“Ading dalagita”

Murag iro nga gadagan si ading sa lubak-lubak nga dalan pauli sa ilang balay.

“Gaw paspasi gaw”

“lami kayni gaw” syagit sa duha ka mga tun-og nga gadagan sa likod ni adding.

“Ma tabang ma, pang!” sulti ni ading habang gaatulo ang luha gadagan.

Gikan si ading sa Gensan kung asa siya nagskwela.

Inig human sa klase ni Ading sa udto dili dayun ni siya muuli sa ilang balay, hilig nya ug iyang mga
barkada mulaag usa inig human sa klase ug kis-a gainom sila ug gabie na makauli.

“Ding, asa ka? Ayaw sa uli oy”

“Pwede pud, asa man ta?”

“Inom daw ta, sabay ta nilang Janjan”

Stoyahanay ni Ading ug Jesa sa gawas sa purtahan sa ilang classroom pagkahuman sa ilang klase.

Naabtan ug gabie ilang inom sa balay sa ilang barkada ug si Ading nga wa kaayo kainom ug taman taman
nipananghid nga muuli na siya una kay magbyahe pa siya ug basi mahutdan siyag van didto sa terminal
sa KCC.

“ Lagao! Lagao! Lagao!”

“KCC ra ko kol!”

“Ali sakay” ingun sa driver nga tiguwang nga may pagka manyakis ang nawung. Iyang gisilip-silip ang
totoy ni Ading kay naabri ang isa ka butones sa uniform ni Ading sa iyang dughan.

“Kol wa na kay ikapaspas kol?” pangutana ni ading nga may kabalaka kay basig mahutdan jud siyag van
sa terminal.

Mingisi ra ang driver ug nipaspas gamay ang dagan sa iyang traysikad. Iya japung ginasilip ng totoy ni
ading hantud sa naka abot sila sa terminal.

“Ari kol o! Dyis”

“Lamat gang, paghalong ka” sulti sa driver nga may pinangisi pa kay Ading.

Nakasakay na si Ading sa van paulig polomlok.

“Flying V lang!” sulti ni Ading ug nihunong ang van sa kanto sa Flying V.

Gabaktas lang si Ading padulong sa ilang balay kay tungod lubak-lubak ang dalan paadto sa ilang balay
ug usahay walay gapasakay ug musugot muhatud didto kay may pagka delikado pud.
“Gaw chiks gaw”

“Dakoag totoy oy! Lamiun gaw” sulti sa duh aka tun-og nga nagasuyop ug rugby nga naa sa silopin nga
gastambay sa kanto sa summerlight.

“Psssst. Mega!”

Ug arun nilingi si Ading ug niaksyon ug kabalaka, nimudlat ang matam ug gipaspasan niyag lakaw.
Nisunod ang duha ka tun-og sa iyang likod. Grabeng kakulba ni Ading ug gapaspas nga gapaspas iyang
paglakaw bahalag lubak ang dalan. Sabay pud ang pagpaspas sa paglakaw sa duha ka tun-og sa iyang
likod nga wakay sul-ob sanina. May panyo ang isa sa agtang ug pareha sila bulaw ang mga buhok murag
bronse nga mabaligya sa bote bakal, walay mga ligo lima ka-adlaw ang baho.

Natipalo si Ading ug sa sobra ka nerbyusa nikalit ug dagan. Susama pud sa pagdagan sa duh aka tun-og
nga nag ngisi-ngisi ra.

“Hulati mi mega”

“Imung sandal nabilin mega!” sayod sa tun-og nga gusto ra makatilaw sa baye.

Murag iro nga gadagan si ading sa lubak-lubak nga dalan pauli sa ilang balay.

“Gaw paspasi gaw”

“lami kayni gaw” syagit sa duha ka mga tun-og nga gadagan sa likod ni adding.

“Ma tabang ma, pang!” sulti ni ading habang gaatulo ang luha gadagan.

