4-01 Saobracajno Transportni Tehnicar

OBRAZOVNI PROGRAM
SAOBRAĆAJNO TRANSPORTNI
TEHNIČAR
SADRŽAJ
OPŠTI DIO ................................................................................................... 3

1. NAZIV PROGRAMA: SAOBRAĆAJNO TRANSPORTNI TEHNIČAR ................................. 3
2. NASTAVNI PLAN ........................................................................................ 3
POSEBNI DIO ................................................................................................ 6
1. PREDMETNI PROGRAMI ................................................................................ 6
1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI ...................................................................... 6
1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI ................................................................. 7
1.2.1. TEHNIČKO CRTANJE SA NACRTNOM GEOMETRIJOM........................................ 7
1.2.2. TEHNIČKA MEHANIKA........................................................................... 11
1.2.3. OSNOVI SAOBRAĆAJA .......................................................................... 17
1.2.4 . OSNOVI ELEKTROTEHNIKE .................................................................... 21
1.2.5 INFORMACIONI SISTEMI ŽELJEZNICE .......................................................... 29
1.2.6. STABILNA POSTROJENJA ...................................................................... 33
1.2.7. SAOBRAĆAJNA PSIHOLOGIJA ................................................................. 38
1.2.8. VOZNA SREDSTVA I VUČA VOZOVA .......................................................... 45
1.2.9. TRANSPORTNO PRAVO,MARKETING I ŠPEDICIJA .......................................... 52
1.2.10. ORGANIZACIJA PREVOZA STVARI ........................................................... 62
1.2.11. ORGANIZACIJA ŽELJEZNIČKOG SAOBRAĆAJA ............................................ 78
1.2.12. ORGANIZACIJA PREVOZA PUTNIKA ......................................................... 94
1.2.13. EKSLOATACIJA VUČENIH VOZILA ..........................................................103
1.2.14. SREDSTVA OSIGURANJA I VEZE ............................................................113
1.2.15. TRANSPORTNO RAČUNOVODSTVO ........................................................121
1.2.16. PRAKTIČNA NASTAVA ........................................................................127
1.3. IZBORNI PREDMETI ...............................................................................144
1.3.1. STRANI JEZIK II .................................................................................144
1.3.2. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE ..................................................145
1.3.3. ŽELJEZNIČKI SAOBRAĆAJNI SISTEMI ........................................................150
1.3.4. SAOBRAĆAJNA KULTURA .....................................................................161
1.3.5. POSLOVNA KOMUNIKACIJA ...................................................................167
1.3.6. ZAŠTITA NA RADU..............................................................................173
1.3.7. ŽELJEZNIČKA KOLA ............................................................................184
1.3.8. EKSPLOATACIJA ŽELJEZNICA ................................................................190
1.3.9. OSNOVI AUTOMATIKE .........................................................................200
1.3.10. TEHNOLOGIJA I ORGANIZACIJA PREVOZA NA ŽELJEZNICI ............................208
1.3.11. PREDUZETNIŠTVO ............................................................................216
2. STRUČNI ISPIT ........................................................................................222
2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO-TEORIJSKI DIO ISPITA ....................................222
2.1.1. ORGANIZACIJA ŽELJEZNIČKOG SAOBRAĆAJA.............................................222
2.1.2. ORGANIZACIJA PREVOZA PUTNIKA .........................................................227
2.2. STRUČNI RAD ......................................................................................230
2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA STRUČNI RAD ...........230
3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA ..................................................239
4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA.....................240
5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA .........................240
6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH ..........................240
7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA ..........................241
8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA ..............................242
8. 1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE ...................242
9. PROFESIONALNA PRAKSA ..........................................................................244
10. SLOBODNE AKTIVNOSTI ..........................................................................244
2
OPŠTI DIO
1. Naziv programa: SAOBRAĆAJNO TRANSPORTNI TEHNIČAR

2. Nastavni plan
Redni Nastavni predmeti – I II III IV
Ukupno
broj grupe predmeta sed. god. sed. god. sed. god. sed. god.
A Opšteobrazovni predmeti
1. Maternji jezik i kjiževnost 3 108 3 108 3 108 3 99 423
2. Matematika 3 108 3 108 3 108 3 99 423
3. Engleski jezik 2 72 2 72 2 72 2 66 282
4. Informatika 2 72 72
5. Fizičko vaspitanje 2 72 2 72 2 72 2 66 282
Društvena grupa predmeta
1. Istorija 2 72 72
2. Geografija 2 72 72
3. Sociologija 2 72 72
Prirodna grupa predmeta
1. Fizika 2 72 72
2. Hemija 2 72 72
UKUPNO A 16 576 14 504 12 432 10 330 1842
B Stručno - teorijski predmeti
Tehničko crtanje sa
1. 2 72 72
nacrtnom geometrijom
2. Tehnička mehanika 3 108 108
3. Osnovi saobraćaja 2 72 72
4. Osnovi elektrotehnike 2 72 72
Informacioni sistemi
5. 2 72 72
željeznice
6. Stabilna postrojenja 2 72 72
7. Saobraćajna psihologija 2 72 72
Vozna sredstva i vuča
8. 2 72 72
vozova
Transportno pravo,
9. 2 72 72
marketing i špedicija
Organizacija prevoza
10. 2 72 2 72 144
stvari
Organizacija željezničkog
11. 3 108 3 108 4 132 348
saobraćaja
Organizacija prevoza
12. 3 108 2 66 174
putnika
Eksploatacija vučenih
13. 2 72 2 66 138
vozila
14. Sredstva osiguranja i veze 2 66 66
Transportno
15. 2 66 66
računovodstvo
UKUPNO B 11 396 13 468 10 360 12 396 1620
C Praktična nastava 2 72 2 72 5 180 5 165 489
D Slobodne aktivnosti 1 36 1 36 1 36 1 33 141
E Izborna nastava 2 72 2 72 4 144 4 132 420
1. Drugi strani jezik 2 72 2 72 2 72 2 72 282
Ekologija i zaštita
2. 2 72 72
životne sredine
Željeznički saobraćajni
3. 2 72 2 72 2 72 216
sistem
4. Saobraćajna kultura 2 72 2 72 144
5. Poslovna komunikacija 2 72 72
3
Redni Nastavni predmeti – I II III IV
Ukupno
broj grupe predmeta sed. god. sed. god. sed. god. sed. god.
6. Zaštita na radu 2 72 2 72 144
7. Željeznička kola 2 72 72
8. Eksploatacija željeznica 2 72 2 66 66
9. Osnovi automatike 2 72 2 66 138
Tehnologija i organizacija
10. 2 72 2 66 138
prevoza na željeznici
11. Preduzetništvo 2 66 66
F Profesionalna praksa 10 dana 10 dana 10 dana 30 dana
G Sedmični broj časova 32 32 32 32
H Broj radnih sedmica 36 36 36 33 141
Ukupno (A+B+C+D+E) = 4512
3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa

- Osposobljavanje za planiranje, pripremanje, organizovanje i kontrola svoga rada i
rada grupe.
- Posjedovanje osnovnih znanja o propisima, normativima i standardima u
željeznici.
- Poznavanje svih dopuna, izmjena, ispravki, tumačenja i obavještenja u
propisima.
- Osposobljavanje za analizu kompletne saobraćajne situacije u stanici i na pruzi.
- Osposobljavanje za kontrolisanje pravilnog sastava vozova.
- Osposobljavanje za uvođenje i otkazivanje vozova u saobraćaju.
- Osposobljavanje za pripremanje dokumentacije za saobraćaj voza.
- Osposobljavanje za praćenje hoda vozova kao i njihov prijem i otpremu iz
stanice.
- Osposobljavanje formiranje puta vožnje vozova.
- Osposobljavanje za naručivanje i otkazivanje vučnih i manevarskih vozila prema
planiranju otpreme vozova.
- Osposobljavanje za objavljivanje promjene u saobraćaju vozova za korisnike
usluga.
- Osposobljavanje za pregledanje skretnica.
- Osposobljavanje za vođenje brige o bezbjednosti saobraćaja i primjeni propisa
kod prijema i otpreme putnika i stvari.
- Posjedovanje sistematičnosti i odgovornosti u radu.
- Poznavanje jedanog stranog jezika.
- Posjedovanje informatičke pismenosti.
- Racionalno korišćenje sredstva za rad, materijala, energije i vremena.
- Primjena propisa zaštite na radu i zaštite okoline.
4. Uslovi za upis, odnosno uključivanje u program za obrazovanje odraslih

- U srednje stručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju mogu se upisati lica
koja su završila osnovnu školu ili završila dvogodišnju stručnu školu.
- U redovno obrazovanje mogu se upisati i lica koja nijesu starija od 17 godina,
izuzetno lica do 18-te godine uz odobrenje Nastavničkog vijeća škole.
- Lica koja su napunila 18 godina uključuju se u program za obrazovanje odraslih.
5. Trajanje obrazovanja
- Obrazovanje po obrazovnom programu Saobraćajno transportni tehničar traje
četiri godine.
4
6. Prohodnost
- U redovnom obrazovanju učenici napreduju u viši razred ako su iz svih predmeta
tekuće godine postigli pozitivnu ocjenu i obavili profesionalnu praksu.
- Lica koja su završila dvogodišnju stručnu školu mogu se upisati u drugi ili treći
razred s obzirom na vrstu programa prethodnog obrazovanja uz polaganje
dopunskih i diferencijalnih ispita.
- Odrasli napreduju po programu u skladu sa planom za izvođenje obrazovnog
programa za odrasle - koji donosi škola.
7. Obrazovanje koje se stiče

- Završetkom obrazovnog programa učenik stiče srednje stručno obrazovanje u
četvorogodišnjem trajanju – SAOBRAĆAJNO TRANSPORTNI TEHNIČAR.
5
POSEBNI DIO
1. PREDMETNI PROGRAMI
1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI
1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST

1.1.2. MATEMATIKA
1.1.3. STRANI JEZIK
1.1.4. INFORMATIKA
1.1.5. FIZIČKO VASPITANJE
1.1.6. ISTORIJA
1.1.7. GEOGRAFIJA
1.1.8. SOCIOLOGIJA
1.1.9. HEMIJA
1.1.10. FIZIKA
Napomena:
Katalozi opšteobrazovnih programa su u nadležnosti Zavoda za školstvo.
6
1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI
1.2.1. TEHNIČKO CRTANJE SA NACRTNOM GEOMETRIJOM
1. Naziv predmeta: TEHNIČKO CRTANJE SA NACRNOM GEOMETRIJOM
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred Praktična Ukupno
Teorija Vježbe
nastava
I 36 36 72
II
III
IV
Ukupno 36 36 72
3. Opšti ciljevi nastave

- Razvijanje smisla za tačnost, preciznost, estetiku i urednost u rješavanju raznih
zadataka i stvaranju navika za planski, organizovani i samostalni rad.
- Upoznavanje sa pravilima, standardima i simbolima koji se upotrebljavaju u
tehničkom crtanju.
- Osposobljavanje za čitanje i razumijevanje tehničkih crteža, uputstava i propisa,
šema i tehničke dokumentacije.
- Upoznavanje sa geometrijskim crtanjem.
- Osposobljavanje za konstruisanje osnovnih geometrijskih konstrukcija.
- Poznavanje pojma i vrsta projekcija.
- Poštovanje standarda tehničkog crtanja.
- Osposobljavnje za crtanje jednostavnih radioničkih crteža mašinskih elemenata.
- Osposobljavanje za skiciranje prostijih sklopova.
- Shvatanje funkcionalne međuzavisnosti elemenata, sklopova i mehanizama.
- Razvijanje odgovornosti i preciznosti u radu.
- Ovladavanje stručnom terminologijom.
7
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji ciljevi izvođenje nastave
učenik učenik učenik
Uvod u tehničko crtanje
- Navodi značaj - Upoređuje tehnički - Razvija smisao za - Razvrstavanje
tehničkog crtanja crtež sa crtežima, red i urednost različitih vrsta
- Upoznaje materijal slikama i crteža
i pribor za tehničko fotografijama
crtanje, vrste - Koristi materijal i
tehničkih crteža, pribor za tehničko
kao i formate i crtanje
mjerila tehničkih - Razlikuje vrste
crteža tehničkih crteža
- Upoznaje zaglavlja - Razlikuje primjenu
i sastavnice zaglavlja i
sastavnica
- Crta zaglavlja i
sastavnice
Standardi i standardizacija
- Obrazlaže pojam i - Uočava značaj - Razvija tehničku
značaj standarda i standarda za razvoj kulturu
standardizacije tehnike
- Razlikuje primjenu
standarda u
tehničkom crtanju
Vrste linija
- Obrazlaže crtanje - Razlikuje vrste - Razvija smisao za Vježbe:
linija koje se linija red i urednost - Primjena linija na
koriste u - Uočava primjenu - Razvija smisao za primjerima
tehničkom crtanju pojedinih linija preciznost - Crtanje linija na
- Navodi primjenu računaru
linija u tehničkom
crtanju
Geometrijske konstrukcije
- Navodi osnovne - Crta paralelne i - Razvija smisao za Vježbe:
geometrijske normalne prave preciznost - Crtanje poligona
konstrukcije - Crta simetrale duži - Razvija sposobnost
- Objašnjava i uglova komuniciranja
konstruisanje - Dijeli duž na n-
krivih linija jednakih dijelova
- Konstruiše
spoljašnje i
unutrašnje
tangente
- Konstruiše pravilne
poligone: trougao,
kvadrat, petougao,
šestougao,
sedmougao,
osmougao,
devetougao i
desetougao
8
Formativni ciljevi
- Upoređuje
postupak
konstrukcije krivih
linija: elipsu,
hiperbolu,
Arhimedovu spiralu
Osnove nacrtne geometrije
- Obrazlaže pojam i - Razlikuje - Razvija sposobnost Vježbe:
osnovne elemente frontalnu, ptičju i komuniciranja - Crtanje projekcija
projektovanja žablju perspektivu - Razvija tehničku na osnovu
- Objašnjava pojam - Razlikuje koso i kulturu izometrijskog
projekcijske ravni, ortogonalno - Razvija analitičko izgleda
kvadranata, projiciranje mišljenje
oktanata, - Crta projekcije
aksonometrije tačke na jednu,
dvije i tri ravni
- Crta jednostavne
elemente u
ortogonalnoj
projekciji
- Razlikuje prednosti
i nedostatke
pojedinih načina
prikazivanja tijela
Presjeci
- Obrazlaže pojam, - Razlikuje uzdužni, - Razvija smisao za - Crtanje presjeka
vrste i označavanje poprečni, puni, preciznost
presjeka polovični, - Razvija svijest o
djelimični, potrebi kvalitetnog
okrenuti i rada
zaokrenuti presjek
- Upoređuje
označene presjeke
na crtežu
Kotiranje
- Obrazlaže načela - Čita kotirane - Razvija svijest o - Radionički i sklopni
kotiranja i veličine sa crteža potrebi kvalitetnog crteži mašinskih
elemente kota - Kotira vrijednosti rada elemenata
- Objašnjava i kotira kota na crtežu - Uvježbavanje
na primjerima - Ispisuje tolerancije kotiranja
- Definiše tolerancije dužina i kvalitet
i kvalitet obrade obrade površina
- Definiše oznake za - Upoređuje
unošenje postupke kotiranja
tolerancija i
kvaliteta obrade
- Objašnjava
tolerancije i
kvalitete obrade na
crtežu
9
Formativni ciljevi
Tehnički crteži
- Objašnjava skicu - Crta skice - Razvija smisao za Vježbe:
- Obrazlaže jednostavnijih preciznost - Uređaji na crtežu
radionički i sklopni elemenata - Grafički rad
crtež - Čita kataloge
- Objašnjava - Čita radionički
radionički i sklopni crtež
crtež - Čita sklopni crtež
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

- D.Đorđević,Ž.Papić,Tehničko crtanje sa nacrtnom geometrijom,Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva,Beograd,2006.
- Ć. Koludrović,Tehničko crtanje u slici s osnovnim vežbama, (priručnik za tehničko
crtanje),Naučna knjiga,Beograd,1985.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

- Programski paket za crtanje
- A/V sredstva
- Grafoskop
- Video projektor
- Stolovi sa odgovarajućim priborom za crtanje.
- Za 20 % nastave koristi se računarska učionica sa 15 računara (2 učenika po
računaru).
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

- Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu.
- Grafički radovi, na kraju II i IV klasifikacionog perioda ocjenjuju se grafički
radovi.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

- Diplomirani inženjer mašinstva
10. Povezanost predmeta

Povezanost sa drugim predmetima
Znanja
Predmet Znanja
- Vrste linija - Praktična nastava - Tehnički crtež
- Skiciranje
10
1.2.2. TEHNIČKA MEHANIKA
1. Naziv predmeta: TEHNIČKA MEHANIKA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 72 36 108
II
III
IV
Ukupno 72 36 108

- Usvajanje osnovnih pojmova iz oblasti mehanike.
- Osposobljavanje za primjenu aksioma statike.
- Sticanje znanja o uticaju djelovanja sistema sila u ravni.
- Osposobljavanje za primjenu zakona statike.
- Sticanje znanja o pojmu težišta tijela i načina njegovog određivanja.
- Osposobljavanje za razlikovanje vrsta ravanskih nosača i opterećenja nosača.
- Sticanje znanja o trenju i vrstama trenja.
- Poznavanje kretanja tačke i zakona trenja.
- Sticanje znanja o zakonima promjene brzine i ubrzanja pri kretanju tačke i tijela.
- Sticanje znanja o zakonima kretanja tačke i tijela.
- Razvijanje sposobnosti primjene stečenih znanja iz mehanike.
- Razvijanje poštovanja i brige za očuvanje životne sredine.
- Razvijanje logičkog mišljenja.
11
Razred: PRVI
Formativni ciljevi
Osnovni pojmovi i aksiome statike
- Objašnjava podjelu - Razlikuje spoljašnje - Razvija logičko
mehanike i unutrašnje sile mišljenje
- Objašnjava pojam i - Razlikuje pojedine - Stiče smisao za
vrste tijela vrste veza i crta preciznost u radu
- Navodi i objašnjava reakcije veza
pojam sile i podjelu
sila, reakcije veze,
aksiome statike
Sistemi sučeljnih sila
- Navodi grafičke i - Upotrebljava - Stiče logičko Vježbe:
analitičke uslove grafičku metodu mišljenje i - Grafičko razlaganje
ravnoteže sistema razlaganja sila na povezivanje znanja sile
sučeljnih sila komponente - Određivanje
- Objašnjava moment - Rješava grafičkom momenta sile za
sile za tačku metodom tačku
Varinjonova rezultantu sila
teorema - Prepoznaje i
određuje statičke
uslove ravnoteže
- Analizira, postavlja
i određuje uslove
ravnoteže sistema
sučeljnih sila
- Određuje moment
sile za tačku
Sistem proizvoljnih sila
- Definiše spreg sila i - Indentifikuje i - Stiče logičko Vježbe:
moment sprega postavlja uslove mišljenje i - Određivanje
- Opisuje redukciju ravnoteže spregova povezivanje znanja momenta sprega
sistema sila na sila
tačku, glavni vektor - Redukuje
i glavni moment proizvoljni ravanski
- Definiše analitičke i sistem sila na glavni
grafičke uslove vektor i glavni
ravnoteže sistema moment
proizvoljih sila - Postavlja analitičke
uslove ravnoteže
sistema proizvoljnih
sila
Težište tijela
- Definiše pojam - Uočava značaj - Stiče navike
težišta tijela težišta tijela tačnosti i
- Objašnjava težište - Određuje težište sistematičnosti u
homogene ravanske ravne homogene radu
figure figure - Razvija logičko
- Objašnjava težište - Određuje težište mišljenje
homogene linije homogene linije
- Objašnjava položaj - Određuje položaj
12
Formativni ciljevi
težišta nekih težišta nekih
homogenih tijela geometrijskih tijela
Trenje klizanja i kotrljanja
- Objašnjava pojam i - Uočava značaj - Razvija logičko Vježbe:
značaj trenja trenja mišljenje - Izračunavanje sile
- Navodi vrste trenja - Razlikuje trenje trenja kod klizanja
- Objašnjava trenje klizanja i kotrljanja i kotrljanja
klizanja na - Određuje intezitet,
horizontalnoj i pravac i smjer sile
kosoj ravni trenja
- Razumije otpore pri - Uočava zavisnost
kotrljanju koeficijenta trenja
od vrste materijala
i stanja dodirnih
površina
Ravanski nosači
- Navodi vrste - Određuje reakcije - Stiče smisao za Vježbe:
ravanskih nosača i veza grafički i preciznost u radu - Na primjerima
vrste opterećenja analitički punih proste grede, grede
kod njih ravanskih nosača, sa prepustima i
- Objašnjava statički opterećenih konzole odrediti
određene ravanske kombinacijom reakcije oslonaca i
pune nosače različtih konstruisati
opterećenja statičke dijagrame
- Konstruiše statičke
dijagrame
grafičkom i
analitičkom
metodom,
opterećeni
kombinacijom
različitih
opterećenja
Napon i deformacija
- Navodi pojam i - Analizira spoljašnje - Razvija odgovornost Vježbe:
vrste opterećenja i unutrašnje sile i preciznost u radu - Očitavanje napona i
- Definiše nominalno - Uočava pojam - Razvija logičko deformacija sa
i računsko napona mišljenje Hukovog dijagrama
opterećenje - Analizira i
- Definiše pojam upoređuje
napona normalne i
- Objašnjava tangencijalne
normalne i napone
tangencijalne - Upoređuje
napone elastične i plastične
- Objašnjava deformacije
dozvoljeni napon i - Crta Hukov
stepen sigurnosti dijagram
- Upoznaje se sa
pojmom i vrstama
deformacija
13
Formativni ciljevi
- Navodi razliku
između elastičnih i
plastičnih
deformacija
- Definiše Hukov
zakon
Vrste naprezanja
- Nabraja vrste - Analizira i - Razvija sposobnost Vježbe:
napona i izračunava napone i analiziranja i - Određivanje
deformacija za deformacije( na zaključivanja napona i
pojedina pritisak, zatezanje, deformacija kod
naprezanja na savijanje, pojedinih vrsta
konkretnim uvijanje), za naprezanja
primjerima pojedina
naprezanja na
konkretnim
primjerima
Uvod u kinematiku
- Objašnjava u - Indentifikuje i
mehanici pojam analizira pojam
kretanja, prostora i materijalne tačke i
vremena krutog tijela
- Definiše pojam
materijalne tačke i
krutog tijela
Kinematika tačke
- Definiše elemente - Određuje putanju, - Razvija logičko Grafički rad
kretanja tačke početni položaj mišljenje i - Određivanje
- Definiše tačke, put i zakon povezivanje znanja kinematskih
pravolinijsko puta veličina pri
kretanje tačke - Određuje pređeni pravolinijskim
- Definiše put, brzine i kretanjima
krivolinijsko ubrzanja kod
kretanje tačke pravolinijskih - Crtanje
- Definiše složeno kretanja kinematskih
kretanje tačke - Crta kinematske dijagrama
dijagrame kod
pravolinijskih
kretanja
- Određuje ugao
rotacije, ugaonu
brzinu, ugaono
ubrzanje,
tangencijalno,
normalno i totalno
ubrzanje pri
kružnom kretanju
- Određivanje brzina
i ubrzanja pri
složenom kretanju
tačke
14
Formativni ciljevi
Kinematika krutog tijela
- Definiše - Određuje brzine i - Razvija logičko Grafički rad
translatorno ubrzanja pri mišljenje i - Mjenjački prenosnik
kretanje krutog translatornom povezivanje znanja
tijela kretanju
- Definiše rotaciono - Određuje broj
kretanje krutog obrtaja, ugaonu
tijela brzinu i ubrzanje
- Objašnjava pri rotacionom
prenošenje snage kretanju
sa jednog vratila na - Upoređuje prenos
drugo posredstvom otvorenim i
zupčanika, kaišnika ukrštenim kaišem
ili lančanika - Upoređuje prenos
sa tri kaišnika i sa
dva para kaišnika
- Određuje prenosni
odnos pri prostom i
složenom prenosu
zupčanicima
- Razlikuje
mogućnosti
prenosnika sa
stanovišta broja
obrtaja i broja zuba
zupčanika
Ravansko kretanje krutog tijela
- Objašnjava ravno - Razlaže ravno - Razvija logičko
kretanje krutog kretanje na mišljenje i
tijela translatorno i povezivanje znanja
obrtno
- Određuje brzine i
ubrzanja pri
ravnom kretanju
Uvod u dinamiku
- Objašnjava u - Određuje uzroke - Razvija logičko
dinamici pojam kretanja ako su mišljenje i
inertnosti mase poznati zakoni povezivanje znanja
- Definiše zakone kretanja
dinamike - Određuje težinu
vozila
Dinamika materijalne tačke
- Objašnjava - Uočava pojam - Razvija logičko
dinamiku dinamike mišljenje
pravolinijskog i pravolinijskog
krivolinijskog kretanja
kretanja - Uočava pojam
- Objašnjava dinamike
mehanički rad krivolinijskog
- Grafički predstavlja kretanja
rad - Uočava pojam
15
Formativni ciljevi
- Objašnjava snagu mehaničkog rada
- Objašnjava stepen - Izvodi grafičko
korisnog djejstva predstavljanje rada
- Definiše - Uočava pojam-
centrifugalnu i snage
centripetalnu silu - Određuje stepen
korisnog djejstva
- Određuje
centrifugalnu i
centripetalnu silu

- M.Plavšić i drugi,Mehanika I - Statika i otpornost materijala,Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva,Beograd,2004.
- S.Đurić, Mehanika,Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,Beograd,2004.
- R.Raonić,M.Marjanović,M. Nikolić, Mehanika 2,Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva,Beograd,2004.

- Računar sa multimedijskim paketom, softverom za simulaciju opterećenja
mašinskih profila i crtanje dijagrama napona i deformacija.
- Uzorci različitih profila mašinskih materijala.
- Dijaprojektor sa odgovarajućim slajdovima.

- Pismeno,po jedna pismena vježba u svakom klasifikacionom periodu.
- Usmeno,najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu.


- Diplomirani mašinski inženjer
- Diplomirani profesor mehanike

Znanja
Predmet Znanja
- Kinematika - Osnovi automatike - Prenos snage
- Mehanički sistemi
16
1.2.3. OSNOVI SAOBRAĆAJA
1. Naziv predmeta: OSNOVI SAOBRAĆAJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 48 24 72
II
III
IV
Ukupno 48 24 72

- Upoznavanje sa pojmom, značajem i vrstama saobraćaja.
- Sticanje osnovnog znanja o istorijskom razvoju, vrstama i sredstvima svih vidova
saobraćaja.
- Upoznavanje uloge i značaja svih vidova saobraćaja.
- Upoznavanje sa vrstama unutrašnjeg transporta.
- Podsticanje učenika na aktivno učešće u nastavi.
- Razvijanje pozitivne orijentacije prema zanimanju.
17
Razred: PRVI
Formativni ciljevi
Pojam značaj i vidovi saobraćaja
- Objašnjava pojam - Razlikuje vidove - Razvija motivaciju
saobraćaja saobraćaja
- Nabraja vidove
saobraćaja
Istorijski razvoj saobraćaja
- Opisuje istorijski - Upoređuje sličnosti i - Razvija motivaciju - Izrada seminarskog
razvoj svih vidova razlike u razvoju - Razvija rada:
saobraćaja pojedinih vidova samopouzdanje - Razvoj vidova
- Opisuje istorijski saobraćaja saobraćaja
razvoj kombinovanog
transporta
Karakteristike saobraćaja
- Opisuje - Upoređuje sličnosti i - Razvija - Prezentacija
karakteristike vidova razlike u samopouzdanje karakteristika vidova
saobraćaja: karakteristikama saobraćaja
- drumskog, pojedinih vidova
- željezničkog, saobraćaja
- vodnog, - Upoređuje
- vazdušnog, karakteristike
- PTT pojedinih vidova
- Opisuje saobraćaja
karakteristike - Uočava značaj
cijevnog transporta saobraćajne
- Opisuje djelatnosti
karakteristike
kombinovanog
transporta
Sredstva u saobraćaju
- Nabraja sredstva - Uočava sličnosti i - Razvija - Posjeta preduzeću
saobraćaja: razlike pojedinih samopouzdanje po izboru u
- drumskog, sredstava saobraćaja drumskom,
- željezničkog, - Uočava prednosti i željezničkom,
- vodnog, nedostatke pojedinih vodnom ili
- vazdušnog, sredstava vazdušnom
- PTT saobraćaja - Upoređuje saobraćaju
- Nabraja sredstva karakteristike
cijevnog transporta sredstava svih vidova
- Nabraja sredstva transporta
kombinovanog
transporta
Elektronski saobraćaj
- Objašnjava - Uočava značaj - Razvija
komunikaciju putem Interneta interesovanje za
Interneta nova saznanja
18
Formativni ciljevi
Željeznički saobraćaj
- Objašnjava pojam - Razlaže pojam - Razvija pozitivnu - Izrada seminarskog
željezničkog željezničkog orijentaciju prema rada
saobraćaja saobraćaja zanimanju
- Nabraja sredstva - Razlikuje sredstva
željezničkog željezničkog
putničkog saobraćaja saobraćaja
- Nabraja sredstva - Pronalazi sličnosti i
željezničkog razlike putničkog i
teretnog saobraćaja teretnog saobraćaja
- Navodi podjelu - Upoređuje stanje
željezničkog željezničkog
saobraćaja saobraćaja kod nas i
u svijetu
- Analizira pruge
Evrope i Balkana
- Analizira pruge u
Crnoj Gori i uočava
njihovu vezu sa
ostalim željezničkim
sistemima

- L.Filković,Osnove saobraćaja i transporta,Zavod za udžbenike i nastavna
- M.Adamović,Uvod u saobraćaj,Saobraćajni fakultet,Beograd,2001.

- Računar sa odgovarajućim softverom
- Priključak za Internet
- LCD projektomjer
- Sheme

- Pismeno, po jedna pismena vježba u svakom klasifikacionom periodu.


- Diplomirani saobraćajni inženjer
19
Znanja
Predmet Znanja
- Istorijski razvoj saobraćaja - Stabilna postrojenja - Osnovni elementi
projektovanja željezničkih
pruga
- Sredstva u saobraćaju - Osnovi elektrotehnike - Osnovi električnih mašina
- Sredstva u saobraćaju - Eksploatacija vučenih vozila - Korišćenje drumskih
prevoznih sredstava
20
1.2.4 . OSNOVI ELEKTROTEHNIKE
1. Naziv predmeta: OSNOVI ELEKTROTEHNIKE
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 72 72
II
III
IV
Ukupno 72 72

- Upoznavanje i razumijevanje osnovnih zakona elektrotehnike u jednosmjernim i
naizmjeničnim strujnim kolima.
- Upoznavanje zakonitosti električnog i magnetnog polja.
- Upoznavanje osnovnih pojmova, mjernog pribora, mjernih instrumenata u
električnim mjerenjima.
- Usvajanje znanja o materijalima, uređajima i tipovima električnih instalacija.
- Raspoznavanje elektronskih elementa i razumijevanje njihovog djelovanja u
jednostavnim vezama.
- Razvijanje odgovornosti i preciznosti u radu, ovladavanje stručnom
terminologijom neophodnom za komunikaciju u struci.
21
Rared: PRVI
Formativni ciljevi
Osnovi elektrotehnike
Uvodni dio
- Upoznaje se sa - Poznaje raspored
strukturom elementarnih
materije čestica u atomu
- Objašnjava šta je - Razlikuje izolatore,
atom i koje čestice provodnike i
sačinjavaju atom poluprovodnike
Elektrostatika
- Objašnjava pojam - Razlikuje načine - Razvija sposobnost - Demonstracija
naelektrisanog naelektrisavanja logičkog naelektrisavanja
tijela tijela razmišljanja i tijela
- Objašnjava - Određuje silu koja povezivanja
elektrostatičko djeluje između
polje, njegove tačkastih
karakteristike i naelektrisanja
način prikazivanja - Predstavlja grafički
- Navodi Kulonov električno polje
zakon - Razlikuje
- Definiše sile u homogeno i
električnom polju nehomogeno
- Zna kako se ponaša električno polje
provodnik, a kako
izolator u
električnom polju
- Definiše električni
potencijal i napon - Izračunava
- Definiše električni kapacitivnost
kondenzator, pločastog
kapacitivnost kondenzatora
kondenzatora - Izračunava
- Navodi vrste ekvivalentnu
kondenzatora kapacitivnost
- Nabraja načine
povezivanja
kondenzatora
Jednosmjerne struje
- Objašnjava pojam - Analizira kako se - Razvija analitičko - Koristi otpornik,
jednosmjerne kreće količina mišljenje kalem i
struje elektriciteta i kondenzator kao
- Definiše jačinu i smjer električne pokazno sredstvo
gustinu električne struje
struje - Izračunava
- Zna sta je električnu
električna otpornost i
otpornost i električnu
električna provodnost na
provodnost primjerima
- Navodi osnovne - Rješava prosto
22
Formativni ciljevi
elemente električno kolo
električnog kola - Određuje
- Navodi i definiše ekvivalentnu
Omov zakon otpornost, jačinu
- Navodi Prvi električne struje i
Kirhofov zakon napon
- Navodi načine - Rješava složeno
vezivanja otpornika električno kolo
- Definiše pomoću Kirhofovih
ekvivalentnu zakona
otpornost
- Navodi Drugi
Kirhofov zakon
- Navodi i definiše
Džulov zakon
- Definiše električni
rad i električnu
snagu
Elektromagnetizam
- Upoznaje se sa - Određuje smjer - Povezuje uzroke i
pojmom magnetnog magnetne indukcije posljedice
polja i njegovim kod provodnika i - Razvija moć
karakteristikama kalema pravilom zapažanja
- Objašnjava desne ruke
magnetno polje - Uočava zavisnost
struje u magnetne indukcije
pravolinijskom i fluksa
provodniku i - Razlikuje
kalemu elektromagnetnu
- Objašnjava od
magnetnu indukciju elektrodinamičke
i magnetni fluks sile
- Objašnjava - Shvata Lencov
elektromagnetnu zakon
silu - Shvata od čega
- Objašnjava zavisi veličina
elektrodinamičku indukovane
silu elektromotorne sile
- Objašnjava pojavu i kako se određuje
elektromagnetne njen smjer
indukcije - Upoređuje pojavu
- Zna kada se u samoindukcije i
pravolinijskom uzajamne indukcije
provodniku i
kalemu indukuje
elektromotorna sila
- Zna šta je
samoindukcija
- Objašnjava pojavu
međusobne
indukcije
23
Formativni ciljevi
Naizmjenične struje
- Upoznaje se sa - Razlikuje - Razvija smisao za - Koristi vremenske i
osnovnim jednosmjerne i preciznost i fazorske dijagrame
pojmovima i naizmjenične odgovornost u radu naizmjeničnih
oblicima veličine veličina
naizmjeničnih - Određuje
električnih veličina parametre: - Koristi šeme
- Definiše parametre trenutnu vezivanja trofaznih
naizmjeničnih vrijednost, sistema
veličina amplitudu, periodu,
- Navodi načine frekvenciju, kružnu
prikazivanja frekvenciju
naizmjeničnih - Određuje srednju i
veličina efektivnu
- Upoznaje se sa vrijednost
faznim odnosima naizmjeničnih
naizmjeničnih veličina
veličina - Određuje početnu
- Navodi osnovne fazu, ukupnu fazu i
elemente u kolima faznu razliku
naizmjenične struje - Crta vremenski i
- Objašnjava fazorski dijagram
ponašanje struja i napona na
otpornika u kolu otporniku
naizmjenične struje - Shvata pojam
aktivne snage
- Poznaje ponašanje - Crta vremenski i
kalema u kolu fazorski dijagram
naizmjenicne struje struja i napona u
- Objašnjava kolu sa kalemom,
ponašanje kondenzatorom
kondenzatora u - Shvata pojam
kolu naizmjenične reaktivne snage
struje kalema i
kondenzatora
Trofazni sistemi
- Zna osnovne
karakteristike
trofaznih sistema
- Objašnjava - Upoređuje
simetrični i karakteristike
nesimetrični trofaznih i
trofazni sistem jednofaznih sistema
- Definiše snage i - Crta vektorski
energije trofaznih dijagram struja i
sistema napona u trofaznom
- Upoznaje se sa sistemu
potrebom trofaznih
sistema u praksi
Proizvodnja i prenos električne energije
- Objašnjava princip - Razlikuje vrste - Razvija sposobnost - Posjeta
24
Formativni ciljevi
dobijanja i elektrana zapažanja hidroelektrani
proizvodnje - Razlikuje osnovne
električne energije električne uređaje
- Nabraja vrste u elektranama
elektrana - Poznaje osnovnu
- Opisuje princip funkciju elemenata
rada hidroelektrane razvodnih
- Nabraja elemente postrojenja
razvodnih
postrojenja
Osnovi električnih instalacija
- Objašnjava svrhu - Uočava razliku - Razvija smisao za Vježba:
korišćenja između instalacija preciznost i - Izrada
električnih visokog, niskog i odgovornost u radu jednostavnog
instalacija malog napona projekta kućne
- Objašnjava - Razlikuje djelove instalacije
korišćenje napona električnih
u električnim instalacija i
instalacijama razumije ulogu
- Navodi osnovne svakog od njih
dijelove električnih - Shvata značaj
instalacija propisa pri izradi
- Navodi ulogu i instalacija
značaj postojanja - Uočava razliku
standarda pri izradi korisćenja različitih
električnih vrsta kablova pri
instalacija izradi različitih
- Objašnjava ulogu instalacija
osnovnih elemenata - Razumije značaj
u električnim zaštite od
instalacijama prekomjerne struje
- Identifikuje
osnovne grafičke
simbole u
projektima
električne
instalacije
Osnovi električnih mašina
- Objašnjava princip - Razlikuje vrste - Razvija - Koristi skice i šeme
rada transformatora samouvjerenost i sinhronih i
transformatora - Shvata primjenu pouzdanost u radu asinhronih mašina
- Navodi vrste transformatora u - Razvija odgovornost
transformatora praksi
- Objašnjava obrtno - Računa odnos
magnetno polje transformacije
- Objašnjava princip - Razlikuje dijelove
rada asinhronog asinhronog motora
motora - Razlikuje sinhrone i
- Objašnjava princip asinhrone mašine
rada sinhronih - Shvata rad mašina
mašina jednosmjerne
25
Formativni ciljevi
- Objašnjava princip struje i shvata
rada generatora i njihovu primjenu u
motora praksi
jednosmjerne - Analizira opasna
struje dejstva električne
- Nabraja i struje
objašnjava
propisane načine za
zaštitu od strujnog
udara
Osnovi elektronike
Poluprovodnici - Razlikuje - Razvija sposobnost - Koristi elektronske
- Upoznaje se sa provodnike, logičkog komponente kao
strukturom poluprovodnike i razmišljanja i pokazni materijal
poluprovodnika izolatore povezivanja
- Objašnjava - Uočava razliku - Shvata značaj
nastajanje između pridržavanja
poluprovodnika P i poluprovodnika P i propisa
N tipa N tipa
Dioda - Uočava razliku
- Objašnjava među provodnim i
obrazovanje PN neprovodnim
spoja stanjem diode
- Definiše direktno i - Shvata primjenu
inverzno polarisan dioda u praksi
PN spoj - Uočava razliku
Bipolarni tranzistori između tranzistora
- Poznaje unutrašnju PNP i NPN tipa
strukturu - Crta karakteristike
tranzistora tranzistora
- Navodi vrste - Razlikuje stanja
tranzistora koja postoje kod
- Zna simbole i tranzistora koji radi
elektrode kao prekidač
tranzistora - Shvata primjenu
- Objašnjava princip unipolarnih
rada tranzistora na tranzistora u praksi
modelu sa - Shvata primjenu
zajedničkim tiristora u praksi
emitorom
- Objašnjava
bipolarni tranzistor
kao prekidač
Fet i mosfet
- Zna pojam i
funkciju
unipolarnog
tranzistora (FET)
- Objašnjava
jednosmjerni režim
rada pojačavača sa
26
Formativni ciljevi
FET-ovima
- Poznaje pojam i
funkciju ostalih
vrsta unipolarnih
tranzistora
(MOSFET i Cmos)
Tiristori
- Zna konstrukciju
tiristora

- M.Justinijanović,Električne instalacije i osvetljenje za drugi razred,Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva,Beograd.
- D.Martinović, Električna mjerenja, Zavod za izdavanje udžbenika i nastavnih
sredstava,Beograd,1997.
- R.Opačić, Elektronika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,Beograd, 2003.
- R.Opačić, Osnove elektrotehnike za I razred trogodišnjeg obrazovanja, Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva,Beograd.

- Nastava se izvodi u kabinetu opremljenom računarom sa multimedijskim
paketom, softverom za prikaz različitih vrsta skica i šema u elektrotehnici i
elektronici, uzorcima različitih elektronskih komponenti.

- Usmeno,najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu.
- Pismene vježbe,najmanje jedna u polugodištu .


- Diplomirani inženjer elektrotehnike

Znanja
Predmet Znanja
- Osnovi električnih mašina - Osnovi saobraćaja - Sredstva u saobraćaju
- Elektro-hidraulika - Osnovi automatike - Elektrostatika
- Jednosmjerna struja
- Naizmjenična struja
- Provodnici
- Poluprovodnici
- Pojačivači
- Elektrotehnika - Zaštita na radu - Jednosmjerna struja
- Električne instalacije
27
Znanja
Predmet Znanja
- Napon - Sredstva osiguranja i veze - Signalno sigurnosni uređaji
- Jačina struje za: autostop,
- Provodnici - telekomande i
- Releji zaštite automatizacije ranžirnih
- Elektromagnetizam stanica i putnih prelaza
28
1.2.5. INFORMACIONI SISTEMI ŽELJEZNICE
1. Naziv predmeta: INFORMACIONI SISTEMI ŽELJEZNICE
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 72 72
II
III
IV
Ukupno 72 72

- Upoznavanje sa osnovnim elementima računarskih sistema.
- Upoznavanje sa komunikacionom tehnologijom.
- Razumijevanje informacionih sistema.
- Razumijevanje organizovanja podataka.
- Upoznavanje informacionih sistema na željeznici.
- Ovladavanje stručnom terminologijom neophodnom za komunikaciju u struci.
29
Razred: PRVI
Formativni ciljevi
Uvod u predmet
- Objašnjava pojam - Analizira pojam - Razvija preciznost
informacionih informacionih
sistema sistema
- Objašnjava pojam - Upotrebljava
entiteta pojam entiteta
Osnovni elementi računarskih sistema
- Upoznaje osnovne - Određuje osnovne - Razvija Računarski kabinet
elemente od kojih elemente od kojih interesovanje
se sastoji hardver se sastoji hardver prema novim
- Upoznaje - Analizira elemente saznanjima
računarski softver od kojih se sastoji
hardver
- Analizira računarski
softver
Komunikaciona tehnologija
- Upoznaje osnove - Razlikuje osnovne - Shvata važnost
informacione informacione očuvanja kvaliteta
tehnologije tehnologije - Razvija pravilan
- Upoznaje osnove - Analizira odnos prema
komunikacione informacione zanimanju
tehnologije tehnologije - Razvija smisao za
- Upoznaje - Razlikuje osnovne preciznost
organizaciju komunikacione
komunikacije u tehnologije
željezničkom - Uočava način
saobraćaju komunikacije u
- Opisuje razvoj željezničkom
komunikacione saobraćaju
mreže željeznice - Analizira razvoj
komunikacione
mreže
- Objašnjava odnos - Analizira računarski - Uviđa važnost
informacionog, i poslovni sistem očuvanja kvaliteta
računarskog i - Analizira
poslovnog sistema informacioni sistem
- Opisuje za upravljanje
informacioni sistem saobraćajem
za upravljanje - Rukuje sa
saobraćajem informacionim
- Objašnjava sistemom voza
informacioni sistem - Oblikuje
voza informacioni sistem
voza
Organizovanje podataka
- Opisuje - Analizira - Razvija smisao za
organizaciju organizaciju red i urednost
30
Formativni ciljevi
podataka na podataka
nosiocima - Razlikuje nosioce
podataka podataka
- Objašnjava - Upotrebljava
datoteku daljinara datoteku daljinara
u sistemu
željeznice
Informacioni sistemi na željeznici
- Objašnjava ciljeve - Analizira ciljeve - Razvija pozitivan - Posjeta centru za
razvoja razvoja stav prema novim informatiku na
informacionog informacionog saznanjima željezničkoj stanici
sistema željeznice sistema željeznice - Razvija pravilan - Posjeta jedinici
- Opisuje - Analizira sistem odnos prema vuče
informacioni sistem prodaje usluga u zanimanju
prodaje usluga u putničkom - Shvata važnost
putničkom saobraćaju očuvanja kvaliteta
saobraćaju - Upotrebljava
- Opisuje računarski sistem prodaje
informacioni sistem usluga u putničkom
u oblasti teretnog saobraćaju
saobraćaja - Analizira
- Opisuje informacioni sistem
informacioni sistem za teretni
u oblasti vuče saobraćaj
vozova - Analizira
- Opisuje računarski informacioni sistem
informacioni sistem u vuči vozova
u oblasti - Rukuje
održavanja voznih informacionim
sredstava sistemom u vuči
- Opisuje računarski vozova
informacioni sistem - Analizira računarski
u elektrotehničkoj informacioni sistem
djelatnosti u održavanju
- Opisuje računarski voznih sredstava
informacioni sistem - Analizira
u građevinskoj informacioni sistem
djelatnosti u građevinskoj
djelatnosti

- M.K.Banjanin,Informacioni sistemi Železnice,Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva,Beograd, 2001.

