Mvufx[tubexh

Gþyum, vturjrx¾m ylu mu¾m& nmel ht;tu, hkdel Jt;tu!

mb jtEf Ex ntux!

buhujel blhtulu jElu rcje JtEÕzhu cltJuje ftubuze rVÕbLþk yt ltb nðþk! ’tgftytu:e ’wrlgtChlt ÃþY»ttule z[eb
(fu Jux z[eb? sMx rfrzkd!) dtuzum hnuje buhujel blhtult ltbu mbtathtu nsw g JukatR òg Au. Jæþ yuf dhbtdhb
ylu bmtju’th Fch yulu jd;t ;tsu;hbtk ytÔgt Au. LGË gtufolt yuf Juvtheyu 16 yubyublt fubuht:e ~Ëx :guje
blhtule 15 rbrlxle yjÇg çjuf yuLz ÔntEx rVÕb 6 fhtuz Yrvgtbtk Fhe’e je"e Au! yt xuv çjuf yuLz ÔntEx
ntuJt A;tk ‘hkdel¥ Au. fthK fu, yubtk buhujel ftuE ÃþY»t (sultu anuhtu ’uFt;tu l:e!)le mt:u ÏËc ytlk’:e
BþFbiÚþl (ytuhj mu¾m)le ¢ezt fhe hne Au!

lu 1950lt ’mftbtk rVÕbtJtguje yt rVÕbbtk ftuE rVÕbe ‘cltJx¥ ntuJtltu atLm l:e. fthK fu yt rVÕb
JtM;Jbtk yuVceytElt ;ðftjel ztghufxh su. yuzdh nqJhlt fcòbtk n;e. subKu yu xuvbtkltk (czCtde!) ÃþY»t
yburhftlt «urmzuLx ßntul yuV. fuluze n;t fu yublt CtE htucxo fuluze, yule FhtE fhJt bu¤Je n;e. Mþ¿t Jtaftu
ytJt mbtathtu f’e l ÇËj;t ntuElu yublu MþrJr’; nNu fu yburhftlt nuLzmb zubtu¢ux «urmzuLx fuluzele nðgt :E
n;e ylu yuble mt:u yVuh "htJ;e buhujelu hnMgbg he;u ChswJtlebtk ytvDt; fgtuo n;tu! fuluze- buhujel
MfuLzj atbo, vtuÃGþjtrhxe, vtJh ’huf he;u sd;ChLþk vturjrxfj MfuLzj lkch Jl dKtg Au! l ÇË;tu, l
CrJ»gr;!

Juj, CrJ»gle ;tu Fch l:e. fthK fu sd;Chbtk htsfthKeytu ylu YvMþk’heytult hm d¤u ylu fxft vzu yuJt
ftiCtkztu cnth ytJ;t hÌtt Au. (ylu yu:e Jæþ ‘Ce;h¥ atj;t hÌtt Au!) bul jJ rJbul, rJbul jJ vtJh.
yjc•t, yn´ Jt; jJ fh;tk jMxle Jæþ Au. ctfe ;tu £uLa «urmzuLx rlftujm ythftuÍeyu ftjto çË{le mt:u yk;u
Drzgt jøl fhe s je"t lu! £tLmlt ÇË;ÃËJo «urmzuLx rb•thtkle vK jJMxtuhe n;e, rzètu luÕml bkzujt. fuluztbtk
1964:e 1984 Mþ"e Jzt«"tl hnujt rvyhu x[wrzGþyu 30 J»to ltle btdtohux mt:u buhus fhujt. "uxm VtEl. «ub
fgtuo, vhKe dgt. yn´ ‘AtLþk lu AvLþk f~þk :tg lrn, :tg lrn¥ Jt¤wk MfuLzj l:e.

vK JLm yvtul yu xtEb rc{xlbtk cnw dtsuÕþk yu r¢MxtEl fejh ltble xelyus ftujdjo ylu rc{rxN rJ’uNbkºte
(ytu¾mVzo MxwzLx) ßntul «tuVgwbtuLþk ‘jVÁk¥ ftiCtkz fnuJtg. c’ltbelt vk:u «tuVTGþbtuyu htSltBþk ytvÔþk vzuÕþk,
yuJt yu mu¾m MfuLzjLþk bn•JLþk vtMþk yu nðþk fu ftujdjo r¢MxtElltu yuf d{tnf mturJg; luJj yuxuae guJølu
EJtltuJ n;tu!