Kasagbutan ra nga tag-as ang naa sa gilid sa dalan. Misyagit siya bisag way makadungog sa iyaha, layo pa
ilang balay ug wa pay mga balay-balay sa iyang ginaagian.

Sa dili masayud nga panhitabo nadam-ag si Ading, nasab-it ang tiil niya sa bato kundiin siya natumba
kay nagtindog dayun siya pero naabtan siya sa duha ka tun-og.

“Guniti gaw, guniti ang tiil”

“Litse, gipakapoy rami nimo buanga ka!” sayod sa duha ka tun-og nga gihangak pud seg dagan.

“Tabang! Ayaw plss ayaw ko ninyu patya plsss” pakaluoy ni Ading nga gapangurog ang baba.

Gihakwat si Ading ug ilang gidala sa gilid sa dalan lapit sa puno sa mangga adunay mga lata pa nga
mangga nga nahulog.

“Unahig tilaw gaw, gunitan nako ang kamot” sayod sa isa nga guot kaayo ang pag gunit niya sa kamot ni
Ading.

Giunhan sa isa ang pagtilaw kay Ading, iya kining gihaluk-halukan sa liug sabay kumot sa duhang
dagkong totoy ni Ading.

“Ayaw, tabang, ayaw” pakaluoy ni Ading na nagsipa sipa ang tiil, nitulo ang luha, ginasakyan siya sat un-
og ug di kaayo kalihuk.
Gigunitan sa isa ang kamot ug ginatanggal sa isa ang uniform ni Ading nga galisud kay seg palak palak si
ading, iya kinig gikalitan ug sumbag sa nawung ug nawalaan ug kusog si Ading. Iyang gikumot kumot ang
totoy ni ading nga murag watermelon, iya kining gidulaan ug gilamutak. Nipuli ang isa, iya dayun kini
gihaluk halukan sa nawung susama pud sa liug. Iyang gigunitan ug gipababa ang puti nga panty ni Ading
ug gihubo ang palda. Nikiyud kiyud ang tun-og gasakay kay ading.

Gatulo ang luha sa mata ni Ading ug walay mahimo kay wala na siyay kusog, iyang makita ang kadulom
sa langit, ug ang nawung sa mga tun-og nga gakiyud sa iyaha. Sa pagtapos nila, murag patay nas ading
lantawun naay dugo sa nawung tungod sa pagsumbag ug naay mantsa iyang panty ug dugo. Nakamuklat
pa ang mata ni Ading ug iyang nasayran ang mga tun-og nga nagatindug sa iyang atubangan.

“Tabangi ko mang pang” sulti ni ading

Mikalit nikuha ang isa ug bato ug iyang gipukpok sa ulo sa baye nga mura rag nipukpok ug lansang sa
martilyo. Ilang gibyaan ang dalagita sa pagtuo nga wala nay kinabuhi ini.

Naugmaan si Ading nga walay nay malay, walay sul-ob nga sanina ug hugaw kaayo ang lawas ug gapula
pula pa ang mga dugo sa iyang kalawasan.

Adunay mga bata na misaka unta sa puno sa mangga kay daghan nag bunga ini, unya ilang nasayran ang
babae nga walay nay sul-ob ug nakahigda nga daghan dugo. Ilang gipalapitan ug nisyagit ang isa ka bata

“Hala.. Si ate ading”

Kalit silang midagan paadtog sa ilang mga ginikanan ug gisulti kung unsa ilang nakita. Paspas nikalat ang
balita ug daghan nag nanipuk kung asa si ading nakahigda.

“Ginoo ko.. Ading!! Ading ikaw na? Giunsa ka nila?” hilak sa iyang mama nga kalipungon sa pagkakita sa
iyang anak. Susama pud sa iyang papa nga ginaalalayan ang iyang asawa.

Gidala si Ading sa Bontuyan Hospital ug didto nabal-an nga girape ang dalagita, walay undang ang
paghilak sa iyang mama.

Nabuhi si Ading pero walay malay ug nagstay sa hospital duha ka bulan.