- Nastava se izvodi u kabinetu opremljenom sa računarima.
31


- Diplomirani inženjer računarstva

Znanja
Predmet Znanja
- Komunikaciona tehnologija - Sredstva osiguranja i veza - Telekomunikacioni sistem
- Informacioni sistemi na
željeznici
32
1.2.6. STABILNA POSTROJENJA
1. Naziv predmeta: STABILNA POSTROJENJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II 72 72
III
IV
Ukupno 72 72

- Upoznavanje istorijskog razvoja gradnje željezničkih pruga.
- Sticanje znanja o osnovnim karakteristikama željezničkih pruga.
- Upoznavnje sa projektovanjem i gradnjom željezničkih pruga.
- Sticanje znanja o tehničkim elementima željezničkih pruga.
- Sticanje znanja o elektrificiranim prugama i elektrovuči.
- Razvijanje tačnosti i efikasnosti u radu.
- Razvijanje tehničke kulture.
33
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Osnovni elementi projektovanja željezničkih pruga
- Objašnjava pojam - Određuje pojam trase - Razvija logično - Makete različitih
trase željezničkih željezničke pruge zaključivanje terena,uzdužnog
pruga i geometrijske - Uočava geometrijske - Razvija smisao za profila i poprečnih
karakteristike trase karakteristike trase preciznost profila
- Ilustruje situacioni - Crta i analizira
plan, uzdužni profil i situacioni
poprečni profil plan,uzdužni profil i
- Opisuje poprečni profil
projektovanje - Analizira ekonomske
željezničkih pruga studije urađene o
- Navodi ekonomske opravdanosti
studije izgradnje pruge
- Nabraja faze - Razlikuje faze
projektovanja projektovanja
željezničkih pruga željezničih pruga
Donji stroj pruge
- Definiše donji stroj - Uočava donji stroj - Shvata značaj - Makete
pruge pruge zaštite životne usjeka,zasjeka,nasip
- Nabraja elemente - Određuje elemente sredine a i vještačkih
donjeg stroja pruge donjeg stroja pruge - Shvata značaj objekata na trupu
- Ilustruje elemente - Crta elemente povezivanja pruge
zemljanog trupa zemljanog trupa činjenica
pruge i njihove pruge i navodi nihove
dimenzije dijelove i dimenzije
- Opisuje planum i - Uočava planum i
njegovu širinu njegovu širinu
- Opisuje vještačke - Razlikuje vještačke
objekte na trupu objekte na trupu
pruge pruge
- Nabraja vrste i - Određuje vrste i
namjenu vještačkih namjenu vještačkih
objekata objekata
Gornji stroj pruge
- Nabraja elemente - Razlikuje elemente - Razvija odgovornost - Posjeta željezničkoj
gornjeg stroja pruge gornjeg stroja pruge stanici
- Objašnjava kolosijek - Analizira kolosijek - Katalog sa tehničkim
kao posebnu cjelinu kao posebnu cjelinu elementima gornjeg
gornjeg stroja pruge gornjeg stroja pruge stroja pruge
- Upoznaje : - Analizira zastor i - Poprečni presjeci
zastor,pragove,šine i navodi njegovu ulogu elemenata gornjeg
kolosiječni pribor - Razlikuje vrste stroja pruge
pragova
- Određuje šine koje se
koriste na našim
prugama
- Uočava kolosiječni
34
Formativni ciljevi
pribor
- Analizira skretnice i
ukrštaje
- Uočava međusobno
vezivanje kolosijeka
- Određuje uređenje i
održavanje gornjeg
stroja pruge
- Uočava načine
gradnje gornjeg stroja
pruge
Sistemi električne vuče
- Nabraja sisteme i - Razlikuje opšte
opšte pojmove o pojmove i sisteme
električnoj vuči električne vuče
Elektro vučna postrojenja
- Opisuje podjelu - Razlikuje opšte - Razvija odgovornost - Posjeta željezničkoj
stabilnih postrojenja pojmove i sisteme stanici
električne vuče električne vuče
- Nabraja opšte - Određuje stabilna
pojmove o postrojenja električne
električnoj vuči vuče
- Poznaje napojni - Analizira napojni
dalekovod i dalekovod
električnu - Crta šemu vezivanja
podstanicu napojnog dalekovoda
- Identifikuje
elektrovučnu
podstanicu
Kontaktna mreža
- Nabraja osnovne - Razlikuje osnovne - Razvija odgovornost - Šeme i skice
dijelove i podjelu dijelove i podjele - Shvata značaj - Posjeta željezničkoj
kontaktne mreže kontaktne mreže povezivanja stanici
- Opisuje noseću - Uočava noseću činjenica
konstrukciju i konstrukciju i opremu
opremu za vješanje za vješanje
- Opisuje vozni vod i - Određuje elemente i
elemente iz kojih se svrhu voznog voda
sastoji - Interpretira svrhu i
- Objašnjava način zatezanja
zatezanje voznog voznog voda
voda - Uočava preklope u
- Objašnjava preklope voznom vodu
u voznom vodu - Određuje zadatak i
- Opisuje neutralnu pojam neutralne
sekciju sekcije
- Objašnjava - Razlikuje vrste
sekcionisanje sekcionisanja
35
Formativni ciljevi
kontaktne mreže - Crta šeme
- Opisuje napajanje sekcionisanja na
kontaktne mreže jednokolosiječnim i
- Definiše povratni dvokolosiječnim
vod prugama i šeme
- Objašnjava svrhu postrojenja
uzemljenja sekcionisanja
- Analizira napajanje
kontaktne mreže
- Upoređuje povratni
vod elektrovučne
podstanice i povratni
vod kontaktne mreže
- Uočava mjere zaštite
koje se sprovode u
procesu
projektovanja,izgradn
je i održavanja
željezničkih
postrojenja na
elektrificiranim
prugama
Daljinsko upravljanje
- Objašnjava pojam - Analizira centar - Shvata važnost - Posjeta CDU
daljinskog daljinskog upravljanja nauke u željezničke stanice
upravljanja - Uočava ulogu svakodnevnom
- Opisuje centar komandne table u životu
daljinskog sistemu daljinskog
upravljanja upravljanja
- Objašnjava princip - Uočava način prenosa
rada centra signala do upravnih
daljinskog mjesta
upravljanja

- B.Milošević,Železničke pruge,Saobraćajni fakultet Univerziteta u Beogradu,
Beograd,1988.
- M.Ivić,T.Milojković,S.Stanković,D.Kostić,N.Vučinić,Železnička postrojenja za I,II i
III razred železničke tehničke škole,Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd,1977.
- N.Lemez,Železnička građevinska infrastruktura,Beograd,1983.

- Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom,projektorom,maketama i
materijalom za izradu maketa za potrebe predmeta.

- Usmeno,najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena
u klasifikacionom periodu.
36


- Diplomirani inženjer saobraćaja
- Diplomirani inženjer građevine, niskogradnja

Znanja
Predmet Znanja
- Gornji stroj pruge - Organizacija željezničkog - Postrojenja za izvršenje
- Daljinsko upravljanje - Sredstva osiguranja i veza - Uređaji telekomande
saobraćaja
- Osnovni elementi - Osnovi saobraćaja - Istorijski razvoj saobraćaja
projektovanja željezničkih
pruga
- Kontaktna mreža - Zaštita na radu - Električna postrojenja
- Pruge i pružna postrojenja
- Elementi službenih mjesta - Organizacija prevoza - Elementi stanice
putnika
37
1.2.7. SAOBRAĆAJNA PSIHOLOGIJA
1. Naziv predmeta: SAOBRAĆAJNA PSIHOLOGIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II 72 72
III
IV
Ukupno 72 72

- Upoznavanje sa saobraćajnom psihologijom kao granom psihologije.
- Sticanje znanja o osnovnim psihološkim procesima.
- Razvijanje svijesti o korelaciji psihičkog stanja čovjeka i njegovog ponašanja u
saobraćaju.
- Razumijevanje ponašanja vozača u specifičnim saobraćajnim situacijama.
- Podsticanje učenika na usavršavanje u profesiji.
- Razvijanje samopouzdanja.
- Razvijanje kritičkog mišljenja.
38
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Saobraćajna psihologija kao grana psihologije
- Definise pojam i - Zna predmet - Pretraživanje baza
predmet proučavanja podataka sa
psihologije psihologije Interneta
- Navodi zadatke, - Uočava istorijski
istorijske periode razvoj psihologije i
razvoja psihologije njenih naučnih
i njenih disciplina disciplina
- Objašnjava ulogu i - Uočava značaj
zadatke primjene rezultata
saobraćajne proučavanja
psihologije saobraćajne
- Opisuje savremeni psihologije
saobraćajni sistem - Upoređuje odnos
i mjesto čovjeka u čovjeka i
njemu saobraćajnog
sistema
Čulni procesi
- Definisi pojmove - Razlikuje pojmove - Razvija motivaciju - Recipročno učenje
opažaja, osjeta, opažaja, osjeta i u kom učenici
draži draži naizmjenično
- Opisuje nervni - Uočava stukturu i preuzimaju ulogu
sistem čovjeka funkcionisanje voditelja
- Opisuje čulo vida, nervnog sistema predavača
njegovu strukturu i čovjeka
način nastajanja - Razlikuje stukturu
osjeta vida oka i način
- Navodi sposobnosti nastajanja osjeta
vida(razlikovanje vida
boja, oštrina - Zna sposobnosti
centralnog i čula vida
perifernog vidnog (razlikovanja boja,
polja, širina vid. oštrina centralnog i
polja,adaptacija na perifernog vidnog
svijetlo-mrak. . ) polja, širina vid.
- Navodi strukturu i polja,adaptacija
opisuje čulo sluha oka na svijetlo-
- Opisuje čulo mrak...)
ravnoteze i pokreta - Zna strukturu čula
sluha i način
nastajanja osjeta
sluha
- Upoređuje pojavu
maskiranja zvuka i
pojavu slušnog
umora
- Razlikuje način
nastajanja osjeta
ravnoteže i pokreta
39
Formativni ciljevi
i njihov značaj za
čovjeka – vozača
Opažaj-percepcija
- Objašnjava pojam - Razlikuje pojmove: - Razvija - Navodi primjere iz
opažaja i opažaj, organizaciju odgovornost literature sa
percepcije i zakonitosti sadržajima
- Objašnjava opažaja, iluzije i vezanim za
pojmove: halucinacije intenzivna i
organizovanje - Upoređuje način raznovrsna
opažaja, iluzija i opažanja prostora emocionalna stanja
halucinacija putem čula vida, i ista koristi da
- Opisuje opažanje sluha bolje predstavi
prostora - Razlikuje opažanje sopstvena
posredstvom vida i kretanja i vremena
sluha
- Opisuje opažanje
kretanja i vremena
Pažnja
- Obrazlaže pojam - Uočava pojam i - Razvija spsobnost - Rad u grupama
obim i kolebanje značaj pažnje, logičkog
selektivne pažnje uopšte i kod vozača zaključivanja
- Opisuje pojave - Razlikuje pojave: -
podjele i brzinu podjele pažnje,
skretanja pažnje brzine skretanja
- Opisuje pojavu pažnje, ometanje
ometanja pažnje selektivne pažnje
- Navodi činioce - Razlikuje činioce
selektivne pažnje koji izazivaju
selektivnu pažnju
Motorno ponašanje
- Objašnjava pojam - Upoređuje pojam i
motornog bitne odlike
ponašanja –vještine motornog
- Definiše vrijeme ponašanja-vještine
reakcije, ciljane i - Upoređuje
pokrete praćenja pojmove: vrijeme
reakcije, ciljani
pokreti, pokreti
praćenja
Učenje i pamćenje
- Objašnjava proces - Upoređuje oblike - Razvija spsobnost - Gost na času,
učenja i pamćenja učenja logičkog stručno lice koje se
- Nabraja - Uočava uticaj zaključivanja u praksi bavi
načine,faktore i faktora (okolnosti) učenjem i
metode učenja i na učenje i sticanje pamćenjem
obuke vještina
- Opisuje savremeni - Upoređuje glavne
pristup u obuci činioce u
vozača savremenom
- Objašnjava pristupu obuci
pamćenje vozača
40
Formativni ciljevi
- Navodi uticajne - Zna i analizira
faktore pamćenja faktore od kojih
zavisi efikasnost
pamćenja
Emocija i motivacija
- Definiše pojam i - Upoređuje važnost - Razvija motivaciju
nabraja emocije emocija
- Obrazlaže pojam i (osjećanja)
vrste motiva - Razlikuje emocije
- Objašnjava pojavu uobičajene kod
sukoba motiva ljudi- vozača
- Uočava uticaj
motiva na
ponašanje čovjeka-
vozača
- Upoređuje situacije
sukoba motiva
(frustracije i
konflikti) posebno
u saobraćaju
Psihologija ličnosti
- Objašnjava pojam - Razlikuje bitne - Razvija - Igranje uloga »sad
ličnosti karakteristike odgovornost znam bolje kako
- Navodi važne ličnosti ću«
karakteristike - Razlikuje
ličnosti sposobnosti ličnosti
- Definiše (mentalne,
sposobnosti kao psihomotorne
osobine ličnosti senzorne)
- Definiše - Uočava važnost
temperament i sposobnosti ličnosti
navodi tipove sa aspekta vozača
- Objašnjava u saobraćaju
karakter i - Upoređuje
karakterne crte dominantne
ličnosti karakteristike
- Navodi podjelu ličnosti pojedinih
karakternih crta tipova
- Navodi i opisuje temperamenta
osobine ličnosti vezano za
vezano za ponašanje u
ponašanje u saobraćaju
saobraćaju - Razlikuje podjelu i
značaj karaktera i
karakternih crta u
odnosu na samog
sebe, druge ljude,
posao koji obavlja
pa i u saobraćajnim
situacijama
41
Formativni ciljevi
- Uočava vezu
pojedinih osobina
ličnosti i ponašanja
u saobraćaju
- Indentifikuje
rizične grupe u
saobraćaju
Radno opterećenje i efekti fizičke i klimatske sredine
- Definiše rad,umor i - Uočava uzrok - Shvata značaj
njegove uticajne umora povezivanja
faktore - Uočava faktore koji činjenica
- Nabraja i utiču na intenzitet -
objašnjava efekte umora posebno u
fizičke i klimatske saobraćaju
sredine: buku, - Zna objektivne i
vibracije, subjektivne znake
ubrzanja, umora
klimatske uslove, - Upoređuje pravilne
bolesti putovanja, načine
mikroklimu vozila spriječavanja i
otklanjanja umora
naročito kod vožnje
- Zna efekte fizičke i
klimatske sredine
na vozača
Ergonomski efekti vozila i puta
- Definiše pojam - Uočava značaj - Shvata potrebu
ergonomije vozila i ergonomskog povezivanja teorije
puta pristupa u sistemu i prakse
- Opisuje uređaje sa čovjek - vozilo –
aspekta put
ergonomije(koman - Analizira
de, kontrolni ergonomski pristup
uređaji, sjedište u konstruisanju i
vozača, svjetlosni i opremanju vozila
zvučni uređaji) sa ciljem što bolje
- Opisuje ergonomiju prilagođenosti
elemenata i vozaču
opreme puta(broj i - Uočava ergonomski
širina traka, vrsta aspekt-
saobraćaja, način prilagođenosti
ukrštanja,osvjetlje elemenata i
nje, signalizacija) opreme puta
čovjeku
Ponašanje vozača u specifičnim saobraćajnim situacijama
- Opisuje specifične - Razlikuje činioce u
saobraćajne specifičnim
situacije za vozača saobraćajnim
pod dejstvom situacijama koji
raznih činilaca utiču na vozača
(procjena brzine,
42
Formativni ciljevi
ponašanje pri
preticanju,
ponašanje u koloni,
na pravom putu i u
krivini)
Uticaj negativnih navika vozača
- Objašnjava pojam i - Uočava uticaj - Formira stav o
uticaj alkohola u alkohola na sopstvenoj
saobraćaju psihofizičke odgovornosti
- Opisuje dejstvo sposobnosti vozača
alkohola na - Upoređuje aspekte
organizam negativnog uticaja
- Objašnava uticaj pušenja kod vozača
pušenja na zdravlje - Uočava uticaj
- Objašnjava uticaj ishrane na
ishrane na psihofizičke
organizam vozača sposobnosti vozača
- Opisuje uticaj - Upoređuje moguće
medikamenata na negativne uticaje
sposobnosti vozača medikamenata na
u saobračaju vozača
- Prepoznaje
medikamente sa
negativnim
dejstvom na vozača
Recidivizam – povrat u saobraćaju
- Objašnjava pojam - Upoređuje pojam i
recidivizma u uticajne faktore
saobraćaju recedivizma u
- Navodi sociološka i saobraćaju
psihološka - Zna psihološka
obilježja obilježja ličnosti
povratnika povratnika
- Upoređuje vezu
između povratnika
i njihovog
socijalno-
demografskog
obilježja

- S.Milošević,Saobraćajna psihologija, Naučna knjiga,Beograd,1981.
- V.Vukadinović, Osnove saobraćajne psihologije, Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Beograd,1997.

- Računar
- Internet
- Video projektor
43
- Usmeno,najmanje po jedna provjera znanja u toku klasifikacionog perioda.


- Diplomirani psiholog

Znanja
Predmet Znanja
- Psihologija ličnosti - Bezbjednost saobraćaja - Čovjek kao subjektivni
- Sposobnosti ličnosti sa faktor bezbjednosti
aspekta vozača u saobraćaju saobraćaja
- Značaj čovjeka kao faktora
bezbjednosti
- Zahtjevi saobraćaja i
sposobnosti čovjeka
44
1.2.8. VOZNA SREDSTVA I VUČA VOZOVA
1. Naziv predmeta: VOZNA SREDSTVA I VUČA VOZOVA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II 72 72
III
IV
Ukupno 72 72

- Sticanje osnovnih znanja o istorijskom razvoju željeznica.
- Sticanje osnovnih znanja o željezničkim vozilima.
- Upoznavanje vrste i tipova željezničkih vozila.
- Sticanje osnovnih znanja iz sastava i konstrukcije željezničkih vozila.
- Sticanje osnovnih znanja o uređajima na željezničkim vozilima, uređajima za
bezbjednost saobraćaja,njegovu ekonomičnost i komfor putnika.
- Sticanje osnovnih znanja iz eksploatacije vučnih vozila.
45
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Istorijat željeznica
- Objašnjava istorijat - Prati razvoj željezničkih - Razvija pozitivan - Stiče znanje
željeznice vozila odnos prema posjetom stanicama
- Objašnjava parne zanimanju u kojima su
mašine - Razvija odgovornost sačuvani eksponati
- Objašnjava razvoj - Shvata značaj kola i lokomotiva
parne lokomotive očuvanja životne
- Objašnjava razvoj sredine
dizel lokomotive
- Objašnjava razvoj
električnih
lokomotiva
putničkih kola
teretnih kola
željezničkih vozila u
perspektivi
Željeznička vozila
- Objašnjava - Razlikuje željeznička - Razvija sposobnost - Stiče znanje
željeznička vozila vozila opažanja posjetom stanicama
- Obrazlaže podjelu u kojima su
željezničkih vozila sačuvani eksponati
- Opisuje željeznička kola i lokomotiva
vozila
Putnička kola
- Objašnjava - Razlikuje putnička kola - Razvija pozitivan - Upoznaje se sa
namjenu putničkih - Analizira sastavne stav prema dijelovima i
kola dijelove putničkih kola kvalitetu rada i sklopovima na
- Nabraja vrste - Crta sastavne dijelove ispunjava radne kolima
putničkih kola putničkih kola obaveze - Upoznaje se sa
- Nabraja glavne - Identifikuje uređaje na - Stiče radne navike kolima na
sastavne dijelove putničkim kolima - Razvija pozitivnu željezničkim
- Opisuje glavni nosač - Vrši komparaciju orijentaciju prema stanicama
kola putničkih kola zanimanju
- Objašnjava obrtno - Crta putnička kola
postolje
- Opisuje osovinski
sklop
- Opisuje osovinska
ležišta
- Opisuje tegljaničke
i odbojne uređaje
- Opisuje kolski
sanduk
- Objašnjava
46
Formativni ciljevi
konstrukciju kolskog
sanduka
- Nabraja uređaje
kod putničkih kola
- Opisuje uređaje za
grijanje kola
- Opisuje uređaje za
provjetravanje
- Objašnjava uređaje
za osvjetljenje kola
- Opisuje klima
uređaj na kolima
- Objašnjava
unutrašnji raspored
putničkih kola
- Objašnjava
modernizaciju
putničkog
saobraćaja
Teretna kola
- Objašnjava - Analizira teretna kola - Razvija pozitivan - Upoznaje se sa
namjenu teretnih - Razlikuje teretna kola stav prema kolima na
kola - Identifikuje namjenu kvalitetu rada i željezničkoj stanici
- Nabraja vrste teretnih kola ispunjavanju radnih
teretnih kola - Određuje teretna kola obaveza
- Objašnjava za prevoz stvari i robe - Stiče radne navike
upotrebu i profil - Uočava eksploatacione - Razvija smisao za
kola karakteristike kola ekonomičnost
- Objašnjava natpise - Razvija moć
na kolima zapažanja
- Opisuje obična
otvorena kola
visokih stranica
- Opisuje specijalna
otvorena kola
visokih stranica
- Opisuje obična
zatvorena kola
zatvorena kola
- Opisuje plato i
plitka kola
plato kola za prevoz
automobila
- Opisuje obična
četvoroosovinska
plato kola
plato kola sa četiri i
47
Formativni ciljevi
šest osovina
kola sa pokretnim
krovom
zatvorena kola sa
istovarom pomoću
sabijenog vazduha
kola- cisterne
- Opisuje kola za
naročite svrhe
- Opisuje kola
hladnjače
- Opisuje kontenere
Vučna vozila
- Navodi namjenu - Određuje namjenu - Razvija
vučnih vozila vučnih vozila samopouzdanje
- Nabraja vrste - Pokazuje vučna vozila
vučnih vozila
Dizel vučna vozila
- Nabraja vrste dizel - Prepoznaje dizel vučna - Stiče radne navike - Posjetom Jedinici
vučnih vozila vozila - Razvija logično vuče upoznaje se sa
- Navodi tehničke - Uočava namjenu dizel zaključivanje vučnim vozilom
karakteristike dizel vozila
vozila seije - Razlikuje dijelove i
642/3,644 i 661 sklopove dizel vozila
- Nabraja sastavne - Uočava eksploatacione
dijelove dizel vozila karakteristike dizel
- Opisuje dizel motor vozila
- Objašnjava prenos - Vrši komparaciju
snage kod dizel između dizel vozila
vozila - Crta uređaje dizel vozila
- Objašnjava
pomoćne uređaje
- Opisuje obrtna
postolja
- Objašnjava
obilježavanje dizel
vozila
Električna vučna vozila
- Nabraja vrste - Razlikuje električna - Stiče radne navike - Stiče znanje
elektro vučnih vučna vozila - Shvata značaj prepoznavanjem
vozila - Uočava da električna potrebe zaštite na dijelova i sklopova
- Navodi tehničke vozila služe za radu električnih vozila u
karakteristike prevlačenje vozova - Razvija odgovornost depou
električnih vozila - Razlikuje dijelove i
serije 461 i 412/416 sklopove električnih
- Nabraja sastavne vozila
48
Formativni ciljevi
dijelove - Uočava eksploatacione
elektrovučnih vozila karakteristike
- Opisuje mehaničke električnih vozila
dijelove - Vrši komparaciju
- Opisuje električne električnih vozila
dijelove - Crta uređaje električnih
- Opisuje električna vozila
vučna vozila
monofazne struje
25kv,50Hz
- Opisuje
elektromotorni voz
monofazne struje
25kv,50Hz
- Objašnjava
obilježavanje
električnih vozila
Kočnice na željezničkim vozilima
- Objašnjava - Uočava kočnice na - Razvija logičko - Posjeta
automatsku željezničkim vozilima razmišljanje željezničkim
produženu kočnicu - Razlikuje princip rada - Povezuje uzroke i stanicama
sa sabijenim kočnica posljedice - Uređaji i dijelovi
vazduhom - Uočava kočione uređaje - Razvija moć kočnica
- Opisuje princip rada - Analizira rad kočnih zapažanja
kočnica sa sistema
sabijenim vazduhom - Crta kočne uređaje
- Objašnjava uređaj
za kočenje u
slučaju opasnosti
- Opisuje uređaj na
putničkim i
teretnim kolima
- Objašnjava
proračun snage
kočnica
Eksploatacija vučnih vozila
- Objašnjava - Određuje djelatnost - Razvija sposobnost - Pismena vježba:
djelatnost i vuče u obavljanju analitičkog Izračunati
organizaciju vuče željezničkog saobraćaja mišljenja eksploatacione
- Definiše sredstva - Planira izvršenje rada - Razvija pokazatelje vučnih
vuče na osnovu smopouzdanje vozila
- Nabraja vrste eksploatacionih - Razvija odgovornost
vučnih vozila pokazatelja vučnih
- Objašnjava vozila
eksploatacione - Uočava sredstva vuče
pokazatelje vučnih
vozila
49
Formativni ciljevi
Proračun vuče
- Navodi namjenu - Određuje uslove - Razvija sposobnost - Pismena vježba:
proračuna vuče kretanja vozova i analitičkog - Na modelu voza
- Objašnjava sile koje iskorišćenja vučne snage mišljenja izvršiti proračun
djeluju na voz lokomotive - Razvija eksploatacionih
- Objašnjava vučnu - Određuje koje sile samopouzdanje pokazatelja
silu vučnog vozila djeluju na vozove pri - Stiče radne navike
- Objašnjava kretanju - Uviđa vezu teorije i
adhezionu vučnu - Određuje opterećenje prakse
silu voza - Shvata značaj
- Objašnjava vučnu - Prognozira vožnju voza pridržavanja
silu dizel vozila - Uočava sile koje djeluju propisa
- Objašnjava vučnu suprotno kretanju voza
silu električnog - Analizira teorijske
vučnog vozila prilike na kretanje voza
- Nabraja sile koje - Izrađuje vremena
djeluju suprotno vožnje voza
smjeru kretanja
voza
- Objašnjava otpore
vozila
- Objašnjava otpore
pruge
- Objašnjava ukupne
otpore
- Opisuje uzdužni
profil pruge
- Opisuje opterećenje
vučnog vozila
- Poznaje
određivanje
vremena vožnje
Održavanje voznih sredstava
- Objašnjava - Uočava održavanja po - Razvija sposobnost - Primjenjuje propise
održavanje voznih pitanju funkcionalnosti i analitičkog za upotrebu voznih
sredstava pouzdanosti vučnih mišljenja sredstava
- Nabraja vrste vozila u eksploataciji -
održavanja voznih - Crta ciklus održavanja
sredstava željezničkih vozila
- Navodi vrste,
rokove,cikluse
održavanja voznih
sredstava

- Đ.Bosić,Vozna sredstva i vuča vozova, Zavod za novinsko- izdavačku delatnost JŽ,
Beograd,1980.
- D.Paunović,R.Žerajić,Železnička vozna sredstva i vuča vozova,Zavod za novinsko-
izdavačku delatnost JŽ, Beograd,1976.
- Izdanje železničko transportnih organizacija, Teretna kola, Beograd, !987.
50
- Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom sa multimedijskim
paketom,softverom za prikaz skica i šema i uzoraka mehaničkih komponenti.

- Pismeno,najmanje jedna pismena vježba u polugodištu.



Znanja
Predmet Znanja
- Putnička kola - Eksploatacija vučenih vozila - Evidencija putničkih kola
- Putnička kola - Eksploatacija željeznica - Osovinski sklop
- Teretna kola - Obrtno postolje
- Osovinski ležaj
- Odbojnički uređjaj
51
1.2.9. TRANSPORTNO PRAVO, MARKETING I ŠPEDICIJA
1. Naziv predmeta: TRANSPORTNO PRAVO, MARKETING I ŠPEDICIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II 72 72
III
IV
Ukupno 72 72

- Upoznavanje sa osnovnim pojmovima iz oblasti prava.
- Upoznavanje sa osnovnim pojmovima i podjelom saobraćajnog prava.
- Sticanje osnovnih znanja iz oblasti saobraćajnog prava.
- Sticanje osnovnih znanja o subjektima i načinu poslovanja u pomorskom,
željezničkom, drumskom i vazduhoplovnom saobraćajnom pravu.
- Sticanje znanja o osnovnim karakteristikama uslužne ekonomije.
- Upoznavanje sa pojmom marketinga usluga.
- Sticanje znanja o osnovnim karakteristikama marketinga usluga.
- Upoznavanje sa marketing istraživanjem usluga.
- Razumijevanje značaja i uloge marketinga u saobraćaju.
- Upoznavanje sa osnovama špediterske djelatnosti.
- Sticanje znanja o propisima koji regulišu rad špedicije.
- Sticanje znanja o organizaciji špediterske djelatnosti.
- Sticanje osnovnih znanja o ugovorima u privredi.
- Sticanje osnovnih znanja o hartijama od vrijednosti.
- Razvijanje samopouzdanja.
- Razvijanje odgovornosti za poštovanje zakonske regulative.
- Razvijanje dobre komunikacije i spemnosti za saradnju i timski rad.
- Upoznavanje sa pojmom uslužna ekonomija.
- Ovladavanje stručnom terminologijom neophodnom za komunikaciju u struci.
- Razumijevanje neophodnosti pravilnog korišćenja stručne literature.
52
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Pravo
- Definiše pravne - Upoređuje važnost - Razvija pozitivnu
pojmove poznavanja i orijentaciju prema
- Objašnjava pravna korišćenja osnovnih zanimanju
načela značajna za pravnih pojmova - Stiče samopouzdanje
primjenu pravnih - Razlikuje pravne i odgovornost
propisa propise različite
- Objašnjava podjelu i pravne snage
navodi karakteristike - Razlikuje redoslijed
prava primjene pravnih
propisa na konkretan
pravni posao
- Upoređuje podjelu i
osnovne
karakteristike
transportnog prava
- Razlikuje izvore
transportnog prava
- Uočava podjelu
izvora transportnog
prava
Privredno pravo
- Upoznaje izvore i - Uočava suštinu - Razvija - Gost na času
pojam privrednog privrednog prava komunikativnost i (rukovodilac
prava - Uočava razliku prilagodljivost privrednog društva)
- Definiše subjekte i između subjekta i - Razvija smisao za - Posjeta nekoj
predmet privrednog predmeta privrednog organizaciju i kompaniji
prava prava preduzetništvo
- Objašnjava - Uočava ulogu - Stiče sposobnost za
povezanost privrednog prava u timski rad
privrednog i privredi - Shvata potrebu
obligacionog prava - Razlikuje prava, povezivanja teorije i
- Navodi i objašnjava obaveze i prakse
osnovne oblike odgovornosti
privrednih - Identifikuje oblike
djelatnosti privrednih
- Pojašnjava pojam djelatnosti
pravnog lica - Razlikuje pojam
- Definiše i pravnog i fizičkog
objašnjava lica
djelatnost - Uočava ulogu
preduzetnika preduzetničke
- Definiše i djelatnosti
objašnjava - Određuje ulogu,
djelatnost Ortačkog organizaciju i
društva djelatnost Ortačkog
- Definiše i društva
53
Formativni ciljevi
djelatnost organizaciju i
Komanditnog društva djelatnost
- Definiše i Komanditnog društva
djelatnost organizaciju i
Akcionarskog društva djelatnost
- Definiše i Akcionarskog društva
djelatnost Društva sa organizaciju i
ograničenom djelatnost Društa sa
odgovornošću ograničenom
odgovornošću
- Upoređuje, analizira
i razlikuje oblike
privrednih društava
Pojam transportnog prava
- Željeznički - Uočava značaj - Razvija sposobnost - Posjeta preduzeću
saobraćaj željezničkog za saradnju nekog od navedenih
- Objašnjava pojam, saobraćajnog prava - Razvija pozitivan vidova saobraćaja
predmet i subjekte - Predviđa obaveze i stav prema
željezničkog prava odgovornosti zanimanju
- Opisuje organizaciju ugovornih strana u
poslova prevoza u željezničkom
željezničkom saobraćaju
saobraćaju - Uočava značaj
- Definiše ugovor u drumskog
željezničkom saobraćajnog prava
saobraćaju Prepoznaje subjekte
- Drumski saobraćaj i predmet u
- Objašnjava pojam, drumskom
predmet i subjekte saobraćajnom
drumskog pravu
saobraćajnog prava - Predviđa obaveze i
- Opisuje organizaciju odgovornosti
poslova prevoza u ugovornih strana u
drumskom drumskom
saobraćaju saobraćaju
- Definiše ugovor u - Uočava značaj
drumskom pomorskog prava
saobraćaju - Prepoznaje subjekte
- Vodni saobraćaj i predmet u
- Objašnjava pojam, pomorskom pravu
predmet i subjekte - Predviđa obaveze i
- pomorskog prava odgovornosti
Opisuje organizaciju ugovornih strana u
poslova prevoza u pomorskom
pomorskom saobraćaju
saobraćaju - Uočava značaj
- Definiše ugovor u vazduhoplovnog
pomorskom saobraćajnog prava
54
Formativni ciljevi
saobraćaju - Određuje subjekte i
- Vazdušni saobraćaj predmet u
- Objašnjava pojam, vazduhoplovnom
predmet i subjekte saobraćajnom pravu
vazduhoplovnog - Predviđa obaveze i
prava odgovornosti
- Opisuje organizaciju ugovornih strana u
poslova prevoza u vazdušnom
vazdušnom saobraćaju
saobraćaju - Uočava značaj prava
- Definiše ugovor u u unutrašnjem
vazdušnom saobraćaju
saobraćaju - Određuje subjekte i
- Unutrašnji predmet u pravu u
saobraćaj unutrašnjem
- Objašnjava pojam, saobraćaju
predmet i subjekte - Predviđa obaveze i
prava u unutrašnjem odgovornosti
saobraćaju ugovornih strana u
- Opisuje organizaciju unutrašnjem
poslova prevoza u saobraćaju
unutrašnjem
saobraćaju
- Definiše ugovor u
unutrašnjem
saobraćaju
Bankarske organizacije
- Nabraja vrste banaka - Razlikuje vrste - Razvija smisao za
- Nabraja štedno banaka organizaciju i
kreditne organizacije - Razlikuje štedno- preduzetništvo
- Opisuje službu kreditne organizacije - Stiče sposobnost za
društvenog - Uočava značaj službe timski rad
knjigovodstva društvenog - Shvata potrebu
knjigovodstva povezivanja teorije i
prakse
Bankarski poslovi
- Objašnjava pojam i - Razlikuje bankarske - Razvija logičko - Zbirka obrazaca za
vrste bankarskih poslove zaključivanje obavljanje
poslova - Uočava subjekte - Povezuje uzroke i bankarskih poslova
- Navodi subjekte bankarskih poslova posljedice
bankarskih poslova - Analizira izdavanje
- Poznaje izdavanje bankarskih obveznica
bankarskih obveznica
i založnica
Hartije od vrijednosti
- Upoznaje pojam, - Uočava vrste hartija - Edukativna radionica
osobine i vrste od vrijednosti - Razvija preciznost (Uvid u originalne
hartija od vrijednosti - Razlikuje mjenicu i primjere hartija od
- Opisuje i ilustruje ček vrijednosti)
55
Formativni ciljevi
mjenicu i ček - Razlikuje akciju i
- Objašnjava pojam obveznicu
akcije i obveznice
Poslovi platnog prometa
- Opisuje plaćanje - Interpretira plaćanje - Razvija odgovornost - Zbirka obrazaca za
preko računa u preko računa u obavljanje platnog
bankama bankama prometa
- Definiše gotovinski i - Uočava gotovinski i
bezgotovinski platni bezgotovinski platni
promet promet
- Objašnjava žiro- - Opisuje svrhu i
račun upotrebu žiro-
- Objašnjava akreditiv računa
- Poznaje instrumente - Razlikuje
platnog prometa instrumente platnog
prometa
Pojam ugovora
- Upoznaje pojam - Određuje pojam i - Razvija logičko Vježba:
obligacionog odnosa vrste obligacionih zaključivanje - Izrada ugovora
- Definiše pojam odnosa - Povezuje uzroke i
ugovora - Prepoznaje osnovne posljedice
- Pojašnjava elemente ugovora
specifičnosti ugovora - Uočava značaj
u privredi zaključivanja
- Definiše načela ugovora u privredi
ugovora u privredi - Analizira i razlikuje
- Navodi i opisuje ugovore u privredi po
vrste ugovora u vrstama
privredi - Upoređuje ugovore u
privredi sa drugim
ugovorima
Skladišta
- Objašnjava pojam - Razlikuje pojam - Razvija smisao za - Posjeta skladištu
skladišta skladišta u užem i red i urednost
- Opisuje skladištenje širem smislu
- Opisuje skladišni - Planira skladištenje
sistem - Uočava komponente
- Nabraja poslove skladišnog sistema
skladišne službe - Predviđa osnovne
- Objašnjava zahtjeve poslove skladišne
skladišnog poslovanja službe: prijem robe,
smještaj i čuvanje,
izdavanje i otprema
robe
- Uočava osnovne
zahtjeve skladišnog
poslovanja
56
Formativni ciljevi
Transportno osiguranje
- Objašnjava značaj - Određuje značaj - Razvija pozitivnu Vježba:
osiguranja osiguranja orijentaciju prema - Sklapanje ugovora sa
- Poznaje istoriju - Razlikuje vrste zanimanju i bez ugovorene
osiguranja u prevozu osiguranja u prevozu - Razvija smisao za franšize
- Nabraja vrste - Uočava značajne ekonomičnost
osiguranja u prevozu organizacije - List pokrića i potvrda
- Navodi značajne osiguranja o zaključenom
organizacije - Uočava osnovne osiguranju
osiguranja karakteristike
- Objašnjava društva pojedinih
za uzajamno organizacijskih
osiguranje oblika
- Objašnjava pojmove - Uočava značaj
osiguranja vrijednosti
- Nabraja vrste osiguranja
osiguranja - Određuje premije
- Navodi ugovorene osiguranja
stranke - Uočava osnovne
- Objašnjava postupak pojmove osiguranja:
sklapanja ugovora svota osiguranja,
- Objašnjava franšize rizik,
- Objašnjava postupak interes,
sklapanja ugovora s osigurani slučaj,
franšizom premija
- Opisuje predmet - Razlikuje vrste
osiguranja osiguranja
- Obrazlaže ponudu - Razlikuje elemente
osiguranja ugovora osiguranja
- Objašnjava list - Određuje postupak
pokrića sklapanja ugovora sa
- Objašnjava potvrdu o ugovorenom
zaključenom franšizom
osiguranju - Uočava franšizu
- Određuje postupak
sklapanja ugovora
bez ugovorene
franšize
- Upoređuje: predmet
osiguranja, ponudu
osiguranja, list
pokrića i potvrdu o
zaključenom
osiguranju
- Uočava
karakteristike
dokumenata o
sklopljenom ugovoru
o osiguranju i njhove
prednosti u
57
Formativni ciljevi
konkretnim
slučajevima
Špedicija
- Objašnjava nastanak - Uočava značaj - Razvija odgovornost - Obilazak špediterske
i razvoj špedicije špedicije - Razvija agencije
- Definiše pojam - Poznaje razvoj komunikaciju,
špedicije špedicije spremnost i Vježbe:
- Navodi vrste - Razlikuje vrste sposobnost za timski - Izrada zahtjeva
špedicije špedicije rad - Izrada ponude
- Objašnjava primjenu - Uočava primjenu - Izrada
INCOTERMS-a INCOTERMS pretkalkulacije
- Nabraja - Poznaje propise i - Popunjavanje
međunarodne i pravila koja regulišu tovarnog lista
nacionalne propise špeditersku - Obračun troškova
koji regulišu djelatnost
špeditersku - Poznaje konvencije
djelatnost koje regulišu
- Objašnjava osnovne špeditersku
poslove špediterske djelatnost
djelatnosti - Razlikuje norme i
- Nabraja tarifno- propise koji regulišu
konjukturne poslove špeditersku
- Objašnjava ugovore djelatnost
o: špediterskoj - Poznaje nacionalne
djelatnosti, zakone i propise koji
vaganju i sortiranju regulišu pitanja
robe špediterske
- Nabraja operativne djelatnosti
poslove špeditreske - Poznaje osnovne
djelatnosti poslove špediterske
- Opisuje garantno djelatnosti
pismo - Razlikuje tarifno-
konjukturne poslove
- Razlikuje poslove:
instradacije,
akvizicije, refakcije,
dispozicije i
reklamacije
- Vrši promociju
špediterske usluge
- Obrađuje zahtjev za
špediterske poslove
- Izrađuje špeditersku
ponudu na osnovu
zahtjeva
- Poznaje transportne
klauzule
kupoprodajnih
ugovora
- Razlikuje postupke
58
Formativni ciljevi
istraživanja tržišta
- Izrađuje
pretkalkulacije
špediterskog posla i
poslove vezane za
zaključivanje
ugovora
- Izrađuje špediterske
fakture
- Izvodi poslove:
ispostavljanja
prevoznih isprava,
organizovanja
otpreme, carinjenja,
osiguranja i ukupnog
prometa
- Popunjava tovarni
list
- Popunjava konosman
- Vrši zaključivanje
ugovora o vaganju i
sortiranju
- Obavlja poslove
kvalitativnog i
kvantitativnog
prijema robe
ugovora o pakovanju
- Poznaje obračun
troškova
- Razlikuje poslove,
uvoza, izvoza,
tranzita i sajamskih
poslova
sajamskih poslova
- Shvata pojam
garantnog pisma i
njegovu upotrebu
Marketing
- Poznaje pojam i - Razlikuje vrste - Razvija Vježbe:
definiciju marketinga interesovanje prema - Crtanje šeme
marketinga - Razlikuje osnovne novim saznanjima karakteristika
- Zna pojam uslužne karakteristike - Razvija sposobnost uslužne ekonomije
ekonomije uslužne ekonomije opažanja - Crtanje šeme
- Poznaje pojam - Vrši komparaciju elemenata tržišta
industrijske osnovnih usluga
ekonomije karakteristika - Crtanje šeme
- Poznaje pojam industrijske i uslužne karakteristika
tržišta usluga ekonomije marketinga usluga
59
Formativni ciljevi
- Poznaje pojam - Razlikuje elemente
marketinga usluga tržišta usluga
(tražnja, ponuda,
karakteristike,
konkurencija,
segmentacija,
standardi)
- Razlikuje
karakteristike
marketinga usluga
(nedodirljivost,
neseparabilnost,
promjenljivost,
kvarljivost)

- B.Ivošević, Saobraćajno pravo, Beograd, 2008.
- M.Vukčević, M.Dokić, Poslovno pravo, Bar, 2006.
- S.Kostadinović,Transportno pravo marketing i špedicija,Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva,Beograd,2001.
- S.Kostadinović,Transportno pravo,Beograd,1997.
- Zakonska akta.

- Računar
- Grafoskop
- Projektno platno
- Dijaprojektor
- Folije za grafoskop

- Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu.
- Pismeno, pismene vježbe, najmanje jedna u polugodištu.


- Diplomirani pravnik
60
Znanja
Predmet Znanja
- Ugovori u prevozu - Organizacija prevoza - Ugovori u prevozu
- Prevozne isprave putnika - Prevozne isprave
- Transportno računovodstvo - Poslovna dokumentacija
- Pojam i definicija - Tehnologija i organizacija - Pojam i zadatak marketinga
marketinga prevoza na željeznici
- Vučna vozila - Zaštita na radu - Pantograf
- Glavni prekidač
- Sistem uzemljenje
električnih vozila
- Transportno pravo, - Organizacija prevoza stvari - Pojam ugovora
marketing i špedicija - Skladišta
- Transportno osiguranje
- Špedicija
61
1.2.10. ORGANIZACIJA PREVOZA STVARI
1. Naziv predmeta: ORGANIZACIJA PREVOZA STVARI
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II 72 72
III 72 72
IV
Ukupno 144 144

- Upoznavanje cjelokupnog postupka u vezi sa prijemom stvari u otpravnoj stanici.
- Upoznavanje sa prevoženjem i izdavanjem stvari u uputnoj stanici.
- Upoznavanje propisa iz potražno-reklamacione službe.
- Upoznavanje sa carinskim postupkom kod međunarodnih pošiljaka.
- Osposobljavanje da samostalno izvršavaju sve poslove i zadatke u procesu
prevoza.
- Ukazivanje na ulogu kao predstavniku željeznice u kontaktima sa korisnicima
prevoza.
- Osposobljavanje za otklanjaje nepravilnosti u izvršavanju ugovornih obaveza.
- Upoznavanje metode racionalizacije prevoza, prednosti paletizacije i
kontenerizacije.
- Upoznavanje prednosti ostalih savremenih vidova transporta.
- Osposobljavanje za primjenu tarifskih propisa o računanju prevoznine za
denčane.
- Osposobljavanje za primjenu tarifskih propisa o računanju kolske pošiljke.
- Osposobljavanje za računanje prevoznine pri posebnim uslovima prevoza.
- Upoznavanje ostalih poslova transportno – komercijalne službe.
- Praktično obučavanje za dopunu i izmjenu postojećih propisa.
- Upoznavanje sa korišćenjem stručne literature.
62
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Transportno manipulativni poslovi
- Objašnjava - Uočava djelatnost
transportno rada
manipulativne
poslove
Opšte odredbe o prevozu pošiljaka

