You are on page 1of 14

Sesiones de

aprendizaje
EIB
QUECHUA KAÑARIS
INKAWASI
Cuarto grado de Primaria

1
Sesiones de aprendizaje EIB. Comprensión de Textos Escritos.
Quechua Kañaris Inkawasi
©2016, eloyreyes
Todos los derechos reservados

2
Kañaris Llaqtanchikpaq Miy Unay Rimankunata
YaĈakushunllapa
(QiĈwapi YaĈakuna 1)

YaĈakuna

Ĉakpachiy “Kinchik wamritukuna” “¿Allinlachu purikuyankillapa?”... ima nir


qallarishun.

Wanrakunata tapushun: ¿Ima killapi kananqa kanchik? ¿Tamyachu,


kusa rupaychu, kusa wayra shamuqchu? ¿Imanutaq Wayra Rinan
15 min killaqa?

Llaqtanchikmanta uk yaĉaq –ruku runitu manaqa yuyaq mamita–


willashun wamrakunata parlananpaq imanutaq Wayra Killaqa,
Wayrapaq miy unay yaĉayninta ima.

Chaymanta wamrakunata tapushun:

¿Imapaq kanan waran watukumashanchik?


¿Imata parlamaranchik?
¿Imata kanan yaĉakuyshunllapa?

Chiynu chiynupaqa wamrakunata willanaykipaq imata kanan


yaĉakuyanchik nir: “Kañaris llaqtayninchikpaq ishkay “Miy Unay
Kashanta” yaĉakuyanchikllapa”.

Wamrakunawan parlashun shumaq tukur yaĉakunanpaqllapa:

ALLIN KAWSAYNINCHIKKUNA

 Ukninchik rimatin upallala uyakushunllapa.


 Imata rimanarqa yaĉachikuq willamatinchik rimashun.
 Imatapis rurarqa yanapanakushunllapa.

3
Miy Unay Rimana “Mama Waka” shutiqtaq wamrakunata
Ĉawpi rikachishun
yaĈahiy

2h

Wamrakunata willashun Unay Rimanapaq illakunata alli


chapananpaqllapa. Shamuq tapukuykunawan nannichishun:

4
¿Imata kay illapi rikayankillapa?
¿Imanutaq chay warmiqa? ¿Shipashraqchu mamanachu?
¿Imanutaq runaqa? ¿Pitaq kanqa?
¿Maypitaq kanqa?

¿Imata chay warmisitaqa chay runituwan rurayanqa?


Qaqa illanta rikachir tapuy: ¿Imanulla chay qaqaqa? ¿Pitaq kanqa
chay qaqa warnimullaqa? ¿Imanutaq rikarishakanqa?

Chiynupa tapuyarqa willay: ¿Pipaqtaq parlamashun?


¿Imata parlamashun? ¿Imanutaq yaĉayanki?

Wamrakuna nawpaq yarpushanta willamatinchikqa qillqashun,


chaymanta yaĉanapaq miyqan wamra nishan tarpachisha Unay
Rimana nishanwan.

Kanan shuypiqa tapuy: ¿Imanutaq chiqata kashanta yaĉachunman?

Chayqa…

¿Imata nawichayanchik? ¿Imapaq nawichashun?

 Yaĉanapaq imanu miy unay


Kañaris runakuna kawsashanta.
 Chiñama llaqtapaq miy unay
rimananta.  Yaĉanapaq imapataq chay
unay rimanata kamakachisha
kanqallapa.

Chaymantaqa “Mama Waka” unay rimanata tukuy wamrakunata


aypachishun paykunaraq upallala –chapar chapar–
nawichinampaqllapa.

Nuqanchikna unay rimanata wamrakunapaq shumaq nawichashun.


Yarpachishun wamrakunaqata upallala uyakunanpaqllapa.
Willashun uk wamrana masinkunapaq unay rimanata nawichanqa.

Chintaq wamrakunata tapur pullalla kayta untachishunllapa.


Willashun qillqana nishanta chapar willamanapaq.

Wamrakunawan pullalla qashan kay tapukuykunata


untachishunllapa:

5
¿Imapaq chay
¿Pipaq qillqanata
¿Imata willayanchik?
willamayanchik? kamakachisha
kanqallapa?
–Kusa shumaq shipash
kaqshi.
–Payla “Wayra Punqu” qaqa
yatanlata wasinman –Parlamanapaq
riyaranshi. imanu Wayra kusa
Qillqana shumaq shipashta
Mama Wakapaq –Runa shupakaq yupayllata
1 rumipaq tikraran
uyapakuranshi.
mana warmin
–Wayra qaqaman apakuran kanatin.
warminpaq munar.
–Wayra rumipaq shipashta
tikraranshi.