Fuh, Jt; ytvKu yburhftle fhJtle Au. sult cu fthKtu Au& yuf ;tu yðgthu ðgtk «BþFv’le åËkxKe btxu Wbu’Jthtule
vmk’delt vzDb òuhNtuh:e Jtde hÌtt Au. ceswk, sd;Chle nuzjtELmbtk nbKtk s ‘c’ltb nwyu, jurfl ltb ;tu
nwyt¥ MxtEjbtk abfe slth Erjgx MvtEðÍh WVuo ÂMvðÍh.

juxm zw ¾Jf rh£uN. LGËgtufolt dJloh ;hefu ‘C{Ðtatheytulu F;b fhJtle¥ ntfj fhelu jtufÕþCtJl clujt
ÂMvðÍh mtnuc J¤e ‘yuBvhmo ¾jc¥lt ¾jtgLx ltEl lefégt! lu yt ftuE ‘rcd Ntux murjrc{xeÍ¥le ¾jc
lntu;e, ‘rcd Ntux¥le ¾jc n;e! b;jc, yuf’b mturVÂMxfuxuz he;u atjðþk ftujdjo hufux nðþk! jkzl, vurhm,
LGþgtufo, yuj.yu., rbgtbe, JturNkøxl suJt M:¤tuyu ‘muJtytu¥ ÃËhe vtz;e yt ¾jc vh ’htuztu vzgtu ðgthu Fch vze
fu 50 suxje swJtlòu" jjltytultu ‘MxtV¥ "htJ;e yt ¾jcltu fthtucth 1 rbrjgl ztujh suxjtu Au! fub l ntug?
ÂMvðÍh mtnuc ßgthu AuÕju JujuLxtELm zule ÃËJo mkægtyu 13 Vuçþ{ythe 2008lt htus ðgtk dgujt ðgthu r¢ÂMxl
(vrùbe htsfthKeytuyu yt ltb:e au;;tk hnuÔþk) ltble mtzt vtka Vexle cun’ Yvt¤e hbKeyu yublu ÏþN fhujt,
V¾; 4300 ztujh jElu! ylu ctg " Ju, ÂMvðÍhmtnucLþk ;tu yn´ ‘ftgbe Dhtf¥ ;hefu Ftðþk atjðþk nðþk, subtk
1600 ztujhle cujuLm vK ctuju Au! yu JMËj :tg, yu vnujtk zcjt zqj :E dgt ! ÂMvðÍh mt:u mkf¤tguje
ftujdjo r¢ÂMxlLþk mtåþk ltb yuNju Au. ;uKu ’N rbrjgl ztujhltu ’tJtu btkzâtu Au.

yburhfltu yuÔþk btlu Au fu ybu suJt ntuEyu ;uJt, vK ybtht ònuhSJlbtk vzujt ytduJtltu suJt;uJt ntug ;u l
atju. yuf ftublbul «tuÂMxxGþxm vtmu òg, ylu sJtc’th ntuÆt vh cuXujtu ltdrhf òg, cklu Jåau Vhf Au. xtua
vh cuXujt btKmle ytJe lc¤e fze ntug, yu ;tu ’w~bltulu ’uNrn;btk dtcztk vtzJtLþk ytbkºtK ’uJt chtch Au.
yult òuhu Ftlde btrn;e ‘jef¥ :tg. çjufbuRrjkd mtbu ÍwfÔþk vzu. rJhtu"eytu rlKog VuhJtJe Nfu. mhJt¤u ht»x[
ylu «òlu Lþfmtl :tg!

yuxju M;tu rcj ¾jLxl - bturlft ÕGþyuLMfeLþk ‘rmdth Mbturfkd¥ dtsGþk yuxÕþk s JhMGþk nðþk! Gþ.yum. «urmzuLx
vtu;tle bt’f ftgtle btrjfK bturlft mt:u BþFbiÚþl btKu (fuluze- ¾jLxl JåauLþk mtBg zubtu¢urxf vtxeo ylu
nuLzmb VuRm Ãþhkðþk s l:e!) yult ntuct¤t vAe rfjLxlu VuhJe ;tuéGþk fu ‘ytuhj mufmlu mufMGþyj rhjuNl lt
fnuJtg!¥ (;tu ~þk fnuJtg yuÔþk yublu ftuRyu ÃËAGþk ntuJtLþk gt’ l:e!) ylu fulu: Mxth rhvtuxo ;:t RBveabuLxbtk:e
rfjLxl mtkdtuvtkd cae dgt. fthK fu, yubKu yuf btMxh Mx[tuf Vxftgtuo. ’jejtu fhJtlu c’ju, ’kC fhJtlu c’ju
ÇËj fçËj fhelu «òle mhtònuh btVe btkde. vÂçjf ÇËjlu btV fhu Au, ’kC ylu ’dtFtuhelu lrnk! ytsu yu JF;u
drhbtle «r;bt cle slth rnjuhe rfjLxl Gþ.yum. «urmzuLx clJtle humbtk £Lx hlh Au, ylu cufmex z[tRrJkd
fhJt rcÕÕþCtR :ldle hÌtt Au!