Nimuklat lang kalit ang mata ni Ading ug iyang papa ang una nakapansin ug nihilak nasad iyang mama

“Ding, ding?”

“Nak?” sulti sa ginikanan nga makita ang pulaw sa pagbantay sa ilang anak sa ilang mga nawung

“Kinsa mo?” sulti ni ading.

Dalawng pulis ang nagroronda sa Extension Cotabato, huminto sila upang bumili ng pagkain. Dahil gabi
na, hindi nila ramdam kumain ng kanin. kaya mas pinili ng dalawang pulis na bumili na lamang ng pang
meryenda.

Huminto sila sa isang bakery shop upang bumili ng kape at pandesal.

Nasa edad 50 na ang lalaking nasa likod ng kahero, at si Boyboy na suki ng bakeshop na nakasuot ng kalo
at shorts na mayroong kasamang bata, nakaupo sila malapit sa kahero. sila lamang ang tao sa bakeshop
nang oras na iyun.

“Magandang gabi po, ano po order niyo sir?”

Tumingin sa paligid ang pulis. Ramdam niya na siyay napapalibutan. tinititigan niya si Boyboy na parang
mayroong nagawang kasalanan. Umubo ang pulis at tumingin ng dahan dahan sa kahero.

“Sir? ano po maitutulong ko?”

“Ay oh, isa ngang kape.. este dalawang kape pala at 50 pesos na pandesal.”

Inasikaso ng kahero ang order habang naghihintay ang mamang pulis.

“Wala na po bang ibang order?”

Tumango nalamang ang nag order habang nakatingin sa mag ama. Bigla nalamang umiyak ang bata
habang nakatingin sa pulis.

“Ito po yung order niyo sir.”

"sige sige salamat" ika ng pulis, kinuha ng pulis ang kanyang order at lumabas.

“80 pesos po lahat sir!”

Biglang humina ang lakad ng pulis na palabas na sana ng bakeshop.

"pre naman! bayaran mo naman ang matandang lalake" ika ni Boyboy habang nakatayo at pinapatigil
ang pag iyak ng bata.

Huminto ang pulis at tumahimik na lamang. halatang pagod na ito sa trabaho. dahan dahan nito tignan
si Boyboy.

Biglang nilapitan ng pulis si Boyboy at binira sa gilid kahit walang sapat na rason upang gawin ng pulis
yun.

"oy!?" ika ni Boyboy na nagulat habang hawak hawak ang kanyang anak. "tang ina anong problema
pre!?"

Naubos ang pasensya ng pulis at biglang bumunot ito ng baril

Napasigaw na lamang ang matandang kahero dahil sa takot at pagkabahala. Pumasok ang kasamahan ng
pulis habang sumisigaw ng "dapa! dapa!" .

Umalingawngaw ang tunog ng baril sa bakeshop. Hindi isa, dalawa, kundi tatlong putok ang narinig ng
kahero
Napaiyak na lamang ang kahero habang nagsisigaw ng "tama na po sir". Dahil sa bilis ng pangyayari hindi
alam ng kahero kung anong gagawin. Sinubukan niyang lapitan at tulungan si Boyboy na unti unti ng
nawawalan ng hininga, habang nakatingin ang dalawang pulis. Dahil sa nangyari napagtanto ng
dalawang pulis na umalis habang wala pang tao na nakakita. Ang tunog ng makina na lamang at ang
silbato ng sasakyan ang naririnig ni Boyboy na unti unting lumalayo. Nawawala sa sarili ang kahero
habang sinusubukang tumayo, nanghina ito dahil sa kanyang nakita. naghanap siya ng mga tao habang
hawak hawak ang bata, nangngarap siyang mayroong makakatulong sakanya ng gabing yun.

Dumating ang ambulansya pero huli na ang lahat.

Pagkalipas ng ilang araw hawak na ng DSWD ang anak ni Boyboy. Nakalimutan narin ng kahero ang
nangyari at hindi na dumating ang hustisya na inaasam ng lahat.