- Nabraja propise koji - Razlikuje vrste robe - Razvija pozitivan - Posjeta magacinu
regulišu prevoz - Prepoznaje sredstva stav prema kvalitetu željezničke stanice
stvari za rad rada i ispunjavanju
- Nabraja službena - Određuje radno radnih obaveza
mjesta za prijem i vrijeme magacina - Razvija smisao za
izdavanje stvari - Analizira obrasce za efikasnost i
- Opisuje postrojenja, rad i njihovu podjelu produktivnost
uređaje i ostala - Određuje prateću - Uočava značaj
sredstva za rad dokumentaciju kvalitetnog rada
- Definiše organizaciju - Određuje sredstva za - Razvija smisao za
rada transportne prevoz robe tačnost i urednost
službe - Određuje način - Stiče radne navike
- Definiše radno kontrole
vrijeme magacina - Planira put prevoza
- Navodi obrasce za robe
rad i njihovu podjelu - Poznaje faktore koji
- Nabraja izvršioce, utiču na kvalitet
transportne usluge i usluge
organizaciju rada sa - Uočava značaj
pošiljkama propisa koji regulišu
- Obrazlaže stavljanje prevoz stvari
tarifa na uvid i - Određuje davanje
davanje objašnjenja službenih podataka
- Obrazlaže davanje - Planira otpravljanje
službenih podataka i službene pošte
otpravljanje - Uočava značaj
službene pošte i čuvanja
prepiske upotrijebljenih
- Obrazlaže čuvanje knjiga i obrazaca
upotrijebljenih - Identifikuje
knjiga i obrazaca predmete isključene
- Nabraja predmete iz prevoza i
isključene iz prevoza predmete koji se
i predmete koji se uslovno primaju na
uslovno primaju na prevoz
prevoz - Prepoznaje oblike
- Objašnjava pojam zabrane prevoza i
zabrane prevoza i obustave saobraćaja
obustave saobraćaja
63
Formativni ciljevi
Poslovi koji prethode prijemu stvari na prevoz
- Objašnjava - Rješava problem - Razvija odgovornost - Posjeta magacinu
naručivanje, izbor i naručivanja, izbora i - Razvija svijest o željezničke stanice
dostavu kola za dostave kola za važnosti kvalitetnog - Potrebni obrasci za
utovar utovar rada rad
- Opisuje određivanje - Reaguje na - Razvija sposobnost
granice tovarenja prekoračenje granice komuniciranja
kola tovarenja - Stiče navike tačnosti
- Definiše dovoz i - Određuje uslove i sistematičnosti u
smještanje stvari prijema stvari radu
- Objašnjava - Analizira
popunjavanje popunjavanje
tovarnog lista propratne
- Nabraja priloge dokumentacije
tovarnog lista - Analizira propratnu
- Objašnjava dokumentaciju
pakovanje stvari - Uočava mjesta
- Objašnjava postavljanja listica
obilježavanje i - Suočava se sa
stavljanje listica na problemima
komade denčanih smještaja stvari
stvari - Knjiži tovarne listove
- Opisuje zavođenje - Prepoznaje tipove
tovarnih listova u ambalaže za
knjigu otpravljanja pojedine vrste stvari
Prijem pošiljaka na prevoz
- Navodi uslove - Određuje uslove - Razvija ekološku - Posjeta magacinu
prijema stvari na prevoza svijest željezničke stanice
prevoz - Upotrebljava propise - Razvija motivaciju i
- Definiše prevozni put za tovarenje stvari samopouzdanje
- Objašnjava dostavu - Knjiži upotrijebljene - Razvija sposobnost
kola na utovar plombe logičkog razmišljanja
- Pregleda tovarni list - Analizira način i zaključivanja
- Opisuje utvrđivanje utvrđivanja težina i - Razvija snalažljivost
težine, broja sadržine kod i sposobnost za
komada i sadržine pošiljaka timski rad
kod pošiljaka - Reaguje na - Uočava značaj
- Pojašnjava tovarenje prekoračenje rokova kvalitetnog rada
stvari utovara, odnosno - Stiče samostalnost u
- Objašnjava utovar predaje pošiljaka radu
stvari koje vrši - Proračunava
pošiljalac, odnosno prevozne troškove
željeznica - Uočava značaj
- Opisuje kontrolno zaključenja ugovora
vaganje o prevozu
- Objašnjava - Prepoznaje slučajeve
stavljanje listica, u kojima se može
zatvaranje i vršiti utovar van
plombiranje kola staničnog područja
- Upoznaje pošiljaoca - Suočava se sa
64
Formativni ciljevi
sa rokovima utovara usputnim
kolskih i rokovima manipulacijama i
predaje denčanih predajom stvari
pošiljaka stanicama
- Opisuje - Rješava potrebe
zaključivanje pretovara kola
ugovora o prevozu - Određuje prevozni
- Objašnjava postupak put
preuzimanja stvari - Planira predaju
koje nijesu pošiljaka vozovima
primljene na prevoz - Rješava potrebe
- Obrazlaže predaju utovara kolskih
pošiljaka vozovima pošiljaka van
- Navodi slučajeve staničnog područja
utovara kolskih - Vrši kontrolno
pošiljaka van vaganje
staničnog područja - Rješava usputnu
- Opisuje usputnu manipulaciju i
manipulaciju i predaju stvari
predaju stvari stanicama kao i
stanicama ostavljanje kola i
- Objašnjava stvari u usputnim
ostavljanje kola i stanicama
stvari u usputnim - Rješava problem
stanicama pretovara kola
- Pojašnjava pretovar
kola
Prevoz pošiljaka
- Opisuje organizaciju - Planira prevoz stvari - Razvija smisao za - Posjeta magacinu
prevoza denčanih - Rješava praćenje ekonomičnost i željezničke stanice
pošiljaka stvari u toku prevoza produktivnost
- Definiše pokretanje - Određuje vrijeme - Razvija preciznost i
kola za otpremu predaje stvari i tačnost
denčanih pošiljaka pošiljki - Shvata značaj
- Objašnjava tovarnicu - Poznaje postupke poštovanja propisa
K-218 koji prethode - Razvija ekološku
- Pojašnjava postupak otpremanju pošiljaka svijest
pri prevozu - Vodi računa o - Razvija odgovornost
pošiljaka, pretovaru pošiljaka
otpremanju pošiljaka - Poznaje postupak
vozovima i prevozu predaje i prijema
denčanih pošiljaka pošiljaka u
- Objašnjava pretovar stanicama prelaza
pošiljaka - Analizira i rješava
- Objašnjava predaju i smetnje pri prevozu
prijem pošiljaka u - Identifikuje pošiljke
prelaznim stanicama koje se moraju
- Nabraja pošiljke koje pratiti
se moraju pratiti - Suočava se sa
- Upoznaje se sa smetnjama pri
65
Formativni ciljevi
smetnjama pri prevozu
prevozu
Poslovi koji se odnose na izdavanje stvari
- Opisuje pripremu za - Knjiži prispjelu - Razvija smisao za - Posjeta magacinu
izdavanje prispjelih dokumentaciju preciznost i tačnost željezničke stanice
pošiljaka - Određuje postupak u radu
- Objašnjava predaje stvari - Razvija ekološku
zavođenje tovarnih - Određuje vrijeme svijest
listova u knjigu odnošenja stvari - Razumije značaj
prispijeća - Analazira prevozne preciznosti i
- Objašnjava pregled troškove profesionalnosti u
prispjelih tovarnih - Vrši korekcije pri obavljanju poslova
listova i prevozu stvari - Razvija sposobnost
zaračunavanje - Bira odgovarajući za urednost i
prevoznih troškova postupak preglednost u radu
- Izvještava primaoca izvještavanja - Razvija
o prispijeću stvari primaoca o samopouzdanje
- Definiše pripremu za prispijeću stvari - Razvija sposobnost
izdavanje prispjelih - Računa prevozne za saradnju
pošiljaka troškove - Razvija odgovornost
- Objašnjava postupak - Odobrava pristup
iskupljenja tovarnih istovaru i odnošenju
listova i naplate pošiljaka
prevoznih troškova - Rukuje izdavanjem
- Objašnjava postupak prispjelih pošiljaka
izdavanja i - Suočava se sa
odnošenja stvari problemom
- Objašnjava način izdavanja nepotpuno
izdavanja nepotpuno prispjelih ili
prispjelih, oštećeih oštećenih pošiljaka
ili uhištenih pošiljaka - Poznaje rokove
- Izvještava o roku istovara i odnošenja
istovara i odnošenja stvari
stvari - Rješava smetnje pri
- Opisuje izmjenu izdavanju stvari
ugovora o prevozu - Razlikuje uslove
- Definiše ponovnu rekspedicije
predaju – - Rješava problem u
rekspediciju slučaju pojave
pošiljaka smetnje pri
- Upoznaje se sa izdavanju
smetnjama pri - Uočava značaj
izdavanju stvari računanja ležarine i
- Objašnjava prodaju kolske dangubnine
stvari - Razlikuje uslove koji
- Objašnjava prethode prodaji
računanje ležarine i stvari
kolske dangubnine - Vrši prekartiranje
- Pojašnjava pošiljaka
prekartiranje
66
Formativni ciljevi
pošiljaka
Zakonski propisi
- Opisuje osnovnu - Uočava primjenu - Razvija pozitivnu - Pismena vježba:
djelatnost željeznice zakonskih propisa pri orijentaciju prema Zakonski propisi
- Objašnjava prevozu stvari zanimanju
zaključivanje - Razvija sposobnost - Povezuje uzroke i
ugovora o prevozu i povezivanja znanja posljedice
prijem stvari na iz različitih oblasti - Razvija smisao za
prevoz - Rješava probleme red i urednost
- Opisuje izvršenje reklamacija
prevoza - Rješava probleme u
- Objašnjava postupak slučaju smetnji u
u slučaju smetnji u izvršenju prevoza
izvršenju prevoza - Poznaje obaveze
- Objašnjava željeznice prema
odgovornost korisnicima usluga
željeznice - Kritički procjenjuje
- Opisuje reklamacije odnos željeznice
iz ugovora o prevozu prema prevozu stvari
- Pojašnjava
zastarjelost
potraživanja
67
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Posebni slučajevi u prevozu stvari
- Navodi slučajeve - Poznaje postupak sa - Razvija - Posjeta magacinu
prodaje stvari i viškom i nađenim samopouzdanje željezničke stanice
postupke sa viškom i stvarima kao i slučaj - Razvija odgovornost
nađenim stvarima prodaje - Shvata potrebu
- Objašnjava - Poznaje postupak u povezivanja teorije i
stavljanje zabrane slučaju prekoračenja prakse
na pošiljke i njihova tovarnog profila - Razvija sposobnost
plijenidba - Poznaje postupak u prepoznavanja
- Nabraja posebne slučaju izmjene problema i nalaženje
potvrde o prijemu ili ugovora o prevozu rješenja
izdavanju pošiljke - Rješava problem
- Opisuje uništenje zalutalih pošiljaka
stvari - Određuje postupak
- Definiše uzimanja za slučaj smetnji pri
uzoraka stvari prevozu i izdavanju
- Objašnjava postupak stvari
sa zalutalim - Poznaje postupak u
pošiljkama slučaju prekoračenja
- Obrazlaže postupak tovarnog profila
u slučaju - Pravi izmjene
prekoračenja ugovora o prevozu
tovarenja kola - Rješava smetnje pri
- Pojašnjava postupak prevozu odnosno
u slučaju izmjene izdavanju stvari
ugovora o prevozu - Predviđa postupak
- Objašnjava slučaj utovara ili istovara
smetnje pri prevozu van staničnog
odnosno pri područja
izdavanju stvari
- Navodi slučajeve u
kojima se vrši utovar
ili istovar van
staničnog područja
Posebne vrste pošiljaka
- Pojašnjava slučajeve - Razlikuje vrste - Razvija svijest o - Pismena vježba iz
prevoza posmrtnih prevoza pošiljaka značaju zaštite domena posebnih
ostataka, živih - Određuje postupak životne sredine vrsta pošiljaka
životinja i žive ribe u pri prevozu opasnih - Povezuje uzroke i
vodi materija posljedice
- Objašnjava - Procjenjuje potrebu - Razvija logično
dezinfekciju kola dezinfekcije kola zaključivanje
- Opisuje prevoz - Razlikuje klasične i
opasnih predmeta i savremene načine
materija po RID-u transporta
- Pojašnjava prevoz - Uočava značaj
pošiljaka od vrata do kompletnog izvršenja
vrata, oročenog i usluge
dogovorenog prevoza - Uočava značaj
68
Formativni ciljevi
- Obrazlaže kombinovanog
organizaciju transporta
kombinovanog i
integralnog
transporta
Potražno – reklamacioni postupak
- Objašnjava ulogu - Uočava značaj - Razvija snalažljivost - Pismena vježba iz
potražno- potražno- i sposobnost za potražno-
reklamacionog reklamacionog timski rad reklamacionog
postupka postupka - Razvija odgovornost postupka
- Nabraja osnovne - Planira postupak u - Razvija sposobnost
pojmove potražno- slučaju utvrđivanja primjene stečenih
reklamacionih nedostatka ili viška znanja u različitim
poslova - Suočava se sa situacijama
- Nabraja evidencije potražnim - Stiče samopouzdanje
koje se vode u postupkom kod i sigurnost
potražno- pošiljaka iz - Razvija smisao za
reklamacionom međunarodnog red i urednost
postupku saobraćaja
- Objašnjava potražni - Suočava se sa
postupak u slučaju problemima
utvrđivanja utvrđivanja
nedostatka u nedostatka u
otpravnoj,usputnoj i stanicama
uputnoj stanici ili u - Rješava probleme sa
vozu pojavom viška stvari
- Objašnjava postupak - Određuje evidenciju
u slučaju viška stvari za vođenje potražno-
- Opisuje potragu za reklamacionog
viškom postupka
- Definiše sprovodnicu - Predviđa postupak
K-316 kod utvrđivanja
- Objašnjava postupak gubitka i oštećenja
u slučaju utvrđivanja - Shvata postupak
gubitka i oštećenja vođenja zapisnika
- Objašnjava zapisnik - Uočava rad čuvarske
o izviđaju K-320 službe na očuvanju
- Opisuje postupak u stvari
slučaju krađe
- Objašnjava potražni
postupak kod
pošiljaka iz
međunarodnog
saobraćaja
- Definiše čuvarsku
službu i postupak u
slučaju krađe
Carinski postupak
- Definiše osnovne - Pokazuje carinski - Razvija preciznost i - Pismena vježba iz
69
Formativni ciljevi
pojmove iz carinskog postupak tačnost u radu carinskog postupka
postupka - Određuje - Razvija odgovornost - Izvođenje stručne
- Objašnjava carinski odgovornost - Stiče samopouzdanje ekskurzije
postupak u željeznice i sigurnost
željezničkom - Uočava carinske
saobraćaju isprave, žigove i
- Definiše smještaj obrasce
carinske robe - Određuje smještaj
- Nabraja carinske carinske robe
isprave, žigove i - Određuje mjesto
obrasce promjene carinjenja
- Objašnjava postupak - Određuje postupak
u slučaju promjene pri prevozu stvari iz
reda vožnje uvoza i izvoza
- Opisuje radno - Shvata odgovornost
vrijeme carine i željeznice u prevozu
odgovornost stvari
željeznice
- Objašnjava postupak
u slučaju promjene
mjesta carinjenja i
vraćanja pošiljke
- Objašnjava carinski
postupak pri prevozu
stvari u slučaju
uvoza i izvoza
- Navodi odgovornost
željeznice u prevozu
stvari
Tarifni propisi
- Definiše pojam i - Razumije pojam - Razvija motivaciju i - Pismena vježba:
namjenu željezničke tarife samopouzdanje Primjena tarife i
tarife - Predviđa primjenu - Razvija svijest o tarifskih propisa
- Objašnjava osnovne propisa i kriterijuma potrebi kvalitetnog
propise koji regulišu koji regulišu odnose rada
odnose između između prevozioca i - Stiče navike tačnosti
prevozioca i korisnika prevoza i sistematičnosti u
korisnika prevoza - Pokazuje priloge radu
- Obrazlaže tarifu za tarife za prevoz
prevoz stvari, dio 1 stvari, dio 1
- Objašnjava tarifu, - Upotrebljava
dio 2, klasifikaciju klasifikaciju robe,
stvari i spisak imenik željezničkih
predmeta stanica i daljinar
- Opisuje imenik - Proračunava
željezničkih stanica prevoznine u
- Objašnjava daljinar i zavisnosti od vrste
putokaz spiska pošiljke
stanica i tablicom - Predviđa značaj
upućivanja sa poznavanja svojstava
70
Formativni ciljevi
prevoznim putevima i vrste robe
- Objašnjava - Planira poslove koji
računanje prethode računanju
prevoznine i naknade prevoznine
za sporedne usluge - Izvodi računanje
- Definiše dodatke na prevoznine
prevozninu - Izvodi proračun
- Obrazlaže prevoznine i naknade
utvrđivanje težine za sporedne usluge
mjerodavne za - Predviđa slučajeve
računanje zaračunavanja
prevoznine dodatka na
- Objašnjava prevozninu
računanje - Računa naknade za
prevoznine za kolske sporedne usluge
i denčane pošiljke
Računanje prevoznine za denčane pošiljke
- Objašnjava - Razumije - Razvija pozitivan - Pismena vježba:
računanje organizaaciju odnos prema Računanje
prevoznine za prevoza denčanih zanimanju prevoznine za
denčane pošiljke pošiljki - Stiče samostalnost u denčane pošiljke
- Objašnjava - Razlikuje načine radu
računanje računanja - Razvija odgovornost i
prevoznine denčanih prevoznine denčanih preciznost
pošiljki mješovitog pošiljki u zavisnosti - Stiče sigurnost u
prevoza od načina prevoza radu
- Opisuje računanje - Određuje visinu
prevoznine za prevoznine
denčane pošiljke - Računa prevozninu
oročenog, na industrijskim
dogovorenog, kolosijecima
brzovoznog i - Računa prevoznine
ekspresnog prevoza za male i srednje
- Obrazlaže računanje kontenere
prevoznine denčanih - Izvodi račun za
pošiljki za stanice na prevozninu opasne
industrijskim materije i predmeta
kolosijecima propisanih RID-om
- Opisuje računanje - Računa prevozninu
prevoznine za stvari za:
koje se predaju u - kabaste stvari
malim i srednjim -žive životinje i
kontenerima -žive ribe u vodi
- Opisuje računanje
prevoznine za zbirne
denčane stvari
prevoznine za
opasne materije i
predmete propisane
71
Formativni ciljevi
RID-om
- Objašnjava
računanje
prevoznine za
denčane kabaste
stvari
- Objašnjava
računanje
prevoznine za
denčane pošiljke
živih životinja
- Objašnjava
računanje
prevoznine za
denčane pošiljke
žive ribe u vodi
Računanje prevoznine za kolske pošiljke
- Navodi osnovna - Određuje postupak - Razvija samostalnost - Pismena vježba iz
pravila računanja računanja u radu oblasti računanja
prevoznine za prevoznine za kolske - Razvija smisao za prevoznine za kolske
kolske pošiljke pošiljke oročenog i tačnost i preciznost pošiljke
- Objašnjava ekspresnog prevoza - Razvija
računanje - Računa prevozninu samopouzdanje
prevoznine za kolske za brzovozne i - Stiče stručnost,
pošiljke oročenog i pošiljke dogovorenog sposobnost i
ekspresnog prevoza prevoza pouzdanost u radu
- Objašnjava - Računa prevozninu - Razvija odgovornost
računanje pošiljki koje se - Razvija svijest o
prevoznine za različito tarifiraju neophodnosti
brzovozne kolske - Računa prevoznine kvalitetnog
pošiljke i pošiljke za kolske pošiljke obavljanja radnih
dogovorenog prevoza živih životinja zadataka
- Opisuje računanje - Određuje postupak
prevoznine za kolske računanja
pošiljke stvari koje prevoznine za kolske
se različito tarifiraju pošiljke dugačkih
- Opisuje računanje predmeta u više kola
prevoznine za kolske - Računa prevozninu
pošiljke živih pošiljaka mješovitog
životinja prevoza
- Objašnjava - Računa prevoznine
računanje na industrijskim
prevoznine za šinska kolosijecima
vozila koja nijesu - Izvodi obračun
uvrštena u kolski troškova:mješovitog
park nijedne vojnog transporta,
željeznice naročitih pošiljaka i
- Objašnjava u kolima specijalne
računanje konstrukcije
prevoznine za kolske - Uočava faktore koji
72
Formativni ciljevi
pošiljke dugačkih utiču na način
predmeta u više kola obračuna prevoznih
- Objašnjava troškova
računanje dodatka - Predviđa predmete
na prevozninu za zaštitu stvari
- Opisuje računanje - Predviđa pribor za
prevoznine za prevoz tovarenje
pošiljki u - Računa prevoznine
mješovitom prevozu kod upotrebe:
- Opisuje računanje pokrivača i ostalog
prevoznine za tovarnog pribora,
prevoz pošiljki na materijala i
industrijskim predmeta koji služe
prugama za zaštitu stvari od
- Objašnjava toplote ili hladnoće
računanje - Planira doleđivanje u
prevoznine za prevoz toku prevoza
stvari u velikim - Razlikuje računanje
kontenerima prevoznine za slučaj
- Objašnjava prevoza u kolima:
računanje specijalne
prevoznine za prevoz konstrukcije,
mješovitog vojnog korisnika prevoza ili
transporta u zakupu
- Objašnjava - - Određuje računanje
računanje prevoznine za
prevoznine za pošiljke u posebnim
naročite pošiljke teretnim vozovima i
- Nabraja predmete za grupama kola
zaštitu stvari i pribor - Predviđa djelimičan
za tovarenje dotovar ili istovar u
- Objašnjava toku prevoza
prevoznine kod
upotrebe pokrivača i
nosača pokrivača
- Objašnjava
računanje
prevoznine kod
upotrebe ostalog
tovarnog pribora
- Objašnjava
računanje
prevoznine kod
upotrebe materijala
i predmeta koji služe
za zaštitu stvari od
toplote ili hladnoće
- Opisuje doleđivanje
u toku prevoza
- Objašnjava
73
Formativni ciljevi
računanje
prevoznine za prevoz
stvari u kolima
specijalne
konstrukcije
sopstvenosti
željeznice
- Objašnjava
računanje
stvari u kolima
korisnika prevoza ili
u kolima u zakupu
- Objašnjava
računanje
prevoznine za
pošiljke u posebnim
teretnim vozovima
- Objašnjava
računanje
stvari u grupama
kola
- Opisuje djelimičan
dotovar ili istovar u
toku prevoza
- Objašnjava
prevoznine za
pošiljke za potrebe
željezničkih
preduzeća
Međunarodni propisi
- Objašnjava - Razumije - Uočava važnost - Pismena vježba iz
međunarodnu međunarodnu kvalitativnog rada međunarodnih
konvenciju o prevozu konvenciju o prevozu - Stiče samopouzdanje propisa
stvari CIM stvari - Razvija sposobnost
- Obrazlaže područje - Uočava područje za postizanje
voženja i primjene njene važnosti i kompromisa
konvencije primjene - Razvija tehničku
- Opisuje - Uočava značaj kulturu i sposobnost
zaključivanje navoda u tovarnom komunikacije u
ugovora o prevozu listu struci
- Obrazlaže - Informiše o rokovima - Shvata značaj
odgovornost za isporuke poštovanja normi i
navode u tovarnom - Rješava izmjene propisa
listu, vozarinske ugovora o prevozu - Razvija odgovornost
dodatke i postupak - Rješava smetnje pri - Razvija snalažljivost
sa pretegom izdavanju
- Upoznaje sa - Suočava se sa
rokovima isporuke reklamacijama i
74
Formativni ciljevi
- Objašnjava izmjenu tužbama
ugovora o prevozu - Određuje slučajeve
- Objašnjava smetnje gašenja prava na
pri izdavanju tužbu i
- Opisuje zajedničku zastarijevanja
odgovornost potraživanja
željeznica - Uočava zajedničku
- Objašnjava odgovornost
reklamacije i tužbe željeznica
- Nabraja slučajeve - Upotrebljava
gašenja prava na sporazume u
tužbu protiv međunarodnom
željeznice saobraćaju
- Opisuje - Navodi slučajeve
zastarijevanje zastarijevanja
potraživanja potraživanja
- Objašnjava obračun - Rješava obračun
između željeznica- između željezničkih
regresi uprava
- Objašnjava - Upotrebljava
reglementaciju međunarodni
međunarodnog pravilnik o prevozu
saobraćaja kola korisnika
- Objašnjava prevoza
međunarodni - Uočava posljedice-
pravilnik o prevozu štete zbog
kola korisnika prekoračenog roka
prevoza isporuke
- Obrazlaže odštete
zbog prekoračenog
roka isporuke

- M.Radošević,Organizacija prevoza stvari,za II, III i IV stepen stručnog obrazovanja
srednje saobraćajne škole,Zavod za novinsko-izdavačku delatnost
JŽ - Beograd,1983.
- S.Stamenković, M.Selaković, Priručnik iz organizacije prevoza stvari sa načinom
računanja prevoznine, Zavod za novinsko-izdavačku delatnost JŽ Beograd, 1992.
- Pravilnik o organizaciji prevoza putnika i pošiljaka (Pravilnik 160) JŽ,1981.
- Uputstvo o manipulaciji pri prevozu robe železnicom (Uputstvo 162),Preduzeće za
železničku izdavačko-novinsku delatnost, Beograd,1999.
- Uputstvo o potražnom postupku (Uputstvo 163), Zavod za novinsko-izdavačku i
propagandnu delatnost,JŽ – Beograd,1981.
- Uputstvo o carinskom postupku u železničkom saobraćaju (Uputstvo 164),Zavod
za novinsko-izdavačku i propagandnu delatnost,JŽ – Beograd,1981.
- Tarifa za prevoz stvari na prugamaJŽ,Zavod za novinsko-izdavačku i propagandnu
delatnost,JŽ – Beograd,1986.
- Pravilnik o prevozu opasnih stvari na železnicama(RID),Zavod za novinsko-
izdavačku i propagandnu delatnost JŽ – Beograd,1986.
75
- Uputstvo o prevozu naročitih pošiljaka (Uputstvo 20),Preduzeće za železničku
izdavačko-novinsku delatnost, Beograd,1991.
- Propisi za tovarenje (Prilog II RIV-a),Preduzeće za železničku izdavačko-novinsku
delatnost,Beograd,1990.
- Uputstvo za upotrebu kola i tovarnog pribora (Uputstvo 90),Preduzeće za
železničku izdavačko-novinsku delatnost,Beograd,1990.

- Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom i projektorom.



- Diplomirani ekonomista

Znanja
Predmet Znanja
- Pojam ugovora - Transportno pravo, - Transportno pravo,
- Skladišta marketing i špedicija marketing i špedicija
- Transportno osiguranje
- Špedicija
- Saobraćaj kao dio procesa - Organizacija željezničkog - Radne jedinice i osoblje za
proizvodnje saobraćaja izvršenje saobraćaja
- Vrste vozova, podjela i - Vrste vozova
označavanje - Odredbe o kolima
- Odredbe o kolima - Sastavljanje vozova
- Sastavljanje vozova
- Teretna kola - Eksploatacija vučenih vozila - Teretna kola
- Vrijeme korišćenja kola - Tovarni pribor
- Tovarni pribor - Integralni transport
- Obezbjeđenje kola i
tovarnog pribora
- Integralni transport
- Denčane i kolske pošiljke - Tehnologija i organizacija - Robe u unutrašnjem i
prevoza na željeznici međunarodnom saobraćaju
- Tarife i tarifna politika na - Željeznički saobraćajni - Izračunavanje vozne cijene
željeznici sistemi
- Opšte odredbe o prevozu - Praktična nastava - Prevoz putnika i stvari
stvari - Transportno komercijalni
- Tarifski propisi poslovi
- Računanje prevoznine za
76
Znanja
Predmet Znanja
denčane i kolske pošiljke
77
1.2.11. ORGANIZACIJA ŽELJEZNIČKOG SAOBRAĆAJA
1. Naziv predmeta: ORGANIZACIJA ŽELJEZNIČKOG SAOBRAĆAJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II 108 108
III 108 108
IV 132 132
Ukupno 174 348

- Razvoj ličnosti učenika u pogledu kompletne organizacije željezničkog saobraćaja
u zemljama jugoistočne Evrope.
- Osposobljavanje učenika za samostalno organizovanje i regulisanje željezničkog
saobraćaja na sistemima koji se koriste na prugama Crne Gore i susjednih
željezničkih uprava.
- Upoznavanje sa dostignućima i tehnikama koje se koriste u organizaciji
željezničkog saobraćaja na novim prugama.
- Detaljno upoznavanje i savladavanje svih poslova i aktivnosti koje se tiču
organizacije željezničkog saobraćaja, kako u dispečerskim centrima, tako i u
stanicama i ostalim službenim mjestima na pruzi.
- Usvajanje stručnih kompetencija za samostalno vršenje poslova: otpravnika
vozova, vozovođe, rukovaoca manevre, saobraćajno-transportnog radnika i
skretničara.
78
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Saobraćaj kao dio procesa proizvodnje
- Definiše vrste - Razlikuje prednosti - Razvija pozitivan
saobraćaja željezničkog stav prema novim
- Objašnjava ulogu transportnog sistema saznanjima
željezničkog - Upoređuje
saobraćaja u željeznički
saobraćajnom transportni sistem sa
sistemu ostalim vidovima
- Navodi osnovne saobraćaja
prednosti svih vidova - Vrši komparaciju i
saobraćaja drugih vidova
saobraćaja
Radne jedinice i osoblje za izvršenje saobraćaja
- Nabraja jedinice i - Razlikuje poslove - Razvija odgovornost
osoblje koje radi u radnih jedinica i
izvršnim jedinicama osoblja u njima koje
željeznice direktno učestvuju u
- Opisuje osnovne regulisanju i
poslove osoblja u organizovanju
izvršnim jedinicama saobraćaja
željeznice - Upotrebljava
- Definiše sve poslove pravilno termine
koje obavlja vezane za svaku
saobraćajno grupu zanimanja u
transportni tehničar radnim jedinicama
u regulisanju i željeznice
organizovanju - Uočava raspored
željezničkog radnih jedinica
saobraćaja željeznice i sastav
osoblja u njima,
naročito koje se
odnose na izvršne
jedinice
infrastrukture
- Formira neophodna
znanja o izvršnim
jedinicama i osoblju
koje su pod
direktnom upravom
otpravnika vozova
Postrojenja za izvršenje saobraćaja
- Opisuje postrojenja - Uočava postrojenja i - Shvata značaj - Posjeta željezničkoj
koja služe za tehnike koja se pridržavanja propisa stanici
regulisanje koriste za izvršenje - Pismeni zadatak
saobraćaja saobraćaja u Crnoj
- Objašnjava namjenu Gori (stanice,
uređaja, naročito čvorovi, stabilna
79
Formativni ciljevi
signalno- sigurnosnih postrojenja itd.)
koji se koriste za - Upoređuje različite
izvršenje saobraćaja vrste postrojenja
- Obrazlaže različite koje se koriste za
vrste postrojenja izvršenje saobraćaja
koja se koriste za - Uočava način rada
izvršenje saobraćaja uređaja u Crnoj Gori
u Crnoj Gori i koja se koriste za
zemljama regulisanje
jugoistočne Evrope saobraćaja
- Izražava
funkcionisanje i
namjenu staničnih
postrojenja za
izvršenje saobraćaja
(kolosiječni parkovi,
način regulisanja
saobraćaja, postupci
u slučaju kvara
postrojenja itd.)
- Rukuje
postrojenjima za
Vrste vozova,podjela i označavanje
- Nabraja i opisuje - Analizira Uputstvo - Povezuje uzroke i - Softver sa
vrste vozova koji 54 o označavanju posljedice prezentacijom
saobraćaju na vozova vozova i njihovim
prugama Evrope - Upoređuje vozove oznakama
- Navodi način i prema podjelama - Posjeta željezničkoj
metodologiju određenim stanici
podjele vozova po Pravilnikom 2
više pristupa i - Određuje oznaku
metodologija voza na osnovu
- Objašnjava detaljno zadatih parametara
način označavanja - Interpretira znanje o
vozova vozovima i koji ne
saobraćaju na
prugama Crne Gore
- Uočava podjele
vozova prema
Uputstvu 54 i
Pravilniku 2
Željeznička signalizacija
- Opisuje osnovne - Razlikuje detaljno - Razvija - Posjeta željezničkoj
osobine željezničke osobine sistema interesovanje za stanici i obilazak
signalizacije željezničke nova saznanja signala na otvorenoj
- Nabraja osobine signalizacije koji se pruzi
sistema željezničke koriste u Crnoj Gori - Softver rada signala
signalizacije koji se - Uočava podjele i - Pismeni zadatak
80
Formativni ciljevi
koriste u Crnoj Gori namjenu željezničke
- Objašnjava značaj signalizacije prema
raličitih sistema Pravilniku 1
željezničke - Analizira rad
signalizacije glavnih,
manevarskih,
dopunskih signala i
signala staničnog i
voznog osoblja
- Uočava signale za
elektrovuču na
vozilima i ostale
signale koji se
koriste za
regulisanje
saobraćaja
Odredbe o kolima
- Nabraja vrste kola - Određuje serije svih - Razvija - Softver različitih
koje se koriste u vrsta kola i najčešće interesovanje za vrsta kola
željezničkom podserije nova saznanja - Pismeni zadatak
saobraćaju - Određuje izbor kola
- Opisuje osnovnu kod naručivanja od
namjenu svih vrsta strane naručioca
kola, u putničkom i prevoza
teretnom saobraćaju - Predviđa postupke sa
- Rezimira neispravnim kolima
komparativne (olistavanje)
prednosti jednih kola - Određuje pravilan
u odnosu na druge raspored kola u vozu
- Uočava osnovne
grupe kola u
putničkom i
teretnom saobraćaju
- Formira znanja o
minimalnim
eksploatacionim
osobinama kola i o
izboru kola za prevoz
putnika i robe
Poslovni red i tehnološki proces rada stanice
- Opisuje namjenu - Zna sadržaj - Navikava se na - Poslovni red i
poslovnog reda poslovnog reda pridržavanje propisa tehnološki proces
stanice i tehnološkog stanice i tehnološkog - Razvija preciznost rada stanice
procesa rada stanice procesa rada - Pismeni zadatak
- Objašnjava značaj - Uočava potrebne
saobraćajno tehničke informacije iz
dokumentacije u stanične
stanicama dokumentacije
- Obrazlaže izradu - Određuje namjenu I i
81
Formativni ciljevi
poslovnog reda II dijela poslovnog
stanice i tehnološkog reda stanice
procesa rada stanice - Demonstrira
(koje stanice imaju snalaženja u
potrebu za istim, ko službenim mjestima
radi, neophodni korišćenjem stanične
elementi za izradu dokumentacije
itd.) - Uočava neophodnost
- Navodi postupke sa poznavanja
čuvanjem tehnoloških
dokumentacije u operacija u svakoj
službenim mjestima stanici i poznavanja
mjesnih prilika
82
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Manevarski poslovi
- Opisuje i nabraja sve - Uočava organizaciju - Razvija pravilan - Softver sa prikazom
vrste manevarskih manevarskih poslova odnos prema manevarskih poslova
poslova tako da može zanimanju
- Objašnjava razlike samostalno da
između voznih i rukovodi istim
manevarskih vožnji - Određuje signalne
- Obrazlaže način znake manevarskog
organizacije osoblja i
manevarskih lokomotivskog
poslova, sastav osoblja
osoblja, rukovođenje - Razlikuje načine
manevarskim postavljanja voznih i
poslovima itd. manevarskih puteva
vožnji
- Pokazuje znanje
neophodno za
samostalno vršenje
manevarskih poslova
- Određuje poslove
neposrednih
izvršilaca
manevarskih poslova
(skretničari, vođe
manevre, rukovaoci
manevre,
manevristi)
Sastavljanje vozova
- Opisuje i objašnjava - Određuje samostalno - Shvata važnost - Softver sa
kako se sastavljaju pravilno sastavljanje očuvanja kvaliteta simulacijom
vozovi u vozova prema sastavljanja vozova
željezničkom kriterijumima - Posjeta ranžirnoj
saobraćaju određenim stanici
- Objašnjava Pravilnikom 2 i - Pismeni zadatak
kriterijume po Uputstvom 233
kojima se sastavljaju - Uočava poslove
vozovi vozovođe u pogledu
- Poznaje sisteme sastavljanja vozova
kočenja i kočnice na - Planira probe
željezničkim kočnica
vozilima - Određuje sastav
voza po saobraćajno
tehničkim
kriterijumima
- Uočava značaj i
svrsishodnost
pravilnog
sastavljanja vozova
- Formira znanja o
83
Formativni ciljevi
kočnicama
željezničkih vozila
Propratne isprave voza
- Nabraja sve moguće - Demonstrira - Razvija preciznost - Katalog propratnih
propratne isprave ispostavljanje i - Razvija smisao za isprava voza
kod voza popunjavanje red i urednost - Uputstvo za rad sa
- Objašnjava namjenu propratnih isprava ispravama voza
svake propratne voza
isprave - Razlikuje propratne
- Definiše pojedinačne isprave (putni list,
obaveze izvršnog teretnica, nalozi,
osoblja kod izvještaj o sastavu i
ispostavljanja i kočenju vozova i
popunjavanja plan rada sabirnog
propratnih isprava voza)
voza - Uočava obaveze
saobraćajno
transportnog
tehničara u vezi
pravilnog
ispostavljanja i
uručivanja
propratnih isprava
voza
Uvođenje vozova u saobraćaj
- Opisuje i objašnjava - Organizuje uvođenje - Stiče samopouzdanje - Softver sa
postupak kod voza u saobraćaj i sigurnost simulacijom
uvođenja vozova u - Uočava uslove za uvođenja vozova u
saobraćaj pokretanje vozova saobraćaj
- Poznaje odredbe o prema Pravilniku 2 - Pismeni zadatak
obavezama - Planira otpremu
rasporednih stanica vozova na
u vezi uvođenja rasporednom odsjeku
vozova u saobraćaj - Formira sposobnost i
- Demonstrira znanje da
određivanje broja samostalno uvodi voz
voza u saobraćaj
- Definiše postupke - Uočava zadatke
izvršnog osoblja za rasporednih stanica i
pravilno uvođenje dispečerske službe
voza u saobraćaj pri uvođenju vozova
Obavještenje o saobraćaju vozova
- Opisuje i objašnjava - Razlikuje fonograme - Povezuje uzroke i - Pismeni zadatak
postupak kod kojima se izvršno posljedice
davanja i primanja osoblje - Razvija smisao za
obavještenja o sporazumijeva i red i urednost
saobraćaju vozova informiše o
- Poznaje odredbe o saobraćaju vozova
propisanim - Kreira izvještaj o
84
Formativni ciljevi
fonogramima u vezi saobraćaju vozova za
obavještenja o određeni rasporedni
saobraćaju vozova odsjek
- Nabraja vrste - Proračunava
službenih fonograma kašnjenja vozova na
koji se razmjenjuju svom rasporednom
pri kretanju vozova odsjeku
- Formira sposobnost
davanja i primanja
službenih fonograma
koji se odnose na
kretanje vozova
(aviza, odjava,
dopuštenje, analiza,
dispozicija)
Vozno osoblje i posijedanje vozova
- Nabraja sastav - Određuje sastav - Shvata značaj o - Posjeta željezničkoj
voznog osoblja i voznog osoblja na potrebi zaštite na stanici
način posjedanja vozu radu
vozova - Izvodi upis sastava
- Objašnjava uslove voznog osoblja u
koji određuju sastav propratne isprave
voznog osoblja i voza
uslove za posjedanje - Uočava ko ima pravo
vozova putovanja na
- Definiše podjele vučnom vozilu
voznog osoblja na - Određuje postupke u
lokomotivsko i slučaju saobraća
vozopratno osoblje voza sa smanjenim
- Poznaje uslove za brojem voznog
jednoposjed i osoblja
dvoposjed vučnih - Uočava znanje o
vozila pravilnom sastavu
voznog osoblja voza i
posjedanja vučnog
vozila
- Određuje značaj i
ulogu svakog člana
voznog osoblja
- Formira sposobnost
brzog analiziranja
propratnih isprava
voza
Regulisanje saobraćaja vozova
- Nabraja načine - Interpretira - Razvija odgovornost - Softver sa
regulisanja regulisanje - Razvija simulacijom
saobraćaja vozova saobraćaja vozova u interesovanje za regulisanja
- Objašnjava svaki od staničnom razmaku i nova saznanja saobraćaja vozova
načina regulisanja sa sistemom MZ - Pismeni zadatak
85
Formativni ciljevi
saobraćaja vozova (međustanične
(stanični razmak, zavisnosti)
MZ, APB, TK) - Uočava uslove za
- Obrazlaže prednosti regulisanje
svakog od načina saobraćaja vozova u
regulisanja uslovima upotrebe
saobraćaja telekomande
- Navodi vrste - Rješava sporne
regulisanja situacije kod
saobraćaja koji se regulisanja
koriste u Crnoj Gori saobraćaja u
staničnom razmaku i
sa sistemom MZ
- Ispostavlja naloge
putnom listu (Opšti
nalog I i nalog II za
ukrštavanje)
- Uočava znanje za
samostalno
regulisanje
saobraćaja u
staničnom razmaku i
sistemu MZ
- Određuje prednosti
telekomande pri
regulisanju
saobraćaja
- Uočava sposobnost
prilagođavanja
naprednim sistemima
za regulisanje
saobraćaja vozova
86
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Primanje i otpremanje vozova
- Opisuje aktivnosti - Uočava sastav - Shvata vezu teorije i - Softver sa
koje vrši saobraćajno fonograma prakse simulacijom
osoblje na primanju i dopuštenja, avize, primanja i
otpremanju vozova predavize, odjave, otpremanja vozova
- Nabraja fonograme dispozicije i analize - Posjeta željezničkoj
koji se koriste pri - Izvodi prijem voza stanici
primanju i na slobodne i na
otpremanju vozova zauzete kolosijeke
- Poznaje redoslijed - Određuje indirektnu
tehnoloških otpremu vozova
operacija prije - Analizira redoslijed
otpreme voza prijema vozova u
- Demonstrira stanicu, posebno
primjere fonograma odredbe koje se
za prijem i otpremu odnose na
vozova ukrštavanje vozova
- Formira planove za
otpremu vozova koji
saobraćaju u
zakašnjenju
- Upoređuje kašnjenja
vozova u realnom
vremenu i predlaže
ukrštavanja vozova
Regulisanje saobraćaja vozova u zakašnjenju
- Opisuje situacije - Čita kretanje vozova - Razvija - Softver sa
koje dovode do sa grafikona reda interesovanje prema simulacijom
zakašnjenja vozova vožnje i iz knjižice novim saznanjima regulisanja vozova u
- Nabraja rješenja reda vožnje saobraćaj
koja se primjenjuju - Određuje - Pismeni zadatak
za smanjenje proračunom
zakašnjenja vozova kašnjenja,
- Poznaje stanične premještanje,
intervale sastajanja ukrštavanja u drugo
vozova i intervale službeno mjesto
slijeđenja vozova - Analizira najčešće
- Poznaje rangove uzroke kašnjenja
vozova vozova i predlaže
mjere za
eliminisanje istih
- Skicira na grafikonu
saobraćaj vozova u
zakašnjenju
- Demonstrira
ispostavljanje naloga
II za ukrštavanje
87
Formativni ciljevi
Dužnosti voznog osoblja kod voza
- Nabraja dužnosti - Određuje potrebni - Razvija odgovornost - Film sa prikazom
voznog osoblja sastav voznog rada voznog osoblja
- Nabraja osoblje koje osoblja u zavisnosti
čini vozno osoblje od vrste voza
- Opisuje različite - Izvodi kontrolu
sastave voznog propratnih isprava
osoblja - Uočava mjere
bezbjednosti kojih se
mora pridržavati
vozno osoblje tokom
vožnje i za vrijeme
zadržavanja u
službenim mjestima
- Organizuje
ispostavljanje
propratnih isprava i
dodataka putnom
listu voznom osoblju
- Ispravlja propuste
voznog osoblja,
odnosno spriječava
vanredne događaje
Postupci pri nepravilnostima u toku vožnje
- Nabraja - Određuje obaveze - Razvija analitičnost i - Filmski materijal
nepravilnosti do voznog osoblja kod logično mišljenje nepravilnosti do
kojih može doći u pojave nepravilnosti kojih može doći u
toku vožnje voza ili u toku vožnje toku vožnje voza ili
manevarskog sastava - Uočava obaveze manevarskog sastava
- Opisuje uzroke koji staničnog osoblja u - Pismeni zadatak
dovode do pojave slučaju pojave
nepravilnosti na nepravilnosti u toku
vozovima vožnje
- Poznaje pravilnike i - Određuje zadatke
uputstva koji izvršnog osoblja
propisuju redoslijed stanice kod pojave
postupaka za nepravilnosti u toku
otklanjanje vožnje
nepravilnosti koje - Uočava značaj
nastaju u toku poštovanja
vožnje saobraćajno-
tehničkih procedura
kod saobraćaja voza
i manevarskih
sastava
Posebne vrste saobraćaja
- Nabraja posebne - Rješava regulisanje - Razvija moć
vrste saobraćaja saobraćaja kod zapažanja
- Opisuje uzroke koji posebnih vrsta - Razvija
88
Formativni ciljevi
dovode do pojave saobraćaja interesovanje prema
posebnih vrsta - Pravi pripremu novim saznanjima
saobraćaja vozova kod posebnih
- Poznaje organizaciju vrsta saobraća
saobraćaja kod - Određuje zadatke
posebnih vrsta izvršnom osoblju
saobraćaja stanice kod posebnih
vrsta saobraćaja
- Određuje zadatke
izvršnom osoblju
stanice kod posebnih
vrsta saobraćaja
Saobraćaj vozova do nekog mjesta na otvorenoj pruzi
- Nabraja situacije - Organizuje pravilnu - Navikava se na - Softver sa
koje dovode do otpremu voza do pridržavanje propisa simulacijom rada
saobraćaja voza do nekog mjesta na vozova
nekog mjesta na otvorenoj pruzi - Pismeni zadatak
otvorenoj pruzi - Planira uslove pod
- Navodi uslove za kojim voz saobraća
otpremu voza do do nekog mjesta na
nekog mjesta na otvorenoj pruzi
otvorenoj pruzi - Određuje zadatke
- Poznaje postupak izvršnom osoblju
zaštićivanja voza od stanice kod
strane voznog saobraćaja voza do
osoblja nekog mjesta na
otvorenoj pruzi
- Uočava odredbe o
laganim vožnjama i
ograničenim
brzinama
Izračunavanje mase voza i vučne mase lokomotive
- Nabraja pravilnike i - Izračunava masu - Uočava važnost - Katalog sa tehničkim
uputstva u kojima je voza iz popisanog nauke u elementima gornjeg
propisano kako se voza u teretnici svakodnevnom životu stroja pruge
određuju masa voza i - Određuje - Maketa pruge
vučna masa maksimalnu masu
lokomotive voza s obzirom na
- Opisuje način kriterijume iz tablica
popisivanja voza Uputstva 52
- Poznaje upotrebu - Računa masu voza u
tablica iz Uputstva slučaju kada je
52 PKM>SKM
- Poznaje upotrebu - Određuje vučnu
tablica iz Uputstva masu lokomotive na
233 osnovu tablica 7A,B i
C Uputstva 52
89
Formativni ciljevi
Kočenje vozova
- Nabraja probe - Određuje da li je voz - Uočava važnost - Kočni i mjenjački
kočnica kočen na cijelom očuvanja kvaliteta sklopvi
- Poznaje Uputstvo prevoznom putu - Pismeni zadatak
233, dijelove za - Oblikuje masu i
otpravnike vozova brzinu voza kada voz
- Opisuje vrste kočnica nije pokriven sa
i menjača na vučnim stvarnom kočnom
i vučenim vozilima masom
- Poznaje signale za - Izvodi sa
probu kočnica mašinovođom sve
probe kočnica
- Obezbezbjeđuje voz
od samopokretanja
- Uočava vrste kočnica
na vučenim vozilima
Red vožnje i saobraćajno transportno uputstvo uz red vožnje
- Nabraja materijale - Upotrebljava - Navikava se na - Materijal reda
reda vožnje knjižicu reda vožnje, tačnost vožnje
- Opisuje postupak STU dio A i B i - Razvija preciznost - Pismeni zadatak
izrade reda vožnje grafikon reda
- Poznaje sadržaj vožnje,
knjižice reda vožnje, - Određuje trasu
saobraćajno posebnog voza ili
transportnog voza u zakašnjenju
uputstva i gafikona -
reda vožnje
- Poznaje tehničke
elemente za izradu
reda vožnje
Rad pružnog osoblja
- Nabraja koji radnici - Uočava poslove - Povezuje uzroke i - Alat pružnog osoblja
pripadaju pružnom čuvara pruge posljedice
osoblju - Rukuje sa - Navikava se na
- Opisuje glavne zvonovnim signalima tačnost
poslove pružnog - Analizira postupak za
osoblja zatvaranje pruge od
- Opisuje signale i strane pružnog
signalne oznake koje osoblja
koristi pružno - Interpretira obaveze
osoblje otpravnika vozova u
- Poznaje način na slučaju uvođenja
koji se signališu lagane vožnje
lagane vožnje - Uočava značaj
- Poznaje podjelu održavanja pruga,
mreže na pružne tekuće i investiciono
dionice - Određuje potrebu
planiranja zatvora
pruge za potrebe
90
Formativni ciljevi
održavanja pruge
- Analizira pružnu
mehanizaciju
Organizacija saobraćaja na prugama sa APB –om i telekomandom
- Opisuje - Određuje osnovne - Shvata važnost - Posjeta željezničkoj
karakteristike pruge fonograme za saznanja iz svoje pruzi sa APB-om i
na kojima se koristi regulisanje struke telekomandom
APB i telekomanda saobraćaja na
- Nabraja prednosti prugama sa APB i
pruga sa sistemom telekomandom
APB - Planira postupke u
- Nabraja prednosti slučaju kvara na
pruga sa sistemom uređajima APB i
telekomande telekomande
- Opisuje uslove za - Uočava signalne
uvođenje sistema oznake koje
APB i telekomande najavljuju pruge sa
APB i telekomandom
Organizacija saobraćaja u posebnim uslovima
- Nabraja koji su - Uočava pravilnu - Razvija sposobnost - Softver sa
slučajevi kada se prijavu vanrednih opažanja simulacijom rada u
primjenjuje događaja posebnim uslovima
organizacija - Uočava značaj
saobraćaja u održavanja pruga,
posebnim uslovima tekuće i investiciono
- Poznaje situacije - Određuje potrebu
koje dovode do planiranja zatvora
vanrednih događaja, pruge za potrebe
raskida voza, održavanja pruge
odbjegnuća vozila, - Analizira pružnu
saobraća kada je mehanizaciju
vidik spriječen i pomoćnom vozu koji
ostale situacije koje ide na mjesto
dovode do prekida vanrednog događaja
pruga - Planira pravilan rad
- Poznaje aktivnosti u slučaju raskida
koje sprovode voza i odbjegnuća
operateri kada je pojedinih vozila
pruga privremeno u - Koristi uputstvo koje
prekidu se koristi pri jakom
snijegu i vijavici
- Zna postupak
isljeđenja vanrednih
događaja
91
- M.LJ.Miletić,Organizacija železničkog saobraćaja za II,III i IV razred železničke
tehničke škole,Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,Beograd,1998.
- M.LJ.Miletić,Praktična nastava za II razred železničke tehničke škole,Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva,Beograd, 2000.
- M.LJ.Miletić,Praktična nastava za III i IV razred železničke tehničke škole, Zavod
za udžbenike i nastavna sredstva,Beograd, 2000.
- V.Milutinović, Priručnik iz organizacije železničkog saobraćaja za zanimanje
tehničar – mašinovođa,Zavod za novinsko- izdavačku i propagandnu delatnost JŽ –
Beograd,Nemanjina 6,1989.
- M.Čičak,Organizacija železničkog saobraćaja,Saobraćajni fakultet Univerziteta u
Beogradu,Beograd,1990.
- M.Čičak,S.Vesković,Organizacija železničkog saobraćaja I i II zbirka rešenih
zadataka,Saobraćajni fakultet Univerziteta u Beogradu,Beograd,1999.
- P.Kovačević,Eksploatacija železnica knjiga I,Zavod za novinsko- izdavačku i
propagandnu delatnost JŽ – Beograd,Nemanjina 6,1976.
- P.Kovačević,Eksploatacija železnica zbirka zadataka knjiga II,Zavod za novinsko-
izdavačku i propagandnu delatnost JŽ – Beograd,Nemanjina 6,1976.

- Zbirka simulcija i filmova za rad sobraćajno transportnog tehničara.

- Pismeno,pismeni zadatak u svakom klasifikacionom periodu.