vK zubtu¢ux «urmzuLx clJtle yKe vh ytJujt duhe ntxole rfMb; rfjLxl suJe lntu;e. htultÕz hedl vAe sgtuso
çþN rmrlgh åËkxKe Sðgt, yu ydtW zubtu¢ux Wbu’Jth ;hefu Mgtuh Ntux dKt;t duhe ntxo rJrlkd ntumo n;t.
1987btk duhe ntxolt ckdjtle cnth lef¤;e yuf Mºtele ;MJeh ‘rbgtbe nuhÕz¥ yFcthu Atve. ntxomtnucltu
c{uRl Wvh:e fkx[tuj dgtu. rdLltRlu yubKu ‘sqXt, c’btN, jctz, cusJtc’th¥ rbrzgtlu bKbKle atuvztJe.
FÕjtm!

:tuzt r’Jm vAe ‘luNlj RLfJtghh¥ ltblt «ftNlu vtu;tLþk ltb mt:of fhe nturjzuÍ dt¤;t ntxo yuf ‘bkfe
rcÍlum¥ ltble gtxbtk cuXt ntug yuJe ;MJeh Atve, subtk Ftu¤tbtk yu s GþJ;e cuXe n;e. 29 J»teog btuzj ztuLlt
htRm. su ntxomtnucle vðle lntu;e! «BþFv’le Wbu’Jthele mt:u ntxole htsfeg fthrf’eo yu r’Jmu s Fðb :R
dR!

yburhfl Rr;ntm Ftujtu ;tu ytJt ’tFjt yuf ZqkZtu, nòh rbj;u ni! (‘rzMfjtuÍh¥ suJe rVÕbtu vK ðgtk s clu Au
lu, ytJe :eb vh!) ytuntgtult rhvÂçjfl vtxeolt ytduJtl ztultÕz cÍ ÕGþfuLm 16 J»tole yLzhyus Atufhe
ftujkcm mt:u Vf; 40 ztujh åËfJelu mufmle mVh btK;t ÍzvtR dgt n;t! (c"e he;u ‘leat¥ BËÕgtu?)
ÕþRÍtgtltlt zurJz rjxh Vtul vh:e yuMftuxo mrJomlu ftuj fhu Au, yuJt ÃþhtJt vtulo buduÍel nMjhu AtÃgt n;t!
1995btk ytuhudtullt ctuc vufÔËz vh 17 suxje Mºte fboatheytule AuzAtz fhJtltu ytûtuv BËftgtu n;tu, vAe
yuble furhgh mbuxtR dR n;e! (m•thbtk:e ftuR CtJ l ytÃgtu, lu ytcY g dR- Fhtu c’lmec cuJfqV!)
btmtåGþyuxmlt ‘zubtu¢ux muluxh cleo £tLflt yburhfl mkm’ furvxj rnj vtmu ytJujt m•ttJth ytJtmbtk MxeVl
dtuce ltble Ju~gt vtu;tltu "k"tu ajtJ;e n;e! duhe ftuÂLzx ltblt htsfthKelu yule ytrmMxLx aL÷t juJe mt:u
yVuh nðþk. 2001btk aL÷t øþb :R. 2002btk yule jtN yò½gt M:¤u:e, y;tv;t Jdh b¤e ytJe! (ytlu ~þk
fne~þk Cth;le yburhft vh ymh?)
Vjturhztlt rhvÂçjfl mtkm’ btfo Vtujeyu vK yuble yxf RLxhlux vh sRlu mt:of fhe. auxYbbtk sRlu yt
"ehdkCeh dKt;t «tiZu hbr;gt¤ ytR.ze. cltÔGþk. vAe J¤e yuf 17 J»tolt swJtllu ‘zw ytR buRf Gþ ntuleo ‘?¥,
suJt bumuSÍ btufjelu ’tuM;e fhe! (nt CR, swJtl ÃþY»t mt:u... fÌtwk lu, Jt; yburhftle Au!) Jt; cnth ytJe, fu
vÂçjfu ylu rbrzgtyu VtujeCtR (?) mt:u ’w~ble fhe!