Qashan chiynulla rurashun kay qillqanapaqpis.

Wamrakunawan pullalla qashan kay tapukuykunata


untachishunllapa:

6
¿Imapaq chay
¿Pipaq qillqanata
¿Imata willayanchik?
willamayanchik? kamakachisha
kanqallapa?
–Kusa shumaq shipash
kaqshi.
–Payla “Wayra Punqu” qaqa
yatanlata wasinman –Parlamanapaq
riyaranshi. imanu Wayra kusa
Qillqana shumaq shipashta
Mama Wakapaq –Runa shupakaq yupayllata
1 rumipaq tikraran
uyapakuranshi.
mana warmin
–Wayra qaqaman apakuran kanatin.
warminpaq munar.
–Wayra rumipaq shipashta
tikraranshi.
–Wayraqa uk runa kusa –Willamanapaq
rukitunash. imanutaq Wayra
–Aqchanqa shapranqa kusa nir.
Qillqana yuraqshi.
Wayrapaq
2 –Unaylla maytapis purinshi. –Kañaris
–Kusa shilya raĉapanqa. llaqtanchikpaq miy
–Imanulapi shilyanta samar unay yaĉayninta
sirakunshi. yaĉanapaq.

Qillqanakunata ishkayninta rikachir wamrakunata tapushun:

¿Ishkaynintin chiyllatachu parlamayanchik? ¿Imapi paykunanullaqa


kanqa? ¿Ishkaynintinpi wayrapaq chiyllatachu willamayanchik?
¿Imapi ukman ukmanqa kanqa?

Wamrakunata nannichishun riqchiq qillqana rurinpi kaqkunata


rikananpaq: qillqana shutinta, illakunata, qallarichiq
rimanakunata, ĉaki rimanakunata ima.

¿Imanutaq kay qillqanaqa? ¿Imanutaq kay qillqanaqa?

 Shutinqa: “Mama Waka”.  Shutinqa: “Wayra”


 Kimsa illakuna: uk shipash,  Uk illala: Wayrapaq.
suqu runitu, uk rumi ima.  Kay rimanakuna: “Uk
 Qallariyan “Miy unay” nir runitush…”, “Kusa
parlamanapaq imanu Wayra rukitunash…”,
kusa shumaq shipashta Aqchanmapis…”, “Uk llakipaq
rumipaq tikraran nir. shilyitash…”, ima
willamayanchik imanutaq
Wayra nir.

7
Chintaq tapushun: ¿Imapaq nawpaq qillqanata
kamakachiskanqallapa? ¿Uknintaqa imapaq qillqashakanqallapa?
Qillqanakunapaq ĉakinpi ĉurashun: ¿Imapaq kay qillqanata
kamakachishakanqalla?

¿Imapaq kay qillqanata ¿Imapaq kay qillqanata


kamakachishakanqalla? kamakachishakanqalla?
 Miy Unay Rimanata
parlamanapaq  Willamanapaq imanutaq
 Kusa shumaq shipash Wayraqa nir.
imanashanta parlamanapaq.

Yuqshiy Wamrakunata willachishun llaqtanchikmanta unay runakuna


yaĉashanta ama qunqanampaqllapa ama pinqakur
yaĉakunanpaqllapa ima.

¿Allinchu suqu runakunaqa yaĉashanqa kanqa?


¿Allinchu nuqanchik yaĉanapaq kanqa? ¿Imapaq?
20 m
¿Ima mushuqta kanan waranqa yaĉakushaykillapa? ¿Imanutaq
yaĉakushani? ¿Imata ruraranchik yaĉakunapaqqa?

8
Qillqanakuna

Wayra
Wayrashi uk runa kusa rukituna, aqchanmapis shapranmapis kusa
yuraqna nir parlanllapa Kañarismanta yuyaq mamitakunaqa ruku
runitukunaqa.

Unayllashi maytapis purir yaĉasha.Qiru rurinkunata


kasha rurinkunata puritin uk llakipaq shilyitashi raĉapanqa.

Chaynu puriyarqa imanupiqa samanshi shilya


raĉapanta kaĉpananpaq. Chaynu tar sirakunankaman
wayraqa–minchita shamuyarpis– qasiran ninllapa.