Znanja
Predmet Znanja
- Postrojenja za izvršenje - Stabilna postrojenja - Gornji stroj pruge
saobraćaja
- Red vožnje i saobraćajno - Eksploatacija željeznica - Red vožnje
transportno uputstvo uz red
vožnje
- Signalno sigurnosni uređaji - Osnovi automatike - Signali
- Stanična postrojenja
- Međustanična rastojanja
- Manevarski poslovi - Željeznički saobraćajni Djelatnost eksploatacije
Sastavljanje vozova sistemi vučnih vozila
Red vožnje - Manevarski poslovi
Sastavljanje vozova
Red vožnje
92
Znanja
Predmet Znanja
- Željeznička signalizacija - Praktična nastava - Željeznička signalizacija
- Regulisanje saobraćaja - Organizacija saobraćaja
vozova vozova
- Posebne vrste saobraćaja - Posebne vrste saobraćaja
- Željeznička signalizacija - Sredstva osiguranja i veze - Signali : skretnički i zaštitni
- Elementi reda vožnje - Organizacija prevoza - Red vožnje

- Vozopratno osoblje i putnika - Dužnost vozopratnog osoblja
stanično osoblje
- Radne jedinice i osoblje za - Organizacija prevoza stvari - Saobraćaj kao dio procesa
izvršenje saobraćaja proizvodnje
- Vrste vozova - Vrste vozova, podjela i
- Odredbe o kolima označavanje
- Sastavljanje vozova - Odredbe o kolima
93
1.2.12. ORGANIZACIJA PREVOZA PUTNIKA
1. Naziv predmeta: ORGANIZACIJA PREVOZA PUTNIKA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 108 108
IV 66 66
Ukupno 154 154

- Osposobljavanje za samostalno otpremanje putnika,prtljaga i ekspresnih pošiljaka
u unutrašnjem i međunarodnom saobraćaju.
- Poznavanje komercijalnih zahtjeva korisnika prevoza.
- Razvijanje sposobnosti za pridobijanje putnika.
- Sticanje znanja za obezbjeđenje komfora i veće brzine putovanja.
- Osposobljavanje za odgovorno izvršenje radnih obaveza.
- Otklanjanje nepravilnosti koje nastanu u izvršenju ugovorenih obaveza.
- Shvatanje neophodnosti timskog rada.
- Sticanje samostalnosti u vršenju radnih zadataka.
94
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Uvod
- Objašnjava razvoj - Uočava značaj - Razvija pozitivnu
željezničkog željezničkog orijentaciju prema
transporta saobraćaja u zanimanju
- Navodi zadatke privrednom razvoju
željezničkog - Upoređuje stanje na
saobraćaja željeznici,nekad i
sad
Osnovni organizacioni uslovi za prevoz željeznicom
- Opisuje tehnička - Uočava organizaciju - Razvija snalažljivost - I pismeni zadatak :
sredstva i rada u stanicama i odgovornost - Potrebni elementi
postrojenja za - Upoređuje vozove za stanice za normalno
organizaciju prevoz putnika odvijanje
željezničkog - Razlikuje putnička prihvata,boravka i
saobraćaja kola otpreme putnika
- Nabraja vrste vozova - Uočava i interpretira - Red vožnje
za prevoz putnika u oznake na putničkim - Određivanje visine
saobraćajnom i kolima prevoznine pomoću
tarifskom pogledu - Planira održavanje tarifa
- Objašnjava i nabraja reda i čistoće
kola za prevoz - Rješava problem - Posjeta željezničkoj
putnika i tarifske nađenih predmeta na stanici
razrede staničnom području i
- Navodi željezničke u vozovima
radnike koji - Planira primopredaju
učestvuju u procesu službe
proizvodnje - Bira odgovarajuće
- Objašnjava pojam i postupke pri
primjenu reda stavljanju tarifa na
vožnje uvid i otpremi
- Opisuje prevoz službene prepiske
putnika u - Klasifikuje sredstva
unutrašnjem za rad i obrasce
saobraćaju - Preporučuje vrstu
- Definiše zakonske putničkih kola za
osnove prevoženja određene kategorije
željeznicom korisnika
- Nabraja i objašnjava - Određuje osobine
prevozne isprave za reda vožnje
prevoz putnika - Raščlanjuje
- Poznaje prevozne materijal reda
isprave i njihov vožnje
sadržaj - Uočava sadržaj
putničkog reda
vožnje ( kurir)
- Upotrebljava
saobraćajno
transportno uputstvo
95
Formativni ciljevi
uz red vožnje
- Određuje sadržaj
izvoda iz reda vožnje
- Primjenjuje
zakonske odredbe
prilikom
organizovanja
prevoza
- Uočava vrste i
podjelu prevoznih
isprava
- Izvodi obradu i
izdavanje voznih
karata pomoću
terminala
- Određuje visinu
prevoznine
Tarifski propisi za prevoz putnika
- Objašnjava pojam - Uočava pojam tarifa - Razvija smisao za - Tarife
tarifa i njihovu i njihovu primjenu ekonomičnost - Softver za simulaciju
primjenu - Razlikuje vrste izračunavanja cijene
- Nabraja vrste tarifskih sistema koštanja prevozne
tarifskih sistema - Uočava tarifska isprave
- Poznaje tablice načela i njihovu
prevoznih cijena primjenu na
- Nabraja vrste tarifa i željezničke tarife
podjelu tarifske - Identifikuje
materije elemente za
- Objašnjava određivanje vozne
objavljivanje tarifa i cijene
područja važenja
Izračunavanje vozne i dodatne cijene
- Poznaje imenik i - Upotrebljava imenik - Razvija inicijativnost - II pismeni zadatak:
daljinar željezničkih i daljinar - Razvija Putovane jednog
stanica željezničkih stanica samopouzdanje putnika
- Demonstrira - Određuje pomoću Putovanje grupa
računanje voznih daljinara odstojanja Korišćenje povlastica
cijena potrebna za
- Demonstrira izračunavanje vozne
računanje dodatnih cijene
voznih cijena i - Rješava problem
doplata u stanici i u računanja voznih
vozu cijena i doplata
Povlastice u vožnji
- Objašnjava osnovne - Uočava - Razvija smisao za - Putnička tarifa za
karakteristike karakteristike produktivnost unutrašnji i
povlastica u vožnji i povlastica međunarodni
način korišćenja - Interpretira način sobraćaj
korišćenja povlastica
96
Formativni ciljevi
Zakonske povlastice na željeznici
- Objašnjava zakonske - Razlikuje zakonske - Razvija odgovornost i - Konvencije,zakoni,ta
povlastice povlastice pozitivnu rife i propisi
- Nabraja zakonske - Upotrebljava orijentaciju prema
povlastice i uslove putničke tarife,dio II zanimanju
njihovog korišćenja – povlastice
- Uočava povlastice
koje koriste članovi
slijepih Crne Gore
Komercijalne povlastice na željeznici
- Objašnjava - Razlikuje - Razvija preciznost i - III pismeni zadatak
komercijalne komercijalne inicijativnost - Povlastice
povlastice povlastice
- Nabraja - Upotrebljava
komercijalne putničke tarife,dio II
povlastice – povlastice
- Rukuje vantarifnim
prevozima (
vojske,organa MUP-
a,u slučaju
požara,prirodnih
nepogoda i dr.)
Otpravljanje putnika u unutrašnjem saobraćaju
- Nabraja prostorije i - Razlikuje površine i - Softver za izdavanje
peron za prihvat prostorije za - Razvija prevoznih isprava i
putnika smještaj putnika na samopouzdanje rezervacija
- Opisuje postupak staničnom području - Razvija marljivost - Zbirka važećih
rezervisanja sjedišta - Upotrebljava plan prevoznih obrazaca
u vozovima izdatih rezervacija
- Objašnjava način sjedišta i ležajeva
upotrebe kola sa - Predviđa upotrebu
ležajevima i restoran kola sa ležajevima i
kola restoran kola
- Definiše povlašćeni - Analizira povlašćeni
prevoz lica prevoz
- Poznaje upotrebu : - Upoređuje upotrebu
posebnih posebnih vrsta kola
kola,motornih kola i - Analizira zaduženja
salonskih kola za pratioca
otpravljanje putnika kola,konduktera i
- Opisuje prevoz i revizora
smještaj pratioca - Organizuje ulazak
pošiljaka putnika i zauzimanje
- Objašnjava pregled i mjesta u kolima
reviziju pregleda - Rješava formalnosti
voznih isprava oko prekida
- Objašnjava postupak putovanja,povraćaja
pri prekidu novca za
putovanja neiskorišćene
97
Formativni ciljevi
- Opisuje ovjeravanje prevozne isprave
važnosti i postupak - Analizira smetnje u
kod neiskorišćenja saobraćaju
karata i vraćanje - Upoređuje ručni
novca za prtljag i prekomjerni
neproputovani put ručni prljag
- Opisuje oduzimanje - Upotrebljava tarife
nevažećih voznih za izračunavanje
isprava prevoznine za
- Objašnjava prevoz prekomjerni ručni
ručnog i postupak sa prtljag
prekomjernim - Provjerava da li su
prtljagom zadovoljeni potrebni
- Opisuje uslove za uslovi pri prevozu
prevoz pripitomljenih
pripitomljenih životinja
životinja - Razlikuje važeće od
- Opisuje prevoz nevažećih voznih
praćenih automobila isprava
- Izlaže izračunavanje
prevoznine i
vozarinske dodatke
Prevoz prtljaga
- Nabraja predmete - Određuje predmete - Razvija kritičko - IV pismeni zadatak:
koji se primaju na koji se primaju na razmišljanje i Ručni prtljag -
prevoz prevoz inicijativnost Prekomjerni prtljag
- Opisuje prijem i - Upotrebljava - Razvija -Pijačne stvari
provjeru sadržine predviđeni postupak samopouzdanje
prtljaga za prevoz za prevoz prtljaga
- Poznaje otpravljanje - Razlikuje načine
i prevoz prtljaga prevoza prtljaga
- Poznaje postupak - Uočava smetnje koje
izdavanja prtljaga mogu nastati pri
- Opisuje naknadno izdavanju prtljaga
otpravljanje prtljaga - Određuje slučajeve
- Objašnjava postupak kad se radi izmjena
prodaje neizdatog ugovora o prevozu
prtljaga - Primjenjuje načela
- Definiše izmjenu čuvanja prtljaga i
ugovora o prevozu postupak kad se
- Opisuje čuvanje mora zaplijeniti
prtljaga i ručnog prtljag
prtljaga
- Objašnjava prevoz
pijačnih stvari
98
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Prevoz ekspresnih pošiljaka u unutrašnjem saobraćaju
- Nabraja predmete - Razlikuje predmete - Razvija - I pismeni zadatak :
koji se primaju na koji se primaju na samopouzdanje Ekspresne pošiljke u
prevoz prevoz kao - Razvija ekološku unutrašnjem
- Nabraja predmete ekspresne pošiljke svijest saobraćaju
koji su isključeni iz - Određuje predmete - Stiče pozitivnu
prevoza ili se koji su isključeni iz orijentaciju prema
primaju na prevoz prevoza ili se zanimanju
pod određenim primaju uslovno na
uslovima prevoz
- Objašnjava - Računa cijenu
postupak prijema prevoznine i naknadu
ekspresnih pošiljaka za sporedne usluge
na prevoz - Izvodi izdavanje
- Definiše ekspresnih listova i
izračunavanje kontrolu ispravnosti
prevoznine i naknade unesenih podataka
za sporedne usluge - Vodi knjigu
- Nabraja vozarinske zavođenja
dodatke ekspresnih listova
- Obrazlaže - Rukuje sa
obezbjeđenje uredne preuzimanjem,preda
isporuke, pouzeće, jom
predujam i vozovima,prevozom,i
poštovanje roka stovarom,čuvanjem i
isporuke izdavanjem
- Opisuje smještaj ekspresnih pošiljaka
prispjele - Uočava smetnje koje
pošiljke,zavođenje se javljaju u toku
ekspresnih listova i prevoza i izdavanja
obavještavanje ekspresnih pošiljaka
primaoca o
prispijeću
- Nabraja načine
predaje ekspresnih
pošiljaka
- Nabraja koje
smetnje mogu
nastati pri prevozu i
izdavanju
Prevoz prtljaga i ekspresnih pošiljaka u međunarodnom sobraćaju
- Nabraja predmete - Razlikuje predmete - Razvija snalažljivost - II pismeni zadatak:
koji se primaju na koji se primaju na i smisao za timski Ekspresne pošiljke u
prevoz i prtljag i prevoz kao rad međunarodnom
ekspresne pošiljke ekspresne pošiljke u saobraćaju
- Poznaje kad treba međunarodnom - Posjeta željezničkoj
neku robu isključiti saobraćaju stanici
iz prevoza, a kad taj - Određuje predmete
prevoz tretirati koji su isključeni iz
99
Formativni ciljevi
uslovnim prevoza ili se
- Opisuje prijem na primaju uslovno na
prevoz prtljaga i prevoz
ekspresnih pošiljaka - Računa cijenu
po CIV-u I i Ex i IMPT prevoznine i naknadu
- Demonstrira za sporedne usluge
izračunavanje - Određuje prevoz
prevoznine prtljaga i ekspresnih
- Upoznaje se sa pošiljaka IEX i TIEX
zajedničkom - Analizira prtljažnice
odgovornošću (k-73) i( k-74)
željeznica - Upotrebljava i
- Pojašnjava primjenjuje tarife
prtljažnicu (k-74) i TCE-x
ekspresni list (k-73)
- Upoznaje se sa
mogućim
reklamacijama i
tužbama
- Objašnjava prevoz
praćenih automobila
Prevoz putnika u međunarodnom saobraćaju
- Nabraja zakonske - Analizira - Razvija preciznost i - III pismeni zadatak:
osnove za prevoz međunarodne tačnost u radu Putovane jednog
- Objašnjava konvencije za prevoz putnika
međunarodnu putnika Putovanje grupa
konvenciju o prevozu - Rukuje sa Korišćenje povlastica
putnika i prtljaga na međunarodnim
željeznici COTIF tarifama za prevoz
- Nabraja odgovornosti putnika i prtljaga
i potraživanja koja (TCV) i njenim
mogu nastati iz dodacima
ugovora o prevozu - Računa vozne cijene
kao i reklamacije i i cijene dodataka
tužbe - Uočava obaveze koje
- Poznaje koja je nastaju po osnovu
važeća valuta i kurs nepoštovanja
za prevoz putnika u ugovora o prevozu
međunarodnom - Razlikuje vozne
saobraćaju isprave i njihove
- Demonstrira sastavne elemente
korištenje - Rukuje sa voznim
međunarodne tarife ispravama
za prevoz putnika i - Računa moguće
prtljaga (TCV) i doplate i druge
njene dodatke dodatke
- Nabraja vozne - Organizuje izdavanje
isprave i njihove prevozne isprave sa
sastavne elemente naznačenom
- Demonstrira polaznom stanicom
100
Formativni ciljevi
izračunavanje vozne u inostranstvu
cijene - Bira odgovarajuće
- Poznaje način postupke za
izdavanja voznih otpremanje različitih
isprava sa grupa korisnika
naznačenom - Preporučuje uslove
polaznom stanicom prevoza u zavisnosti
u inostranstvu od vrste voza i
- Rezimira prevoznog puta
pojedinačna i grupna
putovanja redovnim i - IV pismeni zadatak:
posebnim vozovima Putovanje jednog
- Nabraja povlastice sa putnika
posebnim osvrtom na Putovanje grupa
besplatne prevoze Korišćenje povlastica
grupa i prevoz djece
- Pojašnjava : rokove
važenja vozne
isprave, prekid
putovanja,gubitak
veze i izostajanje
voza
- Objašnjava vraćanje
novca za naplaćene
vozne isprave i
ovjeravanje voznih
isprava

- Ž.Maksimović,M.Jevtić,Z.Stevanović,Organizacija prevoza putnika,Zavod za
- J.Obradović,Organizacija prevoza putnika železnicom,Beograd,1983.
- S.Eror,N.Zurković,Osnovi železničkog saobraćaja,Tehnički fakultet univerziteta u
Novom Sadu,Novi Sad,1983.
- M.Stevanović,Železničke tarife i politika cena,Viša železnička škola,Beograd,
1981.
- Putnička tarifa za međunarodni i unutrašnji prevoz,Željeznički prevoz Crne Gore
AD Podgorica,Podgorica,2008.
- Red vožnje i saobraćajno transportno uputstvo uz red vožnje,Željeznički prevoz
Crne Gore AD Podgorica, Podgorica,2010.

- Zbirka simulcija za izdavanje prevoznih isprava,dodataka i rezervacija.
- Zbirka obrazaca prevoznih isprava.

- Pismeno,pismeni zadatak u I, II,III i IV klasifikacionom periodu.
101



Znanja
Predmet Znanja
- Tarife - Transportno računovodstvo - Primjena tarifa
- Izračunavanje vozne i - Uračunavanje prevoznih
dodatne cijene isprava u unutrašnjem i
- Prevoz prtljaga međunarodnom saobraćaju
- Poslovi u prtljažnoj blagajni
- Elementi stanice - Stabilna postrojenja - Elementi službenih mjesta
- Red vožnje - Organizacija željezničkog - Elementi reda vožnje

- Dužnost vozopratnog osoblja saobraćaja - Vozopratno osoblje i
stanično osoblje
željeznici sistemi
- Osnovni organizacioni uslovi - Praktična nastava - Prevoz putnika i stvari
za prevoz željeznicom - Transportno komercijalni
poslovi
- Ugovori u prevozu - Transportno pravo - Ugovori u prevozu
- Prevozne isprave marketing i špedicija - Prevozne isprave
- Poslovna dokumentacija
102
1.2.13. EKSPLOATACIJA VUČENIH VOZILA
1. Naziv predmeta: EKSPLOATACIJA VUČENIH VOZILA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 36 36 72
IV 33 33 66
Ukupno 69 69 138

- Razvoj ličnostI učenika u pogledu kompletne organizacije putničkih i teretnih
kola.
- Osposobljavanje učenika za samostalan rad u kolskim službama operatera koji
rade na prugama Crne Gore i susjednih željezničkih uprava.
- Upoznavanje sa dostignućima i tehnikama kod novih tipova kola.
- Detaljno upoznavanje i savladavanje svih poslova i aktivnosti koje se tiču
manipulacije sa kolima, propratnim obrascima i uopšte dokumentima koja prate
željeznička kola.
- Usvajanje stručnih kompetencija za samostalno vršenje poslova otpravnika
vozova, kolskog otpremnika, kolskog evidentičara, magacionera u dijelu rada sa
željezničkim kolima.
103
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Zadatak i organizacija kolske službe
- Definiše zadatak - Razlikuje zadatke - Shvata važnost novih - Posjeta kolskoj
kolske službe kolske službe u saznanja iz svoje službi
- Objašnjava ulogu organizaciji prevoza struke
kolske službe u putnika i stvari
željezničkom - Upoređuje
transportnom lancu karakteristike kolske
- Navodi različite službe, posebno u
tipove organizacije putničkom, posebno
kolskih službi u teretnom
saobraćaju
- Vrši opisivanje
kolskih službi
postojećih operatera
na prugama Crne
Gore
Putnička kola
- Nabraja sve vrste - Razlikuje serije - Razvija odgovornost - Katalozi proizvođača
putničkih kola putničkih kola i - Razvija preciznost putničkih kola
- Opisuje osnovne osnovne
karakteristike karakteristike
putničkih kola - Upotrebljava
- Definiše vrste pravilno termine
neophodnih poslova serijskih oznaka
koje mora da obavlja putničkih kola i
saobraćajno glavnih podserija
transportni tehničar istih kola
u vezi organizacije - Uočava da iz
putničkih kola teretnice, na osnovu
popisa kola, odredi
glavne karakteristike
putničkih kola
- Predviđa kontrolu
individualnog broja
kola
Teretna kola
- Nabraja sve vrste - Razlikuje serije - Razvija odgovornost - Katalozi proizvođača
teretnih kola teretnih kola i - Razvija preciznost teretnih kola
- Opisuje osnovne osnovne
karakteristike karakteristike
teretnih kola - Upotrebljava
- Definiše vrste pravilno termine
neophodnih poslova serijskih oznaka
koje mora da obavlja teretnih kola i
saobraćajno glavnih podserija
transportni tehničar istih kola koje su
u vezi organizacije vezane za kočenje
104
Formativni ciljevi
teretnih kola vozova
- Predviđa da iz
teretnice na osnovu
popisa kola odredi
glavne karakteristike
teretnih kola
- Planira kontrolu
individualnog broja
kola
Pregled i održavanje kola
- Opisuje značaj - Određuje rad - Razvija pravilan stav - Filmovi o pregledu i
pregleda i pregledača kola prema zdravlju održavanju kola
održavanja kola vezan za tehnički
- Navodi način pregled vozova u
organizacije dijelu probe kočnica
preglednih službi i i olistavanja kola
radionica za opravku - Organizuje
kola upućivanje kola u
- Objašnjava osnovne radionicu i vraćanje
vrste pregleda kola i u saobraćaj
ko ih vrši - Pravilnikom 2
- Upotrebljava listice
kojima se olistivaju
kola i postupak sa
olistanim kolima
Način upotrebe putničkih kola
- Opisuje načine - Odrerđuje pravilan - Stiče samopouzdanje
upotrebe putničkih sastav voza sa i sigurnost
kola putničkim kolima
- Nabraja vrste - Uočava postupke sa
putničkih kola koje kolima za redovne
postoje kod vozove, kolima u
operatera u Crnoj rezervi i kolima za
Gori vanredna prevoženja
- Objašnjava uslove za - Predviđa zamjenu
uvrštavanje kola u slučaju
putničkih kola u olistavanja i
vozove isključenja iz
saobraćaja
Evidencija putničkih kola

- Nabraja vrste - Upotrebljava kolske - Razvija smisao za - Upisnici za
evidencija putničkih upisnike za putnička preciznost i urednost evidenciju putničkih
kola kola kola
- Opisuje važnost - Planira poslove
pravilnih evidencija kolskog otpremnika i
putničkih kola kolskog evidentičara
- Objašnjava koja lica - Određuje postupke
su zadužena za sa neispravnim
105
Formativni ciljevi
evidencije putničkih kolima (olistavanje)
kola - Predviđa da iz
teretnice koristi
podatke za
popunjavanje
evidencija o
putničkim kolima
Evidencija teretnih kola
- Nabraja vrste - Uočava kolske - Povezuje uzroke i - Upisnici za
evidencija teretnih upisnike za teretna posljedice evidenciju teretnih
kola kola prema kola
- Opisuje važnost - Uputstvu 90
pravilnih evidencija - Organizuje poslove
teretnih kola kolskog otpremnika i
- Objašnjava koja lica kolskog evidentičara
su zadužena za - Razlikuje postupke
evidencije putničkih sa neispravnim
kola teretnim kolima
(olistavanje)
- Upotrebljava iz
teretnice podatke za
popunjavanje
evidencija o
teretnim kolima
Vrijeme korišćenja kola
- Opisuje važnost - Uočava STU dio A i - Shvata važnost - Posjeta željezničkoj
vremenskog B, osnovne tačnosti stanici
korišćenja kola karakteristike o
- Objašnjava koje određivanju vremena
tarife određuju putovanja vozova,
vremensku upotrebu posebno zadržavanja
teretnih kola u usputnim
- Obrazlaže pojam stanicama
obrta kola i njegove - Određuje rokove
osnovne utovara i istovara za
karakteristike teretna kola
- Razlikuje strukturu
obrta putničkih i
teretnih kola
Tovarni pribor
- Opisuje i objašnjava - Uočava poslove - Razvija preciznost - Katalog sa prikazom
definiciju tovarnog magacionera koji se tovarnog pribora
pribora i šta sve odnose na tovarni
spada u tovarni pribor
pribor - Izvodi pravilno
- Objašnjava značaj i naručivanje i
neophodnost primopredaju
upotrebe tovarnog tovarnog pribora
pribora za pojedine - Vodi evidenciju u
106
Formativni ciljevi
vrste prevoza u propratnim
teretnom saobraćaju dokumentima o
- Poznaje najčešće tovarnom priboru
korišćeni tovarni - Planira postupke u
pribor gdje stranka slučaju oštećenja
može da ga naruči tovarnog pribora
107
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Obezbjeđivanje kola i tovarnog pribora pri utovaru
- Opisuje i nabraja - Planira naručivanje - Razvija odgovornost - Korišćenje Interneta
načine na koji mogu kola i tovarnog
da se naruče kola i pribora sa
tovarni pribor odgovarajućom
- Nabraja transportne kolskom
radnike kojima je narudžbenicom
direktan posao - Kol-23
naručivanje kola i - Određuje rokove
tovarnog pribora dostave naručenih
- Poznaje kolske kola i tovarnog
evidencije koje se pribora
odnose na ovu oblast - Uočava postupak
nakon ispunjavanja i
predaje kolske
narudžbenice
- Planira otpremu
bruta nakon
sumiranja kolskih
narudžbenica
- Određuje serije kola
u dijelu alternativne
zamjene kola kod
naručivanja
Kola u zakup i kola korisnika prevoza
- Definiše kola u - Uočava kola u - Navikava se na - Pravilnici za
zakupu i kola zakupu i kola pridržavanje propisa razmjenu kola u
korisnika prevoza korisnika prevoza na međunarodnom
- Nabraja prednosti osnovu pregleda saobraćaju
korišćenja kola u oznaka na kolima
zakupu i kola - Razlikuje kola u
korisnika prevoza zakupu i kola
- Poznaje razlike u korisnika prevoza
označavanju kola u - Predviđa postupke sa
zakupu i kola olistanim kolima u
korisnika prevoza u zakupu i kola
odnosu na kola koja korisnika prevoza
su vlasništvo (AVV)
željezničkih uprava
Upotreba putničkih kola u međunarodnom saobraćaju
- Nabraja uslove pod - Određuje na osnovu - Razvija odgovornost - Video i štampani
kojima putnička kola individualnog broja materijal sa
mogu saobraćati u koja kola su primjerima upotrebe
međunarodnom sposobna za putničkih kola u
saobraćaju međunarodni međunarodnom
- Opisuje dijelove saobraćaj saobraćaju
individualnog broja - Uočava
kola, posebno dijela međunarodne režime
108
Formativni ciljevi
koji se odnosi na razmjene za
režim razmjene putnička i teretna
putničkih kola kola
- Poznaje - Uočava pojmove
međunarodne vezane za kursna
propise koji se kola, RIV pravilnik,
odnose na upotrebu bilateralne
putničkih kola u sporazume, izmjene
međunarodnom reda vožnje i u
saobraćaju međunarodnom
saobraćaju
Zajednička upotreba kola i tovarnog pribora
- Opisuje termin - Uočava individualne - Shvata važnost - Video materijal sa
zajedničke upotrebe oznake na kolima, poštovanja propisa primjerima
kola i tovarnog namjenu i praktično zajedničke upotrebe
pribora korišćenje kola i tovarnog
- Poznaje pravilnike i - Analizira uslove za pribora
uputstva koji korišćenje tovarnog
određuju pravila za pribora u
zajedničku upotrebu zajedničkom
kola i tovarnog saobraćaju
pribora - Uočava znake
- Opisuje principe i sopstvenosti od
značaj zajedničke većine evropskih
upotrebe kola i željezničkih uprava
tovarnog pribora
Kolski parkovi i izmjeritelji rada kola
- Nabraja vrste - Rješava obrt kola za - Razvija odgovornost - Posjeta kolskom
kolskih parkova i zadate parametre parku željeznice
izmjeritelja rada - Razlikuje radni i Crne Gore i neke
kola neradni park kola željeznice iz
- Opisuje osnovne - Određuje potreban okruženja
karakteristike kolskih broj kola za
parkova maršrutne vozove na
- Poznaje kvalitativne osnovu zadatih
i kvanititativne parametara
pokazatelje rada - Određuje
kola najpogodnija kola za
- Opisuje značaj traženu vrstu robe
izmjeritelja rada
kola
Mehanizovana manipulacija stvari
- Nabraja sredstva za - Pokazuje mogućnosti - Razumije odnos - Katalozi
mehanizovanu postojećih operatera tehnike i prirode mehanizacije koja se
manipulaciju u robnom saobraćaju koristi za
stvarima u pogledu manipulaciju stvari
- Navodi prednosti pri mehanizovane
upotrebi manipulacije sa
mehanizovanih stvarima
109
Formativni ciljevi
sredstava na - Uočava strukturu
željeznici – robnom roba koje se mogu
saobraćaju pakovati za
- Poznaje postupak za mehanizovanu
naručivanje usluge manipulaciju sa
mehanizovane njima
manipulacije sa
stvarima
Integralni transport
- Definiše pojam i - Opisuje osnovne - Razvija analitičnost i - Softver sa
glavne karakteristike vrste palete i logičko mišljenje elementima
integralnog kontenera integralnog
transporta - Opisuje ulogu i transporta
- Opisuje neophodnost značaj
i važnost primjene kombinovanog
integralnog transporta
transporta na - Razlikuje serije i
željeznici podserije kola koje
- Poznaje osnovne su najpogodnije za
vidove integralnog integralni transport
transporta - Određuje profile
(konteneri, palete, kombinovanog
mehanizacija, saobraćaja i profile
drumsko-željeznička za HIGH Cube
vozna sredstva) kontenere
- Planira naručivanje
paleta i kontenera
Pretovarno transportni uređaji i mašine
- Nabraja transportne - Predviđa mogućnosti - Razvija logično - Korišćenje Interneta
uređaje i mašine postojećih operatera zaključivanje – Pretovarno
koje se koriste na u robnom saobraćaju transportni uređaji
željeznici i lukama u pogledu
- Poznaje vrste kola mehanizovane
koje se najčešće manipulacije sa
koriste pri utovaru i stvarima i korišćenja
istovaru sa pretovarnih uređaja
pretovarnim - Razlikuje osovinska i
mašinama opterećenja po
- Opisuje vrste dužnom metru u
pretovarnih uređaja i pogledu granice
mašina koje se tovarenja kola
koriste u lukama
koje imaju i
željezničke
kolosijeke
Korišćenje drumskih prevoznih sredstava
- Nabraja prednosti - Određuje situacije - Razvija analitičnost i
korišćenja kada je potrebno logično mišljenje
kombinovanog angažovati drumska
110
Formativni ciljevi
prevoza željeznicom prevozna sredstva u
i drumskim odnosu na teretna
prevoznim kola
sredstvima - određuje prioritete
- Opisuje drumska roba koje će se
prevozna sredstva prevoziti prugom i
koja su najpogodnija drumom
za prevoz robe - Uočava organizaciju
kombinovano sa kola i drumskih
vozovima prevoznih sredstava
- Poznaje organizaciju za denčane i
rada teretnog ekspresne pošiljke
saobraćaja sa
upotrebom drumskih
prevoznih sredstava
na pojedinim
dionicama

- P.Držajić,Eksploatacija vučenih vozila za II,III i IV razred železničke tehničke
škole,Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,Beograd,2000.
- J.Šarić,Vučena vozila za II,III i IV razred železničke tehničke škole,Zavod za
- P.Kovačević,Eksploatacija železnica,Zavod za novinsko -izdavačku i propagandnu
delatnost, JŽ- Beograd,1976.

- Objave UIC-a iz oblasti putničkih kola,Pravilnici i Uputstva iz oblasti održavanja i
eksploatacije putničkih kola.
- Monografije iz istorije crnogorskih željeznica,slike ili slajdovi sa grafoskopa.



111
Znanja
Predmet Znanja
- Korišćenje drumskih - Osnovi saobraćaja - Sredstva u saobraćaju
prevoznih sredstava
- Evidencija putničkih kola - Vozna sredstva i vuča - Putnička kola
- vozova
- Teretna kola - Organizacija prevoza stvari - Teretna kola
- Tovarni pribor - Vrijeme korišćenja kola
- Integralni transport - Tovarni pribor
- Obezbjeđenje kola i
tovarnog pribora
- Integralni transport
112
1.2.14. SREDSTVA OSIGURANJA I VEZE
1. Naziv predmeta: SREDSTVA OSIGURANJA I VEZE
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 66 66
Ukupno 66 66

- Upoznavanje sa osnovnom telekomunikacionom i signalnom opremom koja se
koristi na željeznici.
- Razumijevanje značaja i pravilna upotreba telekomunikacionog pulta i signalnog
pulta.
- Upoznavanje sa principima i vrstama prenosnih medijuma (radio veze, optički i
bakarni kablovi) koji se koriste na željeznici.
- Upoznavanje i pravilna upotreba tastera za upravljanje skretnicama i formiranje
puteva vožnje.
- Razvijanje sposobnosti za odgovornost na poslu koji obavlja.
- Primjenjivanje teorijskog znanja u praktičnom/laboratorijskom radu.
- Upoznavanje sa automatskim uređajima u u regulisanju saobraćaja.
- Upoznavanje sa uticajem automatskih uređaja za regulisanje saobraćaja na
povećanje propusne moći pruge.
113
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Telekomunikacioni uređaji
- Objašnjava - Uočava i razlikuje - Razvija logično - Posjeta
organizaciju vrste TK mreža i zaključivanje željezničkoj
željezničke njihovu primjenu - Razvija automatskoj
telefonske mreže - Razlikuje i interesovanje centrali
- Opisuje ŽAT mrežu upoređuje pružne prema novim
i pružne telefonske veze, NF prenos sa saznanjima
veze ŽAT vezama, VF
- Definiše vrste LB i prenos
CB veza - Razlikuje i
- Objašnjava rad i upoređuje radio
značaj sisteme koji se
registrofonskih koriste na
uređaja željeznici
- Opisuje i - Crta šemu
objašnjava značaj rasporeda opreme
radiodispečerskog u stanicama
sistema veza na
željeznici
- Opisuje i
objašnjava rad i
značaj satnog,
razglasnog i
interfonskih
uređaja na
željeznici
Pružni kablovi i lokalna kablovska mreža
- Opisuje i - Razlikuje značaj - Shvata značaj - Mjerenja na STA i
objašnjava jezgro redukcionog očuvanja životne STKA kablovima sa
pružnog,STA i STKA faktora kablova sredine TDR instrumentom
kabla,upotrebu na - Razlikuje SPZ i TK - Razvija sposobnost - Instrumenti za
elektrificiranim kablove (signalne i logičkog spajanje optičkih
prugama telekomunikacione) razmišljanja kablova i
- Navodi vrste - Objašnjava - Razvija odeđivanje greške
kablova Snelijusov zakon sistematičnost u na vlaknu
- Opisuje i prelamanja radu reflektometrom
objašnjava vrste i svjetlosti i totalnu OTDR
sastav optičkog refleksiju
kabla - Razlikuje upotrebu
- Opisuje optički optičkih kablova u
kabal sa telekomunikacionoj
monomodnim i željezničkoj mreži
višemodnim - Crta vektore
vlaknima svjetlosti prenosa
- Definiše električnu modova kroz jezgro
otpornost i vlakna
provodnost
114
Formativni ciljevi
Signalno-siguronosni uređaji
- Definiše vrste - Razlikuje i - Razvija sposobnost - Posjeta
ugrožavanja u objašnjava vrste opažanja željezničkoj stanici
željezničkom vožnji - Razvija
saobraćaju - Razlikuje i pravilno odgovornost u radu
- Objašnjava i definiše položaje - Stiče
opisuje princip skretnica i način samopouzdanje i
rada osiguranja sigurnost
elektromehaničke - Razlikuje
postavne sprave osiguranje
- Objašnjava i kolosijeka sa
opisuje šinska otvorenim i
strujna kola i način zatvorenim
osiguranja strujnim kolima
kolosijeka u - Razlikuje i
staničnom području prepoznaje
i području otvorene ispravan rad SS
pruge uređaja od stanja
- Objašnjava i kvara na signalno-
opisuje rad na siguronosnoj
signalnoj postavnici opremi
- SS pult - Razlikuje vrste
- Definiše i tastera i upotrebu
objašnjava vrste i - Objašnjava princip
upotrebu tastera rada i mjesta
na signalnom pultu ugradnje na pruzi
- Definiše spoljašnje - Razlikuje vrste i
siguronosne mjesta ugradnje
uređaje, senzore, uređaja za
magnetne šinske automatsko
kontakte i brojače zaustavljanje voza
osovina (pružnih baliza)
- Definiše i - Crta i analizira
objašnjava uređaje rezonantne krive
za obezbjeđenje paralelnog
saobraćaja na oscilatornog kola
međustaničnom
rastojanju i putnih
prelaza u nivou
Signali
- Objašnjava - Razlikuje signalne - Razvija sposobnost - Softver sa
osnovne pojmove iz pojmove opažanja simulacijom rada
oblasti signalizacije - Određuje osobine - Razvija logično signala
- Obrazlaže podjelu signalnih znakova zaključivanje
signala i signalnih - Uočava ulogu
znakova signalnih znakova u
- Nabraja vrste prenosu
signala informacija
- Opisuje voznom i drugom
konstrukciju osoblju
signala
115
Formativni ciljevi
- Objašnjava princip
rada signala
Releji
- Definiše pojam - Razlikuje releje - Razvija
releja - Određuje ulogu interesovanje
- Obrazlaže upotrebu releja u regulisanju prema novim - Softver sa
releja u strujnim rada signalno- saznanjima simulacijom rada
krugovima sigurnosnih uređaja - Povezuje uzroke i releja
- Nabraja vrste - Opisuje relej posljedice
releja - Crta releje
- Objašnjava grupe
releja u radu
željezničke
signalizacije
Stanični signalno- sigurnosni uređaji
- Objašnjava - Razlikuje stanične - Razvija sposobnost
namjenu signalno- signalne uređaje opažanja
sigurnosnih uređaja - Uočava ulogu - Razvija logičko - Softver sa
- Obrazlaže stanično signalnih zaključivanje simulacijom rada
grupisanje uređaja u - Shvata značaj staničnih signalno-
signalno- regulisanju pridržavanja sigurnosnih uređaja
sigurnosnih uređaja saobraćaja propisa
- Nabraja spoljne - Analizira rad - Stiče
uređaje signalno- samopouzdanje i
- Opisuje signale sigurnosnih uređaja sigurnost
- Opisuje uređaje za u stanici
centralno - Crta skretnički
postavljanje signalni znak
skretnica
(električne
postavne sprave )
- Nabraja unutrašnje
uređaje
- Objašnjava
centralnu
postavnicu
- Objašnjava relejne
uređaje
- Obrazlaže napojne
uređaje
Elektro relejni signalno-sigurnosni uređaji
- Objašnjava - Razlikuje elektro - Uviđa važnost - Posjeta
primjenu signalne sigurnosne očuvanja kvaliteta željezničkoj stanici
elektromagnetnih uređaje - Razvija preciznost
releja u strujnim - Uočava ulogu
kolima elektro signalno –
- Nabraja vrste sigurnosnih uređaja
elektromagnetnih u regulisanju
releja saobraćaja
- Nabraja primjenu - Obrazlaže rad
elektromagneta elektro relejnih
116
Formativni ciljevi
kod signalno signalno –
sigurnosnih uređaja sigurnosnih uređaja
Uređaji za obezbjeđenje saobraćaja na međustaničnom rastojanju
- Objašnjava potrebu - Razlikuje uređaje - Uviđa važnost - Posjeta
obezbjeđenja za obezbjeđenje očuvanja kvaliteta željezničkoj stanici
saobraćaja u saobraćaja na - Razvija osjećaj
međustaničnom međustaničnim odgovornosti
rastojanju rastojanjima - Razvija pozitivan
- Opisuje brojač - Objašnjava rad stav prema novim
osovina za kontrolu uređaja za saznanjima
obezbjeđenja regulisanje - Razvija moć
saobraćaja u saobraćaja na zapažanja
međustaničnom međustaničnim
rastojanju rastojanjima
- Obrazlaže princip - Obrazlaže
rada brojača obezbjeđenje
osovina saobraćaja na
- Obrazlaže tehničke međustaničnim
karakteristike rastojanjima
brojača osovina
- Nabraja opremu
brojača osovina
Uređaji za obezbjeđenje putnih prelaza
- Obrazlaže - Uočava ulogu - Uočava značaj - Posjeta
obezbjeđenje uređaja za bezbjednosti automatizovanom
putnih prelaza automatizaciju saobraćaja putnom prelazu
- Opisuje princip osiguranja pružnih
rada uređaja za prelaza
obezbjeđenje - Razlikuje uređaje
putnih preleza za obezbjeđenje
- Obrazlaže tehničke putnih prelaza
karakteristike
uređaja za
obezbjeđenje
putnih prelaza
- Nabraja opremu
uređaja za
obezbjeđenje
putnih prelaza
- Objašnjava vrste
zaštite uređaja za
automatizaciju
rada putnih prelaza
Uređaj za automatsko zaustavljanje voza
- Objašnjava - Uočava ulogu - Razvija pozitivnu - Softver sa
autostop uređaj čovjeka u orijentaciju prema simulacijom rada
- Nabraja elemente bezbjednosti zanimanju autostop uređaja
autostop uređaja saobraćaja
- Opisuje princip - Analizira ulogu
rada autostop autostop uređaja u
uređaja očuvanju
117
Formativni ciljevi
- Obrazlaže tehničke bezbjednosti
karakteristike saobraćaja
autostop uređaja
- Obrazlaže
djelovanje
rezonantnih struja
lokomotivske balize
za krugove 500 Hz,
1000 Hz i 2000 H z
Uređaji za automatizaciju rada u ranžirnim stanicama
- Objašnjava zadatak - Interperetira - Razvija preciznost - Posjeta ranžirnoj
ranžirne stanice u tehnologiju - Razvija sposobnost stanici
saobraćajno formiranja i prilagođavanja na
transportnom rasformiranja različite uslove
pogledu vozova u ranžirnoj rada
- Obrazlaže stanici
tehnologiju rada - Uočava ulogu
ranžirnih stanica unapređenja rada
- Opisuje ranžirne stanice
automatizovane - Analizira grupe
uređaje u ranžirnoj uređaja za
stanici regulisanje rada
- Obrazlaže princip ranžirne stanice
rada ranžirne - Određuje
stanice parametre za rad
- Obrazlaže podjelu kolosiječne kočnice
uređaja - Rukuje sa
neophodnih za kolosiječnom
automatizovan rad kočnicom
ranžirnih stanica
- Objašnjava
rukovanje
skretnicama
- Objašnjava
kolosiječne kočnice
i upravljanje njima
- Obrazlaže ostale
uređaje neophodne
za normalan rad
ranžirne stanice
- Opisuje rad
skretnica kojima se
rukuje sa
centralnog mjesta
- Obrazlaže načine
postavljanja
skretnica
Uređji telekomande saobraćaja
- Objašnjava princip - Uočava potrebu - Razvija pozitivan - Posjeta
rada i namjenu telekomande u stav prema novim telekomandi
uređaja saobraćaju saznanjima
118
Formativni ciljevi
telekomande - Određuje prednosti - Razvija moć
- Obrazlaže telekomande u zapažanja
centralnu povećanju
postavnicu propusne moći
telekomande pruge
- Nabraja uređaje iz - Određuje osobine
kojih se telekomande
telekomanda - Rukuje
sastoji telekomandom
- Opisuje komandni
pult
- Obrazlaže
tastaturu
- Nabraja grupe
tastatura
- Opisuje signalni
pano
- Objašnjava
fleksikod sa
računarom
- Nabraja pokazivače
rada telekomande
- Obrazlaže rad
pokazivača
- Opisuje bit-taster
za kontrolu rada
uređaja
telekomande i
grupu tastera za
rukovanje
određenim
tasterima
- Obrazlaže bit -
taster

- Rukovanje uređajima telekomande,Železničko transportno
preduzeće,Beograd,2000.
- ALTPRO – Zagreb,Vozila i sigurnosni uređaji za vozila,Zagreb, 2004.
- Signalni pravilnici 6,7 i 8.

- Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom koji posjeduje softver za
simulaciju rada sredstava osiguranja i veza i projektorom.

119


Znanja
Predmet Znanja
- Signalno sigurnosni uređaji - Osnovi elektrotehnike - Napon
za : autostop,telekomande i - Jačina struje
automatizacije ranžirnih - Provodnici
stanica i putnih prelaza - Releji zaštite
- Elektromagnetizam
- Signali : skretnički i zaštitni - Organizacija željezničkog - Željeznička signalizacija
saobraćaja
- Telekomunikacioni sistem - Informacioni sistemi - Komunikaciona tehnologija
željeznice - Informacioni sistemi na
željeznici
- Uređaji telekomande - Stabilna postrojenja - Daljinsko upravljanje
saobraćaja
120
1.2.15. TRANSPORTNO RAČUNOVODSTVO
1. Naziv predmeta: TRANSPORTNO RAČUNOVODSTVO
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 66 66
Ukupno 66 66

- Razvijanje logičkog mišljenja učenika za samostalno donošenje zaključaka na
osnovu dobijenih podataka.
- Razvijanje odgovornosti pri radu, discipline, preciznosti i urednosti.
- Upoznavanje novca kao opšteg ekvivalenta.
- Ovladavanje metodama i tehnikama plaćanja.
- Ovladavanje postupcima obračuna i naplate prevozne usluge.
- Razvijanje sposobnosti za samostalan rad na šalteru.
- Sticanje znanja za zaključivanje kase.
- Upoznavanje sa računskim i blagajničkim poslovanjem.
- Shvatanje značaja i uloge računovodstvene funkcije u željezničkom saobraćaju.
- Razvijanje smisla za očuvanje, racionalno korišćenje i odgovornost za sredstva
kojima posluje.
- Razvijanje vještina i kompetencija za sastavljanje finansijskih izvještaja prema
željezničkim propisima i zakonskoj regulativi.
- Razvijanje vještina i kompetencija za obavljanje računovodstvenih poslova na
računaru.
- Osposobljavanje učenika za povezivanje stečenih teorijsko-stručnih znanja sa
praksom.
121
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Opšti dio
- Upoznaje se sa - Razlikuje odredbe - Razvija sposobnost - Zakon o ugovorima o
odredbama Zakona o Zakona o ugovorima opažanja prevozu u
ugovorima o prevozu o prevozu u - Razvija željezničkom
u željezničkom željezničkom interesovanje za saobraćaju
saobraćaju saobraćaju nova saznanja - Pravilnik 181
- Objašnjava pravilnik - Upotrebljava - Uputstvo 182
o jedinstvenom i pravilnik o
jednoobraznom jedinstvenom i
vođenju jednoobraznom
transportnog vođenju
računovodstva i transportnog
blagajničkog računovodstva i
poslovanja na blagajničkog
željezničkim poslovanja na
stanicama ( Pravilnik željezničkim
181 ) stanicama ( Pravilnik
- Objašnjava uputstvo 181 )
za transportno - Upotrebljava
računovodstvo i uputstvo za
blagajničko transportno
poslovanje na računovodstvo i
željezničkim blagajničko
stanicama ( Uputstvo poslovanje na
182) željezničkim
- Nabraja značajne stanicama ( Uputstvo
pojmove u 182)
blagajničkom - Uočava pojmove u
poslovanju blagajničkom
- Ilustruje podjelu i poslovanju
vrste saobraćaja za - Analizira transportno
potrebe transportnog računovodstvo
računovodstva pojedinih vrsta
- Definiše blagajničko saobraćaja
poslovanje - Rukuje blagajnom
- Nabraja obrasce koji - Računa prevozne
se koriste u troškove
transportnom - Izvodi primopredaju
računovodstvu i blagajne
blagajničkom - Uočava poslove
poslovanju neophodne za
nesmetan rad
blagajne
- Bira odgovarajuće
postupke za kontrolu
blagajničkog
poslovanja
- Analizira obrasce
122
Formativni ciljevi
koji se koriste u
transportnom
računovodstvu i
blagajničkom
poslovanju
Računovodstvo putničke blagajne
- Nabraja poslove - Razlikuje poslove - Razvija analitičnost i - Posjeta putničkoj
putničke blagajne putničke blagajne logično mišljenje blagajni
- Nabraja obrasce koji - Rukuje sa obrascima
se koriste u koji se koriste u
putničkoj blagajni putničkoj blagajni
- Objašnjava - Uočava zajedničke
naručivanje voznih odredbe za
karata uračunavanje u
- Objašnjava putničkoj blagajni
evidenciju novih
relacija,prijem i
čuvanje voznih
karata
Uračunavanje prevoznih isprava u unutrašnjem saobraćaju
- Opisuje - Razlikuje - Shvata potrebu - Softver za
uračunavanje uračunavanje povezivanja teorije i transportno
prevoznih isprava u prevoznih isprava u prakse računovodstvo i
unutrašnjem unutrašnjem blagajničko
saobraćaju saobraćaju poslovanje
- Demonstrira - Rješava problem
uračunavanje pisanih uračunavanja
prevoznih isprava za prevoznih isprava u
unutrašnji saobraćaj unutrašnjem
- Demonstrira rad na saobraćaju
terminalu blagajne i - Upotrebljava
obrazlaže dobijene terminal u putničkoj
podatke blagajni
Poslovi u doplatnoj blagajni
- Definiše pojam i - Analizira poslove - Razvija odgovornost - Posjeta željezničkoj
poslove doplatne doplatne blagajne stanici
blagajne - Izvodi uračunavanje
- Objašnjava doplatnih
evidenciju bjelica,posteljnih
upotrijebljenih karata,lisnih voznih
doplatnih bjelica karata i zapisnika k-
- Objašnjava 92
uračunavanje lisnih
voznih karata
Uračunavanje u međunarodnom saobraćaju
- Opisuje naručivanje i - Određuje koja se - Razvija pravilan - Katalog prevoznih
evidenciju uračunavanja vrše za odnos prema isprava
međunarodnih voznih potrebe zanimanju
123
Formativni ciljevi
karata međunarodnog
- Objašnjava saobraćaja
uračunavanje - Izvodi uračunavanje
prevoznih isprava za prevoznih isprava sa
međunarodni odštampanom
saobraćaj relacijom,kuponske
bjelice K-7 i K-9 i
ostalih prevoznih
isprava za
međunarodni
saobraćaj
Utvrđivanje ispravnosti blagajničkog poslovanja
- Objašnjava postupak - Razlikuje zajedničke - Razvija moć - Obrazac- dnevni
utvrđivanja odredbe za putničke zapažanja zaključak putničke
ispravnosti blagajne blagajne
blagajničkog - Izvodi mjesečni
poslovanja zaključak putničke
- Nabraja zajedničke blagajne i
odredbe za sve vrste dostavljanje
putničkih blagajni mjesečnih računa
- Opisuje mjesečni putničke blagajne
zaključak putničke
blagajne
- Izvještava o
mjesečnom računu
putničke blagajne
Računovodstvo blagajne otpravljanja stvari
- Nabraja poslove i - Razlikuje poslove - Razvija smisao za - Seminarski rad
obrasce prtljažne prtljažne blagajne red i urednost
blagajne - Rukuje obrascima
- Objašnjava prtljažne blagajne
uračunavanje - Izvodi uračunavanje
prevoznih isprava za prevoznih isprava za
unutrašnji saobraćaj unutrašnji saobraćaj
- Poznaje poslove - Uočava poslove
doplatne prtljažne doplatne prtljažne
blagajne blagajne
- Demonstrira - Izvodi uračunavanje
uračunavanje prevoznih isprava za
prevoznih isprava za međunarodni
međunarodni saobraćaj
saobraćaj - Uočava naknade za
- Obrazlaže naknade sporedne usluge i
za sporedne usluge i troškove u gotovom
troškove u gotovom prtljažne blagajne
prtljažne blagajne - Analizira ispravnost
- Opisuje utvrđivanje blagajničkog
ispravnosti poslovanja prtljažne
blagajničkog blagajne
124
Formativni ciljevi
poslovanja prtljažne
blagajne
- Opisuje dostavu
mjesečnih računa i
primopredaju
prtljažne blagajne
Poslovi u blagajni, prispijeća stvari
- Nabraja poslove - Razlikuje poslove - Razvija preciznost - Katalog prevoznih
blagajne prispijeća blagajne prispijeća isprava
robe robe
- Poznaje organizaciju - Planira organizaciju
poslova u poslova u
blagajnama blagajnama
prispijeća robe prispijeća robe
- Nabraja obrasce - Rukuje sa obrascima
blagajne prispijeća blagajne prispijeća
robe robe
- Demonstrira pregled - Ispituje
prispjelih tovarnih odgovarajućim
listova i tehnikama i
zaračunavanje metodama
prevoznih troškova zaračunavanje
- Opisuje rad sa prevoznih troškova
pošiljkom i - Analizira prispjele
propratnim tovarne listove
dokumentima u - Anlizira propratne
prispijeću robe dokumente u
- Opisuje dostavu prispijeću robe
računa i - Određuje dostavu i
primopredaju zaračunavanje
blagajne prispijeća prevoznih troškova
Poslovi u staničnoj blagajni
- Nabraja poslove i - Razlikuje poslove i - Navikava se na - Seminarski rad
obrasce stanične obrasce stanične tačnost
blagajne blagajne
- Objašnjava prijem - Organizuje prijem
transportnih prihoda transportnih prihoda
od područnih od područnih
blagajni blagajni
- Nabraja vrste - Razlikuje vrste
vođenja računa vođenja računa
- Objašnjava otpremu - Organizuje otpremu
transportnih prihoda transportnih prihoda
- Nabraja ostale - Uočava ostale
poslove stanične poslove stanične
blagajne blagajne
125
- D.Sekulić,G.Stanojević,Priručnik za transportno računovodstvo i blagajničko
poslovanje na Jugoslovenskim železnicama,Želnid,Beograd,1998.
- D.Sekulić,Transportno računovodstvo,Zavod za udžbenike i nastavna
- Pravilnik o jedinstvenom i jednoobraznom vođenju transportnog računovodstva i
blagajničkog poslovanja na željezničkim stanicama ( pravilnik 181),Zavod za
novinsko-izdavačku i propagandnu delatnost, JŽ Beograd,1979.
- Uputstvo za transportno računovodstvo i blagajničko poslovanje na železničkim
stanicama ( Uputstvo 182), Zavod za novinsko-izdavačku i propagandnu delatnost,
JŽ Beograd,1979.