Vtujele vkd;btk cumJtLþk vht¢b R’tntult mtkm’ juhe ¢udu fhe c;tÔGþk. rbluvturjm yuhvtuxo vhlt huMx Ybbtk
yubKu ctswbtk WCujt ÃþY»tltu nt: ’ctÔgtu, vd vkvtégtu. yt ‘aulat¤t¥ rhrmJ fhlth yublt fblmecu
yLzhfJh yturVmh n;tu! ‘ftLþle fthJtR¥ nsw atÕþ Au. ¢udmtnuc yuJtu catJ fhu Au fu yuble rl’tuo»t
‘auÐt¥ytultu dj; b;jc lefégtu Au! ;tu ‘fth rmxe¥ zux[tuRxlt bugh rfJlu fuÕvrx[f btuctRjlt bumuSÍbtk
CuhJtR dgt. ztglurbf ylu ‘©ebtl mðgJt’e¥le fjel Rbus "htJ;t fuÕvrx[fle ‘rx[f¥ zxeo bumuSÍ vtu;tle
ytrmMxLx r¢ÂMxl (yduRl!) rcyux[elt muj vh btufjJtle n;e. lt, r¢ÂMxlu ;tu øþjtcltu sJtc fb¤:e
ytÃgtu. lu ‘RÕþ RÕþ¥ atÕþ :Gþk, vK cuW vkFeztytu vrhKe; n;tk... yuxju ytrFh Jtune nwyt... rfJluCtR vK
rfJltRlle dtu¤e atJe ntug yuÔþk fxt½þk btuk fhe btVtbtVe fhu Au! ;tu JuRl nuÍ ltblt htsfthKele hFt; dKt;e
mu¢uxheyu sgthu mkck" Ftxt :gt, ðgthu RLxhÔGþbtk fnuÕþk ‘blu xtRv l ytJzu, VtRrjkd fu Vtul rhmuÃNl l ytJzu
;tu fR jtgft; vh blu ltufhe b¤e n;e?¥

yub ;tu su sbtltbtk yumyubyum fu auxYb lntu;t, yu sbtltbtk g vturjrxfm ylu mufm ;tu n;t s. yburhftlt
ÃËJo ht»x[vr; rjLzl sntulml ylu yuble vðle juze czo sntuLmlle Ãþºte rjLzt sntulmllu vhKlth ‘af¥ atÕmo
htuclt fctxbtk:e fuJt ntzrvksh (rJ: ytuj VjuN yuLz çjz!) cnth lefégt n;t yu rfMmtu vK bNnqh Au, ctg "
Ju, rjLzl sntulmlu yuÔþk fÌtwk ntuJtle yVJt Au fu ‘‘fuluzeyu suxje Mºteytu «gðl:e bu¤Je Au, yu:e Jæþ blu
ytvbu¤u b¤e Au!¥¥ mmhtlt vk:u sbtR atÕgtu! Mþvh ntux mufme btuzj yufx[um rxgt fturjLmu 1991btk JxtKt Jugto
n;t. cLGþk nðþk yuÔþk fu Jseorlgt Mxuxlt dJolh n;t ðgthu htucmtnuc LGþgtufole yuf ntuxjbtk rxgt fturjLm mt:u
‘ytkFjze ht;e lu Wòdhtu fgtk hu fe"tu¥lt BËzbtk n;t. vAe:e muluxh clujt af htucu yuxÕþk ;tu fçËj fhuÕþk fu rxgt
mt:u yubKu NuBvuRl ve"tu n;tu. ylu cm, sMx LGËz bmts je"tu n;tu! ceswk f~þk s ytzwk;uzwk fGþO lntuðþk! Jtn hu Jtn!

yt gt’ebtk nsw ctuc rJrjkøzl (ÕþRrÍgtlt), zul ¢ul (Rrjltug), duhe Mxzm (btmtåGþyuxm) suJt yburhfl
vturjrx~gLmlt ltb Wbuhe Nftg. yuf muluxh htush suMvl n;t, su c{tu"uj (Ju~gtjg)le Bþjtft; jRlu Ctu¤tCtJu
yuÔþk rlJu’l ytv;t n;t fu ‘yubtk ;tu yuÔþk Au lu, blu yub fu yu nuÕ: fjc Au?¥ yuf jfe auv suhe ÂM«kdh n;t.
rmlrmltxe ftWÂLmjlt mÇg (ftuvtuohuxh suJt) yuJt ÂM«kdhu jFujtu auf 1974btk yuf c{tu"uj vhlt ’htuztbtk b¤e
ytÔgtu n;tu. vK sule ;vtmlt rhvtuxo ftuR aev Vqxvtr:gt çËfle sub Jukatgujtu, yuJt rcj ¾jLxlle sub s
ÂM«kdhu catJ fhJtlu c’ju sl;tle btVe btkde je"e ylu 1979btk bugh ;hefu Vhe åËkxtR vK dgt!

b;jc, vmolj jtRVbtk øþjAhto WztJlth Ãjuctug xtRv vturjrx~gl òu Ftuxwk ctujelu måatRlt ylu m’Tarhºtlt
Ztuj vexu, ;tu yburhfl «ò yulu vtu;tle mt:ule Au;hrvkze dKelu VdtJe ’u Au. ylu su heZtu htsfthKe ntug, yu
f’e vth’Nof ntug? btxu ntuX mtò, ;tu W•th ÍtÍtle btVf yu øþjtkx bthJtlt «gðltu fhu Au. vK rbrzgt ylu
;vtmle yusLmeytu Jæþ Ntvo Au. yjc•t, sd;Chbtk ftujdÕmo mt:ult fu ftuR vhÃþY»t / vhMºte mt:ult mkck"tu
m•tt"the Nrf;Nt¤eytult MfuLzÕm AwvtJJt btxu yJlJt MfuLzj :gt Au! yuÔþk bltg Au fu 1971btk rc{xlle
jtugzÍ cuLfbtk :guje mtzt ºtK rbrjgl vtWLz suJe cuLf ÕËkx (sultu BþÆtbtj fu øþludth vfztgt s lrn) htugj
Vurbjelt r«Lmum ylu yLg nwÍ nw murjrc{xeÍltu çjufbuRj fhJt btxu Wvhtk; vtultuod{trVf ;MJehtu jtufhbtk:e
dtgc fhJt Ïþ’ xtualt yr"ftheytuyu fhtJe n;e, sult mbtathtu AtvJt vh vK muLmhrNv n;e! yburhftbtk
jtum yuLsuÕm Ft;u Mþvh murjrc{xeÍ btxu ftujdjo hufux ajtJlth "ltZTg ‘NuXtKe¥ ni’e vfztR ðgthu sujbtk:e yuKu
ztghe «ftrN; fhJtltu ftuLx[tfx mtRl fgtuo, vAe vtuj ÏþjJtle cefu Jd’thtuyu yulu sujbtk:e AtuztJe n;e.
yburhftbtk nheVlu vAtzJt btxu yule «tRJux jtRV vh cts lsh hFtg Au. ylu yt «fthlt ftiCtkztule Mxtuhe fu
çËf su - ;u Fche fu Mºtelu ht;tuht; ’unrJ¢g rJlt ‘btj’th¥ cltJe Nfu Au!

Juj, vturjrxfj mufm MfuLzj fgthuf yultu Ctud cllth (fu Ctud btKlth?) le s lrn, ftuR ceòle vK Sk’de
vjxtJe Nfu Au. 2004btk Rrjltuglt muluxh suf htglle vðleyu vurhmbtk sRlu ceò mtbu mufm fhJtlt ytûtuvtu
fhe rzJtumo je"t. Fhztgujt rhvçjefl htglle søgtyu yuf yµu; zubtu¢ux Wbu’Jth åËkxKe Sðgtu. yu n;t
«urmzuLxrNvle humbtk ytsu suLþk ltb dtsu Au, yu chtf ytuctbt!

VtMx VtuhJzo

vturjrx~gLm ylu «tuÂMxxGþxmlt mkck" btxu atjeo NelLþk ;us "th fJtux& ‘yu jtuftu (vturjx~gLm) FhuFh
(«tuÂMxGþx) Mºteytulu mufm btxu lrn, vAe ;h; s s;t hnelu åþv hnuJtlt vimt åËfJu Au¥