You are on page 1of 183
PGS. TRAN HUU QUE (Chi bién) TS. DANG VAN CU - GVC. NGUYEN VAN TUAN ~ = A VE KI THUAT Le TAP HAI (D& duge H6i déng mén hoc cua Bé Gido duc va Dao tao thong qua ding lam tal Jigu giang day trong c4c trrdng dai hoc ki thuét) (Tai ban ln thi bay) —— SaranGate NHA XUAT BAN GIAO DUC LOI NOI DAU Thuc hién chi: truong cdi céch dao tao dai hoc, dudi su chi dao cha Vu Dao tao dai hoc, Hoi ddng mén hoc Hinh hoc hoa hinh va Vé ki thudt cita ede truong dai hoc ki thugt bién soan Iqi chuong trinh mon Ve ki thudt, chuong trinh da duge BO Giéo due va Dao tgo ban hanh nam 1990. Cudn sich Ve ki thugt co kht nay duge viét theo noi dung chuong trinh méi dé. : : . Ngoti phan md dau va phu luc ra, cudn séch gdm cd mudi hai chuong va chia thank haj top. Tap mot gdm cée chuong.: Nhitng tidu chudn v2 trinh bay ban vé - Ve hinh hoc ~ Biéu dién vgt thé - Hinh chiéu truc do - Vé quy ude ren va cde méi ghép - VE quy ude banh rang vi 1d xo, Top mot do Trin Hitu Qué bién sogn. Top hai gdm cde chuong : Dung, sai va nhém be mat - Ban vé chi tiét - Ban vé lap - So dd - Ban vé xdy dung - Tu dong hoa thanh lop ban ve. Phan veé thiét ké ctia chuong 9 - Bén vé ldp do Nguyén Van Tudn bien soqn. Chuong 12 - Ty dong héa thanh lap ban ve do Dang Van Cit bien sogn - Céc phan va cde chuong con Iai cia top hai do Tran Hu Qué bién sogn. Lan t6i bén nay 06 mot 56 sia chia vi bb sung quan trong : @ Ti nam 1990 céc Tiéu chudn Viet Nam duge soGt xét va bien sogn dua theo céc Tis chuén Quéc té ISO. Vi vdy, lan tei bin nay sich duge viet Igi theo cfc tidu chudn moi nhat, hien hanh. © Cée chuong 7 - Dung sai vd nhdm b8 mitt, chuong 8 ~ Ban vé chi titt, chuong 9 - Ban vé lip duge 66 sung thém mét 86 kién thite mdi, phan VE thitt ké cia chuong 9 duge viét Iai houn chinh hon. © Do yeu chu hoc tap va gidng day, phan Tu dong h6a thinh lap ban vé trude day, nay duoc viet thanh mot chuong riéng - chuong 12. Noi dung phong phit, bao gdm céc khdi ni¢m v2 tu dong héa thanh lap bin vé, céc hign thite co ban ve he thong vé bing may tinh dién ti (MTDT), thanh lap bdn vé hai chitu va ba chidu bang MTDT, bude dau dép ing duge vite hoc top va gidng day vé hi thu@t bang MTDT cia céc trudng hitn nay. Can cit theo chuong trinh Vé ki thudt quy dinh cho ting nganh dao tao va cho titng hoe phan, cde gidng vien vd sink vien cb thé sit dung cdc noi dung trong cée chuong muc cia cudn séch nay cho phi: hop. Danh muc céec thi liu tham khdo chink ding dé bien sogn duoc ghi sau méi tep. Cuén Vé ki thuft co khi Tep hai ding lam tai lieu hoe tap cho sinh vien hé chinh quy va hé tai chite thudc khéa nganh co khi va cdc nhém nganh khéc nh : nang lugng, dién tit, héa, thue phdm, dét, luyén kim ... cha cée truong dai hoc ki thugt, va cé thé lam tai ligu tham khdo cho céc cén b6 hi thugt. Ching toi xin chén thanh cdm on: Vu Dao tao dai hoc thude BO Giéo duc va Dao tao, Hoi ding mén Hinh hoc hoa hinh va Vé ki thuét cia céc truong dai hoc ki thu@t da gitip dé ching toi trong qué trinh bién sogn. Vi trinh dd cé han, chée rang cudn sdch cdn c6 thiéu sot, ching toi thanh thuc mong céc ban doc gép ¥ hién. Thu gép ¥ xin giti ve theo dia chi : Nha xuét bdn Giéo duc - 81 Tran Hung Dao - Ha Noi. Cée tao gid Chuong 7 DUNG SAI VA NHAM'BE MAT ‘Tren cdc ban vé co khi, ngoai céc hinh bigu din vA bé¢ kich thuéc ding dé biéu thj hinh dang va d¢ I6n cia chi tiét ra, odn o6 céc kf higu vé dung sai va ldp ghép, vé d0 chinh xéc hinh hoe cia chi tiét, vé nhém bé mat v.v... dé biéu thj chat lugng cia chi tiét. Dé cing la nhiing chi d&n céin thiét cho viéc ché tao, kiém tra va Iép ghép, chi tiét, Trong chuong nay chiing ta sé nghién citu cdc khéi nim od ban va céch ghi kf higu vé nhimg ndi dung trén. 7.1, DUNG SAI VA LAP GHEP | 7.1.1, Dung sai Nety nay trong nén sin xust Ién, cing nhu trong vie aila chita méy méo, ddi hai ofc chi ti€t cimg logi phai od kha nang thay thé cho nhau, ngbifa Ia Kf Ip, céc chi tiét dé khong cfin Sea eae eee ee ee ‘Tinh chat 6 cia chi tit goi IA tinh Idp lan. Dé dam bao tinh l4p ldn, djl ta 6a 6@ theo chiie-naggiobe chi teh tak guy dink pain vi sai s6 cho phép nhét djnh cho céc chi tiét. Pham vi sai 96.cho phép d6 gyi la dung sai. Dungjsai cba kich thuéc duge xéc djnh bang cach quy dink hai kich thudc giéi han cho phép. kkich thuéc chi tiét phai ndm glita hai kich thuéc gidi han dd, - Kich thuée danh nghia : kich Ho thuée ding d8 xéc dinh cdc kich thuée gi6i han va tinh gai léch. Ki higu kich cia chi tit dé xéc dinh kich thuée danh nghia. ~Kich thie thuc : kich thuée duge Sau day 14 mot 86 ten goi, dinh, WPL _| thuée danh nghia eid 16 lA D va cia eit xée dinh bing céch do véi sai 86 cho nghla va ki higu cd lin quan dén dung truc la d. & phép. Minh 7-1 et. sai (H.7-1) : ‘Trong thiét ké, dya theo chifc nang ~ Kich thude gidi han ; hai kich thuéc cho phép, giiia ching chita kich thuéc thuc hodc ching bang kich thuéc thyc. ~ Kich thuéc gidi han lon nhdt : kich thuéc lén hon trong hai kich thuéc gidi han. Ki hi¢u kich thu6e giéi han lén nhét cia Id 1a D,. cia truc lad, ~ Kich thude gidi han nhé nhét : kich thu6c nhé hon trong hai kich thuéc giéi han. Ki higu kich thuéc giéi han nhé nhét cia 16 D,,,,, cla truc lad... ~ Sai léch trén : higu dai 36 gitta kich thuéc giéi han lén nhat va kich thuéc danh nghia Dyyax ~ D = ES ; d ye d = 08) ‘A higu sai Ich trén cda 16 1a: ES ‘Ki higu sai léch trén cia truc Ia : es = Sai léch duéi : higu dai 86 gita kich thu6c gii han nhé nhét va kich thuéc danh nghia yin ~ D = ET; d pin - 4 = ei)- Ki higu eai Igch duéi cia 16 1a: EI - Ki higu sai I¢ch du6i cia truc la : ef. ~ Duong khong : dutmg titong ting voi kich thuéc danh nghia, tit dé dat cdc sai Igch cia cée kich thuée, Nu dung khong nim ngang, thi sai l¢ch duong duge dat phia trén dudng khong , cdn sai Iéch Am duge dat phia duéi dudng khong . ~ Dung sai : higu gitta kich thuéc giéi han lén nb&t va kich thuéc gidi han nhé nbét, hay 1A tri 66 tuy$t d6i cia higu dai 6 gitta sai I¢ch trén va sai lgch duéi. Ki higu dung sai cia 151a Tp, cia tryc lA T,. ° ~ Midn dung sai : mién duge giéi han bdi sai Iéch trén va sai I¢ch du6i. Mién dung sai duge x6c dinh bai tri 06 dung sai va vj tri cia nd 60 véi kich thuéc danh nghla. ‘Vi trl cia mién dung sai so voi dudng “khong” phy thudc vao kich thuéc danh nghla , duge kf higu b&ng chit : ~ Chit hoa : A, B, C,... ZC ding cho 16. ~ Chit thudng : a, b, ¢,... ze ding cho truc. 16 c6 mién dung sai H, v6i tri s6 sai lech duéi bing khong goi la 16 cs ban. ‘Truc c6 mién dung sai h, voi trj 96 sai I¢ch trén bing khong goi la truc cg ban. Mién dung sai J, J, cia I6 va j, j, cla true nim hai bén didng “khong”. Céc vj tri cia mién dung sai kh4c nhau ciia #6 va truc nhu hinh 7-2 (xem trang 7). 7.1.2. Cap chinh xéc Dung sai dic trung cho mite 46 chinh xdc ciia kich thuéc, cing mt kich thuéc danh nghia, néu tr} 6 dung sai c&ng bé thi do chinh xéc cang cao. C&p chinh xéc 1a tap hgp cdc dung sai tugng ting vGi mot mic chinh xéc nh nhau d6i v6i t&t cA céc kich thuée danh nghia. 'TCVN 2244 : 1991 quy dinh 20 cAp chinh xc theo thi ty d chinh xAc gidm dén : 01 ; 0; 15 25.. 18. Céc ep chinh xéc ti 01 dén 5 diing cho cée calfp, dung cy do ;-céc cp chinh x4c tit 6 dén 11 dang cho kich thuéc lép cla c&c m6i ghép ; céc cffp chinh xdc tit 12 dén 18 dang cho kich thuéc ty do. Dung sai cé tri 86 phy thuge vao kich thuéc danh nghia va duge ki hi¢u béi cic chit 86 cia cp chinh xdc. Vi dy : ITO1, ITO, ITI... IT18. 4 A Sai lech én +8 Mich dvong Sai lech duvng az Sai léch dm Hinh 7-2, TCVN 2244 : 1991. Dung sai va l4p ghép phi hgp voi Tiéu chuén quéc tf ISO 286 ; 1988 System of limits and fits _Du6i day 1a trj 66 dung sai tinh bing micromet (vm) cho ede kich thuée ti 8 dén 500mm (bang 7-1). 09 | oo0r | oosz | oss: | oze | oo | oor jose |ss | ze | co | oy | zz |oz | a ja |e |o |» | os - om - oars | cove | oosz | oon | oss | ozs | oe |ocz jon | ce | us | oe | cz |m fa je jz |s je low - oe - oozs | ooze | oz | oon |as | ozs |oze |oz joa |ie | ae | ze jee ta ja le |o |e |sz|se - ose - oar | o06z| oser.| osu |oze | oo | ose’ tsa [ou | zz | ov | oz | oe |w ja jz |sv}e {2 jose - om - oor | 0082 | c0e | 000 | 09 | oor |osz jon joa | es jo | sz [a }a fe |s |se]z2 | a | om - om - cose | o0zz| oon | oe | ors Jose jazz tan jue jos joe jez [a fa jo |» |sz}or js | on - of - arn ooo | 006: | ova | ore jose | ooe jos fon jez | ov joc }a ja je |s je |z | a] eo] oe» of - Ty oosz| oom | ooo | ozo | ose | ose ]om joa |zo joe |se ja fu jz |» |sz}ar|s | eo] os - oc - | ur coz | oo | ove |ozs fore jaz jon ve jzs jee fiz [a je jo |» |sz| a fs |-so | oc - w - oa | oon | oo | ory joxz jom fou oz jer jz fm ju jw ls je-jz2 |aj}eojso| a - o - os} 006 | oss | ove |oze jon jos jos joc |zz ja je jo fe |sz}o [ys |oo]ro| om - o - coz | ose joer |ooe joa jon |sc jer jo la fa je |s fe |oz|s [st | 90] v0 | 9 up cum ovat | 009 oor | osz Jon Jou jos jor |se fn ja je jr je |z | a | eo | so | co © 490 wlafal[ateafaflulole|!esel[e]leo)a}ofe}zefslo| wo 9x wuyue ayo Int Sug 7.1.3. Lap ghép Hai chi tiét Ip vol nhau tao thanh mot méi ghép, chang han ahs brye lp v6i 16, bu long lp v6i dai 6c... Trong mot m6i ghép, chi tist ¢ngoai cd mat bao, chi tiet o ttong cd mdt bj bao, Mat bao o¢ tén chung goi la 16, mat bi bao cd tén chung goi IA truc. Ld va truc od chung mot kich thuée danh nghia, goi 1A kich thuée danh nghia cia méi ghép. Higu gida kich thuéc thyc cia 16 va tryc thé hign dac tinh ldp ghép : Néu kich thuée thc cia 16 16n hon kich thude thyc cia truc thi gitta truc va 16 od dé Ad, ki hiéu do hd la S. Néu kich thuéc thye cia tryc lon hon kich thudc thyc cia 16 thi gia truc va Wed do doi, kf higu do doi la N. L&p ghép duge xéc dinh bai tr] 6 d6 hé hode 6 dei. ‘Tuy theo sy phan b6 cia mién dung sai cia 16 va truc, TCVN 2244 : 1991 chia ra 3 nhom Isp ghép : a) Lap ghép c6 do ba: mién dung sai cia 16 b6 tri trén mién dung sai cia trac (H.7-3). b) Lap ghép c6 do doi: mién dung sai cia 16 b6 tri du6i mién dung sai cia true (H.7-4). Kich th D6 db; lon nhat _Nmax. Ded. . Bide nko nha? Nin TTI Hinh 7-4 c) Lap ghép trung gian : lot Ip shp of th odo ba hog dP dt, én dng oni cia ‘va truc cd thé giao nhau tig phfin hodc toan phan (H.7-5). Cée mién dung sai ti a dén h (tit A dén H) ding cho lp ghép o6 d¢ hé ; céc mién dung sai titj dn ex (tit J dén ZC) disng cho lap ghép od dd doi va ldp ghép trung gian, trong dé lap ghép trung gian thudng ding cfc mién dung sai ti j dén n (tJ dén N), xem hinh 7-2. : Céc kiéu lp ghép duge thyc hién mét trong hai hé théng 16 va truc. + Lap ghép trong hé thong 1b : Mp ght techy ip bY vt dp ddl Uso abies ape Bing, céch ghép céc truc od mién dung sai khéc nhau v6i 15 co ban (H.?-6). i “ 9 Cae kibt lap gheb trong glan | SSS Hinh 7-5 Hinh 7-6 ~ Lép ghép trong hé thong truc: lap ghép trong dé do ho va d9 doi Khée nhau o duge bing * cach ghép che 16 o6 mién dung sai khéc nhau v6i truc og ban (H.7~7). bs b Lap co done “aye Lap co'd6 doy Hinh 7-7 C4c kiéu l4p thudng dung Chon kigu lbp ghép IA mgt vin d6 rft quan trong trong thist ks ving lan quan tre tigp d6n chit Iygng va gié thank cia sin ph&m. Nguti thigt ké dua vio kinh ‘nghiom, vo ofc tai ligu hl thus vic bhng phuong phép tinh toén 48 chon kiéu Ip ghép. Kida lép ghép'cfin phir boygvel ofc ki6u lp duge quy dinh trong tigu chuéin nha nu6e TCVN 2244 : 1991. hs Bang 7-2 gi6i thigu cdc kidw lisp ghép thutng ding theo hé th6ng I6 cia méi ghép tru tron trong cc may méc thong dung. 10 Bang 7-2 chc kiku LAP GHEP THUONG DUNG co ent Chon thp ehink chp xho Liép ghép 6 do hd I6n (khong H7/e8 | He/eg | Ho/do dam bao thing hang, chi tiét dai, giain nd) Thwdng ding cho chi tiét H7it7 chuy8n dong trong bac hay 6,06 boi tron (quay hay trugt) ‘Chi tit diin hudng chinh x40, H7/96 hay quay véi miic chinh xc ‘cao (may céng cy) Bho tinh L&p cf dinh, rit chinh xée, Hem |, 06 thé thao bling tay. C6 th théo Ip duge khong bi dng, KhOng truyén ive duge, tap ghép vdi d9 chinh xéo cao Lép bling | Cé thé théo ldp duge khéng Wo 6p bj héng, truyén due We nhé, lip ghép-vdi d0 ehinh xe cao Lip ghépbiing | Khting thé théo duge néu We 6p dn | khéng phd héng chi tiét, 06 hay gidn nd | thé truyén iyo 1én (vanh banh, |. dui déng_) = Un tien fp ghép trong khung dam, il 1999 1999 1999 1999 1999 1999 1999 1999 1999 1999 1999 1999 1999 1999 1999 1999 1999 1999 1999 1999 ~Bang 7-3 1a céc sai léch gi6i han cla cdc 16 va truc cla cfc kiu ldp thudng ding. ot : Bang 7-3 CAC SAT LBCH CUA LO VA TRUC THUONG DUNG tip volHe Lip v6rH7 ‘Oudng kinb| He] te] gs) ho | js | ks [ms es) aa sir7[oc|nelielue oding | 76° Ol 2] ol+ 2]+ 4]+ 6]+o]/+n]- w]- of 2] ols al cle alee of ef] a) - 4) 2] ol eles] of 2] ef a} -e) 2] of alse aa-6 | t8 Of 4] oft alt ole of+m[ sel aof- wo] 4] oft 6]+ oft 12 {+ 20 oj. e|- of - 5} 2|+ a+ afer] ol aa} 22]. 2] - al 2f+ 1]+ alee we. 0 | t9 Bf 5] ole 4+ 7 [+2] +2 +e). a5] | 5] ols 7]+ 0 [+15 [+ 20 oj- 22|- nm} - 6, 2|+ 1/4 6] +15] of a7|- 2a]. 4] - 9] 2]+ 1+ oles wo-w | tt ef 6] oft s[+ oft |+ 26) 4 1]- a2] 6 |- 6] ols of+ 2 [+ we | 29 ol- a7]- 4] - a} 3|+ 1|+ 7] +98] of- 59]. 36] ] nf ale als zie wee. a0 |* 8h 2 7]. off olen [ew [+a] + 2y]- 40]. 20]. 7] ole 9f+w [oar |e a5 oj- 33]. | - ol 4|+2|+ a+ 22] ‘ol- 7a} at}. 20|- 3) ale 2|+ a+ 22 tao. 50 [8 25[ 9] 0+ 6 [+19 [+ 20]+ 37] + 25]- sole 25]- 9| ole n.]+ w [+ a5|+ 42 of. a1 |- 20] - n]- 5|¢ 2]+ 9|+ 26) 0} s9|- so|-25|- wl]. “s|+ 2]+ 9|+ 26 tiso- 0 |* | 90+ 0 | ols 6]+ 5.[+ 24] + 48) + 90]- 60]- a0] wo] ols w+ 21 [+ 30]+ 51 of- 49|- 23] - 13|- 7]+ 2l+t |+32| 0f- wel- 60|- 20/- wl. 7[+ 2|+ 1 [+ 32 tueo- wo |*22|- 98] 2] oft 6 ]+ 18 ]+ 20]+ 52]+ a5]- 72|- 96]. 2] 0]+ 1 |+ 25]+ 35]+ 50 o}- sal. 27)- 15|- 9|+ 3}+13|+37| 0}-w6)- 71|- 34]- 22)- o|+ 3]4 13 |+ 37 wi zo - 100 |* 25 43 tw] ol 7] + 20 [+ 93] + 61]+ 40]- a5|- a] 14 | ols 14 [+ 20+ 40]+ oe o|- 68|- 32]- 1] 1 + 3|+ 15 |+ 43) 0|- 48 |- a3|- 30]- 25)- 1 [+ 3]+ 15 [+ 43 ta 80 - 250/* 29] 50[- 5] ol+ 7|+24[+97/+70]+ 46|-10]- sol- | ol+ 1 [+ 33+ 46/+ 70 7 O|- 79|- 35]- 20]- 13 |+ 4|+ 17 |+ 50) 0)-172|- 96|- 44]- 29]. 344+ 4]+ 17 |+ 50 ta 250. 346 |* 22) 88) 7] oft 7]+ 27]+ 43]+ 79] + 52]-n0 |- sel. 7 | olt 16 ]+ 36]+ 5e/+ 8 0}- 88|- 40|- 23]- 16 |+ 4|+20]+56| o|-101 |- 108] 40|- 32]- 6 |+ 4}+ 20|+ 58 ta. 400] * 96/62] 8 O|+ 7 |+ 29]+ 46] + 87/+ 67|-125 |- 62|- | ol+ 1 | + 40|+ 57)+ 96 7 o|- 98]- 43]- 28]: 18 |+ 4+ 21/462) 0}-214|- 19]. 54]- 36/- 18] + 4] + 21]+ 62 a 400 « 500] * %|- 68]- 20] o]+ 7[+ 32]+ 50|+ 95] + 6a|-135]- 68|- 20] of+ 20[+ 45]+ 6a| +08 . 0|-108 |- 47}- 27|- 20]+ 5|+23|+68] 0}-232|- 131 |. 60|- 40]- 20|+ 5] + 23]+ 68 = t 1. fbn TE8: 0hp theo) — 20 Bo Bo = BolBo + eBloSloBlo8loR + 6-0 Q 6 + 0-8 0 f+ = 50 |~ 32 0 - 50 0 8 ~ 93 |= 75 |= -43 = 60 |- 110 + %- 30 40 |- 20 ° 0 f+ - 65 |~ 40 ° - 65 ° 73 |- 53 |- 33 |- 21 - 117 |~ 92 |- 52 = 195 |- 130 = 30- 50 |+39 50 |- 25 0 0 {+ 62|- 80 |- 50 0 - 80 0 ° ag |- 64 |~ 39 |- 25 0 |- 2 |- 12 |- 62 = 240 | - 160 - 50- 80 o|+ 74 ° = 100 ° 30, 0 74 = 290 | 190 = 80 - 120 0 |+ 87 |- 120 |~ 72 0 120 0 35 0 |- 207 |~ 160 |- 87 — 340 | - 220 + 120 - 180 0 [+100 {~ 45 |~ 95 0 [+ 250 |- 45 0 = 40 0 |= 245 |~ 185 |- 100 0 | — 395 |- 250 + 180- 260 0 — 170 0 . - 46 = 480 |- 290 + 250- 315 0 = 190 0 = 52 - 510 |- 320 0 Bolfo 18 7.1.5. CAch ghi dung sai kich thuéc va ldp ghép . ‘TCVN 5706 : 1993 qui tc ghi sai I¢ch gi6i han kich thuée quy dinh céch ghi dung sai kich thuée dai va kich thud géc trén ede ban vé ki thugt. Ti¢u chudin nay phi hgp véi Tiéu chufin quéc tf ISO 406 : 1987 Technical drawings - Tolerancing of linear and angular dimensions. - 1. Don vj do Cée sai léch kich thuée o6 cing don vj do véi kich thuéc danh nghia. Hai sai léch gi6i han cia cing mot kich thu6c cd 86 lugng 26 thap phan nhu nhau ; trit trudng hop mot trong hai sai Iéch giéi han bang khong thi chi ghi s6 "0". ‘Vite ghi dung sai khong phy thuge vao pong phép gia cong, do dac hodc kiém tra. 2. Céch ghi dung sai kich thudc trén ban vé chi tiét ~ Mot kich thuéc od dung sai gm cde thanh phén nhy sau : a) Kich thutéc danh nghia ; b) Ki higu dung sai ‘Thi dy : 30f7. Néu ben canh kich thuée danh nghia va ki higu dung sai cfin ghi tri 96 sai Ich hoac kich Syue gthnCphat gl cE af eng, aga Gan. 29,91 Thi dy : 80f7| Ge: 969) ~ Cho phép ghi dung sai trong bang riéng Thi dy: i 018 © 18H7 eo = 0,032 1208 ps8 D6i voi cdc kich thutc 05 do chinh xéc théip, od thé ghi chung trj 86 va déu cha céc sai lech gi6i han trong yéu cfu ki thuat cia ban vé ~ Mot kich thuéc es dung sai gém cde thanh phéin sau : a) Kich thuéc danh nghia b) Tri 86 cdc sai lech idi han Do lon ca chi 86 thé hien trj 96 sai I¢ch giéi hen nhé hose bling do lén cia chit 6 kich thuée danh nghia +01 +01 Thi dy : Banos 8270 Néu mot sai I¢ch giéi han bing khong th} chi ghi s6 "0" Thi dy : 32! 0,2 ~ Néu dung sai d6i xitng so voi kich thuéc dank nghia, thi ghi tri 06 cia céc sai Igch gidi han v6i du + 6 phia truéc, khi dé do l6n cia chit 86 sai l¢ch gidi han bang d9 1én cba chit 96 kich thu6c danh nghia Thi dy : 32 + 0,1 14 ~ Che lh thie git han dg th hita Mog ich the gg. wt gh @ platen va kich thuéc gi6i han nhé nhét ghi 3 phia duéi Thi dy : 32,198 82,195 _ Nee mt lh ae ile mgt 6 bpm nb ant hogs Jon st, gl gh a hone chit "max" sau chit s6 kich thu6e dé Thi du : 30,5 min ~ ' - Néu hai phéin cha mot bé mat o¢ cing mot kich thuée danh nghia, nhitng od dung sai khéc nhau, thi ding nét lién manh lam dung phan céch va ghi kich thude riéng cho timg phéin. Khong ké dutmg phan céch qua ving gach gach cia mat cAt (H.7-8). Son KW a) - b) 20F7 3, Cfich ghi dung eai kich thu6c trén ban vé lip ~ Mot keh thade cia mél ghép of dung sal gbm cfc thin phn nbs sau: a) Kich thuéc danh nghla cia truc va 16 b) Ki higu dung eai cia 18 ©) Ki higu dung sai cia truc. Kf higu dung sai cia 16 ghi 4 truéc, hode ghi 6 phia trén ki higu dung sai cia truc (H.7-9) ~ Néu cfin ghi thém cfc tri 96 sai Ich gi6i han thi chc trf 85 nay duge ghi trong ngoae don (H.7-10) . [+aoer DIOF7\+0,020 1,013 } p30 46 (2 a) ») Hiah 7-9 Hinh 7-10 ~Cho phép kich thuéc méi thanh phdn cila mé6i ghép duge ghi sau tén goi hoge sau 96 vj tri cda méi thanh phén. Kich thuée ca 15 ghi 3 phfa trén, kich thuéc cla tryc ghi 6 duéi (7-11) . +03 LEO 50 +91 ee Truc $30 -22 2950 a) b) Hinh 7-11 4, Cch ghi dung sai oda kich thuée géc Céic quy tée vé ghi dung sai cia kich thuée dai cing ap dung cho cach ghi dung sai cia kich thuée géc, chi Khéc la don vj do cta kich thudc danh nghla va sai lgch cia kich thude gdc la d®, phit, giay. - N6u tri 86 sai léch cha kich thuéc géc 1a mt 86 phut, thi truéc a6 phut nay phai ghi "0™ ~ 0°15" 0°30" : < - N&u tri 86 sai Iéch cia kich thuéc gic la mot 66 giay, thi truéc 66 giay nay phai ghi"0°0” Thi dy: 60°10" + 0°0'30” ~ Cho phép diing 96 thap phan ciia d9 dé ghi kich thuée gsc Thi dy: 15,5° + 0,25° ; —15,25° 14,75° Thi dy : 30° 7.1.6. Kiém tra c4c kich thuéc l4p ghép Cée kich thuéc lp ghép.cia chi tist duge kim tta bang nhGing dung cu do goi IA calip gidi hn. DE kiém tra kich thuée lp ghép cla 16 ding calfp. nat, cia truc ding calfp cap (H.7-12)._ Mot déu eta calip ding dé kiém tra kich thuéc 66 sai lech gi6i han tren Ia ddu thong qua, con déu kia dimg 48 'kiém tra Kich thuéc ¢6 sai léch gidi han- duél, 1A déu khong thong qua. » » Minh 7-12 16 7.2 DUNG SAI HINH DANG VA VI TRI BE MAT Dé dam bao tinh lp ldn cia chi tiét, ngoai yéu cfu vé dd chinh xéc kich thude ra, cn o5 dO chinh xéc hinh dang hinh hoc va d@ chinh xéc vi tri bé mat ciia chi tiét. DO chinh xéc hinh dang va vi tri bé mat duge biéu thi bang dung sai hinh dang va dung sai vj tri bé mat. Dung sai hinh dang 1a dung sai cla bé mat thyc cla chi tiét so véi bé mat hinh hoc If tuéng: (b6 mat xfc dinh bdi cc kich thuéc trén ban vé). Dung sai vj tri 1a dung sai vi tri danh nghia cia bé mat (dudng truc hay mat phAng d6i xting) so véi chudn, hay dung sai vi tri danh nghia giita cdc bé mat cia chi tiét. Vi tri danh nghia duge xdc dinh béi kich thuéc danh nghia giita céc bé mat dugc khdo sat. 7.2.1 Quy dinh chung Dung sai hinh dang va vi tri dugc ghi bang ki hiéu va tri 86 trén cdc hinh biéu dién hoac ghi bang ldi van trong cc yéu céiu ki thuat cia ban vé theo TCVN 5906 : 1995 Dung sai hinh dang va vi tri. Tiéu chudin nay phi hgp véi Tiéu chufin quéc té ISO 1101 : 1983 Technical drawings’ Tolerances of form, orientation, location and run-out. ~ Dung sai hinh dang va vj tri chi duge ghi 6 ché cn thiét ciia chi tiét, nh&m dam bdo chite nang va tinh d6i lin cia chi tiét. ~ Khi chi dung sai kich thuéc, thi dung sai nay da bao ham cA dung sai hinh dang va vj tri. ~ N6u pham vi dung sai hinh dang va vj tri khéc véi pham vi dung sai kich thuéc cla mot y6u t6, thi céin phai ghi dung sai hinh dang va vj tri cua yéu t6 dé. ~ Dung sai hinh dang va vj tri duge ghi ngay ca khi khong ghi dung sai kich thuéc. ~ Cée chi dan vé dung sai hinh dang va vj tri khong nh&t thiét bao g6ém céc chi din vé phuong phap gia cng, do lung hay diéu chinh. ~ Dung sai hinh dang va vj tri cia mot yéu t6 hinh hoc (diém, dudng, mat hay mat phang 46i xing...) xc dinh mién chtéa yéu. t6 46. ~ Yu t6 duge quy dinh dung sai ed thé cd hinh dang hay huéng bat ki 6 trong mién dung sai, tri trudng hop da cd chi d&n trong phan chi thich. . ~ Dung sai dutge ghi 1A dung sai cia toan bd chiéu dai hay toan bd bé mat cua yéu t6, trit trudng hgp od chi din. ~ Y6u t6 chudin la yu t6 ma ti dé xéc dinh dung sai vj tri, huéng hay.d6 dao. Hinh dang yéu t6 chugn cfin da chinh xéc, trong trudng hgp cfin thiét phi ghi dung sai cho cfc yéu t6 chufin, 7.2.2 Kf higu Dung sai hinh dang va vj tri bé mat duge chi dan trén cfc ban vé bang cdc ki hiéu quy dinh bang 7-4 : ‘ 2.KTCK.TS. uu ‘DO thang 90 phang 96 tron Dung sai hinh dang 6 try Profin cda dudng Profin eda mat 0 song song Dung sai nuéng | D9 vutng géo 0 nghiéng vi teh Dung sai vi tri | D9 déng tam hay do déng truc D9 déi xing ‘Don Dung sai d0 dao Toan phén 7.2.3 Chi dan tran ban vé ~Nhiing chi dni cfin thiet v6 dung sai va vi tri duge ghi trong khung chit nhgt. Khung nay duge chia ra hai hay nhiéu 6 (H.7-13), trong dé ghi theo thit ty tit tréi sang phai nhu sau : © the nbat : kf higu dung sai theo bang’ 7~4 © tht hai : tri 86 dung sai (tri s6 téng cong) os cing don vi =o] PAGES] do v6i kich thuéc thAng ; véi dau $ 6 tritéc tri s6, néu mién dung a S sai lA tron hay tru ; voi dau "edu $" 6 truée tri 96, néu mién dung sai lA cfu. ; : O thit ba : chit cAi hoa la kf higu chufin, trong truémg hop cfin thiét. ~ Khung chit nhat duge n6i v6i you t6 ghi dung sai bang duang dan nét lién manh, cu6i dutng dn od mai tén chi vao : + dutng bao yéu t6 hay dutng kéo dai cta nd (nhung khong phai dutng kich thuéc), néu dung sai thuge vé dudng hay mat dé (H.7-14), inh 7-13 + dudmg kich thuéc‘kéo dai cia dutng kinh, néu dung sai lién quan d6n dung tryc hay mat phing d6i xdng cia y6u t6 duge ghi kich thud (H.7-15). yess co po a) ») + dudng truc, khi dung sai thuge dutng truc hay mat phéng d6i xiing chung cho nbiéu yéu 16 (H.7-16). - Khung chit nhat duge n6i v6i y6u t6 chugin bang dudng din nét lién manh, cudi dung din 06 tam gide tO den va dat tai: + dubng bao hay dung kéo dai cia nd (nhung khong phai la dutng kich thudc), néu chudin la dutng hay mat (H.7-17) tL re ty a E— +} a) b) Hinh 7-16 inh 7-17 + dudng kich thuée kéo dai cla dudng kink, néu chun JA dung truc hay mat phdng d6i xing cita chi tiét duge ghi kich thutée (H.7-18). +dudng truc hay mat phing d6i xttng chung cho nhieu y€u t6, n6u dudng truc dé duge xée dink da chinh x4 (H.7-19). fes fetes a) b) a) Hinh 7-18 Hinh 7-i9 ‘N6u khung chit nhét khong thé n6i duge v6i yéu t6 chudn, thi ding chit hoa 46 ki hiéu chudn (H.7-20), chit hoa dé cing duge ghi trong khung chit nhét lien-quan. Ding cfc chit hoa khéc nhau dé ki higu cfc chun khée nhau, Minh 7-20 19 --N@a hai y6u t6 cd vai tro ‘nhut nhau thi khong ghi chudn (H.7-21). ~ Néu cfin ghi dung sai cho mét d6 dai xée dinh, thi kich thuée do dai dé duge ghi sau trj 86 dung sai va phan cach bing mét gach nghiéng (H.7-22). = Néu dung sai d6 dai gidi han nhé hon va cing loai véi dung sai do dai toan bd, thi dung sai do dai gidi han duge ghi dudi dung sai do dai toan bo (H.7-23). dob [(7{0.017100]B OA 105700 Hinh 7-21 Hinh 7-22, Hinh 7-23 - "Nguyen the gidi han lin nhdt ciia vat lieu" duge ki higu bang chit M va duge ghi sau : + tri sO dung sai ; + chit kf higu chudn + tri 6 dung sai va chit ki hig chufin (H,7-24). (o]go04 Oa] (o]o0.04[a WD OLIN) a) » : °) ‘Winh 7-24 7.2.4 Cac thf du Bang 7-5 néu Ién céc th{ du ghi chi déin dung sai hinh dang va vi tri trén ban vé Bang 7-5 THI DY CH DAN DUNG SAI HINH DANG VA VJ TRE BE MAT TREN BAN VE Deng dung eal GHi tran ban ve Gidi thioh Dung sai do thing cua mat con oomm 1. Dung gai d9 thang | O25 Dung sai a ‘thing cua bé mat |" larjoo| 0,25mm trén toan bo chiéu dai va Dirnm trén chiéu.dai 100mm 20 2. Dung sai dé phing Dung sai do phing cda bé mat O.imm Dung.sai dd phing cua bé mat O,imm trén dién tich 100 x 100mm 3. Dung sai dO tron Dung sai dO tron cia mat try 092mm, Dung sai dd trdn cua mat cn 02mm 4. Dung sai dO try Dung sai dO try cua try 004mm Dung sal dé fry oda true 0,0%mm trén chiéu dai 50mm. Dung sai dé trdn cia trye 004mm 5. Dung sai profin oda dudng Dung sai gida hai dutng bao c&e dung tren 6 dutng inn 0,04mm va 66 tam thude. dudng prOfin hinh hoc dang. 6. Dung sai d0 song song Dung sai do song song cla bé mat d6i vai mat A 002mm 21 7. Dung sai d® vung ge Dung sai dO vubng géc cia bé mé&t d6i véi mat A 002mm Dung sai dd vutng géc cua dudng tam 18 déi véi dudng tam 16 A 006mm 8. Dung sai d0 nghiéng Dung sai 6 nghiéng cde dudng ‘tam 15 véi mat A 008mm 9, Dung sai do déng tam Dung sai d0 déng tam cua 1 déi vai 15 40,08mm 10. Dung sai do déi xting. Dung sai d6 d6i xiing cua rinh T 0.05mm, chudn 1& mat phang d6i xing A ‘th Dung sai vi tr Dung sai vi tri oda dudng tém 15 ¢ 006mm 12 Dung sai do dao hudng cho truée: Dung sai d@ déo theo huéng mai tén Ojmm oda mat nén Adi vidi dudng truco cua mat C 18. Dung sai do ddo hudng kinh | Dung sai dd dado huting try0: tr8n dung kinh 20mm déi vai dudng ‘frye m&t A Omm : 14, Dung sai 0 ddo huéng truc Dung sai é gida hal mat tru 06 chung dung truc vai mat try chudn A va céch nhau mot khoang 0.4m. 18. Dung sai dO déo toan phéin huéng kc oo 7.3. NHAM BE MAT 7.3.1. Khai niém chung Sau khi gia cong, bé mat ciia chi tiét khong’ bang phiAng mét cdch tuyét d6i, nghla lA khong dat duge bé mat hinh hoc Ii tuéng. Néu quan s&t bé mat cla chi tiét dudi kfnh hién vi, ‘ta 66 thiy duge nhiing mép m6 do vét dao gia cng luu Iqi'trén bé mat cua chi tiét. Nhém b2 mata tep hep nhing mip m0 os bude tong déi nhd trén bé mst thy cin chi tiét duge xét trong pham vi chiéu dai chufn. Hinh 7-25 la hinh vé phéng to profin cia bé mat chi tiét trong gidi han chiéu dai chugin I. Dudng trung binh (m) cia profin duge xéc dinh sao cho tng dién tich céc ta 16i bang t6ng dign tich cde phan 16m : FL+F34+..+Fri = Fo+Fat+...+Fo Z Minh 7-25 23 Nhém bé mat dugc dénh gid theo mOt trong hai chi tiéu sau : a) Sai léch 36 hoe trung bink cita profin (R,) :1a tri 86-trung binh céc khodng céch tit nhiing diém cia profin do duge dén duong trung binh cia né trong gidi han chiéu dai chufin (tri 96 c&c khoang céch Ify theo tri s6 tuyét d6i) : R, 1" = 7S ly@lax 0 Tinh gan dang : aa 2D ty 4) Chidu cao map mé cita profin theo 10 diém (R,) : la tri s6 trung binh cba nhitng khoang c4ch tit nam dinh cao nhét va nam déy th&p nht cia profin do dugc trong gidi han chiéu dai chudn : 3 5 8, = 5 (2 lBinal + 3, 'ini!) 7.3.2. DO nham be mat Nhém bé mat duge thé hién bing dO nhém bé mat. TCVN 2511 : 1995 quy dinh 14 efp do nhém va tri 86 cila céc thong 56 nh4m R, va R, (xem bang 7-6). Tr 96 nhém cang bé thi bé m3t cdng nh&n. Vige chon chi tiéu R, hod R, 1a tiy theo chit lugng yéu cfu cia bé mat va dac tinh két céu cia bé mat. Trong sin xudt thutmg ding chi tiéu R, dé dinh gid ec bé mat cd do nhdm trung binh. Déi voi nhitng bé mat cd dO nhém qué thd hodc rt tinh thi ding chi ti¢u R,, vi nd dénh gid chinh xéc hon, : ‘Tuy theo diéu kign lam vige va tinh chét sit dung cia cdc bé mat chi tist mA x4c djnh cfip do nhém. Céc bé mat tip xtc yéu cau thong 86 nh4m cé tri s6 bé, céc bé mat khOng tiép xtc yeu clu thong 96 nhém,cé tri 96 16n. DQ chinh xéc cia kich thuéc cang cao, yeu clu thong 96 nhém o¢ tri 66 cang bé. Céc bé mat cia chi ti€t e5 cc do nhém khée nhau, ddi hdi cde phutong phép gia cdng khéc nhau. Bé mat c6 trj 6 thong 96 nhém cang bé ddi héi gia cng cang tinh vi. 24 Bang 7-6 BO NHAM BE MAT Théng #6 nhém ae ae a 2 86 nhém (um) eae Aa Re 1 = = tu 320 dn 2 = - dui 60 * 3 2 ao a7 - S a 5 ee - 720 a th 25 dén 20 - 2 e b ad 200" 8 = c "16 ts - a ss 100 7 b . 400." 0,80 - 9 7 ie foe = 18 a “063 aso - 7 b "950 040 - © * odo "ase - a + og2 * 025 - 5 b "025 + | O20 - c "020 + Ow - a "0160 1s = a b "975 * O10 - e a cn) - 025 a "9080 * 9963 - f > * ones * 0050 - e “ps0 * 080 - a “9040 * ose - 2 b “9032 * 0025 - e “9025 * 0020 soe a ~ WwW 0100 dé 0,080 fa 6 = dud 0.080 * 0.063 of - en en) 008 5 = * 9050 * = o40 4 ae *. 9040" opsa "ose * 0925 Bang 7 ~ 7 trinh bay cp 49 nhém bé mat va phuong phép gia cong. CAP DO NHAN VA CAC PHUONG PHAP GIA CONG Chp 48 nhin Gia cong Tinh chs Bén tinh ché Cit (bling oxy) Cua Mai Bao Khoan Phay canh 7 Phay mat ment —— Chudt Tién trong Doa Tign dao kim ouong Ra chinh xéc Réda ‘Danh bong Situ tinh ché 06'thé dat dude 7.3.3. CAch ghi ki higu nhém be mat 'TCVN 5707 : 1993 Ki higu nham bé mat trén ban vé ki thuat quy dinh cdc kf hiéu nh4m bé miét va cdch ghi kf hi¢u nhém bé mat trén céc ban vé chi tiét. Tiéu chufin nay phi hyp véi Tiéu chudn quéc t8 ISO 1802 : 1978 Indicating symbols of surface roughness on technical drawings. 1) Cée kf higu ~ Cf&c ki higw nhém bé mat ed dang nhu hinh 7 ~ 26a, b, c. a) Kf higu 6 hinh 7-26g ding trong’trudng hop khong quy dinh phuong phép gia cong Iéin cui d6i v6i bé mat. 7 26 b) Kihigu 4 binh 7-26b ding trong trudng hop bé mat duge gia cOng bing phuong phép tach ween bé J6p vat ligu, thi dy ti¢n, phay, a bao, mai... , : ) Ki hieu & inh 7-26c ding cho bé mat duge gia cong bing *) » Phuong phép lchong téch bé Iép a vat lieu, thi dy rén, d@p, déc, cén... Ki higu nay cing cdn ding cho bé mat da duge gia cOng bing phuong phép nao dé ¢ giai dogn truéc, dén gisi doan thudc ban vé nay khong cfin gia cong gi thém, nghia 1A dé nguy6n bé mat nhv trang théi ban d4u. ~ Kich thuéc cia cdc ki hiéu nh4m bé mat phy thudc vao do Idn va d6 phic tap cua ban vé va dude xéc dinh theo khé h cia chit sO kich thuéc ghi trén cing ban vé nét vé bang 0,1h. (H. 7-27). 502 *« ; < a) 9 * by ‘Hinh 7-27 _ 7 Khicéin quy djnh mot phuong phép gia cong duy nhitt, th{ du : mai, danh béng... hofic khi cfin ghi thém céc chi dan khéc thi phai vé thém m6t gid vao c&c ki hiéu (H. 7-28). y o Mibh 7-28 2) Ki higu huéng map mo Ki higu huéng mip m6 duge néu trong bang 7 - 8 du6i day Kich thuéc cia céc kf hi¢u huéng mp m6 xée djnh theo khé h cia chit s6 kich thuéc ghi trén ban vé. Bang 7 ~8 Cc mép m6 tao thanh céc dudng 06 huéng vudng géc véi dudng biduein bs mat can ghi nhém tra ban ve Cc map mé tao thanh-ofe dugng song song véi duang biéy ibn bé mat c&n ghi nhém trén ban vé. Céc mp mé tao thanh céc dudng nghiéng vé hai phia khée nhau, so véi dudng biéu dién_bé mat cén ghi nhém tron ban v8 Cc _mép md tgo thanh cdc dung c6 nhiéu hudng knéc nhau Cac map md tao thanh céc duang trén déng tam vdi tam ua b& mat edn ghi nhém Che mfp m6 tao thanh céc dudng géin nhu huéng vao tam eda bé mat cn ghi nh&m Cho mép m8 tao: thanh c&e diém phan b6 khé déu trén bé mat odin ghi nha (vi dy sau khi gia cOng bling tia tia dign) 8) Vj tri cée thong 66 nh4m ~ Vj trl ede thong 66 nhém va ki higu huéng map mo duge quy dink nhut hinh 7 - 29 ‘Vi tri A ghi tri 36 cda théng s6 nhém R,, Vj tri B ghi trj s6 chiéu dai chusin, Vi tri C ghi kf higu huéng map mo " Vj tri D ghi phuong phép gia cOng hode e4c chi din khéc Vi tri E ghi luggg du gia ong Vi tei F ghi kf higu va trj 06 cia cic thong 86 nhém R, ; Box’ 8,15 t, va dat ching trong ngode [ec Minh 7-29 " Kich thuée céc chit va chit s6 bang kh6 h cia chit 86 k{ch thuéc ghi trén ban vé 4) Quy tic ghi ki higu nhém ~ Ki higu nhém bé mat duge ghi tr¥c tiép trén dudng bao bé mat, hogc trén dung kéo dai cia dung bao (H. 7-30). Dinh ki higu nham chi vao bé mat va chit 96 ghi trén ki higu phai ghi ding theo quy tée ghi kich thuéc 44 duge quy dinh trong TCVN 9 : 1993 (H. 7-31) ~ Trung hop thi6u ché cho phép ghi ki higu nhdm trén dudng kich thude, hose ghi trén gié ngang cha dung din, mdi ten déu dung dn chi vao bé mat (H. 7-32). Minh 7-30 ~ M6i bé mat chi ghi kf higu do nhém mét fin. Néu cdc phn cia cing mot bé mat od cp do nham khée nhau thi vé dugng phan cach bang nét manh giifa céc phén va ghi ki hiéu nh4m cho ting phén (H. 7-33a). Duong phn céch khong duge vach qua ving kf higu vat lieu tren mat edt (H. 7-83b). ~ Néu tat c& cc bé mat cha chi tiét c6 cing mét cp do nhdém thi khong Hinh 7-31 32) Minh 1-33 ( Nd Minh 7-32 ghi kf higu nh4m trén hinh biéu din ma ghi chung 6 géc phia trén bén phai cia ban vé (H. 1-84) ~ Néu phfin lén cdc bé mit cia chi tiét od cing mot cp do nhém thi ghi kf higu nhém chung 6 géc phia trén bén phai cia bin vé kém theo ki higu dat trong ngoge don (H. 7-35). Hinh 7-34 Minh 7-35 Ki higu nhém cila céc bé mat cdn lai duge ghi truc tiép trén hinh biéu dién. — N6u chi tit co bé mat phitc tap c6 cing cffp d9 nhém thi ding chit hoa dé ki higu bé mat dé va dé nhdém duge ghi trong phén yéu cfu ki thuat cia ban vé. Thi dy "nhém cia b2 mat A: R, = 1,6". Trong trudng hgp nay bé mat duge vién bAng nét chim gach dam va chit ki higu ~ dhige ghi trén gid ngang cia dutng din. (H. 7-36). : = Neu ofc phn ti gi6ng nha (16, inh, ring.) 0S cing mbt ep dd ham va 96 hupng oe phn tit d& duge chi r6 trén ban vé thi chi ghi ki higu nhém cho mét phan ti trén hinh biéu dién. - Cho phép ding cAch ghi don gidn dé ghi nhém bé mat, phén giai thich céch ghi don gidn duge dat canh hinh biéu dién hoac dat 6 géc phia trén ban vé (H. 7-37) .Hinb 7-36 ~ Kf higu nhém bé mat lam viée cia rang cla c4c bénh rang, then hoa than khai duge ghi trén mat “chia, n&u profin rang khong duge thé hien (H. 7-38) ~ Kf higu nhdm.bé mat cia profin ren dito. ghi true tip len profin ren, ho&e ghi trén dutng gidng kich thuéc hodc trén dutng a) ») °) kich thuéc cla ren (H. 7- 89) Hah 7-38 80 ~ Néu ofc bé mat bao quanh cia chi tiét o6 cing cap do née th kt Meuahdad age ghi mot Ifin va kém theo chi "bao quanh” (H..7~40). ois ig aA ote genrt ie) ¢ A a) b) Hinh 7-39 Hinh 7-40 ~ Trj 66 nhém cua lép phi bé mat duge ghi trén dudng chm gach dam bigu dién lop phd. Khi céin cho phép ghi nhém bé mat truée khi phi (H. 7~41) - Nhém bé oe hhode nhiéu thong s6 nhu sau: R, 5 R, 3 Rina § Spq 3 8 vat, i heap Saas een" tren Wl hidunhims tng eh cht, Céc théng 96 cdn lai, phai ghi r6 chit kf hiéu va tri sé nham. ‘Thi dy : Ma tim Hinh 7-41 R, 60;5,,63 ;8 2,5... - Nu thong 86 duge ghi mot gid tri thi do la gié tri Ién nh&t cho phép. Khi cfin ghi 16 -khodng gid tri cia mot thong s6, thi ghi hai dong: Dong trén chi gié tri lon nhét va dong duéi chi gid trj nhé nhait cho phép, thi du : 1,00 . 0,080 . 0,08 0.63 >, 0032 + Reax 9,32 ~ N6u ding R, hoac R, dé ghi thong 96 nhém thi khong cfm thiét ghi chiéu dai chufn vi chiéu dai chun 48 duge quy dinh trong tiéu chufn: 7.3.4. Ghi c&c chi din-v& cdc l6p phu va nhiét luyén 'TCVN 5708 : 1993 chi din vé cdc. l6p phi, nhiét Juyén quy inh phuong phép ghi,chi dn v6 cfc I6p phi bé mat va phuong ph4p ghi cdc chi din vé.nhiét luyén, va cde dang gia cing khée cia cdc chi tiét trén ban vé kd thuat, ‘Titu chudn nay phi hop véi Tiéu chudn quéc +6 ISO. 1302: 1978 ehniead drawings - Indication of coatings and heat treatments on technical drawings. 1) Ghi ede chi din vé eéc lép phi: ~ Kf higu quy u6c cde 1ép pha bé mat va abting chi dn of thit eta ee lp phe due ght trong phén yéu cfu KI thudt cia ban vé. ~ B6 mat cfin phi duge ki hieu bing chit hoa viét tren gid cia dirding dn co mai ten chi vao bé mat dé (H. 7-42) N6u chi tiét cd nhiéu bé mat khéc nhau cé cing mot lopi lop phi; thi cdc bé'mat dé duge ki higu cing mot chit hoa va trong chi din ghi "cdc mt A phil...” ” 31 ~ Cée bé. mat cia chi tiét.cé lp phi khée nhau duge kf higu.bing chi hoa khdc nhau va trong chi dén ghi "mt A phi... cdn cde mat B phi..." (H. 1-43) A B a/ Wink 7-42 Hin 7-43 - Néu phéin ién céc bé mat cia mét chi tiét o6 lép phi ciing loai, cdn cc mat khéc c¢ lp phi khéc loai, hoc khong pha thi trong chi d4n ghi "mdt A phi..., cdn Iai..." hode "phi... trit mat A* — N6u chi tiét od bé mat phitc tap cd Iép phi toan bd hoae mot phéin bé mat thi phén duge pha duge vién bang nét chim gach dam va kf higu bing chit hoa (H. 7-44) a) b) ° Minh 7-44 Cho phép ghi tryc ti6p céc chi din vé diac tinh lop phi trén gid cia dudng din ngay trén hinh bi8u dién ma khong en ghi vao phén yéu cfu ki thugt cha ban vé. 2) Ghi chi dfn vé nhiét Iuyén va cfc dang gia cong khéc ~ Trén ban vé cua chi giét duge nhiét luyén, héa - nhiét luyén hay céc dang gia cOng khéc, phai ghi rd co tinh cia vat liu sau khi gia cOng. Thi dy : do cing (HRC ; HRB ; HRA ; HB ; HY...) gioi han bén ; giéi’han dan hi ; 46 dai va dap... ~ Do sau gia cdng duge ki higu bang chit h. Cac tri 86 dO sAu gia céng va co tinh cila vat ligu duge ght trong khoang giéi han, thi du :"h 0,7...0,9 ; HRC 40... 48" hobe "h 0,9 + 0,1; HRC 42 + 2". Cho phép ghi co tinh cha vat ligu theo kiéu : "HB > 240", - Néu t&t ch cic.bé mat cba chi tist duge gia obng nhu hau, thi trong yéu c4u. ki thuat, ghi chi din theo kiéu : "HRC 40 ... 50" ; hose "thm céicbon, h 0,7 ... 0,8; HRC 58... 62". ~ Néu chi ti6t o bé mat phitc tap od cing mot céch | gia cOng va cing mOt chi tiéu co tinh, thi bé mat dd duge Minh 7-45 32 : ( vién bang nét chm gach dam va duge ki hiéu bang mOt chit hoa (H. 7-46). \ - Céc bé mat cua chi tiét ed céch gia cOng khéc nhau duge ki higu bing cdc chit hoa khdc nhau (H. 7-46) va duge ghi chi ddn theo kiéu : "B2 mat A: HRC 38 ..: .45 ; b2 mat B: HRC 50... = NBu ch ed mt phn b6 mgt duge ga cong, phn cdn nt Khong duge ga cong hote gia cong bing phuong phép khéc, th! cfin vé dudng phan cach bang nét lién manh va ghi r6 kich thuée xéc dinh bé mat (H. 7-47) A _B e gn ay Bye teas _ Hinh 7-46 Hinh 7-47 ~ Cho phép ghi tryc tip chi din v6 phuong phép gia cong co tinh ci vet liga va ofc chi lin Khée tren gil ~ Khi céin thiet hai chi 30 cbd thi do cang va ghi ikich thuéc xéc djnh yj tri ché thie dg (H. 7-49). Néu co nbiéu ché thit thi ching duge kf higu bang céc chit hoa khéc nhau. ~ N6u o6 nhiéu phan, ti ging nhau (6, ranh, rang...) phan bé od quy lugt, o5 eting mot phufong phép gia cong vA cd ting co tinh nh bet phil Hf high dae phn tt a6, va chi ghi cal din cho mot phn ti. (H. 7-50). ~ Cho phép ¢hi 78'ch6 1ay ‘tid thir 6 trén ban vé, ch tay mad thi duge Ve Bing nit minh, vg ee ta Foe he yn 7 LAE "We cath 407.09 : Ww Ss Minh 7-48 Minh 7-49 Minh 7-50 BKTCKTA 88 Chuong 8 BAN VE CHI TIET 8.1.CAC DANG SAN PHAM ‘TCVN 3813 : 1983 quy dinh céc dang sin phim df l¢p tai ligu thiét ké trong t&t cA céc nganh cong nghi¢p. Sdn phdm la d6i tugng cia sin xuft duge ché tgo 3 xf nghi¢p. Dya vao cong dung, sin phém duge chia thanh sdn phdm adn xudt chinh va edn phdm edn xudt phy. San phim ean xuft chinh 1A sin phim diing 46 cung cp (bén). San phém san xuét phy 1a sin phém ding riéng 6 xf nghiép ché tao chting nhAm cung cfip nhitng trang thiét bj cong nghé cho sn xuét cla ban than x{ nghi¢p, nhu dung cy gf ldp, khudn dap, dao ct, dung cy do... San ph&m cd nhiing dang sau : Chi tiét la san phéim duge ché tao tt mot loai vat ligu (od cing ten goi 1A méc), khong sit dung cdc nguyén cong lap. Don vj idp Ja sin phim duge ché tao bang céich lien két céc phfin cfu thanh voi nhau bi céc nguyén cing lép 4 nha miy ché tao, vi dy : 6t0, may ot kim logi, méy difn thoei, hop gidm t6c... 6 hap la hai hay nhiéu sin phém khong lién két véi nhau 6 xi nghiép ché tao nguyén céng ldp, nhung ding dé thyc hi¢n céc chiic nang sit dung cé lién quan voi nhau. Thi dy : day chuyén ty dong cilia méy, tram dign thoai.tu dong, gidn khoan... BO a hai hay nhiéu sn ph&m khong kién két v6i nhau tai xf nghiép ché tao bang nguyén cong lép, nhung ching cd gid trj trong sit dung 1a thyc hién nhitng chic nang phy. Thi du : bo cée phan dy phdng, bp dung cy va phy tang, bd thiét bj do... So d6 cdc dang san phim va cfu tric cla ching nhu sau : l Ca ea Cie] ——%_] TS hop Don vi 4 Don vi lay t—{_Don vj tdp Chi tiét Chi tiét Chi tiét BO BO {6 | Sén phdm mua 1a sin phim khong ché tg0 0 x! nghiep ma nhah die @ dang thank phi, tri san phim nh&n duge trong qué trinh hgp téc san xuft. 8.2: TAI LIEU.THIET KE Tai ligu thiét ké (goi tAt 1a tai ligu) g6m cdc ban vé va tai ligu bang chit, xéc djnh thanh phéin va cflu tgo san phim voi noi dung cfin thiét 46 nghién citu hode ché tao, kiém tra, nghi¢m thu, sit dung va ita chita sin phim. TCVN 8819 : 1983 quy djnh dang tai ligu thiét k6 sin phéim.. 