- Softver za transportno računovodstvo i blagajničko poslovanje.
- Katalog prevoznih isprava.




Znanja
Predmet Znanja
- Primjena tarifa - Organizacija prevoza - Tarife
- Uračunavanje prevoznih putnika - Izračunavanje vozne i
isprava u unutrašnjem i dodatne cijene
međunarodnom saobraćaju - Prevoz prtljaga
- Poslovi u prtljažnoj blagajni
- Ugovori u prevozu - Transportno pravo - Ugovori u prevozu
- Prevozne isprave marketing i špedicija - Prevozne isprave
- Poslovna dokumentacija
126
1.2.16. PRAKTIČNA NASTAVA
1. Naziv predmeta: PRAKTIČNA NASTAVA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 72 72
II 72 72
III 180 180
IV 165 165
Ukupno 489 489
Praktična nastava
Odjeljenje se u svim razredima dijeli u grupe do 17 učenika.

- Razvijanje sposobnosti za organizaciju i kontrolu rada na službenim
mjestima,postrojenjima i objektima željeznice.
- Upoznavanje tehnološkog postupka rada željezničkih stanica,službenih mjesta
između njih i željeznice kao cjeline.
- Korišćenje savremene opreme za pouzdano i bezbjedno rukovanje saobraćajem.
- Korišćenje savremene opreme za obezbjeđenje podrške tačnosti i neprekidnosti
željezničkog saobraćaja.
- Shvatanje neophodnosti tačnog, urednog, pravovremenog davanja
računovodstvenih informacija korisnicima prevoza.
- Razvijanje smisla za očuvanje, racionalno korišćenje i odgovornost za sredstva
kojima posluje.
- Razvijanje radnih navika, tolerantnog odnosa među ljudima i sposobnosti za
timski rad.
- Osposobljavanje učenika za povezivanje stečenih teorijsko-stručnih znanja sa
praksom.
- Osposobljavanje za samostalan rad.
- Shvatanje značaja zaštite prirode i čovjekove okoline.
127
Razred: PRVI
Formativni ciljevi
Osnovni pojmovi u željezničkom saobraćaju
- Nabraja osnovne - Razlikuje pojmove u - Povezuje uzroke i - Softver sa
pojmove u željezničkom posljedice prezentacijom
željezničkom saobraćaju - Razvija preciznost vozova i njihovim
saobraćaju - Određuje namjenu oznakama
- Objašnjava osnovne pojedinih pojmova i - Posjeta željezničkoj
pojmove izraza stanici
- Definiše pojam voza - Analizira Uputstvo 54 - Materijal reda
- Nabraja i opisuje o označavanju vožnje
vrste vozova koji vozova
saobraćaju na - Upoređuje vozove
prugama Evrope prema podjelama
- Navodi način i određenim
metodologiju Pravilnikom 2
podjele vozova po - Određuje oznaku
više pristupa i voza na osnovu
metodologija zadatih parametara
- Objašnjava detaljno - Interpretira znanje o
način označavanja vozovima i koji ne
vozova saobraćaju na
- Nabraja materijale prugama Crne Gore
reda vožnje - Uočava podjele
- Opisuje postupak vozova prema
izrade reda vožnje Uputstvu 54 i
- Poznaje sadržaj Pravilniku 2
knjižice reda vožnje, - Upotrebljava
saobraćajno knjižicu reda vožnje,
transportnog STU dio A i B i
uputstva i grafikona grafikon reda vožnje
reda vožnje - Određuje trasu
- Poznaje tehničke posebnog voza ili
elemente za izradu voza u zakašnjenju
reda vožnje
Željeznička signalizacija
- Navodi uvodne - Razlikuje - Razvija sposobnost - Posjeta željezničkoj
odredbe,osnovne vrste,značenje,oblik, analitičkog mišljenja stanici i obilazak
pojmove i opšte boju,najmanju - Razvija signala na otvorenoj
odrebe signalizacije daljinu smopouzdanje pruzi
na željeznici vidljivosti,mjesta - Razvija odgovornost - Softver rada signala
- Objašnjava zvonovne ugrađivanja odnosno
signalne znake postavljanja i način
električnog signalnog upotrebe željezničke
zvona signalizacije
- Definiše stalne - Razlikuje detaljno
signale osobine sistema
- Objašnjava signale željezničke
na signalizacije koja se
128
Formativni ciljevi
vozovima,manevarka koriste u Crnoj Gori
ma,potiskivalicama,p - Uočava podjele i
osjednutim bozilima namjenu željezničke
– kolima i pružnim signalizacije prema
vozilima Pravilniku 1
- Demonstrira signalne - Analizira rad
znake voznog i glavnih,
staničnog osoblja manevarskih,
- Demonstrira signalne dopunskih signala i
znake pružnog signala staničnog i
osoblja voznog osoblja
- Opisuje signalne - Uočava signale za
oznake elektrovuču, na
- Upoznaje se sa vozilima i ostale
signalima koji se ne signale koji se
smiju više ugrađivati koriste za
regulisanje
saobraćaja
129
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Željeznička postrojenja i uređaji
- Opisuje postrojenja - Uočava postrojenja i - Navikava se na - Posjeta željezničkoj
koja služe za tehnike koje se pridržavanje propisa stanici
regulisanje koriste za izvršenje
saobraćaja saobraćaja u Crnoj
- Objašnjava namjenu Gori (stanice,
uređaja, naročito čvorovi, stabilna
signalno- sigurnosnih postrojenja itd.)
koji se koriste za -Upoređuje različite
izvršenje saobraćaja vrste postrojenja
- Obrazlaže različite koje se koriste za
vrste postrojenja izvršenje saobraćaja
koja se koriste za -Uočava način rada
izvršenje saobraćaja uređaja u Crnoj Gori
u Crnoj Gori i koja se koriste za
zemljama regulisanje
jugoistočne Evrope saobraćaja
-Izražava
funkcionisanje i
namjenu staničnih
postrojenja za
(kolosiječni parkovi,
način regulisanja
u slučaju kvara
postrojenja itd.)
- Rukuje
postrojenjima za
Opterećenje i kočenje vozova
- Nabraja pravilnike i - Izračunava masu - Uočava važnost - Katalog sa tehničkim
uputstva u kojima je voza iz popisanog nauke u elementima gornjeg
propisano kako se voza u teretnici svakodnevnom životu stroja pruge
određuju masa voza i - Određuje - Shvata važnost - Maketa pruge
vučna masa maksimalnu masu očuvanja kvaliteta - Kočni i mjenjački
lokomotive voza s obzirom na sklopvi
- Opisuje način kriterijume iz tablica
popisivanja voza Uputstva 52
- Poznaje upotrebu - Računa masu voza u
tablica iz Uputstva slučaju kada je
52 PKM>SKM
- Poznaje upotrebu - Određuje vučnu
tablica iz Uputstva masu lokomotive na
233 osnovu tablica 7A,B i
- Nabraja probe C Uputstva 52
kočnica - Određuje da li je voz
- Poznaje Uputstvo kočen na cijelom
233, dijelove za prevoznom putu
130
Formativni ciljevi
otpravnike vozova - Oblikuje masu i
- Opisuje vrste kočnica brzinu voza kada voz
i mjenjača na nije pokriven sa
vučnim i vučenim stvarnom kočnom
vozilima masom
- Poznaje signale za - Izvodi sa
probu kočnica mašinovođom sve
probe kočnica
- Obezbjeđuje voz od
samopokretanja
- Uočava vrste kočnica
na vučenim vozilima
Željeznička vozila
- Objašnjava - Razlikuje željeznička - Razvija snalažljivost - Stiče znanje
željeznička vozila vozila - Razvija sposobnost posjetom stanicama
- Obrazlaže podjelu - Uočava namjenu opažanja u kojima su sačuvani
željezničkih vozila vučnih vozila - Razvija eksponati kola i
- Opisuje željeznička - Prepoznaje vučna samopouzdanje lokomotiva
vozila vozila - Shvata važnost novih - Softver različitih
- Navodi namjenu - Uočava namjenu saznanja iz svoje vrsta kola
vučnih vozila vučenih vozila struke
- Nabraja vrste vučnih - Prepoznaje vučena
vozila vozila
- Navodi namjenu - Određuje serije svih
vučenih vozila vrsta kola i najčešće
- Nabraja vrste podserije
vučenih vozila - Određuje izbor kola
- Nabraja vrste kola kod naručivanja od
koje se koriste u strane naručioca
željezničkom prevoza
saobraćaju - Predviđa postupke sa
- Opisuje osnovnu neispravnim kolima
namjenu svih vrsta (olistavanje)
kola, u putničkom i - Određuje pravilan
teretnom saobraćaju raspored kola u vozu
- Rezimira - Uočava osnovne
komparativne grupe kola u
prednosti jednih kola putničkom i
u odnosu na druge teretnom saobraćaju
- Formira znanja o
minimalnim
eksploatacionim
osobinama kola i o
izboru kola za prevoz
putnika i robe
Prevoz putnika i stvari
- Opisuje tehnička - Uočava organizaciju - Razvija snalažljivost - Potrebni elementi
sredstva i rada u stanicama i odgovornost stanice za normalno
postrojenja za - Upoređuje vozove za - Razvija pozitivnu odvijanje
131
Formativni ciljevi
organizaciju prevoz putnika orijentaciju prema prihvatanja boravka
željezničkog - Razlikuje putnička zanimanju i otpreme putnika -
saobraćaja kola - Stiče radne navike Red vožnje -
- Nabraja vrste vozova - Uočava i interpretira pomoću tarifa
za prevoz putnika u oznake na putničkim Određuje visinu
saobraćajnom i kolima prevoznine
tarifskom pogledu - Planira održavanje - Posjeta željezničkoj
- Objašnjava i nabraja reda i čistoće stanici
kola za prevoz - Rješava problem - Posjeta magacinu
putnika i tarifske nađenih predmeta na željezničke stanice
razrede staničnom području i - Izvođenje i obrada
- Navodi željezničke u vozovima ankete putnika i
radnike koji - Planira primopredaju potencialnih
učestvuju u procesu službe preduzeća korisnika
proizvodnje - Bira odgovarajuće željezničkih usluga
- Objašnjava pojam i postupke pri
primjenu reda stavljanju tarifa na
vožnje uvid i otpremi
- Opisuje prevoz službene prepiske
putnika u - Klasifikuje sredstva
unutrašnjem za rad i obrasce
saobraćaju - Preporučuje vrstu
- Definiše zakonske putničkih kola za
osnove prevoženja određene kategorije
željeznicom korisnika
- Nabraja i objašnjava - Određuje osobine
prevozne isprave za reda vožnje
prevoz putnika - Raščlanjuje
- Poznaje prevozne materijal reda
isprave i njihov vožnje
sadržaj - Uočava sadržaj
- Nabraja propise koji putničkog reda
regulišu prevoz vožnje ( kurir)
stvari - Upotrebljava
- Nabraja službena saobraćajno
mjesta za prijem i transportno uputstvo
izdavanje stvari uz red vožnje
- Opisuje postrojenja, - Određuje sadržaj
uređaje i ostala izvoda iz reda vožnje
sredstva za rad - Primjenjuje
- Definiše organizaciju zakonske odredbe
rada transportne prilikom
službe organizovanja
- Definiše radno prevoza
vrijeme magacina - Uočava vrste i
- Navodi obrasce za podjelu prevoznih
rad i njihovu podjelu isprava
- Nabraja izvršioce, - Izvodi obradu i
transportne usluge i izdavanje voznih
organizaciju rada sa karata pomoću
132
Formativni ciljevi
pošiljkama terminala
- Obrazlaže stavljanje - Određuje visinu
tarifa na uvid i prevoznine
davanje objašnjenja
- Obrazlaže davanje
službenih podataka i
otpravljanje
službene pošte i
prepiske
- Obrazlaže čuvanje
upotrijebljenih
knjiga i obrazaca
- Nabraja predmete
isključene iz prevoza
i predmete koji se
uslovno primaju na
prevoz
- Objašnjava pojam
zabrane prevoza i
obustave saobraćaja
Rukovanje rastavljačima kontaktne mreže
- Objašnjava primjenu - Razlikuje vrste - Razvija sposobnost - Posjeta
rastavljača rastavljača opažanja elektrificiranim
- Nabraja vrste - Uočava princip rada - Razvija prugama
rastavljača rastavljača interesovanje prema
- Opisuje princip rada novim saznanjima
rastavljača
- Obrazlaže rukovanje
i osiguranje
rastavljača
133
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Manevarski poslovi
- Opisuje i nabraja sve - Uočava organizaciju - Razvija pravilan - Softver sa prikazom
vrste manevarskih manevarskih odnos prema manevarskih poslova
poslova poslova, tako da zanimanju
- Objašnjava razlike može samostalno da
između voznih i rukovodi istim
manevarskih vožnji - Određuje signalne
- Obrazlaže način znake manevarskog
organizacije osoblja i
manevarskih lokomotivskog
poslova, sastav osoblja
osoblja, rukovođenje - Razlikuje načine
manevarskim postavljanja voznih i
poslovima itd. manevarskih puteva
vožnji
- Pokazuje znanje
neophodno za
samostalno vršenje
manevarskih poslova
- Određuje poslove
neposrednih
izvršilaca
manevarskih poslova
(skretničari, vođe
manevre, rukovaoci
manevre,
manevristi)
Organizacija saobraćaja vozova
- Nabraja načine - Interpretira - Razvija odgovornost - Softver sa
organizacije organizacije - Formira stav o simulacijom
saobraćaja vozova saobraćaja vozova u sopstvenoj organizacije
- Objašnjava svaki od staničnom razmaku i odgovornosti saobraćaja vozova
načina organizacije sa sistemom MZ - Posjeta željezničkoj
saobraćaja vozova (međustanične pruzi sa APB-om i
(stanični razmak, zavisnosti) telekomandom
MZ, APB, TK) - Uočava uslove za
- Obrazlaže prednosti organizacije
svakog od načina saobraćaja vozova u
regulisanja uslovima upotrebe
saobraćaja telekomande
- Navodi vrste - Rješava sporne
organizacije situacije kod
saobraćaja koji se organizacije
koriste u Crnoj Gori saobraćaja u
- Opisuje staničnom razmaku i
karakteristike pruge sa sistemom MZ
na kojima se koristi - Ispostavlja naloge
APB i telekomanda putnom listu (Opšti
- Nabraja prednosti nalog I i nalog II za
134
Formativni ciljevi
pruga sa sistemom ukrštavanje)
APB - Uočava znanje za
- Nabraja prednosti samostalno
pruga sa sistemom regulisanje
telekomande saobraćaja u
- Opisuje uslove za staničnom razmaku i
uvođenje sistema sistemu MZ
APB i telekomande - Određuje prednosti
telekomande pri
regulisanju
saobraćaja
- Uočava sposobnost
prilagođavanja
naprednim sistemima
za regulisanje
saobraćaja vozova
- Određuje osnovne
fonograme za
regulisanje
saobraćaja na
prugama sa APB i
telekomandom
- Planira postupke u
slučaju kvara na
uređajima APB i
telekomande
- Uočava signalne
oznake koje
najavljuju pruge sa
APB i telekomandom
Posebne vrste saobraćaja
- Nabraja posebne - Rješava regulisanje - Razvija moć
vrste saobraćaja saobraćaja kod zapažanja
- Opisuje uzroke koji posebnih vrsta - Razvija pozitivan
dovode do pojave saobraćaja stav prema novim
posebnih vrsta - Pravi pripremu saznanjima
saobraćaja vozova kod posebnih
- Poznaje organizaciju vrsta saobraćaja
saobraćaja kod - Određuje zadatke
posebnih vrsta izvršnom osoblju
saobraćaja stanice kod posebnih
vrsta saobraćaja
- Određuje zadatke
izvršnom osoblju
stanice kod posebnih
vrsta saobraćaja
Transportno komercijalni poslovi
- Objašnjava pojam - Uočava pojam tarifa - Razvija smisao za - Tarife
tarifa i njihovu i njihovu primjenu ekonomičnost - Softver za simulaciju
135
Formativni ciljevi
primjenu - Razlikuje vrste - Razvija preciznost i izračunavanja cijene
- Nabraja vrste tarifskih sistema inicijativnost koštanja prevozne
tarifskih sistema - Uočava tarifska isprave
- Poznaje tablice načela i njihovu - Putnička tarifa za
prevoznih cijena primjenu na unutrašnji i
- Nabraja vrste tarifa i željezničke tarife međunarodni
podjelu tarifske - Identifikuje sobraćaj
materije elemente za
- Objašnjava određivanje vozne
objavljivanje tarifa i cijene
područja važenja - Upotrebljava imenik
- Poznaje imenik i i daljinar
daljinar željezničkih željezničkih stanica
stanica - Određuje pomoću
- Demonstrira daljinara odstojanja
računanje voznih potrebna za
cijena izračunavanje vozne
- Demonstrira cijene
računanje dodatnih - Rješava problem
voznih cijena i računanja voznih
doplata u stanici i u cijena i doplata
vozu - Uočava
- Objašnjava osnovne karakteristike
karakteristike povlastica
povlastica u vožnji i - Interpretira način
način korišćenja korišćenja povlastica
- Objašnjava - Razlikuje
komercijalne komercijalne
povlastice povlastice
- Nabraja - Upotrebljava
komercijalne putničke tarife,dio II
povlastice – povlastice
- Opisuje aktivnosti - Rukuje vantarifnim
koje vrši saobraćajno prevozima (
osoblje na primanju i vojske,organa MUP-
otpremanju vozova a,u slučaju požara i
- Nabraja fonograme prirodnih nepogoda i
koji se koriste pri dr.)
primanju i -
otpremanju vozova
- Poznaje redoslijed
tehnoloških
operacija prije
otpreme voza
- Demonstrira
primjere fonograma
za prijem i otpremu
vozova
136
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Rukovanje motkom za uzemljenje 25kV,50Hz
- Nabraja ko može - Određuje postupak - Razvija - Posjeta
rukovati motkom za za provjeru napona u samopouzdanje elektrificiranim
uzemljenje kontaktnoj mreži - Razvija pozitivan prugama
- Obrazlaže postupak - Određuje mjesto stav prema kvalitetu
pri upotrebi motke postavljanja motke rada i ispunjavanju
za uzemljenje za uzemljenje radnih obaveza
- Opisuje zaštitnu - Određuje osobine - Shvata značaj
opremu potrebnu pri motke za uzemljenje očuvanja životne
rukovanju motke za - Određuje zaštitna sredine
uzemljenje sredstva pri
- Objašnjava postupak uzemljenju
provjere napona u kontaktne mreže
kontaktnoj mreži - Analizira potrebu
- Objašnjava postupak uzemljenja
uzemljenja kontaktne mreže
kontaktne mreže
skidanja motke za
uzemljenje
kontaktne mreže
- Objašnjava da motku
za uzemljenje treba
rastaviti i čuvati od
oštećenja
Saobraćajni poslovi
- Opisuje namjenu - Zna sadržaj - Navikava se na - Poslovni red i
poslovnog reda poslovnog reda pridržavanje propisa tehnološki proces
stanice i tehnološkog stanice i tehnološkog - Razvija preciznost rada stanice
procesa rada stanice procesa rada - Razvija smisao za - Pismeni zadatak
- Objašnjava značaj - Uočava potrebne red i urednost
saobraćajno tehničke informacije iz
dokumentacije u stanične
stanicama dokumentacije
- Obrazlaže izradu - Određuje namjenu I i
poslovnog reda II dijela poslovnog
stanice i tehnološkog reda stanice
procesa rada stanice - Demonstrira
(koje stanice imaju snalaženja u
potrebu za istim, ko službenim mjestima
radi, neophodni korišćenjem stanične
elementi za izradu dokumentacije
td) - Uočava neophodnost
- Navodi postupke sa poznavanja
čuvanjem tehnoloških
dokumentacije u operacija u svakoj
službenim mjestima stanici i poznavanja
- Opisuje i objašnjava mjesnih prilika
kako se sastavljaju - Određuje samostalno
137
Formativni ciljevi
vozovi u pravilno sastavljanje
željezničkom vozova prema
saobraćaju kriterijumima
- Objašnjava određenim
kriterijume po Pravilnikom 2 i
kojima se sastavljaju Uputstvom 233
vozovi - Uočava poslove
- Poznaje sisteme vozovođe u pogledu
kočenja i kočnice na sastavljanja vozova
željezničkim - Planira probe
vozilima kočnica
- Opisuje i objašnjava - Određuje sastav
postupak kod voza po saobraćajno
uvođenja vozova u tehničkim
saobraćaj kriterijumima
- Poznaje odredbe o - Uočava značaj i
obavezama svrsishodnost
rasporednih stanica pravilnog
u vezi uvođenja sastavljanja vozova
vozova u saobraćaj - Formira znanja o
- Demonstrira kočnicama
određivanje broja željezničkih vozila
voza - Organizuje uvođenje
- Definiše postupke voza u saobraćaj
izvršnog osoblja za - Uočava uslove za
pravilno uvođenje pokretanje vozova
voza u saobraćaj prema Pravilniku 2
- Planira otpremu
vozova na
rasporednom odsjeku
- Formira sposobnost i
znanje da
samostalno uvodi voz
u saobraćaj
- Uočava zadatke
rasporednih stanica i
dispečerske službe
pri uvođenju vozova
- Uočava sastav
fonograma
dopuštenja, avize,
predavize, odjave,
dispozicije i analize
- Izvodi prijem voza
na slobodne i na
zauzete kolosijeke
- Određuje indirektnu
otpremu vozova
- Analizira redoslijed
prijema vozova u
138
Formativni ciljevi
stanicu, posebno
odredbe koje se
odnose na
ukrštavanje vozova
- Formira planove za
otpremu vozova koji
saobraćaju u
zakašnjenju
- Upoređuje kašnjenja
vozova u realnom
vremenu i predlaže
ukrštavanja vozova
Transportno komercijalni poslovi
- Objašnjava - Razlikuje poslove - Razvija pozitivan - Pismena vježba:
računovodstvo putničke blagajne odnos prema Računanje
putničke blagajne - Rukuje sa obrascima zanimanju prevoznine za
- Definiše koji se koriste u - Stiče samostalnost u denčane pošiljke
izračunavanje cijene putničkoj blagajni radu
prevoznih isprava u - Uočava zajedničke - Stiče sigurnost u
unutrašnjem i odredbe za radu
međunarodnom uračunavanje u
saobraćaju putničkoj blagajni
Računanje - Izvodi računanje
prevoznine za cijene prevoznih
denčane pošiljke isprava u
- Objašnjava unutrašnjem i
računanje međunarodnom
prevoznine za saobraćaju
denčane pošiljke - Razumije
- Objašnjava organizaaciju
računanje prevoza denčanih
prevoznine denčanih pošiljki
pošiljki mješovitog - Razlikuje načine
prevoza računanja
- Opisuje računanje prevoznine denčanih
prevoznine za pošiljki u zavisnosti
denčane pošiljke od načina prevoza
oročenog, - Određuje visinu
dogovorenog, prevoznine
brzovoznog i - Računa prevozninu
ekspresnog prevoza na industrijskim
- Obrazlaže računanje kolosijecima
prevoznine denčanih - Računa prevoznine
pošiljki za stanice na za male i srednje
industrijskim kontenere
kolosijecima - Izvodi račun za
- Opisuje računanje prevozninu opasne - Razvija svijest o
prevoznine za stvari materije i predmeta neophodnosti
koje se predaju u propisanih RID-om kvalitetnog
malim i srednjim - Računa prevozninu obavljanja radnih
139
Formativni ciljevi
kontenerima za: zadataka
- Opisuje računanje - kabaste stvari - Razvija sposobnost
prevoznine za zbirne -žive životinje i samostalnog
denčane stvari -žive ribe u vodi donošenja odluka
prevoznine za
opasne materije i
predmete propisane
RID-om
- Objašnjava
računanje - Pismena vježba:
prevoznine za Računanje
denčane kabaste prevoznine za kolske
stvari pošiljke
- Objašnjava
računanje
prevoznine za
denčane pošiljke
živih životinja
- Objašnjava
računanje
prevoznine za
denčane pošiljke
žive ribe u vodi
Računanja - Određuje postupak
prevoznine za kolske računanja
pošiljke prevoznine za kolske
- Navodi osnovna pošiljke:
pravila računanja -oročenog i
prevoznine za -ekspresnog prevoza
kolske pošiljke - Računa prevozninu
- Objašnjava za:brzovozne i
računanje pošiljke dogovorenog
prevoznine za kolske prevoza
pošiljke oročenog i - Računa prevozninu
ekspresnog prevoza pošiljki koje se
- Objašnjava različito tarifiraju
računanje - Računa prevoznine
prevoznine za za kolske pošiljke
brzovozne kolske živih životinja
pošiljke i pošiljke - Određuje postupak
dogovorenog prevoza računanja
- Opisuje računanje prevoznine za kolske
prevoznine za kolske pošiljke dugačkih
pošiljke stvari koje predmeta u više kola
se različito tarifiraju - Računa prevozninu
- Opisuje računanje pošiljaka mješovitog
prevoznine za kolske prevoza
pošiljke živih - Računa prevoznine
životinja na industrijskim
140
Formativni ciljevi
- Objašnjava kolosijecima
računanje - Izvodi obračun
prevoznine za šinska troškova:mješovitog
vozila koja nijesu vojnog transporta,
uvrštena u kolski naročitih pošiljaka i
park nijedne u kolima specijalne
željeznice konstrukcije
- Objašnjava - Uočava faktore koji
računanje utiču na način
prevoznine za kolske obračuna prevoznih
pošiljke dugačkih troškova
predmeta u više kola - Predviđa predmete
- Objašnjava za zaštitu stvari
računanje dodatka - Predviđa pribor za
na prevozninu tovarenje
- Opisuje računanje - Računa prevoznine
prevoznine za prevoz kod upotrebe:
pošiljki u pokrivača i ostalog
mješovitom prevozu tovarnog pribora,
- Opisuje računanje materijala i
prevoznine za predmeta koji služe
prevoz pošiljki na za zaštitu stvari od
industrijskim toplote ili hladnoće
prugama - Planira doleđivanje u
- Objašnjava toku prevoza
računanje - Razlikuje računanje
prevoznine za prevoz prevoznine za slučaj
stvari u velikim prevoza u kolima
kontenerima specijalne
- Objašnjava konstrukcije,
računanje korisnika prevoza ili
prevoznine za prevoz u zakupu
mješovitog vojnog - Određuje računanje
transporta prevoznine za
- Objašnjava - pošiljke u posebnim
računanje teretnim vozovima i
prevoznine za grupama kola
naročite pošiljke - Predviđa djelimičan
- Nabraja predmete za dotovar ili istovar u
zaštitu stvari i pribor toku prevoza
za tovarenje
- Objašnjava
prevoznine kod
upotrebe pokrivača i
nosača pokrivača
- Objašnjava
računanje
prevoznine kod
upotrebe ostalog
tovarnog pribora
141
Formativni ciljevi
- Objašnjava
računanje
prevoznine kod
upotrebe materijala
i predmeta koji služe
za zaštitu stvari od
toplote ili hladnoće
- Opisuje doleđivanje
u toku prevoza
- Objašnjava
računanje
stvari u kolima
specijalne
konstrukcije
sopstvenosti
željeznice
- Objašnjava
računanje
stvari u kolima
korisnika prevoza ili
u kolima u zakupu
- Objašnjava
računanje
prevoznine za
pošiljke u posebnim
teretnim vozovima
- Objašnjava
računanje
stvari u grupama
kola
- Opisuje djelimičan
dotovar ili istovar u
toku prevoza
- Objašnjava
prevoznine za
pošiljke za potrebe
željezničkih
preduzeća

- M.LJ.Miletić,Praktična nastava za II razred železničke tehničke škole, Zavod za
- M.LJ. Miletić,Praktična nastava za III i IV razred železničke tehničke škole, Zavod
za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,2000.
- V.Milutinović, Priručnik iz organizacije železničkog saobraćaja za zanimanje
tehničar – mašinovođa,Zavod za novinsko- izdavačku i propagandnu delatnost, JŽ
Beograd,1989.
142
- M.Čičak,Organizacija železničkog saobraćaja, Saobraćajni fakultet Univerziteta u
Beogradu,Beograd,1990.
- M.Čičak,S.Vesković, Organizacija železničkog saobraćaja I i II zbirka rešenih
zadataka,Saobraćajni fakultet Univerziteta u Beogradu,Beograd.
-
- Nastava se izvodi u sektoru za upravljanje i regulisanje saobraćaja.




Znanja
Predmet Znanja
- Željeznička signalizacija - Organizacija željezničkog - Željeznička signalizacija
- Organizacija saobraćaja saobraćaja - Regulisanje saobraćaja
vozova vozova
- Posebne vrste saobraćaja - Posebne vrste saobraćaja
- Željeznička vozila - Željeznička kola - Podjela kola prema namjeni
- Prevoz putnika i stvari - Organizacija prevoza - Osnovni organizacioni uslovi

- Transportno komercijalni putnika za prevoz željeznicom
poslovi -
- Prevoz putnika i stvari - Organizacija prevoza stvari - Opšte odredbe o prevozu
- Transportno komercijalni stvari
poslovi - Tarifski propisi
- Računanje prevoznine za
denčane i kolske pošiljke
željeznici sistemi
143
1.3. IZBORNI PREDMETI
1.3.1. STRANI JEZIK II
Napomena:
Za strani jezik II koriste se Katalozi stranih jezika opšteobrazovnih predmeta sa
fondom časova dva nedjeljno za sve 4 godine
– Predmetni katalozi su u nadležnosti Zavoda za školstvo.
144
1.3.2. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE
1. Naziv predmeta: EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 58 14 72
II
III
IV
Ukupno 58 14 72

- Usvajanje znanja iz osnova ekologije.
- Razvijanje svijesti o značaju zaštite životne sredine.
- Usvajanje znanja o uzročnoposljedičnim odnosima žive i nežive prirode.
- Usvajanje znanja o različitim izvorima zagađivanja životne sredine.
- Razvijanje svijesti o ulozi čovjeka i njegovog uticaja na zagađenje životne
sredine.
- Usvajanje znanja i vještina sa ciljem zaštite životne sredine.
145
Razred: PRVI
Formativni ciljevi
Osnovni pojmovi u ekologiji
- Definiše pojmove: - Ukazuje na - Shvata značaj Vježbe:
ekologija, životna međusobnu povezivanja - (Terenski rad)
sredina, ekološki zavisnost žive i činjenica - Posmatranje
faktori nežive prirode različitih staništa i
- Određuje elemente zajednica
životne sredine
- Uočava na
konkretnim
primjerima osobine
biotopa i biocenoze
Ekologija populacije
- Definiše pojmove: - Uočava osnovne
populacija i karakteristike
ekološka ravnoteža populacije
- Upoznaje faktore - Shvata pojam
koji određuju opterećenosti
strukturu populacije
populacije - Upotrebljava
pojam ekološke
ravnoteže i
obrazlaže na
primjeru
međusobnu
zavisnost činilaca
sredine
Kruženje materija i transformisanje energije u prirodi
- Definiše pojmove: - Analizira na - Razvija analitičko Vježbe:
producent organske primjeru mišljenje - Predstavljanje
materije, potrošač kompleksnost ilustracijom
organske materije, odnosa u ishrani kruženje materije i
reducent organske - Interpretira proticanje energije
materije kruženje materije i na odabranom
- Definiše lanac proticanje energije primjeru lanca
ishrane u ekosistemu ishrane
- Analizira odnose
među članovima
lanca ishrane na
primjeru
energetske
piramide
Ekosistem
- Opisuje kopnene, - Određuje - Razvija svijest o
vodene i zajedničke i glavne značaju očuvanja
antropogene razlike između prirodnih
ekosisteme ekosistema ekosistema
- Definiše sukcesije u - Zaključuje o
ekosistemu raznovrsnosti
ekosistema kod nas
146
Formativni ciljevi
u odnosu na
geografski položaj i
klimatske
karakteristike
- Predviđa posljedice
ljudske aktivnosti u
životnoj sredini
Zagađivanje vazduha
- Upoznaje načine - Određuje uzroke - Razvija sposobnost - Film o zagađivanju
zagađivanja zagađivanja sagledavanja i vazduha
vazduha i otrovne vazduha rješavanja
materije u vazduhu - Analizira posljedice problema
- Objašnjava uticaj previsokih
otrovnih materija koncentracija
na živa bića (kisele otrovnih materija u
kiše, ozonske rupe, vazduhu na
efekat staklene ekosistem
bašte) - Ocjenjuje značaj
stalne kontrole
kontaminiranosti
vazduha
- Predlaže načine
čišćenja otrovnih
materija (uređaji
za prečišćavanje,
industrijski filteri,
automobilski
katalizatori)
Zagađivanje voda- mora i slatke vode
- Definiše izvore i - Određuje glavne - Razvija analitičko Vježbe:
oblike zagađivanja izvore zagađivanja mišljenje - Zaštita okoline
vode vode i objašnjava
posljedice
- Razlikuje metode
prečišćavanja
- Analizira na koje
načine
prehrambena
industrija zagađuje
okolinu
Zagađivanja zemljišta
- Opisuje izvore i - Ukazuju na - Razvija analitičko Vježbe:
oblike zagađivanja posljedice mišljenje - Zaštita zemljišta
zemljišta savremene
intenzivne
poljoprivredne
proizvodnje
- Interpretira
problem
prenaseljenosti
zemlje
147
Formativni ciljevi
Nuklearna energija
- Definiše izvore i - Identifikuje - Shvata važnost - Seminarski rad o
oblike problem očuvanja životne nuklearnim
radioaktivnog radioaktivnog sredine eksplozijama
zagađenja zračenja i njegove (Hirošima,
dalekosežne Černobil, itd.)
posljedice
- Uočava problem
nekontrolisanog
skladištenja
radioaktivnog
otpada i
neodgovornog
korišćenja
nuklearnog oružja
Ugrožene biljne i životinjske vrste
- Navodi glavne - Analizira značaj - Shvata važnost Vježbe:
uzroke izumiranja šuma i razlog poštovanja normi i - Analiziranje
šuma i istrebljenja njihovog propisa uzoraka izumiranja
nekih životinjskih izumiranja šuma i životinjskih
vrsta - Ukazuje na značaj vrsta
pošumljavanja
terena koji su
podložni eroziji
- Pronalazi
najugroženije
ekosisteme i grupe
u Crnoj Gori i
svijetu
- Predlaže moguće
mjere za zaštitu
prirodnog nasljeđa
za konkretan
primjer
Mjere za zaštitu životne sredine
- Navodi značaj - Određuje načine - Razvija svijest o Vježbe:
štednje energije i planske upotrebe značaju zaštite - Analiza nepovoljnih
vode u prirodnih izvora životne sredine uticaja za životnu
domaćinstvu i - Shvata značaj sredinu
industriji pravilnog odnosa
- Navodi alternativne prema pitkoj vodi
energetske izvore - Analizira značaj
traženja i
korišćenja novih
ekoloških izvora
energije
- Ocjenjuje značaj
globalizacije
nadzora dešavanja
u životnoj sredini
- Primjenjuje
148
Formativni ciljevi
propise kojima se
određuju norme
čuvanja zaštićenih
objekata prirode,
ugroženih,
endemskih biljnih i
životinjskih vrsta

- M.Jablanović,D.Rožaja,Zaštita i zagađivanje životne sredine,Zavod za
udžbenike,Beograd,1998.
- I.Savić, V.Terzija, Ekologija i zaštita životne sredine, Zavod za udžbenike,
Beograd.

- Dijaprojektor
- Slajdovi
- Grafoskop
- TV prijemnik
- Video- rikorder
- Video- kasete

- Usmeno,najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.


- Diplomirani biolog
- Diplomirani inženjer pejzažne arhikteture

Znanja
Predmet Znanja
- Zagađenje vode, vazduha i - Praktična nastava - Materijali, alati i pribori
zemljišta
149
1.3.3. ŽELJEZNIČKI SAOBRAĆAJNI SISTEMI
1. Naziv predmeta: ŽELJEZNIČKI SAOBRAĆAJNI SISTEMI
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 72 72
II 72 72
III 72 72
IV
Ukupno 216 216

- Upoznavanje sa značajem željezničkog saobraća.
- Upoznavanje sa željezničkim saobraćajnim sistemom.
- Upoznavanje sa organizacijom željezničkog saobraćaja.
- Upoznavanje sa procesom prevoženja.
- Sticanje znanja o karakteristikama putničkog željezničkog saobraćaja.
- Sticanje znanja o karakteristikama teretnog željezničkog saobraćaja.
- Sticanje znanja o problemima održavanja saobraćajnih sredstava.
- Poznavanje regulisanja željezničkog saobraćaja.
- Razumijevanje povezanosti željezničkog saobraćaja sa turizmom i uticajem
na životnu sredinu.
- Razvijanje sposobnosti za timski rad.
150
Razred: PRVI
Formativni ciljevi
Uloga i značaj željezničkog saobraćaja
- Objašnava ulogu i - Uočava ulogu - Razvija pozitivnu - Filmovi
značaj željezničkog željeznice u razvoju orijentaciju prema odgovarajućeg
saobraćaja u razvoju ljudskog društva zanimanju sadržaja
ljudskog društva Uočava ostvareni rad
- Nabraja faktore za u toku godine
sagledavanje značaja (I faktor)
željeznice - Upoređuje količine
- Objašnjava prevezene robe i
saobraćajno putnika na željeznici
ekonomske u odnosu na druge
karakteristike grane saobraćaja
- Objašnjava - Poznaje vrijednost
karakteristike osnovnih sredstava
razvoja željezničkog kojim željeznica
saobraćaja obavlja svoju
- Objašnjava predmet djelatnost (II faktor)
rada u saobraćaju - Planira potreban
- Opisuje sredstva broj zaposlenih na
rada u transportu željeznici
- Upoređuje broj
zaposlenih na
željeznici sa
ukupnim brojem
zaposlenih u sektoru
saobraćaja
- Uočava usluge i robe
koje koristi
željeznica
- Analizira
saobraćajno
ekonomske
karakteristike
željeznice
- Identifikuje
karakteristike
razvoja željezničkog
saobraćaja
Željeznički saobraćaj kao sistem
- Objašnjava strukturu - Shvata srukturu - Razvija snalažljivost - Odgovarajući
saobraćajnog saobraćajnog i smisao za timski program za
sistema sistema rad simulaciju
- Nabraja i poznaje - Uočava podsisteme saobraćajnih sistema
elemente željezničkog
saobraćajnog saobraćajnog
sistema sistema
- Opisuje strukturu - Razlikuje elemente
saobraćajnih sistema saobraćajnog
151
Formativni ciljevi
- Opisuje mjesto sistema
željezničkog - Uočava funkciju
saobraćaja u okviru saobraćajnog
saobraćajnog sistema
sistema - Određuje strukturu
- Objašnjava saobraćajnog
željeznički sistema
saobraćajni sistem - Određuje elemente
željezničkog
saobraćajnog
sistema
- Uočava podjelu
željezničkog
saobraćajnog
sistema na
podsisteme
Razvoj željezničkog saobraćaja
- Objašnjava periode - Analizira periode - Razvija pozitivnu - Filmovi
razvoja željezničkog razvoja željezničkog orijentaciju prema odgovarajućeg
saobraćaja saobraćaja zanimanju sadržaja
- Objašnjava - Uočava usavršavanje - Razvija
usavršavanje transportnog procesa interesovanja za
transportnog procesa - Uočava postupak za nova saznanja
- Navodi uslove za povećanje brzine
povećanje brzina vozova i brzine
vozova i brzine prevoženja
prevoza - Određuje primjenu
- Opisuje primjenu automatizacije i
kibernetike i kibernetike u
automatizacije u procesu željezničkog
procesu željezničkog saobraćaja
saobraćaja - Predviđa potrebe za
- Objašnjava izgradnjom novih
mogućnosti kolosijeka ili
povećanja primjenom uvođenje
kapaciteta na u saobraćaj kola
željeznici velike nosivosti
- Navodi prednosti i - Upoređuje prednosti
nedostatke i nedostatke
povećanju povećanja
kapaciteta kapaciteta
- Definiše pravac - Razlikuje činioce
razvoja željezničkog razvoja željezničkog
Principi organizacije saobraćaja i transporta
- Nabraja principe - Razlikuje principe - Razvija preciznost i - Posjeta željezničkoj
organizacije organizacije efikasnost stanici
saobraćaja i saobraćaja i
transporta transporta
152
Formativni ciljevi
- Objašnjava princip - Određuje princip
ekonomičnosti puta ekonomičnosti
- Objašnjava princip puta,princip
ekonomičnosti brzine ekonomičnosti brzine
- Objašnjava princip i princip snage
snage - Upotrebljava
- Objašnjava princip istraživanje da dođe
organizacije rada do optimalnog
- Objašnjava princip rješenja
izvršenja posla - Planira tehnološki
proces rada na
željeznici u cilju
postizanja
optimalnog rješenja
- Poznaje značaj
pripreme za
optimalno izvršenje
transportnog procesa
- Uočava koje se mogu
uvesti kontrole u
cilju bezbjednog i
ispravnog izvršenja
transportnog procesa
153
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Organizacija željezničkog saobraćaja
- Opisuje saobraćajnu - Određuje - Uočava važnost - Vježba:
djelatnost karakteristike nauke u - Skicirati zavisnost
- Objašnjava načine organizacije svakodnevnom životu proizvodnosti od
obavljanja željezničkog - Razvija analitičnost i pojedinih
saobraćajno- saobraćaja pozitivno mišljenje pokazatelja rada
transportnih procesa - Uočava saobraćajne
- Navodi sredstva i puteve
osoblje za izvršenje - Razlikuje osoblje i
željezničkog saobraćajna sredstva
saobraćaja za izvršenje
- Opisuje djelatnost željezničkog
eksploatacije vučnih saobraćaja
vozila u vezi sa - Identifikuje tehničke
izvršenjem i eksploatacione
saobraćaja karakteristike
- Navodi manevarske saobraćajnih
poslove sredstava
- Opisuje sastavljanje - Uočava ulogu vučnih
vozova vozila u izvršenju
- Definiše masu voza i saobraćaja
kočenje voza - Razlikuje
- Objašnjava red manevarske poslove
vožnje vozova - Rukuje sa redom
- Objašnjava vožnje vozova
operativne poslove - Uočava savremena
- Navodi postojeća sredstva i mogućnost
savremena sredstva i primjene novih
način rada na njima otkrića na prugama u
Crnoj Gori
Proces prevoženja
- Definiše proces - Uočava proces - Razvija preciznost - Posjeta željezničkoj
prevoženja prevoženja i njegove - Prilagođava se stanici
- Nabraja elemente elemente različitim uslovima - Odgovarajući
potpunog ciklusa - Planira operacije rada program za
procesa prevoženja potpunog ciklusa simulaciju procesa
- Opisuje početno- procesa prevoženja prevoženja
završne operacije - Izračunava količinu
- Opisuje prevoz robe prevezene robe
ili putnika - Izračunava
- Opisuje radnje po transportni rad
završenom prevozu - Analizira ostvareni
- Definiše obrt transportni rad i
- Definiše transportni bolja rješenja
rad saobraćajnog - Izračunava
sredstva saobraćajnu brzinu
- Definiše pojam - Izračunava
brzine i nabraja eksploatacionu
brzine u saobraćaju brzinu
154
Formativni ciljevi
- Definiše pojam - Izračunava prevoznu
saobraćajne brzine brzinu
- Definiše - Izračunava pređeni
eksploatacionu put vozila
brzinu - Izračunava
- Definiše prevoznu pokazatelje
brzinu pređenog puta
- Definiše brzinu - Analizira dobijene
obrta vrijednosti
- Objašnjava pređeni pokazatelja
put vozila pređenog puta
- Objašnjava - Izračunava nivo
koeficijent statičkog iskorišćenja nosivosti
iskorišćenja nosivosti vozila
- Definiše koeficijent - Analizira
dinamičkog produktivnost rada
iskorišćenja nosivosti saobraćajnog
- Definiše procesa
produktivnost rada
saobraćajnog
sredstva
Putnički saobraćaj
- Definiše putnički - Upoređuje vrste - Formira stav o - Vježba:
saobraćaj putničkog saobraćaja sopstvenoj - Popunjavanje i
- Objašnjava - Analizira tokove odgovornosti obrada putnog
organizacione uslove putnika - Razvija sposobnost naloga i tovarnog
za prevoz - Analizira sredstva i povezivanja lista
željeznicom broj prevezenih teorijskih i - Odgovarajući
- Objašnjava pojam putnika praktičnih znanja program za
mobilnosti - Određuje postupak simulaciju odvijanja
stanovništva formiranja cijene putničkog saobraćaja
- Objašnjava pojam prevoza
prometa putnika - Razlikuje povlastice
- Objašnjava pojam u putničkom
protoka putnika željezničkom
- Poznaje sredstva i saobraćaju
zahtjeve koje - Izračunava
moraju ispunjavati pokazatelje rada u
za prevoz putnika putničkom
- Objašnjava tarifske saobraćaju
propise za prevoz - Analizira dobijene
putnika vrijednosti
- Objašnjava način pokazatelja rada
izračunavanja vozne vozila
cijene - Upoređuje probleme
- Navodi povlastice u koji se javljaju prije
putničkom i tokom prevoza
željezničkom putnika
saobraćaju
- Objašnjava
155
Formativni ciljevi
otpravljanje putnika
i prtljaga
Teretni saobraćaj
- Definiše teretni - Upoređuje vrste - Razvija - Vježba:
saobraćaj na teretnog saobraćaja interesovanje za - Popunjavanje i
željeznici - Analizira transportno nova saznanja obrada putnog
- Objašnjava manipulativne naloga i tovarnog
transportno poslove lista
manipulativne - Analizira sredstva i
propise količinu prevezenog
- Navodi tereta
dokumentaciju pri - Određuje postupak
prevozu stvari formiranja cijene
- Objašnjava poslove prevoza
koji prethode - Izračunava
prijemu stvari na pokazatelje rada u
prevoz teretnom saobraćaju
- Objašnjava prijem - Analizira dobijene
pošiljaka na prevoz vrijednosti
- Objašnjava prevoz pokazatelja rada
pošiljaka vozila
- Objašnjava poslove - Upoređuje probleme
koji se odnose na koji se javljaju prije
izdavanje stvari i tokom prevoza
tereta
Integralni transport
- Definiše integralni - Uočava osnovne - Razvija preciznost - Odgovarajući
transport na karakteristike - Prilagođava se program za
željeznici savremenih tehničkih različitim uslovima simulaciju
- Obrazlaže prednosti i procesa u privredi i rada integralnih
nedostatke saobraćaju saobraćajnih sistema
integralnog - Interpretira
transporta koordinaciju i
- Navodi mjesto kooperaciju u
željeznice u transportu
integralnom - Upoređuje prednosti
transportu i nedostatke
- Navodi vezu integralnog
željeznice sa ostalim transporta
vidovima saobraćaja - Razlikuje tovarne
jedinice u sistemu
distribucije
- Uočava značaj
pakovanja proizvoda
u distribuciji i
transportu
- Uočava ostale
sisteme vezane za
primjenu integralnog
156
Formativni ciljevi
transporta
157
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Tehničko održavanje saobraćajnih sredstava
- Opisuje istrošenost i - Razlikuje faktore - Razvija pravilan - Katalozi prizvođača
neispravnost mašina koji utiču na habanje odnos prema - Normativi
i uređaja - Uočava značaj zanimanju
- Objašnjava tehnički pravilne upotrebe
pregled saobraćajnih saobraćajnih
sredstava sredstava
- Navodi tehnička - Razlikuje tehnička
opsluživanja i opsluživanja i
opravke opravke
Regulisanje i bezbjednost saobraćaja
- Opisuje pojam - Razlikuje osoblje - Shvata važnost - Važeći zakonski akti
regulisanja koje reguliše pridržavanja propisa - Važeći akti u okviru
saobraćaja na saobraćaj željezničkog
željeznici - Uočava uticaj : saobraćajnog
- Nabraja faktore od tehničke ispravnosti, sistema
kojih zavisi kvaliteta
bezbjednost vozila,kvaliteta
saobraćaja puteva i
- Navodi željezničko osposobljenosti
osoblje koje reguliše osoblja na
saobraćaj bezbjednost
- Nabraja signale i saobraćaja
sredstva regulisanja - Razlikuje vidne i
saobraćaja čujne signale
- Opisuje - Razlikuje
obezbjeđenje postrojenja u
službenih mjesta i službenim mjestima i
postrojenja na otvorenoj pruzi
Željeznički saobraćaj i turizam
- Objašnjava vezu - Upoređuje odnos - Razvija odgovornost - Reklamno
željezničkog pojedinih vidova propagandni
saobraćaj i turizma saobraćaja i turizma materijal
- Određuje mjesto
željezničkog
saobraćaja u
turističkoj ponudi
jedne zemlje i
regiona
- Uočava potrebu za
uvođenjem sezonskih
vozova
Uticaj željezničkog saobraćaja na ekologiju
- Objašnjava uticaj - Razlikuje pogonsku - Razvija pravilan stav - Anketa građana
željezničkog energiju koju koriste prema zdravlju
saobraćaja na vučna vozila - Shvata značaj
ekologiju željezničkog očuvanja životne
- Poznaje uticaj saobraćaja sredine
158
Formativni ciljevi
željeznice na životnu - Upoređuje uticaj
sredinu željezničkog
saobraćaja i drugih
vidova saobraćaja na
ekologiju
- Određuje koliko
elektrifikacija pruga
i primjena
savremenih tehničkih
dostignuća utiče na
ekologiju

- V.Milutinović,Osnovi i sistemi saobraćaja,Zavod za novinsko-izdavačku i
propagandnu delatnost,JŽ Beograd,1987.
- S.Eror,N. Zurković,Osnovi željezničkog saobraćaja,Tehnički fakultet Univerziteta
u Novom Sadu,Novi Sad,1983.
- V.Milutinović,Priručnik iz organizacije željezničkog saobraćaja za zanimanje
tehničar-mašinovođa, Zavod za novinsko-izdavačku i propagandnu delatnost,JŽ
Beograd,1989.
- M.Lj.Miletić,Organizacija željezničkog saobraćaja za II, III i IV razred željezničke
tehničke škole,Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,Beograd,1998.
- J.Stanišić,B.Marković, Organizacija prevoza putnika i robe,Zavod za užbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 2002.
- Lj.Topenčarević, Organizacija i tehnologija drumskog transporta,Građevinska
knjiga,Beograd,1987.

- Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom sa odgovarajućim
programima i projektorom, na željezničkim stanicama i u opremljenom kabinetu
za potrebe željezničkog saobraćaja.



159
Znanja
Predmet Znanja
- Djelatnost eksploatacije - Organizacija željezničkog - Manevarski poslovi
vučnih vozila saobraćaja - Sastavljanje vozova
- Manevarski poslovi - Red vožnje
- Red vožnje
- Izračunavanje vozne cijene - Organizacija prevoza - Tarife i tarifna politika na

putnika željeznici
- Organizacija prevoza stvari
- Transportno računovodstvo
- Praktična nastava
- Strukturu saobraćajnog - Tehnologija i organizacija - Struktura saobraćajnog
sistema prevoza na željeznici sistema
- Uloga i značaj željezničkog - Eksploatacija željeznica - Značaj uloga i tendencije
saobraćaja razvoja željezničkog
saobraćaja
160
1.3.4. SAOBRAĆAJNA KULTURA
1. Naziv predmeta: SAOBRAĆAJNA KULTURA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 48 24 72
II 48 24 72
III
IV
Ukupno 96 48 138

- Upoznavanje sa pojmom kulture.
- Upoznavanje sa savremenim društvenim zahtjevima u saobraćaju.
- Razumijevanje uticaja strukture ličnosti na ponašanje u saobraćaju.
- Razumijevanje povezanosti aspekata saobraćajne kulture sa mnogim sferama
života.
- Razvijanje profesionalne etike.
- Razvijanje odgovornosti, komunikativnosti, humanosti i tolerancije.
- Razvijanje sposobnosti za timski rad.
161
Razred: PRVI
Formativni ciljevi
Pojam kulture
- Objašnjava pojam i - Uočava značaj - Razvija svijest o
osnovna značenja kulture značaju kulture
kulture - Upoređuje teorije o
- Upoznaje teorije o kulturi
kulturi - Uočava vezu kulture
- Objašnjava vezu i društva
između kulture i
društva
- Objašnjava kulturnu
raznovrsnost
Društveni mehanizam i njegov uticaj na učesnike u saobraćaju
- Upoznaje uticaj - Upoređuje opšte - Razumije značaj - Internet
opštih društvenih društvane uslove i uticaja društva na
uslova njihovu vezu sa učesnike u
- Objašnjava saobraćajem saobraćaju
međusobni uticaj - Uočava negativan
društvenih uslova i uticaj krize na
razvoja saobraćaja društveni mehanizam
- Upoznaje uticaj i učesnike u
krize na društveni saobraćaju
mehanizam i - Upoređuje uticaj
učesnike u društvene
saobraćaju dezorganizacije i
- Upoznaje uticaj umanjene efikasnosti
nedostataka u društva na ponašanje
društvenom učesnika u
funkcionisanju na saobraćaju
ponašanje učesnika u - Uočava uticaj drugih
saobraćaju društvenih uslova na
- Upoznaje uticaj učesnike u
drugih društvenih saobraćaju
uslova na učesnike u - Upoređuje odnos
saobraćaju društva i sposobnosti
- Objašnjava odnos čovjeka prema
društva prema zahtjevima
zahtjevima koje savremenog
postavlja savremeni saobraćaja
saobraćaj - Upoređuje zahtjeve
- Objašnjava odnos saobraćaja i
između zahtjeva sposobnosti ljudi da
saobraćaja i im odgovore
sposobnosti ljudi da
im odgovore
Struktura ličnosti i njene reakcije u saobraćaju
- Nabraja osobine - Upoređuje osobine - Razvija sposobnost
ličnosti ličnosti za saradnju
162
Formativni ciljevi
- Opisuje mentalne - Razlikuje mentalne, - Razvija svijest o
sposobnosti psihomotorne i preuzimanju
- Opisuje senzorne sposobnosti odgovornosti
psihomotorne - Upoređuje razliku
sposobnosti između
- Opisuje senzorne temperamenta i
sposobnosti karaktera
- Opisuje - Uočava značaj
temperament i tjelesne konstitucije
osobine na ponašanje u
temperamenta saobraćaju
- Opisuje karakter
- Opisuje tjelesnu
konstituciju
- Objašnjava uticaj
strukture ličnosti na
ponašanje u
saobraćaju
Osobine ličnosti i ponašnje u saobraćaju
- Upoznaje osobine - Upoređuje osobine - Razvija pozitivan
ličnosti ličnosti i njihov odnos prema
- Objašnjava uticaj na ponašanje zanimanju
ponašanje u u saobraćaju
saobraćaju u - Uočava uticaj morala
zavisnosti osobina na ponašanje
ličnosti učesnika u
- Upoznaje moralna saobraćaju
svojstva ličnosti - Razlikuje modele
- Objašnjava ponašanja vozača
ponašanje vozača u
saobraćaju
163
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Dinamika ličnosti- uticaj na ponašanje
- Upoznaje pojam - Razlikuje uticaj - Razvija motivaciju,
dinamike ličnosti dinamike ličnosti na marljivost i
- Objašnjava biološke ponašanje preciznost
motive - Razlikuje biološke i - Razvija odgovornost
- Objašnjava socijalne socijalne motive
motive - Razlikuje stavove i
- Objašnjava lične i predrasude i interese
socijalne stavove - Uočava značaj
- Objašnjava sklonosti i navika na
predrasude ponašanje u
- Objašnjava saobraćaju
profesionalne i - Uočava značaj
neprofesionalne prilagođavanja
interese ličnosti situacijama u
- Upoznaje sklonosti i saobraćaju
navike - Razlikuje posljedice
- Objašnjava frustracija od
ponašanje ličnosti u odbrambenih
konkretnim mehanizma ličnosti
saobraćajnim
situacijama
- Upoznaje posljedice
frustracija
- Objašnjava
odbrambene
mehanizme protiv
posljedica frustracija
Uticaj društvenih uslova na formiranje ljudi kao učesnika u saobraćaju
- Nabraja faktore - Upoređuje faktore - Razvija odgovornost
spoljne sredine koji spoljne sredine koji
utiču na formiranje utiču na formiranje
čovjeka čovjeka
- Upoznaje vezu - Uočava značaj
uzroka saobraćajnih porodice, kulturnog
nezgoda i klasnih nivoa sredine i
obilježja običaja na
- Upoznaje uticaj formiranje ljudi
porodice na - Uočava značaj mjera
formiranje ljudi društvene
- Upoznaje uticaj intervencije na
kulturnog nivoa formiranje ljudi
sredine i običaja na - Upoređuje uticaj
formiranje ljudi nepovoljnih
- Upoznaje uticaj društvenih uslova na
mjera društvene formiranje ljudi
intervencije na - Zna socijalno-
formiranje ljudi demografska
164
Formativni ciljevi
- Upoznaje uticaj obilježja učesnika u
nepovoljnih saobraćaju
društvenih uslova na - Upoređuje uticaj
formiranje ljudi mjesta rođenja,
- Objašnjava vezu zanimanja,
između samoubistava školske spreme i
i saobraćajnih ostalih obilježja na
nezgoda formiranje ljudi
- Nabraja socijalno-
demografska
obilježja učesnika u
saobraćaju
pojedinih obilježja
na formiranje ljudi
Povezanost saobraćajne kulture sa drugim sferama života
- Objašnjava vezu - Upoređuje uticaj - Razvija
saobraćajne kulture pojedinih sfera interesovanje za
sa zaštitom društvenog života na nova saznanja
čovjekove okoline saobraćajnu kulturu
- Upoznaje značaj
porodice u razvoju
saobraćajne kulture
- Upoznaje uticaj
nauke na razvoj
- Upoznaje uticaj
škole na razvoj

- R.Božović, Kultura,Naučna knjiga,Beograd, 1990.
- K.Kilibarda,Moralno-ekološka kultura, Izdavačka kuća ”Draganić”, Beograd, 1998.
- M.Ilić,Sociologija kulture i umetnosti, Naučna knjiga, Beograd,1995.
- N.Rot, Opšta psihologija, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,Beograd, 1995.
M. Inić,Bezbednost drumskog saobraćaja, Fakultet tehničkih nauka u Novom
Sadu,Novi Sad, 1997.

- Računar
- LCD projektor
- Internet
7. Obavezni način provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

- Pismeno, po jedna pismena vježba u svakom klasifikacionom periodu.
- Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u toku klasifikacionog perioda.
165

- Diplomirani sociolog

Znanja
Predmet Znanja
- Ponašanje u saobraćaju u - Saobraćajna psihologija - Psihologija ličnosti
zavisnosti od osobina ličnosti
166
1.3.5. POSLOVNA KOMUNIKACIJA
1. Naziv predmeta: POSLOVNA KOMUNIKACIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II 52 20 72
III
IV
Ukupno 52 20 72

- Upoznavanje sa osnovama teorije komunikacije i razvijanje sopstvenog
komunikacionog stila.
- Razumijevanje sebe i drugih i poštovanje razlike među ljudima.
- Sticanje samostalnosti u poslovnom komuniciranju i primjena psiholoških znanja
za stvaranje dobrih odnosa sa kolegama i strankama.
- Upoznavanje sa vrstama i strukturom poslovnog pisma.
- Primjena psiholoških znanja za nenasilno rješavanje konflikata.
- Razumijevanje značaja potrebe za sistematizacijom znanja.
167
Razred: PRVI
Informativni ciljevi Socijalizacijski Preporuke za
Formativni ciljevi
i sadržaji ciljevi izvođenje nastave
Komunikacija i teorija komunikacije
- Definiše pojam - Uočava značaj - Stiče uvid u - Brainstorming
komunikacije učenja o procesu sopstveni pojma
- Navodi vrste komunikacije komunikacioni stil komunikacija i
komunikacije - Prepoznaje značaj - Prepoznaje učenje pojmova ne /
(podjele prema komunikacije za komunikacionih uspješna
vrsti znakova, razvoj pojedinca i vještina kao izazov komunikacija
uspješnosti, društva i priliku za - Rad u malim
složenosti) - Na primjerima sopstveni grupama - načela
- Navodi osnovne analizira osobine napredak funkcionalne
elemente uspješne i komunikacije
komunikacionog neuspješne - Vježbe slušanja –
procesa komunikacije (rad u parovima)
- Poznaje načela - Razumije važnost i
funkcionalne razvija tehniku
komunikacije slušanja
sagovornika
Aspekti komunikacije
- Navodi procenat - Uviđa značaj - Razvija kritičko - Čitanje znamenitih
učešća različitih svjesnog mišljenje govora
aspekata angažovanja - Razvija sposobnost
komunikacije u različitih argumentovanog
prenošenju poruke komunikacionih govorenja na
Verbalna kanala različite teme
- Objašnjava znake - Razvija sposobnost - Vježbe:
verbalne - Uočava značaj za prepoznavanje Formulisanje
komunikacije verbalne neverbalnih argumenata i
- Navodi činioce koji komunikacije za znakova i njihovo kontraargumenata
doprinose lični i društveni tumačenje - Formulisanje
uspješnosti napredak pitanja
verbalne - Poznaje značaj - Debatovanje
komunikacije korišćenja prema zadatom
- Nabraja i pravilnog formatu (2-2) i
objašnjava osobine književnog jezika prema utvrđenim
dobrog - Zna da se pripremi pravilima
kultivisanog za nastup,
govora govorenje - Prepoznavanje
- Objašnjava - Umije da formuliše poruka i osjećanja
osnovne funkcije argumente i cilj izraženih samo
retorike govora neverbalnim
- Poznaje i - Navodi oblike znacima
objašnjava izlaganja - Analiziranje
pojmove – cilj - Analizira prednosti odnosa među
govora i argument mogućih oblika ljudima u odnosu
Neverbalna izlaganja na tjelesne znake
- Definiše - Usvaja i koristi (korišćenje slika,
neverbalnu tehnike slajdova)
komunikaciju postavljanja
- Nabraja i pitanja
168
Formativni ciljevi
objašnjava vrste - Uočava značaj
neverbalne stava, izgleda,
komunikacije pogleda
- Navodi zakonitosti sagovornika
u tumačenju - Analizira ulogu i
neverbalnih značaj prostornog
znakova komuniciranja i
neverbalne
glasovne
komunikacije
Konflikti i nenasilno rješavanje konflikata
- Poznaje dinamiku - Analizira faktore - Gradi stav o - Brainstorming –
konflikta i koji utiču na konfliktima kao konflikti
objašnjava uzroke percepciju izazovu i prilici za - Korišćenje slika za
nesporazuma u (doživljaj) i napredovanje u prikaz optičkih
komunikaciji objašnjava komunikaciji iluzija
- Prepoznaje relativnost lične - Razvija - Vježbe:
sopstvena percepcije tolerantnost za - »Santa leda«
osjećanja i - Objašnjava različite (manifestovane i
potrebe i njihovu važnost percepcije, skrivene emocije i
ulogu u dinamici prihvatanja osjećanja i potrebe)
konflikta različitih reakcije - Brainstorming –
percepcija nasilje
- Definiše i - Razlikuje skrivena - JA/TI poruke
objašnjava i manifestovana
predrasude i osjećanja i njihovu
njihovu ulogu u ulogu u
dinamici konflikta konfliktima
- Prepoznaje
predrasude kao
logički neosnovane
stavove
- Razlikuje nasilno i
nenasilno
ponašanje
- Koristi tehnike
nenasilnog
rješavanja
konflikata u
komunikaciji
- Razlikuje JA-TI
rečenice i
prepoznaje njihov
efekat na
komunikaciju
Pojam poslovne komunikacije
- Definiše poslovnu - Analizira prednosti - Stiče samostalnost - Vježbe ( pisanje
komunikaciju i i nedostatke u poslovnom pisma):
navodi aspekte pojedinih vrsta komuniciranju - Žalba direktoru
poslovne pisanih poslovnih velike firme za
komunikacije sredstava loše izvršenu
169
Formativni ciljevi
- Upoznaje pojam komunikacije uslugu
poslovne kulture i - Shodno svrsi - Odgovor kandidatu
poslovnog bontona odabira pravo da nije dobio
- Navodi vrste i sredstvo posao
pravila pisane komunikacije - Odobrenje
poslovne - Piše poslovna organizaciji za
komunikacije pisma, e-mailove i traženo
(poslovno pismo – šalje faks sponzorstvo
obično i - Organizuje, vodi i
elektronsko, učestvuje u
memorandum, poslovnom - Simulacija
faks, poslovni sastanku poslovnog sastanka
web, poslovni - Pravi prezentaciju (učenici prave
chat, forum) i predstavlja je prezentacije,
- Navodi vrste i - Na primjerima vježbaju
pravila govorne analizira organizaciju i
poslovne adekvatno vođenje sastanka,
komunikacije poslovno slanje neverbalnih
(sastanak, komuniciranje, poruka)
prezentacija, poštovanje
telefon, video bontona i poslovne
konferencija) kulture
- Navodi vrste i
pravila
neverbalnog
komuniciranja u
poslovnom
okruženju
(glasovne
promjene, govor
tijela, prostorna
komunikacija)
Poslovna korespodencija
- Upoznaje pojam - Uočava značaj - Razvija - Vježbe:
poslovne poslovne odgovornost Oblikuje poslovno
korespodencije korespodencije - Razvija timski rad pismo
- Upoznaje poslovno - Razlikuje
pismo i njegove obavezne i
elemente neobavezne
- Opisuje koverat i elemente
adresiranje pisanih poslovnog pisma i
pošiljki vrši njihovo
oblikovanje
- Vrši kovertiranje i
- Upoznaje kratka adresiranje pošte
poslovna pisma - Uočava razloge
korišćenja kratkih
- Upoznaje vrste i poslovnih pisama
formu poslovnih - Razlikuje vrste i
pisama u robnom formu poslovnih
prometu pisama u robnom -
170
Formativni ciljevi
- Navodi obrasce u prometu - Popunjavanje
robnom prometu - Uočava razliku otpremnice
između
zaključnice,
otpremnice,
pretfakture i
fakture
Korespodencija vezana za poštanski saobraćaj
- Upoznaje način - Razlikuje vrste
slanja dokumenta pošiljki sa
u poštanskom posebnim
saobraćaju uslugama
- Upoznaje vrste - Analizira prednosti
pošiljki poštanskih usluga
- Upoznaje način u poslovanju
ugovaranja - Prepoznaje
poštanskih usluga ugovorene
- Upoznaje oblike obaveze i
plaćanja odgovornosti
poštanskih usluga - Uočava razlike
između različitih
oblika plaćanja

- T. Mandić, Komunikologija – psihologija komunikacije, Clio, Beograd, 2003.
- M.Đorđević, Poslovna psihologija, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2001.
- Ć.Flauer, Vodič kroz biznis komuniciranje, Samostalno izdanje, Beograd, 2003.
- N. Rot,Psihologija za II razred gimnazije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd.
- B.Piz, A.Piz, Definitivni vodič kroz govor tela, Mono&Manana, Beograd, 2005.
- O.Stanojević,S.Avramović, Ars rhetorica – veština besedništva, JP Službeni list
SCG, Beograd, 2003.
- N.Vukosavljević, Priručnik za treninge iz nenasilne razrade konflikata za rad sa
odraslima, Centar za nenasilnu akciju, Sarajevo, 2000.
- M.Gajić, Poštanski saobraćaj za I i II razred tehničke PTT škole, Zavod za
udženike i nastavna sredstva,Beograd, 2003.

- Audio-vizuelna tehnika (kompjuter, video projektor)
- Internet

- Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu.

171
- Diplomirani pedagog

Znanja
Predmet Znanja
- Verbalna i neverbalna - Preduzetništvo - Komunikacija sa strankama
komunikacija - Poslovna kultura i poslovni
bonton
- Načela ponašanja na - Praktična nastava - Primjena načela ponašanja i
radnom mjestu pravila discipline na radnom
- Disciplina na radnom mjestu
mjestu
172
1.3.6. ZAŠTITA NA RADU
1. Naziv predmeta: ZAŠTITA NA RADU
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II 72 72
III 72 72
IV
Ukupno 144 144

- Upoznavanje pojma zaštite na radu.
- Upoznavanje pravne osnove zaštite na radu.
- Sticanje znanja o pravima i obavezama u sprovođenju mjera zaštite na radu.
- Upoznavanje sa izvorima i uzrocima povreda na radu i štetnosti i mjere zaštite na
radu.
- Sticanje znanja o mjerama bezbjednosti na elektrificiranim prugama.
- Shvatanje neophodnosti timskog rada.
- Sticanje samostalnosti u vršenju radnih zadataka.
173
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Uvod u predmet
- Objašnjava pojavu i - Određuje osobine - Uočava važnost - Filmovi sa
razvoj zaštite na zaštite na radu u očuvanja kvaliteta konkretnim
radu ostvarivanju - Razvija primjerima
- Obrazlaže pravne bezbjednih uslova interesovanje prema
osnove zaštite na rada novim saznanjima
radu - Uočava da se
- Objašnjava prava i primjenom zaštite na
obaveze sa radu ostvaruju bolji
ovlašćenjima i radni životni uslovi
odgovornostima radnika
- Objašnjava prava i - Analizira obaveze
dužnosti radnika poslodavca,prava i
- Obrazlaže ulogu obaveze radnika
sindikalne - Uočava nadzor i
organizacije zadatke inspekcije
- Objašnjava rada
organizovanje službe
na radu
- Obrazlaže nadzor
inspekcije rada u
primjeni propisa
zaštite na radu
Izvori opasnosti na radu
- Definiše povrede na - Uočava izvore - Povezuje uzroke i - Pravilnici
radu opasnosti na radu posljedice - Filmovi sa
- Objašnjava izvore - Procjenjuje uticaj - Shvata potrebu konkretnim
povreda na radu izvora opasnosti na zaštite na radu primjerima
- Obrazlaže uticaj čovječji organizam - Razvija pravilan stav
oruđa za rad kao - Razlikuje izvore prema zdravlju
izvor mehaničkih opasnosti na radu
povreda - Određuje osobine
- Opisuje kretanje izvora opasnosti na
radnika u transportu radu
kao izvor povreda na - Prognozira
radu posljedice izvora
- Objašnjava uticaj opasnosti na radu na
buke i vibracija na čovječji organizam
ljudski organizam - Uočava potrebu
- Objašnjava djejstvo vođenja evidencije
električne struje na povreda na radu
čovjeka
- Upoznaje štetnost
zračenja na ljudski
organizam
- Objašnjava opasne i
štetne materije u
proizvodnji,transport
174
Formativni ciljevi
u,smještaju i
upotrebi na ljudski
organizam
- Objašnjava opasnost
od požara i
eksplozije
- Obrazlaže uticaj
zdravstvenih uslova
na ljudski organizam
- Upoznaje uticaj
industrijske
proizvodnje na
ljudski organizam
- Objašnjava vođenje
evidencije o
povredama na radu
Sredstva zaštite na radu
- Objašnjava - Uočava da su - Navikava se na - Sredstva zaštite na
normativno sredstva za zaštitu pridržavanje propisa radu
regulisanje sredstava na radu normativno - Stiče samopouzdanje
zaštite na radu regulisana i sigurnost
- Opisuje obučavanje - Planira sredstva - Razvija moć
radnika iz zaštite na zaštite u zavisnosti zapažanja
radu od izvora opasnosti - Razvija smisao za
- Obrazlaže upotrebu - Planira obučavanje red i urednost
sredstava za gašenje radnika iz zaštite na
požara i eksplozije radu i predviđa
- Objašnjava sredstva efekte te obuke
zaštite od djejstva - Analizira upotrebu
električne struje sredstava zaštite na
- Objašnjava upotrebu radu u određenim
sredstava zaštite od uslovima
mehaničkih povreda
- Obrazlaže sredstva
zaštite od uticaja
štetnog zračenja
zaštite od uticaja
buke i vibracija
zaštite od opasnih
materija
Socijalni,humanitarni i ekonomski značaj zaštite na radu
- Obrazlaže uticaj - Uočava uticaj - Uočava važnost
socijalnih uslova na socijalnih faktora na nauke u
čovjeka čovječji organizam svakodnevnom životu
- Objašnjava uticaj - Određuje osobine - Razvija pozitivan
raspoloženja radnika socijalnih faktora na stav prema zdravlju
na radnu atmosferu povrede na radu - Usvaja načela
175
Formativni ciljevi
- Obrazlaže uticaj - Pronalazi primjere zdravog života
radne sredine na humanih postupaka - Shvata vezu teorije i
broj povreda na radu koji su uticali prakse
- Objašnjava pozitivno na čovjeka
humanitarni karakter - Prognozira da
zaštite na radu primjena zaštite na
- Objašnjava da radu utiče na
humani postupci ekonomske efekte u
utiču na procesu proizvodnje
raspoloženje čovjeka
- Objašnjava da
zaštita na radu
predstavlja faktor
povećanja radne
sposobnosti
Subjektivni i objektivni faktori štetnosti pri radu
- Objašnjava - Određuje uticaj - Uočava važnost - Obavezna oprema
psihofiziološke subjektivnih faktora nauke u zaštite na
hipoteze na rad svakodnevnom životu radu,predviđena za
- Objašnjava prvu - Uočava kako se - Razvija pozitivan radno mjesto
hipotezu(slučajno događaju povrede na stav prema zdravlju
dolazi do povrede) radu - Usvaja načela
- Navodi da se povrede - Razlikuje zdravog života
dešavaju dvojako subjektivne faktore - Shvata značaj
- Obrazlaže da - Analizira kako očuvanja životne
povrede sprečavaju subjektivni faktori sredine
nove povrede utiču na povrede na
- Opisuje osobine radu
ličnosti ( uticaj na - Određuje osobine
povrede na radu) objektivnih faktora
- Objašnjava umor na radnu sredinu
- Obrazlaže motivaciju - Razlikuje objektivne
- Obrazlaže faktore
monotoniju - Uočava da sigurnost
- Objašnjava uticaj radnika zavisi od
nedovoljne uslova u kojima se
profesionalne rad obavlja
osposobljenosti
- Obrazlaže uticaj
nagrađivanja za rad
- Obrazlaže uticaj
bolesti
- Obrazlaže uticaj
objektivnih faktora
na čovjeka
- Nabraja faktore
radne sredine
osvjetljenja radnih
prostorija
176
Formativni ciljevi
mikro klimatskih
uslova
buke,potresa i
vibracija
industrijske prašine
- Obrazlaže uticaj
otrovnih materijala
- Obrazlaže uticaj
štetnih zračenja
Higijensko tehnička oprema
- Obrazlaže uticaj - Određuje uticaj - Razvija svijest o - Higijensko tehnička
higijenske opreme u primjene higijenske i potrebi zaštite na oprema
stepenu zaštite i tehničke pri radu na radu
radne sposobnosti čovječji organizam - Razvija odgovornost
- Objašnjava uticaj - Razlikuje higijensku - Razvija moć
opasnih zona na opremu zapažanja
čovjeka - Razlikuje tehničku - Razvija pravilan stav
- Nabraja higijensku opremu prema zdravlju
opremu - Analizira efekte
- Opisuje higijensku upotrebe higijensko
opremu tehničke opreme na
- Obrazlaže sanitetski povrede na radu
materijal i pribor za
spasavanje
- Obrazlaže uticaj
tehničke opreme u
zaštiti na radu
- Nabraja tehničku
opremu
Sigurnosne mjere pri manipulaciji sa opasnim materijama
- Upoznaje sa - Uočava opasnosti u - Povezuje uzroke i - Demonstracija
planiranim mjerama manipulaciji opasnim posljedice sigurnosnih mjera
u cilju zaštite života materijama - Navikava se na
i rada ljudi - Razlikuje pridržavanje propisa
- Obrazlaže podjelu manipulacije - Stiče samopouzdanje
opasnih materija opasnim materijama i sigurnost
- Upoznaje sa - Određuje primjenu - Razvija moć
mjerama sigurnosnih mjera u zapažanja
obezbjeđenja pri manipulacijama - Razvija smisao o
manipulaciji opasnim opasnim materijama potrebi zaštite na
materijama - Analizira uzroke i radu
- Objašnjava zavisnost posljedice pri
primijenjenih manipulaciji opasnim
sredstava zaštite i materijama
vrste opasne
materije pri
177
Formativni ciljevi
manipulaciji
- Navodi higijensko
tehničku opremu
potrebnu za
manipulaciju opasnih
materija
- Obrazlaže propisane
uslove za transport
opasnih materija
- Obrazlaže način
obilježavanja kola
tovarenih opasnim
materijama
178
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Opšte o električnoj vuči
- Objašnjava razvoj - Zna razvoj - Pozitivno
elektrovučnih vozila elektrovučnih vozila procjenjuje važnost
- Opisuje tipove - Razlikuje novih saznanja iz
elektrovučnih vozila elektrovučna vozila svoje struke
- Objašnjava
elektrovučno vozilo
monofazne struje
Podjela postrojenja u električnom pogledu
- Objašnjava podjelu - Uočava podjelu - Razvija sposobnost - Posjeta
postrojenja u električnih opažanja elektrotehničkoj
električnom pogledu postrojenja djelatnosti
- Obrazlaže dijelove - Određuje osobine
kontaktne mreže električnih
- Obrazlaže postrojenja
uzemljenje dijelova - Uočava konstrukciju
kontaktne mreže i dijelove kontaktne
- Opisuje uzemljenje mreže
metalne konstrukcije
- Opisuje neutralne
neuzemljene
dijelove kontaktne
mreže
Mjere zaštite na elektrificiranim prugama
- Navodi da su - Upoređuje opasnosti - Razvija svijest o - Posjeta
dijelovi kontaktne kad je kontaktna potrebi zaštite na elektrificiranim
mreže redovno pod mreža uključena i radu prugama
naponom isključena - Povezuje uzroke i
- Opisuje da je dodir - Koristi zaštitna posljedice
elemenata kontaktne sredstva pri radu na - Shvata važnost
mreže opasan po elektrificiranim pridržavanja propisa
život prugama - Razvija pravilan
- Objašnjava da se - Razlikuje zaštitne odnos prema
radovi na kontaktnoj mjere pri isključenoj zanimanju
mreži izvode sa kontaktnoj mreži
zaštitnom opremom - Analizira mjere
- Opisuje mjere zaštite na
zaštite pri radu sa elektrificiranim
vučnim vozilima i prugama
vozovima pri radu -
- Objašnjava mjere
zaštite u stanicama
pri uključenju
napona kontaktne
mreže
- Objašnjava mjere
zaštite u stanicama
pri isključenju
179
Formativni ciljevi
napona kontaktne
mreže
Izvori opasnosti od električne struje na kontaktnoj mreži monofaznog sistema
25 kV,50Hz
- Navodi da primarna - Uočava izvore - Formira stav o
opasnost potiče od opasnosti u sopstvenoj
napona električnim odgovornosti
- Obrazlaže izvore postrojenjima
opasnosti u - Razlikuje izvore
kontaktnoj mreži opasnosti
- Opisuje izazivanje - Određuje izvore
opasnog napona na opasnosti električnih
određenoj postrojenja
udaljenosti
- Obrazlaže gdje se
može pojaviti opasan
napon
- Objašnjava da u
blizini
elektrificiranih pruga
može doći do
električnog udara
Sredstva zaštite od napona pri radu na elektrificiranim prugama
- Objašnjava upotrebu - Određuje osobine - Razvija pozitivan - Posjeta
sredstava za zaštitu sredstava zaštite na stav prema zdravlju elektrificiranim
čovjeka od opasnog elektrificiranim - Razvija prugama
djejstva od prugama interesovanje prema
električne energije - Razlikuje sredstva novim saznanjima
- Nabraja vrste zaštite - Razvija sposobnost
zaštitnih sredstava - Određuje primjenu opažanja
od djelovanja ličnih sredstava - Povezuje uzroke i
električne energije zaštite pri radu na posljedice
- Objašnjava namjenu elektrificiranim
ličnih sredstava prugama
- Nabraja lična - Preporučuje
sredstva upotrebu zaštitnih
- Obrazlaže upotrebu sredstava pri radu na
zaštitnih sredstava elektrificiranim
pri radu prugama
- Nabraja zaštitu
sredstava pri radu
- Objašnjava da sva
zaštitna sredstva
imaju rok trajanja i
da su predviđeni
rokovi za ispitivanje
Motka za uzemljenje KM 25kV,50Hz
- Navodi da sa motkom - Određuje postupak - Povezuje uzroke i - Posjeta
mogu da rukuju za provjeru napona u posljedice elektrificiranim
180
Formativni ciljevi
samo radnici koji kontaktnoj mreži - Razvija odgovornost prugama
imaju dozvolu za - Određuje mjesto - Motka za uzemljenje
njeno rukovanje postavljanja motke
- Objašnjava za uzemljenje
ispravnost motke za - Određuje osobine
uzemljenje motke za uzemljenje
- Nabraja potrebnu - Određuje zaštitna
zaštitnu opremu pri sredstva pri
korišćenju motke za uzemljenju
uzemljenje kontaktne mreže
- Objašnjava postupak - Analizira potrebu
provjere napona u uzemljenja
kontaktnoj mreži kontaktne mreže
uzemljenja
kontaktne mreže
skidanja motke za
uzemljenje
kontaktne mreže
rastavljanja i
čuvanja motke za
uzemljenje
Posebne odredbe o mjerama bezbjednosti od električne struje na održavanju kontaktne
mreže
- Nabraja slučajeve - Uočava nedostatke - Navikava se na - Posjeta
kad je potrebno pri vizuelnom pridržavanje propisa elektrotehničkoj
isključiti napon u pregledu kontaktne - Razvija svijest o djelatnosti
voznom vodu mreže potrebi zaštite na
- Objašnjava postupak - Razlikuje opasnosti radu
pregleda voznog - Obrazlaže primjenu
voda pružnim sigurnosnih mjera pri
vozilom radu na kontaktnoj
- Objašnjava mreži
postupak izvođenja
radova na kontaktnoj
mreži
- Nabraja radnje za
obezbjeđenje
izvođenja radova na
kontaktnoj mreži
Posebne mjere bezbjednosti od električne struje prilikom radova na održavanju pruge i
pružnih postrojenja
- Objašnjava postupak - Uočava opasnost pri - Razvija odgovornost - Posjeta građevinskoj
opravki održavanju pruge i - Povezuje uzroke i djelatnosti na pruzi
elektrificiranih pruga pružnih postrojenja posljedice
- Nabraja mjere na elektrificiranim
zaštite pri izvođenju prugama
181
Formativni ciljevi
radova - Razlikuje opasnosti
- Nabraja mjere pri održavanju pruge
zaštite gradilišta i pružnih postrojenja
- Opisuje izradu - Određuje potrebu
detaljnog uputstva izrade uputstva za
za predviđene predviđene radove
radove
Posebne mjere bezbjednosti od električne struje prilikom radova na održavanju
signalno- sigurnosnih uređaja
- Objašnjava potrebu - Određuje posebne - Razvija svijest o - Posjeta
trajne zaštite mjere bezbjednosti potrebi zaštite na elektrotehničkoj
signalno sigurnosnih pri održavanju radu djelatnosti
uređaja signalno- sigurnosnih - Razvija moć
- Objašnjava uređaja zapažanja
obilježavanje - Razlikuje opasnosti
signalnih uređaja
Posebne mjere bezbjednosti pri opravci željezničkih vozila
- Objašnjava postupak - Uočava opasnosti pri - Razvija odgovornost - Posjeta jedinici vuče
zaštite kada se vrši opravci željezničkih - Povezuje uzroke i
opravka kola na vozila posljedice
elektrificiranim - Razlikuje opasnosti
prugama
- Nabraja mjere
bezbjednosti
- Opisuje mjere
bezbjednosti
Pružanje prve pomoći unesrećenom od električne struje
- Opisuje obaveze - Podređuje postupke - Razvija pravilan stav
radnika i drugih lica pri pružanju pomoći prema zdravlju
pri pružanju pomoći unesrećenom - Povezuje uzroke i
povrijeđenom - Uočava posljedice posljedice
- Opisuje odvajanje ako se ne postupi po
unesrećenog od propisima
dijelova pod
naponom
- Opisuje postupak
daljeg pružanja
pomoći unesrećenom
- Opisuje postupak
vraćanja
unesrećenog iz
besvjesnog stanja do
dolaska ljekara
Pravilnici u vezi zaštite od električne struje na elektrificiranim prugama 25kV,50Hz
- Poznaje pravilnike - Razlikuje pravilnike - Uviđa vezu teorije i - Pravilnici
koji regulišu zaštitu za zaštitu na prakse - Zakonski akti
od električne struje elektrificiranim - Razvija svijest o
na elektrificiranim prugama potrebi zaštite na
182
Formativni ciljevi
prugama 25kv,50Hz - Upoređuje propise za radu
- Objašnjava postupak zaštitu na
zaštite od električne elektrificiranim
struje na prugama
elektrificiranim
prugama 25kv,50 Hz

- S.Kostadinović,Ž. Jovanović D. Stojanović,Zaštita na radu u železničkom
saobraćaju,Zavod za novinsko – izdavačku i propagandnu delatnost JŽ
Beograd,Nemanjina 6, Beograd,1989.
- V. S. Matić, Električna kontaktna mreža i dalekovodi,Beograd, 1983.
- Uputstvo o merama bezbednosti od električne struje na elektrificiranim prugama
JŽ,Preduzeće za železničko – novinsku delatnost DOO Beograd, 1995 .
- Uputstvo za obavljanje poslova na prugama JŽ,Elektrificiranom monofaznom
sistemu 25kv,50 Hz,Zavod za novinsko izdavačku delatnost JŽ Beograd,1989.

- Nastava se izvodi u kabinetu opremljenom računarom sa multimedijskim
paketom i projektorom.



- Diplomirani mašinski inženjer
- Diplomirani inženjer zaštite na radu
- Diplomirani elektroinženjer

Znanja
Predmet Znanja
- Jednosmjerna struja - Osnovi elektrotehnike - Elektrotehnika
- Električne instalacije
- Električna postrojenja - Stabilna postrojenja - Kontaktna mreža
- Pruge i pružna postrojenja
- Pantograf - Vozna sredstva i vuča - Vučna vozila
- Glavni prekidač vozova
- Sistem uzemljenje
električnih vozila
183
1.3.7. ŽELJEZNIČKA KOLA
1. Naziv predmeta: ŽELJEZNIČKA KOLA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 72
IV
Ukupno 72 72

- Sticanje osnovnih znanja o željezničkim kolima.
- Upoznaje se sa vrstom i tipovima željezničkih kola.
- Sticanje znanja iz sastava i konstrukcije željezničkih kola.
- Sticanje znanja o osnovnim tehničkim i eksploatacionim karakteristikama
željezničkih vozila.
- Podsticanje učenika na permanentno usavršavanje.
- Razumije nepohodnost pravilnog koriščenja stručne literature.
- Razvija odgovornost za primjenu mjera bezbjednosti u željezničkom saobraćaju.
184
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Podjela kola prema namjeni
- Objašnjava šta - Razlikuje - Razvija logično - Stručna literatura
podrazumjeva pod željeznička kola zaključivanje - Eksponati
- pojmom „željeznčka - Razvija pravilan
kola“ - Upoređuje putnička odnos prema
- Nabraja podjelu kola i teretna kola zanimanju
kola prema svojoj
namjeni
- Opisuje putnička
kola
- Obrazlaže teretna
kola
- Objašnjava kola za
naročite stvari
Sastavni dijelovi kola

- Nabraja glavne - Uočava sastavne - Razvija sposobnost - Posjeta kolskoj
dijelove kola dijelove kola opažanja radionici
- Opisuje obrtno - Određuje osobine - Razvija pravilan
postolje sastavnih dijelova odnos prema
- Objašnjava - Crta osovinske zanimanju
kotrljajući stroj sklopove
- Opisuje osnovnu - Analizira sastavne
sklopku dijelove
- Upoznaje se sa - Određuje ulogu
osovinskim sastavnih dijelova u
ležajevima kolima
- Obrazlaže noseći
gibanj i vješalicu
- Objašnjava tegljačke
i odbojne uređaje
- Obrazlaže kočne
uređaje
- Opisuje konstrukcije
kolskog sanduka
- Obrazlaže uređaj za
grijanje putničkih
kola
- Opisuje uređaj za
osvjetljenje
putničkih kola
- Obrazlaže uređaj za
klimatizacije i
provjetravanje
putničkih kola
- Opisuje uređaj za
hlađenje na kolima
- Objašnjava natpise
185
Formativni ciljevi
na kolima
Putnička kola
- Nabraja vrste - Razlikuje vrste - Razvija - Posjeta željezničkoj
putničkih kola putničkih kola interesovanje prema stanici
- Objašnjava putnička - Određuje osobine novim saznanjima
kola sa sjedištima za putničkih kola - Navikava se na red i
putnike - Prognozira razvoj urednost
- Opisuje putnička putničkih kola - Razvija moć
kola sa ležajevima - Analizira putnička zapažanja
- Obrazlaže putnička kola u prevozu
kola za spavanje putnika
- Opisuje kola za
ručavanje
- Upoznaje se sa
salonskim kolima
- Opisuje službena
kola
- Obrazlaže poštanska
kola
- Nabraja vrste prema
sistemima trećeg
stroja putničkih kola
- Opisuje dvoosovinska
kola
- Objašnjava
troosovinska kola
- Objašnjava
četvoroosovinska
kola sa obrtnim
postoljem
- Nabraja vrste prema
razredima putničkih
kola
- Objašnjava kola 1
razreda
- Opisuje kola 2
razreda
- Objašnjava
mješovita kola 1/2
razreda
Teretna kola
- Objašnjava namjenu - Analizira teretna - Razvija pozitivan - Upoznaje se sa
teretnih kola kola stav prema kvalitetu kolima na
- Nabraja vrste - Razlikuje teretna rada i ispunjava željezničkoj stanici
teretnih kola kola radne obaveze
- Objašnjava upotrebu - Identifikuje namjenu - Stiče radne navike
i profil kola teretnih kola - Razvija snalažljivost
- Objašnjava natpise - Vrednuje teretna - Razvija smisao za
na kolima kola za prevoz stvari ekonomičnost
186
Formativni ciljevi
- Opisuje obična i robe - Razvija moć
otvorena kola visokih - Uočava zapažanja
stranica eksploatacione
- Opisuje specijalna karakteristike kola
otvorena kola visokih
stranica
- Opisuje obična
zatvorena kola
zatvorena kola
- Opisuje plato i plitka
kola
plato kola za prevoz
automobila
- Opisuje obična
četvoroosovinska
plato kola
plato kola sa četiri i
šest osovina
kola sa pokretnim
krovom
zatvorena kola sa
istovarom pomoću
sabijenog vazduha
kola- cisterne
- Opisuje kola za
naročite svrhe
- Opisuje kola
hladnjače
- Opisuje kontenere
Tehničke i eksploatacione karakteristike putničkih kola
- Nabraja tehničke i - Uočava važnost - Razvija logično - Seminarski rad :
eksploatacione tehničke i zaključivanje - Tehnička i
karateristike eksploatacione - Navikava se na eksploataciona
putničkih kola karateristike pridržavanje propisa karakteristika
- Obrazlaže širinu putničkih kola putničkih kola
kolosijeka - Određuje osobine
- Opisuje raspored tehničke i
osovina eksploatacione
- Objašnjava karakteristike
sposobnost kola za putničkih kola
najveću brzinu - Analizira tehničke i
- Objašnjava masu eksploatacione
kola karakteristike
- Obrazlaže najveću
187
Formativni ciljevi
masu po osovini
- Opisuje dužinu kola
preko odbojnika
- Obrazlaže osnovne
dimenzije kola
- Objašnjava
unutrašnje
karakteristike kola
- Nabraja vrste
kočnica
Tehničke i eksploatacione karakteristike teretnih kola
- Nabraja tehničko i - Uočava važnost - Razvija pozitivan - Posjeta željezničkoj
eksploatacione tehničkih i stav prema stanici
karakteristike eksploatacionih zanimanju
teretnih kola karakteristika - Razvija moć
- Obrazlaže širinu putničkih kola zapažanja
kolosijeka - Analizira
- Opisuje raspored eksploatacione i
osovina tehničke
- Objašnjava karakteristike
sposobnost kola za putničkih kola
najveću brzinu
- Obrazlaže masu kola
- Obrazlaže najveću
masu po osovini
- Opisuje najveću
masu po dužnom
metru
- Obrazlaže glavne
karakteristike
teretnih kola

- Đ.Bosić,Vozna sredstva i vuča vozova,Zavod za novinsko- izdavačku delatnost,JŽ
Beograd,1980.
- D.Paunović,R. Žerajić, Železnička vozna sredstva i vuča vozova,Zavod za
novinsko- izdavačku delatnost,JŽ Beograd,1976 .
- Izdanje železničko transportnih organizacija,Teretna kola,Beograd,!987.

- Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom sa multimedijskim
paketom,softverom za prikaz skica,šema i uzoraka mehaničkih komponenti.

