri s6 duoi can < 0 thi mét sé thanh phan nao do qua tang khi tinh toan hoac la dung sai cua kich thuéc gia céng chon qua nhd. Nhung néu dung sai d& chon dung thi ta phai giadm cac thanh phan khac trong cOéng thtrc (62). Gidm s- va s, CO thé bang cach thay ddi phuong phap ga dat chi tiét (dinh vi va kep chat chi tiét), gidm ¢,, bang cach giam sé luong chi tiét duoc gia céng trén dé ga (N). 5.5.2. Vi du tinh sai s6 ché tao cho phép cua dé g4 Tinh sai s6 ché tao cho phép cla dé ga phay mat phang va ranh (hinh 31) trén may phay nam ngang va cac dao duoc lap trén cing mot truc ga. Chi tiét duoc dinh vi theo mat day va hai mat bén, duoc khéng ché 6 bac tu do. Cac kich thudéc 10; 12 la do dao thyc hién khi diéu chinh; con cac kich thuéc 8; 20 la do dé ga thuyc hién. Sé6 chi tiét dugce gia céng trén dé ga N= 10.000. pe 0,02) 5 I D a ES = le 10K 4 lH c o ca 4 i dG a «i foo 5 | BR A Lengo 1243 Kich thuéc 8 va 20 cé dung sai la +0,1 mm. Ta [an lugt xac dinh cac thanh phan trong c6ng thc (62). = 0,07; 6, =0 vi chuan dinh vi tring véi géc kich Eg thudc; &, = 0,04mm (theo bang 24); €, = BYN =0,2\'10.000 = 20 um = 0,02 mm; Ea, = 0,0lmm. Vay ta co: [ea ]= (0.07)? — [o? + (0,04)? + (0,02)? + (0,01)? ] = /0,0028 =0,053 mm 5.6. Diéu kién ky thuat cla dé ga Tir gia tri sais6 ga dat cho phép ta co thé néu yéu cau kf thuat cla dé ga. Vi du, tlr két qua tinh toan sai sé ché tao cho phép trén day [s.] =0,053 mm, ta cd thé néu duoc nhiing yéu cau ky thuat sau day cla dé ga: - 6 kh6ng song song gifta mat ty C va day dé ga A <0,053 mm - D6 khéng song song gitra mat ty D va mat B cla then dan huong <0,053 mm. - BO kh6ng vudng goc gitra mat ty D va day clia dd ga A<0,053 mm. Trong cac bang 35, 36,37 trinh bay nhirng yéu cau kf thuat co ban cla mét sé dé ga dién hinh. Trén nhirng dé ga do nhting duong dam net (cac ky higu bang ch@) the higén nhtng be mat lam viéc. Vi the yéu cau kf thuat chi dat ra cho nhfng bé mat do. Bang 35. 96 ga may tién va may mai tron trong Dé ga Yéu cau ki thuat 1. D6 dao hue’ng kinh cla mat F so vei tam truce ga < ..mm 2. D6 khéng vudng goc cua mat R so voi tam truc ga S$ ..mm 4. D6 khong déng tam cilia hai bé mat F va N $..mm 2. D6 khéng vudng géc cua mat R so voi tam truc ga s .mm yw 4. D6 khéng déng tam cilia hai bé mat F va Ns ..mm 2. D6 khéng song song gitra hai bé mat RvaL S..mm trén 100 mm duong kinh 1. D6 khéng song song gita hai bé mat R va Ls ..mm trén 100 mm chiéu dai 2. Dd khéng déng tam ctia hai bé mat F va NS ..mm Bang 36. Dé ga may khoan D6 ga Diéu kién ki thuat f F 1. BS khéng vung goc gitra tam mat F va mat R s cig .mm trén 100 mm. chiéu dai. \ StL SL 2. D6 khéng déng tam cla hai bé mat F va S s | ie _mm "RB ! 3. 6 kh6ng song song gitra hai bé mat <..mm trén s 100 mm chiéu dai a F oH E oA 1. D6 khéng vuéng goc gitra tam mat F va mat R < § ~mm trén 100 mm_ chiéu dai Fe L 2. DO khéng song song gitra hai bé mat <..mm trén 100 mm chiéu dai R's | L 1. D6 khong vudng goc gitra tam mat F va mat R $ H (HS .mm trén 100 mm chiéu dai Fa ©} fT 2. D6 khdng déng tam cia hai bé mat F va S < w+ N .mm p< 3. BS khéng vudng goéc gitra N va R ¢..mm trén 1 100 mm chiéu dai Ss 1. DO kh6ng vudng goc gitra tam mat F va mat R mm trén 100 mm chiéu dai 2. D6 khéng déng tam cla hai bé mat F va S < ..mm 3. D6 khéng vudng goc gitra N va R < ..mm trén 100 mm chiéu dai 1. BO khéng vudng goc gitra tam mat F va mat Rs ..mm trén 100 mm chiéu dai 2. Bd khéng déng tam ctia mat F va tam khdi Vs mm 1. DO khéng vusng goc gitra tam mat F va mat R < ..mm trén 100 mm chiéu dai 2. BO khéng déng tam cia mat F va tam khdi V s mm 3. D6 kh6ng song song cua tam khéi V va R <$..mm trén 100 mm chiéu dai Bang 37. Dé ga may phay, may bao va may mai phang Dé ga Diéu kién ky thuat N - oO 1. D6 kh6ng song song gitra mat F va R S...mm trén 100 mm chiéu dai ma . BO khéng vudng géc gitra mat N va R ...mm trén 100 mm chiéu dai . wn 1. Dé khéng song song ctia tam khdi V va R,S s...mmtrén 100 mm chiéu dai 1. D6 khéng wudng goc gia S va R ...mm trén 100 mm chiéu dai . 2. D6 khOng song song gitra mat phang di qua tam U, V va R ¢...mm trén 100 mm chiéu dai . 1. D6 khéng vuéng goc gia N va R S...mm trén 100 mm chiéu dai . 2. D6 khéng vudng géc gitra mat phang di qua U, V va N (R) s...mm trén 100 mm chiéu dai . 1. D6 khéng song song gitra tam cac khdi V va R <...mm trén 100 mm chiéu dai. 2. Dé khéng vudng géc gitra tam cac khéi V va mat phang S S...mm trén 100 mm chiéu dai . 1. 6 kh6ng vudng géc gitra dong tam mat F va mat N <...mm trén 100 mm chiéu dai . 1. D6 kh6ng vu6ng goc gitra mat F va R ...mm trén 100 mm chiéu dai . 2. BO kh6ng song song gitra mat phang di qua U, V va S s...mm trén 100 mm chiéu dai . 5.7 Nghién cwu cai tién két cAu cua dé ga Khi thiét ké do an mon hgc hoac dé an tét nghiép co thé sinh vien duoc giao nhiém vu cai tién ket cau clla mét dd ga nao do (do ga da dugc thiét ké & n&m truéc ho&c dé ga dang str dung trong san xuat). Viéc cai tién dé ga phai dugc phan tich cu thé nhting van dé sau day: 1. Dé ga dA thiét ké hodc dang duoc stv dung cd dam bao nang suat tng véi san Iurong dat ra trong nhiém vu thiét ké dé an hay khéng? 2. DS ga da thiét ké hoc dang str dung cd dam bao dure dé chinh xac hay khéng? 3. Mc do slr dung nhtng chi tiét tiu chuan trong két cau cla dé ga da dugc thiét ké hoac dang str dung. 4. Bd ga da dug thiét ké hoac dang slr dung co thuan tién cho viée ga va thao chi tiet hay kh6ng? Nguoi céng nhan co can ton nhiéu cong strc de kep chat chi tiét hay khéng? 5. Phuong phap thoat phoi cé thuan tién va an toan hay khéng? Nh@ng van dé da néu ra trén day la rat can thiét, dv nhién khi nghién cvru két cau cua do ga co thé xuat hién nhiéu van de khac nia. Sau khi phan tich két cau cla do ga ta rut ra ning nhugc diém cui dé ga va dé xuat phuo'ng an stra doi. Trong méi tryéng hop cu thé sé co phuong an stra di thich hop. Phuong an stra déi dugc dua ra phai ding trén quan diém kinh té - ky thuat va quan diém str dung. Khéng nén stra déi mét co cau nao dé ma khéng tinh ton dén muc d6 phwrc tap khi str dung. Vi dy, déi khi ngudi ta muén co khi héa co cdu kep chat dé giam nhe strc lao déng cla céng nhan, nhung néu nghién ctru diéu kién lam viéc cla dé ga thi van dé phirc tap la & ch6 ga va thao chi tiét, con co’ cAu kep bang tay lai kh6ng doi hoi ton nhiéu strc va thoi gian kep chat va thao chi tiét khong Ion. Nhu vay, khi nghién ctru két cdu cla dé ga phai phan tich cu thé nh&ng phan céng viée chiém thdi gian nhiéu nhat dé tly dé cé phuong an cai tién dé ga. Néu khi kep chat ma céng nhan da dung hét strc luc ma van chua du luc kep thi trong truéng hop do nhat thiét phai cd co khi hoa co cau kep chat mac du tinh kinh té cla dé ga bi han ché. Khi cai tién két cu cla dd ga can phai chu y dén van dé an toan trong st dung. 5.8. Ban vé dé ga Sau khi d& hoan thanh tat ca nhing tinh toan can thiét, ta tién hanh vé ban vé lp d6 ga. Ban vé lép dé ga duge trinh bay trén khd gidy Ap hoac Aj. Can vé hai, ba hinh chiéu hoac thém nhitng phan cat trich dé thé hién

You might also like