Kañaris Llaqtapaq Miy Unay Yaĉayninkuna.


Jesús Eloy Reyes Huamán
Qiĉwapi Qillaq

9
Mama WaKa

May unayshi uk kusa shumaq shipash qaqa qichqanta payla –puchkakuqnu


wasinman– riyaq kasha. Chaynu riyatinqa runa shukapaq yupayllata
uyaranshi. Ikiman chapakutinshi nipita ikinpi rikaranchu. Chaynu qashan
qashanshi runa shukapaqta uyapakuranshi.

–Mayqan runataq willakachimanayan– nir yarpuran shipashqa.


–¿Pitaq kanki?– nir qayakutinmapis qaqala yaĉaparan.

Mana nipipis rikaritin shipashqa qallanta urqur rumita aypar –utqa utqaylla– riq
ĉurakaran. Chintaq illaqmanta kusata wayra rikarimur warmitaqa –qallanta itakur–
qaqa aywanman aparanshi. Wayraqa uk runa qichqanman iqachiran. Chay runaqa
Wayra amunshi karan.

–Ama manchamaychu nuqami qamtaqa warmiypaq munashur kaymanqa


apamushushani– niran.
–Qallayta apamutki warmiyki kashqa– shipashqa niran.
Chaynu qallayta rir apamunankaman alsakashaq nirshi
yarpuran shipashqa.

Wayraqa unaylla shipash qallanta iqachiran.


Qallanta makyatinqa shipashqa arnikushanta mañana
allintachu yarparan. Wayraqa shipashta qashan qashan
tarikuyta kamaran nataq shipashqa –kusa suquna
runitu katin– millanar michkata willatinmapis
mana uyaranchu.

Chaymanta Wayraqa piñakur warmitaqa rumipaq tikraranshi. Chayshi, chay


qaqa aywanpiqa kanankaman uk rumi warminulla qallanta aypasha shayan. Chay
rumiqa Mama Waka shutin.

Kañaris Llaqtapaq Miy Unay Rimanankuna.


Jesús Eloy Reyes Huamán
Qiĉwapi Qillaq

10
¿Pipaq ¿Imapaq chay qillqanata
¿Imata willayanchik?
willamayanchik? kamakachisha kanqallapa?

Qillqana
1

Qillqana
2

11
(Castellano)

En esta sesión los estudiantes, leerán dos textos con un alto contenido
cultural en su lengua originaria: una narración y una descripción, para
aprender a reconocer las marcas o indicios del texto, las cuales proporcionan
información que les permite anticipar, plantear hipótesis y recordar datos,
además de interactuar con el texto con mayor facilidad.

AREA CURRICULAR DE COMUNICACION


Competencia Capacidad Indicadores de Desempeño
Formula hipótesis sobre el tipo de texto y
su contenido a partir de los indicios que le
ofrece: imágenes, palabras conocidas,
Infiere e silueta del texto, índice, título.
Comprende interpreta el
textos significado de
Deduce el tema central de un texto de
escritos. los textos
estructura simple, con o sin imágenes.
escritos
Deduce el propósito de un texto de
estructura simple, con y sin imágenes.

12
ANTES DE LA SESION

 Repasa, un día o minutos antes, las actividades que planificaste para


evitar retrasos e imprevistos. No olvides de leer con anticipación los
textos.
 Prepara los materiales que emplearás y que utilizarán tus estudiantes.

MATERIALES O RECURSOS A UTILIZAR

1. Ficha de lectura individual para los estudiantes: texto 1: “Mama


Waka” y texto 2: “Wayra”. También debemos colocar los textos en
papelotes para reconocer las pistas o indicios que contiene cada texto
(título, palabras claves, ilustraciones, pie de página, etc).
2. Ficha de trabajo individual y papelógrafo de tabla con preguntas del
texto 1 y texto 2.
3. Tiras de papel de colores, plumones y otros.
4. Lista de Cotejo.

13
9
8
7
6
5
4
3
2
1


10
Competencia:
Comprende textos escritos.

CAPACIDAD:
LISTA DE COTEJO

Formula hipótesis sobre el


tipo de texto y su contenido a
partir de los indicios que le
ofrece el texto.
Deduce el tema central de un
Infiere e interpreta el significado de los textos escritos

texto de estructura simple.

Deduce el propósito de un
texto de estructura simple.

14

You might also like