188


Znanja
Predmet Znanja
- Osovinski sklop - Vozna sredstva i vuča - Putnička kola
- Obrtno postolje vozova - Tertna kola
- Osovinski ležaj
- Odbojnički uređjaj
- Podjela kola prema namjeni - Praktična nastava - Željeznička vozila
189
1.3.8. EKSPLOATACIJA ŽELJEZNICA
1. Naziv predmeta: EKSPLOATACIJA ŽELJEZNICA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 72
IV 66 66
Ukupno 138 138

- Upoznavanje sa strukturom i načinom organizovanja saobraćaja vozova.
- Razumijevanje pojma tehničke moći pruga.
- Shvatanje važnosti racionalizacije prevoza i uticaja dobre organizacije rada na
smanjenje troškova poslovanja.
- Sticanje znanja o odabiru najpovoljnijeg sredstva prevoza s obzirom na
specifičnosti tereta.
- Razumijevanje rada stanica i željeznice kao cjeline.
- Upoznavanje sa korišćenjem kola i lokomotiva.
- Upoznavanje sa grafikonom saobraćaja vozova i poštovanjem reda vožnje.
- Primjena teorijskog znanja u rješavanju praktičnih zadataka u domaćem i
međunarodnom saobraćaju.
190
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Značaj uloga i tendencije razvoja željezničkog saobraćaja
- Objašnava ulogu i - Uočava ulogu - Razvija pozitivnu - Filmovi
značaj željezničkog željeznice u razvoju orijentaciju prema odgovarajućeg
saobraćaja u razvoju ljudskog društva zanimanju sadržaja
ljudskog društva - Uočava ostvareni rad
-Nabraja faktore za u toku godine
sagledavanje značaja (I faktor)
željeznice - Upoređuje količine
-Objašnjava prevezene robe i
saobraćajno putnika na željeznici
ekonomske u odnosu na druge
karakteristike grane saobraćaja
-Objašnjava - Poznaje vrijednost
karakteristike osnovnih sredstava
razvoja željezničkog kojim željeznica
saobraćaja obavlja svoju
-Objašnjava predmet djelatnost (II faktor)
rada u saobraćaju - Zna potreban broj
-Opisuje sredstva zaposlenih na
rada u transportu željeznici
- Upoređuje broj
zaposlenih na
željeznici sa
ukupnim brojem
zaposlenih u sektoru
saobraćaja
- Uočava usluge i robe
koje koristi
željeznica
- Shvata saobraćajno
ekonomske
karakteristike
željeznice
- Identifikuje
karakteristike
razvoja željezničkog
saobraćaja
Tehnička sredstva,postrojenja i jedinice za organizaciju i izvršenje željezničkog
saobraćaja
- Nabraja i opisuje - Analizira Uputstvo 54 - Povezuje uzroke i - Softver sa
vrste vozova koji o označavanju posljedice prezentacijom
saobraćaju na vozova - Shvata važnost vozova i njihovim
prugama Evrope - Upoređuje vozove pridržavanja propisa oznakama
- Navodi način i prema podjelama - Razvija odgovornosti - Posjeta željezničkoj
metodologiju određenim stanici
podjele vozova Pravilnikom 2
određenu - Određuje oznaku
191
Formativni ciljevi
Pravilnikom 2 voza na osnovu
- Objašnjava način zadatih parametara
označavanja vozova - Interpretira znanje o
- Opisuje postrojenja vozovima i koji ne
koja služe sa saobraćaju na
regulisanje prugama Crne Gore
saobraćaja - Uočava podjele
- Objašnjava namjenu vozova prema
uređaja, naročito Uputstvu 54 i
signalno- sigurnosnih Pravilniku 2
koji se koriste za - Uočava postrojenja i
izvršenje saobraćaja tehnike koja se
- Obrazlaže različite koriste za izvršenje
vrste postrojenja saobraćaja u Crnoj
koja se koriste za Gori (stanice,
izvršenje saobraćaja čvorovi, stabilna
- Nabraja jedinice i postrojenja itd.)
osoblje koje radi u - Upoređuje različite
izvršnim jedinicama vrste postrojenja
željeznice koje se koriste za
- Opisuje osnovne izvršenje saobraćaja
poslove osoblja u - Uočava način rada
izvršnim jedinicama uređaja u Crnoj Gori
željeznice koja se koriste za
- Definiše sve poslove regulisanje
koje obavlja saobraćaja
saobraćajno - Izražava
transportni tehničar funkcionisanje i
u regulisanju i namjenu staničnih
organizovanju postrojenja za
željezničkog izvršenje saobraćaja
saobraćaja (kolosiječni parkovi,
način regulisanja
u slučaju kvara
postrojenja itd.)
- Rukuje
postrojenjima za
- Poznaje poslove
radnih jedinica i
osoblja u njima koje
direktno učestvuju u
regulisanju i
organizovanju
saobraćaja
- Upotrebljava
pravilno termine
vezane za svaku
grupu zanimanja u
192
Formativni ciljevi
radnim jedinicama
željeznice
- Uočava raspored
radnih jedinica
željeznice i sastav
osoblja u njima,
naročito koje se
odnose na izvršne
jedinice
infrastrukture
- Formira neophodna
znanja o izvršnim
jedinicama i osoblju
koje su pod
direktnom upravom
otpravnika vozova
Osnovni pokazatelji rada željeznice
- Definiše pokazatelje - Razlikuje - Uviđa važnost - Korišćenje analiza
eksploatacionog rada pokazatelje rada očuvanja kvaliteta planiranog i
željeznice željeznice ostvarenog rada na
- Nabraja - Određuje šta željeznici
kvantitativne iskazuju
pokazatelje kvantitativni
tehničkog rada pokazatelji
prevoznih sredstava - Upoređuje preko
teretnog saobraćaja kvalitativnih
- Nabraja kvalitativne pokazatelja rada
pokazatelje rezultate planiranog
korišćenja prevoznih i izvršenog rada
sredstava teretnog - Uočava kvantitativne
saobraćaja pokazatelje
tehničkog rada
prevoznih sredstava
teretnog saobraćaja
- Uočava kvalitativne
pokazatelje
korišćenja prevoznih
sredstava teretnog
saobraćaja
Organizacija rada stanica
- Definiše pojam - Uočava pojam - Razvija pravilan - Poslovni red stanice
željezničkih stanica željezničkih stanica odnos prema - I i II dio
- Objašnjava - Uočava pojam zanimanju
organizaciju rada organizacije rada
- Opisuje ulogu i - Određuje ulogu i
zadatak stanica zadatak željezničkih
- Opisuje klasifikaciju stanica
stanica - Razlikuje
- Poznaje poslovni red klasifikaciju
193
Formativni ciljevi
stanice željezničkih stanica
- Objašnjava - Razlikuje poslovni
manevarski rad red stanice I i II dio
stanica - Upotrebljava
- Opisuje tehnološki poslovni red stanice
proces rada stanica - Određuje tehnološki
- Obrazlaže rad proces rada stanica
stanica u posebnim - Uočava rukovođenje
uslovima radom stanica
- Objašnjava - Analizira rad stanice
rukovođenje radom preko pokazatelja
stanica
- Obrazlaže
pokazatelje i analizu
rada stanice
Organizacija korišćenja teretnih kola i lokomotiva
- Opisuje korišćenje - Određuje korišćenje - Uočava važnost - Softver za praćenje
kola prema njihovom kola prema njihovom nauke u rada kola i
kapacitetu kapacitetu svakodnevnom životu lokomotiva
-Objašnjava - Uočava korišćenje - Razvija analitičnost i
korišćenje kola po kola po vremenu pozitivno mišljenje
vremenu - Određuje
-Opisuje proizvodnost proizvodnost
teretnih kola teretnih kola
-Opisuje djelatnost - Uočava ulogu vučnih
eksploatacije vučnih vozila u izvršenju
vozila u vezi sa saobraćaja
izvršenjem - Planira prevoz
saobraćaja - Analizira korišćenje
-Objašnjava plan kola
prevoza - Predviđa mjere koje
treba preduzimati u
cilju boljeg
korišćenja kola
- Vrši usklađivanje
kolskih i
lokomotivskih radnih
parkova
Organizacija i korišćenje prevoznih sredstava putničkog saobraćaja
- Objašnjava - Razlikuje motive - Razvija odgovornost - Izvođenje ankete
organizaciju putovanja i motive putnika : u gradu,na
putničkog saobraćaja izbora saobraćajnog stanici i u vozu
- Opisuje korišćenje sredstva
prevoznih sredstava - Određuje načine i
putničkog saobraćaja metode utvrđivanja
putničkih tokova
- Razlikuje vozove za
prevoz putnika
- Razlikuje
194
Formativni ciljevi
pokazatelje
korišćenja prevoznih
sredstava putničkog
saobraćaja
- Predviđa tendencije
u organizaciji
putničkog saobraćaja
i mjere koje treba
preduzimati
- Analizira anketu
putnika
195
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Grafikon saobraćaja vozova i intervali u saobraćaju
- Nabraja klasifikacije - Razlikuje - Razvija preciznost - Grafikon saobraćaja
grafikona saobraćaja klasifikaciju vozova
vozova grafikona saobraćaja - Materijal za izradu
- Opisuje stanične vozova reda vožnje
intervale, intervale - Određuje stanične
prolaska i intervale intervale
slijeđenja - Određuje intervale
prolaska vozova na
raskrsnicama i
rasputnicama
- Određuje intervale
slijeđenja uzastopnih
vozova
Tehnička moć željezničkih pruga
- Opisuje tehničku - Razlikuje načine - Razvija odgovornost
moć željezničkih izražavanja tehničke
pruga moći pruge
- Definiše prevoznu - Razlikuje načine
moć pruge izražavanja prevozne
- Definiše propusnu moći pruge
moć pruge - Određuje propusnu
- Opisuje mjere za moć
povećanje tehničke jednokolosiječnih
moći pruge pruga
- Određuje propusnu
moć dvokolosiječnih
i višekolosiječnih
pruga
- Određuje mjere za
povećanje tehničke
moći pruge
Red vožnje
- Nabraja materijale - Upotrebljava - Razvija preciznost - Materijal reda
reda vožnje knjižicu reda vožnje, - Razvija analitičnost vožnje
- Opisuje postupak STU dio A i B i - Pismeni zadatak
izrade reda vožnje grafikon reda vožnje
- Poznaje sadržaj - Određuje trasu
knjižice reda vožnje, posebnog voza ili
saobraćajno voza u zakašnjenju
transportnog
uputstva i gafikona
reda vožnje
- Poznaje tehničke
elemente za izradu
reda vožnje
196
Formativni ciljevi
Operativno regulisanje saobraćaja vozova i planiranje eksploatacionog rada
- Opisuje operativno - Planira saobraćaj - Razvija sposobnost
planiranje vozova logičkog
saobraćaja vozova - Uočava operativno zaključivanja
- Opisuje operativno regulisanje prevoza i
regulisanje prevoza i korišćenje kola
korišćenje kola - Predviđa praćenje
- Objašnjava praćenje saobraćaja vozova i
saobraćaja vozova i operativno
operativno regulisanje
regulisanje saobraćaja
saobraćaja - Uočava operativno
- Opisuje operativno utvrđivanje
utvrđivanje izvršenog obima i
izvršenog obima i kvaliteta rada
kvaliteta rada - Analizira rad
- Određuje analizu operativne jedinice
rada operativne ili pruge
jedinice ili pruge
Tehničko – ekonomski proračun u eksploataciji željeznica
- Objašnjava - Analizira povećanje - Razvija preciznost -
efikasnost povećanja brzine saobraćaja
brzine saobraćaja vozova
vozova - Planira smanjenje
- Objašnjava bavljenja kola
efikasnost smanjenja - Predviđa povećanje
bavljenja kola težine teretnih
- Objašnjava vozova
efikasnost povećanja - Planira smanjenje
težine teretnih stajanja vozova
vozova - Predviđa smanjenje
- Opisuje efikasnost trčanja praznih kola
smanjenja stajanja - Planira ubrzanje
vozova prevoza
- Opisuje efikasnost
smanjenja trčanja
praznih kola
- Opisuje efikasnost
ubrzanja prevoza
Bezbjednost saobraćaja
- Opisuje pojam - Razlikuje osoblje - Shvata značaj - Važeći zakonski akti
regulisanja koje reguliše pridržavanja propisa - Važeći akti u okviru
saobraćaja na saobraćaj željezničkog
željeznici - Uočava uticaj : saobraćajnog
- Nabraja faktore od tehničke ispravnosti, sistema
kojih zavisi kvaliteta
bezbjednost vozila,kvaliteta
saobraćaja puteva i
- Navodi željezničko osposobljenosti
197
Formativni ciljevi
osoblje koje reguliše osoblja na
saobraćaj bezbjednost
- Nabraja signale i saobraćaja
sredstva regulisanja - Razlikuje vidne i
saobraćaja čujne signale
- Opisuje - Razlikuje
obezbjeđenje postrojenja u
službenih mjesta i službenim mjestima i
postrojenja na otvorenoj pruzi
Uticaj željezničkog saobraćaja na ekološke uslove
- Objašnjava uticaj - Razlikuje pogonsku - Razvija pravilan stav - Anketa građana
željezničkog energiju koju koriste prema zdravlju
saobraćaja na vučna vozila - Shvata značaj
ekologiju željezničkog očuvanja životne
- Poznaje uticaj saobraćaja sredine
željeznice na životnu - Upoređuje uticaj
sredinu željezničkog
saobraćaja i drugih
vidova saobraćaja na
ekologiju
- Određuje koliko
elektrifikacija pruga
i primjena
savremenih tehničkih
dostignuća utiče na
ekologiju

- P.Kovačević,Eksploatacija železnica knjiga I,Zavod za novinsko- izdavačku i
propagandnu delatnost JŽ – Beograd,Nemanjina 6,1976.
- P. Kovačević,Eksploatacija železnica, zbirka zadataka knjiga II,Zavod za
novinsko- izdavačku i propagandnu delatnost JŽ Beograd,Nemanjina 6,1976.
- V. Milutinović,Osnovi i sistemi saobraćaja,Zavod za novinsko-izdavačku i
propagandnu delatnost na JŽ,Beograd,1987.
- S. Eror,N. Zurković,Osnovi železničkog saobraćaja,Tehnički fakultet Univerziteta
u Novom Sadu,Novi Sad, 1983.
- V. Milutinović,Priručnik iz organizacije železničkog saobraćaja za zanimanje
tehničar-mašinovođa,Zavod za novinsko-izdavačku i propagandnu delatnost na
JŽ,Beograd,1989.
- M. Lj. Miletić,Organizacija železničkog saobraćaja za II, III i IV razred železničke
tehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,Beograd,1998.
- J. Stanišić,B. Marković, Organizacija prevoza putnika i robe, Zavod za užbenike i

- Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom sa odgovarajućim
programima i projektorom,
- na željezničkim stanicama i u opremljenom kabinetu za potrebe željezničkog
saobraćaja.
198
- Usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.



Znanja
Predmet Znanja
- Značaj uloga i tendencije - Željeznički saobraćajni - Uloga i značaj željezničkog
razvoja željezničkog sistemi saobraćaja
saobraćaja
- Red vožnje - Organizacija željezničkog - Red vožnje i saobraćajno
saobraćaja transportno uputstvo uz red
vožnje
- Osovinski sklop - Vozna sredstva i vuča - Putnička kola
- Obrtno postolje vozova - Teretna kola
- Osovinski ležaj
- Odbojnički uređaj
199
1.3.9. OSNOVI AUTOMATIKE
1. Naziv predmeta: OSNOVI AUTOMATIKE
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 72
IV 66 66
Ukupno 138 138

- Upoznavanje i razumijevanje automatizacije.
- Upoznavanje osnovnih pojmova sistema automatizacije.
- Usvajanje znanja upravljanja mehaničkim sistemima.
- Raspoznavanje sistema automatizacije.
- Upoznavanje sa radom automatskih sistema na željeznici.
- Razvijanje odgovornosti i preciznosti u radu,ovladavanje stručnom
terminologijom neophodnom za komunikaciju u struci.
200
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Uvod u automatizaciju i robotiku
- Uvod u predmet - Uočava značaj - Razvija logično
- Opisuje razvoj automatizacije i razmišljanje
automatizacije i robotike u
robotike proizvodnji
Fleksibilna automatizacija
- Objašnjava osnovne - Ocjenjuje ulogu - Razvija analičko - Skice i šeme
pojmove u fleksibilne mišljenje
fleksibilnoj automatizacije u
automatizaciji proizvodnom sistemu
- Opisuje fleksibilne - Proučava ulogu
proizvodne ćelije fleksibilne ćelije
- Objašnjava proizvodne
proizvodnu liniju linije,prizvodnog
- Definiše fleksibilni sistema i računske
proizvodni sistem podrške u
- Objašnjava proizvodnom lancu
računarski
integrisanu
proizvodnju
- Opisuje kontrolu
proizvodnje
Automatizacija mehaničkih sistema
- Definiše elemente - Prepoznaje - Razvija smisao za - Skice i šeme
teorije mehanizama mehaničke sisteme tačnost i urednost
- Objašnjava - Određuje ulogu
funkcionalno funkcionalnog
kretanje kretanja
kinematičkog lanca
Pogonski sistemi
- Objašnjava - Prepoznaje vrste - Razvija - Simulacija rada
pokretanje pogonskih sistema u interesovanje za pogonskih sistema
mehaničkih sistema pokretanju nova saznanja
djelovanjem mehaničkih sistema
pogonskih motora
- Nabraja pogonske
sisteme
- Opisuje
elektromotore
jednosmjerne struje
- Opisuje motore
naizmjenične struje
- Objašnjava
hidraulični pogon
201
Formativni ciljevi
Prenos pogonskih momenata
- Obrazlaže prenos - Proučava elemente i - Razvija smisao za
pogonskog momenta sklopove koji produktivnost
i konstrukciju ose učestvuju u prenosu
pomjeranja pogonskog momenta
- Opisuje način sa odgovarajućim
postavljanja kinematičkim
elektromotora parovima
- Nabraja sisteme za
prenos snage
- Obrazlaže elemente
sistema za prenos
snage
- Definiše ulogu
reduktora u
regulaciji brzine i
momenta
- Navodi praktična
razmatranja o
sistemu za prenos
snage
- Opisuje način
postavljanja
hidrauličkih
komponenti
- Opisuje statičko
uravnoteženje
robota
- Opisuje uležištenje
za konstrukciju ose
pomjeranja
Senzori i senzorski sistemi
- Definiše osnovne - Prepoznaje princip - Razvija preciznost i - Video zapis rada
principe primjene automatskog urednost senzora
senzora i senzornih upravljanja
sistema električnim
- Opisuje senzore sistemima za
položaja i brzine ose mjerenje izlaznih
pomjeranja veličina
- Obrazlaže senzore - Razlikuje mjerne
dodira i sile uređaje koji se
- Definiše senzore nazivaju senzorima
blizine i rastojanja
Vizuelni sistemi
- Opšta razmatranja i - Prepoznaje vizuelni - Razvija odgovornost - Video nadzor
primjena vizuelnih sistem za dobijanje
sistema informacija za
- Demonstrira analizu dobijenih
dobijanje slike podataka
202
Formativni ciljevi
- Ilustruje obradu i
analizu slike
Upravljanje mehaničkim sistemima
- Osnovna - Proučava - Razvija snalažljivost - Simulacija
razmatranaja i upravljačku jedinicu i odgovornost upravljanja
hijerarhija - ( određeni mehaničkim
upravljanja elektronski blok) koji sistemima
- Opisuje upravljanje prima informacije na
pomoću osnovu koje se
programiranog formira upravljanje
automata - Razlikuje sisteme
- Opisuje upravljanje upravljanja
pomoću servo
sistema(princip
povratne sprege)
- Objašnjava servo
motor jednosmjerne
struje,analogni
pristup upravljanju
- Objašnjava servo
motor jednosmjerne
struje,digitalni
pristup upravljanju
- Objašnjava
hidraulični servo
pogon
203
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Mehanizacija i automatizacija osnovnih procesa u stanicama
- Objašnjava primjenu - Razvija logičko - Razvija pozitivan - Izvođenje stručne
savremenih mišljenje stav prema kvalitetu ekskurzije
sredstava i - Određuje ulogu rada i ispunjavanju
mehanizacije unapređenja radne obaveze
procesa stanice tehnologije ranžirne - Razvija preciznost
- Upoznaje se sa stanice pri - Prilagođava se
radom ranžirne formiranju i različitim uslovima
stanice u rasformiravanju rada
rasformiravanju i vozova
formiranju vozova - Analizira
- Opisuje organizaciju rada
organizacionu šemu ranžirne stanice
ranžirne stanice - Određuje parametre
- Nabraja postojanje kola potrebne za rad
mehanizacije i kolosiječne kočnice
automatizacije - Rukuje sa
- Opisuje tehnologiju kolosiječnom
rada u ranžirnoj kočnicom
stanici - Analizira parametre
- Opisuje prolaza kola preko
centralizovano kolosiječne kočnice
formiranje puteva do otpreme kola na
vožnje na osnovu određeni kolosijek
plana formiranja i
rasformiravanja
vozova
- Određuje uređaje za
utvrđivanje mase i
otpora kola
- Obrazlaže uređaje za
određivanje brzine
kola
- Opisuje elektronske
računske mašine za
određivanje izlazne
brzine kao stepena
kočenja kolosiječne
kočnice
- Definiše uređaje za
proračun elemenata
pri kretanju kola
kroz kolosiječnu
kočnicu
Automatski pružni blok za regulisanje kretanja uzastopnih vozova
- Objašnjava namjenu - Uočava ulogu - Razumije značaj - Izvođenje stručne
automatskog pružnog signalno- sigurnosnih bezbjednosti ekskurzije
bloka uređaja na očuvanju saobraćaja
- Opisuje prostorni bezbjednosti - Razvija sposobnost
204
Formativni ciljevi
odsjek koji je saobraćaja za saradnju
podijeljen sa - Analizira rad - Razvija odgovornost
signalima signalno- sigurnosnih
automatskog pružnog uređaja u povećanju
bloka propusne moći pruge
- Objašnjava signalne
pojmove
automatskog pružnog
bloka koji se koriste
za signalizaciju
kretanja voza
- Opisuje princip rada
automatskog pružnog
bloka
Telekomanda za daljinsko upravljanje saobraćajem
- Objašnjava namjenu - Analizira rad - Shvata značaj - Izvođenje stručne
telekomande za signalno- sigurnosnih bezbjednosti ekskurzije
daljinsko upravljanje uređaja u povećanju saobraćaja
saobraćaja propusne moći pruge
- Nabraja postrojenja
za rad telekomande
telekomande
Automatski uređaji za osiguranje pružnih prelaza
- Objašnjava namjenu - Uočava ulogu - Shvata značaj - Posjeta zaštićenom
automatskih uređaja signalno- sigurnosnih bezbjednosti putnom prelazu
za osiguranje putnih uređaja na putnom saobraćaja
prelaza prelazu - Razvija sposobnost
- Nabraja postrojenja - Prepoznaje signalno- za saradnju
automatskih uređaja sigurnosni uređaj u - Razvija odgovornost
za osiguranje putnih očuvanju ljudskih i
prelaza materijalnih dobara i
- Opisuje princip rada bezbjednosti
automatskog saobraćaja
osiguranja putnih
prelaza
Autostop uređaj
- Objašnjava namjenu - Uočava ulogu - Razvija pozitivnu - Električno vozilo
autostop uređaja u čovjeka u orijentaciju prema
zaustavljanju vozova bezbjednosti zanimanju
- Nabraja dijelove i saobraćaja
sklopove autostop - Analizira ulogu
uređaja autostop uređaja u
- Opisuje princip rada očuvanju
autostop uređaja u bezbjednosti
zaustavljanju vozova saobraćaja
Uređaji za automatsko regulisanje rada vučnih vozila
- Objašnjava namjenu - Prepoznaje uređaje - Razvija pozitivnu - Posjeta jedinici vuče
205
Formativni ciljevi
određenih uređaja za za automatsko orijentaciju prema
regulisanje rada regulisanje rada zanimanju
vučnih vozila vučnih vozila - Stiče navike o
- Nabraja uređaje za - Skicira uređaje za ekonomičnosti
automatsko automatsko
regulisanje rada regulisanje
vučnog vozila - Uočava princip rada
- Opisuje regulaciju automatskih uređaja
rada kompresora u za regulisanje rada
procesu proizvodnje vučnih vozila
sabijenog vazduha - Ocjenjuje rad vučnih
na vučnim vozilima vozila u povećanju
- Objašnjava namjenu pouzdanosti i
regulatora snage i smanjuje troškove
regulatora za održavanja vučnih
regulisanje pobude vozila
glavnog generatora
na dizel
lokomotivama
- Opisuje regulator
snage dizel motora
- Opisuje regulator
opterećenja za
regulisanje pobude
glavnog generatora
- Objašnjava namjenu
sistema
podmazivanja obruča
točkova osovinskog
sklopa
sistema za
podmazivanje obruča
točkova osovinskog
sklopa

- V. Potkonjak,Elementi automatizacije i robotike za treći razred,Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva,Beograd, 1993.
- M.Buđan,M. Milićević, V. Potkonjak,Automatizacija proizvodnje za četvrti razred
mašinske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,Beograd, 2001.
- M. Čičak,Organizacija železničkog saobraćaja,Saobraćajni fakultet Univerziteta u
Beogradu,Beograd, 1990.
- P. Kovačević,Eksploatacija železnica,knjiga I,Zavod za novinsko – izdavačku i
propagandnu delatnost JŽ Beograd,1988.
206
- Nastava se izvodi u kabinetu opremljenom sa računarom i multimedijskim
paketom,softverom za prikaz različitih skica i šema u elektrotehnici i elektronici,
uzorcima različitih elektronskih komponenti .

- Usmeno, najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu.
- Pismeno, najmanje jedna pismena vježba u polugodištu.



Znanja
Predmet Znanja
- Elektrostatika - Osnovi elektrotehnike - Elektrohidraulika
- Jednosmjerna struja
- Naiznjenična struja
- Provodnici
- Poluprovodnici
- Pojačivači
- Prenos snage - Tehnička mehanika - Kinematika
- Mehanički sistemi
- Signali - Organizacija željezničkog - Signalno- sigurnosni uređaji
- Stanična postrojenja saobraćaja
- Međustanična rastojanja
207
1.3.10. TEHNOLOGIJA I ORGANIZACIJA PREVOZA NA ŽELJEZNICI
1. Naziv predmeta: TEHNOLOGIJA I ORGANIZACIJA PREVOZA NA ŽELJEZNICI
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 72
IV 66 66
Ukupno 138 138

- Upoznavanje sa strukturom i načinom organizovanja željezničkog saobraćaja.
- Upoznavanje sa pojmom robe.
- Sticanje znanja o vrstama robe kao proizvoda koji se nudi na tržištu.
- Upoznavanje sa principima standardizacije proizvoda.
- Sticanje znanja o ulozi i značaju ambalaže u distribuciji roba.
- Razumijevanje prevoza tereta kao procesa.
- Razvijanje ekološke svijesti.
- Razvijanje svijesti o neophodnosti poštovanja propisa.
208
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Struktura saobraćajnog sistema
- Objašnjava strukturu - Shvata srukturu - Razvija snalažljivost - Odgovarajući
saobraćajnog saobraćajnog i smisao za timski program za
sistema sistema rad simulaciju
- Nabraja elemente - Poznaje elemente saobraćajnih sistema
sistema sistema
- Opisuje strukturu - Uočava podsisteme
saobraćajnih sistema željezničkog
- Opisuje mjesto saobraćajnog
željezničkog sistema
saobraćaja u okviru - Razlikuje elemente
sistema sistema
- Objašnjava - Uočava funkciju
željeznički saobraćajnog
saobraćajni sistem sistema
- Određuje strukturu
saobraćajnog
sistema
- Određuje elemente
željezničkog
saobraćajnog
sistema
- Uočava podjelu
željezničkog
saobraćajnog
sistema na
podsisteme
Transportno tržište i marketing kao podloga poslovne politike u saobraćaju
- Definiše transportno - Učava faktore koji - Razvija odgovornost - Posjeta marketing
tržište utiču na podjelu - Razvija pozitivan službi Željeznice
- Nabraja faktore koji rada na stav prema novim Crne Gore
utiču na podjelu transportnom tržištu saznanjima
rada na - Analizira transportno
transportnom tržištu tržište putničkog
- Nabraja saobraćaja
karakteristične - Analizira transportno
periode sistema tržište robnog
željezničkog saobraćaja
saobraćaja na - Uočava najvažnije
transportnom tržištu faktore koji utiču na
- Definiše pojam i podjelu rada
zadatak marketinga transportnog tržišta
- Navodi karakteristike - Upoređuje
marketing karakteristične
koncepcije u periode sistema
saobraćaju sa željezničkog
209
Formativni ciljevi
osvrtom na saobraćaja na
željeznički saobraćaj transportnom tržištu
- Ilustrira marketing - Određuje uslove da
organizacije drugih bi se primijenila
željezničkih uprava marketing
(Njemačke,Francusk koncepcija
e i SAD) - Upoređuje
karakteristike
marketing
koncepcije sa
osvrtom na
željeznički saobraćaj
- Uočava sadašnju
organizaciju
marketinga na
Željeznici Crne Gore
- Planira buduću
organizaciju
marketinga na
Željeznici Crne Gore
- Uočava organizaciju
marketinga
željeznica :
Njemačke,Francuske
i Sjedinjenih
Američkih Država
Svojstva robe i njena klasifikacija
- Definiše - Razlikuje - Shvata potrebu - Posjeta magacinu
fizička,tehnološka i fizička,tehnološka i povezivanja teorije i željezničke stanice
druga svojstva robe druga svojstva robe prakse
- Ilustruje klasifikaciju - Određuje
robe klasifikaciju robe u
- Navodi klasifikaciju unutrašnjem i
robe u unutrašnjem i međunarodnom
međunarodnom saobraćaju
saobraćaju - Upotrebljava važeću
- Objašnjava klasifikaciju robe na
statističku na Željeznici Crne
klasifikaciju robe Gore
- Upotrebljava
klasifikaciju opasnih
materija i predmeta
RID-a po razredima,
materijama i
predmetima
- ( Pravilnik RID)
- Uočava značaj
statističke
klasifikacije robe
210
Formativni ciljevi
Ambalaža i paketizacija proizvoda
- Nabraja načine -Određuje - Razvija pozitivan - Posjeta magacinu
organizacije organizaciju stav prema zdravlju željezničke stanice
distribucije distribucije - Razvija preciznost
proizvoda od proizvoda od
proizvođača do proizvođača do
potrošača potrošača
- Definiše ambalažu i - Uočava značaj
paketizaciju ambalaže i
proizvoda paketizacije
- Nabraja vrste proizvoda
ambalaže,njena -Upoređuje ambalažu
svojstva i specifične sa aspekta
namjene komuniciranja i
- Poznaje zaštite
standardizaciju u -Razlikuje vrste
oblasti ambalaže i ambalaže,njena
paketizacije svojstva i specifične
namjene
- Uočava tehnološko
ekonmske funkcije
ambalaže
- Određuje sadržaj i
ciljeve
standardizacije
Tokovi prevoza i prognoziranje proizvoda-obim prevoza robe
- Definiše tokove - Razlikuje prevoz - Razvija logičko - Simulacija tokova
prevoza robe robe u odnosu na zaključivanje prevoza
- Objašnjava strukturu vrstu pošiljke, način
robe tokova prevoza prevoza,tarifski
- Nabraja pokazatelje razred,vrstu robe i
robnih tokova i vrši teritoriju
njihovo - Određuje
izračunavanje pokazatelje robnih
- Objašnjava tokova i vrši njihovo
neravnomjernost u izračunavanje
prevozu robe - Uočava
- Nabraja sezonske neravnomjernost u
indekse prevozu robe
- Definiše - Analizira sezonske
prognoziranje indekse
tokova, obim neravnomjernosti u
prevoza robe prevozu
- Nabraja i opisuje - Uočava pojam
vrste prognoziranja prognoziranja
tokova - Razlikuje metode
prognoziranja obima
prevoza robe
211
Formativni ciljevi
Tehničko-eksploatacione karakteristike teretnih kola i pravila tovarenja
- Definiše tehničko - - Analizira tehničko - - Shvata značaj - Posjeta željezničkoj
eksploatacione eksploatacione pridržavanja propisa stanici
karakteristike karakteristike - Shvata značaj
teretnih kola teretnih kola očuvanja životne
- Objašnjava otvorena - Identifikuje otvorena sredine
teretna kola teretna
- Objašnjava kola,zatvorena
zatvorena teretna teretna kola,plitka i
kola plato teretna kola i
- Objašnjava plitka i specijalna teretna
plato teretna kola kola
- Objašnjava - Razlikuje pravila
specijalna teretna tovarenja teretnih
kola kola
- Navodi pravila
tovarenja teretnih
kola
212
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Tokovi prevoza i prognoziranje prevoza putnika – obim prevoza u putničkom saobraćaju
- Definiše tokove - Razlikuje prevoz - Razvija logičko - Simulacija tokova
prevoza putnika putnika zaključivanje prevoza
- Objašnjava strukturu - Određuje
tokova prevoza pokazatelje tokova
putnika putnika i vrši njihovo
- Nabraja pokazatelje izračunavanje
tokova putnika i vrši - Uočava
njihovo neravnomjernost u
izračunavanje prevozu putnika
- Objašnjava - Analizira sezonske
neravnomjernost u indekse
prevozu putnika neravnomjernosti u
- Nabraja sezonske prevozu
indekse - Uočava pojam
- Definiše prognoziranja
prognoziranje - Razlikuje metode
tokova, obim prognoziranja obima
prevoza putnika prevoza putnika
- Nabraja i opisuje
vrste prognoziranja
Stabilna postrojenja namijenjena tehnologiji prevoza pošiljki - robe
- Nabraja i opisuje - Razlikuje stabilna - Razvija odgovornost - Posjeta željezničkoj
stabilna postrojenja postrojenja - Razvija stanici
namijenjena namijenjena interesovanja za
tehnologiji prevoza tehnologiji prevoza nova saznanja
pošiljaka pošiljaka
- Opisuje postrojenja - Uočava utovarno -
za kolske pošiljke istovarne kolosijeke i
- Opisuje postrojenja njihov proračun
za denčane pošiljke - Uočava utovarno-
- Opisuje istovarni front rada
skladišta,njihove za drumska vozila i
podjele i proračune njihov proračun
- Razlikuje utovarno –
istovarne rampe i
njihove potrebne
dimenzije
- Uočava značaj
postrojenja
industrijskih
kolosijeka
- Analizira postrojenja
denčanih pošiljaka
- Analizira
skladišta,njihovu
podjelu i proračun
213
Formativni ciljevi
Tehnologija i organizacija prevoza pošiljki
- Definiše tehnologiju - Uočava tehnologiju - Uočava važnost
prevoza pošiljaka u prevoza pošiljaka u nauke u
željezničkom željezničkom svakodnevnom životu
saobraćaju saobraćaju
- Nabraja režime - Razlikuje elemente
prevoza tehničko –
- Objašnjava tehnološkog sistema
kriterijume - Određuje načine
određivanja prevoza
prevoznog puta - Razlikuje kriterijume
- Opisuje tehnologiju i određivanja
organizaciju prevoza prevoznog puta
kolskih pošiljaka - Oblikuje podjelu
- Opisuje tehnologiju i mreže na ranžirne
organizaciju prevoza rejone i dionice
denčanih pošiljaka - Određuje sadržaj
tehnoloških
operacija prevoza
kolskih pošiljaka
- Interpretira
tehnologiju i
organizaciju :
maršrutnih
prevoza,CARGO
sistema
prevoza,naročitih
pošiljaka i dr.
- Uočava tehnologiju i
organizaciju prevoza
denčanih pošiljaka
- Oblikuje podjelu
mreže na sabirne
centre
- Upoređuje direktna i
zbirna kola
Prilagođavanje transportnih sredstava tehnologiji integralnog transporta
- Definiše pojam - Uočava potrebne - Razvija sposobnost - Softver sa
integralnog izmjene na stabilnim povezivanja teorije i materijalom
transporta postrojenjima da bi prakse tehnologija
- Objašnjava se mogle primijeniti - Povezuje uzroke i integralnog
kapacitete tehnologije posljedice transporta
integralnog integralnog
transporta transporta
- Opisuje paletizaciju, - Razlikuje kapacitete
konterizaciju i integralnog
tehnologiju transporta
izmjenljivih - Analizira
transportnih sudova paletizaciju,
- Objašnjava primjenu konterizaciju i
214
Formativni ciljevi
novih tehnologija tehnologiju
integralnog izmjenljivih
transporta transportnih sudova
- Poznaje Huke-Pak - Uočava primjenu
tehnologiju novih tehnologija
integralnog
transporta
- Upoređuje prednosti
i nedostatke
primjene Huke-Pak
tehnologije
integralnog
transporta

- S.Glibetć,Tehnologija i organizacija prevoza na železnici,Zavod za novinsko-
izdavačku i propagandnu delatnost JŽ Beograd, 1991.
- V.Milutinović,Osnovi i sistemi saobraćaja,Zavod za novinsko-izdavačku i
propagandnu delatnost na JŽ Beograd,1987.
- S.Eror,N.Zurković,Osnovi železničkog saobraćaja,Tehnički fakultet Univerziteta u
Novom Sadu,Novi Sad, 1983.

- Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom sa odgovarajućim softverima
i projektorom.

- Usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.



Znanja
Predmet Znanja
- Struktura saobraćajnog - Željeznički saobraćajni - Struktura saobraćajnog
sistema sistemi sistema
- Pojam i zadatak marketinga - Transportno pravo - Pojam i definicija
marketing i špedicija marketinga
- Robe u unutrašnjem i - Organizacija prevoza stvari - Denčane i kolske pošiljke
međunarodnom saobraćaju
215
1.3.10. PREDUZETNIŠTVO
1. Naziv predmeta: PREDUZETNIŠTVO
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 40 26 66
Ukupno 40 26 66

- Razvijanje preduzetničke sposobnosti.
- Sticanje znanja o razvoju biznis ideje.
- Sticanje znanja o izradi biznis plana.
- Sticanje znanja i vještina za osnivanje privrednog društva.
- Sticanje znanja i vještina za upravljanje malim privrednim društvom.
- Osposobljavanje za rad u timu.
- Osposobljavanje za primjenu moderne vrste komunikacije.
- Osposobljavanje za prezentovanje rezultata rada uz pomoć savremenih
tehnologija.
216
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Biznis ideja i biznis - Suočavajući - Razvija smisao za - Poželjno je
plan argumente kritički kreativnost učenicima ukazati
- Upoznaje pojam procjenjuje - Razvija sposobnost na primjere
biznis ideja kvalitet poslovne postizanja - Organizovati
- Opisuje nastanak ideje u skladu sa kompromisa prisustvo
biznis ideje postulatima - Razvija analitičko predstavnika
- Nabraja i tržišnog poslovanja mišljenje realnog privrednog
opredjeljuje se za - Uviđa važnost - Razvija odgovornost društva
poslovnu ideju izrade biznis plana u radu - Primjena tehnika
- Nabraja moguće u kontekstu - Razvija stručnost za unapređenje
vrste djelatnosti obezbjeđivanja - Razvija marljivost i razmišljanja, npr.
- Opisuje pojam podrške, kako preciznost eksperiment “šest
biznis plana unutar samog šešira“
- Upoznaje pojmove: privrednog društva
vizija, misija, tako i od strane - Kao model može da
strategija, ciljevi eksternih partnera posluži biznis plan
- Upoznaje postupak (investitora, realnog privrednog
istraživanja tržišta kreditora) društva
- Upoznaje pojmove: - Razlikuje pojmove:
marketing plan i vizija, misija, - Pripremiti
plan prodaje strategija integralnu cjelinu
- Opisuje elemente - Kroz primjere od elemenata
finansijskog plana obrazlaže ciljeve biznis plana
privrednog društva privrednog društva
- Objašnjava - Kroz primjere
neophodnost obrazlaže postupak
očuvanja životne istraživanja tržišta
sredine na novom primjeru
- Rezimira biznis - Izvodi zaključke o
plan potencijalnoj
- Prezentuje biznis konkurenciji
plan - Izvodi zaključak o
potencijalnim
kupcima /
korisnicima usluga
- Vrši opis
- proizvoda / usluga
- Uviđa značaj
sprovođenja
kontrole kvaliteta
proizvoda/usluga
- Kroz primjere
obrazlaže
elemente
finansijskog plana
privrednog društva
- Sarađuje kod
izrade plana
očuvanja životne
217
Formativni ciljevi
sredine za
konkretno
privredno društvo
- Oblikuje dinamiku
realizacije biznis
plana
- Kritički procjenjuje
slabosti sačinjenog
biznis plana
Osnivanje privrednog društva
Ime privrednog - Opredjeljuje se za - Razvija logičko - Rad u grupama:
društva ime privrednog mišljenje i Učenici predlažu
- Nabraja moguća društva u skladu sa sposobnost za moguća rješenja, a
rješenja za ime propisima i pravilno nakon toga, kroz
privrednog društva poštujući principe rasuđivanje i diskusiju, donose
jednostavnosti i zaključivanje odluku
jedinstvenosti
Vizuelni identitet - Oblikuje vizuelni - Stiče radne navike
privrednog društva identitet - Rad na računaru:
- Upoznaje elemente privrednog društva Učenici koriste
i značaj oblikovanja programe za obradu
vizuelnog teksta i slika
identiteta
privrednog društva
Registracija - Popunjava
privrednog društva formulare za
- Upoznaje postupak registraciju
registracije privrednog društva
privrednog društva - Sprovodi aktivnosti
- Opisuje moguće na pribavljanju
oblike pečata i štambilja
organizovanja
privrednog društva
Otvaranje računa - Popunjava - Izrada organograma
kod poslovne banke formulare za privrednog društva
- Opisuje postupak otvaranje računa
otvaranja računa kod poslovne banke
kod poslovne banke - Obavlja postupak
otvaranja računa
kod poslovne banke
Poslovni kodeks - Popunjava
preduzeća formulare za
- Upoznaje pojam otvaranje računa
poslovni kodeks kod poslovne banke
privrednog društva - Obavlja postupak
- Nabraja elemente otvaranja računa
poslovnog kodeksa kod poslovne banke
Organizaciona - Pronalazi sličnosti i
struktura razlike između
privrednog društva različitih tipova
218
Formativni ciljevi
- Upoznaje tipove organizacionih
organizacione struktura
strukture privrednog društva
privrednog društva
Rad u sektorima i - Pronalazi sličnosti i - Razvija sposobnost - Kao model može da
poslovanje razlike u nivoima snalaženja u posluži Konkurs za
privrednog društva upravljanja hijerarhiji prijem u radni
- Upoznaje različite privrednim socijalnih odnosa odnos objavljen u
nivoe upravljanja društvom dnevnoj štampi
privrednim - Popunjava prijavu
društvom o slobodnom
- Upoznaje postupak radnom mjestu
zasnivanja radnog - Učestvuje u izradi
odnosa u jednostavnog
privrednom društvu godišnjeg
- Upoznaje postupak izvještaja o radu
izrade godišnjeg
izvještaja o radu
Služba opštih - Obavlja usmenu i - Razvija spremnost i - Rad u grupama od
poslova pisanu sposobnost za tri do pet učenika
- Nabraja i opisuje komunikaciju saradnju - Upotrebljava
aktivnosti u okviru unutar privrednog - Razvija kancelarijsku
službe opštih društva i sa odgovornost u radu opremu (telefon,
poslova eksternim faks, fotokopir
partnerima aparat, skener,
- Tehnički održava štampač)
Internet sajt
privrednog društva
- Salje i prima poštu
i druge službene
materijale
Sektor marketing - Kroz primjere - Razvija - Rad na računaru:
- Upoznaje pojam obrazlaže strukturu komunikativnost, Učenici koriste
marketinga asortimana efikasnost u radu, programe za
- Opisuje postupak proizvoda/usluga marljivost i obradu teksta i
istraživanja tržišta - Sprovodi postupak preciznost slika kao i
- Upoznaje pojam i formiranja cijene programe za
elemente proizvoda/usluga elektronsku
marketing miksa: - Kroz primjere komunikaciju
proizvod, cijena, obrazlaže važnost i - Izrada reklamnog
promocija i načine promocije materijala
distribucija - Upoređuje moguća
rješenja za
reklamni slogan i
reklamnu poruku
privrednog društva
- Upoređuje moguće
forme i sadržaje
reklamnog
materijala
- Planira način
219
Formativni ciljevi
reklamiranja
privrednog društva,
odnosno
proizvoda/usluge
- Kroz primjere
obrazlaže moguće
načine distribucije
Sektor komercijala - Izrađuje ponudu, - Razvija analitičko
- Upoznaje vrste i porudžbenicu, mišljenje
elemente predračun, upit,
dokumentacije račun i ostala
koja prati poslove dokumenta iz
nabavke i prodaje oblasti poslova
nabavke i prodaje
Sektor finansija i - Kroz primjere
računovodstvo obrazlaže način - Formira stav o
- Opisuje postupak obračuna zarada, preuzimanju
obračuna zarada poreza i doprinosa odgovornosti
- Opisuje način - Obavlja
obračuna poreza i blagajničke poslove
doprinosa - Obavlja poslove
- Upoznaje plaćanja dospjelih
blagajničke poslove obaveza i naplate
- Upoznaje postupak dospjelih
plaćanja dospjelih potraživanja
obaveza i naplate
dospjelih
potraživanja

- V. Vukotić, Preduzetništvo i biznis, Ekonomski fakultet, Podgorica, 1996.
- J. Manojlović, S. Ignjatović, Poslovna i službena korespondencija za I razred,
Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005.
- D. Bogdanović, G. Ivanišević, Osnovi ekonomije za I razred, Zavod za udžbenike i
- D. Dragiđić, B. Ilić, B. Medojević, M. Pavlović, Osnovi ekonomije za II razred,
Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004.
- R. Rajović, Osnovi prava za I razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2004.
- Publikacija Moj biznis, Montenegro biznis alijansa, Podgorica, 2004.
- H. Potit, Kako započeti sopstveni biznis, CID, Podgorica, 1997.