8.2.1. Can cu theo ndi dung, tai ligu thist ke duge chia ra céc dang chinh nhu sau : Bén ve chi tiét 1a tai ligu g6m hinh biéu din chi tiét va céc s6 ligu cfin thiét dé ché tao va kiém tra. : Ban vé lép Ja tai ligu g6m hinh bi6u.dién don vj lép v6i cdc 66 ligu cfin thiét 48 lap (ché tao) va kiém tra, Ban v? chung Ja tai ligu xée djnh két eflu'sin phém, sy tac dong qua lai gitta céc phéin cfu thanh chinh va trinh bay nguyén If lam vige cha sén phém. Bén vé nguyen Ii 1a tht liu xAc dinh hinh dang hinti hoc (dudng bao) san 'phém va toa do phan bé cée phén cfu thanh. Ban v8 chodn ché la tai ligu gém hinh biéu dién don gin (duong bas) sin phm, nhing kich thude giéi hen cla mat bao ngoai san philm, eée kich thuéc Mip'dat va lép néi. Ban v8 lap dat 1a tai lieu gm binh biéu dién dom gin (ding bao) sin phim va nhiig 96 ligu cfin thiét dé lap dat nd 8 vj tr{ van hank. So db la tai ligu biéu dia céc phéin cf thanh cia sin phém la nhiing lién hé gida chiing ¢ dang hinh biéu dién hode kf higu quy uéc. Béng ke la tai ligu xdc dinh thanh phén cba don. vj lp, t6 hop hodc bo. Bén thuyét minh la tai ligu mo ta cfu tao, nguyén Ii lam vige ciia.sdn phim thist ké va phéin trink bay co sd cila che gidi phap ki thut va kinh t6 kd thuat da duge chap nhan. Didu hign hi thudt la tAi ligu 06 cdc yéu cfu v6 cich ché tao, kiém tra, nghigm thu va cung cp san phim. Sn ea va sita chia... At 8.2.2 Can cir theo phuong php [ap va dac aan SU dung, tai ligu thiet ke (ban vé) duge chia ra cac dang sau : Bén géc la tai ligu lap trén vat ligu bét id va ding dé lap ban chinh, Ban chink la tai leu duge lp trén vat ligu bat ki, dim Wt ip dag’ Ban sa, hn in mhigu In va cd nhing chit ki that x4c nhén. _ Bin ot bn chin dm bo tn ding abt vt om claw de tah byte vt ligu bat Id, dam bao in ra duge ban in. Cho phép can, chyp Iai’ bin g6c ¢6 lam ban sao Bda.in-la tai ligu dim bao tinh déng nhdt v6i ban chinh, ban sao va.duge ding truc tiép trong san xufit, sit dung va stia chita sam phém. 5 : 8.2.3:Can cir theo giai doan 1p, tai lieu thiét ké duge chia ra : tai ligu thiét ké va tai ligu ché tao. Thi litu thiét hé g6m cd céc tabligu.dy.4n dd thwat,.thiét ké so bd va thiét ké ki thuat ma tai ligu quan trong va ban vé chung, ban thuyét minh va céc ban ké cha san phim. ‘Thi liu ché tao dug lap trén co.sé cia tai ligu thiét-k6. Tai ligu ch tao duge lap cho chi tet, don vi Lip, 46 hap va bom tal eur quan trong lt bn ve chi tit dG voi chi tet bin v6 Lp d6i v6i don vj lap, va bang ké d6i véi don vj lap t6 hgp va bo. ‘M6i san ph&m co mot kf higu a dd eel na hop véi ki higu eda san pha ds. a + te oe Ban vé chi tiét ding dé ché tao va kiém tra chi tiét. No phai thé hi¢n dy di hinh dang, 40 l6ni va chat Iuong ché tao Gia chi tiét. Noi dung cia ban vé chi tiét bao g6m ahiing phan sau : a) Hinh biéu dién gém of ofc hinh chiéu, hinh cAt, mat cAt... thé hién, mot céch r6 rang hinh dang va két cfu cila chi tiét. 1) Kick thus gm of tte abn Mle thu6g thet cho vige ch tga va kim tra chi tiét, thé hien ddy di do Ién cia chi tiét, «) You ofa Ki thuft gim of nhim bé mét, sai loch, g6i bqn.cha bic thuéo, sai I¢ch vé nh ag va vf tl bf; mab, en v6 rh of omen HES Rh tf hdc lugng cia chi tigt. 4) Kung tan g6m os tan goi chi tt, vat ligu ché tao chi tet, tlie ofa ban va, WC hig ota ‘an vs vb ttn cing cit bee nie gel of tel whiten Gly bdn vf Nhiing.ngi dung do fin thiét cho viée quan I{ ban ve. Hinh 8- 1 tolahbay ban v6 chi tet of et fxem trang 38, ‘Trong' chuong nay ‘ching ta’ cht trong nghién’eitu hai noi dung d4a cia ban vé chi tiét. : ” anh a re 8.3.HINH BIEU DIEN CUA CHI TIET Kihi igp ban vé chi tiet, vige du tién’ va quan trong abt la chon hinh biéu din dé din ta hinh dang va cAu tao ciia chi tiét. 8.3.1.Hinh chiéu chinh Rey ante ane ies ene aes nce ee tae Hlnb chia chink pha thé hign dupe dic trung v6 hnb dng eda chit v8 phn én due vj tf lam vigc hay vi tri gia Ong cia chi tist, the Mu6n vé hinh chiéu chinh, truéc hét phai dya trén hal-.quy t4c v odch dat chi tiét 46 xAc djnh vj tri cha chi tigt déi v6i mat phAng hinh chiéu. 36 969 YL LVd Wo 26-98 =20H bupo gp 490,09 $6308 = ayy Bins op peel ay f "pw np 09 0s deni 434 29-034 inh 1 37 a) Dat chi tiét theo vj tri lam vige. Vj tri lam viéc ciia chi tiét la vj tri cia chi tiét 4 trong méy. Méi chi tiét thutmg od mét vj tri of dinh 6 trong mAy. Dat chi tiét theo vj tri lam vite dé ngudi doc ban vé dé hinh dung. Vi du ‘vj tri cla méc cau trong mfy cfin truc chine Wa 48 doo, vi tri ctia y sau méy tign 1A nam ngang, déu huéng vé bén tréi (H.8-2). Nhung cd mét 86 chi tiét chuyén dong khong c6 vj tri lam viée nhét dinh nhu thanh truyén, tay quay, hoe e6 mot 96 chi tiét, tuy cd vi tri lam vige o6 dinh, song né nghiéng so v6i mat bing ; d6i véi nhitng chi tiét da ké trén, nén dat theo vj tri gia v. ysau Mob 8-2 cong hoae vj tri ty nhién. b) Dat chi tiét theo vj tri gia cong. Vj tri gia cong cia chi tiét la vj tri cia chi tiét dat trén may cong cy khi gia cng. Déi véi Jogi chi tiét cd dang tron xoay, nhv céc loai truc, bac v.v... thidng duge gia cOng trén mAy tién, khi vé hinh chiéu chinh cia ching, nén dat theo vi tri gia céng nghia la dat sao cho truc quay cia chi tiét nim ngang. (H.8-2). D6ng thdi voi viée x4c dinh vi tri ciia chi tiét, cfin xdc dinh phuong chiéu, dé cho hinh chiéu ditng thé hign duge dac trung hinh dang ciia chi tiét va o¢ Igi cho vigc bé tri cdc hinh biéu dién khéc (sao cho cdc hinh biéu din do it nét khudt nhat va sit dyng khé gidy mét céch hgp li). 8.3.2.Cac hinh biéu dién khaéc ES) Hinh 8-4 Ay 4 Mu6n biéu dién m6t chi tiét cin phai co . mét 86 hinh biéu dién nhat dinh thé hién déy da nhét, rd rang nhat va cfu tao cia chi tiét véi 96 Iugng hinh =f biéu dién ft nhét. Muén vay phai A aghién cu ki dac | : Hink 8-3 diém hinh dang va flu tgo cia chi tiét dé tim ra mdt 66 phuong én biéu din, r6i 60 smh va.cu6i cling chon phuong 4n t6t nhét. Vi du 1; Dé bidu din mot truc c6 ren (H.8-3), ngudi ta chi cfin ding mét hinh chiéu co ban lam hinh chiéu chinh va mot mat cAt thé hign hinh dang cia phn hinh try vat phdng. Trudng hgp nay khong c4n phai vé hinh chiéu bang hodc hinh chiéu canh. Vi du 2: Dé biéu dién gié do (H.8-4) ta néu lén ba phuong dn biéu din sau day : ~ Phuong én thi nht (H.8-5) : mdi bd phan cia chi tit duge thé hién trén mOt hinh biéu dién riéng. ~ Phuong Gn. thit hai (H.8-6) : tt c& cdc bo phan cia chi tit duge thé hien t@p trung trén vai ba hinh biéu dién chi yéu. 8.3.3. Biéu didn quy uéc va don gian héa Ngoai céc hinh biéu dién : hinh chiéu, hinh Minh 8-6 . ct, mat oft va hinh trich : 4& trinh bay trong chuong 3, trén céc ban vé cbn cho phép ding mot 66 cach biéu didn quy Wop va don gidn héa nhu sau : _ - Néu hinh chiéu, hinh cft va mgt cét la hinh d6i xitng thi cho phép chi ve mot nite hose qué mot nita hinh biéu didn dd. : Trong trudng hop du, hinh biéu dién duge gi6i han bang nét cham gach manh (H.8-8) va trong, trudng hgp sau, ‘Lt giéi-han bang nét lugn song. ~ N&a o6,mot 86 phéin tit ging: nhad va phan bo déu nhu IS trea mat bich, rang cia vanh rang... thi 2 chi biéu dién mot vai Sb phiin:ti cat phan tu con lai @uge vé.don gian hay vé theo quy--uée (H.8-9) cho phép ghi’thu s6 Iron va vj tri cée phén tit do. ~ Khi khong doi héi ve chinh xéc, cho phép vé 7 . oh oy don gidn hinh chiéu giao tuyéin céc mat (H.8-10), c6 thé thay dutng.cong bAng cung tron hay doan thang. Dutng bidu ' din phén . chuyén ., tisp * duge v8 theoquy uéc bang nét manh (H. 8-11) hay khong vé, nu ching khong thé hign r6 rét (H.8-12). ~ Cho phép vé tang thém do con, do déc néu ching qué nhé. Trén céc binh biéu dién do, chi v8 mét dutng cia phan od kfch tht6c nhé (phitn dith) cia ‘tio de hay dé con (H:8-13) “ sia) ei ite Hinh 8-10 40 - Khi-cfin phan biét mat phang véi phén.mat cong cia vat thé, cho phép ké hai dudng chéo bing ‘nét manh trén phén mat phAng. GH8-14): (= Co vit thé (hay ofc phéin tt) dat of init oft ngang khong'd6i hay thay d6idéu dan trén chiéu dai dé nhu_: truc, thép hinh, thanh truyén... thi cho phép vé ct a 4 phdin giite (H.8-15). = D6i voi vat thé.co ket cfu, nhu1u6i* bao ngoai, trang tri,cham tid, khfa nhém v.v... cho phgp chi vé don gidn' mot phair gia két Pas cfie dé (H.8-16) : a * HMinh"8-15 - Dé don gidn héa va dé gidm bét 66 Iugng hinh biéu dién cho phép : Bigu dién ngay tren hinh ct ph4n vat thé da bj cdt bang nét gach chm dam (H.8-17) ; Bie Hinh 8-17 ‘Hinh 8-16 4 Biéu dién 15 cia mosy-o, anh then... bling dutng bao cia chang (H.8-18) ; Ding céc hinh eft ghép voi hau, vi dy hinh 8-19 1a hinh c&t xoay ghép v6i hinh cét don gidn ; Biéu dién 16 cia bich trén hinh cAt tuy rang thyc t& mat phang khong c&t qua 165 (H.8-20). fees} ZA ae =< 3 AA BLA inh 8-19 - Nhing phn tit nm khust sau céc bd phan duge ché teo bang vat ligu trong suét (kinh, ch&t déo...), khi cin thist duge biéu dién thay, vi dy : kim mat 6ng h6, cfu tao bén trong cia Hinh 8-20 béng dn (H.8-21). 3 8.4, KET CAU HOP Li CUA CHI TIET ‘Tron cdc chi tiét thudng o6 nhing két cfu cfin thiét pha hgp véi tinh cong nghé cia nd, Khi v6 cfin thé hign day di va chinh xée céc két cfu dé, Du6i day 1a mot vai két cfu thudng gap. 8.4.1. D6 nghiéng thodt khuén va dé day phd! ddc a) DQ nghiéng thost khudn : Dé tign Idy phOi dic ra khdi khudn, céc bé mat cla phoi duge lam v6i dd nghiéng that dinh goi la do nghiéng thost khuén. D9 nghiéng thost khuén tinh theo géc nghiéng va duge quy dinh theo TCVN 386 : 1970. a) b) Moh 8-210 * Minh 8-22 42 ‘Trén ban vé, néu d nghiéng bé thi cho phép khong cfin thé hién, nhung néu dé nghiéng lan. thi cfin thé hién trén mét hinh chiéu nao dé cia ban vé. Hinh 8-22 la phi dic cia puli os do nghiéng thot khu6n, : b) Chiéu day phoi déc : Dé trénh khuyét tat nhu nut, 15 cia phOi dic, bé day céc thanh phOi dic duge cffu tao déu dan (H8-28). 8.4.2. Ban kinh géc lugn va mép vat a) Bén kinh géc lugn : Dé tranh ting sut tap trung gay a) ding b) sal ra hign tugng ran nit trén chi tiét, ch6 chuyén tiép gidta céc bé Fah 8-33 mét cia chi tiét duge gia cong co thutmg od géc lugn (H.8-24). ‘Tren phoi dic, ché chuyén tiép glia cdc bé mat cing lam thanh géc lugn dé khéi hong khudn. Ban kinh géc lugn va mép vat duge quy djnh theo TCVN 1036 : 1971. Khi’ vé cfin vé duéng chuy€n tifp thay cho giao tuyn & chd cd géc lugn. b) Mép vat. Gitta hai bé mat cia chi tiét thudng lam thanh mép vat, mép mét cd gée vat 45° va chiéu rong C. Céch ghi kich thutéc cla mép vat nhu hinh 8-25. 7 8.4.3. Ranh thoat dao » ao Dé dé thoét dao khi tign hay mai, phén cui bé Hiab 8-24 mit gis cong thing dige Wm rin thodt deo 8-26). Kich thuéc cia ranh thodt dao duge quy dinh trong TCVN 2034 : 1977. Khi vé chi tiét cn thé hign 10 cdc két cu nay. ‘Minh 8-25 Mah 8-26 8.4.4. Lb khoan ‘Moi ‘khoan 66 “hinh’ o6n, géedtinh bing 120°, nén phdn cuéi 15 khoan cfing cd hinh con véi gée dinh 120°. Kich thuéc do sau 16 khoan khong tinh chiéu' cao hinh cn dé (H.8-27). Khi khoan 16, maj khoan dét vudng géc voi bé mat chi tiét, cfin thé hién ddng'trén hinh ve (H.8-28).” | 8.4.5. Mat tua és DE giam bot dién tich bé mat cfin fa ofng, inbt 96 66 nat’ tiep xac cia ch et 1c lam nho len hay 16m xu6ng tad thanh céc mat tia nhu c4é mat ta cia chi tiét 4p’ itt eh 8-296, @), cée mat tye cba dé (H.8-29). Minh 8-29 8.5. KICH THUOC GHI TREN BAN VE CHI TIET * 8.5.1. Khai niém = * 7 ee Kich thuéc ghi trén ban vé chi tiét phai dam bao yéu cfiu ki thugt, nghia la dam bao chite nang lam viée cia chi tiét va chitc nang sit dung ciia may, déng thdi phai phi hgp véi yéu céu cong nghé, nghia IA tao diéu kign dé dang cho vige ché tao, Trong ofc kich thuée cia chi tit, od bing kich thuéc khong tham sia lp ghép, cdc kich thuée dg thutng goi IA Rich thude tu do,'ed khoang dung sai én: Song cd nhimg kich thuéc lién quan try tiép dén cdc lp ghép ctia cdc chi tiét, dé 1a nhiing kich thuée Ip; sai I¢ch gici han cia chirig quyét dinh tinh chét-4ép ghép, ngbia la anh huéng tryc tiép dfn chéc nang lam viée cua chi tiét va chitc nang sit dung cha méy. C&c kich thuéc d6 goi la kich thude chitc nang. Gié tri danh nghja cia kich thuéc chttc nding duge xéc dinh theo tinh todn vé do bén, kh6i Iugng..., cdn sai Iéch gidi han cba né duge xéc dinh theo yéu cu cia lép ghép. Yeu cfu cia lp ghép duge thé hién bing kich thuéc cia do hé hose do doi thing goi a:kleh-thiuge gidu ign. Nhu vay gitta kich thuéc chitc nang va kich thuéc diéu kién od lién.quan chat chévéinhau. 8.5.2. Chudi keh thuge a) Chu6i kich thuide Ia mgt vong khép kin ca kich thirée cha mot hoac mot 86 chi tiét n6i tiép nhau tao thanh. 7 M6i kich thuéc ciia chudi goi lA mét khdu hich thude. ~ Néu céc khAu cia chu6i thuge ciing mt chi tiét, thi goi,la chudi ich thude chi ®t (H.8-80). : ws “Minh 8-30 “4 ~ N6u céc khau cia chu6i thuge céc chi tiét kha pun) ier pit Pees thait ldp ghép trong mOt"bO phéin may, thi’ got 1a chudi Rich thuée lép ghép (H.8-31). +b) Khau'‘iich tHe” "Gam oit theo dae tinh oha ra: ~ Khéu thanh phan : Kich thuéc cia khau do qué trinh gia cing xéc, dinh. va khong phu thuge vao cfc khau thanh phén khéc. at Khéu.hhép kin: Kich thuée duge xéc dinh - béi cée. khau,thanh phdo, méi.chudi kich thuéc c6 mot-khauskhép kip... es. x © Khu thath pin duge chid ra: WET ~ Khu tag 1a kd than phéin ma kich thigoe'< 3 ci nd taing s61Am tang kich thuée Knau khép kin § “ va ngitge lei. i . -Hinh 8-31 “ «Kh gidm kh thank pha ma kich thus ola né tang 96am gidm:kich thuéc khau khép kin va nguge lai. ‘Tiong obit! kich thie p, khau thanh phéin la kich thuée che néing va Khaw khép kin la Heh thude dew iden. 5 "8.6.8 Nguyer the ai kich thuéc "D6 ghi teh’ thuéc cho ban vé chi tiét, ngudi thigt k6 cfin od ban v6 ca bo phn may thé hia dy di KE fu va Ke thude ” danh nghia cia chi tiét. Vige qua trong oba ghi hich thube trp bn ves te 7 xéc dinh d¢ chinh xéc kich thu6c, nghia la #2 scthth ea eh iat 2 hen kich thu6e theo yéu cfu cia lép ghép. : i = tu oy LZ yd, x/ f a 55/8 x60" 4. LB khost eon ZA 4 CA HOLTER GD" z Mil xT AnH MBI TATE rH 5. LB ren Mbt MesdO12 ie A 8.6. VAT LIEU THUONG DUNG DE CHE TAO CHI TIET - ‘Trong nganh ché tao méy ngudi ta diing rét nhiéu loai vat ligu kim loai va phi kim logi khéc nhau. Du6i day giéi thiéu tén goi, ki hiéu, mac, cOng dung cia mt s6 kim loai va hgp kim thutng ding trong nganh ché tao may. ‘Tren cc ban vé, vat ligu duge ghi bang ki higu cia n6 ; cdc ki higu ciia kim loai va hgp kim duge quy dinh trong TCVN 1659 : 1975 8.6.1. Kim loai den a) Gang la hgp kim st v6i cdc bon va mot sO nguyen t6 khéc, trong dé ham Itong cdc bon lon hon 2%, ki higu la G. ~ Gang xém : vat ligu cha yéu dé dite céc chi tiét, kf higu la GX. Vi du : GX 15-82. 15 : gid tri nhé nhait cha do bén kéo (daN/mm?) 32 : gid tri nhé nhét cia do bén uén (daN/mm?) ~ Gang déo : loai gang c6 cs tinh t6t, ki higu la GZ. Vi dy : GZ 33-08. 33 : gid tri nhé nhat cia do bén kéo (daN/mm?) 08 : gid tri nhé nhét cia do gidin dai tuong d6i (%). ~ Gang graphit ctu : logi gang 05 do bén cao, ki higu la GC. Vi du : GC 60-02. 60 : gid tr] nhé nh&t cia dQ bén kéo (daN/mm?) 02 : gid tri nhé nhét cia do gian dai tuong d6i (%) b) Thép 1a hop kim s&t v6i cacbon va mOt s6 nguyén t6 kh4c, trong dé ham lugng cécbon thutng nhé hon 2% “ ~ Thép céchon thong thing (thép xAy dung) : thutng ding trong nginh ché tao may va nganh xay dung, kf higu CT Vi dy : CT31, CT33, CT34, CT38, CT42, CT51, CT61... ‘$6 sau kf hi¢u CT chi gid tri nhé nhét cia do bén kéo (daN/mm?) - Thép cécbon cht lugng tot : ding dé ché tao nhiing chi tiét tuong d6i quan trong, ki hiéu la C. Vi du : C5, C8, C10, C15, C20, C25, C30, C40, C70, C85... $6 sau kf higu C chi ham lugng trung binh cia cdchon theo phfin van (%eo). Ngoai ra cdn c¢ loai thép cdcbon chit lugng t6t v6i ham Itong mangan (Mn) tuong d6i cao. Vi dy : C20Mn, C25Mn, C30Mn, C70Mn. - Thép cécbon dung cu : thép cd d6 cting, do bén cao thudng ding dé ché tgo cdc dung cu ct got, dung cu do... ki higu la CD. Vi du : CD70, CD80, CD90, CD100, CD110, CD120... * $6 sau kf hiéu CD 1a ham lugng c4chon trung binh theo phan van (%c0). Ngoai ra cdn cé loai thép cdcbon dung cy chat lugng t6t hon thép cdcbon dung cy cing loai, Joai nay duge ghi thém chit A 6 phén cuéi ki higu. Vidy : CD70A, CD80A... - Thép hop kim : 1a logi thép ma ngoai ham lugng sdt va cécbon ra cbn thém m6t 86 nguyén +6 hop kim héa khéc dé cai thign ca tinh cia thép lam tang do bén, do cing... ‘Vi dy : 10Mn2Si, 9Mn2, 10Si{MnPb, 100Cr2, 70Cr... 51 $6 ding dau chi ham lugng cAcbon trung binh theo phn van (%o0). Nguyén t6 hgp kim héa duge ghi bing ki higu quéc té; ‘$6 di lién sau nguyén t6 chi ham lugng trung binh cia nguyén t6 dd, theo phan tram (%). 1 Néu khong ghi chi s6 thi ham Iugng cia nguyén t6 xp xi 1%. - Thép 6 lan : Thép 06 yeu efiu cao vé dd bén, dd cting ding 46 ché tao ofc logi 6 lan, Ki higu la OL. : + Vidu : OL100Cr, OL100Cr2MnSi. $6 sau ki hiéu OL chi ham lugng cécbon trung binh tinh theo phén van (%vo). 8.6.2. Kim loai mau a) Dong kim logi : ki higu la Cu, g6m cd Cul, Cu2, Cu3... 86 sau ki higu chi thit ty cAip loai theo do sach. Cul : déng kim loai chita 99,9% Cu Cu2 : ding kim loai chita 99,7% Cu a Cu3 : ding kim loai chtta 99,5% Cu 6) Latong (d6ng thau) : hgp kim déng ma nguyén t6 hgp kim hda chi yéu 1A kém, ding dé ch6 tao céc chi tiét chju mai mon va chéng an mon, kf higu 1a L. Vi dy : LCuZn20 ; LCuZn40Pb2 (latong chi). Ngoai nguyén 6 hgp kim véi ham ltgng tinh theo phén tram, cbn lai la ham ligng ding ¢) Brong (d6ng thanh) : Hop kim dng ma nguyén t6 hgp kim héa chi yéu khong phai la kém ding dé ché tao cac chi tiét chju ma st, chOng 4n mon, ki hiéu la B. Vi dy : BCuSn2 ; BCuSn6Zn6 (brong kém). Ngoai nguyen t6 hgp kim véi ham lugng tinh theo phén tram, cdn lai la ham lugng déng. @) Duara : Hgp kim nhom ma cée nguyén t6 hgp kim héa chi yu la dng va magié, c6 tinh dic t6t, ding dé diic cAc chi tiet. Vi du ; AlCu4Mg2 Ngoai nguyén t6 hop kim véi ham lugng tinh theo phéin trim, con lai la ham Ivgng nhom. e) Babit : Hop kim ch6ng mai mon ma nguyén t6 chit yéu la chi (Pb) hodc thiéc (Sn), ngoai ra cdn o6 antimon (Sb), ding (Cu). Babft ding dé lam céc bac truc. 8.6.3. Vat ligu phi kim loai Vat ligu phi kim loai thudng ding trong nganh ché tao méy 1a g6, da, cao su, amiang, chét 1 Von Chat déo 1A vat ligu cao phan tit c6 nhiéu wu diém nhu nhe, bén, cach nhiét, céch din, dé -ch6 tao... nén use ding rong rai trong céc ket cau dbi hai kh6i lugng nbé nu cfc chi ttt cia 0 t0, méy bay v.v.. 8.7. KHUNG TEN ‘TCVN 3821 : 1983 quy dinh mAu, kich thuéc va thé ty ghi trong khung tén va khung phu trén cde tai ligu thiét ke. 52 (26) Vola RACH 28 a (25) (6 y ) 3708) @) zz g Fe 7 (23) Hinh 8-44 Noi dung, céch xp dat va kich thuéc cée 6 ctia khung tén va khung phy trén ban vé va so 6 theo mdu 1 (H. 8-44). Khung tén, khung phy, céc 6 va khung ban vé vé bing nét lién dam va nét lién manh. Khung tén phai dat 6 phfa duéi, géc bén phai cia tai ligu thiét ké. Trén kh6 Ad (1.1) phai dat khung tén doc theo canh ngén cia khé gidy. NOi dung ghf trong cdc 6 cia khung tén.va khung phy nhv sau : (S6 cia 6 ghi trong dau ngoac don) O1 - Ten goi san phim theo TCVN 3826 : 1983 ; 62 - Ki higu cia tai ligu theo TCVN 223 : 1966 ; 63 ~ Ki higu vat ligu chi tiét theo TCVN 3826 : 1983 ; 64 - Ki higu tai ligu theo cc giai doan lap theo TCVN 3820 : 1983 ; 05 - Kh6i lugng cia sin phém theo TCVN 3826 : 1983 ; O6 - TI 1¢ ding dé vé theo TCVN 3 : 1974; 07 - S6 thi ty cia td, d6i voi tai ligu chi cs mot td thi 6 nay dé trong ; 08 - S6 ta cia tai liu, néu tai ligu chi cd mot ta thi 6 nay dé trong ; 69 - Ten hay ki higu cia co quan, xf nghiép ban hanh tai ligu ; 010 - Chitc danh cia nhitng ngudi ki tai lidu ; O11 - Ho tén cia nhiing ngudi ki tai ligu ; 012 - Chit kf cua nhitng ngudi ki tai lieu ; 013 - Ngay thang nam ki tai ligu ; 614 - Ki hieu mién td gify ; O15 dén 19 - Céc 6 trong bang ghi sita déi theo TCVN 3827 : 1983. 620 - Ten goi ki hiéu cia sin ph4m, don vi l4p ; 621 - Ho tén ngudi lap ban chinh ; 622 - Ki hieu khé gidy theo TCVN 2 : 1974; 623 - S6 dang ki ban chinh ; O24 - Ngay thang nam ki ban chinh ; 625 - Ho tén ngudi nhan ban chinh vao phdng quan Ii tai ligu thiét ké dé lap h6 so sin phém ; 026 - Ngay thang nam nhan ban chfnh ; 627 Ghi nhimg diéu céin thiét tay theo yeu cdu cla ngudi dat hay yeu céu cla quan If tai lieu. Déi vi ban vé hoc tap cs thé ding khung tén riéng nhw da trinh bay 6 chuong 1 8.8. CACH GAP BAN VE TCVN 227 : 1984 quy dinh céch gfp céc ban in cia ban vé én kh6 Ad (210 x 297) d8 bao quan hoac giao cho xi nghiép, co quan khéc. ~ Cfic td ban vé véi tit cA cée kh6 theo TCVN 2 : 1974 can duge gép nhu sau : du tien gip theo cée dung vudng géc va sau dé gp theo céc dung song song véi khung tén. Hinh 8-45 ~ Céc td cia ban vé khi g&p, khung tén phai nim 6 mat ngoai phia truéc. ~ Quy dinh cdc dang gap ban vé nhu sau : ‘Khung 161 a) Gélp cho vao cap b) Giip dé dong true tip thanh tap ©) Gép dé déng thanh t4p, nhung phai cé 16 phy Hinh 8-45 va 8-46 Ia cdc vi dy giip ban vé khd (594 x 841) cho vao cap. 1 Minh 8-46 54 8.9. BAN VE PHAC CHI TIET 8.9.1. Ni dung ban vé phac Ban vé phéc la ban vé cd tinh chat tam thdi ding trong thiét ké vA edn xuét. No la tai liu déu tién dé lap cdc ban vé khéc. Ban vé phic duge vé bang tay, thudng khong ding dung cu vé va khéng cfin theo ti 16 mt cach chinh xéc. Céc kich thuéc duge uéc lugng bang mat, nhung phi gift duge sy cAn dé6i va tl 16 gitta céc kich thuéc. Ban vé phéc thutng vé trén gidy ké 6 vudng, gidy ké li hoae gidy thutng. Ban vé phéc khong phdi la ban vé nhép ma 1a mot tai ligu ki thugt, no phai dat duge.céc you cdu cia mOt ban vé, cy thé la : ~ Phai cd cac hinh biéu dién thé hién day du va chinh xéc hinh dang va cdc két cu chi tiét duge biéu dién, — Phai cé toan b kich thudéc cfin thiét cho viéc ché tao va kiém tra chi tiét, - Phai c6 céc ki hi¢u vé do nhdn bé mat, sai léch hinh dang va vi tri bé mat va c4c yéu cdu ki thuat khéc thé hién duge chat Ivgng cia chi tiét. 8.9.2. Cach lap ban vé phac D6 lap ban vé phéc chi tiét, truéc hét phai nghién cttu Ki chi tiét dé, doc céc tai ligu ki thuat c¢ lién quan, hiéu r6 cong dung va quy trinh cong nghé cia nd. Sau do trén co sé phan t{ch hinh dang va két cfu cia chi tiét, chon phuong 4n biéu dién t6i uu, chon chudn dé ghi kich thuéc... réi vé theo m6t trinh ty nhat dinh. ‘Vi du : lap ban vé phac cua cai gat. Buée 1 ~ chon khé giy va b6 tri cdc hinh biéu dién bang céc duéng truc, dudng tam hoae cée dung chun (H. 8-47). inh 8-47 Ruse 2 — v6 mi, dya wa wf phéin tich binh dang lin lugt vé ting phéin ciia chi tiét. Vé hin dang bén ngoai truéc, hinh dang bén trong sau, vé dung bao lén truée dutng bao chi tiét sau . 8-48). Il" [| Minh 8-48 Buéc 3 - to dam, truée khi to dam phai kiém tra lai ban vé, sau khi to dam vé cde dung ging, dutng ghi kich thuée (H. 8-49). f 4 Minh 8-49 Bude 4 ~ do kich thuéc va ghi chit s6 kich thuéc lén ban v8, ghi dO nhfin bé mat va cdc ghi chi bang chi, viét céc ndi dung cua khung tén... Cu6i cing kiém tra Iai va sita chita nhiing sai sdt (H. 8-50). a Zz . MTT sll 3 3 ~ Te 5 1 | 16t0: be f wiz |__aosas tal 3 ag | GTP EER al ae Duk Hg ne \L 4 “Ge heomel “e Hinh 8-50 Khi vé ban vé phéc phai tuan theo céc quy dinh ciia tiéu chufn, phai thé hi¢n day di va chinh xdc t&t cA céc két cfu ciia chi tiét, cin d6i chiéu véi céc tiéu chudn dé thé hién va ghi Kich thuéc céc chi tiét tiéu chudin. 8.9.3. C4ch do kich thuéc cua chi tiét DE do kich thuéc cia chi tiét trong khi lap ban vé phdc, ta thudng ding céc dung cy do khac nhau. Tuy theo tinh chat va mite dO chinh xéc cia tiig loai kich thutéc ma chon loai dung cu do va phttong phép do thich hgp. Du6i day gi6i thiu phuong php do cia mt s6 dung cu do thudng ding. a) Do kich thuéc dutng thing: Ding thuéc lé do truc tip, néu khong do truc tiép duge cé thé dig céc dung cy khéc. ‘Vi du : ding éke lam dung cu phy trg dé do céc chiéu dai 1,, 1, (H. 8-51). Hinh 8-51 Minh 8-52 57 b) Do dudng kinh trong va dutng kinh ngoai : Ding compa do nia thg tign dé do dudn, — ion eo e o 67 8st (2 13 14 It kinh cia true va 15 voi 4) ee mic dQ chinh xéc thap, ! 4 sau khi do dat khdu do Minh 8-54 compa Ién thutéc Ié dé lay két qua. Ding thude cap do truc tiép dudng kinh truc va 18, két qua doc ngay trén thuéc c&p v6i a chinh xc cao hon (H. 8-58). ©) Do chiéu day : Do tre tiép bang thuéc Ié hay do gin tiép bing compa do tho tién (H. 8-54). 4) Do khoang céch hai tam : Néu du’ng kinh hai 16 bang nhau thi od thé do tryc tip bing thuéc 14 (H. 8-55a), néu dung kinh hai 16 khac nhau thi do gidn tiép nhu hinh 8-55b, ta cd D,+D, 2 e) Do khoang c4ch tix tam t6i mat chufin : Cach do nhv hinh 8-56, do dung kinh D D. va do dai A, sau do tinh ra khoang each H (H = A + >) A=A + Hinh 8-55 Hinh 8-56 f) Do géc lugn : Ding thuéc do géc lugn chuyén dimng, thuée do géc lugn 1a loai thuéc do theo c@, kich thuéc ghi sn cho ting cd, khi do phai chon cd an khép v6i géc lugn (H. 8-57). 8) Do kich thuéc cia dutmg cong : dudng cong cia chi tiét thudng 1a cdc cung tron ni tiép nhau tao thanh, khi do phai x4c djnh duge ban kinh va tam cung tron. Néu la duéng cong khong tron thi cé thé ding phuong phap toa dO xéc dinh toa dO mot 86 diém cia duong cong, céch do nhu hinh 8-58. 58 Hinh 8-57 - Dé do cdc dutng cong tron cd thé ding phuong phép u6n day theo hinh duéng bao cfin do, r6i vé len gidy va ding cach vé xdc dinh ban kinh tam va céc cung tron (H.8-59). ~ Néu dudng bao la dudng cong phang thi cd thé ding phuong phép in déu dudng bao len mat gidy, sau dé ding cach vé dé xéc dinh bén kinh va tam céc cung tron (H.8-60). h) Do géc : Ding thuiéc do géc dé xéc dinh kich thuée cia gée (H.8-61). Dé do nhiing kich thuéc ¢6 d9 chinh xc cao phai ding nhiing dung cu do chinh xéc nhu micrémét do ngoai (H.8-62), micrémét do trong (H.8-63)... Hinh 8-62 Hinh 8-58 inh &-59 7 Haiti 0 lit] 0 inh 8-63 Chuong 9 BAN VE LAP Noi chung céc tai ligu thiét ké cia san phélm duge lap theo nam giai doan : nhigm vu thiét ké, dul An Ki thuat, thiét ké so bo, thiét ke’ ki thuat va tai ligu ché tao, 9.1. BAN VE CHUNG Ban vé chung duge lap trong céc giai doan lap dy dn ki thuat, thiét ké so b6 va thiét ké ki thugt. Ban vé chung cdn duge goi la ban vé lp thiét ké. Can ctf theo ban vé chung va céc tai ligu thiét ké khéc cia giai doan thiét ké ki thuat dé lap c4c tai ligu ché tao nhu ban vé chi tit, ban vé ldp, bang ké, ban vé lp dat... Noi dung cia ban vé chung bao gém nhiing phéin sau : a) Hinh biéu dién cia san phdm g6m cé hinh chiéu, hinh c&t, mat cAt va céc phfin ghi chit cfin thiét thé hign két cfu cia sin phim, méi lien hé gitia ede phéin cfu thanh va nguyén Ii lam vige cla sin phdm. b) Tén goi va kf hiéu cdc ph4n c&u thanh, céc chi din vé dac tinh ki thuat, vat liéu, s6 lugng cia c4c phan cfu thanh cia san phém bé sung cho céc hinh biéu dién cua ban vé chung. c) Céc kich thuéc chodn ché, lp rép, ldp dat va céc 86 ligu ghi trén hinh biéu dién thé hign dO 16n cha céc két c&u cia chi tiét. d) So d6 cia san ph&m (khi khong céin thiét thé hién trén ban vé khac). e) Yéu cfu ki thuat cia san ph4m khi céin thiét. ‘Ten goi va kf higu cdc phéin cfu thanh cia sin phém duge ghi trén gid ngang cia dutng dan hay duge ghi trong bang lap trén ban vé chung, hodc lap trén kh6 giy khéc coi nhit tai ligu cia ban vé chung. Noi dung ciia bang g6m céc phén : 36 vi tri, ki higu, ten goi, s6 lugng, vat liu, ghi cht... cda céc phén cfu thanh cia sin phém. Hinh 9-1 trinh bay ban vé chung cia van khéa va hinh 9-2 JA bang ké cua ban vé chung cia van khda. 9.2. NOI DUNG BAN VE LAP Ban vé Idp duge lap trong giai doan Ifp tai ligu ché tao. Ban vé lép va bang ké Ia tai ligu ché tao quan trong, ding dé ldp va kiém tra don vi lp. Noi dung ban vé lp g6m c6 : 60 man PEATYLET! wOLY NVA brag 29 OSL4E NA ER 0 g a) Hinh biéu dién céa don vj lip, biéu dién vj tri va lién ket giita céc chi tiét voi nhau va dam bao kha nang ldp rép, kiém tra don vj lap. SC lugng hinh biéu dién phai ft nhat, nhung da dé t6 chite sin xuét hop ly sin phém. Khi cfin thiét trén ban vé lp cho phép chi din vé nguyén If lam viéc cla sin phim va sy tac dung qua lei gitta cdc phén cfu thanh. 6 Ky higu Ten goi i Sin phim mua Dai_6c MB TCVN 1905-76 ‘Vong dem 8 TCVN 2061-7 Chi ti6t Tay vin don vi tap Than van Cin Nap True 6 chan ‘Dai 60 ndp Dai 6c néi ‘Mang 1 x0 3 4 5 6 z 8 9 10 Gy 2 VK 34750 Se tariwy long xy [waa Van khéa Hinh 9-2, b) Céc kich thuée, sai lgch giéi han va nhimng thong 26 khéc, nhiing yéu cfu phai thyc hign hoac kiém tra theo ban vé Ip. Cho phép chi ra kkich thuéc tham khdo ciia céc chi ti&t xéc dinh dac tinh cia lép ghép. Céc kich thuée choan ch6 cia sin phém, céc kich thuéc lp dat, l4p ni... ©) Céc chi dfin vé de diém lién két va phuong phap thyc hign, céc chi din vé phutong phép ldp ghép d6i voi m6l ghép khong théo duge, dic tinh cla sin phédm. @) 86 the ty chi vj tri cc phn cffu thanh cia sin phim. Hinh 9-3 Ja ban vé lp cla van kha va hink 9-4 1a bang ké cla van khda. N Ue ty Wi. ig] SS § z NS _ $ = 's iS = VK 34750 BL x | &|_ [Be [579 Sa Tea CHER NORT , heh VAN KHOA D5a_| Khig [HE sg) [Ate2 = a ~ Kien RB) [kere | Te | SeieT 8 [Daye Minh 9-3 Khé te] a Ky hifu Ten goi $8 | ti ona [= Tai_idu al Aa Vi 34750 BL Ban vé ip tT | | ‘Don vi lip a 4 VK 347501 t Tay van 1 [ Chi ist AB 2 VK347502 Than 4 Aa 3 ‘VK347503 Can 1 Aa 4 VK347504 Nap 1 Aa 3 VK347505 Tye 1 As 6 'VK347506 6 chin 1 Aa z \VK347507 Dai 66 ndp 1 | Aa 8 VK347508 Bai 6c néi 1 Aa 9 ‘VK347500 Mang 1 Aa 10 VK347510 Lo xo 1 Chi tiét tiu_chudn 1 Dai 6c M8 a TCVN 1905-76 i Vong _dém z Town wer 9 t— VK 34750 = 5 Staiieu leno «i |waay = Van khéa C sere Minh 9-4 Hinh 9-5 la ban ve lp ciia van va ban ké duge Igp trén ban vé Iép ding trong hoc tap (xem trang 66-67). Sau day ta nghien cfu céc noi dung va céch Ip ban vé lp ciia don vi lép (sin phim). 9.3. HINH BIEU DIEN CUA BAN VE LAP Céch biéu dién don vj lép (san phéim) gi6ng nhut cach biéu dién chi tiet da trinh bay @ chuong 3 va chuong 8. 9.3.1. Chon hinh biéu dién Hinh chi€u chinh phai thé hién duge dae tring vé hinh dang, két cau va phan nh duge vj tri lam viée cia don vj lp (san phém). Ngoai hinh chiéu chinh ra cdn bé sung thém mt s6 hinh bi8u dién khéc. Céc hinh biéu din nay duge chon dya trén céc yéu cfu thé hién cia ban vé lép, nhu yéu céiu thé hign vé vj tri tuong déi gitta cdc chi tit, vé nguyen Ii lam viée cia don vj lap, vé hinh dang cita céc chi tigt. Tay theo hinh dang va cfu tao cia don vi l4p ma chon phuong 4n biéu dién thich hgp. Sau day néu lén vai vi dy. Hinh 9-6 a) Hinh 9-6 la hinh biéu dién cha mot gid 0 od nam chi tiét... Céc chi tiét nay déu cd dang tron xoay. Hinh biéu dién cia gid dé gém mét hinh cét diing (hinh cAt toan ph4n) va mot mat c4t. Hinh cAt ditng thé hign hu hét cdc yéu cfu vé biéu dién, mat cAt thé hién riéng cfu tao cia chi tiét 1. b) Hinh 9-7 la hinh biéu dién cba mot khép n6i truc. Kh6p n6i truc g6m hai dla ghép voi nhau bang bon méi 4 5 ghép bu long, haidia , 3. déu la hinh tron xoay. Hinh biéu meu dién g6m cd hinh c&t diing va hinh chigu 2 —— | TN canh. Hinh cdt ding CLL thé hign cfu tao bén al {] a trong cia dia va m6i 3 ghép bang bulong (dau bulong va dai 6c duge vé don gian héa). Hinh chiéu canh thé hién vj tri cla céc méi ghép bang bulong. AA S-KTCK.T2 65 ty -fpw 08; 249 FIT TT Tyr 30 G | O10 S| OF 19 8H * MBHG Supry 24serg | 4 Inde ws) va oe gear ee ue] T wake; [ ams] a | byes 5 zi2 | 1 wn 2G [ews] Bibyy uah nN | 2alOnBy 2 = Eel rN Ma nN | hee Bugnay | day) | 10S | Pp OT 311180] 21S. pO reg na Ba] 9A eq] 1 To wee | ros | se 2478 2g fous] ft r 2eS799 wanton | e010 S| 2 E12 4942 foros] £ 2f-91X9 | ueYyL +0l0's| % zi | + Six@w bugyag o010 S| ¢ avi | + OW 29 18g Tees ae eesixo | L dey wos] £ eustag | 1 buon bo10s| 8 esx] T ways bug | 6010S] 6 yoip fnb enya ngipoays ues canary 1 9 94 uop tor nanya cay; benb e/ ven buap maf s = usp 3p Bue de ej en 20d © apt :¥0 206 bey; y99/ 128 op 206 bury ued y219 {eu 22) iu doy of Bn 9 ft en ou eprdpyy ue jew bugs 3g 22/9ISe: of WAY LHL AX MY) 134 2 1 eden 42 wee Hinh 9-5 67 Thuyét mink hink 9-6. Hinh 9-5 1a ban vé Ip cia van va bing ké duge 1gp tren bain-vé lp (ding trong hgc tgp). Van ding a khong ché lua lugng chat ling chay qua cic 6ng din bling cich dong md cc clia van hay nit van. Van 06 hai duding thong thang géc véi nhau. hi van tay vin 12 theo chiéu ngude véi chidu kim dBng hé (quan sét i trén sudng), tryc van 11 98 vila quay vila di len. Vi coh 3 oS dinh trye van LI véi nuit van 2, do 46, khi truc van di fen, nuit van cing én theo. Nhu vay van & vj tri md, chat feng, s& chay tt dudi lén, qua dung thong cia than 4 r6i chy qua khe hd gitla nit van 2-v6i bac 1 sau dé r€ sang duldng thong trai cca than, Dé chét tng khOng r® ri ra ngodi, phia trén nip van 7 06 thiét bj chén. Nap van va than van lp ghép voi nhau bing ‘bd mai ghép bulong. c) Hinh 9-8 1a hinh bigu dién cia g4 khoan. Hinh cAt ditng thé hign m6i ghép bang vit va quan bé lép rép gitta Ong lot 6 va truc ren 5 véi than trén 4. Hinh chiéu bang thé hién hinh dang cia than va vi tri cia cée vit 1 va hai chét 3. Hinh cAt B ~ B thé hién méi ghép bang cht. Hinb chi€u C thé hign hinh dang cha 16 6 day than 2. 1@ | o Minh 8 9.3.2. Quy ude biéu dién Ngoai cdc hinh biéu dién da trinh bay trong chuong 3 va 8; trong ban vé lp con ding mot 85 quy uéc biu dién riéng theo TCVN 3826 : 1983 nhu sau : ~ Cho phép khong biéu dién mot 26 ket cfu cha chi tiét nhu mép vit, géc lugn, ranh lai dao, khfa nhém, khe hé cba m6i ghép v.v. ~ D6i v6i mot s6 chi tiét nhu np day, vd ngoai, vach ngan v.v... néu chting che khuAt céc chi tiét khéc trén mot hinh chiéu n&o dé ctia ban vé ldp thi cho phép khong biéu dién ching trén hinh chiéu d6. Trung hgp nay, trén hinh chiéu dé ghi ro nhitng chi tiét khong biéu dién. Vidy hinh chigu b&ng ela van (H. 9-5) khong biéu dign dai 6c va v6 lang (hinh chiéu bang cia v0 lang duge vé riéng). . 68 - Nhimg ghi cho trong cdc bang nhu bién higu x{ nghi¢p, thang 96, 6 ligu ki thuat, nhén... cho phép khong biéu dign, Trong trudng hep nay chi vé dudng bao cia bang. - Cho phép vé don gidn (chi vé dudng bao ngoai) cia c&c bo phan thong dung hoac san phém mua nhu 6 lan, . . b) °) dong co (H. 9-9). eno - Céc chi tiét 6 phia sau 1d xo xem nhu bj Jd xo che khuat, nét lién dam (dung bao thay) cia céc chi tiét dé duge vé dén dutng tam mat cAt day 1d xo (H. 9-10). N6u co mot s6 chi tiét gidng nhau, phan bé cd quy luat, cho phép biéu dién day du mét chi tiét dai dign ; céc chi tiét ciing loai khée duge vé don gian bang dutng truc. Vi du cdc bulong va dai 6c trong hinh 9-5. ~ Trén hinh ct va mat cét ca ban vé lép, nhiing chi tiét lam bang cing mét loai vat li¢u va duge ghép v6i nhau bing han, gén, dan... thi é ché ghép dutge vé céc dung bao gidi han cho méi chi tiét, nhung ki hi¢u vat ligu trén mat edt duge vé giéng nhau (H. 9-11). tNTNS tee Hinh 9-10 Minh 9-11 - Trén ban vé lap, cho phép vé hinh biéu dién cua nhitng chi tiét lién quan véi bo phan 4p bang nét lién manh va od ghi céc kich thuéc dinh vi gitta ching (H. 9-12). 69 - Cho phép biéu dién riéng mét s6 chi tiét (hay phén tit) cia bd phan lép. Trén céc hinh biéu dién nay cén ghi tén goi va ti lé hinh vé, vi dy tay van 12 trong hinh 9-5. Cho phép vé vj tri gidi han hodc vi tri trung gian cia nhiing chi tit chuyén dong bang nét hai chém gach manh, vi du vj tri cia tay quay 1 trong hinh 9-34. ~ Tren ban vé dp, 4p dung nhiing quy uéc diac biét vé hinh edt va mat c&t. Khong cét doc céc chi tiét nhv bulong, dai 6c, vong dém, then, chét, tay n4m, bi v.v... D6i véi van cé thé vé 6 vi tri déng hoac mé, thu’ng vé 6 vi tri dong déi véi van co nut (H. 9-5) va vé 6 vi tri mé d6i vGi van truc quay. ~ B6 mat tiép xdc cia hai chi tiét duge vé thanh mot nét, B6 mat cia hai chi tiét od cing mot kich thuée danh nghia cia m6i ghép cing duge vé thanh mot nét. Khi cn thé hién khe hé gitéa hai chi tiét, cho phép vé tang kich thuéc khe hd, nhu khe hé giita n4p va than 6 truc, khe hé giita hai bé mat khong dinh tam cia then va ranh then... Minh 9-12 9.4. KICH THUGC GHI TREN BAN VE LAP Kich thuéc ghi trén ban vé l&p phy thuge vao myc dich thé hién cia ban vé, khong phai ghi toan bd kich thudée ciia céc chi tiét, ma chi cn ghi mét s6 kich thudc thé hién tinh nang, quy cach cia den vj ldp, kich thuéc cin thiét cho viée lp rap va kiém tra v.v... Thu&ng c6 cc loai kkich thuéc sau (xem vi dy d hinh 9-5) : . a) Kich thuéc quy cach : thé hién tinh nang cia méy, vi du kich thuéc long 6ng cia van 35, dudng kinh cia truc va 16 trong 6 truc vv... Kich thuéc 35 xéc djnh htu lugng chét lng hodc khi chay qua van. Nhitng kich thuéc quy céch nay thutng duge xéc dinh truée khi thiét k6, ching la nhiing thong s6 ding dé x4c dinh cdc kich thuéc khéc. b) Kich thuéc lap yép : thé hin quan hé lp ghép gitta céc chi tiét trong cing mot don vi lp. Né gém cé kich thuéc ctia cdc bé mat tiép xtic, kich thuéc x4c dinh vi tri gia cdc chi tiét... Kich thuéc lp rép thudng kém theo ki hi¢u lép ghép hay sai l¢ch gidi han cia kich thuée 6, vi dy kich thuée Sng lot véi than $45 H7/g6 kich thuéc 90 xéc dinh vi tri gitta truc van voi mat bich cig than. ©) Kich thuée dat may : thé hign quan hé giita don vi dp v6i cdc bo phan khéc, vi du : kich thude dutmg kinh mat bich ¢ 120, 16 buléng $10, vi tri tuong déi cia cc 16 bu long $95. Nhitng ich thu6c nay cé lién quan dén kich thude cia b phan khéc sé lp vai dan vj I&p cia ban vé nay. 4) Kich thuée dinh kh6i (choén ch6) : thé hign d9 lon chung cia don vj J4p, ding lam can etf cho vie xéc dinh thé tich, dng bao, van chuyén thiét ké xuéng v.v... ) Kich thude giéi han : thé hign han vi hoat dong cia don vj ldp, vi dy : kich thu6c 285 ~ 310 la kich thuée giéi han khi van dong mé. Ngoai nhimg kich thuéc ké trén, ban vé 4p cdn ghi mOt s6 kich thuéc quan trong cia céc chi tiét duge x4c dinh trong qué trinh thiét ké. 70 9.5. SO VI TRI ‘Trén ban vé lp, tét c& céc chi tiét cia don vi lp duge dénh 86 tuong tng véi 66 vi tri cia ching ghi trong bang ké cia don vj ldp ds. ~ 86 vi tri duge ghi tren gid ngang cia duéng dan va duge ghi d hinh biéu dién nao (hinh chiéu chinh hodc hinh ct) thé hién r6 nhét hinh dang cia chi tiét do. - 86 vi tri dugc dat song song véi khung tén cua ban vé va 6 phia ngoai hinh biéu dién. Ching duge viét thanh ct hoac thanh hang. ~ Thong thudng méi 86 vi tri duge ghi mot In 6 trén ban vé, cho phép ghi lap Iai s6 vi tri cia céc chi tit giéng nhau. ~ N6u c¢ nhiéu chi tiét giéng nhau, cho phép ding nhiéu dung dAn cd cing chung mot gid (H9 - 18). Hinh 9- 13 ~ Khé chit 56 vj tri phai 1én hon khé chit s6 kich thuéc cia ban vé. - Cho phép ding mt dutng din chung va s6 vj tri ghi trén cpt doc trong cdc tru’ng hop sau: D6i voi nhém céc chi tiét kep chat thu6c vao mOt vi tri lap ghép (H.9 - 14). D6i v6i cdc chi tiét o6 su lién hé voi nhau ro rang ma khong thé ké duge nhiéu dudng din cho titng chi tiét (H. $ - 15) Minh 9 - 14 inh 9- 15 ait 9.6 BANG KE Bang ké xéc dinh thanh ph4n cia don vi lép, t6 hop va bd. No Ia tai lieu thiét ké chinh dé tap hgp tai liu thiét ké va lap ké hoach sn xudt sin phém. Bang ké duge lap theo quy dinh cua TCVN 3824 : 1983. Bang ké duge lap cho c&c td riéng cho titng don vj lap, té hgp, b6 theo mdu (H.9 - 16) Mau bang ké T I eee 26 a {3/8 [= the 5 a 9 s|2|5 ky higu Ten goi ig | chu thich cit| = a & 1 3 7 58 10 2 culensy t 1 ' ' ' ' a [ 8 3 lz | elas | ie [3 |£ 7 © \8 | | Khung tén theo TCVN 3821-83 Can Khé gidy LL 210 | Hinh 16 72. ‘Trong bang ké phi ghi cc phén cu thanh va tai ligu thiét ké cd lin quan dén sin phém. ‘Thong thudng bang ké g6m céc phén theo trinh ty sau : tai ligu, t6 hgp, don vj ldp, chi tiét, sin phém tiéu chun, sn phém khéc, vat ligu, bd... . Cho phép két hgp bang ké véi ban vé lép, néu bang ké va hinh biéu dién cha don vj lp duge lp trén kh6 gify 11. Trong trutng hgp nay, bang ké duge dat 4 duéi hinh biéu dién sat ngay trén khung tén cia ban vé lp. Nhitng ban vé lp ding trong hoc t4p cd thé Ifp bang ké theo mdu nhu hinh 9 - 17. S| [vt ky nie Ten gol 86 1g | vat teu 45) Hinh 9-17 9.7. KET CAU CUA DON VI LAP M6t 06 ket cau thutmg gp cia don vj Ip nut: thit bi chon, thiét bi che chén, thiét bi phong long, thiét bj b6i tron, 6 lan... chung duge biéu dién theo quy u6éc : 9.7.1. Mat tiép xuc Dé dam bao yeu cfu ldp ghép va tinh cOng nghé, khi hai chi tiét co mat tiép xc nhau thi cing mgt chia chl od mit ctp bé met tidp xde nti Atak 9 - 18. 9.7.2. Géc Iuon mat tiép xtc Dé hai bé mat tiép xtc duge t6t, géc lugn cia hai mat ti’p xtc dé duge gia ctng khéc nhau nhu ec géc cia céc chi tiét 6 hinh 9 ~ 19. mat tbe xve A wy ! A the ‘ADA, NX a) ding b) sal a) ») Hinh 9 - 18 Hinh 9 - 19 9.7.3, Thiét bi phdng léng ‘Trong my, ngudi ta ding cdc bién phép sau day dé dé phong cdc chi tiét nhu bulong dai 6c vw... vi chéin dOng ma long ra : dimg hai dai 6c khda chat, ding day kém budc chat céc dai 6c lai, dig vong dém gap, ding chét ché hay vong dem ld xo v.v... (H.9-20). Minh 9 - 20 9.7.4. Thiét bi béi tron D6 boi tron cdc bé mat cia céc chi tiét chuy€n dong, ngudi ta ding céc thiét bj tra du mo nhu c4c binh déu (H.9-21) va cdc vi md (H.9-22). Céc bd phan nay da duge tiéu chudin héda. Khi vé hinh ct, quy dinh khong cét doc cde bd phan dé. Hinh 9 ~ 21 Hinb 9 - 22 14 9.7.5. Thiét bi che kin Dé ngan khéng cho bui, chat b&n, hoi nuéc... 6 ngoai vao trong méy, ngudi ta ding vong ni dan h6i dt vao rénh hinh thang cia nép truc, mat trong cia vorig ép chat! vao true. Thiét bi’ nay cdn ngéin kh6ng cho dau d trong méy chay ra ngoai (H.9-28). 9.7.6. Thiét bi chén khit Dé ngan chét léng va khi trong méy thoat ra ngoai, ngudi ta ding thiét bj chén khft. Chen Jam bang vat ligu nhu : sgi bong, soi amiang t&m dau v. v... Khi xiét chat dai 6c, 6ng chén sé day chén vao lam cho mat chén ép chat vao truc. Khi vé, quy dinh vé chén 6 vj tri chuta bi ép chat (H.9-24). S SESS SS] a Zee Zee LLZZEED Hinh 9-23 Hinh 9 - 24 9.8. 0 LAN 9.8.1, Két céu-é lan 6 truc ding dé do cdc truc quay. Theo dang ma sét trong 6, 6 truc duge chia ra 6 trugt va 6 lan. ‘Trong 6 trugt, truc quay trong lot 6, nén ma sét 16n (ma sat trugt). Trong 6 lan, giifa truc va 16 cd con lan, nén Iyc ma sét ft (ma sét lan). Hién nay, trong nganh ché tao may, 6 lan duge ding phé bign. 6 lan thutng g6m bon phén (H.9- 25). ~ Vong trong lép véi truc. ~ Vong ngoai l4p v6i géi truc (than may). ~ Con lan & gitta vong trong va vong ngoai va lan trong rah lan. ~ Vong céch git cho céc con lan ed khoang céch nhét dinh. (c6 logi 6 lan khong ed vong cach). ce Ving ngost i (contin) 15 9.8.2. Phan loai 6 lan a) Theo hinh dang con lan 6 lan chia ra hai loai : 6 bi cd con lan hinh c4u va 6 dia cd con lan hinh try, hinh cn hay hinh trong. Trong 6 dia, néu con lan 1a hinh try dai thi goi 1a 6 kim. tri b) Theo kha nang chju lye 6 lan chia ra ba loal : - 6 da, chi y6u ding dé chiu lye huéng tam. - 6 chan, chju Iyc theo chiéu truc. ~ 6.46 chan, d6ng thoi chju Ive huéng tam va lyc theo chiéu truc. 9.8.3. K{ hiéu cua 6 lan 6 lan duge ki higu bang chit va 86, thutng ding tir 4 dén 7 chit 6: a) Hai cha s6 déu (t{nh tir phai sang trai) biéu thj dudng kinh trong cia 6, D6i voi 6 lan cd dudng kinh trong tix 20 - 495mm, néu nhAn 5 véi 6 ki hidu nay ta sé cd 86 dung kinh trong cia 6. Di véi 6 06 duéng kinh trong nhé hon 20mm thi duge ki higu nh sau : Dudng kinh trong : 10 12 15 17 Ki higu : 00 01 02 03 b) Chit 66 thet ba (tinh tit phai sang tréi) biéu thi cd 6 (theo dutng kink ngoai) : 1: rét nhe ; 2: nhe ; 8 : trung binh ; 4: nang ; 5 : nhe, rong ; 6 : trung binh rong. ¢) Chit 96 thi tut (tinh tit phai sang tréi) biéu thj loai 6 (bang 9-1). 4) Chit 86 thet nam va séu (tinh tit phai sang tréi) biéu thi v6 cfu tao cia 6 va s6 thit bay biéu thi cd 6 theo chiéu rong. 76 Sau day la vi dy v6 ki higu 6 lan : . 6 lan co kf higu 7209. 7 2 0 9 . |____ Kf higu dung kinh trong (d= 9x 5 = 45mm) |_____ Kf higu c@ 6 : loai nhe Ki higu loai dia con 9.8.4. Quy téc biéu dién don gian ‘Trén ban vé ldp, 6 bi va 6 lan duge biéu dién don gian theo TCVN 2220 : 1977 Hinh 9-26 trinh bay mot #6 quy tdc biéu din don gidn : a) Biéu dién don gidn, khOng phn loai 6 bi, 6 lan. b) Biéu dién don gian od phan loi (6 bi do, 6 dia try, 6 bi chin, 6 dia cOn) c) Biéu dién don gin ph6i hgp voi hinh cét. See 16 bi d8 1 day 2. 6 bi di lang edu hai day 3. 6 doa true ngan 4. 6 dia long cfu hai day 5. 6 kim 6. 6 dua xodn 7. 6 bi d8 chan 8. 6 dia cén . 9. 6 bi chan 10, 6 daa chan 7 a) ul ri Minh 9 - 26 9.9. LAP BAN VE LAP THEO MAU Lap ban vé ldp theo miu la lap ban vé lp tit vat ldp, né g6m cé hai nOi dung chinh, mot 1 vé cdc ban vé phéc chi tiét, hai lA vé ban vé lép. Lap ban vé l4p theo m4u cd nhiéu y nghia thuc tién, né duge ding rong rai trong cong tac thiét k6 theo miu, trong cdc nganh sita chita va lp méy. Trinh ty thie hin cd nhiing buée nhit eau : a) Phan tich vat lap : Khi phan tich vat lp ngudi ta két hop véi viée thao 4p va nghién ctu nhiing tai ligu ki thuat od lién quan dé hiéu 16 két cfu, nguyén If lam viée, cong dung cia vat ldp. b) Vé so dé: Dé tao diéu kién thun Igi cho viée vé lp va chinh If lai cdc ban ve cing nhu lp rép lai vat l4p, khi nghién cttu vat lép, ta nén ghi chép nhimg s6 ligu cin thiét nhu kich thuéc xc dinh vi tri tuong d6i cia mot s6 chi tiét cua vat ldp, kiéu l4p ghép, vat liéu cua chi tiét, nhiing chi tiét tiéu chufin v.v... va sau dé cfin vé so d6 hay ban vé pha vat l4p. Noi dung ban vé so dé sé nghién ctu 4 chuong 10. Déi voi nhiing vat IMp don gidn cd thé khong qua buéc nay. c) Vé phic cae chi tiét : Vé phac cdc chi tiét lA mot bude quan trong, cAn vé phac tat ca cdc chi tiét cua vat lép, tri nhiing chi tiét ti¢u chufin. D6i voi nhitng chi tit nay phai d6i chiéu v6i cdc bang tiéu chudn dé xéc dinh quy cach va kich thudc cia chting. d) V6 ban vé l4p: Sau khi da tién hanh céc buéc trén, cén chinh If lai cdc s6 liéu va ban vé phéc chi tiét 48 lap ban vé lap. Trong thiét ké, doi khi cdn qua mot s6 tinh todn céin thiét dé xéc dinh cdc s6 ligu r6i méi vé ban vé lip. Trinh ty vé ban vé l4p tuong ty nhu ban vé chi tiét. Céc hinh 9 - 27 dén hinh 9 - 32 la nhiing ban vé eas chi tiét va hinh 9 - 33 1a ban vé lép cia bom déu. 8 55.96 = | feel rRuc RANG Trvting OUB.K Hing! WE: Khoo the Yeo miy. Ay cr36_ fos03.07 Hinh 9 - 27 40 Fea} a Isat 3 TH #31 8 +s a i 28 Ngudive| Ngoc Ti | 5.5.96| a = BICH i“ a Truéng OHBK FS agi GX 15-32 THUG 4:9 Khoa Ché Teo may A, 05,03, 02 Minh 9 - 28 2 oz - 6 WOU 40'£0'S0 ty iy Ag usoe, FEW 98-81 XO 19u PH Sana bps NYHL [Zr 19 id 95's whoo v6bw | 29 5n) ar szon 4S (AA ¥(v) Yo036 [ant ae 7 55.96] 1%. 6x Ay Friting BHBK Hs Chi 190 mig. 6.KTCK.Ta + Minh 9 - 30 a VID 016 hess sey me dun ae 30 ring , = 1% 20° Se ehantaes 23 (J BANH RANG Trudng DHBR. Hb nbi | oe ie msy--Ay THeAeAS "Pert 05.03.09. Hin 31 ikiemrd Tring OHBK . Ha néi Cre igo méy A, Hinh 9 ~ 32 fpowad] mi308 ft Peet asl pwrte Seed. suenvenabieny E ao Hes ee gpbuan | setos| 2 eal] A730 = 106 ups” |adew fy |t7 ae Daa | WO , fer eho]? 930 | e808 een | zergnhe?4iA | c0e0's| wT) F yareos sea le S05 #17] 8. wv 3 eer x0} 20808 tButvaey | eore's rread sto [ed Sipsyueg | sos0's| Mob 9 ~ 33 9.10. DOC BAN VE LAP VA VE TACH CHI TIET ‘Trong giai doan thi6t ké ché tao, ngudi ta céin dyfa theo ban vé chung dé vé céc ban vé ché tao chi tiét, cong vie dé ditge goi la vé tach chi tiét. MuOn v6 tach chi tiét, truéc hét phai doc thanh thgo ban vé ldp. Viée doc ban vé ldp va vé tach chi tiét od -nghla rét lon d6i voi viée hoc tap 6 trutng cing nhu déi véi san xuft. 9.10.1. Doc ban vé (4p Doe ban vé lép cd nghia 1A qua ban vé lép hiéu 16 duge két cu cia don vj lép,hinh dung duge hinh dgng cia méi chi tiét, quan hé lép ghép chting. Khi ed diy dit céc phan thuyét minh cha don vj lp, ngudi doc cfin phai biét duge nguyén If lam viée vA cing dung cia don vj lép. Khi dgc ban vé I6p, nén doc theo mt trinh ty nhat dinh, thudng e6 nhitng bude sau : a). Tim hiéu chung : Truéc hét doc ndi dung khung tén, phén thuyét minh va cdc yéu céu Id thuat dé cd khéi niém sa bé vé don vi lép, vé nguyén If lam viéc va cng dung ciia don vj lp. b) Phan tich hinh biéu dién : Dé di sfu vao noi dung ban vé, cin nghién citu céc hinh biéu dién trén ban vé lép, hi6u 16 tén cdc hinh chiéu co ban, vj tri cia céc mat phang cAt cia céc hinh c&t vA mat pdt, phuong chifu cia céc hinh chiéu phy va hinh chiéu riéng phéin, ay lién he chld gida cfs phn bidu dim. rong byse nay ta pha bist dupe mot céch t6ng qust hinh dang, dac diém va két cfu cha don vj lép. * °) Phim tle chi ti6t : Lan ligt phn tich tng obi teh my mo BAt du ti cbi tet chi yu dén chi tiét thit yu, tix chi tiét én dén chi tiét nhd. Ta o6 thé doc ting hang trong bang ké, r6i d6i chiéu voi chit 96 chi vj tel trén hinh vé dé xéc dinh vj trl cia chi tiét, sau dé can cit theo dung bao va duéng gach gach ma xéc dinh pham vi cia cht tiét: Qua sy phan tich chi tiét cAn bi8u 16 két cfu vA cong dyng cia chi tit, quan hé lép rép gitta céc chi ti8t voi nhau. d) Téng hgp : Sau khi da phan tich cdc buéc trén, buéc cudi cing téng hgp lai d8 hiéu ro toan bd don vi Idp. 9.10.2. Vé tach chi tiét . V6 téch chi tit duge tién hanh sau khi da hiéu dy di ban. vé lp. Céch vé chi tist da duge trinh bay & chuong 9, 6 day cin chit ¥ mot s6 diém saw : a) Khi vé hinh bigu diém khong nén eao chép lei cc hinh biéu din trong ban vé lp ma phai cin cit theo dic diém cfu tgo va hinh dang cia chi tiét dé chon phwong én bidu dién tot nh. _ b) Ban vé chi tiét phai thé hien day dd cac két cfu cia chi-tiét ma trong ban vé l4p khong thé hién r6 nhu : mép vat, ranh thoat dao, gdc lugn v.v... ©) Kich thuéc duge do truc tip trén ban vé lap. Nhiing kich thuéc lap. ghép, nhiing kich thube cia céc két cfu ti¢u chufin thi phai d6i chiéu v6i bang tid chufn cha chiihg dé xéc dinh. 4) Can cd theo téc dung cia chi tiét va yéu céiu cia thiét ké dé xéc djnh do nhdn bé mat chi tiét va yéu cfu ld thugt khde. Vén dé nay lién quan dén céc kién thite chuyén mén sé hoc sau nay, 6 day khong di héi xdc dinh that chinh xc céc yéu cfu ki thuat do: 9.10.3. Vi du ' Duti day trinh bay hai vi dy vé doc ban vé ldp va vé tach chi tiét. 4 Vidy 1. Van phan. phéi.(H.9 ~. ~.34), trinh ty-doc ban vé nhu sau: 2) Tim hiéu chung : Van phan ph6i du ding dé khong ché Inu wong dau chay qua va bang céch yan tay quay'l lam cho hai day 16 trdn trén truc 7 an thong hay khéng thong véi hal 1d trén than 2: b) Phan tich hithh biéu dién : Ban vé g6m hai hinh chiéu co ban Ja hinh chiéu diing va hinh chiéu bang. Hink chigu ditng la hinh chiéu chinh thé hign hinh dang ngoai cua than 2, tay quay 1 cing véi vj tri giéi han ciia n6 va céch l4p ghép tay quay voi truc van. Hinh chiéu bang thé hién hinh dang ngoai cha than va mot 66 chi tiét khéc. Hinh c&t B - B la hinh cdt nghiéng duge c&t doc theo true, nd thé hién quan hé lép rép gitta truc, nut voi than va thiét bj chen khit, Hinh c&t D - D Ja hinh eft toan phn thé hign vj tri van htu thong. Hinh ct A- Ala hinh ‘cAt riéng phan thé. hién quan hé lép rap giita truc va tay quay. Cac hinh chiéu riéng phan C, E va mat ct roi thé hién hinh dang mOt 66 két cfu cla nhitng chi tiét chua thé hién r6 trén céc hinh biéu dién 4 trén. ©) Phan tich chi tiét : Trude hét phan tich céc chi tiét chi yéu nhu thn van 2 va truc 7. Hay fy tryc.7 lam vi du, cn ctf vao chit's6-chi vj tri 7 ghi trong bang ké va d6i chiéu véi chit 86 ghi trén hinh chiéu, ta xdc dinh duge vj tri cia truc van. Truc van-duge thé hién ré nhat trén hinh ct B -'B, Déng thdi két hgp véi hin edt D - D va A - A, ta od thé hinh dung ra hinh dang va cAu tao cia truc. Truc g6m hai phfn hinh tru tron xoay tao thanh, phn try lén cé hai day 18 tron, méi day ba 1d an thong véi I5 doc 6 gitta truc, hai day 16 tao vi nhau mot géc 120° (hinh c&t D- D) : phén hinh try bé cd vat 16m (hinh ct A - A) dé 14p truc véi tay quay. Ckn ci theo sy phan tich 6 trén, ta thay true 1a chi tit chuy€n dong trong than ding dé diéu chinh liu lugng dau chay qua van. Hinh 9 - 35 la ban vé chi tiét cia truc. Cac chi tiét Khéc cing phan tich tuong tu nhu vay. Cac hinh 9 - 35 dén 9 - 41 1a céc ban vé chi tiét cla van. * d) T6ng hgp : Van phan ph6i la cs cfu diéu chinh luu lugng déu chay qua van do hoat dong cla tay quay va truc, Phia déu van cé thiét bj chén khit dé tranh khéng cho dau ri ra ngoai, Cusi van cd mit 5, ntit nay gitt khong cho truc di chuyn theo chiéu truc va dé théo dau khi cfn. DE hi6u r6 quan hé lp ghép cia céc chi tiét, ta cfin phan tich ¥ nghla nhitng kich thuée ghi trén ban vé lép, sat’ day lA ¥ nghla cia mot 26 kich thuée dé, + Then hinh chigu dig, ode géc quay 25°, 45°1a nhing kich thude gi6i hen cia tay quay khi déng va mé van, ~ Trén hinh chiéu bang, kich thuéc 116 1a kich thuéc quan trong cia tay quay, nd duge xéc dinh khi thiét k6. Cée kkich thuéc 80, 70, 84, 40 1A nhimg kich thuéc xc dinh vj taf cia cdc 14 I4p bu long, cing voi kich thuéc 150 va 115 cia dé la nhimng kich thuée dat may. Kich thutbe 90 la kich thuéc xéc dinh vj tri cia tay quay d6i véi than, nd la kich thutée lép, ~Trén hinh B ~ B, kich thuéc $35H7/h6 la kich thudc va kd higu dung sai lp ghép cia moi ghép, $35 Ia dudng kinh dank nghia cia tryc va 16; H7 la mién dung sal vai ép-chinh xc cia 16 : h6 la mién dung sai va c&p chinh xéc cia tryc ; méi ghép lp léng théd hé-th6ng 16. Céc kich thuéc. ¢42H7/r6 ; $30H9/h9 : $16; M39 x 2... cfing lA nhimg kich thuéc lap. ‘Tron mit eft ri, Rich thude 10 va 24 Ik nhing kick @hude quan trong et I th, chung duge xéc djnh khi thiét k6. 85 inh 9.- 34 +4 y WIV \\ - AN Rez eS rRUC ody C35: We rt 5.94.07 Minh 9.- 35 WouivNg ngoets [5.96 thi UL Fa ae Tetgg ORK. He Ne é TYG tt Cae 40 may A, LULL Hinh 9 = 36 Hinh 9 - 37 ae |, ] = wir tT Thee cas | Lt : Minh 9 - 38 “%VS) VAZZZLA GFZ g th | 8 ape A PS iii) e Wgitivelng ngec rd [5.96 | i Ng (GP CHEN Feel Dslr] ne nth __ iii Wen | . - 7 _o Thep C35 ‘5.04%.09 Minh 9- 39 120° "A) Waive [NG ngoe Td] 5.96 celia al ENG CHEN Trotting DHBK. He agi . Ty lE 1:4 Che tao may A, ThepC3s Tson10 Hinh 9 - 40 waive | Nj ngec Té | 5.96 iKiemrira| Zh a Tatdng DHBK Wi ab) Che'tea may - A, ple t4 5.0% 71 Hinh 9 - 41 Vi du 2. Hp gidm t6c banh rang tru. Hop giam téc banh rang 1a co cu thudng ding nhat dé giam van t6c quay cia truc. Sé cp cia hop gidm t6e duge xdc dinh theo s6 cp banh rang an khép. Nguyén If lam viée cita hop giam t6c nhu sau : dng co dién lam quay tryc vao cia hop gidm t6c, ri qua céc cp banh rang an khép truyén cho truc ra va n6 sé cho ta van t6c quay phit hgp véi yéu céu cita may cong tac. Cac banh rang duge lap vdi truc bang then. Cac truc chuyén d6ng trong céc 6 lan dat trén v6 hop. Dé béi tron va lam ngudi, banh rang duge lam viée trong mdi tru&ng dau nhin, phia déu 6 lan cé thiét bi che kin va thiét bi chén khit. Hinh 9 - 42 la ban vé lap va hinh 9 ~ 43 1a ban vé hinh chiéu truc do cia hop gidm téc mot cap, trong do truc rang 23 Ia truc vao (truc chi dng) truc 31 la truc ra (truc bj dong). Vé hop g6m than hép 30 va ndp h6p 10, chting ghép vdi nhau bang céc méi ghép buléng. Hai chét tru 4 ding dé dinh vj ndp va than. Nut thong hoi 14 ding dé diéu chinh ap Ive 6 trong hop va ngoai hop. Hai vit vong 16 ding dé moc day khi van chuyén hay dat may. Nuit 19 ding dé thao dau khi cn. Thuée do dau 17 ding dé kiém tra mic dau 6 trong hop. Trinh tu doc ban ve hop gidm t6c nay ciing gidng nhut vi du 1.6 tren, 91 he. 0 15 lavoskelyi 1.20 h6cua 6lan cén trong pham vi0, 1-0,16 2 ,Diéntich mat rang din khop d6 75% theo chiéu Yeu cu ky thuat caoréing, 40% theo chiéuréng cua rang. 3.Ld chdldinhvindp vat ‘sau khida 4,Sau khildp dé daunhén vao hop. Mic dau trong 1p va diéu chinh. ingp virahit2-3 rang cua banhrang/on 5.Chochay khang may voivan téc 1000 vong /phuit 8 kiém tra cdc hién tugngridéu, qua nhiét,tieng Sn] 6.Bactinh ky thuat: ~céng sudtSkw “ty sO truyén 45 ‘sd vong quay toda cua trucchuidéng 760véng/phit. in hép duoc gia céng Naperye Beiés Tee én fe ape trge Bian con | Dep la? 2 Nip a tryc | ia] Wd M263) ‘1a | Vang chindl 7 rhnwdedodde) Ms Ba fveisseehssiscotcebiekociekbebc het BAD 228 eee | varia Ghiché HEE Ge GIAM T8C BANH RANGTRY Trugng BK Hit ger TEE ram p05. 08 Hinh 9 ~ 42 93 inh 9 - 43 9.11. VE THIET KE Vigc thanh lap nhiing ban vé thiét ké cia mot co célu ddi hdi mot phuong phép lam viée khoa hoe, chinh xéc, déng thdi cing ddi hdi nhiéu kién thitc ctia cdc nganh chuyén mén khéc cing nhu kinh nghiém vé ché tao. Trong chong nay ching ta xét van dé vé thiét ké trén quan diém cia ngudi thiét lap ban vé, khong di sau vao linh vuc cla céc nganh chuyén mon khéc Trinh ty thiét ké mot co céu thutng ed nhiing giai doan sau : 9.11.1. Lap so dO co cau : xuat phat ti muc dich va yéu cdu sit dung cia co cu ma lap ban vé so dé cia co cau. ‘Trong khi phan tich vé co cfu ngudi ta cha ¥ dén : a) Méi lién quan cia co cfu va méi tru’ng xung quanh. Méi lién quan nay thé hién ra bang céc lién két va tc dong qua Iai cia cd cu can thiét ké vA cdc co céu khéc, anh huéng ciia cdc yéu t6 vat If, hda hoc, con ngudi, kinh té... d6i v6i co célu Dé c6 cai nhin téng quat ngudi ta thudng vé so d6 sau : ae # | | Yeuts | | Yeuts | Youts | Cae yéu vat li [es hoc | | con nguai | kinh té | seen 6 kh: = ——— Co cau can thidt ke LV Minh 9 - 44 b) Tic dong cua co cfu lén déi tugng khde. Noi mot cach khéc cfin phan tich dé thay tac dung ctia co cu 1A r6 rét, néu sau khi phan tich mA khong thy duge téc dung ro rét cia co céiu thi viée tiép tuc thiét ké la khong can thiét. ‘Tat nhién dé cd mot cd cu théa man mot nhu céu sit dung nao dé ngudi ta c6 thé cd nhiéu 6 khée nhau. Sau khi cn nhc va chon mt phugng 4n ngudi ta thiét lap ban vé lap so bo ciia co cu céin thiét ké. Cc hinh vé 9 - 45 va 9 - 46 trinh bay so dé va vé 4p so bd cia mot 6 kep thiy lye. Day la mét co cau ding dé c6 dinh chi tiét cAn gia cong trén ban may, hoat dong dudi tac dung cia kich thuy Ive. Dac diém cia co cau nay 1a: ~ kep tam thdi chi tiét trong thdi gian gia cong ~ thdi gian thao téc r&t ng4n trong diéu kién san xuét hang loat ~ ngudi cong nhan phai déy chi tiét vao vj tri dé chudin bj kep. 95 Chi tiéh chan 2 Chi tet chin} Kith thoy luc chi tet cai kep Cy Rénar Hinh 9-45 9.11.2. Thiét lap cac chirc nang cua co cau Mot co cau théa man duge mt yéu céu st dung nao dé 1a nhé 6 mot 86 chtic nang cua nd. Ngudi ta phan chia chu ki hoat dong cia cs cau thanh nhiing trang thdi hoat dong khéc nhau. ‘Thi du chu ki lam viée cia bo kep néi trén gém cdc trang thai : A. Gan véi ban may va chuéin bi lam viée, B, Chiu tac d6ng cia kich va tac dong lén chi tiét céin gia cong. Sau dé ngudi ta tién hanh thiét lap cdc chic nang cita co cu trong méi trang thai hoat dong ndi trén, Nhiing chitc nang dé cd thé 1a chtic nang lién két hoac chtic nang tac dong. Thi du & trang thai A co c&u phai cd cdc chifc nang : ~-Gén chat v6i ban may, khong cd dé ty do nao. ~ Chudin bi don nhan lve day tit kich, 9.11.3. Phan tich cac chire nang ‘Trong giai doan nay ngudi ta phan tich titng chttc nang da néu 6 trén, dé ra nhiing diéu kign chiic nang phai cd va chon giai phap dé théa man cAc diéu kign dé vé cdc mat cfu tao, lép ghép, stic bén, cd hoe, vat Ii, hda hoc, ... Day 4 giai doan phai lam viée ti mi, cu thé. Trong pham vi mon hoc Vé ki thuat chting ta chi yéu chi xét dén nhiing diéu kign chic nang vé mat kich thudc, l4p ghép va hoat dong ciia co cau. 96 9b - 6 WOH Hd 4 3079 ‘9 4eo 410 -s So 1eG “+ € z , IATADHL AIA OF eyed, eu Ueg Ley TR PN ip 08g 731 ip arp 4 = dey wea Jay 1y9 97 7-KTCK.T2 Gia sit d trang thai B dé hoan thanh chic nang téc dong, co cfu cd ede diéu kign chitc nang sau : - Lap ghép gitta cdc chi tiét 1 va 2, 2 va 3, 3 va 4 phai hop If ~ Céc gid tri ciia Jm, Jn, Jp phai duge quy dinh dung dén. ‘Thi du ta chon lap ghép gitta cdc chi tiét 1 va 2 la $10 F8h6 gitta 2 va 3 la 10K7/KG, gitta 3 va 4 la @ 20H8/e8 va ta chon : Jm = 2min In = 3,841? Jp = 0,1°23 Can cd vao nhiing kich thuéc da cd (xem hinh 9 — 47) ta lap céc chudi kich thudc ti thiéu va tinh ra cdc kich thude con lai. Ngoai ra ta cdn efin phai chon d6 nham cho céc bé mat lam vide ctia chi tiét, cht ¥ dén cde dung sai vé hinh dang va vi tri cla cc bé mat c6 lién quan. Hinh 9 - 47 9.11.4. Phan tich vé mat cau tric M6i co céu cd mot dac diém vé mat cAu trac, ngudi vé thiét ké cain thay duge dac diém dé dé néu ra nhitng yéu cau vé cdc mat céu tao, ché tao chon nguyén vat liéu... Thi dy, dac diém cau triic ctia b6 kep thuy Ive néi trén 1a phai cht ¥ dén sy déng tam ciia céc mat try trén hai chi tiét 3 va 4 so voi mat tru cd ren cita chi tiét 5, vi vay viécqquy dinh dung sai d6 dong tam ndi trén la céin thiét. Mat khéc cing cin phai kiém tra lai cu tric ciia co cu dé tranh nhiing so d6 t6i thiéu, dé la nhiing cau tric hgp li vé mat If thuyét nhung khong hgp Ii vé mat lap rap hoae ché tao, 98 ‘Trong qué trinh phan tich cae chtic nang va phan tich vé mat c&u tric, ngudi ta déin dan hinh thanh dugc ban vé thiét ké cia céc chi tiét. Cn nhé ring mét chi ti6t cia co céu 6 thé o6 lien quan dén mot 36 chtéc nang khéc nhau. Cée yéu cau chtic nang suy ra tit cdc diéu kién chtic nang thudng nAm rai réc 6 trong cdc phan phan tich va nhu vay rét khong thuan tién cho buéc tiép theo la nghién ctu gia cong chi tiét. Vi vay ban vé thiét ké chi tiét co y nghia quan trong, no la tai liéu tap hgp tat cA cdc yéu céu chite nang lién quan dén chi tiét do. Bang du6i day trinh bay tdm tat cdc yéu céu che nang déi véi chi tiét 3 (g6i truc) trong bo kep thiy luc. Didu kidn Nhing (ich thude sau day thé hién chue nang lién két cua chi 49. ti8t 3 véi Rs ee ~ Thanh kep. 1: ss 49-85 > 15-85 98 0-85 i - vit s *S ~ Mio se 27 min a Dai 60 4 va thanh kep 1: Ry kicH THUGC 34 + 02 = + Dai 66 4 2068 ~ Chét try 2: 910K7 ~ Ngudi si dyng = 45 °4 15% 45° + 15° f 15-8.5 2 30° = 8° 3-85 Cée kich thude Mio va 27 mi suc BEN al thé hién diéu kién suc bén cua ren trong 16 khi chiu Wye doc tryo. [7 ei60 ian acieaee Gy thé Cho yau cu chiée nang C&e dung sai 6 ce kich thude 149-81 #2068 <4 a #10K7 HINH DANG | va eée bién phdp gia céng NY thong thudng di dam bdo do IN chinh x4c vé hinh dang cua c&c IN mat tuong ting. KN K IN K KS is = Cée dung sai d6 déi xting 02 va 04 dam bao dé chinh xée vi trl cla hai mat tudng ing = Dung sai d@ vubng g6c 04 | dam bao vi tri nim ngang cua ee chét try 2. = Dung sai d@ déng true 0.05 dam bao didu kién lp rap cua g6i truc 3. 100 Diéu kign 7 ehie ning Cy thé Che yéu cfu chae ning ot = Hai mat vat thing ding lam vide trong diéu kign ma sét + trugt, do dé chon d6 nhdém la S 4 - 4Ra = 04 S NY DO NHAM | - Chét try 2 dude 6p of dinh I BE MAT | vaol8 $10, do dé chon 9 nhém IY 1 Ra = 08 IN + Gida hai chi tiét 3 va 4 06 RK thé c6 ma sét trugt, do dé chon : NN dO nhdm Ra = 04 . | N Ss IY K iS Can cd vao yéu céu vé suc : : : VAT bén va gid thanh ta chon thép 45 dé ché tao chi tiét Chit ¥ : ‘Trong khi ghi céc yéu clu chtéc nang cia mot chi tiét céin lu6n lun nhé rang nhiing yéu cau chtic nang vuot qué yéu cau binh thutng cia chi tiét ed thé gay kho khan cho viéc gia cong va thudng lam gid thanh tang lén. 9.11.5. Phan tich vé gia thanh Dé cs mot dénh gid so bo, ngudi ta thong ké lai cc chite nang va céc chi tiét lién quan. Noi chung, mét chi tiét cé mat trong héu hét cdc chite nang thudng IA quan trong va dai hoi ngudi ta phai chit ¥ vao vigc gia cong chi tiét dé. Mat khdc cd thé thy néu phai gia cong qué nhiéu chi tiét dé phuc vu cho mét chtic nang khong quan trong thi gid thanh cita chtic nang do 1A khong hgp Ii. ‘Tron truéng hgp nay cin phai xem lai gidi phap da chon trong phéin phan tich ce chiéc nang. 9.11.6. Phan tich vé kha nang mé réng su dung cua co céu Ngoai viée dam bdo théa man yéu cdu sit dung da dé ra, ngudi thiét ké cd thé du kién 4p dung co céu da thiét ké cho nhiing yéu cau sit dung nao khéc. Néu c6 thé cn chi ra nhiing thay déi céin thiét vé cau tao ciia co céu khi yéu cfiu sit dung thay déi. Hinh 9-48 dién ta ban vé thiét ké cia chi tiét 3 (g6i truc) trong bd kep thuy lyc noi trén. 101 a= {I ==} Oi TRUC Chuong 10 sO pO Cée may méc hién nay lm viée bang t6 hgp céc hé thng truyén dong co khi, hé thong dién, hé thong thiy Ive khi nén v, Dé thuan tign cho viée nghién citu nguyén Ii va qué trinh hoat dong cia cdc hé thong ds, ngudi ta dimg céc so dé. Ngudi ta con ding so d6 dé-nghién citu céc phuong an thiét ké, hoae 6 trao déi ¥ kién va ghi chép 6 hién trudng. So dé duge vé bang nhitng dudng nét don gidn, nhitng hinh vé quy wée, nhiing ki higu vv... da duge quy dinh trong céc tiéu chun, nhiing hinh vé nay duge vé theo dang hinh chiéu vuong g6c hay hinh chiéu tryc do. Dudi day trinh bay cach vé va nhitng tiéu chudn vé ki hiéu quy wdc ciia sa dé dong, so dé dién va so dé hé théng thiy lye khi nén. 10.1. SO DO DONG Céc ki higu quy uéc cia so dé dong duge quy dinh trong TCVN 15 : 1985, Bang 10 ~ 1 trinh bay mot s6 kf hiéu quy wéc vé theo hinh chiéu vung géc. Hinh vé cia mot so dé dong duge vé theo dang khai trién nghia 1a tat ca cdc true, cdc co cdu trong khong gian duge quy dinh vé khai trién trén cing mot mat phang. Vi du co cu truyén dong banh rang cia ba truc I, II va III. So d6 dong cia cd céu nay duge vé theo dang hinh chiéu truc do nhu hinh 10 ~ 1a va vé theo dang hinh chiéu vudng gée nhwt hinh 10 - 1b. Or Ye a) b) Hinh 10-1 103 |S \ \e \w \e Hinh 10 - 2 Cac phén tit duge dénh s6 ldn ligt theo tht ty truyén dong bang chit s6 A-rap, cdc truc duge danh s6 bang chit s6 La~ma. Hinh 10 - 21a so d6 h6p téc do cia may tién. Muén thay déi van tée quay cia true chinh, ta thay d6i cdc cap banh rang an khép véi ti s6 truyén khéc nhau. Hinh 10 - 3 104 ‘Tren truc I c¢ lp hai banh tron 1 va 2, banh 1 lép long, bénh 2 lap chat. Néu chuy6n dong ti méto truyén dén bénh 1 thi truc I khong quay, nhung truyén dén bénh 2 th} truc I sé quay. Khdi banh rang 3, 5, 7 trugt doc theo truc I bing then dé chiing an khép véi céc banh rang 4, 6, 8 cia truc II. Nhu vay truc II cd thé quay bang ba van t6c khaéc nhau Banh rang 8 va 10 an khép voi bénh rang 9 val, hai banh rang nay ldp long trén true II. BO phan li hgp hai chiéu 12 tritgt doc theo truc III bang then dé vau li hgp én khép voi vu banh rang 9 va 11 va lam cho true III quay véi hai van t6c khéc nhau, Nhu vay, chuyén dong duge chuyén tit true I sang truc II véi ba van t6c, tit truc II sang truc III v6i hai van t6c, ket qua truc TI duge chuyén dong véi séu van t6c khac nhau. Khéi banh rang 3, 5, 7 va b6 li hgp 12 duge di chuyén bang tay gat do ngudi diéu khién, Hinh 10 ~ 3 la so d6 dong dang hinh chiéu truc do va hinh 10 - 4 dang hinh chiéu vuong gée cha co cu ham bang dai 1. BO bénh rang 98. G6 dd 2. Khép néi ma sat “10. Banh ma s&t 3 True 11 Tay quay : 4.6 dé 12, Tay quay 5. Con chay 18, Banh rng Bn 6. Clin 14, Banh ring 7. Gam 46. Thanh rang 8. Don bay Hinh 10- 4 105 Bang 10 -1 Kf HIGU QUY UGC TRONG SO DO DONG (TRICH TCVN 15 - 85) Ten goi Ki higu quy u6e 1. Ce toai truc, thanh truyén 2. Khdp néi cae thanh a) khdp cting b) khdp ban 16 a a c) khép cau 4) 2 3. Néi thanh véi 8 d8 66 dinh a) bing khdp ban Ié ’b) bling khép du a) » 4. 6 trugt, 6 lain a) kf higu chung : - 6 dd - 6 ohgn ae b) 6 trust - 68 ~ 6 48 chain — + 6 chan 7 a + pe 106 Ki higu quy use 4) 8 dd chan (ki higu chung) @) 6 chan Tén goi 5.6 tin a o a) 6 d@ (ki higu chung) Q b) 6 daa 43 i ©) 6 dd cau ty Wa » = Co {-———— 6. Lép néi chi tit véi true a) lérig khéng b) ding then trugt ©) dung then ké6o 4) ding ghép cing 7. N6i hal true a) néi cding b) néi cing an toan ©) ni dan n6i 4) n6i ban 18 ©) néi kidu di dong 9 a 9 q) 9 107 8 NGi true vau (ring) mot chiéu - hai chiéu Ki higu quy ue 9. N6i trye ma sat a) Ki hiéu chung kh6ng chi 13 céch lap. véi trye. b) Ki higu chung khi ofin chi r6 cdch Idp véi truc. c) mot phia (ki higu chung) 4) hai phia (ki hiGu chung) e) cén mot phia 4) dia mot phia 9) mé (guéc) 40. Céc toai phanh a) Phanh con b) Phanh mé (guéo) 108 Tén goi Ki higu quy uéc 10. ©) Phanh dai a a 4) Phanh dia ” sxe rr + a ff Fe 4 Con trugt fo oe 12. Cam 3) car ti tin lr) ae » = ¢) cam try » G | ey) at 4x te 13. BO truyén ma sat a) banh ma sat try a axe b) banh ma sat 6A, c) banh ma sat c6n diéu chinh due. i TOF t uit ) x T ¢) 109 Ten goi Ki higu quy u6c 14. Banh dai bac ldp chat trén truc 15. 86 tcuyén bing dai det a) hd b) hd 06 banh cng dai c) chéo. 4d) nda chéo e) gay géc y 4 o e bx Ix 110 Tén goi Ki higu quy uéc 16. BO truyén dai tron va 1m 17. BO truyén xich (ki higu chung) 18. BO truyén banh rang try a) An khdp ngoai (ki higu chung) b) an khdp ngoat : + rng thing + rng nghiéng - rang chd V ¢) n khép trong a) 4 oO ll Ten goi 19. BO truyén banh rang o6n 06 hai tryc cat nhaw Ki higu quy uée aa a) ki higu chung a) . tet b) rang thang, rang xodn va rang cong x (~ 4) a) hipoit b) true vit try ¢) bath ring xodn 2 = hai tryc chéo nhau 8 = 90° = hai truc chéo @ # 90° & ” 112 21 BO truyén thanh rang a) kf higu chung b) rng thing, rang nghiéng, rng chd v ¢) thanh rang - truc vit Ki higu quy ude 22. vit truyén dong 23, Dai 6c lp véi vit dé truyén dong 8) dai 6c tién b) dai 60 lién 06 bi ©) dai 6c ghép hai nda S.KTCK.Ta 4) ry) a : 113 Ten goi Ki higu quy voc i] Pore a WWW a} 10 xo nén hinh try b} 10 xo kéo hinh tru ©) 1d xo nén hinh én » : 4) 18 xo xodn tinh try 7 ) 18 xo xodn phang 1) 10 xo la we ~ ohiéu 1a 9) 18 xo dia g + WWW : @® 4) 9 i 25. Tay gat Coo 26. Tay van a a 114 Ki higu quy uc Ten goi oF 27. Tay quay (v6 lang) t© 28. Banh léch tam 1s 3 hiéu true do (trich TCVN 15 : 1985). Ki hiéu quy uéc mét sé phéin tit va co céiu may trong so dé biéu dién bang hinh Bang 10-2 Tan goi Kf higu quy uée 1. True, true hinh hoc va thanh 2. Phan td 6 dinh 3. Khdp néi true cde dang khéng digu chinh dude 4, 6 true hay phan td dinh huéng eta chuyén déng thang 5. Khép néi hai truc kidu Sng 115 Ki higu quy uée 6. BO truyén bénh rang try hoe banh ma sét try an khép ngoai va an khép trong 7, BO truyén true vit 8. BO truyén bénh rang xoan 9. 86 truyén thanh rang 10. V6 lang nhé ‘tt Khép trye an toan 12, Phanh 116 Tan gi Ki nigu_quy uée 14 6 6. v7. 8. 9, Banh Iéch tém, o6 thanh ti tinh tién BO truyén banh rng c6n ho&e bénh ma sat Tay némm Dau tryc lap tay ndm dau trye 06 chét Truc gat Khép oda truyén dong khéng déo chiéu Thang chia dé, thang 6 dinh khi chuyén dong Co cu chia do thang chia d6 hai tép 117 10.2. SO DO HE THONG DIEN So dé hé thong dién 1a hinh biéu dién hé théng dién bang nhitng ki hiéu quy uéc thong nhat. 1636 : 1987. Bang 10-3 gidi thigu mot s6 ki hiéu quy wéc cita mot s6 khi cu va thiét bi cia hé thong dién. Q roy loai. Nguyén li lam viée cia nd nhu i 4 sau: g alz Al tit 8 lam chuyén déng dong co 6. . f 10 FA Chiéu chuyén dong cia dong co N6 chi r6 nguyén tac lam viée va sy lién hé gitia cdc khi cu dién, céc thiét bj cia hé thong mang dién. Cac ki hiéu dién trén mat bang duge quy dinh theo TCVN 1614 : 1987 dén TCVN Hinh 10-5 1a so dé nguyén li hé théng dién cia mét may cét kim Dong cau dao 1 va qua cdc cau | 6 chi 2, dong dién dén bo khdi dong phu thuéc vao vi tri cla cong tac 7. Khi cong téc vi triadongdiénsé 4447 4445 qua bd khdi dong ti 8, cdc tiép u diém 4 dong va dong co quay theo Ll chiéu phai. Khi cong tc 6 vi tri b, @ "C) dong dién qua bd khdi dong tit 9, cdc tiép diém 5 ddng va dong co quay theo chiéu tri. Minh 10-5 Néu dong cau dao 10 thi dong ca lam lanh 11 quay. Bién thé 12 dig ha thé dong dién xuéng B6V ding dé thap sang ché lam viée. ‘Trong trudng hgp dong cs lam viéc nhiéu, qua néng thi role nhiét 3 sé ngat mach va dong co ngitng chay. Bang 10-3 MOT SO Ki HIEU CUA KHi CU VA THIET BI BIEN Tan goi Ki hidu quy u6e 1. DOng co dién met pha 2, Dong co dign ba pha 6 O) 3. Dong co dign cé vanh gép 4. Dong od dién ba pha c6 vanh gép . © 5 5. Dong co dién mot chiéu 118 Tan goi Ki higu quy uée 6. May bién thé mét lod khéng {Gi 7. Méy bién thé mt loa ¢6 16i 8 Cudn day stato 9. Cuén day kich thich 10. Ty dién 11. Tu din bién aéi 1 Tiép diém thudng hd 18. Tip diém thuéng kin 14, Ro le 18. Nat dn thudng md 16. Nat én thudng déng, 17, Cau dao a) mét mach b) nhiéu mach 18. Dan tin hidu 19, Dan thép sang oe ob 119 Tan goi Ki higu quy uée 20. Chuéng dién 21, Cai dien oa a 22, Dién khang » pe 23, Khdi dong tt 24. Nén dign ban dén 25. Dign trd 26. Bign td didu chinh duge 27. Cam khang G 5 28, May dém dign (cOng t6 dién) See 29, Cudn day cong tac 30. Nam cham dién 10.3. SO DO HE THUY LUC KHi NEN : So dé hé thay luc khi nén trinh bay nguyén Ii lam viée va sw lién hé gitia cdc khi cu, thiét bj ctia hé thuy lyc khi nén. Cac ki hiéu cua ching duge quy dinh trong cdc tiéu chudn TCVN 1806 - 76, Bang 10-4 gidi thiéu ki hiéu quy ude mot s6 khi cu va thiét bj hé thy Iyc khi nén. Hinh 10-6 la so d6 nguyén Ii cua hé théng cung cap dung dich lam lanh cdc chi tiét gia cong trén may ct got. Cac khf cu va thiét bj cha hé thong dugc danh s6 theo thif tu dong chay, con s6 viét trén gid ngang cita dudng dan. Cac dutng 6ng duge danh s6 thif tu riéng, cdn sO cia né viét canh dung dan khong co gia. 120 Nguyén If lam viée theo so d6 nhu sau : Dung dich tit thing chita 1 chay qua b6 loc 2(1) dén bom banh rang 3, réi chy qua van 4 dé dén bo phan lam ngudi. Sau khi lm vic, dung dich chay vao thing chia 5 va qua bé loc 2 (2) dé trd vé thimg chia 1. Khi khong céin lam ngudi thi dong van 4. Néu dong van 4 ma bom 3 vin chay thi 4p sudt dung dich sé tang lén, hic do van bao hiém 6 sé mé va dung dich lai chay vé thing chia 1. Bang 10-4 Ki Higu QUY UGC MOT S6 KH{ CU VA THIET BI HE THONG THUY LUC KH{ NEN Tan gol Ki hiéu_quy uée 1 Dang chay dung dich 2. Dang chay cua khi 4. Binh tril nang (thay tue, khi nén) U) 5. Binh chia s 7. BO tach nude hoke déu ) 8.86 gom ten tai 8 BO loc va tach S 121 43. Van mot chiéu 14. Bom thay tye (khong diéu chinh duge) — 2 18, May nén khi 16. Déng co thy Ive (kh6ng diéu chinh dude) 17. Dong cd khi nén quay 18, Xilanh véi pit t6ng dia 49. Bom banh rng Tan gol Ki higu quy uée i 1. Van diéu chin = thuéng déng thudng mé a : L4¥ ‘11 Van han ché 4p sudt if t Ly 12. Van diéu ap f, 122 Tan goi Ki higu quy uée 20. Bom cénh quat Hinh 10-6 123 Chuong 11 BAN VE XAY DUNG 11.1. KHAI NIEM CHUNG Dé gidi quyét nhimg van dé ki thuat nhu thiét ké xudng, bé tri thiét bi, bé tri mat bang, yeu cdu thong gid, chiéu sdng... ngudi can bé ki thut phai od mot s6 kién thiic vé ban vé xay dung, nhat la kién thttc vé ban vé nha cong nghiép. Ban vé xAy dung biéu dién c4c céng trinh xAy dung céng nghiép va cdc cong trinh xy dung dan dung. Ban vé xay dying duge lap theo nhitng quy dinh cia tiéu chuén nha nude "Hé théng tai ligu thiét ke” va "Hé théng tai liéu thiét ké x4y dung". Chuang nay sé trinh bay mét s6 van dé co lién quan dén ban vé nha cng nghiép va gidi thiéu mét sé tiéu chudn vé ban vé x4y dung. Ban vé xay dung ding céc hinh chiéu vudng géc lam phuong phép biéu dién chinh va ding hinh chiéu truc do va hinh chiéu phéi canh lam phuong phép biéu dién bé sung. Hinh chiéu truc do thudng ding dé thé hién chi tiét cong trinh, cdn hinh chiéu phéi canh ding dé thé hién hinh dang khai qudt ctia céng trinh. Ban vé x4y dung gém co ban vé téng mat bang, ban vé céc hinh chiéu cia c6ng trinh va ban vé chi tiét cng trinh. 11.1.1. Téng mat bang Ban vé téng mat bang ding dé quy hogch chung mot ving xay dung nhu mot tiéu khu dan cu, mot khu nha may viv... né thé hién vj tr{ hgp Ii cla cdc cong trinh nha 4, phan xudng, he thong giao thong, dja hinh tung quanh. Bang 11-1 trinh bay mot s6 ki hi¢u quy wéc ding tren ban vé téng mat bing va mat bing thi cOng cOng trinh theo TCVN 4607 : 1988 Bang 11-1 Tan gol Ki niou 1 Cay 06 tén, ki higu chung trén mat bang 2, Cay anh trang tri, ki higu chung EN% trén mat bang = Ghi chi 124 Tan gol 3. Bui cay, hang rao cay Ki nibu 4, Tham 6 = ph 5. Oudng di at dé Ghi cha 6. Bé phun nude 7. Quang truéng 8 Nha hay c6ng tinh méi thiét es ee 9, Nha hay céng tinh hign 06 gid Jal 10, Nha hay eng tinh hign 06 en sda chia tL Nha hay ¢6ng trinh d&t_ngém dudi dat 12, Nha hay Ong trnh hign 6 efia dd 18. Khu vue dt dé ma rong cong tinh +t 14, SAn bai chia vét ligu ngoai tdi, 15, Dudng 6 16 a) dy dinh xay dung b) hign 06 ©) tam thai ® 125 Tan gol 16. Dudng sit a) © tiéu chudn hién co b) 8 tiu chudn dy dinh xy dung Ki niou ja jena m ms Ghi cha 17. Dudng du true 18, Hoa gié tren mat bang e Z 8 N 19, Hung gié trén ban d6 trdc dia 20. Dudng dign cao thé @) Ce a) néi b) ngém_ b-—- Ww —-— 21 Dudng dién ha thé a a a) néi b) ngdm |* ‘Dudng dign thoai 23, Tram bién thé tam thdi 24, O&n pha 25, May van chuyén lén cao 126 co Cats 6 avin ety ee Citing sit ——- — ay chugén Hinh 11-1 Hinh 11 - 1 la ban vé téng mat bang nha may 6 - t6 1, Phan xudng Hip rap 2. Phan sung rén dap 3. Phan xudng cd khi 4. Phan xudng duic 5, Phan xudng stta chita 6, Phan xing nhi¢t luyen 7. Phan xing moc 8, Phang thi nghi¢m trung tam 127 9. Tram nhiet dien 17, Nha hanh chinh 10, Kho trung tam 18, Nha du my LL. Kho vat figu 19. Ché dé xe 12. Kho thanh phim 20. Trung hoc 13. Kho nhien ligu 21. Benh xa 14, Kho héa chat 22, Tram cits héa 15. Kho vat lieu 26 23. Nha an 16 Kho xing dau 11.1.2. Ban vé cdc hinh chiéu Ban vé cdc hinh chiéu cia cOng trinh gém e6 cdc hinh biéu dién nhu sau : a) Hinh chiéu cfc mat ngoai. thé hién céc mat ngoai cia cong trinh nhu mat chinh, cdc mat bén, mat bang mdi (H.11-2). | o |o joo NI Hinh 11-2 b) Hinh cat bang, mat phang cét la mat bang, qui dinh c4t ngang qua cifa s6 va cach san khoang 1,5 mét. Hinh cAt'bang ding dé thé hién dién tich céc phong, cach bé tri cac cita 6, cita di, cdc thiét bj bén trong, bé day cia tutng, véch ngin.. ‘Trén hinh cAt bang cia ng6i nha, cdc truc chinh thuéng duge ki hiéu nhu sau : mat nao cia cong trinh ed nhiéu truc thi ghi bang chit sO theo thi ty 1, 2, 3 ... mat nao cia cng trinh co truc it hon, thi ghi bang chit hoa A, B, C, ... Cac chit s6 va chit ghi theo thi ty ti trai sang phai, tit dudi lén trén (H.11-3). ©) Hinh e&t, mat phéng ct vudng géc voi mat phang hinh chiéu bang, khong duge di qua cbt dac, khong di doc tung va khong di qua khoang hé gitta hai cénh thang. Hinh cdt ding dé thé hign khong gian bén trong cia cong trinh theo chiéu cao, cach bé tri cae cita, cu thang, bé day mong, san wv.. Cac hinh biéu dién cia ban vé xay dung thuéng tuong d6i 1én, nén oo thé khong vé trén cing mét td gidy, khi dé cén ghi tén, ti 16 cba cc hinh biéu dién. 128 11.1.3. Tile Kich thude cia cdc cong trinh xay dung tuong d6i Ién, nén ban vé xy dung duoc ding ti le thu nhé theo TCVN 3 : 1974. Ty theo kich thuée cia cong trinh va tiing loai hinh biéu dién ‘ma ding cac ti lé khac nhau. ‘Téng mat bang dig ti 1¢ 1 : 500 ; 1: 1000 ; 1: 2000 Céc hinh chiéu, hinh c&t ding tilé 1:50; 1: 100; 1: 200. 11.1.4. Nét vé ‘Trén ban vé xay dung thutng ding cdc loai nét vé sau : nét dam, nét manh, nét duit, nét cham gach manh, nét ngit... Ung dung cia ting dudng nét duge quy dinh theo TCVN 8 : 1985. Ti s6 chiéu rong cla cdc nét manh, dam, rat dam la 1 : 3 : 6. Chiéu rong cia nét dam Idy tit 0,5 dén Imm, ding dé vé dung bao cdc mat ct cia cong trinh, khung ban vé, khung ten. Nét manh vé céc dudng bao thay (nét hién) cia cong trinh va két cu, duing kinh thudéc, duong gidng, dudng gach ki hiéu vat liu... Net dit (manh) ve duténg bao khuat. Nét cham gach manh vé dung try, dudng tim. Net ng&t (manh) vé dudng ng&t doan mot bo phan hinh vé 11.1.5. Kich thudc Cach ghi kich thuéc trén ban vé xay dung theo TCVN 9 : 1985 vA TCVN 4455 : 1987. Don vi kich thuéc 1a milimét, trit kich thuéc d6 cao, dé sfu va kich thuéc téng mat bang thi ding don vi la mét. Kich thude d6 cao va d6 sau ldy mat san tng th nhat lam chudn géc. 11.2. Ki HIEU QUY UGC CAC BO PHAN CAU TAO NGOI NHA Céc bo phan céu tao ngoi nha duge ki hiéu quy uéc theo TCVN 4614 : 1988 bao gém : ~ Ki higu 16 trong. ~ Ki hieu ca 6 ~ Ki higu cita di. ~ K{ higu dudng dée cau thang. ~ Ki higu vach ngan. ~ Ki higu cae bd phan cfin sita chita. g-KTCK TA 129 11.2.1. Lé tréng Ki hiéu 16 tréng duge quy dinh trong bang 11- 2 Bang 11 -2 Trae Tite | ant ena 1.L6 tréng khong t6i sat mat san Ki hieu quy ude thé hi@n mat bang 2, L6 trong hinh trdn khong téi sdt Ki higu quy ude thé hién mat bing mat sin a= 3. L6 trdng tdi sat mat san Ki higu quy ude thé hién mat bang 11.2.2. Cua sé va cua di MOt s6 ki higu quy wdc cita sé va cita di duge quy dinh trong bing 11-3 va bang 11-4, Céc dutng bao thay vé bang nét manh va cae dung bao cia mat cAt tuéng nha vé bang nét dam (hinh 11-3). Hinh 11-3 130 Bang 11-3 cua sd Tan got KE nibu Ghi cht 1 Ca s6 dan thé hién tren mat bang 2. Cila 36 kép thé hién trén mat bang 3. Gila $6 cénh 6 dinh thé hign trén mat cdt va mat ding 4. Cuia 36 don hai cénh quay theo dé ding mé ra ngoai 5. Glia s6 dan hei cénh quay theo dé dung mé vao trong 6. Cla s6 don m6t cénh md quay theo trye ding 6 gida, thé hin trén mat bang va mat ding 7, Gila $6 cénh day tn thé hien tren mat bang va mat ding & Gila s6 k6p bén cénh quay theo hai dé ding mé cA hai chiéu Véi hinh ve ti 18 1° 100 Vdi hinh vé ti 18 1: 100 aS Ki higu md cda quy ude 14 inh tam | gide c€n, c6 dinh biéu thi phia cé ban 8 Ki thé hien Ki higu cn obu ¥ hudng quay ota ola, wm 131 cUa DI Bang 1-4 Tan goi 1. Cia di don mot cdnh thé hién tren mat bang 2 Cila di don hai Anh 3. Cia di canh xép 4. Cla di don, mét cénh md ca hai phia, déng ty déng 8. Cla di den, hai cénh md cd hai phia, dng tu dong 6. Cla di quay theo true ding gida 7. Cla lua dén, mot canh 8 Cua la don, hai anh 9, Cla nfing hay cua cuén 40, Cla kép, hai c&nh 11 Gila kép, bén céah 12, Ctia In, ddy vao tuing Ké hiéu 1 iL Ghi cha Ki higu chiéu quay oda cénh oda tren mat bing theo 90° hay 45° Chiéu quay cénh cla vé theo do nghiéng 30° 11.2.3. Cau thang va dudéng déc Cau thang g6m c6 canh thang va bac thang. D6i vai tang mot (tang trét) cfu thang dugc cAt qua c4nh thet hai. G hinh cat bang ctia cau thang co mai tén chi hudng di lén. Hinh 11-4 la hinh ct cia cu thang téing mdt va tang hai. 132 Hinh 11-4 Bang 11-5 trinh bay mot s6 ki higu cla cdu thang va dudng déc. Bang 11-5 Tan gol KE higu Ghi cha 1. Dudng dée cho xe ra vao thé hién trén mat bing 2. Mat ct odu thang 3, Mat bling od thang téng dudi cing Btu 196 déc ghi phia trén ctia mii tén chi hudng déo = Thé hign trén ban vé ti 1@ 1: 200 hoae nhé hon = Thé hién trén ban vé ti I@ 16n hon 1: 200 Diém géc madi tén dat 3 bac thang dau tién 133 Tan got Kf hibu Ghi cha 4, Mat bing edu thang ting trung gian 5. Mat bang c4u thang tng trén cing 6, Céu thang may, thé hien tren mat bing ‘Dudng mai tén ki higu phi vé lien tye idm mit mai tén phai vé dén ranh gigi mat bing edu thang 11.2.4. Vach ngan Mot 5 ki higu vach ngan duge trinh hay trong bang 11-6 Ki higu duge vé bang nét dam va vé thé hién cae loai vach nga trén mat bang véi ti lé 1: 200 hay nhé hon. Bang 11-6 Tan aot Ki nibu 1 Vach ngain, ki higu chung tren mat bing 2. Voh ngin bang ludi kim loa 3. Vach ngn bing cae tém due san 4. Veh ngan bang kinh hay vat lieu trong, vat eu tré hoa Eng 5. Vich ngan bing vat fiéu phé thang tre, g6, tm, sgi ép.. —O—1—1 DB vach 6 thé lam bang 96, tre.. Tam vach ©6 thé lam bang g6 dan, da, o6t. 134 41.3. TRANG THIET BI Ki THUAT VE SINH Ki higu quy wéc vé trang thiét bi ki thudt vé sinh (bao gém cfip nude, thodt nude, thong gid, cp nhiét) sit dung trong thiét ké xay dung duge quy dinh TCVN 4615 : 1988 11.3.1. Trang thiét bi cap nuéc, thoat nuéc Ki hiéu quy uéc mdt sé trang thiét bi céip nude, thoat nude, dude trinh bay trong bang 11-7 Bang 11 -7 Tan got Tran mgt bing Tron mat cdt 1. Chau xi kiéu bet 2 aEe 2. Chau xf kigu xdm . , v 3. Au tidy Aa. Oo a 4. Chau nia mat t- 5. May ra prat 7. Van ki higu chung co) > 8. Van mot chiéu I by Q 9. Khéa (ki higu chung) 40. Déng hé do nude 11.3.2. Trang thiét bi théng gié cap nhiét Ki hiéu quy wac mot s6 trang thiét bi thong gid, cp nhiét duge trinh bay trong bang 11 ~ 8. 135, Bang 11 -8 Tan goi [tran mat bing Tran met cht 1. BO sudi 6ng tron 2, BO sudi c6 cénh 5. Thing cha nude ngung 6. BO phan tach va thai nude 7. 86 phén gia ém 8. 86 phén téch déu 9. Quat li tam 10. Quat truc ‘ 11. BO phan sy khéng khi néng 12, BO phan fam lanh khong kni 18, Buéng phun mis 136 Tan gol _T Trén mat bling Tron mgt cit 14, BO Igo khOng Kh 15. BO tiéu am 16. BO tach bui i tam 17. Giéng (6ng) lay khdng khi 18, Cla Idy khong khi trén tuang 19. Ging (6ng) thal khong ki 20. Chup thai gié 21 L8 do Lo x 22. Bép 7 Bl 23, Ta lanh — , Ld 7 [ 24, May didu hoa 137 11.4. THIET BI NANG CHUYEN TRONG NHA CONG NGHIEP ‘Thiét bi nang chuyén ngang va nang chuyén ding ding nhiéu trong nha cOng nghiép. Ki higu quy wéc cia chting duge quy dinh theo TCVN 4611 : 1988. Bang 11 ~ 9 trinh bay ki higu quy wéc mot s6 thiét bj nang chuyén. Bang 11-9 Tan get t Ki nigu Ghi ena + +. Dudng sét khé hep Ghi r6 khoang cach gida hai ray (bang mitimet) 2. Butng st khé rong 3. Cn tryc mot ray ) a) trén mat cat Ld AN, b) tran mat bang i \ 1 » AM 4. Dim edn tiye 06 géi tya ——__, a) trén mat oat ve ee b) trén mat bang 5. Céu trye treo | a) trén mat cat » tf b) trén mat bing 6. Céu truc dién a) trén mat odt b) trén mat bing 4) x——7] 138 Tan goi Ki hibu Ghi cho 7. Cu true céng son a) tren mat c&t b) trén mat bing 8. Cau truc quay a) tren mat cat b) tren mat bing 10. Thang may 6 luéi bao Ghi 16 sic t8i ca thang may Hinh 11 ~ 5 1a ban vé céc hinh chiéu cia mot phn xuéng od khi. Két cfu chiu lye cia cOng nghi¢p chui yéu la khung c6t bé tong cét thép hay ket cfu thép. ‘Trén hinh cat bing nha cong nghiép thé hién ludi cOt. Kich thuéc ctia luéi cot duge chia lam ba day. Day trong ghi kich thuéc cac cita s6, mang tung, day ngoai ghi kich thudéc ctia cac c6t ; day gitta ghi khodng cach céc tru tung ngoai cing. ‘Trén hinh cat thé hién két céu c6t chiu luc, két céu mai dém, cu chay va tung bao. 139 t [* Omi UY - to | 140 Chuong 12 TU DONG HOA THANH LAP BAN VE 12.1. MO DAU 12.1.1. Vé tro gidp bang May tinh dién tu Neay nay sy phat trién manh mé cita May tinh dién tit (MTDT) va viée sit dung nd ngay cAng sau rong trong moi linh vuc hoat dong cia con ngudi da dan dén su thay déi to lon céc phuong php thiét ké vA ché tao. Ngudi ta da lap ra nhiing He thong tu dong héa thiét hé via tu déng héa ché tao (TDHTK-CT) nham nang cao nang suat lao déng, chat lugng céng viée va sn phdm. ‘Trong cong tac thiét ké hoat dong vé chiém tit 30 dén 70% stic lao ddng cha ngudi thiét ké. Vi vay viée nghién cttu cdc phuong phap xt Ii thong tin vé, gidi cdc bai ton hinh hoc va vé hinh 4 tat cA ede giai doan ciia qué trinh thiét ké cd y nghia rat quan trong trong viée ing dung MTDT dé ty dong héa thiét ké. St dung MTDT, mot mat, cho phép tu ddng héa viée lap ban vé ki thuat, gidi céc bai toan hinh hoc, danh gid cdc két qua thiét ké, stta déi nd mot cach nhanh chéng va chinh xéc, mat khac, gidi phéng con nguvi khéi cdc hoat dong vé nang nhoc va don diéu, danh nhiéu thoi gian cho hoat dong tu duy, sing tao. ‘Trén thuc t6 "Ve tro giup bang MTDT" (goi tat lA "Ve bang MTDT") da ra dai. Ve bang May tinh la t6 hop ede phuong tién va phuong phap dém bdo tu déng héa qué trinh xt li va lun trit thong tin vé bang MTDT. Hién nhién, vs bang May tinh 1A mt bo phan kh6ng thé thiéu dug trong cdc hé thong TDHTK-CT. Vise két hop kha nang cia con ngudi va MTDT 6 ché do tuong téc ngudi ~ may tao thanh mot nhom thiét ké li tuéng. V6i t6c do xit li thong tin cao, cde cong viée tinh todn, vé hinh don diéu, lap di lap lai hode ede chite nang phitc tap va khé khan déi v6i ngudi thiét ké nhu xy dung hinh chiéu, hinh cAt, mat cat... sé danh cho MTDT. Véi dc suy dodn truc giéc, ngudi thiét ké chi thyc hién toan bd hay titng phén cdc chife nang dé dang voi con ngu’i nhung phiic tap va kho khan d6i voi MTDT nhu Iya chon s6 hinh chiéu, hinh cit, cac hu6ng chiéu hgp I. 12.1.2. Giao tiép dé hoa va ban vé ki thuat Vai nam truée day, khi ban vé ki thuat cdn duge coi IA soi chi xuyén suét qué trinh thiét va ché tao, ngudi ki su di nghién ctu dé hoa véi muc dich lap ra ban vé ki thudt, sin phdém cudi ciing ciia qué trinh thiét ké va sit dung nd dé chi dao, kiém tra viée ché tao hoac xAy dung doi tugng duge thiét ké. 141 Negay nay, nhu cdu dng dung va su phat trién cla cdc hé théng TDHKT-CT dai hdi cac ki su, kién tric su khong chi sit dung duge cach thiét ké truyén théng ma phai thiét ké truc tiép trén MTDT. Dé hoa tro gitip bang MTDT dain dan trd thanh phwong tién giao tiép 46 hoa chinh giita cae can bo ki thuat. ‘Trong hé thong TDHTK-CT, yéu té chi phdi toan bo qua trinh thiét ké - ché tao khong con Ja ban vé ki thuat nita ma 1a mét Co sé dif li¢u (CSDL), CSDL 1a tap hop nhitng thong tin duge xay dung va luu trit trong MTDT dé miéu ta cau tric hinh hoc cing nhv dac tinh ki thuat, cong nghé cilia d6i tugng céin thiét ké (duoc goi 1A Mé hinh hinh hoc cia d6i tugng). Viéc tao ra, thay déi, phat trién hoac thit nghiém mot san phém mdi hoan toan,duge thuc hién mét cach nhanh chéng bang cach bién déi, xi i CSDL cia déi tugng dé trén MTDT. Ban ve ki thuat cing duge sinh ra mét cach dé dang tii CSDL, néu no cdn edn cho viée ché tao san pham hose ding lam hé so, tai liéu. ‘Trong nén cong nghiép hién dai, MTDT hé trg cho moi chite nang, nhiém vu thiét ké va ché tao, cac MTDT duge néi thanh mang va cing truy nhap dén mot CSDL chung (H.12-1). ~~ KIEM TRA ~ CHAT L.UQNG / THIET KE THI cuét CONG TUONG TAC | | VE | MAY DIEU || KIEM TRA BO HOA | TY DONG KHIEN SO =| | BANG MTDT i | | csDL CHUNG Hinh 12-1, Mot co s6 dit ligu chung hd tr cho moi chitc nang ki thudt trong mot nginh cong nghi¢p hign dai Vi ban vé ki thudt khong cdn 1a sin phdm cudi cing ma chi duge coi 1A mot sn phém phy trong hé théng TDHTK-CT, sinh vin ki thuat ngay nay sé nghién cifu dé hoa v6i muc dich try giip qué trinh thiét ké. Ngoai cac kidn thite dé xay dung ban ve ki thuat theo phwang php truyén thong, trong tam nghién ctu D6 hoa cia sinh vién ki thudt trong méi triténg TDHTK-CT hién nay sé 1a céc ki thuat vé thanh lap mo hinh hinh hoc cua d6i tugng, vé phan tich d6i twgng da trén cg s8 todn hoc, cdc ki thuat biéu dién ba chiéu, lam viec va xay dung ban vé ki thuat truc tiép trong khong gian ba chiéu (ban vé ba chiéu) tren MTDT, 142 12.1.3. Cac thuat ngit ‘Trong qua trinh phat trién céc ting dung cla MTDT vao linh vic thiét ké6 va ché tgo, nhiéu thuat ngif da xudt hién dé miéu tA quan hé gitta MTDT va cdc hoat dong ki thuat cla con ngudi. Dudi day 1A mot sé thuat ngiv duge ding trong tai li¢u nay. D6 hoa May tinh (tiéng Anh : Computer Graphics, viét t4t : CG) la tng dung MTDT xay dung, xit li, va biéu dién cc di tugng, cdc qué trinh, cdc hé thong dé phan tich, thiét ké va giao tiép, trao déi cac gidi phap ki thuat. Xay dung mé hinh hinh hoc (Geometric Modeling, GM) la biéu dién mot déi tugng, mot qua trinh hoae mot hé théng duéi dang toan hoc, tao thinh mot CSDL. Vé 2 chiéu bang MTDT (2D Computer Drawing) 1a viéc biéu dién d6i tugng dudi dang mot hay nhiéu hinh chiéu thé hign hai trong ba kich thuéc cita d6i tugng. Trong trutng hop nay, CSDL bao gém hai gia tri cho mdi toa dé cua déi tugng duge biéu dién (H.12-2) Vé 3 chiéu bang MTDT (3D Computer Drawing) la viéc biéu dién d6i tugng duéi dang ba toa do day du no (H.i2-3). Ve va thiét ké trg gittp bang MTDT (Computer Aided Drawing and Design, CADD) la qué trinh trong dé cac ban vé 2D bang MTD duge sinh ra cho nhiéu chic nang ki thuat bao gém ca ché tao va thiét ké. ‘Thiét ké trg giup bang MTDT (Computer Aided Design, CAD) la cdc hoat dong tro gidp cia MTDT trong qué trinh thiét ké, bao gém nhung khong gidi han cdc hoat dong sau : xay dung mo hinh, phan tich, chi tiét hda va lap hé so tai liu Ché tao trg giup bang MTDT (Computer Aided Manufacturing, CAM) IA sit dung MTDT dé trg gidp diéu khién va chi dao qua trinh ché tao. Ché tao tich hyp bing MTDT (Computer Intergrated Manufacturing, CIM) 1a qué trink trong dé toan bd hoat dong ché tao duge diéu khién bang MTDT. Nha may khong cd mat con ngudi trong qua trinh ché tao chinh 1a ving dyng cia CIM. 12.2. HE THONG VE BANG MTDT ‘Mot hé théng Vé bang MTDT gém hai phén : Phén ciing (Hardware) con duge goi !aDam. bao Ki thuat va Phan mém (Software) cin duge goi iam bao Chuang trinh. 12.2.1. Phan cing Phan cting 1a t6 hop cdc phuong titn ki thuat gom MTDT va céc thiét bi dua vao, dua ra thong tin ndi chung va thong tin vé ndi riéng nbu so dé miéu ta 4 hinh vé 12.4 Phu thudc vao link ting dung cu thé, MTDT co thé 1a cd 1én (mainframe), cd nhéd (minicomputer) véi c4c tram lam viée (workstations) hoac may tinh ca nhan (personal computers), chting duge sit dung don 1é hoac néi thanh mang Ngoai cae thiét bi ngoai vi truyén théng nbu may in, eae 6 doc dia tit, bang tit, may doc bang, bia duc Jd... cdn bé sung cdc thiét bj tay chon chuyén ding dé trao déi thong tin d6 hoa. Cac thiét bi doc ban vé nhu bang s6 héa (digitizer), may quét hinh anh (scanner)... cho phép bign cae thong tin dé hoa ban tu dong hoac ty dong thanh céc thong tin dui dang sé ma MTDT 6 thé hiéu duge. 143 Mo dut 3 gs 50 ~ G3e ngniéng 16 Hug rang — | prot | Buéing bao goC 3 mep vat 1- MB 240, 2- Kich thude khong ghi ea) sai lech gioi hen HI2, H12, #1712 Bata Te Ta ey | We Ty Ly Bdnb rang tru Do [roa | Hinh 12-2. Ban vé 2D. Banh ring try. Hinh 12-3, Ban vé 3D. Hinh chigu trye do che chi tiét théo rdi ella mot dong co 145 10K TOK,TH Ga C0} Bang s6 hoa sings S| 7 -May quyét hinh G doc Bia tis, Bia quang \ a Man hinh ~ Bat sang/Chust arot |e —N Jf! “einpnin J May vé inh 12-4, Phuong tign ki thugt cia CAD HE btu HANH PASCAL Ngén ngit May dieu ath ee (a } Lap tinh Chuong trinh 2s Minh 12-5, Phuong tign chudng trinh cia CAD 146 Cac thiét bi twong tde ngudi - may 1a cée thiét bi phuc vu hoat dong déi thoai, trao déi thong tin dé hoa giifa con ngudi vA MTDT trong qué trinh thiét ké, Man hinh cia éng phong tia dién ti cho phép dua ra nhanh chong hinh anh cia céc d6i tugng dang duge xit i. Ban phim, but sang, con chudt... duge dimg dé dua thong tin chung va thong tin d6 hoa vao bd nhé cia MTDT, dé nhan dang hoac xda mét phan hay toan bé hinh biéu dién, dé diéu khién toan bd qua trinh lam viée ciia chuong trinh. Cac thiét bi dua ra thong tin dé hoa IA may vé (plotter), may in. Cac loai may vé, may in cd cdu tao vA phuong phap hoat dong khac nhau (nhu vé trén gidy thudng, gidy can..., bang mot hay nhiéu bit cd mau khdc nhau, déi mau gidy bing phan ting ha hoc, phun muc hay ding tia lade...) d3u ding dé ghi lai céc ban vé, hinh Anh 6 giai doan trung gian hay cudi cing cla qua trinh thiét ké. 12.2.2. Phan mém ~ Dam bdo chuong trinh cla mét hé théng Vé bang MTDT ndi chung gém ba phan chinh : hé diéu hanh, cae chvong trinh tng dung va cdc chuong trinh dé hoa nhu so dé trén hinh 12-5, Hé ditu hanh la t6 hgp cdc chugng trinh diéu khién toan bd qua trinh hoat dong cia hé thong, trao déi thong tin vao, ra gitta MTDT va cdc thiét bi ngoai vi, ty déng hda lap chuong trinh. Chang han, trén may tinh c4 nhan ho IBM thudng ding hé diéu hanh MS-DOS hay WINDOWS cia hang Microsoft. Cae chuong trinh tng dung dugc thanh lap dé tu dong hda viéc gi ting linh vuc cu thé nhu ché tao 6-t, may bay hoac kién tric, x4y dung. cac bai toan cla Céc chong trinh dd hoa 1a té hgp chuong trinh xay dung m6 hinh cia cdc déi twang ve, gidi cdc bai toan hinh hoc, phan tich, xit Ii, bién déi thong tin vé va diéu khidn cdc thiét bi tuang tac ngudi ~ may, céc thiét bi vé haac cde may lam viée theo chuang trinh. Ching han nhu cdc chuong trinh x4y dying duéng cong, mat cong ; ghi kich thude ; kf hiéu mat cat vat lieu ; xay dig va bién déi ca loai hinh chiéu truc do, phéi cdnh... Hien nay, ngudi ta dang khai théc nhiéu hé thong vé bing MTDT va TDHTK-CT 6 kha nang khée nhau va dinh huéng cho cae link vue khade nhau nhu thiét ké, ché tao 6-t6, co khi, dign tu, kidn tric, xay dung... Chang han nhu ; EUCLID cia hang Matra Data Vision, INTERGRAPH, AutoCAD cia hang Autodesk cia My, SURF 6 hang Renault cia Phap, AutoKON eta Anh, CADdy ciia hang Ziegler-Informatics GmbH ciia Dite, TIPS-1 cia Nhat, AST ciia Singapore, FAP-KF cita Lién XO cd... (12), (18), (141, (15) ‘Trong c4c muc sau, ching ta sé gidi thiéu c4é chtic nang co ban cia mot phan mém Ve bang MTDT thong qua céc vi du sit dung AutoCAD ciia hang AutoDesk (My) [5]. Day la mot b6 chuang trinh vé tu dong phé bién nhat trén may tinh cA nhan do gid rd, e6 nhiéu chite nang phong phi va dé dang sit dung. 12.3. THANH LAP BAN VE 2D BANG MTDT Khi m6i phat trién Dé hoa May tinh, ban vé duge thy hién bang cach viét mot chuong trinh g6ém cdc Iénh thyc hién cdc hoat déng vé tuong ty nhu viét cdc chugng trinh bang cac ng6n ngit BASIC, FORTRAN, PASCAL hay C ngay nay. Cac lénh vé co ban dién hinh nhat tao nén mét b6 chuong trinh vé 1a : 147 MOVE (X, Y) Di chuyén bit tit vi tri hién tai t6i diém cs toa do X, Y ma khong vé doan thing ; DRAW (X, Y) Ve mot doan thang ti vi tri but hién tai toi diém od toa do X,Y; TEXT (VE KI THUAT) Viét dong van ban * VE KI THUAT" bat dau tit tri but hign tai. Vi cdc lénh vé co ban chi tao ra mét doan thang, nén mét yéu t6 hinh hoc nhu dudng tron doi hdi phai dig nhiéu lénh DRAW hoac phai viét mét vong lap tinh todn buéc dich chuyén t6i méi vi tri tiép theo cia bit ve. Ngay nay céc ph4n mém rat than thién voi ngudi ding vi chting sit dung céc thuc don (menu) va ngudi ding khong cén biét dén cdc lénh vé cg ban nhu trén. Khi muéin cd dung tron, chi viée chon hang myc CIRCLE trén thyc don, hang myc nay sé goi chuong trinh vé mot loat cac doan thang tao thanh mt dudng tron trén man hinh. Kha nang tuong tac nay lam cho viée vé bang MTDT tré nén rat don gidn va dé hoc néu ngudi ding da cd kién thiic co ban vé hinh hoc va da biét so bo vé viéc thanh lap ban vé ki thuat. 12.3.1. Cac hé 1énh C6 thé chia cdc lénh cua mOt b6 chuong trinh vé 2D bang MTDT thanh sau hé lénh chinh. ‘M6i hé lénh sé thutc hién mt s6 yéu cdu cu thé trong viéc xAy dung va biéu dién déi tugng. ‘Trong cdc bé chugng trinh khac nhau cdc lénh nay cd thé co tén goi khéc nhau, nhung cac tén goi déu duge miéu ta m6t c4ch chung nhat. Diéu nay cho phép ngudi sit dung cd thé chuyén lam viée tit bd chuong trinh nay sang bd chuong trinh khéc mét céch dé dang. Du6i day sé minh hoa mét s6 lénh chung nhét trong m6i hé lénh. 1. Hé lénh xac lap (Setting) UNITS Xe lap he don vi do va cach biéu dién con sO: LIMITS Xéc lap gidi han ban ve ; LINETYPE Xac lap loai nét ve ; TEXTSTYLE Xac lap kigu chit ; LAYER Xa lap céc 6p vé. Cac thanh phéin khéc nhau cla mot ban vé es thé dat cac lop khac nhau, Chang han cfc dong dong duge dat vo mét lép riéng dé dé dang xéa bé khi hoan thanh ban vé ; GRID + Xée lap Iuéi diém dé dé dang uéc lugng va kiém tra khi dung hinh ; SNAP ‘ac lap ch do bat chinh xéc cdc diém céin ding ; ucs Xéc lap vi tri hé toa do theo yéu cu cia ngudi sit dung. 2. Hé lénh vé cac déi tugng co ban (Draw) LINE Ve doan thang ; ARC Vé cung tron ; CIRCLE Ve dutng tron ; ELLIPSE Ve e-lip ; 148 POLYGON RECTANGLE TEXT DIMENSION HATCH INSERT Vé da gide déu ; Vé hinh chit nhat ; Viet dong van ban ; Ghi kich thuéc ; Vé ki hiéu vat liu, gach mat cat ; Chan mot khoi d6i tuong. 38. Hé lénh dung hinh (Construction) copy . MIRROR CHAMFER FILLET OFFSET BLOCK Sao chép d6i tugng ; Dung hinh d6i xing cia d6i tugng qua mét true ; ‘Vat géc gitta hai doan thang ; Dung cung tron n6i tiép gitta hai duéng thang hoac cung tron. Dung dutng cach déu mét dutng thang hode dutng cong da cho ; ‘Tao kh6i bang cach gop nhiéu déi tugng thanh mot nhém. 4. Hé lénh sita déi déi tugng (Modify) ERASE BREAK TRIM EXTEND MOVE ROTATE SCALE Xca d6i tugng ; ‘Tach mot d6i tugng thanh hai ; Xén bat d6i tugng ; Kéo dai d6i tugng ; Di chuyén d6i tugng ; Quay d6i tuong ; Bign d6i d6ng dang phéi canh déi tugng ; 5. Hé lénh diéu khién va xay dung hinh biéu dién (View) REDRAW ZOOM PAN VPOINT DVIEW Ve Iai hinh biéu dién trén man hinh ; Phong to, thu nhé hinh biéu dién trén man hinh ; ‘Trugt hinh biéu dién trén man hinh ; Xay dung hinh chiéu true do theo huéng chiéu chi dinh ; Xay dung hinh chiéu truc do hose phéi canh bién dong theo hudng chiéu hoac diém nhin. 6. Hé lénh quan Ii tép (File) NEW OPEN Lap tép ban vé méi ; Mé tép ban vé da cs ; 149 SAVE Ghi tép ban ve vao dia tir ; PLOT Dua tép ban vé ra may vé hode may in ; Quit Ra khéi chuong trinh 12.3.2. Thanh lap ban vé 2D trong AutoCAD Ching ta sé ly vi du sit dung bd chuong trinh AutoCAD dé thanh lap ban ve @ hinh 12-6. Véi muc dich lam quen céch sit dung mot phan mém 2D dé thuc hién mot ban vé ki thuat, chung ta khong di sau giai thich chi tiét cdc lénh cia AutoCAD ma chi néu cade bude vé va gidi thiéu cdc lénh tuong ting ctia AutoCAD sé duge sit dung. _ Hinh 12-6, Ban vé vi dy dulge thinh lap bing AutoCAD. Khi bat déu vao AutoCAD dang phat hanh 14 (AutoCAD Release 14) dé soan thao ban yé man hinh sé dude chia thanh cdc ving chinh nhu sau (H.12-7) Cita 36 ving vé : ving lon nbat trén man hinh, trén dé sé hién thi cac déi tugng ve. Mot day chit thap (con due goi 1a con tré do hoa) di chuyén trén ving nay theo sy chuyén dong cia chuét dé dinh vi cée diém ; 150 vew 6ues, ey oiny eno 2a upd opt) US HUEY LEW “L=ZT TULL Bueg yursd reas. Op 80} 9H Buon nara ua] Buna’ ? SEND 80 og 9a weg, ugip ga fio Bugg queus Wuai ro Bugg yueus fie ad ee 6uani 10 vop onus’ Bugnx o9y4 ugnup Ao yun sony quey yueyL, wep OAUL Bugs yueyy 151 Dong trang thai : dong duéi cig cia man hinh cho ta biét lop vé, mau sdc dang sit dung, toa do hién tai ctia con tré trong ving vé, cdc trang thai vé da xc lap. Thanh the don ; cdc hang muc ctia céc hé lénh sdp xép thanh mot thanh ndm ngang cho phép ngudi sit dung Iva chon bing cach nh4p phim tréi chu6t tai hang muc réi tim dén céc enh mong mu6n. Thue don man hinh : duge dat doc theo canh phai cia man hinh, cho phép truy nhap dén moi hé lénh réi dén ting lénh cia AutoCAD - Cita s6 ving lénh ; nam 6 phia duéi man hinh. Tai ving nay ngudi sit dung cé thé dua vao cac Iénh va Iva chon, con may tinh sé dua ra céc thong bao, cc yéu cdu hose tra lai. Ngoai ra, con ed biéu tuong hé toa dé dang lam viée va cdc thanh cong cu bidu tuong cde lenh, Khi trinh bay cae buée can thiét dé thye hién ban vé vi du trén, ching ta quy uéc nhu sau : cdc lénh cia AutoCAD duge viét bang chit in hoa, c4c lita chon cia lénh dude viét bang chit thutmg Sau dau gach chéo /, dit liéu cain dua vao duge viét bAng chi dam 6 cét bén phai cia cdc lua chon, cac hudng din dat trong ngoac don, li gidi thich (néu ed) duge viet bang chit in nghiéng trong ngoae don. ‘Truéc tien, chting ta xc 14p cac lép vé bAng cach cho tén 16p, chi dinh loai nét, mau sc cén dimg bang lénh LAYER. Chang han xac lap lép "truc’ dé vé cdc duéng truc ding nét cham gach dai, mau dé. LAYER —_/make (tao lop) true (én lp) Iitype (Logi nét) center (nét chim gach dai) /color (mau) red (mau dé) Bang cach tuong ty ching ta xc lap thém lép "khung" dé chtéa khung ban vé, khung tén ; lop "k-thude’ dé chita dudng dong, duéng kich thuée va con sé kich thuée ; lép "d-tugng" dé chia céc dutng nét tao thanh hinh chiéu cia déi twgng. Cac lop nay déu ding loai nét ign (continuous). ‘Tiép theo, céin xéc lap gidi han ban vé, (khé ban vé) sé ding, vi du khé Ad (297 x 210) LIMITS flower left corner 0,0 (toa dé goe dui ben trdi) (gée dudi*ben trai) /upper right corner 297,210 (toa dé géc trén bén phai) (gée trén ben phdi) Dé xdc lap céc thanh phén kich thuéc, chimg ta chon hang muc Dimension style (kiéu ghi kich thudc) tit mot trong cdc thyc don va dat gid tri cho cac thong s6 vé kich thuéc mii tén (arrow size), chiéu cao con s6, van ban kich thudéc (text size), ‘Truéc khi bat déu vé, ching ta ra lénh hién thj toan bd ban vé trén man hinh : ZOOM fall (tat ed) - Ve khung ban vé, trén lép vé co tén "khung", cach mép trai to gidy 25mm, cach cdc mép khéc 5mm (H.12-8). 152 —— = jo | | { | - ———— Hinh 12-8. Xac lap gidi han ban ve ; Vé khung ban ve ; Duing hai dung truc chin. LAYER /set khung (dat lop vé hién hanh) RECTANG _/first corner 25,5 (g6c thit nhét) other corner 292,205 g6e kia) ~ Vé hai truc chinh xx va yy trén 6p "truc" (H.12-8) LAYER /set true LINE /from point (tit diém) 80,130 /to point (161 diém) 120,130 LINE /from point (tic diém) 110,90 /to point (téi diém) 110,170 — Dung céc duéng phu trg (H.12-9) 153 xa-—f—-— -x ' b ~~ —o Y inh 12-9, Dung cdc dung phy trd 11, 22, 33 song song yy vva cic duiing phe tng aa, bb song song véi yy bang lenh OFFSET. Dé vé nhanh chong va dé dang, ching ta dung cac duding phu trd, chting sé dude xda di khi khong can ding dén nita, Dudng phy aa song song va cach xx mot khodng 40mm vé phia duéi duge vé nhu sau OFFSET /distance 40 (thodng céch) Jobject to offset (chon dung xx) M(d6i tugng vé song song) {side to offset (chi diém dudi xx) (phia vé song song) Tuong tu dung dudng phy bb song song va cach xx 40mm vé phia trén. Cac dudng phu 11,22 va 33 song song 6 bén phai yy va céch yy lén Iuot la 50, 80 va 100mm. ~ Chiing ta chuyén sang lop vé "d-tugng’ va vé cdc dudng nét chinh ciia hin chiéu. LAYER set d-tugng Ve hai dung tron ban kinh 200mm va 10mm cing cé tam O 1A giao diém ctia xx va yy (H.12-10). Hinh 12-10, Hoan thinh tiing phin cia bin ve CIRCLE (center (tam) Jof (cia) fradius (ban kink) CIRCLE center’ jot /radius intersection (Idy giao diém) (chi diém 0) 20 int (viét tét cla intersection) (chi diém O) 10 Vé cdc doan thang néi céc diém P, Q, R va S (H.12-10) LINE [from point Jof /to point jof int (chi diém P) int (chi diém Q) 155 Ito point int Jof (chi diém R) ito point int Jof (chi diém S) /to point ¢ (close : dong, noi diém S vdi diém dau tien P) Céc doan EBA va FCD citing duce vé tuong tw bang lénh LINE. Ve doan PT! di tit diém P dén tiép xdc dudng tron ngoai (H.12-11) ; LINE ifrom point int jof (chi diém P) Ito point tangent (dy tiép tuyén) ito (vdi) (chi duémg tron ngoai) Doan tigp tuyén ST2 duge ve twong tu Ve cung tron CB : ARC Jeenter (chi giao diém 0” cha xx va 22) /start point (diém dau) (chi diém C) /end point (diém cudi) (chi diém B) - Xda cde duéng phu trg aa, bb, 11, 12 va 83: ERASE /select objects : (chi vao cdc doan thang can xda) (chon ede déi tugng) - Chuyén sang lop "k-thude" dé ghi kich thuée (H.12-11) ; LAYER set k-thuée Dau tién ching ta ghi kich thuéc ngang 20. DIM /dim ; hor (dé ghi kich thude ngang) /first extension (chi diém Q) (diém xidt phat cha duong déng thit nhat) /second extension (chi diém E) line origin (diém xudt phat cia duong déng thi nhét) dimension line (chi diém xac dinh dutng kich thuée location sé di qua) (vi tri duong mang kich thudc) /dimension text 20 (van ban, con sé kich thudc) 156 | | { | | | | | | | | cen rier o1 Wo essen eet Hinh 12-11. Vé céc tigp tuyén PTL va ST2- Ghi cic kich thud. Céc kich thiée ndm ngang 50 va 100 cting duge ghi bang Iya chon hor(horizontal : ngang) DE ghi cdc kich thuéc thang ditng #30 va 60 Iva chon ver (vertical : ding) duge ding thay thé Iya chon hor. Cac kich thude dutng kinh 40 va $20 36 duge ghi bang Iva chon dia (diameter : dutng kinh). Vi du ghi kich thuée ¢40 : DIM dim : dia {select arc or circle (chi vao duéng trdn ngoai) (chon cung hode dudng tron) /dimension text 40 ~ Ding lénh LAYER dé chuyén sang lam viée tron Iép "khung’, Cac doan thang tao nén Khung ten duge vé bang lénh LINE nhu 4 trén. ~ Cudi cing, dé viet céc dong van ban trong khung tén ching ta ding lénh TEXT. Chang han vit dong chit "CHI TIBT 01" nhu sau : TEXT start point 280,25 (diém bat dau) (cho toa dO x, y cia diém) 157 height 7 (do cao) (chit ed 9 cao Tmm) /rotation angle 0 (géc nghiéng) (dong chit nam ngang) /text CHI TINT 01 Hoan ban) (go van ban can vist) Cae dong van ban khac duge viét tuong ty Ban vé da hoan thanh, ching ta co thé ghi né vao dia bang Iénh SAVE va sit dung lénh PLOT dé dua né ra may vé hoac may in. Khi cn phan biét do day cae loai nét trén ban vé, vi du dé nhan duge két qua nhu hinh 12-6 ban dau, chting ta co thé ding lénh PLINE thay cho cd LINE va ARC, lonh DONUT thay cho CIRCLE, Cac lénh nay cho phép chi dinh 6 day nét vé. 12.4. THANH LAP BAN VE 3D BANG MTDT 12.4.1. M6 hinh hinh hoc Vige xAy dung mé hinh hinh hoc ciia déi tugng va co sé dit ligu lién quan 1a hat nhan cia cde bo chutong trinh thiét ké, ché tao va vé bang MTDT. Mo hinh hinh hoc bang duge phan thanh céc dang : mé hinh khung day (wire-frame model), mé hinh mat (surface model) vA m6 hinh vat thé (solid model) 1. Mé hinh khung day M6 hinh khung day cia d6i tugng tao béi cdc yéu t6 hinh hoc co ban JA diém, dung thang, cung tron, duéng tron, dung cong. M6 hinh khung day chi thé hién b6 khung xuong cha déi tugng 3D ma khong tinh dén bé mat cia no. Vi tri cba déi tugng, yéu t6 co ban tao nén no duge xdc dinh nhd mot hé toa do. Cac dit ligu xdc dinh m6 hinh khung day cia mot da dién 1a danh sach toa dé cdc dinh (con goi lA cdc diém nit) va danh sach tig mat bén véi cac dinh ciia né. Danh sach dinh cua mat bén dugc s4p xép theo mot quy luat nhét dinh, chang han la nguge chiéu kim déng hé khi quan sat mat bén do tit bén ngoai déi tugng. Trén hinh 12-12 mat bén Pl duge miéu ta bang cdc diém nuit 5876, cdn mat day P6 duge miéu tA bang 1432 vi ta phai quan sat ti du6i lén. Cac diém trong danh séch co vai trd nut nhau, nghia 1a ed thé ding 8765 hoac 7658 hoc 6587 dé miéu tA mat bén P1 2. Mo hinh mat Mot mé hinh khung day chi chifa céc canh ciia cdc mat bén cla adi tugng ma khong chia théng tin vé ban than céc mat bén. Mo hinh mat ctia déi tuong duge xay dung dé miéu ta doi tugng bang lép vo méng (lép "da" trén bé mat) cia nd. Co thé coi mdt mo hinh khung day duge phi mét lép v6 sé tré thanh mét mé hinh mat. Cac mat 1a mat phang hoac 1A mat non, mat tru, mat cdu duge miéu ta dé dang bang cac phuong trinh todn hoc. Trung hgp cdc mat ty do khong thé biéu dién dugc bang mot biéu thtic todn hoc, ngudi ta biéu dién no bang cach tach mat khong phang ra thanh v6 s6 céc manh nho phang hoac cong, tao thanh mot ludi cdc manh mat. 158 (0,0,4) \ {o.0. .0) ANe a Binh Mat 1 (0,0,0) Pl 5876 2 (3,0,0) P2 2367 3 (34,0) P3 3456 4 (0,4,0) Pa 1278 5 (0,42) PS 1854 6 (34,2) P6 1432 7 (3,0,4) 8 (0.0.4) Hinh 12-12, Xay dung mo hinh khung day bing cfc dinh vi cfe mat ben ‘Trong cae bd chung trinh ngudi ta thutng ding hai loai mat chinh dé xay dung mo hinh mat : mat duge nang, lui manh da gidc 3D. a, Mat duge néng. Loai mat nay duge tao bing cach xéc dinh dé day cho cc déi tugng 2D. Dé day ciia d6i tugng 1A khoang cach ma d6i tugng duge nang lén (dy lén) theo hu6ng tryc Z. Mat dugc tao theo cach nay 1a quy tich nhiing vi tri cia d6i tugng 2D, dich chuyén len mot doan bing d6 day theo huéng thang géc véi mat phdng cia né, Chinh vi cach tao nhu vay, nén cdc déi tugng nay con dude goi lA cac doi tugng 2,5D. Chang han mét doan thAng co d6 day tao thanh mét miéng phang chit nhat thang ding, m6t duéng tron co dé day trd thanh mot mat try thang ding vv... (H.12-13). Trong bd chang trinh AutoCAD dé tao cde d6i tugng 2,5D ta chi cén gan gia tri dé day mong mu6n cho thuéc tinh thickness cia d6i tudng 2D. 6. Ludi manh da giée 3D, Mot luéi manh da gide duge x4c dinh béi mot loat céc dinh tao thanh céc diém géc cita cde da gid ba hoac bén canh. Co nhiéu phuong phép sinh ra ludi manh da gidc dé tao thanh cdc mat phang hodc lam gén ding mét mat cong. Dd mau thua cua ludi sé diéu khign su chinh xéc khi lam gain ding mot mat con béi lui manh da gic. ‘rong bd chong trinh AutoCAD, cdc lénh sau thudng ding dé tao mo hinh mat bang ludi manh mat : BOX ‘Tao lu6i manh da gidc lam thanh mot mat hinh h6p chit nhat ; PYRAMID ‘Tao luéi manh da gidc lam thanh mot mat thép ; WEDGE ‘Tao luéi manh da gidc lam thanh mdt mat hinh ném ; 159 CONE Tao luéi manh da gidc lam gan ding mot mat ndén SPHERE ‘Tao luéi manh da gidc lam géin ding mot mat cau TORUS Tao luéi manh da gide lam gén ding mot mat xuyén ; 3DMFSH ‘Tao lu6i manh da gidc theo ting dinh x4c dinh béi mot ma tran M x N diém trong khong gian ; 3DFACE Tao mét manh da gidc béi ba hoac bén diém géc ; RULESURF Tao luéi manh da gidc lam gén ding mot mat ke bing cdc dung thing tua trén hai duéng chudn da chon. Lénh tao mat nén CONE chi 1a trudng hgp riéng ; ‘TABSURF ‘Tao luéi manh da gide lam gan ding mot mat try bing cach tinh tién mét dudng theo mot huGng xée dinh ; REVSURF Tao Ivéi manh da gide lam gan dung mot mat tron xoay do quét mot dudng quanh mét truc. Cac Iénh SPHERE, TORUS chi lA cdc trutng hop rieng ; EDGSURF ‘Tao Iudi manh da giée lam gén ding mot manh mat Coons duge bao béi b6n canh bién da chon. Trén hinh 12-14 va hinh 12-15 1a cdc vi dy vé tao cdc m6 hinh mat Hinh 12-13. Mit duge nang (duge (go a9 diy theo hudng truc Z) Clie dung tron va ofc hinh chil nhat dude vé d cde mit bling khée neu vva duge gn céc d@ diy khde nhau tao thanh ede mit try va lang try thing ding. Minh 12-14. Tao ludi ee minh mt. a. Mat ké tno boi cic dudng sinh tua tren hai ding chudn 1A hai ddding tron ; ‘b. Mat tinh tign tg0 bai ding sinh tinh tién theo mgt vec-t6 ¢. Mat tron xoay tao bai duvdng sinh quay quanh mot trye ; 4. Mat 6 canb bien tao bdi On diting cong bien duge phit mot hidi da gid: Hinh 12-150 M6 hinh mat tao boi Iudi minh da gide. SN — eX SSS LESS, Hinh 12-15b SSS Se ee SSS Ludi minh mat duge lam tron bling thuat todn gin ding bie 2 U-KTCK.T2 161 Hinh 12-15¢. Ludi manh mat duge lim tron bang thu§t tosn gin, ding b§c 3. SSS Ss TSS SSS = SS = SES a SS SSS SSSI SE < ee SSS << SSS “Ss eee SS a SSSSSSSS SSS Sos SSS SSS SES SSS = Minh 12-154. ‘Ludi minh mat duge Ham tron bang thuat toan gin ding cia Bezier. Hinh 12-15. M6 hinh mat cla doi tudng dude xAy dung bing idi manh mit. 3. Mé hinh vat thé ‘M6 hinh mat 6 trén chi miéu tA duge lép vo bé mat cla déi tugng ma khong quan tam téi phén vat chat bén trong ciia nd. Mé hinh vat thé (dac) la biéu dién day dé nhét cia d6i tung. Co sé dit ligu cia mé hinh vat thé cho phép xéc dinh mét diém trong khong gian sé thudc phan bén trong, phan bén ngoai hay nim ngay trén bé mat cia d6i tugng. Mo hinh nay cdn cho phép tinh toan khoang cach, din tich bé mat va thé tich ciia vat thé. Néu biét dac trung vat ligu cia déi tugng, thi cs thé'tinh dugc cA cdc thuéc tinh nhu kh6i lugng, trong tam, md-men quan tinh v.v... cita d6i tugng. ‘Trén hinh 12-16 minh hoa sy khée nhau giita céc mé hinh khung day, m6 hinh mat va mo hinh vat thé cia cing mét d6i tugng khi cét ching bang m6t mat phang. Co hai phuong phap chinh dé tao ra mo hinh vat thé cia d6i tugng la Hinh hoc Xay dung Vat thé (Constructive Solide Geometry, viét tt : CSF) va phuong phdp Quét (Sweeping). a) Hinh hoc Xay dung Vat thé (CSG) ~ Cac vat thé co ban cia CSG 162 Mo hinh khung diy Mo hinh mat Mé inh wat thé Hin 12-16. Két qua cit d6i tuong & céc dang mo hinh khéc nhaw ~ 6 diém ; ~ Dau gidc néi 6 diém ; ~ Mign phiing xic dinh bai da gid CSG xay dung mo hinh vat thé cia déi tugng tit cdc mo hinh vat thé don gidn nhat goi la cde vat thé co bain : vat thé hinh hop (kh6i hop), vt thé hink nam (khéi ném), vat thé hinh nén (kh6i nén), vat thé hinh tru (khéi tru), vat thé hinh cau (kh6i cu) va vat thé hin xuyén (khéi xuyén) (H.12-17) Po HOT HOP XUYEN Hinh 12-17. Cac vat thé co ban dé xy dung MO hinh Vat thé theo phudng phip CSG. 163 ‘Trong bé chugng trinh AutoCAD céc vat thé co ban nay dug tao bang cdc lénh : SOLBOX, SOLWEDGE, SOLCONE, SOLCYL, SOLSPHERE, SOLTORUS. Co thé lin két cdc vat thé nay lai vi nhau bang nhiéu cach khéc nhau dé tao nén mé hinh ciia d6i tuong céin thiét ké (m6 hinh vat thé hop thanh). Qué trinh lién két nay dude thuc hién nhd cae cde phép todn Bun (cdc phép toan cia If thuyét tap hgp) trén cdc vat thé 3D. ~ Céc phép toén Bun 8D Cac phép todn Bun trén cdc vat thé 3D sé lién hgp hai vat thé tao thanh m6t vat thé méi theo nhiing quy tde nhat dinh (H.12-18). A a AUB A-B , Si Giao ANB | Vi tril tao vat the’ Minh 12-18, Cac phép ton Bun tren vat thé 3D Hop (U). Phép todn nay tao mot vat thé méi la phén vat thé ciia tig vat thé da cho. Ki hiéu AUB; Giao (A). Phép toan nay tao mt vat thé méi la phén vat thé chung ciia cA hai vat thé da cho. Ki hiéu AN B; Hiéu (-). Phép ton nay tao mét vat thé mdi la phén vat thé chi cia vat thé thi nhaét ma khong thudc vat thé thi hai. Ki higu A-B hoac B-A. Chi ¥ rang 6 day thi ty trong phép ton la r&t quan trong, vat thé tao béi A-B 1a hoan toan khdc vt thé tao béi B-A. ‘Trong bd chung trinh AutoCAD céc phép ton Bun duge thyc hign thong qua cdc lénh sau : SOLUNION, SOLINT, SOLSUB. Ngoai ra con ed lénh SOLSEP dé tach vat thé da ditge tao bang cdc Ignh trén ra thanh céc vat thé thanh phéin cia n6. Qua trinh thuc hién, c6 thé biéu dién céu tric ciia vat thé hgp thanh bing mét cay nhj phan (cay CSG) dé chi ra mét loat cdc buéc thc hién cc phép ton CSG di tit cdc vat thé co ban ban dau tdi vat thé cudi cing. Hinh 12-19 minh hoa mt loat cdc buée duge thyc hién dé sinh ra vat thé V. Buéc 1. Cac vat thé cg ban P (kh6i ném) va Q (kh6i hop) dugc hgp nhét voi nhau bang phép ton hgp P U Q tgo thanh vat thé R. Dé thay rang vat thé R ciing c6 thé duge sinh ra bang céch ly mOt kh6i hp Ién hon r6i bé bot di mot kh6i ném bang phép todn higu. Nhu vay, trong CSG thudng cé nhiing cach khéc nhau nhung lai sinh ra cing mot két qua. 164 19. Cay CSG dé tao Buéc 2. Vat thé R duge coi nh vat thé oa ban cho bude nay, két hgp né véi vat thé co ban S (ich6i tru) bang phép ton hiéu dé sinh ra vat thé T ; Buéc 3, Lay bét vat thé U (kh6i hop) ra khéi vat thé T bang phép toan higu dé nhan duge vat thé mong mudn V. Hinh 12-20 chi ra mét déi tuong khéc duge tao ra bai thu tuc CSG. Trong trutng hop nay, hai déi tugng ban dau C va T da duge tao ra mot cach déc l4p trude khi chting dugc két hop lai thanh d6i tugng D. Ré rang ring phép toan higu dé trit di d6i tugng E co thé duge thy hién véi déi tugng C truée khi thuc hién phép toan hop véi d6i tugng T. Cuéi cing cing sé nhan dude cing mot vat thé. Hinh 12-20. Cay CSG dé tao d6i twang F, Céc vat thé duge migu 18 dudi dang khung day. 6) Phuong phap Quét Trong ki thuat Quét, mét mién phang, mét tiét dién (duge goi chung la profin 2D), duge nang lén vudng géc véi mat phang cia né (duge goi la quét thdng, nghia 1 od géc vat bang khOng) hodc duge quay quanh mét true (duge goi la quét tron) dé tao thanh mot vat thé tron xoay. M6t s6 phén mém cho phép quét nghiéng (huéng nang khong vudng géc véi profin 2D, nghia la c6 géc vat khéc khéng). Profin cing cd thé duge quét doc theo mot dudng cong (ging nhu céch tao ren) dé tao ra mét vat thé dang xodn. Truéc khi tao vat thé theo ki thuat nay, ta sé xem xét céch tao profin, ~ Cae phép ton Bun 2D 166 ‘Tuong ty nhu cdc phép todn Bun déi véi cdc vat thé 3D, trong mat phang cs thé thyc hién cdc phép toan Bun d6i vi cdc min (Region) duge bao béi cdc d6i tugng vé 2D nhu dudng tron, duong cong, da giéc... Trong bo chuong trinh AutoCAD lénh SOLIDIFY sé bién mot ving duge bao kin béi céc duéng tron, da gidc... thanh mét mién. ‘Viéc thyc hién c4c phép toan Bun trén cde mién cho phép tao thanh cdc mién phttc hop méi Hinh 12-21 minh hoa viéc tao ra cdc profin bang cach ap dung cdc phép toan Bun véi mot mién tron va mOt mién chit nhat da cho. ‘Trong AutoCAD cac lénh thyc hién c4c phép ton Bun la chung cho c4c m6 hinh vat thé va cho cae mién. inh 12-21. Céc phép toan Bun 2D = Quét thang Mt profin 2D duge quét theo huéng thang géc véi mat phang cia profin sé tao ra mot vat thé. Vat thé nay sé ed tiét dién ngang khong d6i. N6u chi dinh géc vat khéc khong, nhiéu m6 hinh vat thé khéc nhau cd thé duge xy dung tit mot profin. Hinh 12-22 chi ra mét sé vi du vé profin 2D va cag vat thé duoc sinh ra bang phuong php quét véi géc vat bang khong (quét thang) va khdc khong (quét nghiéng). Phu thudc vao do cao cin nang lén, goc vat sé dude tinh toan dé tao thanh vat thé mong muén. Lénh thuc hién viée quét mot préfin trong AutoCAD (con duge goi 1a mang mét profin hoae bé sung d6 cao cho mét profin) la SOLEXT. Dé thay rang, mOt non day tron thang ding citing co thé duge tao ra khi mién tron ban kinh 1 duge quét lén mét d6 cao h véi géc vat cd tang bang r/h, vat thé hinh thap duge tgo ra khi quét nghiéng mét profin 2D (géc vat bang khéng) ... ~ Quét tron Vat thé tron xoay cd thé duge sinh ra bang céch quét mét profin 2D quank truc tron xoay. ‘Tay theo gc quét bang hoac nhé hon 360° déi tugng sinh ra sé 1A cA vat thé tron xoay hose ‘mot phéin vat thé tron xoay. 167 Hinh 12-23, Quét tron profin (a) mot géc 360° va profin (b) mot goc 270? quanh truc (1). 168 co ban rete et : 4 uet thang, Se vat 15 gee vat a * bang khéng | 7} GY [f[LP Pr6fin 2D a oO Wink 12-24. Két hop phuong php quét va phudng php CSG dé 190 mot mo hin vat thé ‘Trong bo chung trinh AutoCAD hoat dong nay duge thuc hién bang lénh SOLREV. ‘Tren hinh 12-23 1a vi dy cdc vat thé tron xoay duge sinh ra bang each quét tron quanh true (t) : profin (a) duge quét mot géc 360°, cdn profin (b) duge quét mot géc bang 270°. ©) Phéi hop CSG vas ki thugt quét Cac phuong phép CSG hoae quét e¢ thé dugc sit dung riéng ré hay ph6i hyp dé tao ra cdc vat thé phic tap. Vi thing cd vai cach khdc nhau dé tao ra ciing mot vat thé, nén ching ta phai vach ra cae buéc di truéc khi chon phutong php sit dung cho higu qua. Chiing ta ciing can 6 ké hoach tao ra méi vat thé thanh phan dé két hgp ching lai thanh mot vat thé mong muén, vi mét s6 vat thé sé duge tao ra mét cach thudn lgi bang CSG, mot. s6 khac lai phi hyp v6i cach tao ra bang ki thuat quét. Hinh 12-24 minh hoa mot vat thé duge tao ra bang cach ph6i hgp c& hai phuong phap trén. Khi sit dung cde phutong phap tao mo hinh vat thé c4n tranh viée tao ra cdc vat thé khong hop lé nhu : vat thé cé mat khong dién tich, vat thé khong thé tich hoac vat thé ed mat tung ben khong co do day... )Co sé dit li¢u cita mo hinh vat thé M6 hinh vat thé cd thé duge luu git trong MTDT dudi nhiing dang khéc nhau tiy thude céch tao dif ligu miéu ta nd. Noi chung, cdc mé hinh duge lu giit duéi dang edu tric cia cay CSG (CSG tree) hoac duéi dang diéu dién bien (boundary representation, B-rep). Hinh 12-25, minh hoa céc khai niém CSDL cay CSG va CSDL biéu dién bién cia mot mo hinh vat thé don gian. SDL B-rep Hinh 12-25. Co sd dif ligu cia Mo hinh vat thé. Theo phudng phap CSG va theo phuldng phap B-rep. 170 ‘Trong bd chuong trinh AutoCAD, mét mé hinh vat thé hyp thanh duge luu gid duéi cA hai dang trén. Mo hinh duge lu git é dang cAy CSG cho phép cac vat thé thanh phén duge "tach riéng ra" vi céc bude tao mo hinh ludn duge ghi nhé. Dac diém nay dem lai kha nang sita d6i dude cae vat thé thanh phén da duoc ding trong khi tao m6 hinh. Chang han, mot khéi tra duge ding dé sinh ra mot Id rng co thé duge thay déi vi tri hay kich thude dutng kinh cla no trong CSDL. Hién nhién la mé hinh hgp thanh sé dugc sinh lai v6i cdc thay d6i dé mét céch dé dang. Cay CSG cing rat hitu ich trong viéc tinh toan hinh hoc cia m6 hinh nhu dién tich bé mat hay thé tich cia no. Thong tin B-rep chtia cac canh va cde mat tao nén bién cia déi tugng lai rat quan trong trong viéc hién thi m6 hinh vat thé trén man hinh. Chang han, co thé chon dang biéu dién khung day hode luéi manh mat, od thé bé cdc mat va cde canh khuat, ed thé té mau, vé bing ‘mét mé hinh vat thé (rendering : biéu dién hién thyc m6 hinh vat thé dé nhan duge hinh anh gidng nhu khi quan sat d6i tugng trong thy té) Cang nén chi ra rang théng tin B-rep c6 thé duge suy ra tl mét cay CSG. Nhung nguge lai, noi chung khéng thé tao duge mét céy CSG tit mot CSDL B-rep. e) Cae thude tinh C6 thé gan céc loai vat ligu cho m6t mé hinh vat thé. C4c tinh chat vat li¢u cing vdi kich thuéc va hinh. dang hinh hoc cho phép tinh toan nhiéu thuéc tinh hitu ich cia vat thé nhu : dién tich bé mat, thé tich, khdi lugng, toa d6 trong tam, cdc loai mé-men quan tinh... 12.4.2. Biéu dién mé hinh 1. Xay dung hinh chiéu Co sé dit ligu cita céc mé hinh hinh hoc chi cd thé duge thay va xem xét néu chting duge biéu dién duéi dang cc hinh chiéu trén m6t thiét bi hién thi hoac man hinh. Vi vay phai thyc hién cdc phép chiéu dé bién cdc mé hinh ba chiéu thanh cac hinb biéu dién trén mat phang hai chiéu cia thiét bi. a) Hinh chiéu thang goc Néu ta quan sat m6 hinh bang cach nhin theo truc Z huéng vao géc toa d6 nh minh hoa trén hinh vé 12-26, thi hinh anh thu duge trén man hinh sé 1a hinh chiéu ding. Hinh chiéu nay chj don gidn 1a hinh vé céc cap toa do X, Y cla m6i diém nut va cc doan thang néi ching. Bay gid, ta lai mun quan sat mo hinh tit mot huéng khéc. Lay mot diém VP c¢ toa dd X\p, Yyp, Zyp trong hé toa do da diing dé xac dinh mo hinh cita d6i tugng (H. 12-27). Ta sé goi hé toa do nay IA Aé toa dédéi tong, nd ludn duge gin v6i déi tugng. Ta sé quan sit (chiéu) mo hinh theo hudng nhin tiy diém VP vao géc toa do. Tuy ¢ day diém VP chi ding dé xc dinh hung chiéu, ma khong phai Ja vi tri mat ngudi quan sat, nhung ta quy ude goi VP la diém nhin (view point). ‘Trong trudng hop dau tién, huéng nhin duge xéc dinh theo truc Z cita hé toa do déi tugng. Bay gid ta sé xéc dinh mét hé toa d6 biéu dién sao cho mé hinh luén duge ta quan sat theo hung truc Z ciia hé toa d6 nay vao géc toa do (cae géc toa dd cia hai hé duge lay tring nhau), Dé phan biét hai hé toa dO ta sé goi cdc truc cita hé toa do bidu dién la X,, Yy, Zy. Nhu vay 6 hinh 12-26 céc truc X, Y, Z va X,, Yy, Zy la tring nhau. Dé quan sét mé hinh trong hé toa do biéu dién, ta phai cd quan hé vé toa dd méi diém cia mé hinh trong hai hé toa d6. Viée bién déi tir hé toa d6 déi tugng sang hé toa do biéu dién co thé duge thyc hién nhu sau : 171 Thiét bi Huéng chiéu Hinh 12-26. Xay dung hinh chiéu ding cia md hinh a Hung chiéu 2 VP yp YypZip) Minh 12-27. Xay dying hinh chiéu thing géc theo hudng bat ki dude thyc hign bling hai phép quay 172 — Quay hé toa d6 d6i tugng quanh truc ¥ mot géc A dén hé toa do trung gian X’, Y’ Xét diém P ed toa dé (X, Y, Z) trong hé toa do déi tugng va cd toa dé (X’, Y’, 2’) a he toa do trung gian, ta co thé xéc dinh duge quan hé sau : = Xcosf - Zsinf y=y 4) 2 = XsinB + Zcosp — Quay hé toa do trung gian quanh tryc X’ mot géc a sao cho truc Z’ dén tring v6i truc Zy di qua diém nhin VP. ‘Toa do cua diém P trong hé toa do biéu dién dugc tinh theo toa d6 cla no trong hé trung gian nhu sau : Xy=X Yy = Y'eose ~ Z’sina (4.2) Zy = Y’sina + Z’cosa Cudi ciing, thay (4.1) vao (4.2) ta nhan duge quan hé gitta toa dé cia diém P trong céc hé toa do d6i tugng va biéu dién nhu sau : ‘y = Xcosf - Zsing Yy = -Xsinasinf + Yeosa - Zsinacosp (43) Zy = Xcosasinf + Ysina + Zeosacosp Theo hinh 12-27 cée géc quay « va f duge tinh theo cde cong thttc sau : Xyp sing = ———"__ (44) Kip + Zp)!” Y, sing = ———_“>-__ (4.5) ip + ¥hp + Zap)? ‘Tuy theo vj tri cia diém nhin VP ta nhan duge céc loai hinh chiéu thang géc khac nhau. Khi VP ndm trén truc Z, chéng han o6 toa do (0, 0, 1), huéng chiéu sé vubng gdc voi mat phang XOY, theo (4.4) va (4.5) céc géc a va 6 déu bing khong, theo (4.3) X, = X, Yy = Y va 2y = 0, hinh chiéu nhan duge chinh 1a hinh chiéu ding. Néu lay VP la diém (0,1,0), chiéu theo truc Y, hinh chiéu nhan duge sé 1a hinh chiéu bang. Néu lay VP la diém (1, ,0,0), chiéu theo huéng truc X, hinh chiéu nh4n dugc sé 1a hinh chiéu canh tit phai v.v., ‘Trutng hop VP khéng nam trén mét trong cdc truc toa dé, hinh chiéu nhan duge sé 14 hinh chiGu truc do thing géc. Chang han, néu VP cé toa d6 (1,1,1) thi 1 (2 +1)? a sing = CaS pis 7 OST, @ = 35,264° sing = = 0,7071, B = 45°; va hinh chiéu nhan duge sé la hinh chiéu truc do vuéng géc déu v.v... 173,

You might also like