Professional Documents
Culture Documents
Tạp chí Trí tuệ Nhân tạo Số 1 PDF
Tạp chí Trí tuệ Nhân tạo Số 1 PDF
Website: www.tapchiai.com
Email: tapchiai@gmail.com
Facebook: @tapchiai
Twitter: @tapchiai
GitHub: @tapchiai
Contributors
Mr. Hà Đỗ
Ms. Lưu Bích Hồng
MỤC LỤC
Intelligence
cách mạng công nghiệp lần thứ 4 của nhân loại.
Các cá nhân, tập đoàn công nghệ, chính phủ
đều quan tâm và dành kinh phí đầu tư cho quá
trình nghiên cứu và phát triển AI.
Kết quả khảo sát của hãng tư vấn McKinsey
Cột mốc đánh dấu sự trở lại và bùng nổ của Global Institue cho biêt AI đang nhận được rất
AI có lẽ là khi Deep Blue, một AI do IBM xây nhiều nguồn lực đầu tư. Ước tính các công ty
dựng đã đánh bại kỳ thủ cờ vua vô địch thế giới công nghệ hàng đầu như Google, IBM, Baidu
người Nga Gary Kasparov năm 1997. Sau đó, ..v.v. đã đầu tư từ 20 tới 30 tỷ USD trong năm
công nghệ AI đã có những bước tiến rất dài và 2016, bao gồm cả các hoạt động M&A. Các nhà
thế giới dường như đã nhận ra rằng: nếu khai đầu tư cá nhân cũng đã đầu tư khoảng 4 tới 5 tỷ
thác thành công những tiềm năng của AI thì sẽ USD còn các quỹ đầu tư chứng khoán cũng đã
đưa cuộc sống con người lên một tầm cao mới. đầu tư 1 cho tới 3 tỷ USD trong năm 2016.
Nhưng cũng có không ít những người lo ngại Mặc dù số tiền đầu tư vào AI chưa lớn bằng
AI sẽ có ngày nổi lên chống lại con người như những công nghệ khác trong quá trình số hóa
trong series phim Terminator. nhưng con số đang tăng nhanh, kèm theo đó
Bất chấp những tranh cãi về về lợi ích và tác hại là sự cạnh tranh để tuyển dụng những tài năng
của việc phát triển AI, những thành tựu mới trong lĩnh vực này. Các công ty lớn đều đã đầu
liên tục xuất hiện. Điều này chứng minh vấn tư rất nhiều tiền vào cả nghiên cứu nội bộ lẫn
đề đầu tiên là việc xây dựng một cỗ máy thông mua lại các startup nổi bật nhưng mỗi công ty
minh như con người là điều có thể. Tất nhiên lại tập trung vào một lĩnh vực cốt lõi nhất định.
ở thời điểm hiện tại, trí thông minh của AI nói Thêm vào đó, các hãng công nghệ cũng tích cực
chung vẫn kém xa con người nhưng ở một số hợp tác với các trường đại học để thành lập các
lĩnh vực nhất định, AI đã có khả năng thách trung tâm nghiên cứu để phát triển AI cũng
thức và đánh bại con người. Nhờ đó mà công như thu hút nhân tài trong lĩnh vực này. Các
nghệ AI hiện đang được coi là đi đầu trong cuộc khóa học về AI, Machine Learning, Deep Learn-
ing xuất hiện ngày càng nhiều và rất nhiều
trong số chúng được cung cấp miễn phí như là
một cách để phổ cập công nghệ AI và huy động
sức mạnh cộng đồng cho quá trình phát triển
AI nói chung.
Số tiền đầu tư vào AI được dùng để phát triển
nhiều lĩnh vực như nghiên cứu thuật toán, thị
giác máy tính, xử lý ngôn ngữ tự nhiên, robotic,
xe tự lái ..v.v. Trong đó, nghiên cứu thuật toán
thu hút được nhiều vốn đầu tư nhất với 60% số
tiền đầu tư vào lĩnh vực này, theo sau là thị giác
máy tính và xử lý ngôn ngữ tự nhiên.
Lý do nghiên cứu thuật toán được đầu tư nhiều
nhất là do hiện nay hầu hết là các Narrow AI,
Biểu đồ 1: Vốn đầu tư vào công nghệ AI từ các nguồn đầu tư khác tức là để AI có thể giải quyết một vấn đề mới,
nhau. Nguồn: McKinsey Global Institue nó cần được lập trình và huấn luyện với một
hoặc nhiều thuật toán phù hợp với mục tiêu và dịch status trên trang mạng xã hội của mình,
vấn đề mà từng hãng phải đối mặt. Mặt khác, hỗ trợ cho chức năng tự động tag ảnh, tăng
việc phát triển các thuật toán mới hay nâng cường độ chính xác của việc xác định đối tưởng
cao hiệu quả của các thuật toán sẽ phục vụ cho quảng cáo (mảng kinh doanh cốt lõi).
mục tiêu xa của quá trình phát triển AI là phát Trong khi đó, tỷ lệ ứng dụng AI trong các lĩnh
triển một hoặc một tập hợp thuật toán có thể vực khác còn rất thấp. Báo cáo của hãng McK-
tự học để giải quyết các vấn đề mới, hay còn gọi insey cho thấy rằng:
là General AI. Người đầu tiên phát triển được - Những công ty đã từng dẫn đầu trong việc
General AI sẽ có một lợi thế rất lớn cả về công ứng dụng các công nghệ mới trước đó, như điện
nghệ lẫn kinh doanh. toán đám mây hay big data, cũng tiếp tục tiên
phong trong ứng dụng AI.
Ứng dụng - Những công ty, tập đoàn lớn có xu hướng ứng
Số lượng các tổ chức ứng dụng công nghệ AI dụng AI nhanh và mạnh hơn. Thông thường
vào quá trình hoạt động hiện đang chưa tương những tập đoàn lớn khá chậm chân trong việc
xứng với lượng tiền được đầu tư vào công nghệ ứng dụng công nghệ mới.
này. - Các công ty ứng dụng những nhóm công nghệ
Những tập đoàn công nghệ đã đầu tư vào AI AI gần với mảng kinh doanh cốt lõi của mình.
như Google, Microsoft hay Facebook rõ ràng sẽ Những doanh nghiệp muốn ứng dụng công
là những tổ chức đi đầu trong việc ứng dụng nghệ AI cũng gặp phải những khó khăn nhất
công nghệ AI vào kinh doanh. Những hãng này định về kỹ thuật do để có thể phát triển một hệ
đang tích hợp AI vào các sản phẩm của mình thống AI tốt đòi hỏi những kiến thức chuyên
nhằm nâng cao trải nghiệm người dùng và chất môn về AI và machine learning. Hiện tại những
lượng sản phẩm. Google đã sử dụng machine tập đoàn công nghệ cao như Google hay Face-
learning và neural network để tăng cường độ book đang cung cấp những nền tảng và công cụ
chính xác của kết quả tìm kiếm, độ chính xác hỗ trợ quá trình phát triển và ứng dụng AI như
của Google Translate. Facebook sử dụng công TensoFlow, phòng nghiên cứu AI của Facebook
nghệ AI để tăng độ chính xác của chức năng (FAIR) cũng cung cấp rất nhiều công cụ nghiên
Biểu đồ 3: Hiện trạng của công nghệ AI thế giới. Nguồn: O’reilly Media Company
Ứng dụng
Khả năng xử lý của Reinforcement Learning
có thể áp dụng được với rất nhiều vấn đề trong
nhiều lĩnh vực, đặc biệt là khi áp dụng thuật
toán Q-Learning vốn không bị phụ thuộc vào
model hay môi trường của agent.
Những thành công hiện nay của DRL chủ yếu
tập trung trong lĩnh vực games do đây được giới
Máy tính chỉ có thể hiểu được các con số và được sắp xếp theo một thứ tự nhất định, mỗi số
phương trình, do đó nền tảng của tất cả các được định danh bởi một index:
AI từ trước đến nay đều là các thuật toán, hay
nói cách khác là một chuỗi các phương trình
toán học. Ian Goodfellow, một trong những
nhà khoa học hàng đầu về AI hiện nay, từng
nhận xét rằng: “if you want to be really excellent
practitioner (in machine learning, ed.) you’ve
got to master the basic math that underlies the
whole approach in the first place”. Matrix
Các thuật toán machine learning sử dụng rất Một ma trận là một mảng 2 chiều các con số.
nhiều các ngành và phương pháp khác nhau để Ma trận A có kích thước i,j trong đó i là số dòng
mô tả các vấn đề theo dạng phương trình toán và j là số cột trong ma trận, thường được ký hiệu
học và giải quyết chúng. Tuy nhiên hầu hết các là Ai,j . Như trong công thức trên vector v có kích
thuật toán đều phải sử dụng hai ngành toán thước n,1 và được ký hiệu là An,1. Các thành phần
học cơ bản là Đại số tuyến tính (Linear Algebra) của vector được định danh là an,m với n,m là số
và Xác suất (Probability). dòng và số cột tương ứng:
Trong chuyên mục Tutorial, Tạp chí Trí tuệ
Nhân tạo sẽ giới thiệu tới bạn những kiến thức
toán học cần thiết để có thể bắt đầu tìm hiểu và
nghiên cứu về AI và Machine Learning, bắt đầu
từ những khái niệm cơ bản nhất. Matrix AT là transpose matrix của matrix A,
với các thành phần được phản chiếu đối xứng
Linear Algebra thông qua đường chéo của matrix. Nếu có ma-
trix vi,j thì transpose matrix sẽ là ATj,i.
Linear Algebra là ngành toán học nghiên cứu
về vector, không gian vector, các phương trình
tuyến tính và phép biến đổi phương trình tuyến
tính. Trong machine learning, linear algebra
đóng một vai trò tối quan trọng, hình thành
nên phương pháp tối hưu hóa trong thuật toán.
Tensor
Vector Một vector là một array hai chiều, nhưng đôi
Như các bạn đã biết, machine learning làm việc khi dữ liệu đòi hỏi các array nhiều hơn 2 chiều,
với rất nhiều dữ liệu mà mỗi dữ liệu đầu vào khi đó chúng sẽ được gọi là 1 tensor (đây chính
(input) sẽ chứa nhiều dữ liệu con (features). Để là từ tensor trong TensorFlow của google). Một
có thể biểu diễn mỗi dữ liệu input như thế sẽ tensor có các kích thước i,j,k thường được ký
cần 1 vector A. hiệu là Ai,j,k.
Một vector là một tập hợp (array) các con số