- Učionica sa najmanje pet računara snabdjevenih adekvatnom programskom
opremom ( fax, telefon, skener, štampač, fotokopir aparat).
- Usmeno, najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu.
- Pismeno, najmanje jedna pismena vježba u polugodištu.
- Rad na vježbama (najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu).
220



Znanja
Predmeti Znanja
- Oblikovanje vizuelnog - Informatika - Informacije u tekstualnom
identiteta privrednog vidu
društva - Multimedijalno
- Usmena i pisana predstavljanje informacija
komunikacija - Internet
- Održavanje Internet sajta - Korišćenje računarskih
- Izrada reklamnog progama kao vida
materijala komuniciranja
- Komunikacija sa - Poslovna komunikacija - Verbalna i neverbalna
strankama komunikacija
- Poslovna kultura i
poslovni bonton
221
2. STRUČNI ISPIT
2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO-TEORIJSKI DIO ISPITA
2.1.1. ORGANIZACIJA ŽELJEZNIČKOG SAOBRAĆAJA
1. Naziv ispitnog kataloga: ORGANIZACIJA ŽELJEZNIČKOG SAOBRAĆAJA
2. Cilj ispita
- Provjera uspješnosti učenika pri usvajanju neophodnih standarda znanja iz oblasti

Organizacije željezničkog saobraćaja.
3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu

Pitanje treba definisati objasniti, ilustovati ili demonstrirati
1. Mjesto i uloga saobraćaja u razvoju ljudskog društva

2. Vidovi saobraćaja,međusobna povezanost i saradnja
3. Saradnja saobraćajnih grana
4. Uloga željezničkog saobraćaja
5. Mjesta izvršenja saobraćajnih poslova
6. Sluzbena mjesta na pruzi
7. Željezničke stanice
8. Saobraćajno-transportne i tehničke jedinice za obavljanje saobraćaja
9. Osoblje koje učestvuje u saobraćajno-transportnom procesu
10. Zdravstveno stanje i stručna osposobljenost osoblja izvrsnih službi
11. Službeno vrijeme i promjena računanja vremena
12. Željeznicke pruge i pružna postrojenja
13. Održavanje slobodnog profila na pruzi i u stanicama
14. Signalno-sigurnosni uredjaji i telekomunikaciona postrojenja
15. Postrojenja za električnu vuču
16. Namjena skretnica
17. Položaji skretnica
18. Osiguranje skretnica
19. Rukovanje skretnicama
20. Vozovi
21. Pojam voza,vrste vozova i rang voza
22. Podjela vozova prema vrsti prevoza
23. Vozovi za prevoz putnika
24. Vozovi za prevoz stvari(teretni)
25. Vozovi za željeznicke potrebe(službeni)
26. Vozovi za vanredne događaje(pomoćni)
27. Podjela vozova prema potrebama saobraćaja
28. Opšta pravila za označavanje vozova
29. Označavanje sluzbenih vozova
30. Označavanje pomoćnih vozova
31. Željeznička signalizacija
32. Osnovni pojmovi signalizacije
33. Podjela signalnih znakova
34. Upotreba i održavanje signalnih sredstava
35. Skretnički signali
36. Manevarski signali
37. Manevarski signali za zaštitu kolosiječnog puta
38. Rejonski manevarski signali
222
39. Signali na iskliznicama,kolobranima,okretnicama i prenosnicama
40. Manevarski signali na spuštalici
41. Signal granica manevrisanja
42. Signali na kolskim vagama
43. Signalni znaci manevarskog osoblja
44. Signali na vozovima
45. Signali na potiskivalici
46. Signali na manevarki
47. Signali na posjednutim vozilima-kolima
48. Signali na pružnim vozilima
49. Glavni signali
50. Vrste glavnih signala i mjesta njihovog ugradjivanja
51. Daljina vidljivosti glavnih signala
52. Kako postupiti kada je signalni znak nejasan ili svijetla ugašena
53. Signalni znaci glavnih signala
54. Kako postupati kada se pokvari glavni signal
55. Predsignali glavnih signala
56. Ponavljači predsignalisanja
57. Dopunski signali
58. Pokazivači i pretpokazivači brzine
59. Granični kolosiječni signali
60. Signalni znaci električnog signalnog zvona
61. Signalni znaci za probu kočnica
62. Signali za električnu vuču
63. Signali pružnog osoblja
64. Signalne mreže
65. Signalne oznake
66. Signali za automatske uređaje na putnim prelazima
67. Signalni znaci osoblja vučnog vozila
68. Signalni znaci staničnog i vozopratnog osoblja
69. Signali za ograničenje i prelom brzine
70. Čuvanje praskalica i rukovanje njima
71. Signali koji se ne smiju vise ugrađivati
72. Kalendar osvjetljavanja
73. Odredbe o kolima
74. Pregled i otpremanje kola
75. Opsti propisi o tovarenju kola
76. Opterecenje teretnih kola
77. Pojam bruta i garnitura
78. Poslovni red i tehnoloski proces rada stanice
79. Poslovni red stanice-I dio
80. Poslovni red stanice-II dio
81. Tehnološki proces rada stanice
82. Manevarski poslovi
83. Opšti i osnovni pojmovi o manevrisanju
84. Postrojenja za manevrisanje
85. Manevarsko osoblje
86. Nadzor nad manevarskim poslovima
87. Davanje naređenja za manevarska kretanja
88. Davanje signalnih znakova tokom manevrisanja
89. Raspored manevarskog osoblja prilikom manevrisanja
90. Manevarski put vožnje
91. Posluživanje skretnica
92. Postavljanje puteva vožnje i davanje saglasnosti za manevarska kretanja
223
93. Provjeravanje i osmatranje puta vožnje
94. MANEVARSKI POSLOVI
95. Kvačenje vozova prilikom manevrisanja
96. Manevarske radnje prilikom manevrisanja
97. Postavljanje prelaznica i spajanje mjehova
98. Otkvačivanje vozila
99. Redoslijed postupaka prilikom kvačenja vozila
100. Vrste kretanja prilikom manevrisanja
101. Manevrisanje vožnjom
102. Manevrisanje odbačajem
103. Lokomotivska vožnja
104. Manevrisanje na izvlačnjacima
105. Manevrisanje spuštanjem
106. Manevrisanje radi sastavljanja i rastavljanja vozova
107. Kočenje vozila i manevarskog sastava prilikom manevrisanja
108. Upotreba kočnica i ručnih papuča
109. Osiguranje kola i vozila od odbjegnuća
110. Čuvanje bezbjednosti radnika za vrijeme manevrisanja
111. Posebna obazrivost prilikom manevrisanja pojedinim kolima
112. Podjela željeznicke mreže na ranžirne rejone i dionice
113. Podjela manevarskog rada između ranžirnih i rasporednih stanica
114. Sastavljanje vozova
115. Opšte odredbe o sastavljanju vozova
116. Uvršćivanje kola u vozove za prevoz putnika
117. Uvršćivanje kola i drugih vozila u teretne vozove
118. Uvršćivanje kola tovarenih opasnim materijama
119. Kvačenje vozila zavisno od vrste voza i kočnica
120. Dužina i broj osovina
121. Masa voza i vučena masa lokomotive
122. Upotreba vučnih vozila u saobraćaju
123. Priprema vozova u polaznoj stanici
124. Oprema voza i vučnog vozila
125. Propratne isprave voza
126. Osnovna isprava voza-Putni list
127. Osnovna isprava vučnog vozila-list osoblja vuče i vučnog vozila EV-1
128. Izvještaj o sastavu i kočenju voza S-66
129. Teretnica i njeno vođenje
130. Plan rada voza
131. Šta se radi kada se Putni list ili prilog izgubi ili postane neupotrebljiv
132. Uvođenje vozova u saobraćaj
133. Rasporedne stanice i rasporedni odsjeci
134. Opšte odredbe o saobraćaju vozova
135. Vrste bruta za redovne vozove
136. Sopstveno bruto rasporedne stanice
137. Bruto za otpremu iz međustanica
138. Bruto susjednih rasporednih odsjeka i susjednih željeznica
139. Izbor vanrednih vozova koje treba uvesti u saobraćaj
140. Naručivanje i otkazivanje lokomotiva
141. Uvođenje posebnih vozova u saobraćaj
142. Uvođenje lokomotivskih vozova u saobraćaj
143. Obavještavanje o saobraćaju vozova
144. Opste odredbe za objavljivanje saobraćaja vozova
145. Način objavljivanja saobraćaja vozova
146. Objavljivanje promjena u saobraćaju vozova
224
147. Vozno osoblje i posjedanje vozova
148. Broj i raspored vozopratnog osoblja
149. Broj i raspored osoblja vučnog vozila
150. Pravo putovanja na vučnom vozilu
151. Otprema lica teretnim vozovima
152. Regulisanje saobraćaja vozova
153. Regulisanje kretanja vozova
154. Sastajanje vozova
155. Elementi kretanja voza: dopuštenje, aviza,odjava,prijava
156. Otpremanje uzastopnih i suprotnih vozova za vrijeme smetnji na sredstvima za
sporazumijevanje
157. Saobraćaj podijeljenih vozova
158. Saobraćaj i praćenje sluzbenih i pomoćnih vozova
159. Operativni poslovi vezani za saobraćaj vozova
160. Primanje i otpremanje vozova
161. Određjivanje redovnih ulaznih kolosijeka
162. Obezbjeđenje puta vožnje
163. Pregled skretnica;redovan,prije ulaska i prije izlaska voza
164. Zabrana jednovremenog ulaska i izlaska vozova
165. Rukovanje ulaznim i izlaznim signalima
166. Priprema za prijem voza u stanicu
167. Obavještavanje voznog osoblja o promjenama u saobraćaju
168. Dolazak i bavljenje voza u stanicu
169. Izuzetan prolazak i izuzetno zaustavljanje voza
170. Način otpremanja voza
171. Analiza voza
172. Regulisanje saobraćaja vozova u zakašnjenju
173. Saobraćaj vozova u zakašnjenju
174. Ukrštavanje vozova
175. Utvrđivanje i otpadanje ukrštavanja
176. Regulisanje saobraćaja vozova bez utvrđivanja ukrštavanja
177. Dužnosti voznog osoblja pri prijemu voza
178. Dužnosti osoblja za vrijeme
179. izlazak voza iz službenog mjesta
180. Dužnosti voznog osoblja na otvorenoj pruzi
181. Dužnosti osoblja dok se voz približava stanici
182. Dužnosti osoblja za vrijeme bavljenja voza u stanici
183. Postupak voznog osoblja pri izuzetnom zaustavljanju voza na otvorenoj pruzi
184. Nastavljanje vožnje i povlačenje voza sa otvorene pruge
185. Saobraćaj vozova na otvorenoj pruzi
186. Vožnja po nepravilnom kolosijeku
187. Obostrani saobraćaj
188. Saobraćaj vozova i manevarskog sastava do nekog mjesta na otvorenoj pruzi
189. Potiskivanje voza
190. Pomoćne vožnje
191. Zatvaranje pruge i kolosijeka
192. Vožnja pružnih vozila
193. Organizacija saobraćaja u posebnim uslovima
194. Postupak pri jakom vjetru
195. Zadržavanje vozova u stanicama zbog elementarnih nepogoda
196. Postupak za vrijeme snijega i vijavice
197. Prevoz putnika,prtljaga i stvari pri prekidu pruge
198. Postupak kada kola odbjegnu
199. Raskid voza
225
200. Postupak za vrijeme vanrednih događaja
201. Izračunavanje mase voza sa jednim vučnim vozilom
202. Izračunavanje mase voza sa više vučnih vozila
203. Određivanje dužine voza u metrima i osovinama
204. Utvrđivanje stvarne mase voza
205. Opste odredbe o kočenju vozova
206. Nalaženje procenta kočenja
207. Izračunavanje potrebne kočne mase voza
208. Utvrđivanje stvarne kočne mase voza
209. Osiguranje voza od samopokretanja
210. Tehnički normativi i podaci za izradu i izvršenje Reda vožnje
211. Pojam Reda vožnje
212. Grafikon saobraćaja vozova
213. Knjizica Reda vožnje
214. Izrada Reda vožnje posebnog voza
215. Brzine vozova i brzine preko skretnica
216. Saobraćajno transportna uputstva uz Red vožnje
217. Rad pružnog osoblja
218. Poslovi odjavničara
219. Poslovi čuvara prelaza
220. Poslovi čuvara pruge
221. Regulisanje saobraćaja vozova na prugama opremljenimAPB-om,uređajem
međustanične zavisnosti ili telekomandom
222. Regulisanje saobraćaja za vrijeme smetnji na uređaju u stanici,na APB-u i
uređaju međustanične zavisnosti
223. Regulisanje saobraćaja za vrijeme smetnji na TK-uređajima
224. Dužnosti TK-dispečera i ovlašćenog staničnog radnika
4. Tip ispita
- Usmeno,
- na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na
odgovarajući način – da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih
tematskih oblasti, kako bi težina zadataka (zbirna) na svakom ispitnom listu bila
ista.
- Detaljan spisak ispitnih pitanja sastavlja se na osnovu okvirnog spiska pitanja,
datih u Ispitnom katalogu.
- Kandidat ima pravo da se pripremi za ispit 20 minuta.
- Ispit traje najviše 20 minuta.
5. Dozvoljena pomagala
- Nijesu predviđena pomagala.
6. Literatura i drugi izvori

- Za kandidate je za pripremu preporučena literatura i drugi izvori dati u Katalogu
znanja i Godišnjem planu rada nastavnika.
226
2.1.2. ORGANIZACIJA PREVOZA PUTNIKA
1. Naziv ispitnog kataloga: . ORGANIZACIJA PREVOZA PUTNIKA
2. Cilj ispita
- Provjera uspješnosti učenika pri usvajanju neophodnih standarda znanja iz oblasti

Organizacije prevoza putnika
3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu

Pitanje treba definisati objasniti,ilustovati ili demonstrirati
1. Tehnička sredstva i postrojenja za organizaciju željezničkog saobraćaja

2. Stanice
3. Organizacija rada u stanicama
4. Sredstva za rad i obrasci
5. Prevozna isprava
6. Prevozni troškovi
7. Izračunavanje prevoznine
8. Zaračunavanje prevoznine
9. Putnička kola
10. Red vožnje
11. Materijal reda vožnje
12. Vrste vozova za prevoz putnika
13. Saobraćajni rang vozova
14. Ugovor o prevozu putnika
15. Prava i dužnosti putnika prilikom prevoza
16. Prava i dužnosti prevozioca
17. Osiguranje putnika
18. Tarifska načela i tarifski sistemi
19. Uslovi prevoza
20. Vozne karte i cijena vozne karte
21. Dodatne cijene i doplate
22. Prevoz djece
23. Kola sa ležajevima
24. Kola za spavanje i salonska kola
25. Ručni prtljag
26. Prevoz automobila
27. Povlastice
28. Izračunavanje prevoznine,dodataka i naknada
29. Bjelice
30. Pretplatne karte
31. Postupci pri ispostavljanju doplata u vozu
32. Prevoz prtljaga
33. Provjeravanje sadržine prtljaga
34. Utvrđivanje mase prtljaga
35. Otpravljanje prtljaga
36. Izdavanje prtljaga
37. Čuvanje prtljaga
38. Nosači prtljaga
39. Prekomjereni ručni prtljag
40. Prevoz ekspresnih pošiljaka
41. Računanje prevoznine ekspresnih pošiljaka
42. Utvrđivanje mase ekspresnih pošiljaka
227
43. Ekspresni list k-72
44. Izvještavanje primaoca o prispijeću ekspresne pošiljke
45. Zakonske obaveze prevoza putnika i prtljaga
46. Odgovornost željeznice
47. Reklamacije
48. Vozne karte i zaračunavanje prevoznine
49. Kolektivna karta-bjelica k-10
50. Kontrolne marke
51. Ovjeravanje voznih isprava
52. Prevoz prtljaga
53. Predmeti koji se primaju na prevoz kao prtljag
54. Prevoz ekspresnih pošiljaka u međunarodnom saobraćaju
55. Izračunavanje i zaračunavanje prevoznine u međunarodnom saobraćaju
56. Zajednička odgovornost željeznica i reklamacije
57. Normativno regulisanje rezervisanja
58. Vrste rezervisanja
59. Način rezervisanja
60. Sistemi za elektronsko rezervisanje mjesta
61. Klasični način rezervisanja mjesta
62. Potvrda o rezervisanom sjedištu u unutrašnjem saobraćaju
63. Karta za postelju i karta za ležaj u unutrašnjem saobraćaju k-900 i k-901
64. Potvrda o rezervisanju sjedišta u međunarodnom saobraćaju k-23a
65. Karta za ležaj i karta za postelju u međunarodnom saobraćaju k-23b i k-23c
66. Odredbe Pravilnika o prevozu željezničkog osoblja (Pravilnik 643)
67. Odredbe Pravilnika FIP-a
68. Dužnosti konduktera
69. Dužnosti konduktera za vrijeme vožnje
70. Putnički Red vožnje-kurir
71. Saobraćajno transportno uputstvo uz Red vožnje
72. Izvod iz Reda vožnje
73. Vraćanje novca od neiskorišćenih voznih karata
74. Zakonske povlastice
75. Komercijalne povlastice
76. Kartonske karte
77. Lisne karte
78. Bjelica k-2
79. Bjelica k-3
80. Doplatna bjelica k-6
81. Kontrolna bjelica k-6a
82. Kuponske vozne karte
83. Međunarodne tarife za prevoz putnika TCV
84. Rokovi važenja karata
85. Povlastice i besplatan prevoz grupa
86. Posebni vozovi
87. Posebna kola
88. Stanične tarife
89. Režim razmjene
90. Znak sopstvenosti
91. Serija kola
92. Redni broj kola
93. Podserija kola
94. Kontrolni broj
95. Povlastice 20%
96. Povlastice 30%
228
97. Daljinar za prevoz putnika
98. Službena putovanja organa MUP-a
99. Dužnosti domaćina voza
100. Ovjeravanje voznih isprava
101. Dužnosti revizora voza
4. Tip ispita
- Usmeno,
- na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na
odgovarajući način – da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih
tematskih oblasti, kako bi težina zadataka (zbirna) na svakom ispitnom listu bila
ista.
- Detaljan spisak ispitnih pitanja sastavlja se na osnovu okvirnog spiska pitanja,
datih u Ispitnom katalogu.
- Kandidat ima pravo da se pripremi za ispit 20 minuta.
- Ispit traje najviše 20 minuta.
- Nijesu predviđena pomagala.

- Za kandidate je za pripremu preporučena literatura i drugi izvori dati u Katalogu
znanja i Godišnjem planu rada nastavnika.
229
2.2. STRUČNI RAD
2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA - STRUČNI RAD
1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG

ISPITA- STRUČNI RAD
2. Cilj ispita
- Analitički pristup zadatoj temi.

- Sistematičnost pri izradi stručnog rada.
- Pravilna upotreba stručne terminologije.
- Samostalnost u korišćenju literature i podataka dostupnih sa Interneta.
- Stručnost na nivou saobraćajno transportnog tehničara – otpravnika vozova.
- Pravilan odabir i srazmjerno korišćenje fotografija, tablica i grafikona pri izradi
stručnog rada.
Oblast-ORGANIZACIJA ŽELJEZNIČKOG SAOBRAĆAJA
3. Spisak tema/zadataka
1. RADNE JEDINICE I OSOBLJE ZA IZVRŠENJE SAOBRAĆAJA

- Analiza izvršnih službi prema poslovima koje obavljaju
- Osoblje koje učestvuje u saobraćajno – transportnom procesu
- Zdravstveno stanje i stručna osposobljenost osoblja izvršnih službi
- Raspored rada željezničkog osoblja za vrijeme rada i u prisustvu nadležnih
rukovodilaca
- Službeno vrijeme i promjena računanja vremena
2. MJESTA IZVRŠENJA SAOBRAĆAJNIH POSLOVA

- Službena mjesta na pruzi
- Željezničke stanice
- Ostala službena mjesta
- Službena mjesta na TK- prugama
- Princip rada službenog mjesta po izboru učenika
3. POSTROJENJA ZA OBAVLJANJE ŽELJEZNIČKOG SAOBRAĆAJA

- Analiza željezničkih pruga i pružnih postrojenja
- Održavanje slobodnog profila na pruzi i stanicama
- Signalno- sigurnosni uređaji i telekomunikaciona postrojenja
4. POSTROJENJA ZA ELEKTRIČNU VUČU

- Analiza tehnoloških operacija postrojenja za električnu vuču na konkretnoj
lokaciji
- Elektrovučna podstanica
- Vozni vod
- Postrojenja za sekcionisanje
5. SKRETNICE
- Namjena
- Položaji skretnica
- Osiguranje skretnica
- Rukovanje skretnicama
- Analiza rada skretnice na konkretnoj lokaciji
230
6. VOZOVI
- Pojam voza,vrsta vozova i rang voza
- Podjela vozova prema vrsti prevoza
- Podjela vozova prema potrebama saobraćaja
- Označavanje vozova
- Analiza jednog voza iz važećeg reda vožnje
7. ŽELJEZNIČKA SIGNALIZACIJA
- Osnovni pojmovi signalizacije
- Podjela signalnih znakova
- Primjena signalizacije
- Problemi koji se mogu javiti u radu signalizacije
- Analiza rada jedne vrste signala (skretnički,manevarski, na kolskim vagama,
manevarskog osoblja, na vozovima, glavni signali, predsignali glavnih signala,
ponavljači predsignalisanja, dopunski signali, granični kolosiječni signali, za
probu kočnica, za električnu vuču, pružnog osoblja, signalne mreže i oznake, za
automatske uređaje na putnim prelazima, osoblja vučnog vozila, staničnog i
vozopratnog osoblja i za ograničenje i prelom brzine)
8.ODREDBE O KOLIMA
- Pregled i opremanje kola
- Opšti propisi o tovarenju kola
- Opterećenje teretnih kola
- Pojam bruta i garnitura
9.POSLOVNI RED I TEHNOLOŠKI PROCES RADA STANICE

- Analiza organizacije rada u stanicama
- Poslovni red stanice I dio
- Poslovni red stanice II dio
- Tehnološki proces rada stanice – odrediti na konkretnom primjeru stanice u Crnoj
Gori
10. MANEVARSKI POSLOVI

- Opšti i osnovni pojmovi o manevrisanju
- Postrojenja za manevrisanje
- Manevarsko osoblje
- Nadzor nad manevarskim poslovima
- Sporazumijevanje tokom manevrisanja
- Manevarski put vožnje
- Kvačenje vozila prilikom manevrisanja
- Radnje prilikom manevrisanja
- Vrste kretanja prilikom manevrisanja
- Manevrisanje radi sastavljanja i rastavljanja vozova
- Kočenje vozila i manevarskog sastava prilikom manevrisanja
- Upotreba kočnica i ručnih papuča
- Osiguranje kola i vozila od odbjegnuća
- Analizirati navedene pojmove i kao centralni dio rada detaljno jednu temu
11. SASTAVLJANJE VOZOVA

- Opšte odredbe o sastavljanju vozova
- Uvrštavanje kola u vozove za prevoz putnika
- Uvrštavanje kola i drugih vozila u teretne vozove
- Uvrštavanje kola tovarenih opasnim materijama
231
- Kvačenje vozila zavisno od vrste voza i kočnica
- Dužina i broj osovina
- Masa voza i vučena masa lokomotive
- Upotreba vučnih vozila u saobraćaju
- Priprema vozova u polaznoj stanici
- Oprema voza i vučnog vozila
12.PROPRATNE ISPRAVE VOZA

- Osnovna isprava voza –Putni list
- Osnovna isprava vučnog vozila – list osoblja vuče i vučnog vozila EV-1
- Izvještaj o sastavu i kočenju voza s-66
- Teretnica i njeno vođenje
- Plan rada voza
- Postupak u slučaju gubitka ili oštećenja putnog lista
13.UVOĐENJE VOZOVA U SAOBRAĆAJ

- Rasporedne stanice i rasporedni odsjeci
- Opšte odredbe o saobraćaju vozova
- Vrste bruta za redovne vozove
- Izbor vanrednih vozova koje treba uvesti u saobraćaj
- Naručivanje i otkazivanje lokomotiva
- Uvođenje posebnih vozova u saobraćaj
- Uvođenje lokomotivskih vozova u saobraćaj
14.OBAVJEŠTENJE O SAOBRAĆAJU VOZOVA

- Opšte odredbe za objavljivanje saobraćaja vozova
- Načini objavljivanja saobraćaja vozova
- Objavljivanje promjena u saobraćaju vozova
15. VOZNO OSOBLJE I POSIJEDANJE VOZOVA

- Broj i raspored vozopratnog osoblja
- Broj i raspored osoblja vučnog vozila
- Pravo putovanja na vučnom vozilu
- Otpravljanje lica teretnim vozovima
16.REGULISANJE SAOBRAĆAJA VOZOVA

- Regulisanje kretanja vozova
- Elementi kretanja voza : dopuštenje,aviza,odjava,prijava
- Otpremanje uzastopnih i suprotnih vozova za vrijeme smetnji na sredstvima za
sporazumijevanje
- Saobraćaj podijeljenih vozova
- Saobraćaj i praćenje službenih i pomoćnih vozova
- Operativni poslovi vezani za saobraćaj vozova
17. PRIMANJE I OTPREMANJE VOZOVA

- Određivanje redovnih ulaznih kolosijeka
- Obezbjeđenje puta vožnje
- Pregled skretnica : redovan,prije ulaska i prije izlaska vozova
- Zabrana jednovremenog ulaska i izlaska vozova
- Rukovanje ulaznim i izlaznim signalima
- Priprema za prijem voza u stanicu
- Obavještenje voznog osoblja o promjenama u saobraćaju
- Dolazak i bavljenje vozova u stanici
- Izuzetan prolazak i izuzetno zaustavljanje voza
232
- Način otpremanja voza
- Analiza voza
18. REGULISANJE SAOBRAĆAJA VOZOVA U ZAKAŠNJENJU

- Saobraćaj vozova u zakašnjenju
- Ukrštavanje vozova
- Utvrđivanje i otpadanje ukrštavanja
- Regulisanje saobraćaja vozova bez utvrđivanja ukrštavanja
19. DUŽNOSTI VOZNOG OSOBLJA VOZA

- Dužnosti voznog osoblja pri prijemu voza
- Dužnosti osoblja za vrijeme izlaska voza iz službenog mjesta
- Dužnosti voznog osoblja na otvorenoj pruzi
- Dužnosti voznog osoblja dok se voz približava stanici
- Dužnosti voznog osoblja za vrijeme bavljenja voza u stanici
20. POSTUPCI VOZNOG OSOBLJA PRI NEPRAVILNOSTIMA U TOKU VOŽNJE

- Postupak voznog osoblja pri izuzetnom zaustavljanju voza na otvorenoj pruzi
- Nastavljanje vožnje i povlačenje voza sa otvorene pruge
21. POSEBNE VRSTE SAOBRAĆAJA

- Saobraćaj vozova na dvokolosiječnoj pruzi
- Vožnja po nepravilnom kolosijeku
- Obostrani saobraćaj
22. SAOBRAĆAJ VOZOVA I MANEVARSKIH SASTAVA DO NEKOG MJESTA NA

OTVORENOJ PRUZI
- Potiskivanje vozova
- Pomoćne vožnje
- Zatvaranje pruge i kolosijeka
- Vožnja pružnih vozila
23. ORGANIZACIJA SAOBRAĆAJA U POSEBNIM USLOVIMA

- Postupak pri jakom vjetru
- Zadržavanje vozova u stanici zbog elementarnih nezgoda
- Postupak za vrijeme snijega i vijavice
- Prevoz putnika,prtljaga i stvari pri prekidu pruge
- Postupak kad vozila odbjegnu
- Raskid voza
- Postupak za vrijeme vanrednih događaja
24. IZRAČUNAVANJE MASE VOZA I VUČNE MASE LOKOMOTIVE

- Tehnički normativi i podaci za izradu i izvršenje reda vožnje
- Izračunavanje mase voza sa jednim vučnim vozilom
- Izračunavanje mase voza sa više vučnih vozila
- Određivanje dužine voza u metrima i osovinama
- Utvrđivanje stvarne mase voza
25. KOČENJE VOZOVA

- Opšte odredbe o kočenju vozova
- Nalaženje procenta kočenja vozova
- Izračunavanje potrebne kočne mase voza
- Utvrđivanje stvarne kočne mase voza
- Osiguranje voza od samopokretanja
233
26. RED VOŽNJE
- Pojam Reda vožnje
- Grafikon saobraćaja vozova
- Knjižica Reda vožnje
- Izrada Reda vožnje posebnog voza
- Brzine vozova i brzine preko skretnica
- Saobraćajno transportno t uz Red vožnje
27. RAD PRUŽNOG OSOBLJA

- Poslovi odjavničara
- Poslovi čuvara prelaza
- Poslovi čuvara pruge
28. ORGANIZACIJA SAOBRAĆAJA NA PRUGAMA SA AUTOMATSKIM PRUŽNIM

BLOKOM I TELEKOMANDOM
- Regulisanje saobraćaja vozova na prugama opremljenim automatskim pružnim
blokom, uređajem međustanične zavisnosti ili telekomandom
- Regulisanje saobraćaja za vrijeme smetnji na uređaju u stanici,na automatskom
pružnom bloku i uređaju međustanične zavisnosti
- Regulisanje saobraćaja za vrijeme smetnji na TK – uređajima
- Dužnosti TK- dispečera i ovlašćenog staničnog radnika
Oblast - ORGANIZACIJA PREVOZA PUTNIKA
1. PUTNIČKI RED VOŽNJE „KURIR“

- Analiza sadržaja putničkog reda vožnje „Kurir“
- Informativni dio
- Red vožnje međunarodnih vozova
- Red vožnje direktnih vozova
- Red vožnje u unutrašnjem saobraćaju
2. VRSTE VOZOVA ZA PREVOZ PUTNIKA U SAOBRAĆAJNOM I TARIFSKOM

POGLEDU
- Vozovi za prevoz putnika
- Saobraćajni rang vozova
- Rang vozova u zavisnosti od tarife
3. USLOVI PREVOZA
- Opšte odredbe
- Vozne karte i cijena vozne karte
- Dodatne cijene i doplate
- Prevoz djece
- Vraćanje novca od neiskorišćene vozne isprave
- Kola sa ležajima,kola za spavanje i salonska kola
- Ručni prtljag
- Pripitomljene životinje
- Praćeni automobili
4. POVLASTICE
- Zakonske povlastice
- Komercijalne povlastice
234
5. IZRAČUNAVANJE PREVOZNINE,DODATAKA I NAKNADA
- Određivanje tarifskih odstojanja
- Upotreba putničke tarife ( dio III) prevoznine,dodaci i naknade
- Izračunati prevozninu za sljedeće podatke :
- razred voza,tarifsko odstojanje,vozne cijene i dodaci
6. VOZNE KARTE I ZARAČUNAVANJE PREVOZNINE

- Kartonske karte
- Lisne karte
- Terminalska univerzalna isprava
- Terminalska vozna karta
- Bjelice
- Kontrolna bjelica K-6a
- Kuponske vozne karte
- Pretplatne karte
- Postupci ispostavljanja doplata u vozu
Oblast- ORGANIZACIJA PREVOZA STVARI
1. OPŠTE ODREDBE O PREVOZU POŠILJAKA

- Propisi koji regulišu prevoz pošiljaka u unutračnjem saobraćaju
- Službena mjesta,postrojenja,uređaji i sredstva rada
- Organizacija rada transportne službe i rada sa pošiljkama
- Organizacija rada u vezi sa prijemom,smještajem i otpremom stvari u magacine
- Obrasci i njihova podjela za rad transportne službe
- Željeznički radnici koji rade na transportno komercijalnim poslovima
- Školovanje osoblja za rad
- Stavljanje tarifa na uvid,davanje obavještenja
- Davanje službenih podataka
- Otpravljanje službene pošte i prepiska
- Čuvanje upotrijebljenih knjiga i obrazaca
- Žalbe korisnika prevoza i njihovo rješavanje
- Predmeti isključeni iz prevoza i predmeti koji se uslovno primaju na prevoz
- Zabrana prevoza i obustave saobraćaja
2. POSLOVI KOJI PRETHODE PRIJEMU STVARI ZA PREVOZ

- Prijavljivanje namjeravane predaje stvari
- Naručivanje kola
- Izbor i dostava kola za utovar
- Dovoz i smještaj stvari
- Popunjavanje tovarnog lista
- Prilozi tovarnog lista
- Pakovanje stvari
- Obilježavanje komada denčanih pošiljaka
3. PRIJEM POŠILJAKA NA PREVOZ

- Pregled tovarnog lista
- Određivanje prevoznog puta
- Prijem stvari na prevoz
- Provjeravanje sadržine pošiljke
- Tovarenje stvari
235
- Granica tovarenja kola
- Stvari koje utovaruje pošiljalac,odnosno željeznica
- Utvrđivanje mase denčanih i kolskih pošiljaka
- Kontrolno vaganje i provjeravanje mase
- Utvrđivanje broja komada denčanih i kolskih pošiljaka
- Stavljanje listica na kola
- Zatvaranje i plombiranje kola,naručivanje,evidencija i upotreba plombi
4. PREVOZ POŠILJAKA
- Organizacija prevoza denčanih pošiljaka
- Pokretanje kola sa denčanim pošiljkama
- Tovarnica K-218
- Rok utovara kolskih pošiljaka i rok predaje denčanih pošiljaka
- Postupak pri prevozu pošiljaka
- Otprema pošiljaka vozovima
- Prevoženje denčanih pošiljaka
- Predaja pošiljaka vozovima
- Pretovar pošiljaka
- Predaja i prijem pošiljaka u prelaznim stanicama
- Praćenje pošiljaka
- Ostavljanje kola i pošiljaka u stanicama
- Prevoz naročitih pošiljaka
5. POSLOVI KOJI SE ODNOSE NA IZDAVANJE POŠILJAKA

- Priprema za izdavanje prispjelih pošiljaka
- Zavođenje tovarnih listova u magacinsku knjigu prispijeća
- Izvještavanje primaoca o prispijeću – rok za izvještavanje primaoca
- Iskupljenje tovarnog lista
- Izdavanje i odnošenje pošiljaka
- Računanje ležarine i kolske dangube
- Rokovi istovara kola i odnošenja stvari
- Ponovna predaja – reekspedicija stvari
- Prekartiranje pošiljaka u uputnoj stanici po izmjeni ugovora o prevozu
6. POSEBNI SLUČAJEVI U PREVOZU STVARI

- Predaja neisporučenih pošiljaka- upućivanje pošiljaka na prodaju za zbirne
stanice
- Stavljanje zabrane na pošiljke i njihova plijenidba
- Posebne potvrde o prijemu ili izdavanju pošiljki
- Uništenje stvari
- Uzimanje uzoraka stvari
- Zalutale pošiljke
- Prekoračenje granice tovarenja kola
- Izmjena ugovora o prevozu
- Smetnje pri prevozu nastale u otpravnoj ili usputnoj stanici
- Smetnje pri izdavanju nastale u uputnoj stanici
- Utovar i istovar kola van staničnog područja
7.POSEBNE VRSTE POŠILJAKA

- Prevoz posmrtnih ostataka
- Prevoz živih životinja
- Dezinfekcija kola
- Prevoz opasnih predmeta i materija po RID-u
- Prevoz pošiljaka za potrebe željeznice
236
- Prevoz pošiljaka od vrata do vrata
- Prevoz pošiljaka oročenog prevoza
- Dogovoreni prevoz
- Organizacija kombinovanog i integralnog transporta
8. OSNOVNI ELEMENTI ZA RAČUNANJE PREVOZNINE

- Računanje prevoznine za denčane pošiljke
- Računanje prevoznine za kolske pošiljke
- Računanje prevoznine za pošiljke, za potrebe željezničkih transportnih preduzeća
Oblast- TRANSPORTNO RAČUNOVODSTVO
1. OPŠTE ODREDBE BLAGAJNIČKOG POSLOVANJA

- Uvodne odredbe
- Pojmovi u blagajničkom poslovanju
- Vrste saobraćaja
- Blagajničko poslovanje
- Obrasci
- Izračunavanje,zaračunavanje i naplata prevoznih troškova
- Način plaćanja prevoznih troškova
- Kontrola blagajničkog poslovanja
2. RAČUNOVODSTVO PUTNIČKE BLAGAJNE

- Poslovi putničke blagajne
- Obrasci putničke blagajne
- Zajedničke odredbe za uračunavanje u putničkoj blagajni
- Poslovi doplatne blagajne
- Uračunavanje prevoznih isprava za međunarodni saobraćaj
- Uračunavanje vraćenih voznih karata
- Utvrđivanje ispravnosti blagajničkog poslovanja putničke blagajne
3. RAČUNOVODSTVO PRTLJAŽNE BLAGAJNE

- Poslovi prtljažne blagajne
- Obrasci prtljažne blagajne
- Uračunavanje prevoznih isprava za unutrašnji saobraćaj
- Poslovi doplatne prtljažne blagajne
- Uračunavanje prevoznih isprava za međunarodni saobraćaj
- Utvrđivanje ispravnosti blagajničkog poslovanja prtljažne blagajne
4. RAČUNOVODSTVO BLAGAJNE OTPRAVLJANJA ROBE

- Poslovi blagajne otpravljanja robe
- Organizacija poslova u blagajnama otpravljanja robe
- Obrasci blagajne otpravljanja robe
- Zaključivanje ugovora o prevozu pošiljaka
5. RAČUNOVODSTVO BLAGAJNE PRISPIJEĆA ROBE

- Poslovi blagajne prispijeća robe
- Organizacija poslova u blagajnama prispijeća robe
- Obrasci blagajne prispijeća robe
- Pregled prispjelih tovarnih listova i zaračunavanje prevoznih troškova
- Utvrđivanje ispravnosti poslovanja blagajne prispijeća robe
237
6. RAČUNOVODSTVO STANIČNE BLAGAJNE
- Poslovi stanične blagajne
- Obrasci stanične blagajne
- Prijem transportnih prihoda od područnih blagajni
- Vođenje računa depozita
- Otprema transportnih prihoda
- Sređenja u staničnoj blagajni
4. Uputstvo za sprovođenje stručnog rada

- Stručni aktivi/ispitni odbor/nastavnici pripremaju teme odnosno zadatke na
osnovu okvirnog spiska tema, datih u Ispitnom katalogu, koji mogu biti u vidu
(obliku) seminarskog rada, projektnog zadatka ili praktičnog zadatka sa
odgovarajućom tehničko – tehnološkom dokumentacijom, što se definiše na
ispitnom listiću, za svaki zadatak/temu pojedinačno.
- Odbrana seminarskog rada ili projektnog zadatka obuhvata prezentaciju, a
praktičnog zadatka demonstraciju i prezentaciju rada. Ukoliko specifičnost teme,
odnosno zadatka, to zahtijeva, moguća je potpuna ili djelimična izrada
praktičnog zadatka prije ispita, pod nadzorom mentora.
- Ispitni zadaci se izvlače pred ispitnom komisijom.
- Ocjenu stručnog rada oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača.
- Pomagala nijesu predviđena.

- Za kandidata je za pripremu preporučena literatura i drugi izvori objavljeni u
Katalogu znanja i Godišnjem planu rada nastavnika.
238
3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA
Redni
Naziv predmeta Obavezni načini provjeravanja znanja
broj
Tehničko crtanje sa nacrtnom Provjera znanja vrši se usmenim putem,
1.
geometrijom crtanim radovima i grafičkim radovima
Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću
2. Tehnička mehanika
pismenih vježbi
3. Osnovi saobraćaja
pismenih vježbi
4. Osnovi elektrotehnike
pismenih vježbi
5. Informacioni sistemi željeznice Provjera znanja vrši se usmenim putem
6. Stabilna postrojenja Provjera znanja vrši se usmenim putem
7. Saobraćajna psihologija Provjera znanja vrši se usmenim putem

8. Vozna sredstva i služba vuče
pismenih vježbi
Transportno pravo, marketing i Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću
9.
špedicija pismenih vježbi
10. Organizacija prevoza stvari
pismenih vježbi
Organizacija željezničkog Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću
11.
saobraćaja pismenih vježbi, pismenih zadataka
12. Organizacija prevoza putnika
pismenih vježbi, pismenih zadataka
13. Eksploatacija vučenih vozila Provjera znanja vrši se usmenim putem
14. Sredstva osiguranja i veze Provjera znanja vrši se usmenim putem
15. Transportno računovodstvo Provjera znanja vrši se usmenim putem

16. Praktična nastava
pismenih vježbi
IZBORNA NASTAVA
Provjera znanja vrši se usmenim i pismenim
1. Strani jezik II
putem
2. Željeznički saobraćajni sistemi Provjera znanja vrši se usmenim putem
3. Ekologija i zažtita životne sredine Provjera znanja vrši se usmenim putem

4. Saobraćajna kultura
pismenih vježbi
5. Poslovna komunikacija Provjera znanja vrši se usmenim putem
6. Zaštita na radu Provjera znanja vrši se usmenim putem

7. Željeznička kola
pismenih vježbi
239
Redni
Naziv predmeta Obavezni načini provjeravanja znanja
broj
8. Eksploatacija željeznice Provjera znanja vrši se usmenim putem
9. Osnovi automatike
pismenih vježbi
Tehnologija i organizacija prevoza
10. Provjera znanja vrši se usmenim putem
na željeznici
11. Preduzetništvo Provjera znanja vrši se usmenim putem
4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA

- U sljedeći razred prelaze učenici koji su na kraju školske godine pozitivno
ocijenjeni iz svih predmeta tog razreda, realizovali slobodne aktivnosti i ako su
obavili profesionalnu praksu, koja je predviđena nastavnim planom obrazovnog
programa Saobraćajno transportni tehničar.
- Za završetak srednjeg stručnog obrazovanja u četvorogodišnjem trajanju za
obrazovni program Saobraćajno transportni tehničar, potrebno je završiti četvrtu
godinu obrazovanja sa pozitivnim ocjenama iz svih nastavnih predmeta i položiti
stručni ispit.
- Stručni ispit za obrazovni program Saobraćajno transportni tehničar sastoji se
iz:
- pismenog ispita iz maternjeg jezika i književnosti
- pismenog ispita matematike ili stranog jezika
- usmenog ispita iz stručno teorijskog predmeta: Organizacija prevoza putnika ili
Organizacija željezničkog saobraćaja
- stručnog rada sa odbranom .
5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA

- U skladu sa zakonom o usmjeravanju djece sa posebnim potrebama (u roku od
mjesec dana) škola bi izradila individualni program (nacrt) uzimajući u obzir
odluku o usmjerenju.
- Individualni program omogućava prilagođeno izvođenje kako bi učenici dostigli
propisani stručni standard u svim predmetima.
6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH

- Programi stručnog obrazovanja koji su pripremljeni za mlade izvode se i za
odrasle u skladu sa polaznim osnovama za prilagođavanje izvođenja obrazovnih
programa obrazovanju odraslih tako da:
- iz nastavnog plana se izostavljaju predmeti fizičko vaspitanje i slobodne
aktivnosti, koji time prestaju biti uslov za završetak obrazovanja.
- Škola je obavezna da odraslim ponudi sportske aktivnosti kojima se odrasli mogu
dobrovoljno priključiti,
- škola izradi prilagođen program praktičnog obrazovanja s obzirom na poslove i
zadatke, koje obavlja učesnik obrazovanja.
- Za odrasle ne vrijede uslovi za napredovanje koji su određeni u programima nego
uslovi, koje utvrdi škola u nacrtu izvođenja odrazovnog programa za odrasle.
- Provjeravanje znanja se izvodi putem ispita, pri čemu se uzimaju u obzir načini
provjeravanja znanja (usmeno, pismeno, vježbe, praktični rad), određeni
obrazovnim programom.
- Odrasli ne polažu međuispit iz uspješnosti praktičnog obrazovanja.
240
7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA
Redni Profil stručne spreme nastavnika i stručnih
Naziv predmeta
broj saradnika
Tehničko crtanje sa nacrtnom
1. -Diplomirani mašinski inženjer
geometrijom
-Diplomirani mašinski inženjer
2. Tehnička mehanika
-Diplomirani profesor mehanike
3. Osnovi saobraćaja -Diplomirani inženjer saobraćaja
4. Osnovi elektrotehnike -Diplomirani inženjer elektrotehnike

-Diplomirani inženjer računarstva, inženjer
5. Informacioni sistemi željeznice
računarstva
-Diplomirani saobraćajni inženjer
6. Stabilna postrojenja -Diplomirani građevinski inženjer, smjer
niskogradnja
-Diplomirani inženjer saobraćaja
7. Saobraćajna psihologija
-Diplomirani psiholog
-Diplomirani mašinski inženjer
8. Vozna sredstva i služba vuče
Transportno pravo, marketing i -Diplomirani inženjer saobraćaja
9.
špedicija -Diplomirani pravnik
-Diplomirani inženjer saobraćaja, ekonomista
10. Organizacija prevoza stvari
komercijalne željezničke struke
Organizacija željezničkog
11. -Diplomirani inženjer saobraćaja
saobraćaja
12. Organizacija prevoza putnika -Diplomirani inženjer saobraćaja
13. Eksploatacija vučenih vozila -Diplomirani inženjer saobraćaja
14. Sredstva osiguranja i veze -Diplomirani inženjer elektrotehnike

15. Transportno računovodstvo
-Diplomirani ekonomista
14. Praktična nastava -Diplomirani inženjer saobraćaja
IZBORNA NASTAVA
1. Strani jezik II - Profesor stranog jezika i književnosti
- Diplomirani biolog
2. Ekologija i zažtita životne sredine
- Diplomirani inženjer pejzažne arhitekture
3. Željeznički saobraćajni sistemi - Diplomirani saobraćajni inženjer
5. Poslovna komunikacija - Diplomirani pedagog
6. Zaštita na radu - Diplomirani mašinski inženjer
241
Redni Profil stručne spreme nastavnika i stručnih
Naziv predmeta
broj saradnika
Diplomirani inženjer elektrotehnike
Diplomirani inženjer saobraćaja
Diplomirani inženjer zaštite na radu
Diplomirani mašinski inženjer
7. Željeznička kola
Diplomirani inženjer saobraćaja
8. Eksploatacija željeznica Diplomirani inženjer saobraćaja
Diplomirani mašinski inženjer
9. Osnovi automatike
Diplomirani inženjer elektrotehnike
Tehnologija i organizacija
10. Diplomirani inženjer saobraćaja
prevoza na željeznici
11. Preduzetništvo Diplomirani ekonomista
8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA

- Obrazovni program se organizuje i izvodi u školskom obliku
8. 1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE

Broj časova kod kojih
Redni Ukupno Vrsta nastave se odjeljenje dijeli u
Naziv predmeta Razred grupe
broj časova
T V P T V P
Tehničko crtanje sa
1. nacrtnom I 72 36 36
geometrijom
2. Tehnička mehanika I 108 72 36
3. Osnovi saobraćaja I 72 48 24
Osnovi
4. I 72 72
elektrotehnike
5. I 72 72
željeznice
6. Stabilna postrojenja II 72 72
Saobraćajna
7. II 72 72
psihologija
Vozna sredstva i
8. II 72 72
vuča vozova
Transportno pravo,
9. marketing i II 72 72
špedicija
Organizacija II 72 72
10. prevoza stvari
III 72 72
Organizacija II 108 108
11.
željezničkog III 108 108
242
broj časova
T V P T V P
saobraćaja IV 132 132
Organizacija III 108 108
12. prevoza putnika IV 66 66
Eksploatacija III 72 36 36
13. vučenih vozila IV 66 33 33
Sredstva osiguranja
14. i veze IV 66 66
Transportno
15. računovodstvo IV 66 66
I 72 72 72
Praktična nastava II 72 72 72
16.
III 180 180 180
IV 165 165 165
IZBORNA NASTAVA
I 72
II 72
1. Strani jezik II
III 72
IV 66
I 72 72
Željeznički
2. II 72 72
saobraćajni sistemi
III 72 72
Ekologija i zaštita
3. životne sredine I 72 58 14
I 72 72
II 72 72
Poslovna
5. komunikacija II 72 52 20
II 72 72
6. Zaštita na radu
III 72 72
7. Željeznička kola III 72 72
Eksploatacija III 72 72
8. željeznica
IV 66 66
Osnovi automatike III 72 72

9.
IV 66 66
243
broj časova
T V P T V P
Tehnologija i
III 72 72
organizacija
10.
prevoza na
željeznici IV 66 66
11. Preduzetništvo IV 66 66
T– Teorijska nastava
V– Vježbe
P– Praktična nastava
9. PROFESIONALNA PRAKSA
- Učenici I, II i III razreda nakon završetka nastavne godine obavljaju profesionalnu
praksu u trajanju od 10 dana u skladu sa nastavnim planom.
- Profesionalna praksa se izvodi u radionicama, koje raspolažu kadrovskim i
materijalnim uslovima, u skladu sa obrazovnim programom.
- Za izradu programa profesionalne prakse i njenu realizaciju zadužena je škola.
- Program profesionalne prakse mora biti u korelaciji sa programom stručno
teorijskih predmeta i praktične nastave.
- O realizaciji programa profesionalne prakse učenik je obavezan da vodi dnevnik
profesionalne prakse.
- U dnevniku po danima upisuje sadržaje rada.
- Dnevnik profesionalne prakse potpisuje lice zaduženo za realizaciju programa.
- Podatke o profesionalnoj praksi (ime i prezime, mjesto i vrijeme izvođenja)
evidentiraju se u posebnim rubrikama u odjeljenskim knjigama.
- Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali je uslov za završetak razreda.
10. SLOBODNE AKTIVNOSTI

- Slobodne aktivnosti su sastavni dio nastavnog plana i obrazovnog programa.
- Koncepcija slobodnih aktivnosti zasniva se na tome da doprinesu rasterećenju, a
da pomognu njihovu socijalizaciju, ali i da upotpune, prošire i prodube znanja i
kompetencije.
- Program slobodnih aktivnosti radi škola, polazeći od utvrđenog broja časova u
nastavnom planu (u I, II i III razredu po 36 časova, a u IV 33 časa godišnje).
- Program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godišnjeg plana rada škole.
- Uspješnost na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje, ali su učenici obavezni da
realizuju sadržaje slobodnih aktivnosti.
- Okvirni program slobodnih aktivnosti je sastavni dio Godišnjeg plana rada škole, a
sastoji se iz tri cjeline:
- sadržaji vezani za opšteobrazovno područje: dani sporta, ekološke aktivnosti,
filmske, pozorišne, muzičke predstave i likovne izložbe, posjeta istorijskim
spomenicima, muzejima, sajmu knjiga i dr.
- Obavezni sadržaji vezani za stručno-teorijsko područje: posjete institucijama i
preduzećima koja su stručno vezana s obrazovnim programom koji se realizuje,
posjete sajmovima informatike, tehnike i nastavne tehnologije, učešće na
stručnim predavanjima i takmičenjima u poznavanju određenih oblasti.
- Sadržaji po izboru: učešće u raznim sekcijama :sportska, dramska, literarna,
muzička, likovna, informatička, prva pomoć, saobraćajni propisi, Internet klub i
dr.
- Saradnja sa lokalnom zajednicom.
244
11. SPISAK UČESNIKA KOJI SU UČESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA
- Ž.Pušica, Željeznički prevoz Crne Gore, Podgorica, Prva stručna škola, Nikšić.
- Z. Saveljić,Srednja stručna škola »Ivan Uskoković«, Podgorica.
- S.Kljajić,Srednja stručna škola „Ivan Uskoković“, Podgorica.
- M.Banković, Željeznička infrastruktura Crne Gore,Podgorica.
- M.Vujačić,Željeznički prevoz Crne Gore,Podgorica.
- Ž.Matović,Željeznički prevoz Crne Gore,Podgorica.
- N.Domazetović,Srednja stručna škola „Ivan Uskoković“, Podgorica.
- M.Kaluđerović,Montekargo AD Podgorica.
- Đ.Vućić,Željeznički prevoz Crne Gore,Podgorica.
- V.Todorović, Željeznički prevoz Crne Gore,Podgorica.
- B.Niković, Montekargo AD Podgorica.
- S.Obradović, Centar za stručno obrazovanje,Podgorica.
- V. Koprivica, Centar za stručno obrazovanje,Podgorica.
245

4-01 Saobracajno Transportni Tehnicar

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

4-01 Saobracajno Transportni Tehnicar

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

OBRAZOVNI PROGRAM

OPŠTI DIO ................................................................................................... 3

1. Naziv programa: SAOBRAĆAJNO TRANSPORTNI TEHNIČAR

3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa

4. Uslovi za upis, odnosno uključivanje u program za obrazovanje odraslih

7. Obrazovanje koje se stiče

1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI

1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST

1.2.1. TEHNIČKO CRTANJE SA NACRTNOM GEOMETRIJOM

1. Naziv predmeta: TEHNIČKO CRTANJE SA NACRNOM GEOMETRIJOM

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

10. Povezanost predmeta

1. Naziv predmeta: TEHNIČKA MEHANIKA

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

10. Povezanost predmeta

1. Naziv predmeta: OSNOVI SAOBRAĆAJA

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

1. Naziv predmeta: OSNOVI ELEKTROTEHNIKE

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

10. Povezanost predmeta

1. Naziv predmeta: INFORMACIONI SISTEMI ŽELJEZNICE

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

10. Povezanost predmeta

1. Naziv predmeta: STABILNA POSTROJENJA

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

10. Povezanost predmeta

1. Naziv predmeta: SAOBRAĆAJNA PSIHOLOGIJA

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave